\id MRK - Weri NT [wer] -Papua New Guinea 1984 (DBL 2015) 
\h Maak 
\toc1 Maak 
\toc2 Maak 
\toc3 Mk 
\mt1 Maak  
\ip Yesu pi wel wiak kutömweri sëën wë krismaki 35 pöta ök won sëën Maak puuk Yesuu ngön ompyaö epët retëng ëa. Maak yapin nent Son pöp Yerusalem kak wilën wë Pitaare Pool kaamök elmëa. Pi Rom omnaröaan retëng ëa. Rom omnarö pöt, weëre kosangötön kön wiin ompyaö yaaurö yak pi Yesuu ya retëng weëre kosangring mëneimauta ngönte retëng ëa.  
\iot Pöt epël wia.  
\io1 Ngön ompyaut ngës rëaut \ior 1:1-13\ior*  
\io1 Yesuu Kalili yangerak ya mënaut \ior 1:14–9:50\ior*  
\io1 Kalili yangerakaan Yerusalemë saut \ior 10:1-52\ior*  
\io1 Yerusalem kak Yesuu naë oröaut \ior 11:1–15:47\ior*  
\io1 Yesu wal ëaut \ior 16:1-8\ior*  
\io1 Yesuu ëö pet elmëaut \ior 16:9-20\ior*  
\c 1  
\s1 Son i yamëaupök ngönën ök maima  
\r (Matiu 3:1-12; Luk 3:1-18; Son 1:19-28)  
\p
\v 1 Yesu Kristo Anutuu Ruup pim ngön ompyaut ngës rëak epël oröa.  
\v 2 Aisaia Anutuu tektek ngön yaaupök epël retëng ëa.  
\q1 “Kat wi. Ne omën nem ngönte waup wes mëën wet rapnaat.  
\q1 Puuk nim kanö ningësëpnaat.   
\q1
\v 3 Yang pultakaan omën nampök epël ya.  
\q1 ‘Aköpëën kanö wotpil weseë. Ngësak ompyaö panë weseë.’”   
\p
\v 4 Aisaia pim retëng ëa pöl Son i yamëa pöp yang pultak oröak ngön epël ëa. “Arim utpetat sëp wasën ne ar i nimëëmaan. Pël ëën Anutuuk arim utpetat ent ë nuulapnaan.”  
\v 5 Pël maan Yutia yangrakaanre Yerusalem kakaan omën narö selap pim naë së ngön kat wiak pitëm ketre saunat tekeri wesak ök maan Sonök Yotan imeri i momëa.   
\p
\v 6 Son pöp pim ulpëën kosangëp pol kamel ëpötök ket ëak mëak wëa. Pël ëak pol koröpöök yepat ket ëaö naö urëëa. Ën pim kaömp pöt ngëntre mop pëën neima.  
\v 7 Ngönte pöt epël ök maima. “Omën nem ënëm waisëpna pöp pim weëre kosangtak nemët il wasëpnaap. Ne utpet epopök pim ing korötepar wii nemowilnganëëp.  
\v 8 Ne i yaaptaring yanimë. Puuk pöt Ngëëngk Pulöök nimëëpnaat.”   
\s1 Sonök Yesu i momëa  
\r (Matiu 3:13-17; Luk 3:21-22)  
\p
\v 9 Akun pötak Yesu Nasaret kak Kalili yangerakaan së oröön Sonök Yotanëk i momëa.  
\v 10 Pël ëën imeriaan yaaprem itaangkën kutömwer këm nga ëën Pulö ekëpë ök sak pim rangk irëa.  
\v 11 Pël yaëën kutömweriaan ngön nent epël mëëa. “Ni nem Ruup. Ne nimëën ya kë sak niin kent panë yaalni.”   
\s1 Setenök Yesu morök elmëa  
\r (Matiu 4:1-11; Luk 4:1-13)  
\p
\v 12 Pël yemaan Pulöök tapëtakëër yang omën wonrekë wes mëën sa.  
\v 13 Pörek së akun 40 wëën Setenök morök elmëeima. Pi animauröa tekrak wëën enselöröak kaamök elmëeima.   
\s1 Yesu pim yaat ngës rëa  
\r (Matiu 4:12-17; Luk 4:14-15)  
\p
\v 14 Son wii kaatak moulmëën wëën Yesu pi Kalili yangerak së oröak Anutuu ngön ompyaut war wesak epël ök mëëa.  
\v 15 “Akun temanöm yesën Anutuuk peene wa ngaöök nimëëpnaan yaë. Pötaanök lup kaip tiak ngön ompyaut wak taë weseë.”   
\s1 Yesuuk ru kong nent pimëën koira  
\r (Matiu 4:18-22; Luk 5:1-11)  
\p
\v 16 Yesu pi Kalili i kaö pöökë pouuk yesem itaangkën omp nanang naar, Saimonre nangap Entru, piarip i kaö pöök iir yoolaan itena. Piarip i kaö imënörö korak wes mëak mon wa pël eim wëa.  
\v 17 Pël ëën epël mëëa. “Arip nem ënëm waiseë. Pël ëën nook arpim i kaö imënörö yewan pi tapël omnaröeta önëën niulëëmaan.”  
\v 18 Pël maan piarip tapëtakëër piarpim iiröt om wiak pim ënëm sa.  
\v 19 Pël ëën pi kot nent ëngkël yesem itaangkën omën nanang munt naar Semsre nangap Son, Sepeti pim ruaar, piarpim wangaöökë rangk iiröt ompyaö yewasem wëën itena.  
\v 20 Pël ëak piaripön ngön maan piarpim pepap Sepeti pim ya omnaröaring wangaöök wëën sëp mowesak Yesuu ënëm sa.   
\s1 Yesuuk urmerap waö ë momëa  
\r (Luk 4:31-37)  
\p
\v 21 Pël ëak pit Kapaneam kak së oröak kët kë yesautak Yesu pi Yuta omnaröa ngönën tuptak së ilëak ngës rëak ngönën ök mëëa.  
\v 22 Pël yaëën omnarö pim ngöntaan yaan panë sa. Pi pepapök öngpököt wa kotiak maan ngön kosangötë ngarangköröa ngön yaaut il mowesa.  
\v 23 Pël yaëën akun tapëtak ngönën tup pöta kakaati omën urmerap pim lupmeri wëaö nampök Yesuun ngön ëak epël mëëa.  
\v 24 “Elei, Yesu Nasaretaanëp. Ni ten tol elniim? Ni utpet niwasumëak waisan koröp. Ne niin ëwat wë. Ni Anutuu naëaan Omën Ngëëngkëp.”  
\v 25 Pël maan Yesuuk urmer pöpön ngön kosang mëak epël mëëa. “Ni ngön angan. Omën pipop sëp mowesak oröak së.”  
\v 26 Pël maan urmerap orööpënëak omnamp mök ë moolaan së ngentiak wiaan ngönëër oröak sa.  
\v 27 Pël ëën omnarö yaan panë sak neneren epël mëëa. “Elei, epët oröpët? Ngön epët maim nent. Weëre kosangring maan urmeraröeta pim ngön ngaarëk yëo.”  
\v 28 Pël ëën ngön pöt ulöl sak Kalili yanger pangk ëa.   
\s1 Yesuuk Pitaë lëlamöp ompyaö mowesa  
\r (Matiu 8:14-15; Luk 4:38-39)  
\p
\v 29 Akun pötak ngönën tuptakaan oröak Semsre Sonring Saimonre Entru piarpim kaatakë sa.  
\v 30 Pël ëak Saimon pim öng lëlamöp yauman koröp es nga yeem wiaan teënt Yesuun ök mëëa.  
\v 31 Ök maan pim naë së moresi moröak wal ë moulmëën tapëtakëër koröp es nga pöt won sëën kaömp ar ë mena.   
\s1 Yesuuk omën selap ompyaö mowesa  
\r (Matiu 8:16-17; Luk 4:40-41)  
\p
\v 32 Wiap kan pötak këtëp yeilaan omën kak pörek wëaurö pit omën yauman yaauröere urmerarö pitëm lupötë wëaurö pourö pim naë wak sa.  
\v 33 Pël ëën kak pörekörö ka kanrak së rongan ëa.  
\v 34 Pël ëën yauman ke nentere nent yaaurö ompyaö mowesak urmerarö selap waö ë momëa. Pël ëak urmerarö pim songönte ëwatörö yak tekeri wesak apanëak nga mëëa.   
\s1 Yesu pi Kalili yangerak ngönën ök maö sa  
\r (Luk 4:42-44)  
\p
\v 35 Röök nginömööring ëlpam këëkë newalën wiaan wal ëak yang lup omën won nentak së Anutuun ök mëëa.  
\v 36 Pël ëën Saimonre pim karurö piin ap wasö ënëm së  
\v 37 koirak epël mëëa. “Omnarö niin ap yewas.”  
\v 38 Pël maan epël mëëa. “Tiar ka munt temanöm wia pötëëta ngönën ök maö sëpa. Ne ya pöt mëmpëak waisaup.”  
\v 39 Pël mëak Kalili yangerak ka wieëa pötë së ngönën tupötë ngönën ök maöre urmerarö waö ë më pël ëeim wakaima.   
\s1 Yesu pi omën kësë ëa namp ompyaö mowesa  
\r (Matiu 8:1-4; Luk 5:12-16)  
\p
\v 40 Omën kësë ëa namp pim naë së rar rë mowesirak epël mëëa. “Aköp, ni ompyaö newasumëak pöt yok pangk ompyaö newasumëët.”  
\v 41 Pël maan Yesu pi piin yaköm ëën mores el mëak pim rangk mowiak epël mëëa. “Pël elniimëak yeëerek ompyaö së.”  
\v 42 Pël maan tapëtakëër pim kësëat won sa.  
\v 43 Pël ëën teënt wes yamëem pepanöm mëak epël ök mëëa.  
\v 44 “Epël yaalni epta ngönte omnaröen ök manganok om el wesak së nim koröpö kiri ar yaaö nampön pet elmë. Pël ëak omnarö nim ompyaö san pöt ëwat sëpnaan Moses pim ngön kosangta wia pöl kiri ar ëëm.”  
\v 45 Pël ëën Yesu pi ka kaöatë yoolök naaröön ëlëëp omën wonötë wëën omën nalaan nal wëaurö pim naë seima.   
\c 2  
\s1 Yesuuk omën kosat kël wa namp ompyaö mowesa  
\r (Matiu 9:1-8; Luk 5:17-26)  
\p
\v 1 Wë ënëmak akun nentak Yesu pi kaalak Kapaneam kak së oröak ka nentak së wëën ka peparö kat wiak  
\v 2 pim ka wëa pötak së wa top ëak peö ëën ka kanëreta il wariak wëa. Pël ëën Yesuuk pitën ngönën ök yemaan  
\v 3 omën mor kong nent pöröak omën kosat kël wa namp urtak wiak wak së oröa.  
\v 4 Pël ëak pim naë mowiipënëak omën selap peö ëak wëën pomp ëak kaata ngaarëk is Yesuu wëaurek ka möör wak omnamp urtaring wes mëën irëa.  
\v 5 Pël ëën Yesu pitëm kön wi kosang yewesauten itenak omën kosat kël wa pöpön epël ök mëëa. “Nem ruup, ne yok nim saunatë kangut ent ë yanuulak.”  
\v 6 Pël yemaan ngön kosangötë ngarangk pörek wëa narö kat wiak epël kön wia.  
\v 7 “Elei, omën epop pi oröp ëënak epël ya? Pi, ‘Ne yok nim saunatë kangut ent ë yanuulak,’ pël yemaan Anutuu yapinte wa ngep yaalmë. Ya pöt Anutu pimtëëtep.”  
\v 8 Pël yaëën Yesu pitëm könötön pim könöök itenak epël mëëa. “Arim lupötë tol ëënak kön ke pil yawi?  
\v 9 Nem omën kosat kël waupön, ‘Nim saunatë kangut ent ë yanuulak,’ ngön pël yemak pöt kengkënte. Pöt ar ngön pöta këët tekeri nasën ëën nem ngön pöt yaap ma kaar pël newasngan. Ën nem omnampön, ‘Wal ëak së,’ ngön pël yemak pöt könömët. Pöt nem ngön pöta këët tekeri sëën ngön pöt yaap ma kaar pël wasënëët.  
\v 10 Pötaanök ar ne kaar wonöp Omën Këëp e yangerak wë weëre kosang wak saunatë kangut ent ë yemoolak pöten ëwat sënëak epël ök yemaan iteneë.” Pël mëak kosat kël wa pöpön epël mëëa.  
\v 11 “Ne epël niamaan kat wi. Ni wal ëak korumönte wak nim kaatakë së.”  
\v 12 Pël maan pi wal ëak tapëtakëër korumönte wak pit pouröa itöök kan sa. Pël ëën yaan sak Anutuun ping wesak epël ök mëëa. “Tiar omën ke epël nenten itnaangkën ëaut.”   
\s1 Yesuuk Liwai pimëën koira  
\r (Matiu 9:9-13; Luk 5:27-32)  
\p
\v 13 Yesu pi pël ëak kaalak i kaö ëöökël yesën omën selap pim ënëm sëën ngönën ök mëëa.  
\v 14 Pël ëak pörekaan së Liwai, Alpias pim ruup, pim mon yewaö kaatak wëën itenak epël ök mëëa. “Nem ënëm elnë.” Pël maan pi wal ëak pim ënëm sa.   
\p
\v 15 Pël ëak Yesuun yas maan pim kaatak së wel aisëak kaömp yenën takis yewaöre utpet yaaö munt narö kësang piire pim ruuröaring kaömp ngawi na. Omën ke pilorö kësang pan pim ënëm sa pötaanök.  
\v 16 Pël ëën Parisi omën ngön kosangötë ngarangk naröak itaangkën pi omën utpet yaauröere takis yewauröaring kaömp ngawi yenën pim ruuröen epël mëak pëël mëëa. “Arim rë yanuulaup, pi tol ëënak omën takis yewauröere utpet omnaröaring kaömp ngawi yen?”  
\v 17 Pël maan Yesu kat wiak kangiir epël mëëa. “Omën yauman wonörö rota ngësë nasën. Yaumanringöröakëër rotaaröa ngësë sa yaë. Ne omën pitëmtën kön wiin wotpilörö pël yewas pörö lup kaip tiipnaan memëak newaisën. Won, omën pitëmtën kön wiin saun yaaurö pël yewas pörö ngön ök maan lup kaip tiipënëak waisaup.”   
\s1 Kaömp ngës yoolëauta ngönte  
\r (Matiu 9:14-17; Luk 5:33-39)  
\p
\v 18 Akun pötak Sonë ruuröere Parisi omnaröa ruurö kaömp ngës olëak wëa. Pël ëën omën narö Yesuu naë së epël mëak pëël mëëa, “Sonë ruuröere Parisi omnaröa ruurö kaömp ngës olëak wë. Ën nim ruurö tol ëënak pël naën yaë?”  
\v 19 Pël maan Yesuuk kangiir epël mëëa. “Omën namp öng öpënëak yeem pim karuröaring wëën karuröak yaköm ëën kaömp ngës olëak öpën ma? Won. Pitring wëën kaömp ngës olëak naöpan.  
\v 20 Ënëmak omën naröak pi wak kama ulmëën akun pötakökëër pim karurö yaköm ëën kaömp ngës olëak öpnaat. Pöl pit ne kama neöpna pötakökëër nem ruurö neen yaköm ëën kaömp ngës olëak öpnaat.   
\p
\v 21 “Omën namp poë koröp ngolöpöökaan kaö nent ilak ulpëën ngaanëpë keliaurek wiak korir namëëpan. Pël ëëpna pöt poë koröp ngölöp pötak ulpëën ngaanëp weruun ilak kaak sëpnaat.  
\v 22 Ën omën namp i kep pol koröpwerring ket ëa ngaan pötak wain i ngolöpët kolön yok pangk naëpan. Pël ëëpna pöt wain i pöt kep wetak pol koröp pöt sak il ngentiin iit orö sëpnaat. Pël ëën pol koröpwerta utpet ëëpnaat. Pötaanök wain i ngolöpët kep ngolöptak lë mëëpna pötak pangk ëëpnaat.” Yesuu pël mëëa pöta songönte epët. Mosesë ngön kosang ngaanötre pimtë ngön ngolöpöt pangk irikor naëpan pötenök mëëa.   
\s1 Akun kë yesauta ngönte  
\r (Matiu 12:1-8; Luk 6:1-5)  
\p
\v 23 Kë yesa akun ngëëngk nentak Yesure pim ruurö pit rais yaöökë lup yesem ruurö ulöp narö töa.  
\v 24 Pël yaëën Parisi naröak piin epël mëëa. “Kë yesa akun ngëëngktak pitëm ya yamëngk pipotön pepanöm wia. Pit tol ëënak yaë?”  
\v 25 Pël maan Yesuuk epël ök mëëa. “Tewitre pim omnaröa kaömp won wë këënëën ëa pöt ar sangk kelak kat nawiin yaaurö ma?  
\v 26 Apaiata pim kiri ar yaaö wotöök sak wëa akunetak Tewit pi Anutuu ngönën tup kaöeta kakaati së kaömp Anutuu ëöetak wieëa pöt kiri ar yaauröakëër nëmpnaan omën pasurö nëmpanëak nga yaaut wak pimënt nak pim omnarö karut mangkën na. Pöt ar sangk kelak kat nawiin yaaurö ma?”  
\v 27 Pël mëak epël mëëa. “Anutu pi omnarö kaamök ëëpënëak akun kë yesaut ket ëa. Pi akun kë yesaut kaamök ëëpënëak omnarö ket naën.  
\v 28 Pötaanök Omën Këëp ne kë yesa akun ngëëngk pöta pepap. Nem kentöök akun eptak nem ruuröen omnant ëëpnaan memaat.”   
\c 3  
\s1 Yesuuk omën kël wa namp ompyaö mowesa  
\r (Matiu 12:9-14; Luk 6:6-11)  
\p
\v 1 Akun nentak Yesu pi kaalak ngönën tupta kakaati ilëak itaangkën omën mores kël wa namp wëa.  
\v 2 Pël ëën omnarö pit Yesuuk akun ngëëngktak ompyaö wasën pöt ngön yaatak ulmëëpënëak ngai yeem wëa.  
\v 3 Pël ëën puuk omën mores kël wa pöpön epël mëëa. “Wal ëak wais itëkëël tau.”  
\v 4 Pël mëak omnaröen epël pëël mëëa. “Kë yesa akun ngëëngktak omnarö ompyaö elmëëpen ma utpet elmëëpen? Omnarö ompyaö mowasëpen ma utpet mowasëpen?” Pël maan pit nerek nemaan.  
\v 5 Pël yaëën pi pitëm lup kosang yaauten ya këlangön ëën nga it nalnal elmë pet irak omën pöpön epël mëëa. “Nim mores el më.” Maan mores el mëën kosang sa.  
\v 6 Pël ëën Parisi omnarö ka tomök së tapëtakëër Erotë omnaröaring pit tol ëak Yesu mëmpën pöta ngönte kopëta wesa.   
\s1 Omnarö i kaöök wa rongan ëa  
\p
\v 7 Yesu pi pim ruurö koirak i kaöök së wëën Kalili yangerakaan omën selap pan pitëm ënëm sa. Pörö pëën won, Yutia yangerakaanre  
\v 8 Yerusalem kakaan, Itumia yangerakaanre i Yotanë ëngk komuntakëlaanre Taiaare Saiton ka pöörarëaan omën selap pan pim yaautön kat wiak së oröa.  
\v 9 Pël ëën omën selap pörö pi ngepre un elmëëpanëak pim ruuröen wang naö temanöm wes ulmëëpënëak mëëa.  
\v 10 Omën selap pan ompyaö mowesa. Pötaanök omën ëmpölre yaumanörö pi mësël elmëëpënëak së ngepre un elmëëpanëak wangaöön mëëa.  
\v 11 Pël ëën omën urmeraröaringöröak Yesuun itenak pim ingrak rar rë wesirak ngön ëak epël mëëa. “Ni Anutuu Ruup.”  
\v 12 Pël yemaan pit pim songönte tekeri wesak apanëak kosang wesak nga mëëa.   
\s1 Yesuuk pim ngön yaaö omën 12 pörö wa ulmëa  
\r (Matiu 10:1-4; Luk 6:12-16)  
\p
\v 13 Wë akun nentak pimënt rosir naöök së wë pim ru öpënëak kent kön wiauröen yas maan pim naë së rongan ëa.  
\v 14 Pël ëën omën 12 pörö ru wesak piiring wë ngönën ök maöre  
\v 15 urmerarö waö ë momë pël ëëpënëak mëëa.  
\v 16 Pim omën 12 ëak wa ulmëa pörö eporö. Saimonön yapin ngolöpët Pita mëëa.  
\v 17 Pël ëak Sems Sepeti pim ruupre nangap Son, piaripön yapin ngolöpët Poanesis mëëa. Tiarim ngöntak tangre kaö pöta ökaar pël apenaat.  
\v 18 Ën Entruure Pilip, Patolomiuure Matiu, Tomasre Sems Alpiasë ruup, Tatiasre Saimon Selot pël yamëëa pöp pi ngaan Rom kamanëp sëp mowasëpënëak aima omën tok pötakaanëp piire  
\v 19 ën Yutas Keriot kakaanëp Yesuun kup mowiipnaap.   
\s1 Yesure Pielsepulë ngönte  
\r (Matiu 12:22-32; Luk 11:14-23; 12:10)  
\p
\v 20 Yesu pi kaatak së wëën omën kësang pan kaalak wa top yaëën pit ruuröa kaömp nëmpna mopët won ëa.  
\v 21 Pël yaëën pim ëlre nang kat wiak, “Kön irikor yaalmë,” pël mëak koirëpënëak sa.   
\p
\v 22 Pël ëën ngön kosangötë ngarangk Yerusalem kakaan sa pöröak epël mëëa. “Urmeraröa kaöap, Pielsepul, pim lupmeri wëën pöpë weëre kosangöök urmerarö waö ë yamë.”  
\v 23 Yemaan wa top elmëak ngön nokoliil nent epël mëëa, “Setenök tol ëak pimënt waö elmëëpën?  
\v 24 Yang nerakë omnarö pitëm naë nga oröön nener mënak kom ëak pöt naön ëëpnaat.  
\v 25 Ën ka kopët nentak wëaurö tapël nener mënak kom ëëpna pöt repak sëën ka kosaö wiaapnaat.  
\v 26 Tapël Setenök werak pimënt möak waö elmeëpna pöt pangk kosang sak naën ëëpnaat. Pi kö sëpnaat.  
\v 27 Omën nga namp wëën munt nampök pim kaatak ilëak omnant naöpan. Wet rëak omën nga pöp wii të wiakök pim omnant pout öpnaat. Nga pöp Seten.   
\p
\v 28 Ne yaap niamaan kat wieë. Omën utpet ke nentere nent ëak Anutuun utpet wesak mapna pöt Anutuuk omën utpet pöt poutë kangut yok pangk kërë moolapnaat.  
\v 29 Ën namp pi Ngëëngk Pulöön utpet wesak tapël mapna pöp pim saun pöta kangit ent ë nemoolapan, om kosang wiaapnaat.”  
\v 30 Ngön pipët, “Pim lupmeri urmerap wë,” mëëa pötaanök pil mëëa.   
\s1 Yesuu ëlre nangaröa ngönte  
\r (Matiu 12:46-50; Luk 8:19-21)  
\p
\v 31 Ngön pipot ök yamëem wëën pim ëlre nang ka tomök së wë orööpënëak kakaatiil ngön wes mëa.  
\v 32 Pël ëën Yesu pi omnaröa öngpök wëën epël ök mëëa. “Nim ëlre nang tomök wë niin ya.”  
\v 33 Pël maan Yesuuk epël mëëa. “Nem ëlre nang talörö?”  
\v 34 Pël mëak omën wirö wa taap elmëak wëa pöröen iteneë epël mëëa. “Nem ëlre nang pörö eporö.  
\v 35 Omën Anutuu këm ngön ngaarëk yeö piporö nem ëlre nangarö pël yaë.”   
\c 4  
\s1 Omnant öpöt olëauta watepang ngönte  
\r (Matiu 13:1-9; Luk 8:4-8)  
\p
\v 1 Yesu pi kaalak i kaö ëöök së këëkë wesak ngönën ök mëëa. Pël yaëën omën kësang pan pim naë wa rongan ëa. Pël ëën pi wangaöökë ngaarëk is wel aisëak wëën omnarö yangerak wëa.  
\v 2 Pël ëaan watepang ngön nentere nent yamëem nent ngës rëak epël mëëa.  
\v 3 “Niamaan kat wieë. Omën namp pim yaak së omnant öpöt olëa.  
\v 4 Pël ëën nant kamtaöök ngentiin intöröak oröak na.  
\v 5 Ën nant këlöökë rangk ngentia. Pël ëën yanget könyangap wiaan yak teënt oröa.  
\v 6 Pël ëën këtëp ngaarëk apër maan öp pöt kotön saap wak umön rëa. Pöt misënöt kotut pötaanök.  
\v 7 Ën nant nönötë öngpök olëa. Pël ëën nönöt oröak ngep ëën sësë ëak mos ëa.  
\v 8 Ën nantökëër yang kolaptak olëa. Pël ëën pötökëër aprak ulöl sak kë kësang pan uta. Kengk nemorëët 30, nemorëët 60, nemorëët 100 pël uta.”  
\v 9 Ngön pipët maö së epël mëak pet ira. “Katringëpök ngön epët kat wiip.”   
\s1 Yesu pi tol ëënak watepang ngönöt mapënëak mëëa  
\r (Matiu 13:10-17; Luk 8:9-10)  
\p
\v 10 Omnarö sa pet yairën pimënt wëën pim ru 12 pöröere omën munt piiring wëaurö pim watepang mëëautë songönötön pëël mëëa.  
\v 11 Pël ëën epël mëëa. “Anutu pimtok wa ngaöök nimëak wë ngön ëlëëp pöta songönte arënökëër pet yaalni. Ën omën muntarö pit pöta songönte kat wiipanëak watepang ngön ök yak.  
\v 12 Pit Anutuu naë rë olaan pitëm saunatë kangut kërë olapan itöök itaampënaatak këëten yok pangk itnaampan ma katëëpök kat wiipnaatak songönten këëkë kön nawiipan.”   
\s1 Omnant öpöt olëauta watepang ngönta songönte  
\r (Matiu 13:18-23; Luk 8:11-15)  
\p
\v 13 Pël mëak epël mëëa. “Watepang niak pöta songönten ëwat nasën ma? Pël yaëen tol ëak watepang ngön pout niaan ëwat sën?  
\v 14 Omnampë öpöt olëa pöt ngönën öpöt olëa.  
\v 15 Öpöt kamtaöök ngentia pötë ökörö pit ngönën kat wiak wa lupmeri wiin Seten tapëtakëër wais wak sëpnaat.  
\v 16 Ën öpöt këlöökë rangk ngentia pötë ökörö pit ngönën kat wiak tapëtakëër kent kön wiak wak öpnaat.  
\v 17 Pël ëak lupötë misën il natëën. Pötaanök akun kot nent kön wi kosang wesak wëën pitëm Anutuu ngön ngaarëk yeö pötaan omnaröak këlangön kat mowiak utpet mowasën tapëtakëër wil këlok ëëpnaat.  
\v 18 Öpöt nönötë öngpök ngentia pötë ökörö pit ngönën kat wiipnaatak  
\v 19 wë koröpöökë omnantön kön selap ëëre monere urömen kentre kaur ëëre omën munt nantön war ë pël yaëën pötök ngep elmëën ngönën mos ëëpnaat.  
\v 20 Ën öpöt kolaptak ngentia pötë ökörö pit ngönën kat wiak wak wëën pitëm wëwëatë kë ompyaut orööpnaat. Narö kë 30, narö kë 60, narö kë 100 pël orööpnaat.”   
\s1 Esuwesi ngönte  
\r (Luk 8:16-18)  
\p
\v 21 “Talëpök esuwes mangiak wak së kapita öngpök mëëre urta ikanöök wi pël ëëpën? Pël naëpan. Urta ngaarëk wesiren ëwa ëëpnaat.  
\v 22 Omën ëlëëp wia pipot wi naöpanëët. Pipot tekeri sëpnaat. Ën ngep ëën wia pipot wiakaim wi naöpanëët. Ënëmak wëlël ëën omnarö itaampnaat.  
\v 23 Katringëpök ngön epët kat wiip.”  
\v 24 Pël mëak epël mëëa. “Ar nem ngönöt këëkë wesak kat wieë. Arök omnant omnaröaan elmëënë pöt Anutuuk tapël kaip ti nimpnaat. Pël ëak muntat kaö wesak nimpnaat.  
\v 25 Namp Anutuuk ngön ompyaö nant mangkën taë wak öpna pöp muntat mampnaap. Ën namp mangkën taë wes wak naön ëëpna pöp kot weëa tapët Anutuuk kama wa ëp ëën elek öpnaap.”   
\s1 Omnant öpöt olaan yaaröauta watepang ngönte  
\p
\v 26 Yesu pi ngön nent epël mëëa. “Anutuu wa ngaöök yanimë pöt epël. Omën namp pim yaak omnant öpöt olapnaat.  
\v 27 Pël ëak rö kan ka urööre këtëk wal ëak wë pël yeem rëngap yaaröön pöta songönte köpël öpnaat.  
\v 28 Yanger pimtok kaamök elmëën rëngap orööpnaat. Wet rëak rëngap orööpnaat. Pörekaan ëp wilëpnaat. Pörekaan këët utöpnaat.  
\v 29 Pël ëak köp sëën omnamp tööpnaat. Këët yatöa akunet temanöm yes.”   
\s1 Këra lëlëp kotupë watepang ngönte  
\r (Matiu 13:31-32, 34; Luk 13:18-19)  
\p
\v 30 Yesuuk omnaröen ngön nent epël ök mëëa. “Anutuu wa ngaöök yanimë pöt tolëëlte? Ne oröp nantë ök ëak am?  
\v 31 Pipët këra lëlëp nampë ököt. Lëlëp pöp kot panëëp, omën muntatë lëlëpöröak il yewas.  
\v 32 Pël yaëëtak oröakökëër pöpök këra muntat il wesak wap wiak wëën intörö wais ngentiak kët kosöptak wëëre ka ëp wi pël yaë.”   
\p
\v 33 Yesu pi watepang ngön nentere nent mëak ngönën ök maima. Pitëm ëwat sëpnaat ök maima.  
\v 34 Nent war wesak nemaan, watepang pëën maima. Pimtë ruuröaring pëën wëakëër war wesak ök maima.   
\s1 Kentöök Yesuu ngönte ngaarëk wa  
\r (Matiu 8:23-27; Luk 8:22-25)  
\p
\v 35 Kët taptak wiap kanök pim ruuröen epël mëëa. “Tiar i kaö olëak ëngk komuntakël sëpa.”  
\v 36 Pël maan omën kësang pörek wëën sëp mowesak teëntom piiring wangaöök ilëak yesën wang munt nant ënëm sa.  
\v 37 Yesën kent kësang panë möak kaö maat wangaöök ilëak peö ëëpënëak ëa.  
\v 38 Pël yaëën Yesu pimënt wangaöökë kasngaël ngan rerekta rangk ka uraan it moilak epël ök mëëa. “Rë yanuulaup, tiar kö sëpenëak yeëep ya ngës naën ma?”  
\v 39 Pël maan wal ëak kentöön nga mëak i kaöön epël ök mëëa. “Ni leng ëak wia.” Pël maan kentö leng ëën i kaö wiap sa.  
\v 40 Pël ëën pitën epël mëëa. “Ar oröpëën kasiin sak yeë? Arim kön wi kosang yewesaut won ma?”  
\v 41 Pël maan pit yaan sak neneren epël mëëa. “Elei, omën epop tal namp apen? Puuk kentre i kaö maatön nga maan pim ngönte ngaarëk yeöp.”   
\c 5  
\s1 Yesuuk omën nampökaan urmerarö waö ë mëa  
\r (Matiu 8:28-34; Luk 8:26-39)  
\p
\v 1 Pit i kaö olëak ëngk komuntakël Kerasa yangerak së oröa.  
\v 2 Pël ëak wangaöökaan yaaröön omen urmerap pim lupmeri wëaö namp omën yangaöökaan së pi koira.  
\v 3 Omën pöp omën yangaöök wë nga yaëën ingre morötë wii yaapötökre seenötök të yemowiin pangk naën yaaup.  
\v 4 Omnaröak kët ël epotë ingre morötë wii yaapötök tëëre seenötök të pël ëën wii yaapöt il olëak seenötta tapël il olëak wëën omnarö mor öpënëak yaëën pangk naën yaaup.  
\v 5 Pi rö kanre këtëk poutë omën yangaöökre rosiratë ka ureim wë ngön ë olëak aimeë pimtok pimtë koröpö kël möeimën utpet ëaup.  
\v 6 Omën pöpök kamaarek wë Yesuun itenak pöömpö së rar rë wesirak yaya yamëem  
\v 7 ngön ëak epël mëëa. “Yesu ni Anutu Ngaarëk Panëëpë Ruup. Ni ne tol elnëëm? Ne Anutuu ëöetak niamaan. Ni këlangön nangkan.”  
\v 8 Yesuuk, “Urmerap ni, omnampökaan oröak se,” pël ök mëëa pötaanök.  
\v 9 Pël ëak Yesuuk pim yapinten pëël maan epël mëëa. “Nem yapinte Selap. Ten selap wë pötaanök.”  
\v 10 Pël mëak ke urak kimang epël mëëa. “Ten yang epër sëp wasënaataan waö elnëëngan.”  
\v 11 Pël ëën yang pörek tangitak pol narö kësang lupönöök wëa.  
\v 12 Pël ëaan urmerarö pit Yesuun ke urak epël kimang mëëa. “Ni ten wes nimëën polöröa öngpök ilenaan sën.”  
\v 13 Pël maan Yesuuk kuure mak maan urmerarö pit omën pöpökaan oröak së polöröak ilëa. Pël ëën polörö pöömpö së parëaöök oröak së i kaöök ilëak i nak wel wia. Pol pörö selap 2000.   
\p
\v 14 Pël ëën pol ngarangkörö kas së kaare yang pörekë omën wëauröen ök më pet ira. Pël ëën omnarö itaampënëak sa.  
\v 15 Pël ëak omnarö pit pöten itaampënëak Yesuu naë së oröak itaangkën omën urmerarö selap piikaan oröak sa pöp könö koirak poë koröp urak Yesuu naë wel aisëaan itenak kas ëa.  
\v 16 Pël yaëën itenauröak omën urmerarö wakaima pöpë ngönteere polöröa ngönte poutepar ök mëëa.  
\v 17 Pël ëën pit Yesu pitëm yanger sëp wesak sëpënëak ke urak mëëa.   
\p
\v 18 Yesu wangaöök yeilaan omën urmeraröaring wakaima pöp piiring sëpënëak ke urak mëëa.  
\v 19 Pël yaëën Yesuuk ke mourak epël mëëa. “Nim kak së nimoröaring wë Aköpë nim naë retëng kaö elniak sant yaniwas pipta ngönte ök mam.”  
\v 20 Maan omën pöp Tekapolis yangerak ka 10 pötë Yesuuk pim elmëa pöt pout ök maö sa. Pël ëën pit kat wiak yaan sa.   
\s1 Yesuuk Sairasë koontupre öng namp ompyaö mowesa  
\r (Matiu 9:18-26; Luk 8:40-56)  
\p
\v 21 Pël ëak Yesu pi wangaöök ilëak ëngk komuntakël së oröak i pisöök ngentiak wëën omën kësang pim naë së oröak wa top ëa.  
\v 22 Pël yaëën ngönën tupta ngarangk namp yapinte Sairas pi Yesuu naë së pim ingrak tok oriak  
\v 23 kosang wesak epël mëëa. “Nem koontup wel wiipënëak yaë. Pötaanök ni wais moresi mor wëën ompyaö sak öp.”  
\v 24 Pël maan kat wiak yesën omën kësang pan pim ënëm yesem pi il mowari yesa.   
\p
\v 25 Pël yaëën pitëm tekrak öng namp öng yauman ëeim wëën krismaki 12 ëak won saup wëa.  
\v 26 Öng pöp rotaaröak ya mëngkën pangk naën om këlangön kat wieim wëa. Pël yeem pim sumat meneimën won sa. Pël ëën yaumante won nasën om ëeim wëa.  
\v 27 Öng pöpök Yesuu yaauta ngönte kat wiak omnaröa tekrak wë Yesuu kasngaël së pim ulpëënëpök mësël elmëa.  
\v 28 Pöt, “Ne om pim ulpëënëpök mësël elmëëma pöt ompyaö sumaat,” pël wesakök ëa.  
\v 29 Pël elmëën tapëtakëër won sëën kat men ëën pim koröpö taë sa.  
\v 30 Pël ëën Yesu pim weëre kosangö won yesem yaan kat men ëak omnaröa tekrak kaip tiak, “Talëpök nem ulpëënëpök mësël yaalnë,” mëak pëël mëëa.  
\v 31 Maan ruuröak epël mëëa. “Omnarö selap wë naröak mök ë yanimëërek, ‘Talëpök neek mësël yaalnë?’ pël angan.”  
\v 32 Yemaan Yesu pi pöt talëpök yaalmë pöt ëwat sëpënëak omnaröen it nalaan nal elmëa.  
\v 33 Öngöp pi pöt pim koröpöök retëng oröa pöten itenak kas kön wiak reireë urak Yesuu naë së pim ingrak tok oriak pim songönte war wesak ök mëëa.  
\v 34 Pël maan puuk epël mëëa. “Koontup aë, nimtë kön wi kosang yewesautak ompyaö yesën. Pötaanök ya kë sak së ompyaö öm.”   
\p
\v 35 Öng pöpön pël yamëem wëën omën narö ngarangkëpë kaatakaan së ngarangkëpön epël mëëa. “Nim koontup wel wiaarek këpök rë yanuulaup koirak waisngan.”  
\v 36 Pël yemaan Yesu kat mowieë ngarangkëpön epël ök mëëa. “Kön selap ëënganëp om kön wi kosang newas.”  
\v 37 Pël mëak omën muntaröen nga mëak Pitaare Semsre nangap Sonringörö pitëmënt sa.  
\v 38 Së ngönën tupta ngarangkëpë kaatak oröak omën selap pan pit ingre këlël aö ngön kaëp kaö aim wëën itena.  
\v 39 Pël ëak kakaati së omnaröen epël mëëa. “Ar tol ëënak ingre ya ilak aö epël yeë? Koontup wel nawiin om ka ura.”  
\v 40 Pël yemaan sömre ëlak yeëa. Pël ëën pit koö ë mëën yaaröön ëlre pepaarring pim ruurö pëën koontupë wieëa pörek ilëa.  
\v 41 Pël ëak koontupë moresi moröak epël mëëa. “Talita kumi.” Pöt tiarim ngöntak, “Koontup, ni wal ëëmëak yeniak,” pël apenaat.  
\v 42 Maan tapëtakëër koontup wal ëak sak waisö ëa. Koont pöpë krismakiat 12 pël won saup. Pël ëën omnarö itenak yaan utpet sa.  
\v 43 Pël yaëën omnaröen ök mepanëak kosang wesak nga mëak koontup kaömp mangkën nëmpënëak mëëa.   
\c 6  
\s1 Nasaret omnarö Yesu kasëng mena  
\r (Matiu 13:53-58; Luk 4:16-30)  
\p
\v 1 Yesu pi kaare yang pör sëp wesak pimtë ka songöntakël yesën pim ruurö ënëm sa.  
\v 2 Së wëën ngëëngk akunet temanöm sëën ngönën tuptak së ngönën ök mëëa. Pël ëën omën selap kat wiak yaan sak epël mëëa. “Elei, omën epët tarëkaan orö morëa? Ëwat kësang eppel talëpök rë moula? Pël ëak pim retëng kaö yaaö pöt kaö panë maimal yaë.  
\v 3 Tiar piin ëwat wë. Pi ka ök yarëaupë ruup. Pim ëlëp Maria. Yokot pim nangarö Semsre Yosep, Saimonre Yutas pörö. Ën koont pim nangaröeta tiarring wë.” Pël mëak piin kaaöre këëpöt elmëa.  
\v 4 Pël yaëën Yesuuk epël mëëa. “Tektek ngön yaaö namp ka nantëëröak piin ping wesak yema. Pël yaautak pimtë kaare yangerak wëën piiring wëauröak kaö nasën wë wesak piin ping wesak nemaan ë yaë.”  
\v 5 Kak pörekörö pitëm piin kön wi kosang nemowasën ëautaan ya retëng weëre kosangring nant kësang pitëm naë namëngkën ëa. Om yauman omën kopët nampnamp pim moresiar rangk mowiak ompyaö mowesa.  
\v 6 Pël ëak pitëm piin kön wi kosang nemowasën ëa pötaan yaan sa.  
\s1 Yesuuk pim ru 12 pörö ya nga wes mëa  
\r (Matiu 10:5-15; Luk 9:1-6)  
\p Yesu pi ka muntatë ngönën ök maö seima.  
\v 7 Pël yeem pim ru 12 pöröen yas maan sëën urmerarö waö ë momëëpënëak weëre kosang menak ngës rëak kom ëak naar naar pël pël ëak wes momëa.  
\v 8 Pël ëak kan kourakë omnant wak sëpanëak nga mëak sungkörat pëën wak sëpënëak mëëa. Kaömpre kërre monere pöt wak sëpanëak mëëa.  
\v 9 Ing körötökëër mëak ulpëënaarta pouwaar mëëpanëak nga mëëa.  
\v 10 Pël mëak epël ök mëëa. “Kak nerek së oröak ka ilanë piptak pëën wë olëak oröak sën.  
\v 11 Kak nerek së oröön ngöntre kar elniak arim ngönöt kat nawiin yaëën pöt kasëng menak ing porpor elmëak arim ingötëaan yangre ulölöt ka pöök kërë moolëak sëën pitëmtë songönöt kön wiipnaan.”  
\v 12 Pël maan pit së lup kaip tiipënëak ngönën ök mëëa.  
\v 13 Pël yeem urmerarö selap waö ë momëëre yauman yaaurö selap tapël i kolapöt wa momëak ompyaö mowasö pël ëa.   
\s1 Erotök maan Son mëna  
\r (Matiu 14:1-12; Luk 3:19-20; 9:7-9)  
\p
\v 14 Yesuu yaauta ngönte aö aö yesem yang omp ak Erot pim naë oröön kat wia. Omën naröak epël mëëa. “Omën pipop Son i yamëaup pi wel wiak wal ëaup yak weëre kosangring ya retëng pipot yamëngk.”  
\v 15 Narëak Yesuun, “Elia,” pël mëëa. Ën naröak, “Pi tektek ngön yaaö ngaan wakaimauröa ök namp.”  
\v 16 Pël yemaan Erot pi kat wiak epël mëëa. “Won, Son nem ngernger ilaup pi tapöpök weletakaan wal ëak wë.”  
\v 17-18 Erot pi wet rëak pim nanëp Pilipë öngöp, Erotias, wa ëp ëa. Pötaanök Sonök Erotön epël ök mëëa. “Ni nim nanëpë öngöp wa ëp ëan pöt yok pangk naën.” Pël maan Erotök Sonë nga mëëa pötaan pi wali wak wii tëa.  
\v 19 Erotias Sonë piin nga mëëautaan ya sangën kön wiak mëmpënëak kan ap wesak sëp wesa.  
\v 20 Erot pi pöt Sonön kön wiin omën wotpilre ompyaup pël weseë piin kasinkasin ëak mait elmëa. Pël yaëën yak Erotias pi namëngkën ëa. Pël yaëën Erot pi Sonë ngönöt kat wiak ëngk ma e wesak kön selap ëa. Pël yeemak kat wiipnaataanta kent ëa.   
\p
\v 21 Wë ënëmak Erot pim wila akunet temanöm sëën pim ngarangköröere nga omën wotöököröere Kalili yangerakaan omën kaöarö wa top elmëak këëre kaömp mena. Pël yaëën Erotiasë Son mëmpna kanö oröa.  
\v 22 Pit wa top ëak wëën Erotias pim koontup pitëm ëöetak së tan yaura. Pël yaëën Erotre piiring wëaurö itenak kent kön wia. Pël ëak Erotök koontupön epël mëëa. “Ni omën nenten kent ëën aan pöt nimpaat.  
\v 23 Pël mëak Aköpë ëöetak kosang wesak epël mëëa. “Omën pasutön aan pöt nimpaat. Ën nem yangereta kom ëak kaö ner nimpëak aan pöt pangk nimpaat.”  
\v 24 Pël maan koontup së ëlëpön epël mëak pëël mëëa. “Ne omën oröpötön mam?” Maan ëlëpök mëëa. “Son i yamëaup pim kepönöön ma.”  
\v 25 Pël maan koontup pi pöömpö omp aköpë naë së epël mëëa. “Ni Son i yamëaup pim kepönö peene tapëtakëër söwarweri wiak nampëak kent yaë.”  
\v 26 Pël maan omp aköp pi ya utpet kön wia. Pël ëaap kaöapre omën piiring wëauröa ëöetak ngön kosang wesak ök mëëa pötaan kuure mak mëëa.  
\v 27 Pël ëak teënt nga omën namp Sonë kepönö wak waisëpënëak mëëa. Pël ëën pi wii kaatak së Son ngernger ilak  
\v 28 kepönö söwarweri wiak wak së koontup mangkën wak së pim ëlëp mena.  
\v 29 Pël ëën Sonë ruurö kat wiak së sokur wak së yang kel weera.   
\s1 Yesuuk omën 5000 pörö kaömp mena  
\r (Matiu 14:13-21; Luk 9:10-17; Son 6:1-13)  
\p
\v 30 Yesuu ngön yaaö omnarö ya nga ë im olëak kaalak së pim naë wa top ëak pitëm ya mëmpööre ngönën ök maö imautë ngönöt ök mëëa.  
\v 31 Pël ë pet irën omën selap yesën yewaisën yaëën kë sëëre kaömp në ëëpna mopö won yaëën ruuröen epël mëëa. “Tiarimënt omën wonrek së kë sëpa.”  
\v 32 Pël mëak pitëmënt wangaöök ilëak yang omën wonrekël sa.   
\p
\v 33 Pël yaëën omën selap pitëmtok itenak ëwat sak ka poutëaan i kaö pouuk kan pöömpö së wet rëak oröa.  
\v 34 Pël ëën Yesu pi wangaöökaan oröak omën selap pan wëën itenak sëpsëp pep wonöröa ök wakaima pötaan yaköm kön wiak ngës rëak ngönën ngönöt selap ök mëëa.  
\v 35 Pël yaëën könöp wali yesën itenak ruuröak Yesuu naë së epël mëëa. “Tiar yang omën wonrek wëën könöp wali yesrek  
\v 36 ni omnarö wes mëën ka wia pötë së kaömp sum ëak nëmp.”  
\v 37 Maan Yesuuk epël mëëa. “Arök nant meneë.” Pël maan ruuröak mëëa. “Ten së 200 kina pötak kaömp sum ëak wais mampunëak yaan ma?”  
\v 38 Maan epël mëëa. “Arim naë kaömp tolël ëak wiaarek së iteneë.” Maan pit së itenak, “Kaömp mor nas, ën i kaö imën kopët naar pël ëak wia,” pël mëëa.  
\v 39 Pël ëën omnaröen nönö mö mëak rek mëak wel aisapënëak mëëa.  
\v 40 Pël maan pit rek nemor 100, nemor 50 pël pël ëak wel aisëa.  
\v 41 Pël ëën Yesu pi kaömp mor nas pötring i kaö imënaar wak kutömweriil iteneë Anutuun yowe mëak pelak omnarö kom ë mampënëak ruurö mena. Pël ëak i kaö imën pöaarta tapël kom ë mampënëak mena.  
\v 42 Pël ëën pit pourö nak kep wesak  
\v 43 kaut olaan wak kër 12 pötë waulön peö ëa.  
\v 44 Omën kaömp na pörö selap pan, ompörö 5000.   
\s1 Yesu i kaöökë roro sa  
\r (Matiu 14:22-23; Son 6:15-21)  
\p
\v 45 Kaömp na pet irën tapëtakëër Yesuuk pim ruurö wes mëën wangaöök ilëak ëngk komuntak Pesaita kakël wet rëak yesën pimënt omnarö wes mëa.  
\v 46 Pël ëën yesën pimënt Anutuun ök mapënëak rosiraöök isa.  
\v 47 Pël ëën koö yoolaan wangaö i kaö luptak yesën pimënt wëa.  
\v 48 Pël ëak pi itaangkën kentö sëpnaalaan yamöön pit weë ngentiak poprak yaëën ëlpam walëpënëak yaëën kaöökë roro së pitëm naë oröak il mowasëpënëak ëa.  
\v 49 Pël yaëën pit itenak kas kësang ëak, “Elei, waötöp ëngk yewais,” pël mëak merëk ëa.  
\v 50 Pit pourö itenak kas kësang ëën pël ëa. Pël yaëën teënt epël mëëa. “Nemtok yewaiserek kas ëëngan.”  
\v 51 Pël mëak pitëm naë wangaöök ilaan kentö leng ëa. Pël ëën pit yaan sak ngön won sak wëa.  
\v 52 Pöt kaömp mena pöta songönte ëngk ma e wesa pötaan pitëm lupöt om il wariak wëa.   
\s1 Yesu pi Kenesaret yangerak omnarö ompyaö mowesa  
\r (Matiu 14:34-36)  
\p
\v 53 I kaö olëak Kenesaret yangerak së oröak wangaö leng ë ulmëa.  
\v 54 Pël ëën wangaöökaan yaaröön tapëtakëër omnarö Yesuun itenak  
\v 55 kaatë pöömpö së yaumanörö urötring wak Yesuu wëautëël kat wiak pötëël seima.  
\v 56 Pël ëën ka kaöre kot Yesuu yesautë yauman omnarö wak së ka tomök mowiin pim ulpëën kautak pëën mësël ëak ompyaö sëpënëak këk mëëa. Pël maan omën pël ëa pörö ompyaö sa.   
\c 7  
\s1 Yuta omnaröa ëaröa yaautë ngönte  
\r (Matiu 15:1-9)  
\p
\v 1 Parisi ngönën omën naröere ngön kosangötë ngarangk narö Yerusalem kakaan Yesuu naë së wa rongan ëa.  
\v 2 Pël yeem pim ruuröakaan narö kaömp nëmpënëak ngön kosangta wieëaul mor i nairën kewilring kaömp yenën itena.  
\v 3 Parisiire Yuta omën pourö kaömp nëmpënëak pöt pitëm ëaröa ngön kosangta wieëaul mor iirakök yenaurö.  
\v 4 Pötaanök sum yaaurekaan pitëm kaatë së oröak mor i nairën kaömp nanëmpan. Pöt pëën won kapre kelönre omnant pout iirak pitëm ëaröa ngön kosangta wieëaul yaaurö.  
\v 5 Pötaanök Parisiire ngön kosangötë ngarangkörö pit Yesuun epël mëëa. “Nim ruurö pit tol ëënak tenim kaöaröa ngön kosangöt ilak pitëm moröt i nairën omnant wak yen?”  
\v 6 Maan epël mëëa, “Kaar omnarö aë. Tektek ngön yaaö omën Aisaia pim ngaanëër arimëën ngön ëa pöt kë yaarö. Pöt epël.  
\q1 ‘Omën eporö pitëm këmötök neen yaya yanëem  
\q1 pitëm lupötök këëpöt yaalnëaurö.   
\q1
\v 7 Pitëm ngönöt nem ngön këëta urtak wiak nener rë yemoulaurö.  
\q1 Pël yeem neen yaya yenëaan itaangkën mos ë yaë.’   
\m
\v 8 Ar Anutuu ngön kosangöt moolëak arimtë ngönöt kosang wesak wak wëaurö.”   
\p
\v 9 Pël mëak epël mëëa. “Arim ëaröa ngön kosangöt ulöl wesak aö imeë Anutuu ngön kosangöt utpet wesak komun yauraurö.  
\v 10 Mosesök kosang wesak epël ëa. ‘Nim ëlre pepaarë ngön ngar wak ompyaö elmë.’ Ën nenteta epël. ‘Omën namp pim ëlëpön ma pepapön utpet wesak mapna pöp mën wel wiip.’  
\v 11 Mosesök pël yaatak ar ngön epël yaaurö. ‘Namp pim ëlre pepaar omën nenten ap yewasën omën pim piarip kaamök elmëëpna pöt pim naë wiaan pöten, “Ne omën epët Anutuun yaö ëaup,” yemaan’  
\v 12 arök pim ëlre pepaarë ikanöök wë kaamök elmëëpna pöt il yemowariaurö.  
\v 13 Ar pël yeem arim ëaröa ngön kosangötë ënëm yeë pötak Anutuu ngönte ke ur yoolak. Pël yeem omën utpet munt nantta yaaurö.”   
\s1 Yenautök omnaröa lupöt utpet newaspan  
\r (Matiu 15:10-20)  
\p
\v 14 Yesu pi pël mëak kaalak omnaröen ngön maan sëën epël ök mëëa. “Ar pourö nem ngön ök niama epët kat wiak kön wi sokoleë.  
\v 15 Omën nëën yaatak yes pipotök lupmer utpet newasën yaë. Lupmeriaan yaarö pötök lupmer utpet yewas.  
\v 16 [Katringëpök ngön epët kat wiip.]”   
\p
\v 17 Pël mëak omnarö wëën kaata kakaati yesën ruuröak watepang ngön pötaan pëël mëëa.  
\v 18 Pëël maan Yesuuk epël mëëa. “E, arta om köpël wëan ma? Omën nëën yaatak yes pipötök tol ëak lupmer utpet niwasëpën?  
\v 19 Pipot lupmeri nasën, yaatak sëën ya yaar pöten ar köpël ma?” Yesu pim ngön pöt, yenautök utpet naniwaspan pël mëëa.  
\v 20 Pël mëak yal menak epël mëëa. “Lupmeriilaan omnant apër yaarö pötök utpet yaniwas.  
\v 21 Omën lupmeriaan yaarö pöt epot. Kön utpet, öngre omp nga yaaö, këkain, omën yamëngka, öngre omp wëwëet kom yaaö,  
\v 22 war, omën utpet panëët, morök, omën kewilringöt, keimön, omnaröen utpet wesak yaaut, iep inging, irikor.  
\v 23 Omën utpet pipotök omën lupmeriilaan apër oröak lupmer utpet yaniwas.”   
\s1 Pinisia köpël öng namp Yesuun kön wi kosang wesa  
\r (Matiu 15:21-28)  
\p
\v 24 Yesu kaare yang pör sëp wesak Taia kak naë së oröak ka nenta kakaati ilëak omnarö pim wëaut kat wiipanëak ëlëëp wëaap tol ëak ëlëëp öpën?  
\v 25 Tapëtakëër öng namp pim wëaut kat wia. Öng pöp pim koontup lupmeri urmerap wëaup yak Yesuu naë së pim ingrak tok oria.  
\v 26 Öng pöp pi maim Siria yangerak Pinisia yangerakaanëp. Pöpök pim koontupökaan urmerap waö ë mëëpënëak ke urak mëëa.  
\v 27 Pël ëën Yesuuk epël mëëa. “Rungaarö kaömp nak kep ëëpënëak ëaut. Pötaanök rungaaröa kaömpöt wa ëp ëak kentörö nemangkën ë yaë pöl ni maimap kaamök naalniingan.”  
\v 28 Pël maan öngöpök kangiir epël mëëa. “Aköp yaap yaan. Pël ëaap kentörö rungaarö kaömp yenën ikanöök wë lupöt ti ngentiin na yaë pöl ni kaamök elnë.”  
\v 29 Pël maan Yesuuk epël mëëa. “Ni pil yaan nim koontupökaan waö ë yamëerek së.”  
\v 30 Pël maan öngöp kaatak së itaangkën pim koontup urmerap piikaan oröak sëën ompyaö ka uraan itena.   
\s1 Yesu pi omën ngön won katun namp ompyaö mowesa  
\p
\v 31 Yesu pi Taia kakaan kaip tiak Saiton kak il wesak Kalili i kaöökë naë Tekapolis yangerak ka 10 ëak wieëa pörek së oröa.  
\v 32 Pël ëën omën ngön won katun namp pim naë mësak së mores rangk mowiipënëak ök mëëa.  
\v 33 Pël ëën omën pöp omnaröa naëaan mop nentakël mësak së ulmëak pim mor wotö kat kanöök mowiak waasöp ngësak yangapöök wa momëak  
\v 34 kutömweriil iteneë ëm mëak omnampön epël mëëa, “Epata.” Tiarim ngöntak, “Kat kan të.”  
\v 35 Maan katëëp kan tëën yangapööta kaip tiin ngön yaap ëa.  
\v 36 Pël yaëën Yesu pi pöta ngönte kaö wesak apanëak nga mëëa. Pi kosang wesak yemaan pit ke ur moolëak aö sëën kaö sa.  
\v 37 Pit yaan panë sak epël mëëa. “Omnant pout ompyaö wes pet yair. Katunörö kat nga mowasööre ngön wonörö ngön nga mowasö pël yaë.”   
\c 8  
\s1 Yesuuk omën 4000 pörö kaömp mena  
\r (Matiu 15:32-39)  
\p
\v 1 Akun pötak omën kaö pan pim naë wa top ëak wë këën wëën ruuröen ngön mëak epël mëëa.  
\v 2 “Ne omën kësang eporöen yaköm kön yawi. Pit neering wë kaömp nanën wëën kët nentepar nent ëak yes.  
\v 3 Pit këën wes mëën pöt kan kourak yesem utpet ëëpnaat. Narö yang waliitëaan waisaurö.”  
\v 4 Pël maan ruuröak epël mëëa. “Pultak wëep kaömpöt tarëkaan koirak omën selap eporö mangkën pangk ëëpën?”  
\v 5 Pël maan Yesuuk, “Arim naë kaömp tolël ëak wia?” pël maan, “Kaömp 7,” pël mëëa.  
\v 6 Pël maan omnarö wel aisapën mëak kaömp 7 pöt wak Anutuun yowe mëak pelak ruurö mangkën omnarö mena.  
\v 7 Pël ëak i kaö imën kopët naar wieëa pöaar tapël wak yowe mëak omnarö mampënëak mëëa.  
\v 8 Pël ëën omën pourö nak kep wesak kaut olaan wak kër 7 pötë waulön peö ëa.  
\v 9 Omën kaömp na pörö selap pan, 4000. Nëën wes mëën kaalak yesën  
\v 10 tapëtakëër ruuröaring wangaöök ilëak Talmanuta yangerak së oröa.   
\s1 Parisi omnaröak retëngtaan mëëa  
\r (Matiu 16:1-4; Luk 12:54-56)  
\p
\v 11 Pörek wëën Parisi omnarö Yesuu naë së oröak kutömweri retëng nent oröön itaampënëak morök elmëak këkre tö mëak piiring ngön nga ela.  
\v 12 Pël ëën pi ya këlangönring ëm mëak epël mëëa. “Omën peene akun eptak wë eporö ar tol ëënak ya retëngët ëëmëak yak? Ne yaap niamaan kat wieë. Ne utpet ke piloro arimëën ya retëng nent naalniingan.”  
\v 13 Pël mëak sëp wesak wangaöök ilëak ëngk komuntakël sa.   
\s1 Parisiire Erotë omnaröa yisötë ngönte  
\r (Matiu 16:5-12)  
\p
\v 14 Yesem ruurö kaömpöt kat kol wiak sa. Pël ëën om kopët nent wangaöök wieëa.  
\v 15 Pël eaan Yesuuk pitën pepanöm mëak epël mëëa. “Ar Parisiire Erotë omnaröa yisötön ngarangk këëkë ëën.”  
\v 16 Pël maan pitëmënt neneren epël mëëa. “Tiar kaömp peretöt wak newaisën ëautaan epël yenia.”  
\v 17 Pitëmënt pël yaan kat men ëak epël mëëa. “Kaömp peretöt kat kol wiak waisan pöten tol ëën neneren yemak? Ar songönten ëwat nasën ma? Ar kön tektek nasën wë ma?  
\v 18 Ar iteneëak omnant këëkë itnaangkën ëëre katöt wëak ngönöt këëkë kat nawiin yeë ma? Nem omnant yeë pöten kat kolak wë ma?  
\v 19 Ne kaömp 5 pöt kom ëak omën 5000 pörö mangkën nëën kaut om wiaan wak kër tol ëak waulön peö ëa?” Pëël maan, “12,” mëëa.  
\v 20 Ën kaömp 7 ëak kom ëak omën 4000 pörö mangkën nëën kaut om wiaan kër tol ëak waulön peö ëa?” Pëël maan, “7,” mëëa.  
\v 21 Pël maan epël mëëa. “Pöten ar om kön tektek nasën wë ma?”   
\s1 Yesuuk Pesaita kak omën it il tëa namp ompyaö mowesa  
\p
\v 22 Yesure ruurö Pesaita kak së oröak wëën omën naröak omën it il tëa namp Yesuu naë wak së mësël elmëëpënëak ke urak mëëa.  
\v 23 Pël ëën omën it il tëaupë moresi wak kaöökë wilëngkëël së ulmëak itöörarë waasöp mongësak mores kepönöök mowiak pëël mëëa. “Omnantön ityaangkën ma?”  
\v 24 Maan it il tëaupök it ngaulak epël mëëa, “Ne omnaröen itaangkën këraatë ökörö sak waisak yaë.”  
\v 25 Pël maan Yesuuk pim mores itöörarë mowiin ompyaö sa. Ompyaö sak itöörar nga ngëna. Pël ëak omnant kamaarekre naë wieëa poutön këëkë pan itena.  
\v 26 Pël ëën Yesuuk, “Ka epöök ilangan,” pël mëak pim kaatakë wes mëën sa.   
\s1 Pitaak Yesuu songönte war wes mëëa  
\r (Matiu 16:13-20; Luk 9:18-21)  
\p
\v 27 Yesu pi pim ruurö koirak Sisaria Pilipai kakë naë ka kot wieëa pötëël sa. Kamtaöök yesem Yesuuk epël mëak pëël mëëa. “Omnarö neen talëp aim?”  
\v 28 Pël maan epël mëëa. “Naröak niin, ‘Son i yamëaup,’ pël yaan naröak, ‘Elia,’ naröak ‘Tektek ngön yaaö namp wes,’ pël aim.”  
\v 29 Pël maan epël mëëa. “Ën arimtok pöt neen talëp aim?” Pël maan Pitaak epël mëëa. “Ni Kristo, Anutuuk Yaö Niiaup.”  
\v 30 Pël maan omnaröen pim songönte ök mapanëak nga mëëa.   
\s1 Yesuuk pimtë wel wiipna ngönte war wes mëëa  
\r (Matiu 16:21-28; Luk 9:22-27)  
\p
\v 31 Akun pötak Yesuuk ngës rëak war wesak epël mëëa. “Omën Këëp ne wë ënëmak këlangön kësang kat newiire ngarangkre kiri ar yaaö kaöaröere ngön kosangöte ngarangkörö pit kasëng nemenak nemëngkën wel wiak kët nentepar nent yangaöök wieë wal ëëmaap.”  
\v 32 Ngön pöt war wesak ök mëëa. Pël ëën Pitaak pëëntak koirak së ngës rëak nga mëëa.  
\v 33 Pël ëën kaip ti ruuröa ngësël iteneë Pitaan nga mëak epël mëëa. “Seten, ni sëp newesak së kan newariingan. Nim yaan pipët Anutuu ngönte won, omën ngönte.”   
\p
\v 34 Yesu pi omën selap pörek wëauröere pim ruurö wa top ë ulmëak epël ök mëëa. “Omën namp pi nem ënëm elnëëpënëak pöt pimtë könöökë kentöt këëpöt weseë, ‘Ne Yesu pimëën wel wiima pöt pangk ëëmaap,’ pël wesak pim këra yetapër waalak nem ënëm elnëëp.  
\v 35 Namp pim wëwëet keimön ëak öpna pöt pim wëwëet kö sëpnaat. Ën namp nemëënre nem ngön ompyautaan yak wëwëet këëpöt wasëpna pöt pim wëwëet orö morëëpnaat.  
\v 36 Ën namp yangerakë omnant pout kent ëak weim wëën pötök pim wëwë ompyaut utpet mowasën won sëën omën pötök tolëël kaamök elmëëpën? Pël naëpan.  
\v 37 Ma namp pim wëwë ompyaut kaalak öpënëak pöt öröpöt kangiir mampën?  
\v 38 Namp pi omën utpet ëak Anutuun kön wi kosang newasën yaaö eporöa tekrak wë nemëntre nem ngönëntaan kön wiin ëö ëëpna pöp pi Omën Këëp nook nem Pepapë ëwaö nem rangk wiaan nem ensel ngëëngkörö koirak wais oröak piin kaaö elmëëmaap.   
\c 9  
\p
\v 1 Ne yaap pan niamaan. E taua eporö arëkaan narö wel nawin wëën Anutuu wa ngaöök nimëëpna pöt weëre kosangring yaaröön itaampun sa.”   
\s1 Yesu pi möönre koröp maim wa  
\r (Matiu 17:1-13; Luk 9:28-36)  
\p
\v 2 Kët 6 ëak won sëën Yesu pi Pitaare Semsre pim nangap Son pörö koirak rosir wali naöök së pitëmënt wakaima. Pël ëak pi pitëm ëöetak möönre koröp maim wa.  
\v 3 Ulpëënëp kölam panë tëën ëwa elmëa. Pöt yang omnaröa naënganëël ëa.  
\v 4 Pël ëën pit itaangkën Eliaare Moses piarip oröak Yesuring ngönaak yeem wëa.  
\v 5 Pël yaëën Pita pi köpël yak Yesuun köntak epël mëëa. “Kaöap, ten eprek wëën ompyaö yaë. Pötaan ka kot nentepar nent ëak ök renaan, nent nimëën, nent Mosesëën, nent Eliaëën ëak.”  
\v 6 Ruurö pit yaan sak reireë yaurem Pita pi köntak pël mëëa.  
\v 7 Pël yaëën tapët pöt uröam kölam ëwa nempel irë kaka elmëën Anutuuk uröamta öngpökaan epël mëëa. “Epop nem Ruup. Ar pim ngönte kat wiin.”  
\v 8 Pël maan pit it nalaan nal ëak itena pöt Yesu pimënt wëa.   
\p
\v 9 Pit rosiraöökaan yeirëem Yesuuk pitën pepanöm epël mëëa. “Arim omën it köpëlöt ityaangk pöten omnaröen peene ök mangan. Ënëmak Omën Këëp ne weletakaan wal ëënak omnaröen ök man.”  
\v 10 Maan ruurö pit ngön pöt yak wesak wë pitëmënt neneren epël mëëa. “Weletakaan wal ëëpna pöt tol nent?”  
\v 11 Pël mëak Yesuun epël mëak pëël mëëa. “Elia wet rëak waisëpnaap ngön kosangötë ngarangkörö pit tol ëënak pël aim?”  
\v 12 Pëël maan epël ök mëëa. “Yaap, Elia pi wet rëak oröak Anutuu Yaö Neeaup nemëën omnant kopëta wasëpënëak ëaut. Pötaanök ‘Omën Këëpön utpet wesak mëak këlangön kat mowiipnaat,’ ngönëntak pël retëng ëa pöta songönte tol nent?  
\v 13 Eliaan pöt epël ök yeniak. Pi yok oröak wëën omnaröak pitëm kentöök utpet mowasëpënëak ngönëntak ëa pöl elmëaup.”   
\s1 Yesuuk yokot nampökaan urmerap waö ë momëa  
\r (Matiu 17:14-21; Luk 9:37-43)  
\p
\v 14 Pit rosiraöökaan ru muntaröa naë së itaangkën omën selap pitëm naë oröak wëën ngön kosangötë ngarangk narö pitring ngön nga yaalem wëa.  
\v 15 Pël yaëën omën pörö Yesuun itenak yaan sak tapëtakëër së koirak yoöre ërëp mëëa.  
\v 16 Pël ëën pi epël mëak pëël mëëa. “Ar tol ëënak ngön nga yaal?”  
\v 17 Maan omën pöröakaan nampök oröak epël mëëa. “Rë yanuulaup, urmer ngön won sa nampök nem yokotup utpet yemowasënak wak yewais.  
\v 18 Yokot epop urmerapök kët ël epotë mök ë moolaan ngentiak këmtakaan kepop yaaröem këët nampnamp mënak ingre mor kosang sak wiaakë yaë. Pël yaëën nim ruuröa naë wak wais waö ëëpënëak ök maan pit ök ëën pangk naën yaë.”  
\v 19 Maan Yesuuk epël ök mëëa. “O omën kön wi kosang yewesaut wonörö, aë. Ar neen kön wi kosang nenewasën yeem kön wiin akun tolëël arring wë arim könömöt weim öm? Yokotup nem naë wak waiseë.”  
\v 20 Pël maan yokotup wak yesën urmerap Yesuun itenak tapëtakëër yokotup mök ë yangerak moolaan rikrik yaurem wieë kepop yangësa.  
\v 21 Pël yaëën Yesuuk pepapön epël mëak pëël mëëa. “Epët akun taltak orö morëa?” Maan pepapök epël ök mëëa. “Kotuukëër.  
\v 22 Urmer epop yokotup utpet wasëpënëak esuwesiire imeri wa yemoolëaup. Ni pöta weëre kosang wiaan pöt tenipön yaköm kön niwiak kaamök elni.”  
\v 23 Maan Yesuuk epël mëëa. “Weëre kosangtaan yaan. Pötaan niamaan kat wi. Namp pi kön wi kosang yewesautaring öpna pöp omnant pout yok pangk ëëpnaap.”  
\v 24 Pël maan tapëtakëër rungaapë pepapök ngön ë olëak epël mëëa. “Ne kot nent kön wi kosang yaniwas. Nimtok nem kön wi kosang yewesaut wiapre kor epët kosang newas.”  
\v 25 Pël yemaan Yesuuk omën selap pim naë së yaaröön urmerapön nga mëak epël mëëa. “Ngön won katun epop, ngön kosang yeniak. Ni oröak kama së kaalak waisngan.”  
\v 26 Pël maan urmerap ngön kaëpëër oröak sëpënëak yokotup wa moolaan ngentiak wel ök wiak wieëa. Pël ëaan omnarö itenak, “Wel wia,” pël mëëa.  
\v 27 Pël yemaan Yesuuk yokotup moresi moröak wal ë tau moulmëa.  
\v 28 Pël ëak kaata kakaati yeilaan pim ruurö pëëntak së epël mëak pëël mëëa. “Ten tol ëak waö elmëënëak poprak ëan?”  
\v 29 Maan epël ök mëëa. “Urmer ke pipëlörö omën nentak won, kimang ngöntak waö ë momëët.”   
\s1 Yesuuk pim wel wiipna ngönte ök maan akun nentepar ëa  
\r (Matiu 17:22-23; Luk 9:43-45)  
\p
\v 30 Pit yang pör sëp wesak Kalili yangerak së oröak sa. Pöt omnarö piin kat wiipanëak ëlëëp sa.  
\v 31 Yesem ruuröen epël mëak rë moula. “Omnaröak Omën Këëp ne ngaaröa moresi neulëën pit nemëngkën ket nentepar nent won sëën kaalak weletakaan wal ëëmaap.”  
\v 32 Pël maan pit ngön pöt kat wiak ëngk ma e ëën pëël mapënëak ëak kas ëën sëp wesa.   
\s1 Wotöök wëauta ngönte  
\r (Matiu 18:1-5; Luk 9:46-48)  
\p
\v 33 Pël ëën yesem Kapaneam kak së oröa. Pël ëak kakaati së ruuröen pëël mëëa. “Ar kamtaöök oröpmorëënök neneren mëëaurö?”  
\v 34 Pël maan pit om ngön won sak wëa. Pöt pit kamtaöök yesem, “Talëpök wotöök wë,” pël mëak neneren maö seima pötaanök.  
\v 35 Pël ëën wel aisëak ruurö wa top elmëak epël ök mëëa. “Namp pi wotöök öpënëak pöt muntaröa kasngaël wë inëën elmëëp.”  
\v 36 Pël mëak runga kot namp wak pitëm tekrak tau moulmëak moresök kaamök elmëeë epël mëëa.  
\v 37 “Omën nemëën yak runga kot ke epëlëp sant elmëëpna pipop ne sant elnëëpnaap. Neen sant elnëëpa pöpök nemënt won, nem wes nemëaupönta sant elmëëpnaap.”   
\s1 Utpetatëën këkre tö yaauta ngönte  
\r (Luk 9:49-50; Matiu 18:6-9; Luk 17:1-2)  
\p
\v 38 Sonök Yesuun epël mëëa. “Rë yanuulaup, ten itaangkën omën namp nim yapintak urmerarö waö ë yamëën itenaut. Pël ëaupök omën pöp tiarim ënëm naën yaë. Pötaanök tenök pël ëëpanëak kan mowariaut.”  
\v 39 Maan Yesuuk epël mëëa. “Kan mowariingan. Namp nem yapintak retëng ke pipëlöt yaaupök tol ëak kengkën sak neen utpet wesak apën?  
\v 40 Tiarim yaat komun naurön ëëpnaapök tiarim karip kaamök yaalniaup pël sak öpnaap.  
\v 41 Ne yaap niamaan. Nampök ar Kristoë omnarö pël wesak i pëënte nimpna pöt kangit won naëpan.   
\p
\v 42 “Namp pi kot ke epëlöröakaan namp neen kön wi kosang yewesaupön këk maan pim kön wi kosang yewesaut sëp wasëpënëak yaëën pöt pël ëëpanëën naröak wet rëak kël kësangö pim mesetak öngö moutak i kaöök moolaan i nak wel wiipna pöt pangk ëëpnaat. Pöt omën pöpök maan kot ke epëlöröa namp pim kön wi kosang yewesaut sëp wasën pöt kangiir utpet kaö panëët pim naë orööpnaat.  
\v 43 Pël ëak nim moresök utpet nent koirën pöt il olam. Mor kopëtasring wëwë kosangtak ömë pöt ompyaö. Pouwesiarring wëën Anutuuk parëaöök es kosangwesi niolaan pangk naën ëëpnaat.  
\v 44 [Parëaöökë ngëëpörö wel nawiipanëërö. Esuwesta nariinwes.]  
\v 45 Ma nim ingesök utpet nent koirën pöt il olam. Ing kopëtasring wëwë kosangtak ömë pöt ompyaö. Pouwesiarring wëën Anutuuk es parëaöök niolaan pangk naën ëëpnaat.  
\v 46 [Parëaöökë ngëëpörö wel nawiipanëërö. Esuwesta nariinwes.]  
\v 47 Ën omën nim itöök itaampëëtak weru nuulaan utpet ëëmëak yeem pöt it pö ur olam. It kopët naööring Anutuu wa ngaöök yanimë pötak ömë pöt ompyaö. Pourarring wëën Anutuuk es parëaöök wa niolaan pangk naën ëëpnaat.  
\v 48 Parëaöökë ngëëpörö wel nawiipanëërö. Esuwesta nariinwes.  
\v 49 Tomunat yenautë yoola pöl esuwesök omën pouröa rangk olapnaat.  
\v 50 Tomun pöt ompyaut. Pël ëautak pim misëngö won sak wiaan tol ëak kaalak misëng wasën pangk ëëpën? Ar tomuneta ök sak wë neneraan mayaap ëeim ön.”   
\c 10  
\s1 Öng wes yamëauta ngönte  
\r (Matiu 19:1-12; Luk 16:18)  
\p
\v 1 Yesu pi pörekaan Yutia yangerere Yotan ëngk komuntakël së oröa. Pël ëak pörek wëën omën selap pan kaalak pim naë së oröa. Pël ëën pim yaaö pöl kaalak ngönën ök mëak rë moula.   
\p
\v 2 Pël yaëën Parisi naröak së morök elmëak pëël mëëa. “Omën namp pim öngöp wes mëën pangk ëëpën ma?”  
\v 3 Maan Yesuuk epël mëëa. “Moses pi pöta ngönte tolëël niia?”  
\v 4 Pël maan pit epël mëëa. “Namp wes mëëpënëak pöt pep kosangwer menak wes mëëpnaat. Moses pi pötaan kuure mak niiaut.”  
\v 5 Maan Yesuuk epël mëëa. “Moses pi arimtë lup kosang yaautaan yak ngön kosang pipët retëng ë nina.  
\v 6 Pël ëaap songöntak Anutuuk omën ket ëëpënëak öngre omp pouwaar ket ë ulmëa.  
\v 7 Pël ëa pötaanök omp namp pim ëlre pepaar sëp wesak öngöpë naë rë olaan  
\v 8 piarip möönre koröp kopët naö pël sak wë. Ngönte pël wia pötaanök piarip pouwaar won, kopëtap pël sak wë.  
\v 9 Anutuuk erën ë ulmëa pötaanök omnaröak pangk kom naëngan.”   
\p
\v 10 Pël mëak kakaati së wë ruuröak Yesuun tapten pëël maan  
\v 11 songönte epël ök mëëa. “Omp namp pim öngöp wes mëak muntap öpna pöp pi öngre omp wëwëet kom ëak saun koirëpnaap.  
\v 12 Ën öng namp pim ompöp sëp wesak muntap koirëpnaap pi tapël öngre omp wëwëet kom ëak saun koirëpnaap.”   
\s1 Yesu pi rungaarö welaköt elmëa  
\r (Matiu 19:13-15; Luk 18:15-17)  
\p
\v 13 Omnarö pitëm rungaarö Yesuuk pim mores pitëm rangk mowiak welaköt elmëëpënëak wak yesën pim ruuröak pitën nga mëëa.  
\v 14 Pël yaëën pi itenak kön wiin utpet sëën ya këlangön kön wiak epël mëëa. “Nga mangan. Wes mëën naë waisëp. Ke pilorö Anutuuk wa ngaöök momëëpënëak yaö yema pötaanök.  
\v 15 Ne yaap niamaan. Namp pi runga kot eporöa Anutuun kön wi kosang yewesa pöl naën ëëpna pöt Anutuu wa ngaöök yamëautak yok pangk neilaan ëëpnaat.”  
\v 16 Pël mëak pit moröeë pim mores pitëm rangk mowiak welaköt elmëa.   
\s1 Omën omnant kësang wieëaupë ngönte  
\r (Matiu 19:16-30; Luk 18:18-30)  
\p
\v 17 Yesu pi pörek sëp wesak sëpënëak yaëën omën namp pöömpö së pim naë oröak ingrak tok oriak epël mëak pëël mëëa. “Tenim rë yanuula ompyaup, ne tol ëak wëwë kosangta yaö sum?”  
\v 18 Maan Yesuuk epël mëëa? “Tol ëënak neen, “Ompyaup,” pël yenëaan? Anutu kopëtapökëër ompyaup.  
\v 19 Ni ngön kosangöt epël kat yawiaup. Ni omën mëngkanok. Öngre omp wëwëet kom ëënganok. Ni këkain ëënganok. Ni omën muntaröen kaar manganok. Ni muntarö morök elmëak pitëm omnant wa ëp ëënganok. Ni nim ëlre pepaarë ngön ngar öm.”  
\v 20 Pël maan omnamp pi mëëa. “Rë yanuulaup, pipot pout nem kotuukaan ë waiseimaut.”  
\v 21 Pël maan Yesu pi pöpön iteneë piin kent ëën epël ök mëëa. “Kopët nent wia pöt ëëm. Ni së nim omnant menak sumat wak omën omnant wonörö këëpöt wes man. Pël ëën kutömweri omnant kosangöt orö nirëëpnaan. Pël ëak wais nem ënëm elnë.”  
\v 22 Pël maan omnamp pi urömere kaar es kësang wieëaup yak këëpöt sak ya utpetaring sa.   
\p
\v 23 Yesën Yesu kaip ti ruuröen iteneë epël ök mëëa. “Omën monere uröm kaö wieëaurö Anutuu wa ngaöök yamë pötak ilapënëak pomp ë yaë.”  
\v 24 Pël maan ruurö pit ngön pöt kat wiak yaan sak yaëën kaalak rangk epël mëëa. “Nem ruurö, Anutuu wa ngaöök yanimë pötak yeila pöt omën könöm panëët.  
\v 25 Pol kamel namp yok pangk wap poë koröp korir yamë pöökë kanöök ilapna pöt kengkën. Ën omën monere uröm kësang wieëauröak Anutuu wa ngaöök yamë pötak ilapna pöt könöm panëët.”  
\v 26 Pël maan ruurö pit kat wiak yaan panë sak epël mëëa. “Omën ke pilörö Anutuu wa ngaöök yamëautak neilaan ëëpna pöt omën tolëëlëpök wëwë kosangtak öpën?”  
\v 27 Maan ruuröen it kos ëeë epël mëëa. “Omnaröak pangk naëngan. Pël ëënëëtak Anutu ke nentere nent yaaupök omën ke pilötë kanöt koirëpnaataan poprak naëpan.”  
\v 28 Pita pi ngön pöt kat wiak Yesuun epël mëëa. “Kat wi. Ten omnant pout sëp wesak nim ënëm elniaut.”  
\v 29 Maan Yesuuk epël mëëa. “Ne yaap niamaan. Namp pi kaare yang, sasre nan, ëlre pep, koröngre ru, ëmre ya pöt nemëënre nem ngön ompyautaan yak sëp wasëpna pöp  
\v 30 pi omën kangut kësang pan öpnaap. E yangerak wë kaare yang, sasre nan, ëlre pep, koröngre ru, ëmre ya omën pipot kööre tokë rangk orö morëëpnaat. Pël ëak wë ënëmak akun kaöaöök wëwë kosangët öpnaap.  
\v 31 Pël ëak pöt wetëëröakaan selap ënëm rapnaat. Ën ënëmaröakaan selap wetë rapnaat.”   
\s1 Yesuuk pim wel wiipna ngönte ök maan akun nentepar nent ëa  
\r (Matiu 20:17-19; Luk 18:31-34)  
\p
\v 32 Pël mëak kan yesem Yesuuk wet rëak Yerusalemë kanöököl yesën sa. Pël yeem pöl ko wesak yesën pit yaan sa. Pël ëak ënëm imaurekaan kas kön wial sa. Pël yaëën pim ru 12 pöröen pëlëër wa top elmëak omnant pim naë orööpnaatön war wesak epël ök mëëa.  
\v 33 “Kat wieë. Tiar peene Yerusalem kakë yewais. Pörek sëën Omën Këëp ne omnaröak kiri ar yaaö kaöaröere ngön kosangötë ngarangköröa naë neulëën pit ngön yaatak ne wel wiimëak neak ngönën köpëlöröa naë wes nemëën  
\v 34 pitök ökre was neak waasöp ngës nenak pës nemöak këra yetaprak nemöön wel wiak akun nentepar nent won sëën kaalak wal ëëmaap.”   
\s1 Semsre Son piarpim kaö sak öpënëak kimang mëëauta ngönte  
\r (Matiu 20:20-28)  
\p
\v 35 Sepetii ruaar, Semsre Son, piarip Yesuu naë së epël mëëa. “Rë yanuulaup, tenip omën nenten kimang niaan nimpëak kent kön yawi.”  
\v 36 Maan, “Tol elniimëak yak?” mëak pëël mëëa.  
\v 37 Pël maan piarip epël mëëa. “Ni kat wiin wë ënëmak nim weëre kosang ierre kasiröök tenip nim kopirarë, namp yaapkëël namp katnëël, wel aisëeë ngarangk öpenaat.”  
\v 38 Pël maan Yesuuk epël mëëa. “Arpim yenëak pöta songönte arip köpël wë. Ne kelöntak i kakam yaaut yen pöl këlangön kësang kat wiimaap. Pöt arip pangk ëënëëwaar ma? Ën omnaröak i yanimë pöl këlangön kësang kat newiipnaap. Pöt arip pangk ëënëëwaar ma?”  
\v 39 Maan epël mëëa. “Yok pangk pël ëënaawaar.” Maan Yesuuk epël mëëa. “Nem i kakam numa pöt arip yaap nënëëwaar. Ën i nemëëpna pöt yaap pël ëënëëwaar.  
\v 40 Pël ëënëëtak nem kopirarë yaapkëëlaan katnëël wel aisapnaata ngönte nook naëngan. Pël ëëpënëak yaö mëëauröakëër wel aisapnaat.”  
\v 41 Pël yaëën ru munt 10 pörö kat wiak Semsre Son piaripön kön wiin utpet ëa.  
\v 42 Pël yaëën Yesuuk wa top elmëak epël ök mëëa. “Yang nantë omp akörö pitëm omnarö nga ëak ngarangk yaalmë. Pël yeem pitëm ikanöök ngarangk narö moulmëën pitta tapël omnarö ngarangk yaalmë.  
\v 43 Arim naë pël orööpan. Arëkaan namp kaö sak öpënëak pöt ar pouröa inëën elniip.  
\v 44 Ën arëkaan namp arim wotöök sëpënëak pöt pi kot panë sak ar pouröa inëën panë elniip.  
\v 45 Pi nem yeë epël ëëp. Omën Këëp ne arök inëën elnëënëak neiraan. Nemtok inëën yaat mënak omën pouröa kangiir nem wëwëet këëpöt wes nimpëak irëaup.”   
\s1 Yesuuk Yeriko kak omën namp it nga mowesa  
\r (Matiu 20:29-34; Luk 18:35-43)  
\p
\v 46 Yesure ruurö kak së oröak ka pö il wesak yesën pitëm ënëm omën kësang sa. Pël yaëën omën il tëa omnant won namp kan ëöök wel aisëak wëa, yapinte Patimias Timiasë ruup,  
\v 47 puuk, “Yesu Nasaret kakaanëp yes,” yemaan kat wiak ngës rëak ngön ë olëak epël mëëa. “Yesu Tewitë ëap, ni neen yaköm kön newi.”  
\v 48 Pël yemaan omnaröak leng ëëpën mëak nga yemaan pi kat nemowiin ke urak kaalak ngön ëak epël mëëa. “Ni Tewitë ëapök neen yaköm kön newi.”  
\v 49 Ngön yemaan Yesu kat wiak kamtaöök leng ëak taueë epël mëëa. “Maan waisëp.” Pël maan omnaröak it il tëaupön epël mëëa. “Ngön yeniaarek kosang sak wal ëak wais.”  
\v 50 Pël maan pi ngön pöt kat wiak tapëtakëër pim kelte er olëak wal ëak Yesuu naë sa.  
\v 51 Së oröön epël mëak pëël mëëa. “Tol elniimëak yaan?” Maan it il tëaupök epël mëëa. “Aköp, ni aan ne it nga sum.”  
\v 52 Maan Yesuuk epël ök mëëa. “Nimtë kön wi kosang yewesautak ompyaö yesënrek së.” Pël yemaan tapëtakëër itöörar nga sëën Yesuu ënëm sa.   
\c 11  
\s1 Yesu pi pol tongkiipök Yerusalem kak së oröa  
\r (Matiu 21:1-11; Luk 19:28-40; Son 12:12-19)  
\p
\v 1 Pörekaan yesem Yerusalem kak temanöm wesak Olip rosiraöök Petepasiire Petani ka pöteparë së oröak Yesuuk ru naar wes mëak  
\v 2 epël mëëa. “Arip ka ëngköök së oröak tapëtakëër itaangkën pol tongki ru namp omnaröa wel naisaanëp wii ngan ë ulmëën öpna pipop wilak mësak waisën.  
\v 3 Yawilën omën nampök aripön, ‘Oröp ëënëak yeë?’ pël yeniaan pöt epël man. ‘Aköpök epopön ya. Teënt kaalak wes mëën waisëpnaat.’”  
\v 4 Pël maan ruaar piarip së pol tongki ruup ka kanrak temanöm wii të ulmëën wëën koirak wila.  
\v 5 Yawilën omën pörek wëauröak itenak epël mëëa “Aë, arip tol ëënëak yawil?”  
\v 6 Pël yemaan Yesuu ngön mëëa pöt ök maan kat wia.  
\v 7 Pël ëën Yesuu naë mësak së pitëm ulpëënörö përëak rangk wiin Yesu wel aisëa.  
\v 8 Pël ëën omën selap pitëm ulpëënöt përëak kamtaöök mourö yesën naröak ya lupöök së kewisat ilak këëmre kewis elmë sa.  
\v 9 Pël ëak omën selap, narö wetëëre narö ënëm, pël yeem ngön ëak epël maö sa.  
\q1 “Yowe.  
\q1 Aköpë këm ngöntak yewais epopön yaya mepa.   
\q1
\v 10 Tiarim ëap Tewit pim wa ngaöök mëa pöta ököt orööpënëak yaë.  
\q1 Pötaan ërëpsawi ëëpa.  
\q1 Anutu ngaarëk wëaup, yowe.”   
\p
\v 11 Pël elmë Yerusalem kak së oröak Yesu pi ngönën tup kaöeta kakaati së ilëak omnant itenak ëwat sak yanget wiap yoolaan pim ru 12 pörö koirak Petani kakë sa.   
\s1 Yesuuk kemmentën nga maan umön rëa  
\r (Matiu 21:18-19)  
\p
\v 12 Ëlpamök Petani kakaan wal ëak yesem Yesu këën elmëa.  
\v 13 Pël ëën kamaarekaan itaangkën kem nement ëp wileëa. Pël ëën uta wesak naë së ap wesa. Ulöp yauta akunet temanöm nasën yak ëpöt pëën wëa.  
\v 14 Pël ëën itenak epël mëëa. “Niikaan ulöpörö utön omnarö kaalak nanën panë ëëpnaat.” Pël yemaan ngön pöt pim ruurö kat wia.   
\s1 Yesuuk ngönën tup kaöeten muumöngk mëëa  
\r (Matiu 21:12-17; Luk 19:45-48; Son 2:13-22)  
\p
\v 15 Pël ëak Yerusalem kak së oröak Yesu pi ngönën tup kaöeta kakaati së itaangkën omnarö omnant ngawi yeem wëën itenak pit waö ë momëak omën mon ngawingawi yaauröa urötere omën int ekörö menak sum yewauröa uröt kaip ti moolëa.  
\v 16 Pël elmëak ngönën tup kaöetak omën ke pilöt wak sëpanëak nga mëëa.  
\v 17 Pël elmëak epël mëëa. “Ngönën pepeweri Anutuuk epël ëa. ‘Nem tup pipten yang ël epotë omnaröa kimang yenëa kaat pël apnaat.’ Ar pipël yaëën këkain yaauröa kaata ök yes.”  
\v 18 Pël yaëën kiri ar yaaö kaöaröere ngön kosangötë ngarangkörö pit itenak, “Tol ëak mëngkën won sëpën?” pël mëak neneren mëëa. Pël ëak, “Omën pourö pim ngönëntaan yaan sak yaaurö,” pël mëak kas ëën sëp wesa.  
\v 19 Pël ëak wiap kan Yesure ruurö pit ka kësangö sëp wesak sa.   
\s1 Kemmenti umön rëauta songönte ök mëëa  
\r (Matiu 21:20-22)  
\p
\v 20 Ëlpamök kemmenti wëa pörek kaalak së itaangkën këra pöment umön rëak wëa, misënötëaan ëpötë pout.  
\v 21 Pël ëën Pita itenak ngön mëëa pöt kön wiak epël mëëa. “Aköp itan. Këra kem nim umön rapënëak mëan pöment umön rëak wëëp.”  
\v 22 Pël maan Yesuuk epël mëëa. “Ar Anutuun kön wi kosang weseim ön.  
\v 23 Ne yaap niamaan. Nampök tomön epöön, ‘Tiak i kaöökël së orö,’ pël yamëem kön selap ëak yok pangk pël ëëpën ma won pël kön nawiin pim ök mëëa pöt kë orööpnaat pël kön wi kosang wasëpna pöt kë orööpnaat.  
\v 24 Pötaanök ök niamaan. Ar omën nentaan kön wiak Anutuun kimang manë pöt, ‘Yok wa,’ pël weseë kön kosang yawiin orö nirëëpnaat.  
\v 25 Kimang manëak omën nampë saunat arim naë wiaan pöt won wes moolan. Pël yaëën arim Pep kutömweri wë pöpök arimot tapël ent ë nuulapnaat.  
\v 26 [Ën ar omnaröa saunat won wes nemoolan ëënë pöt Pep kutömweri wë pöpök arimot nemoolaan ëëpnaat.]”   
\s1 Yesure wotöökörö neneren morök elmëa  
\r (Matiu 21:23-27; Luk 20:1-8)  
\p
\v 27 Yesure ruurö pit kaalak Yerusalem kak së oröak Yesu ngönën tup kaöeta kakaati së wëën kiri ar yaaö kaöaröere ngön kosangötë ngarangköröere kaöarö pit pim naë së oröak  
\v 28 epël mëak pëël mëëa. “Nim eprek ë yaën pipot talëpë këm ngöntak ëeimën? Talëpök pël ëëm niia?”  
\v 29 Maan Yesuuk kaalak epël mëëa. “Ne ngön kopët nent pëël niamaan. Ar këët ök neaan pöt ne talëpë këmtak omnant yeëan pöt niamaan.  
\v 30 Sonë i mëeima pöt talëpök maan eima? Anutuuk ma pimtok kön wiak eima? Aan kat wiim.”  
\v 31 Pël maan pitëmënt neneren epël mëëa. “Tiar tol mapen? ‘Anutuuk,’ pël mapenaatep pi epël niepan. ‘Tol ëënak Sonë ngönten kön wi kosang newasën yeë?’  
\v 32 Ën, ‘Son pimtok,’ pël mapenaatak pöteta omën pourö Sonön tektek ngön yaaö omën këëp pël yamëëa pötaan kas ëa.”  
\v 33 Pël mëak Yesuun kangiir epël mëëa. “Ten köpël,” maan Yesuuk epël mëëa. “Nookta ne talëpë këmtak yeëan pöt ök neniangan.”   
\c 12  
\s1 Wain ya ngarangk utpetaröa watepang ngönte  
\r (Matiu 21:33-46; Luk 20:9-19)  
\p
\v 1 Yesu pi watepang ngönöt apënëak ngës rëak nent epël mëëa. “Omën namp wain ya newer ngëntak ëm ök rëak wain ulöpörö wamp olapna yang öngöpö tëak ngarangk ëëpna ka wali nent ök rëa. Pël ëak ya omnarö ngarangk moulmëak pimënt yang wali nerek së wakaima.  
\v 2 Pël ëak wë kë yaaröa akunet temanöm sëën inëën ru namp ulöp narö öpënëak ngarangk moulmëauröa naë wes mëën së oröön  
\v 3 tang möak waö elmëën elek kaalak sa.  
\v 4 Sëën ya pepapök kaalak inëën ru muntap wes mëën sëën kepönöök möak utpet mowesa.  
\v 5 Pël ëën pi kaalak muntap wes mëën së oröön mëna. Pël ëën kaalak muntarö wes mëën së oröön ngarangköröak nga elmëak narö tang möak narö mëna.  
\v 6 Pël ëën pimtë ru ulööpök kopëtap pimëntring wëaup pim ngönte ngaarëk öpnaat wesak wes mëa.  
\v 7 Pël ëën ngarangkörö piin itenak pitëmënt neneren epël mëëa. ‘Omën epöp pim pepapë mor kolut pout öpnaap. Pötaanök mëmpa. Pël ëën yaat tiarimëën sëpnaan.’  
\v 8 Pël mëak mënak pim sokur ya lupöökaan wilëngkëël moolëa.”  
\v 9 Pël mëak Yesuuk epël mëëa. “Yaaweri pepapök ngarangkörö tol elmëëpën? Pi oröak ngarangk pörö mënak pim ya lupöök ngarangk ompyaö narö moulmëëpnaat.  
\v 10 Ngönën pepeweri ngön epël wia pöt sangk kelak kat nawiin yaaurö ma?  
\q1 ‘Wap omën ka ök yarëauröa wël ë moolëaut  
\q1 Anutuuk ompyaut wesak möör wap wes yewesir.   
\q1
\v 11 Anutu pimtok pël yaalmëën itaangkën ompyaö panë yaë.’”   
\p
\v 12 Yesu pi pël maan wotöökörö pit watepang ngön pöt kat wiak pi pitëmëën ko wesak ya pël wesak wali öpënëak kön wia. Pël ëautak omnaröen kas ëën sëp wesak sa.   
\s1 Yesuun takis yemengkautaan morök elmëa  
\r (Matiu 22:15-22; Luk 20:20-26)  
\p
\v 13 Yuta omën wotöököröak Parisiire Erotë omën narö Yesuun morök elmëëpënëak wes mëa.  
\v 14 Pël ëën pit Yesuu naë së oröak epël mëëa. “Rë yanuulaup, ten nim songönte ëwat wë. Ni ngön kaar naën, yaap panëët yaaup. Ni isaare irëa pouröen omnant mööngkraar kangk naalmëën yaaup, omën ompyaut pëën Anutuuk ök niiaut omën pourö yaap wesak rë yanuulaup. Pötaanök ni aan kat wiin. Sisa takis monat yemangk pöt pangk yeë ma won?  
\v 15 Sisa pöp takis mampen ma Anutu pimënt mampen?” Pël yemaan Yesu pi pitëm morök yaalmëa pöten itenak epël mëëa. “Ar tol ëënak morök yaalnë? Mon kël nent neneë.”  
\v 16 Pël maan nent mangkën pëël mëëa. “Könre yapin epot talëpëët?” Maan pit epël mëëa. “Sisaëët.”  
\v 17 Pël maan puuk epël mëëa. “Sisaën yaö ëa pipot Sisa mampun. Ën Anutuun yaö ëa pipot Anutu mampun.” Pël maan pit yaan sa.   
\s1 Weletakaan wal yaauta ngönte  
\r (Matiu 22:23-33; Luk 20:27-40)  
\p
\v 18 Pit yesën Satusi ngönën omën narö Yesuu naë sa. Pit weletakaan wal yaaö pöt won wia pël yaaurö. Pit së oröak epël mëak pëël mëëa.  
\v 19 “Rë yanuulaup, Moses pi tiarimëën ngön kosang nent epël retëng ëaap. ‘Omën namp öng wak ru won wë wel wiin pöt pim nangapök kaalak öng pöp wak wë rungaap oröön pöt pim nanëpë yaö sëpnaat.’  
\v 20 Pël ëën omën nanang narö 7 ëak wakaima. Pël ëaurö nanëp öng namp wak ru won wë wel wia.  
\v 21 Pël ëën nang pim rakëp öng tapöp wak ru won wë wel wia. Pël ëën ënëmak nang 3 pöpök öng tapöp wak ru won tapël wë wel wia.  
\v 22 Pël ëaap omën 7 eporö pit öng kopët tapöp wak ru won wë wel wiin ënëmak pitëm öng kapirëpta tapël wel wia.  
\v 23 Pötaanök omën 7 piporö öng kopët tapöp wauröep wë wal ëëpna akunaöök talëpë öng sëpën?”  
\v 24 Pël maan Yesuuk pitën epël mëëa. “Ar ngönënre Anutuu weëre kosangöön ëngk ma e weseë irikor ngön yak.  
\v 25 Weletakaan wal ëënë akunaöök ar omnarö öngre omp naëngan. Kutöm enselöröa ök tek önëërö.  
\v 26 Ën weletakaan wal yaauta ngön pöt, Moses pi këra kotumentëk es wëlëng yokotön itenak sëën Anutuu ngön ök mëëa pöt ar sangk kelak kat nawiin yaaurö ma? Ngön pöt epët. ‘Ne, Apramre Aisakre Yakop pitëm Anutu.’  
\v 27 Anutu pi wel wiauröaap won, öp wëauröa Anutu. Ar irikor ngön yak.”   
\s1 Yesuun ngön kosang kaöeten pëël mëëa  
\r (Matiu 22:34-40; Luk 10:25-28)  
\p
\v 28 Pit Yesuring neneren ngön kaip tiktik maim wëën ngön kosangötë ngarangk namp naë së kat wiin Yesu pi këëkë wesak kaip ti yemaan kat wiak epël mëak pëël mëëa. “Ngön kosang taltak kaöet?”  
\v 29 Maan Yesuuk epël mëëa. “Ngön kosang kaöet epël wia. ‘Israel omnarö, ar kat wieë. Anutu tiarim Aköp, pi kopëtap Omp Ak Këëp.  
\v 30 Pötaan nim lupmerre könöpre kön yawiautere wëëre kosang pipot nem Omp Ak, Anutuun muumöngk wasën wiaap.’  
\v 31 Pöta kar nent epël wia. ‘Nimtëën lup sant yaën tapël nim karipön elmëëm.’ Ngön kosang piptepar kaöetepar, muntat il yewas.”  
\v 32 Pël maan ngön kosangötë ngarangkëpök epël ök mëëa. “Rë yanuulaup, ni ngönte aan kat wiin kë panë yes. Anutu pi yaap Omp Ak kë kopëtap. Pim ök namp naön.  
\v 33 Pël ëak piin lupre kön yawiaare weëre kosangöt muumöngk pëël elmëëre ën nimtëën yaën tapël nim karipëën lup sant elmëëmëët piptak Anutuun kiri ke nentere nent ar yaaö pöt il yewas.”  
\v 34 Pël maan Yesu kat wiin omnamp kön tektekring yemaan kat wiak epël mëëa. “Ni Anutuu wa ngaöök nimëëpna pöta temanöm yesën.” Pël maan akun pötak omnarö Yesuun pëël mapnaaten kas ëën sëp wesa.   
\s1 Yesu pimtok Kristoon pëël mëëa  
\r (Matiu 22:41-46; Luk 20:41-44)  
\p
\v 35 Yesu pi ngönën tup kaöetak ngönën ök yamëem epël mëak pëël mëëa. “Ngön kosangötë ngarangkörö pit tol ëënak Kristo pi Tewitë ëap pël aim?  
\v 36 Ngëëngk Pulöök Tewitën maan epël ëa.  
\q1 ‘Anutu puuk nem Aköpön epël yema.  
\q1 “Ni wais nem yaapkëëtak öm.  
\q1 Pël ëaan nimëën kööre tok yaaö piporö nook nim weëre kosangöökë karök moulmëëmaat.” ’   
\m
\v 37 Tewit pimtok piin, ‘Nem Aköp,’ pël mëëaupök tol ëënak Tewitë ëap pël yaë?” Pël yemaan omën ngönën tup kaöetak wëaurö kat wiin misëng pan ëa.   
\s1 Yesuuk ngön kosangötë ngarangköröaan pepanöm mëëa  
\r (Matiu 23:1-36; Luk 11:37-54; 20:45-47)  
\p
\v 38 Yesu pi ngön ök maö yesem yal menak epël mëëa. “Ar ngön kosangötë ngarangköröa utpetatön ngarangk këëkë ëën. Pit ulpëën waliit mëak wa topöök omnarö koirak ërëpsawi ngön mapnaaten kent yaaurö.  
\v 39 Pël ëak ngönën tupötëëre këëre imën akunatë itëkëël omën kaöaröa urötë wel aisapnaaten kent yaaurö.  
\v 40 Pit pël yeem öng kapiröröa omnant pout pitëmëën weimeë morök elmëak omnaröak pitën kön wiin isëpënëak Anutuun kimang wali yamëëaurö. Omën ke pilörö pit kangiir akunetak könöm kësangöt koirëpnaat.”   
\s1 Öng kapir omnant wonöpë ngönte  
\r (Luk 21:1-4)  
\p
\v 41 Yesu pi ngönën tupta kakaati mon yawia urta ngësngësöök wel aisëeë itenaan omnarö mon yawia. Pël yaëën omën mon kësang wieëa selap së mon kësangöt wia.  
\v 42 Pël yaëën öng kapir omnant won namp pi mon kot köp möa nentepar wia.  
\v 43 Pël yaëën Yesuuk pim ruuröen ngön mëak epël ök mëëa. “Öng kapir omnant won epopë mon yawi eptak omën muntaröaat il yewas.  
\v 44 Omën monaringörö pit ëlöt wiaan kopëtetepar yawi. Ën öng kapir epop pi omnant wonöpök pim wieëaut wiak won pan wesak wë.”   
\c 13  
\s1 Yesu pi ngönën tup kaöet utpet sëpnaata ngönte ök mëëa  
\r (Matiu 24:1-2; Luk 21:5-6)  
\p
\v 1 Yesu ngönën tuptakaan oröak yesën pim ru nampök epël ök mëëa. “Elei, ru yanuulaup itan. Ngönën tup epët kël kosangötök taë panë wesak ök rëaap. Ompyaö pan.”  
\v 2 Maan Yesuuk epël mëëa. “Peene itaangkën kësangpel ök rëaan itenak yaan pippel epël wi naöpan. Ënëmak ngaaröak wais tup epët tööl olaan kël naö naöökë rangk wi naöpan, utpet panë sëpnaat.”   
\s1 Këlangön akunet orööpnaata ngönte  
\r (Matiu 24:3-14; Luk 21:7-19)  
\p
\v 3 Ngönën tup pöt nal komuntakël wiaan Yesu Olip tomök së wëën Pitaare Sems, Sonre Entru pit së Yesuun pëëntak epël mëak pëël mëëa.  
\v 4 “Omën nim yaan pöt akun taltak orööpën? Akun pöt temanön yesën oröpöt oröön ten itenak ëwat sën?”  
\v 5 Pël maan Yesuuk ngës rëak epël mëëa. “Ar omnaröak lupöt wa irikor elniipanëën këëkë ngarangk ëën.  
\v 6 Naröak wais nem yapintakël, ‘Ne Kristo,’ pël niak omën selap pitëm lup wa irikor elmëëpnaat.  
\v 7 Ar nga yapinte kat wiak kas ëëngan. Akun kaöaö ngolöp yaëën omën pipot wet rëak orööpnaat.  
\v 8 Omën kur nementëkaanöröak kur nementekël nga ëëpnaat. Ën yang omp ak nampë omnaröak munt nampë omnaröaan nga ëëpnaat. Pël yaëën moupötta tapël we naöökël së möak naöökël pël ëëpnaat. Pël yaëën kaömp ngöntök kësangpel orööpnaat. Pipot öng nampë ru wilëpënëak lel yailën këlangön kat yawi pöta ök ëëpnaat.   
\p
\v 9 “Ar omnaröen ngarangk këëkë ëën. Pit ar kaöaröa naë niulëën pitök maan ngönën tupötë pës nimööpnaat pötaanök. Ar nem ruurö pël weseë pitök ar yang ngarangkre omën omp ak naröa naë ngön yaatak niulëëpnaat. Pël ëën pitëm ëöetak nem ngönte tekeri wesak manëët.  
\v 10 Akun pöt teënt pet nairpan. Wet rëak ngön ompyaut yang ël epotë pangk ë pet irëpënëak ëaut.  
\v 11 Pötaanök ngön yaatak yanuulëën ngön tol nant man pël ëak kön selap ëënganok. Akun pötak Anutuuk arim lupötë anëët ök niapna pipot an. Pël ëën anë pöt arim ngönöt pël naëpan, Ngëëngk Pulöökë ngönöt pël ëëpnaat.  
\v 12 Omën naar nanëpök nangapëën kup mowiin mëmpnaat. Pepapökta ruupëën kup mowiin mëmpnaat. Ën koröngre ruuröak ëlre pepaarëën kup mowiin mëmpnaat.  
\v 13 Ar nem ru sak wë pötaan omën pourö ya sangën ëën kööre tok elniipnaat. Pël ëëpnaatak omën weë sak wëak wel wiipnaarö Anutuuk kama öpnaat.”   
\s1 Omën utpet panëët omnant utpet yewesauta ngönte  
\r (Matiu 24:15-28; Luk 21:20-24)  
\p
\v 14 “Ënëmak omën utpet panëët omnant utpet yewesaut wiaapanëak nga ëaurek wiaan itaampunëët.” (Ar ngön epët sangk kelënëërö pöten këëkë kön wiaan.) “Pël yaëën Yutia yangerak wëaurö kas rosiraöökël sën.  
\v 15 Pël yeem ka tomök öpnaapök kaata kakaati së omnant öpan.  
\v 16 Ën yaak öpnaapta kak së ulpëënre omnant öpan.  
\v 17 Elei, akun pötak ru kepringre ru kapa yemenaurö tol ëëpën?  
\v 18 Ar omën kas yaaö pipot kopi akunetak orööpanëën Anutuun kimang man. Akun pötak ar yok pangk kas nasëngan pötaanök.  
\v 19 Akun pötak këlangön kaö panë kat wiinëët. Ke pil nent Anutuu kutömre yang ket ëaurekaan yewaisem e wë eptak naaröön ëaut. Ënëmeta naaröön ëëpnaat.  
\v 20 Aköp pi akun pöt mënt wasëpënëak kön wia. Pi pël naën ëa talte omën pourö kö sën. Omën yaö wesauröaan akun pipët mënt wasëpnaat.  
\v 21-22 Akun pötak kaar omën selap oröak naröak pitëmtën, ‘Ne Kristo,’ pël yaan naröak, ‘Ne tektek ngön yaaö omnamp,’ pël niaapnaat. Pit omnarö morök elniin pitëm ënëm ëënëak retëng weëre kosangringöt ëëpnaat. Yaap, pit omën Anutuu yaö wesauröeta morök elniak pël ëëpnaat. Pötaanök nampök, ‘Kristo e oröak wë,’ pël yeniaan nampök, ‘Kristo ëngkrek oröak wë,’ pël yeniaan pöt kat mowiingan.  
\v 23 Ne omën pöt naaröön wiaan ök yeniak. Pötaanök ënëmak yaaröön ëngk ma e wasnganok.”   
\s1 Omën Këëpë orööpnaata ngönte  
\r (Matiu 24:29-31; Luk 21:25-28)  
\p
\v 24 “Akun pötak omnarö këlangön kat wi pet yairën këtëp röök ulöpnaat. Pël ëën ngoonöpta ngaap yesën  
\v 25 ariat kutömweriaan tiak yengentiin kutömweri omën weëre kosangringöt këlok sëpnaat.  
\v 26 Pël yaëën Omën Këëp ne weëre kosangre iere kasir nemotring kutöm kepilötë yaaröön itaampnaat.  
\v 27 Pël ëën nem enselörö wes mëën së nem omën yaö wesaurö yang we naöökaan naöök, oorekaan öngkrek, kutömre yang kauteparëëlaan wa top elmëëpnen ëa.”   
\s1 Këra wasmentë ngönte  
\r (Matiu 24:32-35; Luk 21:29-33)  
\p
\v 28 “Ar këra wasmentë yaë pöten kön wieë. Këra pöment ëp kërë sak wil yewatën itenak kopi akunet temanöm yes pël yewas.  
\v 29 Pöta ök omën yeniak epot yaaröön itenak pöt, ‘Pim waisëpna akunet temanöm sëën waisëpënëak yaë,’ pël wasënëët.  
\v 30 Ne yaap niamaan. Omën e wë epörö wel wi won nasën wiaan omën yeniak epot orööpnaat.  
\v 31 Kutömre yang eptepar won sëpnaatepar. Ën nem ngön epët won nasëpan.”   
\s1 Omën Këëpë akunet köpël wë pöta ngönte  
\r (Matiu 24:36-44; Luk 17:26-30, 34-36)  
\p
\v 32 “Omnarö ar omën pötë orööpna akun kë panëëten ëwat naön. Ën ensel kutömweri wëauröere Anutuu Ruup neenta ëwat naön. Pep pimtokëër ëwat wë.  
\v 33 Ar nem waisuma akuneten köpël wë. Pötaan ngarangk ëak ngaire wa kom ëeim ön.  
\v 34 Omën namp ka wauret wiaan yang wali nerek sëpënëak pim inëënörö ngarangk moulmëak neenem ya ngönöt mëak kaata ngarangkëp ngai ëëpënëak mapnaat.  
\v 35 Pöta ök arimtë wëwëat ngarangk këëkë ëeim ön. Ka pepap pi wiap kanök ma röök lupöök ma röökre ëlpamën yaëën ma wangam kanök orööpën pöten köpël wë pötaan ngarangk ëeim ön.  
\v 36 Ar om ka ureim wëën teënt wais oröön yaan sënganëën.  
\v 37 Ngön epët ar omën pouröen ök yeniak. Ngarangk këëkë ëeim ön.”   
\c 14  
\s1 Yesu mëmpënëak kup wia  
\r (Matiu 26:1-5; Luk 22:1-2; Son 11:45-53)  
\p
\v 1 Kaömp yis namëënöt yenaare Anutuu mait elmëa akunetepar temanöm sëpënëak yaëën kët nentepar wiaan kiri ar yaaö kaöaröere ngön kosangötë ngarangkörö Yesu ëlëëp wak mëmpënëak ngön ë kopëta wesa.  
\v 2 Pël yeem epël mëëa. “Omnarö pit tiarring nga elpanok akun kësangtak pël naëngan.”   
\s1 Öng nampök Yesu i köp nga kampët lë momëa  
\r (Matiu 26:6-13; Son 12:1-8)  
\p
\v 3 Yesu pi Petani kak Saimon kësë ëaup pim kaatak së ilëak wëa. Pël ëak kaömp yenem wëën öng nampök i köp nga kamp ompyaö sum kësangring nent kep ompyautaring wak së rëak kepönöök pout lë momëa.  
\v 4 Pël yaalmëën omën pörek wëauröakaan naröak neneren këëpöt ngön epël mëëa. “Omën sum kësangringët oröp ëën utpet yewas?  
\v 5 I kamp ompyaö piptak mon 300 kina il wesak koirën omën omnant wonörö mangkën pangk ëëpnaatep.” Pël mëak öng pöpön ngön kosang mëëa.  
\v 6 Pël yemaan Yesuuk epël mëëa. “Pël mangan. Ar tol ëënak maan pi ya këlangön kön yawi. Pi neen ompyaö pan yaalnë.  
\v 7 Omnant wonörö pit akun wali arring wëën sant elmëënëak pöt yok pangk pël elmëënëët. Ne pöt, arim naë akun wali naön ëëmaap.  
\v 8 Öngöp pi pim elnëëpnaal yaalnë. Ne teënt wel wiin yang kel neweerëpnaat. Pötaan tiarim yeë pöl nem koröpöön kan yaö yaalmë.  
\v 9 Ne yaap niamaan. Ngön ompyaut yang ëlötë aö sëën pangk ëëpnaal öng epopë nem koröpöön kan yaö yaalmë epta ngönteta aö sëën pangk ëëpnaat.”   
\s1 Yutasök Yesuun kup mowiipënëak mëëa  
\r (Matiu 26:14-16; Luk 22:3-6)  
\p
\v 10 Akun pötak Yesuu ru 12 pöröakaan namp yapinte Yutas Keriot kakaanëp puuk kiri ar yaaö kaöaröa naë së piin kup mowiipënëak war wesak ök mëëa.  
\v 11 Pël ëën pit kat wiak ya kë sak sum mampënëak mëëa. Pël maan pi Yesuun kup mowiipënëak kan ap weseima.   
\s1 Yesure ruurö mait kaömp na  
\r (Matiu 26:17-25; Luk 22:7-14, 21-23; Son 13:21-30)  
\p
\v 12 Kaömp peret yis namëënöt yena akun ngëëngktak Anutuu mait elmëautaan kiri sëpsëporö yamöa akunet temanöm yesën Yesuu ruuröak piin epël mëak pëël mëëa. “Ka taltak së Anutuu mait elmëa akunetak kaömp nëmpenaat ar ëak kopëta wasënëak kent kön yawiin?”  
\v 13 Pël maan ru naarën epël mëak wes mëa. “Arip kak së oröak omën namp i kepit wak wëën koirak pöt pim ënëm sën.  
\v 14 Pël ëak kaatak yeilaan pöt ilëak ka pepapön epël ök man. ‘Rë yanuulaupök, “Nem ruuröaring ka taltak Anutuu mait elmëauten kön wiinaan kaömp nën,” pël ya,’ pël man.  
\v 15 Pël ök maan ka kaö ngaarëk nent urre korumön ëak ompyaö wesauten pet elniin pötak tiarimëën kaömp ar ëak kopëta wasën.”  
\v 16 Pël maan ruaar kak së oröak mëëaul ëak mait kaömpöt ar ëak kopëta wesa.   
\p
\v 17 Wiap kan Yesu pi ru 12 pöröaring ka pötak së ilëa.  
\v 18 Pël ëak kaömp yenem Yesuuk epël ök mëëa. “Ne yaap niamaan. Arëkaan nampök neen kup mowiipnaat. Neering kaömp yenem wë eporö arëkaan.”  
\v 19 Maan ruurö pit ngës rëak pöppöp epël mëak pëël mëëa. “Aköp, nook ma?” “Aköp, nook ma?” pël maö sa.  
\v 20 Pël maan mëëa. “Ru 12 arëkaan namp neering kaömp peret iistak wariak mangkën yen epopök.  
\v 21 Omën Këëp ne ngönëntak nemëën ëa kan pöök së wel wiimaap. Ën nemëën kup mowiipna pöp, elei, kangut kësang pan öpnaap. Pim ëlëpök nawilën ëanëën ompyaö ëan tapön.”   
\s1 Kë mena  
\r (Matiu 26:26-30; Luk 22:14-20; 1 Korin 11:23-25)  
\p
\v 22 Pit kaömp yenem Yesuuk kaömp nent wak Anutuun yowe mëak pel menak epël mëëa. “Epët nem mësëpëtak wa neë.”  
\v 23 Pël mëak wain kelön nent wak Anutuun yowe mëak mangkën pourö na.  
\v 24 Yenën mëëa. “Epët nem iit. Arimëën il yoolaan Anutuuk sulöp ngolöpët taë yewas.  
\v 25 Ne yaap niamaan. Yangerak eprek wain iit peene nëën pet yair. Arring kaalak nanën wë ënëmak akun kaöaöök Anutuu naë wain i maim nent nëmpenen ëa.”   
\s1 Yesu pi Pitaë yak mowasëpnaaten ök mëëa  
\r (Matiu 26:31-35; Luk 22:31-34; Son 13:36-38)  
\p
\v 26 Pit kaömp na pet irak ngönën tan nent mëak kakaan oröak Olip tomökël sa.  
\v 27 Kan kourak yesem Yesuuk epël mëëa. “Peene eptak ar pourö ne sëp newesak kas sënëët. Arim pël ëënë pöt ngönëntak ngön nent epël wia. ‘Ne sëpsëp ngarangkëp mëngkën sëpsëpörö repak sëpnaat.’  
\v 28 Ne yaap wel wiin weletakaan wal ë neulëën wet rëak Kalili yangerak së wëën ar ënëm waisënëët.”  
\v 29 Pël maan Pitaak epël mëëa. “Eporö sëp niwesak kas sëpën koröp. Ne pöt, pël naëngan pan.”  
\v 30 Pël maan Yesuuk epël mëëa. “Ne yaap niamaan. Peene röök eptak kokor ngön nentepar naën wiaan ni akun nentepar nent yak newasumëët.”  
\v 31 Maan Pitaak epël mëëa. “Nimënt yanimëngkem ne nempënëak yaan pöteta yak naniwasën ëëmaap.” Maan ru pim karurö kaamök ëak tapël mëëa.   
\s1 Yesu pi Kesemani ngësöök Anutuun ök mëëa  
\r (Matiu 26:36-46; Luk 22:39-46)  
\p
\v 32 Pörekaan yesem yang lup nenta yapinte Kesemani pörek së oröak Yesuuk ruuröen epël mëëa. “Ar eprek wëën ne ëngkrek së Anutuun kimang memaan.”  
\v 33 Pël mëak Pitaare Semsre Sonringörö koirak sa. Yesem ngës rëak ya këlangön kön wiak ya ngës pan ëa.  
\v 34 Pël yeem epël mëëa. “Ne ya këlangön panë yeem wel wiima yangap yaë. Pötaanök kosang newesak neering itiit öpa.”  
\v 35 Pël mëak kot nent ëngkël së ë kosaö yangerak wesirak këlangön akunet Pepapök kat wiin pël naën ëëpnaat ëën pöt mop mowiipënëak kimang mëëa.  
\v 36 Pël yeem epël mëëa. “Pep ni omnant poprak naën yaaup. Pötaanök ni kön wiin pangk ëën pöt këlangön nem naë orööpënëak yaë epot mop wasum. Nem könöök won, nim könöökë wiaul ëëm.”  
\v 37 Pël më pet irak kaalak së itaangkën ka uraan Pitaan epël mëëa. “Saimon, ni tol ëënak ka uraan? Kot nent neering itiit naöngan ma?  
\v 38 Moröktak wiap sënganëën lup itiit wë Anutuun kimang maë. Arim lupöt kengkën yeëetak koröpöt könöm yaalni.”  
\v 39 Pël mëak kaalak së kimang mëëa tapët kaalak mëëa.  
\v 40 Kimang më pet irak kaalak së itaangkën ka ureëa. Pit ka urakaim olëak wal ëën pangk naën ëën ngön nent nemaan ëa.  
\v 41 Pël ëën kaalak së kimang mëak waisën akun nentepar nent sëën epël mëëa. “Ar om ka könkön ureim wë ma? Peene epët nemëën kup mowiipna akunet temanöm yes. Omën Këëp nemëën kup mowiak omën utpetaröa moresi neulëëpnaat.  
\v 42 Wal ëën sëpa. Omën nemëën kup mowiipnaap e yaarö.”   
\s1 Yesu wali wa  
\r (Matiu 26:47-56; Luk 22:47-53; Son 18:2-12)  
\p
\v 43 Yesu pi pël yamëem wëën pim ru 12 pöröakaan namp yapinte Yutas pöpring omën kësang pan kiri ar yaaö kaöaröere ngön kosangötë ngarangköröere kaöarö maan inre tang wak së oröa.  
\v 44 Yutas Yesuun kup mowiipna pöp wet rëak pitën epël mëëa. “Ar ëwat sënëën tot numaatak pël yaëën tapöp wesak wali wak taintaë wesak wak sën.”  
\v 45 Pël mëak pi teëntom Yesuu naë së, “O Aköp,” pël mëak tot na.  
\v 46 Pël yaalmëën itenak wak kosang wesa.  
\v 47 Pël yaëën ru piiring wëauröakaan nampök pim öpwer yepatuukaan tëak kiri ar yaaö wotöököpë inëën ru namp möak pim katëëp per olëa.  
\v 48 Pël yaëën Yesuuk epël mëëa. “Ar neen ngaap wesak ne wali neönëak inre tang wak yewais ma?  
\v 49 Ne kët ël epotë ngönën tup kaöetak arring wëaup. Pël ëën ar akun pötë neneön ëaurö. Pël ëaap epël yaalnëën ngönën pepeweri nemëën retëng ëa pöt kosang yes.”  
\v 50 Pël yemaan pim ruurö sëp mowesak kas sa.   
\p
\v 51 Pël yaëën yokot ulwas namp poë koröpö pëën ureëaup pim ënëm yesën  
\v 52 wali wëën poë koröpö wil menak kas pöömpö sa.   
\s1 Yesu kiri yaaö wotöököpë kaatakël mësak sa  
\r (Matiu 26:57-68; Luk 22:54-55, 63-71; Son 18:13-14, 19-24)  
\p
\v 53 Pit Yesu mësak kiri ar yaaö wotöököpë naë së wëën kiri ar yaaö kaöaröere ngön kosangötë ngarangköröere kaöarö wa top ëa.  
\v 54 Pël ëën Pita pi ënëmënëm sa. Pël ëak kiri ar yaaö wotöököpë ka tomök oröak ëmöökë kakaati së ilëak pit Yesu tol yaalmë pöt itaampënëak ngai omnaröa tekrak wel aisëak es mor yesa.  
\v 55 Pël ëën kiri ar yaaö kaöaröaere kansol pourö Yesu mëmpnaan omën naröak kaar rëak pim utpet ëautön mapënëak ap wesa.  
\v 56 Pël yeem omën selap pan pimëën kaar maan pitëm ngön pöt mëngkre mëngk naën ëa.  
\v 57 Pël yaëën omën naarök kaar epël mëëa.  
\v 58 “Ten epël aan kat wiaut. ‘Ne ngëëngk tup omën moresök ök rëa epët tööl olëak kët nentepar nent omën moresök ök nerapanë nent ök remaat.’”  
\v 59 Pöteta aan mëngkre mëngk naën ëa.  
\v 60 Pël ëën kiri ar yaaö wotöököpök pitëm tekrak wal ëak Yesuun epël ök mëëa. “Pitëm nimëën ngön ya epëten tol yewasën? Ni kangiir nent naëngan ma?”  
\v 61 Pël maan Yesu pi nerek wak nemaan wëën kiri ar yaaö wotöököpök epël mëak pëël mëëa. “Ni Kristo Yaya Yemak pöpë Ruup ma?”  
\v 62 Pël maan Yesuuk kangiir epël mëëa. “Nimtë yaan pi tapët. Pötaanök ne niamaan kat wieë. Ënëmak Omën Këëp ne Anutu weëre kosangëp pim yaapkëël wel aisëak kutöm kepilötë yewaisën it nengempun sa.”  
\v 63 Pël maan kiri ar yaaö wotöököp ya utpet pan ëën pimtë ulpëënëp keli yoolëem pim omnaröen epël ök mëëa. “Tol ëën omën munt narö piin ngön mapnaaröen kaalak ap weseim öpen?  
\v 64 Pi Anutu il yemowasem utpet wesak yaan ar yok kat wia. Ar tol yak?” Pël maan epël mëëa. “Pi utpet yaarek wel wiip.”  
\v 65 Pël mëak naröak ngës rëak waasöp ngës menak itöörarë ngep elmëeë möak, “Talëpök yanimö?” pël mëak polisörö mangkën pitök wak möa.   
\s1 Pitaak Yesuun yak wesa  
\r (Matiu 26:67-75; Luk 22:56-62; Son 18:15-18, 25-27)  
\p
\v 66 Pita pi ka tomök ëmöökë kakaati wëën kiri ar yaaö wotöököpë inëën koont nampök së  
\v 67 itaangkën Pita es mor yesën itenak epël mëëa. “Namp, ni Yesu Nasaret kakaanëpring wëaup.”  
\v 68 Pël maan pi yak wesak epël mëëa. “Ne nim yaan pipten ëngk ma e yewas.” Pël mëak ëm kanrak yaaröön kokor ngön ëa.  
\v 69 Pël ëën inëën koontup piin itenak kaalak omën naë wëauröen epël mëëa. “Yaap, pitëkaan omën namp epop.”  
\v 70 Pël maan pi kaalak yak wesa. Pël ëak akun kot nent wë olëak omën pim naë wëauröak epël mëëa. “Ni yaap pitëm toktakaanëp, Kalili omnamp.”  
\v 71 Pël yemaan Pita pi kosang panë wesak ngön köntak epël mëëa. “Ne Anutuu ëöetak omën arim yak pipopön köpëlëp.”  
\v 72 Pël yemaan kokor ngön aan nentepar ëa. Pël ëën Yesuuk ngön epël mëëa pöt kön wia. Kokor akun nentepar ngön naën wiaan akun nentepar nent yak newasumëëp mëëa pöten kön wiak yaköm ëën ing kaö ëa.   
\c 15  
\s1 Yesu Pailatë naë wak sa  
\r (Matiu 27:1-2, 11-14; Luk 23:1-5; Son 18:28-38)  
\p
\v 1 Ëlpam walën kiri ar yaaö kaöaröere ngön kosangötë ngarangköröere kaöaröere kansol pourö wa top ëak Yesuu mëmpnaata ngönte kosang wesa. Pël ëak wii tëak naröak mësak së Pailatë naë moulmëa.  
\v 2 Pël ëën Pailatök epël mëak pëël mëëa. “Ni Yuta omnaröa omën omp aköp ma?” Maan “Yok yaan pi tapët,” pël mëëa.  
\v 3 Pël yemaan kiri ar yaaö kaöarö pit ngön kësang panë kosang wesak ök mëëa.  
\v 4 Pël yaëën Pailat pi Yesuun epël mëak pëël mëëa. “Pit nimëën ngön könöm wesak yaan tol ëënak kat wieëak nerek naën yaën?”  
\v 5 Pël maan Yesu pi ngön kangut nemaan pan yaëën Pailat pi yaan sa.   
\s1 Pailatök Yesu mëmpënëak mëëa  
\r (Matiu 27:15-26; Luk 23:13-25; Son 18:39–19:16)  
\p
\v 6 Krismaki poutë akun kësang pötak yang ngarangkëp pi omnaröak omën namp wii kaatakaan wes mëëpënëak maan pöt wes më pël yeëa.  
\v 7 Akun pötak omën namp wii kaatak wëa yapinte Parapas. Puuk omën muntaröa wotöök wëak nga yaalem namp mëna. Pël ëën pötaan wii kaatak ulmëa.  
\v 8 Pël ëën omën selap pit Pailatë naë së wa rongan ëak krismaki poutë yaalmëaul elmëëpënëak ök mëëa.  
\v 9 Pël ëën Pailatök epël ök mëëa. “Yuta omnarö arim omp aköp mait elmëak wes nimëëmaan. Kat wiin pangk yaë ma?”  
\v 10 Yuta omën kaöarö Yesuun om pas kaaö kön wieë wii kaatak moulmëa pöt pi ëwat wëak pël mëëa.  
\v 11 Pël maan kiri ar yaaö kaöaröak omnaröen Parapas Yesuu urtak wilak wes mëëpnaan mapënëak këk mëëa.  
\v 12 Pël yaëën Pailatök kaalak epël mëak pëël mëëa. “Pël ë kosang yewas pöt arim omp ak pël yemak pöp tol ëëm?”  
\v 13 Maan elek wiak mëëa. “Pi këra yetaprak wel wiip.”  
\v 14 Maan epël mëëa. “Omën epop utpet oröp nent ëa?” Maan rangkrangk ngön ë olëak epël mëëa. “Këra yetaprak wel wiip.”  
\v 15 Pël maan Pailat pi pitëm kentöt pet irëpnaak yak Parapas wes mëa. Ën Yesuun pöt maan pol koröp wapötringöök momöak këra yetaprak mööpënëak ngaaröa ngësë wes momëa.   
\s1 Ngaaröak Yesuun ököökre waswas elmëa  
\r (Matiu 27:27-31; Son 19:2-3)  
\p
\v 16 Pël ëën ngaarö pit Yesu mësak oröak së yang ngarangkëpë ka kaö nerak ulmëak maan nga omën pourö pim naë wa rongan ëa.  
\v 17 Pël ëak ngaaröa ulpëën köp möa namp momëak wii öng oröauuk ul ket ëa nent kepönöök mowaëa.  
\v 18 Pël elmëak rar rë mowesirak epël mëëa. “Yowe, Yuta omnaröa omp aköp.”  
\v 19 Pël mëak kalaö naööring kepönöök momöak waasöp ngës menak rar rë mowesirak ngëëngk yemowesaul ököök elmëa.  
\v 20 Ököökre waswas pël elmëak ulpëën köp möaup përëak kaalak pimtëëp më moulmëak këra yetaprak mööpënëak mësak sa.   
\s1 Yesu këra yetaprak möa  
\r (Matiu 27:32-44; Luk 23:26-43; Son 19:17-27)  
\p
\v 21 Kamtaöök yesem omën namp koira yapinte Saimon, Sairini kakaanëp, Alesantaare Rupas piarpim pepap. Pi yaakaan yewaisën koirak këk maan Yesuu këra yetapër waalën sa.  
\v 22 Yesem yang lup nenta yapinta Kolkota, tiarim ngöntak Kepön Kos pötak, së oröa.  
\v 23 Pël ëak wain iitaring i kön kat yokola nent irikor ëak nëmpënëak mangkën kaaö ëa.  
\v 24 Pël ëën pit këra yetaprak möak pim ulpëënre poë koröpöt narö nant öpënëak ngasamtak wia.  
\v 25 Pit këtëp kot nent luptakël yaaprën 9 kilok pötak möa.  
\v 26 Pël ëak pim kepön löötak epël retëng ëa. “Epop Yuta omnaröa omën omp aköp.”  
\v 27 Pël ëak ngaare këkain omën naar, namp yaapkëël namp katnëël, mö ulmëa.  
\v 28 [Pël ëën ngönëntak epël ëa pöt kë oröa. “Omën utpet yaauröa rongantak ulmëaup.”]  
\v 29 Pël ëën omnarö sak waisak yeem piin sömre ëlakëër kepön keke elmëak epël mëëa. “Aë, ni, ‘Anutuu ngëëngk tupët tööl olëak kaalak akun nentepar nent ök remaap,’ pël ëauppe  
\v 30 nimtë koröpö kaamök ëëm. Ni yaap Anutuu Ruup pöt këra yetaprakaan ent ëak ira.”  
\v 31 Pël yemaan kiri ar yaaö kaöaröere ngön kosangötë ngarangkörö pit tapël ökre was elmëak neneren epël mëëa. “Pi omën muntarö kaamök yaaupök pimtëën poprak yaë.  
\v 32 Pi Kristo, Israel omnarö tiarim omën omp aköp pöt këra yetaprakaan ent ëak irap. Pël ëën tiar itenak piin kön wi kosang wasëpenaan.” Pël yemaan omën ngësngës mö ulmëa pöaarta tapël utpet wesak mëëa.   
\s1 Yesu wel wia  
\r (Matiu 27:45-56; Luk 23:44-49; Son 19:28-30)  
\p
\v 33 Këtëp luptak 12 kilok pötak wëën yanget koö olëak wieë së 3 kilok ëa.  
\v 34 Pël ëën 3 kilok këtëp tingk wesak yengmaan Yesu pi ngön ëak epël mëëa. “Eloi, eloi, lama sapaktani?” Pöt tiarim ngöntak epël. “Nem Anutu, nem Anutu, ni tol ëënak ne sëp yenewasën?”  
\v 35 Pël yemaan omën pörek taueëaurö pit pöten kat wiak epël mëëa. “E kat wieë. Eliaan merëk yemaap.”  
\v 36 Pël yaan omën namp pöömpö së i kaö kel newer wain i som yaautak wariak këkalëp kautak wa tëak Yesu nëmpënëak yemangkem epël mëëa. “Kora. Elia pi wais kaamök elmëëpën ma won pöten iteempa.”  
\v 37 Pël yemaan Yesu pi merëk kaö mëak wel wia.   
\p
\v 38 Wel yawiin ngönën tup kaöetak poë koröp kësang ngeröök uteëaumpel oorekaan luptak keliak nempelnempel ëa.  
\v 39 Pël ëën ngaaröa wotöököp Yesu pim koëël tau wëaup pi itaangkën Yesu wel wiin epël ëa. “Omën epop yaap Anutuu Ruup.”   
\p
\v 40 Yesu yamöön öng Kalili yangerakaan pim ënëm yesem kaömpre omnant kaamök elmë ima pörö kamaarek wë iteneëa. Öng pël ëa pöröakaan narö eporö. Maria Matala kakaanëpre Maria muntap Sems kotupre Yose pöaarë ëlëpre Salomi pörö.  
\v 41 Pit Kalili yangerakaan Yesuu ënëm inëën elmë imaurö. Pitëmënt pëën won, öng munt naröeta Yesuring së Yerusalem kak wakaima.   
\s1 Yesu yang kel weera  
\r (Matiu 27:57-61; Luk 23:50-56; Son 19:38-42)  
\p
\v 42 Kë yesa akun ngëëngkët ëlpamökëën wiaan omnant kön yaaö akuneta wiap kanök Yosep Arimatia kakaanëp sa.  
\v 43 Pi kansolöröa wotöök wë Anutuu wa ngaöök nimëëpnaaten kent kön wieimaup. Puuk kas kön nawiin Pailatë naë së Yesuu sokuren ök mëëa.  
\v 44 Pël ëën Pailat pi teënt wel wia pöten yaan sak nga omnaröa wotöököpön yas maan sëën pëël mëëa.  
\v 45 Pël ëën nga omnaröa wotöököpök “Teënt wel wia,” pël maan kat wiak Yosepön sokur öpnaaten kuure mak mëëa.  
\v 46 Pël maan Yosep pi së poë koröp kölam naö sum ëak së Yesuu sokur yetaprakaan ent ëak poë koröp pöök kör koëak wak së pimtëën wesak kël öngöp tëa naöök wiak kël kaö naö kur kaip tiak kanrak il wari ulmëa.  
\v 47 Pël yaëën Maria Matala kakaanëpre Maria Yoseë ëlëp piarip itena.   
\c 16  
\s1 Yesu wal ëa  
\r (Matiu 28:1-8; Luk 24:1-12; Son 20:1-10)  
\p
\v 1 Kë yesa akunet pet irën Maria Matala kakaanëpre Maria Semsë ëlëpre Salomiiringörö pit Yesuu sokurak kolap köp nga kamp ompyaut wa mëëpënëak sum ëak kopëta wesa.  
\v 2 Pël ëak Sante ëlpam yewalën oröak kan kourak yesën këtëp apra.  
\v 3 Pël ëën yangaö temanöm yewasem neneren epël mëëa. “Yangaöökë kanrakaan këlö talëpök wa pëlëër niwiipën?”  
\v 4 Pël mëak itaangkën kël kësang pö wa pëlëër wieëa.  
\v 5 Pël ëaan yangaöök ilëak itaangkën omp ulwas namp ulpëën kölam waliip mëaup yaapkëël wel aisëaan itenak yaan sa.  
\v 6 Pël yaëën epël mëëa. “Yaan sëngan. Ar Yesu Nasaret kakaanëp yetaprak möaupön itaampunëak waisan. Pi eprek won wia. Yok wal ëa. Ur koseten iteneë.  
\v 7 Ar së pim ruuröere Pitaan ök man. ‘Pi Kalili yangerakël arimëën wet rëak sëpënëak ök niiaup. Pörek së itaampun.’”  
\v 8 Pël maan öngörö kas utpet ëak reireë urö yangaöökaan oröak kas pöömpö sa. Pël ëak kas panë ëën omnaröen ök nemaan ëa.   
\s1 Yesuuk Maria Matala kakaanëp ëö pet elmëa  
\r (Matiu 28:9-10; Son 20:11-18)  
\p
\v 9 [Yesu pi Santeetak ëlpam yewalën wal ëak wet rëak Maria Matala kakaanëp ngaan urmer 7 ëak waö ë momëa pöp ëö pet elmëa.  
\v 10 Pël ëën së piiring wëaö muntarö ingre ya ilak aim wëën ök mëëa.  
\v 11 Pël ëën Yesu pi wal ëak wëën öngöp itena ngön pöten kat wiin kë won ëa.   
\s1 Yesuuk ru naarën ëö pet elmëa  
\r (Luk 24:13-35)  
\p
\v 12 Akun nentak ingre mor sauröakaan omën naar kak nerekë sëpënëak yesën kan kourak möönre koröp maim wak ëö pet elmëa.  
\v 13 Pël elmëën piarip së ru muntaröen ök maan kat wiin tapël kë won ëa.   
\s1 Yesuuk ru 11 pöröen ëö pet elmëa  
\r (Matiu 28:16-20; Luk 24:36-49; Son 20:19-23)  
\p
\v 14 Ënëmak ru 11 pörö wa top ëak kaömp neim wëën ëö pet elmëa. Pël ëak wal ëak wëën itenauröak ök maan pitëm lupöt il wariak wëën kön wi kosang nemowasën ëa pötaan kos elmëa.  
\v 15 Pël elmëak epël ök mëëa. “Ar yang ël epotë yesem omnaröa wëaul ngön ompyaut ök man.  
\v 16 Kön wi kosang yewesautaring i mëëpnaap pi kutömweri yaö sëpnaap. Kön wi kosang yewesaut wonöp pi pöt es parëaöökëën yaö sëpnaap.  
\v 17 Kön wi kosang yewesautaring öpnaarö nook weëre kosang mangkën retëng ke nentere nent epël ëëpnaarö. Nem yapintak urmerarö waö ë momëëpnaat. Ngön köngköm ngolöpöök apnaat.  
\v 18 Kamalörö moröak mësël ëëpnaat. I nak wel yawiaut nëën utpet nemowaspan. Yauman yaauröa rangk pitëm moröt mowiin ompyaö sëpnaat.”   
\s1 Yesu kutömweri isa  
\r (Luk 24:50-53; Ngön 1:9-11)  
\p
\v 19 Aköp Yesu pi ngön pipël ök më pet irën Anutuuk wak kutömweri isa. Pörek së pim yaapkëëtakël wel aisëak wë.  
\v 20 Pël ëën pit kaare yang ël epotë pim ngönte aö sa. Pël yaëën Aköpök kaamök elmëak retëng nentere nent yaalmëem pim ngön yaaö pöt yaap pël pet elmëa.]