\id EPH - Weri NT [wer] -Papua New Guinea 1984 (DBL 2015) \h Epesas \toc1 Epesas \toc2 Epesas \toc3 Ep \mt1 Epesas \ip Yesu pi wel wiak kutömweri sëën wë krismaki 32 pöta ök won sëën Pool pi Rom kak wii kaatak wë pep epwer retëng ëak Tikikas mangkën wak së Epesas kakë ingre mor saurö mena. Pël ëën pit sangk kelak ka naë wieëa pötë wes mëa. \ip Pep epweri Poolök Aköpë ingre moröröaan retëng ëa. Tiar pim möönre koröpö, pi tiarim kepönö. Tiar pim kaat, pi möör wapët. Tiar pim öng koröp oröön pi tiarim omp koröp oröa. \iot Pöt epël wia. \io1 Ngön ngës rëaut \ior 1:1-2\ior* \io1 Kristoore pim ingre morörö \ior 1:3–3:21\ior* \io1 Kristook yal menak wëauta ngönte \ior 4:1–6:20\ior* \io1 Ngön mëët \ior 6:21-24\ior* \c 1 \p \v 1 O Epesas ingre mor saurö, kosang wesak Yesu Kristoë kentöökë ënëm ëeim wëaurö, ne Pool Anutuu këmtak Yesu Kristo pim ngön yaaö omën nampök pep epwer retëng ë yaningk. \v 2 Anutu tiarim Pepapre Aköp Yesu Kristo piarpim komre kolapre mayaap pöt ningkën arim naë wiaap. \s1 Tiar Kristook yal menak wëën Anutu welaköt elnieim wë \p \v 3 Tiar Kristook yal menak wëën tiarim Aköp Yesu Kristo pim Pepap Anutu puuk kutömweriaan ngönënë welaköt ke nentere nent nineim wë. Pötaanök ping wesak mepa. \v 4 Anutuuk ngaan panëër yanger won wiaan pim ëöetak ketre saun won öpenaataan Kristook yal mempenëak kom ë niulëa. \v 5 Pi ngaanëër kön pil wiin wiakaima. Pötaanök pi lup sant elniin tiar Yesu Kristook yal yemangkën pim ru niwasëpënëak kent kön wiak kön pipël kosang wes niwia. \v 6 Pi tiar pim ru paupaö panëëpök yal menak wëën komre kolap ompyaut kësangën elniin wë. Pötaanök yaya mepa. \p \v 7 Pi wel wiin pim iitak tiar utpetetakaan sum ëak ent ë niulëak saunat kërë niulëa. Elei, Kristo pim komre kolap pöt peö ëak wia. \v 8 Yaap, pi pöt kësangën elniak könre lup ngolöp pöt lë nimëa. \v 9 Pël ëak pimtë ngaanëër kön wiin ompyaö ëën Yesuuk ya mëmpënaat pël kön wiin wiakaima pötak ënëmak pim kön ëlëëp wia pöt tekeri wes nina. \v 10 Anutu pi epël kön wia. “Ne wotpil weseim wëën akun kön wian pöt temanöm sëën kutömweriaan yangerakë omën epot pout erën wasën Kristook pep sak öpnaat.” \p \v 11 Anutu pi omën nant ëëpënëak kön wiak pöt yok pangk yaaupök ngaanëër tiar Kristook yal mangkën pimorö pël sak öpenëak kön wia. \v 12 Tiar wet rëak Kristook kaamök elniipënëak kor wakaim wë eporö Anutuun kët ël epotë kön wieimeë pim komre kolap kësangën elnia pötaan yaya maim öpenëak pël kön wia. \v 13 Arta ngön këët, Anutuu ar utpetetakaan niöpna ngön ompyaö pöt kat wiak Kristoon kön wi kosang wasën Anutuuk Ngëëngk Pul wet rëak yaö niia pö ar pimorö pöt pet elniipënëak ninaurö. \v 14 Ngëëngk Pulö tiarring wë pötaanök Anutuu omën ompyaö yaö elnia pöt öpenaat pöt ëwat yes. Pël ëak wakaim wë tiar pim komre kolap kësangën yaalnia pötaan yaya mepenëak Anutuuk sasa niön piiring wakaim öpenaat. \s1 Pool pi Epesas omnaröaan Anutuun kimang mëëa \p \v 15 Ne ar tiarim Aköp Yesuun kön wi kosang wesak Anutuu omën tiarim karurö lup sant yaalmë pöta ngönte kat wiaut. \v 16 Pötaanök kët ël epotë arimëën yak Anutuun yoöre ërëp maimeë nem kimang ngöntak arimëën ök maim wë. \v 17 Ne kimang ngöntak tiarim Aköp Yesu Kristoë Anutu, kutöm ë rangi Pepap, piin këëkë ëwat sënëëtaan kön ompyaut nimpööre pim songönte tekeri wes nimpö pël ëëpënëak ök maim wë. \v 18-19 Ën nem kimang ngön eptakta ar yas niaan wëën kutömweriaan omën ompyaut önëak kor wë pöt ëwat sëëre tiar pim ru niwesaurö omën nimpnaat kësang panëët pöt ëwat sëëre weëre kosang kaö pan tiar piin kön wi kosang weseim wëaurö ningkën wia pöt ëwat së pël ëënëëtaan arim lupötë ëwa elniipënëak ök maim wë. Pim weëre kosang tiarëk wia pötak \v 20 ngaan Kristo weletakaan wal ë moulmëak o kutömweri pim yaapkëëtakël moulmëën wë. \v 21 Pël ëën Kristo pi omën kaö kutömweriaan yangerakë wëaurö pourö il mowesak kaö panë isak öpënëak moulmëa. Pöt peene eptakëër pëën won, ënëm akunaöökta wakaim om öpnaap. \v 22 Pël ëak Anutuuk omnant pout wa top ëak pim ingrak rongan ë moulmëën omën pötë kaö sak wë pim ingre mor saurö tiarimëën kepön erën ëak niulëa. \v 23 Möönre koröpöt kepönöök yal mangkën pangk ëëpna pöl tiar ingre mor saurö möönre koröp ket ëak wë Kristook yal mangkën pangk ëëpnaat. Ën ingre mor saurö Kristook yal mangkën pangk yaë pöpök omën poutë peö ëak pangk yaalni. \c 2 \s1 Anutuuk tiar pourö Yesuring weletakaan wal ë niulëa \p \v 1 Ngaanëër ar utpet ke nentere nent ëeimeë pötök arim lupöt mën wel niwieima. \v 2 Akun pötak kan utpetaöökël wë urmeraröa kaöapök elniin pim naë së rë olëak wakaiman. Pi peeneeta ngön wa olë yaaurö pitëm lupötë wëën Anutuu ngönte wa olaim wë. \v 3 Tiar pourö ngaan pitëm ök koröpöökë kentötë ënëm eimaut. Pël ëeimeë tiarim koröpöökë könötë ënëm eimeë naröa ök Anutuu kölöpta iri wakaimaut. \v 4 Pël ëautak Anutu pi ya ngës kësang ëak lup sant kaö pan elnia. \v 5 Pël elniak tiarim wa olë yaautaan lupöt wel wiauröak Kristooring wal ë niulëa. Yaap, Anutu pi komre kolap elniak utpetetakaan niwa. \v 6 Pi tiar Yesu Kristook yal yemangkën piiring wal ë niulëak kutöm wëwëet ninak weëre kosangring öpenëak niulëa. \v 7 Pi Yesu Kristoën pim lup sant elniaö pötak omën munt ënëm orööpna pörö pim komre kolap kësang pan kësangën elnia pöt itaampënëak pël elnia. \v 8 Pöt pi komre kolap yaalniem arim Kristoon kön wi kosang yewesautaan utpetetakaan niwa. Pöt arimtok yok pangk naën ëan tapön. Anutuuk yaap elnia. \v 9 Ar Anutuuk pël elniipënëak ya ompyaö nent namëngkën ëaurö. Pötaanök arimtën ing ti wak angan. \v 10 Anutu pimtok wëwë ngolöp epët nina. Tiar Yesu Kristook yal meneë Anutuu kan ompyaö kopëtaö wes nina pöök ing mësaim öpenëak pël elnia. \s1 Kristook Yuta omnaröere köpël omnarö erën ë niulëa \p \v 11 Ar ngaan köpël wakaimaurö pöten kön wieë. Akun pötak koröp kaut nailën wëën Yuta omën koröp kaut ila pöröak arën koröp kaut nailënörö pël niaimaut. \v 12 Pël ëën ar ngaan Kristo won wë ten Yuta omën Anutuun yaö sauröaring naön, pëlëër wakaimaurö. Ar pörek wëën omën ompyaö nent ënëm arimëën orööpnaataan kor naön. Ën Anutuunta köpël wakaimaurö. \v 13 Ngaan maimerek wakaimauröak peene Kristo pim iit arimëën il olëa pötak wa niulëën Yesu Kristook yal ëak Anutuu naë wë. \v 14 Pöt Kristo pimtok tiar mayaap yaningk. Ngaan Yuta omnaröere köpël omnarö tiarim naë kööre tok wiaan sowi kësangpel tekrak wiakaimaut. Pël ëautak Kristook pim möönre koröpö këëpöt wesa pötak sowi pö të olëak köpëlre Yuta omën pourö rongan kopëtet ë niulëaut. \v 15 Moses pim ngön kosangötre Yuta omnaröa yaaut won wasëpënëak pimtë koröpö këëpöt wesa. Omën rongan nentepar pöteparë urtak rongan ngolöp kopëtet ë niulëën tiar piik yal ëak mayaaptaring öpenëak pël elnia. \v 16 Pim këra yetaprak wel wia pötak Yuta omënere köpël omën pourö wa erën elniin këra yetap pörak Anutuu naë niulëak komre kap tiarim tekrak wieëa pöt won wesaut. \v 17 Pël ëën pi ten Yuta omën Anutuu naë wakaimauröere ar köpël omën maimerek waikaimaurö tiarën mayaaptaring öpena ngön ompyaö pöt ök niapënëak waisa. \v 18 Pöt Kristo tiarimëën wel wia pötaanök Yuta omënere köpël omën tiar Ngëëngk Pul kopëtaööring wë kan kopëtaö wes nina pöök së Pepa naë orööpenaat. \s1 Ingre mor saurö tiar Anutu pim tup ngëëngkët \p \v 19 Pötaanök akun eptak ar suurö won. Ar ngönën omnaröaring erën ëak Anutuu ru sak wë. \v 20 Tiar pöt Anutu kaat. Ar ngëlangre pasöt Yesuu ngön yaaö omnaröere tektek ngön yaaö omnarö ten wapöt. \p Ën Yesu Kristo pimënt pöt möör wapët. \v 21 Pël ëën tiar omnarö piik yal mampö seim wëën taë niwasën Aköpë tup ngëëngkët pël orööpnaat. \v 22 Arta ten ingre mor sauröaring Kristook yal mangkën Ngëëngk Pulöök elniin Anutu pim tupët pël sak wëën pi öngpök wë. \c 3 \s1 Anutuuk Pool köpël omnaröen ngön ompyaut ök mapënëak ya pöt mena \p \v 1 Pool ne Yesu Kristo pim ngönte ar köpël omnaröen ök yeniak e taptaan wii kaatak neulëaut. \v 2 Yaap, ar neen kat wian. Anutuuk komre kolap elnëak arim naë ya mëmpëak ök neeaut. \v 3 Pël neak pim ngön ëlëëpöt war wes nenaut. Pöta ngön mëntte wet rëak pep epweri retëng ëaut. \v 4 Ar ngön pipët sangk kelak pöt nem könöök Anutu pim ngön ëlëëpöt Kristoëën ëaut ëwat panë san pöten ëwat sënëët. \v 5 Ngön ëlëëp epët ngaan omën wë aprö ima pöröa naë Anutuuk tekeri wes nemangkën ëautak peene eptakök Ngëëngk Pulöök ten ngön yaaö omnaröere tektek ngön yaaurö tekeri wes yaningk. \v 6 Ngön ëlëëp pöt epët. Köpël omnarö ar ngön ompyaut wak wë ten Yuta omnaröaring rongan kopëtet ëak Anutuu omën ompyaut tenring pep sak wë. Pël ëeë Yesu Kristook yal ëak Anutuu ten Yuta omnaröen kup niwia pöt pep sak wë. \p \v 7 Ne pim ngön ompyaut ök niamëak Anutu pim weëre kosangöök komre kolap kësang elnëak pim ya omën wes neulëa. \v 8 Ne ngönën omnaröa iri wëaupök Anutu pimtok ar kopël omnaröen ngön ompyaut ök niamëak komre kolap kaö elnëak ya epëtak neulëaut. Kristo pim ulöpre moup ngön epët kaö panëët omnaröa yok pangk pout ëwat nasënganëët. \v 9 Anutu ngaanëër omën ël epot ket ëaup pim kön epët ëlëëp wiak wakaima. Pël ëautak peenök kön ëlëëp pöt omën pourö war wes nimpëak neea. \v 10 Anutuu ingre mor sauröa naë pim ëwat ke nentere nent epot akun eptakök wëlël ë wiin enselöröere kutömweri weëre kosangringörö pitta itenak ëwat sëpenëak ëlëëp wia. \v 11 Anutu pi ngaan akun wontak pim könöök ngön kosang wesa pöta këët tiarim Aköp Yesu Kristo wes yamëem tekeri wesa. \v 12 Pël ëën tiar piik yal ëeë kön wi kosang wesak kasinkasin won Anutu naë yes. \v 13 Pötaanök epël niamaan kat wieë. Ne arimëën yak këëmre këlangönë rangk wë eptaan arim lupöt irepan. Ar pöten ping weseë. \s1 Pool pi Epesas omnaröaan Anutuun kimang mëëa \p \v 14 Ne Pepen rar rë mowesirak arimëën kimang yemak. \v 15 Pöt pi kutömweriaan yangerakë omën pourö tiarim pep sak wëën pim naëaan oröan. \v 16 Anutu pi ë rangi pout pangk ëeëaupök Ngëëngk Pulö elmëën weëre kosang koir ningkën arim lupöt kaö sak kosang sënëak kimang yemak. \v 17 Pël ëak ar Kristoon kön wi kosang wasën pi arim lupötë öpënëak kimang yemak. Pël ëak ar pim lup sant pötak misën il tëak kosang sak taueë \v 18 ngönën omën muntarö pitring ar pourö lup sant pöta songönre lööre kalap naöökaan naöök pout kengkën ëwat sënëak kimang yemak. \v 19 Pël ëak Kristoë lup sant omnaröa ëwatöt il yewesa pipëta öngpök önëak kimang yemak. Pël ëaan Anutuu naë lup moup peö ëak wia pippel ar peö elniipnaan. \p \v 20 Anutu pim weëre kosangöök tiarim lupötë ya yamëngk pöpök omën kaö panëët yaalniem tiarim kimang yamëëaare elniipënëak kön yawia pöt il yewas. \v 21 Ingre mor sauröa naëre Yesu Kristoë naë pimëën yaya yal menmen aim om wiakaim wiaap. Yaap. \c 4 \s1 Ingre mor saurö tiar Kristoë möönre koröp sak wë \p \v 1 Ne tiarim Aköp Yesu pim ngönëntaan wii kaatak neulëaup nook kosang wesak niamaan kat wieë. Anutuuk omën kaö panëëtaan yas niiaurö. Pötaanök wëwë ompyaö önëak niulëa pöl weë. \v 2 Pël ëeë arimtën kön wiin iraan ya wiap pötaring wë kar naröa könöm elniipna pipöt lup santak wetak weë. \v 3 Pël ëeë Pulö pim mayaapta wiirupök wa erën elnia pipët ilpan. Pötaan ngarangk ëeim weë. \v 4 Anutuuk pim omën ompyaö kopëtetaan kor öpenëak yas niaan tiarta rongan kopëtet ëak Ngëëngk Pul kopëtaööring wë. \v 5 Tiarim Aköp kopëtap kön wi kosang yewesaut kopëtet, ën i yamëaut kopëtet. \v 6 Pël ëaan Anutu pi tiarim Pep ngawi kopëtap. Puuk pout kepön erën elnia. Pël ëak tiar weëre kosang kaamök elniin pim yaat yamëngkën tiarim lupötë wëaup. \p \v 7 Yaap, tiar rongan kopëtet ëak wëën Kristook neenem yaatë weëre kosangöt nina. \v 8 Kristo pim tiarimëën elnia pöta ngönte ngönën pepeweri epël wia. \q1 “Pi kutömweri isëpënëak omën kësang pan il mowesak wii tëak mësak ngaarëk isa. \q1 Pël ëak pi omnarö kësangën elmëa.” \m \v 9 “Ngaarëk isa” ngön pöt oröptaanök ëa? Songönte epët. Pi wet rëak maim o ngaarëkaanök yangerak irëa. \v 10 Pi irëaupök kutömre yang poutë pangk ëak öpënëak kaalak kutömweri is pörek wëauröaan kaö sak wë. \v 11 Pël ëeë pi tapöpök kësangën elniak omnarö weëre kosang kaamök elnieë narö pim ngön yaaö omën niwesa, narö tektek ngön yaaö niwesa, narö ngönën ök yaö niwesa, narö ingre mor sauröa ngarangk niwesa, narö rë yanuulaö niwesa. \v 12 Pipët ngönën omnarö tiar pim ya ompyaut mëmpenaataan kopëta niwasën pim möönre koröp pöt tiarim naë kaö sak kosang sëpenëak omën piporö niulëa. \v 13 Pipël pipël ya mëmpeimeë tiar kön wi kosang yewesaöre Anutuu Ruupë songönten ëwat poutepar mëngkre mëngk sëën lup koptemer sak öpenaat. Pël ëeë kaö sak Kristo pim wëwë ompyaö panëëtakël së öpenaat. \v 14 Pël ëak tiar rungaaröa ök nasënganëp kosang sak öpenaat. Pöt kent yamöön këra ëpotë ëtëp yaalmë pöl rungaaröa ök ëngk ma e yewas pöröak kaar omnaröa ngönötön kat wiak kön irikor ëak këlok sëpnaat. \v 15 Pël ëëpnaatak tiar lup santaring wë ngön këët pëën aimeë kaö sak Kristo tiarim kepönöököp pim ök sëpa. \v 16 Pi tiarim kepönöök elniin ingre morre pöt nener yal menak omën sëën ompyaö yaë. Tiar kaö ke nentere nent neenem ëëpenëak kopëta wes nina pöta ënëm yeem lup santaring neenemëën kaamök ëeë kaö sak kosang sëpenaat. \s1 Ingre mor saurö wëwë ngolöptak öpa \p \v 17 Ne Aköpë urtak sak kosang panë wesak niamaan. Ar köpël omnaröa yaë pöl arim könöt omën pasutëël wiak önganok. \v 18 Pitëm lupöt koö olëaan yak ëwat nasën wë lup kosang ëak Anutuu wëwëet kasëng menak tomökël wë. \v 19 Pël ëeë ëö köpël pitëm könöt utpetatëël kosang wiak wë utpet ke nentere nent eimeë kewilring wë. \p \v 20 Ar pöt, wëwë pipët önëak Kristoë songönte rë naniulön ëaut. \v 21 Ar yaap Kristoë ngönte kat wiaurö. Ngön pipët Yesu pim ngön këët epël rë nuulön kat wiaut. \v 22 Ar lup ngaanötring wëën arim kentre kauratök morök elniin utpet wakaiman. Pötaanök lup ngaan pipot ent ë olaë. \v 23 Pël ëak Pulöök lupre kön ngolöp niwasëpnaan kuure mak mëak \v 24 lup ngolöp pipot wa mëeë. Pipot Anutuuk pim ök mëngk wesak ket ëaut, wotpilre ngëëngk panëët. \p \v 25 Pötaanök ar kaar yaaut moolëak ngön yaapöt pëën neneren ök maë. Pöt tiar Kristoë ingre mor sak nener yal yeë. Neneren kaar apena pöt tiarim yal ëa pöt ilpenaat. \v 26-27 Ar kölöptak utpet nent ëëngan. Setenëën kan motëënganëën kölöp ëeim wëën këtëp ilepan. \v 28 Këkain yaauröak pöt sëp wesak omnant koirënëën kosang ngentiak ya mënak nant ngöntök yaaurö meneë. \v 29 Arim këmötëaan ngön utpetat anganok ompyaut pëën omën kat wiipnaarö kaamök elmëëpnaan aim weë. \v 30 Ar Anutuu Ngëëngk Pulöön ya utpet ëëpnaat elmëëngan. Pi tapöök niöpna akunetak ar Anutu pimorö pöt pet elniipënëak yaö niwesau pötaanök. \v 31 Ar omën ya utpetaring yaaö, ngaare ya sangën, ngön kosang, ökre was, utpet pipot pout moolaë. \v 32 Ar ngöntre karurö kaamök elmëak arim lupöt meneë. Pël ëak pitëm saunat won moweseë, Anutuu Kristoë kangiir arim saunat won niwesa pöl. \c 5 \s1 Tiar ëwaöök öpa \p \v 1 Anutuuk lup sant elniin pim ru sak wë. Pötaanök pim ë pël ëeë. \v 2 Kristo pi tiarimëën yaköm ëën lup sant elniak pim wëwëet tiarimëën yak keëpöt wesak pim möönre koröpö omën köp nga kamp misëngringöt ar yaaö pöl Anutuun kiri ëën kë sa. Tapël ar yakömre lup sant kantakël weë. \p \v 3 Ar Anutuu omnarö. Pötaanök öngre omp nga yaaö, utpet wa ngangaaring omnantön kentre kaur ngön pipot kot nent arim tekrak orööpan. \v 4 Ngön ëöaat, köntak yaaö puot, ngön utpetat, pangk naënganë pipot anganëp Anutuun yoöre ërëp aim weë. \v 5 Ar epël kön wieë. Öngre omp nga yaaöre utpet wa ngangaaringöt yaaöre omnantön kentre kaur yaaö Anutuu urtak yangerakë omnantön omp ak yewesaö piporö Anutuuk wa ngaöök mëak wëwë kosangta yaö nemowaspan. \v 6 Ar morök omnaröa utpet ke pilöt ëënëak ngön kaar yenia pipot kat wiingan. Anutu omën pim ngön wa olëak utpet ke pil yaë piporö kangiir nga yaalmëaup. \v 7 Pötaanök ar omën piporöaring wa meilak ëëngan. \v 8 Ar ngaan koutak wakaimauröak peene pöt Aköpök wa niulëën pim naë rë olëak ëwaatak wë. Pötaanök ëwaatak wëauröa wë pöl weë. \v 9 Ëwaatak wëa pöta këët epot. Lup ompyaö, wotpil, ngön yaapöt yaaö pipot. \v 10 Pël ëak ar omën nant ëënëak pöt Anutuuk kent ëëpën ma won pöt ëwat sakök ëeë. \v 11 Kar naröak kouta omën mosut yaëën kaamök ëënganok omën pouröen wëwë pipotön utpetat pël ök maë. \v 12 Ne omën ëlëëp yaaö pipotön naëngan, amaaten ëö yaë. \v 13 Pël ëaap tiar omën ke pilöt tekeri wasën ëwaatak elmëën pipotë songönte yoolök sak wiaapnaat. Pöt omën tekeri yewas pöt ëwaaöök wesira. \v 14 Pöta ngönte epël wia. \q1 “Ka ureëaup, ni wal ë. \q1 Lup wel wiaup, öp së. \q1 Pël ëën Kristook ëwa elniipnaan.” \p \v 15 Pötaanök arimtë wëwëatön ngarangk këëkë ëeë. Kön wonöröa wëwëat önganëp könringöröa wëwëat weë. \v 16 Peene akun eptak tiarim naë utpetat kësang pan wia. Pötaanök akun nant il mëënganëp akun poutë omnarö kaamök elmëak kosang ngentiak ya mëmpa. \v 17 Pötaanök ar köpël ëënganëp Aköpë ya ngön ya pipöt kön wieë. \p \v 18 I ngaat nak kön irikor ëëngan. Piptak utpet yaniwas. Pötaanök pël ëënganëën Anutuu Pulöök arim lupötë peö ëak wiaapna pötaar elniip. \v 19 Pël ëeë karuröaring arim këmötök ngönën tanre tan Pulöök yaningk pipot Aköpön lupre könötökta tan aim weë. \v 20 Pël eimeë akun poutë omën ël epot poutëën tiarim Aköp Yesu Kristo pim yapintak tiarim Pepap Anutuun yowe maim weë. \s1 Öngre ompöröa ngönte \p \v 21 Ar Kristoon yaya yaaurö. Pötaan neneraan inëën ëeë. \p \v 22 Öngörö, Aköpön inëën yaalmë pöl arim ompöröa ikanöök weë. \v 23 Kristo tiar pim ingre mor saurö utpetetakaan niwa pöp tiarim kepön erën ëak ngarangk elnieim wë pöl ompöpök pim öngöp ngarangk yaalmë. \v 24 Pötaanök ingre mor sauröa Kristoon inëën yaalmë pöl öngörö ar arim ompöröaan inëën elmëeë. \p \v 25 Ompörö ar, Kristo pim ingre mor saurö tiarimëën yak pim wëwëet këëpöt wesa pöl arim öngöröaan lup sant elmëeë. \v 26 Kristo pim ngön ompyautak tiarim utpetat i niirak kölam niwesak tiar pim ingre mor saurö Anutuun yaö niwasëpënëak wel wia. \v 27 Pël ëak tiar, pim ingre mor saurö, ketre saunere utpet ke nentere nent won kölam pëën ngëëngk niwesak pimtëën niöpënëak wel wia. \v 28 Ompörö ar arimtë koröpö sant yewas pöl arim öngörö sant moweseë. Pöt öngre omp pouwaar yal ëak koröp kopëtaö sak wë pötaanök. Omp namp pi pim öngöp sant yemowas pipop pimtë koröpööta sant yewas. \v 29 Tiarim naëaan omën namp pimtë koröpö këëpöt newasën. Won. Pimtok pimtë koröpö kaömp menak ompyaö wesak ngarangk yaë. Pöta ök Kristook ingre mor saurö ngarangk elnieim wë. \v 30 Pöt tiar pim möönre koröp pöökë kaut pötaanök. \v 31 Pöta ngön nent ngönëntak epël wia. “Omp namp pim ëlre pepaar sëp wesak öngöpök yal mangkën pöt piarip lupre koröp pöt kopëtap pël sak öpnaat.” \v 32 Ngön ëlëëp epta songönte öngpök wiaan nook kön wiin pöt Kristoonre pim ingre mor sauröaan yaë. \v 33 Pël ëaap arimtëënta yaë. Ompörö ar arim koröpöön sant yaalmë pöl arim öngörö lup sant elmëeë. Pël ëën öngörö arta arim ompöröa inëën elmëeë. \c 6 \s1 Ëlre pep, koontre yokot pitëm ngönte \p \v 1 Rungaarö ar, Aköpëën yak ëlre peparöa ngön ngaarëk weë. Pël ëënë pöt ompyaö. \v 2 Ngönëntak epël wia. “Ni nim ëlre pepaarë ngön ngaarëk wë.” Ngön kosang piptakëër Anutuuk yal menak kup mowia. \v 3 Pöt epët. “Pël ëëmë pötak yangerak akun wali ömëët.” \p \v 4 Ën ëlre peparö, ar arim koontre yokoturö ya sangën mongawisngan. Ar ngönën rë moulak pepanöm mëak ngarangk elmëeë. Pël ëën pit kaö sak ngönënta ënëm ëëpnaan. \s1 Inëën yaaöre ngarangk pitëm ngönte \p \v 5 Inëënörö ar, arim ngarangköröa ngön ngaarëk weimeë Kristoën inëën yaalmë pöl pitën kasinkasin ëak pitëmtëën pëën inëën elmëënëak weë ngentieë. \v 6 Pöt arim ngarangköröak itaangkën ompyaö ëëpnaataan pëën won. Ar pël yeem Kristoë inëënörö pël weseë Anutuu kan yanuulë pöök kön kengkënring seë. \v 7 Pipët omnaröen kön wieë won, Aköpön kön wieë ya kë sak arim yaat mëneë. \v 8 Ar epël kön wieë. Namp pi inëën wë ma won wë ya ompyaö mëmpna pöt Aköpök kangut ompyaö koir mampnaap. \p \v 9 Ngarangkörö arta tapël arim inëënöröen ompyaö yaalmëem pitëm kas ëëpnaat elmëëngan. Aköp ar pouröa ngarangk ngawiap kutömweri wë pöp omnarö pim ëöetak isak irëak won, mëngkre mëngk wia. \s1 Tiar nga omnaröa ök sak öpa \p \v 10 Ne ngön kaut epël niamaan. Aköpök yal menak pim naëaan weëre kosangöt wak pötring weë. \v 11 Ar Setenök morök elniipënëak yaëën weëre kosangring tauak pi ke ur momëënëën Anutuu ngaë omnant yaningk pöt wak weë. \v 12 Tiar omën möönre koröpring eporöaring nga naalëën. Won. Ensel utpetaröere Setenë inëën yaauröere yang ngarangk utpet koutak wëauröere urmer ke nampre namp mopöök wëaurö pitring nga yaal. \v 13 Pötaanök ar Anutuuk ngaë omnant yaningk pipot wak weë. Pël ëën nga yaaröön pöt kangiir elmëën kas sëën weëre kosangring tauanëët. \v 14 Ar epël ëak taueë. Ngön këëtak yepat ket ëak ureë. Ën wotpil wëwë pötak ulpëën kosangëp ket ëa pötë ök koröp oröön riipetakël mëak weë. \v 15 Anutuu mayaap yaningk pöta ngön ompyaut omnaröen ök manëët kopëta wesak ing kör ket ëak mëeë. \v 16 Pël ëak arim kön wi kosang yewesautakta ngilöatë ök wesak weë. Pël ëën pötök utpetatë pepap Setenë es wisangöt pörang urak sëpnaat. \v 17 Anutuu utpetetakaan yaniö kön pötak ul kosangta ök waëeë. Pël ëak Anutuu ngöntak Ngëëngk Pulöökë öpwer pël sëën wak weë. \v 18 Ar kët ël epotë Ngëëngk Pulöökë weëre kosangtak kimang maë. Anutuun kimang ke nentere nent maimeë kaaö köpël Anutuu omnaröaan kimang maë. \v 19 Pël yeem ne ngönën ök memëak yaëën Anutu kaamök elnëak nem mema pöt këmtak newiin kas köpël ngön ompyaö ëlëëp wia pöta songönte tekeri wasumaan nemëënta kaamök elnëak kimang maë. \v 20 Ne ngön ompyaut ök amëak Anutuuk neulëaupök nem pël yaautaan wii kaatak neulëaup. Pël ëën ar Anutuuk ne ngön ompyaut tekeri wasum pël neeaö pöl kas köpël mëmpaan Anutuun kimang maë. \s1 Ngön mëët \p \v 21 Tikikas puuk pep epwer wak wais ninak nem yaauta ngönöt pout ök niapnaat. Tikikas pöp tiarim kar panëëp Aköpë këm ngön ngaarëk wak inëën yaaup. \v 22 Pi nook arën tenim songönte ök niaan kat wiak ya kë sënëëk yak wes mëën yewais. \p \v 23 Anutu Pepere Aköp Yesu Kristo piaripök ar nem karurö mayaap tekeri wes ninak arim kön wi kosang yewesaut taë niwasën lup santaring weë. \v 24 Ar tiarim Aköp Yesu Kristoë naë rë olëak wë lup sant yaalmëaurö arim naë Anutuu komre kolap pöt wiaap. \p [Yok pi tapët. \p Ne arim karip, Pool.]