\id REV - Warlpiri Short Bible -Australia 2000 [wbp] (DBL 2015) \h Revelation \toc1 Yimi Jijaji-kirli Jukurrpa-warnu-kurlu \toc2 Rev \mt1 Revelation \mt3 Yimi Jijaji-kirli Jukurrpa-warnu-kurlu \imt1 Yimi Jukurrarnu Nyampuju Kujarla Milki-yirrarnu Jaanuku Jijajirli \is1 Nyiya-kurlu yimi nyampu? \ip Nyampu yimi Jaanurlu yirrarnu nyurru-wiyi. Nyampuju yirrarnu kujalpa pirijina nyinaja walya witangka yirdingkaju Patimajarla kujalpa kulkurrirni karrija ngapangka wiringka. Yali-puruju Kirijini-paturluju kalalu jata-nyangu nguru-kari nguru-kari. Kalalurla Kaatuku wala nyinaja. Kala Ruumu-wardingki-paturluju kalalu-jana murrumurru-manu manu tarnnga-kurra pungu. Kujarlajurla Kaatu wangkaja Jaanukuju yungu-jana nyampu jaru yirrarni, kujakunyarla Kaatuju wangkaja. Kujalu nyampu purda-nyangu Kirijini-paturlu, ngulangkajulu pirrjirdi-jarrijalku yungulu tarnngangku pura Jijaji lani-wangurlu. \ip Kaaturlurla jukurrpa yungu ngurrju-nyayirni Jaanuku, ngula-jangkaju yungu jaru nyampuju yirrarni pukungka. Jalanguju kajikarlipa marnkurrpa jaruju pina-jarri nyampu-jangka puku-jangka. Kamparruju nyampurlu kangalpa yimi-ngarrirni juju-kari juju-kariji kalu nyina nyampurla walyangka jalanguju kuja kalurla jangkardu yani Kaatuku. \fig |src="Rev1W.TIFF" size="col" ref="1.0" \fig*Nyampurrarlu jujungku kajikalu-jana jinyijinyi-mani yapa ngalya-kari ngalipaku jangkardu. Ngula-warnurlu kajikalu-ngalpa marda tarnnga-kurra pinyi. Nyampurlu pukungku kangalpa yimi-ngarrirni Jijaji Warlalja-Wiri ngalipa-nyangu. Ngaka-kariji kapu-jana muku pinyi maju-watiji nyanungurlulku Jijajirliji. Nyampurlu pukungku kangalpa yimi-ngarrirni kaji walya nyampu lawa-jarri, kapu-ngalpa Kaaturluju kanyi ngurra nyanungu-nyangu-kurra. Kujakungarntiji tarnnga-jukurliparla wala nyina pirrjirdi Kaatukuju kaji-ngalpa nyiyarlangu rdipi manu kajirlipa murrumurru-jarri, tarnnga-jukurliparla wala nyina Kaatukuju. \c 1 \s1 Yimi nyampu nyiyarningkijarra-kurlu kaji ngaka nyarrpa-jarri nguru nyampurla \p \v 1-2 Ngajulu Jaanu warrkini Jijaji Kiraji-kirlangu. Nyampu karna-nyarra yimi pantirninjarla yirrarni pipangka. Yimi nyampu ngulaju yangka-juku kujaju yirri-puraja Jijaji Kirajirli. Kamparrurlu-wiyi, Kaaturlurla yirri-puraja nyiyarningkijarra Jijajiki kaji nyiya ngaka nyarrpa-jarri nguru nyampurla. Ngula Jijajirli marramarra nyanungu-nyangu yilyajarni nyampu-kurra yunguju yimi yirri-purami. Kujaju milki-yirrarnu nyanungurlu kuja, panu nyiyarningkijarrarna nyangu. Ngajulurlulku karna-nyarra pipangka pantirninjarla yirrarni ngularra-kurluju nyiyarningkijarra-kurlu kujarna yangka nyangu yungunkulu nyurrurlarlangurlu milya-pinyilki kaji nyiya ngaka nyarrpa-jarri nguru nyampurla. Jaru nyampuju Kaatu-kurlangu. Junga ngulaju, manu ngajukuju yirri-puraja Jijaji Kirajirli. \p \v 3 Kuja kankulu yapa nyurrurla jinta-jarrimi, nganangku-puka kaji-nyarra kiljingki riiti-mani jaru nyampu, ngula-jangkaju kapurla yali yapa marlaja nyina Kaatuku wardinyi-nyayirni. Manu nyurrurlarlangurlu kajinkili jaru nyampu purda-nyanjarla purami, kapunkulurla marlaja wardinyi-jarri. Yuwayi, nyiyarningkijarra nyampurla yimingka kuja-ka wangkami, ngulaju kapulu muku palka-jarrimi jalangu-karrikarri. \s1 Jaanurlu-jana Kirijiniki nyampu yimi yirrarninjarla panturnu pipangka \p \v 4 Ngaju karna-nyarra yimi nyampu yirrarninjarla pantirni pipangka nyurrurlaku panuku Kirijiniki kuja kankulu jinta-jarri jaaji-kari jaaji-karirla wirlki-palarla ngurrararla Yajiyarla. \q1 Nyiyarningkijarra-wangurla-wiyi, palkalpa nyinaja Kaatuju. Nyanunguju-ka nyinami-jiki jalangurlangu-juku, ngulaju kapu tarnnga-juku nyina. Nyampu karna-nyarrarla wangkami ngalipakupalanguku Kaatuku yungu-nyarra yimiri nyina manu yungunkulurla rarralypa marlaja nyina. Manu karna-janarla wangkami yalumpurraku pirlirrpa wirlki-palaku ngula kalu kamparru Kaatu-wana karrimi nguru-nyayirni-wangurla nyanungu-nyangurla yungulu-nyarra nyanungurrarlangu yimiri nyina manu yungunkulu-jana rarralypa marlaja nyina lani-wangu. \q1 \v 5 Ngaju karna-nyarrarla Jijaji Kirajirlanguku wangkami. Nyanungurlu jintangku kangalpa yimi-ngarrirni yimi junga Kaatu-kurlu. Kujarlanya yungurliparla wala nyinami nyanunguku. Ngaju karna-nyarrarla payirni yungu-nyarra nyanungurlangu yimiri nyina manu yungunkulurla ngurrju marlaja nyina lani-wangu. Nyanunguju kamparru-warnu ngula Kaaturlu pina-wankaru-manu palinja-warnu. Ngurungka nyampurla, wiriwiri panu kalu nyinami ngurrara-kari ngurrara-karikiji. Kala Jijaji Kiraji, ngulaju kajana nyinami Warlalja-Wiri. \q1 Jijaji kangalpa karrikarri-wangu-nyayirni yulkami. Panurliparla jurnta yanu jarrwara Kaatuku. Kala kuja Jijaji palija watiya warntawarntarla, manu yalyu kuja karlija, kujarlunya-ngalpa nyanungurluju pina-kangurnu Kaatu-kurra-pinanguju. Jalanguju nyiyarlu wingkingki kula-ngalpa jinyijinyi-mani jarrwaraku yaninjaku, lawa. \q1 \v 6 Nyampu-jangkanya, jalangu panu karlipa wungu-warnurla jintangkalku nyinami. Panulku karliparla Kaatukuju warrki-jarri maralypikingarduyu-piya. Yuwayi, Jijajiji ngurrju-nyayirni ngana-piya-wangu. Nyanunguju yartarnarri wiri-kirli. Tarnngangku-juku yungurliparlajinta nyanungukuju pulka-pinyi. Ngula-juku ngurrju! \q1 \v 7 Purda-nyangkajulu nyurrurlarluju! Ngaka kapu Jijaji pina-yanirni nguru nyampu-kurra. Kapunkulu nyanyi nyanunguju, kapu yanirni mangkurdurla. Panungku kapulu nyanyi yaninjarni-kirraju nyanunguju. Yapangku ngulalu nyanungu panturnu kurlarda-kurlurlu, kapulu nyanyi-yijala milpa warlalja-jarra-kurlurlu. Kapulurla yapa panu-jarlu nguru warrukirdikirdi yulami nyanunguku. Junga nyampuju! \x * \xo 1:7 \xt John 19.34 \x* \m \v 8 Nyampunya kangalpa Kaatu Warlalja-Wiri wangkami, “Ngajuju karna nyinami nyiyarningkijarraku kamparru manu purdangirli. Nyiyarningkijarra-wangurla-wiyi, palkalparna nyinaja. Ngaju karna nyinami-juku jalangurlangu-juku, ngulaju kapurna tarnnga-juku nyina. Ngajujurna PIRRJIRDI-NYAYIRNI WITA-WANGU!” \s1 Jaanurlu nyangu jukurrpa-piyarlu Jijaji Kiraji \p \v 9 Ngajuju Jaanu nyurrurlakupurdangka. Warlalja-Wiri kangalpa Kaatu nyinami panuku, manu warlalja karliparla nyinami nyanunguku. Kujarlaju, yapangku panu-karirli kajulu warrarda murrumurru-mani yangka nyurrurla-piya-yijala. Kala kujaju ngula-juku. Ngaliparlu karlipa tarnngangku-juku Kaatu warrarda purami jurnta yaninja-wangurlu. Ngajulurlu kalarna-jana wapanjarla yimi Kaatu-kurlu warru yimi-ngarrurnu. Yimi yinya junga ngulaju yirri-puraja Jijajirli. Warla-pajurnujulu ngula-kujaku, yapangkujulu puuly-mardarnu, manujulu yilyaja pirijina nyampu-kurra walya wita-kurra kuja-ka kulkurrirni karrimi ngapangka wiringka. Nyampu-kurrajulu yilyajarni nyinanjaku tarnngaku. Ngurrara yirdi nyampuju Patimaja. \v 10 Nyurru-wiyi Palya-karirla, Pirlirrparlu Kaatu-kurlangurluju ngajuku kurru-pungu yartarnarri nyanungu-nyangu. Ngula-jangkaju, purda-nyangurna yapa jinta-kari ngajulurla purdangirli wangkanja-kurra. Nyanungujulpaju kilji-nyayirni wangkaja kurlumpurrngu\f + \fr 1:10 \ft trumpet \f* jitirninja-kurlangu-piya. Kala kularna nyangu. Purda-nyangurna linpa-mipa nyanungu-nyanguju. \v 11 Ngulaju wangkaja nyanunguju, “Jaanu, kapurnangku nyiyarningkijarra milki-yirrarnilki. Nyarrpa-puka kajinpa nyanyi, yimi pantirninjarla pukungka yirrarninjanta. Ngula-jangka-jana puku yinya warru yilyaya Kirijiniki ngula kalu jinta-jarri jaaji-kari jaaji-karirla wirlki-palarla. Ngularra Kirijini kalu nyinami kirringka wirlki-palarla yirdingkaju Yipijarla, Jimurnurla, Purrkamamarla, Tayatirarla, Jardujurla, Pilatalpiyarla manu Latujiyarla. Yilyaya-jana puku nyanungu-patuku.” \p \v 12 Ngula-jangkarna warru yunjumu-jarrija yangka nganaku nyanjaku kujaju wangkaja. Nyangurna-jana wirlki-pala jukajuka-karrinja-kurlangu kirrirdikirrirdi. Warlulpalu jankaja jukajuka-karrinja-kurlangurla kankarlarni. Juka-juka-karrinja-kurlangulu-jana wirlki-pala ngurrju-manu kawurlu-jangka. Ngulalpalu jukarurru karrinja-yanu kanardirla. \v 13 Ngularrarla kulkurrirni jukajuka-karrinja-kurlangu-paturla, ngana mayilpa yinyarlaju karrija yapa-piya. Nyanungurlu mardarnu jinajina kirrirdimpayi-piya ngularla wapirrija palkaku nyanungu-nyanguku jimanta-jangka wirliya-kurra. Warrukirdikirdi ngarnturlurrurla nyanungu-nyangurlalpa mardarnu pijiji kirrirdi wartirli-kirlangu-piya karntawarrakarntawarra kawurlu-piya. \v 14 Marnilpa nyanungu-nyanguju kardirri-nyayirni milpirri-piya, manu milpa nyanungu-nyangulpa mirlirliny-manu, manu jarra-pardija warlu-piya.\fig |src="BK00154B.TIF" size="col" ref="1.14" \fig* \v 15 Wirliyarlangulpa jarrajarra-pardija warlu-piya-yijala, manulpa wangkaja kilji-nyayirni. \v 16 Nyanungurlu rdakangku jungarni-warnurlulpa-jana mardarnu yanjilypiri wirlki-pala. Kanti-piya kirrirdimpayi yiri-nyayirni wilypi-pardija lirra nyanungu-nyangu-ngurlu. Yinngirrijilpa mirlirliny-manu wanta-piya-juku kuja-ka kankarlarra karlarla-puru karrimi. \p \v 17 Kujarna nyanungu warru yunjumu-jarrinjarla nyangu, wantijarna kamparru ngulangka-juku wirliyarla nyanungu-nyangurla. Ngajujulparna ngunaja yururrinja-wangu yapa nyurnu-piya. Kala nyanungurlu rdakangkuju jungarni-purdanjirli marnpurnu, manuju wangkaja: \q1 “Lani-jarrinja-wangu nyinaka! Ngajuju karna nyinami nyiyarningkijarraku kamparru manu purdangirli. \v 18 Ngaju karna wankaru nyinami tarnnga-juku. Junga-nyayirni-jiki-jalarna palija, manurna pina-wankaru-jarrija, manu kapurna nyinamiyi tarnnga-juku. Yapa kuja kalu yawu-pardimi, panu-kari kajikarna-jana pina-wankaru-mani yartarnarri-kirlirli, manu panu-kari ngari kajikarna-jana kutu yampimi ngulangka-juku nguru manparrpa-kurlangurla. \v 19 Yuwayi, Jaanu, nyarrpa kuja kanpa nyanyilki jukurrpa-piyarla nyampurla, pantirninjarla yirrarninja-yanta pukungka. Kapurnangku milki-yirrarnirlangu-jala kaji nyiyarningkijarra muku nyarrpa-jarri ngaka. Yimi yinya pantirninjarla yirraka pukungkarlangu. \v 20 Nyanyi kanpa-jana yanjilypiri wirlki-pala kuja karna-jana rdakangku jungarni-warnurlu mardarni, manu kanpa-jana nyanyi jukajuka-karrinja-kurlangu kawurlu-jangka wirlki-pala kujalu ngurrju-manu. Kala kula yapangku nganangku milya-pinyi-nyayirni kuja kalu yangka nyarrpaku jukajuka-karrinja-yani. Kapurna-nyarra yirri-pura nyampurra yanjilypiri wirlki-pala manu jukajuka-karrinja-kurlangu nyampurra wirlki-pala nyurrurlaku yungunkulu yangka milya-pinyilki. Nyampurra yanjilypiri wirlki-pala, ngulaju marramarra wirlki-pala yangka ngula kalu-jana warrawarra-kanyi jaaji-kari jaaji-kari wirlki-pala. Manu nyampurra jukajuka-karrinja-kurlangu wirlki-pala, ngulaju yapa Kirijini turnu-kari turnu-karirla ngula kalu jinta-jarrimi ngularrarla jaaji-kari jaaji-karirla wirlki-palarla.” \c 2 \s1 Jaru nyampujulpa-jana ngunaja Kirijiniki ngulalpalu jinta-jarrija kirringka Yipijarla \p \v 1 Ngula-jangka, yapa yinyaju yarda wangkaja, “Yimi ngaju-nyangu, pipangka yirrarninjarlarla pantika yinyaku marramarraku ngula kajana Kirijini-patu warrawarra-kanyi kirringka Yipijarla. Nyampu-jana wangkaya: \p ‘Wayinkili nyurrurla! Ngajulurlu karna-jana rdakangku jungarni-purdanjirliji yanjilypiri wirlki-pala mardarni. Ngajulu karna wapanja-yani kulkurru-jarra rdili-kirlangu jukajuka-karrinja-kurlangu-wanaju. Jaru nyampu karna-nyarra wangkami nyurrurlaku. Purda-nyangkajulu! \p \v 2 ‘Milya-pinyi karna-nyarra yangka nyarrpa-jarri kuja kankulu nyurrurla. Milya-pinyi karna-nyarra kuja kankujulu wakurturdu warrki-jarri. Yangka majumaju kuja kanyarra rdipimi, ngulaju kankulu nyanunguju warrarda purami-jiki jurnta yaninja-wangurlu. Warrarda kankulu-jana jurnta nyinami yapa ngawu-kujaku ngula kalu nyina jarrwara. Yapa panu-karili nyinaja Wiriwiri Kurdungurlu-patu nganta. Kala lawa. Kujankulu-jana miimii-nyangu yirriyirrirli, ngulajunkulu-jana milya-pungulku yangka kujalpalu-nyarra yimirr-yungu. \v 3 Nyurrurla kankujulu wala nyinami. Kujarlaju, yapangku panu-karirlili-nyarra jiliwirri-manu manu murrumurru-manu. Kala nyurrurlarlujunkujulu warrarda puraja jurnta yaninja-wangurlu. Kujarlu kankujulu wardinyi-mani. \p \v 4 ‘Kala yungurna-nyarra kurntakurnta-ngarrirnilki ngari wita-miparlu. Kamparru kujankulu Kirijini-jarrija, ngulajulpankulu-nyanu karrikarri-wangu jarnkujarnku yulkaja. Kala jalanguju kankulu-nyanu yulkami wita-kari wita-kari-mipalku. Kula kankulu jukarurru nyinami kujaju. \v 5 Manngu-nyangkalu junga-nyayirnirli kujalpankulu-nyanu jarnkujarnku yulkaja kamparru-wiyi karrikarri-wangu-nyayirni. Kala jalangu lawa! Yulkanja-wangu kankulu nyina. Yungulpankulu-nyanu yulkayarla jukarurru kujalpankulu kamparru-wiyi nyinaja. Kajinkili yunjumu warrarda nyinami yulkanja-wangu, ngula-jangkaju kapurna-nyarra yanirni, manu kapurna-nyarra rdili-kirlangu jukajuka-karrinja-kurlangu jurnta kanyi. \v 6 Wita-kari yirna-nyarra wangkamilki. Ngularrarlu yapangku panu-karirli ngula kalu purami wati yinya yirdi Nikulawu, ngulangkuju kalu purami yimi jarrwara. Ngaju-piya-juku kankulurla nyurunyuru-jarri yimiki yaliki jarrwaraku. Kujarlangurlanya karna-nyarra wardinyi-jarrimi-juku. \p \v 7 ‘Yimi ngaju-nyangu ngulaju junga! Kuja kankulu nyurrurlarlu langa mardarni purda-nyanja-kurlangu, ngulangkulu purda-nyangka yirriyirri-nyayirnirli jaruju yangka kuja kajana Pirlirrpa Kaatu-kurlangu wangkami yapaku Kirijiniki jaaji-kari jaaji-karirlaku wirlki-palarlaku! \p Juju Ngawu-kurlangurlu kapulu-nyarra marda putaputa jinyijinyi-mani Kaatu-ngurlu yaninjaku jarrwaraku. Kala kajinkili-jana warla-pajirni yangka jinyijinyi-maninja wita-wangu-patu Juju Ngawu-kurlangu-patu, kajinkilirla warrarda nyinami Kaatuku jukarurru, kapurna-nyarra kuja-piya wangkami, “Ngayili pajirninjarla kutu nganja miyiji watiya-jangka yangka wankaru-yinja-kurlangu-jangka. Yinya watiya-ka pardimi nguru-nyayirni-wangu Kaatu-kurlangurla. Ngarili kutu-nganja ngakurruju, ngula-jangkaju yungunkulu nyinami tarnnga.” ’” \p Nyampu jaru karla lawa-jarri marramarraku ngula kajana warrawarra-kanyi Kirijini-patu kirringka Yipijarla. \s1 Jaru nyampujulpa-jana ngunaja Kirijiniki ngulalpalu jinta-jarrija kirringka Jimurnurla \p \v 8 Ngula-jangka, yapa yinyaju yarda wangkaja, “Yimi ngaju-nyangu yirrarninjarlarla pantika pipangka marramarraku yinyaku ngula kajana Kirijini-patu warrawarra-kanyi kirringka Jimurnurla. Kuja-jana wangkaya: \p ‘Ngajujurna kamparru manu purdangirli nyiyarningkijarrakuju. Ngajurna palija, manurna yarda wankaru-jarrija. Ngaju karna-nyarra jaru nyampu wangkami, purda-nyangkajulu! \p \v 9 ‘Milya-pinyi karna-nyarra yapangku panu-karirli kuja kalu-nyarra murrumurru-mani. Milya-pinyi karna-nyarra ngula kalu-nyarra jiliwirri-mani, manu kalu-nyarra nginji-wangkanjarla ngawu-pajirni. Ngularrarlu kalu-nyanurla pulka-pinyi. Yirdi-mani kalu-nyanu Juwu nganta, yapa Kaatu-kurlangu nganta. Kala yijardu-wangu kujaju! Ngulaju kalu nyina Juju Ngawu-kurlangu. Milya-pinyi karna-nyarra ngula kankulu nyinami marlajarra nyiya-wangu-nyayirni. Kala ngulaju ngula-juku. Nyurrurlarlu kankulu nyiyarningkijarraju mardarni-juku Kaatu-kurlanguju! Nyanungurlu-nyarra yungu Pirlirrpa nyanungu-nyangu. \p \v 10 ‘Nyurrurlarlu kapunkulu-nyanu ngaka purda-nyanyi murrumurru-nyayirni. Kala kujakuju kulalu lani-jarriya! Purda-nyangkalkujulu! Ngampurrpa kanyarra Juju Ngawu nyinami yungu-nyarra Kaatu-ngurlu karlirr-kanyi. Kujakungarnti, Juju Ngawungku kapu-jana yapa ngawu jinyijinyi-mani nyurrurlaku puuly-mardarninjarla yirrarninjaku rdakungkaku. Kapunkulu-nyanu murrumurru purda-nyanyi rdakungka parra karlarla-palaku, ngari tarnnga-wanguku yungkaparriki. Yapangku ngularrarlu marda kajikalu-nyarra pinyirlangu. Kala ngulaju ngula-juku. Ngarijili wala-juku warrarda nyinaya! Kajinkijili wala warrarda nyinami, kapurna-nyarra nyiya mayi yinyi ngurrju-nyayirni. Yuwayi, kapunkulu nyinami ngaju-kurlu tarnnga yawu-pardinja-wangu. \p \v 11 ‘Yimi ngaju-nyangu ngulaju junga! Kuja kankulu nyurrurlarlu langa mardarni purda-nyanja-kurlangu, ngulangkulu purda-nyangka yirriyirri-nyayirnirli jaruju yangka kuja kajana Pirlirrpa Kaatu-kurlangu wangkami yapaku Kirijiniki jaaji-kari jaaji-karirlaku wirlki-palarlaku! Ngana-puka kajirla jukarurru-juku warrarda nyinami Kaatuku, ngulaju kapu wankaru warrarda mardarni tarnnga-juku. Nyanungurlu kula yilyami warlu yinya-kurra kuja-ka warrarda jankami.’” \p Nyampu jaru karla lawa-jarri marramarraku ngula kajana warrawarra-kanyi Kirijini-patu kirringka Jimurnurla. \s1 Jaru nyampujulpa-jana ngunaja Kirijiniki ngulalpalu jinta-jarrija kirringka Purrkamamarla \p \v 12 Ngula-jangka, yapa yinyaju yarda wangkaja, “Yimi ngaju-nyangu yirrarninjarlarla pantika pipangka marramarra yinyaku ngula kajana Kirijini-patu warrawarra-kanyi kirringka Purrkamamarla. Kuja-jana wangkaya: \p ‘Ngajulurlu karna kanti-piya kirrirdimpayi yiri-nyayirniji mardarni. Ngaju karna-nyarra yimi nyampu wangkami. Purda-nyangkalkujulu! \p \v 13 ‘Juju Ngawu kajana nyinami wiri yapaku ngula kalu nyina nyurrurla-nyangurla kirringkaju Purrkamamarla. Ngularrarlu yapangku panu-karirli kalu purami Juju Ngawu. Kala nyurrurlarlunkujulu nyinaja warrarda jukarurru ngajuluku, kulankujulu juwa-kijirninjarla yampija. Kirringka nyurrurla-nyangurlaju Purrkamamarla, ngula-ka nyinami Juju Ngawu, ngularrarlu yapangku panu-karirlili pungu warrkini ngaju-nyanu yirdiji Yantipuju. Nyanungurlu kala-jana yapaku ngaju-kurlu warrarda yimi-ngarrurnu. Ngula-jangkanyalu pungu nyanunguju. Kala yapangku nyurrurlarlunkujulu warrarda puraja. Wardinyi-mani kankujulu kujarluju. \p \v 14 ‘Kala jalangurlu yungurna-nyarra ngari witangku-mipa kurntakurnta-ngarrirnilki. Wirrkardu kankulu warntarla nyinami yapa Palama-kurlangu-piya-juku ngulalpalu nyinaja nyurru-wiyi.\x * \xo 2:14 \xt Nyangka Numbers 22–24 \x* Yimi yinya kankulu milya-pinyi? Palamarlu manu yapangku nyanungu-nyangurlu kalalu-jana ngurrju-manu nyiya juju pirli manu jamalya-jangka. Kalalu kuyu purraja ngayirnirla nyiyarningkijarrarla ngularrarla pulka-pinjaku, manu kuyu yinyaju kalalu ngarnu. Yapa Palama-kurlangu kalalu kutu-ngunaja wati-kari-kirli manu karnta-kari-kirli kalykuru maliki-piya. Palamarlu pinarri-manu wati-kari yirdiji Palaka juju ngularra-kurlu nyiyarningkijarra-kurlu, manu ngula-jana Palakarlu pinarri-manu yapa Yijirali-pinki. Kujarlaju, kalalu yapa Yijirali-pinkiji nyinaja yunjumu warntarla yapa Palama-kurlangu-piya-yijala. Kuyu yinyajulu nyanungurluju ngarnu-yijala, manu kalalu ngula-warnuju kutu-ngunaja maliki-piya yapa ngalya-kari-kirliji. Jalangu ngalya-kari kankulu nyinami yunjumu-yijala Palama-kurlangu-piya marda. Kujaju majumaju-nyayirni. \v 15 Manu nyurrurla ngalya-kari kankulu nyinami jungarni-wangu ngularra yapa panu-kari-piya ngula kalu purami yimi Nikulawu-kurlangu. Nyanungu-nyangu yimiji jungarni-wangu, jarrwara. \v 16 Yimi-jarra kuja kalu-jana pinarri-mani Palamarlu manu Nikulawurlu, ngulaju jungarni-wangu-nyayirni. Yampiyalu-palangu puranja-wangurlu! Kaatulu pina-yaninjarla yalala-yirraka! Kajinkili warrarda nyinami jungarni-wangu yapa Palama-kurlangu-piya manu yapa Nikulawu-kurlangu-piya, ngulaju kapurna-nyarra jangkardu yanirra kulukungarntilki nyurru-wiyi-wangu. Kapurna-nyarra kulungku pinyi yangka-kurlurlu kanti-piya kirrirdimpayi-kirlirli kuja-ka lirra ngaju-nyangu-jangka wilypi-pardimi. \p \v 17 ‘Yimi ngaju-nyangu ngulaju junga! Kuja kankulu nyurrurlarlu langa mardarni purda-nyanja-kurlangu, ngulangkulu purda-nyangka yirriyirri-nyayirnirli jaruju yangka kuja kajana Pirlirrpa Kaatu-kurlangu wangkami yapaku Kirijiniki jaaji-kari jaaji-karirlaku wirlki-palarlaku! \p ‘Ngana-puka kajirla jukarurru Kaatuku warrarda nyinami, kapurnarla yinyi mangarri panu nyurru-wiyi-warnu.\x * \xo 2:17 \xt Nyangka Exodus 16 \x* [Ngulaju Kaatu-kurlangu mangarri ngula-jana yilyanjarla yungu yalkiri-jangka nyurru-wiyi, ngula-jana pirda-manu yapa Yijirali-pinki.] Kula-ka nganangku nyanyi mangarri ngula jalangurlu. Wuruly-mardarni karna yapa-kujakuju. Kala kapurna yapaku yangkaku yinyi kuja karla Kaatuku jungarni warrarda nyina. Manu kapurnarla yinyirlangu yapa yinyaku lalypa pamarrpa kardirri. Manu pamarrparla yinyarlaju kapurna yirrarni yirdi-kari yapaku yinyakuju. Yapangku panu-karirli kulalu yirdi yinyaju milya-pinyi. Yapangku yinya-miparlu pamarrpa kardirri-kirli-miparlu kapu yirdiji milya-pinyi.’” \p Nyampu jaru karla lawa-jarri marramarraku ngula kajana warrawarra-kanyi Kirijini-patu kirringka Purrkamamarla. \s1 Jaru nyampujulpa-jana ngunaja Kirijiniki ngulalpalu jinta-jarrija kirringka Tayatirarla \p \v 18 Ngula-jangka, yapa yinyaju yarda wangkaja ngajuku, “Yimi ngaju-nyangu yirrakarla pipangka pantirninjarla marramarraku yinyaku ngula kajana Kirijini-patu warrawarra-kanyi kirringka Tayatirarla. Wangkaya-jana kuja: \p ‘Ngajujurna Ngalapi-nyanu Kaatu-kurlangu. Milpa ngaju-nyangu-ka jarra-pardimi warlu-piya-juku, manu wirliya ngaju-nyangu-ka jarra-pardimi yalyuyalyu-nyayirni warlu-piya-juku. Ngaju karna-nyarra yimi nyampuju wangkami. Purda-nyangkalkujulu! \p \v 19 ‘Milya-pinyi karna-nyarra kuja kankulu nyurrurla yangka nyarrpa-jarri. Milya-pinyi-jala karna-nyarra kuja kankulu-nyanu jarnkujarnku yulkami. Milya-pinyi karna-nyarra yangka kuja kankujulu wala nyinami ngaju-mipaku, manu yangka nyurrurla kuja kankujulu mata-karda-nyayirni warrki-jarrimi. Maju-pururlangurlu kankujulu warrarda purami-jiki yampinja-wangurlu. Kujankulu kamparru-wiyi Kirijini-jarrija, ngarilpankujulu wita-mipa-wiyi warrki-jarrija. Kala jalanguju kankujulu warrkingka wiringkalku warrki-jarrimi. Ngurrju kujaju! \v 20 Kala yungurna-nyarra kurntakurnta-ngarrirnilki ngari wita-miparlu. Nyurrurlarlu kula kankulu mardukuja ngawu yinya yirdiji Jijipulu kurnta-ngarrirni, yangka jinta turnu-warnurla nyurrurla-nyangurla kuja-ka nyinami. Mardukujarlu nyampurlu kanyanu jarukungarduyuju Kaatu-kurlangu nganta ngarrirni. Kala junga-wangu kujaju. Manu kajana warrarda pinarri-mani yapa ngaju-nyangu jungarni-wangurlu yungulu kuja-jangkaju nyinami jungarni-wangu-yijala. Nyanungu mardukuja kajana kuja wangkami, “Mpa! Panurlipa kalykuru kutu-ngunami yapa ngalya-kari-kirli maliki-piya. Manurlipa panungku kutu-ngarni kuyu maralypi-kari maralypi-kari-jangka yangka kuja karliparla purranjarla yinyi Juju Ngawuku.” \v 21 Nyurru-jukulparna warrarda ngarrurnu yungu ngularra nyiyarningkijarra ngawu yampimi, manu yungu pina-yaninjarla yalala-yirrarni Kaatu. Kala lawa-juku. Mardukuja yinyaju yungu nganta kalykuru warru ngunami wati-kari wati-kari-kirli. \p \v 22 ‘Purda-nyangkalkujulu! Kapurna mardukuja yinya Jijipulu nyurnu-mani-nyayirni. Manu wati ngularra kujalpalu kalykuru-jarrinjarla kutu-ngunaja nyanungu-kurlu, ngulaju kapurna-jana nyurnu-mani-yiyala. Kapulu-nyanu murrumurru wirilki purda-nyanyi. Kala kajilpalu yampiyarla ngunanja-wangurlu Jijipulu, ngulaju kajikarna-jana yampimilki murrumurru-maninja-wangurlu. \v 23 Ngularrarlu panu-karirli yangkangku kuja kalu mardukuja nyanungu purda-nyanyi ngula kajana pinarri-mani jungarni-wangurlu, kapurna-jana panu-jarlu muku riwarr-pinyi. Ngula-jangka kapujulu yapangku Kaatu-kurlangurlu jaaji-kari jaaji-karirli milya-pinyi. Kapulu-nyanu jarnkujarnku wangkami, “Wayinkili, nyurru-juku kangalpa milya-pinyi Kaaturluju yangka kuja karlipa nyarrparlu manngu-nyanyi nginyinginyirli ngaliparlu. Kuja karlipa yangka nyiyaku payirni nyanungu, payirninjakungarnti kangalpa milya-pinyi.” Ngana-puka kaji nyinami jungarni-wangu, ngulaju kapurna ngurrara ngurrju-wangu-kurra yilyamirra tarnngalku. Kala kaji ngana-puka jungarni nyinami, kapurna kanyi ngurrara ngaju-nyangu-kurra ngurrju-kurra tarnngalku. \p \v 24-25 ‘Kuja kajana mardukujarlu ngulangku Jijipulurlu puranjakungarduyu nyanungu-nyangu pinarri-mani, ngulaju kalu-nyanu kuja jarnkujarnku wangkami, “Wayinkili! Nyampuju Juju Ngawu-kurlangu yimi kuja kangalpa yimi-ngarrirni, ngulaju ngurrju. Yapa panu-karirli kula kalu yimi nyampuju milya-pinyi. Kala karnalu milya-pinyilki.” Kujanya kalurla puranjakungarduyu nyanungu-nyanguju marlaja wangkami yimi-kirli ngurrju-wangu-kurlu. Kala yapa nyurrurla panu-kari Tayatira-wardingki, kula kankulu yimi yinya purda-nyanyi, jurnta nyina kankulurla. Kujarlu kankujulu wardinyi-mani. Kujarlaju, yungurna-nyarra ngari jintakulku wangkami: Walajulu warrarda nyinaya kajirna yanirni kulpari. Ngarili yimi nyampu jinta-mipa warrarda puraya yungujulu wala nyina. \p \v 26-27 ‘Ngaka kapurna walya-kurraju pina-yanirni. Ngulakungarnti, kajinkilirla Kaatuku warrarda nyinami jungarni, manu kajinkilirla warrkingka warrarda warrki-jarri yangka kuja karna-nyarra yinyi, kapurna-nyarra panu milarni yungunkulu wiri nyinami ngaju-piya-juku yapa panuku ngula kalu nyina ngurrara-kari ngurrara-kari ngurujarraranypa. Ngula-piyarluju milarnu Wapirrarlu ngajukupalangurlu yungurna-jana wiri nyina ngularraku yapa panuku. Kajilpalu-nyarra yapa ngularra kulu-jarriyarla, kapunkulu-jana ngulaju muku riwarr-pinyi. \q1 “Ngularraju kapunkulu-jana wita-kari wita-kari-kirra rdilykirdilyki-pinyi yangka yapangku kuja-ka rdilykirdilyki-pakarni murlukurnpa rdalyku-kurlurlu.”\x * \xo 2:26-27 \xt Nyangka Psalm 2.9 \x* \m \v 28 Ngula-jangka kapurna-nyarra yinyi yanjilypiri ngula-ka mirilmiril-karri kakarra-ngurlu, murnmangka-wiyi kuja karla parral-pantirninjinarni. Panungku yapangku kapulu-nyarra nyanyi yanjilypiri yinya-kurluju, manu kujarlaju kapulu-nyarra milya-pinyi wiriwirilki. \p \v 29 ‘Yimi ngaju-nyangu ngulaju junga! Kuja kankulu nyurrurlarlu langa mardarni purda-nyanja-kurlangu, ngulangkulu purda-nyangka yirriyirri-nyayirnirli jaruju yangka kuja kajana Pirlirrpa Kaatu-kurlangu wangkami yapaku Kirijiniki jaaji-kari jaaji-karirlaku wirlki-palarlaku!’” \p Nyampu jaru karla lawa-jarri marramarraku ngula kajana warrawarra-kanyi Kirijini-patu kirringka Tayatirarla. \c 3 \s1 Jaru nyampujulpa-jana ngunaja Kirijiniki ngulalpalu jinta-jarrija kirringka Jardujurla \p \v 1 Ngula-jangka, yapa yinyaju yarda wangkaja ngajuku, “Yimi ngaju-nyangu pantirninjarlarla yirraka pipangka marramarraku yinyaku ngula kajana Kirijini-patu warrawarra-kanyi kirringka Jardujurla. Wangkaya-jana kuja: \p ‘Ngaju karna-jana wiri nyinami pirlirrpaku ngularraku wirlki-palaku, Kaatuku kalurla ngunami ngularraju. Ngajulurlu karna-jana yanjilypiri ngularra wirlki-palaju mardarni. Yimi nyampu karna-nyarra wangkami. Purda-nyangkalkujulu! \p ‘Milya-pinyi karna-nyarra yangka kuja kankulu nyarrpa-jarrimi. Rampalparlu kalu-nyarra yapangku manngu-nyanyi yangka nganta kankujulu purami jungangku. Kala lawa, nyurrurlaju mardankulu yapa nyurnu-piya-juku! Kalankujulu puraja-wiyi, kala jalangurlu yampijalkunkujulu, manunkulu yanu jarrwara-karilki. \v 2 Warrki-jarrimi karnarla Kaatu-mipaku. Nyanungurlulpa-nyarra nyangu yirriyirrirli. Nyurrurlaju kalankulurla nyinaja jungarni nyanunguku, manulpankulurla kutu-jarrinja-yanu nyanungu-kurra-pinangu. Kala ngula-jangkaju, rdirri-yungulkulurla nyanungukuju jurnta yaninjakuju manu jarrwaraku yaninjakulku. Kajinkili warrarda yani jarrwara, kapunkulu yawu-pardi Kaatu-wangu. Yakarra-pardiyalu! Jukuru-wangulurla Kaatuku nyinaka! Rdirri-yungkalurla yarda puranjaku nyanunguku lani-jarrinja-wangu! \v 3 Nyurru-wiyi, nyurrurlarlunkulu purda-nyangu manunkulu pinarri-jarrija yimiki jungaku Jijaji Kiraji-kirliki. Kulalu yimi kujaju wajawaja-manta! Tarnngangkulu warrarda manngu-nyangka! Jungarnirlili yimi ngulaju puraya! Kulalu majungka-jarriya warrarda, kala pina-yaninjarlalu yalala-yirraka Kaatu. Kajinkili yunjumu warrarda nyinami, kulankujulu milya-pinyi kajirna nyangurla yanirni nyurrurla-kurra. Nyurrurlaju kapunkujulu ngarrurda-jarrimi-nyayirni kajirna yanirni. Yuwayi, kapurna-nyarra kapal-katirni yaruju-nyayirnirli. \p \v 4 ‘Yapa nyurrurla panu-kari Jarduju-wardingki kankujulu nyinami jungarni. Nyurrurlaju ngurrju-nyayirni jurnarrpa kirlka-piya-juku. Yuwayi, Kaatu kanyarra wardinyi-jarrimi. Kujarlaju, kapunkulu wapami ngaju-wana. Kapurlipa jurnarrpa kardirri mardarni palkangkaju. \v 5 Pukungka wiringka yirrarnu-jana pantirninjarla Kaaturlu yirdi yapa panu yungulu nyinami tarnnga nyanungu-wana. Kajinkilirla Kaatuku jungarni warrarda nyinami, ngula-jangka jurnarrpa ngularra kardirri kapunkulu mardarni palkangka. Junga kujaju. Manu Kaaturlu kapu-nyarra yirdi nyurrurla-nyangu mardarni pukungka wiringka yinyarla, kula-nyarra yirdiji mirrirni. Ngaka, kajirna kamparru karrimi Kaaturla manu marramarra panu-jarlurla, ngularra ngula kalurla warrki-jarrimi nyanunguku, kapurnarla nyanungukuju kuja wangkami, “Wapirra, yapa nyampurraju karna-jana milya-pinyi. Ngularraju kajulu nyinami ngajuluku.” \p \v 6 ‘Yimi ngaju-nyangu ngulaju junga! Kuja kankulu nyurrurlarlu langa mardarni purda-nyanja-kurlangu, ngulangkulu purda-nyangka yirriyirri-nyayirnirli jaruju yangka kuja kajana Pirlirrpa Kaatu-kurlangu wangkami yapaku Kirijiniki jaaji-kari jaaji-karirlaku wirlki-palarlaku!’” \p Nyampu jaru karla lawa-jarri marramarraku ngula kajana warrawarra-kanyi Kirijini-patu kirringka Jardujurla. \s1 Jaru nyampujulpa-jana ngunaja Kirijiniki ngulalpalu jinta-jarrija kirringka Pilatalpiyarla \p \v 7 Ngula-jangka, yapa yinyaju yarda wangkaja, “Yimi ngaju-nyangu pantirninjarlarla yirraka pipangka marramarra yinyaku ngula kajana warrawarra-kanyi Kirijini-patu kirringka Pilatalpiyarla, kuja-jana wangkaya: \p ‘Ngaju karna-nyarra yimi nyampu yimi-ngarrirnilki. Ngajujurna Warrkini-nyayirni-wangu Kaatu-kurlangu. Nyanungu-mipaku karnarla warrki-jarrimi. Yimi-ngarrirni karna-jana yimi junga Kaatu-kurlu. Ngajuju Kaaturlu yirrarnu wiri Kingi Tapiti-piya-juku ngulalpa-jana yapaku wiri nyinaja nyurru-wiyi. Kaaturluju yungu kiyi tuwa lakarn-pinja-kurlangu kuja-ka karrimi kamparru nguru-nyayirni-wangurla. Kajirna tuwa lakarn-pinyi kiyi yinya-kurlurlu, kulalpa nganangku jatimapi-mantarla pina. Manu kajirna jatimapi-mani, kulalpa nganangku lakarn-pungkarla. \p \v 8 ‘Milya-pinyi karna-nyarra yangka kuja kankulu nyarrpa-jarrimi. Milya-pinyi karna-nyarra kuja kankulu jaajirla nyinami marnkurrpa-mipa. Yapa-karirli kula kalu-nyarra purda-nyanyi yangka nyarrpa kuja kankulu-jana wangkami. Ngulaju ngula-juku. Purda-nyanjarlankulu puraja yimi ngaju-nyangu. Kulankulu-nyanu ngajuku ngurrpa-pajurnu milya-pinja-wangurlu nganta. Kujarlaju, tuwa kapurna lakarn-pinyi nyurrurlarla kamparru yungunkujulu kaninjarni yukanjarla ngajuku warrarda warrki-jarrimi. Kulalpa nganangku tuwa yinyaju jatimapi-mantarla warla-pajirninjaku nyurrurla yukanja-kujakuju. \v 9 Jalangurlu yungurna-nyarra yimi-ngarrirni nganayi ngularra-kurlu yapa-kurlu panu-kari-kirli. Ngularrarlu ngula kalu-nyanu Juwu-pajirni. Yijardu-wangu ngularraju. Kula kalu nyinami Kaatu-kurlangu, kala ngulajulu Juju Ngawu-kurlangu. Purda-nyangkalkujulu! Kapurna-jana yapa ngularraju ngurrju-mani parntarrinjaku kamparrurlaku nyurrurlaku yungulu-nyarra pulka-pinyi. Kapulu milya-pinyi yangka kuja karna-nyarra yulkami. \p \v 10 ‘Ngaka, yapa panu warrukirdikirdi ngurungka nyampurla kapulu murrumurru-jarrimi-nyayirni. Ngula-puru Kaaturlu kapu-jana waalparrirni jungangku-japa kajili purda-nyanjarla purami nyanungu, manu marda kapulurla jurnta yani. Nyurru-jukurna-nyarra yimi-ngarrurnu yungunkujulu warrarda purami yampinja-wangu. Nyurrurlarlunkujulu warrarda puraja maju-pururlangurlu. Kujarlaju kapurna-nyarra warrawarra-kanyi ngaka murrumurru-puru ngula-ka kutu-jarrinjarni yani yapa panu-kurra ngurujarraranypa. \v 11 Kapurna pina-yanirni yungkaparri yungurna-nyarra nyiya mayi yinyi ngurrju-nyayirni. Ngulaku-ngarntijili warrarda nyinaya wala-juku yungunkulu nyinami ngaju-kurlu tarnnga. Kajili-nyarra karlirr-kanyi ngaju-kujaku, ngulaju kulankulu nyiya mayi mani ngurrju. Kulankulu nyinami tarnnga ngaju-kurlu. \p \v 12 ‘Kaatu-kurlangu yuwarli ngurungka nyanungu-nyangurla, ngulangkuju kajana pirli-wati mardarni kirrirdikirrirdi kuja kalu jukajuka-karrinja-yani. Pirlingki ngularrarlu kalu yuwarli parlirni wantinja-kujaku. Juju Ngawu-kurlangurlu kapulu-nyarra marda putaputa jinyijinyi-mani Kaatu-ngurlu yaninjaku jarrwaraku. Kala nganangku kaji-jana warla-pajirni ngularra jinyijinyi-maninja wita-wangu Juju Ngawu-kurlangu, kajirla jungarni Kaatuku warrarda nyinami, kapurna pirrjirdi-mani nyanunguju pirli ngularra-piya-juku ngula kuja kalu jukajuka-karrimi yuwarlirla Kaatu-kurlangurla. Nyanungu kapu nyinami tarnnga ngulangkaju. Ngaju-nyangu Kaatu-kurlangu kapurna yirdiji yirrarni pantirninjarla yapangka yinyarlaju. Kapurna yirrarni-yijala yirdi-kari pantirninjarla kirri Jurujulumu yapangka yinyarlaju. Kula nyampu Jurujulumu kirri nyurru-warnu, lawa. Nyampuju Jurujulumu kirri-kari jalangu-warnu ngula kapu yanirni ngaka yalkiri-jangka kaji Kaaturlu nyampu-kurra yilyamirni. Kapurna yangka yirdi yirrarni yapangka yinyarlaju. Manu kapurnaju yirdi-kari warlalja yirrarni pantirninjarla yapangka yinyarlaju. \p \v 13 ‘Yimi ngaju-nyangu ngulaju junga! Kuja kankulu nyurrurlarlu langa mardarni purda-nyanja-kurlangu, ngulangkulu purda-nyangka yirriyirri-nyayirnirli jaruju yangka kuja kajana Pirlirrpa Kaatu-kurlangu wangkami yapaku Kirijiniki jaaji-kari jaaji-karirlaku wirlki-palarlaku!’” \p Nyampu jaru karla lawa-jarri marramarraku ngula kajana warrawarra-kanyi Kirijini-patu kirringka Pilitalpiyarla. \s1 Jaru nyampujulpa-jana ngunaja Kirijiniki ngulalpalu jinta-jarrija kirringka Latujiyarla \p \v 14 Ngula-jangka, yapa yinyaju yarda wangkaja ngajuku, “Yimi ngaju-nyangu pantirninjarlarla yirraka pipangka marramarra yinyaku ngula kajana warrawarra-kanyi Kirijini-patu kirringka Latujiyarla, kuja-jana wangkaya: \p ‘Yirdi ngaju-nyangu “Yijardu.” Ngaju-jala karna-jana yapakuju yimi jungaju Kaatu-kurluju yimi-ngarrirni. Ngula-jangkanya yungunkujulu wala nyinami ngajuku. Kuja Kaaturlu ngurrju-manu nyiyarningkijarra nyurru-wiyirli, ngajarrarlurnajarra mapirrirli ngurrju-manu. \p \v 15 ‘Milya-pinyi karna-nyarra kuja kankulu yangka nyarrpa-jarri. Nyurrurla kankujulu wala nganta nyina ngajukuju, manu kankulu-nyanu Kirijini-pajirni. Kala lawa. Jukuru-nyayirni kula kankujulu jungarni nyina, kula kankujulu ngurrju warrki-jarrimi ngajukuju, lawa. Nyarrpa-manirna-nyarra? \v 16 Nyurrurlarlu kankulu-nyanu Kirijinirli nganta ngarrirni, kala lawa! Warrki-wangu-juku kankujulu jurnta nyinami ngajulukuju. Ngula-panuju kapurna-nyarra juwa-kijirni. Kuja-kujakuju, jungajulu warrki-jarriya yungurna-nyarra wardinyilki nyina. \v 17 Nyiya-jangka karna-nyarra kulu-jarrimi? Wali, nyurrurlarlu kankulu rampalparlu manngu-nyanyi kuja kankulurla nyinami jungarni nganta Kaatuku. Nyurrurlaju kankulu-nyanu kuja-juku jarnkujarnku wangkami, “Wayinkili, nyiyakulkulparlipa-jana payikarla yapa ngalya-kariji nyiyarlangukuju? Nyurru karlipa mardarni tala manu nyiyarningkijarra panu-jarlu.” Kuja-piyanya marda kankulu wangkami. Kala kujaju junga-wangu! Ngayi kankulu wangkami milya-pinja-wangu. Mari-jarrimi karna-nyarra kuja-kurrakuju. Nyurrurla kankulu nyinami yapa-piya-juku ngula kalu nyina marlajarra. Kula kankulurla Kaatuku nyinami jungarni. Nyurrurla kankulu nyinami yapa pamparda-piya ngula kalu Kaatuku nyina milya-pinja-wangu. Manu nyurrurlaju yapa-piya ngula kalu nyina jalya. Kula kankulu Kaatu purami jungangku. Kujarlanya karna-nyarra kulu-jarrimi. \p \v 18 ‘Ngatingki-manilki karna-nyarra yungunkujulu ngaju-kurra yanirni. Payikajulu kawurluku. Kajirna-nyarra yinyi, ngula-jangka nyurrurlaju kapunkulu nyina yapa-piya ngula kalu mardarni nyiyarningkijarra. Kapurna-nyarra pinarri-mani jungarniki nyinanjaku. Payikajulu jurnarrpa kardirriki yungunkulu mardarni palkangka. Ngula-jangka kapunkulu nyina jalya-wangu manu kurnta-wangu. Payikajulu mirrijiniki paniya-kurlanguku nyurrurla-nyanguku. Ngula-jangka, yungunkulu-nyanu yirrarni paniyarla nyanjaku warrajakulku. \p \v 19 ‘Kuja karnarla yulkami nganarlanguku, ngulaju karna kulungku kurntakurnta-ngarrirni, manu karna kulungku ngarrirni junga yungu pina-jarrinjarla nyina jungarni. Kujarlaju, yampiyalu nyiyarningkijarra purdangirli, manulu kapankurlu pina-yaninjarla yalala-yirraka Kaatu! \v 20 Kuja-ka yapa kutulku yanirni yuwarli-kirra, tuwa karla pakarni. Purlami karla yapaku kaninjarniki yungurla tuwa lakarn-pinyi. Kuja-piya-juku, yapaku karna-nyarra purlami. Tuwajulu lakarn-pungka yungurna-nyarra yukamirra. Kajinkijili purda-nyanyi purlanja-kurra, manu tuwa kajinkijili lakarn-pinyi, ngula-jangka kapurna-nyarra yukanjarla jirrnganja ngarni nyurrurlaku, manu kapunkujulu jirrnganja ngarni ngajuluku. \v 21 Kujalparna nyinaja ngurungka nyampurla, kalaju Juju Ngawungku putaputa jarrwara-manu Kaatu-kujaku. Kalarna ngajulurluju warla-pajurnu. Ngajulurlurna Kaatu warrarda puraja jungarnirli-jiki. Kujarlaju, jalangu karnarla jirrnganja nyinami Kaatuku ngula-ka nyinami wiringka nyinanja-kurlangurla nyanungu-nyangurla. Mapirri wiri-jarra karlijarra nyinami nyiyarningkijarraku. Kuja-piya-yijala, kajinkilirla Kaatuku jungarni warrarda nyinami, kajinkili warla-pajirni Juju Ngawu ngaju-piyarlu, ngula-jangkaju kapurna-nyarra wangkami yungunkujulu yaninjarla nyinami ngaju-wana kuja karna nyinami wiringka nyinanja-kurlangurla ngaju-nyangurla. \p \v 22 ‘Yimi ngaju-nyangu ngulaju junga! Kuja kankulu nyurrurlarlu langa mardarni purda-nyanja-kurlangu, ngulangkulu purda-nyangka yirriyirri-nyayirnirli jaruju yangka kuja kajana Pirlirrpa Kaatu-kurlangu wangkami yapaku Kirijiniki jaaji-kari jaaji-karirlaku wirlki-palarlaku!’” \p Nyampu jaru karla lawa-jarri marramarraku ngula kajana warrawarra-kanyi Kirijini-patu kirringka Latujirarla. \c 4 \s1 Jaanurlu nyangu Kaatu ngulalpa nyinaja wiringka nyinanja-kurlangurla nguru-nyayirni-wangu nyanungu-nyangurla \p \v 1 Ngula-jangkaju, nyangurna jukurrpa-piyarlu nyiya mayi. Narnti-nyangurna kankarlarra-karirli yalkiri, manurna tuwa nyangu. Tuwa yinyarlaju lakarn-pardija. Ngula-jangka, purda-nyangurna ngana mayi kujalpaju wangkaja kilji-nyayirni linpa kurlumpurrngu jitirninja-kurlangu-piya yapa jinta-juku kujaju kamparru-wiyi wangkaja. Nyanunguju wangkaja, “Kankarlarra-kari yantarni nyampu-kurra! Kapurnangku milki-yirrarnilki kaji ngaka nyarrpa-mani Kaaturlu.” \v 2 Kapankurnaju purda-nyangu kujaju Pirlirrpa Kaatu-kurlangu yukaja ngajuluku. Jukurrpa-piyarlurna nyangu kujaju kangu nguru-nyayirni-wangu-kurra. Ngulangkarna nyangu wiri-nyayirni nyinanja-kurlangu, ngulangkanyalpa ngana mayi nyinaja kingi-piyi. \v 3 Palka nyanungu-nyangulpa mirlirliny-manu yalyuyalyu manu wajirrkiwajirrki-nyayirni. Nyinanja-kurlangurla yinyarlalpa warrukirdikirdi pararriji karrija, manulpa mirlirliny-manu-yijala. \v 4 Yinyarlajulpalu nyinanja-kurlangu 24-pala panu-kari karrija. Ngularrajulpalu warru karrija nyinanja-kurlangurla wiringka yinyarlaju. Ngularrarlalpalu nyinanjunu marramarra 24-pala wiriwiri ngulalpalu-jana nyinaja marramarraku panu-kariki. Ngularrarlulpalu palkangkaju jurnarrpa kardirri mardarnu, manu jurrungkajulpalu jarnkujarnku mardarnu kawurlu-kurlu mukartiji kingi-piyarlu. \v 5 Nyangurna yali wiri nyinanja-kurlangu ngulalpa karrija kulkurrirni nyinanja-kurlangurla panu-karirla. Ngularra-jangkalparla karrikarrija wirnpaju, manulparna purda-nyangu yangka ngula karla maarr-maninjarla ngapaku wangkanjarla wapami. Purda-nyangurna-jana linparlangu wangkanja-kurraju, marda marramarra ngularra wangkanja-kurraju. Karija, milya-pinja-wangurna. Kamparru nyinanja-kurlangurla ngularrarla panungkaju, ngiji kirrirdimpayi wirlki-palalpalu jukajuka-karrinja-yanu kanardirlaju. Kampanja-yanulpalu kankarlarni. Ngiji ngularraju, ngulaju yangkarra pirlirrpa wirlki-pala Kaatu-kurlangu. \v 6 Ngiji-paturla ngularrarla kamparrulpa ngunaja ngapa mangkuru kirlaji-piya warraja-nyayirni yangka kuja karlipa nyanyi kaninjarra-kari. \fig Layini Ngaya Wiri-jarlu-plya|src="HK00046B.TIF" size="col" ref="4.6" \fig* \p Nyangurna-jana nyiya mayi wankaru-patu murntu-pala kujalpalu kutu karrija wiringka nyinanja-kurlangurla. Jinta-kariji jungarni-purdanji, jinta-kariji jampu-purdanji, jinta-kariji purdangirli, jinta-kariji kamparru. Paniya panu-jarlu ngarnturlurrurla manu purturlurla nyanungurra-nyangurla. \v 7 Jinta-kariji ngaya wiri-jarlu-piya. Jinta-kariji puluku wiri-piya. Jinta-kari-kirlangu yinngirriji ngari yapa-kurlangu-piya-juku. Manu jinta-kariji warlawurru-piya-juku ngula-ka warru paarr-pardimi yalkirirla. \v 8 Wankaru-paturlu ngula-paturlulu mardarnu pinkirrparlangu paarr-pardinja-kurlangu. Kulalpalu ngari pinkirrpa jirrama-puka mardarnu, lawa. Jika-palalpalu jarnkujarnku mardarnu pinkirrpaju. Manulpalu paniyaju panu-jarlu jarnkujarnku mardarnu palkangkaju jurru-ngurlu wirliya-kurra. Warrardalpalu yunparnu parra-wirirli manu munga-wirirli lawa-jarrinja-wangurlu. Kujanyalpalu yunparnu: \q1 “Tarruku, Tarruku, Tarruku! Kaatu Warlalja-Wiri ngulaju Tarruku! Kaatuju PIRRJIRDI-NYAYIRNI WITA-WANGU! Kamparru nyiya-wangurla-wiyi nyinajalpa Kaatuju. Nyanunguju-ka nyinami-jiki jalangurlanguju, manu ngakarlanguju nyanunguju kapu warrarda nyinami wankaru-juku.” \m Kujanyalpalu yunparnu. \v 9-10 Junga-juku-waja-ka nyinami Kaatuju wiringkaju nyinanja-kurlangurlaju, manu kapu nyanunguju warrarda nyina wankaru tarnnga-juku palinja-wanguju. Wankaru-paturlu ngula-paturlulu yunparnu kujarlu yungulurla Kaatuku pulka-pinyi manu yungulurla nyanunguku yati-wangkami. Yuwayi, Kaatu-ka nyinami yinyarla wiringka nyinanja-kurlangurla, manu nyanunguju kapu yawu-pardinja-wangu wankaru warrarda nyinami tarnnga-juku. Nyangurlarlu-puka kuja kalurla wankaru-paturlu ngula-paturlu Kaatuku yunparni, ngulaju kalurla ngularraju marramarraju 24-palaju ngunanjunu miyalu-purdanji ngayirnirla nyanungurla nyanungukuju yungulurlajinta pulka-pinyi. Yirrarni kalu mukarti kawurlu-kurlu nyanungurra-nyangu kutu nyinanja-kurlangu wiri-wana yinya-wana, manu kujanya kalu wangka: \q1 \v 11 “Warlalja-Wiri Kaatu, nyurru-wiyi nyuntunpa manngu-nyangu nyiyarningkijarra yungunpa nyarrparlu ngurrju-mani walyangka nyampurla. Manu nyuntulukungku nyiyarningkijarraju marlaja palka-jarrijalku. Nyuntu-wangurlaju, kula nyiyarlanguju palka-jarriyarla. Nyuntu-mipanpa yartarnarri wiri-kirliji. Kujarlaju, yapangku panungku yungungkulurla pulka-pungkarla yungungkulu ngurrju-pajirni!” \c 5 \s1 Panungkulpalurlajinta Jiyipiki Kaatu-kurlanguku pulka-pungu \p \v 1 Ngula-jangka, jukurrpa-piyarlurna nyangu ngana mayi nyinanja-kurra nyinanja-kurlangurla wiringka. Rdakangka nyanungu-nyangurlalpa mardarnu pipa kirrirdimpayirlangu. Ngulangkujulpa-jana yirdi panu mardarnu pipangka kamparru manu purdangirlirla. Ngula-jangka japujapu-manu pipa yinyaju kirrirdimpayi manu kapurdu-manu. Manu ngulangka nyanungurlu parlurnu palya-piya-kurlurlu wirlki-pala-kurlurlu yungu pipa yangka ngunami lakarn-pardinja-kujaku. Nyanungurlulpa mardarnu rdakangka jungarni-purdanjirli. \v 2 Ngula-jangka, kiljirla purlaja marramarra wiriji, payurnu nyanungurlu, “Ngana yapaju ngurrju-nyayirni Kaaturluju milarnu yungu yalyi-mani palya-piya pipa yangka-juku nyanjakungarnti?”\fig Pipa Kirrirdimpayi Yirdi-kangukangu|src="67_Rev5_sroll with 7 seals.tif" size="col" ref="5.2" \fig* \v 3 Kala yapangku nganangku kulalpa-jana yinya palya-piya yalyi-mantarla. Warrukirdikirdili warru nyangu kankarlarra nguru-nyayirni-wangurla manu walyangka nyampurla, manulurla nyangu walyangka kanunjumparra, kala lawa. Kulalu-jana rdipija yapa ngurrjuku yungulu-jana yalyi-mani palya-piya pipa yangka-juku yungulpalu yirdi ngula-jangka riiti-mantarla. \v 4 Ngulangkujuju yulanjakuyulanjaku-manu-nyayirni. Ngajurna warrarda yulaja. \p \v 5 Ngula-jangka, jinta marramarra wiriji wangkaja, “Wayinpa! Yulanja-wangu nyinaya! Yinya nyangka! Ngurrju wati yinya mayi kanpa nyanyi karrinja-kurra? Kaaturlu milarnu yungu nyina layini ngaya wiri-jarlu-piya. Wungu-warnu warlalja nyanungu-nyangu kalalu nyinaja ngurrararla Juurdarla. Warringiyi nyanungu-nyangulpa nyinaja Kingi Tapiti yangka kujalpa-jana wiri-jarlu nyinaja yapaku Yijirali-pinkiki nyurru-wiyi. Yinyarlu watingki ngaya wiri-jarlu-piyarlu kala-jana pinjarla-yirrarnu panu-kari, ngulalpalurla nyurunyuru-jarrija, manu-jana tarnnga pinjarla warla-pajurnu. Kujarlaju, nyanunguju Kaaturlu milarnu wirlki-palaku palya-piya-patuku yungu yalyi-mani pipa-jangka.” \p \v 6 Ngula-jangka, yarda nyangurna nyinanja-kurlangu wiri yinya ngulalpa karrija kulkurrirni ngula-paturla nyiya-paturla mayi wankaru-paturla manu 24-palarla marramarrarla wiri-jarlu-paturla. Nyinanja-kurlangu-wana wiri-wanalpa karrija Jiyipi Kaatu-kurlangu. Manngu-nyangurna, “Nyampuju murru-kurlu. Mardalurla pinjarla yirrarnu murruju, manu marda pina-wankaru-jarrijalku.” Ngulanyalparna manngu-nyangu. Yinyarlu Jiyipi Kaatu-kurlangurlulpa-jana wuurnu wirlki-pala manu paniya wirlki-pala mardarnu. Paniya wirlki-pala ngularraju pirlirrpa wirlki-pala Kaatu-kurlangu. Nyampukungarntiji, ngularra pirlirrpa wirlki-pala-jana Kaaturlu yilyaja ngurujarraranypa. \v 7 Junga kujaju. Yapa yangka-jukulpa warrarda nyinaja wiringka nyinanja-kurlangurlaju, manulpa mardarnu-juku yangka pipa japujapu-maninja-warnu rdakangku jungarni-purdanjirli. Ngula-jangka, Jiyipi Kaatu-kurlanguju kutulku yanurnu nyinanja-kurlangu-kurra manurla puntarnu pipaju yangkaku ngulalpa nyinaja. \p \v 8 Ngularra yangka wankaru-patu manu marramarra 24-pala, ngularrarlulpalu jarnkujarnku mardarnu nganayi kitaya witawita-piya rdakangku nyanungurra-nyangurlu. Manulpalu-jana rdakangkuju witawita kawurlu parraja-piya mardarnu. Parrajarla ngularrarlaju ngakurru mirrijini parntirrparntirrpa jujuminyiminyi-piya purraja. \fig |src="BK00176B.TIF" size="col" ref="5.8" \fig* Kuja Kaaturlu mirrijini parnti-nyangu yangka jujuminyiminyi purranja-kurra, nyanunguju wardinyi-jarrija, manu-jana yapa panu-jarlu manngu-nyangu ngulalpalurla yati-wangkaja. Kuja yangkangku Jiyipirli Kaatu-kurlangurlu kangu yangka pipa yapa-jangka ngulalpa nyinaja wiringka nyinanja-kurlangurla, ngulalu wankaru-patu manu marramarra 24-pala ngunanjunu miyalu-purdanji ngayirnirla nyanungurla. \v 9 Ngula-jangka, nyanungulurla rdirri-yungu yungulurla yirdi jalangu-warnu yunparni Jiyipiki Kaatu-kurlanguku. Nganangku kulalu yunparnu yirdi ngularraju kamparrurluju. Nyampunyalurla nyanungukuju yunparnu: \q1 “Nyuntujunpa ngurrju-nyayirni! Yapangkungkulu pungu, manunpa-nganpa yalyu karlija. Kujarlaju, Kaaturlu-nyanu yapa panu-jarlu kulpari manu nyanunguku. Yapa ngurrara-kari ngurrara-kari-jangka, manu yapa yimi-kari yimi-kari-kirli, manu walyawalya, kardirri manu panu-jarlu turnu-kari turnu-kari-jangka, yapa panu nyampurraju-nyanu kulpari manu. Kujarlaju, milarnungku Kaaturlu yungunparla palya yangka wirlki-pala yalyi-mani pipa yinyaku. \v 10 Yapa ngularra kuja-nyanu Kaaturlu kulpari manu, milarnu-jana kamparrurlu yungulurla panu jintangkalku nyinami wungu-warnu nyanungu-nyangulku. Milarnu-jana yungulpalurla yangka nyanungukulku warrarda warrki-jarriyarla maralypikingarduyu-piyalku. Kapulu-jana wiriwirilki nyinami warrukirdikirdi ngurujarraranypa.” \m Ngulanyalurla yunparnu Jiyipiki Kaatu-kurlanguku. \p \v 11 Ngula-jangka, ngajulurlu Jaanurlurna yarda nyangu yinya wiri nyinanja-kurlangu. Ngularra wankaru-patu manu ngularra marramarra wiriwiri 24-palalpalu warrarda karrija-juku yinyarlaju. Manu yinyarlajulpalu panu-jarlu-nyayirni marramarraju warru karrija. Nyajangu? Panu-jarlu-nyayirni warrukirdikirdi! Kulalparna-jana yirdiyirdi-mantarla, lawa. Purda-nyangurna-jana yunparninja-kurra. \v 12 Kilji-nyayirnirlilpalu yunparnu, manu nyampunyalu wangkaja: \q1 “Yapa nyampu Jiyipi-piya ngurrju-nyayirni! Yapangkulu pungu nyanunguju, manu-ngalpa yalyu karlija watiya warntawarnta-ngurluju. Nyanunguju yartarnarri wiri-kirli, manu nyiyarningkijarraju nyanunguku. Nyanungurlu-ka milya-pinyi nyiyarningkijarra, manu-ka nyina pirrjirdi-nyayirni. Yapangku panungkulpalu ngurrju-pajikarla nyanunguju. Nyanunguju ngarlarrpa yuntardi-nyayirni nyiya-piya-wangu. Yapangku panungku yungurliparlajinta pulka-pinyi nyanunguku!” \m \v 13 Ngula-jangka, nyiyarningkijarrarna yunparninja-kurra purda-nyangu. Nyiyarningkijarra ngula-ka nyina yalkirirla manu walyangka manu kaninjarni walya-wana manu ngapangka mangkururla, ngulajulu yunparnu nyampu-piya: \q1 “Yapa yinya ngula-ka nyinami wiringka nyinanja-kurlangurla, manu yinya yapa Jiyipi-piya, ngula-jarra-juku jirrama-juku kapala nyinami ngurrju-nyayirni nyiya-piya-wangu. Ngula-jarra-juku pirrjirdi-nyayirni. Yapa panungku yungulpalu-jana ngula-jarraju ngurrju-pajikarla. Pulka-pinyirlipa-janarla tarnngangku!” \m \v 14 Ngula-jangka, wankaru-patu ngula-patulu wangkaja, “Ngula-juku ngurrju!” Ngula-warnuju marramarra 24-palalu ngularra ngunanjunu miyalu-purdanji kamparrurla ngula-jarrakuju, manulu-janarla pulka-pungu. \c 6 \s1 Jiyipi Kaatu-kurlangurlu yalyi-manu palya-piya pipa-jangka kapurdu-maninja-warnu-jangka \p \v 1 Jiyipi Kaatu-kurlangurlu pipa kapurdu-maninja-warnujulpa nyanungurluju rdakangkaju mardarnu-juku yangka yinya palya-piya wirlki-pala-kurlu. Kujalparna warrawarra-kangu nyanungu, yalyi-manu jinta palya-piya. Ngula-jangka, ngulajurna purda-nyangu jinta wankaru linpa kilji-kirra purlanja-kurra wirnpa-piya-kurra, wangkajarla nyanungu, “Wilypi-pardinjarla yantalku!” \v 2 Kapankurlurna nyangu nantuwu kardirri. Waraa! Timana yinyarlalpa ngana mayi nyinaja, manu rdakangka nyanungu-nyangurlalpa mardarnu pikirri manu kurlarda. Jurrungka nyanungu-nyangurlalpa mukarti kingi-kirlangu mardarnu nganangku mayi kujarla yungu kamparru-wiyi nyanunguku. Nyanungu nantuwurla warrkarninjarla yanu nguru-nyayirni-wangu-ngurlu pirrjirdi-nyayirni. Kamparru nyampukungarnti ngulaju-jana pungu kulungkuju yangkarra ngulalpalu Kaatuku nyurunyuru-jarrija, manu-jana jangkardu yanu yarda panu-kariki pinjaku. \p \v 3 Ngula-jangka, Jiyipi Kaatu-kurlangurlu palya-piya-karilki yalyi-manu pipa kapurdu-maninja-warnu-jangka. Ngula-jangka, purda-nyangurna wankaru jinta-karilki purlanja-kurra, “Wilypi-pardinjarla yantalku!” \v 4 Ngula-jangka, nantuwu-karilki yalyuyalyu wilypirni-pardija nguru-nyayirni-wangu-jangkaju. Jarraly-pinjarlarla wangkaja Kaatuju yinyakuju kujalpa nantuwurla nyinanja-yanu wapanja-karrarla, “Walya-kurra yanta, manu-jana yinyarla yapa panu jinyijinyi-manta yungulu-nyanu jarnkujarnku pinyi! Ngula-jangka kapulu-nyanu muku pinyi wankaru-wangu.” Ngula-warnuju nganangku mayirla yungu yinyaku yangkaku yalyuyalyurlaku nantuwurlaku junma kirrirdimpayi-nyayirni. \p \v 5 Ngula-jangka, Jiyipi Kaatu-kurlangurlu palya-piya-kari yalyi-manu pipa-jangka. Ngula-jangka, purda-nyangurna wankaru jinta-karilki purlanja-kurra, wangkajarla nyanungu, “Wilypi-pardinjarla yantalku!” Kapanku nyangurna nantuwu-karilki yurrpurlu. Waraa! Yangka yinya kujalpa nyinanja-yanu nantuwurla, ngulangkulpa mangarri wayi-maninja-kurlangu rdakangku mardarninja-yanu yangka kuja karlipa ngaliparlangurlu jalangurlu mardarni yungurlipa-nyanu mangarri wayi-maninjarla jali-mani. \v 6 Ngula-jangka, kulkurrirni yinyarla ngurrangka kujalpalu karrija wankaru-patu ngula-patu, ngana mayirla wangkaja yinyakuju ngulalpa nyinaja nantuwurla yurrpurlurla, “Jalangu, yapa kapulu wakurturdu warrki-jarrimi, kala warrki yinya-jangkarlu kulalu mangarri wiri manku, lawa. Kapulu ngari wita-mipa mani, marda ngurlu ngari yakuju witangka. Kala pinja-wangurlu-jana yampiya watiya ngula kalu mangarri pardimi!” \p \fig |src="HK00156B.TIF" size="col" ref="6.6" \fig* \v 7 Ngula-jangka, Jiyipi Kaatu-kurlangurlu yalyi-manu palya-piya-kari yinya pipa-jangka. Ngula-jangka, purda-nyangurna wankaru jinta-karilki purlanja-kurra, wangkajarla nyanungu, “Wilypi-pardinjarla yantalku!” \v 8 Timana-karirna kapanku nyangu kardirri-karrikarri yulyurdu-piya. Waraa! Ngula kujalpa nyinanjarla nantuwurla wapanja-yanu yirdiji ‘Yapa Pinja-panu’. Jinta-karirlilpa purdangirli-wanarlu puranja-yanu kutungku-yijala. Yirdi nyanunguju ‘Nguru Manparrpa-kurlangu’. Ngula-jangka, Kaatu-palangu wangkaja ngula-jarraku, “Yartarnarrilki karnangkupala yinyi. Nguru-kari nguru-kari-pala warru yanta, manulu-jana pungka yapa panu-kari. Panu-karili-jana yampiya pinja-wangurlu!” Junga-juku-pala yarnkajarra walya nyampu-kurra yapaku pinjaku ngurujarraranyparlalku. Ngula-jangka, jinyijinyi-manulkulu-jana panu-kari kulungku kujalu-nyanu jarnkujarnku pungu junma wiri-kirlirli. Ngalya-karikili-jana jurnta warla-pajurnu yangka mangarri kajika pardimi. Ngula-warnujulu palija muku mangarri-wangurlalku panu-kariji. Panu-karijili-jana nyurnu-manu kujalu lawa-jarrija. Manu panu-karikijili-jana jangkardu yilyajarra juju-kari juju-kari layini-piya-pinki kujalu-jana yarlkirninjarla ngarnu. Manu panu-karijili-jana yampija pinja-wangurlu. \p \v 9 Ngula-jangka, Jiyipi Kaatu-kurlangurlu palya-piya-kari yalyi-manu pipa-jangka. Yinyarlalpa karrija pirli yarturlu yangka kujalpalurla kuyu purraja Kaatuku. Kanunjumparra pirlingka lalypangkarna-jana nyangu pirlirrpa yupa-patu-kurlangu nyurru-warnu. Ngulalpalu walyangka wankaru-wiyi nyinaja, ngulajulpalu-jana yimi yapa panu-kariki warrarda yimi-ngarrurnu Kaatu-kurlangu jupu-karrinja-wangurlu. Kuja-panuju, pungulpalu-jana yapangku panu-karirli. Ngula-jangkanya, pirlirrpa nyanungurra-nyangujulpalu ngunaja kanunjumparra pirlingka lalypangka yinyarlaju. \v 10 Pirlirrpa ngularralurla kilji Kaatuku purlaja kuja-piya, “Warlalja-Wiri, nyuntujunpa pirrjirdi-nyayirni! Nyuntu-mipa kanpa nyina jungarniji, manu kanpa junga warrarda wangkami. Yapangku ngularrarlu kujalu-nganpa pungu wankaru-wangu, nyiya-jangkarlu kanpa-jana ngari kutu yampimi pinja-wangurlu? Nyangurlarlu kanpa-jana miimii-nyanyi manu ngawu-pajirni. Yarujurlu-nyanurla kunka-manta nganimpa-wanawana!” Kujanyalpalurla Kaatukuju pirlirrpa yinyarraju wangkaja. \p \v 11 Ngula-jangka, Kaaturlu-jana jarnkujarnku yungu nganayi jinajina-piya kardirri kirrirdimpayi yungulu mardarni palkangka, manu-jana wangkaja, “Wurdungujulu pardaka yalumpurla-wiyi-jiki! Ngajurna-jana panu-jarlu milarnu yawu-pardinjaku nyurrurla-piya. Ngularraju nyurrurlakupurdangka-purnurlangu mardukuja manu watiji. Ngularraju ngajuku-yijala. Jalangu kajulu ngularraju warrki-jarrimi-jiki ngurungka nyampurla nyurrurla-piya kujalpankujulu warrki-jarrija. Jalangu-karrikarri, yapangku panu-karirli kapulu-jana pinyi wankaru-wangu, manu pirlirrpa nyanungurra-nyangu kapulu nyampu-kurra yanirni nyurrurla-kurra. Ngula-jangka, yapa panu-kari ngularra kapurna-nyarrarla pina-kunka-mani yangka kujalu-nyarra nyarrpa-manu.” \p \v 12 Ngula-jangka, Jiyipi Kaatu-kurlangurlu palya-piya-kari yinya yalyi-manu pipa-jangka. Walyaju wakurturdu-nyayirni yurnkuyurnku-jarrinjarla larra-parnkaja, manulpa wanta-wangulku karrija. Maru-nyayirni-jarrijalku nguyu-piya. Manu yalyuyalyu-jarrija-nyayirnilki kirntangiji. \v 13 Ngula-jangka, yanjilypiri panu-jarlulu wantija yalkiri-jangka yangka-piya warlpa wiringki kuja-ka parrka lurlurl-pinyi watiya-jangka. \v 14 Ngula-jangka, yalkiriji yajiki-jarrijalku. Nyangulparna, manurnaju wangkaja, “Wayinpa! Nganangku mayi-ka yalkiri wayini rulumapi-piya!” Yuwayi, Kaaturlulpa pirli-kari pirli-kari yurnkuyurnku-manu, manulpa-jana yirrarnu ngurrara-kari ngurrara-karirla. Manu witawita ngurrara-kari ngurrara-kari, kujalpalu karrija ngapangka mangkururla kulkurrirni, ngularrarlangulpa-jana Kaaturlu yirrarnu ngurrara-kari ngurrara-karirlaju. \v 15 Ngula-jangka, yapa panu-jarlu ngurujarraranypalu putaputa wuruly-yukaja pirnkingka manu pirlingka jarrarlparla kulkurru-jarra. Lani-jarrijalpalu palinja-kujaku. Yuwayi, kingi panu manu wati panu kapumanurla, panu yurrkunyukungarduyu wiriwiri manu ngalya-kari wiriwiri, panu yapa warrkini, ngularra ngulalpalu pirijina-piya warrki-jarrija manu ngularra ngulalpalu-nyanurla talaku warrki-jarrija, ngularrajulpalu putaputa wuruly-yukaja pirnkingka ngularrarla. \v 16-17 Manulpalu-jana purlaja pamarrpaku manu yarturluku wiriwiriki, “Yaarl-wantiyalu-nganpa yungunkulu-nganpa wuruly-mardarni ngula-jarra-kujaku! Ngula-kujaku ngula-ka nyinami wiringka nyinanja-kurlangurla kajika-nganpa marda nyanyi, manu jinta-kari yinyarlu Jiyipirli Kaatu-kurlangurlu marda kajika-nganpa miimii-nyanjarla pinyi jalangurlu! Kulalpa nganangku warla-pajikarla nyanunguju! Ngula-kujakuju, yaarl-wantiyalu-nganpa yungunkulu-nganpa wuruly-mardarni ngula-jarra-kujaku!” \c 7 \s1 Kaaturlu-nyanu murru yirrarnu yapangka nyanungu-nyangurla 144,000-palarla \p \v 1 Ngula-warnuju, nyangurna nyiya mayi jukurrpa-piyarlu. Yinyarlaju, marramarra-patulpalu walyangka karrija kankarlumparra. Jintaju kakarrara, jintaju karlarra, jintaju yatijarra, manu jintaju kurlirra. Wapirrijalpalurla warlpaku ngulalpa pululu-nyayirnilki karrija walyangka manu mangkururlaju. Warlpangkuju kula watiyarlanguju yurnkuyurnku-manu. \v 2 Nyampukungarntiji, Kaatu-jana marramarra-patuku wangkaja, “Yinyi karna-nyarra yartarnarrilki yungunkulu yaninjarla nyiyarningkijarra muku pinyi walyangka manu mangkururla.” Ngula-jangka, nyangurna marramarra-karilki yaninjarni-kirra walya-ngurlu kakarrara-ngurlu. Kaatu, yangka ngula-ka JUKURRARNU nyinami, ngulangkurla nyurru-juku yungu marramarraku nyampuku murru-kurlangu yirrarninja-kurlangu nyanungu-nyangu, manu marramarrarlu yinyarlulpa kanja-yanu rdakangku nyanungu-nyangurlu. Ngula-jangka, nyanungu-jana kilji purlaja yinyarraku marramarra-patu-kariki, \v 3 “Murnma-wiyi! Yampiyalu-jana nyiyarningkijarra walyangka manu mangkururla pinja-wangurlu-wiyi, manu kulalu-jana watiyarlangu pungka! Yapa panu-jarlu kalurla walyangkaju tarnnga-juku warrki-jarri Kaatuku ngalipa-nyanguku. Nyiyarningkijarrakungarntirli pinjakungarntirli, nganimparlu yungurnalu-jana yirrarni ngularrarla yapangka murru Kaatu-kurlangu.” Kujanya-jana marramarra jinta yangkaju wangkaju marramarra-patu-karikiji. \p \v 4 Ngula-jangkaju, marramarraju yanu nguru warrukirdikirdi warrkini nyanungu-nyangu-patu-kurlu yungulu-jana yapangka yirrarni murru Kaatu-kurlangu ngalyangka. Nyampu-puruju, manngu-nyanjarlalparnaju wangkaja, “Yapangku nyajangurlu marda kapulu mani murru Kaatu-kurlanguju ngalyangkaju nyanungurra-nyangurlaju?” \p Ngana mayiji wangkaja, “Yapangku 144,000-palarlu kapulu mani murru Kaatu-kurlangu ngalyangka nyanungurra-nyangurlaju. Nyampurraju yapa Yijirali-pinki ngula kalu nyina wiringka turnu-kari turnu-karirla 12-palarla.” Kujanyaju wangkaja nyanunguju. \v 5-8 Junga kujaju. Yapangku 144,000-palarlu kalu turnu-kari turnu-karirli murru yinyaju mardarni. \q1 Warlalja Juurda-pinkirli 12,000-palarlu kalu murru yinyaju mardarni. \q1 Warlalja Ruupunu-pinkirli 12,000-palarlu kalu palka-yijala mardarni. \q1 Warlalja Kaardu-pinkirli 12,000-palarlu kalu murru yinyaju mardarni. \q1 Warlalja Yaaja-pinkirli 12,000-palarlu kalu palka-yijala murruju mardarni. \q1 Warlalja Napatali-pinkirli 12,000-palarlu kalu palka-yijala mardarni. \q1 Warlalja Manaja-pinkirli 12,000-palarlu kalu palka-yijala mardarni. \q1 Warlalja Jimiyani-pinkirli 12,000-palarlu kalu mardarni-yijala. \q1 Warlalja Liipi-pinkirli 12,000-palarlu kalu mardarni-yijala. \q1 Warlalja Yijaka-pinkirli 12,000-palarlu kalu palka-yijala mardarni. \q1 Warlalja Jupulunu-pinkirli 12,000-palarlu kalu palka-yijala mardarni. \q1 Warlalja Jajupu-pinkirli 12,000-palarlu kalu mardarni-yijala. \q1 Warlalja Pinyamini-pinkirli 12,000-palarlu kalu palka-yijala mardarni. \m Panungku-juku kalu mardarni murru Kaatu-kurlangu ngalya nyanungurra-nyangurla. \s1 Yapa panu-jarlulpalu yinyarlaju lirri-karrija nguru-nyayirni-wangurla Kaatu-kurlangurla. \p \v 9 Ngula-warnuju, nyiyarlangu mayirna nyangu jukurrpa-piyarlu. Jiyipi Kaatu-kurlanguju karrija-jukulpa nyinanja-kurlangu-wana yinya wiri-wana. Yapa panu-jarlu-nyayirnilpalu karrijarlangu yinyarla kamparru nyanungurla. Ngajulparna manngu-nyangu, “Waraa! Yapa nyajangu kalu nyampuju karrimi? Panu-jarlu-nyayirni! Kulalpa-jana nganangku nyampurraju yiin-purayarla!” Ngulangkaju yapa ngurrara-kari ngurrara-kari-jangka, manu yapa ngula kalu wangkami yimi-kari yimi-kari, yurrpurlu, walyawalya, kardirri, manu yangka ngula kalu nyinami yapa yalyuyalyu manu karntawarrakarntawarra, nyampurrajulpalu lirri-karrija kamparru yinyarla nyinanja-kurlangurla wiringka. Mardarnulpalu palkangkaju jinajina kardirri kirrirdimpayi-piya. Panu-juku wardinyi-nyayirni. Kujarlajulpalu watiya kirrirdimpayi parrka-kurlu panu-kurlu jarnkujarnku mardarnu Kaatuku pulka-pinjaku. \v 10 Purlajalpalurla Kaatuku kilji-nyayirni kuja-piya, “Yati! Yati! Nyuntujunpa Kaatu, purami karnangkulu! Nyinanja-kurlangurla wiringka kanpa nyinami! Nyuntu manu Jiyipi nyuntu-nyangu, mardarnunkulu-nganpa palinja-kujaku!” \v 11 Ngularra wiriwiri marramarra 24-pala, manu yangka marramarra panu-jarlu-kari, manu ngularra wankaru-patu-kari panu-kari, panu-jukulpalu warrukirdikirdi warrarda karrija-juku yinyarla nyinanja-kurlangurla wiringka. Ngula-jangkalu muku ngunanjunu miyalu-purdanji kamparru ngulangkaju Kaatuku yungulurlajinta pulka-pinyi. \v 12 Purlajalpalurla kuja: \q1 “Ngula-juku ngurrju! Kaatu yangka kuja karlipa purami, ngulaju-ka junga nyinami. Nyanunguju yartarnarri wiri-kirli, manu nyiyarningkijarraju nyanunguku. Nyanungurluju-ka rdirrinyparlu milya-pinyi nyiyarningkijarraju. Yapa panulpalurla nyanungukuju pulka-pungkarla! Pirrjirdi-nyayirni nyanunguju. Yapangku panungkulpalu nyanunguju ngurrju-pajikarla! Ngarlarrpa yuntardi-nyayirni nyanunguju ngana-piya-wangu. Tarnngangku-juku yungulparliparlajinta pulka-pungkarla nyanunguku! Ngula-juku ngurrju!” \p \v 13 Ngula-jangka, marramarrarlu wiringki jintangkuju payurnu, “Yapangku ngularrarlu kalu mardarni palkangka jinajina kirrirdimpayi kardirri. Milya-pinyi mayi kanpa-jana yalumpurraju? Milya-pinyi mayi kanpa-jana kujalu nyarrpara-wana-jangka mayi yanurnu?” \p \v 14 Yalu-manurna nyanunguju, “Lawa, purlka-pardu. Kula karna-jana milya-pinyi. Kala milya-pinyi kanpa-jana nyuntulurluju.” \p Ngula-jangka wangkajaju nyanunguju: \q1 “Yapa panu-karirlilpalu-jana jinyijinyi-manu, manulpalu-jana yapa ngularraju murrumurru-manu-nyayirni, manulpalu-jana putaputa karlirr-kangu Kaatu-kujaku. Kala ngula-puruju, warrarda mardarnulpalu-jana wankaru-juku Kaaturluju. Kaaturlu yilyaja Jiyipi nyanungu-nyangu yungu-jana palimi yapaku ngularraku, manu yalyu nyanungu-nyangu-jana karlija. Yapa ngularrajulpalu nyinaja ngurrju-wangu-wiyi yapa-piya-juku jurnarrpa yungkiyi-piya-kurlu-juku. Kala wala-jukulpalurla Jiyipiki yinyakuju nyinaja, manu yalyu nyanungu-nyangu-kurlurlu-jana kirlka-manu ngawu-jangka. Kujarlaju, jurnarrpa nyanungurra-nyanguju kirlkalku manu kardirrilki. \v 15 Kujarlanya kalu warrarda karrimi kamparruju nyinanja-kurlangurla wiringka Kaatu-kurlangurlaju, manu kapulurla warrki-jarri nyanunguku parra wiri manu munga wiri ngurrararla tarrukurla nyanungu-nyangurla. Yuwayi, Kaatu-ka nyinanja-kurlangurla yinyarla wiringka warrarda nyinami. Kapu-jana warrarda jirrnganja nyinami nyanunguju, manu kapu-jana muurl-mardarni nyiyarningkijarra-kujaku malurnpa-piyarlu-juku yangka kuja kajana yapa muurl-mardarni wanta yurrupupu-puru. Kuja-piyarlu-juku kapu-jana warrarda warrawarra-kanyi nyanungurluju. \v 16-17 Jiyipi Kaatu-kurlangu, ngula-ka karrimi nyinanja-kurlangu-wana wiri-wana, ngulaju nyanunguju jiyipikingarduyu-piya yapa ngularrakuju. Nyanungurlu kapu-jana warrawarra-kanyi jiyipikingarduyu-piyarlu. Yuwayi, jiyipikingarduyu-piyarlu nyanungurlu kapu-jana nguru-yirrarni jiyipi nyanungu-nyangu ngapa ngurrju-kurra yungulu ngarni. Kajili ngapa yinya ngarni, kapulu wankaru nyinami tarnnga-juku. Yapa ngularra kulalu mangarrikiji yarnunjuku-jarrimilki, manu ngapakuju kulalu purraku-jarrimilki. Manu yurrupupurlu wantangku kula-jana jankamilki. Junga-jala, ngulalpalu yapa ngularra yangka walyangka kanunju-wiyi nyinaja, ngulajulpalu warrarda yulaja murrumurru, manulpalu jirrmilypaju karlija yinngirri-ngirliji. Kala Kaaturlu kapu-jana milpaju jirrmilypa-kujakuju parduna-mani, manu kulalu yarda yulamilki ngula-warnuju.” \m Kujanyaju ngajukuju wangkaja marramarra wiriji. \c 8 \s1 Jiyipi Kaatu-pinkirli palya-piya yalyi-manu pipa kapurdu-maninja-warnu-jangka \p \v 1 Jiyipi Kaatu-kurlangurlulpa pipa yinya kapurdu-maninja-warnuju rdakangkaju mardarnu-juku. Pipa yinyajulpa ngunaja lakarn-pardinja-wangu-juku palya-kurlu jinta-kari-kirli. Ngula-jangka, nyanungurluju palya-piya pipangka yalyi-manu. Ngula-jangka, yapa panulu purlanja-wangu-jarrija manu wangkanja-wangu-jarrija, manulu muku wurulypa-jarrijalku ngari wita-mipaku tarnnga-wangu. \p \v 2 Ngula-jangka, nyangurna-jana marramarra ngalya-kari wirlki-pala. Marramarra yalumpurra kalu warrarda karrimi Kaaturla kamparru. Ngula-jangka, nganangku mayi-jana jarnkujarnku yungu kurlumpurrngu jitirninja-kurlangu-piyaju. \p \v 3-4 Marramarra-kari yaninjarla karrija pirli-wana yarturlu-wana purranja-kurlangu-wana yangka kuja kalalurla Kaatuku ngulangka kuyu purraja. Rdakangku nyanungu-nyangurlalpa nganayi mardarnu kartaku ngulalu yangka kawurlu-jangka ngurrju-manu, ngulalpa mardarnu. Ngulajulpa pirilyi warlu-nyayirni jarra-pardija kartakurla yinyarlaju. Ngula-jangka, nganangku mayirla nyanungukuju yungu ngurrju mirrijini parntirrparntirrpa yungu yirrarni kawurlurla yangkangka purranja-kurlangurla, ngulaju yangka ngula-ka karrimi kamparru nyinanja-kurlangurla wiringka Kaatu-kurlangurla. Junga-juku, marramarrarlu yinyarlu mirrijini yinya kanjarla yirrarnu warlungka kaninjarni kartakurla kujalpa rdakangku mardarnu nyanungurlu. \fig Turampiti|src="BK00180B.TIF" size="col" ref="8.3-4" \fig*Nyanungujulpa karrija kamparru yali kawurlurla purranja-kurlangurla. Mirrijini yinyaju rdirri-yungu jankanjaku, manulpa yulyurdujulpa muku rduyu-karrija kankarlarra-kari kartaku-ngurluju. Ngulalpa Kaaturlu yulyurdu yinya parnti-nyangu, ngulajulpa wardinyi-jarrija, manulpa-jana yapa panu nyanungu-nyangu manngu-nyangu walyangka ngulalpalurla yati-wangkaja nyanunguku. \p \v 5 Yinyarlaju, warlulpa jankaja kankarlarniji yalirla yarturlurla purranja-kurlangurla. Junga-juku, yinyarlu marramarrarlu manu yangka pirilyi warlu, manu nyanungurlu yirrarnu kartaku-kurra nyanungu-nyangu-kurra. Ngula-jangka, nyanungurluju yangkaju warluju warrampal-kujurnu kaninjarra-kari nyampu-kurra nguru-kurra. Yinyarlaju, maarr-maninjarlalparla wirnpa wangkaja, manulparla wirnpaju karrikarrija yalkirirlaju kankarlumparra walyakuju, manulpa walyaju yurnkuyurnku-jarrinjarla larralarra-parnkaja. \s1 Marramarra-paturlulu juturnu kurlumpurrngu nyanungurra-nyangulku \p \v 6 Ngula walyaju larra-parnkanjarla lakarn-pardijalku, ngula-warnuju marramarrarlu yangkarrarlulu-nyanu jarnkujarnku yirrarnu kurlumpurrngu jitirninja-kurlangu-piya lirrangka yungulu jungarni-jarrinjarla jitirnilki. \p \v 7 Ngula-jangka, marramarrarlu kamparru-warnurlu juturnu kurlumpurrngu nyanungu-nyangu. Ngula nyanungurluju-jana yaarl-winjurnu ngapa kunarda-kurlu, warlu manu yalyu kankarlarra-ngurlu kanunju-kurra nguru nyampu-kurra. Warlungkuju ngalya-kari jankaja walyaju, manu watiya ngalya-kari jankaja-yijala. Marna ngalya-kariji, warlungku yinyarluju jankaja-yijala. \p \v 8 Ngula-jangka, marramarrarlu jinta-karirli juturnu kurlumpurrngu nyanungu-nyangulku. Nyanungurlu kujurnu kankarlarra-jangka wiri-jarlu-nyayirni pamarrpa-piya mangkuru wiri-kirra. Yinya wiri-jarlu pamarrpa-piya, ngulajulpa warlu jankaja. \v 9 Kuja yinya wiri-jarlu pamarrpa-piya wantija mangkuru wiri-kirra, ngapaju yalyu-jarrijalku. Manu ngalya-kari yawu ngapa-ngawurrpa palijalu mangkuru yinyarlaju. Manu yalumpurra ngami-piya kujalpalu warru yanu mangkuru-wana, panu-kariji-jana rdilykirdilyki-pungu pamarrpa wiri-jarlu-piyarlu. \p \v 10 Ngula-jangka, marramarrarlu jinta-karirlilki juturnu kurlumpurrngu nyanungu-nyangulku. Ngula-warnu, yanjilypiri wirilki wantija kaninjarra-kari yalkiri-ngirli. Ngulajulpa mirilmiril-karrinjarla ngirra-manu ngiji-piya. Yanjilypiri yinyaju wantija ngawarra-kurra nyalya-kari-kirra, manu wantija ngapa panu-kari-kirra ngula-ka purlpurl-pardimi walya-jangka. \v 11 Yanjilypiri yinyaju yirdiji ‘Kumarlpa-manu’. Kuja wantija ngapangka ngularrarla, ngapajulu kumarlpa-jarrijalku. Yapangku panungkulpalu ngapa yinyaju putaputa ngarnu. Kala nganangku kujalpa ngarnu ngapa yinya, ngulajulpa palija. \p \v 12 Ngula-jangka, marramarrarlu jinta-karirlilki juturnu kurlumpurrngu nyanungu-nyangulku. Ngula-warnuju, nyiya mayirla kirntangiki manu wantakuju wapirrija, manu yanjilypiri panu-karijili munga-piya-jarrinja-yanulku. Kujarlaju, parra-puruju wanta-wangulkulpa karrija mungalyurru-ngurlu wurajiwuraji-kirra, lawa. Wita-mipaku karrija wantaju, tarnnga-wangu. Manu munga-puruju, kirntangi-wangulpa karrija, lawa. Wita-mipalpa kirntangiji ngirra-manu tarnnga-wangu, manu ngula-jangkaju munga-piyalkurla muku wamu-wantija. \p \v 13 Ngula-jangka, Jaanurlu ngajulurna narnti-nyangu yalkiri, manurna nyangu warlawurru kankarlarra warru paarr-pardinja-kurra. Ngulajulpa purlanjarla wangkaja kilji-nyayirni, “Waraa! Waraa! Ngularrarlu kajili marramarra-patu-karirli kurlumpurrngu jitirni nyanungurra-nyangu, ngula-warnuju nyiyarningkijarra ngawu-nyayirni kapulu-jana muku rdipimi yapaku ngula kalu nyinami walyangka, manu kapulu-nyanu murrumurru-nyayirni purda-nyanyi. Wiyarrpa-wati, mari-jarrimi-nyayirni karna-jana!” Kujanyalpa warlawurru yinyaju wangkaja. \c 9 \p \v 1 Ngula-jangka, marramarrarlu jinta-karirlilki juturnu kurlumpurrngu nyanungu-nyangulku. Nyangurna yanjilypiri walyangka ngula wantija yalkiri-jangka kamparru-wiyi. Yanjilypiri yinyaju wati-piya. Nyanungujulpa karrija walyangka kutu rdakungka kaninjarra-nyayirnirla\f + \fr 9:1 \ft Kaninjarra yinyarla rdakungka-ka karrimi ngurra, ngulangka nganta kuja kajana Kaaturlu mardarni pirlirrpa juju ngakakungarnti kaji-jana nyanungurlu warlu-kurlurlu muku riwarr-pinyi.\f* Rdakuku yinyakulparla wapirrija nganayi tuwa-piya. Ngula-jangka, nganangku mayirla yungu yangkaku watiki yanjilypiri-piyaku kiyi tuwa-kurlangu yungu lakarn-pinyi tuwa. \v 2 Nyanungurlu kiyi manu tuwa-kurlangu, manu ngula-kurlurluju tuwajurla jurnta lakarn-pungu rdakuku kaninjarra-nyayirnikiji walyangkaju. Yinya-jangka rdaku kaninjarra-nyayirni-jangkalpa yulyurdu panu-jarlu wilypiwilypi-pardija. Yulyurdujurla yaninjarla wapirrija wantakuju, kulalu yapangkuju nyangu nyiyarlangu. \p \v 3 Ngula-jangka, jintilyka panu-jarlu-nyayirnilpalu yulyurdu yinya-jangkaju wilypiwilypi-pardija. Kaaturlu-jana yungu yartarnarri, ngula-kurlurlu yungulu-jana yapa yarlkirni karlangu-jarra-parnta-piyarlu.\fig |src="BK00058B.TIF" size="col" ref="9.3" \fig* \v 4 Nyanungu-jana wangkaja jintilyka ngularrakuju, “Kulalu parrka nganja watiya wiri manu wita-jangka, manu marnarlangu kulalu muku nganja! Yampiyalu-jana ngarninja-wangurlu! Manulu-jana yapa ngaju-nyangu pangkala yampiya yarlkirninja-wangurlu, ngularra kuja kalu mardarni murru ngaju-nyangu nampa-kurlu ngalyangka nyanungurra-nyangurla. Kala yapa ngularra panu-kari, ngularra murru-wangu ngaju-nyangu-wangu, ngulajulu-jana muku yarlkika! \v 5 Yarlkirninjarlalu-jana murrumurru-manta kuja-piyarlu kirntangi rdaka-palaku, kala kulalu-jana pungka, lawa!” Kujanya-jana Kaatuju wangkaja jintilyka ngularrakuju. Junga kujaju! Ngularrarlu jintilykarlulu-jana yaninjarla kii-purraja yapa yangka murru-wangu-patu kirntangi rdaka-palaku. Kujalu-jana kii-purraja, purlanjarlalpalu pata-karrija murrumurruju karlangu-jarra-parnta-piya-jangka. Kujanyarna nyangu jukurrpa-piyarlu ngajulurluju. \v 6 Ngaka, kajili-jana jintilykarlu ngularrarlu yarlkirni yapa ngularra kirntangi rdaka-palaku, kapulu-nyanu wangkami, “Murrumurru wiri karlipa-nyanu purda-nyanyi! Yungurlipa kapanku palimi!” Kala lawa! Kapulu-nyanu warrarda purda-nyanyi murrumurru-nyayirni jintilyka ngularra-jangkaju. Kala lawa, kulalu palimi. \p \v 7 Jukurrpa-piya ngaju-nyangurla, nyangurna-jana yirriyirrirli jintilyka ngularraju. Ngularraju kula-nganta nantuwu warrmarla-kurlangu-piya-juku ngula kalu jungarni-jarri kulu wirikingarnti. Jurrungka nyanungurra-nyangurlalpalu mukarti kawurlu-kurlu mardarnu, manu yinngirri nyanungurra-nyanguju wati-piya-juku. \v 8 Wakurlujulpalu kirrirdimpayi-nyayirni mardarnu karnta-piyarlu, manu kartirdi nyanungurra-nyanguju kirrirdimpayi, munju-wangu kartirdi ngaya wiri-jarlu-kurlangu-piya. \v 9 Ngarnturlurrurla nyanungurra-nyangurlalpalu-nyanu kanja-yanu yayini-piya\f + \fr 9:9 \ft iron \f* muurl-mardarninjaku kurlarda pantirninja-kujaku. Kujalu jintilyka ngularra paarr-pardija, purda-nyangurna-jana pinkirrpa warurr-wangkanja-kurra kilji-nyayirni-kirra. Wangkajarnaju, “Jintilykarlu nyampurrarlu kajulu wangkanjarlu nyirn-pinyi kilji-nyayirnirli nantuwu-piyarlu ngula kalu-jana wilil-kanyi warrmarla wirli-jarra-kurlurlu, nganayi-piyarlu kuja kalu-nyanu yuntarninja-yani wajirlirli kulu wiri-kirra-pinangurlu.” \v 10 Jintilyka ngularrarlu palkalpalu mardarnu wipi jaka-wana-jangka kii-purranja-kurlangu ngulaju karlangu-jarra-parnta-piyarlu. Kaaturlu-jana yungu ngularra kii-purranja-kurlangu jintilykaku yungulu-jana yapa kii-purrami kirntangi rdaka-palaku. \v 11 Jinta marramarra ngulaju wiri ngularraku panuku jintilykakuju. Nyanungurlu-ka jintangku warrawarra-kanyi rdaku yinya kaninjarra-nyayirni walyangkaju. Yimingka Yipururla yirdi nyanungu-nyanguju ‘Yapatanu’. Yimingka Kirikirla yirdi nyanunguju ‘Yapaliyana’. Yirdi kujaju ‘Riwarr-pinja Panu’. \p \v 12 Jintilyka ngularrajulu palka-jarrija ngurujarraranyparla ngula yangkangku marramarra jinta-karirli kurlumpurrngu nyanungu-nyangu juturnu, manulu-jana yapa murrumurru-manu kirntangi rdaka-palaku. Marramarra-jarra-karilpa-pala wurra-juku pardarnu yungu-pala kurlumpurrngu nyanungu-nyangu-jarra jitirni yungulu-nyanu yangka yapa nguru-kari nguru-karirlarlu yarda murrumurru purda-nyanyi japaku-jarra. \p \v 13 Ngula-jangka, marramarrarlu jinta-karirlilki juturnu kurlumpurrngu nyanungu-nyangulku. Ngula-jangka, purda-nyangurna ngana mayi wangkanja-kurra yali-jangka kawurlu-jangka purranja-kurlangu-jangka, yangka yinya kuja-ka Kaaturla kamparru karrimi. \v 14 Yinyarla marramarra-kariki yangka kurlumpurrngu-kurluku wangkaja, “Ngularra marramarra murntu-pala kuja-jana Kaaturlu warurnu nyurru-wiyi karru Yupirayiti-wana, yaninjarla-jana yalyi-manta!” \v 15 Junga-juku, marramarra yinyarluju-jana yaninjarla ngularraku marramarra murntu-palaku warirninja-warnukuju yalyi-manulku. Nyarrpa-jangka-jana Kaaturluju warurnu nyurru-wiyiji? Nyanungu-miparlu milya-pungu yangkaju kapu-jana jangkardu yilya ngularra marramarra murntu-pala pinjakulku yapa panu-jarluku ngurujarraranypaku. Nyurru-wiyi-jangka jalangujalangu-kurra, nyanungurlu-jana warirninjarla warrarda mardarnu. \v 16-17 Junga kujaju. Ngula-jangka, jukurrpa-piyarlurna-jana nyangu warrmarla panu-jarlu nantuwu-kurlu kujalpalu yaninja-yanu walya-kurra-pinangu. Ngana mayiji wangkaja, “Warrmarla yinyarraju 200,000,000-pala nantuwurlaju kuja kalu walya-kurra-pinangu yaninja-yani.” Nyiya-piya nyanungurraju? Warrmarlarlulpalu ngarnturlurrurla palkangkaju kanja-yanu yayirni-piya muurl-mardarninja-kurlangu kurlarda pantirninja-kujaku. Ngularrajulpalu yalkiri-piya mirlirliny-manu, manu yalyuyalyu karrku-piya manu karntawarrakarntawarra-piya. Timana-watiji, jurruju nyanungurraju ngaya wiri-jarlu-piya, manu lirra nyanungurra-nyangu-jangkajulpa wilypi-pardija warlu manu yulyurdu karntawarrakarntawarra ngulalpa punku-nyayirni parntija. \v 18-19 Wipi jaka-wana-jangka nyanungurra-nyangu ngulaju warna panu-piya jurru panu-kurlu. Junga kujaju. Timana panu ngularralu yanu walya-kurra warlu-kurlu manu yulyurdu karntawarrakarntawarra-kurlu ngulalpa punku-nyayirni parntija lirra-jangka, manulu-jana pungu yapa panu. Wipi jaka-wana-jangka-kurlangurlu ngulajulu-jana pungu panu-karilki. \p \v 20 Timanarlu ngularrarlu kulalu-jana yapa panu pungu walyangka, lawa. Yapa panu-karilpalu nyinaja wankaru-juku, kala kulalu pina-yaninjarla yalala-yirrarnu Kaatu, lawa. Ngayilpalurla warrarda parntarrinjunu ngurrju-wanguku kamparru yangka kuja kalalu ngurrju-manu rdakangku nyanungurra-nyangurlu kawurlu-jangka, pirli yaltiri-jangka,\f + \fr 9:20 \ft silver \f* yayini-piya-jangka manu watiya-jangka. Yalirra kujalpalu-jana ngurrju-manu, ngularrarluju kula kalu nyiyarlangu nyanyi, kula kalu nyiyarlangu purda-nyanyi, manu kula kalu wapami, lawa. Kala yapa ngularrajulpalu-jana warrarda parntarrinjunu. Manu kalalu-jana warrarda nyinaja purlapa-kari purlapa-kari-puru pirlirrpa panu-kariki ngurrju-wanguku. Kulalu-jana yampija, lawa. \v 21 Ngarilpalu-nyanu yapangku ngularrarluju warrarda pungu wankaru-wangurlu, manulpalu-nyanu juyurdurlu majumaju-manu. Ngarilpalu warru kutu-ngunaja kalykuru maliki-piya yapa ngalya-kari-kirliji ngurra-warnu-piya, manulpalu-nyanu nyiyarningkijarra jurnta manu purungku. Kulalpalu-nyanu kurnta-jarrija, manu kulalu pina-yaninjarla yalala-yirrarnu Kaatu, lawa. \c 10 \s1 Jinta-karirli marramarrarlu wiri-jarlurlulpa pipa wita mardarnu \p \v 1 Ngula-jangka, jukurrpa-piyarlurna nyangu jinta-kari marramarra pirrjirdi-nyayirni yaninjarni-kirra nguru-nyayirni-wangu-jangka. Nyanungurlu kulalpa jurnarrpa palkangka mardarnu, lawa. Nyanungukulparla palkakuju muku wapirrija mangkurdu. Jurrungka kankarlarni nyanungurlulpa pararri mardarnu. Yinngirri nyanungu-nyangulpa wanta-piya mirlirliny-manu, manu nyanungu-nyangu wanarri-jarraju ngulaju rdalyku-jarra wiri-jarra-piya ngulalpa-pala warlu-piya jarra-pardija. \v 2 Rdakangku nyanungurlulpa mardarnu pipa wita. Kuja nyanungu jitija nguru-nyayirni-wangu-jangka, wirliya jungarni-purdanji yirrarnu mangkururla wiringka ngapangka, jampu-purdanji yirrarnu walyangka pardunarla. Nyanungujulpa yinyarlaju karrija wanarri-jarraju wurnturu-jarra. \v 3 Ngula-jangka, nyanunguju kilji-nyayirni purlaja ngari yangka ngaya wiri-jarlu-piya ngula-ka nguurr-mani. Ngula-jangka, linpangku wirlki-palarlulu kiljingki kulpari yalu-manu yalkiri-jangkarluju. Wangkajarnaju, “Yangkarra linpaju nyanunguju kula-nganta ngapa-piya-kurlu kuja karla maarr-maninjarla wangkanjinarni.” \v 4 Kujalu ngularra linpa wirlki-pala purlaja yalkiri-jangka, ngulaju kapurna-jana yimiji marlaja yirrakarla pipangka pantirninjarla kujalu wangkaja, kala lawa. Ngana mayiji wangkaja ngajuluku nguru-nyayirni-wangu-jangka, “Yampiya! Kula yimi ngularra yirraka pipangka pantirninjarla yimi ngularra kujalu wirlki-palarlu linpangku purlanjarla yalu-manu yalkiri-jangkarlu! Ngayili yimi ngularraju warrarda mardaka nginyinginyirli nyurrurla-nyangurlu!” \p \v 5 Marramarra yinya wiri, yangka ngulalpa karrija yinyarla walyangka wirliya jinta-kari manu wirliya-kariji ngapangka mangkururla, nyanungu rdaka jungarni-purdanji kankarlu-jarrinjarla kujurnu nguru-nyayirni-wangu-kurra wangkanjakungarntirliji. \v 6-7 Yuwayi, marramarra yinya wangkaja yimi pirrjirdi-nyayirni. Nyanungurlu payurnu Kaatu yungu purda-nyanyi yinya yimi junga kaji wangkami. Yuwayi, Kaatu-ka nyinami tarnnga-juku. Nyurru-wiyi yalkiri ngurrju-manu nyanungurlu manu walya manu ngapa, manu nyiyarningkijarra ngurrju-manu nyanungurlu ngula kalu nyinami ngurungka nyampurla. Nyampunya marramarra yinyaju wangkaja, “Tarnngangkulpa jungarnijungarni-manu Kaaturluju warrki nyanungu-nyanguju. Nyanungurlulpa manngu-nyangu yungu nyarrpa-mani ngaka nguru nyampu kuja ngurrju-manu nyanungurlu. Kala nyanungurluju kula-jana yapa panuku yimi-ngarrurnu warrki yinya-kurlu, lawa. Nyanungurluju-jana jarukungarduyuku nyanungu-nyangu-mipaku yimi-ngarrurnu warrki-kirli nyanungu-nyangu-kurluju, yangkarra-mipa ngula kalalurla marlaja wangkaja nyanunguku. Nyurru-wiyi-wangu, kaji marramarra jintangku purdangirli-warnurlulku jitirni kurlumpurrngu nyanungu-nyangu, ngula-jangka Kaaturlu kapu warrki nyanungu-nyangu lawa-mani ngurungka nyampurla.” Kujanya wangkaja marramarra pirrjirdiji yinyaju. \p \v 8 Ngula-jangka, yangka-yijalaju yarda wangkaja, yangka yinya kujaju wangkaja kamparru-wiyi nguru-nyayirni-wangu-jangka, wangkajaju nyanunguju, “Yaninjarla maninjinta pipa wita yinya ngula-ka rdakangka mardarni wiringki marramarrarlu, marramarra yinya ngula-ka ngapangka mangkururla wirliya-kari karrimi manu wirliya-kari walyangka! Yaninjarla maninjinta!” \v 9 Junga-juku, yanurnurla marramarra yinyaku, manurna pipa witaku payurnu. Nyanunguju wangkaja ngajuluku, “Mpa! Maninjarla nganja! Kajinpa ngarni, ngulaju kapunpa pajarni ngurrju-nyayirni ngarlu-piya. Kala kajinpa muru-pinyi lirrangka, kapungku nyurnu-mani.” \v 10 Junga-juku, pipa wita yinyarna manu rdaka-jangka nyanungu-nyangu-jangka, manurna ngarnu. Lirrangka ngaju-nyangurla, ngulajurna pajarnu ngurrju-nyayirni ngarlu-piya. Kala kujarna muru-pinjarla ngarnu, ngulangkujuju miyaluju maju-manu. \p \v 11 Ngula-jangka, marramarra yinyaju wangkaja ngajulukuju, “Yaninjarla-jana yarda yimi-ngarrika yapaku yimi Kaatu-kurlangu jarukungarduyu-piyarlu. Ngakaju, nyanungurlu kapu-jana yapa panuju nyarrpa-mani ngurungka nyampurlaju. Nyanungurlu kapu-jana nyarrpa-mani mayi yapa panu yalumpurra ngula kalu nyinami ngurrara-kari ngurrara-kari, manu yapa ngula kalu nyinami yurrpurlu, walyawalya, yalyuyalyu, kardiya manu panu-kari, ngularra ngula kalu yimi-kari yimi-kari wangkami manu wiriwiri warlaljamarrirlangu, jintawarlayi-jiki kapu-jana nyarrpa-mani. Nyampunyalpanpa-jana yimi nyanungu-patukuju yimi-ngarrikarla.” \c 11 \s1 Kaatu-kurlangu-jarra jarukungarduyu-jarra \p \v 1 Ngula-jangka nganangku mayiji yungu watiya jukati-piya. Ngula-jangka, nyanunguju wangkaja: \q1 “Watiya nyampu kangka, manu ngula-kurluju yanta Yuwarli Maralypi-kirra Kaatu-kurlangu-kurra manu yarturlu lalypa-kurra purranja-kurlangu-kurra. Ngulaju pirli lalypa manu Yuwarli Maralypi miimii-nyangka watiya nyampu-kurlurlu yungunpa-palangu milya-pinyilki rdangkarlpa-japa kirrirdimpayi-japa kapala karrimi. Manu-jana nyangka yapangku nyajangurlu kalurla pulka-pinyi Kaatukuju Maralypirla kaninjarni yinyarlaju. \v 2 Kala yarti yinyarla Yuwarli Maralypirlaju, ngulaju yampiya! Kula watiya-kurlurlu miimii-nyangka! Yungu-jana yarti nyampuju Kaaturlu yapaku panu-kariki ngularraku ngungkurr-nyinanja-wangu-patuku. Nyanungurlu-jana yungu tarruku kirri Jurujulumurlangu-yijala. Kapulu kirringka yinyarlaju muku wapami, manu kapulu majumaju-mani kirntangiki 42-palaku. Kujarlajulpanpa yarti yalumpuju yampiyarla miimii-nyanja-wangurlu! \v 3 Kajili ngularra yapa ngalya-kari nyinami Jurujulumurla, kapurna-palangu yapa-jarra yilyamirra yalumpu-kurra yungulu-jana yimi junga Kaatu-kurlangu yimi-ngarrirni. Kapu-pala mardarni palkangkaju jurnarrpa yurrpurlu-kurlu, manu jurrkungka-yijala kirntangirlaju 42-pala-puruju kapulu-jana jarukungarduyu-piyarlu yimi-ngarrirni Kaatu-kurlu ngularraku yapaku ngalya-kariki.” \m Kujanyaju nyanunguju ngajukuju wangkaja. \p \v 4 Ngana-jarra yapa-jarraju ngula-jarraju? Ngula-jarraju warrkini Kaatu-kurlangu-jarra kuja kapala karrimi Kaaturla kamparru.\fig |src="LB00250B.TIF" size="col" ref="11.4" \fig* Nyanunguju Warlalja-Wiri nyiyarningkijarraku ngurungkaku warrukirdikirdiki. Ngula-jarraju watiya-jarra-piya\f + \fr 11:4 \ft olive trees \f* manu yangka-jarra-piya jukajuka-karrinja-kurlangu-jarra-piya rdili-kirlangu-jarra-piya. \v 5 Yangkarra yapa ngalya-kari, ngula kalurla Kaatuku ngungkurr-nyinanja-wangu jurnta nyina, ngula-jarrakuju kapulu-jana nyurunyuru-jarrimi. Kala kajili-palangu kulu-jarrimi, manu kajili-palangu murrumurru-mani, ngula-jangkaju kapu lirra nyanungu-nyangu-jarra-jangkaju wilypi-pardimi warluju, manu kapu-jana yapa yinyaju jankanjarla riwarr-pinyi. Kujarlunya kapulu-jana yapa ngalya-karirlanguju pinyi kajilpalu-jana murrumurru-mantarla. \v 6 Kuja kalu-jana yapa yalumpu-jarrarlu yirri-pura yimi Kaatu-kurlangu ngalya-kariki jarukungarduyu-piyarlu, Kaaturlu kapu-palangu yartarnarri yinyi yungu-pala ngula-kurlurlu ngapa wantinja-wangu-mani. Nyanungurlu kapu-palangu yartarnarri yinyi ngula-kurlurlu yungu-pala ngapa majumaju-mani. Kapu-pala ngapaju kurruly-kijirni yalyu-karda yangka yungulu yapangku ngarninja-wangurlulku yampimi mawiya-piya. Manu Kaatu kapu-palangu wangka kuja nyanungurrakuju, “Kapurnangkupala yartarnarri-kari yartarnarri-karilki yinyi. Yartarnarri yinyarra-kurlurlu yungunkulu-jana maju-mani nyiyarningkijarra ngurungka nyampurla kajinpala ngampurrpa-jarrimi nyumpala-juku.” \v 7 Yuwayi, yalumpu-jarrarlu kapulu-jana yimi-ngarrirni Kaatu-kurlangu yimi panu-kariki kirntangiki 42-palaku. Ngula-jangka, kinki-piya kapu-palangu jangkardu yanirni kululku. Nyanungurlu kapu-palangu pakarni manu pinyi tarnnga-kurra. Nyampu kinki-piya ngulaju yangka kuja wilypi-pardija rdaku wiri-jarlu-jangka. \v 8 Kaji-palangu yinya-jarra pinyi, kapu-pala nyurnuju pinja-warnuju yirdiyirla ngunami kirringka yinyarlaju. Yangkangka-yijala kujalu yapangku yirrarnu warntawarnta-kurra Warlalja-Wiri Jijaji nyanungurra-nyangu. Kirringki yinyarlu kapala mardarni yirdi jirrama: Jatama manu Yijipi. Kuja karlipa-jana kirri-jarra yinya-jarra manngu-nyanyi, manngu-nyanyirlangu karlipa-jana yapa ngurrju-wangu ngulalpalu nyurru-wiyi nyinaja Jatamarla manu Yijipirla. \v 9 Yuwayi, nyurnu yalumpu-jarra kapu-pala ngunami yirdiyirla marnkurrpaku marda parra murntu-palaku. Yapa panu ngurrara-kari ngurrara-kari-wardingki, ngula kalu yimi-kari yimi-kari wangkami, ngulangkuju kapulu-jana palkaju nyanyi ngunanja-kurraju yinyarlaju. Manu yapangku yurrpurlurlu, yapangku walyawalyarlu, kardiyarlu, manu panu-karirli kapulu nyanyi palka yalumpu-jarraju. Kapulu warla-pajirni yapa ngana-puka milyingka yirrarninja-kujaku. \v 10 Kajili-jana yapangku yinyarrarlu nyanyi nyurnu yalumpu-jarra palinja-warnu, kujarlaju kapulu wardinyi-jarri-nyayirni. Kapulu-nyanu jarnkujarnku wangkami, “Nyampu-jarrarlulu-ngalpa murrumurru-manu-nyayirni karrikarri-wangurlu. Kala palijalku-pala. Yati! Yati!” Ngula-jangka kapulu kurapakaku wiriki turnu-jarrimi yungulu ngarni mangarri, kuyu panu-jarlu, manu yungulu-nyanu warntarri jarnkujarnku yinyi. \v 11 Junga kujaju! Palka yalumpu-jarra yawu-pardinja-warnulpa-pala ngunaja yirdiyirla yinyarla marnkurrpaku marda murntu-palaku. Ngula-warnuju, Kaaturlu-palangu ngaanypa kulpari yungu pina-wankaru-jarrinjaku. Ngula-jangkaju, nyanungu-jarraju-pala karrinja-pardija. Kujalu-jana yapangku ngularrarrlu nyangu yinyarla karrinja-pardinja-kurra, ngulajulu-jana lani-jarrija-nyayirni. \p \v 12 Ngula-jangka, yalumpu-jarrarluju-pala ngana mayi purda-nyangu kuja-palangu purlaja kilji-nyayirni nguru-nyayirni-wangu-jangka. Linpa-palangu wangkaja, “Yantarni-pala nyampu-kurra!” Ngula-jangka, yapa yalumpurra kujalpalu-jana nyurunyuru-jarrija, ngularrajulpalu-jana karrinjarla yinyarlaju lirlki-nyangu. Tarda-kujurnulu-jana kuja-pala yukajarra mangkurdu-kurra, ngula-pala yanu nguru-nyayirni-wangu-kurralku. \v 13 Ngula-jangkaju, walyajulpa kilji-nyayirni yurnkuyurnku-jarrinjarla lakarn-pardija. Yuwarli panu wantija kirringka yinyarlaju, manulu yawu-pardija yapa panu 7,000-pala. Yapa panu-karilpalu lani-jarrija-nyayirni, manulurla rdirri-yungu pulka-pinjaku Kaatuku kuja-piya, “Nyuntu Kaatu, kuja kanpa nyinami nguru-nyayirni-wangurla, nyuntujunpa pirrjirdi-nyayirni!” \p \v 14 Nyampurranyarna-jana nyiyarningkijarra ngurrju-wangu nyangu yakarrarlu jukurrpa-piyarlu kuja yangkangku marramarra-karirli kurlumpurrngu juturnu nyanungu-nyangu. Marramarra-karilpa wurra-juku nyinaja kurlumpurrnguki jitirninjaku nyanungu-nyangukuju yangka yungu-jana maju-kari maju-karilki muku palkapalka-jarrimi yapaku panu-jarluku nguru warrukirdikirdiki. \s1 Marramarra-karirli kurlumpurrngu juturnu nyanungu-nyangu \p \v 15 Ngula-jangka, marramarra-karirli kurlumpurrngu juturnu nyanungu-nyangu. Ngula-warnu marramarra panulu rdirri-yungu kiljiki wangkanjaku nguru-nyayirni-wangurlaju: \q1 “Ngalipa-nyangu Warlalja-Wiri Kaatu manu Mijaya nyanungu-nyangu Milarninja-warnu, jalangurlu nyanungu-jarrarlu kapala yartarnarri wiri mardarni, manu ngula-kurluju kapala Warlalja-Wiri-jarralku nyinami nyiyarningkijarraku nguru warrukirdikirdikiji! Yuwayi, Kaatu kapu-jana yapaku Warlalja-Wiri nyina tarnngalku!” \p \v 16 Ngula-jangka, yalumpurra wiriwiri marramarra 24-palalurla ngunanjunu miyalu-purdanji Kaatuku yungulurlajinta pulka-pinyi. Ngularraju yangkarra-juku ngula kalu nyina nyinanja-kurlangu-paturla kamparru Kaatuku. Nyanungurrarlulpalurlajinta nyanunguku pulka-pungu kujarlu: \q1 \v 17 “Warlalja-Wiri, nyuntujunpa PIRRJIRDI-NYAYIRNI WITA-WANGU! Nyiyarningkijarra-wangurla-wiyi, palkalpanpa nyinaja. Nyuntuju kanpa nyinami-jiki jalangurlangu-juku yartarnarri wiri-kirli-juku. Ngula-kurluju kanpa Warlalja-Wirilki nyina nyiyarningkijarrakuju nguru warrukirdikirdi. Kujarlanya karnangkulu yati-wangkami nyuntukulku. \v 18 Kala yapa panu-karirli yalumpurrarlu kujalpangkulu nyurunyuru-jarrija, ngularraju kangkulu kulu-nyayirnilki nyinami! Nyampuju nyuntuku parra! Nyuntunpa milarnu parra nyampuju yungunpa-jana kulu-jarrimi yapaku yalumpurraku, manunpa milarnu parra nyampuju yungunpa-jana yapa nyurnunyurnu miimii-nyanjarla ngurrju-pajirni marda manu ngurrju-wangu-pajirni marda. Kujarlanya kangkulu nyurunyuru-jarrimi yapa panu-kari yalumpurraju. Yuwayi, parra nyampuju nyuntuku! Nyuntunpa parra nyampuju milarnu yungunpa-jana yinyi nyiyarningkijarra ngurrju warrkiniki nyuntu-nyanguku yalumpurraku jarukungarduyuku ngulalpangkulu marlaja wangkaja nyurru-wiyi. Manu jalangu nyuntulurlu kapunpa-jana yinyi nyiyarningkijarra ngurrju yapaku nyuntu-nyanguku kuja kalu nyinami pirrjirdi manu marda rampaku, yangka ngularrarlu kuja kangkulu yirdi nyuntu-nyangu ngurrju-pajirni. Kala yapangku panu-karirli ngularrarlu yangka kuja kalu-jana yapa nyuntu-nyangu warru pinyi, jalangurlu kapunpa-jana muku riwarr-pinyi!” \m Kujanyalpalurla wiriwiri marramarra ngularra 24-pala purlanjarla wangkaja. \p \v 19 Ngula-jangka, nganangku mayi tuwaju lakarn-pungu Yuwarli Maralypirla Kaatu-kurlangu nguru-nyayirni-wangurla. Yukanjarlarna nyangu pakuju tarruku yinyaju. Nyampu pakuju ngulaju yangka-juku ngulalpalu nyurru-wiyi Juwu-paturlu mardarnu kuruwarri karlarla-pala-kurlu kujarla Kaaturlu yungu Mujujuku. Kujalparna nyangu yinya pakuju tarruku, wirnpajulparla karrinjarla wapaja, manulparla maarr-maninjarla ngapakuju wangkanjinarnu. Walyajulpa kilji-nyayirni yurnkuyurnku-jarrija, manulpa ngapa wantija kunarda-kurluju yalkiri-jangkaju. \c 12 \s1 Yimi nyampuju warnayarra-kurlu kujalpa putaputa puuly-mardarnu ngarninjakungarntirli kurdu wita karnta-kurlangu \p \v 1 Ngula-jangka, nyiyarla mayi yalkirirlaju palka-jarrija. Kularna nyiyarlangu ngula-piyaju nyangu kamparrurlangurluju, lawa-juku. Narnti-nyangurna kankarlarra, manurna nyangu karnta kujalpa yinyarla nyinaja yalkirirla. Karntajulpa miril-manu jinajina nyanungu-nyangu-kurlu wanta-piya-kurlu. Nyanungujulpa nyinaja, manu kirntangiji kanunjumparra wirliya nyanungu-nyangu-wana, manulpa jurrungkaju mardarnu yiriwarri-piya, manu ngulangka yiriwarrirlaju yanjilypiri 12-pala. \v 2 Nyanunguju wartardi-pardu kurdu mardarninjakungarntilki. Kujarlaju, nyanungujulpa murrumurru-jarrija-nyayirni, manulpa yulaja karrikarri-wangu-nyayirni. \p \v 3 Ngula-jangka, nyiyarlangu mayirna nyangu yalkirirlaju, ngurrpangku kularna yalumpu-piya-wiyi kamparrurlangurlu nyangu. Warnayarra wiri-jarlu yalyuyalyulpa nyinaja yinyarlaju jurru wirlki-pala-kurlu manu wuurnu karlarla-pala-kurlu. \fig |src="67_Rev12_Virgin&Dragon.tif" size="col" ref="12.3" \fig*Jurrungkajulpalu mukarti witawita jarnkujarnku mardarnu kingi-kirlangu-piya. \v 4 Yinyarlu warnayarrarlulpa warru kujurnu wipi kuja-purda kuja-purda, manu ngula-kurlurluju yanjilypiri-jana muku pirri-kujurnu yalkiri-jangka walya-kurra. Ngula-jangka, nyanunguju yaninjarlalpa karrija karntangka yinyarlaju. Nyanungulparla pardarnu kurduku yinyaku palka-jarrinjaku yungu nganta kapankurlu ngarni. \v 5 Ngula-jangka, kurdu yinyaju malju-parduju mardarnulku karntangkuju. Nyampunya Kaaturluju milarnu yungu-jana wiri-jarrinjarla Warlalja-Wiri nyanungu-nyangu-kurlu yartarnarri-kirli nyina yapaku panu-jarluku ngula kalu nyinami ngurrara-kari ngurrara-kari warrukirdikirdi. Junga kujaju! Kala kuja kurdu yinya palka-jarrija, warnayarrarlu yinyarlujulpa putaputa ngarnu. Kuja-kujakuju, marramarrarlu kurdu yinyaju puuly-mardarninjarla kangu kankarlarra-kari Kaatu-kurra, ngulalpa nyinaja wiringka nyinanja-kurlangurla. \v 6 Ngula-jangka, karntaju wuruly-parnkaja manangkarra-kurra nyinanjaku yinyarlaku. Kamparru-wiyi nyampukungarntiji, Kaaturlujurla ngurra yinyaju nyurru-juku jijarnu karntaku yinyakuju. Wurdujurra-manulparla nyiyarningkijarra yungu warrawarra-kanyi karntaju yalumpuju parraku 1260-palaku. \p \v 7 Ngula-jangka, nguru-nyayirni-wangurlaju, wiri marramarra yirdi Mayikulu manu panu-kari nyanungu-nyangu marramarralu-jana jangkardu yanu warnayarraku manu marramarraku panu-jarluku nyanungu-nyanguku. Warnayarrarlu manu nyanungu-nyangurlu marramarrarlulu-jana puta-pungu marramarra panu-kari Mayikulu-kurlangu, kala kulalu-jana pungu, lawa. \v 8 Nyanungurrajulu-jana jijaja marramarra panu-kariki Mayikulu-kurlangukuju ngularrarlu kujalu-jana wajirli-pungu nguru-nyayirni-wangu-jangka. Ngula-jangkaju, warla-pajurnulu-jana yaninja-kujaku, kajikalu pina-yukamirra nguru-nyayirni-wangu-kurra Kaatu-kurlangu-kurra. \v 9 Junga kujaju! Yangka yali warnayarra kala nyurru-wiyi nyinaja nguru-nyayirni-wangurla. Ngula-ngurlujulu-jana Mayikulurlu manu marramarra nyanungu-nyangurlu wiraly-pungu. Warnayarrarlujulpa yirdi-jarra mardarnu: Nyanungu-nyangu yirdi kamparru-warnuju ‘Juju Ngawu’, manu yirdi-kariji ‘Jayitana’-jala. Nyanungurlunya kajana yapa panuju yulyurlku-yinyi nyampurla walyangka. Yuwayi, Mayikulu-kurlangurlulu-jana wiraly-pungu nyanungurraju nguru-nyayirni-wangu-jangkaju. \p \v 10 Ngula-jangkarna purda-nyangu ngana mayi kilji-kirra wangkanja-kurra nguru-nyayirni-wangu-jangka: \q1 “Yati! Yati! Yinya Juju Ngawu kala karrija kamparru Kaaturla, manu nyanungurlu kala-jana wakurnu ngalipakupurdangka-purnu parra wirirli manu munga-wirirli. Kala jalangurlu Kaaturlu wiraly-pungu nyanunguju nguru-nyayirni-wangu-jangkaju. Yuwayi, jalangurlu nyanungurluju kapu-ngalpa muurlparlulku mardarni palinja-kujakuju! Yartarnarri nyanungu-nyangu-kurlurlu kanyanu milki-yirrarni ngalipa-kurra yangka kuja kangalpa nyanungu Kingi nyinami yapaku panu-jarluku! Manu nyanungu-nyangu Milarninja-warnu Mijaya, ngulaju kapu-ngalpa Warlalja-Wirilki nyina yapaku panu-jarluku-yijala! \q1 \v 11 Ngalipakupurdangkarlulu warla-pajurnu Juju Ngawuju jurnta kanja-kujaku Kaatu-kurlangu-kujaku! Nyarrparlulu nyanunguju warla-pajurnu? Kuja Jijaji palija watiya warntawarntarla jiyipi-piya, nyanunguju-ngalpa karlija panuku. Manu kalalu-jana warru yaninjarla yapa panu-kariki yimi-ngarrurnu junga yimi nyanungu-kurlu. Manu kalalu kuja wangkaja, ‘Kajilpalu-nganpa yapangku panu-karirli ngampurrparlu pungkarla, ngulaju ngula-juku. Kapurnalu wiljingki-jiki warrarda purami Jijajiji.’ Yuwayi, kujaju junga! Kujarlunyalu Juju Ngawu warla-pajurnu nganimpakupurdangkarluju. \q1 \v 12 Jungalku yungurna-nyarra wangkami nyampu nyurrurlaku panuku ngula kankulu nyinami nguru-nyayirni-wangurla: ‘Wardinyi-nyayirnili nyinaya!’ Kala nyurrurla kuja kankulu nyinami walyangka, manu nyurrurla panu-kari kuja kankulu nyinami ngapangka, ngajulu karna-nyarra wajampa-jarri-nyayirnilki! Juju Ngawuju yanurnu walya nyampu-kurralku. Nyanungurluju-ka milya-pinyi kajika-jana yapaju yulyurlku-yinyi ngari tarnnga-wangu. Manu-ka Juju Wiri-jarlurlu milya-pinyi Kaaturluju kapu tarnnga-wangurlu-yijala nyanunguju warla-pajirni. Kujarlaju nyanunguju-ka nyina kulu-nyayirni Juju Ngawuju.” \p \v 13 Kujalu Mayikulu-kurlangurlulu warna wiri yinya wiraly-pungu nguru-nyayirni-wangu-ngurlu, rdirri-yungu karntaku yinyaku wajirli-pinjaku, yangkangku kuja kurdu malju mardarnu. \v 14 Ngula-jangka nganangku mayirla karnta nyanungukuju pinkirrpa-jarra warlawurru-kurlangu-jarra yungu yangka yungulpa paarr-pardiyarla warna wiri-jarlu-kujaku yinya-kujaku. Karntangku manu pinkirrpa yinya ngula-kurlu yungu paarr-pardimi ngurrara yinya-kurra ngula-ka karrimi manangkarrarla yangka Kaaturlu kujarla nyurru-juku jijarnu. Wurdujurra-manulparla nyiyarningkijarra yungu warrawarra-kanyi karntaju yinyaju parraku 1260-palaku. \p \v 15 Kala kamparru-wiyi karntaku wuruly-parnkanjakungarntiji, lirraju warna wiriji lakarn-pardija, manu lirra-ngurluju ngapa wiri-jarlu wilypi-pardija. Nyanungurluju karntaju puta yirrpirninjarla ngapangku puta pungu. \v 16 Kuja-kujakuju, Kaaturluju walyaju lakarn-pungulku karntangka yinyarla purdangirli, manu ngapa yinya wiri-jarlu yukaja rdakungka. Kujanya karnta yinyajurla wuruly-parnkaja warna wirikiji. \v 17 Kujarlaju warna wiriji kulu-parnta-jarrija-nyayirnilki. Ngula-jangkaju, nyanunguju yanulku ngurrara-kari-kirralku, manulpa-jana warru nyangu kurdukurdu panu-kariki karnta yinya-kurlanguku. Nyanungulpa ngampurrpa nyinaja yungu-jana pinyi nyanungurrarlangu. Nyanungurraju yangkarra kuja kalu purami yimi Kaatu-kurlangu. Manu kalu-jana yimi-ngarrirni-yijala yimi junga Jijaji-kirli panu-kariki. \p \v 18 Ngula-warnuju, warna wirijilpa karrija mangkuru wiri-wana walyirirla. \c 13 \s1 Kinki-jarra-pala palka-jarrija \p \v 1 Ngula-jangka, nyiya mayirna nyangu kujalpa wilypi-pardija ngapa mangkuru-jangka. Ngulangkulpalu mardarnu wuurnu karlarla-pala manu jurru wirlki-pala. Wuurnarla karlarlalpalu jarnkujarnku mardarnu mukarti kingi-kirlangu. Yalumpurrarla jurrungka wirlki-palarlalpalu jarnkujarnku mardarnu yirdi jiliwirri-maninjaku Kaatuku. Jurrungka wirlki-palarlajulu yampiyarla yirdiji yirrarninja-wangurlu. \v 2 Kinki nyampuju, nyiya-piya kuja? Ngaya wiri-piya lipirti-piya\fig Ngaya wiri-piya Lipirti|src="BK00049B.TIF" size="col" ref="13.2" \fig* manu wirliyaju wiri manu yumurruyumurru-nyayirni nganayi-piya piira-piya, manu lirraju kartirdi wiriwiri-kirli layini ngaya wiri-jarlu-kurlangu-piya. \fig Yumurruyumurru-nyayirni Piira|src="LB00048B.TIF" size="col" ref="13.2" \fig*Ngula-jangka, yinya wiri warnarla wangkaja kinkikiji, “Ngajulurlu karnangku milarnilki yungunpaju warrki-jarrimi. Ngajulurlu kapurnangku yinyi yartarnarri ngaju-nyangu, manu yungunpa nyina ngaju-nyangurla nyinanja-kurlangurla kingi-piya. Yartarnarri ngaju-nyangu-kurlurlu yungunpa-jana yapa panu jinyijinyi-mani ngurungka warrukirdikirdi, manu yungunpa-jana wangkami nyarrpa-jarrinjaku.” Kujanyarla warna wiriji wangkaja kinkikiji. \v 3 Nyangu-jukulparna kinki yinyaju jurru wirlki-pala-kurluju. Jurru-kariji murru punku-kurlu. Manngu-nyangulparnaju, “Wayi! Nganangku mayi murrulymurruly-pakarninjarla nyampuju pungu tarnnga-kurraju? Ngula-warnuju pina-wankaru-jarrija!” Panungkulu nguru warrukirdikirdirli nyangu kinki yinyaju murru punku-kurlu murrulymurruly-pakarninja-warnuju. Ngulakujulurla marlaja paa-karrija-nyayirni, manulpalu purda-nyangu nyarrpa kujalpa-jana wangkaja nyanungu. \v 4 Yuwayi, warnayarrarlu wiringki yinyarlu milarnu kinki yinya yungu-jana yapaku manu panu-kariki nguru warrukirdikirdiki nyinami warlalja wirilki. Kujarlanyalpalu yirdi-manu yinyaju warnayarra ‘kaatu’, manulpalurla pulka-pungu nyanungukuju. Manulpalurla pulka-pungu yinyaku kinkirlanguku, manulu-nyanu jarnkujarnku wangkaja, “Ngana kula pirrjirdiji kinki nyampu-piyaju! Kulalpa nganangku pungkarla nyanunguju!” \p \v 5 Ngula-jangka, Kaaturla wangkaja kinkiki yinyaku, “Wangkaya kutu! Wiri-pajika-nyanu, manuju ngaju manyu-pungka! Wiri kapunpa nyina nyampurla walyangka 42-palaku kirntangiki.” \v 6 Junga-juku, kinki yinyarlujulpa punku-pajurnu Kaatuju. Nyanungu-nyangu yirdi punku-pajurnu-yijala manu ngurrarlangu. Punku-pajurnu-jana yangkarlangu kujalpalu nguru-nyayirni-wangurla kankarlarra nyinaja. \v 7 Ngula-jangka, kinki yanu walya-kurra Kaatu-kurlangu yapaku pinjaku 42-pala kirntangiki. Kulalpalu nganangku warla-pajikarla. Kuja-puru kula Kaaturlu kinki yinya warla-pajurnu, lawa. Jijajalurla nyanungukuju. \v 8 Nganangku kapu puranjarla purda-nyanyi yinyaju kinki? Yapa panungku nyampurla walyangka kuja kalu nyina, ngulaju kapulu purami. Ngalya-karirli kulalu puranjarla purda-nyanyi, lawa. Nyanungurra-nyangu yirdiji puku wiringka, yangka Jiyipi Kaatu-kurlangurla Jinta-kurlangurla. Nyurru-wiyi nyiyarningkijarra-wangurla-wiyi, Kaaturlu-jana milya-pungu yalumpurra yapaju kapulurla nyanunguku jirrnganja nyina tarnnga. Manu Kaaturlulpa nyurru-juku milya-pungu yangka yapangku kapulu pinyi Jiyipi Jinta nyanungu-nyangu. \q1 \v 9 “Kuja kankulu nyurrurlarlu langa mardarni purda-nyanja-kurlangu, ngulangkulu purda-nyangka yirriyirri-nyayirnirli jaruju yangka kuja kajana Pirlirrpa Kaatu-kurlangu wangkami yapaku Kirijiniki jaaji-kari jaaji-karirlaku wirlki-palarlaku! \q1 \v 10 Kaaturlu-jana ngalya-kari nyanungu-nyangu yapa milarnu rdaku-kurra yukanjaku. Kuja-jangkarlunya kapulu-jana yapa ngalya-karirli puuly-mardarninjarla rdakungka yirrarni. Manu Kaaturlu-jana ngalya-kari yapa nyanungu-nyangu milarnu palinjaku junma kirrirdi-jangka. Kujarlanya kapulu-jana yapa ngalya-karirliji junmangku pajirni. Ngulaju ngula-juku. Kulalu lani-jarriya! Nyurrurlajunkulurla Kaatuku. Purayajukulu, manulurla wala-juku nyinaya!” \p \v 11 Ngula-jangka, kinki jinta-karirna nyangu walya-jangka wilypi-pardinja-kurra. Wuurnu jirrama-kurlu jiyipi wita-piya. Manu kilji-nyayirni wangkaja yinya warnayarra wiri-piya. \v 12 Kujalparla jirrnganja nyinaja kinki-kariki kamparru-warnuku, yartarnarrilpa mardarnu. Yartarnarri yinya-kurlurlulpa-jana yapa jinyijinyi-manu kinki kamparru-warnuku pulka-pinjaku yangka kujalpa murru panu mardarnu jurrungka yangka kuja ngurrju-jarrija kapanku. \v 13 Kinki jinta-kari jurru rdirrinypa-nyayirni. Yartarnarri-kirliki kalalurla kutu marlaja palka-jarrija nyiyarningkijarraju lawa-jangkaju. Yapangku kujalpalu nyangu kinkiji, nyanungurluju warlu kujurnu yalkiri-jangka walya-kurra. \v 14 Kuja-jarrija kujalpa kinki yartarnarri-kirli kinki kamparru-warnu-kurlu-juku, kula Kaaturlu warla-pajurnu kuja-kurra, lawa. Kuja-jangka-jana kinki jinta-karirliji yulyurlku-yungu yapaju ngurujarraranypaju. Wangkaja-jana yungulu pirli-jangka ngurrju-mani kinki-piya, yangka murru jurrungka-kurlu, yangka kuja pina-wankaru-jarrija junma kirrirdi-jangka. \v 15 Ngula-jangka, yapangkulu ngurrju-manu kinki-piya pirli-jangka yangka kinki kamparru-warnu-piya, ngulalurla parntarrinjarla pulka-pungu. Kulalu ngalya-kari yapa parntarrija, lawa. Ngularla kinki jinta-karirli ngaanypa-yungu yangka pirli-jangkaku yungu wangkami manu yungu-jana yapa ngalya-kari pinyi, yangka-patu kujalurla pirli yinyaku jurnta karrija parntarrinja-wangu. Kujarla kinki-karirli ngaanypa yungu yangka pirli-jangkaku, kula Kaaturlu warla-pajurnu. \p \v 16 Ngula-jangka, kinki-karirli-jana yapaju jinyijinyi-manu yungulu-nyanu murru pajirni palkangka. Junga, yapa panungkulu murru yinyaju manu: Pirrjirdirli manu rampakurlu, tala panu-kurlurlu manu marlajarrarlu, yapa yangka kuja kalalu warrki-jarrija pirijina-piya ngularrarlangurlu, manu panu-karirli kuja kalalu warrki-jarrija talakupurdarlu ngularrarlangurlu. Panu-karirlili murru manu rdakangka jungarni-purdanjirla, manu panu-karirlili manu ngalyangka. \v 17 Nyiya yinyaju murru? Yinyaju jinta-kari kinki-kirlangu yirdi manu nyanungu-nyangu nampa. Nganangku kuja yinya nampa mardarnu, ngulajulu manu nyiyarningkijarra tala-kurlurlu, manulu-jana jali-manu talakupurdarlu. Ngana-puka kuja nyinaja nampa-wangu, kulalu payi-mantarla nyiyarningkijarra tala-kurlurlu, manu kulalu-jana jali-mantarla talakupurdarlu. \v 18 Nyiya kujaju kangalpa wangka? Ngana pina-nyayirniji kajika marda milya-pinyi nyampuju nampa kinki jinta-kari-kirlangu. Nampa yinyaju ngulaju wati-kirlangu yirdi. Manu nampaju 666. \c 14 \s1 Jiyipi Kaatu-kurlangu Jinta-kurlu manu yapa nyanungu-nyangu 144,000-pala-kurlu \p \v 1 Ngula-jangkarna yarda nyangu Jiyipi Kaatu-kurlangu Jinta. Karrijalpa Pirlingka yirdingkaju Jiyanirla. 144,000-pala yapalpalu karrija nyanungu-kurlu, yangka-patu kuja kalu yirdi mardarni Jiyipi-kirlangu manu nyanungukupalangu-kurlangu Kaatu-kurlangu ngalyangka. \v 2 Ngula-jangkarna linpa purda-nyangu nguru-nyayirni-wangu-jangka. Ngulalpa purlaja kilji-nyayirni wirnpa-piya manu marda ngawarra wiri-nyayirni kuja-ka parnkami, kuja-piyanyalpa purlaja. Wangkajarnaju, “Waraa! Ngurrju-nyayirni yapa panu-piya kuja kalu kitaya-piya manyu-karrimi.” \v 3 Yinyarra 144,000-pala yapalpalu karrija kamparru Kaatu-kurlangurla nyinanja-kurlangurla, manu murntu-pala nganayi yangka wankaru-patu, manu yangka 24-pala marramarra wiriwiri. Yunparnulpalu jalangu-warnu purlapa. 144,000-pala yapangku-mipalpalu milya-pungu yinyaju purlapa. Kulalpa ngana-puka pina-jarriyarla. Kaaturlu kula-jana panu-juku kangurnu pina walya-jangka nyanungu-nyangu ngurra-kurra, lawa. Ngari-jana 144,000-pala-mipa kangurnu pina nyanungukuju. \v 4 Ngana nyampurraju yapa-patu? Nyampurraju yangka kujalpalurla tarnnga-juku Kaatuku jungarni nyinaja. Jukurulpalu karntakuju nyinaja. Wurnturu kalalu nyinaja karnta-kujakuju ngunanja-wangu. Nyarrpara-puka yangka Jiyipi Kaatu-kurlangu Jinta-ka yani, ngulaju kalu purami. Kaaturlu kula-jana panu-juku kangurnu pina walya-jangka, lawa. Kangurnu-jana pina 144,000-pala-mipa. Nyanungurraju ngurrju-nyayirni ngula kalu-palangu warntarri-piya karrimi Kaatuku manu nyanungu-nyanguku Jiyipiki Jintaku. Ngaka, Kaaturlu kapu-jana yapa panu-karirlangu kanyirni. \v 5 Yapa yali 144,000-pala, kula kalu warlka wangka, kula kalu majungka-jarri. \s1 Marramarra marnkurrpalu yanurnu yimi-kirli \p \v 6 Ngula-jangkarna jinta-karilki marramarra nyangu yaninjarni-kirra. Kankarlarralpa paarr-pardija yalkirirla, kangurnu yimi ngurrju-nyayirni yapaku walya-kurra ngurra-kari ngurra-kari-kirra manu yimi-kari yimi-kari-kirra. Kangurnu Yimi Ngurrju yangka kuja-ka lawa-jarrinja-wangu karri. \v 7 Wangkaja kilji-nyayirni, “Pulka-pungkalurla Kaatuku, manulu ngurrju-pajika! Jalangu-ka yanirni yungu-jana yapa miimii-nyanyi ngurrju-japa punku-japa. Pulka-pungkalurla! Nyanungurlu-jala ngurrju-manu walya manu yalkiri manu ngapa mangkuru manu ngapa kuja-ka walya-jangka wilypi-pardimi!” Kujanya marramarraju wangkaja, ngula-jangka paarr-pardijalku. \p \v 8 Ngula-jangka, jinta-karilki marramarra yanurnu. Paarr-pardija kankarlarra yalkirirla. Kilji-nyayirnilpa purlaja kuja, “Waraa, wiyarrpa! Waraa! Kirri wiri Papilunu lawa-jarrijalku! Kula-ka ngana nyina yinyarlaju! Yapa yinyarlaju kalalu punku-nyayirni nyinaja. Kalalu ngari kutu-ngunaja nyiya-kari nyiya-kari-kirli warrura-kurlu, manu kalalu-jana yapa-karirlangu ngurra-kari ngurra-kari-wardingki jinyijinyi-manu maju nyinanjaku.” Kujanyalpa jinta-kari marramarraju purlaja. \p \v 9-10 Ngula-jangka, jinta-karilki marramarra yanurnu. Paarr-pardijalpa kankarlarra yalkirirla. Purlajalpa kilji-nyayirni kuja: \q1 “Kaatuju kulu-nyayirni yapakuju yangka kujalpalurla parntarrija yinya kinkiki manu yangkaku kujalu ngurrju-manu pirli-jangka nyanungu-piya. Kaatuju kulu-nyayirni yapakuju kuja kalu yirdi nyanungu-nyangu mardarni kinki-kirlangu ngalyangka manu rdakangka. Yuwayi, kajirla ngana-puka parntarrimi kinki yinyaku, manu kaji nganangku-puka yirdi manu nampa mardarni ngalyangka manu rdakangka, Kaatuju kapu-jana kulu-jarri-nyayirni. Kula-jana yawuru-jarri yapa yinya-patukuju, lawa. Kapu-jana muku pinyi. Kapu-jana warlu-kurra julyurl-kijirni yangka yulyurdu karntawarrakarntawarra kuja-ka punku-nyayirni parntimi. Kapulurla marlaja murrumurru-jarri-nyayirni warlungka. Nyanungu-nyangu marramarrarlu manu Kaatu-kurlangurlu Jiyipi Jintangku kapulu-jana nyanyi jankanja-kurra. \q1 \v 11 Yuwayi, kapulu jata-nyanyi-nyayirni murrumurru warlungka. Yulyurdu warlu yinya-jangka kapu kankarlarra-kari warrarda yani. Kapulu yapaju jankami parrangka manu mungangka. Kulalu jarda ngunami. Yinyarraju yapa maju-wati kuja kalalurla parntarrija kinki yinyaku, yangka kuja kalalu yirdi mardarnu rdakangka manu ngalyangka.” \m Kujanya yinyaju marramarra purlaja. \p \v 12 Ngulaju ngula-juku. Nyurrurlaju, lani-jarrinja-wangulu nyinaka! Nyurrurlaju Kaatu-kurlangu, warrarda kankulu purda-nyanyi kuja kanyarra nyarrparlangu wangkami. Warrardalurla wala-juku nyinaya Jijajiki, manulu tarnngangku puraya! \p \v 13 Ngula-jangkarna linpa purda-nyangu nguru-nyayirni-wangu-jangka. Wangkajaju, “Jaanu, yirraka yimi ngaju-nyangu pipangka: ‘Yapangku kuja kalu Warlalja-Wiri purami, ngaka kajili palimi, ngulaju kapulurla marlaja nyina wardinyi-nyayirni.’” Ngula-jangka, Kaatu-kurlangu Pirlirrparlu yalu-manu kujarlu, “Yuwayi, kujaju junga! Kaaturlu kajana milya-pinyi yangka kuja kalurla junga-nyayirni warrki-jarrimi. Kajili palimi, kapulu pina-wankaru-jarrimi. Kapulu wardinyi-nyayirni nyina, kula-jana nganangkulku murrumurru-mani-yijala.” \s1 Kaatu kapu-jana kulu-jarri-nyayirni yapa maju-watiki kuja kalu walyangka nyina \p \v 14 Ngula-jangkarna kankarlarra-kari narnti-nyangu mangkurdu kardirri. Mangkurdurlalpa yapa-piya nyinaja. Ngajurna manngu-nyangu kula-nganta Kaatu-kurlangu Yapa-nyayirni-wangu. Jurrungkajulpa mardarnu kingi-kirlangu mukarti kawurlu-jangka. Manu rdaka nyanungu-nyanguju kirrirdimpayi-nyayirni junma karli-piya. \v 15 Ngula-jangka, jinta-karilki marramarra wilypi-pardija Kaatu-kurlangu-jangka Yuwarli Maralypi-jangka yangka nguru-nyayirni-wangurla. Ngularla purlaja yangkaku kujalpa mangkurdurla nyinaja, “Warrki-jarriya nyuntu-nyangu junma-kurlu! Miyi walyangkaju ngurujarraranypa yirnmi-watilki pajirninjarla-jana turnu-maninjarla yirraka yurturlu-kurra!” \v 16 Yangka kujalpa nyinaja mangkurdurla, warrkikirla rdurrjurnu junma-kurlu. Pajurnu-jana miyi yirnmi-wati, manu-jana yirrarnu yurturlu-kurra. \p \v 17 Ngula-jangkarna jinta-karilki nyangu marramarra wilypi-pardinja-kurra, mardarnulpa junma wiri-jarlu karli-piya miyiki pajirninjaku. \p \v 18 Ngula-jangka, marramarra jinta-karilki wilypi-pardija. Nyampuju yangka kujalpa warrawarra-kangu warlu kuja-ka jankami kankarlarni pirli lalypangka nguru-nyayirni-wangurla. Yaninjarla yinya-ngurlu purlajarla marramarra jinta-kariki yangkaku junma wiri-kirliki, wangkajarla, “Warrki-jarriya yaruju nyuntu-nyangu junma-kurlu! Marnikiji-piya-watiji\f + \fr 14:18 \ft grapes \f* yirnmilki ngurujarraranypaju. Pajika-jana watiya-jangka. Yaninjarla-jana pajika, manu-jana jintangka yirraka.” \v 19-20 Junga-juku, marramarrajurla rdurrjurnu warrkikiji. Pajurnu-jana muku marnikiji-piya-watiji watiya-jangkaju, manu-jana kujurnu yaarlyaarl-wapanja-kurlangu-kurra. Jurujulumu-wana kutu-juku rdakuju kujalpa kujurnu marnikiji-piya yaarlyaarl-wapanjakungarntirli. Ngula-jangka, Kaatu-kurlangu marramarra-watilpalurla yaarlyaarl-wapaja warru marnikiji-piya-watirlaju. Kulalpa julku wilypi-pardija yinya-ngurlu yaarlyaarl-wapanja-kurlangu-ngurlu, lawa. Yalyu yinyaju! Yalyu panu-nyayirni karlija, manu wurnturu-nyayirni yanu 300 kilamata-kurra. Karrujulpa kaninjarra-nyayirni karrija. Kajilpa ngana-puka karriyarla yinyarla karrungkaju, kajika yalyuju waninja-wana ngunami. Nyarrpa kangalpa nyampuju yimi marnikiji-piya-kurlu wangka ngalipakuju? Yinyarra marnikiji-piya-wati ngulaju yapa-patu-piya kuja kalu majungka-jarri warrarda walya nyampurla. Kaatuju kapu-jana kulu-jarri-nyayirni. Ngaka kapulu-jana marramarra-paturlu turnu-maninjarla kujarlunya pinyi marnikiji-piya yangka kujalu yaarlyaarl-wapaja. \c 15 \s1 Wirlki-pala marramarra nyurnu-maninja-kurlangu-kurlu \p \v 1 Ngula-jangka, nyiya mayi palka-jarrija yalkirirla. Paa-karrijalparna, kularna kuja-piya nyangu kamparru-wiyi. Nyangurna-jana wirlki-pala marramarra, jarnkujarnku mardarnulpalu-jana nyiya mayi nyurnu-maninja-kurlangu. Kaaturlu-jana nyampurraju yungu wirlki-pala marramarraku. Kulu-jarrija-nyayirnilpa-jana nyinaja yapakuju kujalpalu walyangka nyinaja maju-nyayirni. Kuja-jangka-jala-jana yungu yangkarra nyurnu-maninja-kurlangu yinyaku wirlki-palaku marramarraku. Kula-jana yarda yinyilki yinya nyurnu-maninja-kurlangu. \p \v 2 Ngula-jangkarna nyangu nyiya mayi kirlaji-piya. Ngapa mangkurulpa miril-manu kula-ngantalpa jankaja-juku. Ngapa-wanalpalu yapa panu-jarlu karrija. Kitaya-piya wita-kurlulpalu karrija kuja-jana Kaaturlu yungu. Ngana-wiyi yinyaju yapa-patu? Manngu-nyanyinya kanpa yangka kinki kuja ngapa-jangka wilypi-pardija? Nampa nyanungu-nyanguju 666. Manu manngu-nyanyinya kanpa kujalu ngurrju-manu pirli-jangka yangka kujalpalurla parntarrija? Junga kujaju. Yapa yinya-patu kujalpalu karrija ngapa-wana, yinyarraju yangka kujalu-jana wurra-manu kinki yinyaku puranjaku, yapa panu-kari-piya-wangurlu. Kulalurla parntarrinjarla pulka-pungu. \v 3 Kitaya yinya wita-kurlurlu yunparnulpalu yangka-piyarlu-yijala kujalpa Mujujurlu yunparnu nyurru-wiyi. Mujuju yangka kujarla Kaatuku warrki-jarrija nyurru-wiyi. Manulpalu jinta-kari purlapa yunparnu kuja Kaatu-kurlangu Jiyipirli yirrarnu. Kujarlu-jalalpalu yunparnu: \q1 “Warlalja-Wiri Kaatu, nyuntu-mipa PIRRJIRDI-NYAYIRNI WITA-WANGU! Nyiyarningkijarra kuja kanpa ngurrju-mani, ngulaju ngurrju-nyayirni! Nyuntujunpa Warlalja-Wiri yapaku ngurujarraranypa yangka kuja kalu ngurra-kari ngurra-karirla nyina. Warrawarra-kanyi kanpa-jana, manu junga kanpa-jana wangka. \q1 \v 4 Yapangku kapungkulu manngu-nyanyi yirriyirrirli, manu kapungkulurla pulka-pinyi. Nyuntu-mipa Kaatuju. Yapangku kapulu nyanyi kuja kanpa warrki-jarri ngurrju. Kuja-jangkarlu-jala kapungkulu pulka-pinyi.” \m Kujanyalpalu yunparnu yapangkuju. \p \v 5 Ngula-jangka, Yuwarli Maralypirna nyangu nguru-nyayirni-wangurla. Nganangku mayi tuwa lakarn-pungu. Kaninjarni Yuwarli Maralypirlajulpa karrija kaluku tarruku kuja-ka Kaatu nyina. \v 6 Yinyarra wirlki-pala marramarra, yangka kujalpalu nyurnu-maninja-kurlangu jarnkujarnku mardarnu, wilypi-pardijalu Yuwarli Maralypi-ngirliji. Mardarnulpalu wawarda kirrirdi-nyayirni. Warrukirdikirdi ngarnturlurrurla nyanungurra-nyangurlalpalu mardarnu ngalyipi-piya kirrirdi wartirlirlaju kawurlu-kurlu. \v 7 Ngula-jangka, yangka murntu-pala wankaru-patu kujalpalu karrija-juku, jintangku wankarurlu-jana yungu wirlki-pala ngami yinyarraku wirlki-pala marramarraku. Nyampurrarla ngamingka, Kaaturlu winjurnu nyiya mayi pama-piya yapaku milki-yirrarninjaku nyanunguju kulu-nyayirni nyanungurraku. Yuwayi, Kaatuju wankaru tarnnga-juku. Ngami-paturla panu-nyayirni pama-piya winjurnu. Nyanunguju kulu-nyayirni! \v 8 Kaatujulpa kaninjarni Yuwarli Maralypirla nyinaja yartarnarri wiri-kirli, manu yulyurdu panu wilypi-pardija Yuwarli Maralypi-ngirliji. Kujarlanya kula ngana yukaja kaninjarniji. Ngaka kujalu wirlki-palarlu yilyaja nyurnu-maninja-kurlangu walya-kurra, kujarlanya ngaka kapulu yukami Yuwarli Maralypi-kirraju. \c 16 \s1 Wirlki-pala marramarrarlulu pama-piya winjurnu ngami-patu-jangka walya nyampu-kurra \p \v 1 Ngula-jangka, kaninjarni-jangka nyanungu-nyangu Yuwarli Maralypi-jangka, Kaatuju-jana kilji-nyayirni wangkaja wirlki-palaku marramarraku kujalpalu ngami-wati mardarnu. Purda-nyangurna wangkanja-kurra, manu nyampu-jala-jana wangkaja, “Ngajujurna kulu-nyayirni yapakuju kuja kalu walyangka nyinami. Kuja-jangkanyarna-jana ngami-watiji panu manu pama-piya-kurlurlu. Kapurna-jana muku pinyi tarnnga-kurra. Nyurrurla wirlki-pala marramarra, yantalu walya-kurra, manulu winjika muku pama-piya walya-kurra!” \p \v 2 Junga-juku, kamparru-warnurlu-wiyi winjurnu pama-piyaju ngami-jangka walya-kurra. Kuja kuja-jarrija, wijini panu-nyayirnili palka-jarrija yapa-paturlaju. Yangka-patu kujalpalu mardarnu kinki-kirlangu nampa palkangka, yangka-patu kujalurla parntarrija kujalu ngurrju-manu pirli-jangka, murrumurru-jarrijalpalu wijini-kirli. \p \v 3 Ngula-jangka, marramarra-karirlilki winjurnu pama-piyaju ngapa-kurra. Ngula ngapaju muku kunpurlu-jarrija yapa nyurnu-kurlangu-piya. Kuja-jangkanya nyiyarningkijarra kujalpalu ngapangka nyinaja, mukulu palija. \p \v 4 Ngula-jangka, marramarra-karirlilki winjurnu pama-piyaju ngawarra-kurra manu karru witawita-kurrarlangu. Ngula ngapajulu muku yalyu-jarrijalku. \v 5 Jinta-kari marramarraju ngulajulpa nyinaja ngapa ngurrju ngarninjaku warrawarra-kanjaku. Nyampujurla wangkaja Kaatuku: \q1 “Nyuntu-mipa jinta Kaatuju. Nyurru-wiyi, nyiyarningkijarra-wangurla-wiyi, palkalpanpa nyinaja, manu kanpa nyinami-jiki jalangurlangu-juku. Murrumurru-mani-nyayirni kanpa-jana yapaju walyangkaju. Ngurrju kujaju. Miimii-nyangunpa-jana jungangku ngurrju manu punku. \q1 \v 6 Nyampurrarlujulu-jana muku pakarnu nyuntu-nyangu yapa manu jarukungarduyu-patu. Ngula-wanawana yalyunpa-jana yungu ngarninjaku! Ngurrju kujaju!” \p \v 7 Ngula-jangkarna ngana mayi purda-nyangu purlanja-kurra yangka pirli yarturlu lalypa purranja-kurlangu-jangka. Nyampunya wangkaja: \q1 “Warlalja-Wiri Kaatu, nyuntujunpa PIRRJIRDI-NYAYIRNI WITA-WANGU! Nyuntulurlunpa-jana nyampurraju yapa punku miimii-nyangu jungangku, manunpa-jana muku pungu. Ngurrju kujaju!” \p \v 8 Ngula-jangka, marramarra-karirlilki winjurnu pama-piyaju wanta-kurra. Kaaturla wantakuju wangkaja yungu-jana jankami, kula pinjaku. \v 9 Junga kujaju. Wantaju warlu-jarrija-nyayirni, ngulalpa-jana yapaju jankaja. Ngularrarlulu kulu-nyayirnirli ngarrurnu Kaatuju. Warla-pajikarla-jana yinyaju murrumurru-maninja-kujaku, kala lawa. Yapa yinyajulpalu punku-juku nyinaja, kulalurla kulpari-jarrija pina Kaatuku. Kulalurla pulka-pungu, manu kulalu ngurrju-pajurnu. \p \v 10 Ngula-jangka, marramarra-karirlilki pama-piyaju winjurnu nyinanja-kurlangu-kurra yangka kinki-kirlangu-kurra. Nyanungujulpa-jana wiri nyinaja yapakuju. Kuja marramarra yinyarlu winjurnu nyinanja-kurlangu-kurra, munga-jarrija-nyayirni. Yapa nyanungu-nyangu panujulpalu murrumurru-jarrija. Kujarlanyalpalu-nyanu jalanypa yarlkurnu muku. \v 11 Yuwayi, palkajulpalu nyinaja wijini panu-kurlu, manulpalu murrumurru-jarrija. Kujarlanya, Kaatujulpalu kulungku ngarrurnu, maju-jukulpalu nyinaja. Kulalurla pina-yanu Kaatuku. \p \v 12 Ngula-jangka, marramarra-karirlilki winjurnu pama-piya karru Yupirayiti-kirra. Ngula-jangka, ngapa-wangu-jarrijalku, ngulalpa linjilki karrija karruju. Kujarlanya yangka wiriwiri kujalpalu kakarrara nyinaja, ngulaju kapulu yanirni kulu junma-wati-kirli, kapulu yani kinki yinyaku pinjaku. \v 13 Ngula-jangkarna-jana nyangu marnkurrpa pirlirrpa jarlji-piya. Jinta-kariji wilypi-pardija warna wiri-kirlangu lirra-jangka. Jinta-kariji wilypi-pardija kinki-kirlangu lirra-jangka. Manu jinta-kariji wilypi-pardija jarukungarduyu-kurlangu-jangka lirra-jangka yangka kuja-ka warlka wangka Kaatu-kurlu. \v 14 Nyiya nyampurraju jarlji? Nyampurraju ngawu-wati-nyayirni kuja kalu nyiyarningkijarra ngurrju-mani nyanungurra-nyangu-kurlurlu yartarnarri-kirlirli. Nyampurra jarlji-patulu yanu nguru-kari nguru-kari-kirra wiriwiri-kirra kingi-patu-kurra. Yanulu yungulu-jana kingi-patu pina-kanyirni yungulu nganta Kaatu pinyi. Lawa! Kaatuju PIRRJIRDI-NYAYIRNI WITA-WANGU! Parra yinyarla kapu-jana muku pinyi. \p \v 15 Nyampunya kangalpa Jijajiji wangka: \q1 “Purda-nyangkajulu yungunkujulu marlaja nyina wardinyi-nyayirni! Kapurna-nyarra kapal-katirni yaruju-nyayirnirli. Kujarlaju, nyurrurlarlujulurla wapal-nyangka ngajukuju! Yakarralu nyinaka jurnarrpa kuja kanyarra wapirrimi! Kajirna pina-yanirni, kajinkili jurnarrpa-wangu nguna, kajikankulu ngarrurda-jarrinjarla wurulypa parnkami. Yapa panungku kajikalu-nyarra nyanyi-yijala jalya parnkanja-kurra!” \m Kujanya-jana Jijajiji wangkaja. \p \v 16 Ngula-jangka, yinya jarlji-piya-paturlu marnkurrparlulu-jana kangurnu kingi-wati nyanungurra-nyangu warrmarla-kurlu, turnu-jarrijalu ngurrangka yirdingkaju Yamakirdirnirla. Nyampuju yirdi kalalu ngarrurnu Yipuru-paturlu nyanungurra-nyangu jarungku. \p \v 17 Ngula-jangka, marramarra-karirlilki winjurnu pama-piya yalkiri-kirra. Ngula-jangka, kaninjarni-ngirli Yuwarli Maralypi-ngirli Kaatu kilji-nyayirni wangkaja, “Nyurrulku kapurna lawa-mani nyiyarningkijarra!” \v 18 Ngula-jangka, mangkurdulpa wangkaja kilji-nyayirni, manu wirnpalku karrijarni panu-nyayirni. Ngulalpa walyaju yurnkuyurnku-jarrijalku, ngula larra-yanulku. Kulalu nganangku nyangu kujarra-piya nyurru-wiyi. \v 19 Ngula-jangka, yangkalku kirri wiri Papilunu larra-yanu yurturlu-patu marnkurrpa-kurra, manu ngurra-kari ngurra-kari lawa-jarrija mukulu. Yuwayi, Kaaturlu-jana manngu-nyangu yapa kuja kalalu maju nyinaja kirri wiringka Papilunurla. Nyanungujulpa-jana kulu-nyayirni nyinaja, ngula-jana jinyijinyi-manu pama-piya ngarninjaku. Muku-jana riwarri-manu. \v 20 Ngula-jangka, walya-kari walya-kari kujalpalu karrija ngapangka kulkurrirni, mukulu yukaja tarnnga-kuku. Manu pirli-kari pirli-kari, mukulu wantija. \v 21 Ngula-jangka, ngapa kunarda-kurlu wantija yalkiri-jangka yapa-patu-kurra. Murrumurru-jarrija-nyayirnilpalu. Kulalu nyarrpa wuruly-parnkayarla. Kujarlanyalpalu kulungku ngarrurnu Kaatuju. \c 17 \s1 Karnta maju-nyayirni kuja Jaanurlu jukurrparla nyangu \p \v 1 Wirlki-pala yangka marramarra, palka-jukulpalu karrija wirlki-pala ngami-kirliji. Ngula-jangka, jinta-kariji yaninjarla wangkaja ngajuku, “Yantarni nyampu-kurra yungurnangku milki-yirrarni kirri wiri kuja-ka kutu karrimi karruku panuku. Kirri yinyaju punku-nyayirni yangka karnta-piya kuja-ka wati-kari wati-kari-kirli ngunami talakupurda. Kaaturlu kapu nyanunguju pinyi, manu kapunpa nyanyi kuja-kurraju. \v 2 Kingi panu-jarlu kalalu yanurnu ngurra-kari ngurra-kari-ngirli ngunanjaku karnta nyampu-kurluku. Ngulalu majungka-jarrija muku nyanungu-piya, manu kala-jana pama panu-jarlu yungu yapaku warungka-maninjaku.” Kujanyaju marramarraju wangkaja. \p \v 3 Ngula-jangka, Kaatu-kurlangu Pirlirrpaju kurru-yukaja ngajuku. Jukurrparla nyangurna kujaju jilja-kurra kangu. Ngularna yalyuyalyu kinki nyangu, karntalpa purturlurla nyinaja nyanungurlaju. Kinkirlilpa mardarnu wirlki-pala jurru manu karlarla-pala wuurnu. Palka nyanungu-nyangurlaju yirdi panu-jarlu Kaatuku jiliwirri-maninjaku. \v 4 Karnta yinyarlujulpa mardarnu jinajina yalyuyalyu manu langa-kurlangu manu rdaka-kurlangu manu waninja-kurlangu. Nyampurraju pirli kawurlu-jangka manu pirli-kari pirli-kari-jangka ngurrju-nyayirni-jangka. Rdaka jungarni-pirdinyparlalpa mardarnu pama mawiya panikinirla. Karnta yinyaju kala ngunaja wati panu-kurlu talakupurda. Watingki yungulpalu yampiyarla karntaju ngunanja-wangu. Kala-jana ngurrju-manu tarruku-wati pirli-jangka manu watiya-jangkarlangu yungulu yapa parntarrinjini kamparru. Karnta yinya kujalpa majungka-jarrija warrarda, ngulaju kula-ngantalpa mawiya-juku winjurnu panikini-kirra. \v 5 Ngalya nyanungu-nyangurla, nganangku mayirla yirdiji yirrarnu. Kulalpa nganangku milya-pungu yinyaju yirdi. Kala jalangurlulku karna-nyarra yimi-ngarrirni nyarrpa kuja-ka yirdi yinya wangkami. Kujanya-ka wangkami yirdiji: \q1 “NGAJU-JURNA KIRRI WIRI PAPILUNU! \q1 NGAJU-JURNA NGATI-NYANU KARNTAKARNTAKU KUJA KALU WARRU NGUNAMI WATI-KIRLI TALAKU-PURDA. \q1 NGAJULU-KULA KARNA-JANA JINYIJINYI-MANI YAPAJU YUNGULU PARNTARRIMI KAMPARRU YALI TARRUKU-WATIRLA KUJARNA-JANA NGURRJU-MANU PIRLI-JANGKA MANU WATIYA-JANGKA.” \m Kujanya-ka yinyaju yirdi wangkami. \p \v 6 Nyangu-jukulparna karnta yinyaju. Wapajalpa kula-nganta pama-jangka-juku, wangkajarnaju: \q1 “Nyampurlu karntangkuju-jana yapa Kaatu-kurlangu muku pungu. Yangka-patu kujalpalu Jijaji jungangku puraja, kala pungu-jana muku. Ngula kala yalyu nyanungurra-nyangu ngarnu. Kuja-jangkanya-ka pama-jangka-piya nyina.” \m Junga kujaju. Kujarna karnta yinya jukurrparla nyangu, ngulakujurnarla marlaja paa-karrija-nyayirni. Kularna nyarrpa manngu-nyangkarla. \p \v 7 Ngula-jangka, marramarraju wangkaja: \q1 “Yuwa, nyiya-jangkanpaju marlaja paa-karrija? Kapurnangku yimi-ngarrirni yangka yimi karnta-kurlu manu yangka kinki-kirli kuja-ka kanja-yani purturlurla. Kapurnangku wangkami yimi kinki-kirli kuja kajana wirlki-pala jurru mardarni manu karlarla-pala wuurnu. \q1 \v 8 Nyurru-wiyi kuja Kaaturlu nyiyarningkijarra ngurrju-manu, ngula-wangurla-wiyi Kaaturlu-jana yirdi yapa-kurlangu yirrarnu pukungka yangka kapulu nyina nyanungu-kurlu tarnnga. Kala yapa ngalya-kari yangka kuja kalu Kaatu-kurlangu-wangu nyina, kulalu yirdiji nguna pukungkaju, lawa. Kinki yangka kujanpa nyangu jukurrparla, wankaru-wiyilpa nyinaja kamparruju. Kala jalanguju palijalku. Kapu pina-wankaru-jarrimi, ngula kapu rdaku wiri-jangka wilypi-pardimi. Ngula kapu Kaaturlu pinyi. Yinya-paturluju yapa maju-paturlu kapulu nyanyi kinki wilypi-pardinja-kurra rdaku-jangka, ngulakuju kapulurla marlaja paa-karri-nyayirni. Kapulu manngu-nyanyi kinki ngurrju nganta.” \m Kujanyaju marramarraju wangkaja. \p \v 9 Ngula-jangka, marramarrarluju yarda yimi-ngarrurnu kinki, wangkajaju: \q1 “Kajilpanpa nyuntu rdirrinypa nyinakarla, ngulaju kajikanpa milya-pinyi. Yinya wirlki-pala jurru kuja-ka kinkingki mardarni, yinyarraju wirlki-pala pirli ngarnngka. Yinyarlanya-ka karntaju nyina. \q1 \v 10 Yinyarra wirlki-pala jurru, ngulaju wirlki-pala kingi-patu. Rdaka-pala-karijili nyurru palija. Jinta-mipa kajana wiriji jalanguju nyinami yapakuju. Kingi jinta-kari kula warraja-jarrija, murnma-juku. Ngaka kaji yanirni, kapu-jana yapaku wiri nyina ngari witaku-mipa. \q1 \v 11 Jinta-kari kingi ngulaju yangka kinki. Kala wankaru nyinaja kamparru. Jalanguju palijalku. Kaji warraja-jarrimi, Kaaturlu kapu pinyi tarnnga-kurra.” \m Kujanyaju marramarraju wangkaja. \p \v 12 Ngulaju marramarrarlu yarda yimi-ngarrurnu kinki, wangkajaju: \q1 “Yangka kujanpa kinki karlarla-pala wuurnu-kurlu nyangu jukurrparla, nyampurra wuurnu karlarla-pala ngulaju karlarla-pala kingi-wati. Kula kalu jalangu kingi nyina, lawa. Ngaka kinkingki kapu-jana yartarnarri yinyi yungulu-jana wiri nyina yapakuju kuja kalu karlarla-palarla ngurra-kari ngurra-karirla nyina. Kulalu wiri nyina tarnnga, lawa. Kapulu ngari wiriji nyina parra jintaku-mipa. \q1 \v 13 Ngula-jangka, kingi-patu yinya karlarla-pala kapulurla jurrku-juku wangkami kinkikiji, ‘Kapurnangkulu yinyi nganimpa-nyangu yartarnarri. Kapurnangkulu nyuntu-mipa purda-nyanyi.’ \q1 \v 14 Ngula-jangka, yinyarra karlarla-pala kingi-patu kapulu jinta-jarri kuluku yangkaku Kaatu-kurlangu Jiyipiki. Kala kulalu pinyi, lawa. Nyanungu-mipa Warlalja-Wiri nyiyarningkijarraku. Nyanunguju kingi nyiyarningkijarraku. Kula ngana pirrjirdiji nyanungu-piyaju. Milarninjarla-jana wangkaja nyanungu-nyangu yapaku, manu kalu nyanungu purami warrarda. Mapirrirli Kaatu-kurlangu Jiyipi-kirlirli kapulu-jana pinyi karlarla-pala kingi-patuju.” \m Kujanyaju marramarraju wangkaja. \p \v 15 Ngulaju marramarrarlu yarda yimi-ngarrurnu karnta maju, wangkajaju: \q1 “Nyuntu-nyangu jukurrparla, nyangunpa kirri wiri kujalpa kutu karrija karruku panuku. Kirri yinyaju punku-nyayirni yangka karnta-piya kuja-ka wati-kari wati-kari-kirli ngunami talakupurda. Yinyarra karru-patu, ngularrajulu yapa ngurrara-kari ngurrara-kari-jangka, manu yapa yimi-kari yimi-kari-kirli, manu turnu-kari turnu-kari-jangka yapa, kardiya nyiyarlangu-puka. \q1 \v 16 Jukurrparla nyangunpa-jana karlarla-pala wuurnu, yangka karlarla-pala kingi, manunpa kinkirlangu nyangu. Kapulu karnta maju puuly-mardarni, kapulurla jurnta mani nyiyarningkijarra, kapulurla jurnarrpa yalyi-mani. Ngula-jangka, kapulu pakarni, kapulu purranjarla ngarnilki. \q1 \v 17 Nyiya-jangka kapulurla karntakuju kuja-jarrimi? Kaaturlu-ngalpa yimi-ngarrurnu kaji nyarrpa-jarri ngaka. Kapu-jana wangkami karlarla-pala kingiki, kapu-jana wangkami yungulurla yartarnarri yinyi kinkiki yungu-jana wiri nyina yapaku. Kapulu-jana wiri nyina yangka ngaka kaji Kaaturlu warrki lawa-mani walyangka. Ngula-jangka, nyiyarningkijarra kuja-ngalpa Kaaturlu yimi-ngarrurnu, kapu junga-jarrimi. \q1 \v 18 Manu yangka kujanpa karnta maju nyangu jukurrparla, nyanunguju kirri wiri-piya. Kingi yangka kirri yinya-wardingki kapu-jana kingi panu-kariki wiri nyina ngurra-kari ngurra-kari.” \m Kujanyaju marramarraju wangkaja. \c 18 \s1 Kirri wiri Papilunu wurrmurr-wantija \p \v 1 Ngula-jangka, jukurrparlarna marramarra jinta-kari nyangu kujalpa yaninjarni yanu nguru-nyayirni-wangu-jangka. Wirilpa nyinaja nyiyarningkijarraku, ngulalpa mirlirliny-manu. Jarra-pardijalpa nguru-kari nguru-karirla warrukirdikirdi. \v 2 Kujalpa yaninjarni yanu, purlajalpa kilji-nyayirni kuja: \q1 “Kirri wiri Papilunu lawa! Kula kalu yapaju nyina, lawa. Pirlirrpa ngawu-mipa manu jurlpu ngawungawu-wati-mipa kalu nyina. \q1 \v 3 Nyurru-wiyi, Papilunu-wardingki-patu yapajulpalu punku-nyayirni nyinaja. Kalalu kurlakurla-jarrija jarnkujarnku kutu, manu yapa ngurra-kari ngurra-kari-wardingkirlangu kalalu kujakuju yanurnu. Kingi-paturlangu ngurra-kari ngurra-kari-jangka kalalu yanurnu, kalalu majungka-jarrija Papilunu-wardingki-patu-piya. Kalalu Papilunu-wardingki-patuju ngayarrka-jarrija-nyayirni. Kuja-jangkanya kalalu yapaju yanurnu ngurra-kari ngurra-kari-jangkaju payi-maninjaku manu jali-maninjaku talakupurdarlu. Nyanungurra-mipaku kalalu-nyanu manu nyiyarningkijarra.” \p \v 4 Ngula-jangkarna Kaatu purda-nyangu wangkanja-kurra nguru-nyayirni-wangu-jangka: \q1 “Purda-nyangkajulu yapa ngaju-nyangurlu! Wilypi-pardiyalu kirri wiri ngula-ngurlu! Kulalu maju nyinaya ngularra-piya Papilunu-wardingki-piya, lawa! Kajinkili maju nyina nyanungurra-piya, kapurna-nyarra nyurrurlarlangu muku pinyi! \q1 \v 5 Yapa yinyaju kalalu punku-juku warrarda nyinaja. Nyanungurraju yungkiyi-piya kuja-ka kankarlarra-kari nguna yurturlurla. Kularna-jana waparlku jurnta nyinaja yinyaku yapa-patuku, lawa. Yirriyirrirlilparna-jana nyangu maju-kurraju. \q1 \v 6 Yinya Papilunu-wardingki yapa-patu, kula kalalu-nyarra ngurrju nyinaja. Kuja-wanawana kulalu-jana nyurrurla ngurrju nyinaya! Murrumurru-manulu-nyarra karrikarri-wangurlu! Kuja-wanawana, murrumurru-mantalu-jana pina. Kalalu-nyarra maya-ngarnu. Kuja-wanawana maya nganjalu-jana pina! \q1 \v 7 Kalalu ngayarrka-jarrija warrarda, manu kalalu-nyanurla pulka-pungu warrarda. Kalalu wangkaja kuja, ‘Mardarni karlipa ngurrju nyiyarningkijarra, manu ngalipaju wiri-jarlu kingi-kirlangu-piya kali-nyanu-piya kuja kajana wiri nyina yapaku ngurra-kari ngurra-kariki. Kularlipa kali-puka-piya nyina, lawa. Kapurlipa tarnnga nyina yulanja-wangu.’ Kuja-jangkanyalu-jana pungka yungulu-nyanu murrumurru purda-nyanyi! \q1 \v 8 Yuwayi, yinya Papilunu-wardingki-patu kalu-nyanurla pulka-pinyi warrarda. Kuja-jangkanya kapu-jana Kaaturluju miimii-nyanjarla punku-pajirni. Nyanunguju pirrjirdi-nyayirni nyiya-piya-wangu. Kapu-jana nyurnu-mani, manu kapulu mularrpa-jarrimi. Kapu-jana miyi jurnta kanyi yungulu yarnunjuku-jarrimi. Kapu kirriji purrami warlu-kurlurlu.” \p \v 9-10 Yangka kingi-patu kuja kalalu yanurnu kirri-kirra, ngulaju kalalu ngayarrka-jarrija warrarda, manu kalalu kurlakurla-manu-yijala Papilunu-wardingki-patu. Ngulaju kapulu kirriji nyanyi jankanja-kurra. Kapulu wurnturu karrimi. Kapulu nyanyi kunjuru rduyu-karrinja-kurra kankarlarra-kari. Kulalu kutu yanirni, lawa. Kapulu lani-jarrimi jankanja-kujaku Papilunu-wardingki-patu-piya-kujaku. Kapulu yulami, manu kapulu-nyanu wangkami: \q1 “Waraa! Waraa! Yapa wiyarrpa-patu! Kirri nyampuju kala wiri-jarlu-nyayirni karrija. Kaaturlu-jana kapankurlu-juku riwarri-manu parra jintangka-juku. Wurntururlipa karrimi. Kajika-ngalpa ngaliparlangu riwarri-mani.” \p \v 11 Yapa yinya-patu kuja kalalu yanurnu Papilunu-kurra payi-maninjaku manu jali-maninjaku talakupurdarlu, ngulaju kapulu yulanjaku rdirri-yinyi. Manu kapulu-nyanu jarnkujarnku payirni, “Nyarrpa-jarrimilkirlipa? Ngana-paturlulku kapulu payi-mani ngalipa-nyangu nyiyarningkijarraju tala-kurlurlu? \v 12 Nganangku kapulu payi-mani ngalipa-nyangu kawurlu, pirli yaltiri manu pirli-wati kardirri? Nganangku kapulu payi-mani mirtirili-kari mirtirli-kari ngalipa-nyangu? Nganangku kapulu payi-mani nyiyarningkijarra watiya-jangka manu yayini-jangka manu pirli-jangka manu nyiyarningkijarra-jangkaju yangka kujarlipa ngurrju-manu? \v 13 Nganangku kapulu payi-mani kuja-ka ngurrju parntimi manu kuja karlipa ngurrju pajarni? Nganangku kapulu payi-mani pama manu jara manu ngurlu manu puluku, jiyipi manu nantuwu manu nantuwu-kurlangu wirli-jarra-kurlu? Nganangku kapulu-jana warrkini-wati payi-mani yangka kujalparlipa-jana jinyijinyi-manu warrki-jarrinjaku pirijina-piyaku? Nganangku kapulu-jana payi-mani nyampuju yapa-patu kujarlipa-jana puuly-mardarnu kulu wiri-jangka? Lawa! Kanyirlipa-jana nyampurraju nyiyarningkijarra kirri-kari-kirra jali-maninjaku talakupurdarlu.” \p \v 14 Junga kujaju! Nyurrurla Papilunu-wardingki-patu, nyiyaku kujalpankulu wangkaja, kalankulu-nyanu manu kutu. Nyurrurla-nyangu miyi ngurrju-wati manu mirirlpari tala-wati, ngulajulu lawa-jarrija. Kulankulu pina mani. \v 15 Yinyarra yapa-patu yangka kuja kalalu yanurnu Papilunu-kurra payi-maninjaku manu jali-maninjaku talakupurdarlu, kuja-jangka kalalu-nyanu tala panu-jarlu manu. Kapulu wurnturu karrimi kirrikiji, kulalu kutu-jarrimi, lawa. Kapulu lani-jarrimi, kajika-jana warlungku jankami Papilunu-wardingki-patu-piya. Kapulu mularrpa-jarrinjarla yulami. \v 16 Kapulu-nyanu wangkami: \q1 “Waraa! Waraa! Yapa wiyarrpa-wati! Kirri nyampuju kala wiri-jarlu-nyayirni karrija. Yapa yangka kuja kalalu nyampurla nyinaja, kalalu wawarda ngurrju mardarnu mirtirili-kari mirtirili-kari nyiyarningkijarra-jangka. Manu kalalu langa-kurlangu mardarnu, rdaka-kurlangu manu waninja-kurlangu kawurlu-jangka manu pirli-kari pirli-kari-jangka. \q1 \v 17 Kaaturlu-jana kapankurlu-juku riwarri-manu parra jintangka-juku.” \p Karrijalpalu panu-kari yapaju wurnturu kirri-kijakuju. Nyampurraju pawutukungarduyu wiriwiri manu nyanungurra-nyangu warrkini-patuju kalalu kuja-purda kuja-purda yanu mangkuru-wana talakupurda. Nyangulpalu kirriji wurnturu-ngurlurlu. \v 18 Nyangulpalu kujalpa warlungku jankaja yinyaju kirri, manu nyangulpalu kunjuru rduyu-karrinja-kurra kankarlarra-kari. Purlajalu-nyanu jarnkujarnku, “Kirriji kala wiri-jarlu-nyayirni karrija kirri-kari-piya-wangu!” \v 19 Mularrpa-jarrinjarlalpalu yulaja, manulpalu-nyanu walya manu yulyulypa kujurnu jurru-kurra. (Kuja-jarrijanya kalalu malamalarlaju.) Wangkajalpalu-nyanu: \q1 “Waraa! Waraa! Wiyarrpa yinya yapa-patu! Yapa panu ngurra-kari ngurra-kari-wardingki kalalu yanu yinya-kurraju pawurturla. Kalalu payi-manu manu jali-manu nyiyarningkijarra talakupurdarlu. Kaaturlu-jana kapankurlu-juku riwarri-manu parra jintangka-juku. \q1 \v 20 Nyurrurla yapa kuja kankulu nguru-nyayirni-wangurla nyina, wardinyili nyinaya! Nyangkalu kirri yinya kuja Kaaturlu riwarri-manu! Manu nyurrurla kuja kankulu Kaatu-kurlangu yapa nyina, manu jarukungarduyu-patu nyanungu-nyangu manu kurdungurlu-patu wiriwiri nyanungu-nyangu, wardinyili nyinaya panu-juku! Yinya Papilunu-wardingki-paturlu kalalu-nyarra murrumurru-manu-nyayirni. Kaaturlu-nyarra kuja-wanawana kunka-manu. Kuja-jangkanyalu wardinyi-nyayirni nyinaya panu-juku!” \p \v 21 Ngula-jangka, marramarra pirrjirdi-nyayirnirli jarna-manu yarturlu wiri-jarlu, ngula kujurnu mangkuru-kurra. Ngula wangkaja: \q1 “Nyampu pirli wiri kujarna kujurnu ngapa-kurra, kuja-piyarlu-yijala kapu Kaaturlu walya-kurra kijirni yinya kirri Papilunu. Kapu lawa-jarri, manu kulalu yapangku nyanyi yarda. \q1 \v 22 Kulalu yapangku yarda yunparni kirri yinyarlaju, manu kulalu kitaya-piya\f + \fr 18:22 \ft harps \f* manyu-karrimi. Manu kulalu kurlumpurrngu wita-piya\f + \fr 18:22 \ft flutes \f* manu kurlumpurrngu jitirninja-kurlangu-piya manyu-karrimi, lawa. Kapu wurdungu-nyayirni karrimi. Kulalu yapangku purda-nyanyi nyiyarlangu-puka, lawa. Manu kulalu yapangku nyiyarlangu ngurrju-mani, manu kulalu yapangku yurrparni ngurlu ngalikirrirla yinya kirringka, lawa. \q1 \v 23 Kulalu jarrarlangu nyanyi jarra-pardinja-kurra yinyarla ngurrangka. Kapu karnta-wangu manu wati-wangu karrimi yupukarra-jarrinjaku, lawa. Yapa yinyarla kirringka kalalu payi-manu manu jali-manu talakupurdarlu. Kalalu pirrjirdi nyinaja yapa ngalya-kari-piya-wangu. Manu ngangkayi-kirli-paturlu kalalu-jana yapa-kari yulyurlku-yirrarnu ngurra-kari ngurra-kari-wardingki. Kala jalangu kula-ka ngana nyina.” \m Kujanya yinyaju pirrjirdi-nyayirni marramarra wangkaja. \v 24 Yimi nyampuju junga! Papilunu-wardingki-paturlu kalalu-jana pungu tarnnga-kurra jarukungarduyu-patu Kaatu-kurlangu-patu yangka kuja kalalurla nyanunguku marlaja wangkaja. Manu kalalu-jana Kaatu-kurlangu yapa pungu tarnnga-kurra. Kula nyanungurra-mipa. Papilunu-wardingki-paturluju kalalu-jana Kaatu-kurlangu yapaju pungu nguru-kari nguru-kari. Yalyuju kalalu karlija yirdiyirla. Kuja-jangkanya Kaaturluju riwarri-manu kirri yinyaju. \c 19 \s1 Ngula Kaaturlu riwarri-manu kirri Papilunu, yapangkujulurla nguru-nyayirni-wangurlaju nyanungukuju pulka-pungu \p \v 1 Ngula yinya pirrjirdi marramarra wangkanjaku lawa-jarrija, ngula-jangkarna-jana yapa panu-jarlu purda-nyangu yunparninja-kurra nguru-nyayirni-wangurla. Yunparnulpalu kilji-nyayirnirli kujarlu: \q1 “Pulka-pinyirliparla Kaatuku! Pulka-pinyirliparla Kaatuku! Muurl-mardarnu-ngalpa palinja-kujaku! Nyanunguju ngurrju-nyayirni yapa ngalya-kari-piya-wangu. Nyanunguju yartarnarri wiri-kirli. \q1 \v 2 Kaatuju junga. Manu kajana miimii-nyanyi yapa jungangku ngurrju-japa maju-japa. Nyangu yangka karnta maju kujalpa ngunaja wati-kari wati-kari-kirli. Kujarlunya karntangkuju kala-jana jinyijinyi-manu yapaju nyanungu-piyaku maju nyinanjaku. Manu-jana yapa panu-jarlu pungu Kaatu-kurlangu. Kuja-wanawana Kaaturlu miimii-nyanjarla pungu tarnnga-kurra karntaju.” \m Kujanyalpalu yunparnu. \p \v 3 Ngulalu purlanjaku rdirri-yungu kuja: \q1 “Pulka-pinyirliparla Kaatuku! Pulka-pinyirliparla Kaatuku! Kaaturlu-ka riwarri-mani kirri Papilunu warlu-kurlurlu! Kapu warrarda jankami, manu kunjuru kapu rduyu-karrimi kankarlarra-kari tarnnga-nyayirni!” \p \v 4 Ngula-jangka, yinya 24-pala marramarra wiriwiri manu murntu-pala wankaru-patu ngunanjunulu miyalu-purdanji Kaatuku pulka-pinjaku. Nyinaja-jukulpa nyinanja-kurlangurla. Pulka-pungulurla kujarlu, “Ngula-juku ngurrju! Kaatukurliparla pulka-pinyi!” \p \v 5 Ngula-jangka, ngana mayi wangkaja yangka kujalpa nyinanja-kurlangu-wana karrija: \q1 “Panungku yungulurla pulka-pinyi Kaatuku kuja karlipa pura! Yangka kuja kalurla warrki-jarri nyanunguku manu kuja kalu ngurrju-pajirni, pirrjirdirli rampakurlu, yungulurla pulka-pinyi!” \s1 Kaatu-kurlangu Jiyipi kapu yupukarra-jarrimi karnta-kurlu \p \v 6 Ngula-jangkarna-jana purda-nyangu yapangku kujalpalu-nyanu yuntarnu kilji-nyayirnirli. Kujanyalpalu wangkaja: \q1 “Kaatukurliparla pulka-pinyi! Kaatukurliparla pulka-pinyi! Warlalja-Wiri Kaatu ngulaju PIRRJIRDI-NYAYIRNI WITA-WANGU! Jalangu nyanunguju wiri yapa panuku! \q1 \v 7 Nyanunguju pirrjirdi-nyayirni yapa ngalya-kari-piya-wangu! Kujarlaju, pulka-pinjarlarlipa ngurrju-pajirni! Jalangu Kaatu-kurlangu Jiyipi kapu yupukarra-jarrimi karnta-kurlu. Nyurru-nyanu karntangkuju wurdujurra-manu yupukarrakungarnti nyanungukungarntiji. \q1 \v 8 Kaaturlurla yungu karntaku jurnarrpa kirlka-nyayirni manu kardirri yukanjaku.” \m (Ngana yinyaju karnta? Nyiya-piya-ka jurnarrpaju mardarni? Karnta yinyaju ngulaju ngalipa-piya, ngalipa kuja karliparla Kaatuku nyina. Kajirliparla Kaatuku jungarni nyina, yangka kuja karliparla ngurrju warrki-jarrimi, kujanya yinyaju jurnarrpa kardirri-piya kujalpa karntangku mardarnu.) \p \v 9 Ngula-jangka, marramarra yinyaju wangkaja ngajukuju, “Yimi nyampu yirraka pipa-kurra: Kaji Kaatu-kurlangu Jiyipi yupukarra-jarri karnta yinya-kurlu, panu kapulu turnu-jarri wardinyi-nyayirni kurapaka wiri ngarninjaku. Kaaturlu-jana nyurru yimi yilyaja yapa yinya-patuku yaninjarniki. Kujarlanya kalurla wardinyi-nyayirni marlaja nyina.” Ngula-jangka, marramarraju wangkaja ngajukuju, “Nyampuju yimi junga kuja kajana Kaatu wangkami yapaku.” \p \v 10 Ngula-jangkarna miyalu-purdanji ngunanjunu kamparru marramarraku pulka-pinjaku. Warla-pajirninjarlaju wangkaja, “Kula kuja-jarriya! Ngajujurna Kaatu-kurlangu warrkini-mipa. Ngajujurna nyuntu-piya manu panu-kari nyanungu-nyangu yapa-piya. Nyurrurlarlunkulu purda-nyangu Kaatu-kurlangu yimi, manu jungankulu-jana wangkaja Jijaji-kirliji. Kulajurla ngajuku pulka-pungka, pulka-pungkarla Kaatu-mipaku!” Kujanyaju marramarraju wangkaja. Junga nyampuju. Nganangku-puka kaji-jana yapaku yimi-ngarrirni Jijaji-kirli, marlaja wangkami karla Kaatuku. \s1 Wati-kirli nantuwu kardirrirla-kurlu \p \v 11 Ngula-jangka ngaju-nyangu jurkurrparla, nyangurna yalkiri raa-karrinja-kurra. Nyangulparna nguru-nyayirni-wangu Kaatu-kurlangu. Watilpa nyinaja nantuwu kardirrirla. Yirdi nyanungu-nyanguju ‘Kaatu-kurlangu Junga-nyayirni Warrkini Yangka Kuja Karla Wala Nyina.’ Nyampurluju kajana yapa miimii-nyanyi jungangku ngurrju-japa maju-japa. Kuja-ka yani kulu-kurra, pinyi kajana yapa maju-mipa, kula ngurrju, lawa. \v 12 Milpa nyanungu-nyangujulpa miril-manu warlu-piya, manulpa-jana mardarnu jurru-kurlangu mukarti kingi-kirlangu-piya panu jurrungka. Yirdilpa mardarnu palkangka, kulalpalu yapangku milya-pungu yinya yirdi. Nyanungu-miparlulpa milya-pungu. \v 13 Mardarnulpa jinajina-piya kirrirdimpayi yalyu palka-wangu. Manu yirdi nyanungu-nyanguju ‘Kaatu-kurlangu Yimi’. \v 14 Warrmarla nyanungu-nyangu kujalpalu nyinaja ngurungka Kaatu-kurlangurla, purajalpalu nyanunguju. Nantuwu-patu kardirri-paturlalpalu wapaja purdangirli nyanungurla, manulpalu mardarnu jurnarrpa kardirri. \v 15 Junma kirrirdimpayi yiri-nyayirni wilypi-pardija lirra nyanungu-nyangu-ngurlu. Yinya-kurlurlu kapu-jana pinyi yapa maju-wati ngurra-kari ngurra-karirla. Kapu-jana pakarni, manu kapu-jana jinyijinyi-mani nyanungu purda-nyanjaku. Kula-jana mari-jarri, lawa. Kapu-jana jungangku kurnta-ngarrirni. Junga kujaju! Kaatuju PIRRJIRDI-NYAYIRNI WITA-WANGU! Ngulaju-jana kulu-jarrija-nyayirni yapaku punku-watiki. Kujarlanya wati yinyaju nantuwu kardirrirla yilyaja yungu-jana riwarri-mani muku. Kapu-jana katirni muku yapaju yangka-piyarlu kuja kalu yapangku marnikiji-piya katirni julkukungarnti. \v 16 Wati yinya nantuwu kardirrirla, nyanunguju Mijaya, Kaatu-kurlangu Milarninja-warnu. Yirdi jinta-karilpa mardarnu jinajina-piyarla kirrirdimpayirla kujalparla wanarri jungarni-purdanji wapirrija. Yirdi yinyaju kuja ‘NYAMPU-MIPA JINTA WIRI-JARLU NGALYA-KARI-PIYA-WANGU.’ \p \v 17 Ngula-jangkarna nyangu marramarra kujalpa karrija wantangka kankarlu. Purlaja-jana jurlpuku kujalpalu warru paarr-pardija yalkiri-wana, “Turnu-jarrinjarlalu yantarni kurapaka wiriki kuja-ka Kaaturlu wurdujarra-mani! \v 18 Yaninjarlalu-jana nganja palka nyurnu-wati! Kaaturlu kapu-jana pinyi kingi-wati manu warrmarla nyanungurra-nyangu. Kapu-jana pinyi warrmarla wiriwiri manu nyanungurra-nyangu nantuwu-watirlangu. Kapu-jana riwarri-mani muku: yangka-patu kuja kalu warrki-jarri pirijina-piya, yangka-patu kuja kalu warrki-jarri talakupurda, wiriwiri manu yapa ngalya-karirlangu kapu-jana muku pinyi. Yaninjarlalu-jana nganja palka nyanungurra-nyangu!” Kujanya-jana marramarraju wangkaja jurlpu-watiki. \p \v 19 Ngula-jangkarna-jana nyangu yangka kinki manu kingi-wati wiriwiri ngurra-kari ngurra-kari-jangka. Nyangurna-jana nyanungurra-nyangu warrmarlarlangu. Turnu-jarrijalu ngurra jintangka kulu wirikingarnti. Pardarnulpalurla watiki yangka nantuwu kardirrirlaku manu nyanungu-nyangu warrmarlaku, yangka-patu kujalpalu nguru-nyayirni-wangurla nyinaja. \v 20 Mijaya yangka wati nantuwu kardirrirla, kinki manu jinta-kari-palangu yangka jarukungarduyu puuly-mardarnu yangka kuja kala warlka wangkaja Kaatu-kurlu. Puuly-mardarninjarla kujurnu-palangu rdaku wiri-kirra warlu ngulalpa jankaja, yangka kuja-ka yulyurdu karntawarrakarntawarra pukulyu parntimi. Kujurnu-palangu wankaru-jarra-juku. (Nyampuju jarukungarduyu yangka kuja kala-jana yapa yulyurlku-yungu ngangkayi-kirlirli. Yapa yinya-patuju kalalurla parntarrija pirli-jangkaku kinki-piyaku. Manu kinki-kirlangu yirdili mardarnu palkangka.) \v 21 Ngula-jangka, wati yinyarlu nantuwurlarlu-jana pungu muku kinki-kirlangu warrmarlaju junma wiri-kirlirli yangka kuja lirra-jangka wilypi-pardija. Riwarri-manu muku-jana. Palkajulpalu ngunaja warru, manulu-jana jurlpungku muku ngarnu. Ngarnulpalu-jana pirda-karda-nyayirni. \c 20 \s1 Marramarrarlu yirrarnu kinki rdakungka kaninjarra-nyayirni 1,000-pala yulyurrpuku \p \v 1 Ngula-jangka, jukurrparla nyangurna marramarra yaninjarni-kirra nguru-nyayirni-wangu-jangka. Rdaka nyanungu-nyangurla mardarnulpa jayini pirrjirdi-nyayirni, ngulalpa kiyirlangu mardarnu tuwa-kurlangu, yangka kujalparla wapirrija rdakuku. \v 2 Ngula-jangkarna nyangu warnayarra yinya. Yinya warnayarraju ngulaju Jayitana, Juju Ngawu, ngulajulpa yupa-patuku nyinaja. Marramarrarlu maninjarla warurnu jayini-kirlirli. \v 3 Ngula-jangka, tuwa rurrpa-manu kiyi-kirlirli. Ngula warna Juju Ngawu kujurnu rdaku-kurra, ngularla tirnngi-yirrarnu tuwakuju kiyi-kirlirlilki. Ngularla tirnngi-yirrarnu, kulalpa nganangku rurrpa-mantarla yinyaju 1,000-pala yulyurrpuku. Kujalpa warnayarra yinya nyinaja rdakungka, kulalpa-jana yapaju yulyurlku-yungkarlalku, lawa. Marramarra yinyarlu kapu warnayarra wiriji mardarni rdakungka 1,000-pala yulyurrpuku. Ngula-jangka kapu wilypi-maninjarla yilyami witaku ngari. \p \v 4 Ngula-jangkarna nyinanja-kurlangu panu-jarlu nyangu nguru-nyayirni-wangurla, yangka kuja kalu kingi-wati wiriwiri nyina. Yapalpalu palka nyinaja yinyarlaju nyinanja-kurlangu-paturla. Kaaturlu-jana yartarnarri yungu yungulu wiriwiri nyina Jijaji-piya. Nyangurna-jana nyanungurra-nyangu pirlirrparlangu. Kamparru yangka yapa nyampu-patu kuja kalalu nyinaja walyangka, kalalu-jana yapaku jungangku yimi-ngarrurnu Jijaji, manu kalalu-jana yimi-ngarrurnu yimi yangka kuja-jana Kaaturlu milki-yirrarnu. Kuja-jangka yapa panu-karirlili-jana pungu. Yapa yinya-patu nyinanja-kurlangu-paturla, ngulalpalu wankaru nyinaja walyangka kamparru-wiyi, kulalurla parntarrija kinkiki manu pirliki kinki-piyaku, manu kulalpalu mardarnu nampa manu yirdi rdakangka manu ngalyangka. Wankaru-jarrijalu pina, Jijaji Kiraji-piyalu-jana wiriwiri nyinaja yapaku 1,000-pala yulyurrpuku. \p \v 5 Nyampurra yapalu kamparru pina-wankaru-jarrija. Yapa panu-kari kapulu milyingka-juku ngunami 1,000-pala yulyurrpuku. Ngula-jangka Kaaturlu kapu-jana pina-wankaru-mani. \v 6 Ngana-puka kaji Kaaturlu pina-wankaru-mani nyanungu-kurlu nyinanjaku, ngulaju kapu nyina nyanungu-kurlu 1,000-pala yulyurrpuku, manu yapa yinyaju kapurla marlaja nyina wardinyi-nyayirni. Kapurla Kaatu-mipaku nyina. Kulalu yapa kuja-piyaju yarda palimi, lawa. Kapulurla Kaatuku manu Jijaji Kirajiki warrki-jarrimi maralypikingarduyu-piya, manu kapulu wiriwiri nyina Jijaji Kiraji-wana 1,000-pala yulyurrpuku. \s1 Kaaturlu kapu-jana Juju Ngawu manu nyanunguku puranjakungarduyu-patu riwarri-mani warlu-kurlurlu \p \v 7 Kaji-jana Jijaji Kiraji wiri nyina nyanungu-nyangu yapaku walyangka 1,000-pala yulyurrpuku, ngula-jangka kapu marramarrarlu rurruny-pinjarla wilypi-mani Juju Ngawu yungu wilypi-pardi rdaku-jangka. \v 8 Junga, kapu wilypi-pardimi yinyaju rdaku-jangka yungu-jana warru yani ngurra-kari ngurra-kirra yapaku yulyurlku-yinjaku. Yapa nyampurrarlu kalu yirdi-jarra mardarni: Kuuku manu Makuku. Juju Ngawungku kapu-jana yaninjarla turnu-mani kulu wirikingarnti. Kapulu panu-nyayirni karri pingi-piya. \v 9 Kujanyarna nyangu jukurrparlaju. Yapa yinya-patujulu yanurnu yirdiyi-kari yirdiyi-kari-wana kirri-kirra yangka kujalpalu Kaatu-kurlangu yapa nyinaja. Kaatulpa-jana yulkaja yapa yinya-patukuju. Warrawarra-kangulpa-jana yinyarla. Yapa yinya-patulu yanurnu yapa nyanungu-nyangu pinjaku. Kaaturlu-jana warla-pajurnu. Warlu-jana kujurnu nguru-nyayirni-wangu-jangka. Ngula-jana riwarri-manu muku. \v 10 Ngula-jangka, Kaatu-kurlangu marramarrarlu kujurnu yinya Juju Ngawu rdaku wiri-kirra warlu ngulalpa jankaja. Ngurra yinyaju pukulyu-nyayirni parntija yulyurdu kujalpa karntawarrakarntawarra kankarlarra-kari rduyu-karrija. Yangkangka-juku kuja-palangu watingki nantuwurlarlu kujurnu yangka kinki manu yangka jarukungarduyu kuja kala warlka wangkaja Kaatu-kurlu. Warlu yinyarluju kapu-palangu jankami tarnnga-nyayirni. Parrangka mungangka kapu-pala murrumurru-jarrimi-nyayirni. \s1 Kaaturlu kapu-janarla yirdiki nyanyi pukungka nyanungu-nyangurla \p \v 11 Ngula-jangkarna nyangu jukurrparla Kaatu kujalpa nyinaja nyanungu-nyangu nyinanja-kurlangurla kardirrirla. Ngula-jangka, walya manu yalkiri-pala wuruly-parnkaja nyanungu-kujaku. Lawa-nyinaja-pala. Kulalu-jana yapangku yarda nyangu, lawa. \v 12 Ngula-jangkarna-jana nyangu yapa-patu kujalu kamparru palija walyangka, wiriwiri manu panu-kari yapa. Palijalu muku nyurru-wiyi. Jalanguju karrijalpalu kamparru nyinanja-kurlangurla. Ngulalu marramarra-watirlili-jana puku-patu raa-pungu nyanungurra-nyangu. Yinyarlanyalu-jana yirdi yapa-kurlanguju yirrarnu ngurrju-japalpalu nyinaja walyangka marda, maju-japa. Kaaturlu raa-pungu nyanungu-nyangurlangu puku. Pukungka wiringka yirrarnu-jana pantirninjarla Kaaturlu yirdi yapa panu yungulu nyinami tarnnga nyanungu-wana. Pukungka-jana Kaaturlu miimii-nyangu yapa-patuju nyarrpa-jarrijalpalu walyangkaju nyurru-wiyi ngurrju marda maju marda. \v 13 Ngula-jangka yapa-patu kujalu palija mangkururla, wankaru-jarrijalu pina. Ngulalpalu karrija kamparru nyinanja-kurlangurla. Ngulalu yapa panu-karirlangu palinja-warnu wankaru-jarrija pina yangka-patu yapa kujalpalu ngunaja manparrpa-kurlangurla. Wankaru-jarrijalu pina yungu-jana Kaaturlu miimii-nyanyi puku-wati-kirlirli. \v 14 Ngula-jangka, Kaaturlu-palangu kujurnu jirrama-kari rdaku wiri-kirra warlu ngulalpa jankaja. Nguru manparrpa-kurlangu kujurnu yinya-kurraju. Manu yangkarlangu kujurnu kujalpa wiri nyinaja ngurra yinyaku. Nyanungu-nyangu yirdiji ngulaju ‘Yapa Pinja-panu’. Nyampurla warlu wiringka ngulaju yapa maju-wati kapulu palimi yarda. Junga kapurlipa muku palimi nyampurla walyangka. Yapa maju-watiji kapulu palimi pina warlu yinyarlaju. \v 15 Ngula Kaaturlu puku nyanungu-nyangu miimii-nyangu. Kuja nyangu yapa yirdi pukungka, yapa yinyaju mardarnu nyanungu-kurlu wankaru. Yapa yangka kula palka pukungka, ngulaju yapa yinyaju kujurnu rdaku wiri-kirra warlu ngulalpa jankaja. \c 21 \s1 Kaaturlu kapu ngurrju-mani jinta-kari yalkiri manu walya \p \v 1 Kujalpa-jana Kaaturlu miimii-nyangu yapa nyanungu-nyangu pukungka, ngula-jangkarna jukurr-manu jinta-kari yalkiri manu jinta-kari walya. Kamparru-warnu yalkiri manu walya-pala nyurru-juku yawu-pardija, ngula mangkururlangu yawu-pardija. \v 2 Ngula-jangkarna nyangu kirri tarruku jinta-kari Jurujulumu. Kaaturlulpa yilyaja walya-kurra. Yaninja-yanulpa nguru-nyayirni-wangu-jangka. Kirri yinyaju ngulaju ngurrju-nyayirni yangka-piya yuntardi kamina-piyarlu kuja-ka jinajina ngurrju mardarni. Kirri yinya Kaatu-kurlanguju ngulaju yuntardi-nyayirni yangka karnta-piya kuja-ka karntangku nyanyi kali-nyanu yupukarra-jarrinjakungarntirli. Kirri Jurujulumuju kuja-piya-juku. \p \v 3 Ngula-jangka, yapa kujalpa karrija nyinanja-kurlangu wiri-wana, purlaja kilji-nyayirni: \q1 “Jalangu Kaatu-kurlangu ngurra kapu karrimi yangkangka-juku kuja kalu yapa nyina. Kapu-jana jirrnganja nyina, manu kapulurla nyanunguku nyina. Yuwayi, Kaatu kapu-jana jirrnganja nyina. Kapu-jana Kaatu nyina. \v 4 Kapu-jana jirrmilypa milpa-jangka parduna-mani. Kulalu yapaju palimilki, manu kulalu yulami malamalarla, kulalu murrumurru-jarrimi. Walya yinyaju kapu ngurrju karrimi, kula walya nyampu-piya kuja karlipa jalangu nyinami. Walya nyampuju kapu lawa-jarrimi.” \p \v 5 Kaatulpa nyinaja-juku nyinanja-kurlangurla, ngula wangkaja, “Jalangurlu kapurna nyiyarningkijarra ngurrju-mani ngarlarrpa-nyayirni.” Ngula-jangkaju ngajukulku wangkaja, “Yirraka ngaju-nyangu yimi pipangka. Ngaju karna junga wangkami. Ngungkurr-nyinayaju kajirna wangkami.” \v 6 Ngula-jangka wangkaja: \q1 “Warrkijirna lawa-manulku. Ngajulurlurna ngurrju-manu nyiyarningkijarraju, manu ngajulurlu karna lawa-mani. Kaji ngana purraku-jarrimi, ngulaju kapurnarla wangkami, ‘Yuwayi, yaninjarla nganja-yangka ngapa kuja kajana wankaru mardarni tarnnga. Kulalpanpaju nyiya yungkarla kujakuju, lawa. Ngari-ka purlpurl-pardimi ngaju-nyangu ngurrangka, ngari kapurnangku kutu yinyi.’ \q1 \v 7 Ngana-puka kujalpaju ngajuku jungarni nyinaja maju yaninja-wangu, kuja-wanawana kapurnarla Kaatu nyina yapa yinyakuju, manu kapu ngaju-nyangu yapa nyina. \q1 \v 8 Kala ngana-puka kujalpa maju nyinaja, yapa yinyaju kapu jankami rdakungka warlungka yangka kuja-ka yulyurdu karntawarrakarntawarra rduyu-karrimi pukulyu-nyayirni kankarlarra-kari. Ngalya-kari kulalu-jana ngaju-kurlu wangkaja, kalajulu kurnta-jarrija ngajuku. Panu-karijili warntarla yanu Jijaji-kijakuju ngungkurr-nyinanja-wangu. Ngalya-karijilpalu majungka-jarrija. Ngalya-karirlijilpalu-jana yapa-patu-kari pungu tarnnga-kurra. Ngalya-karijilpalu kurnta-wangu warru ngunaja yapa-kurlu ngurra-kari ngurra-kari. Ngalya-kariji kalalu ngangkayi-kirli nyinaja yapa-patu-kari murrumurru-maninjaku. Ngalya-karijilpalurla parntarrija yangka pirli-jangkaku manu watiya-jangkaku tarrukuku nganta. Ngalya-karijilpalu warlka wangkaja. Junga, yapajulu muku palija nyampurla walyangka. Yapa maju nyampurraju kapulu yarda palimi warlu wiringka.” \s1 Yimi nyampu ngulaju Jurujulumu-kurlu nuwani-kirli \p \v 9 Manngu-nyanyi mayi kankulu-jana yangka wirlki-pala marramarra wirlki-pala ngama-kurlu? Ngami-wati yinyarla Kaaturlu winjurnu pama-piya. Marramarra yinya-paturlujulu winjurnu pama-piya walya-kurra yapaku murrumurru-maninjaku. Manngu-nyanyi mayi kankulu kuja? Ngula-jangkaju, jinta-kari marramarraju yaninjarla wangkaja, “Yantarni nyampu-kurra, manu kapurnangku yangka karnta milki-yirrarni kuja kapu yupukarra-jarrimi Jiyipi-kirli Kaatu-kurlangu.” \v 10 Ngula-jangka, Kaatu-kurlangu Pirlirrparlu-nyanu yartarnarri yirrarnu ngaju-kurra. Ngulaju marramarrarlu kangu kankarlarra-nyayirni pirli-kirra wararra wiri-kirra. Ngulaju milki-yirrarnu tarruku kirri Jurujulumu, yaninja-yanulpa nguru-nyayirni-wangu-jangka kujalpa Kaatu nyinaja. \v 11 Marlajalparla miril-manu Kaatuku yinyaju kirri yangka kuja-ka wantangku miril-mani murlukunpa. Junga, kirri yinyaju ngurrju-nyayirni! \v 12-13 Kirri Jurujulumu-wanajulpa karrija pinji pirli-jangka, manulpalu 12-pala tuwa kirrirdimpayi-wati karrija. Tuwa-kari tuwa-kari-wanalpalu marramarra-wati karrija, warrawarra-kangulpalu-jana tuwa-watiji. Kakarrara-purda karrijalpalu marnkurrpa kirrirdimpayi tuwa. Kurlirra-purda karrijalpalu marnkurrpa tuwa. Yatijarra-purda karrijalpalu marnkurrpa tuwa, manu karlarra-purda karrijalpalu marnkurrpa tuwa. Yirdi-kari yirdi-karilpalu jarnkujarnku mardarnu tuwangkaju. 12-pala yirdi nyampurra ngulaju yangka Yijirali-kirlangu kaja-nyanu-wati-kirlangu kujalpalu nyurru-wiyi nyinaja. \v 14 Pinji yinyajulpa nyinaja 12-pala pirli lalypangka. Nyampurra 12-pala pirli lalypangkajulpalu pinji muurl-mardarnu wantinja-kujaku. Yirdi-kari yirdi-kari-kirli nyampurraju pirli-wati. Nyampurranya yirdiji yangka 12-pala Wiriwiri Kurdungurlu-patu kujalpalu puraja Jiyipi Kaatu-kurlangu. \p \v 15 Marramarra yinyarlujulpa mardarnu jukati-piya kawurlu, marramarra yangka-juku kujaju kamparru-wiyi wangkaja. Jukati-piya yinya-kurlurlujulpa-jana miimii-nyangu warru pinji manu 12-pala tuwa yinya kirringka rdangkarlpa-japa kirrirdimpayi-japa. \v 16 Kirri Jurujulumu yinyaju wiri-jarlu pakuju wiri-piya. Wantiki manu kirrirdimpayilpa karrija kakarrara-ngurlu karlarra-kurra. Marramarra yinyarlujulpa miimii-nyangu jukati-piya-kurlurlu wurnturu-japa, kutu-japa kakarrara-ngurlu karlarra-kurra. Ngulaju 2,400 kilamata kakarrara-ngurlu karlarra-kurra. Wurnturu mayi yatijarra-ngurlu kurlirra-kurraju? Yuwayi, ngulaju 2,400 kilamata-yijala yatijarra-ngurlu kurlirra-kurraju. Nyiya-piya yinyaju kirri, kirrirdimpayi-japa? Yuwayi, ngulaju 2,400 kilamata kankarlarra-ngurlu kaninjarra-kari. \v 17 Ngula-jangka, marramarra yinyarluju miimii-nyangu kirrirdimpayi pinjiji jukati-piya-kurlurlu. Kirrirdimpayi mayi? Yuwayi, 65 mita kankarlarra-ngurlu kaninjarra-kari. \v 18 Nyiya-kurlurluju yinyaju pinjiji ngurrju-manu Kaaturluju? Ngurrju-manu pirli yukuriyukuri-jangka\f + \fr 21:18 \ft jasper \f* Nyiya-kurlurluju kirri Jurujulumuju ngurrju-manu? Kawurlu-jangka ngurrju-manu. Miril-manulpa, ngulaju milpa murrumurru-manu. Ngurrju-nyayirni junga! \v 19-20 Nyiya-piya yinyaju 12-pala pirli lalypa? Ngurrju-nyayirnili pirli-kari pirli-kari-jangka\f + \fr 21:19-20 \ft Yirdi-patu pirli-kari pirli-kariji ngulaju jasper, sapphire, agate, emerald, onyx, carnelian, chrysolite, beryl, topaz, chrysophase, jacinth manu amethyst.\f* yangka wajirrkiwajirrki, yalkiriyalkiri, karntawarrakarntawarra, yalyuyalyu, yurrpurlu, ngurrju-nyayirni-wati pararri-piya. \v 21 Nyiya-kurlurluju-jana yinya 12-pala tuwa-wati ngurrju-manu Kaaturluju? Yinyajulu pirli kardirri-jangka. Tuwa-wati yinyajulpalu miril-manu, manu yirdiyi-watiji kawurlu-jangka. Kirlka-nyayirni murlukunpa-piya-jangka. \v 22 Nyangurna warru kirri-wanaju. Kularna palka-manu Yuwarli Maralypi pulka-pinjaku Kaatuku, lawa. Ngulaju ngula-juku. Kaatuju palka. Nyanunguju PIRRJIRDI-NYAYIRNI WITA-WANGU! Manu yangka Jiyipi Kaatu-kurlangu palka-yijala. \v 23 Kirri yinyarla ngulaju wanta manu kirntangi-wangu, lawa. Ngulaju ngula-juku. Kaaturlu-ka miril-mani yungulu yapangkuju nyanyi parra-puru. Kuja-piya-yijala-ka nyanungu-nyangu Jiyipiji miril-mani warlu-piya. \v 24 Kuja-jangkanya, yapa panu kapulu warrki-jarrimi ngurra-kari ngurra-kari-jangkaju, manu wiriwiri kingi-watirli ngurra-kari ngurra-kari-ngirlirli kapulu kanyirni tala manu nyiyarningkijarra yinya-kurraju. \v 25 Kirri yinyarlaju kula munga-jarrimi, lawa. Kapu parra warrarda karrimi. Kuja-jangkanya, yinya 12-pala tuwa kapulu rurrpa-juku karrimi. Kula-jana nganangku tirnngi-yirrarni. \v 26 Yapangku ngurra-kari ngurra-kari-ngirlirli kapulu kanyirni tala manu nyiyarningkijarra kirri yinya-kurraju. \p \v 27 Yuwayi, junga kujaju. Ngana-puka kuja-ka yirdi nguna yinyarla puku wiringka, ngulaju yangka kuja karla nyina Kaatu-kurlangu Jiyipiki, kapu yapa yinyaju yukanjarla tarnnga nyina kirri yinyarlaju nyanungu-kurlu. Kala yapa maju kulalu yukami, lawa. Kulalu nyiyarlangu tarruku nganta pirli-jangka manu watiya-jangka kanyi kirri yinya-kurraju. Ngana-puka kaji maju nyina, marda kaji warlka wangkami, yapa yinyaju kula kirra-kirraju yukami. \c 22 \p \v 1 Ngula-jangka, marramarrarluju milki-yirrarnu karru. Parnkajarnilpa nyinanja-kurlangu-jangka kujalpa-pala Kaatu manu Jiyipi nyanungu-nyangu nyinaja. Ngapa nyampu-jangka karru-jangkarlu kajana yapaju wankaru mardarni tarnnga. Miril-manulpa wanta-piya yangka kuja-ka murlukunpa miril-mani. \v 2 Junga kujaju. Ngawarra yinyajulpa parnkaja kulkurru-jarra yirdiyirla wiringka. Kujarnikujarnijilpalu karrungkaju panu watiya-wati karrija kanardirla. Miyi watiyarlaju-ka kapanku yirnmi-jarrimi. Kirntangi-kari kirntangi-kari miyiji-ka yirnmi-jarri yungulu yapangku ngarni. Manu parrkaju watiyarlaju ngurrju-nyayirni mirrijini. Yapa nguru-kari nguru-kari-jangka kalu yanirni parrka maninjaku. Ngula kalu mani, kula kalu nyurnu-jarrimi yarda. \v 3 Yapa maju kulalu nyina yinyarlaju kirringka. Kaaturlu kapu warla-pajirni yinyarla nyinanja-kujaku. Yangka nyinanja-kurlangu Kaatu-kurlangu manu Jiyipi-kirlangu kapu palka karrimi. Manu yapa nyanungu-nyangu kapulu yanirni, manu kapulurla pulka-pinyi. Kapulurla warrki-jarrimi nyanunguku. \v 4 Kapulu Kaatu-kurlangu yinngirri nyanyi, manu yirdi nyanungu-nyangu kapulu ngalyangka mardarni. \v 5 Kirri yinyarla kula munga-jarrimi, lawa. Kulalu-nyanu jarnkujarnku wangkami kuja, “Yuwa! Nyangurla kapu wantaju kankarlu-jarrimi? Warlurlipa yarrpirni yungurlipa nyanyi.” Lawa, kulalu kujaju wangkami. Kaatu kapu-jana rdiliji nyina yungulu nyiyarningkijarra nyanyi. Kapulu wiri nyina tarnnga. \s1 Jijaji wangkaja kapu pina-yanirni walya-kurra \p \v 6 Ngula-jangka, marramarraju wangkaja: \q1 “Ngaju karna junga wangkami. Ngungkurr-nyinayaju kajirna wangkami. Nyurru-wiyi Kaaturlu-jana yimi-ngarrurnu nyanungu-nyangu yimi jarukungarduyu-patuku yungulu-jana jungangku yimi-ngarrirni yapaku. Kuja-piyarlu-yijala ngajuju yilyaja yungurna-jana yapa nyanungu-nyangu yimi-ngarrirni kaji nyarrpa-jarri nyampurla walyangka ngaka.” \m \v 7 Ngula-jangka, Jijajiji wangkaja: \q1 “Purda-nyangkajulu! Kapurna yungkaparri pina-yanirni walya-kurra.” \p Kujanyaju wangkaja. Nganangku-puka kaji yimi Jijaji-kirlangu nyanyi nyampurla pukungka, nyanunguju kapurla marlaja nyina wardinyi-nyayirni! Nyampurlu yimingki kangalpa yimi-ngarrirni kaji walya nyampurla nyarrpa-jarrimi ngaka. \v 8 Ngajulurlu Jaanurlu karna yimi yirrarni kujarna nyangu manu purda-nyangu. Marramarra yinyarluju milki-yirrarnu nyiyarningkijarra. Ngula-jangkajurna ngunanjunu miyalu-purdanji pulka-pinjaku yinyaku marramarraku. \v 9 Warla-pajirninjarlaju wangkaja ngajuku: \q1 “Kula kuja-jarriya! Kaatu-mipakurla pulka-pungka! Ngari karnarla nyanunguku warrki-jarrimi nyuntu-piya. Ngajujurna nyanungu-nyangu warrkini nyuntukupurdangka Kirijini-patu-piya manu jarukungarduyu-piya. Nganangku-puka kaji purda-nyanyi yimi nyampurla pukungka, ngajuju nyanungu-piya.” \p \v 10 Ngula-jangka, marramarraju wangkaja, “Yimi nyampurla pukungka ngulaju Kaatu-kurlangu. Kula yimi nyampu wuruly-mardaka yapa-kujaku. Kula-nyanu mardaka nyuntulurlu, lawa. Nyiyarningkijarra nyampurla yimingka kuja-ka wangkami, ngulaju kapulu muku palka-jarrimi jalangu-karrikarri. \p \v 11 “Ngana-puka kaji warntarla nyina, manu kaji warntarla manngu-nyanyi, ngulaju ngula-juku. Yampiya kutu, pangkala maju-juku nyinami. Kala ngana-puka kajirla Kaatuku jungarni nyina, ngana-puka kajirla nyanunguku nyina, yampiya kutu pangkala yungu jungarni nyina.” \p \v 12 Ngula-jangka, Jijajiji wangkaja: \q1 “Purda-nyangkaju! Kapurna yanirni pina walya-kurra! Kapurna-jana miimii-nyanyi jungangku. Kala kuja ngana-puka jungarni nyinaja, kapurna kanyi ngurrara ngaju-nyangu-kurra ngurrju-kurra tarnngalku. Ngana-puka kuja nyinaja jungarni-wangu, ngulaju kapurna ngurrara ngurrju-wangu-kurra yilyamirra tarnngalku. \q1 \v 13 Ngajuju karna nyinami nyiyarningkijarraku kamparru manu purdangirli. Ngajulurna nyiyarningkijarra ngurrju-manu. Ngajulu karna walku-mani nyiyarningkijarraju. \p \v 14 “Yapa kuja kalu jungarni nyina, nyanungurraju yapa kuja kalu jurnarrpa parljirni warrarda, ngurrju kujaju. Yapa yinyarraju kapujulu marlaja nyina wardinyi-nyayirni. Ngajulu kapurna-jana wangkami yungulu yani tuwa-wana kirri wiri-kirra Jurujulumu-kurra, manu kapurna-jana wangkami miyi ngarninjaku kuja kalu watiyarla pardimi yangka kuja kajana yapa wankaru mardarni. Kulalu-jana yapa ngalya-karirli warla-pajirni kuja-kurra. \v 15 Kala yapa maju-wati kulalu kirri yinya-kurraju yukami, lawa. Yapa yinyarraju jurnarrpa yungkiyi-kirli. Ngalya-karirliji ngangkayi-kirlirli kalalu-jana yapaju murrumurru-manu. Kalalu kurnta-marda-wangu warru ngunaja yapa-kurlu ngurra-kari ngurra-kari. Kalalu-jana yapa ngalya-karirlangu pungu tarnnga-kurra. Ngalya-kariji kalalu parntarrija pirli-jangkaku manu watiya-jangkaku pulka-pinjaku. Ngalya-kariji kalalu warlka wangkaja. Yapa nyampurra-piyaju kapulu kirri-kirra yukanja-wangu nyina.” \p \v 16 Ngula-jangka, Jijajiji yarda wangkaja: \q1 “Ngajurna Jijaji. Kajinkili jinta-jarri wirlki-pala jaajirla, kapurna ngaju-nyangu marramarra yilyamirra yungu-nyarra wangkami nyiyarningkijarra. Ngajujurna palka-jarrija Kingi Tapiti-wana, yangka kujalpa nyurru-wiyi nyinaja. Ngajujurna yanjilypiri wiri-piya ngula-ka mirilmiril-karri kakarrara-ngurlu murnmangka-wiyi kuja karla parrarl-pantirninjinarni.” \p \v 17 Pirlirrpa Tarruku manu karnta, yangka kuja yupukarra-jarrija Kaatu-kurlangu Jiyipi-kirli, kujanya kapala mapirri wangkami, “Yantarnili!” Kajili yapangku yimi nyampu pukungka nyanyi, kapulu wangkami, “Yantarnili!” Ngana kaji purraku nyina, yanirni kutu yungu ngarni ngapa kaji wankaru nyina tarnnga. Kularla nganangku-puka tala yinyi ngapa-wanawana, lawa. Ngari yaninjarla ngarni kutu. \s1 Yirriyirrirlirlipa purda-nyanyi nyampu yimi \p \v 18 Ngajulu Jaanu yungurna-nyarra wita ngari wangkami kuja kankulu yimi nyampu nyanyi. Kula yimi nyampu ngaju-nyangu, Kaatu-kurlangu. Wangkajaju nyanungu yungurna nyiyarningkijarra yirrarni pipangka. Warnkiri-mani karna-nyarra. Kularla yimi-kari yaarl-yirraka nyampukuju, yampiyalu! Kajili yapangku yimi-kari yaarl-yirrarni, Kaaturlu kapu-jana pinyi, kapu-jana murrumurru-mani-nyayirni, yangka kujarna kamparrurlu-wiyi yirrarnu pukungka. \v 19 Kajili yapangku mirrirni nyampu yimi ngari witarlangu, Kaaturlu kapu warla-pajirni miyi ngarninja-kujaku yangka kuja kajana yapa wankaru mardarni tarnnga. Kapu warla-pajirni kirri tarrukurla nyinanja-kujaku, yangka-kurlu kirri-kirli kujarna kamparrurlu yirrarnu pukungka. \p \v 20 Jijajirli-ka milya-pinyi yimi nyampuju junga. Nyanungurluju yimi-ngarrurnu ngajuku. Kujanya kaju wangkami ngajukuju jalanguju, “Yuwayi, yanirni pina karna walya-kurra yungkaparri! Ngula-juku ngurrju!” \p Ngajulu Jaanu karnarla ngungkurr-nyina yimi yinyakuju. “Warlalja-Wiri Jijaji, yantarni pina!” \p \v 21 Wangka karna-nyarrarla Warlalja-Wiriki Jijajiki yungu-nyarra tarnnga-juku yimiri-juku nyina. Ngula-juku ngurrju.