\id MRK - Warlpiri Short Bible -Australia 2000 [wbp] (DBL 2015) \h Mark \toc1 Yimi Jijaji-kirli Maarrku-kurlangu \toc2 Mark \mt1 Mark \mt3 Yimi Jijaji-kirli Maarrku-kurlangu \imt1 Yimi Ngurrju Jijaji Kiraji-kirli kuja Maarrkurlu Yirrarnu \is1 Nyiya-kurlu yimi nyampu? \ip Nyampuju puku yimi-kirli Jijaji-kirli yirdingkiji kuja Maarrkurlu yirrarnu nyurru-wiyi. Manulu marnkurrpa-karirli wati-patu-karirli yimi yarda yirrarnu Jijaji-kirli-yijala. Ngulajulu yirdiji nyampunya Matiyu, Luuku manu Jaanu. Ngula-paturlunyalu yarda yirrarnu yimi. Nyampu-patuju murntu-pala puku, ngulaju karlipa yangka yirdi-mani Yimi Ngurrju Jijaji-kirli. \ip Kujalpa Jijaji nyinaja walya nyampurla, ngula-purujulpa Maarrkuju nyinaja marda wirriya. Mardarla marlaja Kirijini-jarrija Piitaku. Ngulaju kulalpa Jijaji-kirlangu kurdungurlu nyinaja, walku. Jijaji kuja pina-yanu nyanungukupalangu-kurlangu-kurra nguru-nyayirni-wangu-kurra, ngula-jangkaju, Maarrkujulparla jirrnganja warru wapaja mijiniriki yirdikiji Puurluku. Manu ngula-jangkaju, jirrnganjalparla warru wapaja jinta-kariki mijinirikiji yirdikiji Parnapaku. Ngaka-pardu-karilki nyampuju Yimi Ngurrju yirrarnu Maarrkurluju yungulu Juwu-wangu-patuju pinarri-jarri Jijaji-kirli. \c 1 \s1 Jaanu Papitajirli yimi-ngarrurnu-jana jaru Juwu-patuku Jijaji-kirli \r Matthew 3.1-12, Luke 3.1-18, John 1.19-28 \p \v 1 Nyampuju Yimi Ngurrju-nyayirni Jijaji Kiraji-kirli Ngalapi-nyanu-kurlu Kaatu-kurlangu-kurlu. \v 2 Kamparru-wiyi wati yirdi Yijaya, kujalparla nyurru-wiyi marlaja wangkaja jarukungarduyu Kaatuku, nyampunya jaruju yirrarnu Jijaji-kirliji: \q1 “Purda-nyangkaju! Nyampuju yilya karna kamparru jinta-kari wati jaru-kurlu yungungku nyuntuku yirdiyi jungarni-mani.” \m \v 3 Manu ngula-jangkaju, Yijayarlu yarda yirrarnu jaru wita-karilki: \q1 “Purda-nyangkalu! Yapa-ka warru purla manangkarrarla, ngulaju kuja-ka purlami, ‘Warlalja-Wiri kuja kangalpa nyina ngalipaku, ngulaju kapu yanirni. Ngulakuju yirdiyilirla jungarni-manta yungu yanirni rarralyparla!’”\x * \xo 1:3 \xt Nyangka Isaiah 40.3 \x* \m Kujanya yirrarnu Yijayarlu jaruju nyurru-wiyiji. \p \v 4 Junga-juku, ngula-jangkaju, Jaanu Papitajijilpa warru wapaja ngurrararla Yijiralirla manangkarrarla. Junga-juku, yapajulpa-jana julyurl-yirrarninjarla papitaji-manu ngapangka, manulpa-jana wangkaja, “Pina-yaninjarlalu yalala-yirraka Kaatu nyurru-warnurla wilji panu-jangka. Kujarlanya kapu-nyarra Kaatuju kulu-wangu yawuru-jarrimi nyurrurlaku wilji-warnuku. Ngula-jangkaju, kapurna-nyarra julyurl-yirrarninjarla ngapangka papitaji-mani.” Kujanya kala-jana Jaanuju wangkaja yapa-patuku. \v 5 Kujalu purda-nyangu kuja jaru Jaanu Papitaji-kirlangu Jurujulumu-wardingki-paturlu manu Jurdiya-wardingki-paturlu, ngulakujulurla yanurnu jintakumarrarni-jiki purda-nyanjakuju. Ngulalpalurla Jaanukuju wangkaja, “Kurnta-jarri karnalu-nyanu wiljingka, manu mari-jarri karnalu-nyanu yungurnalu yalala-yirrarni Kaatu.” Ngula-jangkaju, ngapangkalku-jana papitaji-manu karru wiringka yirdingkaju Jurdunurla. \p \v 6 Yangka Jaanurlu, kala jinajina-piya mardarnu yumurru-kurlu kawartawara-kurlangu manu ngalyipi-piya wiri wartirli-wana puluku-kurlangu pinti kuja kala-nyanu warurnu. Manu kala ngarnu ngarlu manu jintilyka. \v 7 Junga-juku, yimi-ngarrurnu-jana kujarlu, “Wati jinta-kari-ka yanirni nyampu-kurraju yangka Milarninja-warnu Kaatu-kurlangu. Nyanunguju wiri-nyayirni ngaju-piya-wangu. Nyiya-jangka mayiji milarnu yungurnarla nyanunguku warrki-jarrimi?\x * \xo 1:7 \xt Acts 13.25 \x* \v 8 Ngaju karna-nyarra papitaji-mani ngapa-mipa-kurlurlu. Kala nyanungurluju kapu-nyarra kurru-pinyi Pirlirrpa Kaatu-kurlangu.” \s1 Jijaji papitaji-jarrija \r Matthew 3.13-17, Luke 3.21-22 \p \v 9 Ngakalku kuja Jijajiji yanurnu nguru-ngurlu Kaliliyi-ngirli kirri-ngirli Najariti-ngirli, yanurnurla yalumpu-kurra-juku Jaanukuju, kujalpa karrungka nyinaja Jurdunurla. Yalumpurla-juku karrungka papitaji-manu Jijajiji Jaanurluju. \v 10 Papitaji-maninja-warnuju ngula-jangkaju, Jijajiji yanulku lurlju pirntinyarra-kurra. Kuja yanu pirntinyarra-kurra, ngula-ngurluju pirntinyarra-ngurlu kankarlarra-kari nyangu yalkiri kuja lakarn-pardija. Yalkiri kuja lakarn-pardija, ngulangkaju nyangu Pirlirrpa Kaatu-kurlangu jurlpu-piya kurlukuku-piya. Ngula yanurnu, pirri-manurla Jijajiki. \v 11 Ngula-jangkaju, linpa purda-nyangu wangkanja-kurralku kankarlarra-jangka yalkiri-jangka, kujarla wangkaja nyanunguku Jijajiki, “Nyuntujunpa ngaju-nyangu Kaja-nyanu marulu. Nyuntulurlunya kanpaju miyaluju raa-pinyi.” \s1 Jijaji puta karlirr-kangu Juju Ngawungku Kaatu-kujaku \p \v 12 Ngula-jangkaju, Pirlirrpa Kaatu-kurlangurlu yilyaja Jijajiji manangkarra-kurra. \v 13 Yalirla manangkarrarla, panulpalu kuyu-kari kuyu-kari nyinaja kulu-parnta-kari kulu-parnta-kari. Ngula-purujulpa nyinaja jinta-juku parra-kari parra-kariki 40-palaku, ngulajulpa nyinaja miyi ngarninja-wangu-juku, lawa. Junga-juku, Juju Ngawu yirdi ‘Jayitana’, ngulajurla jangkardu yanurnu yungu karlirr-mardakarla Kaatu-kujaku. Kala nyanungujulpa tarnnga-juku nyinaja karlirr-yaninja-wangu-juku, lawa. Ngula-jangkaju, Kaatu-kurlangu marramarra-patulu yanurnu, ngulangkulkulpalu jina-mardarnu. \s1 Jijajirli-jana milarnu wati-patu murntu-pala yungulu purami \r Matthew 4.12-17, Luke 4.14-15 \p \v 14 Ngula-jangkaju, kujalpa Jaanu Papitajiji nyinaja rdakungka pirijinalku, ngula-jangkaju, Jijajiji pinarni yanu manangkarra-jangkaju nguru-kurra Kaliliyi-kirra. Ngula-jangkarluju yimi-ngarrurnu-jana Kaatu-kurlangu Yimi Ngurrju. \v 15 Ngulaju kuja-jana wangkaja, “Jalangu kanyarra kutulku yanirni Kaatuju nyurrurlakuju yungu-nyarra Warlalja-Wirilki jirrnganja nyina. Kujarlaju, pina-yaninjarlalu yalala-yirraka Kaatu wilji-wangurlu, manulurla ngungkurr-nyinaya Kaatu-kurlanguku Yimiki Ngurrjuku.” \p \v 16 Ngaka-pardu-karilki, Jijajijilpa wapanja-yanu pirntinyarra ngapa wiri-wana yirdi-wanaju mangkuru Kaliliyi-wana. Ngula-palangu rdipija Jimaniki manu\fig |src="CN01681B.TIF" size="col" ref="1.16" \fig* nyanungukupurdangkaku Yanturuku kuja kala-pala warrki-jarrija yawukungarduyu-jarra. Ngulalpa-palarla kujurnu yakuju-piya wiri-jarlu rdarri-mardarninjaku yawuku. \v 17 Jijajiji-palangu wangkaja, “Purayaju-pala! Yangka kuja kalanpala yawu manu, ngula-piya-yijala kapurnangkupala pinarri-mani yungunpala-jana yapa yajarninjarla turnu-mani Kaatukulku.” \v 18 Junga-juku, yampinja-yanu-pala yakujuju ngulangka-juku. Jijajilki-pala puraja. \p \v 19 Ngula-jangkaju, yaninja-yanulpalu pirntinyarra mangkuru-wana, ngulajulu-palangu rdipija wurnturu-wangu-juku Jamajiki manu kukurnu-nyanuku yirdiki Jaanuku. Ngulajulpa-pala-jana jirrnganja warrki-jarrija nyanungukupalanguku kirda-nyanuku yirdiki Jipitiki manu warrkini-patuku, ngulaju pawurturlalpalu yakuju-piya larra pina panturnu. \v 20 Kuja-palangu parlu-pungu Jamaji manu Jaanu, ngulakuju-palangu waa-manu, “Ngajuju-pala puraya!” Junga-juku, yampijalu-jana kirda-nyanu warrkini-patu yalumpurla-juku pawurturla-juku. Yampinjarla Jijajilki-pala puraja. \s1 Jijajirliji jurntarla yilyaja juju watiki \r Luke 4.31-37 \p \v 21 Ngula-jangka, ngaka-pardu-karilki yukajarralu kirri-kirra yirdi-kirraju Kapurniya-kurra Jijaji manu yapa nyanungu-nyangu. Jarrirtiyi-karirlalku-jana jirrnganja yukaja jaaji-kirra Juwu-kurlangu-kurra, ngulaju Parra-nyayirni-wangurla Juwu-kurlangurla. Ngulangkaju, Jijajirliji rdirri-yungulku jaruku pinarri-maninjaku Kaatu-kurlanguku. \v 22 Yangka kuja kala-jana Jijajirli pinarri-manu, ngulaju kala-jana pinarri-manu yimi Kaatu-kurlangu-kurlurlu kujarla yungu nyanungukuju. Yapangku kujalu jaru purda-nyangu ngurrju Jijaji-kirlangu, ngulakujulurla marlaja paa-karrija-nyayirni. Kula-jana pinarri-manu panu-kari-piyarlu kuruwarrikingarduyu-patu-piyarlu yangka kuja kalalu-jana pinarri-manu nyanungu-nyangu-mipa-kurlurlu yimi-kirlirli. \p \v 23 Kujalpa-jana Jijajirli pinarri-manu-juku yangkangka jaajirla, ngulangkajulpa nyinaja wati jinta-kariji juju-kurlu palkangka-kurlu. Ngularla Jijajikiji waa-manu kilji-nyayirni, manurla wangkaja. \v 24 “Nyuntu Jijaji Najariti-wardingki, nyarrpa-maninpa-nganpa nganimpaju? Juju panu karnalu kaninjarni yapangkaju nyina. Yaninjarla mayinpa-nganpa riwarri-mani? Nyuntuju karnangku milya-pinyi. Tarruku-nyayirni kanpa nyinami Kaatu-kurlangu.” \p \v 25 Jijajirli rdamu-pakarnu jujuju. “Wurdungu-jarriya! Nyampuku watiki jurntarla wilypi-pardiya!” \p \v 26 Ngula-jangkaju, jujungkuju mirrmirrmarlu-yungu, manulparla waa-karra-parnkaja marlaja. Ngula-jangkaju, jujujurla jurntalku wilypi-pardija. \v 27 Kujalu yapa-karirli nyangu, ngulakujulurla marlaja paa-karrija-nyayirni, manulpalu-nyanu jarnkujarnku payurnu, “Nyarrpa-yijala kujaju? Nyiya-piya yimi kangalpa pinarri-mani? Jinta-karilki kangalpa pinarri-mani panu-kari-piya-wangurlu. Nyampuju wati Jijaji pirrjirdi-jiki karla marlaja nyina Kaatukuju. Kuja kajana wangkami juju-kari juju-kariki, ngulangkuju kalu purda-nyanyi wilji-wangurlu.” \p \v 28 Ngula-jangkaju, yimijilirla kapanku marlaja kangu Jijajikiji nguru-kari nguru-kari-kirra warrukirdikirdi Kaliliyirlaju. \s1 Jijajirli panu-jarlu-jana yapa nyurnu parlpuru-manu \r Matthew 8.14-17, Luke 4.38-41 \p \v 29 Ngula-jangka, yangka-ngurlu jaaji-ngirli jirrnganja-jana yarnka-jarralku Jijajiji Jimaniki, Yanturuku, Jamajiki manu Jaanuku. Ngulajulu jingijingi yanu yuwarli-pardu-kari-kirralku Jimani-kirlangu-kurra manu Yanturu-kurlangu-kurra, yukajarralkulu kaninjarni yuwarli-kirraju. \v 30 Ngulangkaju nyurnulpa ngunaja Jimaniki kurriji-nyanu. Nyurnulpa ngunaja jurrukupurda ngawurrngawurrpa-nyayirni. Ngulajulurla Jijajikiji yimi-ngarrurnu nyurnuju. \v 31 Ngula-jangka, Jijajiji yanurnu, yaninjarla yarnkajarla nyurnukuju rdakaku, manu yarnkanjarla karrinja-yirrarnulku. Nyanunguju kapanku ngurrju-jarrija. Ngula-jangkaju, mangarrilki-jana ngayi-purraja, purranjarla yungu-jana Jijaji-pinkiki. \p \v 32 Parrangka jintangka-juku wanta yukanja-warnurla wuulywuulypalku, yapa yalumpu-wardingki kirri-wardingki-paturlu, kangurnulpalu-jana murrumurru manu ngalya-kari juju-kurlu palkangka-kurlu. \v 33 Jintakumarrarni-jiki yapalurla turnu-jarrija Jijajiki. Ngulalpalu yurlapardi lirri-karrinja-yanu tuwangka. \v 34 Jijajirliji nyangulpa-jana. Ngalya-karilpa-jana parlpuru-manu. Ngalya-karikilpa-jana wangkanjarlu jurnta yilyaja juju panu-jarlu palka-ngurlu. Kujalu juju-paturlu nyangu Jijaji, kapulu-jana milya-pinjarla wangkayarla marda yapa-karikilki. Lawa, yirdi-maninja-kujakuju Jijajirliji-jana jarraly-pinja-wangurlu rdamu-pakarnu tarnnga-kirli. \s1 Jijajirli-jana Yimi Ngurrju yimi-ngarrurnu ngurungka Kaliliyirla \p \v 35 Parra-pardu-karirlalku rangkarr-kanja-wangurla-juku, Jijajiji yakarra-pardija. Ngula-jangka, karrinja-pardinjarla jinta warru pardijarra. Yanu kirri-ngirliji warlangarrangarra-kurra yapa-wangu-kurra yangarlu-kurra. Ngulangkarla wangkaja Kaatukuju. \v 36 Kujalu Jimani manu nyanungu-nyangu wungu-warnu yakarra-pardija, ngulangkujulurla lawa-nyangu Jijajikiji. Lawa-nyanjarlalu puraja wirliya. \v 37 Puranjarla rdipijalurla, manulurla wangkaja, “Yapangku panungku kangkulu warrirni.” \p \v 38 Ngula-jangkaju, nyanungulku-jana wangkaja, “Yankurlipa yinya-kurra kirri-kari kirri-kari-kirra, ngularlangurla yungurna-jana yimi-ngarrirni Yimi Ngurrju yapa-karirlanguku. Ngulakunyarna yanurnu nyampu-kurraju walya-kurra.” \v 39 Junga-juku, warru-jana yimi-ngarrirninja-yanu jirrnganja Yimi Ngurrju jaaji-kari jaaji-karirla warrukirdikirdi Kaliliyirla-juku. Manulpa-jana ngalya-karikiji yapaku jurnta yilyaja jujuju. \s1 Wati-kirli pinti wijini-kirli kuja Jijajirli parlpuru-manu \r Matthew 8.1-4, Luke 5.12-16 \p \v 40 Ngula-jangkaju, watijirla yanurnu Jijajiki pinti wijini-kirli panu-kurlu. Junga-juku, kamparru-jukurla mirdijirrpijirrpi parntarrinjunu. Jijajikijirla warlkirninjarla wangkaja, “Warlalja-Wiri, nyuntulurlu kanpa mardarni yartarnarri Kaatu-kurlangu yapaku parlpuru-maninjaku. Kajilpanpaju mari-jarriyarla ngajukuju, ngulaju kajikanpaju wijini parlpuru-mani manu karaly-mani!” \p \v 41 Junga-juku, Jijajirla mari-jarrija, ngula waku wipinjarla marnpurnu. Ngularla wangkaja Jijajiji, “Kari-nganta karnangku mari-jarri yungurnangku parlpuru-mani wijini-jangkaju! Parlpuru-jarriya wijini-jangkaju manu karalypa-jarriya pintiji!” \v 42 Junga-juku, pintiji kapanku karalypa-jarrija wijini-jangkaju kirlkalku. \p \v 43-44 Ngula-jangkaju, Jijajilkirla wangkaja watiki, “Ngajukuju yimi-ngarrirninja-wangu nyinaya! Juwu-kurlangu-kurra Yuwarli Maralypi-kirra-wiyi yanta! Milki-yirrarninjintangku pinti yangka wijini-jangka wati jinta-kurra maralypikingarduyu-kurra yungungku pintiji miimii-nyanyi ngurrjulku. Kajingki miimii-nyanjarla kirlka-pajirni pintiji, ngulakujurla maninjarla yungka jurlpu-jarra wita-jarra ngulaju kuruwarri-ka ngunami Mujuju-kurlangu kujaju. Ngula-kurra kajingkili nyanyi ngalya-karirli yapangku, kapungkulu milya-pinyi kirlkalku wijini-wangulku.” \p \v 45 Junga-juku, yangka wati, ngulangkuju-jana yimiji kutu yimi-ngarrirninja-yanu. Yali yimi, kujalpa-jana warru yimi-ngarrurnu Jijaji-kirli, ngulaju kapanku pirri-yanu nguru-kari nguru-kari-kirra. Kujalu ngalya-karirli yapangku purda-nyangu Jijaji-kirlangu yimi, ngulaju kalalurla purda-nyanjarla turnu-jarrija, manu kalalu wipinja-wangu-manu warrarda. Kujarlaju, kula Jijajiji yukayarla panu-puruju kirri-kari kirri-kari-kirraju. Kulalpa nyinaja turnu-warnurla, lawa. Nyinajalpa yangarlu warlangarrangarrarla jinta. Ngulakujulpalurla yapaju warrarda yanurnu-juku. \c 2 \s1 Jijajirli parlpuru-manu tarlu wapanja-wangu \r Matthew 9.1-8, Luke 5.17-26 \p \v 1 Jijaji-jana jirrnganja yanurnu pina kurdungurlu-patuku kirri-kirra Kapurniya-kurra. Yapangkujulu panungku pina parlu-pungu nyanunguju, palka ngantalpa nyinaja nyanungu-nyangurla. \v 2 Jijajikilirla yanurnu nyanjaku yapa panu-jarlu, yanurnulu nyanungu-nyangu-kurra. Turnu-jarrijalurla, panu-jarlulkulpalu jilyirr-nyinaja kaninjarni, manulpalu karrija yurlapardirlangu. Kulalu nyarrpara-wanalku yukayalarni panu-kariji. Jijajirlilpa-jana yimi-ngarrurnu jaru Kaatu-kurlangu. \v 3 Kujalpa-jana wangkaja, ngula-puruju wati-patu-karirlijilpalurla kangurnu tarlu wapanja-wangu pangkarrarla murntu-palarlu. \v 4 Ngulangkujulu-jana puta raa-pinja-yanu kulkurru-wanaju. Ngulalurla jirrnganja warru yanu purdangirli yuwarli-wanaju. \fig |src="LB00305B.TIF" size="col" ref="2.4" \fig*Manu jirrnganjalurla warrkarnu kankarlarra yuwarlirla, manulurla rdurrjurnu yuwarliki lakarn-maninjaku kankarlarnikiji. Ngulalu lakarn-maninjarla rdilypirr-yungu kankarlarniji kulkurru-jarra. Ngulangkanyalu tarluju kaninjarra juturu-yirrarnu rdilypirrparlalku, ngalyipi-piya-kurlurlulu juturu-yirrarnu kaninjarra Jijaji-pirdi-kirra ngulalpa nyinaja. \v 5 Kuja-jana Jijajirli nyangu, wangkaja-nyanu kanunju-kariji, “Nyampu-patuju tarlu manu nyanungu-nyangu puntu, ngulaju kajulu ngajuku wala nyinami yungurna parlpuru-mani.” Jijaji wangkajarla nyampuku tarluku, “Wiyarrpaku, kujanparla karlirr-yanu jurnta Kaatuku wilji-wiyi, ngulaju ngula-juku. Ngajulurlu karnangku majumajuju jurnta maninjarla kijirni.” \p \v 6 Ngulangka ngalya-karilpalu nyinaja kuruwarrikingarduyu-patu. Purda-nyangulu Jijaji wangkanja-kurra, manulu-nyanu wangkaja kanunju-kariji. \v 7 “Nyampuju wati kulalparla kuja wangkayarla, lawa! Kaatulku kuja kanyanu ngarrirni nganta. Kaatu-miparlu kajana majumajuju jurnta maninjarla kijirni yapakuju.” \p \v 8 Jijajirlilpa-jana miyalurlu manu, manu nyangulpa-jana miyalurlu kujalpalurla miyalu kanunju-kari nginji-wangkaja. Ngula-jangka-jana wangkajalku, “Nyarrpa-yijala kankulu kujaju nginji-wangka? \v 9 Nyarrpa kankulu nyurrurlarlu manngu-nyanyi? Nyarrpa-manirna nyampu tarluju? Kajikarnarla mayi wangka yangka kujarnarla majumajuju jurnta maninjarla kujurnu? Kajikarna mayi karrinja-yirrarninjarla wapanjaku ngurrju-mani yungu pangkarra maninjarla karrinja-pardi? \v 10 Ngajujurna Yapa-nyayirni-wangu Kaatu-kurlangu. Kaaturluju ngajuju yilyajarni yartarnarri-kirli yungurna-jana ngajurlangurlu majumaju jurnta kijirni yapakuju. Jalangu yungurna tarlu nyampuju parlpuru-mani yungunkujulu ngaju milya-pinyilki.” \p \v 11 Junga-juku, Jijaji wangkajarla tarluku, “Ngaju karnangku wangka, karrinja-pardiya, manu pangkarrangku manta nyuntu-nyangu, ngula-kurluju ngurra-kurralku pina-yanta!” \p \v 12 Junga-juku, tarlu-jangkaju karrinja-pardija, manu-nyanu pangkarra. Ngula-jangkaju, karrinja-pardinjarla wilypirra-pardija jingijingi yapa-wanaju. Yanu pinalku. Kuja Jijajirli tarlu karrinja-yirrarnu, ngulakujulurla marlaja paa-karrija-nyayirni. Ngula-jangkaju, rdirri-yungulu pulka-pinjakulku Kaatuku. Wangkajalu-nyanu yapa panuju, “Kularlipa nyampu-piya nyangu nyurru-wiyi!” \s1 Jijajirli yajarnu wati yirdiji Liipi \r Matthew 9.9-13, Luke 5.27-32 \p \v 13 Ngula-jangka, Jijaji yalumpu-ngurlu kulpari yanu mangkuru Kaliliyi-kirra. Pirntinyarrarlalpa yaninja-yanu. Ngula-jangkaju, yapa panu-jarlulkulurla turnu-jarrija. Ngulajulpa-jana pinarri-manu. \v 14 Yali-jangkaju yampija nguru yaliji, manu wapanja-yaninjarni yanulpa yirdiyi-wanaju. Kamparrurla yirdiyirla, yuwarli-pardulpa tala-kurlangu karrija wupuju-pardu, ngulangkajulpa wati warrki-jarrija kaninjarni yirdiji Liipi. Kala-jana warrki-jarrija Ruumu-wardingkiki, ngulaju talakungarduyu. Nyanungukupalangu kirda-nyanu yirdiji Yalpiya. Kuja Jijaji yaninjarni yanurnu, parlu-pungu Liipi warrki-jarrinja-kurra, ngularla wangkaja Jijaji, “Liipi, ngajuju puraya, manu kurdungurlu-jarriya ngaju-nyangu!” Junga-juku, Liipiji karrinja-pardija, Jijajilki puraja. \p \v 15 Ngula-jangkaju, Jijajiji yanu Liipi-kirlangu-kurra ngurra-kurra miyiki ngarninjaku. Ngulangkaju-jana jirrnganja ngarnu miyi kurdungurlu-patuku nyanungu-nyanguku manu ngalya-kariki yapaku tala puntarninjakungarduyu-patuku Liipi-piya-patuku manu ngalya-kariki yapaku majuku kuja kalalu-jana punku-pajurnu. Nyampurra-piyarlu yapangku kalalu warrarda puraja Jijajiji. \v 16 Ngalya-kari yapa pinarri-patu yangka Paraji-patu, ngulangka-yijalalpalu nyinaja yuwarlirla. Ngulangkujulpalu-jana lirlki-nyangu Jijaji jirrnganja ngarninja-kurra. Nyampu-paturlu Paraji-paturlulu-jana payurnu Jijaji-kirlangu kurdungurlu-patuju, “Nyiyaku kajana jirrnganja ngarni nyampurrakuju maju-patuku?” \p \v 17 Jijajirli purda-nyangu-jana wangkanja-kurra Paraji-patuju, ngulakuju-jana wangkajalku nyanunguju, “Ngurrju yapa kulalpalu yantarla ngangkayi-kirli-kirra, kula nyiyaku? Kala nyurnu-nyayirni kajilpalu ngangkayi-kirli-kirra, ngulaju ngula-juku. Ngajurna ngangayi-kirli-piya Kaatu-kurlangu. Yanurnu kujarna ngaju nyampu-kurra walya-kurra, ngulaju kula yapaku ngurrju-mipaku yajarninjakuju. Kala ngarirna yanurnu yapaku wilji-panuku yajarninjakuju.” \s1 Yapangkulu japurnu Jijaji, ‘Mangarrirlipa yampimi ngarninja-wangurlu, ngula-jangkarlu yungurlipa jungarnirli Kaatu purami?’ \r Matthew 9.14-17, Luke 5.33-39 \p \v 18 Jaanu Papitaji-kirlangu-patu kurdungurlu-patu manu Paraji-kirlangu kurdungurlu-patu, ngulaju kalalu nyinaja mangarri ngarninja-wangu parra wiri munga wiri ngulaju yungulurla nganta yati-wangkami Kaatuku. Kala Jijaji-kirlangu kurdungurlu-patu, ngulangkuju kalalu mangarri ngarnu kutu yampinja-wangurlu. Ngula-jangkaju, nyangulu-jana ngarninja-kurra yapa-patu-karirliji, ngulajulurla yanurnu Jijajiki, payurnulu, “Nyiya-jangkarlulku-yijala kalu nyuntu-nyangurluju kurdungurlu-paturlu mangarriji kutu ngarni? Kala nyampu-kari kuja kalu nyinami mangarri ngarninja-wangu?” \p \v 19 Jijajirli-jana jangku-manu, “Jaanu-kurlangu-paturlu manu yangka Paraji-kirlangu-paturlu kalu purami-jiki kuruwarri Mujuju-kurlangu. Kala kurdungurlu-paturlu ngaju-nyangurlu kalu purami kuruwarri ngaju-nyangu jalangu-warnuju. Nyampuju yimi-nyayirni-wangu yungurna-nyarra yirri-pura yupukarra-kurlu yungunkulu pinalku nyina kuruwarri ngaju-nyangukuju. Watingki nganangku-puka kaji mani karnta nyanungu-parnta, ngulakungarntirliji kajana yirrarni kurapaka-wiyi nyanungu-nyanguku puntu-watiki yungulu ngarni. Ngula kaji palka-juku nyina yangkaju wati, ngarni-jiki kalu ngampurrparlu puntu-watirli nyanungu-nyangurlu. Kulalpalu-nyanu ngarninja-wangu-mantarla. Ngarni-jiki kalu ngampurrparlu. \v 20 Ngakarrangakarra marda yangkaju wati kapulu-jana yapangku puntu-patukuju jurnta kanyilki. Ngula-jangkaju, kapulu-nyanu mangarri-wangu-manilki maringkiji.” \p \v 21 Jijaji-jana yarda wangkaja, “Nyampuju yimi-nyayirni-wangu yungurna-nyarra yirri-pura jinajina-kurlu nyurru-warnu-kurlu yungunkulu pinalku nyina kuruwarri ngaju-nyangukuju. Nyurru-warnukuju rdilypirrpakuju jinajinakuju, kulalparla nganangku jalangu-warnu jinta-maninjarla parnta-yirrakarla wita-kariji pijijiji. Kajilpa yapangku parnta-yirrakarla jalangu-warnu pijiji nyurru-warnurla jinajinarla, ngula-jangka kajika wita-jarrimi pijijiji paljirninja-warnu, ngulangkuju kajika yangka parnta-yirrarninja-warnurlu yarda wantiki-mani rdilypirrpaju, kajika larra-pajirninja-yanilki jinajinaju.”\fig |src="Sewing Patch.tif" size="col" ref="2.21" \fig* \p \v 22 Jijaji-jana yarda wangkaja, “Nyampuju yimi-nyayirni-wangu yungurna-nyarra yirri-pura pama-kurlu jalangu-warnu-kurlu yungunkulu pinalku nyina kuruwarri ngaju-nyangukuju. Kula nganangku-puka winjikarla jalangu-warnu pama yakuju-piya-kurra nyurru-warnu-kurra pilikutu-kurlangu-kurra pinti-kirra pama-kurlangu-kurraju. Kajilpa pama winjikarla nyurru-warnu-kurra yakuju-piya-kurra, ngulaju kajika lirrinjarla rdurl-pardi yakuju-piyaju. Ngula-jangkaju, pama kajika karli walya-kurralku.\fig |src="Burst skin.tif" size="col" ref="2.22" \fig* Kala jalangu-warnu pama, yapangkujulpa winjikarla jalangu-warnu-kurra yakuju-piya-kurraju.” Kujanya-jana Jijajiji wangkaja yungulu purami kuruwarri nyanungu-nyangu-mipa. \s1 Jijajirli-jana pinarri-manu Kaatu-kurlangu Parra-nyayirni-wangu \r Matthew 12.1-8, Luke 6.1-5 \p \v 23 Ngaka-pardu-kari, Jijajijilpa-jana jirrnganja yaninja-yanu nyanungu-nyangu-purnuku kurdungurlu-patuku. Jirrnganja-jana yaninja-yanu kulkurru-jarra kujalpa miyi pardija lukarrara-piya. Ngula-piyalpalu wapanja-karrarlu-juku pajirninja-yanu rdakangkuju kurdungurlu-paturluju ngarninjakungarntirli. \v 24 Paraji-paturlu kujalpalu-jana nyangu miyi pajirninja-kurra, ngula-jangka yanurnulurla Jijajiki, ngulajulurla wangkaja, “Jalangu Jarrirtiyi ngulaju Kaatu-kurlangu Parra-nyayirni-wangu. Warrki-wangulparlipa nyinakarla jalanguju! Nyuntu-nyangu-paturlu kurdungurlu-paturlu kalu kuruwarri juwa-kijirni ngalipa-nyangu kuja kalu miyiji pajirninja-yani Parra-nyayirni-wangurla!” \p \v 25-26 Jijaji-jana wangkaja Paraji-patuku, “Milya-pinyi kankulu yimi Tapiti-kirli kujalpa-jana warrmarla nyanungu-nyangu mardarnu nyurru-wiyi. Mangarri-wangulpalu nyinaja yarnunjuku-nyayirni. Ngula-jangka, jirrnganja-jana yanu Tapitiji Kaatu-kurlangu-kurra Kaluku Tarruku-kurra. Ngulangkanya kala warrki-jarrija wati jinta maralypikingarduyu Ngardarri-kirlangu Wiri yirdi Piyata. Kaninjarni kaluku-nyayirni-wangurla kalalurla mardarnu mangarri-nyayirni-wangu tarruku-nyayirni Kaatuku. Nyampuju mangarri-nyayirni-wangu, ngulajulparla kurapaka ngunaja Kaatu-kurlangu. Ngulaju kalalu ngarnu maralypikingarduyu-miparlu Piyata-piya-miparlu. Kala yapa-karirliji kulalu nganjarla, lawa. Junga-juku, yukajarni Tapiti kaluku-kurra, mangarri-nyayirni-wangu manu kutu, manu-jana maninjarla yungu warrmarlaku nyanungu-nyanguku. Kujakuju Kaaturlu kula warntarla-pajurnu, lawa.” \p \v 27 Jijaji-jana yarda wangkaja Paraji-patuku, “Kaaturlu-jana ngurrju-manu yapaju ngulaju kula nyampuku Parra-nyayirni-wanguku. Kaaturlu-jana kaji-yirrarnu Parra-nyayirni-wangu nyanungu-nyangu yapaku yungulu ngurrju rarralypa nyinami. \v 28 Ngula-juku, ngajujurna Yapa-nyayirni-wangu Kaatu-kurlangu. Warlalja-Wiri karna nyina nyampukuju Parra-nyayirni-wangukuju Kaatu-kurlanguku.” \c 3 \s1 Jijajirli parlpuru-manu wati rdaka manjanja-kurlu \r Matthew 12.9-14, Luke 6.6-11 \p \v 1 Ngaka-kari Kaatu-kurlangurla Parra-nyayirni-wangurla, Jijaji yanurnu pina jaaji-kirra Juwu-kurlangu-kurra, ngulangkaju parlu-pungu wati rdaka manjanja-kurlu. \v 2 Ngulangka-yijalalpalu Paraji-patuju karrija, Jijajilpalu karrinjarla warrawarra-kangu kaji marda parlpuru-mani wati rdaka manjanja-kurlu Parra-nyayirni-wangurla Kaatu-kurlangurla. Kajilpa Jijajirli wati rdaka manjanja-kurlu parlpuru-mantarla Parra-nyayirni-wangurlaju, kajikalurla jangkardu wangkami kujaju, “Nyuntulurlu kanpa rdilyki-pinyi Mujuju-kurlangu kuruwarriji.” \v 3 Junga-juku, Jijajirla wangkaja watiki rdaka manjanja-kurluku, “Karrinja-pardiya, manu yantarni nyampu-kurra!” \v 4 Ngula-jangka, Jijajirli-jana japurnu yapa panu-juku kujalpalu karrija warru, “Nyarrpa kangalpa Kaatu wangka kuruwarrirla nyanungu-nyangurla? Nyarrpa-manirlipa nyurnu kajilparlipa nyangkarla Parra-nyayirni-wangurla? Jina-mardarni mayirlipa, kapi mayirlipa yampimi? Pinyi mayirlipa tarnnga-kurra, kapi mayirlipa wankaru-mani? Nyarrpa kankulu purda-nyanyi nyurrurlarluju?” \p Wurdungulkulpalu paa-karrija. Kulalu nyarrpalku wangkayarla. \v 5 Jijaji-jana kulu-jarrija Paraji-patuku. Mari-jarrija-jana wiljiki warntarlaku. Junga-juku, wangkajarla watiki rdaka manjanja-kurluku, “Waku wipiya!” Junga-juku, rdakaju wurr-kijirninjarla wipija, ngula rdakaju ngurrju-jarrija pina. \v 6 Paraji-paturlu nyangulu Jijaji wati-kirra parlpuru-maninja-kurra, ngula-jangkarluju, yampinja-yanulkulu jaajiji. Ngula-jangka, turnu-jarrijalu Paraji-patu manu Yarurdu-kurlangu-patu kurdungurlu-patu. Turnu-jarrinjarla jaaly-manulpalurla jangkardu Jijajiki nyarrparlu yungulu pinyi. \s1 Jijajirli-jana parlpuru-manu yapa nyurnunyurnu mangkururla pirntinyarra yirdingka Kaliliyirla \p \v 7-8 Ngula-jangka, Jijaji manu nyanungu-nyangu kurdungurlu-patu yanulkulu pina mangkuru-kurra ngapa wiri-kirra Kaliliyi-kirra. Yapa panungku yalumpu-wardingkirli Kaliliyi-wardingkirli, purajalu Jijaji yali-kirraju. Manu yapa-karirlilpalu purda-nyangu nguru-kari nguru-karirla yimi nyanungu-kurlu. Ngula-jangkaju, purda-nyanjarla yanurnulpalu Jijajiki nyanjaku. Panu-karijilirla yanurnu Jurdiya-jangka, Jurujulumu-jangka, Yitumiya-jangka, manu nguru kakarrara-jangka kuja-ka ngunami karru yirdi Jurdunu ngulangka payangkarra, kujalpa karrija ngurrara-kari. Panu-karijilpalurla yanurnu kirri-jarra-jangka Taya-jangka manu Jirdana-jangka. \v 9-10 Kamparru-wiyilpa-jana Jijajirli parlpuru-manu panu-kari yapa, yangka kujalpalurla wapirdi parnkaja nyurnunyurnu. Junga-juku, kujalu yapa-karirli purda-nyangu yimi Jijaji-kirli, kuja-jana parlpuru-manu nyurnunyurnu, ngulakulurla turnu-jarrija yali-kirra-juku yungulu marnpirni nyanungu palka parlpuru-jarrinjakungarntirli. Ngulangka, wangkaja-jana Jijaji kurdungurlu-patuku, “Kangkarnijili pawurtu nyampu-kurra, yungurna warrkarni pawurturla yapa panu-kujaku. Kajikajulu marda ngurl-kanjarla katirni yapa panungkuju.” \v 11 Ngalya-kari yapangku kujalpalu nyangu Jijaji juju-kurlurlu maju-kurlurlu, kalalurla yaninjarla yaruju-juku parntarrinjunurnu Jijajikiji, manu kalalurla waakarra-parnkanjarla wangkaja, “Nyuntujunpa Ngalapi-nyanu Kaatu-kurlangu!” \v 12 Jijajirli kala-jana rdamu-pakarnu jujuju, manu kurnta-ngarrurnu kujarlu, “Nyampu-warnuju wurdungulu nyinaya! Kalakankulu-jana ngaju milki yirdi-mani! Kujarlajulu ngajuku yimi-ngarrirninja-wangu nyinaya wurulypa!” \s1 Jijajirli-jana milarnu nyanungu-nyangu kurdungurlu 12-pala \r Matthew 10.1-4, Luke 6.12-16 \p \v 13 Ngula-jangkaju, Jijajiji yanu pamarrpa-kurra, ngulangka yaninjarla warrkarnu. Yilyaja-jana jaru wati-patuku kujalpa-jana nyanungurlu wardu-pungu. Ngula-jangkajulurla yanurnu. \v 14 Ngula-jangkaju, wati-patu-jana milarnu, ngulaju 12-pala, manu-jana yirdi yirrarnu ‘Kurdungurlu Wiriwiri’. Wangkaja-jana, “Nyurrurla karna-nyarra ngungu-mani manu milarni yungunkulu-jana ngaju-wana nyina. Manu ngaka yungurna-nyarra yilyami yungunkulu-jana yimi-ngarrirni ngaju-nyangu jaru yapa-kariki. \v 15 Ngakarna-nyarra yilyami yartarnarri-kirli, yungunkulu-jana jurnta yilyami juju ngawungawu yapaku.” \p \v 16-19 Nyampu-patunya yirdiji wati-jana milarnu: Jimani (ngulakujurla Jijajirliji yirdi-karilki yirrarnu Piita); Jamaji manu nyanungukupurdangka kukurnu-nyanu Jaanu, nyampu-jarraju-pala ngalapi-nyanu-jarra Jipiti-kirlangu. (Jijajirli yirdi-palangu yirrarnu ‘Kulinypa-jarra Wirnpa-piya-jarra’); Yanturu, Pilipi, Parrjulumu, Matiyu, Tamiji, Jamaji ngulaju ngalapi-nyanu Yalpiya-kurlangu, Tardiyu, Jimani ngulaju ‘Kulu-parnta Wita-wangu’, manu Jutuju Yikariya. Nyampurlu Jutujurlu yangka kuja-jana ngaka yimi kangu Juwu-patuku wiriwiriki yungulu puuly-mardarninjarla pinyi Jijaji. \s1 Juwu-paturlu wiriwirirli, Juju Ngawu pajurnulu Jijajiji yirdiji Pirljipu nganta \r Matthew 12.22-32, Luke 11.14-23, 12.10 \p \v 20 Ngula-jangkaju, Jijaji manu nyanungu-nyangu kurdungurlu-patu yanulkulu pina kirri-kirra Kapurniya-kurra yuwarli nyanungu-nyangu-kurra, kujalpalu nyinaja kamparru-wiyi. Ngula-kurrajulpalu yali-kirraju yapa panu-karilki yarda turnu-jarrija. Ngulangkujulpalu-jana warrarda kapakapa-manu Jijaji manu nyanungu-nyangu kurdungurlu-patu miyi-kirra ngarninja-kurra. \v 21 Ngula-puruju nyanungukupalangurlu ngati-nyanurlu manu nyanungukupurdangka-paturlu kukurnu-nyanu-paturlu purda-nyangulu kirri-kari-ngirli kujalpalu kapakapa-manu nganta warrarda Jijajiji. Ngulalu-nyanu wangkaja, “Yali Jijaji, rama-jarrija nganta! Yankurliparla yungurlipa jina-mardarni.” Junga-juku, yanulkulurla Jijajikiji jina-mardarninjaku. \p \v 22 Kujalpa-jana Jijaji jirrnganja nyinaja kurdungurlu-patuku, yalumpurla-yijalalpalu nyinaja yangkaju kuruwarrikingarduyu-patu Jurujulumu-wardingki-patu. Warlkalpalu-jana wangkaja yapa-patu-kariki jaruju kujanya, “Jijajiji-ka nyinami Juju Ngawu-kurlu yirdi-kirli Pirljipu-kurlu palkangka-kurluju. Pirljipu yangka Juju Ngawu ngulaju kajana juju-kari juju-kariki nyinami wiri-jarlu. Ngula-kurlurlunya Pirljipu-kurlurlu Jijajirli kajana jurnta yilyami juju-patu-karilki yapakuju.” \p \v 23 Kuja-jana Jijajirli purda-nyangu wangkanja-kurra, ngulakuju-jana wangkaja, “Yantarnili nyampu-kurra!” Junga-juku, Jijaji-pirdi-kirralu yanurnu, kujalpa nyinaja. Yirri-puraja-jana yimi-nyayirni-wangu jukurrpa kujarlu, “Juju Ngawungku, kajilpa nyinakarla kaninjarni yapangka, nyarrparlu kajika-nyanu wilypi-maninjarla yilyami yapa-ngurlu? Lawa! Kulalpa-nyanu wilypi-maninjarla yilyayarla! \v 24 Manu yimi-kari yungurna-nyarra yirri-pura. Ngurrara-jintarlu kajilpalu-nyanu yapangku warrarda pakakarla, kulalpalu ngulaju turnulku jintangkalku warrarda nyinakarla, ngulaju kajikalu muku lawa-jarrimilki. \v 25 Manu kajilpalu-nyanu kirda-nyanurlu, ngati-nyanurlu, papardi-nyanurlu, manu ngawurru-nyanurlu warrarda pakakarla nyanungu-paturlu warlaljarlu, yalumpu-paturlangu kulalpalu nyinakarla turnu-juku jintangka-juku, ngulaju kajikalu muku lawa-jarrimi-yijala. \v 26 Manu kulalpa-jana Juju Ngawungku Pirljipurluju juju-kari juju-kari jurnta yilyayarla yapakuju, lawa. Kajilpa-jana jurnta yilyayarla, ngulaju kajika rampaku-jarrinjarla lawa-jarrimilki.” \p \v 27 Ngula-jangkaju, Jijaji-jana yarda wangkaja yimi-nyayirni-wangu-kari Juju Ngawu-kurlu-yijala. “Juju Ngawu ngulaju wati-piya kulu-parnta-piya. Milya-pinyi-yijala kankulu kajilpa purunjunju yukayarla wati-kirlangu-kurra kulu-parnta-kurlangu-kurra yuwarli-kirra wijikingarnti. Ngulakungarntiji kamparru-wiyi yarnkami karla kulu-parntakuju, manu wayirni-ka rdaka-jarra wirliya-jarra. Ngula-jangkarlunya-ka manilki wijingkiji jurnarrpaju. Ngula-piya-yijala ngaju karna pirrjirdi-nyayirnilki nyina Juju Ngawu-piya-wangu!” \p \v 28 Ngula-jangkaju, yarda-jana wangkaja Jijajiji, ngulaju kuja, “Langa-kurra-mantalu! Nganangku-puka kajilpa punku-pajikarla Kaatu marda manu marda yapa jinta-kari, ngula-jangkaju Kaatu kajikarla yawuru-jarrimi-juku yalala-yirrarninja-warnukuju. \v 29 Kala nganangku-puka kajilpa punku-pajikarla Pirlirrpa Kaatu-kurlanguju, ngulakuju Kaaturluju kajika-nyanurla kunka-mani. Tarnnga-juku kapu nyinami wilji panu-juku Kaatu-wangu.” \v 30 Nyampunya jaru Jijaji wangkaja kujalu kamparrurlu-wiyi yangka kuruwarrikingarduyu-paturlu warlkangku juju-pajurnu Jijajiji. \s1 Yimi nyampu ngulaju Jijajikipalangu ngati-nyanu-kurlu manu nyanungukupurdangka-patu-kurlu kukurnu-nyanu-patu-kurlu \r Matthew 12.46-50, Luke 8.19-21 \p \v 31 Ngula-jangkaju, yanurnulurla ngati-nyanu manu kukurnu-nyanu Jijajiki nyanjaku. Ngulaju karrijalpalu yitirli-jiki yarlungka. Yali-ngirlijikili yilyajarni yapa jinta kaninjarni-kirraju yajarninjaku Jijajiki. \v 32 Ngula-jangkaju, panu-jarlu-nyayirnilpalurla warrukirdikirdi nyinaja Jijajikiji, manu wangkajalurla, “Jijaji, ngati-puraji manu kukurnu-puraji-purnu kalu karrimi yitirlirla yarlungka. Wangkami yungungkulu.” \p \v 33 Jijajirli-jana payurnu, “Ngana ngajukupalangu ngatiji warlaljaju? Manu ngana-kari ngajukupurdangkaju warlaljaju?” \v 34 Manu-jana nyangu Jijajirliji yapa, kujalpalu warrukirdikirdi nyinaja nyanungu-wana. Ngula-jangka wangkaja-jana, “Nyampurra-jala-ngarra ngajuku ngatiji manu ngajukupurdangkajulu warlaljaju. \v 35 Nganangku-puka kaji purda-nyanyi Kaatu wilji-wangurlu manu purami, ngulanyalu ngajukupurdangka kukurnu, ngawurru, manu ngajuku ngati warlaljaju.” \c 4 \s1 Jijaji-kirlangu yimi-nyayirni-wangu jukurrpa wati-kirli ngurlu kuja warru kujurnu miyikingarnti \r Matthew 13.1-9, Luke 8.4-8 \p \v 1 Ngaka-pardu-karilki, Jijajilpa nyinaja pirntinyarra mangkuru Kaliliyirla. Ngula-kurrajukulurla yapa panu yanurnu, manu turnu-jarrijalkulpalurla yungulu purda-nyanyi jaru pinarri-maninja-kurra. Kujakungarntiji Jijajiji warrkarnu pawurtu-kurralku, ngulangkalkulpa nyinaja. Yapajulpalu karrija warru pirntinyarrarla-juku. \v 2 Ngulakuju-jana yimi-ngarrurnu jaru Kaatu-kurlu, nyiyarningkijarralpa-jana yimi-nyayirni-wangu jukurrpa yirri-puraja, wangkaja-jana, \p \v 3 “Purda-nyangkajulu! Yungurna-nyarra jaru wita yirri-pura ngarrka-kurlu jinta-kurlu kujalpa mardarnu yakujurla ngurlu panu. Kujalpa warru yanu yarlu-wana, ngulajulpa ngurluju warru pirri-kujurnu miyiki pardinjakungarnti. \v 4 Kujalpa warru wapaja, ngulangkuju warru kujurnu ngurlu kuja-purda kuja-purda. Panu-kariji ngurluju wantija yirdiyirla. Ngurlu, kujalpalu wantija yirdiyirla, ngulajulpalu-jana jurlpungku jayirr-maninjarla muku ngarnu. \p \v 5-6 “Ngurlu, kujalpalu wantija walyangka tarlangka, ngulajulpalu pardija ngari wita. Putalpalu wiri-jarrija manu kirrirdi-jarrija. Ngarnajulu putaputa yukaja tarlangka walyangkaju, lawa-juku. Manu wantangkulpa-jana jankaja linji-karda ngarnaju rdarrjangkaju ngapa-wangurla. \p \v 7 “Ngurlu, kujalpalu wantija marnangka jilkarla-kurlurla warrukirdikirdi, ngulajulu pardija jilkarla-wana. Ngulajulpa-jana jilkarlarlu kurl-mardarnu tarnnga-juku, ngulaju ngurlujulpalu kurl-mardarninja-warnuju tarnnga-juku maju-jarrija. Kulalu wiri-jarrija ngurlu-kurluju, lawa. \p \v 8 “Kala ngurlu, kujalpalu wantija walyangka walyirirla, ngulajulu muku purrulyun-pardija ngurrju-juku manu wiri-jarrija. Ngulalu wiri-jarrija ngurlu-kurlu ngurrju-kurlu walya-jangkaju, ngulaju yapaku ngarninjaku. Panu-kari ngurlu marnkurrpa-kurlu, panu-kari panu-kurlu, panu-kari panu-jarlu-nyayirni-kirli ngurlu-kurluju.” \p \v 9 Ngula-jangka, Jijaji-jana wangkaja, “Kuja kankulu nyurrurlarlu langa mardarni purda-nyanja-kurlangu, ngulangkujulu purda-nyangka yirriyirri-nyayirnirli!” \s1 Nyiyaku kala-jana Jijaji wangkaja yimi-nyayirni-wangu jukurrpa yapaku? \r Matthew 13.10-17, Luke 8.9-10 \p \v 10 Ngula-jangka, Jijaji-jana jirrnganja yanu yarlu-kurra yapa-wangu-kurra. Ngula-jangkaju, jirrnganja nyinajalkulpa-jana nyanungu-nyangu-patuku kurdungurlu-patuku manu ngalya-karirlanguku yapaku. Ngulangkujulu japurnu Jijaji, “Yangka yimi-nyayirni-wangu jukurrpa wati-kirli ngurlu panu-kurlu, milki-yirraka-nganpa yungurnalu langa-kurra mani.” \p \v 11 Junga-juku, Jijajirlilki-jana pina-yimi-ngarrurnu yimi-nyayirni-wangu jukurrpaju, yirri-puraja-jana yarda, “Kaaturluju yilyajarni yungurna-nyarra yimi-ngarrirni nyanungu-kurlu yangka kuja kajana Warlalja-Wiri nyina yapakuju. Kala ngalya-kariki yapaku, kularna-jana yimi-nyayirni-wangu warraja-mani yungulu langa-kurra-mani. \q1 \v 12 ‘Kujarlaju, kuja karna-jana wangka yangka yapa-kariki, nyanyi kajulu paniya-kurlurlu milya-pinja-wangurlu-juku, manu jamulu purda-nyanyi kajulu langa-kurlurlu. \q1 Kajilpajulu milya-pungkarla jungangku, ngulaju kajikalurla pina-yani Kaatukulku. Ngula-jangkaju, Kaatu kajika-jana kulu-wangu yawuru-jarri-yijala.’”\x * \xo 4:12 \xt Nyangka Isaiah 6.9-10 \x* \s1 Jijajirli-jana milki yimi-ngarrurnu yimi-nyayirni-wangu jukurrpa wati-kirli ngurlukungarduyu-kurlu kurdungurlu-patuku \r Matthew 13.18-23, Luke 8.11-15 \p \v 13 Ngula-jangka, Jijajirli-jana japurnu, “Kula kankulu marda mani nyampuju ngurlu-kurlu yimi-nyayirni-wangu jukurrpa? Nyarrparlulku-yijalankulu milya-pinyi yimi-nyayirni-wangu-kari kajirna-nyarra yimi-ngarrirni? \v 14 Yangkangku ngarrkangku, yangka kujalpa warru kujurnu ngurlu, ngula ngurlu, ngulaju Kaatu-kurlangu-piya yimi-piya. Ngula-piyarlu-yijala karna-jana jaruju yimi-ngarrirni warru yapa-patu-kariki. \p \v 15 “Panu-kari yapa kalu nyina yirdiyi-piya. Ngurlu kujalu wantija yirdiyirla, kujalu jurlpungku muku ngarnu, ngula-piyarlu-yijala yapangku kalu jamulu purda-nyanyi jaru Kaatu-kurlanguju. Ngula-jangkaju, yanirni kuja-ka Juju Ngawulku, ngulangkuju kajana jurnta kanyi jaruju jurlpu-piyarlu. \p \v 16 “Ngalya-kari yapa kalu nyina tarla walya-piya. Ngurlu kujalu wantija tarlangka, kujalu ngarnaju puta yukaja tarlangka, ngula-piyarlu-yijala kalu yapangku jamulu purda-nyanyi jaruju Kaatu-kurlangu, manu kalurla ngungkurr-nyinami jarukuju wardinyi-wiyi. \v 17 Jaru kajana putaputa yukami langa-kurra, lawa. Ngaka kajili-jana yapa-karirli rdapakarrkanjarla jinyijinyi-mani, manu kaji-jana majurlangu rdipimi, ngulangkuju kalu wajawaja-maninjarla yampimi Kaatu-kurlangu jaruju. \p \v 18 “Ngalya-kari yapa kalu nyina walya-piya jilkarla-kurlu-piya. Purda-nyanyi-yijala kalu Kaatu-kurlangu jaruju. \v 19 Puta-ka wiri-jarri jaruju langangkaju. Kala warrarda kalu-nyanurla wajampa-jarri nyiyarningkijarraku manu wartardi-jarri nyiyarningkijarrarla nyanungu-nyangurla. Yulkami kalu-nyanurla warrarda talaku manu jurnarrpaku nyanungu-nyanguku warlaljaku. Ngulangkunya kajana warla-pajirni jaru-kujaku wiri-jarrinja-kujakuju. Kujarra-piya kula kalurla nyinami jukarurru Kaatuku, lawa. \p \v 20 “Ngalya-kari yapa kalu nyina walya walyiri-piya. Purda-nyanyi kalu jaru Kaatu-kurlangu, ngulaju kalurla ngungkurr-nyina jarukuju. Jintawarlayi-juku kalurla marlaja wiri-jarri Kaatukuju: Ngalya-kari ngari wita, ngalya-kari wita-karrikarri, ngalya-kari karrikarri-wangu kalurla marlaja wiri-jarri.” \s1 Jijaji-kirlangu yimi-nyayirni-wangu jukurrpa jarra-kurlu \r Luke 8.16-18 \p \v 21-22 Jijaji-jana yarda wangkaja, “Kulalpa-nyanu nganangku nyiyarlangu wuruly-mardakarla Kaatu-kujaku, lawa. Kapu jungangku palka-maninjarla nyanyi. Yimi ngaju-nyangu ngulaju jarra-piya. Kuja kalu yapangku wajawaja-mani nyiya mayi, kulalpalu palka-mantarla mungangkaju. Mani kalu jarra, manu yali-kirlirli warru nyanyi kalurla. Yuwayi, jarra yali-kirlirli kajikalu palka-mani nyiyarlangu. Jarra, kuja kankulu rdulinyi mungangka, kula kankulu wuruly-yirrarni kanunjumparra parrajarlaju manu pangkingkaju ngunanja-kurlangurlaju, lawa. Yarlungka kankulu yirrarni yapaku yungulu nyanyi. \v 23 Kuja kankulu nyurrurlarlu langa mardarni purda-nyanja-kurlangu, ngulangkujulu purda-nyangka yirriyirri-nyayirnirli!” \fig |src="HK00152B.TIF" size="col" ref="4.23" \fig* \p \v 24 Ngula-jangka, Jijaji-jana wangkaja, “Langalu rdilypirr-karriya! Langa-kurra mantalu! Nyiya-puka kajilpankulu-jana yungkarla yapa jinta-kariki, ngula-wanawana kajika-nyarra Kaaturlu yinyi. Junga! Kajika-nyarra maya-kari maya-kari yinyi! \v 25 Nganangku-puka yapangku kuja-ka langa-kurra-mani wita Kaatu-kurlangu jaru, ngulaju kapurla Kaaturluju yarda pinarri-mani wiri-nyayirni jaruju. Kala kuja-ka yapa ngana-puka nyina Kaatu-kurlanguku jaruku pinarri-jarrinja-wangu, ngulakuju kapurla jurnta kanyi jaruju.” \s1 Jijaji-kirlangu yimi-nyayirni-wangu jukurrpa ngulaju Kaatu-kurlangu warlalja turnu-warnu-kurlu \p \v 26 Jijaji yarda-jana wangkaja, “Ngajulurlu yungurna-nyarra yirri-pura yimi-nyayirni-wangu jinta-kari Kaatu-kurlu yangka kuja kajana Warlalja-Wiri nyina yapakuju. Kaatu-kurlangu turnu ngulaju ngurlu-piya kuja kajana watingki warru kijirni kuja-purda kuja-purda yungu-nyanu mangarri wiri-mani. \v 27 Ngula-jangka, munga-kari munga-kariji-ka jarda ngunami watiji, parra-kari parra-kariji-ka yakarra-pardinjarla warru wapami. Purrulyun-pardimi-ka walya-jangka ngurluju. Purrulyunpa-jangka-ka wiri-jarrilki. Ngarrkangkuju-ka nyanyi parrangkaju. Ngulaju kula kajana milya-pinyi nyarrpa mayi kuja kalu wiri-jarri. \v 28 Walyangka ngurrjungka kalu purrulyun-pardi. Purrulyunpaju-ka pardi wita-wiyi, ngula-jangkaju-ka wiri-jarrimirra, ngula-jangkaju-ka wujulypalku palka-jarri. Ngula-jangka, kuja-ka wujulypa lakarn-pardi, ngula-jangkaju-ka ngurluju warrajalku nyina lakarn-pardinjarla. \v 29 Yukuri-jangka, linji-jarrilki-ka, ngulakuju karla jangkardu yanirni junma-kurlulku watiji. Jarnjarn-pakarnilki kajana ngurlu-kurluju mangarri ngarninjakungarntirliji. Ngula-piyarlu-yijala kapu-jana Kaaturlu warru turnu-mani yapa nyanungu-nyangu yungu-jana Warlalja-Wirilki nyina.” \s1 Jijaji-kirlangu yimi-nyayirni-wangu jukurrpa ngurlu-kurlu wita-nyayirni-kirli jirdi-kirli \r Matthew 13.31-32, Luke 13.18-19 \p \v 30 Jijaji-jana yarda wangkaja, “Nyiya-piya kalu nyina yapaju Kaatu-kurlangurla turnungka yangka kuja kajana Warlalja-Wiri nyina? Marda kalu nyina ngari marnkurrpa-mipa. Ngulaju ngula-juku. \v 31 Kaatu-kurlangu turnu ngulaju wita-nyayirni-piya ngurlu-piya jirdi-piya kuja-ka wita-wiyi yirrarni walyangkaju ngurluju watingkiji. \v 32 Ngula-jangkaju, ngakarrangakarralku kuja-ka pardimi watiya wiri watiya-kari-piya-wangu, ngula-kurraju kalu yanirni jurlpu panu-jarlulku. Yuwalilki kalu ngurrju-mani watiyarla yamangka wiringkalku. Ngula-piya-yijala Kaatu-kurlangu turnu. Jalangu marda kalurla marnkurrpa-mipa nyina yapaju. Ngulaju ngula-juku. Ngaka kapulurla nyina yapa panu-nyayirni Warlalja-Wiriki.” Kujanya-jana Jijajiji wangkaja yapakuju. \p \v 33 Nyampurra-piya jukurrpa yimi-nyayirni-wangu-piya kala-jana yimi-ngarrurnu panu. Yimi-ngarrurnulpa-jana jaru yirriyirrirli yapaku yungulu milya-pinja-yani wita-kari wita-kariji. \v 34 Ngulalpa-jana Jijaji wangkaja yapa-kariki, kala-jana yimi-ngarrurnu jukurrpa yimi-nyayirni-wangu-mipa. Kuja kala nyinaja nyanungu-nyangu-patu-kurlu kurdungurlu-patu-kurlu yapa-wangurla, ngulakuju kala-jana ngaka-yijala ngulangka yimi-nyayirni-wangu warraja-manu muku. \s1 Jijajirli pulya-manu ngapa wiri manu mayawunpa parnkanja-kurra \r Matthew 8.23-27, Luke 8.22-25 \p \v 35 Ngula-jangkaju, parrangka jintangka-juku wanta yukanja-warnurla, Jijaji-jana wangkaja nyanungu-nyanguku kurdungurlu-patukulku, “Yanirlipa pawurturla mangkururla murrarninginti-kari-kirra.” \v 36 Junga-juku, kangulu nyanungu-nyangu kurdungurlu-paturlu pawurturla-juku. Wungujukulu yanu. Junga-juku, ngulangkajukulu-jana yapaju yampinja-yanu pirntinyarra mangkururla. Panu-karirlijili-jana puraja-juku pawurtu-patu-kari-kirlirli-yijala. \v 37 Murrarni-nginti mangkurukuju murnma-juku kulkurru-juku, ngapa wiri-jana jangkardu wangkanja-yanurnu. Pawurtuju ngarra ngapa-kurralku yukayarla. Ngapajulpa parnkanjarni yanu manu parnkanjarni yanu, manulpa warralywarraly-wantija pawurtu-kurraju, manulpa wiri-jarrinja-yanulku ngapaju pawurturlaju. \v 38 Kalanpa Jijaji ngunanya purdangirli pawurturla jakangka katarlpirla. Ngulalu yakarra-manu kurdungurlu-paturlu, manulurla purlanjarla wangkaja, “Tiija, kula kanpa-nganpa wajampa-jarri mayi nganimpaku? Kalakarlipa muku yukami ngapangka, manu kalakarlipa muku palimi!” \p \v 39 Junga-juku, Jijajirli yakarra-pardinjarla ngarrurnu mayawunpa, “Wurdungu-jarriya!” Manu ngapaku wangkajarla, “Yatayi-jarriya!” Junga-juku, mayawunpaju pulya-jarrijalku, manu ngapa wirijilpa pulya-jarrijalku. \v 40 Jijaji-jana wangkaja nyanungu-nyangukuju kurdungurlu-patuku, “Nyiya-jangkankulu lani-jarrija? Kula kankujulu marda wala nyina ngajuku?” \p \v 41 Ngula-jangkajulpalurla kurdungurlu-patulku marlaja paa-karrija, manulpalu-nyanu wangkanja-yanu, “Ngana nyampuju wati kuja kajana wangka mayawunpaku manu ngapaku? Purda-nyanyi kapala mayawunparlu manu ngapangku wilji-wangurlu ngula-palangu wangkanjarla rdamu-pakarnu.” \c 5 \s1 Jijajirli parlpuru-manu wati juju panu-kurlu \r Matthew 8.28-34, Luke 8.26-39 \p \v 1 Ngula-jangka, Jijaji manu nyanungu-nyangu kurdungurlu, jingijingi yanulu ngapangka mangkuru Kaliliyirla murrarninginti-kari-kirra ngurrara-kari-kirra kujalpalu yapa nyinaja yirdiji Karaja-wardingki-patu. \v 2-6 Yalirla ngurrararla, parntarrijalpalu pirli wiri-jarlu pirnki-kirli-kangukangu. Yalirlanya kalalu-jana milyingka yirrarnu yapa yurnunurruju. Yalirla pirnki-patu-wanarla kala nyinaja wati jinta warungka-nyayirni juju-kurlu, kala nyinaja yangarlu. Parra-kari parra-karirli yalumpu-wardingki-paturlu yapangkuju kalalu warurnu warrarda waku-jarra manu wirliya-jarra ngalyipi-piya-kurlurlu manu jayini-kirlirli pajirninja-kujaku nyanungu-kujaku. Lawa-juku! Kala wurrangku-juku rdilyki-pungu ngalyipi-piyaju, jayiniji kala ngulaju turl-pakarnu. Kula nganangku pirrjirdi-nyayirnirli warikarla. Parra wiri munga wiri kala nyinaja pamarrparla pirnki-wana, manu kala-nyanu rdulykurdulykurr-pajurnu pirli-kirlirli, manu kala yulaja warrarda manu purlaja warrarda tarnnga. \p Junga-kirli kujalu pirntinyarra-kurra-jarrija Jijaji manu nyanungu-nyangu kurdungurlu, yangka watingki juju-kurlurlu warrawarra-kangulpa-jana. Kujalu jitijalku pawurtu-jangka, wapirdi parnkaja-jana purrju-juku. Parnkanjarla mirdijirrpijirrpi pirri-manu kamparru-juku Jijajikiji. \v 7-8 Ngula-jangka, wangkajalkurla Jijajiji, “Nyuntu juju ngawungawu, jurnta wilypi-pardiyarla nyampuku watiki!” \p Ngula-jangkarluju, yangkangkuju watingki purlanjarla payurnu Jijajiji, “Nyarrpa-maninpaju ngajuju? Nyuntujunpa Jijaji Ngalapi-nyanu Kaatu-kurlangu yangka kuja-ka kankarlarra nyina Warlalja-Wiri-jiki yapaku manu pirlirrpa-kariki. Wiyarrpa karnangku warlkirninjarla wangkami Kaatu-kurlangurla yirdingka, yampiyaju murrumurru-maninja-wangurlu!” \p \v 9 Ngula-jangka, Jijajirli payurnu, “Nyiyanpa nyuntuju yirdiji?” \p Junga-juku, yalu-manu, “Ngajujurna yirdiji ‘Panu-jarlu-nyayirni’. Panu-jarlu karnalu jujuju nyina kaninjarni nyampurla watingka. \v 10 Yampiya-nganpa nyampurla-juku jurrkungka ngurrararla yilyanja-wangurlu! Wiyarrpa-nganpa yampiya!” \p \v 11 Ngula-purujulpalu kutu-juku karrija pamarrparla panu-jarlu-nyayirni nguurrnguurrpaju 2,000-pala, ngulangkajulpalu karrija ngarninja-karra kujalpalu-jana nguurrnguurrpakungarduyurlu yapangku jina-mardarnu. \v 12 Ngula-jangka, jujujulurla wangkaja Jijajiki, “Yilyaya-nganpa yali-kirra nguurrnguurrpa-kurra yungurnalu-jana yaarl-yuka palkangka!” \p \v 13 Junga-juku, Jijaji-jana wangkaja, “Ngulaju ngula-juku. Yaarl-yukayalu-jana nguurrnguurrpaku!” Ngula-jangka, jujujulurla jurnta wilypi-pardija watiki, yaarl-yukajalkulu-jana nguurrnguurrpakuju. Ngula-jangkaju, junga-juku, ngaamalyamalya rdakardaka-parnkanja-yanulu pamarrparla kaninjarra-kari ngapa-kurra. Ngulajulu muku julyurl-wantija ngapa-kurra. Tarnngajukulu yukanjarla palijalku yalirla-juku ngapangka. \p \v 14 Yangka yapangku kujalpalu-jana nguurrnguurrpa jina-mardarnu, ngula-patujulu pirri-parnkaja kuja-purda-kari kuja-purda-kari jaru-kurlu kirri-kirra manu ngurra-kari ngurra-kari-kirra yalumpurla-juku ngurungka. Kujalu-jana yimi-ngarrurnu panu-kariki yapaku yangka nguurrnguurrpa-patu kujalu palija ngapangka, ngulakujulu panu-karilki yanurnu nyanjaku nguurrnguurrpakuju. \v 15 Ngula-jangka, yanurnulurla Jijajiki yangka kirri-wardingki-patu, ngulalu nyangu yangkaju wati warungka-wangulku kujalpa nyinaja jurnarrpa-kurlulku. Kujalu nyangu, ngulakujulurla lani-jarrijalku. \v 16 Yalumpurla-juku, ngalya-kari yapajulpalu karrija, kujalu yangka nyangu Jijaji kuja-jana juju yilyaja wati-ngirli nguurrnguurrpa-kurra. Ngulalu-jana nyampu-paturlu yimi-ngarrurnu kirri-wardingki-patuku. \v 17 Ngula-jangkaju, Jijajikilirla wangkaja jinta-juku jaruju, “Yanta nyampu-ngurlu nguru-ngurluju!” \p \v 18 Junga-juku, pina-warrkarnu pawurturla, manu yangka wati warungka-jangka ngularla wangkaja, “Yanirna nyuntu-wana!” \p \v 19 Jijajirla wangkaja, “Pina-yanta warlalja-patu-kurra, manu wangkayalku-jana kujangku Kaatu mari-jarrija nyuntuku, kujangku yali-jangka juju-jangka kirlka-manu.” \v 20 Junga-juku, ngula-jangkaju, yangkaju wati yanu kirri-patu-kari-kirra nguru-kurra yirdi-kirra Kirri-patu-kurra Karlarla-pala-kurra, ngulaju-jana yimi-ngarrirninja-yanu jaru kuja warungka-jangka Jijajirli parlpuru-manu. Kujalu purda-nyangu yimi nyanungu-nyangu, ngulakujulurla marlaja paa-karrija-nyayirni. \s1 Yimi nyampu ngulaju wati-kirli yirdi-kirliji Jayiruju-kurlu, manu yimi-kari ngulaju karnta-kurlu nyurnu-nyayirni-kirli \r Matthew 9.18-26, Luke 8.40-56 \p \v 21 Ngula-jangka, Jijajiji kulpari yanu pawurturlaju murrarninginti-kari-kirralku-yijala ngapangka Kaliliyirla. Kujalpa nyinaja pirntinyarrarla, ngula-kurraju turnu-jarrijalkulpalurla yapaju. \v 22 Nyampurla turnungka, wati jintalpa karrija yirdi Jayiruju. Jayirujulpa nyinaja Juwu ngulaju jaajikingarduyu wiri. Kuja nyangu Jijaji, ngulajurla kamparru-kirli mirdijirrpijirrpi-jarrinjarla parntarrinjunu wangkanjakungarnti. \v 23 Wangkajarla Jijajiki, “Yaruju-jarriya! Warlkirni karnangku, kapurna kirda-puka-jarrimi kanangkaku! Yantarni nyurnuku rdakangku yungunpa marnpirni yungu wankaru nyina!” \v 24 Junga-juku, Jijajirliji puraja Jayiruju. \p Nyampurlaju turnu-warnurlu yurntirninja-yanulpalu-nyanu Jijaji-wanarlu, kujalpalu puranja-yanu. \v 25 Ngulangka yapangka panungka, ngula-puruju karntangku jintangku puranja-yanu Jijajiji, ngulajulpa karrija nyurnu wiri yalyukupurda kaninjarni palkangka. Ngulajulpa nyinaja nyurnu yalyukupurda kujalpa warrarda karlinja-yanu 12-palaku yulyurrpuku. \v 26 Ngula-puruju, panungku nyangunyangurlulpalu putaputa parlpuru-manu. Muku-jana yungu talaju parlpuru-maninjaku nyanunguku. Lawa! Kulalu parlpuru-mantarla. Ngulajulpa yarda maju-jarrija manu murrumurru-jarrija nyangunyangu-jangkaju. \v 27-28 Ngula-jangkaju, yimi purda-nyangulpa-jana Jijaji-kirli, manu-nyanu wangkaja, “Kajilparna marnpikarla Jijaji-kirlangu jurnarrpa, ngulaju kajikarnarla marlaja ngurrju-jarri pina.” \p \v 29 Junga-juku, purdangirli-wanarlu puranja-yanu Jijaji. Ngula jurnarrpalku marnpurnu Jijaji-kirlangu. Ngula yungka marnpurnu Jijaji-kirlangu jurnarrpa, ngula-puru-juku yalyuju rdiily-parnkaja karlinja-warnu, manu-nyanu purda-nyangu ngurrjulku rarralypalku. \v 30 Ngula Jijaji-kirlangu ngangkayiji wilypi-pardija palka-ngurlu, ngulaju-nyanu purda-nyangu, manu karrinjarlalparla warru wapalwapal-nyangu. Ngula-jangkaju, payurnu-jana, “Nganangkuju marnpurnu jurnarrpaju.” \p \v 31 Jijaji-kirlangu-paturlu kurdungurlu-paturlu jangku-manulu, “Nyanyi kanpa-jana nyampu yapa panu, kuja kalu-nyanu yurntirninja-yani ngalipa-nyangu-wanarlu. Nyarrpaku-yijala kanpa-nganpa payirni, ‘Nganangkuju marnpurnu jurnarrpa’” \p \v 32 Jijajirli warru nyangulpa-jana wurrangku-juku. \v 33 Yangka karnta-pardu kuja parlpuru-manu pina, ngulajulpa lani-jarrijalku, manu mirrmirr-karrijalpa Jijaji-kijakuju. Pina-yanurnu, mirdijirrpijirrpi-jarrinjarla parntarrinjunu Jijajiki kamparru, manu wangkajarla, “Ngajurnangku marnpurnu jurnarrpaju.” \p \v 34 Jijaji wangkajarla, “Wiyarrpa, nyuntunpaju marlaja parlpuru-jarrija pina kujanpaju wala nyinaja ngajuku. Ngula-juku yanta wajampa-wangu rarralypalku.” \p \v 35 Ngula-jangkaju, Jijaji kujalparla wangkaja-juku yangkaku karntaku, ngula-puruju yapajulpalurla wapirdi yanurnu Jayirujuku nyanungu-nyangu-jangka yuwarli-jangka. Wangkajalurla Jayirujuku, “Kari-nganta lawa, nyurru kalu-nyanu waarr-pakarni witamanjirla. Kujarlaju yampiya Pinangkalpa Jijaji payirninja-wangurlu!” \p \v 36 Jijajirli-jana purda-nyangu nyampu-patu, ngulalpalurla wangkaja Jayirujuku, wangkajarla Jijajiji, “Wajampa-wangu nyinaya! Wala-pukaju nyinaya ngajuku!” \p \v 37 Ngula-jangkaju, Jijajirli-jana warla-pajurnu yapa panu-kariji rdanparninja-kujaku. Marnkurrpa-mipa-jana yajarnu Piita, Jamaji, manu nyanungukupurdangka Jaanu. Ngula-mipa-jana kangu yuwarli-kirra Jayiruju-kurlangu-kurra. \v 38 Kujalu yuwarli-kirra yanurnu, Jijajirli-jana nyangu yapa panu kujalpalu-nyanu waarr-pakarnu maringki. \v 39 Ngula-jangka, yukajarralkulu yuwarli-kirra, payurnu-jana yapa-patu, “Nyarrparla kankulu-nyanu waarr-pakarni manu yulami kankulu? Lawa, kula kirda-puka-jarrija, jarda-jala-ngarra-ka ngunami nyampuju kurduju.” \p \v 40 Kuja-kurraku wangkanja-kurraku, yinkalkulurla ngarlarrija Jijajikiji. Ngula-jangka, kuja-panu-jana muku yilyaja yarlu-kurra yitirli-kirra panu-kariji. Kala Jayiruju manu nyanungu-parnta karnta, manu Piita, manu Jamaji, manu nyanungukupurdangka Jaanu, ngula-mipa-jana kangurnu ruumu-pardu-kari-kirra kujalpa yurntalu-nyanu Jayiruju-kurlangu ngunaja turdurr-ngunanja-warnu. \v 41 Jijajirla yarnkaja rdakaku, wangkajarla nyanungu-nyangu-juku jaru, “Talija kumu!” Nyampu wita jaru, ngulaju-ka wangka, “Wita mardukuja, wangka karnangku, yakarra-pardiya!” \p \v 42 Ngula-jangkaju, rarrinki yakarra-pardija, manu karrinja-pardija. Ngula-jangkaju, wapajalku warru. Kujalu nyangu wankarulku, ngulakujulurla marlaja paa-karrija-nyayirni. (Nyurnu-wangu-wiyilpa nyinaja 12-palaku yulyurrpuku ngulaju kamina-pardu-juku.) \v 43 Ngula-jangkaju, Jijajiji wangkaja-jana, “Yimi-ngarrirninja-wangulu nyinaya! Nyampuju kula yapa-kariki yimi-ngarrirninjaku jaruju. Nyampukulurla mardukujaku witaku yungka mangarri.” \c 6 \s1 Najariti-wardingkirlili Jijajiji juwa-kujurnu \r Matthew 13.53-58, Luke 4.16-30 \p \v 1 Yangka yali-jangka kirri-jangka, Jijaji-jana jirrnganja yanu pina kurdungurlu-patuku nyanungu-nyangu-kurralku kirri-kirra yirdi-kirraju Najariti-kirra. \v 2 Ngula-jangkaju, Jarrirtiyi Parra-nyayirni-wangurla, yanurralu yuwarli-kirra jaaji-kirra Juwu-kurlangu-kurra. Ngulangka yungu-jana pinarri-mani yapa panu-juku kujalpalu turnu-jarrinjarla nyinaja. Kujalu wangkanja-kurra purda-nyangu Jijaji, ngulakujulurla marlaja paa-karrija-nyayirni, manulpalu-nyanu payurnu, “Nganangku nyampuju pinarri-manu kuja-ka wangkami nyiyarningkijarra manu-ka manngu-nyanyi rdirrinypa-nyayirnirli? Nyarrparlu kajana parlpuru-mani nyurnu yapaju? \v 3 Nyampu wati ngulaju watiya jarntirninjakungarduyu-mipa manu Miiri-kirlangu-jala kaja-nyanu. Nyanungunya-jana papardi-nyanuju Jamajiki manu Jujijiki manu Jutujuku manu Jimaniki, junga mayi kujaju? Manu nyanungukupurdangka ngawurru-nyanu-patu kalu nyinami nyampurla Najaritirla, junga-yijala mayi kujaju?” Ngulanyalpalurla nginji-wangkaja yangka Najariti-wardingki-patuju. Manu ngula-jangka, yapa ngularralurla jayi-wangkaja Jijajiki. \p \v 4 Kuja-kurra wangkanja-kurraju Jijajirliji-jana purda-nyanjarla jangku-manulku, “Ngana-puka kuja-ka wati nyina jarukungarduyu warrkiki Kaatu-kurlanguku, kajilpa yantarla kirri-kari kirri-kari-kirra yimiki yirri-puranjaku Kaatu-kurlangu-kurlu, ngulakuju kajikalurla wardinyi-jarrimi manu kajikalurlajinta pulka-pinyi. Kala yapangku ngurrara-jintarlu kula kalu ngurrju-pajirni yali jarukungarduyu, manu kirringkarlu nyanungu-nyangurlarlu warlaljarlu kalu juwa-kijirni.” \p \v 5-6 Jijajirlijilpa manngu-nyangu kanunju-karirli ‘nyarrpa kujaju kula kajulu ngungkurr-nyinami manu wala nyinami?’ Kujarlaju, marnkurrpa ngalya-kari-mipalpa-jana parlpuru-manu rdaka-miparlu marnpirninjarlu. Kala yapa panu-kari kapuru-panuju, ngulajulpa-jana kuja-kirli yampija parlpuru-maninja-wangurlu. \s1 Jijajirli-jana yilyaja Kurdungurlu-patu 12-pala yimi-kirli nyanungu-nyangu-kurlu \r Matthew 10.5-15, Luke 9.1-6 \p Ngula-jangkaju, Jijajiji warru yanu kirri-kari kirri-kari-wana, manu-jana warru pinarri-manu yapa panu. \v 7 Ngula-jangkaju, nyanungu-nyangulku-jana turnu-manu kurdungurlu-patu 12-pala yungu-jana yilyamirra jirrama-kari jirrami-kari ngurra-kari ngurra-kari-kirra. Yilyanjakungarntirli-jana yartarnarri yungu yungulu-jana jurnta yilyami juju maju yapakuju. \v 8 Ngula-jangkaju, wangkaja-jana, “Nyurrurlaju karna-nyarra yilyami kirri-kari kirri-kari-kirra kuja-purda-kari kuja-purda-kari. Ngulaju kankulu watiya-mipa kanyi jukati jinta-kari jinta-kari. Yani kankulu miyi-wangu, yakuju-wangu, manu tala-wangu wirrijirla-wangu, lawalu yanta. \v 9 Palkangka-juku kankulu yukanjarla kanyi jinta-puka jaatiji manu jamana-kurlangu, lawa panu-karikiji jaatikiji. \v 10 Kajinkili kirri-kirra yukamirra, kajili-nyarra yapangku wapirdi nyanjarla kanyirni ngurra-kurra nyanungurra-nyangu-kurra, ngulajulu nyinaka manu ngunaya yalumpurla-juku jintangka ngurrangkaju. Ngurra-kari ngurra-kari-wangulu nyinaya jintangka-kirli kajinkili yarnkamirra yarda. \v 11 Kala kajinkili kirri-kari-kirra yukamirra, kajili-nyarra wapirdi nyanjarla purda-nyanja-wangurlu pina-yilyami manu juwa-kijirni, ngulaju yampiyalu-jana. Yantalu-jana jurnta. Mamparl-pinja-warnurlaju, ngulajulu-jana walya jangkardu lurlurl-pungka wirliya-kurlangu-jangka. Kujarluju kapunkulu-jana milki-yirrarni kuja kajana Kaatuju kulu nyina.” \p \v 12 Junga-juku, jarnkujarnku yarnkajalkulu wurnalku kirri-kari kirri-kari-kirra kurdungurlu-patu yapa wungu-kari wungu-kari. Kujalpalu wapaja kirri-kari kirri-kari-wana, ngulajulpalu-jana rdipija yapa panu-kariki, wangkajalkulpalu-jana, “Pina-yaninjarlalu yalala-yirraka Kaatu wilji panu-jangka!” \v 13 Kujalpalu-jana juju-kurlu parlu-pungu yapa ngalya-kari, ngulajulpalu-jana juju jurnta yilyaja. Kujalpalu-jana parlu-pungu nyurnu, ngulajulpalu-jana maparnu jara-kurlurlu. Ngulaju maparninja-warnujulpalu junga-juku parlpuru-jarrija pina. \s1 Nyampuju yimi Jaanu Papitaji kuja palija \r Matthew 14.1-12, Luke 9.7-9 \p \v 14 Jaru Jijaji-kirli wiri-jarrijalkulpa ngurra-kari ngurra-kari. Panu-kari wangkajalpalu kuja, “Kari yalumpuju yangka Jaanu Papitaji kuja pakarnu Kingi Yarurdurlu, ngulanya kulparirni yanu wankaru-jarrinjarla. Ngulangkuju kajana jujuju jurnta yilyami yapakuju, manu parlpuru-mani kajana nyurnu-jangka.” \p \v 15 Kala panu-karijilpalu wangkaja, “Kari yalumpuju marda yangka Layija kujalpa nyinaja nyurru-wiyi Kaatu-kurlangu jarukungarduyu.” \p Kala panu-karijilpalu wangkaja, “Kari yalumpuju marda jarukungarduyu-kari yangkarra-piya kuja kalalurla marlaja wangkaja Kaatuku nyurru-wiyi.” \p \v 16 Kala kuja Kingi Yarurdurlu purda-nyangu Jaanu Papitaji marda, ngulakuju-nyanu wangkaja, “Yalumpuju, yangka kujarna waninja turl-pakarnu. Kaaturlu-jala wankaru-manu pina!” \p \v 17 Nyampurrakungarntiji, junga pakarnu Jaanu Papitaji Kingi Yarurdurlu kamparru-wiyi. Yalirli Kingi Yarurdurlu ngulangkujurla jurnta kangu kali-nyanu papardi-nyanu warlaljaku nyanungukupurdangkaku yirdikiji Pilipiki. Nyanungu karntaju yirdiji Rdurdiyaju. \v 18 Jaanu Papitaji kalarla warrarda wangkaja Kingi Yarurdukuju, “Yampiyarla karnta-kari kukurnu-purajiki! Nyuntujunpa kuruwarri rdilyki-pungu Kaatu-kurlangu! Yungkarla pina kali-nyanu warlaljaku.” \v 19 Kuja-panunya kapu pungkarla kulungkuju Rdurdiyajurlu Jaanu Papitaji tarnnga-kurra. Kuja-kujakuju Kingi Yarurdu wangkaja-jana nyanungu-nyanguku yurrkunyuku, “Jaanu Papitaji yirrarninjintalu rdaku-kurra!” Jungajukulu yurrpurnu rdakungka. Yalumpurla-kirli rdakungkalpa Jaanu Papitaji mardarnu Kingi Yarurdurluju. \v 20 Lani-jarrijalparla Jaanu Papitajikiji, ngulajulpa milya-pungu kujalpa Jaanu nyinaja Kaatu-kurlangu warrkini jungarni. Ngampurrparlu manu wardinyirli kala purda-nyangu Jaanu Papitaji yirri-puranja-kurra. Kalarla jarukuju paa-karrija-juku Kingi Yarurduju, ngulangkuju kala wajampa-manu jarungkuju. \p \v 21 Yalirli yangkangku karntangku Yarurdiyurlu kala purda-nyangu warrarda ‘jalangurlu-japarna pinyi Jaanu Papitaji, kari ngakaku-japarnarla pardarni.’ Junga-juku, ngakarrangakarralku Kingi Yarurdurlu turnu-manu-jana nyanungu-nyangu yurrkunyu-patu ngardarri-kirlangu-patu manu wiriwiri-patu-kari yangka kuja kalalu-jana wiri-kari wiri-kari nyinaja Kaliliyirla kirri-kari kirri-karirla. Turnu-manu-jana kurapaka ngarninjaku nyanungu-nyangukuju. Nyampurla kurapakarla ngarnulpalu mangarri manu pama. \v 22 Ngula-kurra-juku Rdurdiyaju-kurlangu kurdu-nyanu kamina yaninjarla milki-wirntijalpa-jana milkarraku. Ngulakujulurla wardinyi-nyayirni nyinaja kaminaku wirntinja-warnuku. Ngula-puru-juku Kingi Yarurdujurla wangkaja kaminakuju, “Nyiya kanpa wardu-pinyi ngampurrparluju? Kajinpa ngampurrpa nyina nyiyaku, ngulaju karnangku yinyi nyiyarningkijarra.” \v 23 Kingi Yarurdurluju warrardalparla jangku-pungu, manulparla wangkaja, “Kaaturlu kaju milya-pinyi kuja karnangku junga wangka. Ngajuju payika yijardurlu nyiyarningkijarrakuju. Kapurnangku yinyi ngalya-kari ngaju-nyangu ngurrara, ngaju-nyangu tala, ngaju-nyangu jurnarrpa kajinpaju payirni! Kularnangku nyiya witarlangu jurnta mardarni!” \p \v 24 Ngula-jangkaju, yanurla ngati-nyanuku Yarurdiyuku, manu payurnu, “Ngati, kingirliji ngarrurnu nyiyarlanguku nganta yungulparna payikarla, ngula-warnurlu kajikaji yinyi. Nyiyakulparna payikarla?” \p Ngati-nyanujurla wangkaja, “Kujarlu payika, ‘Kangkarniji jurru Jaanu Papitaji-kirlangu turl-pakarninjarla mardungka.’” \p \v 25 Junga-juku, parnkajarla pina Kingi Yarurduku, ngulajurla kuja wangkaja, “Kangkarniji jurru Jaanu Papitaji-kirlangu turl-pakarninjarla jalangu-juku mardungka!” \p \v 26 Kuja kuja-kurra purda-nyangu Kingi Yarurdurlu, marilkirla mularrpa-jarrija Jaanu Papitajikiji. Kula kaminaju nyarrparlu mamparl-pungkarla kujarla jangku-pungu nyiyarningkijarra milparniwarrarla kamparru-wiyi. \v 27-28 Junga-juku, yilyaja jinta yurrkunyu nyanungu-nyangu junma kirrirdi-kirli. Yanu kaninjarni rdaku-kurra kurinpuju-kurra. Turl-pakarnunjunu jurru Jaanu Papitaji-kirlangu, manu kangurnu pina mardungka jurru-mipa. Mardungka-juku jurru Jaanu Papitaji-kirlangu yungurla yangka karnta-parduku, manu kangurla ngati-nyanuku nyanungukupalanguku Yarurdiyuku. \p \v 29 Junga-juku, kujalu purda-nyangu Jaanu Papitaji-kirlangu-paturlu kurdungurlu-paturlu, manunjunulu milyingka yirrarninjakulku. \s1 Jijajirli-jana mangarri yungu panu-jarlu-nyayirniki wati-patuku 5,000-palaku \r Matthew 14.13-21, Luke 9.10-17, John 6.1-14 \p \v 30 Ngakarrangakarra, kujalurla Jijajiki kulparirni yanu Kurdungurlu-patu Wiriwiri yangka 12-pala, yimi-ngarrurnulurla, “Panukurnalu-jana jurnta yilyaja juju, manu panu-kari nyurnu, ngulajulu-nganpa parlpuru-jarrija marlaja. Manu ngula-jangkajurnalu-jana pinarri-manu jaru Kaatu-kurlangu.” \v 31 Panu-jarlu-nyayirni-kirli kalalurla Jijajikiji turnu-jarrija, manu kalalu panungku-kirli warru puranjinaanu. Lawa-juku, Jijajiji manu nyanungu-nyangu kurdungurlu-patu kalalu-jana kapakapa-manu mangarri ngarninjakuju nyanungu-patu-mipaku yangarluku nyinanjaku. Kujarlaju Jijajiji wangkaja-jana nyanungu-nyangu-patuku, “Yankurlipa yapa-wangu-kurra yungurlipa nyina yangarlu mata-jangka wiyarrpa.” \v 32 Junga-kirli, warrkarnulu pawurtu-pardu-kurra ngapangka yaninjaku. Yanulkulu mangkururla wita-wangurla murrarninginti-kari-kirra yungulu yangarlu nyina yapa-kujaku. \p \v 33 Nyangujukulu-jana yapa panu-jarlu-karirliji, wangkajalu-nyanu, “Kari yinya kalu yanirra Jijaji manu nyanungu-nyangu kurdungurlu-patu.” Yalumpu-wardingki-patu kirri-kari kirri-kari-ngirli milya-pinjarla parnkajalu warru-ngirntiri pirntipirntirla yali-kirra kujalpa yanurra Jijajiji nyanungu-nyangu-kurlu kurdungurlu-patu-kurlu. Ngula-puruju Jijaji manu nyanungu-nyangu kurdungurlu-patu yanurnu-jukulpalu kulkurrurni-jiki mangkururlaju. \v 34 Kujalu yukajarra murrarninginti-kari-kirra mangkuru wita-wangu-jangka, ngulajulu jitija walya-kurra. Ngula-jangkarluju-jana Jijajirliji parlu-pungu yangkaju yapa panu-jarlu kamparrurla pirntinyarrarla. Kuja-jana nyangu, mari-jarrija-jana wiyarrpaku jiyipi-piyaku kuja kalu wapakarra wapa. Kulalpa-jana nganangku warrawarra-kangkarla. Ngula-jangka, wangkajalku-jana, manu-jana pinarri-manu maya-kari maya-kari Kaatu-kurlanguju. \v 35 Ngula-puruju wantajulpa kanunju-jarrinja-yanu wurajiwurajilki. Yaninjarla wangkajalurla nyanungu-nyangu kurdungurlu-patu Jijajikiji, \v 36 “Nyampuju karlipa nyina kulkurrukulkurru-nyayirni, manu wantaju-ka yukanjarra-yanilki. Yilyayalku-jana yungulu mangarri-kirra yani kirri-kari kirri-kari-kirra yungulu-nyanu maninjini.” \p \v 37 Ngula-jangka, Jijajiji wangkaja-jana, “Nyurrurlarlulu-jana yungka mangarriji!” \p Nyanungu-nyangu kurdungurlu-patu wangkajalurla, “Ngampurrpa kanpa nganimpaku nyina yungurnalu mangarri payi-maninjini nyampurraku tala wiri-nyayirni-kirlirli?” \p \v 38 Jijajirli payurnu-jana, “Nyajangu kankulu mangarri mardarni nyampurlaju? Yantalu, warru nyangkalurla.” \p Junga-kirli, warrulu wapaja yapa panu-wana. Ngulangkujulu parlu-pungu mangarri rdaka-pala kapurdu manu jirrama yawu-jarra. Yanurnulurla Jijajiki, manulurla wangkaja, “Lawarla panukuju. Nyampu-miparnalu parlu-pungu rdaka-pala kapurdu mangarri manu jirrama yawu-jarra.” \p \v 39 Ngula-jangka, Jijaji wangkaja-jana, “Wangkayalu-jana yapa panuku-juku, manu nyinanja-yirrakalu-jana turnu-kari turnu-kari yungulu nyinami marnangka yukurirla.” \v 40 Junga-kirli, pirri-manulu turnu-kari turnu-kari 50-pala-kari marda manu marda 100-pala-kari. \v 41 Ngula-jangka, Jijajirli manu mangarri yangka kapurdu rdaka-pala manu yawu-jarrarlangu. Kankarlarra nyangu nguru-kurra-pinangu, yati-wangkajarla Kaatuku, “Wapirra, yungurnangkulu yati-wangka nyampukuju mangarriki.”. Ngula-jangka, rdilykirdilyki-pungu-jana mangarri manu yawu-jarra witawita-karda-nyayirni, manu yungu-jana nyanungu-nyangu kurdungurlu-patuku. Ngulangkujulpalu-jana kanjarla warru yungu wita-kari wita-kari mangarri manu yawu turnu-kari turnu-kariki yapaku panuku-juku. \v 42 Panungku yapangkulu ngarnu pirda-karda-nyayirni. \v 43-44 Ngula-jangkaju, kurdungurlu-paturlujulu warru manu yuljaju mangarri manu yawu yakuju-patu-kurra wiri-jarlu-kurra 12-pala-kurra. Ngulalpalu jurrupuly-ngarnu yali yakuju-patu. Wati-paturlu yangka kujalu mangarriji ngarnu pirda-karda, ngulaju 5,000-palarlu. \s1 Jijaji kankarlumparra wapanja-yanu mangkuru Kaliliyirla \r Matthew 14.22-33, John 6.16-21 \p \v 45 Ngula-jangkaju, Jijaji-jana wangkaja nyanungu-nyangu kurdungurlu-patuku, “Nyurrurla-patu, kamparrulu yanta pawurturla murrarninginti-kari-kirra mangkururla kirri-kirra Pijata-kurra. Ngaju-jala karna-jana yilyami yapa nyampurraju nyanungurra-nyangu-kurra ngurra-kurraju.” Junga-kirli warrkarnulu nyanungu-nyangu kurdungurlu-patuju pawurtu-kurra, manulu yarnkajarra mangkururla. Jijajirli yilyaja-jana nyampurra panu-jarlu yapa ngurra-kurra. \v 46 Kuja-jana Jijajirli yilyaja manu jakuru-pungu yangka kurdungurlu-patu, ngula-jangkaju, nyanungu warrkarnu kankarlarra pirli-kirra yungurla wangkami Kaatuku. \p \v 47 Warurru-jarrijalkurla. Ngula-puruju Jijaji-kirlangu kurdungurlu-patuju yanurra-jukulpalu kulkurrurni-nyayirnilki mangkururlaju. Yangka Jijajiji ngulajulpa jintalku nyinaja warrarda pirlingkaju. \v 48 Yangka kurdungurlu-patu pawurtu-kurlu kulkurrirni mangkururlajulpalu rdatarr-nyinaja mayawunpa jungarni. Miparrpalpa-jana mayawunparluju luwaluwarninja-yanu. Pawurtu yangka ngapangka, ngulajulpalu watiya-kurlurlu kirrirdikirrirdi-kirlirli jurru pilirripilirri-kirlirli puta yaruju-maninja-yanu jinta-kari jinta-karirli. Lawa-juku, mayawunpajulpa pirrjirdi-jiki wangkaja. Ngakarrangakarra rangkarr-kurlu-karrikarrilki, Jijajirli nyangu-jana nyanungu-nyangu kurdungurlu-patuju yangka pawurtu-kurlu kujalpalu putaputa yanurra mayawunpa-puru, ngulaju mangkururla-juku kulkurrirni. Jijajiji pina jitinja-yanu kaninjarra-kari pirlingkaju, manu jungarni-warrangu ngapangka mangkururla yarnkajarra kankarlu nyanungu-nyangu kurdungurlu-patu-kurra-pinangu. Kapu jingijingi-jala yantarla nyampu kurdungurlu-patu-wana parrpardalypa. \v 49-50 Nyangujukulu yangkaju kurdungurlu-paturlu Jijaji kujalpa yanurra kankarlu ngapangka. Nyangulu kula-ngantalpa manparrpa wapanjinarni, ngulakujulurla lani-jarrija muku purlanja-karra purlanja-karra, “Waraa! Manparrpa, manparrpa!” \p Jijaji wangkaja-jana, “Wayi…ngajujurna Jijaji! Lani-wangulu nyinaka!” \v 51 Junga-juku, Jijajiji yanurra-jana pawurtu-kurra, warrkarnu pawurturla. Kuja warrkarnu, mayawunpa yangka pirrjirdi-parnkanja-warnu rdiily-parnkaja, yatarnpirri-jarrija kapanku. Nyanungu-nyangu-patu kurdungurlu-patu jintangka-juku mukulurla marlaja paa-karrija-nyayirni. \v 52 Ngurrpa-jukulu nyinaja Jijajiki yartarnarri-kirliki, yangka kuja-jana nyarrparlu yungu mangarri panu-jarlu yapaku. \s1 Jijajirli-jana yapa nyurnu parlpuru-manu kirringka Nijiruturla \r Matthew 14.34-36 \p \v 53 Kujalu yukajarra ngaka pawurtu-kurlu murrarninginti-kari-kirra Nijirutu-kurra, pawurtu-jangkalu jitija muku. Ngula-jangkajulu jitinjarla pawurtuju warurnu watiya-kurra. \v 54 Kujalu yampijarra pawurtu, panu-karirli yapangku kapankulu milya-pungu Jijajiji. \v 55 Nyampu-wardingki-paturlu kujalu milya-pungu Jijaji, kapankulu warru parnkaja yimi-kirliji yalumpurla ngurrararlaju. Nyarrpara-wana-puka kujalpa wapaja nyanungu-nyangu kurdungurlu-kurlu, yapa-patu-karirliji milya-pinjarla kalalurla kangurnu nyurnu-watiji pangkarrarla ngunanja-kurra jarnangku. \v 56 Nyarrpara-wana-puka kuja kala Jijaji warru wapaja yalirla ngurrararla, yapangku kalalu-jana kanjarla-yirrarnu nyurnu-wati nyanungu-nyangurlu warlalja-kari warlalja-karirli mangarri-kirlangu-kurra japu-kari japu-kari-kirra Jijajiki nyanjaku. Kalalurla purlanjarla wangkaja nyurnu-patu Jijajikiji, “Ngurrju-manta-nganpa! Marnpirnirnangkulu jurnarrpa yungurnalu ngurrju-jarri!” Yangkangku kuja kalalu marnpurnu jurnarrpa Jijaji-kirlangu, ngulaju kalalu kapanku ngurrju-jarrija jintawarlayi-jiki. \c 7 \s1 Juwu-kurlangu-kurlu kuruwarri-kirli nyurnunyurnu-kurlangu-kurlu \r Matthew 15.1-9 \p \v 1 Ngakarrangakarralku, yanurnulurla kurlirra-jangka Paraji-patu manu ngalya-kari kuruwarrikingarduyu-patu Jurujulumu-jangka Jijajikiji. \v 2 Kujalurla yanurnu Jijajiki, nyangulu-jana Jijaji-kirlangu kurdungurlu-patu kujalpalu ngarnu mangarri rdaka parljirninja-wangurlu. Kulalu-nyanu rdaka-wiyi nyanungurrarluju parljurnu. \v 3 Nyampurrarlu Paraji-paturlu manu panu-jarlu-karirli Juwu-paturlu kalalu puraja jinta-juku kuruwarri nyurru-warnu-patu-kurlangu yangka kuja kalalu nyurnunyurnurlu nyanungukupalangu-paturlu puraja nyurru-wiyi. \fig |src="HK00143B.TIF" size="col" ref="7.3" \fig*Kuruwarri nyanungu-nyangurla kalalu-nyanu parljurnu-wiyi rdakaju ngarninjakungarntirli miyikingarntirliji. \v 4 Kuja kalalu mangarri kangurnu maninjarla japingi-jangka, kalalu yirrarnu-wiyi ngarninjakungarntirliji. Ngarninjakungarntirli kalalu-nyanu rdaka-wiyi parljurnu, manu kalalu kartaku-patu manu kartaku-patu witawita manu mangarri purranja-kurlangu ngamimpa-patu parljurnu nyanungu-nyangurlaju kuruwarrirlaju. Kala kajili miyi nganjarla parljirninja-wangurlu nganta, ngulangkuju kapulu rdilyki-pungkarla nganta kuruwarri. Ngulaju junga nganta. \p \v 5 Wangkajalurla Jijajikiji Paraji-patuju manu kuruwarrikingarduyu-patuju, “Nyiyaku kalu nyuntu-nyangu kurdungurlu-paturlu ngarni mangarriji rdaka parljirniinja-wangurluju? Kuruwarri kalu rdilyki-pinyi yangka ngalipa-nyangu kujalu-ngalpa yungu manu pinarri-manu nyurnunyurnurlu ngalipa-nyangurlu nyurru-warnu-paturlu.” \p \v 6 Jijajirli-jana ngarrurnu, “Yangka kuja Yijayarlu jarukungarduyurlu yirrarnu Payipulurla nyurru-wiyi, ngulajulpa wangkaja nyurru-wiyiji nyurrurla-kurlu milkarranji-kirli. Kuja yirrarnu Payipulurla Yijayarlu: \q1 ‘Kuja-ka Kaatuju wangkami, “Nyampu yapa panu-juku kalu wangka ngaju nganta kajulu wiri-pajirni lirrangku wilji-wangurlu nganta, kala lawa. Wurnturu kajulu ngajukuju jurnta nyinami. \q1 \v 7 Jamulu kajulu purami ngaju. Ngaju-nyangu nganta kalu-jana kuruwarri pina-yirrarni nganta, kala lawa. Nyanungurra-nyangulku kalu-nyanu warlalja kuruwarriji ngurrju-mani, manu ngula-kurlurluju kalu-jana pinarri-mani yapa ngalya-kari ngaju-nyangu-kurlurlu nganta.” ’\x * \xo 7:7 \xt Nyangka Isaiah 29.13 \x* \m Yuwayi, kujanya Yijayarluju yimiji yirrarnu nyurrurla-kurlu milkarranji-kirli.” \p \v 8 Kujarlunya Jijajirli-jana yarda kurnta-ngarrurnu, “Nyurrurlarlu kankulu mardarni manu purami yapa-kurlangu kuruwarriji, lawalkunkulurla Kaatu-kurlangu kuruwarrikiji. \p \v 9 “Nyiya-jangka kankulu nyurrurla kuruwarriki Kaatu-kurlanguku nyina purda-nyanja-wanguju yungunkulu purami kuruwarri-kari nyurrurla-nyangu nyurnunyurnu-kurlanguju? \v 10 Kujanya Kaaturluju yungurla Mujujukuju, ngulaju-ka kuja kuruwarriji wangkami, ‘Linpangku-palangu purda-nyangka kirda-nyanu manu ngati-nyanu wilji-wangurlu!\x * \xo 7:10 \xt Nyangka Exodus 20.12, Deuteronomy 5.16 \x* Nganangku-puka kajilpa-palangu kulungku ngarrirni kirda-nyanu manu ngati-nyanu, ngula-panuju yapa-karirlijilpalu tarnnga-kurra pungkarla.’\x * \xo 7:10 \xt Nyangka Exodus 21.17 \x* Kujaju Kaatu-kurlangu kuruwarri. \v 11 Kala nyurrurla-nyangu kuruwarrirla kankulu wangkami kuja, ‘Yapangku kajilpa-palangu jurnta kangkarla mangarri manu tala manu jurnarrpa nyanungukupalangu-jarrakuju, nyampurranya kajilparla warntarri yungkarla Kaatuku, ngulaju nganta ngurrju-nyayirni.’ \v 12 Ngula-jangka kajikankulurla marda wangka yangka yapaku, ‘Ngulanparla nyuntulurlu nyampurra nyiyarningkijarra yungu Kaatuku, ngulaju yungunpa-palangu warrawarra-kanja-wangulku jurnta nyina nyuntukupalangu-jarraku.’ Kujanya nyurrurla-nyangu kuruwarriji-ka wangkami ngulaju jarrwara-nyayirni! \v 13 Kujarlunya kankulu kuruwarriji Kaatu-kurlanguju yampimi purda-nyanja-wangurlu, manu kankulu purami nyurrurla-nyangu kuruwarri warlalja-puka. Ngulaju kula kankulu nyampu-mipa-juku Kaatu-kurlangu kuruwarriji rdilyki-pinyi, panu-jarlu-nyayirni kankulu rdilyki-pinyi kuruwarriji nyiyarningkijarrarla.” \s1 Kujarrarlunya kanyanu yapangku kapakapa-mani Kaatu-kurlangu-kujaku kuruwarri-kijaku puranja-kujaku \r Matthew 15.10-20 \p \v 14 Ngula-jangkaju, Jijaji-jana yarda purlaja yapa-karikilki, manulurla yanurnu, ngulakuju-jana wangkaja, “Nyurrurlarlu panungku-kirli, purda-nyangkajulu kajirna-nyarra nyampu wangkami! Langa-kurra-mantalu! \v 15 Nyiya-puka mangarri kajirlipa lirrangku ngarninjarla muru-pinyi, kulalpa-ngalpa kapakapa-mantarla Kaatu-kurlangu-kujaku kuruwarri-kijaku puranja-kujaku, lawa! Kala nyiyarningkijarra yali kuja-ka yapa wangkami majumaju lirra nyanungu-nyangu-jangka manu nginyinginyi-jangka, nyampurrarlunya kanyanu kapakapa-mani Kaatu-kurlangu-kujaku puranja-kujakuju. \v 16 [Kuja kankulu nyurrurlarlu langa mardarni purda-nyanja-kurlangu, ngulajulu purda-nyangka yirriyirri-nyayirnirli!”] \p \v 17 Ngula-jangkaju, kuja-jana yampinja-yanu yapa panu nyanungu-nyangu-kurrarlu yuwarli-kirrarlu, ngakalkulu yarda japurnu nyanungu-nyangu-paturlulku kurdungurlu-paturluju ngulaju kujarlu, “Warraja-manta-nganpa ngula yimi-nyayirni-wangu jukurrpa nganimpaku, yangka nyiyarningkijarra-kurlu kuja kanganpa lirra-kurra-jarri manu lirra-jangka wilypi-pardimi.” \p \v 18 Jijaji wangkaja-jana, “Nyurrurlarlangu-jukunkulu ngurrpa-nyayirni mayi yalirra-piya-juku? Kula kankulu mayi langa-kurra-mani ngaju-nyangu jaruju? Kajilpa yapangku nganjarla nyiyarningkijarra mangarri manu kuyu, kulalpa yalumpurlu nyiyarningkijarrarlu kapakapa-mantarla Kaatu-kurlangu-kujakuju kuruwarri-kijaku puranja-kujakuju. \v 19 Kuja-ka yapangku ngarni mangarri nyiya-puka, yalumpurlu mangarrirli ngarninja-warnurlu kula-ka maju-mani kurturdurru, lawa. Kanunju-ka miyalu-kurra yani. Ngula-jangka miyalu-jangka ngakaju-ka jingijingi yani kuja-purda-kari riwariwarla.” (Kuja nyampu wangkaja Jijaji, nyiyarningkijarra mangarri yalumpu ngurrju-pajurnu ngarninjakuju.) \p \v 20 Jijaji-jana yarda wangkaja nyanungu-nyangu kurdungurlu-patuku, “Nyiya manu nyarrpa kuja-ka wilypi-pardi nginyinginyi-ngirli yapa-kurlangu-ngurlu, wangkami kuja-ka, ngulangkunya-ka kapakapa-mani yapaju Kaatu-kujaku puranja-kujakuju. \v 21-22 Nyampuju jaru junga karna-nyarra wangka. Majumajuju ngulaju-ka nginyinginyirla nyanungu-nyangurla mardarni yapangkuju. Warrarda-ka manngu-nyanyi majumajuju. Kujarlanya kajika marda nyina mannganju, purunjunju marda, yapa tarnnga-kurra pinja-panu marda, kalykuru marda, purlurlpa marda, maju-maninja-palka marda, yimirr-yinja-palka marda, kajika marda nyina kurnta-wangu, ngurru-nyanja-palka marda, nginji-wangkanja-palka marda, kajika-nyanu marda pulka-pinyi wiringki nganta jiliwirrirli, manu kajika manyu-pinyi Kaatu-kurlangu kuruwarri. \v 23 Nyampurrarlunya-ka kapakapa-mani yapaju Kaatu-kurlangu-kujaku kuruwarri-kijakuju puranja-kujakuju, kuja-ka manngu-nyanyi majumajuju.” \s1 Jijajirli parlpuru-manu karnta-kurlangu yurntalu-nyanu \r Matthew 15.21-28 \p \v 24 Ngula-jangkaju, ngaka-pardu-karilkiji Jijajiji kujalpa-jana wangkaja nyampurra-patuku yapaku, ngulaju yampijarralku-jana, yanulku-jana jurnta ngurrara-kari-kirra kirri-kari-kirra yirdi-kirraju Taya-kurra. Kuja yukaja nyampu-kurra kirri-kirra, ngulaju wuruly-yukaja yuwarlirla yapa ngalya-kari nyanja-kujaku. Lawa, kula wuruly-nyinakarla, ngulajulu panu-pardu-karirliji milya-pungu-juku yapa-patu-karirliji, nyangulu nyarrpararla kujalpa nyinaja. \v 25-26 Ngula-jangka, karntarla yanurnu Jijajiki yapa-kari kula-nganta Yijirali-pinki Juwu, lawa. Kala ngurrara-kari-wardingki yapa-kari Jayirupunija-wardingki. Yurntalu-nyanujulpa mardarnu nyampurlu karntangkuju juju-kurlu maju-kurlu. Yalumpurlu karntangku purda-nyangu Jijaji yilpa nyinaja Tayangka. Kuja purda-nyangu, yanurnurla nyanunguku manu parntarrinjunu Jijaji-kirlangurla jamanarla. Manu warlkurnu Jijajiji, “Wiyarrpaku mari-jarriyaju, mari-jarriyaju wiyarrpaku! Ngaju-nyangurlu yurntalparluju-ka mardarni juju. Mari-jarriyarla, manu jurntarla yilyaya juju!” \p \v 27 Jijajirliji wurra-manu kamparru-wiyi payirninja-kurraju, manu wangkajarla karntaku, “Kamparruju kurdukurdu-wiyirnalu-jana pirda-mani, manu jarntukuju ngakalku karnalu-jana yinyi. Kajilparna-jana kuja mangarri jurnta kangkarla kurdukurduku manu yungkarla jarntuku, kujaju warntarla majumaju.” \p \v 28 Ngula-jangkaju, nyampu karntaju pinarla wangkaja Jijajiki, “Yuwayi, kujaju junga-nyayirni! Kala jarnturlanguju kalu warru nyinami tayipulurla kanunjumparra, manu kalu ngarni wita-kari wita-kari kuja-ka patapata-karri yulja walya-kurra.” \p \v 29 Junga-juku, Jijajirliji kapanku yalu-manu, “Yuwayi, junga kanpa wangkami kujaju nyuntuju. Kujarlaju, kajinpa yani pina ngurra-kurra, nyuntu-nyangu yurntalu-nyanu kapunpa parlu-pinyi ngurrjulku-yijala. Nyurrurnarla jurnta yilyaja jujuju.” \v 30 Junga-juku, yalumpuju karnta karrinja-pardija, karrinja-pardinjarla yarnkaja kulpari ngurra-kurra nyanungu-nyangu-kurraju. Kuja yukajarni yuwarli-kirra nyanungu-nyangu-kurra, parlu-pungu nyanungu-nyangu yurntalu-nyanu, ngunajalpa ngurrjulku pangkingkaju. Junga-nyayirni, jujujurla nyurru-juku jurnta yanu nyanungu-nyangu yurntalu-nyanukuju. \s1 Jijajirli parlpuru-manu wati warungka wangkanja-wangu \p \v 31 Ngaka-karilki Jijaji yarnkajarra warru kirri-jangkaju Taya-jangka, yanu kirri-kari-kirra yirdi-kirraju Jirdana-kurra. Kuja yaninja-yanu jingijingi kulkurru-jarra kirringka, jingijingi-kirli yanu ngurrara-kari-wana kujalpalu ngarrurnu Kirri-patu Karlala-pala. Ngula-jangka, ngulaju yanu jingijingi-kirli mangkuru Kaliliyi-kirra. \v 32 Yalirla, yapa panu-karirli kangurnulu wati Jijaji-kirra. Wangkajalurla, “Nyampuju wati warungka manu wangkanja-wangu. Kula-ka wangka nyiyarlangu jaru.” Kujalu kangurnu nyurnu, warlkurnulu Jijajiji, “Marnpika wiyarrpa rdaka-jarrarlu parlpuru-jarrinjaku!” \p \v 33 Junga-juku, Jijajirliji nguru-yirrarnurla yangkakuju warungkaku wurnturu-karrikarri yapa-wangu-kurra yapa ngalya-kari nyanja-kujaku. Junga-juku, yalirlaju yurrujurla, rdaka-jarralkurla yukaja langa-jarrarlaju warungkakuju, manu-nyanu nyinypa-kujurnu rdaka nyanungu-nyangu-kurra Jijajirliji, ngulajurla nyinypaju yirrarnu watikiji jalanyparla. \v 34 Ngula-jangka Jijajirliji nyangu kankarlarra-kari yalkiri-kirra, manu ngaany-kujurnu matangku, manu wangkajarla nyampu watiki, “Yipitata!” Ngulaju kujaju nyanungu-nyangu jaru, “Lirraju, raa-parnkaya!” \p \v 35 Junga-kirli yalumpurla-kirli Jijaji purda-nyangu wangkanja-kurra warungka-jangkarluju. Nyanungu-nyangu lirraju raa-parnkaja manu wangkanjakulku rdirri-yungu junga-nyayirni yurrkurduju-wangu. \v 36 Jijajirli kangu pina nyampuju wati nyanungu-nyangu-kurra puntu-patu-kurra-yijala. Nyangulkulu, manu purda-nyangulu wangkanja-kurra ngurrjulku. Ngula-jangkaju, Jijajiji wangkaja-jana, “Yimi-ngarrirninja-wangulu nyinaka nyampuju kujarna parlpuru-manu!” Kala-jana panu-jarlu wuruly-ngarrurnu Jijajirli, “Nyinakalu yimi-ngarrirninja-wangu!” Kuja-kurra kula kalalu purda-nyangu, kalalu-jana warru yimi-ngarrurnu Jijajirli kuja parlpuru-manu yangka warungka manu wangkanja-wangu. \v 37 Kuja kala nganangku-puka purda-nyangu kujarra jaru, ngulakujurla marlaja paa-karrija-nyayirni. Manu kalalu wangkaja, “Kuja kajana Jijajirli warru parlpuru-mani yapa, ngulaju pirrjirdi-nyayirnirli! Parlpuru-mani kajana jilyki-nyayirni manu wangkanja-wangu, ngulaju kalurla marlaja wangka manu purda-nyanyi jilyki-jangkarluju.” \c 8 \s1 Jijajirli-jana mangarri yungu panu-jarlu-nyayirniki yapaku 4,000-palaku \r Matthew 15.32-39 \p \v 1 Ngaka-pardu-karilki, yapa panu-karijilpalurla turnu-jarrija Jijajikiji jaruku purda-nyanjaku. Yarnunjukulkulpalu nyinaja miyi-wangulku. Junga-juku, Jijaji-jana wangkaja kurdungurlu-patuku, \v 2 “Nyampuku yapaku, mari-jarri karna-jana miyi-wanguku kuja kalu yarnunjuku nyina, kujajulu jirrnganja nyinaja nyampurla manangkarrarla parra-patuku marnkurrpaku. \v 3 Panu-karijili yanurnu nyampu-kurraju nguru wurnturu-jangka. Kajilparna-jana pina-yilyayarla yarnunjuku miyi-wangu-jangka wurnturu-kurra nyanungurra-nyangu ngurra-kurra, ngulaju kajikalu marrmarrpa-jarrinjarla wantimi kulkurru yirdiyirla yarnunjuku miyi-wangu-jangka.” \p \v 4 Ngula-jangkaju, payurnulu kurdungurlu-paturlu Jijajiji, “Nyarrpararlarnalu-jana miyiji nyampurlaju manangkarrarla ngayi-mani? Yapa nyampuju panu-nyayirni kalu nyinami.” \p \v 5 “Nyajangu kankulu miyiji mardarni kapurduju?” \p Kurdungurlurlujulu jangku-manu Jijajiji, “Wirlki-pala karnalu kapurduju miyiji mardarni.” \p \v 6 Junga-juku, Jijajiji-jana wangkaja yapa panuku-juku, “Pirri-maninjarla nyinayalu walyangka.” Ngula-jangkaju, manu miyiji, yati-wangkajarla Kaatukuju “Wapirra, yungurnangkulu yati-wangka nyampukuju mangarriki.” Ngula-jangka, rdilyki-pungu mangarriji wita-kari wita-kari. Yungu-jana mangarriji rdilykirdilyki-pinjarla kurdungurlu-patuku, manulu-jana kurdungurlu-paturluju warru yungu yapa panukulku. \v 7 Manu ngula-puruju kurdungurlu-paturluju mardarnulpalu palka-yijala yawu-patuju witawita. Ngulakujurla Jijajiji yati-wangkaja-yijala Kaatukuju, manu-jana yarda wangkaja kurdungurlu-patuku, “Yungkalu-jana warru yapaku.” Junga-juku, warrulu-jana yungu. \v 8-9 Junga-juku, yapa panu-jarlu-nyayirnirli 4,000-palarlu, ngulangkujulu ngarnu jintakumarrirnirli-jiki nganyuku-karda. Ngula-jangkarluju kurdungurlu-paturluju, warrulpalu manu yuljaju yakuju-kurra wirlki-pala-kurra. Ngulangkaju kankarlarra-nyayirnilkilpa yakuju-paturlaju jurrupuly-ngarnu. Ngula-jangkaju, Jijajirliji yilyajalku-jana pina yapaju nyanungurra-nyangu-kurra ngurra-kurra. \v 10 Kuja-jana yapa pina-yilyaja Jijajirli yangka-ngurlu manangkarra-ngurlu, ngula-jangkaju nyanunguju yanu-jana jirrnganja kurdungurlu-patuku, yaninjarla jirrnganja-jana warrkarnu pawurturla. Ngula-jana jirrnganja jingijingi yanu ngapangka mangkururla murrarninginti-kari-kirra pirntinyarra-kari-kirra ngurrara-kari-kirra yirdi-kirraju Talmanuja-kurra. \s1 Paraji-paturlulu payurnu Jijaji yartarnarriki milki-yirrarninjaku \r Matthew 16.1-4 \p \v 11 Ngula-jangkaju, ngaka-pardu-karilki jangkardu yanurnulurla Jijajiki Paraji-patuju wilji-maninjakuju. Ngulajulu kujarluju puta yimirr-yungu yungu nganta-jana jarrwara-kari wangkayarla. Wangkajalurla, “Milki-yirraka-nganpa Kaatu-kurlangu yartarnarri yangka kuja ngantangku yungu nguru-nyayirni-wangurlarlu. Kajinpa-nganpa milki-yirrarni, ngulaju kapurnangkulu milya-pinyi nyuntujunparla Kaatuku warlalja.” \p \v 12 Kujakuju-janarla Jijajiji jukuru-jarrija, ngaany-kujurnu matangku, manu-jana wangkaja, “Nyarrpaku kankujulu kujarluju rdapakarrkanjarla payirni nyurrurlarlu yapangku jalanguju yilparna-nyarra nganta milki-yirrakarla yartarnarri? Lawa, kularna-nyarra milki-yirrarni jalanguju nyiyarlanguju!” \v 13 Ngula-jangkaju, wangkanjarla-jana jirrnganja pina-warrkarnu kurdungurlu-patuku pawurtu-kurralku-yijala. Ngula-jangka, jirrnganja-jana pina jingijingi yanu ngapangka mangkururla pirntinyarra-kari-kirra. \s1 Jijajirli-jana pututu-pungu kurdungurlu-patuku Paraji-kijaku manu Kingi Yarurdu-kujaku \r Matthew 16.5-12 \p \v 14 Kujalu kurdungurlu-patu pina-warrkarnu pawurtu-kurra, ngulajulu wajawaja-jarrija miyiki kanjaku Jinta-mipalu kangu kapurdu miyiji pawurturlaju. \v 15 Jijajirli-jana pututu-pungu, kuja-jana wangkaja, “Muurlparlulu-nyanu warrawarra-kangka yimi-kijaku Paraji-kirlangu-kujaku manu Kingi Yarurdu-kurlangu-kujaku. Jaru nyanungu-nyanguju-jana ngulaju jirdi-piya mangarri tarltu-maninja-kurlangu-piya.” \p \v 16 Kujalu kuja jaru purda-nyangu kurdungurlu-paturlu Jijaji wangkanja-kurra, ngulajulpalu kanginy-karrija, manulu-nyanu wangkaja, “Nyarrpaku-ka kujaju wangka? Marda-ka wangka yungurlipa-nyanu mangarri kangkarlarni tarnnga-parntarlu?” \p \v 17 Jijajirlijilpa-jana milya-pungu kuja-kurraju, wangkaja-jana, “Nyarrpaku kankulu-nyanu palju-payirni kujarluju jarungkuju kuja kankulu lawa nyinami mangarri-wanguju? Kula kankujulu mayi milya-pinyi nyampuju jaru? Ngurrpa-juku mayi kankulu nyina milya-pinja-wangu-juku? \v 18 Milpaju kankulu palka mardarni, pampa-juku mayinkili? Manu langaju kankulu palka mardarni, warungka-juku mayinkili?\x * \xo 8:18 \xt Nyangka Jeremiah 5.21, Ezekiel 12.2 \x* \v 19 Yangkajunkulu mayi warungka-manu kujarna-jana yungu miyi kapurdu rdaka-pala panu-jarluku watiki 5,000-palaku? Kujalu ngarnu miyi, nyajangu-kurlurlunkulu yakuju-kurlurluju manu yuljaju?” \p Jangku-manulkulu, “Manurnalu 12-pala-kurlurlu yakuju-kurlurluju.” \p \v 20 Jijajirliji yarda-jana payurnu, “Yangkajunkulu mayi warungka-manu kujarna-jana miyi kapurdu wirlki-pala yungu panu-jarluku watiki 4,000-palaku? Kujalu ngarnu miyi, nyajangu-kurlurlunkulu yakuju-kurlurluju manu yuljaju?” \p Jangku-manulkulu, “Manurnalu wirlki-pala-kurlurlu yakuju-kurlurluju.” \p \v 21 Jijajirliji yarda-jana payurnu, “Ngurrpa-juku mayinkijili ngajukuju milya-pinjakuju?” \s1 Jijajirli jinta wati pampa parlpuru-manu nyanjakulku kirringka Pijatarla \p \v 22 Jijaji kuja-jana wangkaja yangka Paraji-patu-kujaku manu Kingi Yarurdu-kujaku, ngula-jangkaju-jana wirliyalku jirrnganja yanu kurdungurlu-patuku kirri-kari-kirraju yirdi-kirraju Pijata-kurra. Kujalu yukajarra kirri-kirra, ngulangkajulurla jinta yapa wati jirri-kangurnu nganjirni pampa. Warlkurnulu yungu pampa marnpirni Jijajirliji yungu parlpuru-mani. \v 23 Junga-juku, Jijajijirla yarnkaja rdakaku. Yarnkanjarla jirri-kangurnulku jinta nyanungu-mipa pampa, kangurnu kirri-ngirliji. Ngula-jangkaju, nyinyparla kujurnu milpa-kurra yangkakuju pampaku manu rdakangku marnpurnu. Ngula-jangkaju, payurnu, “Nyanyi mayi kanpa nyiyarningkijarraju?” \p \v 24 Junga-juku, watingkiji nguru warru nyangu, manurla wangkaja Jijajiki, “Yuwayi, wati-patu karna-jana nyanyi wapanja-kurra watiya-piya, ngulaju ramaramarlu yarrkayi-nyayirnirli.” \p \v 25 Ngula-jangkaju, yarda marnpurnu rdakangku Jijajirliji yangkaju wati milpangka-yijala. Ngula-jangka kaarr-nyangulkulpa-jana, ngulajulpa-jana warraja-nyayirnilki nyangu yapaju warru wapanja-kurraju. \v 26 Ngula-jangkaju, Jijajirla wangkaja, “Kalakanpa kulpari yani Pijata-kurra, ngulaju yampiya. Nyampu-ngurlu-juku pina-yanta nyuntu-nyangu-kurra ngurra-kurra.” Junga-juku, pina-yanu nyanungu-nyangu-kurra ngurra-kurra jurrku-kurra. \s1 Piitarluju yirdi-manu Jijaji Kaatu-kurlangu Mijaya yangka Milarninja-warnu \r Matthew 16.13-20, Luke 9.18-22 \p \v 27 Jijaji-jana jirrnganja yarda yarnkaja kirri-patu-kari-kirra nguru-kari-kirraju yirdi-kirraju Jiijariya Pilipayi-kirra. Kujalpa-jana jirrnganja wapanja-yanu yirdiyi-wana kurdungurlu-patuku, ngulalpa-jana Jijajirliji payirninja-yanu, “Nyarrpa kajulu yapa-karirli yirdi-mani ngajuju?” \p \v 28 Kurdungurlu-paturlujulu jangku-manu, “Ngalya-kari kalu wangka yapa nyuntujunpa Jaanu Papitaji nganta. Ngalya-kari kalu wangka nyuntujunpa nganta Layija. Ngalya-kari kalu wangka nyuntuju ngantanpa jarukungarduyu-kariyi-nyanu Layija-piya.” \p \v 29 Jijajirli yarda-jana payurnu, “Kala nyurrurla-paturlu, ngana nganta kankujulu yirdi-mani ngajuju?” \p Piitarluju jangku-manu, “Nyuntujunpa Mijaya Milarninja-warnu yangka Kaatu-kurlangu.” \p \v 30 Jijajirli-jana pututu-pungu, “Ngajukujulu yimi-ngarrirninja-wangu nyinaya, kalakankulu-jana ngaju yimi-ngarrirni yirdi Kaatu-kurlangu Mijaya.” \s1 Jijajirli-jana yimi-ngarrurnu nyanunguku kurdungurlu-patuku yangka yapangku kapulu nyanunguju pinyi \r Matthew 16.21-23 \p \v 31 Ngula-jangkaju, Jijajirlilpa-jana pinarri-manu nyanungu-nyangu kurdungurlu-patu, wangkaja-jana, “Ngaju, yangka Yapa-nyayirni-wangu Kaatu-kurlangu, ngulakuju ngaka-pardu-karilki kapuju maju-nyayirni rdipimirni, kapurnaju murrumurru-nyayirni purda-nyanyi. Yangka-paturlu Juwu-paturlu jarlu-paturlu manu maralypikingarduyu-paturlu wiriwirirli manu kuruwarrikingarduyu-paturlu kapujulu juwa-kijirni. Panu-karirli kapujulu tarnnga-kurra pakarni. Kujanyaju Kaatuju wangkaja. Ngula-jangkaju, kapurna ngurra-jarra-jangka pina-yijala wankaru-jarri.” \v 32 Nyampuju junga-nyayirni-jana jaruju yirri-puraja Jijajirliji warraja-nyayirni kujalpa-nyanu muurr-pungu. Kuja kuja-kurra purda-nyangu Piitarlu, ngula-jangkaju, Jijajiji jirri-kangu yurlapardi-kirra yapa-wangu-kurra. Piitarluju kurnta-ngarrurnu Jijajiji, “Kuja wangkanja-wangu nyinaya!” \p \v 33 Jijajijirla warru jurnta kuja-purda-jarrija Piitakuju, manu-jana nyangu kurdungurlu-patu-kariyi-nyanu. Ngula-jangka, wangkajarla Piitakulku, “Nyuntunpa Juju Ngawu, purdangirli yukaya ngajulurla! Kaatuju kulangku wangkaja kujakuju wangkanjakuju. Lawa, nyuntulurlunpa kujaju manngu-nyangu jaruju yapa panu-kari-piyarlu.” \p \v 34 Ngula-jangkaju, Jijajiji wangkaja-jana kurdungurlu-patuku manu yapa-kariki ngalya-kariki, “Ngana-puka kajilpaju ngampurrpa nyinayarla ngajuku puranjaku, ngulakungarntirlijilpa-nyanu wajawaja-mantarla, manulpaju ngaju-mipa manngu-nyangkarla. Yapa-karirli kapujulu ngajuju tarnnga-kurra pinyi. Kujarlu-yijala kajikalu-nyarra nyurrurla pinyi tarnnga-kurra. Ngulaju ngula-juku. Puraya-jukujulu ngajuju parra-kari parra-kari! \v 35 Nganangku-puka yapangku kajilpa-nyanu muurlparlu mardakarla palinja-kujaku nyanungu-miparlu, ngulaju kajika palimi. Kala kajilpankulu-nyanu yungkarla ngaju-kurra, kajilpankulu-jana yimi-ngarrikarla Yimi Ngurrju ngaju-nyangu yapa-kariki, ngulaju kajikankujulu marlaja nyinami wankaru-juku. Kujarlanya, purayajulu ngajuju! \v 36 Nganangku-puka kuja-ka turnu-mani nyiyarningkijarra jurnarrpa manu tala manu mangarri manu wawarda, nyiyaku-ka turnu-mani? Kajiji yapa yali puranja-wangu jurnta nyina, ngulangkuju ngari-ka jamulu turnu-mani. Kaji palimi, kula Kaatu-kurlu nyina. \v 37 Kajilpa yangka yapa paliyarla, kulalparla nyiya kulpari yungkarla Kaatukuju pina-wankaru-maninjakuju, lawa. \v 38 Jalanguju yapaju kalu wilji-jiki warrarda parnka Kaatu-kujakuju, manu maju-nyayirni kalu nyina. Ngaka kajirna nyampu-kurra pina-yanirni Kaatu-kurlangu-ngurlu nguru-nyayirni-wangu-ngurlu, ngulaju kapurna-jana jirrnganja yanirni pina marramarra-patuku tarrukuku, kapurna pina-yanirni pirrjirdi-nyayirni Kaatu-kurlangu-kurlu yartarnarri wiri-jarlu-kurlu. Kapurnarla wangkami ngajukupalanguku Wapirraku, ‘Nyampurrarluju yapangku ngurrpa-pajurnulu-nyanu ngajukuju kula kajulu nganta milya-pinyi Kaatu-kurlangu Yapa-nyayirni-wangu.’ Junga-juku, nganangku-puka kaji-nyanu ngurrpa-pajirni jalangurlu ngajukuju, ngulakuju kapurnaju ngajuju ngurrpa-pajirni-yijala nyanungukuju Kaatu-kurlangurla.” \c 9 \p \v 1 Jijajiji yarda-jana wangkaja yapakuju, ngulaju kuja-jana wangkaja, “Junga karna-nyarra nyampuju wangka! Ngalya-kari yapa kuja kalu wankaru-juku nyina jalangu, ngulangkuju kapulu milya-pinyi-nyayirni Kaatu yartarnarri wiri-kirli kuja kajana Warlalja-Wiri nyina yapakuju. Kulalu pali milya-pinja-wangu-juku.” Kujanya-jana Jijajiji wangkaja yapaku panukuju. \s1 Jijaji-kirlangu palkaju mirilmiril-karrija-nyayirni \r Matthew 17.1-13, Luke 9.28-36 \p \v 2 Ngaka-karilki jinta-jangka wiyiki-jangkarla, Jijajiji jirrnganja-jana yanu pirli-kirra kankarlarra marnkurrpaku kurdungurlu-patuku Piitaku manu Jamajiki manu Jaanuku. Kujalpalu pirlingka kankarlarni nyinaja yurrujurla, nyinanjarlalpalu nyangu Jijajiji. Ngula-puruju Jijaji-kirlangu palkaju mirilmirilpa-jarrija-nyayirni. \v 3 Manu jurnarrpa kardirri-jarrijarla palkangkaju, ngulaju jurnarrpajulparla palkangkaju nyanungurlaju mirilmiril-karrijalku wanta-piya, ngulaju kardirri-nyayirni nyiya-piya-wangulku. \v 4 Ngula-puru-juku Layija manu Mujuju-pala warraja-jarrija, wangkajalpa-palarla Jijajikiji. \p \v 5-6 Ngulakuju ngarrurda-jarrijalu-jana. Kula Piitaju nyarrpalku wangkayarla, paa-karrijalpa. Ngari kutu wangkajarla Jijajiki, “Ngurrju-nyayirni nyampuju ngurra. Nganimpa-paturlu kapurnalu-nyarra kaluku ngantirni marnkurrpa, jinta-kari nyuntuku, jinta-kari Mujujuku, jinta-kari Layijaku.” \p \v 7 Ngula-puru-juku, mangkurdulkurla wapirrija wantakuju. Yali-ngirli mangkurdu-ngurlu Kaatuju wangkaja, “Nyampuju ngajuku Ngalapi-nyanu marulu, ngulajulu purda-nyangka wangkanja-kurra!” \v 8 Kujalu purda-nyangu wangkanja-kurra yangka marnkurrparlu kurdungurlu-paturlu, ngulajulpalurla yarujarujurlu wapalwapal-nyangu wangkanja-kurrakuju. Ngana kulalu parlu-pungu, jintalu parlu-pungu Jijaji kujalpa yangka yalumpurla-juku karrija. \p \v 9 Ngula-jangkaju, pinalkulu jitinja-yanu pirli-ngirliji. Kulkurru wangkaja-jana Jijajiji, “Nyampuju yimi, mardakalu nyurrurla-miparlu yimi-ngarrirninja-wangurlu kujankujulu jalangurlu nyangu ngaju mirilmirilpa-jarrinja-kurra yangka Yapa-nyayirni-wangu Kaatu-kurlangu. Kajirna palinja-warnu pina-wankaru-jarrinjarla yakarra-pardi, ngakalu-jana ngula-jangkarlanya yimi-ngarrika ngajuju.” \p \v 10 Junga-juku, kulalu-jana yimi-ngarrurnu yapa-karikiji Jijaji mirilmiril-karrinja-warnu-kurluju. Kala kujalpalu nyanungu-patu-mipa nyinaja, ngula-miparlulpalu-nyanu marnkurrparlu payurnu, “Nyarrpaku-yijala-ngalpa yangkaju Jijaji wangkaja kuja-ngalpa kuja wangkaja ‘kapu yangka Yapa-nyayirni-wangu Kaatu-kurlangu nganta palinja-warnu pina-wankaru-jarrinjarla yakarra-pardi’?” \v 11 Ngula-jangkaju, Jijajijili payurnu yangka-paturluju marnkurrparlu, “Yangka kuruwarrikingarduyu-patu, wangka kalu-nganpa Layija-kurlu ‘kapu kamparru yanirni nganta yangkakungarnti Mijayakungarnti.’ Nyarrpaku-yijala kalu-nganpa kujaju wangka?” \p \v 12-13 Jijajirli-jana jangku-manu, “Junga kujaju kapu Layija-wiyi pina-yanirni yungurla nyiyarningkijarra jungarni-mani Mijayaku. Junga karna-nyarra wangka, Layijaju nyurru-juku pina-yanurnu. Yapa-karirli nyurrujukulu murrumurru-manu kujalurla jangkardu jalajala-jarrija maju-maninjaku. Nyampunyalu jaruju yirrarnu Layija-kurluju nyurru-wiyiji yangkangkuju Kaatu-kurlangu-paturlu jarukungarduyu-paturluju. Ngula-jangkaju, wita ngayirna-nyarra payirni nyurrurlalku yangka kuja kangalpa wangka Payipulurla, ‘yangka Yapa-nyayirni-wangu Kaatu-kurlangu kapulu juwa-kijirni nganta manu murrumurru-mani-nyayirni nganta’. Kala nyiyaku kangalpa wangka Payipulurlaju?” \s1 Jijajirli parlpuru-manu kurdu nyurnu juju-kurlu \r Matthew 17.14-20, Luke 9.37-43a \p \v 14 Pirli-ngirli kujalu jitinjarni yanu Jijaji manu yangka marnkurrpa kurdungurlu-patu, ngulalu-jana yanurnu pina kurdungurlu-patu-kariki kamparru-warnuku. Parlu-pungulu-jana turnu-kurra panu-kurra wiljiwilji-maninja-kurra kujalpalu-jana kuruwarrikingarduyu-paturlu wiljiwilji-manu kurdungurlu-patu-kariki. \v 15 Kujalu yapa-karirli nyangu Jijaji, ngulakujulurla marlaja paa-karrija, manulurla wapirdi parnkaja. \v 16 Jijajirliji-jana payurnu kurdungurlu-patuju, “Nyarrparla kankulu-nyanu wiljiwilji-mani?” \p \v 17 Ngula-jangkaju, junga-juku ngulangkaju, watirla jinta wangkaja Jijajikiji, “Tiija, ngaju-nyangu kurdu, jujungku-ka mardarni, wangkanja-wangu-mani-ka. Ngula-kurlunyarnangku kangurnu juju-kurlu. \v 18 Kuja karla jujuju jangkardu kurru-yuka, ngulangkuju-ka walya-kurra kijirni. Kuja-ka walya-kurra wanti, ngula-jangkaju karla lirra-ngurluju wilypi-pardi yaya wiri-jarlu, manu kanyanu kartirdirli karntirirrjirni, manu-ka waku-jarra manu wanarri-jarra manu palka muku wuurr-kijirninjarla rdalji-jarri. Nyurrurna-jana kamparrurlu-wiyi payurnu nyuntu-nyangu kurdungurlu-patu yungulurla jurnta yilyayarla juju. Lawa, kulalurla jurnta yilyayarla jujuju.” \p \v 19 Jijaji wangkaja-jana, “Kari nyurrurlajunkulu kapurunju panu! Nyangurla-karrarna-nyarra jirrnganja nyina nyampurlaju, tarnnga-juku mayi? Nyarrpaku-yijala karna-nyarra nyampurlaju jirrnganja nyina kapuru wita-wangukuju? Kangkarnijili yali kurdu ngajuku!” \v 20 Junga-juku, kangurnulurla Jijajiki kurduju juju-kurluju. \p Jujungku kuja nyangu Jijaji, yangkaju kurdu yarda kujurnu walya-kurra-yijala. Kuja walya-kurra kujurnu, ngulaju yaya-yijalalparla yarda wilypi-pardinjarni yanu lirra-ngurluju, manulpa warru jurrjurr-panturnu manu wartarlwartarl-pardija. \v 21 Jijajirliji payurnu yangka kurduku kirda-nyanu, “Nyangurla-karra-warnulpa nyinaja kuja-jukuju?” \p Yangka kurduku kirda-nyanurluju jangku-manu Jijajiji, manu wangkajarla, “Wita-ngurlupakarralpa nyinaja nyurru-warnu kuja-juku kuja wita-wiyi palka-jarrija, ngulajulpa tarnnga-juku nyinaja. \v 22 Manulpa tarnnga putaputa pungu nyampuju kurdu jujungkuju wita-ngurlurra wiri-kirralku. Manulpa warrarda julyurl-kujurnu ngapa-kurra manu warlu-kurra tarnnga-kurraku pinjaku. Mari-jarriya-jarrangku wiyarrpaku kirdarlanguku. Kajinpa pirrjirdi-jiki nyinami nyampuku jujuku jurnta yilyanjaku, ngulajurla jurnta yilyaya kurduku ngaju-nyanguku wiyarrpaku!” \p \v 23 Jijajilkirla wangkaja, “Kula kanpaju mayi wala nyina ngajukuju ngula karna pirrjirdi nyina nyampu-piya-wangu juju-piya-wangu? Ngana-puka yapa kajiji wala nyina ngajuku, ngulaju-ka pirrjirdi nyina nyiyarningkijarraku.” \p \v 24 Yangkangku watingki kapanku jangku-manu, “Yuwayi, ngari karnangku wita walaju nyina, rampaku-juku-jalarna. Kala nurna-mantaju yarda yungurnangku junga-nyayirni marrka wala nyina nyuntukuju.” \p \v 25 Jijaji manu wati yangka kurdukupalangu, wangkaja-jukulpa-pala-nyanu. Kujalu-jana ngula-kurra wangkanja-kurra yapa-karirli nyangu, ngulalu yarnkajarni wajirli nyanungu-jarra-kurra-pinangu. Kuja-jana Jijajirliji nyangu yapa panu parnkanjarni-kirra, ngula-puruju kulungku ngarrurnu jujuju, “Nyuntu maju juju, kujanpa nyuntulurlu nyampu kurdu jilyki-manu manu wangkanja-wangu-manu, ngulajurla jurnta wilypi-pardiya pina-kurru-yukanja-wangu!” \p \v 26 Kuja purda-nyangu kuja-kurra wangkanja-kurra jujungku, ngulaju jujungkuju waakarra-parnkanjaku ngurrju-manu, manu kurdu yangkaju yarda kujurnu walya-kurra-yijala wartarlwartarl-pardinjakungarnti. Ngula-jangkaju, jujujurla jurntalku wilypi-pardija kurdukuju. Kurdujulpa walyangka-juku ngunaja kuwalypa-nyayirnilki. Kujalu nyangu kuwalpalku yapa-karirli, ngulajulpalu wangkaja, “Nyanungukupalanguju kirda-puka-jarrijalku!” \v 27 Jijajirli waku-ngurlu manu kurduju, waku-ngurlu maninjarla karrinja-yirrarnu, ngulajulpa kurduju karrija wankarulku. \p \v 28 Ngula-jangkaju, kujalu Jijaji manu kurdungurlu-patu yukaja kaninjarni yuwarlirla yangarlu yapa panu-wangurla, ngulalu payurnu Jijajiji, “Nyiya-jangkarnalurla puta yilyaja jurnta jujuju nyampukuju kurdukuju?” \p \v 29 Jijajirli-jana jangku-manu kurdungurlu-patuju, “Ngampurrparluju kajinkili-jana juju jurnta yilyami nyampu-piya yapaku, ngulakungarntirlijili payika Kaatu-wiyi. Payirninja-wangurluju kulalpankulu-jana jurnta yilyayarla.” \s1 Jijajirli-nyanu palinjaku muurr-pungu \r Matthew 17.22-23, Luke 9.43b-45 \p \v 30-31 Ngaka-pardu-karilki yampinja-yanulkulu yuwarliji Jijajirli manu kurdungurlu-paturlu. Junga-juku, jirrnganja wuruly-yarnkaja-jana yapa-kari-kijaku yungu-jana pinarri-maninja-yani kurdungurlu-patu-mipa. Ngula-jana pinarri-maninja-yanu ngurrara-wanarluju jingijingirli Kaliliyi-wanarlu, wangkaja-jana kurdungurlu-patukuju, “Ngajujurna Yapa-nyayirni-wangu Kaatu-kurlangu. Ngakaju watingki jintangku kapu-jana yimi kanyi, kapuju ngaju yapa-kari-kirra yinyi. Ngula-jangkaju, kapujulu pinyi ngajuju tarnnga-kurra. Ngula-jangkaju, ngurra jirrama-jangka kapurna wankaru-jarri pina.” \p \v 32 Kulalu kurdungurlu-paturlu milya-pungu kuja-kurra wangkanja-kurra. Kaaturlu-jana warla-pajurnu Jijaji-kirlangu yimi-kijaku milya-pinja-kujaku. Ngulalurla lani-jarrija yungulu payikarla nyanungu-nyanguku yimiki. \s1 Ngana-ka nyina wiriji yapa Jijaji-kirlangu? \r Matthew 18.1-5, Luke 9.46-48 \p \v 33-34 Jijaji manu kurdungurlu-patu, ngulajulpalu yanurra jungarni kirri-kirra yirdi-kirraju Kapurniya-kurra. Kujalpalu kulkurru yirdiyi-wana wapanja-yanu, ngulajulpalu-nyanu kurdungurlu-paturluju kujarlu wiljiwilji-maninja-yanu, “Ngana kangalpa nyina kurdungurluju wiriji kamparrurlaju ngalipakuju turnu-warnuku kurdungurlu-patu-kariyi-nyanukuju?” \p Kujalu kirri-kirra yukajarra Kapurniya-kurra, yanurralu, yukajalu yuwarli-kirraju, ngula-jana Jijajirliji payurnu, “Nyiya-ngurlulpankulu-nyanu wiljiwilji-maninja-yanu kulkurrukulkurruju?” Kurdungurlu-patuju ngula-jangkaju, karrijalpalu wurulypa jangku-maninja-wangu. \p \v 35 Jijaji pirri-manu yuwarlirlaju. Wangkaja-jana, “Yantarnili nyampu-kurra. Ngana-puka kaji ngampurrpa nyina kamparrurla wiri, ngulakungarntijilpa-jana warrki-jarriyarla-wiyi yirnkilypa-wangu ngampurrpa yapa-kariki-wiyi.” \v 36 Ngula-jangkarluju, Jijajirliji manu kurdu-pardu, maninjarla karrinja-yirrarnu kamparrurla yapakuju, manu ngamurlu-manu, manu wangkaja-jana, \v 37 “Nganangku-puka yapangku ngaju-nyangurlu nganta kaji rdakurl-kijirni kurdu wita nyampu-piya, ngulaju kaju ngajurlangu rdakurl-kijirni. Manu nganangku-puka kajiji rdakurl-kijirni ngaju, ngulangkuju-ka rdakurl-kijirni Kaatu kujaju yilyajarni ngaju.” \s1 Ngana karla puntuju nyina Jijajikiji? \r Luke 9.49-50 \p \v 38 Jaanulkurla wangkaja Jijajiki, “Tiija, nyangurnalu jinta wati kujarla yapaku jintaku jurnta yilyaja juju-patu nyuntu-nyangu-kurlurlu yirdi-kirlirli nganta yartarnarri-kirlirli nganta. Nyanunguju kula-ka kurdungurlu nyina nganimpa-piya, lawa. Kujarlanyarnalu warla-pajurnu puta.” \p \v 39 Jijaji wangkaja-jana kurdungurlu-patukuju, “Yampiyalu warla-pajirninja-wangurlu! Kaji-jana nganangku-puka yapaku jurnta yilyami juju ngaju-nyangu-kurlurlu yartarnarri-kirlirli nganta, ngula-jangkaju kulaju nginji-wangkami ngajukuju. \v 40 Ngana-puka kuja kangalpa ngalipaku nyina ngurrju nyurunyuru-jarrinja-wangu, ngulaju kangalpa nyina wungu-warnu warlalja. \v 41 Nganangku-puka kaji-nyarra ngapa yinyi ngarninjaku kuja kankulu ngaju-nyangu warlalja nyina, ngulakuju kapurla Kaaturluju yinyi warntarri-nyayirni-wangu ngurrju-nyayirni.” \s1 Yungulparlipa jungarni nyinakarla, kajikarlipa-jana karlirr-kanyi yapa ngalya-kari Kaatu-kujaku \r Matthew 18.6-9, Luke 17.1-2 \p \v 42 Jijaji-jana yarda wangkaja kurdungurlu-patukuju, “Nyampurralu-jana kurdukurdu witawita nyangka ngula kajulu wala nyina ngajuku. Kala nganangku-puka kajilpa kurdu ngari jinta karlirr-kangkarla jarrwaralku ngaju-kujaku, ngulaju maju-nyayirni! Karlirr-kanja-kujakujulpalurla yapa-karirli yarturlu-wiyi wiri wayikarla yalumpuku watiki waninja-wana-wiyi, manu ngula-kurluju jarna-maninjarla kanjarla julyurl-kijikarlalpalu mangkuru ngapa wiri-kirra yungu palimi. \p \v 43-48 “Ngaka kajikanpa marda majungka-jarrimi, kajikanpa marda nyiyarlangu purungku-mani rdaka-jarrarlu. Kuja-kujakuju-nyanu rdaka-jarra mururl-pajika jurnta, kajikangku Kaaturlu kijirni rdaka-jarra-kurlu-juku warlu wiri-kirra kuja-ka jankami tarnnga-juku. Ngulangkaju kalu pirlpi nyina wankaru panu-jarlu tarnnga-juku, manu ngulangkaju yapa palka kalu-jana warrarda muku ngarni pirlpingkiji. Yalirla ngurungka kula nganangku palu-pinyi warluju.\x * \xo 9:43-48 \xt Nyangka Isaiah 66.24 \x* Manu ngaka kajikanpa marda majungka-jarrimi, kajikanpa marda kulu-kurra wapami wirliya-jarra. Kuja-kujakuju-nyanu wirliya-jarra mururl-pajika jurnta, kajikangku kijirni wirliya-jarra-kurlu-juku warlu wiri-kirra kuja-ka jankami tarnnga-juku. Manu ngaka kajikanpa marda majungka-jarrimi, kajikanpa marda nyiyarlangu maju nyanyi milpa-jarrarlu. Kuja-kujakuju-nyanu milpa-jarra wilypi-manta jurnta, kajikangku kijirni milpa-jarra-kurlu-juku warlu wiri-kirra kuja-ka jankami tarnnga-juku. Kajilpangku Kaaturlu kijikarla nguru yali-kirra palka wanapi-jiki, ngulaju maju-nyayirni nyuntukuju. Kala kajinpa yukamirra Kaatu-kurlangu-kurra nguru-nyayirni-wangu-kurra rdaka-wangu manu marda wirliya-wangu manu marda milpa-wangu, ngulaju ngula-juku. Kapunpa nyanungu-kurlu nyina tarnnga-juku.” \p \v 49 “Junga-juku, Kaaturlu kapu-jana yapa muurlparlu mardarni muku warlu-kurlurlu manu jarlti-kirlirli.” \s1 Jijajirli-jana pinarri-manu nyanungu-nyangu kurdungurlu-patu yungulu nyina ngurrju jarlti-piya \r Matthew 5.13, Luke 14.34-35 \p \v 50 Wangkaja-jana kuja, “Nyurrurla yapa ngulajunkulu jarlti-piya. Jarltiji ngurrju-jala. Kajilpa jarltiji maju-jarriyarla manu linpa-wangu-jarriyarla, ngulaju majunya. Kulalpa nganangku linpaju pina pirrjirdi-mantarla yangkaju jarlti. Nyurrurlajukulu jarlti-piyalu nyinaka ngurrju-juku, ngulaju puntu-wati kulu-wangu rarralypa-juku.” \c 10 \s1 Jijajirli-jana pinarri-manu kuruwarri yupukarra-kurlu manu karlirr-mardarninja-kurlu \r Matthew 19.1-12 \p \v 1 Ngula-jangkaju, Jijaji-jana jirrnganja yanu kurdungurlu-patuku kurlirra nguru-kurra yirdi-kirra Jurdiya-kurra. Karrungkajulu ngapangka jingijingi yanurra pirntinyarra-kari-kirra Jurdunurlaju, ngula-kurraju yapalurla yarda turnu-jarrija panu-jarlu. Ngulangkajulpa-jana pinarri-manu jukurrpa yimi-nyayirni-wangu-patu-kari. \p \v 2 Ngula-kurrajulurla Paraji-patulku yanurnu yungulu nganta Jijaji yimirr-yungkarla jarungku yungu nganta-jana milki-wangkayarla jaru warntarla. Payurnulu Jijajiji, “Nyarrpa-ka wangka Mujuju-kurlangu kuruwarriji? Jungarni mayi kajilpa watingki yampiyarla nyanungu-parnta karntaju?” \p \v 3 Jijajirli jangku-manu-jana, “Nyiya-nyarra Mujujurluju yungu kuruwarriji nyurrurlakuju karnta karlirr-mardarninjakuju?” \p \v 4 Nyanungurlulkulu jangku-manu Jijaji, “Mujuju wangkaja kuja, ‘Watingki kajilpa ngampurrparlu yampiyarla nyanungu-parnta karnta, yampinjakungarntirlijilparla pipa-wiyi yungkarla kuwurtu-jangkarlu, ngula-jangkarlunya yungu yampi.’” \p \v 5 Jijaji-jana wangkaja, “Milya-pinyi mayi kankulu nyarrpaku kuruwarriji yirrarnu karlirr-mardarninjakuju Mujujurluju? Ngulaju-nyarra yirrarnu jurru wiljiki. \v 6 Nyurru-wiyi kuja Kaaturlu ngurrju-maninjarla yirrarnu nyiyarningkijarra, ‘ngulaju-palangu yapa-jarra yirrarnu wati manu karnta.’\x * \xo 10:6 \xt Nyangka Genesis 1.27 \x* \v 7 Nyampurlangunya-ka wangka Payipulurlaju, \q1 ‘Watingki yungulpa-palangu yampiyarla nyanungukupalangu-jarra kirda-nyanu manu ngati-nyanu yupukarra-jarrinjakungarntirlilki. Kuja-ka karntalku mani, ngulaju jungu kapala jintangkalku nyinami jawirdikilki. \v 8 Ngula-jangkaju, kula kapala-nyanu jarnku jurnta nyina yitingka-jarra, ngulaju kapala jintangka-juku nyina wungu-juku.’\x * \xo 10:8 \xt Nyangka Genesis 2.24 \x* \m \v 9 Junga-juku, jalangu-jarraju wati manu karnta kuja kapalangu Kaaturlu jinta-mani, ngulajulpalu-palangu yapa-karirliji karlirr-mardarninja-wangurlu yampiyarla.” \p \v 10 Kujalu Jijaji manu kurdungurlu-patu pina-yukaja kaninjarni yuwarlirla, ngulangkajulu yarda payurnu, “Yarda yimi-ngarrika-nganpa nyampu kuruwarri karlirr-mardarninja-kurlangu.” \p \v 11-12 Jijajirliji jangku-manu-jana, “Watingki kaji kalykuru-jarrinjarla yampi karnta nyanungu-parnta kamparru-warnu, ngula-jangkaju, kaji mani jinta-karilki karnta, ngulaju jarrwara. Ngula-piyarlu-yijala karntangku kaji kalykuru-jarrinjarla yampi wati nyanungu-parnta kamparru-warnu, manu ngula-jangkarlu kaji mani jinta-karilki wati, ngulaju jarrwaralku-yijala.” \s1 Jijajirlilpa-jana kurdukurdu ngamurlu-mardarnu pirrjirdi-maninjaku \r Matthew 19.13-15, Luke 18.15-17 \p \v 13 Ngakalku, kangurnulpalu-jana yapangku ngalya-karirli kurdukurdu Jijaji-kirra yungu-jana rdakangku ngamurlu-mardarninjarla marnpirni. Ngula-kujakuju, kurdungurlu-paturlulu-jana puta warla-pajurnu kutu Jijaji-kirra kanjarni-kijaku, manulu-jana kurnta-ngarrurnu. \v 14 Kuja-jana Jijajirli nyangu, ngulakuju-jana kulu-jarrija kurdungurlu-patukuju, manu-jana wangkaja, “Kurdukurdu wita nyampu-piya kajulu wala nyinami ngajuku. Ngana-puka yapa jalangu kuja-ka nyinami nyampu-patu-piya kurdukurdu-piya, ngulaju karla nyinami Kaatuku yangka kuja kajana Warlalja-Wiri nyina yapaku. Kujakuju, yampiyalu-jana warla-pajirninja-wangurlu! Pangkalajulu yanirni kurdukurduju ngajuku! \v 15 Ngaju karna-nyarra wangkami junga: Jungarnirlili manngu-nyangka yungulpankulu kurdu wita nyampu-piya-jarriyarla. Kala kuja-piya-wanguju, ngulaju kulalpankulurla nyinayarla Warlalja-Wiriki.” \v 16 Junga-juku, ngula-jangkaju, kurdu-kari kurdu-kari manulpa-jana, maninjarla rdakalpa-jana yirrarnu jurrungka, manulpa-jana wangkaja, “Kaaturluju kanyarra pirrjirdi-maninjarla warrawarra-kanyi.” \s1 Jijajirla wangkaja watiki tala palka-kurluku \r Matthew 19.16-30, Luke 18.18-30 \p \v 17 Ngula-jangkaju, Jijaji-jana yarda jirrnganja yarnkaja-yijala. Kujalpa-jana jirrnganja yanurra, ngula-puru-jukurla wati jinta parnkanjarla mirdijirrpijirrpi-jarrinjarla jarntarru pirri-manu kamparrurla, manu wangkajarla Jijajikiji, “Tiija, nyuntujunpa ngurrju, nyarrpa-jarrimirna yungurnarla jirrnganja nyina tarnnga-juku Kaatuku wankaru-juku?” \p \v 18 Jijajilkirla wangkaja, “Nyiyakunpaju ngajuju ngurrju-pajurnu? Ngana-puka kula-ka wati nyina ngurrjuju. Kaatu-mipa-ka nyina ngurrjuju. \v 19 Milya-pinyi-jala kanpa-jana kuruwarri-kari kuruwarri-kari Kaatu-kurlanguju kujarla yangka yungu Mujujuku: ‘Yampiyalu-nyanu tarnnga-kurra pakarninja-wangurlu! Nyuntu kajilpanpa nyinayarla palka-kurlu yupukarra, kula kalykuru-jarriya yapa jinta-kari-kirli! Kularla purungku jurnta manta nyiyarlangu yapa jinta-kariki! Kula warlka wangkaya yapa jinta-kari-kirli kuwurturla! Yapa jinta-kari-kirlanguju-jana yampiya jurnarrpaju kurntuly-yimirr-yinja-wangurlu! Linpangku-palangu purda-nyangka kirda-nyanu manu ngati-nyanu wilji-wangurlu!’ Nyampurranya Kaatu-kurlangu kuruwarri kuja yirrarnu Mujujurlu, ngulaju kanpa milya-pinyi nyurru.”\x * \xo 10:19 \xt Nyangka Exodus 20.16-20, Deuteronomy 5.16-20 \x* \p \v 20 Junga-juku, watijirla wangkaja Jijajikiji, “Tiija, wita-ngurlupakarrarlulparna puraja jungarnirli nyampurraju kuruwarri, kularna rdilyki-pungu jintarlangu, lawa.” \p \v 21 Jijajiji yulkajalparla miyaluju, manulpa nyangu jungarnirli-jiki, manurla wangkajalku watikiji, “Purayarlalpanpa nyampu jinta-karilki kuruwarri: Yanta, jurnarrpa manu nyiyarningkijarra manta nyuntu-nyangu, ngulaju-jana pina jali-manta nyiyarningkijarra talakungarntirliji. Manu ngula-jangkaju, talaju-jana warru yungka marlajarraku rdilyki-watiki. Kajinpa-jana nyiyarningkijarra muku yinyi yapa-kariki, ngula-jangkaju kapunparla jirrnganja nyina nyiyarningkijarra-kurluju Kaatu-kurlangurla nguru-nyayirni-wangurla. Nyiyarningkijarra jali-maninjarla kurdungurlu-jarriya ngaju-nyanguju!” \v 22 Kuja yangkangku watingki purda-nyangu Jijaji wangkanja-kurra, wardinyi-jangkaju mularrpa-jarrijalku. Ngula-jangkaju, purda-nyanjarla wajampa-jarrija-nyanurla kujalpa jurnarrpa panu mardarnu. \p \v 23 Ngula-jangkaju, Jijajiji warru jungarni-jarrija-jana nyanungu-nyanguku kurdungurlu-patuku, manu wangkaja-jana, “Yangka kuja kalu jurnarrpa panu mardarni yapangku, ngulaju kapulu marnkurrpa-mipa yukamirra Kaatu-kurlangu-kurra nguru-nyayirni-wangu-kurraju, kulalu panu yukami.” \p \v 24 Kujalu Jijaji purda-nyangu wangkanja-kurra, ngulakujulurla marlaja paa-karrija. Manu yarda-jana wangkaja Jijajiji, “Kulalpa-nyanu nganangku yirrakarla nguru-nyayirni-wangu-kurra Kaatu-kurlangu-kurraju, lawa! \v 25 Kulalpa kawartawaraju yukayarla nama-kurlangu ngulyangka, lawa. Kuja-piyarlu-yijala kulalpa-nyanu nganangku-puka jurnarrpa panu-kurlurluju yapangkuju yirrakarla Kaatu-kurlangu-kurraju nguru-nyayirni-wangu-kurraju!” \p \v 26 Kurdungurlu-paturlu kujalu purda-nyangu Jijaji, ngulakujulurla marlaja paa-karrija-nyayirni. Ngulalu payurnu, “Kajilpa Kaaturlu yampiyarla yangka yapa jurnarrpa-kurlu panu-kurlu muurl-mardarninja-wangurlu, nganalku kajika muurl-mardarni Kaaturluju palinja-kujaku?” \p \v 27 Jijajirlilki-jana nyangu jungarnirli, manu wangkaja-jana, “Kulalpa-nyanu nganangku yapangku muurl-mardakarla palinja-kujaku, lawa. Kaatu-miparlu kajika muurl-mardarni yapaju.” \p \v 28 Piitarlulku jangku-manu Jijajiji, “Yuwayi, nyiyarningkijarrarnalu yampinja-yanu purdangirli. Yampinjarla nyuntulkurnangkulu puraja.” \p \v 29-30 Jijaji-jana wangkaja kurdungurlu-patukuju, “Yuwayi, junga kujaju. Ngajuku puranjakungarntirli kajinkili yampinja-yani yuwarli nyurrurla-nyangu manu marda nyurrurlakupurdangka-patu manu marda nyurrurlakupalangu-jarra manu marda kurdukurdu manu marda nguru nyurrurla-nyangu, kajinkili yampimi nyampurra nyiyarningkijarra yungunkujulu ngajulku pura manu yungunkulu-jana Yimi Ngurrju ngaju-nyangu yimi-ngarrirni warru, ngula-wanawanaju Kaaturlu kapu-nyarra nyiyarningkijarra jaya-kurra-nyayirni yarda yinyi yuwarli-kangukangu marda, yapa warlalja panu-jarlu marda, manu marda nguru-karirlangu. Ngula-puruju panu-karirliji kapulu-nyarra rdapakarrkanjarla-juku murrumurru-mani-nyayirni tarnngangku-juku. Ngula-jangkaju, kajinkili pali, ngula-jangkaju, kapunkulu yukami Kaatu-kurlangu-kurra nguru-nyayirni-wangu-kurra. Ngulangkaju kapunkulurla tarnnga-juku jirrnganja nyina Kaatukuju wankaru. \v 31 Jalangu kuja kalu nyina kamparrurla wiri yapa, ngulaju ngakaju kapulu purdangirlilki nyina. Jalangu kuja kalu nyina purdangirli yapa, ngulaju ngakaju kapulu kamparrurla wirilki-yijala nyina.” \s1 Jijaji-jana yarda wangkaja nyanunguku kurdungurlu-patu yangka yapangku kapulu nyanunguju pinyi \r Matthew 20.17-19, Luke 18.31-34 \p \v 32 Ngula-jangkaju, Jijajiji jirrnganja-jana yaninja-yanu Jurujulumu-kurra. Ngulajulpa Jijajiji kamparrurla-juku yaninja-yanu. Kala kurdungurlu-patu, ngulajulpalu kulkurru-warnu ngarrurda-jarrinja-yanu purdangirli-wana Jijajikiji nyiya-kujaku mayi. Ngula-jangkaju, Jijaji wangkaja-jana yarda, \v 33 “Purda-nyangkajulu! Nyampuju karlipa Jurujulumu-kurraju murnma-juku yani, ngaka karlipa yukamirra. Ngaju kuja karna Yapa-nyayirni-wangu Kaatu-kurlangu nyina, yalumpurla-juku kapujulu yapa-karirli rdarri-mardarni. Ngula-jangkaju, kapulu-jana yinyi maralypikingarduyu-patu wiriwiriki manu kuruwarrikingarduyuku. Nyampu-paturluju kapujulu maju-pajirni kuwurturlarlu, manu kapulu-jana yapa-karikilki ngajuju yinyi Juwu-wangu-patuku yungujulu pinyilki tarnnga-kurra. \v 34 Pinjakungarntirli kapujulu manyu-pinyi, manu kapujulu nyinypa-kijirni, manu kapujulu ngalyipi-piya-kurlurlu pinti-kirlirli wilykarra-pakarni, manu kapujulu tarnnga-kurra pinyi. Ngula-jangkaju, jirrama-jangkarla ngurra-jarra-jangkarla kapurna pina-wankaru-jarrimi.” \s1 Jamajirli manu Jaanurlu payurnu-pala Jijaji yungu-palangu wiri yirrakarla kamparrurla nyanungu-jarra \r Matthew 20.20-28 \p \v 35 Ngula-jangkaju, Jamaji manu kukurnu-nyanu Jaanu, ngalapi-nyanu-jarra Jipiti-kirlangu-jarra, yanurnu-palarla Jijajiki, payurnu-pala, “Tiija, ngari karlijarrangku wita payirni. Kajirlijarrangku payirni nyiyarlanguku-puka, ngulakuju ngungkurr-nyinaya-jarrangku wurra-maninja-wangu.” \p \v 36 Jijajirliji payurnu-palangu, “Nyarrpa-manirnangkupala?” \p \v 37 Ngula-jangkaju, payurnulku-pala Jijajiji, “Kajinpa nyuntu yartarnarri wiri-jarlu-kurlu nyinami yangkangka Kaatu-kurlangu nguru-nyayirni-wangurla, ngajarrarlangu-jarrangku wiri yirraka yungurlijarra nyina wati-nyarra nyuntu-nyangurla yitipi-jarra, jinta jungarni-purdanji, jinta jampu-purdanji.” \p \v 38 Jijaji wangkaja-palangu, “Ngurrpangku kanpajupala payirni. Lani-wangunya kanpala nyina ngajukuju waalparrirninjakuju yangka kajijili nyarrpa-mani ngaju Jurujulumurla? Yalirla kapujulu ngajuju murrumurru-mani-nyayirni. Kujakuju kanpala lani-wangu mayi nyina marriwa yungunpajupala waalparrirni ngaju kajijili nyarrpa-mani?” \p \v 39 Junga-juku, Jamajirli manu Jaanurlulku-pala jangku-manu, “Yuwayi, lani-wangu karlijarra nyina nyuntukuju waalparrirninjakuju.” \p Jijaji wangkaja-palangu, “Junga, kari-nganta kapunpajupala waalparrirni ngaju, manu kapulu-nyarra murrumurru-mani-yijala nyumpalaju ngaju-piyaju. \v 40 Kala nguru-nyayirni-wangurla Kaatu-kurlangurlaju kularna-jana ngajulurlu milarninjarla yirrarni yapaju nyinanjakuju jampu-purdanjiki manu jungarni-purdanjiki, lawa. Wapirra Kaaturlu-jana milarnu yapa nyurru-juku nyinanjakuju ngaju-wanakuju.” \p \v 41 Kujalu-jana kurdungurlu-patu-kariyi-nyanurlu purda-nyangu Jamaji manu Jaanu kuja-kurra wangkanja-kurra, ngula-jarrakujulu-jana kulu-jarrija-nyayirni purda-nyanjarla. \v 42 Kujarlaju, Jijajirli-jana turnu-manu jintawarlayilki-jiki kurdungurlu-patuju, ngula-jana kuja wangkaja, “Milya-pinyi kankulu-jana nguru-kari nguru-kari kuja kalu-jana wiriwiri nganta nyina yapaku. Nyampurrarlu wiriwirirli, warrarda kalu-jana jinyijinyi-mani warrki-jarrinjaku yangka kuja kalu nyanungu nyampu wiriwiri ngampurrpa-jarri. \v 43-44 Kala nyurrurla kurdungurlu-patu ngaju-nyangu, kula kankulu kuja-piya nyina jinjinpa-palka. Kajinpa wiriki nyinanjakupurda-jarrimi, ngulakungarntiji-jana warrki-jarriya yapa-kariki-wiyi yirnkilypa-wangu, ngula-jangkanya yungunpa-jana wirilki nyina. \v 45 Ngajurlangu yangka Yapa-nyayirni-wangu Kaatu-kurlangu, kujarna yanurnu nyampu-kurra walya-kurra, kularna yanurnu jinyijinyi-maninjaku panuku yapaku, lawa. Ngajurna yanurnu nyampu-kurraju yungurna-jana yapaku warrki-jarri yirnkilypa-wangu. Manu kajirna-jana pali ngungkarra, ngulaju yungurna-jana muurl-mardarni wilji-warnu panu-jarlu palinja-kujaku.” \s1 Jijajirli parlpuru-manu wati jinta milpakupurda pampa yirdiji Parrtimuju nyanjakulku \r Matthew 20.29-34, Luke 18.35-43 \p \v 46 Ngula-jangkaju, ngaka-pardu-karilki jirrnganja-jana yanu Jijaji kurdungurlu-patuku manu yapa panu-kariki kirri-kirra yirdi-kirraju Jiriku-kurra. Kujalu jingijingi yaninjarla wilypirra-pardija kirri-ngirliji, ngulangkalpa jinta wati nyinaja yirdiyi-wana milpa-parntaju yirdiji Parrtimuju, ngulaju ngalapi-nyanu Timayiji-kirlangu. Ngulajulpa-jana yapa warlkirninjarla payurnu talakupurdarlu kujalpalu nyanungu-wana nyanungu-wana jarala-wapaja jingijingi. \v 47 Jinta-kari mardarla yapa wangkaja Parrtimujuku, “Jijaji Najariti-wardingki yananyampa.” \p Kuja purda-nyangu kuja-kurraju, ngulalparla Parrtimuju wapal-purlaja Jijajikiji, ngulaju yirdi-manu, “Jijaji, Ngalapi-nyanu Kiing Tapiti-kirlangu! Mari-jarrinjarlaju ngurrju nyinaka wiyarrpaku!” \p \v 48 Yangka yapa kujalpalu nyanungu-wana nyanungu-wana jarala-wapaja, ngulangkujulu kurnta-ngarrurnu, manulu puta wurdungu-manu. Nyanungujulpa ngari yardayarda purlaja kilji-nyayirni, manulpa warrarda yirdi-manu Jijaji, “Wayinpa! Kiing Tapiti-kirlangu Ngalapi-nyanu, mari-jarrinjarlaju ngurrju nyinaka wiyarrpaku!” \p \v 49 Junga-juku, Jijaji juul-karrija purda-nyanjarla, ngula-jangkaju-jana wangkaja yapa panuku, “Yajarninjintalu!” \p Jungajukulurla yanu Parrtimujuku, wangkajalurla, “Wardinyi-jarriya, manu wardinyilki karrinja-pardiya! Payirni kangku nyuntuku yungunparla yani.” \v 50 Junga-juku, jimanta-ngurluju wawardaju manu, rurruny-pinjarla kujurnu walya-kurra. Ngula-jangkaju, karrinja-pardija kapanku. Ngula-jangkaju, yanurla Jijajikilki. \p \v 51 Jijajirliji payurnu, “Nyiyakulpanpaju purlaja?” \p Yangkajurla milpa-parnta pampa wangkaja, “Warlalja-Wiri, yanurnurnangku milpa-parnta yungurnangku marlaja nyanyilki.” \p \v 52 Jijajilkirla wangkaja, “Yuwayi ngula-juku, yantalku. Kuja kanpaju wala nyinami, kujarlaju kanpa nyanyilki.” \p Junga-juku, kujarla Jijaji wangkaja, ngulajulpa marraralku nyangu, manu Jijajilki puraja yali-wanaju yirdiyi-wana. \c 11 \s1 Jijaji kuja yukajarra Jurujulumu-kurra \r Matthew 21.1-11, Luke 19.28-40, John 12.12-19 \p \v 1 Jijajilpa-jana nyanungu-nyanguku kurdungurlu-patukuju jirrnganja kutu-jarrinja-yanu Jurujulumu-kurra-pinanguju. Kujalpalu kutu-jarrinja-yanulku Jurujulumu-kurraju, yanurnulu pirli-kirra-wiyi yirdi-kirraju Yalipiji-kirra\f + \fr 11:1 \ft Mount of Olives \f* Yalirla pirlingka kirri-jarra jirramalpa-pala karrija yirdi-jarraju Pijipaki manu Pijini. Ngulangkalku-palangu wangkaja jirrama-kariki kurdungurlu-jarraku kuja, \v 2 “Yanta-pala kamparru kirri-pardu-kirra Pijipaki-kirra. Ngula-kurra kajinpala yukamirra, kapunpala parlu-pinyi tangkiyi kurdu-warnu kaji karri yirdiyi-wana wayirninja-warnu. Kula nganangku pululu-manu manu warrkurnu murnma-juku ngulaju kurdu-warnu. Rurruny-pinjarla pina-pala wilil-kangkarni nyampu-kurra. \v 3 Kajilpangkupala nganangku payirninjarla warla-pajikarla, ngulakuju-palarla kuja wangkaya, ‘Nyampukuju tangkiyiki-nyanurla warlaljaju wangkajarni, ngaka kapu pina-yilyamirni.’” \p \v 4-5 Junga-juku, yarnkaja-pala yali-kirraju kirri-kirra. Kuja-pala yanurnu kirri-kirra manu yukajarni, ngulaju-pala parlu-pungu tangkiyiji kujalpa karrija yirdiyi-wana wayirninja-warnu yuwarli-pirdi tuwa-pirdi. Ngulangka-yijalalpalu karrija warlaljamarri-patu tangkiyi-kirlangu kujalpalu mardarnu. Ngula-jangkaju, kujalpa-palarla kurdungurlu-jarrarlu ngalyipi-piya rurruny-pungu, ngulangkujulu-palangu payurnu, “Nyarrpa-mani kanpala, kuja kanpalarla rurruny-pinyi ngalyipi-piya wayirninja-warnu tangkiyikiji?” \p \v 6 Nyanungu-jarralku kurdungurlu-jarra wangkajalu-jana, “Nyampukuju tangkiyiki-nyanurla warlalja wangkajarni, ngaka kapu pina-yilyamirni.” Junga-juku, yangka panungku yapangku, yilyajalkulu-jana kurdungurlu-jarraju yangka-kurluju tangkiyi kurdu-warnu-kurlu. \v 7 Kangulku-palarla pina Jijajiki. Ngalya-karirli kurdungurlu-paturlu, kujalpalu wawarda mardarnu jimantarla, ngula-jangkalurla rurruny-pinjarla yirrarnu tangkiyirla purturlurla Jijajiki nyinanjaku, ngulangkanya yungu nyinanja-yani purturlurla wawarda-kurlurla. Junga-juku, Jijaji warrkarnulku tangkiyirlaju, manu yarnkajarralku yirdiyi-wanalku.\fig |src="3men&donkey.tif" size="col" ref="11.7" \fig* \v 8 Ngalya-karirli yapangku-yijala rurruny-pungulpalu wawarda jimanta-jangkaju, manulpalu kamparrurla yirdiyirla walyangka yirrarninja-yanu yungulurla kujarluju pulka-pinyi. Manulpalu ngalya-karirli yapangkuju watiya parla-kurlu pajirninja-parnkaja. Kujalpalu yangka watiya yarlungka karrinja-yanu, pajirninjarlalpalurla yirrarninja-yanu yirdiyirla walyangka Jijajiki yungulurla kujarluju pulka-pinyi-yijala. \v 9 Ngulajulpalurla yapaju ngalya-kariji kamparrurla yaninja-yanu, manulpalu ngalya-kariji purdangirli yaninja-yanu. Yapaju jintawarlayi-jiki wardinyijilpalurla purlaja, “Pulka-pinyirliparla Kaatuku! Wati nyampuju kuja Kaaturlu milyarninjarla yilyajarni, ngulaju karla marlaja nyina wardinyi-nyayirni!\x * \xo 11:9 \xt Nyangka Psalm 118.25-26 \x* \v 10 Wati nyampuju pangkala Kaaturlu warrawarra-kanyi jalangurlu yungu-ngalpa wirilki nyina Kingi Tapiti-piya yangka kujalpa-jana wiri nyinaja yapaku ngalipakupalanguku nyurnunyurnu-patuku!” Kujanyalurla purlaja yapaju. \p \v 11 Junga-juku, yukajarralku Jijajiji Jurujulumu-kurraju kurdungurlu-patu-kurlu, ngulaju-jana jingijingi-jiki jirrnganja yanurra Yuwarli Maralypi-kirra Juwu-kurlangu-kurra. \fig |src="HK00245B.TIF" size="col" ref="11.11" \fig*Ngulangka Maralypirla warrulpa miimii-nyangu nyiyarningkijarra kaninjarni. Ngula-puruju wantajulpa yukanja-yanurralku. Kuja wanta yukajarralku, ngula-jangkaju Jijajiji-jana wuulywuulypalku jirrnganja pina-yanu kirri-pardu-kurra yirdi-kirraju Pijini-kirra. \s1 Jijajirliji juyurdurlu yunparninjarla maju-manu tarnngangku watiya miyi-wangu kujalpa karrija \r Matthew 21.18-22 \p \v 12 Mungalyurru-pardu-karilki, yangka-ngurluju Pijini-ngirli, jirrnganja-jana pina-yarnkaja Jijajiji kurdungurlu-patukuju yangka-kurra-yijala Jurujulumu-kurra. Kujalpa Jijajiji yaninja-yanu, ngula-purujulpa yarnunjuku-jarrinja-yanulku miyikipurdalku. \v 13 Kujalpa yaninja-yanu, ngula-karrarlujulpa nyanjarni yanu wurnturu-kurraju watiya\f + \fr 11:13 \ft fig tree \f* parla-kurlu. Ngula-kurraju watiya-kurra yanurra, nyangulparla miyiki. Kala lawa. Ngulaju murnma-juku, kula miyiji pardija kuja-puruju. Ngulajulpa parla-mipa-juku nyangu. \v 14 Kujarla lawa-nyangu Jijajirli, ngulajurla kuja wangkaja yalikiji watiyaku, “Kulangku nganangku miyiji nyuntukuju marlaja ngarni jalangu-ngurluju, tarnnga-juku kapunpa karri lawa-juku miyi-wangu-juku!” Kuja-kurrajulu kurdungurlu-paturluju purda-nyangu wangkanja-kurraju. \s1 Jijaji yanu Yuwarli Maralypi-kirra \r Matthew 21.12-17, Luke 19.45-48, John 2.13-22 \p \v 15-16 Ngula-jangkaju, yanurralpalu Jijaji manu kurdungurlu-patu Jurujulumu-kurra. Ngulajulu yanurra yangka-kurra Yuwarli Maralypi-kirra. Yalirla ngulajulpalu yapa panu nyinaja kaninjarniji manu warrki-jarrija. Panu-kari kujalpalu nyinaja nyinanja-kurlangu witangka, ngulangkujulpalu-jana jali-manu jurlpu wita kurlukuku-piya yapa ngalya-kariki yungulurla kuyu warntarri purranjarla yinyi jurlpuju Kaatuku. Panu-kari nyinajalpalu nyinanja-kurlangurla-yijala tayipulu-patu-wana ngulaju talakungarduyu-patu. Kuja-jana Jijajirli parlu-pungu kuja-kurra panu warrki-jarrinja-kurra, ngulaju-jana nyanjarla muku wajirli-pungu, manu-jana ngayi pirri-kujurnu tayipulu tala-kurlu manu nyinanja-kurlangu-kangukangu, manu-jana yapa ngalya-kari kujarnikujarni-warnu kurnta-ngarrirninjarla warla-pajurnu jurnarrpa panu-kurlu. \v 17 Manu Jijajirliji wangkanjarlu pinarri-manu-jana, “Payipulurla-ka wangka Kaatuju: \q1 ‘Nyampu Yuwarli Maralypi ngulaju ngaju-nyangu, ngula-kurraju kalu yapa yanirni yungujulu wangkami.’ Kala nyurrurla yapa, kuja kankulu nyampurla Yuwarli-nyayirni-wangurla warrki-jarrimi tala-mipaku, ngulaju kujarluju kankulu maju-mani nyampuju Maralypi yangka-piya yuwarli-kari-piya ngulangkaju kuja kalu nyina wiji-palka-patu.”\x * \xo 11:17 \xt Nyangka Isaiah 56.7, Jeremiah 7.11 \x* \m \v 18 Kujalu kuja-kurra purda-nyangu Jijaji wangkanja-kurra maralypikingarduyu-paturlu wiriwirirli manu kuruwarrikingarduyu-paturlu, ngulajulurla nyanungurlulku jangkardu manngu-nyangu Jijajikiji, manu payurnulpalu-nyanu, “Nyarrparlurlipa puuly-mardarninjarla pinyi?” Kala kujalu purda-nyangu panu-karirli yapangku Jijaji wangkanja-kurra pinarri-maninja-kurra, ngulakujulurla marlaja paa-karrija-nyayirni. Kujarlaju yangkaju wiriwiri lani-jarrijalkulurla, kulalu nyarrparlu puuly-mardakarlalku Jijajiji. \p \v 19 Ngula-jangkaju, parra jintangka-juku wanta yukanja-purulku, ngulajulu yarda pina-yarnkaja Jurujulumu-ngurluju Jijaji manu kurdungurlu-patu. \s1 Yimi-pardu watiya-kurlu yangka kujarla Jijajiki marlaja linji-jarrija \r Matthew 21.20-22 \p \v 20 Mungalyurru-karilki, yangka-wana-yijalalu pina-yarnkajarra Jurujulumu-kurra yirdiyi-wanaju yangka kuja kamparru-wiyi Jijajirli juyurdurlu yunparnu watiya, ngula-wana-yijalalu pina-yanu. Ngulalu yangkaju watiya jintawarlayirli-jiki kurdungurlu-paturluju parlu-pungu yangkaju kuja Jijajirli juyurdurlu yunparnu kamparru-wiyi. Yaliji watiya muku linji-jarrija-nyayirni kankarlarra-ngurlu kaninjarra-kurra nganju-kurra. \v 21 Kuja jinta-karirli kurdungurlu-karirli Piitarlu parlu-pungu yali watiya linji, ngulangkuju warnkiri-manu Jijaji, “Nyangka, nyangka, Tiija, yangkaju watiya muku linji-jarrija kujanpa yangka juyurdurlu-yunparnu pirrarnirli.” \p \v 22 Junga-juku, jangku-manulku-jana kurdungurlu-patuju Jijajirliji, “Nyurrurla, wala nyinakalurla junga-nyayirni Kaatuku. \v 23 Kajilpankulurla wala nyinayarla Kaatuku kapuru-wangu, kajilpankulurla nyurrurla wangkayarla yaliki pirliki, ‘Karrinja-pardiya, manu kijikarra-nyanu kaninjarra ngapa wiri-kirra!’, yalirli pirlingki kajika-nyarra purda-nyanyi nyurrurlaju, manu kajika-nyanu yangarlu kijinirra ngapa wiri-kirraju! \v 24 Kajinkilirla wala nyina Kaatuku, manu kajinkili payirni nyanungu nyiyarlanguku, nyanungurlu kapu-nyarra purda-nyanjarla yinyi nyurrurlakuju. \v 25 Kajinparla karrinjarla wangka Kaatuku, ngulakungarntiji-jana yapa-kariki-wiyi kunka-maninja-wangu yawuru-jarriya maju-wanawanaku. Kujarlaju yungungku Kaaturlangu yawuru-jarrimi maju-jangkakuju, Wapirraju kuja-ka yangka nguru-nyayirni-wangurla kankarlarra nyina. \v 26 [Kala kajinpa-jana jurnta nyina yawuru-jarrinja-wangu yapa-kariki, ngulakuju Kaatu kulangku yawuru-jarri-yijala.”] \s1 Nganangku Warlalja-Wiri yirrarnu Jijaji wiriki nyinanjaku? \r Matthew 21.23-27, Luke 20.1-8 \p \v 27-28 Ngula-jangkaju, Jijajijilpa-jana jirrnganja yaninja-yanu kurdungurlu-patuku Jurujulumu-kurra. Ngula-jana jirrnganja yukajarni Yuwarli Maralypi-kirra. Kujalpa-jana Jijaji warru jirrnganja wapaja kaninjarni Maralypirla, ngula-kurraju rdipinjarla payurnulkulu wiriwirirli yangkangku maralypikingarduyu-paturlu manu kuruwarrikingarduyu-paturlu manu yangka jarlu-paturlu, “Wangkaya-nganpa, pirrarniji nganangkungku yirrarnu wiriji kujanpa-jana wajirli-pungu yangka-patu talakungarduyu nyampu-ngurlu Yuwarli Maralypi-ngirli? Nganangkungku wiringki ngarrurnu muku yilyanjaku kujanpa-jana yilyaja?” \p \v 29 Jijajirliji jangku-manu-jana, “Wurra! Ngaju-wiyi ngayirna-nyarra payirni witangku jarungku. Kajinkijili jangku-mani, ngulaju karna-nyarra ngajulku milki-wangka kujaju nganangku yirrarnu ngaju Warlalja-Wiri. \v 30 Nganangku wiringki Jaanu Papitaji ngarrurnu yapaku papitaji-maninjakuju? Kaaturlu marda, marda wati-karirli? Jangku-manta-wiyijili!” \p \v 31 Kuja-kurra kujalu purda-nyangu Jijaji wangkanja-kurra, ngulajulpalu-nyanu puta jungarni-manu jaruku jangku-maninjaku. Wiljiwilji-maninjarla, wangkajalu-nyanu kulu, “Nyarrparlurlipa jangku-mani? Kajilparliparla wangkayarla Jijajiki kuja ‘Kaaturlu nganta ngarrurnu Jaanu yapaku papitaji-maninjaku,’ ngulaju Jijaji kajika-ngalpa kuja wangka ‘Winjarninkilirla ngungkurr-nyinaja Jaanuku wangkanja-kurraku?’ \v 32 Manu kajilparliparla kuja wangkayarla Jijajiki, ‘Wati-kari-miparlu yangkaju Jaanuju ngarrurnu yapaku papitaji-maninjaku,’ ngulakuju yapa-kariji kajikalu-ngalpa kulu-jarri-nyayirni.” Junga kujaju. Yapa panu nganta kalu wangka Jaanu Papitaji ngulaju Kaatu-kurlangu jarukungarduyu nganta. \v 33 Kujarlaju, Jijajilkili jangku-manu, “Karija. Nganangku mayi ngarrurnu Jaanuju yapaku papitaji-maninjakuju?” \p Jijajiji-jana wangkaja, “Kulankujulu ngajuju jangku-manu, ngulaju kularna-nyarra ngajulurluju jangku-mani-yijala nganangku kujaju ngaju Warlalja-Wiri yirrarnu.” \fig |src="LB00103B.TIF" size="col" ref="11.33" \fig* \c 12 \s1 Jijaji-kirlangu yimi-nyayirni-wangu jukurrpa kaatinikingarduyu-kurlu warlaljamarri-kirli \r Matthew 21.33-46, Luke 20.9-19 \p \v 1 Ngula-jangka, yimi-nyayirni-wangu jukurrpa-jana wangkaja Jijajiji, “Jinta watilpa nyinaja nyurru-wiyiji warlaljamarri kaatinikingarduyu kuja-nyanu nyanunguku yarlu-pungu kaatini. Ngulaju-nyanu yarlu-pinjarla marnikiji-piya jukajuka-yirrarnu miyiki wiri-maninjaku. Pinji-nyanu warrukirdikirdi-yirrarnu, manu-nyanu rdaku pangurnu pirlingka jurlkulyjurlkuly-katirninja-kurlangu pama ngurrju-maninjakungarnti. Manu yuwarli kirrirdi nganturnu kankarlu pirntirri-kirli, ngula-ngurlunya yungu-jana warrawarra-kanyi wiji-kijaku miyi. Wurnakungarntirlilki yangkaju yungu-jana yarlu kaatini wati-patu-karikilki yungulurla jina-mardarni manu warrawarra-kanyi. Ngula-jangkaju, yarnkajalku yaliji wati ngurrara-kari-kirralku. \v 2 Kujalu yangka miyi murntu-jarrijalku, ngulakuju yilyaja wati jinta warrkini yangkangku warlaljamarrirli wiringki kaatinikingarduyurlu. Ngulaju yilyaja pina yangka-kurra kaatini-kirra yungulurla warrkini-patu-karirli yinyi ngalya-kari murntu miyiji nyanungu-nyangu. \v 3 Yangka-paturlu kujalu wati-paturlu nganjirni parlu-pungu yangka warrkini jinta, ngulajulu nganjirni puuly-mardarninjarla pakarnu, manulu pina-yilyaja marlajarra. Ngula-jangka, yaninjarla yimi-ngarrurnu nyanungu-nyangu paajukulku kujalu pinjarla yirrarnu wati-paturlu. \v 4 Ngula-jangkaju, jinta-karilki yarda yilyaja yangkangkuju warlaljamarrirli kaatinikingarduyurlu yangka-kurra-yijala kaatini-kirra. Ngulalkulu parlu-pinjarla jurrungka wapirdi pakarnu manu kurntaku ngurrju-manu. Manu yilyajalu pina marlajarra-yijala. \v 5 Ngula-jangkaju, jinta-karilki yarda yilyaja kaatinikingarduyurlu yangka-kurra-yijala kaatini-kirra. Ngulalkulu parlu-pinjarla pinjarla-yirrarnu tarnnga-kurra ngulaju milyi-kirra-pinangu. Kujarlunyalpalu-jana muku pakarnu jinta-kari jinta-kari yilyanja-warnu-patu: Panu-karilpalu-jana wintaly-pakarnu murrumurru, manu panu-karilpalu-jana pakarnu tarnnga-kurra. \p \v 6 “Yangkangkuju warlaljamarrirli kaatinikingarduyurlu, kulalpa warrkini-karilki mardarnu yangka-kurrakuju yilyanjaku kaatini-kirrakuju. Nyanungu-nyangu-mipalkulpa mardarnu ngalapi-nyanu jinta maruluju. Ngula-jangkaju, nyanungulku-nyanu wangkaja, ‘Nyampuju ngaju-nyangu kajilparna yilyayarla, ngulaju kajikalu purda-nyanyi wilji-wangurlu.’ Junga-juku, yilyajalku. \v 7 Kujalu parlu-pungu yaninjarni-kirra ngalapi-nyanu yangka-kurlangu kaatinikingarduyu-kurlangu, ngulakuju yangka-patu wati-patu wangkajalu-nyanu, ‘Nyampunya rdipijarni yangka-kurlanguju ngalapi-nyanulku! Pakarnirlipa yirliparla jurnta kanyi nyampuju kaatini.’ \v 8 Junga-juku, puuly-mardarnulu, puuly-mardarninjarla pungulu tarnnga-kurra, manulu kujurnu kaatini-ngirliji.” \p \v 9 Jijajiji wangkaja-jana yapa-patukuju, “Nyarrpa-manilki kapu-jana yangka warlaljamarri wati kaatinikingarduyurlu? Kari ngulangkuju kapu-jana yaninjarla muku pinyi-yijala yangkaju warrkini-patu-kari. Ngula-jangkarluju, kapu-jana yapa-karikilki kaatiniji yinyi yungulurla jina-mardarninjarla warrawarra-kanyi kaatiniji warrkini-patu-karirlilki. \v 10 Nyampunya-ka nguna Payipulurla yimi ngaju-kurlu: \q1 ‘Pirli yangka kujalu warrkini-paturlu yuwarlikingarduyu-paturlu punku-pajirninjarla walyi-kujurnu, ngulaju Yarturlu-nyayirni-wangu Kaatu-kurlangu Ngurrju-nyayirni Rdarrkanpa yarturlu-kari-piya-wangu! \q1 \v 11 Yarturlu-nyayirni-wangu Rdarrkanpa ngulanya Kaaturlu milarnu. Ngulaju karlipa nyanyi pirlirrparlu walykangku!’”\x * \xo 12:11 \xt Nyangka Psalm 118.22-23 \x* \p \v 12 Yangkangku wiriwirirli purda-nyangulu Jijaji wangkanja-kurra yimi-nyayirni-wangu jukurrpa yangka kaatinikingarduyu-kurlu-kurra, manngu-nyangulkulu-nyanu, “Kari! Ngalipaku kangalpa nginji-wangka!” Junga-juku yungu ngantalu rdarri-mardakarlarra Jijajiji. Kala panu-karirli manngu-nyangu Jijajiji ngantalpa nyinaja Kaatu-kurlangu jarukungarduyu. Kujakuju yinyarra wiriwirirli, laningkilkili yampija yapa-patu-kari-kijaku turnu-warnu-kari-kijaku. \s1 Juwu-paturlu wiringki yungu ngantalu yimirr-yungkarla Jijaji \r Matthew 22.15-22, Luke 20.20-26 \p \v 13 Ngaka-pardu-karilki, Juwu-paturlu wiriwirirli yilyajalu-jana ngalya-kariji Paraji-patu manu ngalya-kari Yarurdu-kurlangu-patu yapa Jijaji-kirlangu-kurra yungulu yimirr-yinyi payirninjarla. \v 14 Kujalurla Jijajiki yanurnu, ngulajulurla kuja wangkaja, “Tiija, warrarda kanpa-jana wangka yimiji junga Kaatu-kurlu lani-wangu yapa ngalya-kariki wiriwiriki marda, tala palka-kurluku marda, marda marlajarra-watiki. Ngulaju ngula-juku. Wangkayalku-nganpa nganimpaku! Nganakurliparla talaju yinyi? Kaatuku marda, marda Ruumu-wardingkiki Kingiki, kuja kangalpa warrarda jinyijinyi-mani talaku yinjaku? Nyarrpa-jarrimirlipa?” \p \v 15 Jijajirlilpa-jana miyalurlu maninjarla milya-pungu majumaju-kurra yimirr-yinja-kurraju, manu-jana payurnu, “Nyurrurla milkarranji kankulu wangkami purami nganta kankulu kuruwarri Kaatu-kurlangu, kala lawa! Nyarrparla kankujulu putaputa yimirr-yinyi? Maninjarlajulu kangkarni tala Ruumu-kurlangu yangka pirli jinta-mipa yungurna miimii-nyanyi.” \p \v 16 Junga-juku, jintangkuju yapangkurla maninjarla kangurnu pirli tala jinta. Ngula-jangkaju, Jijajirliji payurnu-jana pirli tala miimii-nyanjarla, “Ngana-kurlangu nyampurlaju pirlingka talangka miparrpaju, manu ngana-kurlangu yirdiji?” \p Jangku-manulkulu, “Ruumu-wardingki-kirlangu Kingi-kirlangu miparrpa manu yirdi-ka ngunami pirlingka.” \p \v 17 Wangkajalku-jana Jijajiji, “Nyiya-puka kuja karla nguna Ruumu-wardingkiki Kingiki, ngulanyalurla yungka. Kala kuja karla nguna Kaatuku nyiya-puka, ngulajulurla yungka nyanunguku.” \p Kujalu kuja-kurra purda-nyangu wangkanja-kurra Jijaji, ngulakujulurla marlaja paa-karrija-nyayirni. \s1 Yimi nyampu ngulaju Kaatu-kurlu kaji-jana yapa pina-wankaru-mani palinja-warnu \r Matthew 22.22-33, Luke 20.27-40 \p \v 18 Ngula-jangkaju, ngaka-pardu-karilki panu-karilkilirla yarda yanurnu Jijajiki turnu-warnu-patu-kari yirdi-patuju Jatiyuji-patu. Nyampu-patu Jatiyuji-patu kalalu wangkaja Kaaturlu kulalpa-jana pina-wankaru-mantarla nganta palinja-warnu. \v 19 Yanurnulurla Jijajikiji, ngula-jangkaju, payurnulu, “Tiija, Mujujurlu-ngalpa kuruwarriji yirrarnu nyurru-wiyi yupukarra-kurlu, kaji wati yupukarra pali kurdu-wangu, ngulakujurla nyanungukupurdangkarlu-juku marlaja mardarni kali-pukalkuju. Kaji-pala kurdu palka-mani, ngulaju nganta yaliki-kirli kamparru-warnuku kirda-nyanukuju kurdu nyampuju. \v 20 Jalangujalangurlu yimi karnalu mardarni wita wirlki-pala-patu-kurlu ngarrka-patu-kurlu kujalpalu wirlki nyinaja nyanungu-mipa-juku ngati-nyanu jinta manu kirda-nyanu jinta jintangka-juku. Papardi-nyanu kuja yupukarra-jarrija, ngulangkuju karnta rdakurl-kujurnu. Ngula papardi-nyanuju palijalku, ngulaju palija kurdu-wangu-juku. \v 21 Ngula-jangkaju, kukurnu-nyanurlulku rdakurl-kujurnu yangakaju kali-puka karnta. Ngulaju kukurnu-nyanulkuju palija kurdu-wangu-yijala. Ngula-jangkaju, jinta-karirlilki rdakurl-kujurnu yangkaju karnta kali-puka jinta-juku, ngulaju palija kurdu-wangu-yijala. \v 22 Jinta-kari jinta-karilirla yupukarra-jarrija yangkaku-juku jintaku karntakuju, ngulajulu jinta-kari jinta-kari muku palija kurdu-wangu-juku. Manu ngula-jangkaju, nyanungulku karnta palija. \v 23 Ngaka kaji-jana yapa Kaaturlu milyi-jangka yakarra-maninjarla wankaru-mani pina jintawarlayi-jiki, nganakulku kapurla yangkaju karnta nyina kali-nyanukuju yangka-jangkaju kujalpalu mardarnu wirlki-palarlu?” \p \v 24 Jijaji wangkaja-jana, “Kula kankulu milya-pinyi Kaatu-kurlangu jaru manu kuruwarri kuja-ka Payipulurla nguna, manu kula kankulu milya-pinyi yartarnarri nyanungu-nyangu. Kujarlanya warntarlaju kuja kankulu manngu-nyanyi. \v 25 Ngaka kaji-jana Kaaturlu pina-wankaru-mani milyi-jangka yapa, ngulaju kapulu nyina marramarra-piya nguru-nyayirni-wangurla, kulalu yupukarra pina jarnkujarnku nyina. \v 26 Payurnunkujulu Kaaturlu-japa kaji-jana yapa wankaru-mani pina milyi-jangkaju. Kula kankulu mayi manngu-nyanyi yimi Mujuju-kurlangu Payipulurla yangka kujalpa nyangu Mujujurlu jarra-kurlu jankanja-kurra watiya, kula kankulu manngu-nyanyi mayi yimiji? Ngula-puru jarra-puru wangkajarla Kaatuju Mujujukuju, ‘Ngaju karna-jana nyinami Kaatuju nyampurra-patuku Yipuruyamukuju manu Yijakikiji manu Jakupukuju nyurnunyurnukuju yangka kujalpalu nyinaja nyurru-wiyi.’\x * \xo 12:26 \xt Nyangka Exodus 3.6 \x* \v 27 Kujaju junga. Yapangku wankaru-miparlu kalu Kaatuju purami. Yapangku nyurnungku palinja-warnurlu kulalpalu nyarrparlu purayarla, lawa. Nyurrurlarluju kankulu manngu-nyanyi warntarla-nyayirni.” \s1 Nyiya kuruwarri wiriji Kaatu-kurlangu kuruwarri-kari-wanguju? \r Matthew 22.34-40, Luke 10.25-28 \p \v 28 Jijaji kujalpa-jana wangkaja Jatiyuji-patuku, ngula-puruju watilpa jinta yaninjarla karrija yalumpurla-yijala ngulaju kuruwarrikingarduyu. Ngula-jangkalpa-nyanu wangkaja nyanunguju kanunju-kariji, “Ngurrjungku kajana jangku-mani Jijajirli junga-nyayirnirli!” Ngula-jangkaju, yanurnulkurla, payurnu Jijajiji, “Kaaturlu-ngalpa yungu nyurru-wiyi kuruwarri-kari kuruwarri-kari yungurlipa purami. Nyiya wiri-nyayirni kuruwarriji panu-kari-piya-wanguju?” \p \v 29 Jijaji wangkajarla, “Nyampunya jungaju kuruwarri-nyayirni-wanguju, wangkami kangalpa: ‘Nyurrurla Yijirali-pinkirli, tarnngangkujukulu manngu-nyangka nyampuju: Warlalja-Wiri kangalpa jinta-juku Kaatuju nyina! Kapurlipa nyanungu-mipa pura!\x * \xo 12:29 \xt Nyangka Deuteronomy 6.4 \x* \v 30 Yulkayalurla Warlalja-Wiriki Kaatukuju karrikarri-wangu-nyayirni! Kulalurla jurnta karlirr-nyinaya! Manulurla warrki-jarriya nyanungu-mipaku.’\x * \xo 12:30 \xt Nyangka Deuteronomy 6.4-5 \x* \v 31 Manu nyampunya jinta-kariji kuruwarri-nyayirni-wangu-kari kuja-ka nguna junga-yijala: ‘Kuja kanyanu yulka yapaju, ngula-piya-yijalalpa-jana yulkayarla yapa-karikiji warlaljakuju ngurrara-jintakuju!’\x * \xo 12:31 \xt Nyangka Leviticus 19.18 \x* Nyampu-jarra kuruwarri-jarra, ngulaju kapala wiri-jiki nguna kuruwarri-kari-piya-wangu.” \p \v 32 Yangkaju wati kuruwarrikingarduyu wangkajarla Jijajikiji, “Junga-jukawu, Tiija! Junga-nyayirninpaju yalumpuju kuruwarri milki-wangkaja. Jinta-mipa-juku kangalpa Kaatuju nyina wiriji. Kula kangalpa jinta-karilki wiri nyina, kula nganalku! \v 33 Manunpaju junga kuruwarri-kari milki-wangkaja: ‘Yapajulparliparla yulkayarla Kaatukuju karrikarri-wangu-nyayirni.’ Manu jinta-karinpaju kuruwarri-kari milki-wangkaja junga-yijala: ‘Kuja kanyanu yapa yulka nyanungu, ngula-piya-yijalalpa-jana yulkayarla yapa-karikiji.’ Kajilparliparla kuyu yungkarla Kaatuku purranjarla, ngulaju ngurrju kujaju. Kajilparlipa-jana nyampu-jarra kuruwarri-jarra purayarla, ngulaju ngurrju-nyayirni kuyukuju parrparda-juku.” \p \v 34 Jijajirli kuja purda-nyangu wati wangkanja-kurra, ngulajurla wangkaja, “Nyuntujunpa pina-nyayirni! Kula kanparla wurnturu-nyina Kaatukuju kuja kajana Warlalja-Wiri nyina yapakuju.” \p Ngula-jangkaju, panu-karirliji kulalu nyiyakulku yarda payikarla Jijajiji. \s1 Ngana-kurlangu ngalapi-nyanu Mijaya? \r Matthew 22.41-46, Luke 20.41-44 \p \v 35 Ngaka-pardu-karilki, Jijajirlijilpa-jana yarda pinarri-manu yapa Yuwarli Maralypirla, wangkajalku-jana kuja, “Wati yangka Mijaya Kaatu-kurlangu, ngula kalu wangka nganta kuruwarrikingarduyu-patu ‘Nyanungu Mijaya nganta-ka nyina Kingi Tapiti-kirlangu ngalapi-nyanu.’ Nyarrpa kalu kujaju wangka? \v 36 Nyurru-wiyi kujalpa nyinaja Kingi Tapiti, ngulangkujurla jaru wita marlaja yirrarnu Payipulurla Kaatu-kurlanguku Pirlirrpaku, nyampunya yirrarnu Kingi Tapitirliji: \q1 ‘Ngajurna purda-nyangu Kaatu wangkanja-kurra, kujalparla wangkaja ngaju-nyanguku Warlalja-Wiriki yangka Mijayaku, wangkajarla, “Nyampurla nyinaka jungarni-purdanji ngaju-nyangurla kajirna-jana nyurunyuru wita-wangu yapa yirrarni nyuntu-nyangurla wirliyarla kanunju yungunpa-nyanurla kunka-mani yangka kujalpangkulu nyurunyuru-jarrija.” ’”\x * \xo 12:36 \xt Nyangka Psalm 110.1 \x* \p \v 37 “Nyampu yimi junga-jala. Yimi witangka, nyanungurlu Kingi Tapitirli wiri-pajurnu yali wati yirdiji Mijaya. Kujaju ngulaju Mijayaju kankarlu-juku Tapitikiji. Purda-nyanyinya kankulu?” \s1 Jijajirli-jana warnkiri-maninjarla pututu-pungu yapaku kuruwarrikingarduyu-kujaku \r Matthew 23.1-36, Luke 20.45-47 \p Kujalu Jijaji purda-nyangu wangkanja-kurra yapangku, ngulaju wardinyi-nyayirnirli. \v 38 Ngula-jangkaju, yarda-jana wangkaja Jijaji yapakuju, “Nyinayalu wurnturu yinya-kujaku kuruwarrikingarduyu-patu-kujaku, yangka kuja kalu-jana wangka Mujuju-kurlangu kuruwarri yapaku! Kajikalu-nyarra marda karlirr-kanyi Kaatu-kujaku! Yungu ngantalu wapami jurnarrpa ngurrju-kurlu nganta yungulu-jana yapangku nganta nyanjarla ngurrju-pajirni. Kajili-jana kutu yanirni yapaku, ngula-puruju kalu ngampurrpa nyina yapa-kariki yungulu-jana parntarrinjini nyanungurraku manu yungulu-jana pinangkalpa-pajirni. \v 39 Kajili yani jaaji-kirra nyanungurra-nyangu-kurra, manu marda kajili yani kurapaka wiri-kirra ngarninjakungarnti, ngulaju kalu-jana warrarda milarninjarla mani ngurrju-nyayirni nyinanja-kurlangu-patuju. \v 40 Nyampurluju wati-paturlu ngulaju kalu-jana kali-pukakuju yuwarli jurnta kanyi yimirr-yinjarla. Ngula-jangkaju, yangka wati-patu, yati-wangka kalurla Kaatuku tarnnga-nyayirni milparniwarrarla milkarraku yungulu-jana yapa-karirli nyanyi. Kula ngurrju kujaju, kala jarrwara! Kaaturlu kajana kuja-kurraju nyanyi, ngula-panuju kapu-nyanurla kunka-mani pina!” \s1 Karnta-kurlu kali-puka-kurlu marlajarra-kurlu \r Luke 21.1-4 \p \v 41 Yangkangka-juku Yuwarli Maralypirla, nyinaja-jukulpalu kaninjarni Jijaji manu kurdungurlu-patu ngulaju kutu ngami-pirdi kujalpa ngami jinta karrija tala-kurlangu, ngulangkanya kalalurla yirrarnu tala warntarri Kaatuku. Ngula-kurraju panulpalu yanurnuyanurnu yapaju tala panu-kurlu, ngulalpalu talaju yirrarnu ngamingkaju panu-jarlu-nyayirni. Jijajirlilpa-jana nyangu tala yirrarninja-kurraju.\fig |src="43_Lk21_Widow'sMite.tif" size="col" ref="12.41" \fig* \v 42 Ngula-puruju, karntalku jinta kali-puka marlajarra yaninjarni yanu yangka-kurra-yijala ngami-pardu-kurra tala-kurlangu-kurra. Ngulangkaju yirrarnu wita-jarra tala pirli-pardu-jarra maru-jarra, ngulaju kula panu-jarlu, lawa. \v 43-44 Ngula-jangkaju, Jijajirli-jana turnu-manu kurdungurlu-patu nyanungu-nyangu-patu, ngula-jana wangkaja, “Wangka karna-nyarra junga. Yali-paturlu ngulalurla yirrarnu tala wiri, ngulaju ngurrju. Kala palka-juku kalu-nyanu panu-jarlu marda mardarni. Kala kujarla yalirli karntangku kali-pukarlu yirrarnu pirli wita-jarra, ngulaju-nyanu marulu-nyayirni jurnta yirrarnu. Kala lawa-ka nyina tala-wangu. Nyanunguju-ka jama-nyayirni nyina yinya talakungarduyu-patu-piya-wangu. Kaatuju kajana wita-mipa wardinyi nyina nyanungurrakuju. Kala yinyaku kali-pukaku, ngulaju karla wardinyi nyina karrikarri-wangu-nyayirni!” \c 13 \s1 Jijaji-jana wangkaja nyanungu-nyanguku kurdungurlu-patuku ngulaju kuja, ‘Maralypi Yuwarli ngakaju kapu pirlpirl-wantimi’ \r Matthew 24.1-2, Luke 21.5-6 \p \v 1 Kuja-jana Jijaji jirrnganja wilypi-pardija nyanungu-nyanguku kurdungurlu-patuku kaninjarni-jangka Yuwarli Maralypi-jangka, ngula-jangkajurla jinta-kariji nyanungu-nyangu kurdungurluju wangkaja, “Tiija, nyampu-jana nyangka yarturlu wiriwiri kuja-ka karrinja-yani manu yuwarli-kari yuwarli-kari ngurrju-nyayirni warrukirdikirdi Maralypirla!” \p \v 2 Jijajirla wangkaja, “Nyanyi kanpa-jana nyampurraju kuja kalu karrinja-yani yuwarli-kari yuwarli-kari manu kuja-ka karri nyampu Yuwarli Maralypi? Ngularraju kulalu tarnnga karri nyampurraju. Manu kulalu-nyanu nyampurraju yarturluju kuja-piya yaarlyaarl-ngunanja-yani. Ngakaju kapulu-jana yapa-karirli muku pirlpirl-kijirni walya-kurra.” \s1 Jijaji-jana wangkaja nyanunguku kurdungurlu-patuku kapu-jana nyiyarningkijarra wuurnpa-jarri nyanungurraku \r Matthew 24.3-14, Luke 21.7-19 \p \v 3 Ngula-jangkaju, wilypi-pardinjarla Yuwarli Maralypi-jangkaju yangka-kurra-yijalalu kulpari yanu pirli-kirra yirdi-kirraju Yalipiji-kirra. Ngulangkaju kujalpalu nyinaja, Maralypijilpalu nyangurra-juku wurnturu-wangu-kurra. Ngula-jangkaju, ngalya-kari kurdungurlu-patuju Jijajikiji wurulypa wangkajalurla Piita, Jamaji, Jaanu, manu Yanturu, wangkajalurla, \v 4 “Wangkaya-nganpa. Nyangurlalu-jana nyampurraju yuwarli pirlpirl-kijirni yapangkuju yungurnalu nganimparlangurlu milya-pinyi? Pirlpirl-kijirninjakungarntiji nyiya-wiyi kapurnalu kamparruju nyanyi, ngari yungurnalu pinalku nyina?” \p \v 5 Ngula-jangkaju, wangkaja-jana Jijajiji kuja, “Warrawarra-kangkalu-nyanu yapa-kari-kijaku, kajikalu-nyarra yapa-karirli yimirr-yinjarla karlirr-kanyi! \v 6 Panu kapulu yaniyanirni nyurrurla-nyangu-kurraju yapa ngaju-nyangu nganta, kapulu-nyarra wangkanjarla yimirr-yinyi kuja, ‘Ngajujurna Mijaya yangka kuja-nyarra Kaaturlu ngarrurnu nyurru-wiyi yilyanjarnikingarntirli!’ Ngula-jangka kujarlu wangkanjarlu kapulu-jana yapa panu-kari yimirr-yinyi, kula-nganta ngajulurlunya. \v 7 Lani-wangulu nyinaya kajinkili-jana purda-nyanyi linjarrpa wiri-kirra manu kajinkili yangka jaru mani yapa-kari-kirlangu wurnturu-ngurlu ngurra-kari-ngirli kajili-nyanu yiti-wana-karirli linjarrparlu pakarni. Ngula-puruju, wurrangkulu mardaka langangku, kula-nyarra nguruju lawa-jarri jurnta murnma-juku. \v 8 Nguru lawa-jarrinjakungarntirliji kapulu-nyanu linjarrparlu-wiyi luwarni ngurrara-kari-warnurlu ngurrara-kari-warnurlu, manu nguru-kari-jangka nguru-kari-jangka kapulu-nyanu rdilykarra-yirrarni linjarrpaku wiriki luwarninjaku. Ngula-jangkaju, kapu walya yurnkuyurnku-jarri nguru-kari nguru-karirla. Manu ngula-warnuju ngurrara-kari ngurrara-kari kapurla mangarrikiji lawa karrimi. Nyampurraju kujarna-nyarra wangkaja, yangka kajinkili nyanyi, ngulaju kapunkulu milya-pinyi nguruju wurra-juku-ka lawa-jarrinja-yani. Nyampukuju linjarrpaku manu nguruku lawa-jarrinjaku, wurra-juku kapunkulurla pirr-pardimi, yangka kuja-ka karnta murrumurru-jarri wartardi, ngula-piyakunya kuja kanyanu yangka purda-nyanyi wartardirli murrumurru kurdukungarntirli. Ngula-piyakunya kapunkulurla pardarni. \p \v 9 “Yangka kuja kankujulu nyurrurlarlu ngaju purami, palju warrawarra-kangkalu-nyanu! Kapulu-nyarra jangkardurnu yani yurrkunyu, manu kapulu-nyarra puuly-mardarninjarla jirri-kanyi kuwurtu-kurra murrumurru-maninjaku. Jaaji-kari jaaji-kari-kirra nyanungurra-nyangu-kurra, ngulangka kapulu-nyarra kulkurru-jarra karrinja-yirrarninjarla pakarni. Kapulu-nyarra karrinja-yirrarni kulkurru-jarra kingi-karirla kingi-karirla manu wiriwirirla yangka watikingarduyurla. Ngulangkanya kapunkulu-jana yimi-ngarrirni Yimi Ngurrju ngaju-kurlu. \v 10 Nyurrurlarlu kapunkulu-jana ngaju-nyangu Yimi Ngurrju warru yimi-ngarrirni nguru-kari nguru-karirla warrukirdikirdi, ngula-warnuju kapu nguruju lawa-jarrilki. \v 11 Yangka kajili-nyarra jangkardurnu yani maninjaku nyurrurlaku yungulu-nyarra kanyi kuwurtu-kurra, ngulaju mirrmirr-karrinja-wangulu karriya wangkanjakungarntiji. Kulankulu-jana nyurrurla-nyangu jaruju wangkami, kala Kaatu-kurlangu. Kapu-nyarra yinyi wangkanjakungarntiki, kapunkulurla marlaja wangka Pirlirrpa Kaatu-kurlanguku. \p \v 12 “Ngula-puru-juku papardi-nyanu-kari papardi-nyanu-karirli kapulu-jana jikajika-jarrinjarla yinyi kukurnu-nyanu-kari kukurnu-nyanu-kari yurrkunyukuju pakarninjakungarntiji ngulaju milyi-kirra-pinangu. Manu ngula-jangkaju, kirda-nyanu-kari kirda-nyanu-karirli kapulu-jana jikajika-jarrinjarla yinyi nyanungu-nyangu kurdukurdu. Manu ngula-jangkaju, kurdukurdurlu kapulu-jana jikajika-jarrinjarla ngati-nyanu-kari ngati-nyanu-kari manu kirda-nyanu-kari kirda-nyanu-kari yinyi pakarninjakuju milyi-kirra-pinangu-juku. \v 13 Ngaju-nyangu kuja kankulu nyina, ngulakuju yapa panu kapulu-nyarra tarnnga-juku nyurunyuruyi-jarri. Kala ngana-puka kajinpaju wala-juku nyina ngajuku jikajika-jarrinja-wangu, ngulaju kapunparla jirrnganja nyina Kaatuku tarnnga-juku.” \s1 Yimi Lani-maninja Wita-wangu-kurlu \r Matthew 24.15-28, Luke 21.20-24 \p \v 14 Jijaji-jana yarda wangkaja kurdungurlu-patuku, “Ngakaju kapunkulu nyanyi nyampurlaju Yuwarli Maralypirla, kapu karri nyiya mayi maju-nyayirni Lani-maninja Wita-wangu, kapu karrimi kaninjarni Yuwarli Maralypirla.\x * \xo 13:14 \xt Nyangka Daniel 9.27, 11.31–12.11 \x* Nyampuju Maralypiji kularla nyanununguku karrinjaku.” (Kajinkili ngaka nyanyi nyampu jaru Payipulurla, ngulajulu langa-kurra-manta!) “Nyurrurla kuja kankulu Jurdiyarla nyina, kajinkili nyanyi yali maju-nyayirni Yuwarli Marilypirla, ngula-kujakuju pirri-parnkayalu pirli-wana-kurra! \v 15 Yangka kajinkili nyurrurla-nyangu yuwarlirla nyina kankarlarni marda, ngulaju yuwarli yukanja-wangulu kutu pirri-parnkaya jurnarrpa maninja-wangu-juku. \v 16 Yangka kajinkili wurnturu warrki-jarrimi manangkarra-wana, ngulajulu kulpari parnkanjarni-wangurlu yampiya jurnarrpaju. Kala ngarili wawarda purda-nyanja-wangu pirri-parnkaya-puka waparlku! \v 17 Yangka-puruju kapurla karrimi maju-nyayirni karntakuju yangka wartardikiji, manu karntaku wita pirltirrkakupalanguku kapurla karrimi maju-nyayirni, wiyarrpaku. Kulalpalu nyarrpalku pirri-parnkayarla yangka-kujaku maju-kujaku. \v 18 Kuja-kujakuju wangkayalurla Kaatuku yungu warla-pajirni nyanungu maju-karrinja-kurra. Kajilpa marda karriyarla Yuwarli Maralypirla pirriya-puru, ngula-puruju kulalpalu nyarrpa pirri-parnkayarla. \v 19 Yangka kuja Kaaturlu nguru manu walya nyurru-wiyi ngurrju-manu, nyurru-wiyi-ngirli jalangu-kurra, kula nganangku nyangu kuja-kurra maju rdipinjarni-kirra, lawa. Manu kula nganangku yarda nyanyi ngaka maju-nyayirni-kirra kuja, lawa. \v 20 Ngaka, kajili yapa nyinami maju-nyayirni-puru, kulalu-nyanu murrumurru purda-nyanyi tarnnga, lawa. Maju-nyayirni-puruju, Kaaturlu kapu-jana muurl-mardarni yapa nyanungu-nyangu kuja-jana kamparrurlu milarnu. Kala kajilpa-jana muurl-mardarninja-wangurlu yampiyarla, ngulaju kajikalu muku palimi. \p \v 21 “Ngaka kajikalu-nyarra yapa ngalya-kari wangkami kuja, ‘Nyangka yinya Mijaya yanurnulku kuja-ka karrimi yinya Kaatu-kurlangu!’ Manu kajikalu-nyarra ngalya-kari wangkami kuja, ‘Nyampunya Mijaya yanurnu nyampu-kurra!’ Kuja kajili-nyarra wangka, ngulaju jawirri purda-nyangkalu-jana langa-miparlu. \v 22 Nyiya-kujaku kuja? Panu kapulu yaniyanirni jinta-kari jinta-kari kula-nganta yangka jinta Kaatu-kurlangu Mijaya. Manu panu-kari kapulu yaniyanirni jinta-kari jinta-kari kula-nganta Kaatu-kurlangu jarukungarduyu. Nyampurrajulu ngulaju warlkanji yijardu-wangu! Kapulu-nyarra yaninjarla yapakuju milki-yirrarni nyiyarningkijarra yartarnarri ngangkayi-kirli-piyarlu, ngulaju kula-nganta Kaatu-kurlangu, kala lawa. Kapulu-nyarra putaputa yimirr-yinyi yapa nyurrurlaju milarninja-warnu-patu Kaatu-kurlangu. Kala lawa, kapu-nyarra muurl-mardarni Kaaturluju. \v 23 Yimirr-yinja-kujakuju muurlparlulu-nyanu warrawarra-kangka. Yimi-ngarrurnurna-nyarra nyiyarningkijarra yangka kamparru-juku yungunkulu milya-pinyi nguru kaji lawa-jarrinja-yani.” \s1 Jijaji wangkaja-jana kuja, ‘Kapurna pina-yanirni nyampu-kurra yalkiri-ngirli mangkurdurla.’ \r Matthew 24.29-31, Luke 21.25-28 \p \v 24 Jijaji-jana yarda wangkaja, “Yangka kujarna-nyarra yimi-ngarrurnu jaru kamparru-wiyi nyiyarningkijarra-kurlu majumaju-kurlu, ngula-jangkanya kapu ngakaju wantaju maru-jarrimi, manu kirntangiji kapu mirilmiril-karrinja-wangulku-yijala maru-jarri. \v 25 Ngula-puruju yalkiri-ngirliji kapulu yanjilypiriji patapata-karri. Manu ngula-puruju yalkiriji kapurla Kaatuku marlaja yurnkuyurnku-jarri.\x * \xo 13:25 \xt Nyangka Isaiah 13.10, 34.4 \x* \v 26 Ngula-jangkaju, ngajuju yangka Yapa-nyayirni-wangu Kaatu-kurlangu kapujulu nyanyi yaninjarni-kirra. Kapurna warraja-jarrimirni mangkurdurla, kapurna kulpari yanirni nyampu-kurra pirrjirdi-nyayirni yartarnarri wiri-jarlu-kurlu, manu kapurna mirilmiril-karrinjarni yani. \v 27 Manu ngula-jangkarluju, ngaju-nyangu marramarra-wati kapurna-jana palju-yilyami kurlirra-purda, yatijarra-purda, karlarra-purda, manu kakarrara-purda yapaku warru turnu-maninjaku, turnu-maninjarla kanjarniki yangka kuja-nyanu Kaaturlu yapa yajarnu.” \s1 Jijaji-kirlangu yimi-nyayirni-wangu jukurrpa watiya-kurlu miyi-kirli \r Matthew 24.32-35, Luke 21.29-33 \p \v 28 Jijaji-jana yarda wangkaja, “Milya-pinyi kankulu yangka kuja-ka watiya kirrirdi-jarrinja-yani. Jalyirrpalku-ka purrulyun-pardinja-yani-wiyi, manu jinjirlakungarnti wujulypa-wiyi-ka palka-jarrinja-yani, ngula-jangkaju jinjirlalku-ka wilypi-pardi. Ngula-jangkaju, kankulu milya-pinyi kuja-ka yangka karapurda-jarrinjarni yani. \v 29 Ngula-piya-yijala kajinkili nyanyi walya manu yalkiri yurnkuyurnku-jarrinja-kurra, ngula-jangkaju kujarlaju kapunkulu pinalku nyina kuja karla karrinjarni yani kutulku walyaku lawa nyinanjaku. \v 30 Langa-kurra-mantalu kuja kalu yapa nyampurla jalangujalangu nyina. Ngulaju kulalu pali nyanja-wangu-wiyi ngalya-kariji nyampurrakuju nyiyarningkijarrakuju majumaju-nyayirniki, ngulangkuju kapulu nyanyi-wiyi muku palinjakungarntirliji. \v 31 Walya manu yalkiri kapu-pala yawu-pardimi. Kala ngaju-nyangu yimi ngulaju kapu palka-juku karrimi yawu-pardinja-wangu-juku.” \s1 Kula-ka nganangku yapangku milya-pinyi nyangurla kaji Jijaji pina-yanirni \r Matthew 24.36-44 \p \v 32 Jijaji-jana yarda wangkaja, “Kula-ka nganangku milya-pinyi nyangurla kajirna kulpari yanirni. Kula kalu milya-pinyi marramarrarlangurlu, yangka kuja kalu marramarraju nyina nguru-nyayirni-wangurla kankarlarra. Kula karna ngajurlangurlu milya-pinyi Ngalapi-nyanurlu. Yangka nyanungu-miparlu Wapirra Kaaturlu-ka milya-pinyi. \v 33 Wapal-nyangkajulu muurlparlu jarda-wangurlu ngajuku kajirna nyangurla pina-yanirni. Kula kankujulu milya-pinyi nyangurla kajirna ngaju pina-yanirni. \v 34 Kapurna pina-yanirni yangka kuja karlipa yapa yani wurna manu karlipa pina-yanirni, ngula-piya-yijala kapurna pina-yanirni. Yangka kuja-ka yuwarlikingarduyu warlalja yani wurna, ngulangkuju kajana ngarrirni warrkini nyanungu-nyangu-patu warrki-kari warrki-kariki. Ngula-jangkaju, jinta-karikiji karla wangkamirra, ‘Nyuntuju nyampu yuwarli warrawarra-kangka tuwa wiji-kijaku.’ \p \v 35-36 “Ngula-jangkaju, warrkini-paturluju wapal-nyanyilirla kajika rdipimirni wuraji marda, kulkurru-kari marda, rangkarr-kurlu marda, wanta pardinja-puru marda. Kajilpa yangka yuwarlikingarduyu pina-yantarlarni, kajilpa-jana yangka nyanungu-nyangu-patu warrkini parlu-pungkarla jarda-kurra, ngulakuju kajika-jana kulu-jarrimilki wardinyi-wangu. Kuja-piyarlu-yijala nyurrurlarlujulurla wapal-nyangka kajirna yanirni pina. Kajilparna kapanku pina-yantarlarni, ngulaju kalakarna-nyarra parlu-pinyi jarda-kurra. Ngula-kujakujulurla wapal-nyangka ngajukuju! \v 37 Kuja karna-nyarra nyurrurlaku wangkami, ngulaju karna-jana wangkami yapaku panu-jarluku nguru-kari nguru-kariki: Wapal-nyangkajulurla!” \c 14 \s1 Wiriwirilpalurla jangkardu jaaly-manu Jijajiki yungulu pakakarla \r Matthew 26.1-5, Luke 22.1-2, John 11.45-53 \p \v 1 Ngula-puruju yapajulpalu turnu-jarrija Juwu-patuju kujarnikujarni yirdi-kirra Jurujulumu-kurra kirri-kirraju. Ngulajulpalu yaninjarla turnu-jarrija Purlapa Wiri-jarrakungarnti Jurujulumurlaju. Yirdiji jinta-kariji purlapaju ngulaju Pajapa.\x * \xo 14:1 \xt Nyangka Exodus 12.11 \x* Jinta-kariji purlapa-kariji yirdiji ngulaju Mangarri Rampaku Lalypa-nyayirni.\x * \xo 14:1 \xt Nyangka Exodus 12.8 \x* Ngula-jarrakunyalpalu turnu-jarrija Jurujulumu-kurraju. Junga-juku, maralypikingarduyu-patu wiriwiri manu kuruwarrikingarduyu-patu, ngulajulurla jangkardu turnu-jarrija Jijajiki, ngulangkujulpalu-nyanu payurnu, “Ngurra-jarra-jangkarla karlipa purlapa-jarra pinyi. Nyarrparlu yungurlipa Jijaji puuly-mardarninjarla pakarni tarnnga-kurra wurulyparlu? \v 2 Nyampu-jarra-puru purlapa-jarra-puru, kulalparlipa marrararluju pakakarla milparniwarra-puruju panu-puruju. Lawa kujaju, kajikalu-ngalpa nyanjarla yapa-kariji kulu-jarri-nyayirni kuja-panukuju.” Kujanyalpalurla warrarda jangkardu jaaly-manu Jijajikiji. \s1 Karntangku jintangku, jararla winjurnu parntirrparntirrpa ngurrju Jijajiki jurrungka \r Matthew 26.6-13, John 12.1-8 \p \v 3 Kuja-puruju, Jijajijilpa nyinaja jinta-kari-kirlangurla Jimani-kirlangurla ngulaju kirri-pardurla yirdingka Pijinirla. Jimani kala pinti wijini-kirli panu-kurlu nyinaja kamparru-wiyi. Ngulangka kujalpa nyinaja Jijaji manu miyi-pardu ngarnu, ngula-kurraju karntalku yanurnu yali-kirraju Jimani-kirlangu-kurra. Ngulaju yanurnu kardirri-kirli murlukurnparla-kurlu jara-kurlu. Jara yali murlukurnparla, ngulaju ngurrju-nyayirni parntirrparntirrpa-nyayirni, ngulaju talaju wiri-nyayirni. Karnta kuja yanurnu Jijaji-kirra, ngula murlukurnpaju kankarlu rdilyki-pakarnu, jarajurla yaarl-winjurnu Jijajikiji jurrungka. \p \v 4 Kujalu yapa-karirli nyangu karnta jara yaarl-winjirninja-kurra, ngulajulurla kulu-jarrija-nyayirni, manulu-nyanu wangkaja, “Nyarrpaku jaraju yiily-ngarnu yalumpurluju karntangku? \fig |src="HK00142B.TIF" size="col" ref="14.4" \fig* \v 5 Yungu-jana yapa-kariki jali-mantarla wiri-jarlu-nyayirniki talaku yungu-jana ngula-jangkaju warru yungkarla yapa-kariki tala-wanguku marlajarraku.” Ngula-jangkaju, rdurrjurnulurla karntakuju, kulungkulkulpalu ngarrurnu. \p \v 6 Ngula-jangkaju, Jijajijilki-jana wangkaja, “Wiyarrpalu yampiya kulu-wangurlu ngarrirninja-wangurlu! Kujaju jara winjurnu ngajuku parntirrparntirrpa jurru-kurra, ngulangkuju ngurrjungkuju yirrarnu. \v 7 Jaya-kurra kapunkulu-jana mardarni marlajarraju yapaju tala-wanguju tarnngangku-juku. Yapaku wiyarrpaku marda kajilpankulu-jana ngampurrpa nyinayarla talaku yinjaku, ngulakuju kajikankulu-jana yinyi kutu parra-kari parra-kari. Ngajulu kulankujulu mardarni tarnngangku nyampurlaju. \v 8 Nyampurluju karntangku kulalpaju muurl-mardakarla palinja-kujakuju. Kala ngariji jaraju winjurnu milyikingarnti. Ngulaju ngula-juku. \v 9 Purda-nyangkajulu! Nyarrpara-wana-puka nguru-kari nguru-karirli kajili purda-nyanyi Yimi Ngurrju ngaju-nyangu, ngulaju nyampuju karnta kapulu manngu-nyanyi nyampu kujaju jara winjurnu jurru-kurra milyikingarntiki parntirrparntirrpa.” \s1 Jijajikirla jangkardu jikajika-jarrija Jutujuju \r Matthew 26.14-16, Luke 22.3-6 \p \v 10 Ngula-jangkaju, jinta kurdungurlu yirdiji Jutuju Yikariya yarnkajarra maralypikingarduyu-patu-kurra wiriwiri-kirra. Yanurra yungu-jana yimi-ngarrirni Jijaji. Wangkaja-jana nyarrparlu yungu-jana ngaka Jijaji jiily-ngarrirni maralypikingarduyu-patuku yungulu puuly-mardarnilki. \v 11 Kujalu Jutuju purda-nyangu yimi-ngarrirninja-kurra, ngulakujulurla wardinyi-jarrija, manulurla ngula-jangkarluju jangku-pungu panu-jarlu tala. Ngula-jangkaju, Jutujuju kulpari yanu Jijaji-kirlangu-kurra-yijala, ngulangkanyalparla wurulypa-juku nyinaja yungu-jana ngaka Jijaji jiily-ngarrirni maralypikingarduyu-patuku yungulu puuly-mardarnilki. \s1 Jijajirli-jana kurapaka Pajapa-puru jirrnganja ngarnu kurdungurlu-patuku nyanungu-nyangu-patuku \r Matthew 26.17-25, Luke 22.7-13,21-23, John 13.21-30 \p \v 12 Juwu-paturlu ngulangkuju kalalu muku wurdujarra-manu purlapakungarntirliji yangkakungarntirli Mangarrikingarntirli yirdikingarntirli Lalypakungarntirli. Jintangka parrangka-juku turnu-warnu turnu-warnu-karirli Juwu-paturlu jarnkujarnkulu manunjunu jiyipi waninja pajirninjakungarnti yungulu ngarni jinta wuulywuulyparlu kurapaka Pajapa-puruju. Kuja-puruju, kurdungurlu-paturlu payurnulu Jijajiji, “Nyarrpara-wananpa-nganpa yilyami nganimpaju yungurnangkulu kuyu kurapaka purrami nyuntuku Pajapa-puruju?” \p \v 13 Ngula-jangkaju, junga-juku, Jijaji-palangu wangkaja jirramaku kurdungurlu-jarrakuju, “Yanta-pala kirri-kirra Jurujulumu-kurra. Kajinpala ngula-kurra yukamirra, kapungkupala jinta wati wapirdi yani murlukurnpa-kurlu wiri-kirli jimantarla-kurlu. Kaji mardarni murlukurnpa ngapa-kurlu, ngulaju-pala puraya yuwarli-kirra nyarrpara-wana-puka kajingki-pala nguru-yirrarni. \v 14 Kajinpala jinta-kari wati parlu-pinyi yuwarliki warlalja, ngulakuju wangkaya-palarla, ‘Nganimpa-nyangurlu Tiijangku yilyajarni-jarrangku nyampu-kurraju yungurlujarrarla ngayi purrami jiyipi.’ Payika-pala yali wati, ‘Nyarrpararlarna-jana jirrnganja ngarni jiyipi Pajapa-puruju ngaju-nyanguku kurdungurlu-patuku?’ \v 15 Kajingki-pala purda-nyanyi kuja-kurra wangkanja-kurra, ngulaju kapungkupala milki-yirrarni jinta-kari yurlturnpa-kari wiri-jarlu kankarlu-warnu yalumpurlaju yuwarlirla, ngulaju nyurru-warnu-juku jungarni-maninja-warnu palka-kurlulku nyiyarningkijarra-kurlu. Ngulangka-juku-pala purraya yinya jiyipi manu miyi ngalipaku.” \p \v 16 Junga-juku, yangkaju wati-jarra yarnkajalku-pala kirri-kirra Jurujulumu-kurra. Kuja-pala kirri-kirra yukajarra, ngulaju-pala junga-juku parlu-pungu nyiyarningkijarra jurrku-juku kuja-palangu yangka Jijaji kamparru-wiyi wangkaja. Junga-juku, yalumpurlaju-palarla ngayi purraja kurapaka Pajapakungarnti Jijajiki. \p \v 17 Jintangka-juku parrangkaju kuja wanta yukaja, Jijaji jirrnganja yarnkajalku-jana Jurujulumu-kurraju Pijini-jangkaju nyanungu-nyanguku kurdungurlu-patuku yangka-patukuju 12-palaku. \v 18 Yalirla kirringka jinta-kurra yukajalu yangka-kurra yuwarli-kirra. Junga-juku, miyikilkilirla ngarninjaku rdurrjurnu. Kujalpalu ngarnu miyi, ngula-puruju Jijajiji wangkajalku-jana kurdungurlu-patukuju, ngulaju-jana kuja wangkaja, “Junga karna-nyarra nyampu wangka: Nyampurla kuja kankujulu nyurrurlarlu kurdungurlu-paturlu jirrnganja ngarni miyi, ngula-jangkaju, jintangku kapu-jana ngaju yimi kanyi jangkardu maralypikingarduyu-patuku manu yurrkunyuku yungujulu puuly-mardarninjarla pinyi.” \p \v 19 Kujalu kurdungurlu-paturlu purda-nyangu kuja-kurra wangkanja-kurra Jijaji, ngulajulurla panu-juku muntuku-jarrija manu wajampa-jarrija. Jinta-karirli jinta-karirli jinta-karirlilpalu payurnu Jijaji, “Ngana-wiyi, ngaju mayi kanpaju wakirni?” \p \v 20 Jijajiji wangkaja-jana, “Nyurrurlarla nyampurla turnu-warnurla, nganangku kajirlijarra mangarri julyurl-yirrarni jupujupu-kurra mapirrirli, yalirlinya kapu-jana ngajuju yimi kanyi maralypikingarduyu-patuku. \v 21 Ngajujurna Yapa-nyayirni-wangu Kaatu-kurlangu. Payipulurlarluju ngajukuju muurr-pungu, kapurna palimi nganta. Junga kujaju. Kala yangka wati kuja kajana ngaju yimi kanyi, ngulaku karnarla mari-jarri, kapu Kaaturlu maju-mani-nyayirni! Nyiyaku nyampujuju jangkardu palka-jarrija jikajikakungarnti?” \s1 Jijajirli-jana jirrnganja ngarnu miyi kurapaka nyanungu-nyangu \r Matthew 26.26-30, Luke 22.14-23, 1 Corinthians 11.23-25 \p \v 22 Kujalpalu kurapaka ngarnu-juku, Jijajirliji mangarri lalypaju manu, ngularla yati-wangkaja Kaatukulku. Yati-wangkanjarla rdilykirdilyki-pungu, ngulangku-jana kurdungurlu-patukulku warru yungu. Ngulaju-jana wangkaja, “Maninjarla nganjalu! Nyampuju ngulaju ngaju-nyangu palka-nyayirni-wangu.” \p \v 23 Ngula-jangkaju, jampitalku manu pama-kurlu, ngularla yarda yati-wangkaja Kaatuku-yijala. Ngulalpa-jana warru yungu kurdungurlu-patukuju jinta-kari jinta-kariki, ngulajulu jintawarlayirli-jiki ngarnu. \v 24 Jijajiji yarda-jana wangkaja, “Nyampuju ngaju-nyangu yalyu-nyayirni-wangu, ngulaju kapu-jana karli kunka yapaku jayakurraku majuku. Nyampuju jalangu-warnu kuruwarri Kaatu-kurlangu: Kaji Kaaturlu nyanyi yalyu ngaju-nyangu karlinja-kurra, ngulaju kapu-jana yapaku yawuru-jarrimi. \v 25 Wangkami karna-nyarra junga nyampuju jaru, kularna yardalku ngarni nyampuju pamaju nyampurlaju walyangka. Ngaka kapurna yarda ngarni pama-nyayirni-wangu nyampu-piya-wangulku kajirna Kaatu-kurlangu nguru-nyayirni-wangurlalku-yijala pina-nyina kuja-ka Warlalja-Wiri nyina nyiyarningkijarra. Ngula-juku.” \p \v 26 Ngula-jangkaju, Jijajirli manu kurdungurlu-paturlu rdirri-yungulu yunparninjakulku purlapaku Kaatu-kurlanguku. Ngula-jangkaju, pinalu yanu pirli-kirra Yalipiji-kirralku. \s1 Jijajijirla wangkaja Piitaku ‘Kapunpa-nyanu ngurrpa-pajirni ngajuku.’ \r Matthew 26.31-35, Luke 22.31-34, John 13.36-38 \p \v 27 Kujalu yaninja-yanu yangka-kurra pirli-kirra Yalipiji-kirra, ngula-puru-juku Jijajiji wangkaja-jana, “Nyurrurlaju kapunkujulu muku jurnta parnka manu yampinja-yani. Kujarlunyaju ngajuju Payipulurlarluju muurr-pungu kamparrurlu-wiyi: \q1 ‘Kaji jiyipikingarduyu pinyi Kaaturlu tarnnga-kurra, ngulaju jiyipiji kapulu mukulku pirri-parnka.’\x * \xo 14:27 \xt Nyangka Zechariah 13.7 \x* \m \v 28 Ngulaju junga! Ngajujurna Jiyipikingarduyu nyurrurlakuju. Kajijili pinyi tarnnga-kurra, ngula-jangkaju, kapuju Kaaturluju wankaru-mani pina. Ngula-jangkaju, kapurna-nyarra nyurrurlakuju kamparru-yani Kaliliyi-kirra.” \p \v 29 Ngula-jangkaju, Piitaju wangkajarla Jijajikiji, “Marda panu-karirli kapungkulu yampinja-yani. Kala ngajulurluju, ngulaju kularnangku yampinja-yani!” \p \v 30 Jijajiji wangkajarla Piitakulku, “Junga karnangku wangka! Ngaka kutu-kari kapunpa purda-nyanyi jukujuku kaji purlami jirramaku. Ngula-wangurla-wiyi kapunpa-nyanu ngurrpa-pajirni marnkurrpaku ngajukuju ngalya-kari-kirra kula kanpaju nganta milya-pinyi.” \p \v 31 Kuja purda-nyangu Jijajiji wangkanja-kurra, ngulajurla kuja wangkaja Piitaju nurna-nyayirni, “Lawa kujakuju, kajilpajulu ngajurlanguku jangkardu parnkayarlarni pinjakungarnti, ngula-puru-malku kularnaju ngurrpa-pajirni nyuntukuju!” \p Manu yangka kurdungurlu-patu panu-kari, ngulajulurla jintakumarrirni-jiki muku wangkaja Piita-piya-yijala. \s1 Jijajijirla wangkaja Kaatuku kaatirnirla yirdingkaju Kijiminirla \r Matthew 26.36-46, Luke 22.39-46 \p \v 32 Jintangka-juku mungangkaju, kutu-karilki yanurralu kaatini-kirra yirdi-kirraju Kijimini-kirra. Ngulangka-jana Jijajiji wangkaja, “Nyampurla-jukujulu pardaka yarlungka kajirnarla wangkami Wapirra Kaatuku.” \p \v 33 Ngula-kurraju marnkurrpa-kari-jana kangu yirdi-patuju Piita, Jamaji, Jaanu. Ngalya-kari kurdungurlu, ngulajulpalu yangkangka-juku yarlungka nyinaja purdangirli. Ngula-puruju-nyanu Jijajiji marilki lani-jarrija-nyayirni manu wajampa-jarrija-nyayirni. \v 34 Ngula-jangkaju, wangkajalku-jana yangka-patukuju kurdungurlu-patuku, “Kurturdurruju karna rdumurdumu-karri-nyayirni, manu ngurujuju wuurnpa-jarrijalku. Manu nyampurlajukulu nyurrurla-patuju nyinaya, ngulajulu nyinaka yakarra-juku jarda-jarrinja-wangu!” \p \v 35 Ngula-jangkaju, wangkanjarla Jijajiji yarda pardijarra yitingka-pardu-kari-kirralku yurruju-kari-kirra. Ngulangka yurrujurla yaninjarla kujurnu-nyanu walya-kurra nyanungurlu-juku, manurla Kaatuku wangkaja kajika marda muurlparlu mardarni palinja-kujaku. \v 36 Wangkajarla Jijaji kuja, “Nyuntu kanpa jinta nyina pirrjirdi nyiyarningkijarraku. Kala ngaju, lawarna ngampurrpa-wangu murrumurru-jarrinjakuju manu palinjakuju. Kajilparna warntawarnta yampiyarla palinja-wangu, kajikanpa-jana mayi yapakuju yawuru-jarrimi-jiki? Kala kajinpaju nyuntu nyina ngampurrpa ngajuku yungurna watiyarla palimi, ngulaju ngula-juku.” \p \v 37 Ngula-jangkaju, karrinja-pardija Jijajiji. Ngula-jangkaju, pinarni-jana yanu yangka-kurra yarlu-kurra yangka marnkurrpaku kurdungurlu-patuku. Ngulaju-jana parlu-pungu jarda ngunanja-kurra. Junga-juku, yakarra-manu-jana, ngula-jangkaju wangkajarla Piitakuju, “Jimani, kulalpanpa mayi yakarra nyinayarla ngari witaku-mipa?” \v 38 Manu-jana yarda wangkaja marnkurrpakulku, “Kula-ngantalpankulu yakarra nyinayarla yungulpankulurla wangkayarla Kaatuku. Kajikankulu karanparr-karri maju-kurra-pinangu. Pirlirrpajunkulu ngampurrpa puranjakuju ngajukuju. Kala ngulajunkulu rampaku-juku. Kulalpankujulu nyarrparlu purayarla murnma-juku.” \p \v 39 Ngula-jangkaju, yangka-kurra-yijala pina-yanu yurruju-kurra, ngulajurla wangkaja yangka-yijala jaruju kamparru-warnu kujarla kamparru-wiyi wangkaja Kaatukuju. \v 40 Ngula-jangkaju, pina-yanurnu-jana yangkaku kurdungurlu-patuku yangka-kurra yurruju-kurraju. Ngulaju-jana yarda parlu-pungu jarda-kurra-yijala. Kulalu yakarra milpaju nyinayarla rdirrjirdirrji-wangu. Kuja-jana yarda yakarra-manu Jijajirli, ngulaju kulalurla nyarrpalku wangkayarla kurntaju. \p \v 41-42 Ngula-jangkaju, yarda pina-yanu yangka-kurra-yijala yurruju-kurra wangkanjaku-yijala Kaatuku. Ngula-jangka yarda pina-yanurnu yangka-kurra yurruju-kurra kujalpalu marnkurrpa kurdungurlu-patu ngunaja. Ngulakuju yakarra-maninjarla yarda-jana wangkaja, “Jarda-juku mayi kankulu nguna matalku? Ngulaju ngula-juku. Kaatuju-ka ngampurrpa nyina yungurna jalangu palimi. Nyangkalkulu Jutuju yinya! Palka yananyarni! Ngaju Yapa-nyayirni-wangu Kaatu-kurlangu, ngulangkuju kajana ngaju yinyi maju-patuku yapa-patuku yungujulu pinyi. Karrinja-pardiyalu. Jutujukuju yungurliparla wapirdi yanku!” \s1 Yurrkunyu-paturlulu puuly-mardarnu Jijaji \r Matthew 26.47-56, Luke 22.47-53, John 18.1-12 \p \v 43-44 Kujalpa-jana Jijaji wangkaja-juku nyanungu-nyanguku kurdungurlu-patuku, ngula-kurraju Jutuju jirrnganjalpa-jana yanurnu yapaku turnu-warnuku panuku. Yangka kurdungurlurlu jintangku Jutujurlu, kuja-jana yimi kangu Jijaji Juwu-patuku wiriwiriki maralypikingarduyu-patuku manu kuruwarrikingarduyuku, wangkajalku-jana, “Kajirna nyanungu wati nyunjirni, ngulaju Jijaji. Kajinkijili nyanyi nyunjirninja-kurra, ngulanyalu puuly-mardaka kajika wuruly-parnkami!” Ngula-jangka, yilyajarnili pina Jutujuju yurrkunyu panu-kurlu kuturu-kurlu manu junma kirrirdi-kirli yungulu Jijaji puuly-mardarni. \p \v 45 Junga-juku, kuja yukajarra Jutuju yangka-kurra kaatini-pardu-kurra Kijimini-kirra, ngulajurla Jijajikiji wapirdi yanurra, manurla wangkaja, “Warlalja-Wiri!” Ngula-jangkaju, nyunjurnulku Jijajiji. \v 46 Kujalu nyangu turnu-warnurlu Jutuju nyunjirninja-kurra, ngulajulurla yarnkajalku Jijajiki, manu yarnkanjarla jirri-mardarnulpalu kiljingki. \v 47 Kujalpalu jirri-mardarnu Jijaji turnu-warnurlu yapangku, ngula-puruju jinta-karirliji kurdungurlurluju junmalku kirrirdi wilypi-manu wartirli-jangka, ngula-kurlurluju langa turl-pakarnu warrkini kujalparla warrki-jarrija Kayupuku. \p \v 48 Jijajirliji-jana payurnu, “Kularna ngajuju wiji-palka! Nyiyaku-yijalankujulu kujaju jatu-pardijarni ngajukuju junma panu-kurlu manu kuturu panu-kurluju, kujankujulu puuly-mardarnu? \v 49 Parra-kari parra-kari kalarna-nyarra nyurrurlakuju ngirrily-nyinaja Yuwarli Maralypirla. Ngulangka kalarna-jana pinarri-manu jaru-kurlurlu Kaatu-kurlangu-kurlurlu, kala kulankujulu puuly-mardarnu yalumpurla-juku, lawa. Ngulaju ngula-juku. Ngayijili kutu kangka, kujakujujulu nyurru-wiyi muurr-pungu Payipulurlarlu. Kajilparna-nyarra warla-pajikarla ngaju-kujaku kanja-kujaku, kulalpa junga ngunakarla yimiji Payipulu-jangkaju.” \p \v 50 Ngula-jangka kurdungurlu-patuju, jurntalkulurla muku pirri-parnkaja Jijajikiji. \v 51 Kala kuja-purunpa karrinya jinta-kari kurdu-warnu wati, ngulajulpa yalumpurla-yijala karrija wawarda-mipa-kurlu, warru-nyanu parnta-yirrarnu palkakuju. Ngulangkujulpa Jijaji puranja-yanu purdangirli-wanarlu. Kujalpa Jijaji puranja-yanu, ngulajulurla nyanungukulku puta yarnkaja-yijala yurrkunyu-patuju. \v 52 Kujalurla puta yarnkaja, ngulakujulurla wawarda-mipalku jurnta rurruny-pungu. Nyanunguju wuruly-parnkaja jalya-nyayirni wawarda-wangulku. \s1 Jijajili kangu kuwurtu-kurra yungulu Kanjulukungarduyu-paturlu miimii-nyanyi \r Matthew 26.57-68, Luke 22.54-55,63-71, John 18.13-14,19-24 \p \v 53 Junga-juku, Jijajijilpalu jirri-mardarninja-karrarlu kangurra yuwarli-kirra Kayupu-kurlangu-kurra yangka Maralypikingarduyu Ngardarri-kirlangu Wiri-kirlangu-kurra. Yali-kirra yuwarli-kirra, ngula-purujulpalu turnu-jarrija panu-kariji Maralypikingarduyu Wiriwiri manu jarlu-patu manu kuruwarrikingarduyu-patu. \v 54 Kujalpalu yangka-paturlu turnu-warnurlu Jijaji kangurra yangka-kurra yuwarli-kirra, ngula-puru-yijalalpa-jana purdangirli-wanarlu puranja-yanurnu Piitarluju. Kujalurla yangka turnu-warnu Jijajiki jirrnganja yukajarni yangka-kurra yuwarli-kirra, yangkangkuju kujalpa-jana Piitarlu puranjarni yanu purdangirli-wanarlu, ngulaju yukajarni-jiki kiirti-wanaju, ngulaju jupu-karrija yuwarli-pirdilki yarlu-pardu-karirla kutu-juku. Ngulangka-jukulpa-jana yarlu-pardu-karirla jirrnganja nyinaja yapaku panuku yurrkunyukuju, ngulajulpa nyinaja warlu-pirdi walyka-puru purlku-jarrinjaku. \p \v 55-56 Yangka panu yapa kujalurla jangkardu turnu-jarrija kaninjarni yuwarlirla Jijajiki, ngulaju Kanjulukungarduyu-patu manu maralypikingarduyu-patu wiriwiri. Jangkardulpalurla jungarni-manu yimi Jijajiki yungulu pinyi. Kujakungarntirlilpalu-nyanu payurnu, “Nganangku nyangu Jijaji kuruwarri rdilyki-pinja-kurraju?” Panu-karili warlka wangkaja, ngalya-kari panu-kari ngulajulu warlka-yijala wangkaja. Ngulaju kulalu-nyanurla jarnkujarnku ngungkurr-nyinaja jarukuju. \p \v 57-58 Ngula-jangkaju, marnkurrpa-karili karrinja-pardija jaruku wangkanjaku. Ngulajulu kuja wangkaja, “Purda-nyangurnalu kuja-kurra wangkanja-kurraju kuja nyanungu wangkaja, ‘Nyampu nganta Yuwarli Maralypi Kaatu-kurlangu kapu rdungkurr-pinjarla kijirni yangka kujalu nyurru-wiyi wati-paturlu nganturnu, ngulanya nganta kapu kijirni.’ Ngula-jangkaju, yardarnalu purda-nyangu Jijaji yarda wangkanja-kurra, ‘Kapu nganta parra-jarra-jangka jirrama-jangka jinta-karilki Yuwarli Maralypi ngantirni yarda nyampu-piya-wangu, kulalpalu watingkilki ngantikarla.’” \v 59 Nyampu-malku kujalpalu wangkaja jaru, ngulakuju kulalu-nyanurla jarnkujarnku ngungkurr-nyinaja-yijala. \p \v 60 Ngula-jangkaju, jinta wati karrinja-pardija yangka Kayupu, ngulangkuju payurnu Jijajiji, “Purda-nyanyinya kanpa-jana nyampuju jaru kuja kangkulu nyuntuluku yimi jangkardu ngurrju-mani? Jaarl-karriya-nyanu! Nyarrpa kanpa manngu-nyanyi nyuntuju? Junga mayi kalu wangka kujaju, warlka kalu wangka?” \p \v 61 Nyanungu Jijaji ngulajulpa wurdungu-juku karrija. Yarda payurnu yangkangku-yijala Kayupurlu, “Nyuntujunpa mayi Mijaya yangka Kaatu-kurlangu Ngalapi-nyanu kuja karliparla pulka-pinyi?” \p \v 62 Junga-juku, Jijajirliji jangku-manulku, “Yuwayi, ngajujurna Yapa-nyayirni-wangu Kaatu-kurlangu. Ngakarrangakarra kapurna nyina Kaatu-kurlangurla jungarni-purdanji kuja-ka pirrjirdi-nyayirni nyina yartarnarri wiri-kirli. Manu kapunkujulu nyanyi kajirna nyampu-kurra kulpari yanirni mangkurdurla Kaatu-kurlangu-ngurluju.” \p \v 63 Kuja yangkangku purda-nyangu Jijaji wangkanja-kurra yangkangku Kayupurlu, kujarlaju jurnarrpalku-nyanu jurnta larra-pungu kulu-nyayirnirli. Ngula-jangkaju, wangkaja-jana maralypikingarduyu-kariyi-nyanukulku panu-karikilki, “Nyiyakulkurliparla yapa jinta-karikiji yarda warru wayirni yungulparla jangkardu wangkayarla kuwurturla? \v 64 Ngula-jukunkulu purda-nyangu jaru kuja maju wangkaja. Nyarrpa-jarrinkili nyurrurlaju?” \p Junga-juku, yangka Kanjulukungarduyu-patu muku ngungkurr-nyinajalurla yangkakuju jintaku wiriki, manu wangkajalu-nyanu, “Nyampuju wati, kuruwarri rdilyki-pinja wita-wangu! Pangkalalu tarnnga-kurra pinyi!” \p \v 65 Kujalpa Jijaji yangka karrija-juku, ngula-kurraju ngalya-karirli nyinypalpalurla kujurnu miparrpa-kurra, yirrarnulurla walyi milpangka nyanja-kujaku, manulpalu pakarnu rdakangku. Kujalpalu rdakangku pakarnu, ngula-karrarluju pakarninja-karrarlujulpalu payurnu, “Yuwa! Wangkaya-nganpa! Nganangku kangku pakarni?” Manu ngula-jangkaju, yurrkunyurlujulpalu yarda puuly-mardarnu Jijaji, manulpalu pililkarra-pakarnu. \s1 Piitarlu-nyanu ngurrpa-pajurnu Jijajiki \r Matthew 26.69-75, Luke 22.56-62, John 18.15-18,25-27 \p \v 66 Kujalpa yangka Piita warrarda-juku karrija yangkangka-juku yarlungka yurlapardi, ngula-puruju karntalku wilypi-pardija yuwarli-jangkaju, yanurnulkurla Piitaku. Ngulaju nyanunguju yali karnta kalarla warrki-jarrija Kayupuku. \v 67 Junga-juku, yalirli karntangku yaninjarla parlu-pungu Piitaju kujalpa yangkangka warlungka karrija, manulpa-nyanu kardu-yungu. Ngula-kurrajurla karntaju yanurnu miimii-nyanjaku Piitaku. \p Ngulajurla wangkaja kuja, “Nyunturlangu yangkajunparla rdanparnu Jijajikiji yangkaku Najariti-wardingkikiji.” \p \v 68 Piitarluju jangku-manu yangkaju karnta, “Lawa kujaju, nyarrpa mayi kanpa wangka? Ngajuju karnarla ngurrpa nyina yalikiji watiki!” Ngula-jangkaju, Piitaju warru pardijarra, yarnkajarralku kiirti-kirralku. Kuja yanurra kiirti-kirra, ngula-puruju jukujukulku purlaja jintaku. \p \v 69 Yangkangku karntangku Piitajulpa warrawarra-kangu-juku yangkangkuju warrkinirli, ngulangkuju-jana warnkiri-manu yapa panu-kari, manu jiily-ngarrurnu yangkaju Piita, wangkaja-jana, “Wayinkili! Yinya kuja-ka wati karri kiirtirla, ngulaju Jijaji-kirlangu kurdungurlu!” \p \v 70 Piitarluju yarda-jana jangku-manu nurna-nyayirnirlilki, ngulaju kuja-jana wangkaja, “Junga karna-nyarra wangka lawa-nyayirni! Ngajujurna yapa jinta-kari!” \p Ngaka-pardu-karilki yardalu parlu-pungu panungku-juku Piitaju, manu parlu-pinjarla wangkajalurla, “Warlka-wangu-nganpa wangkaya jungarni! Kari-nganta nyuntujunparla wungu-warnu kurdungurlu Jijajikiji, ngulajunpa nyuntuju Kaliliyi-wardingki-yijala!” \p \v 71 Piitaju-jana kuja wangkaja, “Kajirna-nyarra warlkangku yimirr-yinyi, ngula-jangkajuju pangkalalku Kaaturluju pinyi! Kari-ngantarnarla ngajuju ngurrpa-nyayirni yalikiji watiki!” \p \v 72 Kuja kuja yungka wangkaja, ngula-puru-juku jukujukuju yarda purlaja. Ngula-jangkaju, kuja Piitarlu purda-nyangu jukujuku purlanja-kurra, ngula-warnurlaju pina-manngu-nyangu yangka kujarla Jijaji wangkaja kamparru-wiyi kuja, “Ngaka kutu-kari kapunpa purda-nyanyi jukujuku kaji purlami jirramaku. Ngula-wangurla-wiyi kapunpa-nyanu ngurrpa-pajirni marnkurrpaku ngajukuju yapa ngalya-kari-kirraju kula kanpaju nganta milya-pinyi.” Ngula-jangkaju, yalumpurla-juku rdurrjurnurla muntuku-jarrinjarla kurntalku yayi-pantirninjakulku. \c 15 \s1 Palitirli kuja miimii-nyanjarla payurnu Jijaji \r Matthew 27.1-2,11-14, Luke 23.1-5, John 18.28-32 \p \v 1 Mungalyurru-wana rangkarr-kurlu kujalpa wantaju pardinja-yanurnulku, ngula-purujulpalurla turnu-jarrinjarla japirdija Jijajiki yangka-patuju maralypikingarduyu-patu wiriwiri manu jarlu-patu manu kuruwarrikingarduyu-patu manu panu-kari wiriwiri. Wangkajalpalu-nyanu manu jangkardulpalurla jirringi-yirrarnu nyarrparlu yungulu Jijaji pinyi. Junga-juku, waku-jarralkulu wayurnu, ngulalu wayirninjarla Jijajiji kangulku wiri-kari-kirlangu-kurra Paliti-kirlangu-kurra yangka-kurlangu-kurra kujalpa-jana nyanunguju wiri nyinaja Jurdiya-wardingki-patuku. Ngulakunyalurla Jijaji kanjarla-yungu. \v 2 Junga-juku, payurnu Jijajiji Palitirli, “Nyuntu mayi kanpa-jana kingiji wiriji nyina Juwu-patukuju?” \p Jijajirliji jangku-manu, “Kuja-juku kanpa wangka.” \p \v 3 Ngula-jangkaju, yangkaju maralypikingarduyu-patu wiriwiri nginji-wangkajalpalurla warlkanji-kari warlkanji-kariji. \v 4 Ngula-jangkaju, yangkangku Palitirli yarda payurnu Jijajiji, “Kulanpa-jana mayi jangku-mani nyampurraju jaru nginji-wangkanja-kurraju? Purda-nyanyinya kanpa-jana kuja kangkulu japirdimi?” \p \v 5 Kuja-kurraju kula Jijajirliji jangku-manulku yangkaju Paliti, lawa. Kujarlajurla marlaja paa-karrija-nyayirni Palitiji. \s1 Palitirli yilyaja Jijaji watiya warntawarnta-kurra palinjakungarnti \r Matthew 27.15-26, Luke 23.13-25, John 18.39–19.16 \p \v 6 Jinta yangka-juku Paliti kuja kala-jana wiri nyinaja Jurdiya-wardingki-patuku, Pajapa-kari Pajapa-kari-puru kalalu turnu-jarrinjarla payurnu yapaku jintaku pirijinaku wilypi-maninjaku rdaku-jangkakuju. Ngulaju kala yajarninjarla wilypi-manu jinta pirijina Pajapa-kari Pajapa-kari-puruju nganaku yangka kuja kalalurla ngampurrpa nyinaja. \v 7 Junga-juku, kuja-purujulpa nyinaja pirijina jinta wati rdakungkaju yirdiji Parrpaja. Ngulajulpa-jana jirrnganja nyinaja pirijina-kariyi-nyanuku yapaku panu-kariki ngulaju wilji-watiki yangka kuja ngularrarlulu-jana yurrkunyu-patu pungu tarnnga-kurra kulu wiringka kamparru-wiyi. \v 8-9 Yangka kujalurla turnu-jarrija Palitiki payirninjaku, ngulaju-jana nyanungurluju Palitirli payurnu, “Nganaku kankujulu payirni rdakungkakuju yungurna wilypi-maninjarla yilya? Kapu Jijajiki mayi yangkaku Juwu-patuku wiri kingiki?” \v 10 Yalirli Palitirli milya-pungulpa-jana maralypikingarduyu-patu wiriwiri kujalpalurla rdunjurdunju-jarrija Jijajiki, kujarlanyalu yangkaju Jijaji nganta kangu Paliti-kirraju. \p \v 11 Kujalu kuja-kurra purda-nyangu Paliti wangkanja-kurra yangkangku maralypikingarduyu-paturlu wiriwirirli, jinyijinyi-manulu-jana panu-kariji, “Payikalurla Parrpaja-mipaku yungu wilypi-mani rdaku-ngurluju!” \p Junga-juku, kulu-karra kulu-karralurla wangkanjarla purlaja, “Yungka-nganpa Parrpaja!” \p \v 12 Ngula-jana Paliti-rliji yarda payurnu, “Kala nyarrpa-manirna nyampuju wati yangka kuja kankulu yirdi-mani Juwu-kurlangu wiri kingi?” \p \v 13 Junga-juku, yardalurla purlaja, “Pungka, pungka! Waraly-yirraka warntawarntarla!” \p \v 14 Junga-juku, ngula-jangkaju, Palitirli yarda-jana payurnu, “Nyiya-wiyi nyampurluju kuruwarriji rdilyki-pungu watingki?” \p Kuja-kurraju yardalurla purlaja kilji-nyayirni Palitikiji, “Pungka, pungka! Waraly-yirraka warntawarntarla yarujurlu!” \p \v 15 Kuja-jana purda-nyangu purlanja-kurra yalirli Palitirli, ngulangkuju-jana puta yimiri-manu ngampurrparlu. Kujarlaju wilypi-manu rdaku-jangkaju Parrpajaju yapa panu-kurralku yungu-jana yimiri-mani. Ngula-jangkarluju, yangkaju Jijajiji yungulku-jana nyanungu-nyanguku yurrkunyuku. Manu-jana jinyijinyi-manu yurrkunyu-patuju yungulu Jijajiji wilykarra-pakarni ngalyipi-piya-kurlurlu manu rdirriny-pantirninjarla waraly-yirrarni watiya warntawarntarla. \s1 Yurrkunyu-paturlulpalu manyu-pungu Jijaji \r Matthew 27.27-31, John 19.2-3 \p \v 16 Ngulajulu jirri-kangu Jijajiji yurrkunyurluju yurlturnpa-pardu-kari-kirralku, ngulaju jintangka-juku Paliti-kirlangurla yuwarlirlaju. Kujalu yali-kirra yukaja yurrkunyu-patu yurlturnpa-kurra, ngulajulu-jana panu-karilki yurrkunyu-patu-kariyi-nyanu yarda yajarnunjunu. \v 17 Ngulangkaju jinajina-piya kirrirdi yalyuyalyulurla parnta-yirrarnu Jijajikiji. Ngulalu manu ngalyipi-piya jilkarlajilkarla, ngulajulu warurnu mukarti-piya-kurra. Ngulalurla jurrungka yirrarnu kilji-nyayirnirli Jijajirla jurruku pajirninjaku. \v 18 Manulpalurla yaninjarla wapirdi purlaja jinta-kari jinta-kari yurrkunyu-patuju, kala ngarilpalu manyu-pungu kujalpalurla kujaju wangkaja, “Yuwa! Kuja kanpa-nyanu kingi-pajirni Juwu-patuku nganta!” Yurrkunyu-paturlujulpalu manyu-pungu-mipa. \v 19 Ngula-jangkarluju, wangkanja-warnurlu jangkardulurla manu watiya jukatilki, manulurla rdurrjurnu jukati-kirlirli pakarninjakulku jurruku manu nyinypa-kijirninjaku. Ngula-jangkaju, pakarninjarlalpalurla mirdijirrpijirrpi jarntarru parntarrinjunu Jijajiki, kujarlujulpalu manyu-pungu. \v 20 Junga-juku, jinajina-piyalurla yangka yalyuyalyu pina rurruny-pungu, ngulalurla pina-yirrarnu jurnarrpa nyanungu-nyangulku-yijala. Ngula-jangkaju, yardalu jirri-manu, maninjarlalu jirri-kangu watiya warntawarnta-kurra. \s1 Yurrkunyu-paturlulu Jijaji waraly-yirrarnu watiya warntawarntarla \r Matthew 27.31-44, Luke 23.26-43, John 19.17-27 \p \v 21 Junga-juku, jinyijinyi-manulu Jijajiji maninjaku watiya warntawarntaku yungu-nyanu kanja-yani nyanunguku. Kujalu yurrkunyu-patu manu Jijaji wilypi-pardijarra kirri-jangkaju Jurujulumu-jangka, ngulajulurla rdipija jintaku watiki kujalpa yanurnu nguru-kari-jangka manangkarra-jangka. Ngulaju yirdiji Jimani yangka kirri-wardingki Jarini-wardingki. Ngulaju jirramaku kirda-nyanu wati-jarrakupalangu yirdikipalanguju Yilikijantukupalangu manu Rupujukupalangu. Ngulalkulu jinyijinyi-manu yurrkunyu-paturluju yangkakuju watiya warntawarntaku yungurla kanja-yani Jijajiki matakulku. \v 22 Kujarlunyalurla nguru-yirrarnu Jijajikiji pirli-pardu-kurra yirdi-kirraju Kulkaja-kurra. Yirdiji yaliji Kulkajaju ngulaju kalalu ngarrurnu ‘Jurru Yungkurnu’. \v 23 Kujalu kutu-jarrijalku yangka yali-kirra Kulkaja-kurra, ngulangkaju yungulurla yungkarla pama kumarlpa mitijini-kirli Jijajikiji murrumurru purda-nyanja-kujaku. Lawa, Jijajirli-jana wurra-manu, kula yaliji pama ngarnu. \v 24 Ngula-jangkaju, yalumpurlajukulu yurrkunyurlu waraly-yirrarnu Jijaji watiya warntawarntarla yungulu pinyi tarnnga-kurra. Ngulangkaju watiya warntawarntarla kaninjarnilpalu manyu-karrija yurrkunyu-patu mangarda-piya-kurlu nampa panu-jarlu-kurlu, ngulajulpalu manyu-karrija nganangku kaji wiri nampa mani yungulu mani wawarda wanapi-jiki Jijaji-kirlanguju. Ngulakunyalpalu manyu-karrija.\fig |src="CN01837B.TIF" size="col" ref="15.24" \fig* \v 25 Ngulaju parrangkaju kankarlurlalku mungalyurru-juku-jala 9:00 a.m. \v 26 Ngula-jangkaju, pipalkulu wita manu, ngulangkajulu jaru yirrarnu ngulaju kuja, ‘NYAMPUJU NGULAJU KINGI JUWU-PATUKU’. Kujanyalu yirrarnu pipa Jijajirla kankarlumparra-warnu watiya warntawarntarlaju. \v 27 Jirrama-kari wati-jarra wiji-palka-jarra, waralywaraly-yirrarnulu-palangu yalumpurla watiya-kari-jarrarla warntawarntarla-yijala, jinta jungarni-purdanji, jinta jampu-purdanji. \v 28 [Nyampuju jinta-juku jaru yupa-patu-warnu Jijaji-kirli, Payipulurla kuja kangalpa wangka: \q1 “Yapangku kapulu wilji-pajirni panu-kari-piya-yijala.”]\x * \xo 15:28 \xt Nyangka Isaiah 53.12 \x* \m \v 29 Yangka Jijaji kujalpa watiya warntawarntarla-juku waraly-karrija, ngula-purujulpalu yapaju yirdiyi-karrija nyanungu-wana nyanungu-wana-juku. Jijaji nyanjarlalpalurla jurru yurnkuyurnku-jarrija ngulaju manyu-pinjakungarnti, manulpalurla purlanjarla ngarlarrija, “Yuwa, yuwa, kula-ngantanpa nganimpa-nyangu Yuwarli Maralypi rdilyki-pungkarla! Manu kula-ngantanpa jirrama-jangkarla parra-jarra-jangkarla pina ngantikarla! \fig |src="CN01836B.TIF" size="col" ref="15.29" \fig* \v 30 Muurlparlu-nyanu mardaka! Jitiyarni yalumpu-ngurlu warntawarnta-ngurlu!” \p \v 31 Kuja-piyarlu-yijalalu manyu-pungu yangkangkuju maralypikingarduyu-paturlu wiriwirirli manu kuruwarrikingarduyu-paturlu, manu wangkajalpalu-nyanu, “Kala kujalpa-jana yangka yapa panu-kari muurl-mardarnu nganta palinja-kujaku, kala nyanungurlulkulpa-nyanu wankaru-mantarla? \v 32 Nyampuju Jijaji nganta Mijaya manu ngalipa-nyangu wiri kingi nganta ngalipaku. Ngulakuju nyampurla-jukurliparla pardarni kaji nyanungu jiti. Kajirlipa nyanyi jitinja-kurra, ngulakunya kapurliparla ngungkurr-nyina.” \p Yangka-jarrarlangu wati-jarra kujalpa-palarla waraly-karrija jirrnganja watiya-jarra-karirla warntawarntarla, ngula-jarrarlangurlulpa-pala manyu-pungu Jijajiji. \s1 Jijaji palija watiya warntawarntarla \r Matthew 27.45-56, Luke 23.44-49, John 19.28-30 \p \v 33 Yangkangka jintangka-juku parrangka karlarla-puru, marlajalkurla maru-jarrija parraju Kaatukuju, ngulaju yalumpurla-juku ngurrararla munga-piya-juku marujulpa karrija warrukirdikirdi wuraji-karda. \v 34 Ngula-jangkaju, Jijajiji purlaja kilji-nyayirni watiya warntawarnta-ngurluju, “Yilayi, Yilayi, lama japakatini?” Ngulaju kujaju wangkaja jaru, “Wapirra, Wapirra, nyiya-ngurlunpaju jikajika-jarrinjarla yampija?”\x * \xo 15:34 \xt Nyangka Psalm 22.1 \x* \p \v 35 Kujalu yapa-karirli purda-nyangu purlanja-kurra, ngulajulu-nyanu wangkaja, “Purda-nyangkalu! Ngulaju karla purla Layijaku!” \v 36 Kuja-kurra kuja purda-nyangu watingki jinta-karirli, ngulaju parnkanjarla manunjunu wita pijiji-pardu. Ngulaju julyurl-yirrarnu wingkingka kumarlparla pamangka nyurru-warnurla. Ngula-jangka wakirdirla watiyarla wayurnu pijiji-pardu. Ngula-kurluju parnkaja, Jijajikirla parnkanjarla yirrarnu lirrangka yungu wita nganjarla.\x * \xo 15:36 \xt Nyangka Psalm 69.21 \x* Ngula-jangkaju, wangkaja-jana panu-karikilki, “Wurra, wurra! Pardarnirliparla Layijaku kaji marda yanirni yungu muurl-mardarni palinja-kujaku!” \p \v 37 Kuja-jangkaju, Jijajiji kilji-purlanjarla palijalku. \p \v 38 Jijaji kuja kilji-purlanjarla palija, ngula-puru-yijala Yuwarli Maralypirlaju kaninjarni, wawarda-piya kirrirdi-nyayirni, yangka kujalparla wawarda kirrirdi wapirrija maralypiki yurlturnpa-parduku, ngulajurla Kaatuku marlaja larra-yanu kankarlarra-ngurlu kaninjarra-kurra. \v 39 Jinta wati wiri yurrkunyukungarduyu, ngulajulpa yalumpurla-yijala karrija kamparrurla watiya warntawarntarla kaninjarni. Kuja Jijaji nyangu manu purda-nyangu, kuja purlanjarla palija, ngulaju-nyanu wangkaja kuja, “Kari-nganta nyampuju wati Kaatu-kurlangu Ngalapi-nyanu!” \fig |src="CN01843B.TIF" size="col" ref="15.39" \fig* \p \v 40 Yalumpurla-yijalalpalu karrija panu-kari karntakarnta, ngulajulpalu karrija wurnturu-karrikarri. Ngularlangurlujulpalu karrinjarla warrawarra-kangu Jijaji. Ngulajulu yirdi-patuju Miiri Makardala-wardingki, jinta-kari yirdiji Miiri-yijala. Ngulaju jirramakupalangu wati-jarrakupalangu yirdi-jarrakupalanguju Jamaji kurdu-warnukupalangu manu Jujijikipalangu. Manu karnta jinta-kariji yirdiji Jalumi. \v 41 Nyampu-patukuju yangka kuja kala-jana Jijaji jirrnganja warru wapaja Kaliliyi-wana kamparru-wiyi wankaru-wiyi nyanunguju. Nyampu-paturluju kalalurla miyi ngayi-purraja, manu jurnarrpa kalalurla kirlka-manu. Yalumpurla-yijala watiya warntawarnta-wana panu-karilpalu karntakarnta warru karrija, yangka ngulaju yangka-patu kujalu Jijaji purajarni Jurujulumu-kurra kamparru-wiyi, ngulanyalpalu karrija. \s1 Jijaji-kirlangu palka, pirnkingkalkulu yirrarnu \r Matthew 27.57-61, Luke 23.50-56, John 19.38-42 \p \v 42 Jijaji kuja palija, ngulaju Pirayiti wuraji murnma-juku yangkakuju Juwu-kurlanguku Parra-nyayirni-wangukuju. Ngulalpalu Juwu-paturlu wurdujurra-manu nyiyarningkijarra Purlapa Pajapakungarnti. \v 43 Ngula-jangkarlaju, wuraji-nyayirnilki jintangka-juku parrangkaju, Jajupu Rdimajiya-wardingki yanurnu yangka-kurra Kulkaja-kurra. Ngulaju Kanjulukungarduyu kala nyinaja wiri-patu-kari-kirli Kanjulu-patu-kariyi-nyanu-kurlu. Manu kalalu yapa-karirli warrarda ngurrju-pajurnu. Ngulaju kala Kaatuju warrarda payurnu kujarlu, “Wapirra, Warlalja-Wiri-jana nyinaya yapaku jintawarlayiki-jiki ngurujarraranyparlaku.” Ngulaju ngula-juku. Ngula-jangkaju, Jajupurlu kutu payurnunjunu marriwarlu yangka Paliti wiri yungu Jijaji palka nyurnulku kapanku pirnkingka yirrarninjini wanta yukanjakungarntirli Parra-nyayirnikingarntirli. \v 44 Kuja Jajupurlu payurnu yangka Paliti Jijajiki palkaku nyurnukulku, ngulakuju-nyanu yangkaju Paliti wangkaja, “Nyurru-juku mayi palija?” Ngulangkujurla jarulku yilyaja yurrkunyukungarduyuku wiriki, ngulanya payurnu, “Nyangurla yangkaju Jijaji palija watiya warntawarntarla? Nyurru-juku mayi?” \p \v 45 Wangkajarla Palitikiji, “Kamparru-pardu-juku palija.” \fig |src="cn01847B.tif" size="col" ref="15.45" \fig* \p Junga-juku, wangkajarla Palitiji Jajupukuju, “Ngula-juku maninjarla kangka, manu pirnkingka yirraka Jijaji palka nyurnu.” \v 46 Junga-juku, kantinirla manu pijiji kirrirdi kardirri. Junga-juku, yaninjarla palkaju manulku Jijajiji nyurnuju kujalpa watiya warntawarntarla waraly-karrija-juku. Ngula wayirninjarla japujapu-manu palkaju pijijirla, manu kanjarla-yirrarnu pirnkingka yangka kujalu wati-paturlu nyurru-wiyi pirnkiji pangurnu pirlingka. Manu pirli wiri yarturlu, ngulalku ruu-kanjarla tirnngi-yirrarnurla palkakuju. \v 47 Yangka-jarrarlu karnta-jarrarlu Miiri Makardala-wardingki manu Miiri-karirli-yijala yangkangku Jujijikipalangurlu ngati-nyanurlu, puranjarla-pala tarda-nyangu, manulpa-pala warrawarra-kangu pirnkingka, yangka kuja Jajupurlu palka yirrarnu pirnkingka, ngulanyalpa-pala warrawarra-kangu. \c 16 \s1 Kaaturlu pina-wankaru-maninjarla yakarra-manu Jijajiji palinja-warnu \r Matthew 28.1-10, Luke 24.1-12, John 20.1-10 \p \v 1 Ngaka-pardu-karilki, wanta yukanja-warnurla Jarrirtiyi Parra-nyayirni-wangu-jangkarla, yanulu karntakarnta marnkurrpa kantini-kirra jaraku ngurrjuku parntirrparntirrpaku maninjaku. Ngulaju yirdijili Miiri Makardala-wardingki, jinta-kari Miiri-kari-yijala ngulaju Jamajikipalangu ngati-nyanu, manu jinta-kariji yirdiji Jalumi. Ngulalu jaraju manunjunu yungulurla yaarl-winjirninjini Jijajiki palkaku pirnkingkaku. \v 2 Ngakalku-yijala mungalyurru-pardu-kari Palyangkalku wanta pardinjarni-purulku, ngula-puruju kangulkulurla jaraju Jijajiki palkaku nyurnuku yaarl-winjirninjakuju. \v 3 Kujalpalu yangka yali-patu karntakarnta wapanja-yanu, ngulalpalu-nyanu kujarlu payirninja-yanu wapanja-karrarluju, “Nganangku-ngalparla jurnta ruu-kanyi yangkaju yarturlu wiri?” \p \v 4 Junga-juku, kujalu kutu-jarrijalku pirnki-pirdi-kirra, ngulangkujulu parlu-pungu yangkaju pirli yarturlu wiri nyurru-warnu-juku ruu-kanja-warnu. Junga yaliji yarturlu wiri-nyayirni! \v 5 Junga-juku, yukajarralkulu kaninjarra pirnkingkaju. Yalirla pirnkingka parlu-pungulu jinta wati kurdu-warnu kujalpa nyinaja jungarni-purdanji jinajina-piya-kurluju ngulaju kardirri-kirli. Kujalu nyangu, ngulakujulurla marlaja paa-karrija. \p \v 6 Ngula-jangkaju, watiji-jana wangkaja, “Paa-karrinja-wangulu karriya! Jijajiki kankulurla warrirni yangkaku kujalu watiya warntawarntarla rdirriny-pantirninjarla waraly-yirrarnu. Lawarla nyampuju. Kaaturlu pina-wankaru-maninjarla yakarra-manu! Nyangkalu nyampu! Nyampurlanyalpa ngunaja palkaju. \v 7 Pina-yantalu nyampu-ngurluju. Yaninjarla yimi-ngarrikalu-jana yangkaku kurdungurlu-patuku, manu Piitarlangukulurla yimi-ngarrika. Kujanyalu-jana wangkaya, ‘Jijaji kapu-nyarra kamparru yani yangka-kurra Kaliliyi-kirra nganta, ngulangkanya kapunkulu parlu-pinyi, yangka kuja-nyarra nyurru-wiyi wangkaja nyanungu.’” \p \v 8 Junga-juku, yangka-patujulu karntakarnta wilypi-pardijalku pirnki-ngirliji, manulu lanilki ngarrurdalku pina-parnkaja. Kujalu pina-parnkaja yapa panu-kurra, ngulakuju yapaku kulalu-jana yimi-ngarrurnu Jijaji, lawa. Ngarrurda manu lanilpalu nyinaja wurulypa-juku. \s1 Jijajirli-nyanu milki-yirrarnu Miiri Makardala-wardingki-kirra \r Matthew 28.9-10, John 20.11-18 \p \v 9 [Yangka kuja pirnki-ngirli palinja-warnu wankaru-jarrija pina Jijaji Palyangka, ngulangkuju-nyanu milki-yirrarnu kamparruju karnta-pardu-kurra yirdi-kirraju Miiri Makardala-wardingki-kirralku-wiyi. Nyampukuju karntaku yangka nyurru-wiyi kujarla jurnta yilyaja juju-patu wirlki-pala, ngula-kurranya-nyanu milki-yirrarnu palkaju. \v 10 Yalirli karntangku, ngulangkuju-jana yimi-ngarrurnunjunulku panukulku yapaku Jijaji-kirlangu wungu-warnuku. Kuja-jana yimi-ngarrurnu Jijaji yalirli karntangku ngulaju yulanja-kurraku manu malamala-kurraku. \v 11 Ngula-kurrakuju kuja-jana yangkangku karntangku yimi-ngarrurnu Jijaji kuja nyangu nganta wankarulku, ngulakuju kulalurla ngungkurr-nyinaja. Manulpalurla kapuru nyinaja. \s1 Jijajirli-nyanu milki-yirrarnu wati-jarra-kurra kurdungurlu-jarra-kurra \r Luke 24.13-35 \p \v 12 Ngaka-pardu-karilki, Jijajirliji-nyanu yarda milki-yirrarnu wati-jarra-kurralku jirrama-kurra. Kuja-pala yali-jarra wati-jarra yanu manangkarra-kurra wurnalku, ngula-kurra-juku-palangu warraja-jarrija manu rdipija, kula-nganta yapa-kari-juku. \v 13 Kuja-pala nyangu, ngulaju-pala kurdungurlu-patu-kariyi-nyanu-kurralku pina-yanu, ngulakuju-pala-jana yimi-ngarrurnu Jijaji kuja-pala nyangu nganta. Ngulakuju kulalu-jana ngungkurr-nyinaja-yijala panu-juku. \s1 Jijajirli-nyanu milki-yirrarnu kurdungurlu-patu-kurra \r Matthew 28.16-20, Luke 24.36-49, John 20.19-23, Acts 1.6-8 \p \v 14 Ngakarrangakarra-pardu-karilki, Jijajirliji yarda-nyanu milki-yirrarnu panu-kari-kirralku 11-pala kurdungurlu-patu-kurra, ngulakuju-jana warraja-jarrija miyi ngarninja-kurraku. Kuja-nyanu Jijajirli milki-yirrarnu, ngulangkuju-jana kurnta-ngarrurnu nurnangku jarungkuju kapurunju panuju, kujarlu-jana kurnta-ngarrurnu, “Yangka kamparru-wiyi kujankulu-jana nyampu-jarraku wati-jarraku kapuru nyinaja manu karntakarntaku, kulankulu-jana ngulakuju ngungkurr-nyinaja. Junga-jalajulu nyangu. Kala nyurrurla, ngulajunkulu wilji-nyayirni kapuru wita-wangu!” \p \v 15 Ngula-jangkaju, yarda-jana wangkaja, “Nyampu-ngurluju pirri-yantalu kuja-purda kuja-purda nguru-kari nguru-kari! Yimi-ngarrikalu-jana Yimi Ngurrju ngaju-nyangu! \v 16 Ngana-puka kaji-nyarra ngungkurr-nyina nyampuku jaruku manu kajiji ngajuku wala nyina, ngulajulu-jana ngapangka julyurl-yirrarninjarla papitaji-manta. Kujarlaju Kaaturlu kapu muurlparlu mardarni tarnngangku-juku. Kala nganangku-puka kaji-nyarra wala nyinanja-wangurlu wurra-mani manu kapuru nyina, kujarlaju kula Kaaturluju muurlparlu mardarni, lawa. Kapurla jurnta nyina tarnnga-juku. \v 17 Yangka yapa kuja kajulu wala nyina ngajuku, ngulaju kapu-jana Kaaturlu yartarnarri yinyi. Yartarnarri-kirlirli kapulu-jana jurnta yilyami jujuju yapakuju, manu kapulurla kurruly-wangkami jaru-kari jaru-kariji. \v 18 Kajilpalurla yangka yapa yarnkayarla warnaku, ngula-jangkaju, yarlkikarla kajilpa-jana, ngula-jangkaju, kulalpalu nyurnu-jarriyarla. Manu kajilpalu ngapa nganjarla mawiya-kurlu, ngula-jangkaju, kulalpalu nyurnu-jarriyarla. Yangkangku yapangku, kajili-jana nyurnu-nyayirni nyanyi, kajili-jana nyurnukuju rdaka yirrarni palkangkaju, ngula-jangkaju yapa nyurnu-jangkaju kapulu ngurrju-jarri.” \s1 Jijaji yanu nguru-nyayirni-wangu-kurra Kaatu-kurlangu-kurra \r Luke 24.50-53, Acts 1.9-11 \p \v 19 Kuja-jana Jijaji Warlalja-Wiri wangkaja kurdungurlu-patuku, ngula-jangkaju marlajalkurla kankarlu-jarrinja-yanu Kaatuku nguru-nyayirni-wangu-kurra nyanungu-nyangu-kurra. Ngula-jangkaju, pirri-maninjarla nyinajalpa jungarni-purdanji Kaatu-kurlangurla. \v 20 Ngula-jangkaju, kurdungurlu-paturlujulu warru yimi-ngarrirninja-yanu jaru Jijaji-kirli nguru-kari nguru-kari warrukirdikirdi. Ngula-puruju-jana pirrjirdi-maninja-yanu Warlalja-Wiringki Jijajirli warrkikingarnti. Kujalu-jana purda-nyangu wangkanja-kurra jaru-kurra yapa ngalya-karirli, manu kujalu-jana nyangu yartarnarri-kirli warrki-jarrinja-kurra, ngulaju kapanku milya-pungulu-jana kujalpalurla marlaja yimi-ngarrurnu junga yimi. Ngula-juku ngurrju.] \s1 Nyampu yimi-pardu-kari ngulaju yapa-karirli nganangku marda yirrarnu nyurru-wiyi \p [ \ord 9\ord* Yangka kujalu marnkurrpa karntakarnta pina-yanu pirnki-jangka, ngulangkujulu-jana yaninjarla yimi-ngarrurnu Piitaku manu nyanungu-nyangu wungu-warnuku yangka kuja-jana Kaatu-kurlangurlu marramarrarlu yimi-ngarrurnu nyiyarningkijarra pirnkingka Jijaji-kirli. \ord 10\ord* Ngula-jangkaju, Jijajirliji yilyaja-jana kurdungurlu-patuju kakarrara-purda manu karlarra-purda jaru-kurluju. Ngulaju nyampuju jaruju tarruku-nyayirni, ngula kuja kajana Kaaturlu yapa muurlparlu mardarni yungulurla jirrnganja nyinami tarnnga-juku.]