\id MAT - Warlpiri Short Bible -Australia 2000 [wbp] (DBL 2015) \h Matthew \toc1 Yimi Jijaji-kirli Matiyu-kurlangu \toc2 Mat \mt1 Matthew \mt3 Yimi Jijaji-kirli Matiyu-kurlangu \imt1 Yimi Ngurrju Jijaji Kiraji-kirli kuja Matiyurlu Yirrarnu \is1 Nyiya-kurlu yimi nyampu? \ip Nyampuju puku yimi-kirli Jijaji-kirli yirdingkiji kuja Matiyurlu yirrarnu nyurru-wiyi. Manulu marnkurrpa-karirli wati-patu-karirli yimi yarda yirrarnu Jijaji-kirli-yijala. Ngulajulu yirdiji nyampunya Maarrku, Luuku manu Jaanu. Ngula-paturlunyalu yarda yirrarnu yimi. Nyampu-patuju murntu-pala puku, ngulaju karlipa yangka yirdi-mani Yimi Ngurrju Jijaji-kirli. \fig |src="Matt1W.TIFF" size="span" ref="1.0" \fig* \ip Matiyujulpa warrki-jarrija talakungarduyu, ngulajulpa-jana warrki-jarrija kapumanuku Ruumu-wardingkiki. Ngula-jangkaju, Jijajirliji milarninjarla yajarnulku, ngula-jangkarlu nyanungu-juku purajalku Jijajiji. Kuja Jijaji palijalku, manu ngula-jangkaju pina-wankaru-jarrija, ngula-jangkarlanya nyampuju yimi yirrarnu Matiyurluju. Nyampu kuja Yimi Ngurrju yirrarnu, ngulaju-jana yirrarnu nyanungu-nyanguku ngurrara-jintaku Juwu-patuku yungulu milya-pinyi Jijaji wajawaja-maninja-wangurlu. Ngulaju yungulu milya-pinyi Kaatu-kurlangu Ngalapi-nyanu manu Mijaya ngulaju Milarninja-warnu. \c 1 \s1 Nyampurraju warlaljalurla nyurnunyurnu Jijaji Kirajiki \r Luke 3.23-38 \p \v 1 Jijajiji palka-jarrija Tapiti-kirlangu-ngurlu manu Yipuruyamu-kurlangu-ngurlu turnu-warnu-ngurlu. \v 2-6a Nyampurrajulu yirdi-patu Jijaji-kirlangu nyurnunyurnu kujalpalu palka-jarrinja-yanu Yipuruyamu-ngurlu Tapiti-kirra: Yijaki, Jakupu, Juurda manu nyanungukupurdangka-patu; Juurda nyinajalpa-palangu kirda-nyanuju Piirijiki manu nyanungukupurdangkakuju kukurnu-nyanukuju Jiiraku. Tamuru nyinajalpa-palangu ngati-nyanu Piirijikiji manu Jiirakuju; Yijirunu, Raama, Yaminitapa, Naajana, Jalmana, Puwaja; Puwaja-kurlangu ngati-nyanuju nyinajalparla Raapa; Yuputu; Yuputu-kurlangu ngati-nyanuju nyinajalparla Ruurtu; manu Jiiji. Jiiji nyinajalparla kirda-nyanuju Kingi Tapitiki. \fig |alt="Jerusalem and temple" src="HK00379B.TIF" size="col" loc="6b" ref="1.2-6a" \fig* \p \v 6b-11 Nyampurrajulu yirdi-patu Jijaji-kirlangu nyurnunyurnu kujalpalu palka-jarrinja-yanu Tapiti-ngirli Yuwajini-kirra yangka kujalu-jana Papiluniya-wardingkirli warrmarlarlu pirijina-piya kangu panu-jarlu-yijala Yijirali-pinki yapa nguru-ngurlu nyanungurra-nyangu-ngurlu jinta-kari-kirralku kirri-kari-kirralku wurnturu Papilunu-kurra kakarrara: Julumunu, ngulaju Kingi Tapiti-kirlangu ngalapi-nyanu; Ngati-nyanu Julumunukujulparla nyinaja Pajipa; Riyupuma, Yapija, Yayaju, Jiyupaja, Jiruyama, Yujiya, Jutama, Yayaja, Yijikaya, Manaja, Yaamana, Jujiya, Yuwajini manu nyanungukupurdangka kukurnu-nyanu-patu. \p \v 12-16 Nyampurrajulu yirdi-patu Jijaji-kirlangu nyurnunyurnu kujalpalu palka-jarrinja-yanu Yuwajini-ngirli Jajupu-kurra: Yuwajini, Jiyaltilu, Jiripulpu, Yapiyu, Layikimi, Yaajuru, Jarduku, Yaajini, Yaliyurdu, Yaliyaja, Maatana, Jakupu manu Jajupu. Jajupu-kurlangu kali-nyanuju Miiri, ngulajurla ngati-nyanu Jijajiki. Jijaji yangka jinta kuja karlipa ngarrirni ‘Kiraji’. \p \v 17 Yuwayi, nyampuju 14-pala-kari turnu-warnu-kari ngulaju yangka kujalu Yipuruyamu-ngurlu palka-jarrinja-yanu Kingi Tapiti-kirra. Manu 14-pala-kari turnu-warnu-kari ngulaju yangka kujalu Kingi Tapiti-kirlangu-ngurlu palka-jarrinja-yanu yulyurrpu panu-puru Papilunu-wangurla-wiyi yangka kujalpalu Yijirali-pinki nyinaja pirijina-piya Papilunurla. Ngula-jangkaju, 14-pala-kari-jangkarlaju turnu-warnu-kari-jangkarlaju Jijaji Kirajilki palka-jarrija. \s1 Yimi nyampuju kuja Jijaji palka-jarrija \r Luke 2.1-7 \p \v 18 Miiri nyinajalpa Jijaji Kirajikipalangu ngati-nyanuju. Ngulajulparla nyurru-warnu-jala jangku-pinja-warnulku nyinaja Jajupukuju ngulaju murnma-juku jinta-jarrinja-wangu-wiyi-jiki. Miirirliji-nyanu purda-nyangu-ngarrarla kurdu marlaja mardarni Pirlirrpa Kaatu-kurlanguku. \v 19 Miiri-kirlangurlu kali-nyanurlu Jajupurlu purda-nyangu ngula Miirilpa nyinaja miyalulku. Kula nyarrpa-jarriyarla. Kula nyiyaku marrararluju kurntaku ngurrju-mantarla yapa panungka. Kujarlaju, Jajupurlu-ngarra wurulyparlu kangkarlalku Miiri kuwurtu-kurra karlirr-mardarninja-ngarntirli. \p \v 20 Ngulalpa-nyanu manngu-nyangu Jajupurlu Miiri-warnu, Warlalja-Wiri-kirlangu marramarrarla yanurnu jukurrparla, manurla wangkaja Jajupuku, “Jajupu, nyuntujunpa Tapiti-kirlangu turnu-warnu-jangka. Kurnta-wangu nyinaya! Kutu kangka-nyanu Miiriji yungungku nyuntukulku kali-nyanuju nyina. Yali kurdu miyalurla, ngulaju kula wati-kari-kirlangu. Pirlirrpa Kaatu-kurlangurlurla yirrarnu miyalu-kurraju. \v 21 Miirirli kapu wirriya mardarni. Nyuntulurlu kapunparla yirdiji yirrarni ‘Jijaji’. Yirdi-ka wangka kuja: ‘Kapi-jana muurl-mardarni yapa panuju maju-kujaku manu karlirr-yaninja-kujaku.’”\x * \xo 1:21 \xt Nyangka Psalm 130.8 \x* Kujanyarla wangkaja marramarraju. \p \v 22 Yangka-juku jurrku-juku yimi junga kujarla yangka milki-yirrarnu jarukungarduyuku Yijayaku nyurru-wiyi, ngulaju yirrarnu Payipulurlalku: \q1 \v 23 “Kamina-warnu jinta kapu nyinami miyalu wati-kirli ngunanja-wangurla-wiyi. Nyanungurlu kapu mardarni kurdu wita wirriya. Manu kapurla yirdi yirrarni ‘Yimanyulu’.”\x * \xo 1:23 \xt Nyangka Isaiah 7.14 \x* Yirdi yali-ka wangkami, ‘Kaatu, nyinami-ka ngalipa-kurlu yapa-kurlu’. \p \v 24 Junga-juku, Jajupu yakarra-pardijalku jukurrpa nyanja-warnuju. Yanu, manu Miirilki wungu-kurra-manu yangka kujarla marramarraju wangkaja jungarni-juku Jajupukuju jukurrparla maninjakuju Miirikiji. \v 25 Ngula-warnuju, palka-jarrinja-wangurla-wiyi Jijajikiji, kulalpa-pala ngunaja ngurrangka jintangka, lawa. Ngula-warnurlaju, karrmulypa-jarrijalku Miiriji, ngulakuju-palarla yirdilki yirrarnu Jijaji. \c 2 \s1 Wati-patu yanurnulu kakarrara-jangka Jijajiki nyanjaku \p \v 1 Wati jinta yirdi Yarurdu nyinajalpa wiri kingi ngurungkaju yirdingka Jurdiyarla. Ngula-puru-juku Jijajiji palka-jarrija kirri witangka Pijilimirla. Nguru-karirla, pinangkalpa-patu ngulalpalu yanjilypiri yirri-puraja kankarlarra, yanurnulu nguru-kurraju Jurujulumu-kurra. Wurnturu-kari-jangka yanurnulu nguru nyanungu-nyangu-ngurlu kakarrara-ngurlu Jurujulumu-kurra. \v 2 Ngulalu yanurnu, warru payurnulu-jana yapa Jurujulumurlaju, “Nyarrpararla kurduju palka-jarrija yungu-jana wiri nyinami yapa Juwu-patuku? Nguru nganimpa-nyangurla, nyanungu-nyangu yanjilypiri ngula milirrmilirr-wangkaja, nyangurnalu kakarrara-purda yalkirirla. Nyampu-kurrarnalu yanurnu yungurnalurla parntarrimi nyanungukuju manu pulka-pinyi.” \p \v 3 Ngula Yarurdurlu purda-nyangu yimi kurdu palka-jarrinja-kurra, nyanunguju kulu-jarrija manu ngampa-nyangu-nyanu. Manu yapa-patu-karirlangurlu, ngampa-nyangulu-nyanu Jurujulumurlaju. Wangkajalu-nyanu, “Nyarrpa-jarrimilki karlipa?” \p \v 4 Yarurdurlu-jana jaru yilyaja wiriwiriki maralypikingarduyu-patuku manu kuruwarrikingarduyu-patuku yungulu jarukuju wangkanjaku yanirni. Ngulalu yanurnu, payurnu-jana, “Nyarrpa Payipulurlaju-ka wangka yimiji? Nyarrpararla ngurungka-ngarra palka-jarri kurduju wiriji ngula kalu ngarrirni nganta ‘Kiraji’?” \p \v 5 Jangku-manulu, “Nyurru-wiyi jarukungarduyu jinta wangkaja nganta kapu Kiraji palka-jarri kirri yirdingkaju Pijilimi, ngula-nganpa yirrarnu Payipulurla nganimpaku: \q1 \v 6 ‘Kirri Pijilimi nguru witangka Jurdiyarla, ngulaju wita-juku. Ngulaju ngula-juku…wiri-nyayirni-jiki-jala! Ngulangkaju nyina kalu wiriwiri Juwu-patu yapa turnu-warnu Juurda-kurlangu-jangka. Yuwayi, kurdu ngarra palka-jarri nyanungurra-nyangurla warlaljarla. Wiri-jarrimi kapu, ngarra-jana wirilki nyina. Yijirali-pinkiki nyanungu-nyanguku kapu-jana Warlalja-Wiri nyina, kapu-jana warrawarra-kanyi jiyipikingarduyu-piyarlu.’\x * \xo 2:6 \xt Micah 5.2 \x* \m Kuja-yijala ngula yirrarnu Kaatu-kurlangurlu jarukungarduyurlu Payipulurlaju.” \p \v 7 Yarurdurlu ngula yimi purda-nyangu, jaru-jana yilyaja pinangkalpa-patuku, yangka ngulalu kakarrara-ngurlu yanurnu, yungu-ngarra-jana wurulypa wangka. Payurnu-jana, “Nyangurla-wiyinkili nyangu yanjilypiriji?” \p Jangku-manulkulu, “Yurlyurrpu-jarra-warnurlarnalu nyangu nyurru-wiyi.” \p \v 8 Ngula-jangka Yarurduju-jana wangkaja, “Nyurrurla wati-patu, yantalu Pijilimi-kirra, warru nyangkalurla yangka kurdu wita wirriyaku. Kajinkili parlu-pinyi, yantarnili pina yungunkujulu yirri-pura yungurna ngajurlangu yani yungurnarla kamparru parntarrinjinirra nyanunguku.” \p \v 9 Yali-jangka pinangkalpa-patu yanulu Jurujulumu-ngurlu Pijilimi-kirra. Yangka nyanungu yanjilypiri, nyangujukulu yalkirirla, yangka kujalu nyurru-wiyi nyangu kakarra-purda yalkirirla. Kamparru yanu-jana yanjilypiriji yalkirirlaju. Yali-jangkaju jupu-karrija yuwarlirla kankarlarni kujalpa kurdu wita ngunaja. \v 10 Ngulalu nyangu pinangkalpa-paturlu yanjilypiri, wardinyi-jarrija-nyayirnilirla. \v 11 Yukajarnili yuwarli-kirraju, manu nyangulu kurdu wirriya ngula ngati-nyanurlu Miirirlilpa mardarnu. Ngula-jangkaju, kamparrulurla parntarrinjunu kurduku, manu pulka-pungulurla. Lakarn-manulkulu yakujuju, yungulkulurla kawurlu manu marnta-piya ngurrju-nyayirni parntirrparntirrpa,\f + \fr 2:11 \ft frankincense \f* manu mirtijinirlangu jara-piya\f + \fr 2:11 \ft myrrh \f* Ngula-jangkaju, yarnkajarralkulu. \v 12 Ngula-jangkaju, pinangkalpa-patu kujalpalu jarda ngunaja, nyangulu Kaatu jukurrparla. Wangkaja-jana, “Kulalurla pina-yanta Yarurduku. Pina-yantalu nyurrurla-nyangu nguru-kurra yirdiyi-kari-wana.” Junga-juku, yimi-ngarrirninja-wangu Yarurduku wurdungujukulu pardijarra. \fig |src="LB00295B.TIF" size="col" ref="2.12" \fig* \s1 Jijaji-kirlangu kirda-nyanurlu manu ngati-nyanurlu-pala kangu Yijipi-kirra Yarurdu-kujaku \p \v 13 Ngula-jangkaju yangka-patu pinangkalpa-patu yarnkajarralu Jurujulumu-ngurluju mungangka jurrkungka-juku. Yangka marramarra yanurnurla Jajupukuju jukurrparla, manu wangkajarla nyanungukuju, “Pardiya, kangka-palangu nyuntu-nyangu kurdu wirriya manu nyanungu-nyangu ngati-nyanu, jirrnganja-palangu yanta Yijipi-kirra. Yarurdurlu kapurla warru nyanyi kurdukuju pakarninjakungarnti. Ngula-kujakunyalu wurulypa yanta. Nyinayalu Yijipirla tarnnga-juku. Ngaka-yijala kapurnangku wangka pina-yaninjaku nyuntu-nyangu nguru-kurraju.” \p \v 14 Ngula-jangkaju, Jajupuju pardija jarda-jangkaju manu munga jurrkungka-juku, pardijarralpa Pijilimi-ngirli kurdu wirriya wita-kurlu manu nyanungu-nyangu ngati-nyanu-kurlu jungarni-juku Yijipi-kirra. \v 15 Jajupujulpa nyinaja Yijipirla kurdu Jijaji-kirli manu nyanungu-nyangu ngati-nyanu-kurlu. Wurra-jukulpa nyinaja Yijipirla, murnma-juku pina-yaninja-wangu. Murnma-jukulpalu nyinaja, pardarnulpalurla Kingi Yarurduku kaji palimi. Yangka-juku jurrku-juku yimi junga kujarla yangka Kaaturlu milki-yirrarnu jarukungarduyuku jintaku nyurru-wiyi, ngulaju yirrarnu Payipulurlalku: \q1 “Wapirra Kaaturlu yajarnunjunurra Kaja-nyanuju nguru-ngurluju Yijipi-ngirli.”\x * \xo 2:15 \xt Nyangka Hosea 11.1 \x* \s1 Yarurdu-kurlangurlu warrmarla-paturlu, pakarnulu-jana kurdu wirriyawirriya \p \v 16 Junga-juku, Yarurdujulpa wurra-jukulpa-jana nyinaja yali-patuku pinangkalpa-patuku yungulurla pina-yanirni yimi-ngarrirninjaku yimi kurdu-kurlu. Lawa, kulalurla pina-yanurnu nyanungukuju. Milya-pungulku kujalu yimirr-yungu. Milya-pungu yangkaju yanjilypiriji kuja nyurru-wiyi palka-jarrija yulyurrpu-jarra jirrama-warnurla. Ngula-jangkaju-jana kulu-jarrija-nyayirni. Ngula-warnunya-jana wangkaja nyanungu-nyangu-patuku warrmarla-patukuju yungulu-jana yani Pijilimi-kirra muku pakarninjaku kurdukurduku wirriyawirriyaku ngurungka Pijilimirlakuju. \v 17-18 Nyampuju jurrku-juku yimi ngularla Kaatu wangkaja jarukungarduyuku Jirimayaku. Nyampuju Jirimayarlu yirrarnu: \q1 “Ngajulurlurna-jana purda-nyangu yapa yulanja-kurra ngula kalu yulami kirringka Raamarla. Karnta yirdiji Rajulu ngula ngamardi-puka-jarrija, kurdu panu-jana wajawaja-manu. Yulajalkulpa-jana. Kulalu nganangku yulalyi-mardakarla.” \x * \xo 2:17-18 \xt Nyangka Jeremiah 31.15 \x* \m Ngulanya Jirimayarluju yirrarnu. \s1 Jajupu manu Miiri-pala pina-yanu Yijirali-kirra Jijaji-kirli \p \v 19 Junga-juku, ngula Yarurduju palija, kaja-nyanulkulparla marlaja nyinaja kingi yirdiji Yakilaja. Ngula-jangkaju, Kaaturlu-nyanu yilyaja nyanungu-nyangu marramarra Jajupuku, ngula nyangu yaninjarni-kirra nyanungu-kurra jukurrparla. \v 20 Marramarrarla wangkaja Jajupukuju, “Karrinja-pardiya, kangka-palangu kurdu wirriya manu nyanungu-nyangu ngati-nyanu, pina-kangka-palangu Yijirali-kirra. Yarurduju nyurru palija. Kulalpa nganangkulku pungkarla kurduju.” \p \v 21 Junga-juku, Jajupuju pardija jarda-ngurluju, ngulaju-palangu yakarra-manu kurdu wirriya manu nyanungu-nyangu ngati-nyanu. Yarnkajarralkulu Yijirali-kirra. \v 22 Kulkurru-juku Yijiralikingarntiji yukanjakungarntiji, yimili purda-nyangu Yakilaja-kurlu ngulalpa kingilki nyinaja ngurungkaju Jurdiyarla. Ngula-kujaku, Jajupujulpa lanilki nyinaja pina-yaninjaku nguru-kurra Jurdiya-kurraju. Yali jukurrpa-karirla marramarrarla wangkaja Jajupukuju kula yaninjaku Jurdiya-kurra. Junga-juku, Jajupuju yanulku nyanungu-nyangu kurdu-kurlu manu kurdu-kurlangu ngati-nyanu-kurlu yali-wana-juku Jurdiya-wanarla ngurungkaju yatijarra-juku nguru-karikiji Kaliliyiki. \v 23 Jirrnganja-yanu-palangu yali-kirra kirri-kirra yirdiji Najariti, manu yalirla-juku-palangu jirrnganja nyinaja. Yaliji yangka jurrku-juku yimi Najariti-kirli ngula-jana Kaatu wangkaja nyurru-wiyi nyanungu-nyanguku jarukungarduyu-patuku. Nyampujulu wangka Payipurlarla: \q1 “Panu yapangku kapulu ngarrirni yali kurduju ‘Najariti-wardingki’. \c 3 \s1 Nyampunya Jaanu Papitaji-kirli kuja kala-jana wangkaja yapa-patukuju \r Mark 1.1-8, Luke 3.1-18, John 1.19-28 \p \v 1 Yulyurrpu panu-jangka kujalparla Jijajiji rdirri-yungu warru yimi-ngarrirninjaku, wati jinta-kari yirdiji Jaanu Papitaji yanurnu yarluyarlu nguru-ngurlu Jurdiya-ngurlu. Rdirri-yungu yirri-puranjaku yapakuju nyampu, \v 2 “Jalangu kangalpa kutulku yanirni Kaatuju ngalipakuju yungu-ngalpa Warlalja-Wirilki jirrnganja nyina. Kujarlanya, pina-yaninjarlalu yalala-yirraka Kaatu maju-jangka.” \p \v 3 Jaanu Papitajiji ngulaju yangka jurrku-juku kuja jarukungarduyurlu Yijayarlu yirrarnu nyurru-wiyi Payipulurla. Kuja yirrarnu Yijayarlu: \q1 “Purda-nyangkajulu! Yapa-ka warru purla manangkarrarla, ngulaju kuja-ka purlami, ‘Warlalja-Wiri kuja kangalpa nyina ngalipaku, ngulaju kapu yanirni. Ngulakuju yirdiyilirla jungarni-manta yungu yanirni rarralyparla!’”\x * \xo 3:3 \xt Nyangka Isaiah 40.3 \x* \m Kujanya Yijayarluju yirrarnu. \p \v 4 Yangka Jaanurlu, kala jinajina-piya mardarnu yumurru-kurlu kawartawara-kurlangu manu ngalyipi-piya wiri wartirli-wana puluku-kurlangu pinti kuja kala-nyanu warurnu. Manu kala ngarnu ngarlu manu jintilyka. \v 5 Yapa panulpalu yanurnu purda-nyanjaku Jaanu kujalpa wangkaja. Yanurnulpalurla wurnturu-ngurlu Jurujulumu-ngurlu manu nguru-kari nguru-kari Jurdiya-wana-ngurlu manu Jurdunu yulpayi-wana-ngurlu. \v 6 Ngulalpalurla Jaanukuju wangkaja, “Kurnta-jarri karnalu-nyanu maju panu, manu mari-jarri karnalu-nyanu yungurnalu yalala-yirrarni Kaatu.” Ngula-jangka, ngapangkalku-jana papitaji-manu karru wiringka yirdingkaju Jurdunurla. \p \v 7 Yali-jangka, Juwu-patu wiriwiri jirrama-jangka turnu-warnu-jarra-jangka yangka Paraji-patu manu Jatiyuji-patu,\f + \fr 3:7 \ft Juwu-paturlu wiriwirirli, ngalya-karirli kalalu-nyanu yirdi-pajurnu Paraji-patu, ngalya-karirli kalalu-nyanu yirdi-pajurnu Jatiyuji-patu.\f* yanulu karru Jurdunu-kurra ngulalpa-jana Jaanurlu papitaji-manu yapa. Jaanurlu nyangu-jana yaninjarni-kirra, wangkaja-jana kulu-nyayirni, “Nyurrurlajunkulu panu-juku ngulaju warna-piya maju-wati yimirr-yinja-panu! Nyurrurlarluju kankulu rampal-manngu-nyanyi kuja kankulu nganta ngurrju nganta nyina yungurna-nyarra nganta papitaji-mani, lawa. Jalangu-karrikarri Kaaturluju kapu-jana juwa-kijirninjarla yilyami yapa kuja kalu warntarla nyina. Kajinkili warntarla-juku nyina, kapu-nyarra nyurrurlarlangu yilyami tarnnga-juku. \v 8 Kajinkili ngampurrpa ngajuku nyina papitaji-maninjaku nyurrurlaku, ngulakungarntirlijili pina-yaninjarla yalala-yirraka Kaatu, manulurla jungarnilki nyinaya! \v 9 Kulalu-nyanu ngarrika Yipuruyamu-kurlangu kurdukurdu nganta nyurrurla. Yijardu-wangu kujaju. Ngaju yungurna-nyarra nyampu wangka: Kajinkili warntarla-juku nyina, kapu Kaaturlu pirli warru mani, warru maninjarla kapu-nyanu ngurrju-mani kurdukurdu panu-nyayirni Yipuruyamu-kurlangu nyanunguku nyampurra-jangkaju pirli wita-jangkaju. Kujaju junga. Kajinkili maju-juku warrarda nyinami, kapu-nyarra yilyami nyurrurlaju tarnnga-juku. \v 10 Yuwayi, jalangunya, Kaatuju-ka jungarnijungarni-jarrimi yungu-jana yangka yilyami yapa nyanungu-ngurlu-juku tarnnga-juku, yangka kuja kalu majumaju-juku nyinami. Kula-ngantalurla jungarni nyinayarla nyanunguku, kala lawa. Yalirra yapaju ngulaju watiya-piya kuja-ka mangarri maju-kurlu karrimi. Watiya majumaju ngulaju kuja-piyaju kapulu yapangkuju pajirninjarla kijirni warlu-kurra. Kuja-kujakuju, nyinayalurla jungarni-juku Kaatukuju! \p \v 11 “Jinta-kari-ka yanirni nyampu-kurraju. Nyanunguju wiri-nyayirni ngaju-piya-wangu. Nyiya-jangka mayiji milarnu yungurnarla nyanunguku warrki-jarrimi? Ngaju karna-nyarra julyurl-yirrarninjarla papitaji-mani ngapangka kujankulu pina-yaninjarla yalala-yirrarnu Kaatu. Kala Mijaya kaji yanirni yangka Kaatu-kurlangu Milarninja-warnu, ngalya-karikiji kapu-nyarra kurru-pinyi Pirlirrpa Kaatu-kurlangu nyurrurlakuju. Ngalya-kariji kapu-nyarra julyurlkijinirra warlu wiri-kirra. \v 12 Kaji yanirni nyanungu, ngulaju yangka-piya yapangku kuja-ka ngurlu kipirninjarla kirlka-mani. Kuja-ka yapangku kipirni ngurlu parraja-kurlurlu, ngurlu ngurrju ngulaju-ka mardarni ngarninjakungarntirli. Kala walya manu marna, ngulaju-ka kijirni warlu-kurra. Kuja-piya yali Kaatu-kurlangu kaji yanirni, ngulangkuju kapu-jana yirrarni yapaju yurruju-jarrarla ngurrju-patu maju-patu. Ngurrju-patu kapu-jana mampungku mardarni. Kala maju-patuju kapu-jana kijirni tarnnga-juku.” Nyampunya Jaanu Papitaji kala-jana wangkaja yapa-patukuju. \s1 Jaanurlu julyurl-yirrarninjarla papitaji-manu Jijaji \r Mark 1.9-11, Luke 3.21-22 \p \v 13 Ngula-jangkaju, ngaka-karilki Jijaji yanurnulku nguru-ngurlu Kaliliyi-ngirli karru Jurdunu-kurra. Yali jurrkungka-juku ngulalpa-jana Jaanurlu papitaji-manu yapa. Jijajirli payurnu Jaanu yungu-ngarra papitaji-mani, lawa. Jaanujulpa nyinaja kurnta-nyayirni. \v 14 Ngulaju puta wurra-manu Jijaji, wangkajalkurla, “Kularna nyuntu-piya-japa ngurrju. Nyuntujunpa wiri-nyayirni ngaju-piya-wangu. Nyiyakulkunpaju yanurnu ngajuku papitaji-maninjaku nyuntuju? Nyuntulurlulpanpaju papitaji-mantarla-wiyi ngajuju.” \p \v 15 Jijajirli jangku-manu Jaanu, “Kaatu kaju wangka ngajuku yungurna purami nyanungu-nyangu kuruwarri jungarnirli. Kujanyarnangku yanurnu yungunpaju papitaji-mani.” Ngula-jangkaju, Jaanu ngungkurr-nyinajarla papitaji-maninjaku Jijajikiji. \v 16 Nguru-yirrarnurla Jijajikiji karru Jurdunu-kurra, manu papitaji-manu yalirla. Ngula Jijaji yanurnu ngapa-ngurlu pirntinyarra-kurra, yalkirijirla raa-parnkaja kankarlarraju. Yalkiri kuja raa-parnkaja, ngulangkaju nyangu Pirlirrpa Kaatu-kurlangu jurlpu-piya kurlukuku-piya. Ngulaju yanurnu, pirri-manurla Jijajiki. \v 17 Ngula-jangkaju, linpa purda-nyangu wangkanja-kurralku kankarlarra-jangka yalkiri-jangka, kujarla wangkaja nyanunguku Jijajiki, “Nyuntujunpa ngaju-nyangu Kaja-nyanu marulu. Nyuntulurlunya kanpaju miyaluju raa-pinyi.”\x * \xo 3:17 \xt Nyangka Matthew 17.5, 1 Peter 1.17 \x* \c 4 \s1 Jijaji puta karlirr-kangu Juju Ngawungku Kaatu-kujaku \r Mark 1.12-13, Luke 4.1-13 \p \v 1 Yali-jangkaju, Kaatu-kurlangurlu Pirlirrparlu kangu Jijaji jilja-kurra. Yalirla yungu nganta Juju Ngawungku karlirr-mardakarla Kaatu-kujaku. \v 2 Jijajirli kula nyiya ngarnu 40-pala parraku manu 40-pala mungaku, manu yali-jangkaju nyanungujulpa nyinaja yarnunjuku-nyayirni. \v 3 Ngula-jangkaju, Juju Ngawurla yanurnu yungu nganta karlirr-mardakarla Kaatu-ngurlu, wangkajalkurla Jijajikiji, “Kuja kanpa nyuntuju Kaatu-kurlangu nganta Ngalapi-nyanu nyina, wangkaya-jana nyampurraku payarrpaku, ngurrju-manta-jana mangarri-kirra yungunpa ngarni.” \p \v 4 Jijajirla wangkaja Juju Ngawuku, “Payipulu kanganpa kuja wangka, ‘Kajilpa nganangku-puka mangarri-mipa nganjarla, kulalparla jirrnganja nyinayarla tarnnga Kaatukuju, lawa. Ngulakungarntirliji yungulpa purda-nyangkarla Kaatuju nyarrpa kajirla wangkami.’”\x * \xo 4:4 \xt Nyangka Deuteronomy 8.3 \x* \p \v 5 Yali-jangkarluju Juju Ngawungku kangu Jijajiji kirri-kirra tarruku-kurraju Jurujulumu-kurra. Ngula kangu Jijajiji kankarlarni-nyayirni Yuwarli Maralypirla Juwu-kurlangurla manu ngulangka karrinja-yirrarnu. \v 6 Ngula-warnuju, Juju Ngawujurla wangkaja Jijajikiji, “Kuja kanpa nyuntuju Kaatu-kurlangu Ngalapi-nyanu nganta nyina, jurl-pungka Yuwarli Maralypi-ngirli nyampu-ngurluju kaninjarra-kurra walya-kurra. Nyampunya-ka wangka Payipulurlaju: \q1 ‘Kaatu-jana wangkaja nyanungu-nyanguku marramarra-patuku jina-mardarninjaku nyuntuku. \q1 Kajinpa jurl-pinyi kankarlarra-ngurlu, kapungkulu rdarri-mardarni nyuntuju nyanungu-nyangu rdakangka, kalakanpa marda rdilykirdilyki-wanti jamana pirlingkaju.’\x * \xo 4:6 \xt Nyangka Psalm 91.11-12 \x* \m Junga-juku, nyuntuju jurl-pungka nyampu-ngurlu Yuwarli Maralypi-ngirli!” \p \v 7 Ngula-jangkaju, Jijajijirla wangkaja nyanunguku, “Lawa, kularna jurl-pinyi kankarlarra-ngurlu! Payipuluju-ka nyampunya wangka nganimpaku: \q1 ‘Kula jiliwirrirli payika Kaatu nyiyarlanguku, kalakangku kulu-jarrimilki!’\x * \xo 4:7 \xt Nyangka Deuteronomy 6.16 \x* \m Ngula-jangkanya kulalparna jurl-pungkarla ngajulurluju nyampu-ngurlu kankarlarra-ngurlu!” \p \v 8 Ngula-jangkaju, yarujurlu-juku Juju Ngawungkuju kangu Jijajiji pirli wararra-kurra kankarlarra-nyayirni, manurla milki-yirrarnu nyiyarningkijarra ngurrju-nyayirni ngurrara-kari ngurrara-karirla walya nyampurla nguru-kari nguru-kari. \v 9 Ngula-jangka wangkajarla Jijajiki, “Kajinpaju parntarrinjarla pulka-pinyi ngajuku, kapurnangku milarni yungunpa wiri-nyayirni nyina nyampurraku ngurraraku, manu kapurnangku yinyi nyiyarningkijarra.” \p \v 10 Jijajirliji jangku-manu nyanunguju, “Juju Ngawu, yantarra ngaju-kujaku! Payipulu kanganpa nyampunya wangka nganimpakuju: \q1 ‘Yapangkujulpalurla parntarrinjarla pulka-pungkarla nyanunguku-juku Kaatu-mipaku Warlalja-Wiriki. Nganimparlulparnalurla warrki-jarriyarla jintaku nyanunguku.’”\x * \xo 4:10 \xt Nyangka Deuteronomy 6.13 \x* \p \v 11 Yali-jangkarluju Juju Ngawungku yampijalku Jijajiji, manu pardijarralku. Ngaka-karilki marramarra-patulurla yanurnu Jijajiki jina-mardarninjaku. \s1 Jijajirli-jana yimi-ngarrurnu Kaatu-kurlangu yapaku Kaliliyirla \r Mark 1.14-15, Luke 4.14-15 \p \v 12 Ngula-jangkaju, Jijajirliji yimi purda-nyangu ngulalu yurrkunyu-paturlu Jaanu Papitaji yirrarnu rdakungka. Ngula pina-yanu nguru Kaliliyi-kirra. \v 13 Kirri-kirra Najariti-kirra-wiyi yanu, kula yalirlaju jupu-karrija. Jingijingi-yanurra kirri-kari-kirra yirdi-kirraju Kapurniya-kurra kujalpa karrija kutu-juku mangkuru Kaliliyirla, ngulangkanyalpa nyinaja. Yali kirri Kapurniya ngulajulpa karrija nguru-jarrarla yirdi-jarrarla Jupulunurla manu Napatalirla. \v 14 Nyampuju jurrku-juku jaru ngula Yijayarlu nyurru-wiyi yirrarnu Payipulurla. Nyanungurluju yirrarnu nyampu jaruju nguru-jarra-kurlu: \q1 \v 15 “Nguru-jarra Jupulunu manu Napatali, parntarrimi kapala karru Jurdunu-ngurlu Mirditirini-kirra ngapa wiri-kirra. Nguru Kaliliyirlanguju-ka karrimi nguru jintangka-juku. Yalirlaju kalu nyina Juwu-wangu-patu yapa-patu. \v 16 Nyampurra yapa, nyina kalu mungangka-juku, Kaatuju kula kalu manngu-nyanyi. Ngaka-pardu-karirlaju kapulu jarra wiri-jarlu nyanyi. Ngurungka yalirla kuja kalu nyina ngulaju munga-nyayirnirla, kula-nganta rdaku-piyarla. Ngakaju, mungalyurru-karirla kapu-jana jarra-jarrimilki.”\x * \xo 4:16 \xt Nyangka Isaiah 9.1-2 \x* \m Nyampuju jaru kuja Yijayarlu yirrarnu Payipurlurla. \fig |src="HK00064B.TIF" size="col" ref="4.16" \fig* \p \v 17 Ngula-jangkaju, Jijajilpa warru yanu nguru yalirla-juku wangkanja-karra yapakuju, “Jalangu kanyarra kutulku yanirni Kaatuju nyurrurlakuju yungu-nyarra Warlalja-Wirilki jirrnganja nyina. Kujarlaju, pina-yaninjarlalu yalala-yirraka Kaatu maju-wangurlu!” \s1 Jijajirli-jana milarnu wati-patu yawukungarduyu-patu murntu-pala yungulu purami \r Mark 1.16-20, Luke 5.1-11 \p \v 18 Ngaka-pardu-karirlalku, Jijajijilpa wapanja-yanu pirntinyarra mangkuru Kaliliyi-wana. Ngula-palangu rdipija Jimaniki manu nyanungukupurdangka kukurnu-nyanuku Yanturuku kuja kala-pala warrki-jarrija yawukungarduyu-jarra. Ngulalpa-palarla kujurnu yakuju-piya wiri-jarlu rdarri-mardarninjaku yawuku. Jimani yirdi-kari ngulaju Piita. \v 19 Jijajiji-palangu wangkaja, “Purayaju-pala! Yangka kuja kalanpala yawu manu, ngula-piya-yijala kapurnangkupala pinarri-mani yungunpala-jana yapa yajarninjarla turnu-mani Kaatukulku.” \v 20 Junga-juku, yampinja-yanu-pala yakuju-piyaju ngulangka-juku. Yampinjarla Jijajilki-pala puraja. \p \v 21 Ngula-jangkaju, yaninja-yanulpalu pirntinyarra mangkuru-wana, ngulajulu-palangu rdipija wurnturu-wangu-juku Jamajiki manu kukurnu-nyanuku yirdiki Jaanuku. Ngulajulpa-palarla jirrnganja warrki-jarrija nyanungu-jarrakupalanguku kirda-nyanuku yirdiki Jipitiki. Ngulaju pawurturlalpalu yakuju-piya larra pina panturnu. Kuja-palangu parlu-pungu Jamaji manu Jaanu, ngulakuju-palangu waa-manu, “Ngajuju-pala puraya!” \v 22 Junga-juku, yampija-pala kirda-nyanu yalumpurla-juku pawurturla-juku. Yampinjarla Jijajilki-pala puraja. \s1 Jijajirli-jana yapa-patuku yimi-ngarrurnu manu parlpuru-manu-jana \r Mark 3.7-12, Luke 6.17-19 \p \v 23 Ngula-jangkaju, Jijajilpa warru yanu nguru Kaliliyi-wana. Nyanungurlu yapalpa-jana jungarni-manu jaaji-kari jaaji-karirla Juwu-kurlangurla, manu-jana Yimi Ngurrju yimi-ngarrurnu Kaatu-kurlu kuja kangalpa Warlalja-Wiri nyina yapaku. Ngulalpa-jana yapaju murrumurru nyangu, ngulajulpa-jana parlpuru-manunjunu. \v 24 Nyiya-jangkalpalu-jana yapaju murrumurruju kangurnu? Yimiji Jijaji-kirli warru yanu nguru-wana Jiriya-wana. Yapajulpalu-jana murrumurru nyiyarningkijarra-kurlu kangurnu. Yapa-karijilpalu murrumurru maju-nyayirni-kirli nyinaja. Yapa-karirlilpalu juju ngawungawu palkangka kaninjarni mardarnu. Yapa-karilpalu wantinjarla ngunaja yurirrinja-wangu lalka. Yapa-karijilpalu rdalji-jarrija. Jijajirli-jana muku parlpuru-manu. \v 25 Yapangku panungku purdangirli purajalpalu Jijaji. Yanurnulu Kaliliyi-ngirli Kirri Karlarla-pala-ngurlu, Jurujulumu-ngurlu, nguru-kari Jurdiya-ngurlu, manu nguru-kari-ngirli kakarrara nguru-kari kujalpa ngunaja karru Jurdunurla murrarninginti. Mukulu yanurnu puranjaku Jijajiki. \c 5 \s1 Yapa ngula kalurla jungarni nyina Kaatuku, ngulaju karla marlaja nyina wardinyi-nyayirni \r Luke 6.20-23 \p \v 1 Ngula-jana nyangu Jijajirli yapa panu-jarlu yaninjarni-kirra nyanungu-kurra, ngulaju-jana yampija purdangirli. Ngula-jangkaju warrkarnu pirli-kirralku, ngulangkaju nyinajalkulpa. Ngula-jangkaju, nyanungu-nyangu kurdungurlu-patu yaninjarla wungulkulpalurla jirrnganja nyinaja. \v 2 Ngulangkaju, Jijajirli yungu-jana pinarri-manu nyiyarningkijarraku Kaatu-kurlu, kuja-jana wangkaja: \q1 \v 3 “Kaatu-ka Warlalja-Wiri nyina nyiyarningkijarraku. Yapa ngana-puka kuja karla wala nyina Kaatu-mipaku, ngulakuju karla marlaja nyina wardinyi-nyayirni tarnnga-juku. \q1 \v 4 Yapa ngana-puka kuja-ka mari yulami, ngulaju ngula-juku. Kaatuku karla marlaja nyina wardinyi-nyayirni tarnnga-juku. Ngulaju Kaaturlu kapu yulalyi-mardarni. \q1 \v 5 Yapa ngana-puka kuja-ka rampaku nganta nyina kurrurru-karrinja-wangu, ngulaju Kaatuku karla marlaja nyina wardinyi-nyayirni tarnnga-juku! Kajirla wala nyina Kaatu-mipaku, ngulakuju kapurla yinyi nyiyarningkijarra kuja-jana nyurru-wiyi jangku-pungu. \q1 \v 6 Yapa ngana-puka kuja-ka ngampurrpa-nyayirni nyina Kaatuku jungarni nyinanjaku, nyarrparlangu kajirla wangka, ngulaju ngurrju-nyayirni. Kaatuku karla marlaja nyina wardinyi-nyayirni tarnnga-juku! \q1 \v 7 Yapa ngana-puka kuja kajana mari-jarrinjarla ngurrju nyina yapa ngalya-kariki yangka kuja kalu nyinami murrumurru marda, marlajarra marda nyiyarningkijarra-wangu, ngulaju ngurrju-nyayirni. Kaatuju karla mari-jarrimi-yijala. Ngulaku karla marlaja nyina wardinyi-nyayirni tarnnga-juku! \q1 \v 8 Yapa ngana-puka kuja-ka ngampurrpa-nyayirni nyina Kaatu-mipaku warrki-jarrinjaku, ngulaju ngurrju-nyayirni. Kaatuku karla marlaja nyina wardinyi-nyayirni tarnnga-juku. Kapu ngaka Kaatuju nyanyi. \q1 \v 9 Yapangku kuja kajana warla-pajirni yapa ngalya-kari kulungka yungulu ngurrjulku nyina jintangkalku, ngulaju ngurrju-nyayirni. Kaatuku karla marlaja nyina wardinyi-nyayirni tarnnga-juku, ngulaju kapu kurdu nyanungu-nyangu-pajirni. \q1 \v 10 Yapa kuja-ka nyina jungarni Kaatu-kurlangu, ngulakuju kajilpalurla yapa ngalya-kari yaninjarla nyurunyuru-jarriyarla, ngulaju ngula-juku. Kaatuju-ka Warlalja-Wiri-jiki nyina nyiyarningkijarraku. Kuja karla yapa yali wala nyina Kaatu-mipaku, ngulaju karla warlalja nyina. Kapurla marlaja nyina wardinyi-nyayirni tarnnga-juku. \p \v 11 “Yuwayi, ngula kankulu jungarni nyinami kurdungurlu ngaju-nyangu, ngulaju yapangku panu-karirli kajikalu-nyarra marda yangka jikarr-pajirni. Kajikalu-nyarra marda pakarni. Warlkangku marda kajikalu-jana nyurrurla yimi-ngarrirni warru. Ngulaju ngula-juku. Kaatuku kapunkulurla marlaja nyina wardinyi-nyayirni tarnnga-juku. \v 12 Nyinayajukulu wardinyi-nyayirni! Manngu-nyangkalu nyampu! Kaatu-kurlangu jarukungarduyu nyurru-wiyi kuja kalalurla marlaja wangkaja, ngularrakuju kalalu-jana yapaju nyurunyuru-jarrija-yijala. Ngula-piya-yijala kalu-nyarra nyurunyuru-jarrimi jalanguju. Ngulaju ngula-juku. Ngaka-kari kajinkili nyina yangka nguru-nyayirni-wangu Kaatu-kurlangurla, ngulaju kapu-nyarra warntarri-nyayirni-wangu yinyi ngurrju-nyayirni. Ngulakungarntiji, wardinyili nyinaya nyurunyuru-puruju.” \s1 Jijajirli-jana pinarri-manu nyanungu-nyangu kurdungurlu-patu yungulu nyina ngurrju jarlti-piya manu jarra-piya \r Mark 9.50, Luke 14.34-35 \p \v 13 Wangkaja-jana kuja, “Yungurna-nyarra yimi wita wangka jarlti-kirli yangka kuja karliparla winjirni kuyuku. Jarltiji ngurrju-jala kuyuku pajarninjaku. Kajilpa jarltiji maju-jarriyarla manu linpa-wangu-jarriyarla, ngulaju majulku. Kulalpa nganangku linpaju pina pirrjirdi-mantarla yangkaju jarlti. Kajilpa jarltiji linpa-wangu-jarriyarla, ngula-jangka yapangku kalu kijirni yirdiyi-kirra ngulangka yungulu katirni. Nyampurla ngurungka, nyurrurla yungunkulu-jana ngurrju nyinami jarlti-piya yapa ngalya-kariki yungulu nyinami jungarni nyurrurla-piya-yijala majungka-jarrinja-wangu. \p \v 14 “Nyurrurlarluju yapangku kankulu jarra-nyayirni-wangu Kaatu-kurlangu mardarni kaninjarni. Ngula-kurlurlu yungunkulu-jana milki-yirrarni Kaatuju yapa ngalya-kariki. Nyurrurlajunkulu yuwarli-piya yangka kuja-ka jarra-kurlu parntarrinja-yani pirlingka kankarlarni, kulalpa nganangku palu-pungkarla. Ngula-piya-yijala yungunkulu jarra-nyayirni-wangu-kurlu nyina jungarni tarnnga-juku yungulu-nyarra nyanyi panungku yapangku. \v 15 Jarra, kuja kankulu rdulinyi mungangka, kulalpa nganangku-puka wuruly-yirrakarla kanunjumparra parrajarlaju manu pangkingkaju ngunanja-kurlangurlaju, lawa. Yarlungka kankulu yirrarni yapaku yungulu nyanyi. \v 16 Ngula-piya-yijala jarra-nyayirni-wangu-kurlu nyinayalu ngurrju yungunkulu-jana Kaatu milki-yirrarni yapaku panuku. Wuruly-mardarninja-wangurlu milki-yirrakalu-jana mirilmiril-karrinja-karrarlu. Ngula-warnuju kajili-nyarra nyanyi jungarni nyinanja-kurra, ngulaju kapulu-nyarrarla pulka-pinyi Wapirrakulku ngula-ka nyinami nguru-nyayirni-wangu kankarlarra.” \s1 Jijajirli-jana pinarri-manu Mujuju-kurlangu kuruwarriki \p \v 17 Wangkajalpa-jana kuja, “Kulalu rampal-manngu-nyangka Mujuju-kurlangu kuruwarri, jalanguju-ka karrimi yangka-juku wiri-nyayirni-juku nyurru-warnu ngularla Kaaturlu yungu Mujujuku. Manu jaru ngula-jana Kaaturlu yungu jarukungarduyu-patuku, jalanguju wiri-nyayirni-ka karrimi-juku tarnnga-juku. Kularna yanurnu kuruwarriki manu jaruku jurnta kijirninjaku, lawa. Ngarirna yanurnu kuruwarriki pinarri-maninjaku yungunkulu milya-pinyi-nyayirni jungangku. \v 18 Ngajulu karna-nyarra yimi-ngarrirni junga-nyayirni Mujuju-kurlangu kuruwarri. Ngaka-kari nguru nyampu manu yalkiri kapu-pala yawu-pardi. Ngula-wangurla-wiyiji kulalpa nganangku mirrikarla witarlangu kuruwarri Mujuju-kurlangu. Kajirna warrki muku lawa-mani nyampurla walyangka, ngulaju Mujuju-kurlangu kuruwarri kapu yawu-pardimilki. \v 19 Ngulaju junga. Nganangku-puka ngula-ka jawirri purda-nyanyi witarlangu Mujuju-kurlangu kuruwarri puranja-wangurlu, jawirri purda-nyanja-warnurlu kajilpa-jana yapa-patu-kariki pinarri-mantarla nyanungu-piyaku nyinanjaku, ngulaju maju. Ngaka-kari Kaatu-kurlangurla nguru-nyayirni-wangurla, ngulaju kulalu yapa ngalya-karirli wiri-pajirni, lawa. Nganangku-puka yapangku kaji purami Mujuju-kurlangu kuruwarri ngurrjungku, puranja-warnurlu kajilpa-jana yapa-patu-kariki jungangku pinarri-mantarla nyanungu-piyaku nyinanjaku, ngulaju ngurrju. Ngaka-kari Kaatu-kurlangurla nguru-nyayirni-wangurla, yapa ngalya-karirli kapulu wiri-pajirni nyanunguju. \v 20 Purda-nyangkajulu! Jungarnilirla nyinaya Kaatuku! Kulalu kuruwarrikingarduyu-patu-piya manu Paraji-patu-piya nyinaya ngula kalu jungarnirli nganta kuruwarri purami Mujuju-kurlangu ngularla Kaaturlu yungu nyurru-wiyi. Kajilpankulu rampal-yantarla nyanungurra-piya, ngulaju kulankulu yukamirra Kaatu-kurlangu-kurra nguru-nyayirni-wangu-kurra kuja kajana Warlalja-Wiri-jiki nyina.” \s1 Jijajirli-jana pinarri-manu nyanungu-nyangu kurdungurlu-patu yungulu nyina kulu-wangu. \p \v 21 Wangkaja-jana kuja, “Nyurrurlarlu kankulu milya-pinyi Mujuju-kurlangu kuruwarri ngula-jana pinarri-manu yapa nyurnunyurnu nyurru-wiyi. Kuja nganta-jana pinarri-manu: ‘Yampiyalu-nyanu tarnnga-kurra pakarninja-wangurlu!’\x * \xo 5:21 \xt Nyangka Exodus 20.13 \x* Kujarlangu nganta-jana pinarri-manu: ‘Jinta-karirli kajilpa pakakarla nyurnu-kurra yapa, ngulaju nyanungulku yungulu kanyi kuwurtu-kurra pakarninjakungarntirli.’ Kujanya-jana Mujujuju wangkaja. \v 22 Kala jalanguju, ngaju karna-nyarra pinarri-mani nyampu nyurrurla kuja kankulu Kaatu pura: Kajirla ngana-puka jinta-kariki pinja-wangu kulu-jarri puranjakungarduyu-kariyi-nyanuku, ngulaju Kaaturlu ngarra miimii-nyanyi. Kaji nganangku-puka pinja-wangurlu punku-pajirni jinta-kari puranjakungarduyu-kariyi-nyanuju, kangkalu Juwu-kurlangu-kurra kuwurtu-kurra Jurujulumu-kurra. Kaji nganangku-puka pinja-wangurlu ngurrpa-pajirni kulungku jinta-kariji, ngulaju Kaaturlu yaliji yapa ngarra kijirni warlu wiri-kirra kuja-ka jankami tarnnga-juku.” \p \v 23 Kujarlangu-jana wangkaja Jijajiji, “Mardanparla jintaku yapaku rdurrjurnu, ngulaju nyuntukuju marda kangku kulu-juku nyina muntuku-nyayirni. Ngula-puruju kajinpa ngampurrpa nyinami kuyu warntarriku purranjarla yinjaku Kaatuku Yuwarli Maralypirlaku, ngulakungarntirli yampiya kuyuju Yuwarli Maralypirla. \v 24 Ngula-jangkaju, pinarla yanta yungunpa yalala-yirrarni yungunparla nyinami ngurrjulku kuja-jarra kuja-jarra. Ngula-jangkaju, pina-yanta Yuwarli Maralypi-kirra kuyu warntarri yungunparla purranjarla yinyi Kaatuku.” \p \v 25 Kujarlangu-jana wangkaja Jijajiji, “Mardanparla kulu-jarrija jinta-kariki yapaku nyiya-jangka marda. Kalakangku kanyi marda kuwurtu-kurra, kajikangku yinyi kuwurtukungarduyuku wiriki. Ngula-jangka kalakangku kuwurtukungarduyurlu wiringki yinyi yurrkunyu-kurra, ngulangkuju kalakangku yirrarni rdaku-kurra. Ngula-kujakuju, yarujurla pina-yanta kapanku yangkaku ngulanpa kulukukuluku-manu yungunpa yalala-yirrarni yungunparla nyinami ngurrjulku kuja-jarra kuja-jarra. \v 26 Yalala-yirrarninja-wangurla, kalakangku kuwurtukungarduyurlu wiringki punku-pajirninjarla jinyijinyi-mani talaku wiriki yinjaku yangkaku ngulanpa kulukukuluku-manu. Kalakangku tala-wangurlaju rdaku-kurra kijirni. Tala-wangurlaju lawangka ngulaju marda kalakanpa tarnnga nyina rdakungka.” \s1 Jijajirli-jana pinarri-manu nyanungu-nyangu kurdungurlu-patu yungulu nyinami ngurrju karnta-kari lirlki-nyanja-wangu. \p \v 27 Wangkaja-jana kuja, “Nyurrurlarlu kankulu milya-pinyi Mujuju-kurlangu kuruwarri yupukarra-kurlu: ‘Nyuntu kajilpanpa nyinayarla palka-kurlu yupukarra, kula kalykuru-jarriya yapa jinta-kari-kirli!’\x * \xo 5:27 \xt Exodus 20.14 \x* Ngula kuruwarriji ngurrju-juku. \v 28 Kala jalangu, ngaju karna-nyarra pinarri-mani kuruwarri-kari nyampu: Karnta-kari-kijaku waparlku nyinaya lirlki-nyanja-wangu manu manngu-nyanja-wangu! Kajilpanpa lirlki-nyangkarla manu marri-pungkarla, ngulaju kula-nganta kanpala palka nguna wungu nyumpala. \v 29 Yuwayi, ngaka kajikanpa marda karnta-kari lirlki-nyanyi milpa-jarrarlu. Kuja-kujakuju-nyanu milpa-jarra wilypi-manta jurnta, kajikangku Kaaturlu kijirni milpa-jarra-kurlu-juku warlu wiri-kirra kuja-ka jankami tarnnga-juku. \v 30 Ngaka kajikanpa marda majungka-jarrimi, kajikanpa marda nyiyarlangu purungku-mani rdaka-jarrarlu. Kuja-kujakuju-nyanu rdaka-jarra mururl-pajika jurnta, kajikangku Kaaturlu kijirni rdaka-jarra-kurlu-juku warlu wiri-kirra kuja-ka jankami tarnnga-juku. Kajilpangku Kaaturlu kijikarla nguru yali-kirra palka wanapi-jiki, ngulaju maju-nyayirni nyuntukuju. Kala kajinpa yukamirra Kaatu-kurlangu-kurra nguru-nyayirni-wangu-kurra rdaka-jarra-wangu manu marda milpa-jarra-wangu, ngulaju ngula-juku. Kapunpa nyanungu-kurlu nyina tarnnga-juku.” \s1 Jijajirli-jana pinarri-manu nyanungu-nyangu kurdungurlu-patu yungulu-jana mardarni kali-nyanu warlalja yampinja-wangurlu \r Matthew 19.19, Mark 10.11-12, Luke 16.18 \p \v 31 Kujarlangu-jana wangkaja Jijajiji, “Nyurrurlarlu kankulu milya-pinyi kuruwarri Mujuju-kurlangu yupukarra-kurlu. Pinarri-manu nganta-jana nyampu: ‘Kaji watingki jintangku yilyamirra kali-nyanu nyanungu-nyangu, ngulakungarntirli pipa nganta yungulparla yungkarla yungu-pala-nyanu tarnnga-juku yampimilki. Pipa yinja-wangurlaju ngulaju kulalpa yilyayarla.’\x * \xo 5:31 \xt Nyangka Deuteronomy 24.1 \x* Kujanya nganta-jana wangkaja Mujujuju. Ngula kuruwarriji ngurrju-juku. \v 32 Kala jalangu, ngaju karna-nyarra pinarri-mani kuruwarri-kari nyampu: Kajilpa wati-kirlangu karntaju warru kalykuru-jarriyarla wati-kari-kirli, ngula-jangka kajilpa kali-nyanurlu yampiyarla, ngulaju ngula-juku. Kala kajilpa karntaju kalykuru-wangu nyinayarla, kajilpa nyanungu-nyangurlu kali-nyanurlu yampiyarla, ngulaju kajika jinyijinyi-mani maju-kurra-pinangu yaninjaku. Ngulaju maju-nyayirni. Nganangku-puka watingki kaji kanyi karnta yali ngula jinta-karirli yilyaja, ngulaju Kaatuju kula kapalangu ngungkurr-nyina.” \s1 Jijajirli-jana pinarri-manu nyanungu-nyangu kurdungurlu-patu yungulu-nyanu nyinami ngurrju yimirr-yinja-wangu \p \v 33 Wangkaja-jana kuja, “Nyurrurlarlu kankulu milya-pinyi kuruwarri Mujuju-kurlangu kuja-jana pinarri-manu nyurnunyurnu nyurru-wiyi. Pinarri-manu nganta-jana nyampu: ‘Kajinparla wangkami Kaatuku yungunparla nganta yinyi warntarri nyiyarlangu, ngulajurla jungangku yungka yimirr-yinja-wangurlu!’ Kujanya nganta-jana wangkaja Mujujuju. Ngula kuruwarriji ngurrju-juku. \v 34 Kala jalangu, ngaju karna-nyarra pinarri-mani kuruwarri-kari nyampu: Kuja kanparla wangka yapa ngalya-kariki yungunparla nganta nyiyarlangu yinyi, jungangku yungkarla Kaatu yirdi-maninja-wangurlu. Yirdi nyanungu-nyangu ngulaju tarruku-nyayirni. Manu yinjakungarntirli, nguru-nyayirni-wangu Kaatu-kurlangu yampiya yirdi-maninja-wangurlu. Ngulangkaju-ka Kaatu nyinami. \v 35 Manu yinjakungarntirli, nguru nyampu yampiya yirdi-maninja-wangurlu. Nguru nyampuju Kaatu-kurlangu, kula nyuntu-nyangu. Manu yinjakungarntirli, kirri Jurujulumu yampiya yirdi-maninja-wangurlu. Ngulaju kirri Jurujulumu Kaatu-kurlangu Warlalja-Wiri-kirlangu. \v 36 Manu yinjakungarntirli, jurru nyuntu-nyangu yampiya yirdi-maninja-wangurlu. Marnilpa maru kulalpanpa kurruly-yirrakarla layilayi-kirra. Manu marnilpa layilayi kulalpanpa kurruly-yirrakarla maru-kurra, lawa. \v 37 Nyarrpa-jarriyarlalpanpa kajingki yapangku payirni nyiyarlanguku? Kajilpanparla ngampurrpa nyinakarla yinjaku, ngulaju ngula-juku. Kuturla wangkaya nyampu-mipa, ‘Yuwayi ngurrju, kapurnangku ngaka yinyi.’ Kala kajilpanparla ngampurrpa-wangu nyinakarla yinjaku, ngulaju ngula-juku. Kuturla wangkaya nyampu-mipa, ‘Lawa, kularnangku yinyi.’ Kajilpanparla yirdi-kari yirdi-kari-kirlirli yimirr-yinjarla jangku-pungkarla, ngulaju kajikanparla yimi Juju Ngawu-kurlangu wangka. Kuja-kujakujulu-nyanu junga wangkaya.” \s1 Jijajirli-jana pinarri-manu nyanungu-nyangu kurdungurlu-patu yungulu nyinami ngurrju yapa jinta-kariki pina-pakarninja-wangu \r Luke 6.29-30 \p \v 38 Wangkaja-jana kuja, “Nyurrurlarlu kankulu milya-pinyi Mujuju-kurlangu kuruwarri. Pinarri-manu nganta-jana nyampu: ‘Nganangku-puka kajingki yapangku milpa rdirr-pakarni, nyanungulku rdirr-pakaka milpa-yijala! Nganangku kajingki kartirdi puyu-pakarni, nyanungulku ngula-piya-yijala puyu-pakaka!’\x * \xo 5:38 \xt Nyangka Exodus 21.24, Leviticus 24.20, Deuteronomy 19.21 \x* Ngulaju nganta Mujuju-kurlangu kuruwarri. \v 39 Kala jalangu, ngaju karna-nyarra pinarri-mani kuruwarri-kari nyampu: Pina kunka-maninja-wangulu nyinaya! Nganangku-puka kajilpangku kujarlu rdakangku pakakarla lalypangku nyampu yangka wirlki jungarni-purdanji, ngulaju yampiya pina-pakarninja-wangurlu. Yungkarla jampu-purdanjirlanguku yungungku pakarni wirlki. \v 40 Nganangku-puka kajingki kuwurtu-kurra kanyi jaatiki puntarninjaku, ngulajurla yungka manu jurnarrparlangu. \v 41 Kajingki yurrkunyurlu jinyijinyi-mani nyanungu-nyangu jurnarrpaku kanjaku kutuku marda jirrama kilamataku, ngulajurla kangka parrparda wurnturu-nyayirni marda murntu-palaku kilamataku. \v 42 Nganangku-puka kajingki warlkirninjarla payirni nyiyaku, ngulajurla yungka wilji-wangurlu. Wurra-maninja-wangurlu kuturla yungka.” \s1 Jijajirli-jana pinarri-manu nyanungu-nyangu kurdungurlu-patu yungulu-jana yulkami panuku yapaku kula warlalja-mipaku yulkanjaku \r Luke 6.27-28,32-36 \p \v 43 Wangkaja-jana kuja, “Nyurrurlarlu kankulu milya-pinyi nyurnunyurnu-kurlangu kuruwarri kuja kalu-nyarra pinarri-mani-juku jalangurlu. Wangkami kanyarra kuja: ‘Yulkayalu-jana warlalja-mipaku. Yapa ngula kalu-nyarra nyurunyuru-jarri, ngula-piya-yijalalu-jana nyurunyuru-jarriya.’\x * \xo 5:43 \xt Nyangka Leviticus 19.18 \x* Kujanya kanyarra wangka kuruwarriji. \v 44 Kala jalangu, ngaju karna-nyarra pinarri-mani kuruwarri-kari nyampu: Ngana-puka kajingki nyurunyuru-jarri, ngarirla kutu yulkaya. Nganangku-puka kajingki yapangku pakarni, ngulakujurlajinta Kaatuku wangkaya. \v 45 Kajinkili-jana yulkami yapaku ngula-piya, ngula-jangka Wapirrarlu kapu-nyarra kurdukurdu-pajirni nyanungu-nyangu yangka ngula-ka nyina nguru-nyayirni-wangurla kankarlarra. Wanta ngula karla marlaja pardimirni, ngula-ka yilyamirni Kaaturlu, kula ngurrju-mipaku yapaku, panuku-juku majumajurlanguku. Ngapa kuja-ka yilyamirni Kaaturlu, ngulaju ngalipaku jintawarlayiki, kula ngalipa-mipaku yangka kuja karliparla jungarni nyina, panu-karirlanguku yangka kuja kalurla jurnta nyinami kuja-purda-kari. \v 46 Kajilpankulu-jana yulkayarla yapa ngalya-kari-mipaku ngula kalu-nyarra yulkami-yijala, manngu-nyanyi mayi kankulu kapu-nyarra Kaaturlu ngurrju-pajirni ngulakuju? Lawa! Yangka yimirr-yinja-panu tala puntarninjakungarduyu-patu, ngularrarlanguju kalu-jana yulkami yapa ngalya-kariki warlalja puntuku. \v 47 Kajilpankulu-jana wapirdi wangkayarla ngurrju nyurrurla-nyangu-mipaku puntuku, manngu-nyanyi mayi kankulu kapu-nyarra Kaaturlu ngurrju-pajirni ngulakuju? Lawa! Yapa ngalya-kari ngula kalu ngurrpa-juku nyina Kaatukuju milya-pinja-wangu-juku, ngularrarlangu kalu-jana wapirdi-wangkami ngurrju nyanungurra-nyangu puntuku. Panu-kari-piya-wangu yungulpankulu-jana yulkayarla yapaku jintawarlayiki-jiki. \v 48 Yuwayi, jungarnili nyinaya Wapirra Kaatu-piya ngula-ka nyinami kankarlarra nguru-nyayirni-wangurla. Kutulu-jana yulkaya panuku yapaku ngula-piya Kaatu-piya.” \c 6 \s1 Jijajirli-jana pinarri-manu nyanungu-nyangu kurdungurlu yungulu-jana yinyi warru yimirirli yapaku marlajarra-watiki \p \v 1 Wangkaja-jana, “Ngula kankulu-jana nyiyarlangu yinyi marlajarra-watiki, ngulajulu-jana yungka wurulyparlu yapa ngalya-kari-kijaku nyanja-kujaku. Kulalu kulkurru-jarra milkarraku karriya warru yinja-karra. Kajinkili karrimi kulkurru-jarra warru yinjarla, ngulakuju Wapirrarlu kula-nyarra ngurrju-pajirni yangka kuja-ka kankarlarra nyina nguru-nyayirni-wangurla. \v 2 Kajinkili-jana yinyi tala marlajarra-watiki yapaku, yungkalu-jana wurulyparlu yapa ngalya-kari-kijaku nyanja-kujaku. Kulalu yangka milkarraku karriya panu-kari-piya. Ngula kalu-jana yinyi tala marlajarra-watiki Juwu-kurlangurla jaajirla manu yirdiyi-wana, ngulaju purlanja-karrarlu yungulu-jana yapa-patu-karirli nyanyi warru yinja-kurra jama ngurrju nganta. Pangkalalu-jana ngurrju-pajirni. Junga karna-nyarra wangka: Kaaturluju kula-jana witarlanguju yarda yinyi kuja kalu-jana milkarraku yinyi warru, lawa! \v 3 Kulalu milkarraku karriya panu-kari-piya! Kajinkili-jana yinyi nyiya-puka marlajarra-watiki yapaku, yungkalu-jana wurulyparlu, ngulaju yapa ngalya-kari-kijaku nyanja-kujaku. \v 4 Kajinkili-jana yinyi yapaku marlajarra-watiki wurulyparlu, Wapirra-miparlu kanyarra nyanyi. Ngula-warnuju kapu-nyarra ngurrju-pajirni.” \s1 Jijajirli-jana pinarri-manu nyanungu-nyangu kurdungurlu Kaatuku wangkanjaku \r Luke 11.2-4 \p \v 5 Wangkaja-jana, “Kajinkilirla Kaatuku wangka, wangkayalurla jungarni-nyayirni milkarra-wangu yalirra-piya-wangu yangka kuja kalurla jungarni nganta wangkami Kaatukuju. Warrarda kalu karrimi kulkurrurni milkarraku Juwu-kurlangurla jaajirla Kaatuku wangkanjaku, manu kalu karrimi yirdiyi-wana milparniwarrarla yapangka panungka ngula yungulu-jana yapa-patu-karirli nyanyi ngula kalurla Kaatuku wangkami. Kujaju majumaju! Junga karna-nyarra wangka: Kaaturluju kula-jana witarlanguju yarda yinyi kajilirla kuja wangka Kaatukuju, lawa! \p \v 6 “Kala kajinparla wangka Wapirraku, ngulakungarntiji yuwarli-kirra-wiyi wurulypa yukaya yungunparla yangarlu wangkami panu-wangurla. Ngula-jangkaju, Wapirrakurla wangkaya yangka. Ngulaju kapungku nyanyi wuruly-wangkanja-kurra ngula kanparla wangkami, manu kapungku yinyi nyiyaku ngula kanpa payirni. \p \v 7 “Manu kajinkilirla wangkami Kaatuku, wangkayalurla yalirra-piya-wangu yangka ngula kalu ngurrpa-juku nyina Kaatukuju. Ngula kalurla wangkami Kaatuku, ngulaju kalurla yarda-patupatu wangkami warungka-piya. Purda-nyanyi nganta kajana Kaaturlu yangka kuja kalurla warrarda wangka tarnnga. Kujaju yijardu-wangu! \v 8 Yalirra-piya-wangulu nyinaya! Kaaturluju nyurru-juku-ka milya-pinyi nyiyarningkijarra nyurrurla-nyangu payirninja-wangurla-wiyi. \p \v 9 “Junga-juku, kujanyalurla wangkaya Kaatukuju: \q1 ‘Wapirra, nganimpakupalangu kuja kanpa nyuntu nyina nguru-nyayirni-wangurla kankarlarra, milki-yirraka-nyanu nganimpa-kurra yungurnangkulu milya-pinyilki nyuntuju junga-nyayirni! \q1 \v 10 Wapirra, kutu-jarriya-nganpa yungunpa-nganpa Warlalja-Wiri nyinami nganimpakuju. Nguru-nyayirni-wangurla kankarlarra, panungku kangkulu purda-nyanyi wilji-wangurlu nyarrpa kuja kanpa-jana wangka. Kujarlanya karnangkulu payirni yungungkulu yapangku jintawarlayirli nyampurla walyangkarlu purda-nyanyi wilji-wangurlu. \q1 \v 11 Wapirra, payirni karnangkulu miyiki yungurnangkulu marlaja ngarni parra-kari parra-karirli. \q1 \v 12 Wapirra, yangka kuja kalu-nganpa yapa ngalya-kari majungka-jarri jurnta, ngulakuju karnalu-jana yawuru-jarrimi kunka-maninja-wangu. Kuja-jangkaju, payirni karnangkulu nyuntu yungunpa-nganpa yawuru-jarrimi kuja karnangkulu majungka-jarrimi jurnta. \q1 \v 13 Wapirra, kajikarnalu karlirr-yani nyuntu-kujaku. Kuja-kujakuju, mardaka-nganpa muurlparlu nyiyarlangu kajika-nganpa rdipimi manu karlirr-kanyi nyuntu-kujaku.’ \m Kujanyalurla Kaatuku wangka. \p \v 14 “Junga kujaju! Kajilpankulu-jana kunka-maninja-wangu yawuru-jarriyarla yapa-ngalya-karirlanguku nyiyarlanguku maju-wanawanaku, ngulaju nguru-nyayirni-wangurla kajika-nyarra Wapirraju yawuru-jarrimi-yijala nyurrurlakuju maju-jangkakuju. \v 15 Kala kajilpankulu-jana jurnta nyinakarla yawuru-jarrinja-wangu, ngulaju kula-nyarra Kaatuju yawuru-jarrimi-yijala.” \s1 Jijajirli-jana pinarri-manu kurdungurlu nyanungu-nyangu yungulu wardinyi nyinami Kaatu-kurlangukungarnti purlapakungarnti \p \v 16 Wangkaja-jana, “Kajinkili miyi ngarninja-wangurlu yampimi purlapakungarnti Kaatu-kurlangukungarnti, kulalu yangka milkarraku karriya panu-kari-piya. Ngula kalu nyina purlapakungarnti miyi ngarninja-wangu, ngulaju kalu nyina yinngirriji murlurrpa-nyayirni yungulu-jana yapa-patu-karirli nyanjarla ngurrju-pajirni. Pangkalalu-jana ngurrju-pajirni. Kala Wapirrarlu kula-jana ngurrju-pajirni milkarra-jangkaju. \v 17 Kulalu milkarraku karriya nyanungurra-piya! Ngula kankulu miyi ngarninja-wangu nyinami Kaatu-kurlangukungarnti purlapakungarnti, kulalu nyinami yinngirriji mularrpa-nyayirni, lawa. Parljikalu-nyanu ngapangku, ngula-warnurlu jarangkulu-nyanu mapaka marnilpa. \v 18 Kuja-kurraju kapulu-nyarra yapa-patu-karirli nyanyi purlapakungarnti. Kulalu-nyarra milya-pinyi yangka ngulankulu miyi yampija ngarninja-wangurlu. Kala Wapirrarlu, nyanungu-miparluju kapu-nyarra nyanyi miyi ngarninja-wangu. Ngula-warnuju yungu-nyarra ngurrju-pajirni.” \s1 Kapurlipa rdanjarr-mardarni nyiyarningkijarra jurnarrpa Kaatu-kurlangurla nguru-nyayirni-wangurla \r Luke 12.33-34 \p \v 19 Jijaji-jana wangkaja, “Purlurlpa-wangulu nyinaka! Kulalu warru turnu-maninjarla rdanjarr-mardaka jurnarrpa nyampurla ngurungka. Ngula-jangkaju, mulururlu kajika ngarni, manu kajika muku larra-parnka nyiyarningkijarraju, manu marda purunjurlu kajika-nyarra jurnta kanyi jurnarrpa. \v 20 Ngula-kujakujulu-jana yungka warru yimirirli yapa ngalya-karirlanguku. Ngula-warnuju Kaaturlu yungu-nyarra rdanjarr-yinyi nyiyarningkijarra nguru-nyayirni-wangurla. Ngulangkaju kulalpalu mulururluju nyiya nganjarla. Manu kulalpa larralarra-parnkayarla jurnarrpaju. Manu kulalpa purunjurlu yapangku nyiyarlangu mantarla. \v 21 Nyarrpararlankulu rdanjarr-mardarni nyiyarningkijarraju jurnarrpa? Nyampurla ngurungka? Marda nguru-nyayirni-wangurla? Kajinkili rdanjarr-mardarni jurnarrpa Kaatu-kurlangurla, ngulaju kankulu manngu-nyanyi tarnnga yali nguru. Kala kajinkili purlurlparlu rdanjarr-mardarni nyampurla ngurungka, ngulaju kankulu manngu-nyanyi nguru nyampu-mipa. Ngulaju maju!” \s1 Jijaji-kirlangu yimi-nyayirni-wangu jukurrpa jarra-kurlu \r Luke 11.34-36 \p \v 22 Jijaji-jana wangkaja, “Nyurrurla-nyangu milpa, ngulaju jarra-piya. Kajinkili-jana yimirirli yinyi warru yapaku jurnarrpa, ngulaju kankulu nyinami jarrangka Kaatu-kurlangurla. \v 23 Kala kajinkili-jana purlurlparlu jurnta mardarni yinja-wangurlu yapa ngalya-kari-kijaku, ngulaju maju. Kula kankulu nyinami yalumpu jarrangka Kaatu-kurlangurla. Kula-nganta kajikankulu pamparda nyinami nyanja-wangu nguru-wangu. \p \v 24 Yapa kulalpa-palangu warrki-jarriyarla paaju jirramaku. Kajirla yulkami kamparru-warnuku paajuku, ngulaju kapurla nyurunyuru-jarrimi jinta-karikiji. Kala kajilparla yinya paajuku jinta-kariki yulkayarla, ngulaju kajikarla kamparru-warnukuju paajukuju nyurunyuru-jarrimi. Kujanya karna-nyarra nyampuju wangkami jalanguju. Kajinparla talaku yulkami, ngulaju nyuntu-nyangu paaju, manu kulanparla yulkami Kaatukuju.” Kujanya-jana Jijajiji wangkaja nyanungu-nyangu kurdungurlukuju.” \s1 Jijajirli-jana pinarri-manu yungulu nyinami jata-nyanja-wangu nyiyarningkijarraku \r Luke 12.22-31 \p \v 25 Wangkaja-jana kurdungurluku, “Kajinkilirla Kaatuku nyinami, ngulangkuju yungu-nyarra muurlparlu warrawarra-kanyi. Nyurrurla kankulurla Kaatu-mipaku warlalja nyinami nyanunguku-juku. Kula-nyarra wajawaja-maninjarla kijirni. Kapu-nyarra kutu warrawarra-kanyi. Kujarlaju, yungulpankulu jata-nyanja-wangu nyinayarla miyiki ngarninjaku manu jurnarrpaku yukanja-wangu. \v 26 Manngu-nyangkalu-jana jurlpuju. Ngurlu kula kalu yirrarni walyangka jurlpungkuju miyi wiri-maninjaku, lawa. Kula kalu warru turnu-maninjarla kanyirni ngurra-kurra yuwarli-piya-kurra ngaka-kariki ngarninjaku, lawa. Kaaturlu ngari kajana warrawarra-kanyi kuja-kurra-juku nguru-nyayirni-wangurlarlu, kula kalu payirni miyikipurdarlu. Kala nyurrurlakuju, Kaatu kanyarra yulkami jurlpu-piya-wanguku yapakuju. Ngula-warnuju, jata-nyanja-wangulu nyinaka miyikiji. \v 27 Kajilpankulu warrarda jata-nyangkarla, kulalpankulu nyarrpa-jarriyarlalku. Kaaturlu jintangku kajika-nyarra warrawarra-kanyi tarnngangku-juku. \p \v 28 “Jurnarrpaku jata-nyanja-wangulu nyinaka! Nyangkalu-jana jinjirla-wati. Nganangku kajana warrawarra-kanjarla wiri-mani? Kula kalu warrki-jarri yapa-piya, lawa. Manu kula kalu-nyanu jurnarrpa ngurrju-mani. Ngulaju ngula-juku. Ngurrju-juku kalu nyina jinjirla-watiji ngurrju-nyayirni-jiki. \v 29 Ngaju karna-nyarra junga wangkami: Yangka wati kingi Julumunu ngulalpa nyurru-wiyi nyinaja tala-kurlu panu-jarlu-kurlu manu jurnarrpa-kurlu ngurrju-nyayirni-kirli, nyanungu-nyangu jurnarrpaju kulalpa ngurrju-nyayirni nyinaja jinjirla-piya, lawa. \p \v 30 “Kaaturlu kajana warrawarra-kanjarla wiri-mani jinjirla-wati ngurrju-nyayirni kujaju. Manu marna kajana wiri-mani kirrirdi-nyayirni. Ngulaju kula kalu tarnnga-nyayirni pardimi, lawa. Wita-mipaku kalu pardimi. Ngula-jangkaju, linji-jarri kalu. Ngula-jangkaju, yapangku kalu-jana kijirni warlu-kurra kaji marna linji-jarri. Nyiya-jangka kankulurla Kaatuku kapuru nyina? Marda kankulu manngu-nyanyi kula-nyarra jurnarrpa yinyi yukanjaku, kapu-nyarra jurnta mardarni? Ngulaju junga-wangu! Kuja kajana warrawarra-kanyi jinjirlaju, ngula-piyarlu-yijala kapu-nyarra warrawarra-kanyi Kaaturluju. \p \v 31-33 “Nyurrurla marda kankulu miyi-wangu manu ngapa-wangu nyina manu marda jurnarrpa-wangu yukanjakuju. Ngulaju ngula-juku! Kaaturlu kanyarra warrawarra-kanyi-jiki nguru-nyayirni-wangurlarlu. Yapa-paturlu nyampurla ngurungka kalu warrarda jata-nyanyi miyi manu ngapa ngarninjaku manu jurnarrparlanguku. Yalumpurra-piya-wangulu nyinaya! Kaatu kanyarra Warlalja-Wiri nyina nyurrurla yapaku. Kuja-jangkanya, jata-nyanja-wangulu nyinaka miyiki manu ngapaku! Manngu-nyangkalu Kaatuju nyarrpa kaji-nyarra wangka yungunkulurla jungarni nyina nyanunguku. Ngula-jangka kapu-nyarra yinyi miyi manu ngapa ngarninjaku. \v 34 Yuwayi, Kaaturlu kapu-nyarra warrawarra-kanyi parra-kari parra-kari. Kulalu manngu-nyanjarla jata-nyangka kujarlu, ‘Jukurra marda kajika-ngalpa nyiyarlangu maju-nyayirni rdipimi. Nyarrpa-jarrimilkirlipa?’ Kuja-wangulu nyinaya wangkanja-wangu. Jalangu marda kajika-nyarra nyiyarlangu yangka maju-nyayirni rdipimirni nyurrurlaku. Ngulaju ngula-juku. Kaaturlu kapu-nyarra warrawarra-kanyi-jiki. Ngula-mipanyalu manngu-nyangka.” \c 7 \s1 Jijajirli-jana pinarri-manu yungulu nyinami ngurrju yapa ngalya-kariki maju-pajirninja-wangu \r Luke 6.37,38,41,42 \p \v 1 Wangkaja-jana, “Yapa ngalya-karili-jana yampiya maju-pajirninja-wangurlu! Kajinkili-jana maju-pajirni, ngulaju kapu-nyarra Kaaturluju nyurrurlaju maju-pajirni-jala. \v 2 Kajilpankulu-jana ngurrju nyinayarla yapaku maju-pajirninja-wangu, ngula-piya-yijala kapu-nyarra Kaatuju ngurrju nyinami maju-pajirninja-wangu. Kala kajilpankulu-jana warrarda maju-pajikarla yapa ngalya-kari, ngula-piyarlu-yijala kapu-nyarra Kaaturlu maju-pajirni nyurrurlaju. \p \v 3 “Nyiyaku kanpa-jana miimii-nyanyi yapa ngalya-kari maju-pajirninjakungarntirli? Kajikanpa marda walya wita jurdu nyanyi nyuntukupurdangka-kurlangurla milpangka. Ngula-puruju kulalpanpa nyangkarla rdalyku wiri-jarlu kuja kanpa mardarni nyuntu-nyangurla warlaljarla milpangka. \v 4 Ngula-jangkaju, nyuntu kajikanparla marda wangka nyuntukupurdangkaku, ‘Walya wita mayirnangku jurnta mani nyuntu-nyangurla milpangka?’ Nyarrpa kajikanparla nyuntuju wangka, yangka kuja kanpa mardarni rdalyku wiri-jarlu nyuntu-nyangurla milpangka? \v 5 Kuja wangkanja-wangu nyinaka! Nyuntuju kanpa milkarraku-mipa wangka! Wilypi-manta-wiyi-nyanu rdalyku wiri milpangka nyuntu-nyangurla! Ngula-jangkaju, ngurrjungkulku kanpa nyanjarla wilypi-mani jurdu wita milpangka nyanungu-nyangurlaju. \p \v 6 “Yimi Ngurrju Kaatu-kurlangu, ngulaju ngurrju-nyayirni kawurlu-piya. Kajili-nyarra yapangku jawirri purda-nyanyi yirri-puranja-kurra, ngulajulu-jana yampiya warrarda yirri-puranja-wangurlu. Yalumpu-patu ngulajulu maju-nyayirni maliki-piya wijini panu-kurlu manu nguurrnguurrpa-piya palya, ngula-piya. Kajinkili-jana warrarda yirri-pura Yimi Ngurrju, ngulaju kulalu nginyinginyi-kirra-mani, lawa. Kapulu walya-kurra kijirni yungulu katirni nguurrnguurrpa-piyarlu, manu kapulu-nyarra marda wajirli-pinjarla pinyi maliki-piyarlu.” \s1 Jijajirli-jana pinarri-manu yungulu payirni Kaatu nyiyarningkijarraku \r Luke 11.9-13 \p \v 7-8 Wangkaja-jana, “Nganangku-puka kaji warrarda payirni Kaatu nyiyarningkijarraku, ngulaju kapurla marlaja mani. Manu nganangku-puka kajirla warrarda wapal-nyanyi, ngulaju kapu palka-mani. Manu nganangku-puka kajirla warrarda tarlarlkarra-pakarni, kapurla tuwaju marlaja lakarn-mani Kaatu-kurlangu-kurra yungu yukamirra. Kujarlaju, kajinkilirla Kaatuku wangkami, warrarda payikalu nyiyarningkijarraku, kapu-nyarra yinyi. Warrarda wapal-nyangkalurla, kapu-nyanu milki-yirrarni nyurrurla-kurra. Warrarda tarlarlkarra-pakakalurla, kapu-nyarra lakarn-mani tuwa yungunkulu yukamirra. \p \v 9 “Nyarrpa-jarrinpa kajingki nyuntu-nyangurlu ngalapi-nyanurlu payirninja-yanirni miyikiji ngarninjaku? Pirli mayi yungunparla yinyi? \v 10 Nyarrpa-jarrinpa kajingki nyuntu-nyangurlu ngalapi-nyanurlu payirninja-yanirni yawukuju kuyukuju ngarninjaku? Warna kulu-parnta mayi yungunparla yinyi? Lawa! Kapunparla yawu kuyu ngurrju yinyi ngarninjaku. \v 11 Nyurrurla yapa-patu kula kankulu ngurrju nyina Kaatu-piya. Kala yinyi-jiki kankulu-jana nyurrurla-nyangu kurdukurdukuju nyiyarningkijarra ngurrju-nyayirni. Wapirra-ka nyina jama-juku nyurrurla-piya-wangu. Kajinkili payirni nyiyarningkijarra ngurrju, ngula-jangka nguru-nyayirni-wangurlarlu kapu-nyarra ngurrju-mipa yinyi. \p \v 12 “Nyiya-wiyi jinta kuruwarri wiri Mujuju-kurlangu kuja-nyarra yirrarnu nyurrurlaku yapaku? Manu nyiya-wiyi kuruwarri wiri jurrku-juku kujalu-nyarra jarukungarduyu-paturlu Kaatu-kurlangu-paturlu yirri-puraja? Ngulaju nyampunya: ‘Kajinkili ngampurrpa nyina yungulu-nyarra yapa ngalya-kari ngurrju nyinami nyurrurlaju, ngulaju ngula-juku. Ngurrju-wiyili-jana nyinaya!’” \s1 Jijajirli-jana pinarri-manu yirdiyi-jarra-kurlu jirrama-kurlu \r Luke 13.23-24 \p \v 13 Wangkaja-jana, “Wuurnpa-wana wita-wana kiirti-wanaju, jungarnijikili yaninjanta Kaatu-kurlangu-kurra. Kala kiirti wantiki manu yirdiyi wantiki-yijala kuja-ka ngunamirra kuja-purda-kari, ngulaju yampiyalu puranja-wangurlu. Yirdiyi yalumpu ngulaju wantiki-nyayirni yaninjaku. Panu kalu yanirra wiri-wana kuja kalu yangka yanirra, ngulaju tarnnga-juku palinjakungarnti. \v 14 Kuja-kujakuju, yaninjantajukulu yirdiyirla wuurnparla ngula-ka ngunamirra Kaatu-kurlangu-kurra. Ngulangka ngurungka kapunkurla marlaja nyinami wankaru-juku tarnnga-nyayirni. Tuwaju ngula-ka karrimi Kaatu-kurlanguju, ngulaju wuurnpa-nyayirni. Manu yirdiyi ngula-ka ngunamirra, ngulaju wuurnpa-nyayirni yapaku yaninjaku. Wuurnparlaju, marnkurrpa-mipa kalu yani tarnngaju nyinanjaku, kula panu.” \s1 Jijajirli-jana pinarri-manu yungulu-nyanu muurlparlu warrawarra-kanyi yimirr-yinja-palka-kujaku \r Luke 6.43-45 \p \v 15 Wangkaja-jana, “Muurlparlulu-nyanu warrawarra-kangka yimirr-yinja-palka-kujaku ngula kalu-nyanu ngarrirni Kaatu-kurlangu nganta jarukungarduyu nganta. Kajinkili-jana purda-nyanyi jaru wangkanja-kurra, ngulaju nganta yungunkulu-jana nganta ngurrju-pajirni ngurrju nganta pululu nganta jiyipi-piya. Lawangka! Kari-nganta kulu-parnta-nyayirni pinja-panu maliki warnapari-piya. \v 16 Nyarrparlu yungunkulu-jana miimii-nyanjarla milya-pinyi yimirr-yinja-palka kajili yaniyanirni Kaatu-kurlangu nganta? Kajili yanirni ngulaju maju-mipa yimi kapulu kanyirni, ngula-jangkaju yungunkulu-jana milya-pinyilki. Kajilpa ngana-puka Kaatu-kurlangu nyinayarla jungarni, ngulangkuju ngurrju-mipa kajika kanyirni, kula maju. Kulanpa mani marniki-piyaju jiri-parnta-ngurlu watiya-ngurlu, lawa. Kulanpa mani mukaki putunarri-ngirli, lawa. Ngula-piya-yijala, kuruwarri Kaatu-kurlangu kulalu-nyarra yimirr-yinja-palkarlu jungarnirli yirri-pura. \p \v 17-18 “Kajilpa pirrjirdi watiya karriyarla, ngulangkaju kapu miyi ngurrju mardarni. Kala kajilpa rampaku watiya karriyarla, ngulangku kuja-ka miyi mardarni, ngulaju ngawu ngarninjakuju. Yangka-patu yimirr-yinja-palka, ngulajulu maju-nyayirni watiya parrka-wangu-piya. \v 19 Yangka parrka-wangurla watiyarla kaji miyi maju pardimi, ngulaju karlipa watiya yawirr-pajirni, ngulaju kijirni karlipa warlu-kurra wiri-kirra. \v 20 Kajili yangka yanirni yimirr-yinja-palka, kajili maju yangka kanyirni jaru, ngula kankulu-jana milya-pinyi kula-jana Kaaturlu yilyajarni.” \s1 Jijaji kapi-jana wangkami panu-kariki yapaku ‘Kula karna-nyarra milya-pinyi’ \r Luke 13.26-27 \p \v 21 Ngula-jangkaju, Jijaji-jana wangkaja yapaku, “Kaatu-ka Warlalja-Wiri nyinami nyiyarningkijarraku. Ngana kapu yukamirra nguru-nyayirni-wangu-kurra nyanungu-nyangu-kurraju? Yapa ngula kalu jalangu nyina ngurungka nyampurla manu ngula kalurla warrarda purda-nyanjarla ngungkurr-nyinami ngajukupalanguku nguru-nyayirni-wangurlaku, nyarrpa kaji-jana wangka, ngularra-mipa kapulu yukamirra. Yapa panu-karirliji kalu Kaatuju jamulu purda-nyanyi. Purda-nyanyi-yijala kalu, kala maju-juku kalu nyina. Ngularraju kulalu yukamirra Kaatu-kurlangu nguru-nyayirni-wangu-kurra, lawa. \v 22 Yuwayi, ngulangka nguru-nyayirni-wangurla, Kaaturlu yungu-jana miimii-nyanyi yapaju kuwurtukungarduyu-piyarlu nyanungu-nyangu-japa, marda lawa. Panu-karirli yapangku ngarrajulu kuja wangka, ‘Warlalja-Wiri Jijaji, yapakurnalu-jana yimi-ngarrurnu jaru nyuntu-nyangu ngula-piyarlu jarukungarduyu-piyarlu ngula kalalurla Kaatuku marlaja wangkaja nyurru-wiyi. Nganimparlurnalu-jana juju ngawungawu yapa-ngurlu jurnta yilyaja, manurnalu-jana parlpuru-manu nyurnu-jangka nyuntu-nyangurlu yirdi-kirlirli.’ Ngarrajili wangka kujanya. \v 23 Kala kapurna-jana wangkami, ‘Ngana-wiyi nyurrurlaju? Kula karna-nyarra milya-pinyi! Nyurrurla yapa-patu ngulaju punku-wati-nyayirni! Jurnta yantajulu!’ Kujanya kapurna-jana wangkami.” \s1 Jijaji-kirlangu yimi-nyayirni-wangu jukurrpa jirrama wati-jarra-kurlu yuwarli ngantirninjakungarduyu-jarra-kurlu \r Luke 6.47-49 \p \v 24 Ngula-jangkaju, Jijaji-jana wangkaja yapaku, “Ngana-puka kaji ngaju-kurra yaninjarla purda-nyanyi ngaju-nyangu yimi, kajirla jungarni nyina Kaatuku, yali yapaju ngulaju ngurrju. Nyanunguju ngurrju yangka wati pinangkalpa-piya kuja yuwarli ngurrju nganturnu. Nganturnu walyangka tarlangka yungu pirrjirdi karrimi ngurrangka. \v 25 Ngaka-karirlaju, ngapa wantija pirrjirdi-nyayirni, ngawarralkulpa wiri-nyayirni parnkaja, mayawunparlu putalpa yurnkuyurnku-mani yuwarliji, kula kujurnu. Pirrjirdi-jukulpa karrija pirlingkaju. \v 26-27 Yalirlarlangu watilpa jinta-kari nyinaja milya-pinja-wangu jiliwirri, ngulangku-nyanu nganturnu yuwarli walyirirla walyangka pirntipirntirla yulpayirla. Ngula ngapalku wantija pirrjirdi-nyayirni, manu ngawarralkulpa parnkaja, ngula-purujulpa mayawunpalku parnkaja. Yuwarliji wurrmurr-wantija. Kajinkijili jawirri purda-nyanyi wangkanja-kurra, ngula-warnuju kajinkijili jaru marlaja yampimi puranja-wangurlu, ngulajunkulu ngula-piya wati-piya ngula nganturnu yuwarli walyangka walyirirla.” \p \v 28 Kuja-jana lawa-jarrijalku yapaku nyiyarningkijarraku nyampurraku pinarri-maninjaku, ngulakujulurla marlaja paa-karrija nyanungu-nyanguku jarukuju. \v 29 Yangka kuja kala-jana Jijajirli pinarri-manu, ngulaju kala-jana pinarri-manu yimi Kaatu-kurlangu-kurlurlu kujarla yungu nyanungukuju. Kula-jana pinarri-manu panu-kari-piyarlu kuruwarrikingarduyu-patu-piyarlu yangka kuja kalalu-jana pinarri-manu nyanungu-nyangu-mipa-kurlurlu yimi-kirlirli. \c 8 \s1 Wati-kirli pinti wijini-kirli kuja Jijajirli parlpuru-manu \r Mark 1.40-45, Luke 5.12-16 \p \v 1 Yali-jangkaju, Jijajiji yaninjarla jitija pirli-ngirliji, manu panu-jarlu yapa-paturlu purdangirli-wanarlulu puranja-yanu nyanunguju. \v 2 Ngula-jangkaju, watijirla yanurnu Jijajiki pinti wijini-kirli panu-kurlu. Junga-juku, kamparru-jukurla mirdijirrpijirrpi parntarrinjunu. Jijajikijirla wangkaja, “Warlalja-Wiri, nyuntulurlu kanpa mardarni yartarnarri Kaatu-kurlangu yapaku parlpuru-maninjaku. Kajilpanpaju mari-jarriyarla ngajukuju, ngulaju kajikanpaju wijini parlpuru-mani manu karaly-mani!” \p \v 3 Junga-juku, Jijajirli waku wipinjarla marnpurnu. Ngularla wangkaja Jijajiji, “Kari-nganta karnangku mari-jarri yungurnangku parlpuru-mani wijini-jangkaju! Parlpuru-jarriya wijini-jangkaju manu karalypa-jarriya pintiji!” Junga-juku, pintiji kapanku karalypa-jarrija wijini-jangkaju. \v 4 Ngula-jangkaju, Jijajilkirla wangkaja watiki, “Ngajukuju yapa-patu-kari-kirra yimi-ngarrirninja-wangu nyinaya! Juwu-kurlangu-kurra Yuwarli Maralypi-kirra-wiyi yanta. Milki-yirrarninjintangku pinti yangka wijini-jangka wati jinta-kurra maralypikingarduyu-kurra yungungku pintiji miimii-nyanyi ngurrjulku. Kajingki miimii-nyanjarla kirlka-pajirni pintiji, ngulakujurla maninjarla yungka jurlpu-jarra wita-jarra, ngulaju kuruwarri-ka ngunami Mujuju-kurlangu kujaju. Ngula-kurra kajingkili nyanyi ngalya-karirli yapangku, kapungkulu milya-pinyi kirlkalku wijini-wangulku.” \s1 Jijajirli parlpuru-manu warrkini kujalpa kirri-karirla nyurnu ngunaja \r Luke 7.1-10, John 4.43-54 \p \v 5 Ngaka-pardu-karilki Jijajiji pina-yanu kirri-kirra Kapurniya-kurra. Yalirla Ruumu-wardingki yurrkunyukungarduyu wiri, payurnunjunu, manurla warlkirninjarla wangkaja, \v 6 “Warlalja-Wiri, ngaju-nyangu jinta warrkini wati-ka purdangirli nyina yuwarlirla nyurnu, manu ngunami-ka pangkarrarla. Nyanungu kula-ka yurirrimi, manu maju-nyayirni kanyanu purda-nyanyi.” \p \v 7 Jijajijirla wangkaja nyanungukuju, “Yanirni karna nyuntu-kurlu nyuntu-nyangu yuwarli-kirra, manu yungurna parlpuru-mani.” \p \v 8 Yurrkunyukungarduyu wiri-pirdinypajurla wangkaja Jijajikiji, “Warlalja-Wiri, nyuntujunpa wiri-nyayirni parrparda-juku ngajukuju. Kula yantarni ngaju-nyangu-kurra ngurra-kurra. Ngari wangkaya-puka yaninjarni-wangu yungunpa warrkini ngaju-nyangu parlpuru-mani. \v 9 Milya-pinyi karnangku kuja kanparla warrki-jarri Kaatukuju. Kuja kangku wangka warrki-jarrinjaku, ngulaju kanparla yimiri warrki-jarri. Kuja-piya karnarla warrki-jarri kujakuju Ruumu-wardingkiki kingiki. Ngaju karna nyina wiri 100-palaku warrmarlaku. Kajilparnarla ngaju wangkayarla jintaku yaninjaku yali-kirra, kajikarla kapanku yani, manu kajilparnarla ngaju wangkayarla jinta-kariki, ‘Yantarni!’, ngulaju kajika kapanku yanirni. Manu kajilparnarla ngaju wangkayarla ngaju-nyanguku warrkini warrki-jarrinjaku, ngulaju kajika kapanku warrki-jarri. Ngula-piya-yijala nyuntuju kajinpa wangka, junga-juku ngaju-nyangu warrkini kapu kujarlaju parlpuru-jarri.” \p \v 10 Ngula Jijajirli purda-nyangu wati kuja-kurraju, ngulakujurla marlaja paa-karrija-nyayirni. Ngula-jangkaju, Jijajiji-jana wangkaja yapa panu-kariki kujalpalu warrukirdikirdi karrija, “Ngajuluju karna-nyarra junga yimiji wangka: nyampu Juwu-wangu wati kaju ngajukuju wala nyina. Kularna nyarrpararla nyangu Juwu yapaju ngula kaju ngajukuju wala nyina ngula-piyaju. \v 11 Purda-nyangkajulu ngaju! Ngaka-pardu-kariji panu-jarlu Juwu-wangu yapa kapulu jinta-kurra-jarri ngurujarraranypa-ngurlu warrukirdikirdi-ngirli. Ngulaju kapulu yukamirra nguru-nyayirni-wangu-kurra. Ngulangkaju kapulu nyina Yipuruyamu-kurlu, Yijaki-kirli manu Jakupu-kurlu, manu nyanungu-paturlu kapujulu jirrnganja ngarni, manu kapulu nyina wardinyi-nyayirni. \v 12 Kaaturlu-jana nguru-nyayirni-wangu ngurrju-manu yapaku Juwu-patukuju yungu-jana ngulangka jirrnganja nyina. Kala ngalya-kariji Juwu-patuju kulalu yukamirra, lawa. Kaaturlu kapu-jana kijinirra munga-nyayirni-kirra. Yalirla kapulu yula kilji-nyayirni, manu kapulu-nyanu kartirdirli yarlkirni manu karntirirrjirni murrumurrurlu purda-nyanjarlaju.” \p \v 13 Ngula-jangka, Jijaji wangkajarla yurrkunyuku-ngarduykuju, “Ngula-juku, pina-yanta yuwarli nyuntu-nyangu-kurra. Kujanpaju ngajuku wala nyinaja, ngula-warnukuju nyuntu-nyangu warrkini kapu ngurrjulku nyina.” \p Ngulaju junga-nyayirni! Ngula Jijaji kuja yimi wangkaja, yali warrkiniji parlpuru-jarrijalku. \s1 Jijajirli panu-jarlu-jana yapa nyurnu parlpuru-manu \r Mark 1.29-34, Luke 4.38-41 \p \v 14 Ngaka-pardu-karilki, Jijaji yanu Piita-kurlangu-kurra yuwarli-kirra. Ngulangkaju nyurnulpa ngunaja Piitaku kurriji-nyanu jurrukupurda ngawurrngawurrpa-nyayirni. \v 15 Jijajiji yaninjarla marnpurnu rdaka. Nyanunguju kaaku-juku ngurrju-jarrija. Ngula-jangkaju, yakarra-pardinjarla mangarrilki-jana ngayi-purraja, purranjarla yungu-jana Jijaji-pinkiki. \p \v 16 Parrangka jintangka-juku wanta yukanja-warnurla wuulywuulypalku, yapa yalumpu-wardingki kirri-wardingki-paturlu kangurnulpalu-jana murrumurru manu ngalya-kari juju-kurlu palkangka-kurlu. Ngalya-karikilpa-jana wangkanjarlu jurnta yilyaja juju panu-jarlu palka-ngurlu. Ngalya-karilpa-jana parlpuru-manu. Junga-juku-jana muku parlpuru-manu. \v 17 Nyampuju yangka-juku jaru kuja Yijayarlu Kaatu-kurlangurlu jarukungarduyurlu yirrarnu nyurru-wiyi Payipulurla, kujanya: \q1 “Yalirnawu wati ngula-ngalpa parlpuru-manu yapa murrumurruju ngurrjulku yungurlipa nyina.”\x * \xo 8:17 \xt Nyangka Isaiah 53.4 \x* \s1 Wati-jarra yungu nganta-pala nyinayarla Jijaji-kirlangu kurdungurlu \r Luke 9.57-62 \p \v 18 Ngaka-pardu-karilki, Jijajilpa-jana jirrnganja nyinaja nyanungu-nyangu kurdungurlu-patuku. Manu-jana nyangu panu-jarlu yapa kujalpalu nyanungu-kurra yaninja-yanu. Ngula-jana wangkaja Jijajiji nyanungu-nyangu kurdungurlu-patuku, “Yanirlipa mangkuru-wana murrarninginti-kari-kirra pawurtu-kurlu.” \p \v 19 Ngula-jangkaju, kuruwarrikingarduyu wati yanurnurla Jijajikiji, manurla wangkaja, “Tiija, ngajulurlu yungurnangku warru pura kajinpa nyuntu nyarrpara-wana yani.” \p \v 20 Jijajirliji jangku-manu watiji, “Yurapitiji kalu nguna rdakungka, manu jurlpuju kalu nguna watiya-wana. Kala ngajulu yangka Kaatu-kurlangu Yapa-nyayirni-wangu, kula karna mardarni ngurraju ngunanjakuju.” \p \v 21 Ngula-jangkaju, wati-kari yaninjarla wangkajarla Jijajikiji, “Warlalja-Wiri, ngajurlangurlu yungurnangku pura nyuntuju. Ngajukupalangu kirdana ngulaju purlka. Ngaka kajirna yapunta-jarrinjarla milyingka yirrarni, ngula-jangkaju kapurnangku puralku nyuntuju.” \p \v 22 Jijajirliji jangku-manu watiji, “Lawa! Ngaju-wiyiji puraya! Ngalya-karirli kula kajulu milya-pinyi. Yapunta-jarri kajinpa, yali-paturlulu milyingka yirrarni.” \s1 Jijajirli pulya-manu ngapa wiri manu mayawunpa parnkanja-kurra. \r Mark 4.35-41, Luke 8.22-25 \p \v 23 Ngula-palangu Jijajirli wurra-manu wati-jarraju, jirrnganja-jana warrkarnu pawurtu-kurraju nyanungu-nyangu-patuku kurdungurlu-patuku yungulu yani ngapa wiri-wanaju murrarninginti-kari-kirra. \v 24 Murrarni-nginti mangkurukuju murnma-juku kulkurru-juku, ngapa wiri-jana jangkardu wangkanja-yanurnu. Pawurtuju ngarra ngapa-kurralku yukayarla. Kalanpa Jijaji jarda ngunanya pawurturla. \v 25 Ngulalu yaninjarla yakarra-manu kurdungurlu-paturlu, manulurla purlanjarla wangkaja, “Warlalja-Wiri, kajikarlipa muku palimi!” \p \v 26 Jijaji-jana wangkaja nyanungukuju, “Nyiya-jangka kankulu lani-jarrimi? Kula kankujulu marda wala nyina ngajuku?” Ngula-jangkaju, Jijajiji karrinja-pardijalku pawurturlaju, manu wangkaja-palangu mayawunpaku manu ngapaku yungu-pala pulya-jarrimi. Junga-juku, mayawunpa pulya-jarrijalku, manu mangkurujulpa pulyalku ngunaja. \p \v 27 Ngula-jangkajulpalurla kurdungurlu-patulku marlaja paa-karrijalku, manulpalu-nyanu wangkanja-yanu, “Nyiya-piya nyampuju wati? Purda-nyanyi kapala mayawunparlu manu ngapangku wilji-wangurlu ngula-palangu wangkanjarla rdamu-pakarnu.” \s1 Jijajirli-palangu parlpuru-manu wati-jarra juju panu-kurlu-jarra \r Mark 5.1-20, Luke 8.26-39 \p \v 28 Ngula Jijaji yanurnu murrarninginti mangkururla wiringka, ngulaju yukajarra yalirla ngurungka yirdingkaju Karajarla. Yalirlaju-palangu wati-jarra parlu-pungu kuja-pala wilypi-pardinjarla yanurnu pirnki-ngirli yangka kuja kalalu milyingka yirrarnu yapa yurnunurruju. Wati-jarrarluju-pala juju ngawungawu mardarnu palkangka, manu-pala nyinaja kulu-palka-jarra. Kulalpalu yapaju wapanja-yanu yali-wana yirdiyirla. Lani-jarrijalpalu-palangu kajikalu-jana nganta pakarni. \v 29 Ngula wati-jarrarlu-pala nyangu Jijaji, waa-manu-palarla, “Nyarrpa-maninpa-jarrangku! Nyuntujunpa Ngalapi-nyanu Kaatu-kurlangu. Manngu-nyangulparlijarra kula-nganta yungunpa-jarrangku pakakarlarra ngaka. Yanurnunpa-jarrangku mayi nyampu-kurra yungunpa-jarrangku pakarni jalangu?” \v 30 Ngula-purujulpalu turnu-juku karrija wurnturu-karrikarri panu-jarlu nguurrnguurrpaju ngarninja-karra, manu kujalpalu-jana nguurrnguurrpakungarduyurlu yapangku jina-mardarnu. \v 31 Ngula-jangka, jujujulurla wangkaja Jijajiki, “Nyuntulurlu kajinpa-nganpa wilypi-maninjarla yilyamirra wati nyampu-jarra-ngurlu, yilyaya-nganpa yali-kirra nguurrnguurrpa-kurra yungurnalu-jana yaarl-yuka palkangka.” \p \v 32 Junga-juku, Jijaji-jana wangkaja, “Ngulaju ngula-juku. Yaarl-yukayalu-jana nguurrnguurrpaku!” Ngula-jangka, jujujulu-jana jurnta wilypi-pardija wati-jarraku, yaarl-yukajalkulu-jana nguurrnguurrpakuju. Ngula-jangkaju, junga-juku, nguurrnguurrpa-watiji ngaamalyamalya rdakardaka-parnkanja-yanulu pamarrparla kaninjarra-kari ngapa-kurra. Ngulajulu muku julyurl-wantija ngapa-kurra. Tarnngajukulu yukanjarla palijalku yalirla-juku ngapangka. \p \v 33 Yangka yapangku, kujalpalu-jana nguurrnguurrpa jina-mardarnu, ngula-patujulu pina-parnkaja kirri-kirra nyanungurra-nyangu-kurra, ngulangkujulu-jana muku yimi-ngarrurnu panu-kariki yapaku yangka-jarra wati-jarra manu nguurrnguurrpa-patu kujalu palija ngapangka. \v 34 Ngula-jangka, yanurnulurla Jijajiki yaninjarni-kirraku yangka kirri-wardingki-patu. Kujalu nyangu, ngulakujulurla ngarrurda-jarrinjarla wangkaja, “Wiyarrpa-nganpa yampiya! Yanta nyampu-ngurlu nguru-ngurluju!” \c 9 \s1 Jijajirli parlpuru-manu tarlu wapanja-wangu \r Mark 2.12, Luke 5.17-26 \p \v 1 Ngaka-karirlalku Jijaji warrkarnu pawurtu-kurra, manu pina-yanurnu mangkuru Kaliliyi-wana kirri-kirraju Kapurniya-kurra jurrku-kurra kujalpa yalirla tarnnga nyinaja. \v 2 Wurra-juku kujalpa Jijajiji nyinaja ngurungka, ngula-puruju yapa-patu-karirlijilpalurla kangurnu tarlu wapanja-wangu pangkarrarla. Kuja-jana Jijajirli nyangu, wangkaja-nyanu kanunju-kariji, “Nyampu tarlu manu nyanungu-nyangu puntu, ngulaju kajulu ngajuku wala nyinami yungurna parlpuru-mani.” Jijaji wangkajarla nyampuku tarluku, “Ngajuku marlpa, kula lani-jarriya! Kujanparla karlirr-yanu jurnta Kaatuku wilji-wiyi, ngulaju ngula-juku. Ngajulurlu karnangku majumajuju jurnta maninjarla kijirni.” \p \v 3 Ngulangka ngalya-karilpalu nyinaja kuruwarrikingarduyu-patu. Purda-nyangulu Jijaji wangkanja-kurra, manulu-nyanu wangkaja kanunju-kariji, “Nyampuju wati kulalparla kuja wangkayarla, lawa! Kaatulku kuja kanyanu ngarrirni nganta.” \p \v 4 Jijajirlilpa-jana miyalurlu manu, manu nyangulpa-jana miyalurlu kujalpalurla miyalu kanunju-kari nginji-wangkaja. Ngula-jangka-jana wangkajalku, “Nyarrpa-yijala kankujulu kujaju nginji-wangkami? \v 5 Nyarrpa kankulu nyurrurlarlu manngu-nyanyi? Nyarrpa-manirna nyampu tarluju? Kajikarnarla mayi wangka yangka kujarnarla majumajuju jurnta maninjarla kujurnu? Kajikarna mayi karrinja-yirrarninjarla wapanjaku ngurrju-mani? \v 6 Ngajujurna Yapa-nyayirni-wangu Kaatu-kurlangu. Kaaturluju ngajuju yilyajarni yartarnarri-kirli yungurna-jana ngajurlangurlu majumaju jurnta kijirni yapakuju. Jalangu yungurna tarlu nyampuju parlpuru-mani yungunkujulu ngaju milya-pinyilki.” \p Junga-juku, Jijaji wangkajarla tarluku, “Ngaju karnangku wangka, karrinja-pardiya, manu pangkarrangku manta nyuntu-nyangu, ngula-kurluju ngurra-kurralku pina-yanta!” \v 7 Junga-juku, tarlu-jangkaju karrinja-pardija, manu ngula-jangkaju pina-yanu ngurra nyanungu-nyangu-kurra. \v 8 Kujalu yapangku nyangu wati karrinja-pardinja-kurra, mukulu lani-jarrija. Milya-pungulkulu kujarla Kaaturlu yungu Jijajikiji yartarnarri parlpuru-maninjaku yapakuju. Kujarlanya, yalirlajukulurla Kaatukuju pulka-pungu. \s1 Jijajirli yajarnu wati yirdiji Matiyu \r Mark 2.13-17, Luke 5.27-32 \p \v 9 Yali-jangkaju yampija nguru yaliji, manulpa yaninjarni yanu yirdiyi-wanaju. Kamparrurla yirdiyirla, yuwarli-pardulpa tala-kurlangu karrija wupuju-pardu, ngulangkajulpa wati warrki-jarrija kaninjarni yirdiji Matiyu, ngulaju tala puntarninjakungarduyu. Kuja Jijaji yaninja-yanurnu, parlu-pungu Matiyu warrki-jarrinja-kurra, ngularla wangkaja Jijaji, “Matiyu, ngajuju puraya, manu kurdungurlu-jarriya ngaju-nyangu!” Junga-juku, Matiyuju karrinja-pardija, Jijajilki puraja. \p \v 10 Ngula-jangkaju, Jijajiji yanu Matiyu-kurlangu-kurra ngurra-kurra miyiki ngarninjaku. Ngulangkaju-jana jirrnganja ngarnu miyi kurdungurlu-patuku nyanungu-nyanguku manu ngalya-kariki yapaku tala puntarninjakungarduyu-patuku Matiyu-piyaku manu ngalya-kariki yapaku majuku yangka-patuku kuja kalalu-jana punku-pajurnu. \v 11 Ngalya-kari yapa Paraji-patu, ngulangka-yijalalpalu nyinaja yuwarlirla. Ngulangkujulpalu-jana lirlki-nyangu Jijaji jirrnganja ngarninja-kurra. Nyampu-paturlu Paraji-paturlulu-jana payurnu Jijaji-kirlangu kurdungurlu-patuju, “Nyiyaku kajana nyuntu-nyangurlu tiijarlu jirrnganja ngarni nyampurrakuju maju-patuku?” \p \v 12 Jijajirli purda-nyangu-jana wangkanja-kurra Paraji-patu, ngulakuju-jana wangkajalku nyanunguju, “Ngurrju yapa kula kalu yani ngangkayi-kirli-kirra, kula nyiyaku? Kala nyurnu-nyayirni kajilpalu yantarla ngangkayi-kirli-kirra, ngulaju ngula-juku. \v 13 Ngajurna ngangayi-kirli-piya Kaatu-kurlangu. Yanurnu kujarna ngaju nyampu-kurra walya-kurra, ngulaju kula yapaku ngurrjuku yajarninjakuju. Kala ngarirna yanurnu yapaku maju-panuku yajarninjakuju yungulurla pina-yanirni Kaatukuju. Ngula-warnuju yantalu, manulu miimii-nyangka yangkaju jaru kuja Kaaturlu yirri-puraja Payipulurla nyurru-wiyi. Kujanya Kaatuju wangkaja: \q1 ‘Nyurru-wiyirna-nyarra wangkaja nyurrurla yapaku purranjaku jiyipiki manu pulukuku warlungkaju yinjaku ngajuku. Kala jalangurlu yungurna-nyarra wangka yungulpankulu-jana mari-jarrinjarla ngurrju nyinakarla yapa ngalya-kariki.’”\x * \xo 9:13 \xt Nyangka Hosea 6.6 \x* \s1 Yapangkulu japurnu Jijaji, ‘Mangarri mayirlipa yampimi ngarninja-wangurlu, ngula-jangkarlu yungurlipa jungarnirli Kaatu purami?’ \r Mark 2.18-22, Luke 5.33-39 \p \v 14 Ngaka-karilki, ngalya-kari Jaanu-kurlangu kurdungurlu-patu yanurnulurla Jijajiki, manulu payurnu nyanunguju, “Kaatu-kurlangukungarnti purlapakungarnti, nganimpa Jaanu-kurlangu-patu manu yangka Paraji-patu, nyinami karnalu miyi ngarninja-wangu parra wiri munga wiri yungurnalurla Kaatuku yati-wangka. Kala nyiya-jangkarlulku-yijala kalu nyuntu-nyangurluju kurdungurlu-paturlu mangarriji kutu ngarni?” \p \v 15 Jijajirli-jana jangku-manu, “Jaanu-kurlangu-paturlu manu yangka Paraji-kirlangu-paturlu kalu purami-jiki kuruwarri Mujuju-kurlangu. Kala kurdungurlu-paturlu ngaju-nyangurlu kalu purami kuruwarri ngaju-nyangu jalangu-warnuju. Nyampuju yimi-nyayirni-wangu yungurna-nyarra yirri-pura yupukarra-kurlu yungunkulu pinalku nyina kuruwarri ngaju-nyangukuju. Watingki nganangku-puka kaji mani karnta nyanungu-parnta, ngulakungarntirliji kajana yirrarni kurapaka-wiyi nyanungu-nyanguku puntu-watiki yungulu ngarni. Ngula kaji palka-juku nyina yangkaju wati, ngarni-jiki kalu ngampurrparlu puntu-watirli nyanungu-nyangurlu. Kulalpalu-nyanu ngarninja-wangu-mantarla. Ngakarrangakarra marda yangkaju wati kapulu-jana yapangku puntu-patukuju jurnta kanyilki. Ngula-jangkaju kapulu-nyanu mangarri-wangu-manilki maringkiji.” \p \v 16 Jijaji-jana yarda wangkaja, “Nyampuju yimi-nyayirni-wangu yungurna-nyarra yirri-pura jinajina-kurlu nyurru-warnu-kurlu yungunkulu pinalku nyina kuruwarri ngaju-nyangukuju. Nyurru-warnukuju rdilypirrpakuju jinajinakuju, kulalparla nganangku jalangu-warnu jinta-maninjarla parnta-yirrakarla wita-kariji pijijiji. Kajilpa yapangku parnta-yirrakarla jalangu-warnu pijiji nyurru-warnurla jinajinarla, ngula-jangka kajika wita-jarrimi pijijiji paljirninja-warnuju, ngulangkuju kajika yangka parnta-yirrarninja-warnurlu yarda wantiki-mani rdilypirrpaju, kajika larra-pajirninja-yani jinajinaju.” \p \v 17 Jijaji-jana yarda wangkaja, “Nyampuju yimi-nyayirni-wangu yungurna-nyarra yirri-pura pama-kurlu jalangu-warnu-kurlu yungunkulu pinalku nyina kuruwarri ngaju-nyangukuju. Kulalpa nganangku-puka winjikarla jalangu-warnu pama yakuju-piya-kurra nyurru-warnu-kurra pilikutu-kurlangu-kurra pinti-kirra pama-kurlangu-kurraju. Kajilpa pama winjikarla nyurru-warnu-kurra yakuju-piya-kurra, ngulaju kajika lirrinjarla rdurl-pardi yakuju-piyaju. Ngula-jangkaju, pama kajika karli walya-kurralku. Kala jalangu-warnu pama, yapangkujulpa winjikarla jalangu-warnu-kurra yakuju-piya-kurraju yungu ngaka ngarni ngurrju-juku.” Kujanya-jana Jijajiji wangkaja yungulu purami kuruwarri nyanungu-nyangu-mipa. \s1 Yimi nyampu ngulaju wati-kirli Jayiruju-kurlu, manu yimi-kari ngulaju karnta-kurlu nyurnu-nyayirni-kirli \r Mark 5.21-43, Luke 8.40-56 \p \v 18 Wurra-juku kujalpa-jana Jijaji wangkaja-juku yapa-patukuju, watirla yanurnu nyanungu kujalpa nyinaja Juwu ngulaju jaajikingarduyu wiri. Ngulajurla yaninjarla kamparru-kirli mirdijirrpijirrpi-jarrinjarla parntarrinjunu wangkanjakungarnti. Wangkajarla Jijajiki, “Jalangu, ngajujurna kirda-puka-jarrija kanangkaku! Yantarni nyurnuku yungunpa marnpirni yungu wankarulku nyinami!” \p \v 19 Junga-juku, Jijajiji karrinjarla yanulku wati-kirli, manu nyanungu-nyangu kurdungurlu-paturlulu-jana puraja nyanungu-jarra. \p \v 20-21 Ngula-puruju karntangku jintangku purdangirli-wanarlu puranja-yanu Jijajiji, ngulajulpa nyinaja nyurnu wiri yalyukupurda kaninjarni palkangka. Ngulajulpa nyinaja nyurnu yalyukupurda kujalpa warrarda karlinja-yanu 12-palaku yulyurrpuku. Ngula-jangkaju, wangkaja-nyanu karntaju, “Kajilparna marnpikarla kanunju-warnu Jijaji-kirlangu jurnarrpa, ngulaju kajikarnarla marlaja ngurrju-jarri pina.” Junga-juku, jurnarrpalku marnpurnu Jijaji-kirlangu. \p \v 22 Warrukirdikirdi-jarrinjarla karntalku nyangu Jijajirli. Jijajiji wangkajarla karntakuju, “Kulalpanpaju lani-jarriyarla ngajuku, wiyarrpa. Nyuntunpaju marlaja parlpuru-jarrija pina kujanpaju wala nyinaja ngajuku.” Junga-juku yalirla-juku karntaju ngurrju-jarrija. \p \v 23 Ngula-jangkaju, Jijaji yanurnulku wati wiri-kirlangu yuwarli-kirra, kujalpa yalirla yurntalu-nyanu nyurnu ngunaja kuja nyurru-juku lawa-jarrija. Kuja yukajarra yuwarli-kirraju, nyangu-jana ngalya-kari yapa kujalpalu-nyanu waarr-pakarnu maringki, manu panu-karirlangu yangka kujalpalu juturnu kurlumpurrngu wita-piya-kurlurlu\f + \fr 9:23 \ft flutes \f* \v 24 Jijaji-jana wangkajalku, “Nyurrurla yapa-patu, nyampu-ngurlujulu yanta! Lawa, kula kirda-puka-jarrija, jarda-jala-ngarra-ka ngunami nyampuju kurduju!” Kuja-kurraku wangkanja-kurraku, yinkalkulurla ngarlarrija Jijajiki. \v 25 Ngula-jangka, muku-jana yilyaja yarlu-kurra yitirli-kirra. Ngula-jangkaju, Jijaji yanu ruumu-pardu-kari-kirra yalirla kujalpa yurntalu-nyanu Jayiruju-kurlangu ngunaja turdurr-ngunanja-warnu. Jijajirla yarnkaja rdakaku, manu yangkaju wati-kirlangu yurntalu-nyanu karrinja-pardijalku. \v 26 Ngula Jijajirli wati-kirlangu yurntalu-nyanu wankaru-manu, yimiji nguru-wanaju warru yanu. \s1 Jijajirli-palangu parlpuru-manu wati milkari-jarra \p \v 27 Jijajiji pardijarralku kirri-ngirliji, yalirla kuja wankaru-manu wati-kirlangu yurntalpa. Kujalpa wapanja-yanu-juku, milkari-jarrarlu wati-jarrarlu purdangirli puranja-yanurnu-pala Jijajiji, purlanja-yanulpa-palarla, “Nyuntu, Tapiti-kirlangu ngalapi-nyanu, mari-jarrinjarla-jarrangku ngurrju nyinaka ngajarraku!” \p \v 28 Yukajarralku Jijajiji kaninjarni yuwarli-kirra, manu milkari-jarrarlu-pala purajarra-juku kaninjarra yuwarli-kirraju. Jijajirli-palangu payurnulku, “Nyarrpa kanpala-nyanu manngu-nyanyi yungurnangkupala mayi parlpuru-mani?” \p Jangku-manu-pala Jijajiji, “Yuwayi, Warlalja-Wiri! Ngajarraju karlijarrangku wala nyina nyuntukuju yungunpa-jarrangku parlpuru-mani.” \p \v 29 Marnpurnulku-palangu milpa-jarraju Jijajirliji, manu-palangu wangkaja nyanungu-jarrakuju, “Kujanpajupala ngajukuju wala nyinaja, jalangurlu-juku kanpala nyanyilki.” \v 30 Junga-juku, nyangulku-pala wati-jarrarluju. Jijaji-palangu pututu-pinjarla wangkaja, “Yimi-ngarrirninja-wangu-pala yanta yapa-kurra kujarnangkupala nyanjaku ngurrju-manu milkari-warnuju.” \p \v 31 Kula-pala purda-nyangu Jijaji wati-jarrarluju. Parnkaja-pala, manulu-jana yapakuju warru yimi-ngarrurnu kuja Jijajirli-palangu milpa nyanjaku ngurrju-manu. \s1 Jijajirli parlpuru-manu wati wangkanja-wangu \p \v 32 Yuwayi, kuja-pala pardijarra milkari-jarraju, ngula-palangu Jijajirli nyanjaku parlpuru-manu, ngula-puruju yapa ngalya-karirlilirla kangurnu wati-kari. Nyampurlu watingkijilpa juju ngawungawu mardarnu kaninjarni palkangka, ngulangkujulpa wangkanja-wangu-manu. \p \v 33 Jijajirliji jurnta yilyaja juju ngawungawu wati-ngirliji, manu yalirla-juku ngurrju-manu wangkanjaku. Yapangku panungku nyangulkulu wangkanja-kurra, manulurla marlaja paa-karrijalku, manulu-nyanu wangkaja, “Nyampurla ngurungka Yijiralirla, kularlipa ngana nyangu yapa parlpuru-maninjaku yapaju Jijaji-piyarlu.” \p \v 34 Yalirlangurlalpalu karrija Juwu-patu Paraji-patu kujalu Jijaji nyangu ngula parlpuru-manu wati wangkanjaku. Wangkajalkulu-nyanu, “Juju Ngawungkurla yungu ngangkayi yartarnarri Jijajiki, kujarlunyarla juju-patu ngawungawu jurnta yilyaja nyampu wati-ngirliji.” \s1 Jijaji-jana mari-jarrija yapa panu-jarluku \p \v 35 Jijaji kala-jana warru yanu nguru-wana kirri-kari kirri-kari. Kala-jana Yimi Ngurrju warru yirri-puraja Juwu-kurlangurla jaajirlaju. Kala-jana yirri-puraja Yimi Ngurrju-kurlu Kaatu-kurlu kuja-ka Warlalja-Wiri nyina nyiyarningkijarraku. Manu kala-jana parlpuru-manu yapaju nyiyarningkijarrarlu kuja kala-jana maju-manu. \v 36 Ngula kala-jana Jijajirli nyangu yapaju, kala-jana mari-jarrija, kulalpalu-nyanu nyarrparlu warrawarra-kangkarla. Ngula-warnuju, Jijajirlilpa-nyanu manngu-nyangu nginyinginyirla, “Jiyipi-piya kalu nyina yangka kulalpalu-nyanu warrawarra-kangkarla, manu kula kajana nganangku muurl-mardarni pakarninja-kujaku.” \p \v 37 Jijaji-jana wangkajalku nyanungu-nyanguku kurdungurlu-patuku, “Yapalu-jana nyangka! Panu-jarlu kalu nyina. Kaatu kajana ngampurrpa nyina yungu ngantalurla nyanunguku turnu-warnu nyina. Kala warrkini-patu Kaatu-kurlangu, ngari kalu marnkurrpa-puka nyina, kula panu. Nganangku kapu-jana kanja-yanirni Kaatu-kurraju? \v 38 Kujarlanyalu-janarla wangkaya Warlalja-Wiriki Kaatukuju. Payikalu yungu-jana yilyamirni panu-kari warrkini-patu nyampu-kurra yungulu-jana turnu-mani yapa panu, yungulu nyina Kaatu-kurlangurla nyanungu-nyangulku warlalja turnu-warnu.” \c 10 \s1 Jijajirli-jana milarnu nyanungu-nyangu kurdungurlu 12-pala \r Mark 3.13-19, Luke 6.12-16 \p \v 1 Ngula-jangkaju, nyanungu-nyangulku-jana turnu-manu kurdungurlu-patu 12-pala. Yilyanjakungarntirli-jana yartarnarri yungu yungulu-jana parlpuru-mani yapa nyiyarningkijarra-warnu murrumurru, manu yungulu-jana juju maju jurnta yilyami yapakuju. \v 2-4 Nyampurraju yirdiji 12-pala Kurdungurlu Wiriwiri-kirlangu: Jimani (ngulaju kalalu yirdi-kari-pajurnu ‘Piita’), Jimanikipurdangka kukurnu-nyanu Yanturu, Jamaji manu nyanungukupurdangka kukurnu-nyanu Jaanu (nyampu-jarraju-pala ngalapi-nyanu-jarra Jipiti-kirlangu), Pilipi manu Parrjulumu, Tamiji manu Matiyu yangka tala puntarninjakungarduyu, Jamaji ngulaju ngalapi-nyanu Yalpiya-kurlangu, Tardiyu, Jimani ngulaju ‘Kulu-parnta Wita-wangu’, manu Jutuju Yikariya. Nyampurlu Jutujurlu yangka kuja-jana ngaka yimi kangu Juwu-patuku wiriwiriki yungulu puuly-mardarninjarla pinyi Jijaji. \s1 Jijajirli-jana yilyaja Kurdungurlu-patu 12-pala yimi-kirli nyanungu-nyangu-kurlu \r Mark 6.7-13, Luke 9.1-6 \p \v 5 Kujanya-jana yangkaju wangkaja Jijajiji, “Kulalu yanta kirri-kari kirra-kari-kirra Juwu-wangu-patu-kurra nyarrpararla kuja kalu nyina. Manu kulalu yukamirra kirri-kari kirra-kari-kirra yalirla kuja kalu yangka Jamariya-wardingki yapa-patu nyina. \v 6 Yantalu yangka kuja kalu Juwu-patu Yijirali-pinki-mipa yapa-patu nyina. Nyanunguju kalu yangarlu nyina jiyipi-piya kuja kalu nyina jiyipikingarduyu-wangu-juku, kula kajana nganangku warrawarra-kanyi. \v 7 Kajinkili yani yalirra yapa-patuku, wangkayalu-jana kuja, ‘Jalangu kangalpa kutulku yanirni Kaatuju ngalipakuju yungu-ngalpa Warlalja-Wirilki jirrnganja nyina.’ \v 8 Kajili yapa murrumurru nyina, ngulajulu-jana parlpuru-manta. Kajili yapa nyurnu-jarrinjarla pali, ngulajulu-jana pina-wankaru-manta-yijala. Kajili yapangku wijini panu mardarni palkangka, ngulajulu-jana parlpuru-manta. Kajili yapangku mardarni juju ngawungawu kaninjarni palkangka, parlpuru-maninjarlalu-jana wilypi-maninjarla jurnta yilyaya. Ngajulurlurna-nyarra yungu ngaju-nyangu yartarnarri jutu-kurra. Manu kajinkili-jana parlpuru-mani yapa, kulalu-jana pina payika yungu ngantalu-nyarra nyiyarningkijarra nyanungurlulku pina-yinyi nyurrurlakuju. \v 9 Ngarili yanta tala-wangu wirrijirla-wangu. \v 10 Wurnakungarntirli kulalu-nyanu jarnkujarnku manta yakuju nyurrurlarluju, manu kulalu-nyanu jarnkujarnku manta jaati jinta-kari manu jamana-kurlangu jirrama-kari, lawa. Yantalu kuja-juku palkangka kuja kankulu jaati mardarni. Kulalu-nyanu jarnkujarnku manta watiya jukati jinta-kari nyurrurlarluju, lawa. Kuja kankujulu ngajuluku warrki-jarri, yapa ngalya-karirli kapulu-nyarra warrawarra-kanyi kuja kankulu nyiyarlangukupurda-jarrimi. \p \v 11 “Kajinkili yukamirra kirri-kirraju, ngulajulu-jana yapaku ngurrjuku-wiyi warru nyangka. Parlu-pinjarla, ngulajulu nyinaka manu ngunaya yalumpurla-juku jintangka ngurrangkaju. Ngurra-kari ngurra-kari-wangulu nyinaya jintangka-kirli kajinkili yarnkamirra yarda. \v 12-13 Kajinkili yukami yuwarlirla, yukanjakungarntiji wangkayalu-jana kuja yapa-patukuju, ‘Marlajalurla nyinaya ngurrju rarralypa Kaatukuju!’ Yangka yapa-patu yinya yuwarlirla, kajili-nyarra ngurrju nyina pululu, ngulajulu-janarla payika Kaatu yungu-jana warrawarra-kanyi. Kala kajili-nyarra yinya yapa nyurunyuru-jarri, kulalu-janarla payika! \v 14 Kajili-nyarra wapirdi nyanjarla purda-nyanja-wangurlu pina-yilyami manu juwa-kijirni, ngulaju yampiyalu-jana. Yantalu-jana jurnta. Mamparl-pinja-warnurlaju, ngulajulu-jana walya jangkardu lurlurl-pungka wirliya-kurlangu-jangka. Kujarluju kapunkulu-jana milki-yirrarni kuja kajana Kaatuju kulu nyina. \v 15 Nyurrurlarlu, purda-nyangkajulu! Nyurru-wiyi yapa-patu yangka Jatama-wardingki-patu manu Kumarra-wardingki-patu kalalu punku-nyayirni nyinaja. Kala ngakalku yangka parra-nyayirni-wangurla, miimii-nyanyi kapu-jana ngurrju marda, punku marda. Kapu-jana maju-mani wita ngari. Kala yinya yapa-paturlu kajili-nyarra mamparl-pinyi, parra-nyayirni-wangurla Kaaturlu kapu-jana maju-mani karrikarri-wangurlu. \p \v 16 Nyurrurlaju kankulu nyina pululu-nyayirni jiyipi-piya. Ngajulurlu karna-nyarra yilya nyampu ngurra-kari ngurra-kari-kirra. Yapa-patu yinya ngulaju panu-nyayirni kalu nyina warnapari kulu-parnta-piya. Kulalu-nyarra yulkami, kapulu-nyarra mirrimirri-jarrimi pinjaku nyurrurlaku. Kuja-kujakulu-nyanu warrawarra-kangka, manulu jungarni-jiki nyinaya tarnnga-juku! \v 17 Palju warrawarra-kangkalu-nyanu! Kapulu-nyarra jangkardurnu yani, manu kapulu-nyarra puuly-mardarninjarla jirri-kanyi kuwurtu-kurra nyanungu-nyangu-kurra. Manu kapulu-nyarra ngalyipi-piyarlu pakarni jaaji-kari jaaji-karirla. \v 18 Yangka kuja kankujulu nyurrurlarlu ngaju purami, kujarlaju kapulu-nyarra karrinja-yirrarni kulkurru-jarra kingi-kari kingi-karirla manu wiriwirirla yangka watikingarduyurla. Ngulangkanya kapunkulu-jana yimi-ngarrirni Yimi Ngurrju ngaju-kurlu manu Juwu-wangu-paturlanguku. \v 19-20 Yangka kajili-nyarra jangkardurnu yani maninjaku nyurrurlaku yungulu-nyarra kanyi kuwurtu-kurra, ngulaju mirrmirr-karrinja-wangulu karriya wangkanjakungarntiji. Kulankulu-jana nyurrurla-nyangu jaru wangkami, kala Kaatu-kurlangu. Kapu-nyarra yinyi wangkanjakungarntiki, kapunkulurla marlaja wangkami Pirlirrpaku Kaatu-kurlanguku. \p \v 21 “Ngula-puru-juku papardi-nyanu-kari papardi-nyanu-karirli kapulu-jana jikajika-jarrinjarla yinyi kukurnu-nyanu-kari kukurnu-nyanu-kari yurrkunyukuju pakarninjakungarntiji ngulaju milyi-kirra-pinangu. Manu ngula-jangkaju, kirda-nyanu-kari kirda-nyanu-karirli kapulu-jana jikajika-jarrinjarla yinyi nyanungu-nyangu kurdukurdu. Manu ngula-jangkaju, kurdukurdurlu kapulu-jana jikajika-jarrinjarla ngati-nyanu-kari ngati-nyanu-kari manu kirda-nyanu-kari kirda-nyanu-kari yinyi pakarninjakuju milyi-kirra-pinangu-juku. \v 22 Ngaju-nyangu kuja kankulu nyina, ngulakuju kapulu-nyarra tarnnga-juku nyurunyuru-jarri yapa jintawarlayi. Kala ngana-puka kajilpaju wala-juku nyinakarla ngajuku jikajika-jarrinja-wanguju, Kaaturlu kajika muurlparlu mardarni kujanguju yapa yungurla jirrnganja nyinami tarnnga. \v 23 Kajili-nyarra yapangku murrumurru-mani kirringka, ngulajulu-jana jurnta wuruly-parnkaya, manulu yanta kirri-kari-kirra. Nyampu karna-nyarra yirri-purami nyurrurlakuju yijardu-nyayirni. Ngaju yangka Kaatu-kurlangu Yapa-nyayirni-wangu ngulaju kapurna yanirni nyampu-kurra ngaka yartarnarri wiri-kirli. Ngulakungarntirliji nyurrurlarlu kapunkulu lawa-maninja-yani-juku ngaju-nyangu warrkiji kujarna-nyarra ngajulurlu yungu nyurrurlaku. Kapunkulu warrurnu yani yimi-ngarrirninjarla Kaatu-kurlangu-kurlu nguru-nyayirni-wangu-kurlu yapa-patukuju Yijiralirla kirri-paturlaju. \p \v 24 “Ngajujulu purda-nyangka! Kurdu wirriya ngana-puka kulalparla wiri nyinakarla tiija nyanungu-nyangukuju, lawa. Manu warrkini wati ngana-puka kulalparla wiri nyinakarla nyanungu-nyangu paajuku, lawa. \v 25 Yalirli kurdu wirriyarlu, purda-nyanyi-ka tiija yungu-ngarra nyina tiija-piyalku. Manu yalirli warrkini watingki, purda-nyanyi-ka nyanungu-nyangu paaju yungu nganta nyanungu-piyalku nyina. Nyurrurla 12-pala wati, ngaju-nyangu kankujulu nyina warlalja, yungulpankujulu purda-nyangkarlarra ngaju yungunkulu nyina ngaju-piya-yijala. Yapa-karirli kajulu ngajuju nganta ngarrirni ‘Pirljipu’ yirdi Juju Ngawu-kurlangu. Purda-nyanyi mayi kankulu kapulu-nyarra nyurrurlaju yampimi maju-pajirninja-wangurlu? Lawa! Kapulu-nyarra ngaju-piya-wangu maju-pajirni-nyayirni yirdi-kari yirdi-kari Juju Ngawu-kurlanguju!” \s1 Lani-jarriyalurla Kaatu-mipaku \r Luke 12.2-7 \p \v 26 Wangkajalku-jana Jijajiji nyanungu-nyangu kurdungulu-patuku, “Kulalpa-nyanu nganangku nyiyarlangu wuruly-mardakarla Kaatu-kujaku, lawa. Kapu jungangku palka-maninjarla nyanyi. Kujarlaju, kulalu-jana lani-jarriya yapa-patuku kajili-nyarra yanirni murrumurru-maninjaku nyurrurlaku. \v 27 Nyampurra karna-nyarra ngajulurlu jungarni-mani wurulyparlu yungunkulu-jana nyurrurlarluju yaninjarla yimi-ngarrirni jaru nyampurra yarlungka. \v 28 Kujarlaju, kulalu-jana lani-jarriya yapa-patukuju kajili-nyarra jangkardu yanirni pakarninjaku nyurrurlaku. Kajikalu-nyarra palka-mipa pakarni. Kala kulalpalu-nyarra pirlirrpa pakakarlarra. Kaatu-miparlu kajika-nyarra palka manu pirlirrpa kijirni yali warlu wiri-kirra. Ngula-warnunya nyurrurlalpankulurla lani-jarriyarla jintaku Kaatu-mipaku. \v 29 Jurlpu witawitaju kuja kankulu mani japungkaju talangku witangku, ngulaju Kaaturlu-juku kajana ngularraju muku milya-pinyi. Warrarda kajana manngu-nyanyi tarnngangku-juku wajawaja-maninja-wangurlu. Kaji jinta wanti walya-kurra manu palimirralku, Kaaturlu-juku-ka mari-jarrinjarla milya-pinyi. \v 30-31 Yuwayi, Kaatu kanyarra yulkami-nyayirni nyurrurlakuju jurlpu-piya-wanguku. Milya-pinyi-nyayirni kanyarra. Nyajangu kankulu marnilpa mardarni jurrungkaju? Ngularlangu kanyarra Kaaturlu milya-pinyi-jala! Ngula-warnunya kulalu lani-jarriya yapa-kari-kijaku kajili-nyarra marda yapa jangkardu yanirni pinjaku nyurrurlaku.” \s1 Yapa-kariki yungulparlipa-jana yimi-ngarrikarla kuja karlipa pura Jijaji Kiraji \r Luke 12.8-9 \p \v 32 Ngula-jangkaju, Jijaji wangkajalku-jana, “Nganangku-puka kuja kanyanu ngarrirni kurdungurlu warrajarlu, ngakaju kajirna ngaju nyina ngaju-nyangu Kirdarna-kurlangurla kankarlarra, kapurnarla wangka, ‘Nyampurlu yapangkulpaju warrarda puraja ngajuju yijardurlu.’ \v 33 Jalangu, yapangku ngalya-karirli kalu-nyanu ngurrpa-pajirni nganta ngajukuju. Ngaka-pardu-karirla kajirna ngajulu nyina Kirdana-kurlangurla, kapurnarla kuja wangka, ‘Ngajulurlu kula karna-jana milya-pinyi nyampurraju yapa.’” \s1 Jijajiki kapulurla yapaju marlaja wiljiwilji-jarri \r Luke 12.51-53, 14.26-27 \p \v 34 Yali-jangkaju, Jijaji-jana wangkaja, “Marda kankujulu nyurrurla-paturlu yapangku rampal-manngu-nyanyi ngajulu ngantarna yanurnu nguru nyampu-kurra yungujulu yapa marlaja nyinami rarralypa jintangka-juku. Ngulaju marda junga. Ngajurna yanurnu nyampu-kurra yungunkujulu nyurrurla yapa wala nyinami ngajukuju. Kujarlanya, yapa ngalya-kariji kapulu-nyarra kulu-jarri-nyayirni. \q1 \v 35 ‘Ngalapi-nyanurlu kapulu-jana wiljiwilji-mani kirdarna-nyanu, manu yurntalu-nyanurlu kapulu-jana wiljiwilji-mani ngati-nyanu, manu kapulu-jana karntakarntarlu wiljiwilji-mani kanajardu nyanungu-nyangu. \v 36 Yapa warlalja kuja kalu wati-kirlangurla yuwarlirla nguna, kapulu wiljiwilji-maninjarla pakarni yaliji wati.’\x * \xo 10:36 \xt Nyangka Micah 7.6 \x* \p \v 37 “Ngana-puka kajilpa-jana yulkayarla-juku nyanungukupalanguku warlaljaku jaji-pirdiki manu ngati-pirdiki manu kurdukurdu nyanungu-nyanguku, ngulaju ngula-juku. Kala kajilpa-nyanu ngampurrpa purda-nyangkarla yunguju kurdungurlu-jarrinjarla nyina ngaju-nyangulku, ngulaju kamparruju ngulakungarntijilpaju yulkayarla-wiyi karrikarri-wangu-nyayirni yangka yapa ngalya-kari-piya-wanguku. \v 38 Kajilpanpa ngampurrpa nyinakarla yaninjarla palinjaku ngaju-wanaku, ngulaju ngurrju. Yantarni manu nyinakaju ngaju-nyangu kurdungurlu. Kala kajinpa ngampurrpa-wangu nyinami palinjaku ngaju-wanaku, ngulaju kulalpanpaju nyarrpakulku nyinakarla kurdungurluju ngajukuju. \v 39 Nganangku-puka yapangku kajilpa-nyanu puta mardakarla muurlparlu palinja-kujaku nyanungu-miparlu, ngulaju kajika palimi-jiki. Kala kajilpa-nyanu yungkarla ngaju-kurra, ngulaju kajikaju marlaja nyinami wankaru-juku. \p \v 40 “Nganangku-puka yapangku kaji-nyarra ngurra nyanungu-nyangu-kurra kanyi, ngulangkuju kaju ngajurlangu kanyi. Manu nganangku-puka yapangku kajiji kanyi ngurra nyanungu-nyangu-kurra, ngulangkuju-ka kanyi Kaaturlangu kujaju yilyajarni ngaju. \v 41 Yapa nganangku-puka kaji kanyi jarukungarduyu Kaatu-kurlangu ngurra nyanungu-nyangu-kurra yungu-ngarra yalirla nguna, Kaaturlu kapurla yinyi warntarri jurrku-juku yali jarukungarduyu-piyaku. Manu kaji wati ngana-puka nyinanja-yani ngurrju-juku, manu kaji wati-karirli yajarninjarla kanyi yali wati ngurrju ngurra nyanungu-nyangu-kurra, Kaaturlu kapurla yinyi warntarri jurrku-juku yali wati ngurrju-piyaku. \v 42 Ngajulurlu karna-nyarra yijardurlu yimi-ngarrirni. Kajiji nganangku-puka yapangku ngajulu purami kurdu-piyarlu, manu kajirla yapa-karirli yinyi yaliki kurdungurluku ngapa walyka ngarninjaku, Kaaturlu kapurla yinyi yali yinja-warnukuju warntarri.” \c 11 \s1 Yimi Jijaji-kirli manu Jaanu Papitaji-kirli \r Luke 7.18-35 \p \v 1 Kuja-jana lawa-jarrijalku nyiyarningkijarraku nyampurraku pinarri-maninjaku, ngula-jangka-jana ngula-ngurlu jirrnganja yanu kurdungurlu-patuku kirri-patu-kurra ngula kalu karrimi Kaliliyirla, ngula yungu-jana nganta nyanungurlu pinarri-mani manu yimi-ngarrirni yapa-patuku ngalya-kariki Kaatu-kurlu. \p \v 2 Ngula-puru, Jaanu Papitajijilpa kaninjarni rdakungka nyinaja, kala wurrangku nyanungurluju manngu-nyangu ngulalpa jinta yirdi ‘Kiraji’ nyiyarningkijarrarlajinta warrki-jarrija. Ngula-jangkarlu-jana nyanungurlu yilyaja panu-kari nyanungu-nyangu kurdungurlu-patuju payirninjaku Jijajiki. \v 3 Yanurnulurla Jijajiki, manulu payurnu, “Wati yirdi ‘Kiraji’ kapu yanirni Kaatu-kurlangu-jangka walya nyampu-kurra. Ngulanya mayinpa nyuntuju, marda pardarni-jiki mayirnalurla kaji jinta-kari wati-kari yanirni?” \p \v 4 Jijajirli-jana yalu-manu, “Kulparilirla yanta Jaanuku, manulurla nyanunguku yimi-ngarrika nyiyarningkijarra ngula kankujulu purda-nyanyi wangkanja-kurra manu kankujulu nyanyi ngurrju warrki-jarrinja-kurra. \v 5 Ngajulurlajinta, pampangku yapangku kalu nyanyilki, mataju kalu wapamilki, yapa ngula kalu wijini-kirli panu-kurlu nyinami, ngulaju kalu ngurrjulku karalypalku-yijala nyinami. Yapangku jiilykingki kalu purda-nyanyilki, manu yapa ngulalu lawa-jarrija, ngulaju kajulu marlaja wankaru-jarrimilki. Ngajulurlu karna-jana yimi-ngarrirnirlangu Yimi Ngurrju yapaku nyiyarningkijarra-wangu-kurluku marlajarraku. \v 6 Yapa ngula kajulu ngajuluku yijardu-nyayirni ngungkurr-nyinami kapuru nyinanja-wangu, ngulaju kalurla Kaatuku marlaja nyina wardinyi-nyayirni!” \p \v 7 Ngula-jangka, Jaanu-kurlangu kurdungurlu-patu yampinjarla kulpari yanulurla rdaku-kurra kujalpa Jaanu nyinaja. Ngula-jangkaju, Jijaji-jana nyampu wangkaja Jaanu-kurlu panu-kariki yapaku kujalpalu karrija yalumpurla, “Wayinkili! Kamparru-wiyi rdakukungarnti, Jaanu kujalpa nyinaja manangkarrarla-wiyi, nyiya-kunkulurla nyurrurlaju yanu yinya-kurraju nyanjakuju? Manngu-nyangu mayinkili rampaku nganta nyanunguju, marna kirrirdimpayi-piya kuja-ka warlpangku nyampu-wana manu yinya-wana kijirni? Lawa, manngu-nyangunkulu Jaanuju pirrjirdi-nyayirni. \v 8 Kujankulurla nyurrurla yanu yinya-kurra nyanunguku nyanjaku, nyiya-piyakulpankulurla watikiji nyurrurlaju kilyi-jarrija? Warrurnunkulurla marda yapaku ngula-ka jurnarrparla yukami ngurrju-nyayirnirla? Yapangku ngula kalu jurnarrpa ngurrju-nyayirni palkangka mardarni manu nyiyarningkijarra-kurlu, ngulaju kalu nyinami wiriwiri-piya yuwarli wiriwirirla. Kulalpa Jaanu kuja-piya nyinaja! \v 9 Yimi-ngarrikajulu! Watiki nyiya-piyakulpankulurla nyurrurlarluju warrurnu kujankulurla yanu nyanjaku Jaanuku? Kaatu-kurlanguku warrkiniki jarukungarduyuku marda? Yuwayi, junga ngulaju! Jaanuju jarukungarduyu wiri-nyayirni Kaatu-kurlangu ngulaju panu-kari-piya-wangu! \v 10 Yimi Jaanu-kurlu ngulajulpa ngunaja Payipulurla, nyampunya-ka wangka: \q1 ‘Kaatu karla kuja wangkami watiki yirdiki Mijayaku, “Ngaju kapurna nyuntulurla kamparru yilyamirra ngaju-nyangu yimi-kirli yalumpu-kurra nguru-kurra. Yinyarla kapungku nyanungurlu yirdiyi nyuntuku ngurrju-mani yaninjarniki.” ’\x * \xo 11:10 \xt Nyangka Malachi 3.1 \x* \m \v 11 Ngaju karna-nyarra junga nyurrurlaku yimi-ngarrirni yinya Jaanu wiri parrparda-juku watikiji panu-karikiji ngulalpalu nyinaja nyampurla ngurungka nyurru-wiyi. Kala jalangu, Kaatu nyanunguju kajana nyinami Warlalja-Wiri yapa panuku manu kurdukurdurlanguku. Kujarlanya kurdukurduju kalurla wiri-jiki nyina Jaanukuju! \v 12 Jaanurlu-nyarra puta yirri-puraja Kaatu-kurlu yangka kuja kajana Warlalja-Wiri nyina yapakuju. Kala lawa, kulankulu milya-pungu, manu jalangurlangurlu kula kankulu milya-pinyi-jiki Kaatuju. Kujarlaju, panu-karirli kulu-parntarlu kankulu-nyanu wiringki nganta kamparru yirrakarla yungunkulu-jana wiri nganta nyina yapa ngalya-karikiji. \v 13 Nyurru-wiyi, Kaaturlurla yungu kuruwarri Mujujuku, manu wangkaja-jana jarukungarduyu-patuku yungulu yapangku purami kuruwarri manu yimi kujalu yirrarnu pipangka. Ngula-jangka, Jaanu Papitajilki yanurnu manu wangkaja-jana yapaku Kaatu-kurlu kuja-ka Warlalja-Wiri nyina nyiyarningkijarraku. \v 14 Wangkajalu nyanungu-patu kuja, ‘Jarukungarduyu Layija kapu pinarni yani nyampu-kurra nguru-kurra.’ Kujaju junga! Kulalpankulu-jana yimiki nyanungurra-nyanguku kapuru nyinayarla kajirna-nyarra yimi-nyayirni-wangu wangka nyurrurlaku: Jaanuju ngulaju Layija! \v 15 Kuja kankulu nyurrurlarlu langa mardarni purda-nyanja-kurlangu, ngulangkujulu purda-nyangka yirriyirri-nyayirnirli!” \p \v 16 Ngula-jangkaju, Jijaji-jana wangkaja, “Wangkamilki yungurna-nyarra nyurrurlaku yangka yapa kuja kankulu jalangujalangu nyinami nyampurla ngurungka, nyarrpa-piyankulu nyurrurlaju? Warrarda kankulu yunjumu-kari purda-nyanyi kurdukurdu-piyarlu. Kulalpa-nyarra nganangku nyurrurla-patuju nganyuku-mantarla. Nyurrurlaju kurdukurdu-piya kuja kalu turnu-warnu-jarra japu-wana manyu-karri manyumanyurla. Turnu-warnu-patu kalu-jana purlami turnu-warnu-kari-jangkaku: \q1 \v 17 ‘Wayinkilayi! Manyu-karrirlipa! Nyiya-jangkankulu wirntinja-wangu-jarrija kujalparnalu-nyarrarla yunparnu? Kula-ngantankulu-nganpa marlaja wirntiyarla! Kala kujarnalu yirraruyirrarurlu yunparnu nyurnu-kurlangurla malamalarla, wanjarninkili-nganpa jirrnganja yulaja?’ \m Nyurrurlajunkulu yalirra-piya kurdukurdu-piya! \v 18 Kuja Jaanu yanurnu manu-nyarra yimi-ngarrurnu Kaatu-kurlangu, kulalpa yapa ngalya-kari-piya nyinaja, lawa. Kulalpa mangarri ngarnu, manu kulalpa pama ngarnu. Kala nyurrurlarlu panungkunkulu rampal-manngu-nyangu kula-ngantalpa nyanungurlu juju mardarnu palkangka. \v 19 Ngaju Yapa-nyayirni-wangu Kaatu-kurlangu, ngajuju kularna Jaanu-piya. Kujarna nyampu-kurra ngaju yanurnu, ngulajurna tarnngangkuju ngarnu kuyu, mangarri manu pama. Panu yapa kankulu kuja wangkami ngaju-kurlu, ‘Yuwa! Nyangkalu nyampu wati! Ngarninja wita-wangu manu pamarlangu-ka warrarda ngarni! Yipilji kajana jirrnganja nyinami warrkiniki tala puntarninjakungarduyu-patuku, manu panu-karirlanguku yapaku punku-watiki kajana jirrnganja nyina!’ Kujanya kankulu ngaju-kurluju wangkami. Kujarlanya kankulu nyurrurlaju kurdukurdu wita-piya nyina! Ngulajulu kuja-piyaju kutu wangkaya! Ngulaju ngula-juku. Yapa yangka kuja kalurla ngungkurr-nyina Kaatu-kurlanguku yimiki manu kalurla jungarni nyina Kaatuku, ngulangku kalu manngu-nyanyi yaliji Kaatu-kurlangu yimiji junga-nyayirni.” \s1 Jijajirli-jana yapa-patu kurnta-ngarrurnu yangka ngulalpalurla ngungkurr-nyinanja-wangu nyinaja \r Luke 10.13-15 \p \v 20 Jijajirli kala-jana yapa panu muku ngurrju-manu nyurnu-jangka yangka ngulalpalu nyinaja kirri-paturla yirdi-paturla Kurijinirla, Pijatarla, manu Kapurniyarla. Manu nyanungu-paturlulu warraja nyangu kujalpa nyanungurlu Kaatu-kurlangu yartarnarri mardarnu watingki ngangkayi-piya-kurlurlu. Kala tarnnga-jukulpalu nyanungu-patuju nyiyarningkijarrarlaju majumajurlaju wartardi-jarrija, manu kulalu Kaatu pina-yaninjarla yalala-yirrarnu. Ngula-warnu, nyanungurlu-jana yapa yalumpu-patu kurntakurnta-ngarrurnu kujarlu, \v 21 “Yuwa, purda-nyangkajulu! Yapa ngula kalu nyinami Kurijinirla manu Pijatarla, mari-jarri karna-jana, kapu-jana maju-mani Kaaturluju! Ngajurna-jana yapa panu parlpuru-manu kirri-jarrarla nyanungu-nyangu-jarrarla. Kala kulalurla warntarlakuju nyinanjakuju yampinjarla Kaatu-kurra pina-yanu. Kala kajirna-jana yapa panu parlpuru-mantarla kirri-jarrarla Tayangka manu Jirdanarla, ngulangka kapulu yukayarla jurnarrpa ngawungka, manu kapulu-nyanu mapakarla yurlpilyparlu yinngirri yungulu Kaatu yalala-yirrakarla. \v 22 Nyampuju karna-nyarra yirri-pura nyampu junga-nyayirni. Ngaka, parra-nyayirni-wangu-puru kapu-jana Kaaturlu yapa miimii-nyanyi yangka kuja kalurla nyanunguku-japa nyinami. Kapu-jana wita-mipa mari-jarrimi yalumpuku yapaku Taya-wardingkiki manu Jirdana-wardingkiki. Kala Kurijini-wardingki-patu manu Pijata-wardingki-patu, yangka kula kajulu ngungkurr-nyina ngajuku, kula-jana mari-jarrimi, lawa. Kapu-jana maju-mani karrikarri-wangurlu. \v 23 Manu yapa ngula kalu Kapurniyarla nyinami, kapu-jana mayi Kaaturluju nyanungurraju kanyi kankarlarra nguru-nyayirni-wangu-kurra? Lawa! Nyanungurlu kapu-jana nguru manparrpa-kurlangu-kurra kijirni. Ngajurna-jana yapa panu parlpuru-manu kirringka nyanungu-nyangurla. Kala kulalurla warntarlakuju nyinanjakuju yampinjarla Kaatu-kurra pina-yanu. Kajirna ngajulu yantarla nyurru-wiyi kirri-kirra Jatama-kurra,\f + \fr 11:23 \ft Genesis 18-19 \f* majumaju yapa kujalpalu yalumpurla nyinaja, ngulangku marda kajijili yapa-kurra ngurrju-maninja-kurra nyangkarla, manu kajijili ngajulu nyangkarla Kaatu-kurlangu-kurlu yartarnarri-kirli, kapu kirri yinya jalangurlangu palka-juku karriyarla. \v 24 Ngajulurlu karna-nyarra yirri-pura nyampuju junga-nyayirni: Ngaka, nyanungu-nyangurla, kaji-jana Kaaturlu miimii-nyanyi yapa Jatama-wardingki jungarni-japa, ngulaju kapu-jana nyanungu-patukuju mari-jarrimi. Kala Kapurniya-wardingki-patuku, kula-jana nyanunguju mari-jarrimi!” \s1 Nyampurra-kurlunya-jana Jijajiji yapaku wangkaja \r Luke 10.21, 22 \p \v 25 Ngula-jangka, Jijajirla wangkaja Kaatuku, “Wapirra, nyuntu kanpa nyinami Warlalja-Wiri nyiyarningkijarraku yalkirirlaku manu nguruku nyampuku. Nyuntulurlunpa-nyanu milki-yirrarnu yapa panu-kurra ngurrpa-kurra. Kala nyuntulurlunpa-nyanu milki-yirrarninja-wangurlu wuruly-mardarnu yapa-kujaku yangka pinangkalpa-kujaku. \v 26 Yuwayi, Wapirra, nyampu ngurrpa-patukunyanpa-jana yapakuju ngampurrpa nyinaja. Ngulakunya karnangku yati-wangka.” \p \v 27 Ngula-jangka, Jijaji-jana wangkaja yapa-patuku, “Wapirrarlu ngajukupalangurlu nyiyarningkijarra-kurlu pinarri-manu ngaju. Ngajujurna Kaja-nyanu nyanunguku. Nyanungu-miparlu kaju jungangkuju ngajuju milya-pinyi. Manu ngajulurlu Kaja-nyanu-miparlu karna jungangkuju nyanunguju milya-pinyi. Yapaku ngulaku milarninja-warnu-mipaku, ngularna-jana nyanungu yimi-ngarrurnu, ngula-patu-miparlu kapulu ngaka ngajukupalangu Wapirra milya-pinyi. \p \v 28 “Nyurrurla panu ngula kankulu wajampa-jarri manu miyalu maju-jarri nyiyarlangu-jangka, yantarnili ngaju-kurra, manu kapurna-nyarra rarralypaku nyinanjaku walyka-yirrarni, manu ngajulurlu kapurna-nyarra wajampa-wangu-mani manu miyalu maju ngurrju-mani. \v 29-30 Purda-nyangkajulu kuja karna-nyarra ngaju nyarrpa nyurrurlaku wangkami, manulu kangka yimi ngaju-nyangu nantuwu-piyarlu kuja-ka kanyi nyinanja-kurlangu jakumanu-kurlangu purturlurla. Jaru kuja karna-nyarra ngajulurlu nyurrurlaku yimi-ngarrirni, kula-nganta rarralypa nyinanja-kurlangu ngula-ka nantuwurlu kutu kanyi warlpa-piya mata-wangurlu. Ngaju karna-jana yapaku marinji nyina, manu kula karna-jana yapa putaputa yirntirni kulungku. Ngaju-nyangu jaruju ngulaju warlpa-piya nyurrulakuju yungunkulu kanyi nantuwu-kurlangu nyinanja-kurlangu-piya. Kajinkili nyurrurlarlu jaru ngaju-nyangu kanyi, kulankulu wajampa-jarrimi manu miyalu maju-jarrimi nyiyarlangu-jangka, lawa.” Kujanya-jana Jijajiji wangkaja yapa-patukuju. \c 12 \s1 Jijajirli-jana pinarri-manu Kaatu-kurlangu Parra-nyayirni-wangu Jarrirtiyi \r Mark 2.23-28, Luke 6.1-5 \p \v 1 Ngaka-pardu-kari, Jijajijilpa-jana jirrnganja yaninja-yanu nyanungu-nyangu-purnuku kurdungurlu-patuku, jirrnganja-jana yaninja-yanu kulkurru-jarra kujalpa miyi pardija lukarrara-piya. Ngula-piyalpalu wapanja-karrarlu-juku miyi pajirninja-yanu rdakangkuju kurdungurlu-paturluju ngarninjakungarntirli yarnunjukurlu. \v 2 Paraji-paturlu kujalu-jana nyangu miyi pajirninja-kurra, ngula-jangka, yanurnulurla Jijajiki, ngulajulurla wangkaja, “Jalangu ngulaju Kaatu-kurlangu Parra-nyayirni-wangu. Nyuntu-nyangu-paturlu kurdungurlu-paturlu kalu kuruwarri juwa-kijirni ngalipa-nyangu kuja kalu miyiji pajirninja-yani Parra-nyayirni-wangu-puru! Kuja-wangulpalu nyinayarla!” \p \v 3 Jijaji-jana wangkaja Paraji-patuku, “Milya-pinyi kankulu yimi Tapiti-kirli kujalpa-jana warrmarla nyanungu-nyangu mardarnu nyurru-wiyi. Mangarri-wangulpalu nyinaja yarnunjuku-nyayirni. \v 4 Junga-juku, yukajarni Tapiti Kaluku Tarruku-kurra, mangarri-nyayirni-wangu manu kutu, manu-jana maninjarla yungu warrmarlaku nyanungu-nyanguku. Nyampuju mangarri-nyayirni-wangu, ngulajulparla kurapaka ngunaja Kaatu-kurlangu. Kaatu-kurlangu kuruwarriji-ka wangka ngulaju kapulu maralypikingarduyurlu-puka ngarni yaliji mangarriji. Kala kujalu Tapitirli manu warrmarla nyanungu-nyangurlu mangarri yali ngarnu, kujakuju Kaaturlu kula warntarla-pajurnu, lawa. \v 5 Manu nyurrurlarlu yapangku kankulu milya-pinyi-jala kuruwarri Mujuju-kurlangu kuja-ka wangkami warrki-wangu nganta yungulpalu yapa nyinayarla Parra-nyayirni-wangu-puru. Kala Yuwarli Maralypirla Kaatu-kurlangurla, maralypikingarduyu-paturlu kalurla purrami kutu kuyu warntarri Kaatuku Parra-nyayirni-wangu-puru. Kujarlunya kalu warrarda kuruwarri rdilyki-pinyi Parra-nyayirni-wangurla warrki-jarrinjarla. Kala Kaaturlu kula kajana pinyi kuja-wanawanaju. Jungarni-juku-jala kalurla nyina Kaatukuju. \v 6 Kala jalangu karna-nyarra yimi-ngarrirni nyurrurlaku kuruwarri jinta-kari. Nyampu kuruwarri-ka wiri-nyayirni nyina Yuwarli Maralypi-piya-wangu. \v 7 Nyampuju-ka Kaatu wangkami Payipulurla: \q1 ‘Nyurru-wiyirna-nyarra wangkaja nyurrurla yapaku purranjaku jiyipiki manu pulukuku warlungkaju yinjaku ngajuku. Kala jalangurlu yungurna-nyarra wangka yungulpankulu-jana mari-jarrinjarla ngurrju nyinakarla yapa ngalya-kariki.’\x * \xo 12:7 \xt Nyangka Hosea 6.6 \x* \m Kajinkili nyurrurlarlu yapangku junga-nyayirnirli jurrungku nyampu yimi-pardu milya-pungkarla, ngula-jangka nyurrurlarlu kapunkulu-jana yampiyarla maju-pajirninja-wangurlu yapa yangka ngula kalu ngurrju-juku nyina kuruwarri rdilyki-pinja-wangu-juku. \v 8 Ngula-juku, ngajujurna Yapa-nyayirni-wangu Kaatu-kurlangu. Warlalja-Wiri karna nyina nyampukuju Parra-nyayirni-wangukuju Kaatu-kurlanguku.” \s1 Jijajirli parlpuru-manu wati rdaka manjanja-kurlu \r Mark 3.1-6, Luke 6.6-11 \p \v 9 Jijaji yanurnu pina jaaji-kirra Juwu-kurlangu-kurra. \v 10 Ngulangkaju parlu-pungu wati rdaka manjanja-kurlu. Ngulangka-yijalalpalu yapa-patu Paraji-patu karrija, Jijajijilpalu karrinjarla warrawarra-kangu kaji marda parlpuru-mani wati rdaka manjanja-kurlu Parra-nyayirni-wangurla Kaatu-kurlangurla. Kaji Jijajirli wati rdaka manjanja-kurlu parlpuru-mantarla Parra-nyayirni-wangu-puruju, kapulu jiily-ngarrikarla kujarlu, ‘Nyuntulurlu kanpa juwa-kijirni Mujuju-kurlangu kuruwarriji.’ Kujakungarntirli, payurnulu Jijaji, “Kajilparnalu yapa nyurnu ngurrju-mantarla Parra-nyayirni-wangu-puru, kujaju marda jarrwara ngalipa-nyanguku kuruwarrikiji?” \p \v 11 Jijajirli-jana nyanungu-patu yalu-manu, “Yungurna-nyarra payirni wita nganayi, kajilpankulu mardakarla tangkiyi manu marda puluku, manu kajilpa wantiyarla rdakungka kaninjarra Parra-nyayirni-wangurla, nyarrpa-jarri kajikankulu? Kajikankulu mayi yampimi yinyarla Parra-nyayirni-wangurla wilypi-maninja-wangurlu? Lawa, nyurrurlarluju kajikankulu kapankurlu kutu wilypi-mani Parra-nyayirni-wangurlaju! \v 12 Ngulaju ngula-juku, Kaatu kajana karrikarri-wangu yapakuju yulkami jiyipi-piya-wanguku. Kujarlanya, kajirlipa-jana yapa nyurnu-jangka parlpuru-mani parra-nyayirni-wangu-puru Kaatu-kurlangu-puru, ngulaju ngurrju-juku.” \v 13 Junga-juku, Jijajirla wangkaja watiki rdaka manjanja-kurluku, “Waku wipiya!” Junga-juku, rdakaju wurr-kijirninjarla wipija, ngula rdakaju ngurrju-jarrija pina ngayi rdaka jinta-kari-piya. \p \v 14 Kujalu nyangu Jijaji wati-kirra parlpuru-maninja-kurra Paraji-paturluju, ngula-jangkarluju, yampinja-yanulkulu jaajiji. Turnu-jarrinjarla jaaly-manulpalurla jangkardu Jijajiki nyarrparlu yungulu pinyi. \s1 Jijaji ngulaju Warrkini Kaatu-kurlangu Milarninja-warnu \p \v 15 Kuja-jana Jijajirli purda-nyangu Paraji-patu ngulalpalurla nyanunguku pinjaku japirdija, yampinjarla yanu yinya-ngurluju. Panungkulu yapangku nyanungu puraja purdangirli-wanarlu, manu-jana panu nyanungu-patu parlpuru-manu nyurnu-jangka. \v 16 Nyanungurlu yangka kujalpa-jana yinya-patu parlpuru-manu, kala-jana pututu-pungu wurulypaku nyinanjaku yimi-ngarrirninja-wangu. \v 17 Nyarrpa-jangka-jana yapa yinya-patu Jijajirli yimi-ngarrirninja-kujaku yapa ngalya-kari-kijaku wurulypa-manu? Nyampu jaru ngulaju jurrku-juku Kaatu-kurlangu yinyarlu kuja yimi nyarrparlu Yijayarlu yirrarnu Payipulurla nyurru-wiyirli. Nyampunya Yijayaju marlaja wangkajarla Kaatukuju: \q1 \v 18 “Nyampu wati ngulaju ngaju-nyangu warrkini. Ngajulurlurna nyanungu milarnu. Ngaju karnarla yulkami nyanunguku, manu kaju nyanungurlu ngaju miyalu raa-pinyi. Ngajulurlu kapurnarla kurru-pinyi ngaju-nyangu Pirlirrpa. Nyanunguju kapu-jana yapa Juwu-wangu-patuku ngurrara-kari ngurrara-karirlaku yaninjarla wangka yungulu-nyanurla jungarni marlaja nyinami. \q1 \v 19 Nyanungu kula-jana kulu-jarrimi yapakuju, manu kula-jana kulungku ngarrirni nyanungu-patu. Nyanungurlu kula-nyanurla yapangka milparniwarrarnirla pulka-pinyi. \q1 \v 20 Nyanungu kula-jana yapaku kulu-jarrimi ngula kalu rampaku nyinami, manu kula-jana yapa kulungku kurnta-ngarrirni ngula kalu wapakarra nyinami. Nyanunguju kapu-jana tarnnga-juku yapakuju marinji-jiki nyinami, manu kujarlaju ngaka nyanungu-paturlu panungku kapulu purda-nyanjarla purami kuruwarri Kaatu-kurlangu. Kajilirla jungarni nyina Kaatuku, kula-jana nganangku-puka warla-pajirni. \q1 \v 21 Yapa panu ngurrara-kari ngurrara-kari kapulurla nyanunguku wala nyina.”\x * \xo 12:21 \xt Isaiah 42.1-4 \x* \m Kujanya Yijayarlu Payipulurlaju yirrarnu. Kujarlanya-jana yapa yinya-patu Jijajirli yimi-ngarrirninja-kujaku yapa-kari-kijaku wurulypa-manu. \s1 Juwu-paturlu wiriwirirli, Juju Ngawu pajurnulu Jijajiji yirdiji Pirljipu nganta \r Mark 3.20-30, Luke 11.14-23, 12.10 \p \v 22 Ngaka-pardu-kari, panu-karirli yapangkulurla wati kangurnu Jijajiki. Nyampurlu watingkilpa palkangka juju pirlirrpa mardarnu, manu ngula-jangkanyalpa wangkanja-wangu manu pampa nyinaja. Jijajirli yinya wati parlpuru-manu ngula yungu nyanyilki manu kulpari wangkamilki. \v 23 Kujalu yapangku nyangu nyampu wati kuja Jijajirli parlpuru-manu, ngulakujulurla marlaja paa-karrija. Nyanungu-paturlulpalu-nyanu payurnu, “Wayinpa! Wati nyampuju marda Mijaya, Kingi Tapiti-kirlangu-jangka warlalja turnu-warnu-jangka!” \p \v 24 Kujalu-jana Paraji-paturlu purda-nyangu yapa-patu wangkanja-kurra nyampu-kurra, wangkajalu-jana, “Jijajiji-ka nyinami Juju Ngawu-kurlu yirdi-kirli Pirljipu-kurlu kaninjarni palkangka-kurluju. Pirljipu yangka Juju Ngawu ngulaju kajana juju-kari juju-kariki nyinami wiri-jarlu. Pirljipurlu karla kurru-pinyi yartarnarri Jijajiki. Kuja-jangkarlunya kajana Jijajirli jurnta yilyami juju-patu-karilki yapakuju.” \p \v 25 Jijajirli-jana milya-pungu yalumpu kujalpalu nyarrpa manngu-nyangu, ngulaku-jana wangkaja, “Nyurrurlarlu kankulu warntarla manngu-nyanyi! Yungurna-nyarra wita-wiyi wangkami. Ngurrara-jintarlu kajilpalu-nyanu yapangku warrarda pakakarla, kulalpalu ngulaju turnulku jintangkalku warrarda nyinakarla, ngulaju kajikalu muku lawa-jarrimilki. Manu kajilpalu-nyanu kirda-nyanurlu, ngati-nyanurlu, papardi-nyanurlu, manu ngawurru-nyanurlu warrarda pakakarla nyanungu-paturlu warlaljarlu, yalumpu-paturlangu kulalpalu nyinakarla turnu-juku jintangka-juku, ngulaju kajikalu muku lawa-jarrimi-yijala. \v 26 Kuja-piyarlu-yijala kulalpa-jana Juju Ngawungku Pirljipurluju juju-kari juju-kari jurnta yilyayarla yapakuju, lawa. Kajilpa-jana jurnta yilyayarla, ngulaju kajika rampaku-jarrinjarla lawa-jarrimilki nyanungurlangu-juku. \v 27 Nyurrurlarlu kankujulu manngu-nyanyi ngulangku nganta kaju Pirljipurlu yinyi nganta ngajuku yartarnarri yapaku parlpuru-maninjaku. Kala kajilpa junga ngunakarla, ngula-jangka nganangkulku-jana yartarnarriji yungu nyurrurla-nyangukuju kurdungurlu-patukuju ngula-kurlurlu yungulu-jana juju pirlirrpa-wati yapaku jurnta yilyami? Juju Ngawungku, kula kajana yartarnarriji yinyi. Kaaturlu kajana yinyi yartarnarriji. Kujarlaju kapulu-nyarra warntarla-pajirni. \v 28 Kaatu-kurlangu Pirlirrparlu kaju yartarnarri yinyi ngajukuju yungurna-jana juju jurnta yilyami yapaku. Kujarlanya yungulpankulu milya-pungkarla jalanguju Kaatu-ka Warlalja-Wiri nyina nyiyarningkijarra nyampurla walyangka.” \p \v 29 Ngula-jangkaju, Jijaji-jana yarda wangkaja yimi-kari Juju Ngawu-kurlu-yijala. “Juju Ngawu ngulaju wati pirrjirdi-piya kuja-ka nyiyarningkijarra mardarni kaninjarni yuwarlirla. Milya-pinyi-yijala kankulu kajilpa purunjunju yukayarla wati-kirlangu-kurra pirrjirdi-kirlangu-kurra yuwarli-kirra wijikingarnti. Ngulakungarntiji kamparru-wiyi yarnkami karla wati pirrjirdikiji, manu wayirni-ka rdaka-jarra wirliya-jarra. Ngula-jangkarlunya-ka manilki wijingkiji jurnarrpaju. Ngula-piya-yijala ngaju karna pirrjirdi-nyayirnilki nyina Juju Ngawu-piya-wangu!” \p \v 30 Ngula-jangkaju, Jijaji-jana wangkaja, “Ngana-puka ngula-ka nyina ngaju-wangu, ngulaju kaju ngajuku jangkardu nyinami. Manu nganangku-puka ngula kajana yapa ngaju-kurra-maninja-wangurlu mardarni, kujarluju kaju ngajukuju yapa panuju jurnta mardarni. \v 31 Kujarlanya karna-nyarra ngajuju nyampuju wangkamilki nyurrurlakuju: Nganangku-puka kajilpa punku-pajikarla Kaatu marda manu marda yapa jinta-kari, manu yapa ngula kajilpa yangka nyiyarlangurlajinta majumajungka-jarriyarla, ngula-jangkaju Kaatu kapurla yawuru-jarrimi-juku yalala-yirrarninja-warnukuju. Kala nganangku-puka kajilpa punku-pajikarla Pirlirrpa Kaatu-kurlanguju, ngulakuju Kaaturlu kapu-nyanurla kunka-mani. \v 32 Nganangku-puka kajilpaju punku-pajikarla ngaju yangka Kaatu-kurlangu Yapa-nyayirni-wangu, ngula-jangkaju Kaatu kajikarla yawuru-jarrimi-juku yalala-yirrarninja-warnukuju. Kala nganangku-puka kajilpa punku-pajikarla Pirlirrpa Kaatu-kurlanguju, ngulakuju Kaatuju kulalparla yawuru-jarriyarlalku jalangu, manu kula ngakarlangu.” \s1 Yimi nyampuju panu-kurlu watiya-kurlu miyi ngurrju kuja-ka ngulangka pardimi manu watiya-kari miyi ngawu-kurlu \r Luke 6.43-45 \p \v 33 Ngula-jangka, Jijaji-jana yapa-patuku wangkaja, “Kajilpa pirrjirdi watiya karriyarla, ngulangkaju kapu miyi ngurrju mardarni. Kala kajilpa rampaku watiya karriyarla, ngulangku kuja-ka miyi mardarni, ngulaju ngawu ngarninjakuju. Miimii-nyangka ngurrju-japa ngawu-japa miyiji, ngula-jangkarlu kapunpa nyuntulurlu milya-pinyi pirrjirdi-japa marda rampaku-japa watiya yalumpu. Ngula-piyarlu-yijala, miimii-nyangkalu-jana yapa nyarrpa kalu nyina ngurrju-japa maju-japa. \v 34 Nyurrurla yapa ngawu-nyayirni, ngulajunkulu warna-patu-piya! Nyiyarlangu ngula kalu yapangku nginyinginyirli manngu-nyanyi yangka nyiyarningkijarra ngurrju manu marda ngawu, kuja-piya-juku kapulu lirra nyanungurra-nyanguju wangkami. Nyurrurla-nyangu nginyinginyiji nyiyarningkijarra-kurlu ngawu-mipa-kurlu, nyarrpalkulpankulu nyiyarlanguju ngurrjuju wangkayarla? \v 35 Ngurrjungku yapangku-ka manngu-nyanyi nginyinginyirli nyiyarningkijarra yangka ngurrju-mipa, manu ngula-ka ngurrju nyiyarningkijarra wangkami lirra nyanungu-nyangu-jangka. Kala ngurrju-wangurlu yapangku, ngulaju-ka nyiyarningkijarra majumaju-mipa nginyinginyirli nyanungu-nyangurlu manngu-nyanyi, manu kuja-ka wangkami yapa ngurrju-wangu yangka nyiyarningkijarra lirra nyanungu-nyangu-jangka. \v 36 Ngaju karna-nyarra nyurrurlaku junga wangkami: Ngaka nguru Kaatu-kurlangurla kaji-jana Kaaturlu yapa panu miimii-nyanyi ngurrju-japa marda maju-japa, kapu-jana nyanungurlu yapa jinta-kari jinta-kari payirni kujalpalu jaru ngurrju-wangu manngu-nyanjarla kutu wangkaja nyampurla walyangka. \v 37 Kaji-nyarra Kaaturlu nyurrurla jinta-kari jinta-kari miimii-nyanyi, kapu-nyarra nyanungurlu marlaja manngu-nyanyi jaru kujalpankulu wangkaja lirra nyurrurla-nyangu-jangka, marda ngurrju manu marda ngurrju-wangu. Nyurrurla-nyangu jaruju marda ngurrju. Kujarlaju Kaaturlu kapu-nyarra ngurrju-pajirni. Kala nyurrurla-nyangu jaru-kariji marda ngurrju-wangu. Kujarlaju, Kaaturlu kapu-nyarra ngawu-pajirni.” \s1 Jijajirli kula-jana milki-yirrarnu Kaatu-kurlangu yartarnarri Juwu-patuku wiri-patuku \r Mark 8.11-12, Luke 11.29-32, 11.24-26 \p \v 38 Kujalu Paraji-paturlu manu kuruwarrikingarduyu-paturlu purda-nyangu Jijaji-kirlangu yimi miyi-kirli ngurrju manu ngawu-kurlu, ngulalurla ngula-jangkaju wangkaja nyanungukuju, “Tiija, milki-yirraka-nganpa Kaatu-kurlangu yartarnarri yangka kuja ngantangku yungu. Kajinpa-nganpa milki-yirrarni, ngulaju kapurnangkulu milya-pinyi nyuntujunparla Kaatuku warlalja.” \p \v 39 Kala lawa, Jijajirli-jana wurra-manu, manu-jana wangkaja, “Yapa ngula kalu nyinami jalangu, ngulajulu ngurrju-nyayirni-wangu! Manu nyurrurlarlangurlu, kula kankulu Kaatu purami yijardurlu! Nyurrurlarlunkujulu payurnu yungurna-nyarra nyiyarlangu Kaatu-kurlangu milki-yirrarni yartarnarri, kujakujurna lawanya ngampurrpa-wangu! Nganayi-mipa kapurna-nyarra ngajulurluju milki-yirrarni Kaatu-kurlangu yimi Juuna-kurlu jarukungarduyu-kurlu. \v 40 Juunajulpa nyinaja kaninjarni miyalurla yawu wiri-kirlangurla parra-patuku manu munga-patuku marnkurrpaku. Ngula-piya-juku kapurna ngajulu Yapa-nyayirni-wangu Kaatu-kurlangu nguna milyingka. \v 41 Yungurna-nyarra maya wangka jarukungarduyu-kurlu Juuna-kurlu. Nyurru-wiyi, Ninupu-wardingkirli yapangku, purda-nyangulu Juuna ngulalpa-jana yimi-ngarrurnu Kaatu-kurlu, ngulajulu nyiyarningkijarra ngawuju yampijalku. Ngula-jangka, pina-yaninjarla yalala-yirrarnu Kaatuju. Ngaka nguru-nyayirni-wangu Kaatu-kurlangurla kaji-jana miimii-nyanyi yapa jintawarlayi-juku ngurrju-japa manu ngawu-japa, yapa panu kirri Ninupu-wardingki kapulu karrimi, manu kapulu-nyarra ngawu-pajirni. Kala jalanguju yimi ngaju-nyangu, ngulaju wiri-jiki yinyaku nyurru-warnuku yimiki Juuna-kurluku. Nyurrurlarlulpankujulu purda-nyangkarla ngaju-nyangu yimi. \p \v 42 Ngula-jangkaju, ngajulu yungurna-nyarra yimi wita yimi-ngarrirni karnta wiri-kirli ngulalpa nyurru-wiyi nyinaja nguru-karirla yirdingkaju Jiiparla. Nyurru-wiyi, mardukuja nyampujulpa wurna yanu kurlirra-jangka wurnturu-nyayirni ngurrara nyanungu-nyangu-jangka nyampu-kurra ngurrara kingi Julumunu-kurlangu-kurra. Nyanungurlu karntangku purda-nyangu kingi Julumunu rdirrinypa-nyayirni pinangkalpa nganta. Ngaka nguru-nyayirni-wangu Kaatu-kurlangurla kaji-jana Kaaturlu miimii-nyanyi panu yapa kuja kalu nyina ngurrju-japa manu ngawu-japa, wiri-nyayirni mardukuja kapu karrimi, ngulangku kapu-nyarra ngawu-pajirni. Kala jalangu, yimi ngaju-nyangu ngulaju wiri-jiki yinyaku nyurru-warnuku yimiki Julumunu-kurluku. Kujakuju nyurrurlajulpankulu nyinayarla karnta yinya Jiipa-wardingki-piya. Nyurrurlarlulpankujulu purda-nyangkarla ngaju-nyangu yimi.” \s1 Jijaji wangkaja-jana yapakuju yimi juju pirlirrpa panu-kurlu \r Luke 11.24-26 \p \v 43-44 Jijaji wangkaja, “Kuja-ka juju pirlirrpa wilypi-pardimi yapa-jangka, yalumpu yapa ngulaju yuwarli-piya ngula-ka yapa-wangu lawa karrimi. Ngula pirlirrpa-ka wurna warru yani manangkarra-wana ngapa-wangu-wana, warru nyanyi karla ngurraku ngurrjuku yungu nyinami ngulangka. Kala ngurra ngurrju-wangurla, ngulaju kanyanu wangkami kuja, ‘Kulpari yani mardarna yapa-kurra yangka-kurra kujalparna nyinaja kamparru-wiyi. Kula-ka nganalku nyinami yapangka yinyarlaju kaninjarniji.’ Junga, yinya pirlirrpa-ka kulpari yani yangka-kurra yapa-kurra, manu karla rdipimi yapaku yuwarli ngurrju-piyaku kuja-ka marlajarra karrimi nyiyarningkijarra-kurlu jungarni-maninja-warnu-kurlu. \v 45 Ngula-jangka-ka yangka juju pirlirrpa yani, manu kajana nyanungurlu yarda kanyirni pirlirrpa wirlki-pala-karilki, ngulaju juju-patu-nyayirnilki. Ngula-jangka, panu juju pirlirrpa kalu yani, manu kalu yukami nyinanjaku palkangka yapangka yinyarla. Ngula-jangka, yapa yangka juju pirlirrpa-wati-kirli, ngulaju nyanunguju ngawu-nyayirnilki. Ngula-piya-yijalankulu nyurrurlaju kujankujulu juwa-kujurnu.” \s1 Yimi nyampu ngulaju Jijajikipalangu ngati-nyanu-kurlu manu nyanungukupurdangka-patu-kurlu kukurnu-nyanu-patu-kurlu \r Mark 3.31-35, Luke 8.19-21 \p \v 46 Ngulalpa-jana Jijaji yapaku wangkaja-juku, ngula-jangkaju, yanurnulurla ngati-nyanu manu kukurnu-nyanu Jijajiki nyanjaku. Ngulaju karrijalpalu yarlungka-juku, manu wangkajalu-jana yapaku, “Nganimpa yungurnalurla wangkami Jijajiki.” \v 47 Junga-juku, yapa jintarla yaninjarla wangkaja Jijajikiji, “Jijaji, ngati-puraji manu kukurnu-puraji-purnu kangkulu pardarni yarlungka. Wangkami yungungkulu.” \p \v 48 Jijajirli payurnu, “Ngana ngajukupalangu ngatiji warlaljaju? Manu ngana-kari ngajukupurdangkaju warlaljaju?” \v 49 Ngula-jangka, Jijajirli-jana jiily-ngarrurnu kurdungurlu-patu nyanungu-nyangu, manu wangkaja, “Nyampurra-jala-ngarralu ngajuku ngatiji manu ngajukupurdangka-purnuju warlaljaju. \v 50 Nganangku-puka kaji purda-nyanyi yimi Kaatu-kurlangu wilji-wangurlu manu purami yangka kuja-ka nguru-nyayirni-wangurla nyina, ngulanyalu ngajukupurdangka kukurnu manu ngajuku ngati warlaljaju.” \c 13 \s1 Jijaji-kirlangu yimi-nyayirni-wangu jukurrpa wati-kirli ngurlu kuja warru kujurnu miyikingarnti \r Mark 4.1-9, Luke 8.4-8 \p \v 1 Kuja-jana Jijaji wangkaja yapaku nyanungu-nyangu ngati-nyanu-kurlu manu nyanungukupurdangka-kurlu kukurnu-nyanu-patu-kurlu, parrangka jurrkungka-juku nyanungu yanu yuwarli-ngirli mangkuru wiri-kirra. Pirri-manu yinyarla yapaku pinarri-maninjaku. \v 2 Ngula-kurrajukulurla yapa panu yanurnu, manu turnu-jarrijalkulpalurla yungulu purda-nyanyi jaru pinarri-maninja-kurra. Kujakungarntiji Jijajiji warrkarnu pawurtu-kurralku, ngulangkalkulpa nyinaja. Yapajulpalu karrija warru pirntinyarrarla-juku. \v 3 Ngulakuju-jana yimi-ngarrurnu jaru Kaatu-kurlu, nyiyarningkijarralpa-jana yimi-nyayirni-wangu jukurrpa yirri-puraja, wangkaja-jana, “Yungurna-nyarra jaru wita yirri-pura ngarrka-kurlu jinta-kurlu kujalpa mardarnu yakujurla ngurlu panu. Kujalpa warru yanu yarlu-wana, ngulajulpa ngurluju warru pirri-kujurnu miyiki pardinjakungarnti. \v 4 Kujalpa warru wapaja, ngulangkujulpa warru kujurnu ngurlu kuja-purda kuja-purda. Panu-kariji ngurluju wantija yirdiyirla. Ngurlu, kujalpalu wantija yirdiyirla, ngulajulpalu-jana jurlpungku jayirr-maninjarla muku ngarnu. \v 5-6 Ngurlu panu-karilpa wantija walyangka tarlangka. Ngurlu kujalpalu wantija walyangka tarlangka, ngulajulpalu kapanku pardija ngari wita. Lawa-jukulpalu ngarnaju putaputa yukaja walyangka tarlangkaju, manulpa-jana wantangkulku jankaja linji-karda ngarnaju rdarrjangkaju ngapa-wangurla. \v 7 Panu-kari ngurluju wantija marnangka jilkarla-kurlurla. Ngurlu, kujalpalu wantija marnangka jilkarla-kurlurla warrukirdikirdi, ngulajulu pardija jilkarla-wana. Ngulajulpa-jana jilkarlarlu kurl-mardarnu tarnnga-juku, ngulaju ngurlujulpalu kurl-mardarninja-warnuju tarnnga-juku maju-jarrija. \v 8 Kala, panu-kari ngurluju wantija walyangka walyirirla. Ngurlu, kujalpa wantija walyangka walyirirla, ngulajulpalu purrulyun-pardija ngurrju-juku, manulpalu wiri-jarrija. Ngulalparla ngurlu ngurrju-kurlu jirrnganja wiri-jarrija, ngulaju yapaku ngarninjaku. Wiri-jarrijalpa ngurlu-kariji panu-jarlu-kurlu, ngalya-karilparla jirrnganja wiri-jarrija panu-kurlu, manu ngalya-karilparla jirrnganja wiri-jarrija marnkurrpa-mipa-kurlu.” \v 9 Ngula-jangka Jijaji-jana wangkaja, “Kuja kankulu nyurrurlarlu langa mardarni purda-nyanja-kurlangu, ngulangkujulu purda-nyangka yirriyirri-nyayirnirli!” \s1 Nyiyaku kala-jana Jijaji wangkaja yimi-nyayirni-wangu jukurrpa yapaku? \r Mark 4.10-12, Luke 8.9-10 \p \v 10 Ngula-jangkaju, Jijaji-kirlangurlu kurdungurlu-paturlulu yaninjarla payurnu nyanungu, “Kuja kanpa-jana yapa pinarri-mani, nyiya-jangkarlu kanpa-jana yalumpurra yirri-pura jukurrpa yimi-nyayirni-wangu-patu-mipaju? Kulalpalu nyarrparlu langa-kurra-mantarla.” \p \v 11 Junga-juku, Jijajirlilki-jana yarda yirri-puraja yimi-nyayirni-wanguju, wangkaja, “Kaaturluju yilyajarni yungurna-nyarra yimi-ngarrirni nyanungu-kurlu yangka kuja kajana Warlalja-Wiri nyina yapakuju. Kala ngalya-kariki yapaku, kularna-jana yimi-nyayirni-wangu warraja-mani yungulu langa-kurra-mani. \v 12 Nganangku-puka kuja-ka milya-pinyi wita-karrikarri Kaatu-kurlu manu nganta maya-juku yungu pinarri-jarri, Kaaturlu kapu ngulaju nyiyarningkijarrakuju yapa pinarri-mani. Kala yapa kuja-ka nyina purda-nyanja-wangu nyiyarningkijarraku Kaatu-kurluku manu ngampurrpa-wangu nganta kuja-ka nyina pinarri-jarrinjaku, kula Kaaturlu pinarri-mani nyiyarlanguju. \v 13 Nyanyi kajulu warrki-jarrinja-kurra ngajuluju. Kala kula kajulu yijardurlu milya-pinyi. Purda-nyanyi kajulu wangkanja-kurra. Kala kula kajulu ngajulu yijardurlu purda-nyanyi, manu ngampurrpa-wangu kalu nyina milya-pinjaku jaruku ngaju-nyanguku. Kujarlanya karna-jana yimi-ngarrirni jukurrpa yimi-nyayirni-wangu-mipaju yapaku yinyarrakuju. \v 14 Nyampuju yimi jurrku-juku kuja jarukungarduyu Yijaya wangkaja nyurru-wiyi yapa-patu-kurlu yinya-patu-kurlu: \q1 ‘Nyampunya Kaatuju-ka wangkami, “Nyampurrarlu yapangku kapujulu purda-nyanyi wangkanja-kurra. Kala kulalu jaru ngaju-nyangu milya-pinyi. Kapujulu nyanyi warrki-jarrinja-kurra. Kala ngajulu nyanja-warnurlu kulajulu milya-pinyi. \q1 \v 15 Kula kalu manngu-nyanyi yijardurlu ngaju-kurlu. Ngulajulu-nyanu wapirri-yirrarnu rdaka nyanungurra-nyangurla langangka ngaju-kujaku purda-nyanja-kujaku. Milpajulu palija ngaju-kujaku nyanja-kujaku. Kajili-nyanu milpa raa-juku pampa-jarrinja-wangurlu yampiyarla, ngulaju marda kapujulu nyangkarla jungarnirli. Manu kajili-nyanu langa raa-juku wapirri-yirrarninja-wangurlu yampiyarla, ngulaju marda kapulu purda-nyangkarla jaruju ngaju-nyanguju, manu kapujulu marda milya-pungkarla nginyinginyi-kirlirli nyanungurra-nyangu-kurlurlu. Ngula-jangka kapujulu kulpari-jarriyarla ngaju-kurra, manu kapurna-jana ngurrju-mantarla pirlirrpa pirrjirdi-karda.” ’”\x * \xo 13:15 \xt Nyangka Isaiah 6.9-10 \x* \m \v 16 Ngula-jangka, Jijaji-jana nyanungu-nyanguku kurdungurluku wangkaja, “Nyurrurlarlu yapa-paturlu kankujulu nyanyi paniya-kurlurlu manu kankulu purda-nyanyi jaru ngaju-nyangu langa-kurlurlu! Kujarlanya kankujulu wardinyi-nyayirniji marlaja nyina! \v 17 Ngaju karna-nyarra wangkami junga: Nyurru-wiyi, panu Kaatu-kurlangu jarukungarduyu-patu manu panu-kari yapa ngulalpalurla jukarurru nyinaja nyanunguku, ngula-paturlu nganta yungujulu nyangkarla jurrku-juku ngula kankujulu nyanyi jalangurlu, kala lawa. Kulajulu kujaju nyangkarla. Manu ngula-paturlu nganta yungujulu jurrku-yijala purda-nyangkarla ngula kankujulu purda-nyanyi jalangurlu.” \s1 Jijajirli-jana milki yimi-ngarrurnu yimi-nyayirni-wangu jukurrpa wati-kirli ngurlukungarduyu-kurlu kurdungurlu-patuku \r Mark 4.13-20, Luke 8.11-15 \p \v 18 Jijaji-jana wangkaja, “Purda-nyangkajulu ngajulu yungunkulu pina-jarrimi nyarrpa-ka wangka nyampu yimi-nyayirni-wangu jukurrpa wati-kirli ngurlukungarduyu-kurlu. \v 19 Panu-karirli yapangku ngula kalu purda-nyanyi yimi Kaatu-kurlu yangka kuja kajana Warlalja-Wiri nyina yapakuju, purda-nyanyi kalu yimiji, kala kula kalu yijardurlu milya-pinyi kuja-ka nyarrpa wangkami. Ngulaju kalu yirdiyi-piya nyinami kuja-ka ngurlu panu wantimi. Ngula-jangkaju, yanirni kuja-ka Juju Ngawulku, ngulangkuju kajana jurnta kanyi jaruju jurlpu-piyarlu. \p \v 20 “Ngalya-kari yapa kalu nyina tarla walya-piya. Ngurlu kujalu wantija walyangka tarlangka, kujalu ngarna puta yukaja tarlangka, ngula-piyarlu-yijala kalu yapangku ngalya-karirli purda-nyanyi jaru Kaatu-kurlangu, manu kalurla ngungkurr-nyinami jaruku wardinyi-wiyi. \v 21 Jaru kajana putaputa yukami langa-kurra, lawa. Ngaka kajili-jana yapa ngalya-karirli jinyijinyi-mani, manu kaji-jana majurlangu rdipimi, ngula-warnurlaju kalu wajawaja-maninjarla yampimi Kaatu-kurlangu jaru. Kula kalurla ngungkurr-nyina tarnnga, ngari witaku. \p \v 22 “Ngalya-kari yapa kalu nyina walya-piya jilkarla-kurlu-piya. Purda-nyanyi-yijala kalu Kaatu-kurlangu jaruju. Puta-ka wiri-jarri jaruju langangkaju. Kala warrarda kalu-nyanurla wajampa-jarri nyiyarningkijarraku. Yulkami kalu-nyanurla warrarda talaku manu jurnarrpaku nyanungu-nyanguku warlaljaku. Ngulangkunya-ka warla-pajirni jaru wiri-jarrinja-kujaku. Kujarra-piya kula kalurla nyinami jukarurru Kaatuku. \p \v 23 “Ngalya-kari yapa kalu nyina walya walyiri-piya. Purda-nyanyi kalu jaru Kaatu-kurlangu, manu kalu yijardu-nyayirnirli milya-pinyi. Jintawarlayi-juku kalurla marlaja wiri-jarri Kaatukuju: Ngalya-kariji ngari wita, ngalya-kari wita-karrikarri, ngalya-kari karrikarri-wangu kalurla marlaja wiri-jarri.” \s1 Jijaji-kirlangu yimi-nyayirni-wangu jukurrpa ngurrju-kurlu ngurlu-kurlu manu majumaju-kurlu ngurlu-kurlu \p \v 24 Jijaji-jana wangkaja nyanungu-patuku, “Ngajulurlu yungurna-nyarra yirri-pura yimi-nyayirni-wangu jukurrpa jinta-kari Kaatu-kurlu yangka kuja kujana Warlalja-Wiri nyina yapakuju. Kaatuju, ngulaju-ka nyinami wati wiri-piya ngurlukungarduyu-piya. Kuja wati ngurlukungarduyu warru yanu walyangka nyanungu-nyangurla, ngulajulpa warru pirri-kujurnu ngurlu ngurrju yungu-nyanu nyanunguku mangarri wiri-mani. \v 25 Munga-karirla, ngulalpalu nyanungu manu warrkini-patu nyanungu-nyangu ngunaja-juku, wati-kariji wurulypa-juku yanurnu, wati ngulalparla nyurunyuru-jarrija yinyaku ngurlukungarduyuku. Nyanungurlu-jana kangurnu ngurlu majumaju, manu-jana muku pirri-kujurnu warrukirdikirdi yinyarla walyangka jurrkungka-juku kujalpalu ngunaja ngurlu ngurrju-wati. \v 26 Ngakalku, panu ngularra ngurlu ngurrju-wati manu ngurlu maju-watili pardijalku, manulpa ngurlu panu-kurlu-jarrinja-yanu yukuri-watirla kirrirdimpayirla. Ngula-jangka, warrkini-paturlulu nyangu yukuri majumaju ngulalu muku jinta-jarrija yukuri ngurrju-watirla. \v 27 Yaninjarla ngatingki-manulu warlaljamarri, ‘Warlaljamarri, nyuntunpa ngurrju ngurlu yirrarnu walyangka nyuntu-nyangurla. Nyarrpara-jangkalkulu yinyarraju majumajuju yukuri-wati pardija?’ \p \v 28 Nyanungurlu-jana yalu-manu, ‘Yapa jinta kuja kaju nyurunyuru-jarrimi, ngulangkuju-jana pirri-kujurnu ngurlu majumaju-wati walyangka ngaju-nyangurla.’ \p Ngula-jangka, warrkini-watirlili payurnu, ‘Lukurl-pinja-yani mayirnalu-jana yukuri majumaju-watiji?’ \p \v 29 Yalu-manu-jana, ‘Lawa, yampiyalu-jana lukurl-pinja-wangurlu! Kalakankulu-jana marda rampalparlu lukurl-pinyi yukuri ngurrjurlangu kajinkili-jana lukurl-pinyi yukuri majumaju-wati. \v 30 Wiri-jarrimili yukuri ngurrju-wati manu yukuri majumaju-wati jintangka-juku. Kaji yangka kutulku karrimi mangarriki maninjaku walya ngaju-nyangu-jangkaku, kapurna-jana wangkami nyampuku warrkini-patu-kariki yangka-patuku ngula kalu pajirninjarla mani mangarri, kapurna-jana wangka, “Yantalu, manulu kamparruju lukurl-pungka-jana yukuri majumaju-wati-wiyi, kuurl-warirninjarla purrayalu-jana. Ngula-jangka, yantalu, manulu-jana manta yukuri ngurrju-wati mangarriki, manulu yirraka ngaju-nyangurla yuwarlirla jakati-yirrarninja-kurlangurla.” ’” \s1 Jijaji-kirlangu yimi-nyayirni-wangu jukurrpa ngurlu-kurlu wita-nyayirni-kirli jirdi-kirli \r Mark 4.30-32, Luke 13.18-21 \p \v 31 Jijaji-jana yarda wangkaja, “Nyiya-piya kalu nyina yapaju Kaatu-kurlangurla turnungka yangka kuja kajana Warlalja-Wiri nyina? Marda kalu nyina ngari marnkurrpa-mipa. Ngulaju ngula-juku. Kaatu-kurlangu turnu ngulaju wita-nyayirni-piya ngurlu-piya jirdi-piya kuja-ka wita-wiyi yirrarni walyangkaju ngurluju watingkiji. \v 32 Ngula-jangkaju, ngakarrangakarralku kuja-ka pardimi watiya wiri watiya-kari-piya-wangu, ngula-kurraju kalu yanirni jurlpu panu-jarlulku. Yuwalilki kalu ngurrju-mani watiyarla yamangka wiringkalku. Ngula-piya-yijala Kaatu-kurlangu turnu. Jalangu marda kalurla marnkurrpa-mipa nyina yapaju. Ngulaju ngula-juku. Ngaka kapulurla nyina yapa panu-nyayirni Warlalja-Wiriki.” Kujanya-jana Jijajiji wangkaja yapakuju. \s1 Jijaji-kirlangu yimi-nyayirni-wangu jukurrpa mangarri-kirlangu-kurlu tarltu-maninja-kurlangu-kurlu \r Luke 13.20-21 \p \v 33 Jijaji-jana yarda wangkaja, “Nyajangu kalu yapaju nyina turnungka Kaatu-kurlangurla yangka kuja kajana Warlalja-Wiri nyina? Panu-jarlu-nyayirni marda, ngari marda marnkurrpa-puka? Kapurna-nyarra wangka. Jalangu marda kalu nyina ngari marnkurrpa-mipa turnungka Kaatu-kurlangurla. Ngulaju ngula-juku. Kaatu-kurlangu turnu ngulaju nganayi-piya yangka kuja-ka karntangku yirrarni pulawa-kurra tarltu-maninjaku. Kuja-ka ngari wita yirrarni pulawa wiri-kirra manu ngaparlangu, ngulakuju karla marlaja tarltu-jarrimi purranjakungarnti. Ngula-piya-yijala Kaatu-kurlangu turnu. Jalangu marda kalurla marnkurrpa-mipa nyina. Ngulaju ngula-juku. Ngaka kapulurla nyina yapa panu-nyayirni Warlalja-Wiriki.” Kujanya-jana Jijajiji wangkaja yapa-patukuju. \s1 Nyiya-jangka-jana Jijajirli yimi-ngarrurnu jukurrpa yimi-nyayirni-wangu-mipaju? \r Mark 4.33-34 \p \v 34 Nyampurra-piya jukurrpa yimi-nyayirni-wangu-piyalpa-jana yimi-ngarrurnu panu Jijajirliji. Yangka yapa kuja kalalurla turnu-jarrija Jijajiki purda-nyanjaku, ngula-patukuju-jana yimi-nyayirni-wangu-mipa yirri-puraja. \v 35 Jarukungarduyurlu Yijayarlu pipangka yirrarnu nyampu jurrku junga jaru Jijaji-kirli nyurru-wiyirli, wangkaja nyanungu nyampu Payipulurla: \q1 “Kajirna-jana yapa pinarri-mani, kapurna-jana yimi-ngarrirni jukurrpa yimi-nyayirni-wangu-mipa. Kulalu nyurru-warnurlangurlu milya-pungu, manu kula kalu milya-pinyi-jiki jalangurlangurlu. Ngulaju ngula-juku. Kapurna-jana yimi-ngarrirni nyiyarningkijarra ngularraku kuja kalu nyina milya-pinja-wangu ngulaju yungulu milya-pinyilki.”\x * \xo 13:35 \xt Nyangka Psalm 78.2 \x* \s1 Jijajirli-jana warraja-manu yimi-nyayirni-wangu jukurrpa ngurlu-wati-kirli ngurrju manu maju-kurlu \p \v 36 Kuja Jijaji yanu yapa-patu-jangka manu yukajarra kaninjarni yuwarli-kirra, ngula-warnu, nyanungu-nyangulurla kurdungurlu-patu yaninjarla wangkaja, “Warraja-manta-nganpa yangka yimi-nyayirni-wangu jukurrpa nganimpaku, yangka ngurlu-wati-kirli ngurrju manu majumaju-kurlu.” \p \v 37-39 Jijaji-jana wangkaja, “Yuwayi, kapurna-nyarra warraja-mani yimiji. Ngaka kapu Kaaturlu lawa-mani nguru nyampu. Yangka ngurlukungarduyu, ngulangku kuja pirri-kujurnu ngurlu ngurrju nyanungu-nyangurla walyangka, yangka wati ngulaju Kaatu-kurlangu Yapa-nyayirni-wangu. Ngulangka yimi-nyayirni-wangurla, nyanungu-nyangu walya, ngulaju yangka kuja karlipa nyampurla nyinami. Ngularra ngurrju ngurlu-wati kuja-jana nyanungurlu pirri-kujurnu walyangka nyanungu-nyangurla, ngularraju yapa-patu-piya ngula kalurla nyinami Kaatuku. Majumaju yukuri-wati yangka kujalu wiri-jarrija ngularra-jangka majumaju-jangka ngurlu-wati-jangka, ngularraju yangka yapa-patu-piya majumaju-piya ngula kalurla nyinami Juju Ngawuku. Yangka wati ngulalparla nyurunyuru-jarrija ngurlukungarduyuku, ngulangku kuja pirri-kujurnu ngularra majumaju ngurlu-wati warrukirdikirdi, nyanunguju Juju Ngawu. Kujalu ngularra panu-kari warrkini-patu yanu turnu-maninjaku mangarri-watiki, ngularrajulu marramarra Kaatu-kurlangu. Manu ngularrarlu warrkinirli ngulalu mangarri-wati turnu-manu, ngularraju marramarra-piya Kaatu-kurlangu-patu-piya. \v 40 Ngulaju ngula-juku, yanulu ngularra warrkini, manulu turnu-manu ngularra yukuri majumaju, manu purrajalu-jana warlungka. Ngula-piyanya kapu nyampuju nguruju lawa-jarrimi. \v 41 Nyampurla ngurungka, Kaatu kajana Warlalja-Wiri nyina yapa nyanungu-nyanguku. Ngulangkajinta kalu panu-kari maju-wati nyina yangka ngula kalu nyiyarla majungka-jarrimi manu ngulangku kuja kalu-jana yapa panu-kari maju-kurra-mani. Ngajulurlu, Kaatu-kurlangurlu Yapa-nyayirni-wangurlu, kapurna-jana yilyami ngaju-nyangu marramarra yapa maju-kurra, ngulaju kapulu-jana yirrarni yitirli-kari-kirra. \v 42 Yapa majumaju kapulu-jana kijirni yinya-kurra kuja-ka warlu wiri-nyayirni warrarda jankami. Yinyarla yapa ngularra kapulu yulami, manu kapulu-nyanu kartirdirli yarlkirni manu karntirirrjirni murrumurrurlu purda-nyanjarlaju. \v 43 Kala ngula-jangka, yapa-patu Kaatu-kurlangu-patu kapulu miril-mani wanta-piya nyanungurrakupalangu-kurlangurla ngurungka. Kuja kankulu nyurrurlarlu langa mardarni purda-nyanja-kurlangu, ngulangkujulu purda-nyangka yirriyirri-nyayirnirli!” \s1 Jijaji-kirlangu yimi-nyayirni-wangu jukurrpa tala-kurlu wiri-nyayirni-kirli \p \v 44 Jijaji-jana yarda wangkaja, “Yangka kuja kajana Kaatuju Warlalja-Wiri nyina yapaku, ngulaju ngurrju-nyayirni nganayi-piya yakuju wiri-piya tala panu-kurlu-piya ngula-ka walyangka milyingka yirrarni. Wati-kari yanurnu, manu ngayirla kutu rdipija yangkaku yakujuku milyingkaku walyangkaku. Ngula-warnu, nyanungurlu jutu-manu yarda walya-kurlurlu. Wardinyi-nyayirnilki nyanungu, ngula yanu, manu-jana warru yungu nyiyarningkijarra talakupurdarlu. Yinya-kurlu tala-kurlu yanu, manu walya yinya-nyanu payi-manu nyanungurlu, yangka walyangka ngulangka kujalpa yakuju tala-kurlu ngunaja milyingka. Kuja wati-piya-yijala yapa yangka ngula kalurla Kaatuku yani wardinyi-nyayirni yungu-jana wirilki nyina.” \s1 Jijaji-kirlangu yimi-nyayirni-wangu jukurrpa pirli ngurrju-kurlu kawurlu-kurlu \p \v 45 Jijaji-jana yarda wangkaja, “Yangka kuja kajana Kaatuju Warlalja-Wiri nyina yapaku, ngulaju ngurrju-nyayirni yangka wati-piya ngulajulpa-jana warru payurnu yapa pirli kawurlu ngurrju-watiki yungu-nyanu payi-mani. \v 46 Parrangka jintangka, nyanungurla rdipija kawurlu jintaku ngurrju-nyayirniki kawurlu-kari-wangu-piyaku. Maninjaku yangkaku kawurlukungarnti, wati yangka yanu, manu-jana nyiyarningkijarra warlalja yirrarnu payi-maninjaku talakupurdarlu, manu yinya-kurlurlu tala-kurlurlu yaninjarla payi-manu pirli kawurlu yangka ngurrju-nyayirni. Ngula-jangkaju, wardinyi-jarrija-nyayirnilki. Kuja wati-piya-yijala yapa yangka ngula kalurla Kaatuku yani yungu-jana wirilki nyina. Ngulangka kalu wardinyi-nyayirni nyina.” \s1 Jijaji-kirlangu yimi-nyayirni-wangu jukurrpa yakuju-piya-kurlu yangka yawu-maninja-kurlangu-kurlu \p \v 47 Jijaji-jana yarda wangkaja, “Yangka kuja kajana Kaatuju Warlalja-Wiri nyina yapaku nyampurla walyangka, yapa nyanungu-nyangu kalu-jana jirrnganja nyina yapa maju-watiki walyangka jintangka-juku. Kaatuju ngulaju yangka wati-piya kuja karla ngapa-kurra kijirni yakuju-piya yawu-maninja-kurlangu. Ngulaju kajana puuly-mardarni yawu-kari yawu-kari panu-jarlu. \v 48 Kuja-ka yakuju-piya panu-kurlu-jarrimi, rarra-kanyi-ka ngapa-wangu-kurra-pinangu, manu-ka ngula-jangka pirri-mani, ngula kajana yawu-wati ngurrju manu maju-wati yitirli-kari-maninjarla yirrarni yurturlu-jarrarla. Ngurrju-watiji kajana yirrarni kartaku wiri-wati-kirra, kala maju-watiji kajana kijirni yungkiyi-kirra. \v 49 Ngula-piyaju kapu ngaka palka-jarrimi kaji nguru nyampu lawa-jarrimi. Marramarra-watirli kapulu-jana warru mani yapa panu, manu ngula-jangka kapulu-jana majumaju-patu yitirli-kari-kirra-mani ngurrju-patu-kujaku. \v 50 Yapa majumaju kapulu-jana kijirni yinya-kurra kuja-ka warlu wiri-nyayirni warrarda jankami. Yinyarla yapa ngularra kapulu yulami, manu kapulu-nyanu kartirdirli yarlkirni manu karntirirrjirnini murrumurrurlu purda-nyanjarlaju.” \p \v 51 Ngula-jangka, Jijajirli-jana nyanungu-nyangu kurdungurlu-patu payurnu, “Jurrungku mayi kankulu nyampurraju mani yimi-nyayirni-wangu yangka kujarna-nyarra nyurrurlaku yimi-ngarrurnu?” \p Yalu-manulu, “Yuwayi, jurrungku karnalu-jana milya-pinyi.” \p \v 52 Ngula-jangka-jana Jijaji wangkaja nyanungu-patuku, “Ngulaju ngula-juku. Kajilpa ngana-puka yimiki jungaku pinarri-jarriyarla Kaatu-kurluku yangka kuja kajana Warlalja-Wiri nyina yapakuju, ngulaju nyanunguju wati-piya ngula kanyanu yuwarli mardarni nyiyarningkijarra warlalja. Ngula wati-ka yukami nyanungu-nyangu-kurra yuwarli-kirra, ngulaju kajana wilypi-mani panu ngurrju-nyayirni nyiyarningkijarra nyurru-warnu manu jalangu-warnu, nyiyarningkijarra kujalpa mardarnu kaninjarni.” \s1 Najariti-wardingkirlili Jijajiji juwa-kujurnu \r Mark 6.1-6, Luke 4.16-30 \p \v 53-54 Kuja Jijaji-jana lawa-jarrija yimi-ngarrirninjaku ngularraku yimi-nyayirni-wangu jukurrpa yapa-patuku, yampinjarla yanu yinya-ngurluju, manu kulpari yanu nyanungu-nyangu-kurralku kirri-kirra yirdi-kirra Najariti-kirra. Yanurra yuwarli-kirra jaaji-kirra Juwu-kurlangu-kurra. Ngulangka yungu-jana pinarri-mani yapa panu-juku kujalpalu turnu-jarrinjarla nyinaja. Kujalu wangkanja-kurra purda-nyangu Jijaji, ngulakujulurla marlaja paa-karrija, manulpalu-nyanu payurnu, “Nganangku nyampuju pinarri-manu kuja-ka wangkami nyiyarningkijarra manu-ka manngu-nyanyi rdirrinypa-nyayirnirli? Nyarrparlu kajana parlpuru-mani nyurnu yapaju? \v 55 Junga-jala nyampu wati watiyakungarduyu jarntirninjakungarduyu-mipa manu Miiri-kirlangu-jala kaja-nyanu. Nyanungunya-jana papardi-nyanuju Jamajiki manu Jajupuku manu Jimaniki manu Jutujuku, junga mayi kujaju? \v 56 Manu nyanungukupurdangka ngawurru-nyanu-patu kalu nyinami nyampurla Najaritirla, junga-yijala mayi kujaju? Nyarrpara-jangka yartarnarriji manu nyiyarningkijarra milya-pinjaku manu yapaku nyurnuku parlpuru-maninjaku?” \v 57 Ngulanyalpalurla nginji-wangkaja yangka Najariti-wardingki-patuju. Manu ngula-jangka, yapa ngularralurla jayi-wangkaja Jijajiki. \p Ngula-jangka, Jijaji-jana nyanungu-patuku wangkaja, “Ngana-puka kuja-ka wati nyina jarukungarduyu warrkiki Kaatu-kurlanguku, kajilpa yantarla kirri-kari kirri-kari-kirra yimiki yirri-puranjaku Kaatu-kurlangu-kurlu, ngulakuju kalurla wardinyi-jarrimi, manu kalurlajinta pulka-pinyi. Kala yapangku ngurrara-jintarlu kula kalu ngurrju-pajirni yali jarukungarduyu, manu kirringkarlu nyanungu-nyangurlarlu kalu juwa-kijirni.” \v 58 Ngulaju junga, yapa ngularra kulalurla Jijajiki ngungkurr-nyinaja. Kujarlaju, marnkurrpa ngalya-kari-mipalpa-jana parlpuru-manu panu-wangu. \c 14 \s1 Nyampuju yimi Jaanu Papitaji-kirli kuja palija \r Mark 6.14-29, Luke 9.7-9 \p \v 1 Yangka ngula-puru-yijala, Kingi Yarurdurlu purda-nyangu yimi kujalpa Jijaji nyiyarningkijarrarla warrki-jarrija. \v 2 Kingi Yarurdu-jana wangkaja panu-kariki watiki wiri-patuku ngulalpalurla warrki-jarrija, “Wayinkili! Wati nyampu Jijaji ngulaju mayi Jaanu Papitaji-nyayirni kulpari wankaru-jarrija? Kujarlanya-ka panu yartarnarri nyanungurluju mardarni yapakuju parlpuru-maninjakuju.” \p \v 3 Nyampurrakungarntiji, junga pakarnu Jaanu Papitaji Kingi Yarurdurlu kamparru-wiyi. Yalirli Kingi Yarurdurlu ngulangkujurla jurnta kangu kali-nyanu kukurnu-nyanuku warlaljaku nyanungukupurdangkaku yirdikiji Pilipiki. Nyanungu karntaju yirdiji Rdurdiyaju. \v 4 Jaanu Papitaji kalarla warrarda wangkaja Kingi Yarurdukuju kuja, “Yampiyarla karnta-kari kukurnu-purajiki. Nyuntulurlunpa kuruwarri rdilyki-pungu Kaatu-kurlangu! Pinarla yungka kali-nyanu warlaljaku.” \v 5 Kuja-wanawanaju, Kingi Yarurdurlu kapu nganta Jaanu pungkarla, kala lani-jarrijalpa-jana yapaku. Manngu-nyangu kalalu Jaanuju jarukungarduyu nganta Kaatu-kurlangu. \p \v 6 Junga-juku, ngakarrangakarralku-jana wiriwiri nyanungu-nyangu-patuju turnu-manu Kingi Yarurdurluju. Turnu-manu-jana kurapaka ngarninjaku nyanungu-nyangukuju. Ngula-kurraku-jukulpa-jana Rdurdiyaju-kurlangu kurdu-nyanu kamina yaninjarla milki-wirntinja-yanu milkarraku. Kingi Yarurduju, wardinyi-nyayirnilparla nyinaja kaminaku wirntinja-kurraku. \v 7 Junga-juku, Kingi Yarurdurla wangkaja kaminaku, ngulajurla kuja wangkaja, “Nyiyaku kanpaju ngampurrparluju wardu-pinyi? Kajinpa-nyanu nyiyarlanguku purda-nyanyi, ngulaju kapurnangku yinyi nyiyarningkijarra. Kaaturlu kaju milya-pinyi kuja karnangku junga wangka!” \p \v 8 Ngula-jangkaju, yanurla ngati-nyanuku Rdurdiya-juku manu payurnu, “Ngati, kingirliji ngarrurnu nyiyarlanguku nganta yungulparna payikarla, ngula-warnurlu kajikaji yinyi. Nyiyakulparna payikarla?” \p Ngati-nyanujurla wangkaja, “Kujarla wangkaya, ‘Turl-pakarninjarlaju jurru Jaanu Papitaji-kirlangu kangkarni mardungka.’” \p Junga-juku, kulpari parnkajarla Kingi Yarurduku, ngulajurla kuja wangkaja, “Kangkarniji jurru turl-pakarninjarla mardungka Jaanu Papitaji-kirlangu!” \p \v 9 Kuja wangkanja-kurra kuja-kurra purda-nyangu Kingi Yarurdurlu, marilkirla mularrpa-jarrija Jaanuku. Kula kaminaju nyarrparlu mamparl-pungkarla kujarla jangku-pungu nyiyarningkijarra milparniwarrarla kamparru-wiyi. Junga-juku, jinta yurrkunyu yilyaja nyanungu-nyangu junma wiri-jarlu-kurlu. \v 10-11 Yanu rdaku-kurra kurinpuju-kurra kaninjarni. Turl-pakarnunjunu jurru Jaanu Papitaji-kirlangu, manu kangurnu kulpari jurru-mipa mardungka. Mardungka-jukurla jurruju yungu kaminaku yangkaku, manu kangurla ngati-nyanuku Rdurdiyajuku. \v 12 Junga-juku, kujalu purda-nyangu Jaanu-kurlangurlu kurdungurlu-paturlu, manunjunulu milyingkaku yirrarninjakulku. Ngula-warnu, yaninjarlalurla Jijajiki yimi-ngarrurnu kuja yangka palija Jaanu. \s1 Jijajirli-jana mangarri yungu panu-jarlu-nyayirniki wati-patuku 5,000-palaku \r Mark 6.30-44, Luke 9.10-17, John 6.1-14 \p \v 13 Yangka-puru kuja Jijajirli purda-nyangu yimi ngula palija Jaanu, ngula-warnu nyanungu yangka-ngurlu yanu, manu ngapa-wana yanumpa pawurturla nguru-kari-kirra yungu yangarlu nyinami nyanungu-mipa. Kala yapangkujulu purda-nyangu kujalpa Jijaji yinya-kurra yanurra. Junga-juku, kirri-kari kirri-kari-jangkalu yanurnu, manulu wapanja-yanu yangka-kurra kujalpa nyinaja Jijaji. \v 14 Kuja Jijaji ngapa-jangka yukajarra murrarninginti-kirra, nyangu-jana yapa panu, yinyarla pardarnulpalurla nyanunguku. Jijajiji mari-jarrija-jana nyanungu-patuku, manulpa-jana panu-juku nyurnu-jangka parlpuru-manu. \p \v 15 Ngula-puruju wantajulpa kanunju-jarrinja-yanu wurajiwurajilki. Yaninjarla wangkajalurla nyanungu-nyangu kurdungurlu-patu Jijajikiji, “Nyampuju karlipa nyina kulkurrukulkurru-nyayirni, manu wantaju-ka yukanjarra-yanilki. Yilyayalku-jana yungulu mangarri-kirra yani kirri-kari kirri-kari-kirra yungulu-nyanu maninjini.” \p \v 16 Ngula-jangka, Jijajiji wangkaja-jana, “Ngulaju kalu nyinami nyampurla-juku. Nyurrurlarlulu-jana yungka mangarriji!” \fig |src="HK00155B.TIF" size="col" ref="14.16" \fig* \p \v 17 Ngula-jangka, kurdungurlu-patulurla wangkaja nyanunguku, “Mardarni karnalu rdaka-pala-mipa kapurdu mangarriji manu yawu-jarra-puka jirrama.” \p \v 18 Jijaji-jana nyanungu-patuku wangkaja, “Ngula-juku, kangkarnijili mangarri kuyu, manujulu yungka ngajuluku.” \v 19 Ngula-warnuju-jana wangkaja yapaku yungulu pirri-mani marnangka. Ngula-jangka, Jijajirli manu mangarri yangka kapurdu rdaka-pala manu yawu-jarra. Kankarlarra nyangu nguru-kurra-pinangu, yati-wangkajarla Kaatuku, “Wapirra, yungurnangkulu yati-wangka nyampukuju mangarriki.” Ngula-jangka, rdilykirdilyki-pungu-jana mangarri manu yawu-jarra witawita-karda-nyayirni, manu yungu-jana nyanungu-nyangu kurdungurlu-patuku. Ngulangkujulpalu-jana kanjarla warru yungu wita-kari wita-kari mangarri manu yawu turnu-kari turnu-kariki yapaku panuku-juku. \v 20 Panungku yapangkulu ngarnu pirda-karda-nyayirni. Ngula-jangkaju, kurdungurlu-paturlujulu warru manu yuljaju mangarri manu yawu yakuju-patu-kurra wiri-jarlu-kurra 12-pala-kurra. Ngulalpalu jurrupuly-ngarnu yali yakuju-patu. \v 21 Watingki yangka kujalu mangarri ngarnu pirda-karda, ngulaju 5,000-palarlu. Panungku mardukujarlu manu kurdukurdurlangurlulu ngarnu mangarri manu kuyuju. \s1 Jijaji kankarlumparra wapanja-yanu mangkuru Kaliliyirla \r Mark 6.45-52, John 6.16-21 \p \v 22 Ngula-jangkaju, Jijaji-jana wangkaja nyanungu-nyangu kurdungurlu-patuku, “Nyurrurla-patu, kamparrulu yanta pawurturla murrarninginti-kari-kirra mangkururla. Ngaju-jala karna-jana yilyami yapa nyampuju nyanungurra-nyangu-kurra ngurra-kurraju.” Junga-kirli warrkarnulu nyanungu-nyangu kurdungurlu-patu pawurtu-kurra, manulu yarnkajarra mangkururla. Jijajirli yilyaja-jana nyampurra panu-jarlu yapa ngurra-kurra. \v 23 Kuja-jana Jijajirli yilyaja manu jakuru-pungu yangka kurdungurlu-patu, ngula-jangkaju, nyanungu warrkarnu kankarlarra pirli-kirra yapa-wangu-kurra yungurla wangkami Kaatuku. Warurru-jarrijalkurla, Jijajilpa yangarlu nyinaja. \v 24 Ngula-puruju, Jijaji-kirlangu kurdungurlu-patuju yanurra-jukulpalu kulkurrurni-nyayirnilki mangkururlaju. Kulkurrirni mangkururlajulpalu rdatarr-nyinaja mayawunpa jungarniji. Miparrpalpa-jana mayawunparlu luwaluwarninja-yanu, manu ngapangkujulpa-jana warru kujurnu. \p \v 25 Ngakalku, rangkarr-kurlu-karrikarrilki, Jijajirli-jana nyangu nyanungu-nyangu kurdungurlu-patuju yangka kujalpalu pawurtu-kurlu putaputa yanurra mayawunpa-puru kulkurrirni mangkururla-juku. Jijajiji pina jitinja-yanu kaninjarra-kari pirlingkaju, manu jungarni-warrangu ngapangka mangkururla yarnkajarra kankarlu nyanungu-nyangu kurdungurlu-patu-kurra-pinangu. \v 26 Nyangujukulu Jijajiji yangkangku kurdungurlu-paturlu kujalpa yanurnu kankarlu ngapa-wana. Nyangulu kula-ngantalpa manparrpa wapanjinarni, ngulakujulurla lani-jarrija muku purlanja-karra purlanja-karra, “Waraa! Manparrpa, manparrpa!” \p \v 27 Wangkaja-jana Jijajiji, “Wayi…ngajujurna Jijaji! Lani-wangulu nyinaka!” \p \v 28 Ngula-jangka, wangkajarla Piita nyanunguku, “Warlalja-Wiri, palka-nyayirni mayinpa manparrpa-wangu? Wangkayaju yungurna pawurtu-jangka jitinjarla ngapangka yarnkamirra kankarlu nyuntu-kurra.” \p \v 29 Wangkajarla Jijajiji, “Nyampu-kurra yantarni!” Junga-juku, jitija pawurtu-jangka Piitaju, manu ngapangka rdirri-yungu wapanjaku Jijaji-kirraku. \v 30 Kala nyanunguju langalku parnkaja kujalpa mayawunpa wangkaja-juku kilji-nyayirni, manu lani-jarrijalku. Piitaju julyurl-yukanja-yanulku ngapa-kurraju. Ngularla purlaja Jijajiki, “Warlalja-Wiri, mantaju wankaruku ngapangka yukanja-kujaku!” \p \v 31 Kapanku-jukurla Jijajiji kutu-jarrija, manu puuly-mardarnu Piitaju, manurla wangkaja, “Kula kanpaju marda wala nyina ngajuku? Manngu-nyanyi mayi kanpaju kula-nganta yungurnangku kanunju ngapangka-juku maninja-wangurlu yampiyarla?” \p \v 32 Ngula-warnu, warrkarnu-pala pawurtu-kurra, manu mayawunpaju wurulypa-jarrijalku. \v 33 Ngulalurla panu-juku kurdungurluju parntarrinjunu ngayirni Jijajirla, manulurla wangkaja, “Junga, nyuntuju Kaja-nyanu Kaatu-kurlangu!” \s1 Jijajirli-jana yapa nyurnu parlpuru-manu kirringka Nijiruturla \r Mark 6.53-56 \p \v 34-35 Kujalu yukajarra ngaka pawurtu-kurlu murrarninginti-kari-kirra Nijirutu-kurra, ngulangkaju panu-karirli yapangkujulu kapanku milya-pungu Jijajiji. Nyampu-wardingki-paturlu kujalpalu Jijajiji milya-pungu, warru parnkajalpalu kapanku yimi-kirliji yalumpurla ngurrararlaju, manu kalalurla nyurnu-watiji kangurnu. \v 36 Kalalurla nyurnu-patu purlaja Jijajiki, “Ngurrju-manta-nganpa! Jurnarrparnangkulu marnpirni ngula-warnu yungurnalu ngurrju-jarri!” Kuja kalalu nyurnungku marnpurnu jurnarrpa Jijaji-kirlangu, jintawarlayi-jiki palkaju kalalu kapanku ngurrju-jarrija. \c 15 \s1 Juwu-kurlangu-kurlu kuruwarri-kirli nyurnunyurnu-kurlangu-kurlu \r Mark 7.1-13 \p \v 1 Ngakarrangakarralku, yanurnulurla Paraji-patu manu ngalya-kari kuruwarrikingarduyu-patu Jurujulumu-jangka Jijajikiji. Yaninjarla payurnulkulu, \v 2 “Nyiyaku kalu nyuntu-nyangu kurdungurlu-paturlu ngarni mangarriji rdaka parljirninja-wangurluju? Kuruwarri kalu rdilyki-pinyi yangka ngalipa-nyangu kujalu-ngalpa yungu manu pinarri-manu nyurnunyurnurlu ngalipa-nyangurlu nyurru-warnu-paturlu.” \p \v 3 Jijaji-jana wangkaja nyanungu-patuku, “Nyiya-jangka kankulu nyurrurla kuruwarriki Kaatu-kurlanguku nyina purda-nyanja-wanguju yungunkulu purami kuruwarri-kari nyurrurla-nyangu nyurnunyurnu-kurlanguju? \v 4 Kujanya Kaatuju wangkaja kuruwarrirla nyanungu-nyangurla, ‘Linpangku-palangu purda-nyangka kirda-nyanu manu ngati-nyanu wilji-wangurlu!\x * \xo 15:4 \xt Nyangka Exodus 20.12, Deuteronomy 5.16 \x* Nganangku-puka kajilpa-palangu kulungku ngarrirni kirda-nyanu manu ngati-nyanu, ngula-panuju yapa ngalya-karirlijilpalu tarnnga-kurra pungkarla.’\x * \xo 15:4 \xt Nyangka Exodus 21.17 \x* Kujaju Kaatu-kurlangu kuruwarri. \v 5 Kala nyurrurla-nyangu kuruwarrirla kankulu wangkami kuja, ‘Yapangku kajilpa-palangu jurnta kangkarla mangarri manu tala manu jurnarrpa nyanungukupalangu-jarrakuju, nyampurranya kajilparla warntarri yungkarla Kaatuku, ngulaju nganta ngurrju-nyayirni.’ Ngula-jangka kajikankulurla marda wangka yangka yapaku, ‘Ngulanparla nyuntulurlu nyampurra nyiyarningkijarra yungu Kaatuku, ngula yungunparla warrawarra-kanja-wangulku jurnta nyina nyuntukupalanguku jaji-nyanuku.’ \v 6 Kujarlunya kankulu kuruwarriji Kaatu-kurlanguju yampimi purda-nyanja-wangurlu manu kankulu purami nyurrurla-nyangu kuruwarri warlalja-puka. \v 7 Nyurrurla milkarranji kankulu wangkami purami nganta kankulu kuruwarri Kaatu-kurlangu, kala lawa! Jarukungarduyu Yijaya wangkaja junga nyurrurla-kurlu nyurru-wiyi: \q1 \v 8 ‘Kuja-ka Kaatuju wangkami, “Nyampu yapa panu-juku kalu wangka ngaju nganta kajulu wiri-pajirni lirrangku wilji-wangurlu nganta, kala lawa. Wurnturu kajulu ngajukuju jurnta nyinami. \v 9 Jamulu kajulu purami ngaju. Ngaju-nyangu nganta kalu-jana kuruwarri pina-yirrarni nganta, kala lawa. Nyanungurra-nyangulku kalu-nyanu warlalja kuruwarriji ngurrju-mani, manu ngula-kurlurluju kalu-jana pinarri-mani yapa ngalya-kari ngaju-nyangu-kurlurlu nganta!” ’\x * \xo 15:9 \xt Nyangka Isaiah 29.13 \x* \m Yuwayi, kujanya Yijayarluju yimiji yirrarnu nyurrurla-kurlu milkarranji-kirli.” \s1 Kujarrarlunya kanyanu yapangku kapakapa-mani Kaatu-kurlangu-kujaku kuruwarri-kijaku puranja-kujaku \r Mark 7.14-23 \p \v 10 Ngula-jangkaju, Jijaji-jana purlaja yapa ngalya-karikilki, manulurla yanurnu, ngulakuju-jana wangkaja, “Nyurrurlarlu panungku-kirli, purda-nyangkajulu kajirna-nyarra nyampu wangkami! Langa-kurra-mantalu! \v 11 Nyiya-puka mangarri kajirlipa lirrangku ngarninjarla muru-pinyi, kulalpa-ngalpa kapakapa-mantarla Kaatu-kurlangu-kujaku kuruwarri-kijaku puranja-kujaku, lawa! Kala nyiyarningkijarra yali kuja-ka yapa wangkami majumaju lirra nyanungu-nyangu-jangka manu nginyinginyi-jangka, nyampurrarlunya kanyanu kapakapa-mani Kaatu-kurlangu-kujaku puranja-kujakuju.” \p \v 12 Ngula-jangka, Jijaji-kirlangu kurdungurlulurla yaninjarla wangkaja nyanunguku, “Milya-pinyi mayi kanpa kuja-jana yimingki nyuntu-nyangurlu Paraji-patu miyalu maju-manu?” \p \v 13 Jijajirli-jana yalu-manu, “Kuruwarri panu ngula kalu-jana yangka Paraji-paturlu pinarri-mani yapa-patuku, ngula-patuju watiya-patu-piya kuja kalu pardimi ngurungka nyampurla. Kula-jana Kaaturlu yirrarnu yalumpurra watiya-patu nguru-nyayirni-wangurlarlu, lawa. Kujarlanya, kapu-jana lukurl-pinyi muku walya-jangka. \v 14 Wurnturulu-jana jurnta nyinaya Paraji-patukuju! Pamparda-piyarlu kalu-jana putaputa nguru-yirrarninja-yani panu-kariki yapaku pampardaku. Kajilparla jintangku pampardarlu yapangku putaputa nguru-yirrakarla jinta-kariki yapaku pampardaku, kajika-pala jirrama-juku wantimi rdaku-kurraju.” \p \v 15 Ngularla Piita wangkaja Jijajikiji, “Warraja-manta-nganpa ngula yimi-nyayirni-wangu jukurrpa nganimpaku, yangka nyiyarningkijarra-kurlu kuja kanganpa lirra-kurra-jarri manu lirra-jangka wilypi-pardimi.” \p \v 16 Jijajirla wangkaja nyanunguku, “Nyurrurlarlangu-jukunkulu ngurrpa-nyayirni mayi yalirra-piya-juku? \v 17 Kula kankulu mayi langa-kurra-mani ngaju-nyangu jaruju? Kuja-ka yapangku ngarni mangarri nyiya-puka, yalumpu mangarri ngarninja-warnu, kanunju-ka miyalu-kurra yani. Ngula-jangka miyalu-jangka ngakaju-ka jingijingi yani kuja-purda-kari riwariwarla. \v 18 Kala nyiya manu nyarrpa kuja-ka wilypi-pardi nginyinginyi-ngirli yapa-kurlangu-ngurlu, wangkami kuja-ka, ngulangkunya kajika-nyanu kapakapa-mani yapaju Kaatu-kujaku puranja-kujakuju. \v 19 Majumajuju ngulaju-ka nginyinginyirla nyanungu-nyangurla mardarni yapangkuju. Warrarda-ka manngu-nyanyi majumajuju. Kujarlanya kajika marda nyina yapa tarnnga-kurra pinja-panu, kalykuru marda, mannganji marda, purunjunju marda, warlkanji marda manu nginji-wangkanja-palka marda. \v 20 Nyampurrarlunya-ka kapakapa-mani yapaju Kaatu-kurlangu-kujaku kuruwarri-kijakuju puranja-kujaku, kuja-ka manngu-nyanyi majumajuju. Kala kajilpa nganangku mangarri nganjarla kamparrurla rdaka parljirninja-wangurlu, ngulangku kulalpa kapakapa-mantarla Kaatu-kurlangu-kujaku kuruwarri-kijaku puranja-kujaku, lawa!” \s1 Jijajirli parlpuru-manu karnta-kurlangu yurntalu-nyanu \r Mark 7.24-30 \p \v 21 Ngula-jangka, Jijaji yanu yinya-ngurlu ngurrara-kari-kirra kujalpa-pala karrija kirri-jarra yirdi-jarraju Taya manu Jirdana. \v 22 Ngulangka ngurrararla nyinajalpa mardukuja Kanana-wardingki. Nyampu mardukuja, yanurnurla Jijajiki, manulpa warlkurnu, “Nyuntu, Tapiti-kirlangu ngalapi-nyanu, wiyarrpaku mari-jarrinjarlaju ngurrju nyinaka, wiyarrpaku! Ngaju-nyangurlu yurntalparluju-ka mardarni juju. Nyanunguju nyurnu-nyayirni!” \p \v 23 Kala Jijaji kularla yimi jintarlangu nyanunguku wangkaja, manu kurdungurlu-patu nyanungu-nyangulurla yaninjarla wangkaja, “Yilyaya pinka! Mardukujarlu yalumpurlu kangalpa puranjinarni manu nyirn-pinja-yani!” \p \v 24 Jijaji-jana wangkaja, “Kaaturluju ngaju yilyajarni Yijirali-pinki-kirra-mipa, ngularraju jiyipi-piya kuja-ka wajawaja-jarri nganangku kulalpa-jana warrawarra-kangkarla!” \p \v 25 Ngula mardukujarlu purda-nyangu nyampu, yaninjarla parntarrinjunu ngayirni Jijajiki, manurla wangkaja, “Warlalja-Wiri, karnurukuju yinjarla-yungka palkarnirli!” \p \v 26 Jijajirliji wurra-manu kamparru-wiyi payirninja-kurraju, manu wangkajarla karntaku, “Kajilparna-jana kuja mangarri jurnta kangkarla kurdukurduku manu yungkarla jarntuku, kujaju warntarla majumaju.” \p \v 27 Ngula-jangkaju, nyampu karntaju pinarla wangkaja Jijajiki, “Yuwayi, kujaju junga-nyayirni! Kala jarnturlanguju kalu warru nyinami tayipulurla kanunjumparra, manu kalu ngarni wita-kari wita-kari kuja-ka patapata-karri yulja walya-kurra.” \p \v 28 Junga-juku, Jijajirliji kapanku yalu-manu, “Nyuntuju kanpaju yijardu-nyayirni wala nyina yurntal-purajiki parlpuru-maninjaku. Kujarlaju kapurna parlpuru-mani pirlirrpa juju-kujaku ngula-kujaku.” Ngulaju junga! Jijajiji kuja yungka wangkaja yimi nyampurra, ngula yurntal-nyanu mardukuja-kurlangu parlpuru-jarrijalku. \s1 Jijajirli-jana yapa panu parlpuru-manu \r Mark 7.31-37 \p \v 29 Ngula-warnu, Jijaji yanu yinya-ngurlu manulpa wapanja-yanu mangkuru Kaliliyi-wana. Nyanunguju wapanja-yanu pirli kankarlarni-kirra manu pirri-manu yinyarlaju. \v 30 Yapa panu-jarlulurla yanurnu nyanungukuju. Ngulajulpalu-jana nyurnu-kari nyurnu-kari jarnangku kangu: Tarlu-wati, pampa-wati, yapa wirliya manu rdaka manjanja-kurlu wipinja-wangu-kurlu, yapa yangka kuja kalu nyina wangkanja-wangu, manu yapa nyurnu panu-karirlangu. Kujalpalu-jana kangu jarnangku, ngulajulpalu-jana ngunanja-yirrarnu ngayirni Jijajirla, manulpa-jana parlpuru-manu. \v 31 Yapa kujalpalu nyinaja wangkanja-wangu-wiyi, ngulajulpalu wangkajalkulu. Yangka kujalpalu rdaka manu wirliya wipinja-wangu-wiyi nyinaja, ngula-patujulpalu wapajalku manulpalu wipijalku. Tarlujulpalu wapajalku, manu pampardarlujulpalu nyangulku. Kujalu-jana yapangku panu-karirli nyangu nyampurra nyurnu-jangka, ngulakujulu-jana marlaja paa-karrija. Ngularrarlajinta pulka-pungulpalurlajinta Kaatuku ngula kalu purami yapangku Yijirali-pinkirli. \s1 Jijajirli-jana mangarri yungu panu-jarlu-nyayirniki watiki 4,000-palaku \r Mark 8.1-10 \p \v 32 Jijaji-jana wangkaja kurdungurlu-patuku, “Nyampuku yapaku, mari-jarri karna-jana miyi-wanguku kuja kalu yarnunjuku nyina, kujajulu jirrnganja nyinaja nyampurla manangkarrarla parra-patuku marnkurrpaku. Kajilparna-jana pina-yilyayarla yarnunjuku miyi-wangu-jangka wurnturu-kurra nyanungurra-nyangu ngurra-kurra, ngulaju kajikalu marrmarrpa-jarrinjarla wantimi kulkurru yirdiyirla yarnunjuku miyi-wangu-jangka.” \p \v 33 Ngula-jangkaju, payurnulu kurdungurlu-paturlu Jijajiji, “Nyarrpararlarnalu-jana miyiji nyampurlaju manangkarrarla ngayi-mani? Yapa nyampuju panu-nyayirni kalu nyinami.” \p \v 34 “Nyajangu kankulu miyiji mardarni kapurduju?” \p Kurdungurlurlujulu jangku-manu Jijajiji, “Wirlki-pala karnalu kapurduju miyiji mardarni manu ngapa-ngawurrpa yawu marnkurrpa witawita.” \p \v 35 Junga-juku, Jijajiji-jana wangkaja yapa panuku-juku, “Pirri-maninjarla nyinayalu walyangka.” \v 36 Ngula-jangkaju, manu miyiji manu yawurlangu, yati-wangkajarla Kaatukuju, “Wapirra, yungurnangkulu yati-wangka nyampukuju mangarriki.” Ngula-jangka, rdilyki-pungu mangarriji wita-kari wita-kari. Yungu-jana mangarriji rdilykirdilyki-pinjarla kurdungurlu-patuku, manulu-jana kurdungurlu-paturluju warru yungu yapa panukulku. \v 37 Panungkulu ngarnu nganyuku-karda. Ngula-jangkarluju kurdungurlu-paturluju, warrulpalu manu yuljaju yakuju-kurra wirlki-pala-kurra. Ngulangkaju kankarlarra-nyayirnilkilpa yakuju-paturlaju jurrupuly-ngarnu. \v 38 Wati-paturlu yangka kujalu mangarriji ngarnu pirda-karda, ngulaju 4,000-palarlu. Panungku mardukujarlu manu kurdukurdurlangurlulu ngarnu mangarriji. \p \v 39 Ngula-jangkaju, Jijajirliji yilyajalku-jana pina yapaju nyanungurra-nyangu-kurra jurrku-wana-kurra. Kuja-jana yapa pina-yilyaja Jijajirli yangka-ngurlu manangkarra-ngurlu, kulpari warrkarnu pawurtu-kurra manu yanumpa ngapa-wana ngurrara-kurra Makatana-kurra. \c 16 \s1 Juwu-paturlu Wiriwirirlili payurnu Jijaji yartarnarriki milki-yirrarninjaku \r Mark 8.11-13, Luke 12.54-56 \p \v 1 Ngula-jangkaju, jangkardu yanurnulkulurla Jijajiki Paraji-patuju manu Jatiyuji-patuju. Ngulajulu puta yimirr-yungu yungu nganta-jana jarrwara-kari wangkayarla. Wangkajalurla, “Milki-yirraka-nganpa Kaatu-kurlangu yartarnarri yangka kuja ngantangku yungu nguru-nyayirni-wangurlarlu. Kajinpa-nganpa milki-yirrarni, ngulaju kapurnangkulu milya-pinyi nyuntujunparla Kaatuku warlalja.” \p \v 2 Jijaji wangkaja-jana, “Kuja-ka yangka yukanjarra-yani wanta manu yalkiri yalyuyalyu-jarrimi, nyurrurla kankulu kuja wangkami, ‘Wayinpa, yalkiriji yalyuyalyu-nyayirnilki, ngulaju jukurraju kapu ngurrju-nyayirni karrimi yalkiri-mipa ngapa-wangu.’ \v 3 Kala kaji wanta kankarlu-jarrinjarni yani mungalyurru, manu yalkiri yalyuyalyu-jarrimi, ngulaju kuja kankulu wangka, ‘Wayinpa, yalkiriji yalyuyalyu manu mangkurdu karla wapirrinja-yani wantaku, ngulaju ngapa kapu wantimi jalangu ngaka.’ Nyurrurlarlu, nyanyi kankulu yalkiri manu kankulu wangka ngapa marda kapu wantimi, marda yalkiri-mipa kapu karrimi. Kala kula kankulu milya-pinyi Kaatuju kuja-ka nyarrpa-jarrimi jalangu. \v 4 Nyurrurla yapa ngula kankulu nyinami jalangu, nyurrurlaju ngurrju-nyayirni-wangu! Kula kankulu Kaatu purami yijardurlu! Nyurrurlarlunkujulu payurnu yungurna-nyarra nyiyarlangu Kaatu-kurlangu milki-yirrarni yartarnarri, kujakujurna lawanya ngampurrpa-wangu! Nganayi-mipa kapurna-nyarra ngajulurluju milki-yirrarni Kaatu-kurlangu ngulaju yimi Juuna-kurlu jarukungarduyu-kurlu. Jalanguju ngajujurna Juuna-piya. Ngaju karna-nyarra wangka nyurrurlaku yungunkulu pina-yani Kaatu-kurra.” Ngula-jangkaju, Jijajirli-jana yampija yalumpurla-juku. \s1 Jijajirli-jana pututu-pungu kurdungurlu-patuku turnu-warnu-jarra-kujaku Paraji-kijaku manu Jatiyuji-kijaku \r Mark 8.14-21 \p \v 5 Kurdungurlu-patu manu Jijaji, yanumpalu murrarninginti-kirra ngapangka nyayingayi-kirra. Kujalu yukajarra, kurdungurlu-patujulu langalku parnkaja kujalu wajawaja-jarrija mangarriki kanjarniki. \v 6 Jijajirli-jana pututu-pungu, kuja-jana wangkaja, “Muurlparlulu-nyanu warrawarra-kangka yimi-kijaku Paraji-kirlangu-kujaku manu Jatiyuji-kirlangu-kujaku! Jaru nyanungu-nyanguju-jana ngulaju jirdi-piya mangarri tarltu-maninja-kurlangu-piya.” \p \v 7 Kujalu kuja jaru purda-nyangu kurdungurlu-paturlu Jijaji wangkanja-kurra, ngulajulpalu kanginy-karrija, manulu-nyanu wangkaja, “Nyarrpaku-ka kujaju wangka? Marda-ka wangka yungurlipa-nyanu mangarri kangkarlarni tarnnga-parntarlu?” \p \v 8 Jijajirlijilpa-jana milya-pungu kuja-kurraju, wangkaja-jana, “Nyarrpaku kankulu-nyanu palju-payirni kujarluju jarungkuju kuja kankulu lawa nyinami mangarri-wanguju? Kula kankujulu mayi wala nyinami? \v 9 Nyiya-jangka kankulu nyina milya-pinja-nyayirni-wangu-jukunya! Yangkajunkulu mayi warungka-manu kujarna-jana yungu miyi kapurdu rdaka-pala panu-jarluku watiki 5,000-palaku? Kujalu ngarnu miyi, nyajangu-kurlurlunkulu yakuju-kurlurluju manu yuljaju? \v 10 Manu yangkajunkulu mayi warungka-manu kujarna-jana miyi kapurdu wirlki-pala yungu panu-jarluku watiki 4,000-palaku? Kujalu ngarnu miyi, nyajangu-kurlurlunkulu yakuju-kurlurluju manu yuljaju? \v 11 Nyiya-jangka kula kankujulu milya-pinyi kuja karna-nyarra nyarrpa wangkami? Kula karna-nyarra mangarri-kirli wangkami. Wangkami karna-nyarra nyiyarningkijarra-kurlu maju-kurlu kuja kalu-jana yapa pinarri-mani Paraji-paturlu manu Jatiyuji-paturlu. Yimi-wati nyanungurra-nyanguju, ngularrarluju kajana kawarr-kanyi yapa warntarla-kari. Ngularra-kujakulu-nyanu muurlparlu warrawarra-kangka!” \v 12 Ngula-jangkaju, kurdungurlurlu milya-pungulkulu nyarrpa kujalpa Jijaji wangkaja. Nyanungurluju kula-jana ngarrurnu jirdiki mangarri tarltu-maninja-kurlanguku yampinjaku. Ngayilpa-jana nyanungurlu ngarrurnu nyanungu-patu yungulu nyiyarningkijarraku nyina purda-nyanja-wangu kujalpalu-jana Paraji-paturlu manu Jatiyuji-paturlu yapa pinarri-manu. \s1 Piitarluju yirdi-manu Jijaji Kaatu-kurlangu Mijaya yangka Milarninja-warnu \r Mark 8.27-30, Luke 9.18-22 \p \v 13 Jijaji-jana jirrnganja yarnkaja yarda kirri-kari kirri-kari-kirra nguru-kari-kirraju yirdi-kirraju Jijariya Pilipayi-kirra. Kujalpa-jana jirrnganja yukaja kurdungurlu-patuku, ngula-jana Jijajirliji payurnu, “Nyarrpa kalu yapaju wangka ngana nganta yangka Yapa-nyayirni-wangu Kaatu-kurlanguju?” \p \v 14 Kurdungurlu-paturlujulu jangku-manu, “Ngalya-kari kalu wangka yapa nyuntujunpa Jaanu Papitaji nganta. Ngalya-kari kalu wangka nyuntuju ngantanpa Layija. Ngalya-kari kalu wangka nyuntuju ngantanpa Jirimaya manu marda jarukungarduyu-kariyi-nyanu Jirimaya-piya.” \p \v 15 Jijajirli yarda-jana payurnu, “Kala nyurrurla-paturlu, ngana nganta kankujulu yirdi-mani ngajuju?” \p \v 16 Jimani Piitarluju jangku-manu, “Nyuntujunpa Mijaya Milarninja-warnu yangka Ngalapi-nyanu Kaatu-kurlangu, Kaatu ngula-ka JUKURRARNU nyina.” \p \v 17 Ngula-jangka, Jijaji wangkajarla Jimani Piitaku, “Yati! Nyuntu kanpa Yimi Ngurrju wangkami ngaju-kurlu, Jimani ngalapi-nyanu Juuna-kurlangu! Nganangku kulangku yapa-karirli nyuntuku yimi-ngarrurnu nyampu yimi ngaju-kurlu. Ngajukupalangu ngula-ka nyinami nguru-nyayirni-wangurla kankarlarra, nyanungurlu-jukungku nyuntukuju yimi-ngarrurnu yungunpa wangka nyampu yimi. Ngulaku kanparla marlaja nyina wardinyi-nyayirni! \v 18 Kari-nganta Piita, nyuntuju yarturlu pirrjirdi-piya! Nyampurla yarturlurla kapurna ngaju-nyangu jaaji ngantirni, kapurna-jana yapa panu kanjarla jintangka wungu-warnurla turnu-mani. Kajili yapa ngaju-nyangurlangu yawu-pardimi, kapulu tarnnga-juku warrarda nyinami wungu-warnurla ngaju-nyangurla. Kulalu yani nguru manparrpa-kurlangu-kurra, lawa. \v 19 Jalangurlu karnangku yinyi nyuntuku kiyi wupurnu-maninjaku tuwaku Kaatu-kurlangu-kurra nguru-nyayirni-wangu-kurra. Nyiyarlangu maju-kujaku kuja kanpa-jana yapa ngaju-nyangu warla-pajirni walyangka nyampurla, ngula-piyarlu-yijala kapu-jana Kaaturlu warla-pajirni nguru nyanungu-nyangurla-yijala. Nyiyarlanguku ngurrjuku nyuntulu ngula kanpa-jana yapa ngaju-nyanguku nyampurlaku walyangkaku nyinami rarralypa, Kaatu kapu-jana nyanungu-patukuju rarralypa-yijala nguru nyanungu-nyangurlaju nyinami!” \p \v 20 Ngula-jangka, Jijajirli-jana pututu-pungu, “Ngajukujulu yimi-ngarrirninja-wangu nyinaya, kalakankulu-jana ngaju yimi-ngarrirni yirdi Kaatu-kurlangu Mijaya.” \s1 Jijaji-jana wangkaja nyanunguku kurdungurlu-patuku yangka yapangku kapulu nyanunguju pinyi \r Mark 8.31–9.1, Luke 9.22-27 \p \v 21 Ngula-jangkaju, Jijajirlilpa-jana pinarri-manu nyanungu-nyangu kurdungurlu-patu, wangkaja-jana, “Ngajukuju ngaka-pardu-karilki kapuju maju-nyayirni rdipimirni, kapurnaju murrumurru-nyayirni purda-nyanyi. Yangka-paturlu Juwu-paturlu jarlu-paturlu manu maralypikingarduyu-paturlu wiriwirirli manu kuruwarrikingarduyu-paturlu kapujulu juwa-kijirni. Panu-karirli kapujulu tarnnga-kurra pakarni. Kujanyaju Kaatuju wangkaja. Ngula-jangkaju, kapurna ngurra-jarra-jangkarla pina-yijala wankaru-jarri.” \p \v 22 Ngula-jangka, Piitarlu Jijaji kanja-yanu panu-kari-kijaku kurdungurlu-patu-kujaku, manurla kulu wangkaja, “Warlalja-Wiri, kula wangkaya kuja! Kaaturlu kapungku muurl-mardarni pinja-kujaku!” \p \v 23 Jijajijirla jungarni-purdanji-jarrija Piitakuju wangkanjakungarnti, “Nyuntunpa Juju Ngawu, purdangirli yukaya ngajulurla! Nyuntu kanpaju putaputa warla-pajirni warrki ngaju-nyangu-kujaku! Kaatuju kulangku wangkaja kujakuju wangkanjakuju, lawa. Nyuntulurlunpa kujaju manngu-nyangu jaruju yapa panu-kari-piyarlu.” \p \v 24 Ngula-jangka, Jijajiji-jana wangkaja kurdungurlu-patuku, “Ngana-puka kajilpaju ngampurrpa nyinayarla ngajuku puranjaku, ngulakungarntirlijilpa-nyanu wajawaja-mantarla, manulpaju ngaju-mipa manngu-nyangkarla. Yapa-karirli kapujulu ngajuju tarnnga-kurra pinyi. Kujarlu-yijala kajikalu-nyarra nyurrurlaju pinyi tarnnga-kurra. Ngulaju ngula-juku. Puraya-jukujulu ngajuju parra-kari parra-kari. \v 25 Nganangku-puka yapangku kajilpa-nyanu muurlparlu mardakarla palinja-kujaku nyanungu-miparlu, ngulaju kajika palimi-jiki. Kala kajilpankulu-nyanu yungkarla ngaju-kurra, ngulaju kajikankujulu marlaja nyinami wankaru-juku. Kujarlanya, purayajulu ngajuju. \v 26 Nganangku-puka kuja-ka turnu-mani nyiyarningkijarra jurnarrpa manu tala manu mangarri manu wawarda, nyiyaku-ka turnu-mani? Kajiji yapa yali puranja-wangu nyina, ngulangkuju ngari-ka jamulu turnu-mani. Kaji palimi, kula Kaatu-kurlu nyina. Kajilpa yangka yapa paliyarla, kulalparla nyiya kulpari yungkarla Kaatukuju pina-wankaru-maninjakuju, lawa. \v 27 Ngaju yangka Kaatu-kurlangu Yapa-nyayirni-wangu, ngakarna nyampu-kurra pina-yanirni Kaatu-kurlangu-ngurlu nguru-nyayirni-wangu-ngurlu, ngulaju kapurna-jana jirrnganja yanirni pina marramarra-patuku, kapurna pina-yanirni pirrjirdi-nyayirni Kaatu-kurlangu-kurlu yartarnarri wiri-jarlu-kurlu. Ngula-jangkaju, kapurna-jana miimii-nyanjarla pinyi yapa yangka kujalpalu maju-juku nyinaja nyampurla walyangka. Panu-kariji kapurna-jana miimii-nyanjarla kanyi yungulurla Kaatukulku jirrnganja nyina tarnnga-juku, yangka kujalpalu ngurrju-juku nyinaja nyampurlaju. \v 28 Junga karna-nyarra nyampuju wangka! Ngalya-kari yapa kuja kalu wankaru-juku nyina jalangu, ngulangkuju kapujulu nyanyi ngaju yangka Yapa-nyayirni-wangu Kaatu-kurlanguju. Kapujulu milya-pinyi kajirna-jana Warlalja-Wiri nyina yapakuju. Kulalu pali milya-pinja-wangu-juku.” Kujanya-jana Jijajiji wangkaja yapaku panuku. \c 17 \s1 Jijaji-kirlangu palkaju mirilmiril-karrija-nyayirni \r Mark 9.2-13, Luke 9.28-36 \p \v 1 Ngaka-karilki, jinta-jangka wiyiki-jangkarla, Jijajiji jirrnganja-jana yanu pirli-kirra kankarlarra marnkurrpaku kurdungurlu-patuku Piitaku manu Jamajiki manu nyanungukupurdangka kukurnu-nyanu Jaanuku. Ngulangkajulpalu yangarlu-patu nyinaja. \v 2 Ngula-puruju, nyanungu-nyangu yinngirrijilpa mirilmiril-karrija-nyayirni wanta-piya. Manu jurnarrpa kardirri-jarrijarla palkangkaju, ngulaju jurnarrpajulparla palkangkaju nyanungurlaju mirilmiril-karrijalku. \p \v 3 Ngula-puru-juku, Layija manu Mujuju-pala warraja-jarrija, wangkajalpa-palarla Jijajiki. \v 4 Ngula-jangkaju, Piitarla wangkaja Jijajiki, “Warlalja-Wiri, ngurrju-nyayirni nyampuju ngurra. Nyarrpa-manirnangkulu nyuntukuju? Nganimpa-paturlu yungurnalu-nyarra kaluku ngantirni marnkurrpa: Jinta-kari nyuntuku, jinta-kari Mujujuku, jinta-kari Layijaku.” \p \v 5 Ngula-puru-juku, mangkurdu kardirri-nyayirnilki-jana wapirrija kurdungurlu-patukuju. Linpalu purda-nyangu wangkanja-kurralku kankarlarra-jangka mangkurdu-ngurlu, kuja-jana wangkaja, “Nyampuju ngajuku Ngalapi-nyanu marulu. Nyanungurlu kaju miyaluju raa-pinyi. Ngulajulu purda-nyangka wangkanja-kurra!”\x * \xo 17:5 \xt Matthew 3.17, 2 Peter 1.17 \x* \p \v 6 Kujalu kurdungurlu-paturlu purda-nyangu wangkanja-kurra, lani-jarrijalu, manulu yinngirri-purdanji wantija walya-kurra. \v 7 Ngula-jangkaju, Jijaji-jana yanurralku nyanungu-patukuju, manu marnpurnu-jana. Nyanunguju-jana wangkaja, “Karrinja-pardiyalu, kulalu lani-jarriya!” \v 8 Kujalu kurdungurlu-paturlu kankarlarra-kari nyangu, ngulangkujulu nyangu Jijaji karrinja-kurra, jintalpa yangarlu karrija. \p \v 9 Ngula-jangkaju, pinalkulu jitinja-yanu pirli-ngirliji. Kulkurru wangkaja-jana Jijajiji, “Nyampuju yimi, mardakalu nyurrurla-miparlu yimi-ngarrirninja-wangurlu kujankujulu jalangurlu nyangu ngaju mirilmiril-karrinja-kurra yangka Yapa-nyayirni-wangu Kaatu-kurlangu. Kajirna palinja-warnu pina-wankaru-jarrinjarla yakarra-pardi, ngakalu-jana ngula-jangkarlanya yimi-ngarrika ngaju-kurluju.” \p \v 10 Ngula-jangkaju, Jijajijili payurnu yangka-paturluju marnkurrparlu, “Yangka kuruwarrikingarduyu-patu, wangka kalu-nganpa Layija-kurlu ‘kapu kamparru yanirni nganta yangkakungarnti Mijayakungarnti’. Nyarrpaku-yijala kalu-nganpa kujaju wangka?” \p \v 11 Jijajirli-jana jangku-manu, “Junga kujaju kapu Layija-wiyi pina-yanirni yungurla nyiyarningkijarra jungarni-mani Mijayaku. \v 12 Junga karna-nyarra wangka: Layija nyurru-juku pina-yanurnu. Yapa ngalya-karirli nyurrujukulu murrumurru-manu kujalurla jangkardu wangkaja maju-maninjaku. Kulalu milya-pungu nganalpa nyanunguju nyinaja. Kuja-piya-yijala Kaatu-kurlangu Yapa-nyayirni-wangu kaji yanirni nyampu-kurra, yangka-paturlu yapangku kapulu murrumurru-mani nyanunguju kuja-yijalalu murrumurru-manu Layijaju.” \v 13 Ngula-jangkaju, Jijaji-kirlangurlu kurdungurlurlu milya-pungulu kujalpa nyarrpa Jijaji wangkaja. Kulalpa Layija-kurlu wangkaja. Nyanungujulpa-jana wangkaja Jaanu Papitaji-kirli. \s1 Jijajirli parlpuru-manu kurdu nyurnu juju-kurlu \r Mark 9.14-29, Luke 9.37-43a \p \v 14 Yali-jangkaju, Jijaji manu yangka marnkurrpa kurdungurlu-patu, jitinja-yanurnulu pirli-ngirli, manu parlu-pungulu-jana yapa turnu-kurra yalirlaju. Wati jinta yaninja-yanu Jijaji-kirra-pinangu, manu parntarrinjunurla kamparru Jijajiki. \v 15 Ngula-jangkaju, wangkajalkurla Jijajikiji, “Warlalja-Wiri, mari-jarrinjarla parlpuru-manta ngaju-nyangu ngalapi-nyanu. Nyanunguju murrumurru-nyayirni, manu japaku-patu rdalji-jarrija. Purda-nyanyi kanyanu maju-nyayirni. Tarnnga-ka warrarda wantimi warlu-kurraju manu ngapa-kurra, manu murrumurru-mani kanyanu. \v 16 Nyurrurna-jana kamparrurlu-wiyi payurnu nyuntu-nyangu kurdungurlu-patu yungulu parlpuru-mani. Lawa, putalu parlpuru-manu.” \p \v 17 Jijaji wangkaja-jana, “Kari nyurrurlajunkulu kapurunju-panu jurru marntarla! Nyangurla-karrarlu kankujulu yampimi mata-maninja-wangurlu? Kangkarnijili yali kurdu ngajuku.” \v 18 Ngula-jangkaju, Jijajirli kulungku ngarrurnu juju ngawungawu kujalpa kurdungka kaninjarni palkangka nyinaja. Ngula-jangkaju, jujujurla jurntalku wilypi-pardija kurdukuju, manu yali-jangkaju kurduju ngurrju-jarrijalku. \p \v 19 Ngaka-pardu-karilki, kujalpa Jijaji yangarlulku nyinaja, nyanungu-nyangu kurdungurlu-patu yanurnu, manulu payurnu nyanunguju, “Nyiya-jangkarnalurla puta yilyaja jurnta jujuju nyampukuju kurduku?” \p \v 20-21 Jijajirli-jana jangku-manu, “Nyurrurlarlu kulankulurla jurnta yilyayarla jujuju kurdungurluju. Kulankulurla wala nyinaja Kaatukuju. Ngaju karna-nyarra junga wangka: Nyiyaku-puka kajilpankulurla wala nyinakarla Kaatuku kapuru-wangu, ngulaju kajika-nyarra purda-nyanyi nyanungurluju, manu kajika-nyarra jangku-mani nyiyaku-puka kajilpankulu payikarla. Kajilpankulurla wala nyinakarla Kaatuku ngari wita, ngulaju kajikankulu pirli wararrakuju wangkami ‘Yanta kirri-kari-kirra!’ Ngula pirlingki kapu-nyarra purda-nyanyi kajinkilirla nyurrurla wala nyina Kaatukuju. Yartarnarri-kirli kulalpa-nyarra nyiyarlulku warla-pajikarla nyurrurlaju.” \s1 Jijajirli-nyanu palinjaku muurr-pungu \r Mark 9.30-32, Luke 9.43b-45 \p \v 22 Ngaka-karilki, Jijaji manu nyanungu-nyangu kurdungurlu-patu turnu-jarrijalu wungu ngurungkaju Kaliliyirla. Wangkajalku-jana nyanungu-patukuju, “Ngajujurna Yapa-nyayirni-wangu Kaatu-kurlangu. Ngakaju, watingki jintangku kapu-jana yimi kanyi ngajulu, kapuju ngaju yapa-kari-kirra yinyi. \v 23 Ngula-jangkaju, kapujulu pinyi ngajuju tarnnga-kurra. Ngula-jangkaju, ngurra-jarra-jangkarla kapurnarla marlaja wankaru-jarri pina.” Kujalu kurdungurlu-paturlu purda-nyangu kuja-kurra, nyanungurrajulurla mari-jarrinjarla wajampa-jarrija-nyayirni. \s1 Jijajirli-jana yungu tala yungulu wurdujarra-mani Juwu-kurlangu Yuwarli Maralypi \p \v 24 Ngula-jangkaju, Jijaji manu nyanungu-nyangu kurdungurlu-patu, yanulu kirri-kirra Kapurniya-kurra. Ngulangkaju, ngalya-kari watilirla yanurnu Piitaku. Nyanungurlu wati-paturlu kalalu warru manu tala yungulu wurdujarra-mani Juwu-kurlangu Yuwarli Maralypi. Payurnulu Piitaju, “Nyuntu-nyangurlu pinangkalparlu, yinyi mayi kajana tala wurdujarra-maninjaku Juwu-kurlangu Yuwarli Maralypi?” \p \v 25 Piitarlu-jana jangku-manu, “Yuwayi, Jijajirli kajana warrarda yinyi talaju yulyurrpu-kari yurlyurrpu-karirla yapakuju kuja kalu wurdujarra-mani Yuwarli Maralypiji.” Yali-jangkaju, Piitaju yanu yuwarli-kirra kujalpa yalirla Jijaji ngunaja jurrkungka. Piitarlu yungu nganta payikarla nyanunguju talaku yungu ngantarla wangkayarla. \p Jijajirli kamparnirli payurnu nyanunguju, “Wati kuja-ka kingi nyina kankarlu-nyayirni yapa panukuju, kula kajana ngurrara-jinta nyanungu-nyangu jinyijinyi-mani yungu ngantalurla tala yinyi, lawa. Nyanungurlu kajana yapa-kari-mipa ngurra-kari-wardingki jinyijinyi-mani yungulurla nyanungukuju tala yinyi. Kujaju junga mayi, Jimani?” \p \v 26 Piitarluju jangku-manu, “Yapa-kari-miparlu ngurra-kari-wardingki-miparlu kalurla talaju yinyi yalikiji kingikiji kuja kajana jinyijinyi-mani yapaju.” \p Ngula-jangkaju, Jijajirla wangkaja Piitakuju, “Ngulaju junga, ngurrara-jintarlu kingi-kirlangurlu, kula kalurla nyanungukuju yinyi talaju. \v 27 Yuwayi, ngulaju marda junga, kala ngajulurlu kajilparna-jana tala yinja-wangurlu jurnta mardakarla nyampurraku watiki, ngulaju kajikajulu kulu-jarrimilki ngajukuju. Kuja-kujakuju, yanta mangkuru-kurra yawuku maninjaku. Kajinpa rdarri-mardarni kamparru-warnu yawu, lakarn-pungkarla nyanungu-nyangu lirraju. Kaninjarni nyanungu-nyangurla lirrangkaju kapinpa nyuntulurluju pirli tala pardany-parami. Kangka ngulaju pirli, manu yungka-jana wati yali-patuku. Ngula-jangkaju, kulalu-ngalpa payirnilki talakuju nyampu-warnurla yurlyurrparlaju.” \c 18 \s1 Ngana-ka nyina wiriji yapa Jijaji-kirlangu? \r Mark 9.33-37, Luke 9.46-48 \p \v 1 Kurdungurlulurla yanurnu Jijajiki, manulu payurnu “Yangka kuja kangalpa Kaatuju Warlalja-Wiri nyinami ngalipakuju, ngana-ka Kaaturluju wiri-nyayirni-pajirni panu-kari-piya-wangu?” \p \v 2 Jijajirla purlaja kurdu witaku yungu yaninjarla karrimi kamparru nyanungu-paturla. \v 3 Ngula-jana nyanungu wangkaja kurdungurlu-patukuju, “Ngaju karna-nyarra wangkami junga: Jungarnirlili manngu-nyangka yungulpankulu kurdu wita nyampu-piya-jarriyarla. Kala kuja-piya-wanguju, ngulaju kulalpankulurla nyinayarla Warlalja-Wiriki. \v 4 Nyurrurlarlunkujulu payurnu ngana-ka Kaaturlu wiri-pajirni panu-kari-piya-wangu. Ngana-puka kuja-ka kurdu wita nyampu-piya-jarrimi, ngulanya-ka wiri-pajirni Kaaturluju turnu-warnurla nyanungu-nyangurla. \v 5 Kurdukurdu wita nyampu-piya kajulu wala nyinami ngajuku. Nganangku-puka yapangku ngaju-nyangurlu nganta kaji rdakurl-kijirni kurdu wita nyampu-piyaju, ngulaju kaju ngajurlangu rdakurl-kijirni.” \s1 Yungulparlipa jungarni nyinakarla, kajikarlipa-jana karlirr-kanyi yapa ngalya-kari Kaatu-kujaku \r Mark 9.42-48, Luke 17.1-2 \p \v 6 Jijaji-jana yarda wangkaja kurdungurlu-patukuju, “Nyampurralu-jana kurdukurdu witawita nyangka ngula kajulu wala nyina ngajuku. Kala nganangku-puka kajilpa kurdu ngari jinta karlirr-kangkarla jarrwaralku ngaju-kujaku, ngulaju maju-nyayirni! Karlirr-kanja-kujakujulpalurla yapa ngalya-karirli yarturlu-wiyi wiri wayikarla yalumpuku watiki waninja-wana-wiyi, manu ngula-kurluju jarna-maninjarla kanjarla julyurl-kijikarlalpalu mangkuru ngapa wiri-kirra yungu palimi, kajika yapa jinta-kari karlirr-kanyi Kaatu-kujaku. \v 7 Yapa panu-nyayirni kalu majumaju nyinami walya nyampurla, manu warrarda kalu-jana karlirr-kanyi yapa ngalya-kari yungujulu nyanungurrarlangu karlirr-yani ngajukuju. Junga kujaju! Kala nganangku-puka kaji-jana karlirr-kanyi yapa ngalya-kari yungujulu wala-wangu ngajuku jurnta nyinami, ngulakuju karnarla mari-jarrimi, kapu maju-mani Kaaturluju. \p \v 8-9 “Ngaka kajikanpa marda majungka-jarrimi, kajikanpa marda nyiyarlangu purungku-mani rdaka-jarrarlu. Kuja-kujakuju-nyanu rdaka-jarra mururl-pajika jurnta, kajikangku Kaaturlu kijirni rdaka-jarra-kurlu-juku warlu wiri-kirra kuja-ka jankami tarnnga-juku. Manu ngaka kajikanpa marda majungka-jarrimi, kajikanpa marda kulu-kurra wapami wirliya-jarra. Kuja-kujakuju-nyanu wirliya-jarra mururl-pajika jurnta, kajikangku kijirni wirliya-jarra-kurlu-juku warlu wiri-kirra kuja-ka jankami tarnnga-juku. Manu ngaka kajikanpa marda majungka-jarrimi, kajikanpa marda nyiyarlangu maju nyanyi milpa-jarrarlu. Kuja-kujakuju-nyanu milpa-jarra wilypi-manta jurnta, kajikangku kijirni milpa-jarra-kurlu-juku warlu wiri-kirra kuja-ka jankami tarnnga-juku. Kajilpangku Kaaturlu kijikarla nguru yali-kirra palka wanapi-jiki, ngulaju maju-nyayirni nyuntukuju. Kala kajinpa yukamirra Kaatu-kurlangu-kurra nguru-kurra rdaka-wangu manu marda wirliya-wangu manu marda milpa-wangu, ngulaju ngula-juku. Kapunpa nyanungu-kurlu nyina tarnnga-juku.” \s1 Jijaji-kirlangu yimi-nyayirni-wangu jukurrpa wati-kirli kuja wajawaja-manu jiyipi \r Luke 15.3-7 \p \v 10 Jijaji wangkaja-jana yapa-patuku, “Muurlpa-jarriyalu! Kulalu-jana murrumurru-manta kurdukurdu witawita ngularra kuja kalu nyampurla nyina. Ngularrarlu kalu-jana jarnkujarnku mardarni marramarra ngula kalu nyinami nguru-nyayirni-wangurla kankarlarra manu ngula kalu warrarda nyinami yinyarla ngajuku Jaji-nyanu-kurlu. Kajilpankulu-jana kurdukurduju murrumurru-mantarla, ngulaju kajikalu-nyarra marramarrarluju nyanyi. \v 11 [Ngaju yangka Yapa-nyayirni-wangu Kaatu-kurlangu, yanurnurna yungurna-jana yapa muurl-mardarni ngula kalu ngurrpa nyina Kaatukuju.] \p \v 12 “Ngajulurlu yungurna-nyarra yimi-ngarrirni yimi-nyayirni-wangu wati-kirli ngulalpa-jana jiyipi 100-pala mardarnu. Ngakalku, jiyipi jinta-jana jurnta yanu manu wajawaja-jarrijalku. Kajilpanpa yapa jintangku wajawaja-mantarla kuja-piyarlu, nyarrpa-jarri kajikanpa? Kajikanpa-jana nyuntulurlu yirrarnirra ngularra jiyipi-patu-kari 99-pala ngula pirlingka-juku, manu kajikanparla yaninjarla warru nyanyi yangkaku jintaku jiyipiki. \v 13 Kajinpa rdipinjarla mani yangka jiyipi wajawaja-maninja-warnu, ngulaju kapunparla wardinyi-jarrimi karrikarri-wangu yalumpuku jintaku panu-kari-piya-wanguku ngulalpalu nyinaja yantarli. Junga nyampuju! \v 14 Nyampurra kurdukurdu ngulaju jiyipi ngularra-piya-juku. Nyurrurlakupalangu Jaji-puraji, nguru-nyayirni-wangurla kankarlarra kajana yulkami kurdukurdu ngularraku. Nyanungurlu nganta yungu-jana muurl-mardarni wajawaja-jarrinja-kujaku.” \s1 Nyarrpa-jarriyarlalparliparla yapa-kariki kajilpa majungka-jarriyarla \r Luke 17.3 \p \v 15 Jijaji wangkaja-jana yapa-patuku, “Nyurrurla yapa, kuja kankujulu ngaju pura, kajilpangku puranjakungarduyu-kariyi-nyanu majungka-jarriyarla jurnta, yaninjarla wangkayarla nyanunguku kaji nyina jinta nyanungu-mipa. Kajilpangku purda-nyangkarla nyuntulu, ngulaju kapungku nyina nyuntu-nyangu yipilji-jiki. \v 16 Kala kajilpangku purda-nyanja-wangu jurnta nyinakarla, ngulaju yanta manu jinta manta marda yapa-jarra-karilki, kulpari kangkarni-jana nyuntulurlu yungungkulu ngula nyanungu-paturlu purda-nyanyi kajinparla wangkami yipiljiki nyuntu-nyanguku. Nyampunya-ka Payipuluju wangkami yapangku ngula-ka yapa-kari-nyanurlu milpa jiily-ngarrirni, ‘Kajinpa yapa jinta-kari jiily-ngarrirni milparniwarrarla, kula nyuntu-miparlu nyanungu milpa jiily-ngarrika. Kamparru milpa jiily-ngarrirninjakungarntirli, yaninjarla yapa jinta-kari maninjinta, manu yapa jirramarlangu. Ngula-jangka, panungku nyurrurlarlu yungunkulu ngula yapa milpa jiily-ngarrirni.’\x * \xo 18:16 \xt Nyangka Deuteronomy 19.15 \x* \v 17 Ngulaju ngula-juku. Kaji-nyarra yipilji purda-nyanja-wangu jurnta nyinami yangka kajinkilirla wangkami, ngulajulu yanta, manulu-jana yapa panuku yimi-ngarrika kajili jinta-jarrimi jaajirla. Kaji-nyarra panukulku ngula yapa purda-nyanja-wangu-juku jurnta nyinami, ngulajulu punku-pajika. Nyanunguju yapa-kari-piya ngula kalurla ngungkurr-nyinanja-wangu jurnta nyina Kaatukuju, manu yangka kapumanu-patu-piya kuja kalu-jana tala puntarni yapakuju.” \s1 Jijajirli pinarri-manu-jana nyanungu-nyangu kurdungurlu-patu yungulurla Kaatuku wangkami nyiyarningkijarraku \p \v 18 Jijaji wangkaja-jana nyanungu-nyangu kurdungurlu-patuku, “Ngaju karna-nyarra wangkami junga: Nyiyarlangu-kujaku kuja kanpa-jana yapa ngaju-nyangu warla-pajirni walyangka nyampurla, ngula-piyarlu-yijala kapu-jana Kaaturlu warla-pajirni nguru-nyayirni-wangurlaju. Nyiyarlanguku ngurrjuku nyuntulu ngula kanpa-jana yapa ngaju-nyanguku nyampurlaku walyangkaku nyinami rarralypa, ngula-piya-yijala Kaatu kapu-jana nyanungu-patukuju rarralypa-yijala nguru nyanungu-nyangurlaju nyinami. \p \v 19 “Ngaju karna-nyarra yimi-ngarrirni nyampurlangu: Nyampurla ngurungka, kajilpanpala-nyanurla ngungkurr-nyinayarla nyiyarlangurlajinta, manu kajilpanpala ngulaku Kaatu payikarla, ngajukupalangu ngula-ka nguru-nyayirni-wangurla kankarlarra nyinami, ngulaju kapungku rarralypa nyina. \v 20 Nyangurla-puka kajili yapa ngaju-nyangu marnkurrpa yaninjarla jinta-jarrimi ngajuku wangkanjaku, manu marda yapa jirrama-puka, ngulaju kapurna-jana jirrnganja nyina pirlirrpaju.” \s1 Yimi-nyayirni-wangu jukurrpa wati punku-kurlu yangka kujarla kulu-juku jurnta nyinaja warrkini nyanungu-nyanguku yawuru-jarrinja-wangu-juku \p \v 21 Ngula-jangka, Piita yanurnu, manu Jijajiji payurnu, “Warlalja-Wiri, kajilpaju ngajukupurdangka majungka-jarrimi jurnta, nyajanguku kajikarna yawuru-jarrinjarla yampimi kunka-maninja-wangurlu? Wirlki-palaku mayi?” \p \v 22 Jijajirli nyanungu yalu-manu, “Lawa! Yawuru-jarrinjarla yampiya kutu kula wirlki-pala-mipaku. Ngari tarnngangku-juku yawuru-jarrinjarla yampiya kunka-maninja-wangurlu! \v 23 Yimi wita yungurnangku yirri-purami Kaatu-kurlu kuja kajana Warlalja-Wiri nyina yapakuju. Nyurru-wiyi yinyarla kala wati wiri kingi nyinaja wati panu-jarlu-kurlu ngulalpalurla warrki-jarrija nyanunguku. Parrangka jintangka, purlaja-jana nyanungu-patuku yungulurla yanirni nyanunguku ngula yungulurla kulpari yinyi tala nyanungukulku yangka kuja-jana kamparrurlu-wiyi yungu talaju. Junga-juku, jinta-kari jinta-karilirla yanurnu, manulurla yimi-ngarrurnu nyajangu talaju ngula-jana yungu kamparrurlu-wiyi nyanungurraku. \v 24 Warrkini kamparru-warnurla wangkaja, ‘Nyuntulurlunpaju yungu $1,000,000-pala ngajukuju. Ngakarnangku kulpari yinyi.’ \v 25 Kala lawa! Tala-wangu-jukulpa nyinaja. Kula nyarrpara-kurlurlu tala wiri-kirlirliji kulpari payi-mani wiriji. Junga-juku, kingi-jana wangkaja nyanungu-nyanguku warrkini-patu-kariki yungulu-jana kanyi ngula wati, nyanungu-parnta manu kurdukurdu nyanungu-jarra-nyangu manu panu-kari nyiyarningkijarra nyanungu-jarra-nyangurlangu, manu yungulu-jana panu-juku yinyi yapa-patu-kariki talakupurdarlu. Ngula-jangka yungulu talangku kingi kulpari payi-mani. \v 26 Junga-juku, warrkinirla parntarrinjunu ngayirni wiriki, manulpa warlkurnu, ‘Wurraju pardaka! Kapurnangku kulpari payi-mani nyiyarningkijarrarlu kujanpaju yungu kamparrurlu-wiyi!’ \v 27 Junga-juku, ngula kingi mari-jarrijarla warrkini ngulaku, manurla wangkaja yungu tala-wangu kulpari payi-maninja-wangu nyinami. Manu nyanungurlu kutu yilyaja ngula warrkini walyparrarlulku. \p \v 28 “Ngula-jangka, ngula warrkini kuja yanu yarlu-kurra, ngulajurla rdipija warrkini-kariki wiri-kirlanguku kujarla kamparrurlu-wiyi yungu tala ngari wita. Nyanungujurla jurr-yarnkaja, manurla rdirri-yungu rduly-pajirninjaku waninjaku, ‘Yaruju! Payi-mantaju yangkarra tala wita kujarnangku yungu!’ \p \v 29 “Ngula warrkini-kari, ngayirni nyanungurla parntarrinjunu, manulpa warlkurnu warrkini kamparru-warnu, ‘Wurraju pardaka! Kapurnangku kulpari yinyi talaju kujanpaju yungu!’ \v 30 Kala kula warrkinirli kamparru-warnurlu purda-nyangu nyanunguju, manu kularla mari-jarrija. Lawa, ngari nyanungurluju kutu yirrpurnu rdaku-kurra, manurla wangkaja nyanunguku, ‘Kapurnangku wilypi-mani rdaku-jangkaju ngaka kajinpaju talangku witangku kulpari payi-mani!’ \p \v 31 “Kujalu warrkini-patu-karirlilki kuja-kurra nyangu, ngulajulu miyaluju maju-jarrija, manulurla yaninjarla yimi-ngarrurnu wiriki kingiki nyanungurra-nyanguku. \v 32 Junga-juku, kingijirla purlaja ngulaku warrkini kamparru-warnuku yungurla yanirni, manurla wangkaja, ‘Nyuntujunpa punku-nyayirni! Nyuntunpaju payurnu yungurnangku wurra-juku nganta nyinami, manurnangku wangkaja yungunpaju kulpari payi-maninja-wangu talaku nyina kujarnangku yangka yungu. \v 33 Kuja-piyanyanparla wurra mari-jarrinjarla ngurrju nyinayarla ngulaku warrkini-kariki ngulanparla tala wita-mipa yungu. Kala lawa, kujurnunpa rdaku-kurra!’ \v 34 Ngularla ngula-jangkaju kingiji kulu-jarrija-nyayirni warrkini ngulakuju. Nyanunguju yilyaja rdaku-kurra yungulu yurrkunyu-paturlu pinyi karrikarri-wangurlu. Ngula-jangkaju, kaji kingi payi-mantarla pina tala-kurlurlu, kapu-jana wangkayarla yurrkunyuku rdaku-ngurlu wilypi-maninjaku.” \p \v 35 Ngula-jangka, Jijaji-jana wangkaja, “Kaatuju yinya-piya wiri kingi-piya. Kajinkili-jana yapa ngalya-kariki yawuru-jarrimi kunka-maninja-wangu, nguru-nyayirni-wangurla kapu-nyarra yawuru-jarri-yijala nyurrurlaku. Kajinkili-jana yawuru-jarrinja-wangu jurnta nyinami yapa ngalya-kariki, kujarlaju Kaatuju kula-nyarra yawuru-jarrimi nyurrurlakuju.” \c 19 \s1 Jijajirli-jana pinarri-manu kuruwarri yupukarra-kurlu manu karlirr-mardarninja-kurlu \r Mark 10.1-12 \p \v 1 Kuja-jana lawa-jarrijalku nyiyarningkijarraku nyampurraku pinarri-maninjaku, ngula-jangkaju, Jijaji-jana jirrnganja yanu kurdungurlu-patuku nguru-jangka yirdi-jangkaju Kaliliyi-jangka. Yaninja-yanulu kurlirra nguru-kari-kirra yirdi-kirraju Jurdiya-kurra. Karrungkajulu ngapangka jingijingi yanurra pirntinyarra-kari-kirra kakarrara-purda Jurdunurlaju. \v 2 Yapajulurla panu-juku yanurnu nyanungukuju ngula-kurraju, manu ngalya-karijili-jana murrumurru nyurnu kangurnu. Nyampurra yapa murrumurru, ngulaju-jana parlpuru-manu nyanungurluju. \p \v 3 Ngula-kurrajulurla Paraji-patulku yanurnu yungulu nganta Jijaji yimirr-yungkarla jarungku yungu nganta-jana milki-wangkayarla jaru warntarla. Payurnulu Jijaji, “Nyarrpa-ka wangka Mujuju-kurlangu kuruwarriji? Jungarni mayi kajilpa watingki yampiyarla nyanungu-parnta karntaju nyiyarlangu-ngurlu?” \p \v 4 Jijajirli-jana jangku-manu nyanungurraju, “Nyurrurlu kankulu milya-pinyi yangkaju kuja-ngalpa Mujujurlu yirrarnu ngalipaku Payipulurla. Nyampurnawu-ka wangka: \q1 ‘Nyurru-wiyi, kuja Kaaturlu ngurrju-maninjarla yirrarnu nyiyarningkijarra, ngulaju-palangu yirrarnu wati manu karnta.\x * \xo 19:4 \xt Nyangka Genesis 1.27 \x* \m \v 5 Watingki yungulpa-palangu yampiyarla nyanungukupalangu-jarra kirda-nyanu manu ngati-nyanu yupukarra-jarrinjakungarntirlilki. Kuja-ka karntalku mani, ngulaju jungu kapala jintangkalku nyina jawirdikilki.’\x * \xo 19:5 \xt Nyangka Genesis 2.24 \x* \v 6 Ngula-jangkaju, kula kapala-nyanu jarnku jurnta nyina yitingka-jarra, ngulaju jungu kapala jintangkalku nyina wungu-juku.\x * \xo 19:6 \xt Nyangka Genesis 2.24 \x* Junga-juku, jalangu-jarraju wati manu karnta kuja kapalangu Kaaturlu jinta-mani, ngulajulpalu-palangu yapa-patu-karirliji karlirr-mardarninja-wangurlu yampiyarla.” \p \v 7 Ngula-jangkaju, Paraji-paturlulu payurnu Jijaji, “Kujaju marda junga. Nyiya-jangka-ngalpa Mujujurluju yungu ngalipakuju nyampuju kuruwarri karnta-kurlu karlirr-mardarninja-kurlu? Nyanungurluju-ngalpa yirrarnu ngalipakuju kuruwarri nyampu: ‘Kajilpa wati ngampurrpa nyinakarla kali-nyanuku yampinjaku, ngulakungarntiji yungulparla pipa-wiyi yungkarla kuwurtu-jangkarlu.’ Nyiya-jangka Mujujurluju yirrarnu kujaju kuruwarriji?” \p \v 8 Jijajirli-jana jangku-manu nyanunguju, “Kuja Kaaturlu ngurrju-manu kamparru-warnu wati manu karnta, nyanungurlu-palangu jinta-manu yungu-pala wungu-jarralku nyina tarnnga-juku. Kala nyurrurla yapa kankulu jurru wilji-juku nyina. Kujarlanya-nyarra Mujujurlu yungu yali kuruwarri karlirr-mardarninja-kurlu nyurrurlaku yapa-patuku. \v 9 Purda-nyangkajulu ngaju! Kajilpa wati-kirlangu karntaju warru kalykuru-jarriyarla wati-kari-kirli, ngula-jangka kajilpa kali-nyanurlu karlirr-mardakarla, ngulaju ngula-juku. Kala kajilpa karntaju kalykuru-wangu nyinayarla, kajilpa nyanungu-nyangurlu kali-nyanurlu karlirr-mardakarla karnta-kari-kirli yupukarra-jarrinjakungarnti, ngulaju jarrwara.” \p \v 10 Ngula-jangkaju, Jijaji-kirlangu kurdungurlu-patulurla wangkaja nyanungukuju, “Nyuntu-nyangu jaru yupukarra-kurluju junga. Marda ngurrju-juku nganimpa yungurnalu jangkayirla-juku nyina yupukarra-wangu.” \p \v 11 Jijaji-jana wangkaja nyanungukuju, “Kulalpalu wati-patu jintawarlayi nyinayarla jangkayirla yupukarra-jarrinja-wangu, lawa. Kajilparla Kaatu wangkayarla watiki yungu jangkayirla nyina yupukarra-jarrinja-wangu, ngula-mipaju yungulpa kuja-jarriyarla. \v 12 Ngalya-kari watiji kalu jangkayirla nyina tarnnga nyiya-warnu kulalpalu mardakarlarra kurdukurduju, mardalu palka-jarrija kuja-piya-juku. Ngalya-kari kalu jangkayirla nyina tarnnga, nganangku mayi-jana kurlurrpa pajurnu puluku-piya. Ngalya-karirli kalu-nyanu jangkayi-kirra yirrarni yungu ngantalurla Kaatuku warrki-jarri, manu yungulu-jana yimi-ngarrirni yapaku Kaatu kuja kajana Warlalja-Wiri nyina yapakuju. Kajilparla Kaatu wangkayarla kuja watiki nyinanjaku jangkayirlaku, ngulajulpa nyinayarla jangkayirla yupukarrakupurda-jarrinja-wangu. Kala kajilpalu yapa ngampurrpa-juku nyinayarla yupukarra-jarrinjaku, ngulaju yungulpalu kuruwarru ngaju-nyangu purayarla.” \s1 Jijajirlilpa-jana kurdukurdu ngamurlu-mardarnu pirrjirdi-maninjaku \r Mark 10.13-16, Luke 18.15-17 \p \v 13 Ngakalku, kangurnulpalu-jana yapangku ngalya-karirli kurdukurdu Jijaji-kirra yungu-jana rdakangku ngamurlu-mardarninjarla marnpirni, manu yungu-janarla Kaatuku wangka. Ngula-kujakuju, kurdungurlu-paturlulu-jana puta warla-pajurnu kutu Jijaji-kirra kanjarni-kijaku, manulu-jana kurnta-ngarrurnu. \v 14 Kala Jijaji-jana wangkaja nyanunguku kurdungurlu-patuku, “Kurdukurdu wita nyampu-piya kajulu wala nyinami ngajuku. Ngana-puka yapa jalangu kuja-ka nyinami nyampu-patu-piya kurdukurdu-piya, ngulaju karla nyinami Kaatuku yangka kuja kajana Warlalja-Wiri nyina yapaku. Kujakuju, yampiyalu-jana warla-pajirninja-wangurlu! Pangkalajulu yanirni kurdukurduju ngajuku! \v 15 Ngula-jangkaju, Jijajirli-nyanu rdaka yirrarnu kurdukurdu-kurlangurla jurrungka Kaatuku yati-wangkanjaku. Ngula-jangkaju, karrinja-pardinjarla yarnkajarralku.” \s1 Jijajirla wangkaja watiki tala palka-kurluku \r Mark 10.17-31, Luke 18.18-30 \p \v 16 Ngaka-pardu-kari, watingki yaninjarla payurnu Jijaji, “Tiija, nyarrpa-jarrimirna yungurnarla jirrnganja nyina tarnnga-juku Kaatuku wankaru-juku?” \p \v 17 Jijajirli jangku-manu nyanunguju, “Nyiyaku kanpaju payirni yungurnangku wangkami nyiyarlangu ngurrju-kurlu? Kaatu-mipa-ka nyina ngurrjuju. Kajinpa nyuntu Kaatukupurda-jarrimirni yungungku wankaru-juku mardarni tarnnga, ngulakungarntirliji Mujuju-kurlangu kuruwarri puranja-yanta tarnngangku-juku.” \p \v 18 Ngula-jangkarluju, watingkilki payurnu Jijaji, “Nyarrpa kuruwarriji Mujuju-kurlangurna purami?” \p Jijajirli jangku-manu nyanunguju, “Yampiyalu-nyanu tarnnga-kurra pakarninja-wangurlu! Nyuntu kajilpanpa nyinayarla palka-kurlu yupukarra, kula kalykuru-jarriya yapa jinta-kari-kirli! Kularla purungku jurnta manta nyiyarlangu yapa jinta-kariki! Kula warlka wangkaya yapa-kari-kirli kuwurturla!\x * \xo 19:18 \xt Nyangka Exodus 20.13-16 \x* \v 19 Linpangku-palangu purda-nyangka kirda-nyanu manu ngati-nyanu wilji-wangurlu! Yulkaya-jana nyuntu-nyangu yapaju warlalja ngurukungarduyuju kuja kanpa-nyanu nyuntulu yulka!”\x * \xo 19:19 \xt Nyangka Exodus 20.12-16, Deuteronomy 5.16-20, Leviticus 19.18 \x* \p \v 20 Watingkilki jangku-manu Jijaji, “Wita-ngurlupakarrarlulparna puraja jungarnirli nyampurraju kuruwarri, kularna rdilyki-pungu jintarlangu, lawa. Palka mayi kuruwarri-kariji yungulparna purayarla?” \p \v 21 Jijajirla wangkaja nyanungukuju, “Kajinpa nyuntulu ngurrjuku nyinanjakupurda-jarrimi ngajulu-piya, kujakungarntiji yanta, jurnarrpa manu nyiyarningkijarra manta nyuntu-nyangu, ngulaju-jana pina jali-manta nyiyarningkijarra talakungarntirliji, manu ngula-jangkaju, talaju-jana warru yungka marlajarraku rdilyki-watiki. Kajinpa-jana nyiyarningkijarra muku yinyi yapa ngalya-kariki, ngula-jangkaju kapunparla jirrnganja nyina nyiyarningkijarra-kurluju Kaatu-kurlangurla nguru-nyayirni-wangurla. Nyiyarningkijarra jali-maninjarla kurdungurlu-jarriya ngaju-nyanguju!” \p \v 22 Kuja yangkangku watingki purda-nyangu Jijaji wangkanja-kurra, ngula-jangkaju purda-nyanjarla wajampa-jarrija-nyanurla kujalpa jurnarrpa panu mardarnu, manu yarnkajarralku Jijaji-kijaku. \p \v 23 Jijajirli nyangu wati yaninja-kurra, manu wangkaja-jana nyanunguku kurdungurlu-patukuju, “Junga karna-nyarra wangka. Yangka kuja kalu jurnarrpa panu mardarni yapangku, ngulaju kapulu marnkurrpa-mipa yukamirra Kaatu-kurlangu-kurra nguru-nyayirni-wangu-kurra, kulalu panu yukami. \v 24 Junga kujaju! Kulalpa kawartawaraju yukayarla nama-kurlangu ngulyangka, lawa. Kuja-piyarlu-yijala kulalpa-nyanu nganangku-puka jurnarrpa panu-kurlurluju yapangkuju yirrakarla Kaatu-kurlangu-kurraju nguru-nyayirni-wangu-kurraju!” \p \v 25 Kujalu puranjakungarduyu-paturlu kuja-kurra purda-nyangu, ngulakujulurla marlaja paa-karrija. Ngula-jangkaju, payurnulu Jijaji, “Kajilpa Kaaturlu yampiyarla yangka yapa jurnarrpa-kurlu panu-kurlu muurl-mardarninja-wangurlu, nganalku kajika muurl-mardarni Kaaturluju palinja-kujaku?” \p \v 26 Jijajilki-jana wangkaja, “Kulalpa-nyanu nganangku yapangku muurl-mardakarla palinja-kujaku, lawa. Kaatu-miparlu kajika muurl-mardarni yapaju.” \p \v 27 Ngula-jangkaju, Piitarlu payurnu Jijaji, “Yuwayi, nyiyarningkijarrarnalu yampinja-yanu purdangirli. Yampinjarla nyuntulkurnangkulu puraja. Nyiyalku-nganpa Kaaturluju yinyi nganimpakuju?” \p \v 28 Jijaji-jana wangkaja nyanungu-nyangu kurdungurlu-patuku, “Junga kujaju. Ngaka-pardu-kari, kajirna ngaju Yapa-nyayirni-wangu wirilki nyina nyiyarningkijarraku Kaatu-kurlangurla nguru-nyayirni-wangurla, nyurrurla kurdungurlu-patu, ngulaju kapunkulu wiriwiri-yijala nyina Kaatu-kurlanguku yapakuju Yijirali-pinkiki kuja kalu nyina 12-pala warlalja turnu-warnu-paturla, manu kapunkulu-jana miimii-nyanyi ngurrju marda, marda maju. \v 29 Junga kujaju! Ngajuku puranjakungarntirlinkili yampinja-yanu yuwarli nyurrurla-nyangu manu marda nyurrurlakupurdangka-patu manu marda nyurrurlakupalangu-jarra manu marda kurdukurdu manu marda nguru nyurrurla-nyangurlangu. Ngula-wanawanaju kajinkili palimi, Kaaturlu kapu-nyarra jaya-kurra-nyayirni yarda yinyi. Kapunkulu yukami nguru-nyayirni-wangu-kurra. Ngulangkaju kapunkulurla tarnnga-juku jirrnganja nyina Kaatukuju wankaru. \v 30 Jalangu kuja kalu karri kamparrurla wiri yapa, ngulaju ngakaju kapulu purdangirlilki nyina. Jalangu kuja kalu nyina purdangirli yapa, ngulaju ngakaju kapulu kamparrurla wirilki-yijala karri.” \c 20 \s1 Jijaji-kirlangu yimi-nyayirni-wangu jukurrpa warrkini-patu-kurlu \p \v 1 Nyanungu-jana wangkaja, “Ngajulurlu yungurna-nyarra jaru yimi-ngarrirni Kaatu-kurlu kuja kajana Warlalja-Wiri nyina yapaku. Watingki kalalpa kaatini mardarnu. Ngulangka kaatinirla, nyanungurlu kalalpa marnikiji-piya mardarnu kaatinirlaju. Mungalyurru-nyayirni nyanunguju yanu kirri-kirra maninjaku ngalya-kari wati yungulurla marnikiji-piya kaji-mani nyanunguku. \v 2 Wangkaja-jana nyanungurrakuju, ‘Kajinkijili marnikiji-piya kaji-pajirni parra wiri, ngulaju kapurna-nyarra pirli yaltirirli\f + \fr 20:2 \ft silver coin \f* jinta-kari jinta-karirli payi-mani nyurrurlaju.’ Ngurrangka yalirlaju kalalu watiji warrki-jarrija parra wiri jinta-parduku pirli yaltiriki, ngulaju-jana nyanungu-nyangu kuruwarri. Junga-juku, wati yali-patulurla yalya-wangkaja yalikiji kaatinikingarduyu wirikiji yungulu nganta warrki-jarri parra wiri jinta pirli yaltiriki. Manu junga-juku, kaatinikingarduyurlu-jana yilyaja nyanungu-nyangu kaatini-kirraju yungulurla mani nyanungukuju. \p \v 3 Ngaka-karilki parra jintangka-juku, wanta kankarlarra-puru mungalyurrurla, yali kaatinikingarduyu pina-yanu kirri-kirra, manu parlu-pungu-jana wati-patu kujalpalu warru karrija warrki-wangu-patu. \v 4 Nyanungu-jana wangkaja nyanungu-patukuju, ‘Nyurrurla wati-patulu yanta, manulu warrki-jarriya ngaju-nyangurla kaatinirla. Ngaka-kari jalangurla ngajulurlu kapurna-nyarra payi-mani talangku warrki-warnuju yangka kujarna-nyarra jangku-pungu. Kularna-nyarra yimirr-yinyi.’ \v 5 Junga-juku, yangka-patu wati-patu yarnkajarralkulu kaatini-kirra, manulu warrki-jarrijalku. Ngakalku, wanta kujalpa kankarlarra nyinaja yama kaninjarra, yangka kaatinikingarduyu yarda yanu kirri-kirra, manu-jana yarda manu wati-patu-kari-yijala yungulurla warrki-jarri nyanunguku. Ngula-jangka kuja wanta yarda parrparda-jarrija wuraji-kirralku, ngulaju-jana manunjunu wati-patu-kari warrki-jarrinjaku. \v 6 Ngakalku, kujalpa wantaju kanunju karlarra nyinaja yukanjakungarntilki, yangka kaatinikingarduyu yarda yanu kirri-kirra-yijala. Parlu-pungu-jana wati-patu-kari kujalpalu karrija yalumpurla-juku warrki-wangu, manu-jana nyanunguju wangkaja, ‘Nyiya-warnu kankulu nyurrurla wati-patu yalumpurla-juku karrimi parra wiri warrki-wangu?’ \p \v 7 Jangku-manulu nyanunguju, ‘Kula-nganpa ngana yanurnu nganimpakuju, manu kula-nganpa nganangku payurnu nganimpaju warrki-jarrinjakuju.’ \p Junga-juku, nyanungulku-jana wangkaja, ‘Yuwayi, yantalkulu, manulu warrki-jarriya ngaju-nyangurla kaatinirla.’ \p \v 8 Kujalpa wantaju jitinja-yanu kaninjarra-karilki, yali kaatinikingarduyu wangkajarla nyanungu-nyanguku warrkinikingarduyu wiriki, ‘Turnu-manta-jana warrkini-patuju jintangka-juku, manu payi-manta-jana jinta-kari jinta-kariki kujalu warrki-jarrija. Yangka wati-patu kujarna-jana ngajulurlu yarnkanjarla manunjunu wantajiilypa yukanja-puru, payi-manta-jana nyanungu kamparnu-wiyi. Manu yangka wati-patu kujarna-jana ngajulurlu kamparrurlu yangka mungalyurru-nyayirnirli jalangurlu manunjunu, payi-manta-jana purdangirli ngulaju.’ \v 9 Junga-juku, yangkangku warrkinikingarduyu wiringki-jana yungu jinta-kari jinta-kari pirli yaltiriji warrkini-patukuju kujalpalu yangka wita-juku warrki-jarrija. \v 10 Yangka yali-patu warrkini kujalpalu yangka parra wiri warrki-jarrija, nyanungu-paturlu ngulajulu-nyanu rampal-manngu-nyangu yungu ngantalu mantarlarra panu talaju warrki-jarrinja-warnurluju. Kala lawa! Yalirli warrkinikingarduyu wiringki-jana nyanungu-patuku-jana yungu jinta-kari jinta-kari-mipa pirli yaltiriji. \v 11-12 Yuwayi, yangka-patu warrkini-patu, kujalpalu warrki-jarrija ngutungutu parra wiri, ngulajulpalu nginji-wangkanjaku rdirri-yungu. Wangkajalurla yalikiji kaatinikingarduyuku, ‘Nyiyaku nganta jintaju pirli yaltiri? Nyampurra wati-patu kujanpa-jana nyunturlurlu manunjunu wanta yukanja-puru, nyanungurrajulu witakuju warrki-jarrija. Kala nganimpa-patu, ngulajurnalu ngutungutu warrki-jarrija parra wiri wantangkaju. Payi-mani mayi kanpa-jana panu-kariji tala jurrku-juku nganimpa-piya? Lawa kujaju! Nyuntulurlulpanpa-nganpa payi-mantarla nganimpaju talangkuju panungku, yali-patukujulpa-jana yungkarla marnkurrpa!’ \p \v 13 Yali kaatinikingarduyu-jana wangkaja nyanungu-patukuju, ‘Purda-nyangkajulu ngajulu! Ngajulurlu kularna-nyarra nyurrurlaju yapa-patu yimirr-yungu. Nyurrurlankulu yuwayi-wangkaja warrki-jarrinjakuju parra wiriki ngajuluku jinta-mipaku pirlikiji. \v 14 Kala kangkalu-nyanu talaju, manulu yanta ngurra-kurra! Nyampurra wati-patu kujarna-jana ngajulurlu yarnkanjarla manunjunu wanta yukanja-puru, ngajulurlu yungurna-jana yinyi tala jurrku-juku nyurrurla-piyakuju. \v 15 Kapi maju kujaju mayi kajilparna-jana yungkarla tala jurrku-juku kujarna-nyarra nyurrurlaku yungu? Ngaju-nyangu warlalja talaju! Ngajulurlu kajikarna-jana yinyi nganaku-puka yapakuju kajirna ngaju yinjakupurda-jarri! Mardankulu-jana nyurrurlaju miyalu maju-jarrija nyampu-patukuju ngularna-jana wardinyirli yungu talaju nyurrurla-piyaku?’ \v 16 Ngula-jangkaju, wangkajalku-jana Jijajiji, “Ngajulurna-nyarra ngula-juku yimi-ngarrurnu yaliji jaru. Jalangu kuja kalu nyina kamparrurla wiri yapa, ngulaju ngakaju kapulu purdangirlilki nyina. Jalangu kuja kalu nyina purdangirli yapa, ngulaju ngakaju kapulu kamparrurla wirilki-yijala karri.” \s1 Jijajirli-jana yimi-ngarrurnu nyanunguku kurdungurlu-patuku yangka yapangku kapulu nyanunguju pinyi \r Mark 10.32-34, Luke 18.31-34 \p \v 17 Ngula-jangkaju, Jijajiji jirrnganja-jana yaninja-yanu yapa panuku Jurujulumu-kurra. Ngula-jangkaju, wangkaja-jana yurrujurlaju kuja jaruju kurdungurlu-patu-mipaku, \v 18-19 “Purda-nyangkajulu! Nyampuju karlipa Jurujulumu-kurraju murnma-juku yani, ngaka karlipa yukamirra. Ngaju kuja karna Yapa-nyayirni-wangu Kaatu-kurlangu nyina, yalumpurla-juku kapujulu yapa-karirli rdarri-mardarni. Ngula-jangkaju, kapulu-jana yinyi wiriwiri maralypikingarduyu-patuku manu kuruwarrikingarduyuku. Nyampu-paturluju kapujulu maju-pajirni kuwurturlarlu, manu kapulu-jana yapa-karikilki ngajuju yinyi Juwu-wangu-patuku yungujulu pinyilki tarnnga-kurra. Pinjakungarntirli kapujulu manyu-pinyi, manu kapujulu ngalyipi-piya-kurlurlu pinti-kirlirli wilykarra-pakarni, manu kapujulu tarnnga-kurra pinyi watiya warntawarntarla. Ngula-jangkaju, ngurra-jarra-jangkarla kapurnarla Kaatuku marlaja pina-wankaru-jarrimi.” \s1 Ngati-nyanurlu Jamaji manu Jaanukupalangurlu payurnu Jijaji yungu-palangu wiri yirrakarla kamparrurla nyanungu-jarra \r Mark 10.35-45 \p \v 20 Yali-jangkaju, ngati-nyanu kurdungurlu-jarrakupalangu Jamaji manu Jaanukupalangu, yaninjarla parntarrinjunurla kamparru-juku Jijajikiji. Nyanungujulpa nyinaja Jipiti-kirlangu ngumparna-nyanu. Ngula yaninjarla warlkurnu. \p \v 21 Jijajirli yalu-manu nyanunguju, “Nyarrpa-manirnangku?” \p Karntajurla wangkaja nyanungukuju, “Kajinpa nyuntu wiri nyinami yangkangka nguru-nyayirni-wangurla nyuntu-nyangurla, wiri yirraka-palangu ngaju-nyangu-jarra ngalipa-nyanu-jarra yungu-pala nyina watinyarra nyuntu-nyangurla yitipi-jarra, jinta jungarni-purdanji, jinta jampu-purdanji.” \p \v 22 Jijaji-palangu wangkaja karnta-kurlanguku ngalapi-nyanu-jarraku, “Ngurrpangku kanpajupala payirni. Lani-wangunya kanpala nyina ngajukuju waalparrirninjakuju kujakuju kajijili nyarrpa-mani ngaju Jurujulumurla? Yalirla kapujulu ngajuju murrumurru-mani-nyayirni. Kujakuju kanpala lani-wangu mayi nyina marriwa yungunpajupala waalparrirni ngaju kajijili nyarrpa-mani?” \p Junga-juku, Jamajirli manu Jaanurlulku-pala jangku-manu, “Yuwayi, lani-wangu karlijarra nyina nyuntukuju waalparrirninjakuju!” \p \v 23 Jijaji wangkaja-palangu, “Junga, kari-nganta kapunpajupala waalparrirni ngaju, manu kapulu-nyarra murrumurru-mani-yijala nyumpalaju ngaju-piyaju. Kala nguru-nyayirni-wangurla ngaju-nyangurlaju kularna-jana ngajulurlu milarninjarla yirrarni yapaju nyinanjakuju jampu-purdanjiki manu jungarni-purdanjiki, lawa! Wapirra Kaaturlu-jana milarnu yapa nyurru-juku nyinanjakuju ngaju-wanakuju.” \p \v 24 Kujalu-jana kurdungurlu-patu-kariyi-nyanurlu purda-nyangu yimi ngati-nyanukupalangu-kurlangu Jamaji manu Jaanukupalangu-kurlangu, ngula-jarrakujulu-jana kulu-jarrija-nyayirni purda-nyanjarla. \v 25 Kujarlaju, Jijajirli-jana turnu-manu jintawarlayilki-jiki kurdungurlu-patuju, ngula-jana kuja wangkaja, “Milya-pinyi kankulu-jana nguru-kari nguru-kari kuja kalu-jana wiriwiri nyina yapaku. Nyampurrarlu wiriwirirli, warrarda kalu-jana jinyijinyi-mani warrki-jarrinjaku yangka kuja kalu nyanungu nyampu wiriwiri ngampurrpa-jarri. \v 26-27 Kala nyurrurla kurdungurlu-patu ngaju-nyangu, kula kankulu kuja-piya nyina jinjinpa-palka. Kajinpa wiriki nyinanjakupurda-jarrimi, ngulakungarntiji-jana warrki-jarriya yapa ngalya-kariki-wiyi yirnkilypa-wangu, ngula-jangkanya yungunpa-jana wirilki nyina. \v 28 Ngajurlangu yangka Yapa-nyayirni-wangu Kaatu-kurlangu, kujarna yanurnu nyampu-kurra walya-kurra, kularna yanurnu jinyijinyi-maninjaku panuku yapaku, lawa. Ngajurna yanurnu nyampu-kurraju yungurna-jana yapaku warrki-jarri yirnkilypa-wangu. Manu kajirna-jana pali ngungkarra, ngulaju yungurna-jana muurl-mardarni panu-jarlu palinja-kujaku.” \s1 Jijajirli-palangu parlpuru-manu wati-jarra milpakupurda pampa nyanjakulku \r Mark 10.46-52, Luke 18.35-43 \p \v 29 Ngaka-pardu-karilki, Jijaji manu nyanungu-nyangu kurdungurlu-patu, yarnkajarralu Jiriku-ngurlu, manu yapangku panungkulpalu-jana puranja-yanu. \v 30 Yalirlalpa-pala nyinaja wati-jarra milpakupurda-jarra yirdiyi-wana. Yapangku nganangku-japa-palangu yimi-ngarrurnu Jijaji kujalpa wapanja-yanu yali-wana-yijala. Junga-juku-palarla wapal-purlaja, “Jijaji, Ngalapi-nyanu Kingi Tapiti-kirlangu! Mari-jarrinjarla-jarrangku ngurrju nyinaka wiyarrpaku!” \p \v 31 Yangka yapa-paturlu, kujalpalu puranja-yanu Jijaji-wanarlu, ngulangkujulu-jana kurnta-ngarrurnu, manulu-jana puta wurdungu-manu. Nyanungu-jarrajulpa-pala ngari yardayarda purlaja kilji-nyayirni, “Warlalja-Wiri, Kingi Tapiti-kirlangu Ngalapi-nyanu, mari-jarriya-jarrangku!” \p \v 32 Junga-juku, Jijaji july-karrija purda-nyanjarla, manu-palangu purlajarra wati-jarrakuju, “Nyiyakulpanpajupala purlaja?” \p \v 33 Yangka-jarraju-palarla milpa-parnta-jarra pampa-jarra wangkaja, “Warlalja-Wiri, yanurnurlijarrangku milpa-parnta yungurlijarrangku marlaja nyanyilki.” \p \v 34 Jijaji-palangu mari-jarrija yangka-jarrakuju milpa-parnta-jarrakuju, manu-palangu marnpurnu milpa-jarraju. Junga-juku, milpangkuju-pala nyangulku, manu-pala purdangirli-wanarlu puranja-yanu nyanunguju. \c 21 \s1 Jijaji kuja yukajarra Jurujulumu-kurra \r Mark 11.1-11, Luke 19.28-38, John 12.12-19 \p \v 1 Jijajilpa-jana nyanungu-nyanguku kurdungurlu-patukuju jirrnganja kutu-jarrinja-yanu Jurujulumu-kurra-pinanguju. Kujalpalu kutu-jarrinja-yanulku Jurujulumu-kurraju, yanurnulu pirli-kirra-wiyi yirdi-kirraju Yalipiji-kirra\f + \fr 21:1 \ft Mount of Olives \f* Yalirla pirlingka kirri jintalpa karrija yirdiji Pijipaki. \v 2 Ngulangkalku-palangu wangkaja jirrama-kariki kurdungurlu-jarraku kuja, “Yanta-pala kamparru kirri-kirra yinya kutu. Ngula-kurra kajinpala yukamirra, kapunkulu-jana parlu-pinyi tangkiyi manu kurdu nyanungu-nyangu kaji-pala karri yirdiyi-wana wayirninja-warnu. Rurruny-pinjarla pinalu-palangu wilil-kangkarni nyampu-kurra. \v 3 Kajilpangkupala nganangku payirninjarla warla-pajikarla, ngulakuju-palarla kuja wangkaya, “Nyampu-jarrakuju tangkiyi-jarraku-nyanurla warlaljaju wangkajarni. Kajinpalarla wangkami warlaljaku kuja kapalangu mardarni, kapu-palangu kapanku yilyamirni nyuntu-jarra-wana.” \v 4 Nyampuju yimi tangkiyi-kirli yangka jurrku-juku kuja jarukungarduyurlu Jikarayarlu yirrarnu nyurru-wiyi Payipulurla: \q1 \v 5 “Yimi-ngarrikalu-jana nyampu jaru yapaku Jurujulumu-wardingki-patuku, ‘Nyangkalu! Nyurrurla-nyangu kingiji-ka yanirni nyampu-kurra nyurrurlaku. Nyanunguju ngurrju-nyayirni, jinyijinyi-maninja-wangu. Nyanunguju-ka witangka tangkiyirla yanirni, witangka ngati-nyanu tangkiyi-kirlangurla.’”\x * \xo 21:5 \xt Nyangka Zechariah 9.9 \x* \m Yuwayi, nyampu jukurrpa junga-nyayirni. \p \v 6 Junga-juku, yarnkaja-pala yali-kirraju kirri-kirra. Kuja-pala yanurnu kirri-kirra manu yukajarni, ngulajulu-jana parlu-pungu tangkiyi-jarraju kujalpa-pala karrija yirdiyi-wana wayirninja-warnu. \v 7 Maninjarla kangulkulu-jana pina Jijajiki kuja-palangu nyanunguju wangkaja kamparru-wiyi. Ngalya-karirli kurdungurlu-paturlu, kujalpalu wawarda mardarnu jimantarla, ngula-jangkalurla rurruny-pinjarla yirrarnu tangkiyi-jarrarla purturlurla Jijajiki nyinanjaku, ngulangkanya yungu nyinanja-yani purturlurla wawarda-kurlurla. Junga-juku, Jijaji warrkarnulku tangkiyirlaju, manu yarnkajarralku yirdiyi-wanalku. \v 8 Ngalya-karirli yapangku-yijala rurruny-pungulpalu wawarda jimanta-jangkaju, manulpalu kamparrurla yirdiyirla walyangka yirrarninja-yanu yungulurla kujarluju pulka-pinyi. Manulpalu ngalya-karirli yapangkuju watiya parla-kurlu pajirninja-parnkaja. Pajirninjarlalpalurla yirrarninja-yanu yirdiyirla walyangka Jijajiki yungulurla kujarluju pulka-pinyi-yijala. \v 9 Ngulajulpalurla yapaju ngalya-kariji kamparrurla yaninja-yanu, manulpalu ngalya-kariji purdangirli yaninja-yanu. Yapaju jintawarlayi-jiki wardinyijilpalurla purlaja, “Pulka-pinyirliparla nyampuku watiki Kingi Tapiti-kirlanguku Ngalapi-nyanuku! Kaatuku karla marlaja nyina wardinyi-nyayirni yangka kuja milarninjarla yilyajarni!\x * \xo 21:9 \xt Nyangka Psalm 118.26 \x* Pulka-pinyirliparla Kaatuku ngurungka nyanungu-nyangurla!” \p \v 10 Kuja Jijaji yukajarra Jurujulumu-kurra, yapajulurla wardinyi-jarrija, manulpalu-nyanu jarnkujarnkurlu payurnu, “Ngana nyampuju wati?” \p \v 11 Yapa kujalu yanurnu Jijaji-kirli Jurujulumu-kurra, ngulangkulu-jana jangku-manu, “Nyampu watiji jarukungarduyu Jijaji Najariti-wardingki nguru Kaliliyi-ngirli.” \s1 Jijaji yanu Yuwarli Maralypi-kirra \r Mark 11.15-19, Luke 19.45-48, John 2.13-22 \p \v 12 Kuja Jijaji yukajarra Yuwarli Maralypi-kirra, yalirla ngulajulpalu yapa panu nyinaja kaninjarniji manu warrki-jarrija. Panu-kari kujalpalu nyinaja nyinanja-kurlangu witangka, ngulangkujulpalu-jana jali-manu jurlpu wita kurlukuku-piya yapa ngalya-kariki yungulurla kuyu warntarri purranjarla yinyi jurlpuju Kaatuku. Panu-kari nyinajalpalu nyinanja-kurlangurla-yijala tayipulu-patu-wana ngulaju talakungarduyu-patu. Kuja-jana Jijajirli parlu-pungu kuja-kurra yapa panu warrki-jarrinja-kurra, ngulaju-jana nyanjarla muku wajirli-pungu, manu-jana ngayi pirri-kujurnu tayipulu tala-kurlu manu nyinanja-kurlangu-kangukangu. \v 13 Manu-jana wangkaja kuja, “Payipulurla-ka wangka Kaatuju: \q1 ‘Nyampu Yuwarli Maralypi ngulaju ngaju-nyangu, ngula-kurraju kalu yapa yanirni yungujulu wangkami.’\x * \xo 21:13 \xt Nyangka Isaiah 56.7, Jeremiah 7.11 \x* \m Kala nyurrurla yapa, kuja kankulu nyampurla Yuwarli-nyayirni-wangurla warrki-jarrimi tala-mipaku, ngulaju kujarluju kankulu maju-mani nyampuju Maralypi yangka-piya yuwarli-kari-piya ngulangkaju kuja kalu nyina wiji-palka-patu.” \p \v 14 Ngula-jangkaju, pampa-patu manu tarlu-patu yapa yanurnulurla nyanungukuju yalumpu-kurra-juku Yuwarli Maralypi-kirra, manu nyanungurlu-jana parlpuru-manu. \p \v 15 Manu kurdukurdu witawitarlulpalurla pulka-pungu Yuwarli Maralypirla nyanungukuju kujarlunya, “Pulka-pinyirliparla nyampuku watiki Kingi Tapiti-kirlanguku Ngalapi-nyanuku!” \p Kujalu-jana maralypikingarduyu-paturlu wiriwirirli manu kuruwarrikingarduyu-paturlu purda-nyangu kurdukurdu pulka-pinja-kurra, manu yangka kujalu nyangu Jijaji parlpuru-maninja-kurra, ngulakujulurla kulu-jarrija. \v 16 Nyanungu-patujulurla wangkaja nyanungukuju, “Nyuntulurlunpa-jana warla-pajikarla nyampurra kurdukurduju! Kula marda kanpa-jana purda-nyanyi pulka-pinja-kurra?”\x * \xo 21:16 \xt Nyangka Psalm 8.2 \x* \p Jijajirli-jana jangku-manu nyanungurraju, “Yuwayi! Ngajulurlu karna-jana purda-nyanyi nyanungurraju. Ngurrpa-juku mayinkili yimiki nyampuku kuja-ka nguna Payipulurla, yangka kuja-ka nyampu wangka: \q1 ‘Nyuntu Kaatu, pinarri-manunpa-jana kurdukurduju manu pirltirrkarlangu witawitaju yungungkulu pulka-pinyi nyuntuku yijardu-nyayirnirli.’” \m \v 17 Ngula-jangkaju, Jijajirli-jana yampija yali-patuju yapa Yuwarli Maralypirla-juku, manu pina-yanu Pijini-kirra. Yalirla nyinajarra mungangka jintangka. \s1 Jijajirliji juyurdurlu yunparninjarla maju-manu tarnngangku watiya miyi-wangu kujalpa karrija \r Mark 11.12-14,20-24 \p \v 18 Mungalyurru-pardu-karilki, yangka-ngurlu Pijini-ngirli, jirrnganja-jana pina-yarnkaja Jijajiji kurdungurlu-patukuju yangka-kurra-yijala Jurujulumu-kurra. Kujalpa yaninja-yanu, ngula-purujulpa yarnunjuku-jarrinja-yanulku miyikipurdalku. \v 19 Kujalpa yaninja-yanu, ngula-karrarlujulpa nyanjarni yanu watiya parla-kurlu kujalpa karrija yirdiyi-wana. Ngula-kurraju watiya-kurra yanurra, nyangulparla miyiki. Kala lawa. Ngulajulpa parla-mipa-juku nyangu. Kujarla lawa-nyangu Jijajirli, ngulajurla kuja wangkaja yalikiji watiyaku, “Kulangku nganangku miyiji nyuntukuju marlaja ngarni jalangu-ngurluju, tarnnga-juku kapunpa karri lawa-juku miyi-wangu-juku!” Junga-juku, kapanku-juku linji-jarrinjarla palijalku. \p \v 20 Jijaji-kirlangurlu kurdungurlu-paturlu, kujalu kuja-kurra nyangu, ngulajulurla marlaja paa-karrija. Nyanungurlujulu payurnu Jijaji, “Nyarrparla nyampuju watiya linji-jarrija kapanku-juku?” \p \v 21 Jijajirli-jana jangku-manu. “Ngajulurlu karna-nyarra yimi-ngarrirni yijardu-nyayirnirli. Kajilpankulurla wala nyina Kaatuku kapuru-wangu nyanungukuju, nyurrurlarlangurlu kajikankulu linji-mani watiya kujanguju kuja linji-jarrija, kujarlu-yijalarna ngajulurlu linji-manu nyampu. Kajilpankulurla nyurrurla wangkayarla yaliki pirliki ‘Karrinja-pardiya, manu kijikarra-nyanu kaninjarra ngapa wiri-kirra!’, yalirli pirlingki kajika-nyarra purda-nyanyi nyurrurlaju, manu kajika-nyanu yangarlu kijinirra ngapa wiri-kirraju! \v 22 Kajinkilirla wala nyina Kaatuku, manu kajinkili payirni nyanungu nyiyarlanguku, nyanungurlu kapu-nyarra purda-nyanjarla yinyi nyurrurlakuju.” \s1 Nganangku Warlalja-Wiri yirrarnu Jijaji wiriki nyinanjaku? \r Mark 11.27-33, Luke 20.1-8 \p \v 23 Ngula-jangkaju, Jijajiji pina-yanu Yuwarli Maralypi-kirra. Kujalpa-jana Jijajirli pinarri-manu yimi yapa-patuku yalirla, ngula-kurraju rdipinjarla payurnulkulu wiriwirirli yangkangku maralypikingarduyu-paturlu manu yangkangku jarlu-paturlu, “Wangkaya-nganpa, pirrarniji nganangkungku yirrarnu wiriji kujanpa-jana wajirli-pungu yangka-patu talakungarduyu nyampu-ngurlu Yuwarli Maralypi-ngirli? Nganangkungku wiringki ngarrurnu muku yilyanjaku kujanpa-jana yilyaja?” \p \v 24 Jijajirliji jangku-manu-jana, “Wurra! Ngaju-wiyi ngayirna-nyarra payirni witangku jarungku. Kajinkijili jangku-mani, ngulaju karna-nyarra ngajuku milki-wangka kujaju nganangku yirrarnu ngaju Warlalja-Wiri. \v 25 Nganangku wiringki Jaanu Papitaji ngarrurnu yapaku papitaji-maninjakuju? Kaaturlu marda, marda wati-karirli? Jangku-manta-wiyijili!” \p Kuja-kurra kujalu purda-nyangu Jijaji wangkanja-kurra, ngulajulpalu-nyanu puta jungarni-manu jaruku jangku-maninjaku. Wiljiwilji-maninjarla, wangkajalu-nyanu kulu, “Nyarrparlurlipa jangku-mani? Kajilparliparla wangkayarla Jijajiki kuja, ‘Kaaturlu ngarrurnu Jaanu yapaku papitaji-maninjaku’, ngulaju Jijaji kajika-ngalpa kuja wangka, ‘Winjarninkilirla ngungkurr-nyinaja Jaanuku wangkanja-kurraku?’ \v 26 Manu kajilparliparla kuja wangkayarla Jijajiki, ‘Wati-kari-miparlu yangka Jaanuju ngarrurnu yapaku papitaji-maninjaku,’ ngulakuju yapa ngalya-kariji kajikalu-ngalpa kulu-jarri-nyayirni. Yapa panu nganta kalu wangka Jaanu Papitaji ngulaju Kaatu-kurlangu jarukungarduyu nganta.” \v 27 Kujarlaju, Jijajilkili jangku-manu, “Karija. Nganangku mayi ngarrurnu Jaanuju yapaku papitaji-maninjaku?” \p Jijajiji-jana wangkaja, “Kulankujulu ngajuju jangku-manu, ngulaju kularna-nyarra ngajulurluju jangku-mani-yijala nganangku kujaju ngaju Warlalja-Wiri yirrarnu.” \s1 Jijaji-kirlangu yimi-nyayirni-wangu jukurrpa wati-kirli manu nyanungu-nyangu ngalapi-nyanu-jarra-kurlu \p \v 28 Jijajilpa-jana wangkaja-juku maralypikingarduyu-patuku manu jarlu-patuku. Nyanungu-jana wangkaja, “Ngajulurlu yungurna-nyarra yimi-ngarrirni nyurrurla-patuku jaru wati-kirli manu nyanungu-nyangu ngalapi-nyanu-jarra-kurlu. Jinta parrangka, nyanunguju yaninjarla wangkajarla nyanungu-nyanguku papardi-nyanu-pirdinypaku ngalapi-nyanuku, ‘Ngalapi, yanta, manu warrki-jarriya ngaju-nyangurla kaatinirla jalanguju.’ \p \v 29 Lawa, papardi-nyanurlu ngalapi-nyanurluju wurra-manu nyanungu-nyanguju, manurla wangkaja, ‘Ngajulu, kularna warrki-jarri yalirlaju.’ Ngaka-karilki parra nyanungurla-juku-nyanu pina wangkaja warrki-jarrinjaku nyanungukupalangu-kurlangurla kaatinirlaku. Ngula-jangkaju, warrki-kirralku pardijarra. \p \v 30 Ngula-jangkaju, kirda-nyanuju yarnkajarra manu wangkaja nyanungu-nyanguku kukurnu-nyanu-pirdinypaku ngalapi-nyanuku, ‘Ngalapi, yanta, manu warrki-jarriya ngaju-nyangu kaatinirla jalanguju.’ \p Nyanungu-nyangu ngalapi-nyanujurla wangkaja nyanungukuju, ‘Yuwayi, kirdana, ngajulu kapurna yani manu warrki-jarri yalirlaju nyuntuluku.’ Lawa! Ngula-jangkaju, nyanunguju kula yanu, manu kula warrki-jarrija yalirla kaatinirlaju.” \p \v 31 Jijajirli-jana payurnu, “Nyarrparlu kankulu-nyanu nyurrurlarlu yapa-paturlu manngu-nyanyi ngula-jarra-kurlu papardi-nyanu-kurlu manu kukurnu-nyanu-kurlu? Nyarrpararluju yijardurluju purda-nyangu nyanungu-nyangu kirda-nyanuju manu warrki-jarrija kuja-palangu nyanungu-nyangu kirda-nyanurlu jinyijinyi-manu warrkikiji?” \p Jangku-manulu Jijajiji, “Papardi-nyanu-pirdinyparlu purda-nyangu nyanungu-nyanguju kirda-nyanu, kula kukurnu-nyanu-piyarlu.” \p Junga-juku, Jijaji-jana wangkaja nyanungurrakuju, “Ngajulu karna-nyarra nyurrurlakuju yijardu wangka: Punku yapa yangka kapumanu-patuju kuja kalu tala puntarninjakungarduyu nyina manu karntakarnta kuja kalu warru kalykuru-jarri wati-kirli talakupurda, nyanungurra kapulu yukamirra Kaatu-kurlangu-kurra nguru-nyayirni-wangu-kurra kamparru-juku nyurrurlakuju. \v 32 Jaanu Papitaji yanurnu manu wangkaja-nyarra nyurrurla yapa-patuku yungunkulurla jungarni nyina Kaatukuju. Lawa, nyurrurla kulankulurla ngungkurr-nyinaja Jaanukuju. Kala nyampurra yapa punku-patu yapa-patu, ngulajulurla ngungkurr-nyinaja nyanungukuju, manu jungarni-manulu-nyanu nginyinginyiji Kaatuku. Nyurrurla yapa-paturlunkulu-jana nyangu kujalu-nyanu jungarni-manu nginyinginyiji Kaatuku. Lawa, nyurrurlalpankulu nyinanja-yanu yunjumu-purda-juku pina-yaninja-wangu-juku. Nyurrurlarlangurlu kulankulu-nyanu jungarni-manu nyurrurla-nyangu nginyinginyiji, manu kulankulurla ngungkurr-nyinaja Kaatukuju jungarni.” \s1 Jijaji-kirlangu yimi-nyayirni-wangu jukurrpa kaatinikingarduyu-kurlu warlaljamarri-kirli \r Mark 12.1-12, Luke 20.9-19 \p \v 33 Ngula-jangka, yimi-nyayirni-wangu jukurrpa-jana wangkaja Jijajiji, “Purda-nyangkajulu, yungurna-nyarra wangka jukurrpa yimi-nyayirni-wangu-kari! Jinta watilpa nyinaja nyurru-wiyiji warlaljamarri kaatinikingarduyu kuja-nyanu nyanunguku yarlu-pungu kaatini. Ngulaju-nyanu yarlu-pinjarla marnikiji-piya jukajuka-yirrarnu miyiki wiri-maninjaku. Pinji-nyanu warrukirdikirdi yirrarnu, manu-nyanu rdaku pangurnu pirlingka jurlkulyjurlkuly-katirninja-kurlangu pama ngurrju-maninjakungarnti. Manu yuwarli kirrirdi nganturnu kankarlu pirntirri-kirli, ngula-ngurlunya yungu-jana warrawarra-kanyi wiji-kijaku miyi. Wurnakungarntirlilki yangkaju yungu-jana yarlu kaatini wati-patu-karikilki yungulurla jina-mardarni manu warrawarra-kanyi. Ngula-jangkaju, yarnkajalku yaliji wati ngurrara-kari-kirralku. \v 34 Kujalu yangka miyi murntu-jarrijalku, ngulakuju-jana yilyaja wati-patu marnkurrpa warrkini-patu yangkangku warlaljamarrirli wiringki kaatinikingarduyurlu. Ngulaju-jana yilyaja pina yangka-kurra kaatini-kirra yungulu-jana warrkini-patu-karirli kamparru-warnu-paturlu yinyi ngalya-kari murntu miyiji nyanungu-nyangu. \v 35 Yangka-paturlu kujalu-jana wati-paturlu nganjirni parlu-pungu yangka-patu warrkini-patu marnkurrpa, ngulajulu-jana nganjirni puuly-mardarnu. Jinta-karijili wilypinykarra-pakarnu, jinta-karijili tarnnga-kurra pakarnu, manu jinta-karili pungu pirlingki kujalpalu ngulangku luwarnu. \v 36 Ngula-jangkaju, kaatinikingarduyurlu-jana yilyaja panu-karilki nyanungu-nyangu warrkini-patu yali-kirra kaatini-kirra yungu ngantalu miyi turnuturnu-mani. Lawa, yangka-paturlu kamparru-warnurlu warrkini-paturlulu-jana nyanungurrarlangu warrkini-patu pakarnu. Ngalya-karijili-jana wilpinykarra-pakarnu, ngalya-karijili-jana tarnnga-kurra pakarnu, manu ngalya-karijili-jana pungu pirlingki. \v 37 Ngula-jangkaju, kaatinikingarduyuju-nyanu wangkaja, ‘Nyampuju ngaju-nyangu kaja-nyanu marulu. Kajilparna yilyayarla kaatini-kirra, ngulaju kajikalu purda-nyanyi wilji-wangurlu.’ Junga-juku yilyajalku. \v 38 Kujalu parlu-pungu yaninjarni-kirra ngalapi-nyanu yangka-kurlangu kaatinikingarduyu-kurlangu, ngulakuju yangka-patu wati-patu wangkajalu-nyanu, ‘Nyampunya rdipijarni yangka-kurlanguju ngalapi-nyanulku! Pakarnirlipa yirliparla jurnta kanyi nyampuju kaatini.’ \v 39 Junga-juku, puuly-mardarnulu, puuly-mardarninjarla kujurnulu kaatini-ngirliji, manulu pungu tarnnga-kurra.” \p \v 40 Jijajirliji-jana payurnu yapa-patuju, “Kaji yani yangka warlaljamarri wati kaatinikingarduyu, nyarrpa-manilki kapu-jana?” \p \v 41 Yapangkujulu jangku-manu, “Kari ngulangkuju kapu-jana yaninjarla muku pinyi-yijala yangkaju punku-wati warrkini-patu-kari. Ngula-jangkarluju, kapu-jana yapa-karikilki kaatiniji yinyi yungulurla jina-mardarninjarla warrawarra-kanyi kaatiniji warrkini-patu-karirlilki. Manu kajili miyiji murntu-jarrilki, yali-paturlu warrkini-paturlu kapulurla yinyi miyi nyanungurra-nyanguku warlaljamarriki. \p \v 42 Nyampunya-ka nguna Payipulurla yimi ngaju-kurlu: \q1 ‘Yuwarli ngantirninjakungarntirli, yarturlu yangka kujalu warrkini-paturlu yuwarlikingarduyu-paturlu punku-pajirninjarla walyi-kujurnu milarninja-wangurlu, ngulaju Yarturlu-nyayirni-wangu Kaatu-kurlangu Ngurrju-nyayirni Rdarrkankpa yarturlu-kari-piya-wangu. Yarturlu-nyayirni-wangu Rdarrkanpa ngulanya Kaaturlu milarnu. Ngulaju karlipa nyanyi pirlirrparlu walykangku!’”\x * \xo 21:42 \xt Nyangka Psalm 118.22-23 \x* \m \v 43 Jijajilki-jana wangkaja wiriwiriki, “Kujanya-ka jaruju wangka: Kaaturlu kapu-nyarra jurnta kanyi nyanungu-nyangu yartarnarri nyurrurla yapa-patuku, manu nyanungurlu kapu-jana yinyi yapa-patu-kariki kuja kalu pura nyanunguju ngurrjungku nyurrurla-piya-wangurlu. Ngulaju kapu-jana Warlalja-Wirilki nyina. \v 44 [Ngana-puka kaji rampal-wanti kankarlarni nyampurla Yarturlu-nyayirni-wangurla, ngulaju kapurla marlaja rdilykirdilyki-yani yungkurnuju. Manu kajirla yinya Yarturlu-nyayirni-wangu yarlpa-wantimi, ngulaju kapu tarnnga-kurra katirni.”] \p \v 45 Yangkangku wiriwirirli purda-nyangulu Jijaji wangkanja-kurra yimi-nyayirni-wangu jukurrpa yangka kaatinikingarduyu-kurlu-kurra, manngu-nyangulkulu-nyanu, “Kari! Ngalipaku kangalpa nginji-wangka!” \v 46 Junga-juku yungu ngantalu rdarri-mardakarlarra Jijajiji. Kala panu-kari Juwu-patu-karirlilpalu manngu-nyangu Jijaji ngantalpa nyinaja Kaatu-kurlangu jarukungarduyu. Kujakuju yinyarra wiriwirirli, laningkilkili yampija yapa-patu-kari-kijaku turnu-warnu-kari-kijaku. \c 22 \s1 Jijaji-kirlangu yimi-nyayirni-wangu jukurrpa wati-kirli kujalpa-jana payurnu yapa yaninjarla ngarninjaku yuwarli nyanungu-nyangurlaku \r Luke 14.15-24 \p \v 1 Jijajirli-jana yapa panuku yirri-puraja pina yimi-nyayirni-wangu, wangkaja-jana, \v 2 “Yungurna-nyarra wangka Kaatu-kurlu yangka kuja kajana nyinami yapaku Warlalja-Wiri. Nyurru-wiyi, ngurrara-karirlalpa wati wiri nyinaja kingi, manu kaja nyanungu-nyangurlu-nyanu mardukuja nyanungu-kurra-manu. Junga-juku, kirda-nyanurlu wiringkilpa yurdujurra-maninja-parnkaja kurapaka wiri-jarlu yungu-jana kaja-nyanurlu yipilji-patuku nyanungu-nyanguku jirrnganja ngarni mardukuja maninjakungarntirli. \v 3 Wiringki-jana warrkini-wati nyanungu-nyangu yilyaja maninjaku yapa panuku ngula-jana kamparrurlu-wiyi yimi yilyaja yaninjarniki kurapaka wirikiji. Kala ngampurrpa-wangu yaninjarnikiji nyanungu-patuju. \v 4 Junga-juku, wiringki-jana yarda yilyaja warrkini panu-jarlu-karilki yimi nyampu-kurlu yapaku yinyarraku, ‘Wayinkili! Kurapaka wiri kaja ngaju-nyangu-kurlangu nyurrulku, ngulangkarlu yangka kaji-nyanu mardukuja nyanungu-kurra-mani ngulaju nyurrulku. Warrkini ngaju-nyangu-paturlulu-jana nyurru-juku puluku kurdu-warnu-patu yantiri-wati-kirli pungu, manulu-jana pajirninjarla purraja. Nyiyarningkijarraju nyurrulku. Yantarnili, manulu nganja-wiyi, ngula-jangkarlu kaja-nyanurlu yungu-nyanu mardukuja nyanungu-kurra-manilki, ngulakungarntinya.’ \p \v 5 Kala ngulalu yapangku ngularrarlu yimi kuja jamulu purda-nyangu, jurntalpalu-jana yunjumu-jarrija, manulu jinta-kari jinta-kari muku pirri-yanu. Panu-kari yanulu walya mangarri wiri-maninja-kurlangu-kurra nyanungurra-nyangu-kurra, manu panu-kariji kulpari yanu japu-patu-kurra kujalpalu warrki-jarrija. \v 6 Panu-karirlili-jana puuly-mardarnu warrkini ngularra wati-patu, pakarninjarlalu-jana pungu tarnnga-kurra. \p \v 7 Kujarluju kingi wiriji kulu-nyayirnikilki ngurrju-manu. Yijardu-jana jangkardu yilyaja warrmarla nyanungu-nyangu yungulu-jana pinyi yapa ngularrarlu kujalu-jana warrkini-patu nyanungu-nyangu tarnnga-kurra pungu. Yijardu, yaninjarla-jana ngularraju muku pungu kulu-parntaju, manulu-jana yuwarli-watiji jurnta purraja warlu-kurlurlu kirringka nyanungurra-nyangurla. \v 8 Ngula-warnu, wiri-jana purlaja nyanungu-nyanguku warrkini-patuku, wangkaja-jana, ‘Mangarri manu kuyu nyampu jayarnarra nyurrulku ngarninjakuju. Kala yinyarra yapa kujarna-jana kamparru yaninjarniki wangkaja, ngulaju kulajulu ngurrju nyinaja kurapakaku yaninjarniki nyanungu-patuju. \v 9 Warru yantalu yirdiyi-kari yirdiyi-kari yangka jurrku-patu-kurra ngulangka kuja kalu nyinami yapa panu. Kajinkilirla nganarlanguku ngularrarla rdipimi, yajakalu-jana yungulu yanirni kurapaka-kurra.’ \v 10 Junga-juku, warru yanulu yirdiyi jurrku-kari jurrku-kari-kirra, manulu-jana kutu yajarnu yapa-karirlangu kujalpalu-jana yangka rdipija, kula yiringirla ngurrju-mipa, kala majumaju-paturlangu. Ngula-jangka, kangurnulu-jana yuwarli wiri-kirra ngulangka kujalpa mangarri kuyu ngunaja mangarri. Kangulu-jana kaninjarni, manu yuwarliji yapa panu-kurlulku. \p \v 11 Ngula-jangka, wiri kingilki yanurnu kaninjarni yungu-jana nyanyi yapa panu-jarlu. Ngulangkaju nyangu wati jurnarrpa nyurru-warnu-patu-kurlu, kula jurnarrpa jalangu-warnu-kurlu kurapaka ngarninjakuju. \v 12 Wangkajarla nyanunguku, ‘Yipilji ngaju-nyangu, nyiya-jangkarlu kula kanpa jurnarrpa mardarni palkangka jalangu-warnu? Nyarrpanpa kaninjarniji jurnarrpa nyurru-warnu-kurluju yukajarni?’ Kala, kula watingki yalu-manu, wurulypa-jukulpa karrija. \v 13 Ngula-jangka wiri-jana warrkini nyanungu-nyanguku wangkaja, ‘Wati nyampulu rdaka-jarra manu wirliya-jarra warika, manulu yakiji-kirra wiral-kijika warurru-kurra. Yinyarla yungu yulami manu yungu-nyanu kartirdirli yarlkirni manu karntirirrjirni murrumurrurlu purda-nyanjarlaju!’” \p \v 14 Ngula-jangka, Jijaji-jana wangkaja, “Lawa-jarrijarna yimi-ngarrirninjaku ngulaku yimi-nyayirni-wangu. Yimi nyampurlu kanyarra yimi-ngarrirni Kaatu-kurlu. Nyanungu kajana yapa panuku wangka yungulu purami. Kala lawa. Ngari kajana marnkurrpa-mipa milarni.” \s1 Juwu-paturlu wiriwirirli yungu ngantalu yimirr-yungkarla Jijaji \r Mark 12.13-17, Luke 20.20-26 \p \v 15 Ngula-jangka Paraji-patuju, japirdijalkulpalurla yungulu nganta Jijaji muku payirni nyiyarningkijarrarlu manu yimirr-yinyi warntarlaku wangkanjaku. \v 16 Yilyajalu-jana ngalya-kariji Paraji-patu manu ngalya-kari Yarurdu-kurlangu-patu yapa Jijaji-kirlangu-kurra yungulu yimirr-yinyi payirninjarla. Kujalurla Jijajiki yanurnu, ngulajulurla kuja wangkaja, “Tiija, warrarda kanpa-jana wangka yimiji junga Kaatu-kurlu lani-wangu yapa panu-kariki wiriwiriki marda, tala palka-kurluku marda, marda marlajarra-watiki. Ngulaju ngula-juku. \v 17 Wangkayalku-nganpa nganimpaku! Nganakurliparla talaju yinyi? Kaatuku marda, marda Ruumu-wardingkiki Kingiki kuja kangalpa warrarda jinyijinyi-mani talaku yinjaku? Nyarrpa-jarrimirlipa?” \p \v 18 Jijajirlilpa-jana miyalurlu maninjarla milya-pungu majumaju-kurra yimirr-yinja-kurraju, manu-jana payurnu, “Nyurrurla milkarranji kankulu wangkami purami nganta kankulu kuruwarri Kaatu-kurlangu, kala lawa! Nyarrparla kankujulu putaputa yimirr-yinyi? \v 19 Maninjarlajulu kangkarni tala Ruumu-kurlangu yangka pirli jinta-mipa yungurna miimii-nyanyi.” \v 20 Ngula-jangkaju, Jijajirliji payurnu-jana pirli tala miimii-nyanjarla, “Ngana-kurlangu nyampurlaju pirlingka talangka miparrpaju, manu ngana-kurlangu yirdiji?” \p \v 21 Jangku-manulkulu, “Ruumu-wardingki-kirlangu Kingi-kirlangu miparrpa manu yirdi-ka ngunami pirlingka.” \p Wangkajalku-jana Jijajiji, “Nyiya-puka kuja karla nguna Ruumu-wardingkiki Kingiki, ngulanyalurla yungka. Kala kuja karla nguna Kaatuku nyiya-puka, ngulajulurla yungka nyanunguku.” \v 22 Kujalu kuja-kurra purda-nyangu wangkanja-kurra Jijaji, ngulakujulurla marlaja paa-karrija, manu ngula-jangkaju nyanungujulu yampinjarlalku yanu. \s1 Yimi nyampu ngulaju Kaatu-kurlu kaji-jana yapa pina-wankaru-mani palinja-warnu \r Mark 12.18-27, Luke 20.27-40 \p \v 23 Ngaka, ngulangka jintangka parrangka, panu-karilkilirla yarda yanurnu Jijajiki turnu-warnu-patu-kari yirdi-patuju Jatiyuji-patu yungulu nganta yimirr-yinyi. Nyampu-patu Jatiyuji-patu kalalu wangkaja Kaaturlu kulalpa-jana pina-wankaru-mantarla nganta palinja-warnu. \v 24 Ngula-jangka, wangkajalurla, “Tiija, Mujujurlu-nganpa kuruwarriji yirrarnu nyurru-wiyi yupukarra-kurlu, kaji wati yupukarra pali kurdu-wangu, ngulakujurla nyanungukupurdangkarlu-juku marlaja mardarni kali-pukalkuju. Kaji-pala kurdu palka-mani, ngulaju nganta yaliki-kirli kamparru-warnuku kirda-nyanukuju kurdu nyampuju. \v 25 Jalangujalangurlu yimi karnalu mardarni wita wirlki-pala-patu-kurlu ngarrka-patu-kurlu kujalpalu wirlki nyinaja nyanungu-mipa-juku ngati-nyanu jinta manu kirda-nyanu jinta. Papardi-nyanu kuja yupukarra-jarrija, ngulangkuju karnta rdakurl-kujurnu. Ngula papardi-nyanuju palijalku, ngulaju palija kurdu-wangu-juku. Ngula-jangkaju, kukurnu-nyanurlulku rdakurl-kujurnu yangakaju kali-puka karnta. \v 26 Ngulaju kukurnu-nyanulkuju palija kurdu-wangu-yijala. Ngula-jangkaju, jinta-karirlilki rdakurl-kujurnu yangkaju karnta kali-puka jinta-juku, ngulaju palija kurdu-wangu-yijala. Jinta-kari jinta-karilirla yupukarra-jarrija yangkaku-juku jintaku karntakuju, ngulajulu jinta-kari jinta-kari muku palija kurdu-wangu-juku. \v 27 Manu ngula-jangkaju, nyanungulku karnta palija. \v 28 Ngaka kaji-jana yapa Kaaturlu milyi-jangka yakarra-maninjarla wankaru-mani pina jintawarlayi-jiki, nganakulku kapurla yangkaju karnta nyina kali-nyanukuju yangka-jangkaju kujalpalu mardarnu wirlki-palarlu?” \p \v 29 Jijaji wangkaja-jana, “Kula kankulu milya-pinyi Kaatu-kurlangu jaru manu kuruwarri kuja-ka Payipulurla nguna, manu kula kankulu milya-pinyi yartarnarri nyanungu-nyangu. Kujarlanya warntarlaju kuja kankulu manngu-nyanyi. \v 30 Ngaka kaji-jana Kaaturlu pina-wankaru-mani milyi-jangka yapa, ngulaju kapulu nyina marramarra-piya nguru-nyayirni-wangurla, kulalu yupukarra jarnkujarnku nyina pina. \v 31 Payurnunkujulu Kaaturlu-japa kaji-jana yapa wankaru-mani pina milyi-jangkaju. Kula kankulu mayi manngu-nyanyi yimi Mujuju-kurlangu Payipulurla kuja kanyarra ngulangka Kaatu wangkami: \q1 \v 32 ‘Ngaju karna-jana nyinami Kaatuju nyampurra-patuku Yipuruyamukuju manu Yijakikiji manu Jakupukuju nyurnunyurnukuju yangka kujalpalu nyinaja nyurru-wiyi.’\x * \xo 22:32 \xt Nyangka Exodus 3.6 \x* \m Kujaju junga. Yapangku wankaru-miparlu kalu Kaatuju purami. Yapangku nyurnungku palinja-warnurlu kulalpalu nyarrparlu purayarla, lawa.” \p \v 33 Kujalu yapangku Jijaji kuja-kurra wangkanja-kurra purda-nyangu, ngulakujulurla marlaja paa-karrija nyanungu-nyanguku jarukuju. \s1 Nyiya kuruwarri wiriji Kaatu-kurlangu kuruwarri-kari-wanguju? \r Mark 12.28-34, Luke 10.25-28 \p \v 34 Kujalu Paraji-paturlu purda-nyangu ngula-jana Jijajirli Jatiyuji-patu wurulypa-manu nganta, nyuyu-jarrijalu, manulu panu-juku ngula-jangkaju yanu Jijajiki nyanjaku. \v 35 Jintangku watingki luwiyarlu puta yulyurlku-yirrarnu Jijaji, nyanungurlu payurnu, \v 36 “Tiija, Kaaturlu-ngalpa yungu nyurru-wiyi kuruwarri-kari kuruwarri-kari yungurlipa purami. Nyiya wiri-nyayirni kuruwarriji panu-kari-piya-wangu?” \p \v 37-38 Jijaji wangkajarla, “Nyampunya jungaju kuruwarri-nyayirni-wanguju, wangkami kangalpa: ‘Yulkayalurla Warlalja-Wiriki Kaatukuju! Kulalurla jurnta karlirr-nyinaya! Manulurla warrki-jarriya nyanungu-mipaku.’\x * \xo 22:37-38 \xt Nyangka Deuteronomy 6.5 \x* \v 39 Manu nyampunya jinta-kariji kuruwarri-nyayirni-wangu-kari kuja-ka nguna junga-yijala: ‘Kuja kanyanu yulka yapaju, ngula-piya-yijalalpa-jana yulkayarla yapa-karikiji warlaljakuju ngurrara-jintakuju!’\x * \xo 22:39 \xt Nyangka Leviticus 19.18 \x* \v 40 Kajilpa-pala kuruwarri-jarra nyampu-jarra junga-wangu-karriyarla, ngulaju panu-kari kuruwarriji kajika junga-wangu-karri-yijala. Kala lawa! Ngulaju-pala pirrjirdi-nyayirni! Ngula-piyarlu-yijala-ngalpa kuruwarri panu-kariji pinarri-manu Mujujurlu, manu nyampu-jarra-piyarlu-yijalalu-ngalpa pinarri-manu jarukungarduyu-paturlu.” \s1 Ngana-kurlangu ngalapi-nyanu Mijaya? \r Mark 12.35-37, Luke 20.41-44 \p \v 41 Ngula-jangkaju, kujalpalurla Paraji-patu jirrnganja karrija-juku Jijajiki, payurnu-jana, \v 42 “Wati yangka Mijaya Kaatu-kurlangu, nyarrparlu kankulu nyanunguju manngu-nyanyi? Ngana-kurlangu ngalapi-nyanuju?” \p Yalu-manulu, “Mijaya nyampuju Kingi Tapiti-kirlangu-jangka.” \p \v 43 Ngula-jangka-jana Jijajirli yarda payurnu, “Nyurru-wiyi kujalpa nyinaja Kingi Tapiti, Pirlirrpa Kaatu-kurlangurlu yimi-ngarrurnu yimi Mijaya-kurlu yungu nyanunguju wiri-pajirni. Nyarrparlu Mijaya wiri-pajurnu? \v 44 Ngulangkujurla jaru wita marlaja yirrarnu Payipulurla Kaatu-kurlanguku Pirlirrpaku, nyampunya yirrarnu Kingi Tapitirliji: \q1 ‘Ngajurna purda-nyangu Kaatu wangkanja-kurra, kujalparla wangkaja ngaju-nyanguku Warlalja-Wiriki yangka Mijayaku, wangkajarla, “Nyampurla nyinaka jungarni-purdanji ngaju-nyangurla kajirna-jana nyurunyuru wita-wangu yapa yirrarni nyuntulurla wirliyarla kanunju yungunpa-nyanurla kunka-mani yangka kujalpangkulu nyuntuku nyurunyuru-jarrija.” ’\x * \xo 22:44 \xt Nyangka Psalm 110.1 \x* \m \v 45 Nyampu yimi junga-jala. Yimi witangka, nyanungurlu Kingi Tapitirli wiri-pajurnu yali wati yirdiji Mijaya. Kujaju ngulaju Mijayaju kankarlu-juku Tapitikiji. Purda-nyanyinya kankulu?” \v 46 Kuja-jana Jijajirli nyampu payurnu, kulalu nganangku yalu-manu nyanunguju. Lani-jarrijalpalurla nyiyarlangu payirninjaku. \c 23 \s1 Jijajirli-jana warnkiri-maninjarla pututu-pungu yapaku kuruwarrikingarduyu-kujaku manu Paraji-patu-kujaku \r Mark 12.38-40, Luke 11.37-52, Luke 20.45-47 \p \v 1 Ngula-jangkaju, yarda-jana wangkaja Jijaji yapakuju manu nyanungu-nyanguku kurdungurlu-patuku, \v 2 “Kuruwarrikingarduyu-patu manu Paraji-patu, ngularraju yangka kuja-nyarra nyurrurla Juwu-patuku Kaaturlu milarnu kuruwarriki pinarri-maninjaku Mujuju-kurlanguku. \v 3 Ngula-warnu, nyiyarlanguku kajili-nyarra wangka, ngularrakujulu-jana purda-nyangka. Kala nyinayalu nyanungurra-piya-wangu. Nyiyarningkijarraku kalu-nyarra nyarrparlanguku wangkami, wangkanja-warnu nyanungu-paturlangu kula kalu jungarni nyinami kuruwarri Mujuju-kurlangurla, lawa! Kujarra-piya-wangulu nyinaya! \p \v 4 “Kuruwarrikingarduyu-paturlu manu Paraji-paturlu kalu-jana yapa Juwu-patuku yimi-ngarrirni Mujuju-kurlangu kuruwarri warntarla-karirli. Nyanungurrarlu kalu-jana warla-pajirni jungarni puranja-kujaku. Kula kalu-jana ngurrju nyina nyanungurraku. Kujarlanya kulalpalu Juwu-paturlu purayarla jungangkuju kuruwarriji Mujuju-kurlanguju. \v 5 Nyarrpa-jarrirlangu ngula kalu wiriwiri ngularra, ngulaju milparniwarrarla ngula nganta yungulu-jana nyanyi nganta yapangku. Nyangkalu-jana! Nyanyi mayi kankulu pakuju-patu kuja kalu waralywaraly-kanja-yani wakungka manu ngalyangka? Pakujurla wita-paturla kaninjarni, pipangka-ka ngunami Mujuju-kurlangu kuruwarri. Kardu-mani kalu-jana pakuju-patu yungulu kanja-yani warru milkarraku. Manu nyangkalu-jana jinajina-piya kirrirdi-kirli milkarraku kalu wapami kujaju. \v 6 Kajili yani kurapakaku ngarninjaku wiriki, manu kajili yani jaaji-kirra nyanungurra-nyangu-kurra, ngulaju kalu-jana warrarda milarninjarla jarnkujarnku mani ngurrju-nyayirni nyinanja-kurlangu-patuju. \v 7 Kuja kalu kuyu manu mangarri-kirlangu-kurra yani payi-maninja-kurlangu-kurra, ngulaju kalu wardinyi-jarri-nyayirni kuja kalu-jana yapa ngalya-kari parntarrinjini nyanungu-patuku manu kuja kalu-jana pinangkalpa-pajirni. \p \v 8 “Kala nyurrurlarlu, warla-pajikalu-jana yapa ngalya-kariji, kajikalu-nyarra marda pinangkalpa-pajirni. Nyurrurlajunkulu Juwu-patu papardi-nyanu manu kapirdi-nyanu ngula kankulu jintawarlayi nyinami jintangka. Nyurrurlarlu kankulu mardarni yapa jinta-mipa kuja kanyarra nyinami Pinangkalpa. \v 9 Kajinkilirla nyurrurla yapa junga-nyayirni nyinami Wapirra Kaatuku, kulalu-jana yapa-karirlangu wapirra-pajika. Nyurrurlarlu kankulu mardarni jinta-mipa Wapirraju kuja-ka nyinami nguru-nyayirni-wangurla kankarlarra. \v 10 Warla-pajikalu-jana yapa ngalya-kariji, kajikalu-nyarra marda wiri-pajirni. Ngaju Mijaya karna-nyarra jinta-mipa-juku Warlalja-Wiriji nyinami. \v 11 Nyurrurlarla turnungka, ngana-puka kaji ngampurrpa nyina kamparrurla wiri, ngulajulpa-nyarra warrki-jarriyarla-wiyi yirnkilypa-wangu. \v 12 Nganangku-puka kuja kanyanu wiri-pajirni nganta, ngaka Kaaturlu kapu kurntaku ngurrju-mani. Kala nganangku-puka kuja-ka ngurrju nyina kurrurru-karrinja-wangu, ngaka Kaaturlu kapu wiri-pajirni.” \s1 Jijajirli-jana wiriwiri Juwu-patu punku-pajurnu \p \v 13 Ngula-jangka, wangkaja-jana Jijaji wiriwiriki Juwu-patuku, “Nyurrurla kuruwarrikingarduyu-patu manu Paraji-patu, mari-jarri karna-nyarra, kapu-nyarra maju-mani Kaaturluju! Nyurrurlaju milkarranji-nyayirni! Kuja kalu yapa putaputa yukami Kaatu-kurlangu-kurra nguru-nyayirni-wangu-kurra, ngulaju tuwa-piya kankulurla tirnngi-yirrarni warla-pajirninjaku nyanungu-patuku. Nyurrurlarlangu kula kankulu yukami, manu nyurrurlarlu kankulu-jana yapa panu-kari warla-pajirni yukanja-kujaku-yijala. \v 14 [Nyurrurla kuruwarrikingarduyu-patu manu Paraji-patu, mari-jarri karna-nyarra, kapu-nyarra maju-mani Kaaturluju! Nyurrurlaju milkarranji-nyayirni! Nyurrurlarlu wati-paturlu ngulaju kankulu-jana kali-pukakuju yuwarli jurnta kanyi yimirr-yinjarla. Ngula-jangkaju, yati-wangka kankulurla Kaatuku tarnnga-nyayirni milparniwarrarla milkarraku, yungulu-nyarra yapa-karirli nyanyi. Kula ngurrju kujaju, kala jarrwara! Kaaturlu kanyarra kuja-kurraju nyanyi, ngula-panuju kapu-nyarra maju-mani-nyayirni!] \p \v 15 “Nyurrurla kuruwarrikingarduyu-patu manu Paraji-patu, mari-jarri karna-nyarra, kapu-nyarra maju-mani Kaaturluju! Nyurrurlaju milkarranji-nyayirni! Nyurrurla marda kankulu warru yani nguru-kari nguru-kari mangkururla manu walyangka yungunkulu yapa jinta kurruly-yirrarni nyurrurla-piya. Manu kuja-ka yapa yinya nyurrurla-piya-jarrimi, ngulaju-ka ngawu-nyayirni-jarrimilki nyurrurla-piya-wangu, manu ngaka kapu yukami Juju Ngawu-kurlangu-kurra ngurra-kurra, manu nyurrurla yapa kapunkulu yukami-yijala yinya-kurraju! \p \v 16 “Nyurrurla kuruwarrikingarduyu-patu manu Paraji-patu, mari-jarrimi karna-nyarra, kapu-nyarra maju-mani Kaaturluju! Nyurrurlarlu kankulu-jana pamparda-piyarlu putaputa nguru-yirrarni warru panu-kariki pamparda-piyaku-yijala. Warntarlarlu kankulu-jana pinarri-mani kujarlunya, manu kankulu-jana wangkami kujanya, ‘Nyuntulurlu marda kajikanparla nyiyarlangu jangku-pinyi yapa-kariki yirdi-kirlirli Yuwarli Maralypi-kirlirli. Ngula-jangka marda kajilpanpa yulyurlku-yungkarla yinja-wangurlu, ngulaju ngula-juku nganta. Kala kajikanpa marda nyiyarlangu jangku-pinyi yapa jinta-kariki yirdi-kirlirli kawurlu-kurlurlu yangka kuja-ka nguna kaninjarni Yuwarli Maralypi Kaatu-kurlangurla. Ngula-jangka kajilpanpa yulyurlku-yungkarla yinja-wangurlu, ngulaju kujaju punku-nyayirni nganta yangka kujanparla jangku-pungu-wiyi yirdi-kirlirli kawurlu-kurlurlu.’ Kujarlunya kankulu-jana warntarlu pinarri-mani. \v 17 Nyurrurlajunkulu pamparda, punku-nyayirni! Nyiyaku-ka Kaatuju ngampurrpaju nyina? Kawurluku mayi kuja-ka ngunami kaninjarni Yuwarli Maralypirla? Lawa, yulkami karla Yuwarli Maralypiki nyanungu-nyanguku kawurlu-piya-wanguku. Yuwarli Maralypi nyanungu-nyangu, ngulaju tarruku-nyayirni! Kuja kalu yapangku yirrarni kawurlu kaninjarni Yuwarli Maralypirla, ngulaju karla kawurluju marlaja tarruku-jarrimi-yijala. \p \v 18 “Nyampurlangu kankulu-jana wangka yangka kuja kankulu-jana warntarlarlu pinarri-mani, ‘Nyuntulurlu marda kajikanparla nyiyarlangu jangku-pinyi yapa jinta-kariki yirdi-kirlirli pirli lalypa-kurlurlu purranja-kurlangu-kurlurlu yangka kuja-ka karrimi Yuwarli Maralypirla. Ngula-jangka marda kajilpanpa yulyurlku-yungkarla yinja-wangurlu, ngulaju ngula-juku nganta. Kala kajikanparla marda nyiyarlangu jangku-pinyi yapa jinta-kariki yirdi-kirlirli kuyu-kurlurlu yangka kuja kalurla purrami Kaatuku warntarri pirli lalypangka. Ngula-jangka kajilpanpa yulyurlku-yungkarla yinja-wangurlu, ngulaju kujaju punku-nyayirni nganta yangka kujanparla jangku-pungu-wiyi yirdi-kirlirli kuyu-kurlurlu-wiyi.’ Kujarlu-yijalanya kankulu-jana warntarlarlu pinarri-mani. \v 19 Nyurrurlajunkulu pamparda, punku-nyayirni! Nyiyaku-ka Kaatuju ngampurrpaju nyina? Kuyuku mayi kuja kalurla purrami pirli lalypangka Kaatukuju? Lawa, yulkami karla pirli lalypaku nyanungu-nyanguku kuyu-piya-wanguku. Pirli lalypa nyanungu-nyangu kuja-ka karrimi kaninjarni Yuwarli Maralypirla, ngulaju tarruku-nyayirni! Kuja kalurla yapangku purrami kuyu Kaatukuju, ngulaju karla kuyuju marlaja tarruku-jarrimi-yijala yaliki pirli lalypakuju. \v 20 Junga kujaju. Nganangku-puka kuja karla jangku-pinyi nyiyarlangu yapa jinta-kariki yirdi-kirlirli yali pirli lalypa-kurlurlu, ngulaju karla jangku-pinyi yirdi-kirlirli kuyurlangu-kurlurlu. \v 21 Manu nganangku-puka kuja karla jangku-pinyi nyiyarlangu yapa jinta-kariki yirdi-kirlirli Yuwarli Maralypi-kirlirli, ngulaju karla jangku-pinyi yirdi-kirlirli Kaaturlangu-kurlurlu yangka kuja-ka nyina kaninjarni Yuwarli Maralypirla. \v 22 Manu nganangku-puka kuja karla jangku-pinyi nyiyarlangu yapa jinta-kariki yirdi-kirlirli nguru-nyayirni-wangu Kaatu-kurlangu-kurlurlu, ngulaju karla jangku-pinyi nyinanja-kurlangu wirirlangu-kurlurlu yangka kuja-ka Kaatuju nyina nyinanja-kurlangurla. Manu karla jangku-pinyi yirdi-kirlirli Kaatu-kurlangu-kurlurlu. \p \v 23 “Nyurrurla kuruwarrikingarduyu-patu manu Paraji-patu, mari-jarri karna-nyarra, kapu-nyarra maju-mani Kaaturluju! Nyurrurlaju milkarranji-nyayirni! Kuja kankulu mangarri-pardu wiri-mani kaatinirla, ngulaju kankulurla yinyi Kaatuku wita-kari wita-kari kuja-nyarra wangkaja kuruwarri nyanungu-nyangurla. Ngulaju ngurrju! Kala panu-kari kuruwarri Kaatu-kurlangu tarruku-nyayirni, ngulajunkulu yampija puranja-wangurlu. Kula kankulu-jana mari-jarrinjarla jungarni nyina yapa ngalya-kariki, kula kankulurla wala nyina Kaatukuju, kula kankulurla yulkami, lawa! \v 24 Nyurrurlajunkulu pamparda, punku-nyayirni! Kulalpankulu-jana jungarnirli pinarri-mani yapa yungulu jungarnirli pura Kaatuju, lawa! Kuja-kujakuju, wiriwiri-wiyili jungarni-manta Kaatu-kurlangurla kuruwarrirlaju. Ngakalkulu jungarnirra-manta witawitaju. \p \v 25 “Nyurrurla kuruwarrikingarduyu-patu manu Paraji-patu, mari-jarri karna-nyarra, kapu-nyarra maju-mani Kaaturluju! Nyurrurlaju milkarranji-nyayirni! Ngarninjakungarntirli, parljirni kankulu kartaku manu jampita ngapa-kurlurlu, kala yampimi kankulu-nyanu kaninjarni-puranjiji parljirninja-wangurlu. Kala, nyarrpararlankulu mangarriji manu ngukuju manu? Ngularraju purungkunkulu-jana jurnta manu yapaku panu-kariki. Jurnta kangunkulu-jana nyurrurlarluju nyinngangku! \v 26 Nyurrurlajunkulu pamparda Paraji-patuju! Kajinkili-jana kartaku manu jampita kirlka-mani kaninjarni-wiyi, ngulaju kapulu karrimi kirlkalku jintakumarrirni-jiki. Manngu-nyangkalu jungarnirli-wiyi nginyinginyirli nyurrurla-nyangurlu, manu ngula-jangkaju kapunkulu jungarni-jarrimilki-yijala ngakaju. \p \v 27 “Nyurrurla kuruwarrikingarduyu-patu manu Paraji-patu, mari-jarri karna-nyarra, kapu-nyarra maju-mani Kaaturluju! Nyurrurlaju milkarranji-nyayirni! Nyurrurlaju pirnki-patu-piya nyurnu-kurlangu-piya kuja kalu maparninja-warnu karrimi kardirri. Pirnki-patu ngularraju ngurrju-nyayirni nganta, kala kaninjarniji kalu ngunami yungkurnu panu-kurlu manu yapa nyurnu-patu-kurlu pukulyu-nyayirni. \v 28 Ngula-piyanya kankulu nyina nyurrurlaju. Kuja kalu-nyarra yapangku nyurrurla nyanyi, manngu-nyanyi nganta kalu-nyarra nyurrurlaju ngurrju-nyayirni nganta. Kala ngulaju junga-wangu! Kaninjarni nyurrurlajunkulu ngawu-nyayirni. Nyurrurla kankulu wangkami purami nganta kankulu kuruwarri Kaatu-kurlangu, kala lawa! Kula kankulu yijardurlu purami. \p \v 29 “Nyurrurla kuruwarrikingarduyu-patu manu Paraji-patu, mari-jarri karna-nyarra, kapu-nyarra maju-mani Kaaturluju! Nyurrurlaju milkarranji-nyayirni! Kajili jarukungarduyu-patu Kaatu-kurlangu-patu palimi, pangirni kankulu-jana pirnki-patu pirli-wana nyanungu-patukuju milyingkaku yirrarninjaku. Manu yapa ngula kalurla nyina jungarni Kaatuku, kajili palimi, milyingka kankulu-jana yirrarni ngurrju-nyayirnirla. Ngula-jangka kankulu milyi-kirlangu maparnu yurlpangku marda manu marda karljingki yungu milyi-kirlangu karri ngurrju-nyayirni. \v 30 Nyurrurlakupalangu-paturlu yupa-paturlulu-jana pungu jarukungarduyu-patu Kaatu-kurlangu-patu. Kala nyurrurla kankujulu kuja-juku wangkami, ‘Kajirnalu nyinakarla nyurru-wiyi ngalipa-nyangu yupa-patu-kurlu, kularlipa-jana pungkarla yangka-patu jarukungarduyu-patu.’ \v 31 Kajinkijili wangkami kuja-piya, kuja-jangkanya karna-nyarra milya-pinyi nyurrurlajunkulu junga-nyayirni kurdukurdu yupa-patu-kurlangu yangka ngularrarlu kujalu-jana nyurrurla-nyangurlu ngularra jarukungarduyu-patuju pungu. \v 32 Nyurrurla-nyangurlu yupa-paturlulu-jana kamparru-warnurlu pungu Kaatu-kurlangu jarukungarduyu-patu nyurru-wiyi. Nyurrurlarlu marda kapunkulu-jana yarda pinyi panu-karilki jarukungarduyuju nyanungu-nyangu-patu kuja kalu nyinami jalangurlangu! Ngula-juku. Kulalparna-nyarra warla-pajikarla. \p \v 33 “Nyurrurlaju majumaju-nyayirni warna-patu-piya! Kala kulalpankulu nyarrpara wuruly-yantarla Kaatu-kujakuju! Kapu-nyarra kijirni warlu wiri-kirra! \v 34 Ngulakungarnti, nyurrurla-nyangu-kurra kapurna-jana yilyamirra panu jarukungarduyu-patu manu pinangkalpa-patu manu kuruwarrikingarduyu-patu ngula kalu milya-pinyi kuruwarri Kaatu-kurlangu. Panu-kari kapunkulu-jana pinyi. Panu-kari kapunkulu-jana waralywaraly-yirrarni watiya warntawarnta-patu-kurra. Panu-kari kapunkulu-jana pakarni kaninjarni jaajirla nyurrurla-nyangurla. Panu-kari kapunkulu-jana wajirli-pinyi kirri-kari kirri-kari-kirra. \v 35-36 Kujarlanya kapu-nyarra Kaaturluju nyurrurlaju panu-juku ngawungawu-watiji maju-mani yangka ngula kankulu nyinami jalangurlangu. Kapu-nyarra wakirni nyurrurla yapa panu-jangka ngurrju-jangka ngulalu palija pinja-warnu nyampurla ngurungka nyurru-wiyi. Kapu-nyarra wakirni yinya-jangka wati-jangka Yapulu-jangka ngulalu yapa kamparru-warnurlu-wiyi pungu. Manu kapu-nyarra wakirni Jikarayarlangu-jangka kaja-nyanu-jangka Pirakaya-kurlangu-jangka. Nyanungulu pungu nyurrurla-nyangurlu yupa-paturlu yinyarla Yuwarli Maralypirla kutu-juku pirli lalypa-wana kuja kalurla tarruku nguna Kaatuku. Kujarrarlangurlanya kapu-nyarra Kaaturluju nyurrurlaju panu-juku maju-mani!” \s1 Jijaji-jana yulaja yapaku Jurujulumu-wardingki-patuku \r Luke 13.34-35 \p \v 37 Ngula-jangka, Jijaji-jana yulaja yapaku Jurujulumu-wardingki-patuku, “Waraa! Waraa! Nyurrurlajunkulu yapa ngaju-nyangu-patu nyurrurla kuja kankulu nyina nyampurla Jurujulumurla. Nyurrurla-nyangurlu yupa-paturlulu-jana pungu panu jarukungarduyu-patu Kaatu-kurlangu-patu, manulu-jana pirlingki luwarnu yimi-kirli-patu wankaru-wangu kujalpa-jana Kaaturlu yangka yilyajarni. Ngampurrpa-nyayirnilparna-nyarra nyinaja nyurrurlaku warrawarra-kanjaku manu ngaju-kurra-maninjaku ngati-nyanu jukujuku-piyarlu kuja kajana pinkirrpa-kurra-maninjarla warrawarra-kanyi kurdukurdu. Kala nyurrurlarlujunkujulu mamparl-pungu warrarda! \v 38 Nyurru-wiyi-wangurlu, Kaaturlu kapu nyurrurla-nyangu Yuwarli Maralypi yampimi, manu kula nyinami ngulangkalku. \v 39 Ngajulurlu karna ngurrara nyampu yampinja-yanilki, manu nyurrurlarlu kulankujulu nyanyilki. Kala ngula-jangka kapurna kulpari-jarrimi nyampu-kurra, manu kapunkujulu nyanjarla purlami kuja-piya ‘Nyampu wati kuja Kaaturlu milarninjarla yilyajarni, ngulaju karla marlaja nyina wardinyi-nyayirni!’”\x * \xo 23:39 \xt Nyangka Psalm 118.26 \x* \c 24 \s1 Jijaji-jana wangkaja nyanungu-nyanguku kurdungurlu-patuku ngulaju kuja, ‘Maralypi Yuwarli ngakaju kapu pirlpirl-wantimi’ \r Mark 13.1-2, Luke 21.5-6 \p \v 1 Kuja-jana Jijaji jirrnganja wilypi-pardija nyanungu-nyanguku kurdungurlu-patuku kaninjarni-jangka Yuwarli Maralypi-jangka, ngula-jangkajulurla wangkaja, “Tiija, nyampu-jana nyangka yuwarli-kari yuwarli-kari ngurrju-nyayirni warrukirdikirdi Maralypirla!” \p \v 2 Jijaji-jana wangkaja, “Nyanyi kankulu-jana nyampurraju kuja kalu karrinja-yani yuwarli-kari yuwarli-kari manu kuja-ka karri nyampu Yuwarli Maralypi? Ngularraju kulalu tarnnga karri nyampurraju. Manu kulalu-nyanu nyampurraju yarturluju kuja-piya yaarlyaarl-ngunanja-yani. Ngakaju kapulu-jana yapa-karirli muku pirlpirl-kijirni walya-kurra.” \s1 Jijaji-jana wangkaja nyanunguku kurdungurlu-patuku kapu-jana nyiyarningkijarra wuurnpa-jarri nyanungurraku \r Mark 13.3-13, Luke 21.7-19 \p \v 3 Ngula-jangkaju, kuja Jijaji yanurra Maralypi Yuwarli-ngirli, yangka-kurra-yijala kulpari yanu pirli-kirra yirdi-kirraju Yalipiji-kirra. Ngulangkaju, nyanungu-nyangu kurdungurlu-patulurla yanurnu nyanungukuju yapa-wangu-kurra, manu wangkajalurla nyanungukuju, “Wangkaya-nganpa. Nyangurlalu Yuwarli Maralypi pirlpirl-kijirni yapangkuju yungurnalu nganimparlangurlu milya-pinyi? Pirlpirl-kijirninjakungarntiji, nyiya-wiyi kapurnalu kamparruju nyanyi ngari yungurnalu pinalku nyina? Nyangurlanpa pina-yanirni, manu nyangurlarlu kapu Kaaturlu lawa-mani walya nyampu? Ngularlanguju-nganpa wangkaya.” \p \v 4 Ngula-jangkaju, wangkaja-jana Jijajiji kuja, “Warrawarra-kangkalu-nyanu yapa ngalya-kari-kijaku, kajikalu-nyarra yapa-karirli yimirr-yinjarla karlirr-kanyi. \v 5 Panu kapulu yaniyanirni nyurrurla-nyangu-kurraju yapa ngaju-nyangu nganta, kapulu-nyarra wangkanjarla yimirr-yinyi kuja, ‘Ngajujurna Mijaya yangka kuja-nyarra Kaaturlu ngarrurnu nyurru-wiyi yilyanjarnikingarntirli!’ Ngula-jangka kujarlu wangkanjarlu kapulu-jana yapa panu-kari yimirr-yinyi, kula-nganta ngajulurlunya. \v 6 Lani-wangulu nyinaya kajinkili-jana purda-nyanyi linjarrpa wiri-kirra manu kajinkili yangka jaru mani yapa-kari-kirlangu wurnturu-ngurlu ngurra-kari-ngirli kajili-nyanu yiti-wana-karirli linjarrparlu pakarni. Ngula-puruju, wurrangkulu mardaka langangku, kula-nyarra nguruju lawa-jarri jurnta murnma-juku. \v 7 Nguru lawa-jarrinjakungarntirli, kapulu-nyanu linjarrparlu-wiyi luwarni ngurrara-kari-warnurlu ngurrara-kari-warnurlu, manu nguru-kari-jangka nguru-kari-jangka kapulu-nyanu rdilykarra-yirrarni linjarrpaku wiriki luwarninjaku. Ngula-jangkaju, kapu walya yurnkuyurnku-jarri nguru-kari nguru-karirla. Manu ngula-warnuju ngurrara-kari ngurrara-kari kapurla mangarrikiji lawa karrimi. \v 8 Nyampukuju linjarrpaku manu nguruku lawa-jarrinjaku, wurra-juku kapunkulurla pirr-pardimi, yangka kuja-ka karnta murrumurru-jarri wartardi, ngula-piyakunya kuja kanyanu yangka purda-nyanyi wartardirli murrumurru kurdukungarntirli. Ngula-piyakunya kapunkulurla pardarni. \p \v 9 “Kapulu-nyarra jangkardurnu yani yurrkunyu, manu kapulu-nyarra puuly-mardarninjarla jirri-kanyi murrumurru-maninjaku manu tarnnga-kurra pinjarla-yirrarninjaku nyurrurlaku. Kuja kankulu ngaju-nyangu kurdungurlu nyina, kujarlanya kapulu-nyarra nyurunyuruyi-jarri nguru-kari nguru-karirla. \v 10 Ngula-puruju, yapangku panungku kuja kajulu jalangurlu ngaju purami, kapujulu puranja-wangu-jarrimilki. Kapulu-nyanu jarnkujarnkurlu nyurunyuru-mani, manu kapulu-nyanu jarnkujarnkurlu jikajika-jarrinjarla yinyirra yurrkunyu-kurraju. \v 11 Yapa panungku kuja kalu-nyanu nganta ngarrirni Kaatu-kurlangu jarukungarduyu, ngulaju kapulu yanirni, manu kapulu-jana yimirr-yinyi yapa panu-kariji nyanungurra-nyangu jaru-kurlurluju. \v 12 Yapa kapulu nyina punku-nyayirni nguru-wanaju. Ngula-piya-yijala ngaju-nyangu-patu kurdungurlu-patu kapulu-nyanu yulkanja-wangu jurnta nyinami. \v 13 Kala ngana-puka yapa kajiji wala-juku nyina ngajuku jikajika-jarrinja-wanguju, ngulaju kapurla jirrnganja nyina Kaatuku tarnnga-juku. \v 14 Yimi Ngurrju Kaatu-kurlu kuja-ka Warlalja-Wiri nyina nyiyarningkijarraku, yapangku kapulu-jana yaninjarla yimi-ngarrirni nguru-kari nguru-karirla warrukirdikirdi yungulu yapa-karirlangurlu purda-nyanyi. Ngula-jangkaju kapu nguruju lawa-jarrimilki.” \s1 Yimi Lani-maninja Wita-wangu-kurlu \r Mark 13.14-23, Luke 21.20-24 \p \v 15 Jijaji-jana yarda wangkaja kurdungurlu-patuku, “Ngakaju kapunkulu nyanyi nyampurlaju Yuwarli Maralypirla, kapu karri nyiya mayi maju-nyayirni Lani-maninja Wita-wangu, kapu karrimi kaninjarni Yuwarli Maralypirla. Nyampu maju-nyayirni, ngula-kurluju jarukungarduyurlu Tanyulurlu yimi yirrarnu nyurru-wiyi.”\x * \xo 24:15 \xt Nyangka Daniel 9.27, 11.31, 12.11 \x* (Kajinkili ngaka nyanyi nyampu jaru Payipulurla, ngulajulu langa-kurra-manta!) \v 16 Nyurrurla kuja kankulu Jurdiyarla nyina, kajinkili nyanyi yali maju-nyayirni Yuwarli Marilypirla, ngula-kujakuju pirri-parnkayalu pirli-wana-kurra! \v 17 Yangka kajinkili nyurrurla-nyangu yuwarlirla nyina kankarlarni marda, ngulaju yuwarli yukanja-wangulu kutu pirri-parnkaya jurnarrpa maninja-wangu-juku. \v 18 Yangka kajinkili wurnturu warrki-jarrimi manangkarra-wana, ngulajulu kulpari parnkanjarni-wangurlu yampiya jurnarrpaju. Kala ngarili wawarda purda-nyanja-wangu pirri-parnkaya-puka waparlku! \v 19 Yangka-puruju kapurla karrimi maju-nyayirni karntakuju yangka wartardikiji, manu karntaku wita pirltirrkakupalanguku kapurla karrimi maju-nyayirni, wiyarrpaku. Kulalpalu nyarrpalku pirri-parnkayarla yangka-kujaku maju-kujaku. \v 20 Kuja-kujakuju, wangkayalurla Kaatuku yungu warla-pajirni nyanungu maju karrinja-kurra. Kajilpa marda karriyarla Yuwarli Maralypirla pirriya-puru, marda Juwu-kurlangu Parra-nyayirni-wangu-puru, ngula-puruju kulalpalu nyarrpa pirri-parnkayarla. \v 21 Yangka kuja Kaaturlu nguru manu walya nyurru-wiyi ngurrju-manu, nyurru-wiyi-ngirli jalangu-kurra, kula nganangku nyangu kuja-kurra maju rdipijarni-kirra, lawa. Manu kula nganangku yarda nyanyi ngaka maju-nyayirni kuja, lawa. \v 22 Ngaka, kajili yapa nyinami maju-nyayirni-puru, kulalu-nyanu murrumurru purda-nyanyi tarnnga, lawa. Maju-nyayirni-puruju, Kaaturlu kapu-jana muurl-mardarni yapa nyanungu-nyangu kuja-jana kamparrurlu milarnu. Kala kajilpa-jana muurl-mardarninja-wangurlu yampiyarla, ngulaju kajikalu muku palimi. \p \v 23 “Ngaka kajikalu-nyarra yapa ngalya-kari wangkami kuja, ‘Nyangka yinya Mijaya yanurnulku kuja-ka karrimi yinya Kaatu-kurlangu!’ Manu kajikalu-nyarra yapa ngalya-kari wangkami kuja, ‘Nyampunya Mijaya yanurnu nyampu-kurra!’ Kuja kajili-nyarra wangka, ngulaju jawirri purda-nyangkalu-jana langa-miparlu. \v 24 Nyiya-kujaku kuja? Panu kapulu yaniyanirni jinta-kari jinta-kari kula-nganta yangka jinta Kaatu-kurlangu Mijaya. Manu panu-kari kapulu yaniyanirni jinta-kari jinta-kari kula-nganta Kaatu-kurlangu jarukungarduyu. Nyampurrajulu ngulaju warlkanji yijardu-wangu! Kapulu-nyarra yaninjarla yapakuju milki-yirrarni nyiyarningkijarra yartarnarri ngangkayi-kirli-piyarlu, ngulaju kula-nganta Kaatu-kurlangu, kala lawa. Kapulu-nyarra putaputa yimirr-yinyi yapa nyurrurlaju milarninja-warnu-patu Kaatu-kurlangu. Kala lawa, kapu-nyarra muurl-mardarni Kaaturluju. \v 25 Purda-nyangkajulu ngaju! Yimi-ngarrurnurna-nyarra nyiyarningkijarra yangka kamparru-juku yungunkulu milya-pinyi nguru kaji lawa-jarrinja-yani. \p \v 26 “Marda ngana-japa kapu yanirni, manu kapu-nyarra yimi-ngarrirni Mijaya kuja-ka jiljangka palka nganta nyina. Kaji-nyarra yapa kuja wangkami, kulalurla warrirninjaku Mijayaku manangkarra-kurra yanta, lawa! Marda kapu-nyarra yapangku ngarrirni Mijaya nganta-ka wuruly-nyinami kutu. Kaji-nyarra kuja wangka, kulalurla ngungkurr-nyinakarla! \v 27 Ngajujurna Yapa-nyayirni-wangu Kaatu-kurlangu. Kajirna pinarni yani nguru nyampu-kurra, kapurna kapanku pinarni yani wirnpa-piya-juku kuja-ka kilji mirilmiril-karri yalkirirla kakarrara-jangka karlarra-kurra. Wirnpa-piya, jintakumarrarnirli kapujulu nyanyi. \p \v 28 “Junga kujaju. Kuja-ka ngana palimi yangarlu manu-ka wantimi yuwurrkurla, kapulurla warlawurru kankarlu warru paarr-pardimi. Kuja-piyarlu-yijala kajinkili manngu-nyanyi yimi ngaju-nyangu, ngulaju kapunkujulu milya-pinyi nyarrpara-kurrarna pinarni yani.” \s1 Jijaji wangkaja-jana kuja, ‘Kapurna pina-yanirni nyampu-kurra yalkiri-ngirli mangkurdurla!’ \r Mark 13.24-27, Luke 21.25-28 \p \v 29 Jijaji-jana yarda wangkaja, “Yangka kujarna-nyarra yimi-ngarrurnu jaru kamparru-wiyi nyiyarningkijarra-kurlu majumaju-kurlu, ngula-jangkanya kapu ngakaju wantaju maru-jarrimi, manu kirntangiji kapu mirilmiril-karrinja-wangulku-yijala maru-jarri. Ngula-puruju yalkiri-ngirliji kapulu yanjilypiriji patapata-karri. Manu ngula-puruju yalkiriji kapurla Kaatuku marlaja yurnkuyurnku-jarri.\x * \xo 24:29 \xt Nyangka Isaiah 13.10, 34.4 \x* \v 30 Ngula-puruju yapangku kapulu nyanyi nyiya mayi yalkirirla, manu kapujulu milya-pinyi Yapa-nyayirni-wangu Kaatu-kurlangu kajirna yanirni pina. Kapurna warraja-jarrimirni mangkurdurla, kapurna kulpari yanirni nyampu-kurra pirrjirdi-nyayirni yartarnarri wiri-jarlu-kurlu, manu kapurna mirilmiril-karrinjarni yani. Kajijili yapangku nguru-wana-ngurluju nyanyi ngaju yaninjarni-kirra, kapulu lani-jarrinjarla rdirri-yinyi yulanjakulku. \v 31 Ngajuju kapurna jamaru-karrinjarni yani kilji-nyayirni kurlumpurrngu-kurluju, manu kapurna-jana ngaju-nyangu marramarra-wati palju-yilyami kurlirra-purda, yatijarra-purda, karlarra-purda, manu kakarrara-purda yapaku warru turnu-maninjaku, turnu-maninjarla kanjarniki yangka kuja-nyanu Kaaturlu yapa yajarnu.” \s1 Jijaji-kirlangu yimi-nyayirni-wangu jukurrpa watiya-kurlu miyi-kirli \r Mark 13.28-31, Luke 21.29-33 \p \v 32 Jijaji-jana yarda wangkaja, “Milya-pinyi kankulu yangka kuja-ka watiya kirrirdi-jarrinja-yani? Jalyirrpalku-ka purrulyun-pardinja-yani-wiyi, manu jinjirlakungarnti wujulypa-wiyi-ka palka-jarrinja-yani, ngula-jangkaju jinjirlalku-ka wilypi-pardi. Ngula-jangkaju kankulu milya-pinyi kuja-ka yangka karapurda-jarrinjarni yani. \v 33 Ngula-piya-yijala kajinkili nyanyi walya manu yalkiri yurnkuyurnku-jarrinja-kurra, ngula-jangkaju kujarlaju kapunkulu pinalku nyina kuja karla karrinjarni yani kutulku walyaku lawa nyinanjaku. \v 34 Langa-kurra-mantalu kuja kalu yapa nyampurla jalangujalangu nyina. Ngulaju kulalu pali nyanja-wangu-wiyi ngalya-kariji nyampurrakuju nyiyarningkijarrakuju majumaju-nyayirniki, ngulangkuju kapulu nyanyi-wiyi muku palinjakungarntirliji. \v 35 Walya manu yalkiri kapu-pala yawu-pardimi. Kala ngaju-nyangu yimi ngulaju kapu palka-juku karrimi yawu-pardinja-wangu-juku.” \s1 Kula-ka nganangku yapangku milya-pinyi nyangurla kaji Jijaji pina-yanirni \r Mark 13.32-37, Luke 17.26-30,34-36 \p \v 36 “Kula-ka nganangku milya-pinyi nyangurla kajirna kulpari yanirni. Kula kalu milya-pinyi marramarrarlangurlu, yangka kuja kalu marramarraju nyina nguru-nyayirni-wangurla kankarlarra. Kula karna ngajurlangurlu milya-pinyi Ngalapi-nyanurlu. Yangka nyanungu-miparlu Wapirra Kaaturlu-ka milya-pinyi. \v 37-38 Ngajujurna Yapa-nyayirni-wangu Kaatu-kurlangu. Kajirna pinarni yani nguru nyampu-kurra, kujakungarntiji yapangkuju kulajulu manngu-nyanyi. Ngularrarluju kapulu ngari ngarni, manu kapulu-nyanu yupukarra-jarrimi. Ngularraju yapa yangkarra-piya kujalpalu nyurru-wiyi nyinaja Nawangka wankarurla-wiyi. Nyanungurlujulpa pawurtu wiri-jarlu nganturnu. Kala yapangku panu-karirli kulalpalu nyanunguju jungangku purda-nyangu. Ngula-jangka, ngapalku wiri yinya ngawarra yanurnu, manu-jana muku pungu. Kala Nawa manu nyanungu-nyangu wungu-warnu-mipa-jana muurl-mardarnu Kaaturluju. \v 39 Kujalpa ngapaju wantijalku manulpa kankarlu-jarrinja-yanulku, kulalu yapangkuju milya-pungu kujalpa nyarrpa-jarrija. Kuja-jana ngawarrarluju kangurralku, manngu-nyangulpalu-nyanu kapulu palimi maju panungka. Kuja-yijala kapu yarda rdirri-yinyi kajirna Yapa-nyayirni-wangu Kaatu-kurlangu pina-yanirni. \p \v 40 “Kajirna pinarni yani nguru nyampu-kurra, ngula-puruju kapu-pala marda wati jirrama warrki-jarrimi yuwurrkurla. Kapurna kanyi jinta-mipa. Jinta-kariji kapurna yampinja-yani purdangirli. \v 41 Kajirna ngaju pina-yanirni, ngula-puruju karnta jirramarlu marda kajika-pala ngurlu yurrparni pulawa-karda pirli-jarra-kurlurlu wita-jarra-kurlurlu. Ngaju kapurna jinta-mipaju kanyi, manu kapurna yampinja-yani jinta-kariji purdangirli. \v 42 Wapal-nyangkajulurla muurlparlu jarda-wangurlu ngajuku kajirna nyangurla pina-yanirni. Kula kankujulu milya-pinyi nyangurla kajirna ngaju pina-yanirni. \v 43 Yapa yangka kajilpa warnpa ngunayarla yuwarli nyanungu-nyangurla, manu kajilpa yapa yantarlarni purunjunju wurulypa-nyayirni, ngula-jangka kajika yinyarlu purunjunjurlu purungku-mani nyiyarningkijarra. Kala kajilpa yuwarlikingarduyu yakarra ngunayarla, kajilparla wapal-nyangkarla yakarrarlu, ngulaju kajika nyanyi yinya purunjunju yaninjarni-kirra, manu kajika warla-pajirni yuwarli-kirra yukanjarni-kijaku purunjuku maninja-kujaku. Milya-pinyi-jala kankulu kujaju yijardu-nyayirni. \v 44 Kuja-piyarlu-yijala, nyurrurlarlujulu wapal-nyangka kajirna yanirni pina. Kajikarna pina-yanirni mungalyurru, marda wuraji, marda mungangka. Kula kankujulu milya-pinyi nyangurlarna pina-yani.” \s1 Ngana warrkiniji ngurrju Kaatukuju? \r Luke 12.35-48 \p \v 45 Jijaji-jana yarda wangkaja nyanungurrakuju, “Ngana warrkini ngurrjuju Kaatukuju? Kuja-ka warrkinikingarduyu wurnakupurda-jarrimi, nyanungurlu kanyanu jinta-mipa warrkini yiringi-mani yungu-jana warrkini-patu-kari warrawarra-kanyi, yungu-jana yinyi mangarri-pinki kajilpalu yarnunjuku-jarriyarla. \v 46 Kaji warrkinikingarduyu pina-yanirni wurna-jangka, kaji parlu-pinyi jinta warrkini warrki-jarrinja-kurra ngutungutu, yaliki warrkinikingarduyukuju kapurla marlaja nyina wardinyi-nyayirni. \v 47 Nyanungurluju kapu yirrarni yaliji warrkini wiri-nyayirni yungurla warrawarra-kanyi nyiyarningkijarra nyanunguku. \v 48 Marda yali warrkini wiriji maju. Marda kajika-nyanu nyanungurluju manngu-nyanyi nyanungu-nyangu warlaljamarri kapu nyinamirra wurnturuju tarnngaju. \v 49 Manu marda nyanungurlu warrkikingarduyu watingki kajika-jana pakarnirra yapa-kariji warrkini-patu-kariji, manu marda kajika nyanunguju yanirra kuja kalu pama-jangka yapa nyina, manu kajika-jana yalirlaju jirrnganja ngarni pama manu mangarri. \v 50 Nyanungurlu marda kajika-nyanu manngu-nyanjarla wangkami, ‘Ngaju-nyangu wiri kula marda pina-yanirni jalanguju. Ngajulurlu kapurna wurrangku-juku pamaju ngarni manu nyinami warrki-wangu.’ Kujanya kajika-nyanu wangka. Lawa! Yali wiri yuwarlikingarduyu kapu pina-yanirni-yijala nyangurla mayi! \v 51 Nyanungurluju kapu-nyanurla kunka-mani yaliji warrkini wiri ngutunguturlu, manu kapu yilyamirra yangka-kurra kuja kalu ngawungawu yapa nyina yangka milkarranji. Ngulangkanya kapu yulanjarrangu, manu kapu-nyanu kartirdirli yarlkirni manu karntirirrjirni murrumurrurlu purda-nyanjarlaju. \c 25 \s1 Jijaji-kirlangu yimi-nyayirni-wangu jukurrpa 10-pala kaminakamina-kurlu \p \v 1 Jijajirli-jana yimi-ngarrurnu yimi-nyayirni-wangu jukurrpa Kaatu-kurlangu kuja-ka Warlalja-Wiri nyina nyiyarningkijarraku, nyanungu-jana wangkaja, “Ngajulu yungurna-nyarra wangka ngarra nyarrpa-jarri kajirna pina-yanirni nguru nyampu-kurra wiriki nyinanjaku. Yapa kuja kalu nyampurla walyangka nyina jalangu, ngularraju kaminakamina karlarla-pala-piya. Nyanungurrajulpalurla pardarnu watiki yungu pina-yanirni nyanungu-nyangu karnta-kurlu wurduju-yinja-warnu-kurlu yungu-ngarra yupukarra-jarrimi. Kaminakamina-paturlulu-jana jarnkujarnku mardarnu rdili kampanja-kurlangu. Junga-juku, yali-patu kamina-patu pardijalu nyanungurra-nyangu rdili kampanja-kurlangu-kurlu, manulurla nganjirni yanu nyanungu-nyangu yuwarli-kirra nyanjaku. \v 2-4 Rdaka-pala kamina-patujulpalu warungkawarungka nyinaja. Nyanungurrarlujulu mardarnu ngari wita jaraju nyanungurra-nyangurla rdili kampanja-kurlangurlaju. Kala rdaka-pala-kari kamina-patu, ngula-patujulu pinangkalpa. Nyanungurra-nyangu rdili kampanja-kurlangujulpalu panu ngunaja jara-kurluju, manulpalu-nyanu yali-yijala jaraju mardarnu kirlajirla. \v 5 Mungangka, yali wati kula yanurnu-juku. Yangka kamina-patujulpalu jarda-jarrinja-yanulku. \p \v 6 Junga-juku, mungangka-jarrija-nyayirnilki kulkurru-kariji, manu yangka-patu 10-pala kamina-patu, ngula-patujulpalu jarda-juku ngunaja. Junga-juku, nyanungu-paturlulu purda-nyangu ngana-japa purlanja-kurra wurnturu-kurra, ‘Nyampunya yananyarni watiji nyanungu-nyangu jangku-pinja-warnu-kurlu karnta-kurlu! Yantarnili nyampu-kurra, manu wapirdi karriyalurla nyanunguku!’ \v 7 Junga-juku, yangka kamina-patujulu yakarra-pardijalku, manu manulu-nyanu nyanungurra-nyangu rdili kampanja-kurlangu jarra-maninjakungarntirli. \v 8 Kala yali-paturlu rdaka-pala-karirli warungka-paturlu kamina-paturlu kulalu mardarnu jaraju juru-pinjaku nyanungu-nyangu rdili kampanja-kurlangu-kurraju. Puta rdurlungulpalu-jana jara-wangu warluju. Jungajukulu-jana wangkaja pinangkalpaku kamina-patukuju, ‘Yuwa, yungkalu-nganpa ngalya-kari nyurrurla-nyangu jara yungurnalu-nyanu nganimpa-nyangu kampanja-kurlangu jarra-mani. Kulalu janka jara-wanguju!’ \p \v 9 Lawa, yangka-patu pinangkalpa-paturlu kamina-paturlulu-jana wurra-manu, manulu-jana wangkaja, ‘Lawa, kajilparnalu-nyarra yungkarlarra nyurrurlaku ngalya-kari nganimpa-nyangu jara, ngula-jangkaju kajika-nganpa nganimpa-nyangu kampanja-kurlanguju jurnta palimirra! Yantalu japi-kirra, manu payi-mantalu-nyanu jaraju.’ \v 10 Junga-juku, yali-patu warungka-patu kamina-patulu yarnkajarralku japi-kirra payi-maninjaku jaraku. Kujalpalu japingka-juku karrijarra, watiji yanurnulku nyanungu-nyangu yuwarli-kirraju. Yali-patu rdaka-pala-patu pinangkalpa kamina-patu nyanungurra-nyangu rdili kampanja-kurlangu-kurlu, kujalpalu palka jankaja, yukajarralu yuwarli-kirraju wati-wana yungulurla ngarninjarla pardarni yupukarra-jarrinjakungarnti. Nganangku-japa tuwaku jaarl-yirrarnu purdangirliji kujalu kamina-patu yukajarra. \p \v 11 Ngaka-pardu-karilki, rdaka-pala warungka-patu kamina-patuju yanurnulkulu yuwarli-kirraju. Watikijilpalurla purlaja kujalpa kaninjarni nyinaja yuwarlirla, ‘Wayinpa, lakarn-manta-nganpa tuwa yungurnalu nganimparlangu yukamirra!’ \p \v 12 Lawa, watingkiji-jana wurra-manu, manu wangkaja-jana, ‘Kula nyarrpa? Ngajulurlu kula karna-nyarra milya-pinyi nyurrurlaju!’” \p \v 13 Ngula-juku-jana Jijajirli yirri-puraja jaruju, manu wangkaja-jana yapakuju, “Nyinayalu ngularra-piya rdaka-pala pinangkalpa kamina-patu-piya. Warrarda wapal-nyangkajulurla ngajukuju. Ngajulu marda kajikarna pina-yanirni nguru nyampu-kurra parrangka marda, mungangka marda.” \s1 Yimi-nyayirni-wangu jukurrpa warrkini-patu-kurlu karlarla-pala-kurlu \r Luke 19.11-27 \p \v 14 Ngula-jangkaju, Jijajirli-jana yimi-ngarrurnu Yimi-nyayirni-wangu Kaatu-kurlangu kuja-ka Warlalja-Wiri nyina, nyanungu-jana wangkaja, “Ngajulurlu yungurna-nyarra yimi-ngarrirni kaji nyarrpa-jarri kajirna ngaju Yapa-nyayirni-wangu Kaatu-kurlangu pina-yanirni nguru nyampu-kurra wiriki nyinanjaku. Kaatuju ngulaju wati-piya kujalpa-jana mardarnu marnkurrpa warrkini-patu. Yali wati, ngulangkujulpa-nyanu ngurrju-ngurrju-manu wurnaku yungu-ngarra yani kirri-kari-kirra. Yaninjakungarnti-jana wangkaja yungulurla warrawarra-kanyi nyiyarningkijarra nyanungu-nyangu kaji nyanunguju wurnturu nyinamirra. \v 15 Kamparru-warnukujurla yungu talaju panu-jarlu 5,000-pala kawurlu pirli yungurla warrawarra-kanyi nyanunguku. Kulkurru-warnuku watiki, nyanungurlujurla yungu panu-jarlu tala 2,000-pala kawurlu warrawarra-kanjaku. Manu purdangirli-warnu-pirdinypakujurla yungu 1,000-pala kawurlu. Ngula-jangkaju, wurnalku yarnkajarra. \v 16 Kamparru-warnu wati warrkini, yangka 5,000-pala kawurlu-kurlu, nyanunguju yanu kapanku, manu-nyanu talaju yirrarnu tala-warnu yuwarli-kirra, manu ngakaju pina manu 5,000-pala jirramakulku, ngulaju 10,000-palalku. \v 17 Kulkurru-warnu wati warrkini, yangka 2,000-pala kawurlu-kurlu, nyanungurluju-nyanu talaju yirrarnu tala-warnu yuwarli-kirra. Ngakaju-nyanu manu pina 2,000-pala jirramakulku kawurlu, ngulaju 4,000-palalku. \v 18 Kala yangka purdangirli-warnu wati warrkini, yangka 1,000-pala kawurlu-kurlu, kujalparla kaji-mardarnu wati wiri-kirlangu, nyanunguju yanu, manu karlaja rdaku walyangka, manu wurulypa yirrarnu talaju rdakungka. \p \v 19 “Ngaka-pardu-karilki, yangka wati wiri yangka marnkurrpa wati warrkini-patu-kurlangu, pina-yanurnu wurna-jangkaju, manu-jana payurnu nyanungurraju talaku. \v 20 Kamparru-warnu wati warrkini, yangkangku kuja maninjarla mardarnu 10,000-pala kawurlu, yaninjarlarla wangkaja, ‘Warlaljamarri, nyuntulurlunpaju ngajuluku yungu 5,000-pala kawurlu warrawarra-kanjaku nyuntuluku. Mpa! Nyampurranya yangka-patuju 5,000-pala kawurluju, manu 5,000-pala kawurlu-patu-karijirna manu tala-warnu yuwarli-ngirli!’ Ngula-warnujurla muurlpa yungu nyanungu-nyangu wiriki. \p \v 21 “Ngula-jangkaju, wirijirla wangkaja yalikiji watiki, ‘Nyuntujunpa ngurrju warrkini ngajulukuju. Nyuntujunpa warrki-jarrija yangka kujarnangku ngajulu wangkaja warrki-jarrinjaku. Ngajulurlurnangku yungu tala wita warrawarra-kanjakuju, manu nyuntulurlujunpaju ngajulukuju pina-yungu panu-jarlu talalku. Yuwayi, nyampu-warnurla jalangu ngajulurlu kapurnangku yirrarni nyuntuju wiri talakuju ngaju-nyangukuju. Yantarni kaninjarni ngaju-nyangu yuwarli-kirra, manu wardinyilkirli wungu-jarralku nyina!’ \p \v 22 “Ngula-jangkaju, yangkalku kulkurru-warnu wati warrkini, kuja nyanungurlu manu 4,000-pala kawurlu, yaninjarlarla wangkaja nyanungu-nyanguku wiriki, ‘Warlaljamarri, nyuntulurlunpaju yungu 2,000-pala kawurlu warrawarra-kanjaku. Mpa! Nyampunyalu yangka-patuju 2,000-pala kawurlu, manu yarda 2,000-pala-kari kujarna ngajulurlu manu tala-warnu yuwarli-ngirli!’ Ngula-warnujurla muurlpa yungu nyanungu-nyangu wiriki. \p \v 23 “Ngula-jangkaju, wirijirla wangkaja ngulakuju watiki, ‘Nyuntujunpa ngurrju-nyayirni warrkini ngajulukuju. Nyuntunpa warrki-jarrija kujarnangku ngajulu wangkaja warrki-jarrinjaku. Ngajulurlurnangku yungu nyuntuku wita tala warrawarra-kanjaku, manu nyuntulurlunpaju pina-yungu ngajuluku panu-jarlulku talaju. Yuwayi, nyampu-warnurla jalangu, ngajulurlu kapurnangku yirrarni nyuntuju wiri talaku ngaju-nyanguku. Yantarni kaninjarni ngaju-nyangu yuwarli-kirra, manu wardinyilkirli wungu-jarralku nyina!’ \p \v 24 “Ngula-jangkaju, yangkalku purdangirli-warnu wati, yangkangku kuja manu 1,000-pala kawurlu, yaninjarlarla wangkajarla nyanungu-nyanguku wiriki, ‘Warlaljamarri, nyuntuju kula kanpa-jana yimiri nyina yapa-kariki. Nyuntu kanpa-jana warrarda jurnta kanyi nyiyarningkijarra yapa-karikiji. Kula kanpa ngurlu yirrarni walyangka miyi wiri-maninjakupurdarlu, lawa. Kaji miyi pardinjarla yirnmi-jarrimilki yapa-kari-kirlangurla, ngari kanpa-jana warru jurnta kanyi. \v 25 Kujanpaju nyuntulurlu yungu ngajuluku yangka-patu 1,000-pala kawurlu warrawarra-kanjaku, ngajulurna lani-jarrija talaju marda kapurna wajawaja-mantarla. Junga-juka, ngajujurna yanu, manu wuruly-yirrarnurna nyuntu-nyangu tala nyuntuluku. Mpa! Nyampunya yangkaju 1,000-pala kawurluju nyuntu-nyanguju!’ \p \v 26 “Ngula-jangkaju, wirijirla wangkaja purdangirli-warnuku warrkiniki, ‘Nyuntujunpa punku jukuru-nyayirni, manu warrki-jarrinja-wangunpa ngajukuju! Milya-pinyi kanpaju ngajuju. Junga-jala kuja karna-jana yapa-kariki jurnta kanyi nyiyarningkijarra manu miyirlangu. \v 27 Ngulaju ngula-juku! Nyuntulurlunpa kangkarla talaju manu yirrakarlanpa yakujurla yuwarlirla tala-kurlangurla. Kajinpa nyuntulurlu yirrakarla, ngula-jangkaju wurna-jangkaju ngajulurlu kapurna pina mantarlarra tala wiri-nyayirni yakuju-ngurlu.’ \p \v 28 “Ngula-jangka, wiriji-jana wangkaja nyanungu-nyangu warrkini-patuku, ‘Puntakarla 1,000-pala kawurlu yaliki punku warrkiniki, manu yungkalurla kamparru-warnu yapaku kuja-ka mardarni 10,000-pala kawurlu. \v 29 Nganangku-puka kuja-ka panu-jarlu mardarni, ngajulurlu kapurnarla nyanungukuju yarda yinyi jayakurra-nyayirni yunguju jungarni warrki-jarrimi. Kala nganangku-puka kuja-ka marda witarlangu mardarni, ngulaju ngula-juku. Yungulpaju jungarni-juku warrki-jarriyarla. Lawangkaju, nyiyarlangu wita kuja-ka mardarni, ngulaju ngajulurlu kapurnarla jurnta kanyi yalirlangu kuja-ka nyiya wita mardarni. \v 30 Kala yali purdangirli-warnu warrkini, yangka majumaju, kijikarralu nyanunguju yuwarli-ngirli munga-kurra. Ngulangkanya nyanunguju kapu purlanja-karra yulami, manu kapu-nyanu kartirdirliji yarlkirni manu karntirirrjirni murrumurrurlu purda-nyanjarlaju.’” \s1 Jijajirli kapu-jana yira-jarra yirrarni yapaju maju manu ngurrju \p \v 31 Ngula-jangkaju, Jijaji-jana wangkaja yapa-patukuju, “Ngakaju kajirna Yapa-nyayirni-wangu Kaatu-kurlangu pina-yanirni nyampu nguru-kurra, ngajulu kapurna-jana jirrnganja yanirni yartarnarri wiri-jarlu-kurlu ngaju-nyangu marramarra-patuku. Ngula-jangkaju, ngajulu kapurna nyina ngaju-nyangurla nyinanja-kurlangu wiringka. \v 32 Ngaju-nyangu marramarra kapulu yani, manu turnuturnu-mani kapulu-jana yapa ngurungkaju, manu kapulu-jana kanyirni karrinjaku kamparrurla ngaju-nyangurla. Ngajulurlu kapurna-jana yirrarni yapaju jirrama turnu-kari turnu-kari, warntarla-nyayirni-patu manu jungarni-ngawurrpa-patu, kuja kajana jiyipikingarduyu-piyarlu yirrarni jiyipi-patu manu narnukutu-patu jirrama turnu-jarrarla. \v 33 Yapa kuja kalu jungarni nyina, ngajulurlu kapurna-jana yirrarni karrinjaku ngaju-nyangurla jungarni-purdanji, manu yapa-patu-kari kapurna-jana yirrarni karrinjaku jampu-purdanji ngaju-nyangurla. \p \v 34 “Ngajulu kajirna nyina kingi nyinanja-kurlangu wiringkaju, ngula-jangkaju ngajulu kapurna-jana wangka ngularra yapa-patuku kuja kalu karri ngaju-nyangurla jungarni-purdanji, ‘Nyurrurla yapa-patu ngulaju kanyarra ngajukupalangurlu Kirdanarlu Kaaturlu pirrjirdi-maninjarla warrawarra-kanyi. Nyurru-wiyi kuja Kaaturlu ngurrju-manu nyiyarningkijarra nguru nyampurla manu yalkirirla, ngula-puruju nyanungurluju jungarnijungarni-manulpa nyanungu-nyangu nguru nyurrurlaku nyinanjaku ngulangka. Yuwayi, yantarnili nyampu-kurra nguru-kurra yungu-nyarra rdakurl-kijirni Warlalja-Wirirli.’ \v 35 Ngaju kapurna-jana wangka yali-patukuju yapaku kuja kalu karrimi ngaju-nyangurla jungarni-purdanji, ‘Kujalparna ngaju yarnunjuku nyinaja, nyurrurlarlulpankujulu yungu ngajukuju miyi ngarninjaku. Kujalparna ngajulu nyinaja purraku, nyurrurlarlulpankujulu yungu ngapa ngarninjaku. Kujalparna ngaju nyinaja yapa-kari wungu-warnu-wangu, nyurrurlarlulpankujulu kangu ngajuju nyurrurla-nyangu ngurra-kurra. \v 36 Kujalparna ngaju jalya nyinaja, nyurrurlarlulpankujulu yungu wawarda parnta-yirrarninjaku. Kujalparna ngaju nyinaja murrumurru, nyurrurlarlulpankujulu mardarnu ngurrjungku. Kujalparna ngaju nyinaja rdakungka, nyurrurlarlulpankulu yanurnu ngajuku wardinyi-maninjaku.’ Kujanya kapurna-jana ngajuju wangka jungarni-ngawurrpakuju yapakuju kuja kalu karrimi ngaju-nyangu jungarni-purdanjirla. \p \v 37 “Ngula-jangkaju, yangka yali yapa-paturlu kapujulu payirni ngajuju, ‘Warlalja-Wiri, nyarrpaku-jala kanpa nyampurraju wangka nganimpakuju? Kularnangkulu nyuntuju yarnunjuku nyangu, manu kularnangkulu pirda-manu nyuntuju. Kularnangkulu nyuntuju purraku nyangu, manu kularnangkulu yungu ngapa nyuntuku ngarninjaku, lawa. \v 38 Kularnangkulu kangu nyuntu yapa-kari ngurra nganimpa-nyangu-kurra. Kularnangkulu nyuntuju jalya nyangu, manu kularnangkulu yungu wawarda nyuntuku parnta-yirrarninjakuju. \v 39 Kularnangkulu nganimpaju yanurnu nyuntuku nyanjaku ngulalpanpa nyuntuju nyinaja murrumurru manu rdakungka.’ \p \v 40 “Ngula-jangkaju, ngaju kapurna-jana wangka nyanungurrakuju, ‘Yapa ngurungka kuja kalu nyina yarnunjuku marda, purraku marda, jalya marda, yapa-kari wungu-warnu-wangu marda, murrumurru marda rdakungka, yapa-patu-karirli nganta kalu-jana manngu-nyanyi nyanungurraju majumaju. Kala nyanungu-patujulu ngaju-nyangu kukurnu-patu manu ngawurru-patu. Yangka kujankulu-jana warrawarra-kangu nyampurra wiyarrpa-patu ngaju-nyangu-patu, ngula-piyarlu-yijalankujulu warrawarra-kangu ngajurlangu. \p \v 41 “Ngula-jangkaju, kapurna-jana ngajuju wangka yapakuju yangka jungarni-wangu-patuku kuja kalu karri ngaju-nyangurla jampu-purdanji, ‘Yantalu ngaju-kujaku, nyurrurla yapa-patu kuja kanyarra Kaaturlu yilyamirra nyanungu-kujaku tarnnga-juku. Yantalu yali-kirra kirri-kirra kuja-ka janka warlu-kurlu tarnnga-juku. Yali kirriji ngulaju Kaaturlu ngurrju-manu kijirninjaku Juju Ngawuku manu nyanungu-nyangu marramarra-paturlanguku. \v 42 Kujalparna ngajulu nyinaja yarnunjuku, nyurrurlarlu kulankujulu yungu ngajuluku miyi ngarninjaku. Kujalparna ngajulu nyinaja purraku, nyurrurlarlu kulankujulu yungu ngajuluku ngapa ngarninjaku. \v 43 Kujalparna ngajulu nyinaja yapa-kari wungu-warnu-wangu, kulankujulu kangu ngajuju ngurra nyurrurla-nyangu-kurra ngunanjaku. Kujalparna ngajulu nyinaja jalya, kulankujulu yungu ngajuluku wawarda parnta-yirrarninjaku. Kujalparna ngajulu nyinaja murrumurru manu rdakungka, kulankujulu yanurnu wurdujarra-maninjaku ngajulukuju.’ \p \v 44 “Ngula-jangkaju, ngularra yapa-patu kuja kalu karri ngaju-nyangurla jampu-purdanji, kapujulu wangka ngajukuju, ‘Warlalja-Wiri, nganimparlu kularnangkulu nyangu nyuntuju yarnunjuku marda, purraku marda, yapa-kari wungu-warnu-wangu marda, jalya marda, murrumurru marda rdakungka. Kularnangkulu wurra-maninjarla yampija warrawarra-kanja-wangurlu, lawa.’ \p \v 45 “Ngula-jangkaju, ngajulu kapurna-jana wangka ngularra yapa-patukuju, ‘Ngurungkaju, nyurrurlarlu kalankulu-jana nyangu panu-jarlu ngularra yapa-patuju kuja kalu-jana yapa-karirli manngu-nyanyi punku nganta. Nyanjarla nyurrurlarlu kulankulu-jana wurdujarra-manu nyanungurraju. Kuja-piyarlu-yijala kalankujulu ngajurlangu wurra-maninjarla yampija warrawarra-kanja-wangurlu.’ Kujanya kapurna-jana ngajuju wangka ngularra yapa-patukuju. \p \v 46 “Ngula-warnuju, ngajulurlu kapurna-jana yilyamirra nyanungurraju jankanjaku yalirla ngurungka palu-pinja-wangurla kuja-ka janka tarnnga-juku. Kala ngularra ngurrju yapa-patu, yangka-patu kuja kalu karri ngaju-nyangurla jungarni-purdanji, ngula-patuju kapulurla jirrnganja nyina tarnnga-juku Kaatuku wankaru.” \c 26 \s1 Wiriwirilpalurla jangkardu jaaly-manu Jijajiki yungulu pakakarla \r Mark 14.1-2, Luke 22.1-2, John 11.45-53 \p \v 1 Kuja-jana lawa-jarrijalku yapaku nyiyarningkijarraku nyampurraku pinarri-maninjaku, ngula-warnu Jijaji-jana wangkaja nyanungu-nyanguku kurdungurlu-patuku, \v 2 “Nyurrurlarlu watingki kankulu milya-pinyi parra-jarra-jangkarla ngalipa kapurlipa jinta-jarrimi walparrirninjaku Purlapa Wiriki Pajapaku.\x * \xo 26:2 \xt Nyangka Exodus 12.11 \x* Ngula purlapa-puru, yapangku kapujulu yinyi Yapa-nyayirni-wangu Kaatu-kurlangu yurrkunyu-kurra yungujulu pinyi watiya warntawarntarla.” \p \v 3 Kujalpa-jana Jijajiji kuja wangkaja nyanungu-nyanguku kurdungurlu-patuku, ngula-puru-yijala, maralypikingarduyu-patu wiriwiri manu kuruwarrikingarduyu-patu yanulu yuwarli wiri-kirra Kayupu-kurlangu-kurra Ngardarri Wiri-kirlangu-kurra. \v 4 Nyanungu-patujulu jinta-jarrija, manulpalu-nyanu jarnkujarnku payurnu, “Nyarrparlu yungurlipa Jijaji puuly-mardarninjarla pakarni tarnnga-kurra wurulyparlu? \v 5 Nyampu-puru Purlapa Wiri Pajapa-puru, kulalparlipa marrararluju pakakarla milparniwarra-puruju panu-puruju. Lawa kujaju, kajikalu-ngalpa nyanjarla yapa-kariji kulu-jarri-nyayirni kuja-panukuju.” Kujanyalpalurla warrarda jangkardu jaaly-manu Jijajikiji. \s1 Karntangku jintangku, jararla winjurnu parntirrparntirrpa ngurrju Jijajiki jurrungka \r Mark 14.3-9, John 12.1-8 \p \v 6 Kuja-puruju, Jijajijilpa nyinaja jinta-kari-kirlangurla Jimani-kirlangurla ngulaju kirri-pardurla yirdingka Pijinirla. Jimani kala pinti wijini-kirli panu-kurlu nyinaja kamparru-wiyi. \v 7 Ngulalpa Jijajirli ngarnu Jimani-kirlirli, ngula-kurraju karntalku yanurnu yali-kirra Jimani-kirlangu-kurra. Ngulaju yanurnu kardirri-kirli murlukurnparla-kurlu jara-kurlu. Jara yali murlukurnparla, ngulaju ngurrju-nyayirni parntirrparntirrpa-nyayirni ngulaju talaju wiri-nyayirni. Karnta kuja yanurnu Jijaji-kirra, jarajurla yaarl-winjurnu Jijajikiji jurrungka. \v 8 Kujalu kurdungurlu-paturlu nyangu karnta jara yaarl-winjirninja-kurra, ngulajulurla kulu-jarrija-nyayirni, manulu-nyanu wangkaja, “Nyarrpaku jaraju yiily-ngarnu yalumpurluju karntangku? \v 9 Yungu-jana yapa-kariki jali-mantarla wiri-jarlu-nyayirniki talaku yungu-jana ngula-jangkaju warru yungkarla yapa-kariki tala-wanguku marlajarraku!” \p \v 10-12 Jijajirli-jana miyalurlu nyangu nyarrpa kujalpalu-nyanu wangkaja nyanungu-nyangu kurdungurlu-patu, manu kujalku-jana wangkaja nyanunguju, “Wiyarrpalu yampiya kulu-wangurlu ngarrirninja-wangurlu! Kujaju jara winjurnu ngajuku parntirrparntirrpa jurru-kurra, ngulangkuju ngurrjungkuju yirrarnu yunguju wurdujarra-mani milyingka yirrarninjakungarnti. Ngulaju ngurrju-nyayirni! Jaya-kurra kapunkulu-jana mardarni marlajarraju yapaju tala-wanguju tarnngangku-juku. Ngajulu, kulankujulu mardarni tarnngangku nyampurlaju. \v 13 Purda-nyangkajulu! Nyarrpara-wana-puka nguru-kari nguru-karirli kajili purda-nyanyi Yimi Ngurrju ngaju-nyangu, ngulaju nyampuju karnta kapulu manngu-nyanyi nyampu kujaju jara winjurnu jurru-kurra milyikingarntiki parntirrparntirrpa.” \s1 Jijajikirla jangkardu jikajika-jarrija Jutujuju \r Mark 14.10-11, Luke 22.3-6 \p \v 14 Ngula-jangkaju, jinta kurdungurlu yirdiji Jutuju Yikariya yarnkajarra maralypikingarduyu-patu-kurra wiriwiri-kirra. \v 15 Wangkaja-jana nyanungu, “Kajilparna-nyarra yimi-ngarrikarla kuja-ka nyinami Jijaji nyarrpararla, nyajangu kapunkujulu yinyi talaju?” Junga-juku, watingki ngularrarlulurla Jutujuku yungu tala pirli yaltiri-wati 30-pala. \v 16 Ngula-jangkaju, Jutujuju kulpari yanu Jijaji-kirlangu-kurra-yijala, ngulangkanyalparla wurulypa-juku nyinaja yungu-jana ngaka Jijaji jiily-ngarrirni maralypikingarduyu-patuku yungulu puuly-mardarnilki. \s1 Jijajirli-jana kurapaka Pajapa-puru jirrnganja ngarnu kurdungurlu-patuku nyanungu-nyangu-patuku \r Mark 14.12-21, Luke 22.7-13, John 13.21-30 \p \v 17 Parrangka kamparru-warnurla Purlapa Wiri Pajaparla, yangka kuja kalalu mangarri rampaku lalypa-mipa \x * \xo 26:17 \xt Nyangka Exodus 12.8 \x* ngarnu, kuja-puruju kurdungurlu-paturlu payurnulu Jijajiji, “Nyarrpara-wananpa-nganpa yilyami nganimpaju yungurnangkulu kuyu kurapaka purrami nyuntuku Pajapa-puruju?” \p \v 18 Ngula-jangkaju, junga-juku, Jijaji-jana wangkaja kurdungurlu-patukuju, “Yantalu kirri-kirra Jurujulumu-kurra, manu kajinkili yukamirra yinya-kurra, rdipiyalurla wati yinyaku kujarna-nyarra wangkaja kamparru. Yimi-ngarrikalurla ngula karna ngajulu nyina Tiija, nyurru karna nyina palinjakungarnti. Yimi-ngarrikalurla kapurna-nyarra jirrnganja ngarni jiyipi Pajapa-puru ngaju-nyangu kurdungurlu-patuku yuwarlirla nyanungu-nyangurla.” \v 19 Junga-juku, ngula-warnu, kurdungurlu-patulu yaninjarla yukajarra kirri Jurujulumu-kurra, manulu jungarnijungarni-manu yangka kurapaka Pajapa, kuja-jana yangka Jijaji kamparru-wiyi wangkaja. \p \v 20 Jintangka-juku parrangka wanta yukanjarra-puru, Jijajirli jirrnganja ngarnu-jana nyanungu-nyanguku kurdungurlu-patuku yangka-patukuju 12-palaku. \v 21 Kujalpalu ngarnu miyi, ngula-puruju Jijajiji wangkajalku-jana kurdungurlu-patukuju, ngulaju-jana kuja wangkaja, “Junga karna-nyarra nyampu wangka: Nyampurla kuja kankujulu nyurrurlarlu kurdungurlu-paturlu jirrnganja ngarni miyi, ngula-jangkaju, jintangku kapu-jana ngaju yimi kanyi jangkardu maralypikingarduyu-patuku manu yurrkunyuku yungujulu puuly-mardarninjarla pinyi.” \p \v 22 Kujalu kurdungurlu-paturlu purda-nyangu kuja-kurra wangkanja-kurra Jijaji, ngulajulurla panu-juku muntuku-jarrija manu wajampa-jarrija. Jinta-karirli jinta-karirli jinta-karirlilpalu payurnu Jijaji, “Ngana-wiyi, ngaju mayi kanpaju wakirni?” \p \v 23 Jijajiji wangkaja-jana, “Nyurrurlarla nyampurla turnu-warnurla, nganangku kajirlijarra mangarri julyurl-yirrarni jupujupu-kurra mapirrirli, yalirlinya kapu-jana ngajuju yimi kanyi maralypikingarduyu-patuku. \v 24 Ngajujurna Yapa-nyayirni-wangu Kaatu-kurlangu. Payipulurlarluju ngajukuju muurr-pungu, kapurna palimi nganta. Junga kujaju. Kala yangka wati kuja kajana ngaju yimi kanyi, ngulaku karnarla mari-jarri, kapu Kaaturlu maju-mani-nyayirni! Nyiyaku nyampujuju jangkardu palka-jarrija jikajika-jarrinjakungarnti?” \p \v 25 Jutuju, yangka jinta majumaju ngula-jana nyurru-kirli yaninjarla wangkaja maralypikingarduyu-patuku Jijaji-kirli, nyanungurlangurlu payurnu Jijaji, “Wayinpa Tiija, ngajulu marda kanpaju wakirni kujarluju? Kula ngaju mayi?” \p Jijaji wangkajarla nyanunguku, “Kuja-juku kanpa wangka.” \s1 Jijajirli-jana jirrnganja ngarnu miyi kurapaka nyanungu-nyangu \r Mark 14.22-26, Luke 22.14-23, 1 Corinthians 11.23-25 \p \v 26 Kujalpalu kurapaka ngarnu-juku, Jijajirliji mangarri lalypaju manu, ngularla yati-wangkaja Kaatukulku. Yati-wangkanjarla rdilykirdilyki-pungu, ngulangku-jana kurdungurlu-patukulku warru yungu. Ngulaju-jana wangkaja, “Maninjarla nganjalu! Nyampuju ngulaju ngaju-nyangu palka-nyayirni-wangu.” \p \v 27 Ngula-jangkaju, kartakulku manu pama-kurlu, ngularla yarda yati-wangkaja Kaatuku-yijala. Ngulalpa-jana warru yungu kurdungurlu-patukuju jinta-kari jinta-kariki, manu-jana wangkajalku, “Nyurrurlarlu nganjalu! \v 28 Nyampuju ngaju-nyangu yalyu-nyayirni-wangu, ngulaju kapu-jana karli kunka yapaku jayakurraku majuku. Nyampuju jalangu-warnu kuruwarri Kaatu-kurlangu: Kaji Kaaturlu nyanyi yalyu ngaju-nyangu karlinja-kurra, ngulaju kapu-jana yapaku yawuru-jarrimi kulu-wangu. \v 29 Wangkami karna-nyarra junga nyampuju jaru, kularna yardalku ngarni nyampuju pamaju nyampurlaju walyangka. Ngaka kapurna-nyarra yarda jirrnganja ngarni pama-nyayirni-wangu nyampu-piya-wangulku kajirna Wapirra Kaatu-kurlangu nguru-nyayirni-wangurlalku-yijala pina-nyina kuja-ka Warlalja-Wiri nyina nyiyarningkijarraku. Ngula-juku.” \v 30 Ngula-jangkaju, Jijajirli manu kurdungurlu-paturlu rdirri-yungulu yunparninjakulku purlapaku Kaatu-kurlanguku. Ngula-jangkaju, yarnkajalkulu, pinalu yanu pirli-kirra Yalipiji-kirra. \s1 Jijajijirla wangkaja Piitaku, ‘Kapunpa-nyanu ngurrpa-pajirni ngajuku.’ \r Mark 14.27-31, Luke 22.31-34, John 13.36-38 \p \v 31 Kujalu yaninja-yanu yangka-kurra pirli-kirra Yalipiji-kirra, ngula-puru-juku Jijajiji wangkaja-jana, “Jalangu mungangka, nyurrurlaju kapunkujulu muku jurnta parnka manu yampinja-yani. Kujarlunyaju ngaju Payipulurlarluju muurr-pungu kamparrurlu-wiyi: \q1 ‘Kaji jiyipikingarduyu pinyi Kaaturlu tarnnga-kurra, ngulaju jiyipiji kapulu mukulku pirri-parnka.’\x * \xo 26:31 \xt Nyangka Zechariah 13.7 \x* \m \v 32 Ngula junga! Ngajujurna Jiyipikingarduyu nyurrurlakuju. Kala kajijili pinyi tarnnga-kurra, ngula-jangkaju kapuju Kaaturluju wankaru-mani pina. Ngula-jangkaju, kapurna-nyarra nyurrurlakuju kamparru-yani Kaliliyi-kirra.” \p \v 33 Ngula-jangkaju, Piitaju wangkajarla Jijajikiji, “Marda panu-karirli kapungkulu yampinja-yani. Kala ngajulurluju, ngulaju kularnangku yampinja-yani!” \p \v 34 Jijajiji wangkajarla Piitakulku, “Junga karngangku wangka. Ngaka kutu-kari kapunpa purda-nyanyi jukujuku kaji purlami. Ngula-wangurla-wiyi kapunpa-nyanu ngurrpa-pajirni marnkurrpaku ngajukuju yapa panu-kari-kirra kula kanpaju nganta milya-pinyi.” \p \v 35 Kuja purda-nyangu Jijajiji wangkanja-kurra, ngulajurla kuja wangkaja Piitaju, “Lawa kujakuju, kajilpajulu ngajurlanguku jangkardu parnkayarlarni pinjakungarnti nyuntu-piya, ngula-puru-malku kularnaju ngurrpa-pajirni nyuntukuju!” \p Manu yangka kurdungurlu-patu panu-kari, ngulajulurla jintakumarrirni-jiki muku wangkaja Piita-piya-yijala. \s1 Jijajijirla wangkaja Kaatuku kaatinirla yirdingkaju Kijiminirla \r Mark 14.32-42, Luke 22.39-46 \p \v 36 Jintangka-juku mungangkaju, kutu-karilki yanurralu kaatini-kirra yirdi-kirraju Kijimini-kirra. Ngulangka-jana Jijajiji wangkaja, “Nyampurla-jukujulu pardaka kajirna yani yinya-kurra-jala kutu-kurra yungurnarla wangkami Kaatuku.” \v 37 Ngula-kurraju marnkurrpa-kari-jana kangu yirdi-patuju Piita, Jamaji manu Jaanu. Jamaji manu Jaanu, ngulajulpa-pala nyinaja ngalapi-nyanu-jarra Jipiti-kirlangu-jarra. Ngalya-kari kurdungurlu, ngulajulpalu yangkangka-juku yarlungka nyinaja purdangirli. Ngula-puruju-nyanu Jijajiji marilki mari-jarrinjarla wajampa-jarrija-nyayirni. \v 38 Ngula-jangkaju, wangkajalku-jana yangka-patukuju kurdungurlu-patuku, “Kurturdurruju karna rdumurdumu-karri-nyayirni, manu ngurujuju purrurdu-jarrijalku. Manu nyampurlajukulu nyurrurla-patuju nyinaya, ngulajulu nyinaka yakarra-juku jarda-jarrinja-wangu.” \p \v 39 Ngula-jangkaju, wangkanjarla Jijajiji pardijarra yitingka-pardu-kari-kirralku yurruju-kari-kirra. Ngulangka yurrujurla yaninjarla kujurnu-nyanu walya-kurra nyanungurlu-juku, manurla Kaatuku wangkaja, “Lawarna ngampurrpa-wangu murrumurru-jarrinjakuju manu palinjakuju. Kajilparna warntawarnta yampiyarla palinja-wangu, kajikanpa-jana mayi yapakuju yawuru-jarrimi-jiki? Kala kajinpaju nyuntu nyina ngampurrpa ngajuku yungurna watiyarla palimi, ngulaju ngula-juku.” \p \v 40 Ngula-jangkaju, karrinja-pardija Jijajiji. Ngula-jangkaju, pinarni-jana yanu yangka-kurra yarlu-kurra yangka marnkurrpaku kurdungurlu-patuku. Ngulaju-jana parlu-pungu jarda ngunanja-kurra. Junga-juku, yakarra-manu-jana, ngula-jangkaju, wangkajarla Piitakuju, “Piita, kulalpankulu mayi yakarra nyinayarla ngari witaku-mipa? \v 41 Kula-ngantalpankulu yakarra nyinayarla yungulpankulurla wangkayarla Kaatuku. Kajikankulu karalyarr-karri maju-kurra-pinangu. Pirlirrpajunkulu ngampurrpa puranjakuju ngajukuju. Kala ngulajunkulu rampaku-juku. Kulalpankujulu nyarrparlu purayarla murnma-juku.” \v 42 Ngula-jangkaju, yangka-kurra-yijala pina-yanu yurruju-kurra, ngulajurla wangkaja yangka-yijala jaruju kamparru-warnu kujarla kamparru-wiyi wangkaja Kaatukuju. \v 43 Ngula-jangkaju, pina-yanurnu-jana yangkaku kurdungurlu-patuku yangka-kurra yurruju-kurraju. Ngulaju-jana yarda parlu-pungu jarda-kurra-yijala. Kulalpalu yakarra milpaju nyinayarla rdirrjirdirrji-wangu. \p \v 44 Ngula-jangkaju, yangka-kurra-yijala pina-yanu yurruju-kurra, ngulajurla wangkaja yangka-yijala jaruju kamparru-warnu kujarla kamparru-wiyi wangkaja Kaatukuju. \v 45 Ngula-jangka yarda pina-yanurnu yangka-kurra-yijala yurruju-kurra kujalpalu marnkurrpa kurdungurlu-patu ngunaja. Ngulakuju yakarra-maninjarla yarda-jana wangkaja, “Jarda-juku mayi kankulu nguna matalku? Ngulaju ngula-juku. Kaatuju-ka ngampurrpa nyina yungurna jalangu palimi. Nyangkalkulu Jutuju yinya! Palka yananyarni! Ngaju Yapa-nyayirni-wangu Kaatu-kurlangu, ngulangkuju kajana ngaju yinyi maju-patuku yapa-patuku yungujulu pinyi. \v 46 Karrinja-pardiyalu. Jutujukuju yungurliparla wapirdi yanku!” \s1 Yurrkunyu-paturlulu puuly-mardarnu Jijaji \r Mark 14.43-50, Luke 22.47-53, John 18.1-12 \p \v 47-48 Kujalpa-jana Jijaji wangkaja-juku nyanungu-nyanguku kurdungurlu-patuku, ngula-kurraju Jutuju jirrnganjalpa-jana yanurnu yapaku turnu-warnuku panuku. Yangka kurdungurlurlu jintangku, Jutujurlu kuja-jana yimi kangu Jijaji Juwu-patuku wiriwiriki maralypikingarduyu-patuku, wangkajalku-jana, “Kajirna nyanungu wati nyunjirni, ngulaju Jijaji. Kajinkijili nyanyi nyunjirninja-kurra, ngulanyalu puuly-mardaka kajika wuruly-parnkami!” Ngula-jangka, yilyajarnili pina Jutujuju yurrkunyu panu-kurlu kuturu-kurlu manu junma kirrirdi-kirli yungulu Jijaji puuly-mardarni. \p \v 49 Junga-juku, kuja yukajarra Jutuju yangka-kurra kaatini-pardu-kurra Kijimini-kirra, ngulajurla Jijajikiji wapirdi yanurra, manurla wangkaja, “Warlalja-Wiri, ngula-jukunpa mayi ngurrju?” Ngula-jangkaju, nyunjurnulku Jijajiji. \p \v 50 Ngula-jangka, Jijaji wangkajarla Jutujuku, “Purntu, nyiyakunpa yanurnu?” \p Kujalu nyangu turnu-warnurlu Jutuju nyunjirninja-kurra, ngulajulurla yarnkajalku Jijajiki, manu yarnkanjarla jirri-mardarnulpalu kiljingki. \v 51 Kujalpalu jirri-mardarnu Jijaji turnu-warnurlu yapangku, ngula-puruju jinta-karirliji kurdungurlurluju junmalku kirrirdi wilypi-manu wartirli-jangka, ngula-kurlurluju langa turl-pakarnu warrkini kujalparla warrki-jarrija Kayupuku. \v 52 Ngularla Jijaji wangkaja kurdungurluku, “Kulpari yirraka nyuntu-nyangu junma kirrirdi nyuntu-nyangu wartirlirla. Nganangku-puka kuja kajana warrarda pinyi junma kirrirdi-wati-kirlirli, ngula yapa kapu palimi pantirninja-warnu-yijala! \v 53 Kula kankujulu mayi ngajuju milya-pinyi? Ngampurrparluju kajikarna payirnirlangu ngajukupalangu yunguju mardarni muurlparlu, manu yunguju yilyamirni marramarra panu-jarlu-nyayirni yungujulu warrawarra-kanyi muurlparlu. \v 54 Payipulu-ka wangkami ngula yungurna yapaku palimi. Kala kajilpajulu marramarra ngularra yantarlarni muurlpaku ngajuku mardarninjaku, kulalpa jungalku ngunayarla Payipuluju. Kujarlanya kularna payirni ngajukupalangu ngaju muurl-mardarninjaku.” \p \v 55 Ngula-jangka, Jijajirli-jana payurnu yapa-patu ngulangku kujalu nyanungu puuly-mardarnu, “Kularna ngajuju wiji-palka! Nyiyaku-yijalankujulu kujaju jatu-pardijarni ngajukuju junma panu-kurlu manu kuturu panu-kurluju, kujankujulu puuly-mardarnu? Parra-kari parra-kari kalarna-nyarra nyurrurlakuju ngirrily-nyinaja Yuwarli Maralypirla. Ngulangka kalarna-jana pinarri-manu jaru-kurlurlu Kaatu-kurlangu-kurlurlu, kala kulankujulu puuly-mardarnu yalumpurla-juku, lawa. Ngulaju ngula-juku. \v 56 Ngayijili kutu kangka, kujakujujulu nyurru-wiyi muurr-pungu jarukungarduyu-paturlu Payipulurlarlu. Kajilparna-nyarra warla-pajikarla ngaju-kujaku kanja-kujaku, kulalpa junga ngunakarla yimiji Payipulu-jangkaju.” \p Ngula-jangka kurdungurlu-patuju, jurntalkulurla muku pirri-parnkaja Jijajikiji. \s1 Jijajili kangu kuwurtu-kurra yungulu Kanjulukungarduyu-paturlu miimii-nyanyi \r Mark 14.53-65, Luke 22.54,55,63-71, John 18.13,14,19-24 \p \v 57 Junga-juku, Jijajijilpalu jirri-mardarninja-karrarlu kangurra yuwarli-kirra Kayupu-kurlangu-kurra. Yali-kirra yuwarli-kirra, ngula-purujulpalu turnu-jarrija panu-kariji jarlu-patu manu kuruwarrikingarduyu-patu. \v 58 Kujalpalu yangka-paturlu turnu-warnurlu Jijaji kangurra yangka-kurra yuwarli-kirra Kayupu-kurlangu-kurra, ngula-puru-yijalalpa-jana purdangirli-wanarlu puranja-yanurnu Piitarluju. Kujalurla yangka turnu-warnu Jijajiki jirrnganja yukajarni yangka-kurra yuwarli-kirra, yangkangkuju kujalpa-jana Piitarlu puranjarni yanu purdangirli-wanarlu, ngulaju yukajarni-jiki kiirti-wanaju, ngulaju jupu-karrija yuwarli-pirdilki yarlu-pardu-karirla kutu-juku. Ngulangka-jukulpa-jana yarlu-pardu-karirla jirrnganja nyinaja yapaku panuku yurrkunyukuju. Warrawarra-kangulpa-jana kajili nyarrpa-mani Jijaji. \v 59 Yangka panu yapa kujalurla jangkardu turnu-jarrija kaninjarni yuwarlirla Jijajiki, ngulaju Kanjulukungarduyu-patu manu maralypikingarduyu-patu wiriwiri. Jangkardulpalurla jungarni-manu yimi Jijajiki yungulu pinyi. \v 60 Kujakungarntirlilpalu-nyanu payurnu warru, “Nganangku nyangu Jijaji kuruwarri rdilyki-pinja-kurraju?” Panu-karili warlka wangkaja, ngalya-kari panu-kari ngulajulu warlka-yijala wangkaja. Ngulaju kulalu-nyanurla jarnkujarnku ngungkurr-nyinaja jarukuju. Ngula-jangkaju, jirrama-kari-pala karrinja-pardija jaruku wangkanjaku. \v 61 Ngulaju-pala kuja wangkaja, “Purda-nyangurlujarra kuja-kurra wangkanja-kurraju kuja nyanungu wangkaja, ‘Nyampu nganta Yuwarli Maralypi Kaatu-kurlangu kapu rdungkurr-pinjarla kijirni.’ Ngula-jangkaju, yardarlujarra purda-nyangu Jijaji yarda wangkanja-kurra, ‘Kapu nganta parra-jarra-jangka jirrama-jangka jinta-karilki Yuwarli Maralypi ngantirni yarda.’” \p \v 62 Ngula-jangkaju, jinta wati karrinja-pardija yangka Kayupu, ngulangkuju payurnu Jijajiji, “Purda-nyanyinya kanpa-jana nyampuju jaru kuja kangkulu nyuntuluku yimi jangkardu ngurrju-mani? Jaarl-karriya-nyanu! Nyarrpa kanpa manngu-nyanyi nyuntuju? Junga mayi kalu wangka kujaju, warlka kalu wangka?” \p \v 63 Nyanungu Jijaji ngulajulpa wurdungu-juku karrija. Yarda payurnu yangkangku-yijala Kayupurlu, “Kaatu-ka JUKURRARNU nyina. Ngulangkuju kangalpa nyanyi wangkanja-kurra. Jungangku-nganpa yimi-ngarrika: Nyuntujunpa mayi Mijaya yangka Kaatu-kurlangu Ngalapi-nyanu?” \p \v 64 Junga-juku, Jijajirliji jangku-manulku, “Kuja-juku kanpa wangka. Kala yimi-ngarrirnilki karnangku jungalku: Ngajujurna Yapa-nyayirni-wangu Kaatu-kurlangu. Ngakarrangakarra kapurna nyina Kaatu-kurlangurla jungarni-purdanji kuja-ka pirrjirdi-nyayirni nyina yartarnarri wiri-kirli. Manu kapunkujulu nyanyi kajirna nyampu-kurra kulpari yanirni mangkurdurla Kaatu-kurlangu-ngurluju.” \p \v 65 Kuja yangkangku purda-nyangu Jijaji wangkanja-kurra yangkangku Kayupurlu, kujarlaju jurnarrpalku-nyanu jurnta larra-pungu kulu-nyayirnirli. Ngula-jangkaju, wangkaja-jana maralypikingarduyu-kariyi-nyanukulku panu-kariki, “Waraa! Nyampu watirla maju jangkardu wangkaja Kaatuku! Nyiyakulkurliparla yapa-karikiji yarda warru wayirni yungulparla jangkardu wangkayarla kuwurturla? Ngula-jukunkulu purda-nyangu jaru kuja maju wangkaja. \v 66 Nyarrpa-jarrinkili nyurrurlaju?” \p Junga-juku, yangka Kanjulukungarduyu-patu muku ngungkurr-nyinajalurla yangkakuju jintaku wiriki, manu wangkajalu-nyanu, “Nyampuju wati, kuruwarri rdilyki-pinja wita-wangu! Pangkalalu tarnnga-kurra pinyi!” \p \v 67-68 Kujalpa Jijaji yangka karrija-juku, ngula-kurraju ngalya-karirli nyinypalpalurla kujurnu miparrpa-kurra, manulpalu ngalya-karirli pakarnu rdakangku. Ngalya-karirli, kujalpalu pilirlkarra-pakarnu, ngula-karrarluju pakarninja-karrarlujulpalu payurnu, “Mijaya ngantanpa! Yuwa! Wangkaya-nganpa! Nganangkungku pakarnu?” \s1 Piitarlu-nyanu ngurrpa-pajurnu Jijajiki \r Mark 14.66-72, Luke 22.56-62, John 18.15-18,25-27 \p \v 69 Kujalpa yangka Piita warrarda-juku nyinaja yangkangka-juku yarlungka yurlapardi, ngula-puruju karntalku yanurnurla yangka kujalparla warrki-jarrija Kayupuku yuwarlirla nyanungu-nyangurla. Junga-juku, ngula wangkajarla Piitaku, “Nyunturlangu yangkajunparla rdanparnu Jijajikiji yangkaku Kaliliyi-wardingkikiji.” \p \v 70 Piitarluju jangku-manu yangkaju karnta, “Lawa kujaju, nyarrpa mayi kanpa wangka?” Panungku yapangkulu kuja-kurra wangkanja-kurra purda-nyangu. \p \v 71 Ngula-jangkaju, Piitaju warru pardijarra, yarnkajarralku kiirti-kirralku. Jinta-karirli karntangku warrkinirli nyangu nyanungu yinya-kurra karrinja-kurra, manu wangkaja-jana wati-patuku, “Wayinkilayi! Yinya kuja-ka wati karri kiirtirla, nyanungu kala warru yanu Jijaji-kirli Najariji-wardingki-kirli!” \p \v 72 Piitarluju yarda-jana jangku-manu, ngulaju kuja-jana wangkaja, “Kaaturlu kaju nyanyi wangkanja-kurra! Junga karna-nyarra wangka lawa-nyayirni! Kula karna wati yinya milya-pinyirlangu-wiyi!” \p \v 73 Ngula-jangkaju, wati-patu-kari ngulalpalu karrija ngulangka, ngulajulurla yaninjarla wangkaja Piitaku, “Yuwayi, nyuntuju nyanungu-juku kurdungurlu Jijaji-kirlangu! Nyuntuju kanpa wangkami Kaliliyi-wardingki-piya-juku! Nyuntu-nyangu linpa Jijaji-piya-juku!” \p \v 74 Piitarluju-jana jangku-manu, “Kajirna-nyarra warlkangku yimirr-yinyi, ngula-jangkajuju pangkalalku Kaaturluju pinyi! Kari-ngantarnarla ngajuju ngurrpa-nyayirni yalikiji watiki!” \fig |src="BK00062B.TIF" size="col" ref="26.74" \fig* \p Kuja kuja yungka wangkaja, ngula-puru-juku jukujukuju purlaja. \v 75 Ngula-jangkaju, kuja Piitarlu purda-nyangu jukujuku purlanja-kurra, ngula-warnurlaju pina-manngu-nyangu yangka kujarla Jijaji wangkaja kamparru-wiyi kuja, “Ngaka kutu-kari kapunpa purda-nyanyi jukujuku kaji purlami. Ngula-wangurla-wiyi kapunpa-nyanu ngurrpa-pajirni marnkurrpaku ngajukuju yapa ngalya-kari-kirraju kula kanpaju nganta milya-pinyi.” Ngula-jangkaju, yalumpu-ngurlu-juku wilypi-pardinjarla rdurrjurnurla muntuku-jarrinjarla kurntalku yayi-pantirninjakulku. \c 27 \s1 Wiri-paturlu Juwu-paturlulu kangu Jijaji yuwarli Paliti-kirlangu-kurra \r Mark 15.1, Luke 23.1-2, John 18.28-32 \p \v 1 Mungalyurru-wana rangkarr-kurlu kujalpa wantaju pardinja-yanurnulku, ngula-purujulpalurla turnu-jarrinjarla japirdija Jijajiki yangka-patuju maralypikingarduyu-patu wiriwiri manu jarlu-patu. Wangkajalpalu-nyanu manu jangkardulpalurla jirringi-yirrarnu nyarrparlu yungulu Jijaji pinyi. \v 2 Junga-juku, waku-jarralkulu wayurnu, ngulalu wayirninjarla Jijajiji kangulku wiri-kari-kirlangu-kurra Paliti-kirlangu-kurra yangka-kurlangu-kurra kujalpa-jana nyanunguju wiri nyinaja Jurdiya-wardingki-patuku. Ngulakunyalurla Jijaji kanjarla yungu. \s1 Wajampa-manu-nyanu tarnnga-kurra Jutujurlu \r Acts 1.18-19 \p \v 3 Kala Jutuju, ngulangku kuja-jana yaninjarla Jijaji yimi-ngarrurnu wiri-patuku Juwu-patuku, nyanungurlu purda-nyangu ngulangku Palitirli kaji miimii-nyanyi Jijaji manu ngula-jangkarlu kapu pinyilki. Kujarlajulpa-nyanu kurnta-jarrija-nyayirni. Tala ngula manu nyanungurlu yalumpu yarltiri pirli-patu 30-pala, manu yanu Yuwarli Maralypi-kirra ngula yungu-jana pina-yinyi yarltiri pirli-patu maralypikingarduyu-patu wiriwiriki manu jarlu-patuku. \v 4 Nyanunguju yaninjarla-jana wangkaja, “Jijajiji jukarurru, kula nyanunguju nyiyarlangurla jintarlangu-wiyi karanparr-karrija. Kala kapulu pinyilki nyanunguju! Yungurna yaninjarni-wangu nyinayarla, manurna-nyarra nyiyaku Jijaji yimi-ngarrurnu!” \p Ngularra wiriwiri Juwu-patulurla Jutujuku wangkaja, “Nyuntu-wurru! Nyarrpa-jarrijanpa, nyuntulurlu jungarni-manta!” \v 5 Ngula-jangka, Jutujurlu-jana warrampal-kujurnu tala ngularra pirli yarltiri-patu walya-kurra manu Yuwarli Maralypiji yampinjarla yanu. Yanu karija nyarrpara-wana mayi, manu-nyanu waninja-ngurlu-maninjarla waraly-yirrarnu ruupu-kurlurlu, manu palija. \p \v 6 Kuja Jutujurlu yangka tala-wati warrampal-kujurnu kaninjarni Yuwarli Maralypirla, yangkarrarlu maralypikingarduyu-patu wiriwiri manu tala-watiji, manulu wangkaja, “Tala nyampuju punku-nyayirni. Ngulajurlipa manu pina yangka kujarliparla yungu Jijaji-wanawana ngula kapu palimi watiya warntawarntarla. Ngalipa-nyangu kuruwarri-ka wangka tala nyampu-piya kulalparlipa yirrakarla yakujurla Yuwarli Maralypi-kirlangurla. Tala nyampujurlipa nyarrpa-manilki? \v 7 Tala nyampu-kurlurlu ngulajurlipa walya-pardu payi-mani ngulangka yungurlipa-jana yapa Juwu-wangu-patu milyingka yirrarni.” Junga-juku, yimili jinta-manu tala ngulaku. Ngula-jangkajulu walya-pardu payi-manu wati-kari-kirlangu kuja kala-jana murlukurnpa-piya ngurrju-manu walya yarltiri-jangka. \v 8 Junga nyampuju. Kujarlanya kalu yapangku ngulaju yirdi-mani-jiki jalangurlangurlu ‘Walya Yalyu-kurlu’. \v 9-10 Nyampuju jurrku-juku yimi ngularla Kaatuku marlaja wangkaja jarukungarduyu Jirimaya. Nyampuju Jirimayarlu yirrarnu: \q1 “Yapa Yijirali-pinkirlijili yungu tala 30-pala-mipa pirli warrki-jangka. Ngula-jangka Kaatuju wangkaja ngajukuju yungulparna tala-kurlurlu 30-pala-kurlurlu payi-mantarla walya-pardu wati-kari-kirlangu kuja kala-jana murlukurnpa-piya ngurrju-manu walya yarltiri-jangka.”\x * \xo 27:9-10 \xt Nyangka Zechariah 11.12, Jeremiah 32.6-9 \x* \m Kujanya Jirimayarlu yirrarnu. \s1 Palitirli kuja miimii-nyanjarla payurnu Jijaji \r Mark 15.2-5, Luke 23.3-5, John 18.33-38 \p \v 11 Ngula-jangkaju, kujalu wiriwirirli kangurra Jijaji Paliti-kirlangu-kurra, karrinja-yirrarnulu kamparru nyanungurla. Junga-juku, payurnu Jijajiji Palitirli, “Nyuntu mayi kanpa-jana kingiji wiriji nyina Juwu-patukuju?” \p Jijajirli yalu-manu, “Kuja-juku kanpa wangka.” \p \v 12 Ngula-jangkaju, yangkaju maralypikingarduyu-patu wiriwiri manu jarlu-patu, nginji-wangkajalpalurla warlkanji-kari warlkanji-kariji. Kala Jijaji kula-nyanu nyiyarlangu jaarl-wangkaja, lawa. \p \v 13 Ngula-jangkaju, yangkangku Palitirli yarda payurnu Jijajiji, “Purda-nyanyinya kanpa-jana kuja kangkulu japirdimi?” \v 14 Kuja-kurraju kula Jijajirliji jangku-manulku yangkaju Paliti, lawa. Nyanunguju kula yimi jintarlangu wangkaja. Kujarlajurla marlaja paa-karrija-nyayirni Palitiji. \s1 Palitirli yilyaja Jijaji watiya warntawarnta-kurra palinjakungarnti \r Mark 15.6-15, Luke 23.13-25, John 18.39–19.16 \p \v 15 Jinta yangka-juku Paliti kuja kala-jana wiri nyinaja Jurdiya-wardingki-patuku, Pajapa-kari Pajapa-kari-puru kalalu turnu-jarrinjarla payurnu yapaku jintaku pirijinaku wilypi-maninjaku rdaku-jangkakuju. Ngulaju kala yajarninjarla wilypi-manu jinta pirijina Pajapa-kari Pajapa-kari-puruju nganaku yangka kuja kalalu ngampurrpa nyinaja. \v 16 Junga-juku, kuja-purujulpa nyinaja pirijina jinta wati rdakungkaju yirdiji Parrpaja. Nyanungu milya-pungulpalu yapangku panungku punku-nyayirni nganta. \v 17 Kujalu yapa nyuyu-jarrija ngayirni yuwarlirla Paliti-kirlangurla, ngulaju-jana nyanungurluju Palitirli payurnu, “Nganaku kankujulu payirni rdakungkakuju yungurna wilypi-maninjarla yilya? Parrpajaku mayi kapu Jijajiki mayi yangkaku Juwu-patuku Mijayaku?” \v 18 Yalirli Palitirli milya-pungulpa-jana Juwu-patu wiriwiri yangka kujalpalurla rdunjurdunju-jarrija Jijajiki, kujarlanyalu yangkaju Jijaji nganta kangu Paliti-kirraju. \p \v 19 Palitijilpa nyinaja nyinanja-kurlangu wiringka yangka kuja kala-jana payurnu yapa nyiyarningkijarrarla kuwurturla. Ngula-ngurlurlu kujalpa nyanungurlu nyiyarningkijarrarlu muku payurnu Jijaji, nyanungu-parntarlurla yilyajarra yimi nyampu, “Yampiya nyampu wati Jijaji kuja kalurla yapa jangkardu wangkami! Kula nyarrparlangurla-wiyi warntarla-jarrija. Mungangkarna nyangu jukurrparlu, manu ngulangku jukurrparlu ngarrurda-maninjarla lani-manuju!” \p \v 20 Ngula-jangkaju yangkangku maralypikingarduyu-paturlu wiriwirirli manu jarlu-paturlu, jinyijinyi-manulu-jana panu-kariji, “Payikalurla Parrpaja-mipaku yungu wilypi-mani rdaku-ngurluju! Wangkayalurla nyanunguku yungu Jijaji pinyi!” \p \v 21 Ngula-jangkaju, yapa yinyarra kapulurla Palitikiji purlayarlanya, kala nyanungurlu kamparnurlu-jana yapaju kapanku payurnu, “Pirijina nyampu-jarra kuja kapala karrimi, nganarna-nyarra wilypi-mani rdaku-ngurluju?” \p Junga-juku, wangkanjarlalurla purlaja, “Yungka-nganpa Parrpaja!” \p \v 22 Ngula-jana Palitirliji yarda payurnu, “Kala nyarrpa-manirna nyampuju wati yangka kuja kankulu Mijaya-pajirni?” \p Junga-juku, yardalurla purlaja, “Pungka, pungka! Waraly-yirraka warntawarntarla!” \p \v 23 Junga-juku, ngula-jangkaju, Palitirli yarda-jana payurnu, “Nyiya-wiyi nyampurluju kuruwarriji rdilyki-pungu watingki?” \p Kuja-kurraju, yardalurla purlaja kilji-nyayirni Palitikiji, “Pungka, pungka! Waraly-yirraka warntawarntarla yarujurlu!” \p \v 24 Ngula-warnuju, Palitirli-jana milya-pungu yangka kula-jana nyarrparlu ngula yapa warla-pajirni, kapulu marda pungkarla. Junga-juku, ngapa manu nyanungurlu, manu-nyanu rdaka-jarra parljurnu yapangka panungka milparniwarrarla. Ngula-jangka wangkajalku-jana, “Kularna wati nyampu ngajulurlu pinyi. Nyurrurlarlu kankujulu jinyijinyi-mani yungurna pinyi!” \p \v 25 Ngula-jangka yapa panulurla Palitiki wangkaja, “Ngulaju ngula-juku! Kapulu-nganpa nganimpa wakirni manu kurdukurdu nganimpa-nyangurlangu pinja-warnu.” \p \v 26 Kuja-jana purda-nyangu purlanja-kurra yalirli Palitirli, ngulangkuju wilypi-manu rdaku-jangkaju Parrpajaju yapa panu-kurralku. Ngula-jangkarluju, yangkaju Jijajiji yungulku-jana nyanungu-nyanguku yurrkunyuku. Manu-jana jinyijinyi-manu yurrkunyu-patuju yungulu Jijajiji wilykarra-pakarni ngalyipi-piya-kurlurlu manu rdirriny-pantirninjarla yirrarni watiya warntawarntarla. \s1 Yurrkunyu-paturlulpalu manyu-pungu Jijaji \r Mark 15.16-21, John 19.2-3 \p \v 27 Ngulajulu jirri-kangu Jijajiji yurrkunyurluju yurlturnpa-pardu-kari-kirralku, ngulaju jintangka-juku Paliti-kirlangurla yuwarlirlaju. Kujalu yali-kirra yukaja yurrkunyu-patu yurlturnpa-kurra, ngulajulu-jana panu-karilki yurrkunyu-patu-kariyi-nyanu yarda yajarnunjunu. \v 28 Ngula-jangka, larra-pungulurla Jijajiki jurnarrpa palka-jangka, ngulangkaju jinajina-piya kirrirdi yalyuyalyulurla parnta-yirrarnu. \v 29 Ngulalu manu ngalyipi-piya jilkarlajilkarla, ngulajulu warurnu mukarti-piya-kurra. Ngulalurla jurrungka yirrarnu kilji-nyayirnirli Jijajirla jurruku pajirninjaku. Ngula-warnu, yirrarnulurla watiya jukati rdakangka, manulurla parntarrinjunu kamparru nyanungurla yungulurla ngula-kurlukunya manyu ngarlarrinjarla purlami kuja, “Yuwa! Kuja kanpa-nyanu kingi-pajirni Juwu-patuku nganta!” Yurrkunyu-paturlujulpalu manyu-pungu-mipa. \v 30 Ngula-jangkarluju, wangkanja-warnurlulurla puntarnu jukati, manulurla rdurrjurnu nyinypa-kijirninjaku manu jukati-kirlirli pakarninjakulku jurruku. \v 31 Junga-juku, jinajina-piyalkulurla yangka yalyuyalyu pina rurruny-pungu, ngulalurla pina-yirrarnu jurnarrpa nyanungu-nyangulku-yijala. Ngula-jangkaju, yardalu jirri-manu, maninjarlalu jirri-kangu watiya warntawarnta-kurra. \s1 Yurrkunyu-paturlulu Jijaji waraly-yirrarnu watiya warntawarntarla \r Mark 15.21-32, Luke 23.26-43, John 19.17-27 \p \v 32 Junga-juku, jinyijinyi-manulu Jijajiji maninjaku watiya warntawarntaku yungu-nyanu kanja-yani nyanunguku. Kujalu yurrkunyu-patu manu Jijaji wilypi-pardijarra kirri-jangkaju Jurujulumu-jangka, ngulajulurla rdipija jintaku watiki yirdikiji Jimaniki. Ngulaju yangka kirri-wardingki Jarini-wardingki. Ngulalkulu jinyijinyi-manu yurrkunyu-paturluju yangkakuju watiya warntawarntaku yungurla kanja-yani Jijajiki matakulku. \v 33 Kujarlunyalurla nguru-yirrarnu Jijajikiji pirli-pardu-kurra yirdi-kirraju Kulkaja-kurra. Yirdiji yaliji Kulkajaju ngulaju kalalu ngarrurnu ‘Jurru Yungkurnu’. \v 34 Kujalu kutu-jarrijalku yangka yali-kirra Kulkaja-kurra, ngulangkaju yungulurla pama kumarlpa mitijini-kirli Jijajikiji murrumurru purda-nyanja-kujaku. Jijajirli pama pajarnu, kala yampija ngarninja-wangurlu. \p \v 35 Ngula-jangkaju, yalumpurlajukulu yurrkunyurlu waraly-yirrarnu Jijaji watiya warntawarntarla yungulu pinyi tarnnga-kurra. Ngulangkaju watiya warntawarntarla, kaninjarnilpalu manyu-karrija yurrkunyu-patu mangarda-piya-kurlu nampa panu-jarlu-kurlu, ngulajulpalu manyu-karrija nganangku kaji wiri nampa mani yungulu mani jurnarrpa wanapi-jiki Jijaji-kirlanguju. Ngulakunyalpalu manyu-karrija. \v 36 Ngula-warnu, nyinajalpalu ngulangka, manulpalu nyangu nyanungu waraly-karrinja-kurra watiya warntawarntarla. \v 37 Ngula-jangkaju, pipalkulu wita manu, ngulangkajulu jaru yirrarnu ngulaju kuja, ‘NYAMPUJU NGULAJU KINGI JUWU-PATUKU’. Kujanyalu yirrarnu pipa Jijajirla kankarlumparra-warnu watiya warntawarntarlaju. \v 38 Ngula-jangkaju, jirrama-kari wati-jarra wiji-palka-jarra, waralywaraly-yirrarnulu-palangu yalumpurla watiya-kari-jarrarla warntawarntarla-yijala, jinta jungarni-purdanji, jinta jampu-purdanji. \p \v 39 Yangka Jijaji kujalpa watiya warntawarntarla-juku waraly-karrija, ngula-purujulpalu yapaju yirdiyi-karrija nyanungu-wana nyanungu-wana-juku. Jijaji nyanjarla kalalurla jurru yurnkuyurnku-jarrija ngulaju manyu-pinjakungarnti, manu kalalurla ngarlarrija manu purlaja, \v 40 “Yuwa, yuwa, kula-ngantanpa nganimpa-nyangu Yuwarli Maralypi rdilyki-pungkarla! Manu kula-ngantanpa jirrama-jangkarla parra-jarra-jangkarla pina ngantikarla! Nyuntulurlu kuja kanpa-nyanu Kaja-nyanu Kaatu-kurlangu nganta ngarrirni, jitiyarni yalumpu-ngurlu warntawarnta-ngurlu!” \p \v 41 Kuja-piyarlu-yijalalu manyu-pungu yangkangkuju maralypikingarduyu-paturlu wiriwirirli manu kuruwarrikingarduyu-paturlu manu jarlu-paturlu, \v 42 “Kala kujalpa-jana yangka yapa ngalya-kari muurl-mardarnu nganta palinja-kujaku, kala nyanungurlu kulalpa-nyanu wankaru-mantarla mayi? Nyampuju Jijaji nganta Wiri kingi nganta ngalipaku Yijirali-wardingkiki! Ngulakuju nyampurla-jukurliparla pardarni kaji nyanungu jiti. Kajirlipa nyanyi jitinja-kurra, ngulakunya kapurliparla ngungkurr-nyina! \v 43 Nyanungurlu nganta-ka walangku-pinyi Kaatu, manu kanyanu Kaja-nyanu Kaatu-kurlangu-pajirni. Ngulaju ngula-juku. Nyampurla-jukurliparla pardarni yungurlipa nyanyi kajilpa muurl-mardakarla Kaaturlu palinja-kujaku!” \v 44 Yangka-jarrarlangurlu wati-jarrarlu wiji-palka-jarrarlu kujalpa-palarla waraly-karrija jirrnganja watiya-jarra-karirla warntawarntarla, ngula-piyarlu-yijalalpa-pala manyu-pungu Jijajiji. \s1 Jijaji palija watiya warntawarntarla \r Mark 15.33-41, Luke 23.44-49, John 19.28-30 \p \v 45 Yangkangka jintangka-juku parrangka karlarla-puru, ngulaju yalumpurla-juku ngurrararla munga-piya-juku marujulpa karrija warrukirdikirdi wuraji-karda. \v 46 Ngula-jangkaju, Jijajiji purlaja kilji-nyayirni watiya warntawarnta-ngurluju, “Yilayi, Yilayi, lama japakatini?” Ngulaju kujaju wangkaja jaru, “Wapirra, Wapirra, nyiya-ngurlunpaju jikajika-jarrinjarla yampija?”\x * \xo 27:46 \xt Nyangka Psalm 22.1 \x* \p \v 47 Kujalu yapa-karirli purda-nyangu purlanja-kurra, ngulajulu-nyanu wangkaja, “Purda-nyangkalu! Ngulaju karla purla Layijaku!” \v 48 Kuja-kurra kuja purda-nyangu watingki jinta-karirli, ngulaju parnkanjarla manunjunu wita wawarda pijiji-pardu. Ngulaju julyurl-yirrarnu wingkingka kumarlparla pamangka nyurru-warnurla. Ngula-jangka wakirdirla watiyarla wayurnu pijiji-pardu. Ngula-kurluju parnkaja, Jijajikirla parnkanjarla yirrarnu lirrangka.\x * \xo 27:48 \xt Nyangka Psalm 69.21 \x* \v 49 Kala yapa panu-karilirla nyanunguku wangkaja, “Wurra, wurra! Pardarnirliparla Layijaku kaji marda yanirni yungu muurl-mardarni palinja-kujaku!” \v 50 Kuja-jangkaju, Jijajiji kilji-purlanjarla palijalku. \p \v 51 Jijaji yungka kuja kilji-purlanjarla palija, ngula-puru-yijala Yuwarli Maralypirlaju kaninjarni, wawarda-piya kirrirdi-nyayirni, yangka kujalparla wawarda kirrirdi wapirrija maralypiki yurlturnpa-parduku, ngulajurla Kaatuku marlaja larra-yanu kankarlarra-ngurlu kaninjarra-kurra. Walyaju yurnkuyurnku-jarrija, manu yarturlu-watijili muku rdilykirdilyki-yanu witawita-karda. \v 52-53 Nyurnunyurnu-wati-kirlangu milyiji larra-parnkanjarla lakarn-pardija. Ngaka, kuja Jijaji kulpari wankaru-jarrija, ngula-jangkaju, panu yapa Kaatu-kurlangu, ngulalu palija manu ngulalpalu ngunaja ngularrarla milyingka, ngulaju-jana Kaaturlu kulpari wankaru-manu. Ngulajulu yaninjarla yukajarra kirri tarruku-kurra Jurujulumu-kurra, manulu-jana nyangu ngulangka yapangku panungku. \p \v 54 Ngularra yurrkunyu manu nyanungu-nyangu yurrkunyukungarduyu wiri, ngulalpalu warru karrija watiya warntawarntarla manu ngulalpalu nyangu Jijaji, purda-nyangulu walya yurnkuyurnku-jarrinja-kurra, manulu-jana nyangu yarturlu-wati rdilykirdilyki-yaninja-kurra, manu kujarlajulu lani-jarrija-nyayirni. Wangkajalkulu-nyanu, “Kari-nganta nyampu wati Kaatu-kurlangu Ngalapi-nyanu!” \p \v 55-56 Yalumpurla-yijalalpalu karrija karntakarnta panu-jarlu, ngulajulpalu karrija wurnturu-karrikarri. Ngularlangurlujulpalu karrinjarla warrawarra-kangu Jijaji. Jinta-kari yirdiji Miiri Makardala-wardingki. Jinta-kari yirdiji Miiri-yijala. Ngulaju jirramakupalangu wati-jarrakupalangu yirdi-jarrakupalanguju Jamajikipalangu manu Jajupukupalangu. Jinta-kari, ngulaju kali-nyanu Jipiti-kirlangu. Nyampu-patukuju yangka kuja kala-jana Jijaji jirrnganja warru wapaja Kaliliyi-wana kamparru-wiyi wankaru-wiyi nyanunguju. Nyampu-paturluju kalalurla miyi ngayi-purraja, manu jurnarrpa kalalurla kirlka-manu. \s1 Jijaji-kirlangu palka, pirnkingkalkulu yirrarnu \r Mark 15.42-47, Luke 23.50-56, John 19.38-42 \p \v 57 Ngula-jangkarlaju, wurajilki wanta yukanjakungarnti yangka-juku parrangkaju, wati jinta yanurnu. Ngulaju yirdiji Jajupu Rdimajiya-wardingki. Nyanungujulpa tala palka-kurlu nyinaja manu kurdungurlu-yijala Jijaji-kirlangu. \v 58 Junga-juku, Jajupurlu kutu payurnunjunu yangka Paliti wiri yungu Jijaji palka nyurnulku kapanku pirnkingka yirrarninjini. Junga-juku, Paliti-jana wangkaja nyanungu-nyanguku yurrkunyu-patuku yungulu yani Jajupu-kurlu manu yungulurla yinyi palka Jijaji-kirlangu nyanunguku. \v 59-60 Junga-juku, yaninjarla palkaju manulku Jijajiji palinja-warnuju kujalpa watiya warntawarntarla waraly-karrija-juku. Ngula wayirninjarla japujapu-manu palkaju pijijirla kirlkangka, manu kanjarla-yirrarnu pirnkingka nyanungu-nyangurla yangka kujalurla warrkini-paturlu kamparru-wiyi pirnkiji pangurnu pirlingka. Lawalpa yapa nyurnu yirrarninja-warnu karrija. Manu pirli wiri yarturlu, ngulalku ruu-kanjarla tirnngi-yirrarnurla palkakuju, manu yanulku. \p \v 61 Yangka-jarra karnta-jarra Miiri Makardala-wardingki manu Miiri-kari-yijalalpa-pala nyinaja pirnkingka-juku kutu. \s1 Yurrkunyu-paturlulpalu warrawarra-kangu pirnki palka Jijaji-kirlangu-kurlu \p \v 62 Parra-karirla, mungalyurru Juwu-kurlangurla Parra-nyayirni-wangurla, maralypikingarduyu-patu wiriwiri manu yangka Paraji-patu, yanulurla wangkanjaku Palitiki. \v 63 Wangkajalurla, “Purlka, milya-pinyi karnalu kuja yinya warlkanji Jijaji wangkaja. Nyanungu wangkaja palinja-warnu nganta munga-jarra-jangka Kaaturlu kapu nganta yakarra-maninjarla kulpari wankaru-mani. \v 64 Wangkaya-jana yurrkunyuku nyuntu-nyangu-patuku yungulu yaninjarla muurlparlu warrawarra-kanyi pirnki palka nyanungu-nyangu-kurlu kuja-ka ngunami. Wangkaya-jana yungulu warrawarra-kanyi munga-jarra-karikilki. Nyanungu-nyangurlu kurdungurlu-paturlu marda kajikalu yaninjarla purungku-mani palka Jijaji-kirlangu pirnki ngula-jangkaju. Kajilpalu marda palka mantarla, ngula-jangkaju kajikalu-jana warru yimi-ngarrirni yapa-patuku ngula Kaaturlu yakarra-maninjarla kulpari wankaru-manu. Ngula wati warlkanjirli, ngulaju-nyanu Mijaya-pajurnu. Maju nyanunguju kuja wangkaja! Kala kajilpalu nyanungu-nyangu kurdungurlu-patu wangkayarla ngulangku Kaaturlu nganta kulpari yakarra-maninjarla wankaru-manu, kujaju maju-nyayirnilki!” \p \v 65 Junga-juku, Paliti-jana wangkaja, “Ngulaju ngula-juku! Yaninjarla mantalu-jana yurrkunyu ngaju-nyangu-patu yungulu muurlparlu pirnki warrawarra-kanyi.” \v 66 Junga-juku, ngularra wiriwiri Juwu-patulu yanu, manulu-jana yurrkunyu-patu, manulu yanu pirnki yinya-kurra. Wayirninjarlalu tarnnga kuurl-warurnu ruupu wita-kurlurlu pirli yinya wiri-jarlu-kurra yungurla pirnkiki wapirrimi, kalakalu yapangku marda pirli ngulaju ngurl-kanyi. Yurrkunyu ngularralpalu nyinaja ngulangka-juku, yinyalpalu warrawarra-kangu. \c 28 \s1 Kaaturlu pina-wankaru-maninjarla yakarra-manu Jijajiji palinja-warnu \r Mark 16.1-8, Luke 24.1-12, John 20.1-10 \p \v 1 Mungalyurru-kari Palyangka, kujalpa wanta kankarlu-jarrinjarni yanu, Miiri Makardala-wardingki manu Miiri jinta-kari-pala yanu nyanjaku pirnkiki ngulangka kujalu palka Jijaji palinja-warnulku yirrarnu. \v 2 Walyaju ngulangka-juku rdirri-yungu yurnkuyurnku-jarrinjakuju nurna-nyayirni kuja Kaaturlu nyanungu-nyangu marramarra yilyajarni nguru-nyayirni-wangu-ngurlu. Ngula-jangkaju, yaninjarla ruu-kangu yarturlu wiri pirnki-kijaku, ngulangkalkulpa pirri-maninjarla nyinaja kankarlarni yarturlurla. \v 3 Marramarra, ngulajulpa miril-manu wirnpa-piya, manu nyanungurlu jurnarrpa kujalpa palkangka mardarnu, ngulaju kardirri-nyayirni karlji-piya. \v 4 Yurrkunyurlu ngularrarlu ngulalpalu pirnki warrawarra-kangu, kujalu nyanungurlu marramarra nyangu yaninjarni-kirra, ngulajulu rdirri-yungu rititi-karrinjaku, manulu ngarrurdaju wantija walya-kurra kula-ngantalu tarnnga palija. \p \v 5 Ngula-palangu wangkajalku mardukuja-jarrakuju marramarraju, “Lani-wangu-pala karriya! Jijajiki kanpalarla warrirni yangkaku kujalu watiya warntawarntarla rdirriny-pantirninjarla waraly-yirrarnu. \v 6 Lawarla nyampuju. Kaaturlu pina-wankaru-maninjarla yakarra-manu kuja-juku yangka kuja-jana Jijajiji kamparru-wiyi wangkaja palinjakungarnti! Nyangkalu nyampu, nyampurlanyalpa ngunaja palkaju. \v 7 Pina-yantalu nyampu-ngurluju, yaninjarla yimi-ngarrikalu-jana yangkaku kurdungurlu-patuku. Kujanyalu-jana wangkaya, ‘Kaaturlu Jijaji yakarra-maninjarla kulpari wankaru-manu palinja-warnu. Nyanungu kapu-nyarra kamparru yani yangka-kurra Kaliliyi-kirra nganta, ngulangkanya kapunkulu parlu-pinyi.’ Ngula-juku, lawa-jarrijalkurnangkupala wangkanjakuju.” \p \v 8 Junga-juku, yangka-jarrarlu karnta-jarrarlu-pala pirnkiji parnkanjarla yampinja-yanu. Lani-jarrija-nyayirnilpa-pala, manulpa-pala wardinyi-jiki-jala yaninja-yanu. Parnkaja-pala-jana ngatingki-maninjaku kurdungurlu-patuku. \v 9 Nyampunya-palangu Jijajiji wapirdirni yananyarni nyanungu-jarrakuju! Nyanungu-palangu nganjirni yanurnu, manu-palangu wangkaja, “Ngurrju mayinpala?” Kula-pala karnta yalumpu-jarraju nyarrparlangu wangkaja, lawa. Ngari-palarla kutu-jarrinjarla mirdijirrpijirrpi ngayirni nyanungurla parntarrinjunu, manu-pala wirliya-jarralku jirri-mardarnu. \v 10 Ngula-jangka, Jijaji-palangu wangkaja, “Kula-pala lani-jarriya! Yanta-pala-jana kurdungurlu-patuku ngaju-nyanguku ngajukupurdangka-patuku, manu-pala-jana wangkaya yungulu yani Kaliliyi-kirra. Yinyarla kapujulu nyanyi ngajuju.” \s1 Yurrkunyu-paturlulu-jana yimi-ngarrurnu maralypikingarduyu-patuku nyiyarningkijarra kujalu nyangu pirnkingka \p \v 11 Kujalpalu-jana karnta yalumpu-jarra yaninja-yanu yimi-kirli Jijaji-kirli kurdungurlu-patu-kurra, panu-kari yurrkunyu ngularra, ngula-paturlu ngulalpalu pirnki warrawarra-kangu, ngulajulu kirri-kirra Jurujulumu-kurra kulpari yukaja. Yaninjarla wangkajalu-jana wiriwiriki maralypikingarduyu-patuku ngula-kurlu marramarra-kurlu, manulu-jana yimi-ngarrurnu palka Jijaji-kirlangu lawalparla karrija pirnkiji. \v 12 Kujalu ngularrarlu wiriwirirli maralypikingarduyu-paturlu kuja purda-nyangu, ngulajulu turnu-jarrija purlkapurlka-kurlu yungulu nyarrpa-jarri. Junga-juku, yimili jinta-manu yungulu-jana tala panu-jarlu yinyi ngularraku yurrkunyu-patuku yungulu-jana wurulypa-mani wangkanja-kujaku. Yurrkunyurlu ngularrarlu nganta kapulu-jana marda yapa panu-jarluku warru yimi-ngarrikarla nganta ngula yimi Jijaji-kirli. \v 13 Kuja-kujakuju, nyanungu-patulu-jana wangkaja, “Mpa! Tala nyampulu manta. Kaji-nyarra nganarlangurlu payirni palkaku Jijaji-kirlanguku kuja karla karrimi pirnki lawa, wangkayalu-jana nyanungu-nyangu yangka kurdungurlu-patulu yanurnu mungangka nyurrurlakuju jarda-puru, manulu palka Jijaji-kirlangu purungku maninjarla kangu. \v 14 Kajilpa-nyarra Palitirli Wiringki kulungku ngarrikarla kuja ngantalpankulu jarda ngunaja, wajampa-jarrinja-wangulu nyinaya. Kapurnalurla yanirra yungu-nyarra kulu-wangurlu yampimi kuja-warnuju.” \v 15 Junga-juku, yurrkunyurlu ngularrarlulu tala ngulaju manu. Ngularrarlujulu-jana yapa panuku warru yimi-ngarrurnu palka Jijaji-kirlangu nyanungu-nyangurlu kurdungurlurlulu purungku maninjarla wuruly-yirrarnu. Manu kuja yimi jurrku-juku kalu-jana yapangku Juwu-paturluju jalangurlangurluju yimi-ngarrirni-jiki. \s1 Jijajirli-nyanu milki-yirrarnu kurdungurlu-patu-kurra Kaliliyirla \r Mark 16.14-18, Luke 24.36-49, John 20.19-23, Acts 1.6-8 \p \v 16 Ngula-jangkaju, ngularra kurdungurlulu 11-pala yatijarra yanu Kaliliyi-kirra, manulu jupu-karrija pirlingka yangkangka ngulangka kuja-jana Jijaji wangkaja kamparru-wiyi yaninjaku. \v 17 Kujalu nyanungu nyangu, ngulajulurla mirdijirrpijirrpi parntarrinjunu ngayirni nyanunguku. Kala manngu-nyangulu ngalya-karirli kurdungurlu-paturlu kula-nganta yapa jinta-kari-kila Jijaji-wangu. \v 18 Jijajiji-jana yanurnu kutulku nyanungu-patuku, manu-jana wangkaja, “Kaaturluju milarninjarla Warlalja-Wiri yirrarnu yartarnarri-kirli nyiyarningkijarra-wana nguru-nyayirni-wangurla kankarlarra manu walyangka nyampurla. \v 19 Yantalu yapa panu-kurra warrukirdikirdi walya nyampurla, manulu-jana ngurrju-manta kurdungurlu yungujulu nyina ngaju-nyangulku. Kajijili kurdungurlu-jarri, ngapangkalu-jana julyurl-yirraka yirdi-nyayirni-wangurla Wapirrarla manu Ngalapi-nyanurla manu Pirlirrparla. \v 20 Kajili kurdungurlulku ngaju-nyangulku nyinami, pinarri-mantalu-jana nyiyarningkijarra kujarna-nyarra pinarri-manu, ngula-jangkarlu yungulu purda-nyanjarla jurrungkulku mardarni. Manngu-nyangkalu nyampu: Kapurna-nyarra tarnnga jirrnganja nyina! Kaji nguru nyampu lawa-jarrimi, kapurna-nyarra tarnnga-juku jirrnganja nyinami!” \fig |src="Icon Mark 1 W [Converted].tif" size="span" ref="28.20" \fig*