\id LUK - Warlpiri Short Bible -Australia 2000 [wbp] (DBL 2015) \h Luke \toc1 Yimi Jijaji-kirli Luuku-kurlangu \toc2 Luk \mt1 Luke \mt3 Yimi Jijaji-kirli Luuku-kurlangu \imt1 Yimi Ngurrju Jijaji-kirli kuja Luukurlu yirrarnu \is1 Nyiya-kurlu yimi nyampu? \ip Nyampuju puku yimi-kirli Jijaji-kirli yirdingkiji kuja Luukurlu yirrarnu nyurru-wiyi. Manulu marnkurrpa-karirli wati-patu-karirli yimi yarda yirrarnu Jijaji-kirli-yijala. Ngulajulu yirdiji nyampunya Matiyu, Maarrku, manu Jaanu. Ngula-paturlunyalu yarda yirrarnu yimi. Nyampu-patuju murntu-pala puku, ngulaju karlipa yangka yirdi-mani Yimi Ngurrju Jijaji-kirli. \ip Luukujulpa warrki-jarrija nyangunyangu. Ngulaju kulalpa Jijaji-kirlangu kurdungurlu nyinaja, manu Juwu-wangulpa nyinaja nyanunguju. Ngarilpalurla yimi-ngarrurnu Jijajiji yapa-karirli, ngula-jangkanya Kirijini-jarrijalku. Ngakalku jirrnganja warru wapajalparla mijinirikiji yirdikiji Puurluku. Ngula-jangkarlanya, Luukurluju nyampuju Yimi Ngurrju yirrarnu yungulu Juwu-wangu-paturlu yapa-karirli milya-pinyi Jijaji wajawaja-maninja-wangurlu. Ngakalku yarda yirrarnu jinta-karilki yimi wiri-jarlu Payipulurlaju kuja karlipa yirdi-mani ‘Acts’. \c 1 \s1 Luukurlu yimi nyampuju yirrarnurla wati wiriki yirdikiji Tiyapiluku \p \v 1 Yapa panungkulpalu yimi puta yirrarnu Jijaji-kirli, manulu puta yirrarnu nganimpa-kurlu puranjakungarduyu-kurlu kuja karnalu Jijaji purami jalangurlu. \v 2 Yimi nyanungurra-nyangu ngulaju jurrku-juku yimi kurdungurlu-patu-kurlangu yangka kujalu Jijaji nyangu kujalpa nyanunguju wankaru nyinaja nyampurla walyangka. Kuja pina-yanu nyanungukupalangu-kurra Wapirra-kurra Jijaji, ngula-jangkaju yanulu ngurra-kari ngurra-kari-kirralku, warru yimi-ngarrurnulpalu-jana yimi yapaku. \v 3 Ngaju-nyangu puntu Tiyapilu, nyanungurrarlujulu yimi-ngarrurnu ngajuku kamparru-wiyi. Manu ngajujurna pina-jarrija yirriyirri-nyayirni. Ngaju karna ngampurrpa nyina yungurnangku nyampu yimi Jijaji-kirli yirrarni nyuntuku. \v 4 Nyuntu kanpa milya-pinyi wita yali-kirli yimi-kirli, manu kanpa marda purda-nyanyi jungarni marda, jungarni-wangu marda. Ngulanya karnangku nyampuju yimi pantirni nyuntuku jalangurlu yungunpa nyuntulurlu milya-pinyi kuja-ka nyampu yimiji Jijaji-kirli jungarni-nyayirni nguna. \s1 Marramarrarla wangkaja Jikarayaku kapurla nyanungu-parntarlu Lijipitirli mardarni kurdu wirriya \p \v 5 Nyurru-wiyi, wati yirdi Yarurdulpa wiri nyinaja yapakuju ngurrararla Jurdiyarla. Ngurrangka yinyarla nyinajalpa wati yirdi Jikaraya ngulaju turnu-warnu-ngurluju wati-ngirliji Yapija-ngurlu. Nyanungujulpa nyinaja maralypikingarduyu Kaatuku. Nyanungu-parntaju yirdiji Lijipiti, ngulaju turnu-warnu-ngurluju wati-ngirliji Yarunu-ngurlu. \v 6 Jikaraya manu Lijipiti, jirrama-jukulpa-palarla nyinaja jungarni Warlalja-Wiri Kaatu-kurlangu. Nyanungu-jarrarlulpa-pala jungarnirli puraja kuruwarri Mujuju-kurlangu, manulpa-pala purda-nyangu kuja-palangu wangkaja. \v 7 Ngulajulpa-pala purlka manu muturna nyinaja, manu kurdu-wangulpa-pala nyinaja. Nyiya-jangka mayilpa Lijipitiji kurdu-wangu-juku nyinaja? \p \v 8 Ngaka-karilki, kirringka yirdingkaju Jurujulumurla, Jikarayajulpa warrki-jarrija Yuwarli Maralypirla Juwu-kurlangurla panu-kari-kirli maralypikingarduyu-patu-kurlu yinya-patu-kurluju Yapija-kurlangu-patu-kurlu. \fig |src="HK00260B.TIF" size="col" ref="1.8" \fig* \v 9 Maralypikingarduyu-paturluju kalalu milarnu wati jinta yaninjaku Yuwarli Maralypi-kirraku yungurla purrami watiya parntirrparntirrpa ngurrju Warlalja-Wiriki. Parra jintangka, milarnulu Jikaraya. Yukaja kaninjarni Yuwarli Maralypirla yungurla yali watiya parntirrparntirrpa purrami. \v 10 Panu-kari yapajulpalu karrija yarlungka, manulpalurla wangkaja Kaatuku. \v 11 Kujalpa Jikaraya kaninjarni karrija, kaaku-nyayirni palka-jarrijarla nyanunguku marramarra Warlalja-Wiri-kirlangu. Ngulajulpa karrija jungarni-wana pirli wiri-jarlu kujalpa warlu jankaja. \v 12 Kuja Jikarayarlu nyangu karrinja-kurra, ngarrurda-jarrijarla manu lani-jarrija-nyayirnirla. \v 13 Marramarrajurla wangkaja nyanunguku, “Jikaraya, lani-wangu karriya! Nyuntulurlulpanpa Kaatuju japurnu kurdu wirriyaku, manu nyanungurlujungku purda-nyangu. Ngaka kapu nyuntu-parntarlu Lijipitirli kurdu wirriya mardarni nyuntu-nyangu, ngulakuju kapunparla yirdiji Jaanu yirrarni. \v 14 Kaji yinya wirriya palka-jarrimi, kapungku nyuntuju wardinyi-mani-nyayirni, manu kapulurla yapa panuju marlaja wardinyi-jarrimi nyanunguku. \v 15 Kaji wiri-jarrimi, kapu nyanunguju warrkini wiri-nyayirni nyinami Warlalja-Wiri Kaatuku. Kula pama ngarni, lawa. Palka-jarrinja-wangurla-wiyi, Pirlirrpa Kaatu-kurlangu kapu wiri-jarri kanunjumanyumpa. \v 16-17 Yuwayi, Warlalja-Wiri Kaaturlu kapurla yinyi yangka-juku jurrku-juku Pirlirrpa manu yartarnarri kujarla yungu jarukungarduyuku Layijaku nyurru-wiyi. Pirlirrpa yali-kirli ngulaju kapu yilyami yapa-kurra Yijirali-pinki-kirra. Panungku kapulu wangkanja-kurra purda-nyanyi. Ngula-jangkaju kapulurla nyanungurralku pina-yani Warlalja-Wiri Kaatuku. Ngula-jangkaju, ngati-nyanu manu kirda-nyanu kapulu-jana ngurrju nyinami kurdukurduku, manu yangka panu-kari kujalpalurla purda-nyanja-wangu jurnta nyinaja Kaatuku, ngakaju kapulu-jana yapaju purda-nyanyi linpangku yangka kuja kalurla jungarni nyina Kaatuku. Yuwayi, kujanya kapu-jana kaja-purajirli Jaanurlu jungarnijungarni-mani yapaju kamparrurlu Warlalja-Wiriki kaji yanirni walya-kurra.” Kujanyarla wangkaja marramarraju Jikarayakuju. \p \v 18 Ngula-jangkaju, Jikarayarlu japurnu, “Yimi nyuntu-nyanguju, junganya? Ngaju-parntaju muturnalku, manu ngajujurna purlkalku! Nyarrparlu kapurlujarra kurdu wirriya mardarni?” \p \v 19 Marramarrarlu yalu-manu, “Yirdi ngajuju Kapirili. Ngaju karna Kaatu-wana karrimi nguru-nyayirni-wangurla. Nyanungurluju yilyajarni ngajuju nyampu-kurra yungurnangku Yimi Ngurrju yimi-ngarrirni. Kala nyuntuju kanpaju kapuru nyina-juku. \v 20 Jalangu-ngurlu, ngulaju kulanpa yimi jintarlangu wangkami. Kapunpa wurdungu nyina tarnnga-juku. Ngaka kaji kaja-puraji palka-jarrimi, ngula-jangkaju kapungku Kaaturlu wangkanjaku ngurrju-mani.” \p \v 21 Kujalparla wangkaja-juku Jikarayaku Maralypirla, yapajulpalu yarlungka-juku karrija. Pardarnulpalurla yungu wilypi-pardimi. Puta purda-nyangulpalu nyarrpa-jarrijalpa kaninjarni tarnnga-juku. \v 22 Kuja wilypi-pardijarni kaninjarni-jangka Maralypi-jangka yarlu-kurra, ngula-jangkaju kula-jana wangkaja marramarra-kurluju kuja nyangu. Manu-jana puta wangkaja rdakardaka. Ngula-jangkarlunyalu milya-pungu kuja nyangu nyiya mayi ngurrju kaninjarni Maralypirla. \v 23 Ngula-jangkaju, Jikarayalkulpa wiyiki jintaku nyinaja yalirla Maralypirla. Kuja warrki lawa-manu, ngula-jangkaju ngurra-kurralku yanu. \p \v 24 Ngaka-karilki, nyanungu-parnta Lijipiti, ngulaju juni-parntalkulpa nyinaja. Kirntangi rdaka-palaku nyinajalpa kaninjarni yuwarlirla yapa nyanja-kujaku. \v 25 Wangkaja-nyanu, “Kurdu-wangu kujalparna nyinaja, ngulaju kalajulu yapangkuju manyu-pungu, manu kalajulu kurntaku ngurrju-manu. Jalanguju, Warlalja-Wiringkiji yungu ngajukuju kurdu. Yarlu-kurralku karna yani. Kajijili yapangku nyanyi ngajulu, kapujulu wardinyi nyina!” \s1 Marramarra Kapirili yaninjarla wangkajarla Miiriki kapu kurdu wirriya mardarni \p \v 26 Yangka kujarla marramarra wangkaja Jikarayaku, ngula-jangka kirntangi-patu-jangka jika-pala-jangka, Kaaturlu yilyaja marramarra Kapirili kirri-kirra Najariti-kirra ngulaju ngurrara-kurra Kaliliyi-kirra. \v 27 Yilyaja yungurla kaminaku wangkami Miiriki. Kula wati-kirli-wiyi ngunaja, ngulajulparla watiki yirdiki Jajupuku nyinaja jangku-pinja-warnulku. Jajupujulpa nyinaja turnu-warnu-ngurluju Tapiti-ngirli. \v 28 Kujarla yangka marramarra yanurnu Miiriki, ngulajurla wangkajalku nyanungukuju, “Yuwa, Miiri! Warlalja-Wiriji kangku jirrnganja nyina nyuntuku, manu kangku wardinyi nyina!” \v 29 Miirirlijilpa puta purda-nyangu. Kulalpa purda-nyangu nyiyaku mayi kujarla marramarra wangkaja yimi nyanunguku. \p \v 30 Ngula-jangkaju, marramarrarla wangkaja nyanunguku, “Miiri, Kaatuju kangku wardinyilki nyinami nyuntukuju, lani-wangu nyinaya! \v 31 Ngakaju kapunpa juni-parnta-jarrimi, manu kapunpa karrmulypa-jarrimi kurdu wirriya-kurlu. Kapunpa yirdi yirrarni Jijaji. \v 32 Kaji wiri-jarrimi, kapu wati wiri-nyayirni nyina. Kaatu kuja-ka kankarlarra nyina, ngulangkuju kapu Kaja-nyanu-pajirni. Kaaturlu milarnu nyanunguju yungu nyina wiri-nyayirni Tapiti-piya Tapiti-kirlangu-jangka warlalja turnu-warnu-jangka kujalpa-jana nyurru-wiyi nyinaja wiri-jarlu yapaku Yijirali-pinkiki. \v 33 Yuwayi, nyuntu-nyangu kaja-puraji kapu-jana wiri nyinami Yijirali-pinkiki tarnnga-nyayirni! Kapu-jana wiri-jiki nyina Kaatu-kurlangurlanguku yapaku tarnnga-nyayirni!” \p \v 34 Ngula-jangkaju, Miirirliji japurnu marramarraju, “Ngajuju, kularna wati-kirli-wiyi ngunaja. Kala nyarrpalkurna juni-parnta-jarrimi?” \p \v 35 Ngula-jangkaju, marramarralkurla wangkaja, “Kapungku Pirlirrpa Kaatu-kurlangu kurru-yukami kaninjarni nyuntukuju. Kaatu-kurlangu yartarnarri kankarlarra-jangka kapungku kurru-yukami mangkurdu-piya kuja karla wapirrimi yalkiriki, kuja-piya. Kaji yali kurdu wirriya palka-jarrimi, kapu Kaatu-kurlangu nyina, manu kapulu yapangku yirdi-mani Kaatu-kurlangu Kaja-nyanu. \v 36 Milya-pinyi kanpa muturna pimirdi nyuntu-nyangu yirdi Lijipiti, yangka kuja kalalu yapangkuju manyu-pungu kurdukupalangu-wangu? Juni-parntalku-ka nyinami. Kirntangi marnkurrpa-jangka kapu karrmulypa-jarrimi kurdu wirriya-kurlu. \v 37 Yuwayi, kujaju junga! Kaatuju-ka pina nyina nyiyarningkijarraku ngurrju-maninjaku. Nyanungurluju Kaaturluju kajana kurdukurduju yinyi muturnarlanguku!” \p \v 38 Ngula-jangkaju, Miirijirla wangkaja marramarraku, “Kujaju junga kujanpaju ngajuku wangkaja. Ngaju yungurnarla nyina warrkini Warlalja-Wiriki. Kapurnarla pardarni yunguju kurdu yinyi.” Ngula-jangkaju, marramarrarluju yampinja-yanu Miiriji. \s1 Miirirla jijanu yanu Lijipitiki \p \v 39 Ngaka-karilki, Miirirli yampinja-yanu nyanungu-nyangu ngurra, manurla jijanu yanu Lijipitiki. Yaruju-nyayirnilpa yanu ngurra wita-kurra pirlingka ngurungka Jurdiyarla. \v 40 Yanurnu Jikaraya-kurlangu-kurra ngurra-kurra, manu yaninjarla yukaja ngamirlji-maninjakungarnti Lijipitikingarnti. \v 41-44 Miirirla wapirdi wangkanjarla purlaja Lijipitiki. Kuja Lijipitirli purda-nyangu Miiri wangkanja-kurra, Lijipitirli-nyanu purda-nyangu kurdu yurirrinja-kurra miyalurla. Ngula-jangkaju, Pirlirrpa Kaatu-kurlangu wiri-jarrijarla kanunjumanyumpa Lijipitikiji, manu kilji-nyayirnirla wangkaja Miiriki, “Ngajujurna muturna-mipa. Nyiyakunpaju yanurnu nyanjaku? Kujanpaju wapirdi wangkaja ngajuku, kurdu kaninjarni ngajulurlaju ngulaju wardinyi-jarrija-nyayirni manu jurl-pungu kaninjarni ngaju-nyangurla! Kujarlaju ngaju karnangku milya-pinyi nyuntujunpa Warlalja-Wirikipalangu. Nyuntujunpa karnta-kari-piya-wangu. Kaatuku kanparla marlaja nyina wardinyi-nyayirni tarnnga-juku. Kajinpa karrmulypa-jarrimi yali-kirli wirriya-kurlu, ngulaju kapurla marlaja nyina wardinyi-nyayirni-yijala. \v 45 Yuwayi, yangkaju yimi kujangku Warlalja-Wiri-kirlangu marramarra wangkaja nyuntuku, yimi nyampuju-ka junga wangka. Kujanparla wala nyinaja Kaatuku, kujarlanya kanparla marlaja nyina wardinyi-nyayirni jalanguju!” \s1 Miirijilparla yati-wangkaja Warlalja-Wirikiji yunparninja-karra \p \v 46-48 Ngula-jangkaju, Miirirli rdirri-yungu pulka-pinjakulku Warlalja-Wiriki: \q1 “Kaatulkuju kaju nyina ngajuku Ngarlkinpa. Ngajujurna kamina. Ngaju karnarla nyina manu warrki-jarrimi nyanunguku. Ngajulpaju purda-nyangu, manu karna ngajuju wardinyi nyina. Kujarlaju kapurnarla yati-wangkami. \q1 \v 49 Yinyi kaju kurdu wirriya nyanungu-nyangu Kaja-nyanu. Kujarlanya jalangu-ngurlu kapujulu yapa panungku milya-pinyi ngaju kuja kaju Kaaturlu pirrjirdi-maninjarla warrawarra-kanyi. \q1 Nyanunguju yirdiji tarruku. \v 50 Kaatuju kajana mari-jarrinjarla ngurrju nyina yapaku kuja kalu yirriyirrirli purda-nyanyi nyanungu. \q1 \v 51 Kala yapangku kuja kalu-nyanu pulka-pinyi wiringki nganta, Kaaturlu kapu-jana yartarnarri-kirlirli muku pirri-pinyi ngurujarraranypa. Kapu-jana tarnngangku-juku muku yilyami nyanungu-ngurlu. \q1 \v 52 Yapa yalirra kuja kalu wiri nyina nyampurla walyangka, kapu-jana purdangirli-kirra-mani, manu kapu-jana yapa kaji-wangulku yirrarni kamparruju wirilki nyanungu-nyangurla warrkingka. \q1 \v 53 Yapa kuja kalu yarnunjuku nyina mangarri-wangu, ngulakuju kapu-jana nyiyarningkijarra ngurrju yinyi ngarninjakuju. Kala yapangku kuja kalu nyiyarningkijarra mardarni, kula-jana yinyi, lawa. Kapu-jana yilyami marlajarra. \q1 \v 54-55 Nyurru-wiyi, Kaatuju-jana wangkaja ngalipakupalangukuju nyurnunyurnuku-wiyi, ngulaju kapu-jana jirrnganja nyina nyanungurraku manu nyanungurra-nyangu kurdukurduku. Yipuruyamu-kurla wangkaja kapu-jana yimiri nyinami nyanunguku manu nyanungu-nyangu kurdukurduku, manu kapu-jana warrawarra-kanyi. Yuwayi, kujaju junga. Kula-ngalpa wajawaja-manu ngalipa yapaju Yijirali-pinki, kala-ngalpa mari-jarrinjarla mampungku-mardarnu.” \m Kujanyalparla Miiriji yati-wangkaja Kaatuku pulka-pinja-karra. \v 56 Ngula-jangkaju, Miirijilpa nyinaja nyanungukupalangu-kurlu pimirdi-nyanu-kurlu muturna-kurlu Lijipiti-kirli ngulaju kirntangi marnkurrpaku nyanungu-nyangurla yuwarlirla. Ngula-jangkaju, Miiriji pina-yanu ngurra-kurra Najariti-kirra. \s1 Nyampuju yimi Jaanu Papitaji-kirli kujalpa kurdu wita palkalku ngunaja \p \v 57 Kuja Miirirli yampinja-yanu Lijipiti manu pina-yanu nyanungu-nyangu-kurra ngurra-kurra, ngula-jangkaju Lijipitiji karrmulypa-jarrija kurdu wirriya-kurlu. \v 58 Yapa kujalpalu nyanungu-nyangurla ngurrangka nyinaja ngulangka-juku, manu nyanungu-nyangurlu wungu-warnurlu kujalu purda-nyangu kujarla Warlalja-Wiringki Kaaturlu mari-jarrinjarla yungu nyanunguku wirriya kurdu, ngulakuju wardinyi-jarrijalurla. \p \v 59 Kuja kurdu wita palka-jarrija, ngaka-karilki wiyiki jinta-jangka, yapa panu-jarlu yanurnulurla Lijipiti-kirlangu-kurraju ngurra-kurraju yungulu ngarrka-kijirni kurduju Mujuju-kurlangurla kuruwarrirla. Ngarralu yirdiji yirrakarla Jikaraya nyanungukupalangu-piya. \v 60 Kuja-kujakuju-jana warla-pajurnu Lijipitirli, manu-jana wangkaja, “Murnma, kulalurla yirraka Jikaraya. Yirdi-mantalu Jaanu.” \p \v 61 Wangkajalurla, “Nyiyakurnalu yirdi-mani Jaanu? Kula-ka ngana nyuntu-nyangurlaju warlaljarlaju kuja yirdi nyina.” \v 62 Ngula-jangkaju, rdakardakalurla wangkaja Jikarayaku kurdu wirriyakupalanguku, manulu japurnu nyanunguju, “Nyiya kapunparla yirdi yirrarni nyampuju wirriyakuju?” \p \v 63 Ngula-jangkaju, Jikaraya-jana rdakardaka wangkaja, japurnu-jana pipaku yungu pantirni. Ngula-jangkaju, yirdilki panturnu ‘Yirdi nyanungu-nyanguju Jaanu.’ Kujalu kuja-kurra nyangu yapangkuju, putalu purda-nyangu, paa-karrijalpalu. \v 64 Yungka yirrarnu yirdi nyampu Jikarayarlu, ngula-jangkaju Kaaturlu ngurrju-manu wangkanjakulku, manu yati-wangkajalparla Kaatuku. \v 65 Yapa kujalpalu palka karrija, lani-jarrijalu kujalpalu purda-nyangu Jikaraya. Yimi-ngarrurnunjunulu-jana yimi yapaku kujalpalu nyinaja warrukirdikirdi pirli-paturla ngurungka Jurdiyarla. \v 66 Kujalu yalirrarlu yapangku purda-nyangu jaru yali-kirli kurdu wirriya-kurlu yirdi Jaanu-kurlu, milya-pungulpalu Warlalja-Wiri-kirlangu-kurlu yartarnarri-kirli. Ngulakujulpalu-nyanu jarnkujarnku japurnu, “Kaji nyampu kurdu wirriya wiri-jarrimi, nyarrpa-jarrimi kapu?” \s1 Jikarayarla marlaja wangkaja Kaatukuju \p \v 67 Yangka, kujarla Jikarayarlu yirdiji yirrarnu ngalapi-nyanuku, ngulakujurla Pirlirrpa Kaatu-kurlangu wiri-jarrija kanunjumanyumpa Jikarayakuju. Ngula-jangkarlunyalparla marlaja wangkaja kuja-piya: \q1 \v 68 “Ngalipa yapaju Yijirali-pinki, pulka-pinyirliparla Warlalja-Wiriki Kaatuku. Yanirni-ka yungu ngaliparla nyina manu yungu-ngalpa muurl-mardarni majumaju-kujaku. \q1 \v 69 Yilyamirni kangalpa Ngarlkinpa Wiri wati Tapiti-piya yangka kujalpa nyinaja wiri nyurru-wiyi ngalipa-nyangu warlalja. \q1 \v 70-72 Nyurru-wiyi, nyanungu-nyangu jarukungarduyu-patulurla marlaja wangkaja kapu-ngalpa muurl-mardarni yapa-kujaku kuja kalu-ngalpa nyurunyuru-jarrimi manu kulukukuluku-mani ngalipaju. Kaatu-jana mari-jarrinjarla wangkaja ngalipakupalangu nyurnunyurnuku tarnngangku warrawarra-kanjaku. Wangkaja-jana kapu-ngalpa kapu-ngalpa wajawaja-maninja-wangurlu manu yampinja-wangurlu mardarni. \q1 \v 73-75 Yuwayi, Warlalja-Wiri Kaaturla wangkaja Yipuruyamuku kapu-ngalpa wankaru-mani yapaju yapa-kari-kijaku kuja kalu-ngalpa nyurunyuru-jarrimi manu kulukukuluku-mani. Kapu-ngalpa wankaru mardarni yungurlipa nyanungu-mipa purami lani-wangurlu manu yungurliparla jungarni nyina manu yungurlipa nyanungu-nyangu nyinami tarnnga-juku. Yuwayi, jalangu Kaatu-kurlangu yimiji, junga-ka wangka. Kujarlanyarliparla yati-wangka Kaatuku.” \m Kujanyalparla Jikarayaju marlaja wangkaja Kaatukuju. \p \v 76-77 Ngula-jangkaju, Jikarayarlu rdirri-yungu wangkanjaku ngalapi-nyanuku kurdu wirriyaku Jaanuku kuja-piya: \q1 “Nyuntujunpa ngaju-nyangu kaja-nyanu. Kajinpa nyuntu wiri-jarrimi, yapangku kapungkulu milya-pinya nyuntuju Kaatu-kurlangu jarukungarduyu kuja-ka kankarlarra nyina. Nyuntu kapunpa-jana yimi-ngarrirninjini yapaku yungulu-nyanu jungarnijungarni-mani Warlalja-Wiriki kaji yanirni nyurru-wiyi-wangu. Nyuntu kapunpa-jana yimi-ngarrirninjini yapaku kajili majungka-jarrimi, Kaatuju kapu-jana yawuru-jarrimi nyanungurraku, manu kapu-jana muurl-mardarni majumaju-kujaku. Ngula-jangkarlunya kapungkulu nyuntuju yirdi-mani Kaatu-kurlangu jarukungarduyu. \q1 \v 78-79 Kaatuju marinjinji manu yimiri yapakuju. Ngalipa yapaju kuja karlipa nyinami nyampurla walyangka, kapurlipa panu-juku palimi. Kula ngurrju-ngalpa jalanguju ngalipakuju, lawa kula-nganta karlipa mungangka nyinami. Kala kaji Kaatu-kurlangu yanirni, kapu-ngalpa ngurrjulku nyina ngalipakuju Jarra-nyayirni-wangu-piya, kula-nganta wanta yangka kuja-ka pardimirni mungalyurru. Kapu-nyanu milki-yirrarni ngalipa-kurra yungurlipa jungarni nyina. Nyanungurlanya kapurlipa wankaru-jarrimi-nyayirni manu rarralypa nyina.” \m Kuja-kurlunyalparla Jikarayarluju wangkaja kaja-nyanuju. \p \v 80 Junga-juku, yaliji wirriya Jaanuju wiri-jarrija pirrjirdi-nyayirni, manu Kaatu-kurlangu Pirlirrparlurla yungu nyanunguku yartarnarri. Kala nyinaja jinta manangkarrarla. Ngakalku yanu, ngulajulpa-jana yapaku wangkaja Warlalja-Wiri-kirli Kaatu-kurlu. \c 2 \s1 Yimi nyampuju kuja Jijaji palka-jarrija \r Matthew 1.18-25 \p \v 1 Yangka kuja Jaanu Papitaji palka-jarrija, Ruumu-wardingki wati yirdilpa nyinaja Yakaja Wiri-nyayirni yapa-patuku nguru-kari nguru-kariki. Wangkaja-jana warrkini-patuku yungulu yani nguru-kari nguru-kari-kirra yungulu-jana yirdi pipangka pantirni yapa-patu kujalpalu yinyarla ngurungka nyinaja. \v 2 Ngula-wangurla-wiyi, kula-jana nganangku-puka kujarlu yilyaja warrkini-patu yirdiki maninjaku. Ngula-puruju, wati-kari Kiriniyulpa wiri nyinaja yapaku witangka ngurungka Jiriyarla. \p \v 3 Yirdi yirrarninjakungarnti pipangkakungarnti, yapa panujukulu pina-yanu ngurrara-kurra warlalja-kurra, ngurrangka kujalu palka-jarrija. \v 4 Yinya-puru, Jajupujulpa nyinaja ngurrangka Najaritirla ngurungka Kaliliyirla. Ngula-jangka, yampinja-yanu Najariti manu yanu Pijilimi-kirra yungu-nyanu yirdi yirrarni pipangka. Kirri Pijilimi, ngulajulpa karrija ngurungka Jurdiyarla. Ngulaju Pijilimi jurrku-juku ngurraju kuja Kingi Tapiti palka-jarrija nyurru-wiyi. Manu Jajupujulpa nyinaja Tapiti-kirlangurla warlaljarla turnu-warnurla. \p \v 5 Miiri nyanungu-wana yanu. Ngulajulparla nyurru-warnu-jala jangku-pinja-warnulku nyinaja Jajupukuju. Kala juni-parntalpa nyinaja kurdu-kurlu. \v 6-7 Kuja-pala yukajarra Pijilimi-kirra, kula-pala ngurraju parlu-pungu yungu-pala nyinayarla. Ngula-jangkaju, ngunaja-pala witangka yuwarlirla kuja kalalu-jana puluku mardarnu. Ngulangkaju, Miiriji karrmulypa-jarrija kurdu wirriya-kurlu nyanungu-nyangu kaja-nyanu kamparru-warnu. Wawardarla yirrarnu manu ngami wiringka yirrarnu. Ngami yinyarla kalalu marna yirrarnu pulukuku ngarninjaku. \s1 Marramarrarlu-jana yimi-ngarrurnu jiyipikingarduyu-patuku kuja Jijaji palka-jarrija \p \v 8 Kutu-juku Pijilimirla, jiyipikingarduyu-patujulpalu nyinaja. Nyanungu-paturlulpalu-jana mampungku-mardarnu jiyipi-patu mungangka. Nyampuju nyanungurra-nyangu warrki. \v 9 Yaruju-nyayirni marramarra Warlalja-Wiri-kirlangu palka-jarrija, manu karrijalpa kamparru nyanungurrarla. Yangka marramarrajulpa miril-karrija-nyayirni yartarnarri-kirli Warlalja-Wiri-kirlanguju, manu jiyipikingarduyu-patujulpalu lani-jarrija. \v 10 Kala marramarraju-jana wangkaja nyanungurraku, “Lani-wangulu nyinaya! Ngajujurna yanurnu jaru ngurrju-kurlu, ngulangkuju kapu-jana panu-juku wardinyi-mani-nyayirni. \v 11 Yinyarla Pijilimirla, ngurrangka kuja nyurru-wiyi Kingi Tapiti palka-jarrija, ngulangkaju jalangu kurdu wirriya palka-jarrija. Nyanunguju yirdi Mijaya, ngulaju Warlalja-Wiri nyurrurlaku kuja Kaaturlu milarninjarla yilyajarni nyampu-kurra. Nyanunguju Ngarlkinpa, ngulangkuju kapu-nyarra muurl-mardarni majumaju-kujaku. \v 12 Ngaju karna-nyarra wangkami yungunkulu parlu-pinyi palkalku kurduju. Kajinkili yani Pijilimi-kirra, kapunkulurla warru nyanyi, manu kapunkulu parlu-pinyi yuwarli witangka kuja kalu-jana puluku mardarni. Kapu ngunami ngamingka wiringka wawarda-kurlurla.” \v 13 Yangka kuja-jana marramarra wangkaja, ngula-jangkajulu marramarra panu-nyayirni palka-jarrija kankarlu nyanungurrarla. Yati-wangkajalpalurla Kaatuku kuja: \q1 \v 14 “Nyurrurla yapa-patu, yati-wangkayalurla Kaatuku kuja-ka nguru-nyayirni-wangurla nyina! Kaatuju kanyarra wardinyi nyinami nyurrurlaku. Ngula-jangkanya kankulurla marlaja nyina lani-wangu rarralypa!” \p \v 15 Ngula-jangkaju, yalirra marramarra-patu, pinalu yanu nguru-nyayirni-wangu-kurra. Ngula-jangkaju, jiyipikingarduyu-patulu-nyanu wangkaja, “Yanirlipa Pijilimi-kirra, manurliparla warru warrirni yungurlipa palka-mani kurdu kuja-ngalpa Kaatu-kurlangu marramarra wangkaja.” \v 16 Junga-juku, yaruju-nyayirnili yanu Pijilimi-kirra, manulpalurla warru nyangu yuwarliki witaku kujalpalu-jana puluku mardarnu. Ngulangkajulu kaninjarni yukaja, manu rdipijalu-jana Miiriki manu Jajupuku kurdu palka-kurlukulku. Ngunajalpa yalirla ngami wiringka. \p \v 17 Kujalu jiyipikingarduyurlu nyangu kurdu ngunanja-kurra, yimi-ngarrurnulu-jana ngati-nyanuku manu kirda-nyanuku kuja-jana marramarra wangkaja nyanungurraku. \v 18-20 Yimi kujalurla jiyipikingarduyu wangkaja Miiriki, ngula-jangkaju, jiyipikingarduyu-paturlulu ngurra yampinja-yanu, manulu pina-yanu nyanungurra-nyangu jiyipi-kirra. Kujalpalu yaninja-yanu, yunparninja-yanulpalu manu yati-wangkanja-yanulpalurla Kaatukuju. Yapa-karirlili-jana purda-nyangu yalirra jiyipikingarduyu-patu yunparninja-kurra manu yati-wangkanja-kurra, ngulakujulurla yimikiji marlaja paa-karrija-nyayirni. Jungarni-nyayirni nyampuju! Parlu-pungulu kurduju kuja-jana marramarra wangkaja nyanungurraku. Kala Miirirli, ngulangkujulpa-jana puta purda-nyangu tarnngangku-juku yimi yangka kujalu-jana kamparrurlu-wiyi yirri-puraja. \s1 Miirirli manu Jajupurlu-pala kangulku kurduju Yuwarli Maralypi-kirra, manu-palarla yirdi yirrarnu Jijaji \p \v 21 Kuja yinya kurdu palka-jarrija, ngaka-karilki wiyiki jinta-jangka, Miirirli manu Jajupurlu-pala kangu maralypikingarduyu-kurlangu-kurra yungu ngarrka-kijirni Mujuju-kurlangurla kuruwarrirla. Yirdi-palarla yirrarnu Jijaji, yirdi jurrku-juku kujarla marramarrarlu-wiyi yirrarnu kurdu witaku Miirikingarntirli wangkanjakungarntirli. \p \v 22-24 Kirntangi jinta-jangka, yanu-pala Jijaji-kirli Jurujulumu-kurra. Ngula-jangkaju, kurdu Jijaji-pala kangu Yuwarli Maralypi-kirra yungu-palarla yinyi Warlalja-Wiriki. Kujarlunya kalalu Juwu-paturluju puraja kuruwarriji Mujuju-kurlangu yangka kujarla Warlalja-Wiringki yungu. Kuruwarriji kala kujanya wangkaja: “Kaji kamparru-warnu kurdu wirriyaju palka-jarri, nyanungukupalangu-jarrarlulpa-palarla yungkarla Warlalja-Wiriki.”\x * \xo 2:22-24 \xt Nyangka Exodus 12.2, 12, 15 \x* Kuruwarriji kala kujarlangunya wangkaja: “Kaji kamparru-warnu kurdu wirriyaju palka-jarri, ngati-nyanuju kulalpa yukayarla Yuwarli Maralypi-kirra kirntangi jintaku. Ngulakungarntirliji, nyanungukupalangu-jarrarlulpa-palarla jurlpu-jarra kurlukuku-jarra kuyu warntarri-jarra purrayarla Warlalja-Wiriki yungu ngati-nyanuju pina-yukayarla Yuwarli Maralypi-kirraju.”\x * \xo 2:22-24 \xt Nyangka Leviticus 12.6-8 \x* Kujarlanya-palarla jurlpu-jarraju purraja Yuwarli Maralypirla Miirirli manu Jajupurlu. \p \v 25-26 Kuja-puruju Jurujulumurla, nyinajalpa wati purlka yirdiji Jimiyani. Ngurrju-nyayirnilpa nyinaja kujalpa Kaatu-kurlangu kuruwarri puraja yirriyirri-nyayirnirli. Kalarla pardarnu Kaatuku nyangurla mayi kaji milarninjarla yilyamirni Mijaya yungu-jana muurl-mardarni yapa Yijirali-pinki majumaju-kujaku. Pirlirrpa Kaatu-kurlangurlu yungurla Jimiyaniki yartarnarri manu wangkajarla kapu nyanyi Mijaya Warlalja-Wiri milpa warlalja-kurlurlu palinjakungarntirliji. \v 27 Kuja-pala Miiri manu Jajupu yanu Yuwarli Maralypi-kirra Jijaji-kirli, manu-pala kangu jurlpu wita-jarra, Pirlirrpa Kaatu-kurlangurla wangkaja Jimiyaniki yungu yani yali-kirra-yijala. \v 28 Kuja rdipija Yuwarli Maralypi-kirra, Jimiyanirli nyangu kurdu Jijaji. Manu nyanunguju, manu mardarnulpa wakungka, manurla pulka-pinjarla wangkaja Kaatuku. Nyampunyalparla wangkaja: \q1 \v 29 “Warlalja-Wiri, yimi kujanpaju wangkaja ngajuku kamparru-wiyi, ngulaju junga-juku jalanguju. Ngajujurna ngurrjulku, ngulaju rarralypalku yungurna palimilki. \q1 \v 30-31 Milpa warlalja-kurlurlurna kurdu wirriya nyangu, ngulangkuju kapu-jana wiri-jarrinjarla muurl-mardarni yapa walya nyampurla majumaju-kujaku. Kuja-yijala kapulu-jana nguru-kari nguru-kari-wardingkirli nyanjarla milya-pinyi ngurujarraranyparlarlu. \q1 \v 32 Jarra-nyayirni-wangu-kurlurlu kapu-jana yapa Juwu-wangu pinarri-mani yungulu jungarni nyina nyuntuku. Ngulangkuju kapulu-jana pulka-pinyi nyuntu-nyanguku ngurrara-jintaku Yijirali-pinkiki.” \m Kujanyalparla Jimiyaniji wangkaja Kaatukuju. \p \v 33 Jijajikipalangu-jarraju, ngarrurda-jarrijalpa-palarla kuja-pala purda-nyangu Jimiyani wangkanja-kurra. Putalpa-pala manngu-nyangu. \v 34-35 Ngula-jangkaju, Jimiyanirli-janarla payurnu Kaatu yungu-jana pirrjirdi-maninjarla warrawarra-kanyi. Ngularla wangkajalku Miiriki, “Kaaturlu milarnu nyumpala-nyangu kaja-puraji yungu-jana Yijirali-pinkiki wangka. Kapu-jana milya-pinyi kuja kalu nginyinginyirla manngu-nyanyi. Panu-kari kapulurla ngungkurr-nyina kaja-nyanuku, ngulaju kapu-jana Kaaturlu muurl-mardarni. Panu-kari kapulu nginji-wangkanjarla juwa-kijirni nyanungu. Yinya-patuju kapu-jana Kaaturlu riwarri-mani. Kala nyuntu Miiri, kapunparla kaja-purajikiji mirlirr-mani kajilirla ngaka nginji-wangka.” Kujanyarla Jimiyaniji wangkaja. \p \v 36 Yalirla ngurrangka Jurujulumurla, muturnalpa nyinaja yirdiji Yaana. Ngulakujurla rdipija 84-pala yulyurrpu Nyanungujulpa Kaatu-kurlangu jarukungarduyu nyinaja, kalarla marlaja wangkaja nyanunguku. Nyanunguju ngulaju Paniwaliki yurntalpa. Manu nyanungujulpa nyinaja Yaaja-kurlangurla warlalja turnu-warnurla yangka kujalpa Yaaja nyurru-wiyi nyinaja. Kujalpa kamina-wiyi nyinaja Yaanaju, ngulajulparla kalinja nyinaja wirlki-pala-mipaku yulyurrpukuju. Ngula-jangkaju, kali-puka-jarrijalku. \v 37 Ngula-jangkaju, nyinaja kali-pukalku pina-yupukarra-jarrinja-wangu-juku. Ngula-puruju parra-kari parra-kari kala yanu Yuwarli Maralypi-kirra yungurla wangkami Kaatuku. Kalarla warrarda wangkaja parrangka manu mungangka, manu kala mangarri ngarninja-wangu nyinaja yungurla wangkami Kaatuku. \p \v 38 Kujalparla yangka Jimiyani wangka-juku Miiriki, Yaanaju yukajarni Yuwarli Maralypi-kirra, manurla rdirri-yungu pulka-pinjaku Kaatuku. Yapa ngalya-karirlangulpalu Yuwarli Maralypirla nyinaja. Nyanungurraju kalalurla pardarnu Kaatuku yungu yilyamirni Mijaya yungu-jana muurl-mardarni yapa Jurujulumu-wardingki majumaju-kujaku. Kuja Yaanarlu nyangu yinyaju kurdu Jijaji, yimi-ngarrurnu-jana Jijaji-kirli. \p \v 39 Kuja-pala Miiri manu Jajupu lawa-jarrija purranjaku wita-jarra jurlpu-jarraku Kaatuku, ngula-jangkaju pina-yanulu ngurra-kurra Najariti-kirra ngurrararla Kaliliyirla. \v 40 Yinya wirriya Jijajijilpa wiri-jarrinja-yanulku. Nyanunguju pirrjirdi-jarrija manu pina-jarrijalku Kaatu-kurlu, manu Kaatujulparla wardinyi-jarrija nyanungukuju. \s1 Nyampuju jaruju, ngulaju wita wirriya-kurlu Jijaji-kirli kujalpa-jana Juwu-patuku pinangkalpa-patuku wangkaja Yuwarli Maralypirla \p \v 41-42 Yulyurrpu-kari yulyurrpu-kari, Jijajikipalangu-jarra kala-pala warrarda yanu Jurujulumu-kurra Juwu-patu-kurlangu-kurra purlapa wiri-kirra yirdi-kirraju Pajapa-kurra.\x * \xo 2:41-42 \xt Nyangka Exodus 12.11 \x* Yangka kuja Jijaji wita-wiyi palka-jarrija, ngula-jangka 12-pala-jangka yulyurrpu-jangka, nyanungukupalangu-jarrarlu-pala kangu Jurujulumu-kurra. \v 43 Kuja lawa-jarrija yali purlapa wiri, Jijajikipalangu-pala yarnkajarra pina ngurra-kurra Najariti-kirra. Kala Jijaji nyinajalpa purdangirli. Kala nyanungukupalangu-jarrarlu kulalpa-pala milya-pungu, lawa. \v 44 Kula-ngantalpa-palangu jirrnganja nyinaja nyanungu-nyangurla turnu-warnurla, kula-ngantalpa-jana jirrnganja yaninja-yanu panu-kariki warlaljaku. Yaninja-yanu-pala parra jintaku, manu-palarla lawa-nyanjarla rdirri-yungu warru nyanjaku nyanunguku. \v 45 Kala lawa. Kula-pala parlu-pungu. Manu pina-pala yanu Jurujulumu-kurra yungu-palarla nyanyi nyanunguku yalirla. \v 46 Yaninja-yanulpa-pala parra jingijingi, manu-pala rdipija Jurujulumurla, manu parra-karirlalku-pala parlu-pungu Jijaji. Nyinajalpa Yuwarli Maralypirla. Purda-nyangulpa-jana pinangkalpa-patu Juwu-wati, manu nyanungurluju japurnulpa-jana yimi-kari yimi-kari. \v 47 Japurnulu nyanunguju Kaatukuju, manulpa-jana jungarnirli yalu-maninja-yanu. Ngarrurda-jarrijalurla nyanungukuju, manu putalpalu manngu-nyangu jungarni wangkanja-kurra. \p \v 48 Kuja-pala Jijajikipalangu-jarrarlu nyangu nyanunguju yalirla, ngarrurda-jarrija-palarla kuja-pala yimi nyanungu-nyangu purda-nyangu. Ngati-nyanurla wangkaja nyanunguku, “Kaja, nyiya-jangka kulanpa yanurnu ngajarra-wana? Nyuntuku kirda-nyanu manu ngajulparlijarra wajampa nyinaja nyuntukuju, kula-nganta kapurlijarrangku wajawaja-mantarla.” \p \v 49 Jijaji-palangu wangkaja, “Nyarrpakulpanpajupala warru nyangu ngajuku? Kula-ngantalpanpajupala milya-pungkarla? Ngajukupalanguju wangkaja, ngula-jangkanyarnarla yanurnu nyampu-kurra Yuwarli Maralypi-kirra ngajukupalangu-kurlangu-kurra yungurna-jana jirrnganja nyina nyampu-patuku. Kulalparna nyarrparlu wurra-mantarla.” \v 50 Kuja Jijajirli yirdi-manu Yuwarli Maralypi ngulaju kirda-nyanu-kurlangu nganta, kujarlaju nyanungukupalangu-jarrarluju putalku-palarla purda-nyangu kuja-palangu nyanunguju wangkaja. \p \v 51 Ngula-jangkaju, Jijajirliji yampinja-yanu Yuwarli Maralypiji, manu pina-yanu Najariti-kirra nyanungukupalangu-jarra-wana. Nyiyarlangu kujalpa-palarla wangkaja Jijajiki, ngulajulpa-palangu linpangku purda-nyangu wilji-wangurlu. Kuja wiri-jarrinja-yanu Jijajiji, ngula-purujulpa tarnnga-nyayirnirli Miirirliji purda-nyangu kaja-nyanu-kurlu Jijaji-kirli yangka kujalpa kamparru-wiyi-jiki nyinaja yalirla Yuwarli Maralypirla, kujalpa-jana wangkaja Juwu-patuku pinangkalpa-patuku. \p \v 52 Ngula-jangkaju, Jijajiji wiri-jarrija, manu watilkilpa nyinaja. Nyanungujulpa pinarri-jarrija maya-kari maya-kari Kaatu-kurlu. Panu-jukulpalurla wardinyiji nyinaja nyanungukuju Jijajiki, manu Kaatulparla wardinyi-yijala nyinaja nyanungukuju. \c 3 \s1 Kujanyalpa-jana wangkaja Jaanu Papitaji yapa-patukuju \r Matthew 3.1-12, Mark 11.1-8, John 1.19-28 \p \v 1 Kuja Jaanu Papitaji rdirri-yungu pinarri-maninjaku yapaku, yinyajulpalu panu-kari wiriwiri nyinaja nguru-kari nguru-karirla. Wati jinta Ruumu-wardingki, ngulaju yirdiji Tayipuru, ngulajulpa-jana Wiri-nyayirni nyinaja yulyurrpu 15-palaku nguru-kari nguru-karirlaku ngulaju yapa Ruumu-wardingki. Wati jinta-kariji yirdi Pantiyu Paliti, ngulajulpa wiri nyinaja nguru Jurdiyaku. Wati-kari Yarurdujulpa wiri nyinaja nguru Kaliliyiki. Nyanunguku papardi-nyanu Pilipi, ngulajulpa wiri nyinaja nguru witaku Yapiliniki. \v 2 Wati-jarra Juwu-jarra Yanaja manu Kayupu, nyinajalpa-pala Maralypikingarduyu-jarra Ngardarri-kirlangu Wiri-jarra. Kujalpalu yalirra wati-patu wiri nyinaja, ngula-puruju Kaatujurla wangkaja yimi nyampuju watiki yirdiki Jaanuku. Nyanunguju Jikaraya-kurlangu kaja-nyanu, ngulaju kala manangkarrarla nyinaja. \v 3 Kuja Jaanurlu yimi yali purda-nyangu Kaatu-kurlangu, yanu karru-kurra Jurdunu-kurra. Ngula-wananyalpa-jana warru wangkaja yapa panukuju, wangkajalpa-jana kuja, “Pina-yaninjarlalu yalala-yirraka Kaatu nyurru-warnurla wilji panu-jangka, manulurla jungarnilki nyinaya. Kujarlanya kapu-nyarra Kaatuju yawuru-jarrimi kulu-wangu nyurrurlaku wilji-warnuku. Ngula-jangkaju, kapurna-nyarra julyurl-yirrarninjarla ngapangka papitaji-mani.” Kujanya kala-jana Jaanuju wangkaja yapa-patuku. \v 4 Nyampuju jurrku-juku jaruju Jaanu-kurlu kuja Yijayarlu jarukungarduyurlu pipangka panturnu nyurru-wiyi: \q1 “Purda-nyangkajulu! Yapa-ka warru purla manangkarrarla, ngulaju kuja-ka purlami, ‘Warlalja-Wiri ngalipaku kuja kangalpa nyina, ngulaju kapu yanirni. Ngulakuju yirdiyilirla jungarni-manta yungu yanirni rarralyparla! \q1 \v 5 Wirri-kari wirri-kari, ngulaju jutu-mantalu-jana walya-kurlurlu! Pirli-kari pirli-kari, ngulaju rdilyki-pinjarlalu-jana lalypa-manta! Yirdiyi maju kuja-ka kiwirlki-parnka kuja-purda kuja-purda, ngulaju jungarni-mantalu! Yirdiyi-kari yirdiyi-kari kuja kalu rdaku panu-kurlu karrimi, ngulaju karalypa-mantalu! \q1 \v 6 Jalangu-karrikarri kapulu yapa panungku nyanyi kaji Kaaturlu yilyamirni Ngarlkinpa nyampu-kurra yapaku muurl-mardarninjakungarnti. Jintawarlayirli kapulu nyanyi.’”\x * \xo 3:6 \xt Nyangka Isaiah 40.3-5 \x* \m Kujanya Yijayarluju panturnu Jaanu-kurlu. \p \v 7 Junga-juku, yapa panu-nyayirni yangka kujalpalurla yanurnu Jaanuku yungu-jana papitaji-mani, ngulakuju kala-jana wangkaja, “Nyurrurlajunkulu panu-juku ngulaju warna-piya maju-wati! Nyurrurlarluju kankulu rampal-manngu-nyanyi kuja kankulu nganta ngurrju nganta nyina yungurna-nyarra nganta papitaji-mani, lawa. Jalangu-karrikarri, Kaaturluju kapu-jana juwa-kijirninjarla yilyami yapa kuja kalu warntarla nyina. Kajinkili warntarla-juku nyina, kapu-nyarra nyurrurlarlangu yilyami tarnnga-juku. \v 8 Kajinkili ngampurrpa ngajuku nyina papitaji-maninjaku nyurrurlaku, ngulakungarntijili pina-yaninjarla yalala-yirraka Kaatu, manulurla jungarnilki nyinaya! Kulalpankulu-nyanu ngarrikarla Yipuruyamu-kurlangu kurdukurdu nganta nyurrurla. Yijardu-wangu kujaju. Ngaju yungurna-nyarra nyampu wangka: Kajinkili warntarla-juku nyina, ngulaju kapu-nyanu Kaaturlu ngurrju-mani kurdukurdu panu-nyayirni Yipuruyamu-kurlangu nyanunguku nyampurra-jangkaju yarturlu-jangkaju. Kujaju junga. Kajinkili maju-juku warrarda nyinami, kapu-nyarra yilyami nyurrurlaju tarnnga-juku. \v 9 Yuwayi, jalangunya, Kaatuju-ka jungarnijungarni-jarrimi yungu-jana yangka yilyami yapa nyanungu-ngurlu-juku tarnnga-juku, yangka kuja kalu majumaju-juku nyinami. Kula-ngantalurla jungarni nyinayarla nyanunguku, kala lawa. Yalirra yapaju ngulaju watiya-piya kuja-ka mangarri maju-kurlu karrimi. Watiya majumaju ngulaju kuja-piyaju kapulu yapangkuju pajirninjarla kijirni warlu-kurra. Kuja-kujakuju, nyinayalurla jungarni-jiki Kaatukuju!” Kujanya-jana wangkaja Jaanuju. \p \v 10 Ngula-jangkaju, yapangkulu japurnu, “Nyarrpa-jarrimirnalu yungurnalurla jungarni nyinami Kaatukuju?” \p \v 11 Yalu-manu-jana, “Nganangku-puka kuja-ka jaati-jarra mardarni, jinta-karirla yungka yapa jinta-kariki marlajarraku. Nganangku-puka kuja-ka mangarri mardarni, yungka-jana jamangku yapa panu-karikiji.” \p \v 12 Ngula-jangkaju, panu-kari tala puntarninjakungarduyu-patu wati-patu, yanurnulu Jaanu-kurra. Yalirrarluju kalalu-jana tala manu kapumanu-patuku. Yanurnulurla Jaanukuju yungu-jana papitaji-manilki. Japurnulu, “Tiija, nyarrpa-jarrimirnalu yungurnalurla jungarnilki nyina Kaatukuju?” \p \v 13 Yalu-manu-jana, “Kulalu-jana tala panu-jarlu jurnta manta yapa-kurlangu yapakuju. Tala witalu-jana puntaka kapumanu-kurlangu-mipa.” \p \v 14 Ngula-jangkaju, yurrkunyu-paturlulu japurnu, “Kala nganimpa? Nyarrpa-jarrimirnalu yungurnalurla jungarni nyinami Kaatuku?” \p Jaanurlulku-jana jangku-manu, “Yampiyalu-jana yapa-kariji yimirr-yinja-wangurlu manu jinyijinyi-maninja-wangurlu! Kajikankulu-jana jintawarlayirlangulku puntarni. Kaji-nyarra ngaka nyurrurla-nyangurlu wiringki talaju yinyi warrki-wanawana, ngula-mipakulurla yati-wangkaya.” \p \v 15 Kujalu yapangku purda-nyangu kuja-kurra Jaanu wangkanja-kurra, wardinyi-nyayirnilpalurla nyinaja nyanungukuju. Manulpalu-nyanu jarnkujarnku wangkaja, “Wati nyampuju marda Mijaya, Kaaturlu kuja milarninjarla yilyajarni nyampu-kurra?” \p \v 16 Kala Jaanuju-jana wangkaja, “Lawa ngajuju, kularna Mijaya. Jinta-kari-ka yanirni nyampu-kurraju. Nyanunguju wiri-nyayirni ngaju-piya-wangu. Nyiya-jangka mayiji milarnu yungurnarla nyanunguku warrki-jarrimi? Ngaju karna-nyarra julyurl-yirrarninjarla papitaji-mani ngapangka. Kala Mijaya kaji yanirni, ngalya-karikiji kapu-nyarra kurru-pinyi Pirlirrpa Kaatu-kurlangu nyurrurlakuju. Ngalya-kariji kapu-nyarra julyurlkijinirra warlu wiri-kirra. \x * \xo 3:16 \xt Acts 13.25 \x* \v 17 Kaji yanirni nyanungu, ngulaju yangka-piya yapangku kuja-ka ngurlu kipirninjarla kirlka-mani. Kuja-ka yapangku kipirni ngurlu parraja-kurlurlu, ngurlu ngurrju ngulaju-ka mardarni ngarninjakungarntirli. Kala walya manu marna, ngulaju kalu kijirni warlu-kurra. Kuja-piya yali Kaatu-kurlangu kaji yanirni, ngulangkuju kapu-jana yirrarni yapaju yurruju-jarrarla ngurrju-patu maju-patu. Ngurrju-patu kapu-jana mampungku mardarni. Kala maju-patuju kapu-jana kijirni tarnnga-juku.” \v 18 Nyampuju kuja-juku kala-jana Jaanuju warrarda wangkaja yapakuju yungulu pirrjirdi nyina, manu kala-jana wangkaja yarda Yimi Ngurrju yungulurla pina-yani Kaatukuju. \p \v 19 Ngula-puruju, Kingi Yarurdurluju kala maju-juku kangu warrarda warntarla-juku. Ngulangkujurla jurnta kangu karnta kali-nyanu yirdi Rutiyaju papardi-nyanu warlaljaku nyanungukupurdangkaku. Kujarlaju, Jaanurlu kulungku ngarrurnu. \v 20 Ngula-jangkaju, Yarurdurluju kulu-jarrinjarla yirrarnu Jaanuju rdakungka. \s1 Jaanurlu julyurl-yirrarninjarla papitaji-manu Jijaji \r Matthew 3.13-17, Mark 1.9-11 \p \v 21 Kuja Yarurdurlu Jaanu yirrarnu rdakungka, ngula-wangurla-wiyi Jaanuju lawa-jarrija warrkikiji yapaku papitaji-maninjakuju yangka kujalurla yanurnu nyanungukuju. Jijajirlangu papitaji-manu. Papitaji-jarrinja-warnuju, ngula-jangkaju, Jijajilparla yati-wangkaja Kaatuku, ngula-jangkarluju kankarlarra-karilki nyangu yalkiri kuja raa-parnkaja. \v 22 Yalkiri kuja raa-parnkaja, ngulangkaju nyangu Pirlirrpa Kaatu-kurlangu jurlpu-piya kurlukuku-piya. Ngulaju yanurnu, pirri-manurla Jijajiki. Ngula-jangkaju, linpa purda-nyangu wangkanja-kurralku kankarlarra-jangka nguru-nyayirni-wangu-jangka, kujarla wangkaja nyanunguku Jijajiki, “Nyuntujunpa ngaju-nyangu Kaja-nyanu marulu. Nyuntulurlunya kanpaju miyaluju raa-pinyi.” \s1 Nyampuju warlaljalurla nyurnunyurnu yupa-patu-warnu Jijaji Kirajiki \r Matthew 1.1-17 \p \v 23 Kuja Jijaji rdirri-yungu warru yimi-ngarrirninjaku, nyanungukujurla rdipija yulyurrpu 30-pala. Yapangkujulpalu nganta manngu-nyangu Jajupu ngantalpa Jijajiki kirda-nyanu nyinaja. Jajupujulpa Yiili-kirlangu kaja-nyanu nyinaja. \v 24 Yiilijilpa Maajata-kurlangu kaja-nyanu nyinaja. Maajatajulpa Liipi-kirlangu kaja-nyanu nyinaja. Liipijilpa Miilki-kirlangu kaja-nyanu nyinaja. Miilkijilpa Janayi-kirlangu kaja-nyanu nyinaja. Janayijilpa Jajupu-kurlangu kaja-nyanu nyinaja. \v 25 Jajupujulpa Matatayu-kurlangu kaja-nyanu nyinaja. Matatayujulpa Yamuju-kurlangu kaja-nyanu nyinaja. Yamujujulpa Nayumu-kurlangu kaja-nyanu nyinaja. Nayumujulpa Yijili-kirlangu kaja-nyanu nyinaja. Yijilijilpa Nakayi-kirlangu kaja-nyanu nyinaja. \v 26 Nakayijilpa Maarda-kurlangu kaja-nyanu nyinaja. Maardajulpa Matatayu-kurlangu kaja-nyanu nyinaja. Matatayujulpa Jimini-kirlangu kaja-nyanu nyinaja. Jiminijilpa Jujuku-kurlangu kaja-nyanu nyinaja. Jujukujulpa Juwurta-kurlangu kaja-nyanu nyinaja. \v 27 Juurtajulpa Juwananu-kurlangu kaja-nyanu nyinaja. Juwananujulpa Riija-kurlangu kaja-nyanu nyinaja. Riijajulpa Jiripulpu-kurlangu kaja-nyanu nyinaja. Jiripulpujulpa Jiyaltilu-kurlangu kaja-nyanu nyinaja. Jiyaltilujulpa Niiri-kirlangu kaja-nyanu nyinaja. \v 28 Niirijilpa Miilki-kirlangu kaja-nyanu nyinaja. Miilkijilpa Yaardi-kirlangu kaja-nyanu nyinaja. Yaardijilpa Kaajumu-kurlangu kaja-nyanu nyinaja. Kaajumujulpa Yilmatamu-kurlangu kaja-nyanu nyinaja. Yilmatamujulpa Yuuru-kurlangu kaja-nyanu nyinaja. \v 29 Yuurujulpa Jajuwa-kurlangu kaja-nyanu nyinaja. Jajuwajulpa Liyuju-kurlangu kaja-nyanu nyinaja. Liyujujulpa Jurimi-kirlangu kaja-nyanu nyinaja. Jurimijilpa Maajata-kurlangu kaja-nyanu nyinaja. Maajatajulpa Liipi-kirlangu kaja-nyanu nyinaja. \v 30 Liipijilpa Jimiyani-kirlangu kaja-nyanu nyinaja. Jimiyanijilpa Juurda-kurlangu kaja-nyanu nyinaja. Juurdajulpa Jajupu-kurlangu kaja-nyanu nyinaja. Jajupujulpa Junama-kurlangu kaja-nyanu nyinaja. Junamajulpa Layikimi-kirlangu kaja-nyanu nyinaja. \v 31 Layikimijilpa Miliya-kurlangu kaja-nyanu nyinaja. Miliyajulpa Miina-kurlangu kaja-nyanu nyinaja. Miinajulpa Majata-kurlangu kaja-nyanu nyinaja. Majatajulpa Najana-kurlangu kaja-nyanu nyinaja. Najanajulpa Tapiti-kirlangu kaja-nyanu nyinaja. \v 32 Tapitijilpa Jiiji-kirlangu kaja-nyanu nyinaja. Jiijijilpa Yuputu-kurlangu kaja-nyanu nyinaja. Yuputujulpa Puwaja-kurlangu kaja-nyanu nyinaja. Puwajajulpa Jalmana-kurlangu kaja-nyanu nyinaja. Jalmanajulpa Naajana-kurlangu kaja-nyanu nyinaja. \v 33 Naajanajulpa Yaminitapa-kurlangu kaja-nyanu nyinaja. Yaminitapajulpa Yatimi-kirlangu kaja-nyanu nyinaja. Yatimijilpa Yaarni-kirlangu kaja-nyanu nyinaja. Yaarnijilpa Yijirunu-kurlangu kaja-nyanu nyinaja. Yijirunujulpa Piiriji-kirlangu kaja-nyanu nyinaja. Piirijijilpa Juurda-kurlangu kaja-nyanu nyinaja. \v 34 Juurdajulpa Jakupu-kurlangu kaja-nyanu nyinaja. Jakupujulpa Yijaki-kirlangu kaja-nyanu nyinaja. Yijakijilpa Yipuruyamu-kurlangu kaja-nyanu nyinaja. Yipuruyamujulpa Tiira-kurlangu kaja-nyanu nyinaja. Tiirajulpa Nayuru-kurlangu kaja-nyanu nyinaja. \v 35 Nayurujulpa Jirruku-kurlangu kaja-nyanu nyinaja. Jirrukujulpa Ruu-kurlangu kaja-nyanu nyinaja. Ruujulpa Piliki-kirlangu kaja-nyanu nyinaja. Pilikijilpa Yiipu-kurlangu kaja-nyanu nyinaja. Yiipujulpa Jaalaya-kurlangu kaja-nyanu nyinaja. \v 36 Jaalayajulpa Kayinini-kirlangu kaja-nyanu nyinaja. Kayininijilpa Yarrpakaja-kurlangu kaja-nyanu nyinaja. Yarrpakajajulpa Jiimi-kirlangu kaja-nyanu nyinaja. Jiimijilpa Nawa-kurlangu kaja-nyanu nyinaja. Nawajulpa Lamiki-kirlangu kaja-nyanu nyinaja. \v 37 Lamikijilpa Jujala-kurlangu kaja-nyanu nyinaja. Jujalajulpa Yiniki-kirlangu kaja-nyanu nyinaja. Yinikijilpa Yarrata-kurlangu kaja-nyanu nyinaja. Yarratajulpa Yalaliyi-kirlangu kaja-nyanu nyinaja. Yalaliyijilpa Kinini-kirlangu kaja-nyanu nyinaja. \v 38 Kininijilpa Yinaji-kirlangu kaja-nyanu nyinaja. Yinajijilpa Jiiti-kirlangu kaja-nyanu nyinaja. Jiitijilpa Yatumu-kurlangu kaja-nyanu nyinaja. Manu Yatumuju, ngulaju kaja-nyanu Kaatu-kurlangulpa nyinaja. \c 4 \s1 Jijaji puta karlirr-kangu Juju Ngawungku Kaatu-kujaku \r Matthew 4.1-11, Mark 1.12-13 \p \v 1 Kuja Jaanurlu papitaji-manu Jijaji, ngula-jangkaju, yampinja-yanu karru yirdi Jurdunu. Ngulajulpa mardarnu Pirlirrpa Kaatu-kurlangu kanunjumanyumparlu. Ngula-jangkaju, Pirlirrparlu yilyaja Jijajiji manangkarra-kurra. \v 2 Yalirla yungu nganta Juju Ngawungku karlirr-mardakarla Kaatu-kujaku. Jijajirli kula yarnunjuku ngarnu 40-pala-kari parrangka manu 40-pala-kari mungangka, manu yali-jangkaju nyanungujulpa nyinaja yarnunjuku-nyayirni. \p \v 3 Ngula-jangkaju, Juju Ngawu wangkajalkurla Jijajikiji, “Kuja kanpa nyuntuju Kaatu-kurlangu Ngalapi-nyanu nyina, wangkaya-jana nyampurraku payarrpaku, ngurrju-manta-jana mangarri-kirra yungunpa ngarni.” \p \v 4 Jijajirla wangkaja Juju Ngawuku, “Payipulu kanganpa kuja wangka: \q1 ‘Kajilpa nganangku-puka mangarri-mipa nganjarla, ngulaju kajika palimi-jiki. Kaatu-mipaku kajikarla marlaja nyina wankaru.’”\x * \xo 4:4 \xt Nyangka Deuteronomy 8.3 \x* \p \v 5 Ngula-jangkaju, yarujurlu-juku Juju Ngawungkuju kangu Jijajiji kankarlarra-nyayirni, manurla milki-yirrarnu ngurrara-kari ngurrara-kari walya nyampurla ngurujarraranypa. \v 6 Ngula-jangka wangkajarla Jijajiki, “Kaaturluju yungu ngajuku nyampurra ngurra-kari ngurra-kari manu nyiyarningkijarra ngurrju ngurujarraranypa. Ngana-puka kajirna milarni, kapurnarla nyampurra nyiyarningkijarra yinyi. \v 7 Kajinpaju parntarrimi manu pulka-pinyi ngajuku, kapurnangku milarni yungunpa wiri-nyayirni nyina nyampurraku ngurraraku, manu kapurnangku yinyi nyiyarningkijarra.” \p \v 8 Jijajirla wangkaja, “Payipulu kanganpa wangka kuja nganimpakuju: \q1 ‘Yapajulpalurla parntarriyarla manu pulka-pungkarlajinta nyanunguku-juku Kaatuku Warlalja-Wiriki. Nganimparlulparnalurla warrki-jarriyarla jintaku nyanunguku.’”\x * \xo 4:8 \xt Nyangka Deuteronomy 6.13 \x* \p \v 9 Yali-jangkarluju Juju Ngawungku kangu Jijajiji kirri-kirraju Jurujulumu-kurra. Ngula kangu Jijajiji kankarlarni Yuwarli Maralypirla manu karrinja-yirrarnu yalirla pirntipirntirla-juku. Ngula-warnuju, Juju Ngawujurla wangkaja Jijajikiji, “Kuja kanpa nyuntuju Kaatu-kurlangu Ngalapi-nyanu nyina, jurl-pungka Yuwarli Maralypi-ngirli nyampu-ngurluju kaninjarra-kurra walya-kurra. \v 10 Kuja-ka wangka Payipulurlaju: \q1 ‘Kaatu-jana wangkaja nyanungu-nyanguku marramarra-patuku jina-mardarninjaku nyuntuku. \v 11 Kajinpa-nyanu jurl-pinyi kankarlarra-ngurlu, kapungkulu rdarri-mardarni nyuntuju nyanungu-nyangu rdakangka, kalakanpa-nyanu wantinjarla rdilyki-pinyi jamanaju pirlingkaju.’\x * \xo 4:11 \xt Nyangka Psalm 91.11 \x* \m Junga-juku, nyuntuju jurl-pungka nyampu-ngurlu Yuwarli Maralypi-ngirli!” \p \v 12 Ngula-jangkaju, Jijajijirla wangkaja nyanunguku, “Lawa, kularnaju kijirni kankarlarra-ngurlu! Payipuluju-ka kujanya wangka nganimpaku: \q1 ‘Kula jiliwirrirli payika Kaatu nyiyarlanguku, kalakangku kulu-jarrimilki!’\x * \xo 4:12 \xt Nyangka Deuteronomy 6.16 \x* \m Ngula-jangkanya kulalparnaju kijikarla ngajulurlu nyampu-ngurlu kankarlarra-ngurlu!” \v 13 Yuwayi, 40-palaku parraku Juju Ngawungkujulpa puta karlirr-kangu Jijajiji Kaatu-kujaku. Kala lawa, Jijajirli wurra-manu. Ngula-jangkaju, Juju Ngawungkuju yampinja-yanulku ngari witaku. \p \v 14-15 Jijajirlijilpa yartarnarri Pirlirrpa Kaatu-kurlangu-juku mardarnu. Ngula-kurluju pina-yanu Kaliliyi-kirra. Yalirlaju warru yanulpa jaaji-kari jaaji-kari-kirra, manulpa-jana pinarri-manu yapaju Juwu-patuju Kaatu-kurlu. Yapa Kaliliyi-wardingki-paturlujulu purda-nyangu nyanungu-kurlu, manulpalu ngurrju-pajurnu. \s1 Najariti-wardingkirlili Jijajiji juwa-kujurnu \r Matthew 13.53-58, Mark 6.1-6 \p \v 16 Jarrirtiyi-kari Jarrirtiyi-kari kala Jijajiji Juwu-kurlangu-kurra jaaji-kirra yanu. Jarrirtiyi jintangkaju yanu kirri-kirra Najariti-kirra ngurra yalirla kuja wiri-jarrija. Yanu jaaji-kirra, manulpa-jana jirrnganja nyinaja yalirlaju. Ngula-jangkaju, karrinja-pardija yungu-jana Kaatu-kurlangu yimi wangkami Payipulu-jangka. \v 17 Jaajikingarduyu-paturlu wiriwirirlilirla yungu pipa kirrirdimpayi ngula jarukungarduyurlu Yijayarlu panturnu nyurru-wiyi. Jijajirliji kirrirdi-maninjarla palka-manu nyampu yimi Yijaya-kurlangu, manu rdirri-yungu wangkanjaku yapaku: \q1 \v 18-19 “Pirlirrpa Kaatu-kurlangu yartarnarri-ka kaninjarni ngajulurla nyina. Ngajuju milarnu yungurna-jana pinarri-mani Yimi Ngurrju-kurlu Kaatu-kurlu yapaku kuja kalu marlajarra nyinami. \q1 Kaaturluju yilyajarni nyampu-kurra yungurna-jana yapaku pirijina-piyaku wangka. Kajijili purda-nyanyi, ngula-jangka kapulu rarralypalku nyina. \q1 Yilyajarniji yungurna-jana ngurrju-mani pamparda-wati yungulu nyanyi. \q1 Yilyajarniji yungurna-jana wangka yapaku jinyijinyi-maninja-warnuku yangka kuja kalu-jana yapa ngalya-kari nyurunyuru-jarrimi. \q1 Ngulaju junga. Jalangu karna-nyarra wangkami Kaatu kanyarra ngampurrpa nyina yungu-nyarra nyanungu-kurra-mani.”\x * \xo 4:18-19 \xt Nyangka Isaiah 61.1-2 \x* \p \v 20 Ngula-jangkaju, Jijajirliji japujapu-manu pipaju, manurla pina-yungu jintaku jaajikingarduyuku wiriki, manu pirri-manu. Panungku-jukulpalu lirlki-nyangu. \v 21 Ngula-jangkaju, wangkaja-jana nyanungurraku, “Nyurrurlarlunkujulu ngaju purda-nyangu yimi-ngarrirninja-kurra yali kuja Yijayarlu yirrarnu. Jalangu yimi yali ngaju-kurlu ngulaju-ka junga wangka.” \p \v 22 Kujalu ngurrju wangkanja-kurra purda-nyangu Jijaji, ngulakujulurla marlaja paa-karrija-nyayirni, manulpalu-nyanu wangkaja, “Nyampuju Jajupu-kurlangu kaja-nyanu. Nyarrparlulku nyampurraju jaru manu?” \p \v 23 Ngula-jangkaju, wangkaja-jana yalirraku, “Nyurrurlarlu mayi kula kankujulu ngungkurr-nyina? Kapunkujulu marda wangka yungurnaju ngurrju-mani nganta. Manu marda kapunkujulu japirni yungurna-jana yapa nyurnu wankaru-mani nyampurla Najaritirla yangka-piyarlu kujarna-jana yapa wankaru-manu Kapurniyarla? \v 24 Kala wita-kari yungurna-nyarra wangka jalanguju. Ngana-puka kuja-ka wati nyina jarukungarduyu warrkiki Kaatu-kurlanguku, kaji warru yani kirri-kari kirri-kari-kirra yimi Kaatu-kurlangu-kurlu, ngulakuju kalurla wardinyi-jarrimi, manu kalurlajinta pulka-pinyi. Kala yapangku ngurrara-jintarlu, kula kalu ngurrju-pajirni yali jarukungarduyu, manu kirringkarlu nyanungu-nyangurlarlu warlaljarlu kalu juwa-kijirni. \p \v 25 “Purda-nyangkajulu ngajulku! Wita yungurna-nyarra yimi-ngarrirni jarukungarduyu-kurlu Layija-kurlu kujalpa nyurru-wiyi nyampurla nyinaja Yijiralirla. Kaaturlu warla-pajurnu ngapa wantinja-kujaku yukuri marnkurrpaku manu kirntangki-patuku jika-palaku. Mangarri-wangulpalu nyinaja, manulpalu yapaju yarnunjuku nyinaja. Yalirlajulpalu kali-puka panu nyinaja Yijiralirla. \v 26 Kala kula Kaaturluju yilyaja Layija yali-kirra kali-puka-patu-kurra, lawa. Yilyaja kali-puka jinta-mipa-kurra ngurrangka Jiripatarla ngurrararla Jirdanarla. Yali karntajulpa Juwu-wangu-wiyi nyinaja. \p \v 27 “Jalanguju yungurna-nyarra wita-kari yimi-ngarrirni jarukungarduyu-kari-kirli yirdi-kirliji Layiju-kurlu kujalpa nyurru-wiyi nyinaja Yijiralirlaju. Yali-puruju ngulajulpalu panu-nyayirni yapaju nyinaja wijini-kirli palkangka-kurlu. Kula-jana Layijurlu ngurrju-manu jinta-kari nyanungu-nyangu warlaljayirri Yijirali-pinki, lawa. Ngurrju-manu Naamana-puka kujalpa ngurrara-karirla Jiriyarla nyinaja. Naamanaju kulalpa Juwu-wiyi nyinaja.” \p \v 28 Kujalu Juwu-paturlu yalirli jaajirlarlu purda-nyangu Jijaji wangkanja-kurra, kulu-jarrijalurla jintawarlayi. \v 29 Karrinja-pardinjarlalu puuly-mardarnu, manulurla jirrnganja wilypi-pardija ngurra-ngurluju. Yali ngurrajulpa karrija kankarlarni pirlingka. Kangulu Jijajiji kankarlarra pirli-kirra yungulu kijirninjarla palu-pungkarla. \v 30 Kala yanu kulkurru-jarra nyanungurra-wana, manu yanu-jana jurnta. \s1 Jijajirliji jurntarla yilyaja juju watiki \r Mark 1.21-28 \p \v 31 Ngula-jangka, ngaka-pardu-karilki yukajarra Kapurniya-kurra kirri-kirra Jijaji. Jarrirtiyi-karirla Parra-nyayirni-wangurlalku yukaja jaaji-kirra Juwu-kurlangu-kurra. Ngulangkaju, Jijajirliji rdirri-yungulku jaruku pina-yinjaku Kaatu-kurlanguku. \v 32 Yangka kuja kala-jana Jijajirli pinarri-manu, ngulaju kala-jana pinarri-manu yimi Kaatu-kurlangu-kurlurlu kujarla yungu nyanungukuju. Yapangku kujalu jaru purda-nyangu ngurrju Jijaji-kirlangu, ngulakujulurla marlaja paa-karrija-nyayirni. \v 33 Kujalpa-jana Jijajirli pinarri-manu-juku yangkangka jaajirla, ngulangkajulpa nyinaja wati jinta-kariji juju-kurlu palkangka-kurlu. Ngularla Jijajikiji waa-manu kilji-nyayirni, manurla wangkaja, \v 34 “Nyuntu Jijaji Najariti-wardingki, nyarrpa-maninpa-nganpa nganimpaju? Yaninjarla mayi yungunpa-nganpa riwarri-mani nganimpa juju panu kuja karnalu kaninjarni yapangka nyina? Nyuntuju karnangku milya-pinyi. Tarruku-nyayirni kanpa nyinami Kaatu-kurlanguju!” \p \v 35 Jijajirliji rdamu-pakarnu jujuju. “Wurdungu-jarriya! Nyampuku watiki jurntarla wilypi-pardiya!” Ngula-jangkaju, jujungkuju mirrmirrmarli-yungu, manu watiji wantija kamparru yapa-paturla. Ngula-jangkaju, jujujurla jurntalku wilypi-pardija. Watijilpa ngurrjulku nyinaja. \v 36 Kujalu yapa-karirli nyangu, ngulakujulurla marlaja paa-karrija-nyayirni, manulpalu-nyanu jarnkujarnku payurnu, “Nyarrpa-yijala kujaju? Nyampuju yimi kuja kangalpa wangka Jijajiji, ngulaju marda jalangu-warnu yimi Kaatu-kurlangu. Nyampuju wati Jijaji pirrjirdi-jiki karla marlaja nyina Kaatukuju. Kuja kajana wangkami juju-kari juju-kariki, ngulaju kalu yapa-ngurluju wilypi-pardimi!” \v 37 Ngula-jangkaju, yimijilirla kapanku marlaja kangu Jijajikiji nguru-kari nguru-kari-kirra warrukirdikirdi. \s1 Jijajirli panu-jarlu-jana yapa nyurnu parlpuru-manu \r Matthew 8.14-17, Mark 1.29-34 \p \v 38 Ngula-jangka, yarnkajarralku Jijajiji yangka-ngurlu jaaji-ngirli. Ngulaju yanu yuwarli-pardu-kari-kirralku Jimani-kirlangu-kurra. Ngulangkaju nyurnulpa ngunaja kurriji-nyjanu jurrukupurda ngawurrngawurrpa-nyayirni. Ngulajulurla Jijajikiji yimi-ngarrurnu nyurnuju. \v 39 Ngula-jangka, Jijajiji yanurnu, yaninjarla karrija muturna nyurnu-wana, manurla wangkaja, “Ngurrju-jarriya jalanguju!” Nyanunguju kaaku-juku ngurrju-jarrija. Ngula-jangkaju, yakarra-pardinjarla mangarrilki-jana ngayi-purraja, purranjarla yungu-jana Jijaji-pinkiki. \p \v 40 Parrangka jintangka-juku wanta yukanja-warnurla wuulywuulypalku, yapa yalumpu-wardingki kirri-wardingki-paturlu, kangurnulpalu-jana murrumurru manu ngalya-kari juju-kurlu palkangka-kurlu. Jijajirliji, marnpurnulpa-jana nyurnu-kari nyurnu-kari manu panu-kari juju-kurlu palkangka-kurlu. Parlpuru-manu-jana panu-juku. \v 41 Ngalya-karikilpa-jana wangkanjarlu jurnta yilyaja juju panu-jarlu palka-ngurlu. Kujalpalu juju wilypi-pardija yapa-ngurlu, ngulajulpalu purlanja-karra wangkaja nyanunguku, “Nyuntujunpa Kaatu-kurlangu Ngalapi-nyanu!” Milya-pungulpalu Jijajiji ngulaju Mijayaju yangka kuja Kaaturlu milarninjarla yilyajarni nyampu-kurra walya-kurra. Kapulu-jana marda nyanunguju milki yirdi-mantarla yapa-kariki. Lawa, yirdi-maninja-kujakuju, Jijajirliji-jana rdamu-pakarnu tarnnga-kirli. \s1 Jijajirli-jana Yimi Ngurrju yimi-ngarrurnu jaaji-kari jaaji-karirla Juwu-kurlangurla \p \v 42 Parra-karirlalku, kujalpa wanta pardinja-yanurnu, Jijajirliji ngurra yaliji yampinja-yanu, manu yanu jinta-pardu ngurra wurulypa-kurra. Ngaka, yapangkujulpalurla wapal-yanurnu nyanunguku. Kujalu palka-manu, japurnulu yungu nyanungurra-nyangurla kirringka nyina. \v 43 Kala-jana wurra-maninjarla wangkaja, “Kaaturluju yilyajarni nyampu-kurra yungurna-jana Kaatu-kurlangu Yimi Ngurrju yimi-ngarrirni yapaku. Yungurna-jana wangkami kuja-ka Kaatuju Warlalja-Wiri nyina nyiyarningkijarraku. Kujakunya kulalparna-nyarra jirrnganja nyinayarla nyampurla, kala ngaju karnarla ngurra-kari ngurra-kari-kirra marlaja yani Kaatukuju.” \v 44 Ngula-jangkaju, Jijajijilpa warru wapaja ngurrara-wana Jurdiya-wana, ngulaju yukaja jaaji-kari jaaji-kari Juwu-kurlangu-kurra. Yalirlajulpa-jana yimi-ngarrurnu yapaku Kaatu-kurlangu Yimi Ngurrju. \c 5 \s1 Jijajirli-jana milarnu yawukungarduyu-patu marnkurrpa yungulu purami \r Matthew 4.18-22, Mark 1.16-20 \p \v 1 Ngaka-karilki, Jijajijilpa karrija ngapangka pirntinyarrarla Nijiruturla. Pinarri-manulpa-jana yapa-patu Kaatu-kurlu. Yunturnulpalu-nyanu yapangkuju, kutu-jarrijalpalurla. \v 2 Jijajirliji warru nyangu, manu nyangu-palangu pawurtu-jarra walyangka kutu-juku ngapangka. Yapa-wangulpa-pala pawurtu-jarraju karrija. Warlaljamarrijilpalu walyangka kutu nyinaja. Parljurnulpalu yakuju-piya wiri-jarlu yawu-maninja-kurlangu. \v 3 Jijajiji yaninjarla warrkarnu pawurtu jintangka Jimani-kirlangurla. Wangkajarla Jimaniki, “Kangkaju kulkurrirni ngapangka kutu-juku.” Junga-juku, Jimanirli kangu Jijaji ngapangka kutu-pardu. Jijajiji pirri-manu pawurturlaju, manu rdirri-yungu pinarri-maninjaku yapaku. \p \v 4 Kuja lawa-jarrija wangkanjaku yapaku, wangkajarla Jimaniki, “Kangka pawurtu wurnturu-karrikarri kuja-ka ngapa karrimi kaninjarra. Nyuntu manu nyuntu-nyangu wungu-warnu-jarra, kijikalu-jana yakuju-piya-patu wiri-jarlu-patu yawu maninja-kurlangu-patu ngapa-kurra yungunkulu yawu mani.” \p \v 5 Piitajurla wangkaja, “Warlalja-Wiri, nganimparnalu warrki-jarrija munga jingijingi. Kularnalu puuly-mardarnu yawurlangu kula jintarlangu. Kala kujanpaju wangkaja ngajuku yungurna kijirni yawu-maninja-kurlangu-patu ngapa-kurra, kapurna-jana kijirni yawuku maninjaku.” \p \v 6 Junga-juku, Piitarlu manu nyanungu-nyangu wungu-warnurlulu-jana kujurnu yawu-maninja-kurlangu-patu ngapa-kurra. Ngula-jangkaju, wilil-kangulpalu-jana nyanungurra-wana purdangirli-wana pirntinyarra-kurra. Kala panu-nyayirni yawujulpa ngunaja yawu-maninja-kurlangu-paturla. Kapulu larra-yantarla yawu-maninja-kurlangu-patuju. \v 7 Kuja-kujakuju, rdakardaka wangkaja-jana wungu-warnu-patuku kujalpalu pawurtu-karirla nyinaja yungulu yanirni yawuku jirrnganja maninjaku. Junga-juku, wungu-warnu-patulu yanurnu pawurturla, manulu panu-nyayirni pawurtu-jarrarla yirrarnu. Kula-nganta kapu-jana jurnta yukayarla ngapa-kurra. \v 8-10 Jimaniki wungu-warnu-jarraju ngulaju Jamaji manu Jaanu Jipitiki kaja-nyanu-jarra. Kujalu yawu nyampurra nyangu, wangkajalu-nyanu, “Nyarrpara-jangkalu nyampurra yawu-wati palka-jarrija?” \p Ngula-jangkaju, Jimaniji mirdijirrpijirrpi-jarrija Jijajirla kamparru, manurla wangkaja, “Warlalja-Wiri, ngajujurna ngurrju-wangu, kula-ngantanpa yantarla ngaju-kujaku!” \p Kala Jijajirla wangkaja, “Kula lani-jarriya! Jalangu, nyuntu kanpa milya-pinyi nyarrparlu yungunpa yawu puuly-mardarni. Kapurnangku pinarri-mani yungunpa-jana yapa kanyirni Kaatu-kurlangu-kurra warlalja-kurra.” \p \v 11 Ngula-jangkaju, kangurnulu pawurtu-jarra pirntinyarra-kurra, manulu wilil-kangu walya-kurra. Junga-juku, yalirla-juku Jimanirli manu Jamajirli manu Jaanurlu, yampijalu nyiyarningkijarra, yali-jangkarluju Jijajilkili puraja. \s1 Wati-kirli pinti wijini-kirli kuja Jijajirli parlpuru-manu \r Matthew 8.1-4, Mark 1.40-45 \p \v 12 Ngakalku, Jijajijilpa ngurrangka nyinaja yalirla ngurrararla. Yalirla, ngulajulpa wati nyinaja pinti wijini-kirli panu-kurlu. Junga-juku, kamparru-jukujurla mirdijirrpijirrpi parntarrinjunu. Jijajikijirla wangkaja, “Warlalja-Wiri, nyuntulurlu kanpa mardarni yartarnarri Kaatu-kurlangu yapaku parlpuru-maninjaku. Kajilpanpaju mari-jarriyarla ngajukuju, ngulaju kajikanpaju wijini parlpuru-mani manu karaly-mani!” \p \v 13 Junga-juku, Jijajirli waku wipinjarla marnpurnu. Ngularla wangkaja Jijajiji, “Kari-nganta karnangku mari-jarri yungurnangku parlpuru-mani wijini-jangkaju! Parlpuru-jarriya wijini-jangkaju, manu karalypa-jarriya pintiji!” \p Junga-juku, pintiji kapanku karalypa-jarrija wijini-jangkaju. \v 14 Ngula-jangkaju, Jijajilkirla wangkaja watiki, “Ngajukuju yapa-karikiji yimi-ngarrirninja-wangu nyinaya! Juwu-kurlangu-kurra Yuwarli Maralypi-kirra-wiyi yanta. Milki-yirrarninjintangku pinti yangka wijini-jangka wati jinta-kurra maralypikingarduyu-kurra yungungku pintiji miimii-nyanyi ngurrjulku. Kajingki miimii-nyanjarla kirlka-pajirni pintiji, ngulakujurla maninjarla yungka jurlpu-jarra wita-jarra ngulaju kuruwarri-ka ngunami Mujuju-kurlangu kujaju. Ngula-kurra kajingkili nyanyi ngalya-karirli yapangku, kapungkulu milya-pinyi kirlkalku wijini-wangulku.” \p \v 15 Junga-juku, yangka wati, ngulangkuju-jana yimiji kutu yimi-ngarrirninja-yanu. Yali yimi, kujalpa-jana warru yimi-ngarrurnu Jijaji-kirli, ngulaju kapanku pirri-yanu nguru-kari nguru-kari-kirra. Kujalu ngalya-karirli yapangku purda-nyangu Jijaji-kirlangu yimi, ngulaju kalalurla purda-nyanjarla turnu-jarrija yungulu purda-nyanyi yimi wangkanja-kurra. Kalalurla turnu-jarrija yungu-jana parlpuru-mani pina. \v 16 Kujarlaju, japaku-kari kala jurnta yaninjarla nyinaja yangarlu warlangarrangarrarla jinta. Yalirla kalarla wangkaja Wapirra Kaatuku. \s1 Jijajirli parlpuru-manu tarlu wapanja-wangu \r Matthew 9.1-8, Mark 2.1-12 \p \v 17 Ngaka-karilki, Jijajijilpa kaninjarni yuwarlirla nyinaja. Yapa panulpalu nyinaja yalirlaju Paraji-patu manu kuruwarrikingarduyu-patu kujalu ngurra-kari ngurra-kari-ngirli yanurnu Kaliliyi-ngirli manu Jurdiya-ngurlu manu kirri Jurujulumu-ngurlu. Yanurnulu yungulu purda-nyanyi wangkanja-kurra, manulpa-jana pinarri-manu Kaatu-kurlu. Manurla Kaaturlu yungu yartarnarri yungu-jana parlpuru-mani yapa. \v 18 Kujalpa-jana wangkaja, ngula-puruju wati-patu-karirlijilpalurla kangurnu tarlu wapanja-wangu pangkarrarla. Yungu ngantalu yirrarninjintarla kamparru Jijajirla. \v 19 Ngulangkujulu-jana puta raa-pinja-yanu kulkurru-wanaju. Ngulalurla jirrnganja warru yanu purdangirli yuwarli-wanaju. Manu jirrnganjalurla warrkarnu kankarlarra yuwarlirla, manulurla rdurrjurnu yuwarliki lakarn-maninjaku kankarlarnikiji. Ngulalu lakarn-maninjarla rdilypirr-yungu kankarlarniji kulkurru-jarra. Ngulangkanyalu tarluju kaninjarra juturu-yirrarnu rdilypirrparlalku, ngalyipi-piya-kurlurlulu juturu-yirrarnu kaninjarra Jijaji-pirdi-kirra ngulalpa nyinaja. \v 20 Kuja-jana Jijajirli nyangu, wangkaja-nyanu kanunju-kariji, “Nyampu-patuju tarlu manu nyanungu-nyangu puntu, ngulaju kajulu ngajuku wala nyinami yungurna parlpuru-mani.” Jijaji wangkajarla nyampuku tarluku, “Wiyarrpaku, kujanparla karlirr-yanu jurnta Kaatuku wilji-wiyi, ngulaju ngula-juku. Ngajulurlu karnangku majumajuju jurnta maninjarla kijirni yungungku Kaatu yawuru-jarrimilki.” \p \v 21 Ngulangka, ngalya-karilpalu nyinaja kuruwarrikingarduyu-patu manu Paraji-patu, ngulangkujulu purda-nyangu Jijaji wangkanja-kurra, manulu-nyanu wangkaja kanunju-kariji. “Nyampuju wati kulalparla kuja wangkayarla, lawa! Kaatulku kuja kanyanu ngarrirni nganta. Kaatu-miparlu kajana majumajuju jurnta maninjarla kijirni yapakuju.” \p \v 22 Jijajirlilpa-jana miyalurlu manu, manu nyangulpa-jana miyalurlu kujalpalurla miyalu kanunju-kari nginji-wangkaja. Ngula-jangka-jana wangkajalku, “Nyarrpa-yijala kankujulu kujaju nginji-wangkami? \v 23 Nyarrpa kankulu nyurrurlarlu manngu-nyanyi? Nyarrpa-manirna nyampu tarluju? Kajikarnarla mayi wangka yangka kujarnarla majumajuju jurnta maninjarla kujurnu? Kajikarna mayi karrinja-yirrarninjarla wapanjaku ngurrju-mani? \v 24 Ngajujurna Yapa-nyayirni-wangu Kaatu-kurlangu. Kaaturluju ngajuju yilyajarni yartarnarri-kirli yungurna-jana ngajurlangurlu majumaju jurnta kijirni yapakuju. Jalangu yungurna tarlu nyampuju parlpuru-mani yungunkujulu ngaju milya-pinyilki.” \p Junga-juku, Jijaji wangkajarla tarluku, “Ngaju karnangku wangka, karrinja-pardiya, manu pangkarrangku manta nyuntu-nyangu, ngula-kurluju ngurra-kurralku pina-yanta!” \p \v 25 Junga-juku, tarlu-jangkaju karrinja-pardija kamparru nyanungurrarla, manu-nyanu pangkarra. Ngula-jangkaju, karrinja-pardinjarla wilypirra-pardija jingijingi yapa-wanaju. Yanu pinalku. Yaninja-karralparla yati-wangkanja-yanu Kaatukuju. \v 26 Kuja tarlu karrinja-yirrarnu, Jijajikilirla marlaja paa-karrija-nyayirni. Ngula-jangkaju, rdirri-yungulu pulka-pinjakulku Kaatuku. Wangkajalu-nyanu yapa panuju, “Kularlipa nyampu-piya nyangu nyurru-wiyi!” \s1 Jijajirli yajarnu wati yirdiji Liipi \r Matthew 9.9-13, Mark 2.13-17 \p \v 27 Yali-jangkaju yampija nguru yaliji, manu wapanja-yaninjarni yanulpa yirdiyi-wanaju. Kamparrurla yirdiyirla, yuwarli-pardulpa tala-kurlangu karrija wupuju-pardu, ngulangkajulpa wati warrki-jarrija kaninjarni yirdiji Liipi, ngulaju tala puntarninjakungarduyu. Kuja Jijaji yaninja-yanurnu, parlu-pungu Liipi warrki-jarrinja-kurra, ngularla wangkaja Jijaji, “Liipi, ngajuju puraya, manu kurdungurlu-jarriya ngaju-nyangu!” \v 28 Junga-juku, Liipiji karrinja-pardija, Jijajilki puraja. \p \v 29 Ngula-jangkaju, Liipirliji Jijajiji kangu nyanungu-nyangu-kurra yuwarli-kirra yungulu ngarni mangarri panu-jarlu. Ngulangkaju-jana jirrnganja ngarnu miyi kurdungurlu-patuku nyanungu-nyanguku manu tala puntarninjakungarduyu-patuku Liipi-piyaku manu ngalya-karirlangu yapaku. \v 30 Ngalya-kari yapa Paraji-patu manu yangka kuruwarrikingarduyu-patu, ngulangka-yijalalpalu nyinaja yuwarlirla. Ngulangkujulu-jana payurnu Jijaji-kirlangu kurdungurlu-patuju, “Nyiyaku kankulu-jana jirrnganja ngarni nyampurrakuju maju-patuku?” \p \v 31 Jijajirli purda-nyangu-jana wangkanja-kurra Paraji-patu, ngulakuju-jana wangkajalku nyanunguju, “Ngurrju yapa kulalpalu yantarla ngangkayi-kirli-kirra, kula nyiyaku? Kala nyurnu-nyayirni kajilpalu yantarla ngangkayi-kirli-kirra, ngulaju ngula-juku. \v 32 Ngajurna ngangayi-kirli-piya Kaatu-kurlangu. Yanurnu kujarna ngaju nyampu-kurra walya-kurra, ngulaju kula yapaku ngurrjuku yajarninjakuju yangka kuja kalu-nyanu ngurrju-pajirni nganta. Kala ngarirna yanurnu yapaku wilji-panuku yajarninjakuju yungulu pina-yaninjarla yalala-yirrarni Kaatuju.” \s1 Yapangkulu japurnu Jijaji, ‘Mangarri mayirlipa yampimi ngarninja-wangurlu, ngula-jangkarlu yungurlipa jungarnirli Kaatu purami?’ \r Matthew 9.14-17, Mark 2.18-22 \p \v 33 Ngula-jangkaju, yapangkulu japurnu Jijaji, “Jaanu-kurlangu-patu manu yangka Paraji-kirlangu-patu, nyinami kalu miyi ngarninja-wangu parra wiri munga wiri ngulaju yungulurla nganta yati-wangkami Kaatuku. Kala nyiya-jangkarlulku-yijala kalu nyuntu-nyangurluju kurdungurlu-paturlu mangarriji kutu ngarni?” \p \v 34 Jijajirli-jana jangku-manu, “Jaanu-kurlangu-paturlu manu yangka Paraji-kirlangu-paturlu kalu purami-jiki kuruwarri Mujuju-kurlangu. Kala kurdungurlu-paturlu ngaju-nyangurlu kalu purami kuruwarri ngaju-nyangu jalangu-warnuju. Nyampuju yimi-nyayirni-wangu yungurna-nyarra yirri-pura yupukarra-kurlu yungunkulu pinalku nyina kuruwarri ngaju-nyangukuju. Watingki nganangku-puka kaji mani karnta nyanungu-parnta, ngulakungarntirliji kajana yirrarni kurapaka-wiyi nyanungu-nyanguku puntu-watiki yungulu ngarni. Ngula kaji palka-juku nyina yangkaju wati, ngarni-jiki kalu ngampurrparlu puntu-watirli nyanungu-nyangurlu. Kulalpalu-nyanu ngarninja-wangu-mantarla. Ngarni-jiki kalu ngampurrparlu. \v 35 Ngakarrangakarra marda yangkaju wati kapulu-jana yapangku puntu-patukuju jurnta kanyilki. Ngula-jangkaju, kapulu-nyanu mangarri-wangu-manilki maringkiji.” \p \v 36 Jijaji-jana yarda wangkaja, “Nyampuju yimi-nyayirni-wangu jukurrpa yungurna-nyarra yirri-pura jinajina-kurlu nyurru-warnu-kurlu yungunkulu pinalku nyina kuruwarri ngaju-nyangukuju. Nyurru-warnukuju rdilypirrpakuju jinajinakuju, kulalparla nganangku jalangu-warnu jinta-maninjarla parnta-yirrakarla wita-kariji pijijiji. Kajilpa yapangku parnta-yirrakarla jalangu-warnu pijiji nyurru-warnurla jinajinarla, ngula-jangka kajika wita-jarrimi pijijiji paljirninja-warnu, ngulangkuju kajika yangka parnta-yirrarninja-warnurlu yarda wantiki-mani rdilypirrpaju. Yangka jalangu-warnu pijiji ngulaju kula jurrku yinya kamparru-warnu jinajina-piya, lawa.” \p \v 37 Jijaji-jana yarda wangkaja, “Nyampuju yimi-nyayirni-wangu yungurna-nyarra yirri-pura pama-kurlu jalangu-warnu-kurlu yungunkulu pinalku nyina kuruwarri ngaju-nyangukuju. Kulalpa nganangku-puka winjikarla jalangu-warnu pama yakuju-piya-kurra nyurru-warnu-kurra pilikutu-kurlangu-kurra pinti-kirra pama-kurlangu-kurraju. Kajilpa pama winjikarla nyurru-warnu-kurra yakuju-piya-kurra, ngulaju kajika lirrinjarla rdurl-pardi yakuju-piyaju. Ngula-jangkaju, pama kajika karli walya-kurralku. \v 38 Kala jalangu-warnu pama, kula-ngantalpa yapangkuju winjikarla jalangu-warnu-kurra yakuju-piya-kurraju. \v 39 Kuja kalu yapangku pama nyurru-warnu ngarni, nyampu kalu wangkami, ‘Nyampu pama nyurru-warnuju ngurrju, kula pama jalangu-warnu-piya!’ Ngula-jangkanya kuja kalu lawa-mani pama nyurru-warnu, kula kalurla warru nyanyi pama jalangu-warnuku.” Kujanya-jana Jijajiji wangkaja yungulu purami kuruwarri nyanungu-nyangu-mipa. \c 6 \s1 Jijajirli-jana pinarri-manu Kaatu-kurlangu Parra-nyayirni-wangu \r Matthew 12.1-8, Mark 2.23-28 \p \v 1 Ngaka-pardu-kari, Jijajijilpa-jana jirrnganja yaninja-yanu nyanungu-nyangu-purnuku kurdungurlu-patuku, jirrnganja-jana yaninja-yanu kulkurru-jarra kujalpa miyi pardija lukarrara-piya. Ngula-piyalpalu wapanja-karrarlu-juku miyi pajirninja-yanu rdakangkuju kurdungurlu-paturluju. Ngarninjakungarntirli ngulajulpalu-nyanu yurrparninja-yanu lukarrara-piya rdaka-jarrarlu.\fig Miyi Lukarrara-piya|src="HK00099B.TIF" size="col" ref="6.1" \fig* \v 2 Paraji-paturlu kujalu-jana nyangu miyi pajirninja-kurra, ngula-jangka, yanurnulurla Jijajiki, ngulajulurla wangkaja, “Jalangu Jarrirtiyi ngulaju Kaatu-kurlangu Parra-nyayirni-wangu. Warrki-wangulparlipa nyinakarla jalanguju! Nyuntu-nyangu-paturlu kurdungurlu-paturlu kalu kuruwarri juwa-kijirni ngalipa-nyangu kuja kalu miyiji pajirninja-yani Parra-nyayirni-wangurla.” \p \v 3 Jijaji-jana wangkaja Paraji-patuku, “Milya-pinyi kankulu yimi Tapiti-kirli kujalpa-jana warrmarla nyanungu-nyangu mardarnu nyurru-wiyi. Mangarri-wangulpalu nyinaja yarnunjuku-nyayirni. Ngula-jangka, jirrnganja-jana yanu Tapitiji Kaatu-kurlangu-kurra Kaluku Tarruku-kurra.\fig Mangarri-nyayimi-wangu Kurapaka|src="HK00258B.TIF" size="col" ref="6.3" \fig* \v 4 Junga-juku, yukajarni Tapiti Kaluku-kurra, mangarri-nyayirni-wangu manu kutu, manu-jana maninjarla yungu warrmarlaku nyanungu-nyanguku. Nyampuju mangarri-nyayirni-wangu, ngulajulparla kurapaka ngunaja Kaatu-kurlangu. Kaatu-kurlangu kuruwarriji-ka wangka ngulaju kapulu maralypikingarduyurlu-puka ngarni yaliji mangarriji. Kala kujalu Tapitirli manu warrmarla nyanungu-nyangurlu mangarri yali ngarnu, kujakuju Kaaturlu kula warntarla-pajurnu, lawa. \v 5 Ngula-juku, ngajujurna Yapa-nyayirni-wangu Kaatu-kurlangu. Warlalja-Wiri karna nyina nyampukuju Parra-nyayirni-wangukuju Kaatu-kurlanguku.” \s1 Jijajirli parlpuru-manu wati rdaka manjanja-kurlu \r Matthew 12.9-14, Mark 3.1-6 \p \v 6 Ngaka-kari Jarrirtiyi-karirla Parra-nyayirni-wangu-karirla, Jijaji yanurnu pina jaaji-kirra Juwu-kurlangu-kurra, ngulangkaju parlu-pungu wati rdaka manjanja-kurlu jungarni-purdanji. \v 7 Ngulangka-yijalalpalu Paraji-patuju manu yangka kuruwarrikingarduyu-patuju karrija, Jijajilpalu karrinjarla warrawarra-kangu kaji marda parlpuru-mani wati rdaka manjanja-kurlu Parra-nyayirni-wangurla Kaatu-kurlangurla. Kajilpa Jijajirli wati rdaka manjanja-kurlu parlpuru-mantarla Parra-nyayirni-wangurlaju, kajikalurla jangkardu wangkami kujaju, “Nyuntulurlu kanpa juwa-kijirni Mujuju-kurlangu kuruwarriji.” \p \v 8 Jijajirlilpa-jana miyalurlu manu, manu nyangulpa-jana miyalurlu kujalpalurla miyalu kanunju-kari nginji-wangkaja. Junga-juku, Jijajirla wangkaja watiki rdaka manjanja-kurluku, “Karrinja-pardiya manu yantarni nyampu-kurra!” Ngula-jangkaju, watiji karrinja-pardija yalirla-juku. \p \v 9 Ngula-jangka, Jijajirli-jana japurnu yapa panu-juku kujalpalu karrija warru, “Nyarrpa kangalpa Kaatu wangka kuruwarrirla nyanungu-nyangurla? Nyarrpa-manirlipa nyurnu kajilparlipa nyangkarla Parra-nyayirni-wangurla? Jina-mardarni mayirlipa, kapi mayirlipa yampimi? Murrumurru-mani mayirlipa tarnnga-kurra, kapi mayirlipa wankaru-mani? Nyarrpa kankulu manngu-nyanyi nyurrurlarluju?” \v 10 Jijajirlilpa-jana warru nyangu yalirra Paraji-patu manu kuruwarrikingarduyu-patu. Junga-juku, wangkajarla watiki rdaka manjanja-kurluku, “Waku wipiya!” Junga-juku, rdakaju wurr-kijirninjarla wipija, ngula rdakaju ngurrju-jarrija pina. \p \v 11 Paraji-paturlu manu kuruwarrikingarduyu-paturlu, nyangulu Jijaji wati-kirra parlpuru-maninja-kurra. Kulu-jarrijalurla Jijajikiji. Turnu-jarrinjarla jaaly-manulpalurla jangkardu Jijajiki nyarrparlu yungulu nganta warla-pajikarla nyanunguju. \s1 Jijajirli-jana milarnu nyanungu-nyangu kurdungurlu 12-pala \r Matthew 10.1-4, Mark 3.13-19 \p \v 12 Ngula-jangkaju, Jijajiji yanu pamarrpa-kurra yungurla wangkami Wapirra Kaatuku. Ngulangka yaninjarla warrkarnu. Wangkajalparla nyanunguku munga jingijingi. \v 13 Parra-karirlalku, purlajalku-jana yapa-patuku yungulu pirli-kirra warrkarni Jijaji-kirra, yalirrarlu yapangku kuja kalalu warru puraja. Ngula-jangkaju, wati-patu-jana milarnu 12-pala, ngulakuju-jana yirdilki yirrarnu ‘Kurdungurlu-patu Wiriwiri’. \v 14 Nyampu-patunya yirdiji wati-jana milarnu: Jimani (ngulakujurla Jijajirliji yirdi-karilki yirrarnu ‘Piita’), Piitakupurdangka kukurnu-nyanu Yanturu, Jamaji, Jaanu, Pilipi, Parrjulumu, \v 15 Matiyu, Tamiji, Jamaji ngulaju ngalapi-nyanu Yalpiya-kurlangu, Jimani ngulaju ‘Kulu-parnta Wita-wangu’, \v 16 Jutuju ngulaju ngalapi-nyanu Jamaji-kirlangu, manu Jutuju Yikariya. Nyampurlu Jutujurlu yangka kuja-jana ngaka yimi kangu Juwu-patuku wiriwiriki yungulu puuly-mardarninjarla pinyi Jijaji. \s1 Jijajirli-jana yapa-patuku yirri-puraja manu parlpuru-manu-jana \r Matthew 4.23-25, Mark 3.7-12 \p \v 17 Ngula-jangka, Jijaji manu yapa panu-kari kurdungurlu nyanungu-nyangu-yijala, yanulkulu pina kaninjarra pirli yali-ngirli, yaninjarla karrija nyanungurra-kurlu. Yapa panungkulpalu purda-nyangu nguru-kari nguru-karirla yimi nyanungu-kurlu. Ngula-jangkaju, purda-nyanjarla yanurnulpalu Jijajiki nyanjaku yungu-jana parlpuru-mani. Panu-karijilirla yanurnu Jurdiya-jangka manu Jurujulumu-jangka. Panu-karijilpalurla yanurnu kirri-jarra-jangka Taya-jangka manu Jirdana-jangka. \v 18 Ngalya-kari yapa juju-kurlu maju-kurlu, yilyajalpa-jana yalirra juju nyanungurra-nyangu-ngurlu, manulpalurla yapaju marlaja parlpuru-jarrija. \v 19 Yuwayi, Jijaji-kirlangu ngangkayijilpa wilypi-pardija nyanungu-nyangu-jangka palka-jangka, manulpa-jana parlpuru-manu yalirra yapa nyurnu-patu. Manu yalirrajulpalu-nyanu yunturninja-yanu nyanungu-kurrarlu marnpirninjaku nganta. \s1 Yapa ngula kalurla jungarni nyina Kaatuku, ngulaju karla marlaja nyina wardinyi-nyayirni \r Matthew 5.1-12 \p \v 20 Jijajirlilpa-jana nyangu nyanungu-nyangu kurdungurlu-patu manu-jana wangkaja: \q1 “Kajinkili nyurrurla marlajarra nyina nyiyarningkijarra-wangu, ngulaju ngula-juku. Nyurrurla kankulu Kaatu-kurlangu warlalja nyina, manu nyanunguju Warlalja-Wiri kanyarra nyina. Kujarlanya kapunkulurla marlaja nyina wardinyi-nyayirni tarnnga-juku. \q1 \v 21 Kajinkili nyurrurla mangarri ngarninja-wangu nyina, ngulaju ngula-juku. Kaatuku kapunkulurla marlaja nyina wardinyi-nyayirni tarnnga-juku. Kapu-nyarra pirda-mani nyurrurla yungunkulu jipajipa-nyina. Manu kajinkili wajampa nyina jalangu, ngulaju ngula-juku. Kaatuku kapunkulurla marlaja nyina wardinyi-nyayirni tarnnga-juku. Ngakaju kapunkulu ngarlarrimilki wardinyi-nyayirnilki.” \m \v 22 “Ngajurna Yapa-nyayirni-wangu Kaatu-kurlangu. Ngula kankulu jungarni nyinami kurdungurlu ngaju-nyangu, ngulaju yapangku panu-karirli kajikalu-nyarra marda nyurunyuru-jarrinjarla juwa-kijirni. Nginji-wangkanjarla marda kajikalu-nyarra punku-pajirni. Ngulaju ngula-juku. Kaatuku kapunkulurla marlaja nyina wardinyi-nyayirni tarnnga-juku. \v 23 Nyinayajukulu wardinyi-nyayirni! Kaatu-kurlangu jarukungarduyu nyurru-wiyi, kuja kalalurla marlaja wangkaja, ngularrakuju kalalu-jana yapaju nyurunyuru-jarrija-yijala. Ngula-piya-yijala kankulu nyurrurlaju nyina jalangu jarukungarduyu-piya. Ngaka-kari kajinkili nyina yangka nguru-nyayirni-wangurla Kaatu-kurlangurla, ngulaju kapu-nyarra warntarri-nyayirni-wangu yinyi ngurrju-nyayirni. Ngula-warnurlaju, wardinyili nyinaya nyurunyuru-puruju!” Kuja-jana wangkaja Jijajiji nyanungu-nyangu purdanjakungarduyu-patuku. \p \v 24 Ngula-jangkaju, Jijaji-jana wangkaja yapa-patu-kariki yalirla kujalpalu purda-nyangu nyanungu: \q1 “Nyurrurla kuja kankulu mardarni nyiyarningkijarra jalangurlu, ngulaju kankulu wardinyi-nyayirni nyina. Kala mari-jarri karna-nyarra, kapu-nyarra maju-mani Kaaturluju! Ngakaju, nguruju kapu-nyarra wuurnpa-jarrimi. \q1 \v 25 Nyurrurlarlu kuja kankulu mangarri panu mardarni ngarninjakungarntirli jalangurlu, mari-jarri karna-nyarra, kapu-nyarra maju-mani Kaaturluju! Ngakaju kapunkulu yarnunjuku-nyayirni nyina mangarri ngarninja-wangu! Manu nyurrurla kuja kankulu ngarlarrimi-wiyi jalangu, mari-jarri karna-nyarra, kapu-nyarra maju-mani Kaaturluju! Ngakaju kapunkulu mularrpa-jarrinjarla yulamilki!” \m \v 26 “Yuwayi, mari-jarri karna-nyarra, kapu-nyarra maju-mani Kaaturluju! Nyurru-wiyi nyurrurla-nyangu-paturlu jarlu-paturlu kalalu-janarla pulka-pungu ngurrjuku nganta yalirra warlkanji-watiki kujalpalu-nyanu warlkangku Kaatu-kurlangu jarukungarduyu nganta ngarrurnu. Kujaju maju. Jalangurlanguju yapaju kalu ngurrju wangka nyurrurla-kurlu. Kujarlaju ngakaju nguruju kapu-nyarra wuurnpa-jarrimilki.” Kujanya-jana wangkaja Jijajiji yalirraku yapa-kariki. \s1 Jijajirli-jana pinarri-manu nyanungu-nyangu kurdungurlu-patu yungulu-jana nyinami ngurrju yapa-kariki pina-pakarninja-wangu \r Matthew 5.38-48, 7.12a \p \v 27 Wangkaja-jana kuja, “Kala jalangu ngaju karna-nyarra wangkami kuja: Ngana-puka kajingki nyurunyuru-jarri, yulkaya-pukarla yalikiji, manurla yimiri-jiki nyinaya! \v 28 Kajingkili nganangku-puka yurlku-ngarrirni marda manu marda warlka wangka nyuntu-kurlu, ngulajurla Kaatuku wangkaya yapa yalikiji yungu nyanungurlangu pirrjirdi-maninjarla warrawarra-kanyi. \v 29 Kala nganangku-puka kajilpangku kujarlu rdakangku pakakarla lalypangku nyampu yangka wirlki jungarni-purdanji, ngulaju yampiya pina-pakarninja-wangurlu. Yungkarla jampu-purdanjilki yungungku pakarni wirlki. Nganangku-puka kajingki jaati puntarni, ngulajurla kutu yungka manu wawardarlangu. \v 30 Nganangku-puka kajingki warlkirninjarla payirni nyiyaku, ngulajurla yungka. Wurra-maninja-wangurlu kuturla yungka. Nganangku-puka kajingki nyiyarlangu puntarni, kularla pina wangkaya yinjaku yaliki nyiyaku mayi. \v 31 Yapa ngalya-kari marda kajikangkulu ngurrju-wangu nyina nyuntuku. Ngulaju ngula-juku. Ngari kutulpanparla ngurrju nyinayarla-wiyi-jiki. \p \v 32-33 “Yapa kuja kalu majumaju nyina, ngulaju kalu-jana yulkami yapa-kari-mipaku yangka ngula kalu-jana yulkami-yijala. Manu kalu-jana nyurunyuru-jarrimi yapa-kariki ngula kalu-jana nyanungurraku nyurunyuru-jarri-yijala. Kajilpankulu nyurrurla yalirra majumaju-piya nyinayarla, ngulaju jungarni-wangu. Kajilpankulu-jana yulkayarla yapa-kari-mipaku ngula kalu-nyarra yulkami-yijala, ngulaju Kaaturlu kula-nyarra ngurrju-pajirni ngulakuju. Nyurrurlalpankulu-jana yulkayarla yapa-karikiji nyurunyuru-jarrinja-kurrakuju. \v 34 Yapa kuja kalu majumaju nyina, yinyi kalu-jana tala yapa-kariki. Milya-pinyi kalu ngulaju kapulu talaju mani pina. Kajili yapa-karirli tala yinja-wangurlu mardarni, ngulaju majumaju-paturlu kulalu-jana talaju yinyi. Kulalu yinya-piya yapa maju-piya nyinaya! Yungkalu-jana tala yapa-kariki. Kapulu-nyarra marda pina-yinyi, kapulu marda mardarni pina-yinja-wangurlu. Ngulaju ngula-juku. Kutulu-jana yungka. Ngulaju kapu-nyarra Kaatuju wardinyi-jarrimi. \p \v 35 “Kaatuju kajana ngampangampa nyina yapa-patuku ngurrjuku manu majuku. Kuja kajana yinyi nyiyarlangu yapa ngurrju-watiki, ngulaju kalurla yati-wangka. Kala kuja kajana maju-patuku yapaku yinyi, kula kalurla yati-wangka. Ngulaju ngula-juku. Kaatuju kajana yimiri-jiki nyina nyanungurrakuju. Ngula-piya-yijalalurla nyurrurlaju yulkaya yapaku kuja kalu-nyarra nyurunyuru-nyina. Yimirili-jana nyinaka yapaku kuja kalu-nyarra yimiri-wangu nyina nyurrurlaku. Yungkalu-jana tala yapaku pina-yinja-wanguku. Kajinkili-jana yulkami yapaku ngula-piya, ngula-jangka Kaaturlu kapu-nyarra kurdukurdu-pajirni nyanungu-nyangu yangka nyanungu kuja-ka nyina kankarlarra. \v 36 Yuwayi, yimirili-jana nyinaya yapa-kariki ngalipakupalangu Wapirra-piya. Kutulu-jana yulkaya panuku yapaku ngula-piya.” Kujarluju Jijajirlijilpa-jana pinarri-manu nyanungu-nyangu kurdungurlu-patu. \s1 Jijajirli-jana pinarri-manu yungulu nyinami ngurrju yapa-kariki maju-pajirninja-wangu \r Matthew 7.1-5 \p \v 37 Wangkaja-jana, “Yapa ngalya-karili-jana yampiya maju-pajirninja-wangurlu! Kajinkili-jana maju-pajirni yapa ngalya-kari, ngulaju kapu-nyarra Kaaturluju nyurrurlaju maju-pajirni-jala. Kuja-kujakuju, kunka-maninja-wangulu-jana yawuru-jarriya, ngulaju kapu-nyarra Kaatuju yawuru-jarrimi-yijala maju-jangkaku. \v 38 Kajinkili-jana wita yinyi yapa-kariki, ngulaju kapu-nyarra Kaaturluju wita-yijala yinyi. Kala kajinkili-jana panu yinyi yapa-kariki, ngulaju kapu-nyarra Kaaturluju panu-yijala yinyi. Ngulakungarntiji yungkalu-jana jamangku yapa-kariki, ngulaju kapu-nyarra Kaaturluju jamangku-yijala yinyi. Kula-nyarra wita yinyi, lawa. Kapu-nyarra panu-nyayirni yinyi, kulalpankulu nyarrparlu kanja-yantarla.” \p \v 39 Ngula-jangkaju, Jijajirli-jana yimi-nyayirni-wangu yimi-ngarrurnu wati pamparda-kurlu, “Kajilparla jintangku pampardarlu yapangku putaputa nguru-yirrakarla jinta-kariki yapaku pampardaku, kajika-pala jirrama-juku wantimi rdaku-kurraju. \p \v 40 “Kula kalu kurdukurdu nyinami pina-nyayirni nyanungurra-nyangu-piya pinangkalpa-piya, lawa. Kala kaji-jana pinangkalparlu pinarri-mani kurdukurdu nyiyarningkijarraku, ngulaju kapulu pina-nyayirni nyina pinangkalpa-piya. \p \v 41 “Nyiyaku kanpa-jana miimii-nyanyi yapa ngalya-kari maju-pajirninjakungarntirli? Kajikanpa marda walya wita jurdu nyanyi nyuntukupurdangka-kurlangurla milpangka. Ngula-puruju kulalpanpa nyangkarla rdalyku wiri-jarlu kuja kanpa mardarni nyuntu-nyangurla warlaljarla milpangka. \v 42 Ngula-jangkaju, nyuntu kajikanparla marda wangka nyuntukupurdangkaku, ‘Walya wita mayirnangku jurnta mani nyuntu-nyangurla milpangka?’ Nyarrpa kajikanparla kujaju wangka, yangka kuja kanpa mardarni rdalyku wiri-jarlu nyuntu-nyangurla milpangka? Kuja wangkanja-wangu nyinaka! Nyuntuju kanpa milkarraku-mipa wangka! Wilypi-manta-nyanu rdalyku wiri milpangka nyuntu-nyangu-ngurlu. Ngula-jangkaju, ngurrjungkulku kanpa-jana nyanjarla wilypi-mani jurdu wita milpangka nyanungu-nyangurlaju. \p \v 43 “Watiyarlu pirrjirdirli ngulaju ngurrju miyi-ka mardarni. Watiya parrka-wangu ngulangkuju miyiji maju-nyayirni-ka mardarni. Kajinkili-jana warrarda maju-pajirni yapa ngalya-kari, ngulaju nyurrurlaju kulankulu ngurrju yali-piya watiya parrka-wangu-piya miyi maju-kurlu. \v 44 Nyurrurlarlu kankulu-jana milya-pinyi watiya-kari watiya-kari nyiya ngurrju ngarninjaku, lawa marda. Kulankulu mani marniki-piyaju jiri-parnta-ngurlu watiya-ngurlu, lawa. Kulankulu mani mukaki putunarri-ngirli, lawa. \v 45 Kuja-ka nyiyarlangu yapangku manngu-nyanyi nginyinginyirla, ngula-juku kapulu nyanunguju wangka. Ngurrjungku yapangku-ka manngu-nyanyi nginyinginyirla nyiyarningkijarra yangka ngurrju-mipa. Ngula-jangka-ka ngurrju-mipa nyiyarningkijarra wangkami lirra nyanungu-nyangu-jangka. Kala ngurrju-wangurlu yapangku, ngulaju-ka nyiyarningkijarra majumaju-mipa nginyinginyirla nyanungu-nyangurla manngu-nyanyi. Ngula-jangka-ka wangkami yapa maju-mipa yangka nyiyarningkijarra lirra nyanungu-nyangu-jangka.” \s1 Jijaji-kirlangu yimi-nyayirni-wangu jukurrpa jirrama wati-jarra-kurlu, jintaju pinangkalpa, jinta-kariji pina-wangu \r Matthew 7.24-27 \p \v 46 Payurnu-jana, “Yapa panu-karirliji kankujulu yimi ngaju-nyangu jamulu purda-nyanyi. Purda-nyanyi kankujulu, kala maju-juku kankulu nyina. Nyiyakulku kankujulu Warlalja-Wiri-pajirni? \v 47 Ngana-puka kaji ngaju-kurra yaninjarla purda-nyanyi ngaju-nyangu yimi, kajirla jungarni nyina Kaatuku, yali yapaju ngulaju ngurrju. Kapuju jirrnganja nyina tarnnga. \v 48 Nyanunguju ngurrju ngulaju wati jinta-kari-piya kuja yuwarli nganturnu. Nganturnu walyangka tarlangka yungu pirrjirdi karrimi ngurrangka. Ngakalku, ngapa ngawarrarluju yaninjarla pungu wati-kirlangu yuwarliji, kala karrija-jukulpa pirrjirdi walya tarlangkaju, kula wantija. \v 49 Yimi-ngarrirni karna-nyarra wati-kari-kirlilki kuja yuwarli nganturnu. Kula ngurrju-manu walyangka tarlangka, lawa. Ngari ngurrju-manu walyirirla karru-wana-juku. Ngakalkuju ngapa wiringki yaninjarla pungu yaliji yuwarli, ngari muku rdilyki-pungu. Kajinkijili jamulu purda-nyanyi wangkanja-kurra, ngula-warnuju kajinkijili jaru marlaja yampimi puranja-wangurlu, ngulajunkulu ngula-piya wati-piya ngula nganturnu yuwarli walyangka walyirirla. Kulankujulu jirrnganja nyina tarnnga.” \c 7 \s1 Jijajirli parlpuru-manu warrkini kujalpa kirri-karirla nyurnu ngunaja \r Matthew 8.5-13, John 4.43-54 \p \v 1 Kuja Jijajiji lawa-jarrija wangkanjaku yapa-patuku, ngaka-pardu-karilki pina-yanu kirri-kirra Kapurniya-kurra. \v 2 Ngulangkajulpa jinta nyinaja yurrkunyukungarduyu wiri kujalparla warrki-jarrija kingiki Ruumu-wardingkiki. Nyanungu-nyangu warrkini marulu, nyurnulpa ngunaja yalirlaju kirringka Kapurniyarla. Manulpalu manngu-nyangu kapu nganta nyanunguju palimi jalangu-karrikarri nganta. \v 3 Kuja yalirli yurrkunyukungarduyu wiringki purda-nyangu kujalpa Jijajiji yalirla nyinaja Kapurniyarla, yilyaja-jana Juwu-patu wiriwiri yungulu yaninjarla japirni Jijaji yungu pina-yaninjarla parlpuru-mani nyanungu-nyangu warrkini. \v 4-5 Yalirra wiriwirili yanurnu Jijaji-kirra, manulurla wangkaja, “Yantarni nganimpa-wana yungunpa parlpuru-mani wati jinta warrkini yurrkunyu wiri-kirlangu kuja nyurnu-jarrija. Yali wiri ngulaju wati ngurrju-nyayirni. Yulkami kangalpa ngalipaku Juwu-patuku, manu-nganpa jaaji nganturnu nganimpaku. Kujarlaju parlpuru-mani mayinpa nyanungu-nyangu warrkini?” \p \v 6 Jijajiji wangkaja, “Ngulaju ngula-juku.” Yarnkajarralku-jana jirrnganja yurrkunyukungarduyu-kurlangu-kurra. Jinta-kari puntu ngulaju marda kamparru parnkaja yungurla yimi-ngarrirni yurrkunyukungarduyuku wiriki kujalpa Jijajiji yanurnu. Kuja kuja purda-nyangu yurrkunyukungarduyurlu, ngulaju kurnta-jarrinjarla-jana yilyaja puntu-patu yungulurla rdipimi Jijajiki manu yungulu warla-pajirni yaninjarni-kijaku. Yaninjarlalurla rdipija Jijajiki kulkurru, manulurla wangkaja, “Nganimpa-nyangu wungu-warnurlu-nganpa yilyajarni nyampu-kurra yungurnangkulu nyuntuku yimi nyampu wangkami. Kujanyangku nyanunguju wangkaja nyuntukuju, ‘Warlalja-Wiri, nyuntujunpa wiri-nyayirni parrparda-juku ngajukuju. Kula yantarni ngaju-nyangu-kurra ngurra-kurra. \v 7-8 Ngariju wangkaya-puka yaninjarni-wangu yungunpa warrkini ngaju-nyangu parlpuru-mani. Ngaju kula karna ngurrju nyina nyuntu-piya yungurnangku yaninjarla japikarla nyuntuju ngajulurlu. Milya-pinyi karnangku kuja kanparla warrki-jarri Kaatukuju. Kuja kangku wangka warrki-jarrinjaku, ngulaju kanparla yimiri warrki-jarri. Kuja-piya karnarla warrki-jarri kujakuju Ruumu-wardingkiki kingiki. Ngaju karna nyina wiri 100-palaku yurrkunyu-patuku. Kajilparnarla ngaju wangkayarla jintaku yaninjaku yali-kirra, kajikarla kapanku yani, manu kajilparnarla ngaju wangkayarla jinta-kariki, “Yantarni!”, ngulaju kajika kapanku yanirni. Manu kajilparnarla ngaju wangkayarla ngaju-nyanguku warrkini warrki-jarrinjaku, ngulaju kajika kapanku warrki-jarri. Ngula-piya-yijala nyuntuju kajinpa wangka, junga-juku ngaju-nyangu warrkini kapu kujarlaju parlpuru-jarri.’” \p \v 9 Ngula Jijajirli purda-nyangu wati kuja-kurraju, ngulakujurla marlaja paa-karrija-nyayirni. Ngula-jangkaju, Jijajiji-jana wangkaja yapa panu-kariki kujalpalu warrukirdikirdi karrija, “Ngajuluju karna-nyarra junga yimiji wangka. Nyampu Juwu-wangu wati kaju ngajukuju wala nyina. Kularna nyarrpararla nyangu Juwu yapaju ngula kaju ngajukuju wala nyina kuja-piyaju.” \p \v 10 Ngula-jangkaju, yalirrarlu wati-paturlujulu yampinja-yanu Jijajiji yalirla-juku, manulu pina-yanu wiri-kirra yurrkunyu-kurlangu-kurra yuwarli-kirra. Yalirlalu nyangu kujalpa yali warrkiniji ngurrjulku nyinaja nyurnu-wangu. \s1 Jijajirli wankaru-manu kali-puka-kurlangu kaja-nyanu kuja palija \p \v 11 Ngaka-karilki, Jijaji yanu kirri wita-kurra yirdi-kirra Nayini-kirra. Nyanungu-nyangu kurdungurlu manu yapa panu-jarlujulpalu Jijaji-kirli yaninja-yanu. \v 12 Kujalu kiirti-kirra-jarrija kirri-kirra, yapa panulpalu wilypi-pardija yali-ngirli kirri-ngirli. Yulanja-karralpalu purlaja, manulpalu palinja-warnu wati kanja-yanu lalypangka. Kuja yali palija, ngulajulparla jinta marulu-juku kaja-nyanu nyinaja ngati-nyanuku kali-pukaku. Kali-puka yali nyanungukupalangu ngati-nyanu, ngulajulpa yulanja-yanu wapanja-karra. \v 13 Kuja Jijajirli nyangu, mari-jarrijarla nyanunguku, manurla wangkaja, “Yulanja-wangu nyinaya!” \v 14 Ngula-jangkaju, Jijajirliji yaninjarla pampurnu pangkarraju. Kujalpalu yalirrarlu nyurnu kanja-yanu, ngulajulu jupu-karrija. Jijajirla wangkaja wati nyurnukuju, “Purda-nyangkaju, yakarra-pardiya!” \v 15 Junga-juku, yali palinja-warnu watijilpa nyinajalku, manurla rdirri-yungu wangkanjakulku. Ngula-jangkaju, Jijajirliji karrinja-yirrarninjarla kangu ngati-nyanu-kurra. \p \v 16 Jijajikilirla lani-jarrija kuja nyurnu karrinja-yirrarnu. Ngulakujulurla marlaja paa-karrija. Ngula-jangkaju, rdirri-yungulurla yati-wangkanjaku Kaatuku kujarlu, “Wati nyampuju ngulaju Kaatu-kurlangu jarukungarduyu! Kaatu-ngalpa yanurnu jalanguju, kapu-ngalpa muurlparlu mardarni majumaju-kujaku!” \p \v 17 Yali yimi Jijaji-kirli, ngulaju kapanku pirri-yanu Jurdiya-wana manu nguru-kari nguru-kari-kirra. \s1 Jijaji-kirli manu Jaanu Papitaji-kirli \r Matthew 11.1-19 \p \v 18 Jaanu Papitajijilpa rdakungka nyinaja-juku. Panu-karirli nyanungu-nyangu kurdungurlu-paturlu, yimi-ngarrurnulurla nyiyarningkijarrarla kujalpa Jijajiji warrki-jarrija. \v 19 Jaanurlujulpa manngu-nyangu Jijajiji marda Mijaya yali-kila kuja-jana Kaatuju wangkaja yilyanjakungarnti walya nyampu-kurra. Ngula-jangkarlu-palangu nyanungurlu yilyaja jirrama nyanungu-nyangu kurdungurlu-jarraju payirninjaku Jijajiki. \v 20 Yanurnu-palarla Jijajiki, manu-pala payurnu, “Jaanurlu-jarrangku yilyajarni nyampu-kurra yungurlijarrangku wita payirni. Ngulanya mayinpa nyuntuju Mijaya Kaatu-kurlangu Milarninja-warnu, marda pardarni-jiki mayirnalurla kaji jinta-kari wati-kari yanirni?” \v 21 Yali-puruju, Jijajirlijilpa-jana parlpuru-manu yapa nyurnu manu murrumurru manu nyanjaku kujalpalu pamparda nyinaja. Yapangku kujalpalu juju maju mardarnu nyanungurrarla kaninjarni, parlpuru-manulpa-jana. \p \v 22 Jijajirli-palangu nyanungu-jarra yalu-manu, “Kulpari yanta-palarla Jaanuku, manu-palarla nyanunguku yimi-ngarrika nyiyarningkijarra ngula kanpajupala purda-nyanyi wangkanja-kurra manu kanpajupala nyanyi ngurrju warrki-jarrinja-kurra. Ngajulurlajinta, pampangku yapangku kalu nyanyilki, mataju kalu wapamilki, yapa ngula kalu wijini-kirli panu-kurlu nyinami ngulaju kalu ngurrjulku karalypalku-yijala nyinami. Yapangku jilykingki kalu purda-nyanyilki, manu yapa ngulalu lawa-jarrija, ngulaju kajulu marlaja wankaru-jarrimilki. Ngajulurlu karna-jana yimi-ngarrirnirlangu Yimi Ngurrju yapaku nyiyarningkijarra-wangu-kurluku marlajarraku. \v 23 Yapa ngula kajulu ngajuluku yijardu-nyayirni ngungkurr-nyinami kapuru nyinanja-wangu, ngulaju kalurla Kaatuku marlaja nyina wardinyi-nyayirni!” \p \v 24 Ngula-jangka, Jaanu-kurlangu kurdungurlu-jarra yampinjarla kulpari yanu-pala rdaku-kurra kujalpa Jaanu nyinaja. Ngula-jangkaju, Jijaji-jana nyampu wangkaja Jaanu-kurlu panu-kariki yapaku kujalpalu karrija yalumpurla, “Wayinkili! Kamparru-wiyi rdakukungarnti, Jaanu kujalpa nyinaja manangkarrarla-wiyi, nyiya-kunkulurla nyurrurlaju yanu yinya-kurraju nyanjakuju? Manngu-nyangu mayinkili rampaku nganta nyanunguju marna kirrirdimpayi-piya kuja-ka warlpangku nyampu-wana manu yinya-wana kijirni? Lawa, manngu-nyangunkulu Jaanuju pirrjirdi-nyayirni. \v 25 Kujankulurla nyurrurla yanu yinya-kurra nyanunguku nyanjaku, nyiya-piyakulpankulurla watikiji nyurrurlaju kilyi-jarrija? Warrurnunkulurla marda yapaku ngula-ka jurnarrparla yukami ngurrju-nyayirnirla? Yapangku ngula kalu jurnarrpa ngurrju-nyayirni palkangka mardarni manu nyiyarningkijarra-kurlu, ngulaju kalu nyinami wiriwiri-piya yuwarli wiriwirirla. Kulalpa Jaanu kuja-piya nyinaja! \v 26 Yimi-ngarrikajulu! Watiki nyiya-piyakulpankulurla nyurrurlaju kilyi-jarrija kujankulurla yanu nyanjaku Jaanuku? Kaatu-kurlanguku warrkiniki jarukungarduyuku marda? Yuwayi, junga ngulaju! Jaanuju jarukungarduyu-nyayirni Kaatu-kurlangu ngulaju panu-kari-piya-wangu! \v 27 Yimi Jaanu-kurlu ngulajulpa ngunaja Payipulurla, kujanya-ka wangka, ‘Kaatu karla kuja wangkami watiki yirdiki Mijayaku, “Ngaju kapurna nyuntulurla kamparru yilyamirra ngaju-nyangu yimi-kirli yalumpu-kurra nguru-kurra. Yinyarla kapungku nyanungurlu yirdiyi nyuntuku ngurrju-mani yaninjarniki.” ’\x * \xo 7:27 \xt Nyangka Malachi 3.1 \x* Kujanya-ka Payipulurlaju wangkami Jaanu-kurlu. \v 28 Ngaju karna-nyarra junga nyurrurlaku yimi-ngarrirni yinya Jaanu wiri parrparda-juku watikiji panu-karikiji ngulalpalu nyinaja nyampurla ngurungka nyurru-wiyi. Kala jalangu, Kaatu nyanunguju kajana nyinami Warlalja-Wiri yapa panuku manu kurdukurdurlanguku. Kujarlanya kurdukurduju kalurla wiri-jiki nyina Jaanukuju!” \p \v 29 Ngula-jangkaju, Jijajiji-jana wangkaja, “Yuwayi, kalalu yapa panungku purda-nyangu Jaanuju. Tala puntarninjakungarduyurlangurlu kalalu nyanunguju purda-nyangu. Papitaji-manu-jana, manulpalu jungarni-pajurnulku Kaatu. \v 30 Kaatujulpa-jana ngampurrpa nyinaja Paraji-patuku manu kuruwarrikingarduyu-patuku yungulurla jungarni nyina. Kala lawa, kulalu purda-nyangu Jaanuju, manulu mamparl-pungu papitaji-maninja-kujaku. Kujarlulu mamparl-pungu Kaatu-kurlangu yimi kujarla Jaanuku yungu.” \p \v 31 Ngula-jangkaju, Jijajiji-jana wangkaja, “Wangkamilki yungurna-nyarra nyurrurlaku yangka yapa kuja kankulu jalangujalangu nyinami nyampurla ngurungka, nyarrpa-piyankulu nyurrurlaju? \v 32 Warrarda kankulu-nyanu yunjumu-mani nginyinginyiji kurdukurdu-piyarlu. Kulalpa-nyarra nganangku nyurrurla-patuju nganyuku-mantarla. Nyurrurlaju kurdukurdu-piya kuja kalu yira-jarrarla yarlungka japu-wana manyu-karri manyumanyurla. Yira-karirla kalu-jana purlami yira-karirlaku: \q1 ‘Wayinkilayi! Manyu-karrirlipa! Nyiya-jangkankulu wirntinja-wangu-jarrija kujalparnalu-nyarra yunparnu? Kula-ngantankulu-nganpa marlaja wirntiyarla! Kala kujarnalu yirraruyirrarurlu yunparnu nyurnu-kurlangurla malamalarla, wanjarninkili-nganpa jirrnganja yulaja?’ \m Nyurrurlajunkulu yalirra-piya kurdukurdu-piya! \v 33 Kuja Jaanu yanurnu manu-nyarra yimi-ngarrurnu Kaatu-kurlangu-kurlu, kulalpa yapa-kari-piya nyinaja, lawa. Kulalpa mangarri panu ngarnu yapa-kari-piyarlu, manu kulalpa pama ngarnu. Kala nyurrurlarlu panungkunkulu rampal-manngu-nyangu kula-ngantalpa nyanungurlu juju mardarnu palkangka. \v 34 Ngaju Yapa-nyayirni-wangu Kaatu-kurlangu, ngajuju kula Jaanu-piya. Kujarna nyampu-kurra ngaju yanurnu, ngulajurna tarnngangkuju ngarnu kuyu, mangarri manu pama. Panu yapa kankulu kuja wangkami ngaju-kurlu, ‘Yuwa! Nyangkalu nyampu wati! Ngarninja wita-wangu manu pamarlangu-ka warrarda ngarni! Yipilji kajana jirrnganja nyinami warrkiniki tala puntarninjakungarduyu-patuku manu panu-karirlanguku yapaku ngawuku!’ Kujanya kankulu ngaju-kurluju wangkami. Kujarlanya kankulu nyurrurlaju kurdukurdu wita-piya nyina! \v 35 Ngulajulu kuja-piyaju kutu wangkaya! Ngulaju ngula-juku. Yapa yangka kuja kalurla ngungkurr-nyina Kaatu-kurlanguku yimiki manu kalurla jungarni nyina Kaatuku, ngulangku kalu manngu-nyanyi yaliji Kaatu-kurlangu yimiji junga-nyayirni.” \s1 Nyampuju yimi ngulaju Jijaji-kirli manu karnta punku-kurlu kujalpa warru parnkanjinaanu maju-wana \p \v 36 Ngaka-karilki, wati jintangku Parajirli yirdingkiji Jimanirli japurnu Jijaji yungurla nganta yani nyanungu-nyangu-kurra yuwarli-kirra yungulu mangarri ngarni. Junga-juku, Jijajirla jirrnganja yanu ngurra-kurra manulparla jirrnganja ngarnu. Ngunanja-karrarlulpalu ngarnu. \v 37 Yalirla jurrkungka kirringka nyinajalpa karnta, ngulaju kala warru parnkanjinaanu maju-wana. Purda-nyangu kujalpa Jijajirli ngarnu yali-kirlangurla Jimani-kirlangurla ngurrangka. Yaninjarla manu murlukurnpa panu-kurlu jara-kurlu kujalpa parntija ngurrju-nyayirni. \v 38 Ngula-jangkaju, yanu Jimani-kirlangu-kurra yuwarli-kirra. Kaninjarni yukanjarla karrijalpa purdangirli Jijajirla wirliya-wana. Yulaja kujalparla, jirrmilypalparla wantija Jijaji-kirlangu-kurra wirliya-kurra. Ngula-jangkaju, parduna-manu wirliyaju wakurlu-kurlurlu, manu nyunjurnu. Ngula-jangkarlu nyanungurluju jarangka winjurnu Jijaji-kirlangu-kurra wirliya-kurra. \v 39 Kuja Jimanirli nyangu kuja-kurra, wangkaja-nyanu, “Kaji Jijajiji yijardu-nyayirni Kaatu-kurlangu jarukungarduyu nyinayarla, ngulaju kapu milya-pungkarla karnta nyampuju maju-nyayirni kuja marnpurnu nyanunguju!” \p \v 40 Ngula-jangkaju, Jijajirla wangkaja, “Jimani, yungurnangku wangka.” \p Yalu-manu Jijajiji, “Yuwayi, wangkayaju ngajuku!” \p \v 41 Jijajirla wangkaja nyanunguku, “Wati-jarralpa-pala nyinaja nyurru-wiyi. Wati-karirli-palangu yungu tala panu-nyayirni nyanungu-nyangu. Wati kamparru-warnuku, ngulajurla tala wita yungu. Wati jinta-kariki, ngulajurla tala wiri yungu. \v 42 Jirramarlu-pala muku lawa-manu talaju. Kula-palarla nyarrparlulku pina-yungkarla wati-kariki kuja-palangu yungu kamparrurlu-wiyi. Kala kula-palangu kulu-jarrija, lawa. Ngari-palangu yawuru-jarrija, manu kula-palangu jinyijinyi-manu talaku pina-yinjaku. Jimani, nyarrpa kanpa manngu-nyanyi ngayi? Wati nyarrpara kapurla yulkami-nyayirni wati yaliki?” \p \v 43 Jimanirliji yalu-manu, “Yalirli jintangku kuja tala wiri manu, manu kuja muku lawa-manu, wati yalumpunyalparla yulkaja-nyayirni.” \p Jijajirla wangkaja, “Ngulaju jungarni!” \v 44 Ngula-jangkaju, Jijajirli karnta pina-nyangu, manurla nyanunguju wangkaja Jimaniki, “Nyanyi kanpa karnta nyampu kuja-ka karrimi? Kujarna nyuntu-nyangu-kurra yuwarli-kirra yanurnu, kulanpaju ngapa yungu yungurnaju wirliya paljikarla. Kala karnta nyampurluju paljurnu ngaju-nyangu wirliya jirrmilypa-kurlurlu, manuju parduna-manuju wakurlu-kurlurlu. \v 45 Kujarna nyuntu-nyangu-kurra yuwarlirla-kirra yukajarni, kulanpaju wapirdi yanu manu nyunjurnu wirlki-jarrarla. Kala karnta nyampurlu, ngulaju kaju tarnngangku-juku wirliyaju nyunjirni. \v 46 Kujarna nyampu-kurra yanurnu, kulanpaju jara yungu wakurluku manu yinngirrirla yirrarninjaku. Kala nyanungurluju ngurrju jarangku maparnu ngaju-nyangu wirliya-jarra. \v 47 Panu-kari yapa kalu maju-karrikarri nyina. Kuja kajana Kaatuju yawuru-jarrimi, ngula-jangkaju, yulka kalurla wita-karrikarri Kaatukuju. Kala yapa karnta nyampu-piya kuja kalu maju-nyayirni nyina, ngulaju kajana Kaatuju yawuru-jarrimi, ngulaju kalurla yulkami Kaatukuju junga-nyayirni. Kujaku karnangku nyuntuku wangkami: Kaatujurla kulu-wangu yawuru-jarrija-nyayirni karnta nyampukuju. Kujarlanya kaju nyanunguju yulkami-nyayirni.” \p \v 48 Ngula-jangkaju, Jijajirla wangkaja karntaku, “Wiyarrpa, kujanparla karlirr-yanu jurnta Kaatuku wilji-wiyi, majumajujurnangku yawuru-jarrinjarla jurnta maninjarla kujurnu.” \v 49 Ngula-jangkaju, yapa kujalpalu yalirla nyinaja, ngulajulpalu-nyanu wangkaja jarnkujarnku, “Nyarrpalku-yijala-ka kujaju wangka? Kaatu-miparlu kajana yawuru-jarrinjarla jurnta kijirni majumajuju.” \p \v 50 Ngula-jangkaju, Jijajijirla wangkaja karntakuju, “Wala kanpaju nyina ngajuku. Kujarlaju, Kaaturlu kangku nyuntuju muurlparlu mardarni majumaju-kujaku. Ngurra-kurralku yanta, manu wajampa-wangu rarralypa nyinaya!” \c 8 \s1 Nyampuju wita jaru karntakarnta-kurlu kujalpalu-jana jirrnganja wapaja Jijajiki manu nyanungu-nyangu kurdungurlu-patuku \p \v 1 Ngaka-karilki Jijaji manu nyanungu-nyangu puranjakungarduyujulpalu warru yanu ngurra-kari ngurra-kari-kirra wiri-kirra wita-kurra. Warrulpa-jana yapaku yimi-ngarrurnu Kaatu kuja-ka Warlalja-Wiri nyina nyiyarningkijarraku. \v 2-3 Ngalya-karilpalurla karntakarnta jirrnganja wapaja Jijajiki, kuja-jana parlpuru-manu nyurnu-ngurlu kamparru-wiyi. Jinta-kariji yirdiji Miiri Makardala-wardingki. Nyurru-wiyi Jijajirli wirlki-pala juju majurla jurnta yilyaja nyanungu-nyangu palka-ngurlu yungu ngurrju-mani. Karnta-kari yirdiji Juwana. Nyanunguku kali-nyanu Juuja, ngulaju kala warrkini wiri nyinaja Kingi Yarurduku. Karnta-kari yirdiji Jujana. Yalirraju kalalu warru yanu Jijaji-kirli manu nyanungu-nyangu kurdungurlu-kurlu. Tala warlalja-kurlurlu manu nyiya-kurlurlangurlu kalalu-jana warrawarra-kangu. \s1 Jijaji-kirlangu yimi-nyayirni-wangu jukurrpa wati-kirli ngurlu kuja warru kujurnu miyikingarnti \r Matthew 13.1-9, Mark 4.1-9 \p \v 4 Ngaka-karilki, yapa panu-nyayirnili yanurnu ngurra-kari ngurra-kari-ngirli, manulu turnu-jarrija Jijaji-wana. Ngulakuju-jana yimi-ngarrurnu yimi-nyayirni-wangu jukurrpa Kaatu-kurlu, wangkaja-jana, \v 5 “Yungurna-nyarra jaru wita yirri-pura ngarrka-kurlu jinta-kurlu kujalpa mardarnu yakujurla ngurlu panu. Kujalpa warru yanu yarlu-wana, ngulajulpa ngurluju warru pirri-kujurnu miyiki pardinjakungarnti. Kujalpa warru wapaja, ngulangkuju warru kujurnu ngurlu kuja-purda kuja-purda. Panu-kariji ngurluju wantija yirdiyirla. Ngurlu, kujalpalu wantija yirdiyirla, yapangkujulpalu katurnu wirliyarlu, manu ngurlu panu-kari, ngulajulpalu-jana jurlpungku jayirr-maninjarla muku ngarnu. \v 6 Panu-kari ngurluju wantija tarlangka walyangka. Ngurlu, kujalpalu wantija walyangka tarlangka, ngulajulpalu pardija ngari wita. Ngarnajulu putaputa yukaja tarlangka walyangkaju, lawa-juku. Manu wantangkulpa-jana jankaja linji-karda ngarnaju ngapa-wangurla. \v 7 Panu-kari ngurluju wantija marnangka jilkarla-kurlurla. Ngurlu, kujalpalu wantija marnangka jilkarla-kurlurla warrukirdikirdi, ngulajulu pardija jilkarla-wana. Ngulajulpa-jana jilkarlarlu kurl-mardarnu tarnnga-juku, ngulaju ngurlujulpalu kurl-mardarninja-warnuju tarnnga-juku maju-jarrija. \v 8 Kala panu-kari ngurluju wantija walyangka walyirirla. Ngurlu, kujalpalu wantija walyangka walyirirla, ngulajulu muku purrulyun-pardija ngurrju-juku manu wiri-jarrija. Ngulalu wiri-jarrija ngurlu-kurlu ngurrju-kurlu panu-nyayirni-kirli walya-jangkaju, ngulaju yapaku ngarninjaku.” \p Ngula-jangka Jijaji-jana wangkaja, “Kuja kankulu nyurrurlarlu langa mardarni purda-nyanja-kurlangu, ngulangkujulu purda-nyangka yirriyirri-nyayirnirli!” \s1 Nyiyaku kala-jana Jijaji wangkaja yimi-nyayirni-wangu jukurrpa yapaku? \r Matthew 13.10-17, Mark 4.10-12 \p \v 9 Ngula-jangkaju, Jijaji-kirlangu kurdungurlu-paturlulu yaninjarla nyanungu payurnu, “Yangka yimi-nyayirni-wangu jukurrpa wati-kirli ngurlu panu-kurlu, kula karnalu purda-nyanyi. Milki-yirraka-nganpa yungurnalu langa-kurra mani.” \p \v 10 Junga-juku, Jijajirlilki-jana pina-yimi-ngarrurnu yimi-nyayirni-wangu jukurrpaju, yirri-puraja-jana yarda, “Kaaturluju yilyajarni yungurna-nyarra yimi-ngarrirni nyanungu yangka kuja kajana Warlalja-Wiri nyina yapakuju. Kala ngalya-kariki yapaku, kularna-jana yimi-nyayirni-wangu warraja-mani. Kujarlaju, kuja karna-jana wangka, nyanyi kajulu paniya-kurlurlu milya-pinja-wangurlu-juku, manu jamulu purda-nyanyi kajulu langa-kurlurlu ngurrpangku-juku.”\x * \xo 8:10 \xt Nyangka Isaiah 6.9 \x* \s1 Jijajirli-jana milki yimi-ngarrurnu yimi-nyayirni-wangu jukurrpa wati-kirli ngurlukungarduyu-kurlu kurdungurlu-patuku \r Matthew 13.18-23, Mark 4.13-20 \p \v 11 Jijaji-jana wangkaja, “Purda-nyangkajulu ngajulu yungunkulu pina-jarrimi nyarrpa nyampu yimi-nyayirni-wangu jukurrpa wati-kirli ngurlukungarduyu-kurlu kuja-ka wangkami. Yaliji ngurluju ngulaju Kaatu-kurlangu yimi. \v 12 Panu-karirli yapangku ngula kalu purda-nyanyi yimi Kaatu-kurlangu, purda-nyanyi kalu. Ngulaju kalu yirdiyi-piya nyinami kuja-ka ngurlu panu wantimi. Kapulurla marda ngungkurr-nyinayarla jarukuju, manu marda kapu-jana Kaaturluju muurlparlu mardakarla. Kuja-kujakuju, yanirni-ka Juju Ngawulku, ngulangkuju kajana jurnta kanyi jaruju jurlpu-piyarlu. \v 13 Ngalya-kari yapa kalu nyina tarla walya-piya. Ngurlu kujalu wantija walyangka tarlangka, kujalu ngarnaju puta yukaja tarlangka, ngula-piyarlu-yijala kalu yapangku ngalya-karirli purda-nyanyi jaruju Kaatu-kurlangu, manu kalurla ngungkurr-nyinami jarukuju wardinyi-wiyi. Jaru kajana putaputa yukami langa-kurra, lawa. Ngaka kajili-jana yapa-karirli jinyijinyi-mani, manu kaji-jana majurlangu rdipimi, ngula-warnurlaju kalu wajawaja-maninjarla yampimi Kaatu-kurlangu jaruju. Kula kalurla ngungkurr-nyina tarnnga, ngari witaku. \v 14 Ngalya-kari yapa kalu nyina walya-piya jilkarla-kurlu-piya. Purda-nyanyi-yijala kalu Kaatu-kurlangu jaruju. Puta-ka wiri-jarri jaruju langangkaju. Kala warrarda kalu-nyanurla wajampa-jarri nyiyarningkijarraku manu wartardi-jarri nyiyarningkijarrarla nyanungu-nyangurla. Yulkami kalu-nyanurla warrarda talaku manu jurnarrpaku nyanungu-nyanguku warlaljaku. Ngulangkunya kajana warla-pajirni jaru-kujakuju wiri-jarrinja-kujaku. Kujarra-piya kula kalurla nyinami jukarurru Kaatuku. \v 15 Ngalya-kari yapa kalu nyina walya walyiri-piya. Purda-nyanyi kalu jaru Kaatu-kurlangu, manu kalu yijardu-nyayirnirli milya-pinyi. Wuurnpa-puruju, mardarni-jiki kalu yaliji yimiji tarnngangku.” \s1 Jijaji-kirlangu yimi-nyayirni-wangu jukurrpa jarra-kurlu \r Mark 4.21-25 \p \v 16-17 Jijaji-jana yarda wangkaja, “Nganangku-puka kuja-ka wuruly-yirrarni nyiyarlangu, ngakalku-ka warraja-mani. Nganangku-puka kuja-ka parnta-yirrarni nyiyarlangu, ngakaju-ka raa-pinyi. Kuja kalu yapangku wajawaja-mani nyiya mayi, kulalpalu palka-mantarla mungangkaju. Mani kalu jarra, manu yali-kirlirli warru nyanyi kalurla. Yuwayi, jarra yali-kirlirli kajikalu palka-mani nyiyarlangu. Jarra, kuja kankulu rdulinyi mungangka, kula kankulu wuruly-yirrarni kanunjumparra parrajarlaju manu pangkingkaju ngunanja-kurlangurlaju, lawa. Yarlungka kankulu yirrarni yapaku yungulu nyanyi. \v 18 Yimi ngaju-nyangu ngulaju jarra-piya. Yapa kuja kalu nyina mungangka, ngulaju kalu puta purda-nyanyi Kaatu. Milki-yirrakalu-jana nyanunguju jarra yali-kirlirli. Kajinkili-jana yimi ngaju-nyangu-kurlurlu Kaatu milki-yirrarni yapaku, ngulaju Kaaturluju kapu-nyarra yarda yimi-ngarrirni nyanungu-kurlu. Kala kajinkili-jana jurnta mardarni yimi yapa-kujaku, ngulaju Kaaturluju kapu-nyarra jurnta kanyi. Kuja-kujakujulu yirriyirrirli purda-nyangka ngaju-nyangu yimi, manulu-jana yapa-kariki yimi-ngarrika!” \s1 Yimi nyampu ngulaju Jijajikipalangu ngati-nyanu-kurlu manu nyanungukupurdangka-patu-kurlu kukurnu-nyanu-patu-kurlu \r Matthew 12.46-50, Mark 3.31-35 \p \v 19 Yapa panulpalu yuwarlirla kaninjarniji nyinaja-juku nyanungu-kurluju, manulpalu raangka nyinaja. Ngula-jangkaju, yanurnulurla ngati-nyanu manu kukurnu-nyanu Jijajiki nyanjaku. Kulalu nyarrpara-wanalku yukayarlarni yapa-panungka, lawa. Ngulaju karrijalpalu raangka manu wangkaja-jana yapaku, “Nganimpa yungurnalurla wangkami Jijajiki.” \v 20 Junga-juku, yapa jintarla yaninjarla wangkaja Jijajikiji, “Jijaji, ngati-puraji manu kukurnu-puraji-purnu kangkulu pardarni yarlungka. Wangkami yungungkulu.” \p \v 21 Jijaji-jana wangkaja, “Nganangku-puka kaji purda-nyanyi yimi Kaatu-kurlangu wilji-wangurlu manu purami, ngulanyalu ngajukupurdangka kukurnu manu ngajuku ngati warlaljaju.” \s1 Jijajirli pulya-manu ngapa wiri manu mayawunpa parnkanja-kurra \r Matthew 8.23-27, Mark 4.35-41 \p \v 22 Ngaka-karilki, Jijaji-jana wangkaja nyanungu-nyanguku kurdungurlu-patuku, “Yanirlipa pawurturla mangkururla murrarninginti-kari-kirra.” Junga-juku, kangulu nyanungu-nyangu kurdungurlu-paturlu pawurturla-juku. Wungu-jukulu yanu. \v 23 Murrarni-nginti mangkurukuju murnma-juku kulkurru-juku, ngapa wiri-jana jangkardu wangkanja-yanurnu, manulpa wiri-jarrinja-yanulku ngapaju pawurturlaju. Pawurtuju ngarra ngapa-kurralku yukayarla. Kalanpa Jijaji jarda ngunanya pawurturla. \v 24 Ngulalu yaninjarla yakarra-manu kurdungurlu-paturlu, manulurla purlanjarla wangkaja, “Warlalja-Wiri, kajikarlipa muku palimi!” Ngula-jangkaju, Jijajiji yakarra-pardijalku pawurturlaju, manu wangkaja-palangu mayawunpaku manu ngapaku yungu-pala pulya-jarrimi. Junga-juku, mayawunpa pulya-jarrijalku, manu ngapa wirijilpa pulyalku ngunaja. \v 25 Jijaji-jana wangkaja nyanungu-nyangukuju kurdungurlu-patuku, “Kula kankujulu marda wala nyina ngajuku?” \p Ngula-jangkajulpalurla kurdungurlu-patulku marlaja paa-karrija, manulpalu-nyanu wangkanja-yanu, “Ngana nyampuju wati kuja kajana wangka mayawunpaku manu ngapaku? Purda-nyangu-pala mayawunparlu manu ngapangku wilji-wangurlu ngula-palangu wangkanjarla rdamu-pakarnu.” \s1 Jijajirli parlpuru-manu wati juju panu-kurlu \r Matthew 8.28-34, Mark 5.1-20 \p \v 26 Ngula-jangka, Jijaji manu nyanungu-nyangu kurdungurlu, jingijingi yanulu ngapangka mangkururla nguru Kaliliyi-jangka murrarninginti-kari-kirra ngurrara-kari-kirra kujalpalu yapa nyinaja Karaja-wardingki. \v 27 Yalirla ngurrararla parntarrijalpalu pirli wiri-jarlu pirnki-kirli-kangukangu. Yalirlanya kalalu-jana milyingka yirrarnu yapa yurnunurruju. Yalirla pirnki-patu-wanarla kala nyinaja wati jinta warungka-nyayirni juju panu-kurlu. Kulalpa yuwarlirla nyinaja. Kala tarnnga-nyayirni nyinaja yalirrarla pirnkingka, manu kala jurnarrpa-wangu nyinaja. \v 28-29 Yali juju kalarla wati-kirra warrarda kurru-yukaja, manu kala warungka-manu. Parra-kari parra-karirli yalumpu-wardingki-paturlu yapangkuju kalalu warurnu warrarda waku-jarra manu wirliya-jarra ngalyipi-piya-kurlurlu manu jayini-kirlirli, kalalu warrawarra-kangu wuruly-parnkanja-kujaku. Kala lawa. Wurrangku-juku rdilyki-pungu ngalyipi-piyaju, jayiniji kala ngulaju turl-pakarnu. Kala warrarda jinyijinyi-manu yalirli jujungku yali wati yaninjaku manangkarra-kurra. \p Junga-kirli, kujalu pirntinyarra-kurra-jarrija Jijaji manu nyanungu-nyangu kurdungurlu, yangka watingki juju-kurlurlu warrawarra-kangulpa-jana. Kujalu jitijalku pawurtu-jangka, wapirdi parnkaja-jana purrju-juku. Parnkanjarla mirdijirrpijirrpi pirri-manu kamparru-juku Jijajikiji. Ngula-jangka, wangkajalkurla Jijajiji, “Nyuntu juju ngawungawu, jurnta wilypi-pardiyarla nyampuku watiki!” \p Ngula-jangkarluju, yangkangkuju watingki purlanjarla payurnu Jijajiji, “Nyarrpa-maninpaju ngajuju? Nyuntujunpa Jijaji Ngalapi-nyanu Kaatu-kurlangu yangka kuja-ka kankarlarra nyina wiri-jiki yapaku manu pirlirrpa-kariki. Wiyarrpa karnangku warlkirninjarla wangkami, yampiyaju murrumurru-maninja-wangurlu!” \p \v 30 Ngula-jangka, Jijajirli payurnu, “Nyiyanpa nyuntuju yirdiji?” \p Junga-juku, yalu-manu, “Ngajujurna yirdiji ‘Panu-jarlu-nyayirni’.” (Junga, yalirli watingkiji kulalpa juju jinta mardarnu kaninjarni. Panu-nyayirnilpa-jana jujuju mardarnu.) \v 31 Ngula-jangka, panujukulurla wangkaja, “Yampiya-nganpa nyampurla-juku jurrkungka ngurrararla yilyanja-wangurlu! Wiyarrpa-nganpa yampiya! Yampiya-nganpa yilyanja-wangurlu yali-kirra rdaku-kurra kaninjarra-nyayirni-kirra, ngulangkaju ngakaju kajika-nganpa Kaaturluju palu-pinyi!” \p \v 32 Ngula-purujulpalu kutu-juku karrija pamarrparla panu-jarlu-nyayirni nguurrnguurrpaju ngarninja-karra kujalpalu-jana nguurrnguurrpakungarduyurlu yapangku jina-mardarnu. Ngula-jangka, jujujulurla wangkaja Jijajiki, “Yilyaya-nganpa yali-kirra nguurrnguurrpa-kurra, yungurnalu-jana yaarl-yuka palkangka!” \p Junga-juku, Jijaji-jana wangkaja, “Ngulaju ngula-juku. Yaarl-yukayalu-jana nguurrnguurrpaku!” \v 33 Ngula-jangka, jujujulurla jurnta wilypi-pardija watiki, yaarl-yukajalkulu-jana nguurrnguurrpakuju. Ngula-jangkaju, junga-juku, ngaamalyamalya rdakardaka-parnkanja-yanulu pamarrparla kaninjarra-kari ngapa-kurra. Ngulajulu muku julyurl-wantija ngapa-kurra. Tarnngajukulu yukanjarla palijalku yalirla-juku ngapangka. \p \v 34 Yangka yapangku, kujalpalu-jana nguurrnguurrpa jina-mardarnu, ngula-patujulu nyanjarla pirri-parnkaja kuja-purda-kari kuja-purda-kari jaru-kurlu kirri-kirra manu ngurra-kari ngurra-kari-kirra yalumpurla-juku ngurungka. \v 35 Kujalu-jana yimi-ngarrurnu panu-kariki yapaku yangka nguurrnguurrpa-patu kujalu palija ngapangka, ngulakujulu panu-karilki yanurnu nyanjaku nguurrnguurrpakuju. Ngula-jangka, yanurnulurla Jijajiki yangka kirri-wardingki-patu, ngulalu nyangu yangkaju wati warungka-wangulku kujalpa nyinaja jurnarrpa-kurlulku Jijaji-wana wirliya-wana. Kujalu nyangu, ngulakujulurla lani-jarrijalku. \v 36 Yalumpurla-juku, ngalya-kari yapajulpalu karrija yangka nguurrnguurrpakungarduyu-patu kujalu nyangu Jijaji wati-kirra parlpuru-maninja-kurra. Ngulangkujulu-jana nyampu-paturlu yimi-ngarrurnu kirri-wardingki-patuku kuja Jijajirli wankaru-manu wati yali kujalpa juju mardarnu kaninjarni nyanungurla. \p \v 37-39 Ngula-jangkaju, Karaja-wardingki-patu yapajulu lani-jarrija. Ngula-jangkaju, Jijajikilirla wangkaja jinta-juku jaruju, “Yanta nyampu-ngurlu nguru-ngurluju!” \p Junga-juku, yangka wati warungka-jangka ngularla wangkaja, “Yanirna nyuntu-wana!” \p Jijajijirla wangkaja, “Pina-yanta warlalja-patu-kurra manu wangkayalku-jana kujangku Kaatu mari-jarrija nyuntuku, kujangku yali-jangka juju-jangka parlpuru-manu.” Ngula-jangkaju, Jijaji warrkarnu pawurturla nyanungu-nyangu kurdungurlu-kurlu, manulu yarnkajarra. Junga-juku, ngula-jangkaju, yangkaju wati yanu kirri-kirra, ngulaju-jana warru yimi-ngarrirninja-yanu jaru kuja warungka-jangka Jijajirli parlpuru-manu. \s1 Yimi nyampu ngulaju wati-kirli Jayiruju-kurlu, manu yimi-kari ngulaju karnta-kurlu nyurnu-nyayirni-kirli \r Matthew 9.18-26, Mark 5.21-43 \p \v 40 Ngula-jangka, Jijaji kulpari yanu pawurturlaju murrarninginti-kari-kirralku-yijala ngapangka mangkuru Kaliliyirla. Yapa yalirlalpalurla pardarnu nyanunguku. Kujalu nyangu yukanjarni-kirra, ngula-kurraju turnu-jarrijalkulpalurla yapaju. \v 41-42 Ngulangka yapangka panungka, wati jintalpa karrija yirdi Jayiruju. Jayirujujulpa nyinaja Juwu ngulaju jaajikingarduyu wiri. Yurntalpa jintalpa mardarnu, ngulakujurla rdipija 12-pala yulyurrpu. Nyurnu-nyayirnilpa ngunaja palinjakungarnti. Kuja Jayirujurlu nyangu Jijaji, ngulajurla kamparru-kirli mirdijirrpijirrpi-jarrinjarla parntarrinjunu wangkanjakungarnti. Wangkajarla Jijajiki, “Yaruju-jarriya! Warlkirni karnangku, kapurna kirda-puka-jarrimi kanangkaku! Yantarni nyurnuku rdakangku yungunpa marnpirni yungu wankaru nyina!” Junga-juku, Jijajirliji puraja Jayiruju. \p Nyampurlaju turnu-warnurlu yurntirninja-yanulpalu-nyanu Jijaji-wanarlu, kujalpalu puranja-yanu. \v 43 Ngulangka yapangka panungka, ngulajulpa karnta karrija nyurnu wiri yalyukupurda kaninjarni palkangka. Ngulajulpa nyinaja nyurnu yalyukupurda kujalpa warrarda karlinja-yanu 12-palaku yulyurrpuku. Ngula-puruju, panungku nyangunyangurlulpalu putaputa parlpuru-manu. Lawa, kulalu parlpuru-mantarla. \v 44 Junga-juku, purdangirli-wanarlu puranja-yanu Jijaji. Ngula jurnarrpalku marnpurnu Jijaji-kirlangu kanunju-warnu. Ngula yungka marnpurnu Jijaji-kirlangu jurnarrpa, ngula-puru-juku yalyuju rdiily-parnkaja karlinja-warnu. \v 45 Ngula-jangkaju, Jijajirli payurnu-jana, “Nganangkuju marnpurnu?” \p Kulalu jangku-manu Jijaji. Ngula-jangkaju, Piitarla wangkaja, “Nyanyi mayi kanpa-jana nyampu yapa panu, kuja kalu-nyanu yurntirninja-yani ngalipa-wanarlu?” \p \v 46 Ngula-jangkaju, Jijaji-jana wangkaja, “Purda-nyangurna kujaju ngangkayi jurnta yanu palka-jangka. Ngula-warnunya karna milya-pinyi kujaju yapangku pampurnu ngaju yunguju marlaja parlpuru-jarri.” \v 47 Yangka karnta-pardu, ngulajulpa lani-jarrijalku, manu mirrmirr-karrijalpa Jijaji-kijakuju. Kulalpa-nyanu nyarrparlu wuruly-mardakarla Jijaji-kijaku. Pina-yanurnu, mirdijirrpijirrpi-jarrinjarla parntarrinjunu Jijajiki kamparru, manu wangkajarla yapa panu-puruju, “Ngajurnangku marnpurnu jurnarrpaju yungurnangku marlaja parlpuru-jarrimi. Junga kujaju. Kujarnangku marnpurnu, kapankurna parlpuru-jarrija pina.” \p \v 48 Jijaji wangkajarla, “Wiyarrpa, nyuntunpaju marlaja parlpuru-jarrija pina kujanpaju wala nyinaja ngajuku. Ngula-juku pina-yanta ngurra-kurra wajampa-wangu rarralypa.” \p \v 49 Ngula-jangkaju, Jijaji kujalparla wangkaja-juku yangkaku karntaku, ngula-puruju yapa jintajulparla wapirdi yanurnu Jayirujuku nyanungu-nyangu-jangka yuwarli-jangka. Wangkajarla Jayirujuku, “Kari-nganta lawa, nyurru kalu-nyanu waarr-pakarni witamanjirla. Kujarlaju yampiya Pinangkalpa Jijaji payirninja-wangurlu!” \p \v 50 Jijajirli-jana purda-nyangu nyampu-patu wangkanja-kurra, ngulajurla wangkaja Jayirujuku, “Wajampa-wangu nyinaya! Kajinpaju wala nyina ngajuku, ngulaju kapu nyuntu-nyangu yurntalpaju wankaru-jarrimi.” Jijaji manu nyanungu-nyangu kurdungurlulu yanu Jayiruju-kurlu yuwarli nyanungu-nyangu-kurra. \p \v 51 Kujalu yuwarlirla rdipijarra, Jijajirli-jana jarraly-pinja-wangurlu warla-pajurnu yapa panu-kariji jirrnganja yukanja-kujaku. Rdaka-pala-mipa-jana yajarnu Piita manu Jamaji manu nyanungukupurdangka Jaanu manu Jayiruju manu nyanungu-parnta karnta. Ngula-mipaku-jana jirrnganja yukaja yuwarli-kirra Jayiruju-kurlangu-kurra. \v 52 Jijajirli-jana nyangu yapa panu, kujalpalu-nyanu waarr-pakarnu maringki. Payurnu-jana yapa-patu, “Nyarrparla kankulu-nyanu waarr-pakarni manu yulami kankulu? Lawa, kula kirda-puka-jarrija, jarda-jala-ngarra-ka ngunami nyampuju kurduju!” \v 53 Yalirrarlu yapangkujulpalu milya-pungu kuja palija-nyayirni. Junga-juku, ngarlarrijalpalurla kuja-jana Jijajirli yimi-ngarrurnu kujalpa jarda nganta ngunaja. \v 54 Ngula-jangkaju, Jijajiji yanu kujalpa kamina-kurlangu palka ngunaja. Ngularla yarnkaja rdakaku, wangkajarla, “Wita mardukuja, yakarra-pardiya!” \v 55 Yali-kirlangu pirlirrpajurla pina-yanurnu, manurla pina-yukaja palkangka. Ngula-jangkaju, rarringki yakarra-pardija, manu karrinja-pardija. Ngula-palangu Jijaji wangkaja nyanungukupalangu-jarraku, “Nyampukulurla mardukujaku witaku yungka mangarri.” \v 56 Kuja-pala nyanungukupalangu-jarrarlu nyangu wankarulku, ngulakuju-palarla marlaja paa-karrija. Ngula-jangkaju, Jijajiji wangkaja-palangu, “Yimi-ngarrirninja-wangu-pala nyinaya kujarna nyumpala-nyangu yurntalpaju wankaru-manu.” \c 9 \s1 Jijajirli-jana yilyaja kurdungurlu-patu 12-pala yimi-kirli nyanungu-nyangu-kurlu \r Matthew 10.5-15, Mark 6.7-13 \p \v 1 Ngula-jangkaju, nyanungu-nyangulku-jana turnu-manu kurdungurlu-patu 12-pala. Yilyanjakungarntirli-jana yartarnarri yungu yapaku parlpuru-maninjaku manu yungulu-jana juju maju jurnta yilyami yapakuju. \v 2 Yilyanjakungarntiji, Jijaji-jana wangkaja, “Nyurrurlaju karna-nyarra yilyami kirri-kari kirri-kari-kirra kuja-purda-kari kuja-purda-kari. Yilyami karna-nyarra yungunkulu-jana yapaku yimi-ngarrirni Yimi Ngurrju Kaatu-kurlu kuja kajana Warlalja-Wiri nyina yapaku, yungunkulu-jana yapa wankaru-mani kuja kalu nyurnu nyina. \v 3 Nyurrurla jinta-kari jinta-kari, kulalu nyiyarlangu kangka. Yantalu watiya jukati-wangu, yakuju-wangu, mangarri-wangu, tala-wangu. Yantalu jinta-kurlu jaati-kirli. \v 4 Kajinkili kirri-kirra yukamirra, kajili-nyarra yapangku wapirdi nyanjarla kanyirni ngurra nyanungurra-nyangu-kurra, ngulajulu nyinaka manu ngunaya yalumpurla-juku jintangka ngurrangkaju. Ngurra-kari ngurra-kari-wangulu nyinaya jintangka-kirli kajinkili yarnkamirra yarda. \v 5 Kala kajinkili kirri-kari-kirra yukamirra, kajili-nyarra wapirdi nyanjarla purda-nyanja-wangurlu pina-yilyami manu juwa-kijirni, ngulaju yampiyalu-jana. Yantalu-jana jurnta. Mamparl-pinja-warnurlaju, ngulajulu-jana walya jangkardu lurlurl-pungka wirliya-kurlangu-jangka. Kujarluju kapunkulu-jana milki-yirrarni kuja kajana Kaatuju kulu nyina.” \p \v 6 Junga-juku, yarnkajalkulu wurnalku kirri-kari kirri-kari-kirra kurdungurlu-patu. Ngurra-kari-kirra kujalpalu yanu, yimi-ngarrurnu yapakuju Yimi Ngurrju Kaatu-kurlu, manulpalu-jana yapa nyurnu ngurrju-manu. \s1 Nyampuju jaru wita ngulaju Kingi Yarurdu-kurlu kujalpa puta purda-nyangu ngana kujalpa Jijaji nyinaja \r Matthew 14.1-12, Mark 6.14-29 \p \v 7-9 Jaru Jijaji-kirli wiri-jarrijalkulpa ngurra-kari ngurra-kari. Panu-kari wangkajalpalu kuja, “Kari yalumpuju yangka Jaanu Papitaji kuja pakarnu Kingi Yarurdurlu, ngulanya kulparirni yanu wankaru-jarrinjarla.” Kala panu-karijilpalu wangkaja, “Kari yalumpuju marda yangka Layija kujalpa nyinaja nyurru-wiyi Kaatu-kurlangu jarukungarduyu.” \p Kala panu-karijilpalu wangkaja, “Kari yalumpuju marda jarukungarduyu-kari yangkarra-piya kuja kalalurla marlaja wangkaja Kaatuku nyurru-wiyi.” \p Kala kuja Kingi Yarurdurlu purda-nyangu yimi Jijaji-kirli, ngulakuju-nyanu wangkaja, “Jaanu Papitaji, ngulajurna waninja turl-pakarnu! Kala ngana-kurlu kalu nyampuju wangka?” Putalpa purda-nyangu Yarurdurlu. Ngampurrparla Jijajiki nyinaja nyanjaku. \s1 Jijajirli-jana mangarri yungu panu-jarlu-nyayirniki wati-patuku 5,000-palaku \r Matthew 14.13-21, Mark 6.30-44, John 6.1-14 \p \v 10 Ngakarrangakarralku, kujalurla Jijajiki kulparirni yanu Kurdungurlu-patu Wiriwiri, yimi-ngarrurnulurla, “Panukurnalu-jana jurnta yilyaja juju, manu panu-kari nyurnu, ngulajulu-nganpa parlpuru-jarrija marlaja. Manu ngula-jangkajurnalu-jana pinarri-manu jaru Kaatu-kurlangu.” Ngula-jangkaju, Jijajirliji-jana kangu, manulu yanu kirri-kirra yirdi Pijata-kurra yungulu yangarlu nyina yapa-kujaku. \v 11 Kala yapangkujulu purda-nyangu kujalpa Jijaji yinya-kurra yanurra. Junga-juku, kirri-kari kirri-kari-jangkalu yanurnu, manulu wapanja-yanu jurrku-kurra kujalpa nyinaja Jijaji. Kuja-jana Jijajirli nyangu yaninjarni-kirra, wapirdi-jana yanu, manulpa-jana pinarri-manu Kaatu-kurlu kuja kangalpa Warlalja-Wiri nyina. Panu-kari yapajulpalu nyurnu nyinaja, ngulaju-jana parlpuru-manu. \p \v 12 Ngula-puruju wantajulpa kanunju-jarrinja-yanu wurajiwurajilki. Yaninjarla wangkajalurla nyanungu-nyangu kurdungurlu-patu Jijajikiji, “Nyampuju karlipa nyina kulkurrukulkurru. Yilyayalku-jana yungulu mangarri-kirra yani kirri-kari kirri-kari-kirra yungulu-nyanu maninjini. Yungulu-nyanu ngurra palka-mani ngunanjakungarntirli.” \p \v 13-14 Ngula-jangka, Jijajiji wangkaja-jana, “Nyurrurlarlulu-jana yungka mangarriji!” \p Yalirlajulpalu nyinaja panu wati 5,000-pala manu panu-karirlangu. Junga-juku, Jijaji-kirlangu kurdungurlu-patu wangkajalurla, “Kulalparnalu-jana nyarrparlu pirda-mantarla marlajarrarlu! Mangarri kapurdu rdaka-pala manu yawu-jarra-puka karnalu mardarni. Ngampurrpa kanpa nganimpaku nyina yungurnalu mangarri payi-maninjini nyampurraku?” \p Ngula-jangka, Jijaji wangkaja-jana, “Wangkayalu-jana yapa panuku-juku, manu nyinanja-yirrakalu-jana turnu-kari turnu-karirla.” \v 15 Junga-kirli, marlajalu-jana pirri-manu panu-jarlu-nyayirni turnu-kari turnu-karirla. \v 16 Ngula-jangka, Jijajirli manu mangarri yangka kapurdu rdaka-pala manu yawu-jarrarlangu. Kankarlarra nyangu nguru-kurra-pinangu, yati-wangkajarla Kaatuku, “Wapirra, yungurnangkulu yati-wangka nyampukuju mangarriki.” Ngula-jangka, rdilykirdilyki-pungu-jana mangarri manu yawu-jarra witawita-karda-nyayirni, manu yungu-jana nyanungu-nyangu kurdungurlu-patuku. Ngulangkujulpalu-jana kanjarla warru yungu wita-kari wita-kari mangarri manu yawu turnu-kari turnu-kariki yapaku panuku-juku. \v 17 Panungku yapangkulu ngarnu pirda-karda-nyayirni. Ngula-jangkaju, kurdungurlu-paturlujulu warru manu yuljaju mangarri manu yawu yakuju-patu-kurra wiri-jarlu-kurra 12-pala-kurra. Ngulalpalu jurrupuly-ngarnu yali yakuju-patu. \s1 Piitarluju yirdi-manu Jijaji Kaatu-kurlangu Mijaya yangka Milarninja-warnu \r Matthew 16.13-23, Mark 8.27-33 \p \v 18 Ngaka-karilki, Jijajijilpa jinta nyinaja, yanurnulurla nyanungu-nyangu kurdungurlu-patu. Japurnu-jana, “Nyarrpa kajulu yapa-karirli yirdi-mani ngajuju?” \p \v 19 Kurdungurlu-paturlujulu jangku-manu, “Ngalya-kari kalu wangka yapa nyuntujunpa Jaanu Papitaji nganta. Ngalya-kari kalu wangka nyuntujunpa Layija nganta. Ngalya-kari kalu wangka nyuntuju ngantanpa jarukungarduyu-kariyi-nyanu Layija-piya kuja nganta pina-wankaru-jarrija.” \p \v 20 Jijajirli yarda-jana payurnu, “Kala nyurrurla-paturlu, ngana nganta kankujulu yirdi-mani ngajuju?” \p Piitarluju jangku-manu, “Nyuntujunpa Mijaya Milarninja-warnu yangka Kaatu-kurlangu.” \p \v 21 Jijajirli-jana pututu-pungu, “Ngajukujulu yimi-ngarrirninja-wangu nyinaya, kalakankulu-jana ngaju yimi-ngarrirni yirdi Kaatu-kurlangu Mijaya. \v 22 Ngaju, yangka Yapa-nyayirni-wangu Kaatu-kurlangu, ngulakuju ngaka-pardu-karilki kapuju maju-nyayirni rdipimirni, kapurnaju murrumurru-nyayirni purda-nyanyi. Yangka-paturlu Juwu-paturlu jarlu-paturlu manu maralypikingarduyu-paturlu wiriwirirli manu kuruwarrikingarduyu-paturlu kapujulu juwa-kijirni. Panu-karirli kapujulu tarnnga-kurra pakarni. Kujanyaju Kaatuju wangkaja. Ngula-jangkaju, kapurna ngurra-jarra-jangkarla pina-yijala wankaru-jarri.” \p \v 23 Jijajilpa-jana wangkaja kurdungurlu-patuku manu panu-kari yapa-patuku, “Ngana-puka kajilpaju ngampurrpa nyinayarla ngajuku puranjaku, ngulakungarntirlijilpa-nyanu wajawaja-mantarla manulpaju ngaju-mipa manngu-nyangkarla. Yapa-karirli kapujulu ngajuju tarnnga-kurra pinyi. Kujarlu-yijala kajikalu-nyarra nyurrurla pinyi tarnnga-kurra. Ngulaju ngula-juku. Puraya-jukujulu ngajuju parra-kari parra-kari. \v 24 Nganangku-puka yapangku kajilpa-nyanu muurlparlu mardakarla palinja-kujaku nyanungu-miparlu, ngulaju kajika palimi-jiki. Kala kajilpankulu-nyanu yungkarla ngaju-kurra, ngulaju kajikankujulu marlaja nyinami wankaru-juku. Kujarlanya, purayajulu ngajuju. \v 25 Nganangku-puka kuja-ka turnu-mani nyiyarningkijarra jurnarrpa manu tala manu mangarri manu wawarda, nyiyaku-ka turnu-mani? Kajiji yapa yali puranja-wangu jurnta nyina, ngulangkuju ngari-ka jamulu turnu-mani. Kaji palimi, kula Kaatu-kurlu nyina. \v 26 Ngaka kajirna nyampu-kurra pina-yanirni Kaatu-kurlangu-ngurlu nguru-nyayirni-wangu-ngurlu, ngulaju kapurna-jana jirrnganja yanirni pina marramarra-patuku tarrukuku, kapurna pina-yanirni pirrjirdi-nyayirni Kaatu-kurlangu-kurlu yartarnarri wiri-jarlu-kurlu. Kapurnarla wangkami ngajukupalanguku Wapirraku, ‘Nyampurrarluju yapangku, ngurrpa-pajurnulu-nyanu ngajukuju kula kajili nganta milya-pinyi Kaatu-kurlangu Yapa-nyayirni-wangu.’ Junga-juku, nganangku-puka kaji-nyanu ngurrpa-pajirni jalangurlu ngajukuju, ngulakuju kapurnaju ngajuju ngurrpa-pajirni-yijala nyanungukuju Kaatu-kurlangurlaju. \v 27 Junga karna-nyarra nyampuju wangka! Ngalya-kari yapa kuja kalu wankaru-juku nyina jalangu, ngulangkuju kapulu milya-pinyi-nyayirni Kaatu kuja kajana Warlalja-Wiri nyina yapakuju. Kulalu pali milya-pinja-wangu-juku.” Kujanya-jana Jijajiji wangkaja kurdungurlu-patuku. \s1 Jijaji-kirlangu palkaju mirilmiril-karrija-nyayirni \r Matthew 17.1-8, Mark 9.2-8 \p \v 28 Ngaka-karilki jinta-jangka wiyiki-jangkarla, Jijajiji jirrnganja-jana yanu pirli-kirra kankarlarra marnkurrpaku kurdungurlu-patuku Piitaku manu Jamajiki manu Jaanuku. Yanu-jana jirrnganja yali-kirra yungurla wangkami Kaatuku. \v 29 Kujalparla wangkaja, nyanungu-nyangu yinngirrijilpa mirilmiril-karrija-nyayirni. Manu jurnarrpa kardirri-jarrijarla palkangkaju, ngulaju jurnarrpajulparla palkangkaju nyanungurlaju mirilmiril-karrijalku wanta-piya. \v 30 Ngula-puru-juku Layija manu Mujuju-pala warraja-jarrija, wangkajalpa-palarla Jijajiki. \v 31 Nyanungu-jarraju-pala mirilmiril-karrija-nyayirni-yijala. Wangkaja-palarla Jijajikiji, “Jalangu-karrikarri kapunpa nyuntuju palimi watiya warntawarntarla Jurujulumurla. Kapunpa palimi yungulurla yapa pina-yanirni Kaatu-kurra. Kapunpa pina-wankaru-jarrimi yungulurla yangka yapa jirrnganja nyina Kaatuku tarnnga-juku.” \p \v 32 Kujalpalu-nyanu wangkaja, yali-puruju Piita manu kurdungurlu-jarra-karijilpalu jarda-nyayirni ngunaja. Kujalu yakarra-pardinjarla nyangu Jijaji karrinja-kurra wati-jarra-kurlu, nyangulu-jana mirilmiril-karrinja-kurra. \v 33 Kula Piitaju nyarrpalku wangkayarla, paa-karrijalpa. Ngari kutu wangkajarla Jijajiki, “Wurra, wurra! Yaninja-wangu-wiyi! Ngurrju-nyayirni nyampuju ngurra. Nganimpa-paturlu kapurnalu-nyarra kaluku ngantirni marnkurrpa, jinta-kari nyuntuku, jinta-kari Mujujuku, jinta-kari Layijaku.” \p \v 34 Ngula-puru-juku, mangkurdulku-jana wapirrija kurdungurlu-patuku. Ngula-kujakujulpalu lani-jarrija-nyayirni. \v 35 Yali-ngirli mangkurdu-ngurlu Kaatuju wangkaja, “Nyampuju ngajuku Ngalapi-nyanu, nyampu kujarna milarninjarla yilyajarni walya-kurra, ngulajulu purda-nyangka wangkanja-kurra!” \p \v 36 Ngula-jangkaju, Jijajijilpa jintalku karrija. Tarnnga-nyayirnilpalu nyinaja yimi-ngarrirninja-wangu kujalu nyangu. \s1 Jijajirli parlpuru-manu kurdu nyurnu juju-kurlu \r Matthew 17.14-21, Mark 9.14-27 \p \v 37 Yali-puru kujalpa-palangu Jijaji wangkaja Mujujuku manu Layijaku yalirla pirlingka, ngula-jangkaju mungalyurru-karirlalku pirli-ngirliji jitinjarni yanulu Jijaji manu yangka marnkurrpa kurdungurlu-patu. Yapa panu-nyayirnili-jana wapirdi yanu. \v 38 Ngulangkaju watirla jinta warlkirninjarla wangkaja Jijajikiji, “Tiija, nyampu nyangka ngaju-nyangu kurdu marulu! \v 39 Jujungku-ka mardarni. Kuja karla juju kurru-yuka, rdirri-yinyi karla purlanjaku. Yalirli jujungku-ka ngurrju-mani wartarlwartarl-pardinjaku. Ngula-jangkaju karla lirra-ngurluju wilypi-pardi yaya wiri-jarlu. Yalirli jujungkuju-ka warrarda murrumurru-mani kuja-piyarlu! \v 40 Nyurrurna-jana kamparrurlu-wiyi warlkurnu nyuntu-nyangu kurdungurlu-patu yungulurla jurnta yilyayarla juju. Lawa, kulalurla jurnta yilyayarla jujuju.” \p \v 41 Jijaji wangkaja-jana, “Kari nyurrurlajunkulu kapurunju-panu jurru marntarla! Nyurrurlarlu kankujulu mata-mani warrarda! Nyangurla-karrarlu kankujulu yampimi mata-maninja-wangurlu?” \p Jijaji wangkajarla watikiji, “Kangkarniji yali kurdu ngajuku.” \p \v 42 Junga-juku, kangurnu Jijajiki kurduju juju-kurluju. Jujungku kurdu yarda palykurr-kujurnu walya-kurra manu wartarlwartarl-pardinjaku ngurrju-manu. Ngula-jangkaju, Jijajirliji kulungku ngarrurnu jujuju, “Nyuntu maju juju, ngulajurla jurnta wilypi-pardiya pina-kurru-yukanja-wangu!” Ngula-jangkaju, jujujurla jurntalku wilypi-pardija kurdukuju. Ngula-jangkaju, Jijajirlijirla pina-yungu wirriyaju kirda-nyanuku. \v 43 Yalirra yapangku kujalu karrinjarla nyangu, ngulajulpalurla karrinjarla paa-karrija, manulu-nyanu wangkaja, “Nyampu Jijajirli-ka yijardu-nyayirni mardarni yartarnarri Kaatu-kurlangu!” \s1 Jijajirli-nyanu palinjaku muurr-pungu \r Matthew 17.22-23, Mark 9.30-32 \p Yapa yalirrajulpalu paa-karrija-juku. Ngula-jangkaju, Jijajiji-jana wangkaja nyanungu-nyanguku kurdungurlu-patuku, “Yirriyirrirlijili purda-nyangka ngaju-nyangu yimi kuja karna-nyarra nyurrurlaku wangka. \v 44 Ngajujurna Yapa-nyayirni-wangu Kaatu-kurlangu. Ngakaju watingki jintangku kapu-jana yimi kanyi ngajulu, kapuju ngaju yapa-kari-kirra yinyi yungujulu pinyi.” \v 45 Kulalu kurdungurlu-paturlu milya-pungu kuja-kurra wangkanja-kurra. Kaaturlu-jana warla-pajurnu Jijaji-kirlangu yimi-kijaku milya-pinja-kujaku. Ngulalurla lani-jarrija yungulu payikarla nyanungu-nyanguku yimiki. \s1 Ngana-ka nyina wiriji yapa Jijaji-kirlangu? \r Matthew 18.1-5, Mark 9.33-37 \p \v 46 Ngaka-karilki, kurdungurlu-paturlujulpalu-nyanu kujarlu wiljiwilji-manu, “Ngana kangalpa nyina kurdungurluju wiriji kamparrurlaju ngalipakuju turnu-warnuku kurdungurlu-patu-kariyi-nyanukuju?” \v 47 Kula-jana Jijajirliji purda-nyangu wangkanja-kurra. Kala-jana milya-pungu kujalpalu nyanungurrarlu manngu-nyangu. Kurdu witalpa maninjarla karrinja-yirrarnu nyanungu-wana. \v 48 Ngula-jana wangkaja kurdungurlu-patuku, “Nganangku-puka yapangku ngaju-nyangurlu nganta kaji rdakurl-kijirni kurdu wita nyampu-piya, ngulaju kaju ngajurlangu rdakurl-kijirni. Manu nganangku-puka kajiji rdakurl-kijirni ngaju, ngulangkuju-ka rdakurl-kijirni Kaatu kujaju yilyajarni ngaju. Ngana-puka kaji ngampurrpa nyina kamparrurla wiri, ngulakungarntijilpa-jana warrki-jarriyarla-wiyi yirnkilypa-wangu ngampurrpa yapa-kariki-wiyi.” \s1 Ngana karla puntuju nyina Jijajikiji? \r Mark 9.38-40 \p \v 49 Jaanulkurla wangkaja Jijajiki, “Tiija, nyangurnalu jinta wati kujarla yapaku jintaku jurnta yilyaja juju-patu nyuntu-nyangu-kurlurlu yirdi-kirlirli nganta yartarnarri-kirlirli nganta. Nyanunguju kula-ka kurdungurlu nyina nganimpa-piya, lawa. Kujarlanyarnalu warla-pajurnu puta.” \p \v 50 Jijaji-jana wangkaja, “Yaliji marda ngalipa-piya-yijala. Ngana-puka kuja kangalpa ngalipaku nyina ngurrju nyurunyuru-jarrinja-wangu, ngulaju kangalpa nyina wungu-warnu warlalja. Kujarlanya, yampiyalu warla-pajirninja-wangurlu!” \s1 Ngurungka Jamariyarla, yapangkulu warla-pajurnu Jijaji yungu jijanu yaninja-wangu nyina \p \v 51 Jijajirlilpa-nyanu milya-pungu kapu palinjarla pina-yani nguru-nyayirni-wangu-kurra. Nyanungurlujulpa purda-nyangu yungu yani Jurujulumu-kurra yungu palimi yalirla. \v 52 Yilyaja-jana kamparru. Yanulu kirri wita-kurra ngulaju kujalpa karrija ngurungka Jamariyarla, yungulu-jana yalirla yapaku yimi-ngarrirni kuja-ka Jijaji yanirni nyanjaku. Japurnulu-jana yungulurla ngurra ngurrju-mani kaji yanirni. \v 53 Kala yapangku yali-wardingkirlilpalu milya-pungu Jijajiji kapu jingijingi yani nguru nyanungurra-nyangu-wana Jurujulumu-kurra. Kulalpalu ngampurrpa nyinaja Jijajikiji yaninjaku Juwu-kurlanguku purlapaku. Kujarlanyalpalu ngampurrpa-wangu nyinaja, mamparl-pungulu Jijaji ngurra-kujakuju yaninjarni-kijakuju. \v 54 Yalirra kurdungurlu-patulu pina-yanu Jijaji-kirra, manulurla wangkaja kujalu-jana yapa yangka yalirra wangkaja. Kuja-pala Jamajirli manu Jaanurlu purda-nyangu, japurnu-pala Jijaji, “Warlalja-Wiri, wangkamirlijarrarla Kaatuku nguru-nyayirni-wangurlaku [jarukungarduyu-piya Layija-piya] yungu-jana muku riwarri-mani yapa yalirra Jamariya-wardingki warlu-kurlurlu?” \p \v 55 Jijajirli-palangu kurnta-ngarrurnu. [Manu-palangu wangkaja, “Kulangkupala Kaatu-kurlangu Pirlirrpa kuja wangkaja. Ngajujurna Yapa-nyayirni-wangu Kaatu-kurlangu. Walya nyampu-kurrajurna yanurnu yungurna-nyarra muurl-mardarni majumaju-kujaku. Kularna yanurnu warlu-kurlu yapaku riwarri-maninjaku.”] \v 56 Junga-juku, Jijaji manu kurdungurlu-patulu warru yanu yali-wana kirri-wana, manu tarnngajukulu yaninja-yanu Jurujulumu-kurra. \s1 Yapa-patu yungu ngantalu nyinayarla Jijaji-kirlangu kurdungurlu \r Matthew 8.18-22 \p \v 57 Kujalpalu Jijaji manu kurdungurlu-patu yaninja-yanu Jurujulumu-kurra, wati jintarla yaninjarla wangkaja, “Ngajulurlu yungurnangku warru pura kajinpa nyuntu nyarrpara-wana yani.” \p \v 58 Jijajirliji jangku-manu watiji, “Yurapitiji kalu nguna rdakungka, manu jurlpuju kalu nguna watiya-wana. Kala ngajulu yangka Kaatu-kurlangu Yapa-nyayirni-wangu, kula karna mardarni ngurraju ngunanjakuju.” \p \v 59 Ngula-jangka, Jijajijirla wati jinta-kariki wangkaja, “Purayaju!” \p Watingki yalu-manu Jijaji, “Warlalja-Wiri, ngajukupalangu kirdana ngulaju purlka. Ngaka kajirna yapunta-jarrinjarla milyingka yirrarni, ngula-jangkaju kapurnangku puralku nyuntuju.” \p \v 60 Jijajirliji jangku-manu watiji, “Ngalya-karirli kula kajulu milya-pinyi. Yapunta-jarri kajinpa, yali-paturlulu milyingka yirrarni. Kala nyuntu yimi-ngarrirninjinta-jana yapa-kariki Kaatu kuja kajana Warlalja-Wiri nyinami yapaku.” \p \v 61 Ngula-jangka, wati jinta-karilkirla wangkaja, “Ngajulurlu yungurnangku warru pura kajinpa nyuntu nyarrpara-wana yani. Ngulakungarntiji yungurna ngurra-kurra pina-yani, manu yungurna-jana jakuru-pinyi ngaju-nyangu warlalja wurnakungarntirli. Kajijili jarraly-pinyi, ngula-jangkanya kapurnangku puralku.” \p \v 62 Jijajirliji jangku-manu watiji, “Ngana-puka kuja-ka ngampurrpa nyina jungarni nyinanjaku Warlalja-Wiri Kaatuku, ngulaju yungulpa manngu-nyangkarla Kaatu-puka.” \c 10 \s1 Nyampu yimi wita, ngulaju 72-pala wati-kirli kuja-jana milarnu Jijajirli kamparru yaninjaku ngurra-kari ngurra-kari-kirraku \p \v 1 Ngaka-karilki, Jijajirli-jana yarda milarnu 72-pala wati-patu. Yilyaja-jana jirrama-kari jirrama-kari maninjarla yungulu kamparru nyanungukuju yani ngurra-kari ngurra-kari-kirra yungu nyanungulku yani jijanuju. \v 2 Yilyanjakungarntiji wangkaja-jana, “Panu kalu yapa nyina yinya ngurra-kari ngurra-karirla. Ngajulurlu karna-jana mardarni ngalya-kari-mipa warrkiniji yungulu-jana turnu-maninjarla kanyirni Kaatu-kurra. Kaaturlu yungu-jana mardarni yinya yapa-patu nyanunguku. Wangkayalurla Kaatuku yungu-jana warrkini panu-jarlu yilyamirni maninjaku yapa-patuku nyanunguku. \v 3 Nyurrurlaju kankulu nyina pululu-nyayirni jiyipi-piya. Ngajulurlu karna-nyarra yilya nyampu ngurra-kari ngurra-kari-kirra. Yapa-patu yinya ngulaju panu-nyayirni kalu nyina warnapari kulu-parnta-piya. Kulalu-nyarra yulkami, kapulu-nyarra mirrimirri-jarrimi pinjaku nyurrurlaku. Kala ngarili-jana kutu yanta yinya ngurra-kari ngurra-kari-kirra. \v 4 Kulalu kanjanka tala-kurlangu yakuju nyurrurlarlu. Kulalu kanjanka jurnarrpa yakujurla. Ngarili yanta putu wirliyarla-mipa-kurlu. Kulalu kangka panu. Wapayalu yarujuyaruju yinya ngurra-kari ngurra-kari-kirra. Kulalu-jana karrinjarla wangkaya yapaku kajinkili-jana rdipimi. \v 5 Kajinkili yukami yuwarlirla, yukanjakungarntiji wangkayalu-jana kuja yapa-patukuju, ‘Marlajalurla nyinaya ngurrju rarralypa Kaatukuju!’ \v 6 Yangka yapa-patu yinya yuwarlirla, kajili-nyarra ngurrju nyina pululu, ngulajulu-janarla payika Kaatuku yungu-jana warrawarra-kanyi. Kala kajili-nyarra yinya yapa nyurunyuru-jarri, kulalu-janarla payika. \v 7 Kajili-nyarra yinya yapa-patu ngurrju nyina nyurrurlaku, ngulajulu nyinaya nyanungurra-kurlu yuwarli nyanungurra-nyangurla. Yaninja-wangulu nyinaya ngurra-kari ngurra-karikiji. Kajili-nyarra yinyi nyiyarningkijarra mangarri manu ngapa ngarninjaku, ngulajulu nganja. Nyurrurla kankujulu ngajuku warrki-jarrimi. Kala yinya yapa-paturlu yungulpalu-nyarra kutu yungkarla nyiyarningkijarra ngarninjaku. \v 8 Kajinkili kirri-kirra yukamirra, kajili-nyarra yapangku wapirdi nyanjarla kanyirni ngurra-kurra nyanungu-nyangu-kurra, kajili-nyarra nyiyarningkijarra miyi yinyi, ngulajulu nganja wardinyi-karrarlu. \v 9 Kajili yapa nyurnu-jarrimi yinya ngurra-kari ngurra-karirla, ngulajulu-jana ngurrju-manta. Wangkayalu-jana kuja, ‘Kaatu kangalpa nyina Warlalja-Wiri ngalipaku. Jalangu kanyarra kutulku yanirni yungu-nyarra Warlalja-Wirilki nyina.’ \v 10 Kala kajinkili kirri-kari-kirra yukamirra, kajili-nyarra wapirdi nyanjarla purda-nyanja-wangurlu pina-yilyami manu juwa-kijirni, ngula-jangkajulu yanta yirdiyi-kirra, manu kuja wangkayalu-jana, \v 11 ‘Nyampu walya ngulaju karnalu-nyarra putu-ngurlu nyurrurlaku jangkardu lurlurl-pinyi kujankulu-nganpa mamparl-pungu. Purda-nyangkalu nyampu! Kaatu kangalpa Warlalja-Wiri nyina ngalipaku. Kapu-nyarra kutu-jarriyarla nyurrurlaku, kala lawa!’ Kujanyalu-jana wangkayarla yapa nyampurrakuju. \v 12 Nyurrurla, purda-nyangkajulu! Nyurru-wiyi yapa-patu yangka Jatama-wardingki-patu kalalu punku-nyayirni nyinaja. Kala ngakalku yangka parra-nyayirni-wangurla, miimii-nyanyi kapu-jana ngurrju marda, punku marda. Kapu-jana wita-mipa mari-jarrimi-juku. Kala yinya yapa-paturlu kajili-nyarra mamparl-pinyi, parra-nyayirni-wangurla Kaatu kula-jana marda mari-jarrimi, lawa. Kapu-jana maju-mani karrikarri-wangurlu.” \s1 Jijajirli-jana yapa-patu kurnta-ngarrurnu yangka ngulalpalurla ngungkurr-nyinanja-wangu nyinaja \r Matthew 11.20-24 \p \v 13 Ngula-jangka, Jijaji-jana wangkaja nyanungu-nyangu kurdungurlu-patuku yangka yapa-patu-kurlu yangka Kurijini-wardingki-kirli manu Pijata-wardingki-kirli kujalpalurla kapuru nyinaja, “Yuwa, purda-nyangkajulu! Yapa ngula kalu nyinami Kurijinirla manu Pijatarla, mari-jarri karna-jana, kapu-jana maju-mani Kaaturluju! Ngajurna-jana yapa panu parlpuru-manu kirri-jarrarla nyanungu-nyangu-jarrarla. Kala kulalurla warntarlakuju nyinanjakuju yampinjarla Kaatu-kurra pina-yanu. Kala kajirna-jana yapa panu parlpuru-mantarla kirri-jarrarla Tayangka manu Jirdanarla, ngulangka kapulu yukayarla jurnarrpa ngawungka manu kapulu-nyanu mapakarla yurlpilyparlu yinngirri yungulu Kaatu yalala-yirrakarla. \v 14 Ngaka nguru-nyayirni-wangu Kaatu-kurlangurla kaji-jana miimii-nyanyi panu yapa kuja kalu nyina ngurrju-japa manu ngawu-japa, ngulaju kapu-jana wita-mipa mari-jarrimi yalumpuku yapaku Taya-wardingkiki manu Jirdana-wardingkiki. Kala Kurijini-wardingki-patu manu Pijata-wardingki-patu, yangka kula kajulu ngungkurr-nyina ngajuku, kula-jana mari-jarrimi, lawa. Kapu-jana maju-mani karrikarri-wangurlu. \v 15 Manu yapa ngula kalu Kapurniyarla nyinami, kapu-jana mayi Kaaturluju nyanungurraju kanyi kankarlarra nguru-nyayirni-wangu-kurra? Lawa! Nyanungurlu kapu-jana nguru manparrpa-kurlangu-kurra kijirni.” Kujanya-jana Jijajiji wangkaja kurdungurlu-patukuju. \p \v 16 Ngula-jangka, Jijaji-jana wangkaja nyanungu-nyangu kurdungurlu-patuku, “Nganangku-puka kaji-nyarra purda-nyanyi nyurrurla, ngulaju kajulu ngajurlangu purda-nyanyi. Nganangku-puka kaji-nyarra mamparl-pinyi, ngulaju kajulu ngajurlangu mamparl-pinyi-yijala kujaju Kaaturlu yilyajarni.” Ngula-jangka, yangka 72-pala wati-patu, ngulajulurla kamparru marlaja yanu Jijajikiji ngurra-kari ngurra-kari-kirra. \s1 Nyampu wita yimi kujalurla 72-pala wati pina-yanurnu Jijajiki \p \v 17 Yinya 72-pala wati, ngulajulurla Jijajiki pina-yanurnu wardinyi-nyayirni. Wangkajalurla, “Warlalja-Wiri, kujarnalu-jana nyangu yapa nyurnu-wati juju-kurlu, wangkajarnalu-jana pirlirrpa jujuku wilypi-pardinjaku yapa-patu-ngurlu, kujanpa-nganpa wangkaja nyuntulu. Nyuntu-nyangu yimiji junga-nyayirni! Purda-nyangulu-nganpa jujungku pirlirrparlu wangkanja-kurra, ngulalu yanulku yapa-jangka.” \p \v 18 Ngula-jangka, Jijaji-jana wangkaja, “Nyangurna Juju Ngawu kuja wantija Kaatu-kurlangu-ngurlu nguru-nyayirni-wangu-ngurlu. Kala-jana paaju wiri-nyayirni nyinaja yapa panuku. Kala jalangu, kula kajana wiri nyina yapa panuku! \v 19 Purda-nyangkajulu! Ngajulurlurna-nyarra yungu yartarnarri. Kula-nyarra nyiyarlu murrumurru-mani! Kaji-nyarra marda yarlkirni warnangku manu yinarrkirli, kulankulu nyurnu-jarrinjarla palimi, lawa. Kula-nyarra Juju Ngawurlangurlu murrumurru-mani. \v 20 Pulka-pinja-wangujukulu nyinaya kujalu-nyarra purda-nyangu yinya-paturlu juju-paturlu nyurrurla! Kaaturlu-nyarra yirrarnu yirdi puku-kurra nguru-nyayirni-wangurla. Kujakuju wardinyili nyinaya!” \s1 Nyampu yimi wita, ngulaju Jijaji-kirli ngularla yati-wangkaja Kaatuku \r Matthew 11.25-27, 13.16-17 \p \v 21 Ngula-jangkaju, Pirlirrpa Kaatu-kurlangu-kurla Jijajiji marlaja wardinyi-jarrija-nyayirni. Ngulajulparla wangkaja Wapirraku nyanungukupalanguku, nyanungukujurla wangkaja, “Wapirra, nyuntu kanpa nyinami Warlalja-Wiri nyiyarningkijarraku yalkirirlaku manu nguruku nyampuku. Nyuntulurlunpa-nyanu milki-yirrarnu yapa panu-kurra ngurrpa-kurra. Kala nyuntulurlunpa-nyanu milki-yirrarninja-wangurlu wuruly-mardarnu yapa-kujaku yangka pinangkalpa-kujaku. Yuwayi, Wapirra, nyampu ngurrpa-patukunyanpa-jana yapakuju ngampurrpa nyinaja. Ngulakunya karnangku yati-wangka.” Kujanyarla Jijajiji wangkaja nyanungukupalangukuju. \p \v 22 Ngula-jangka, Jijaji-jana wangkaja yapa-patuku, “Wapirrarlu ngajukupalangurlu nyiyarningkijarra-kurlu pinarri-manu ngaju. Ngajujurna Kaja-nyanu nyanunguku. Nyanungu-miparlu kaju jungangkuju ngajuju milya-pinyi. Manu ngajulurlu Kaja-nyanu-miparlu karna jungangkuju nyanunguju milya-pinyi. Yapaku ngulaku milarninja-warnu-mipaku, ngularna-jana nyanungu yimi-ngarrurnu, ngula-patu-miparlu kapulu ngaka ngajukupalangu Wapirra milya-pinyi.” Kujanya-jana Jijajiji wangkaja yapa-patukuju. \p \v 23 Ngaka-kari kujalpa Jijaji nyinaja yangarlu nyanungu-nyangu kurdungurlu-patu-kurlu, wangkaja-jana, “Nyurrurlarlu yapa-paturlu kankujulu nyanyi paniya-kurlurlu! Kujarlanya kankujulu wardinyi-nyayirni marlaja nyina! \v 24 Ngaju karna-nyarra wangkami junga: Nyurru-wiyi, panu Kaatu-kurlangu jarukungarduyu-patu manu panu-kari yapa, ngulalpalu kingi-patu wiriwiri nyinaja, ngula-paturlu nganta yungujulu nyangkarla jurrku-yijala ngula kankujulu nyanyi jalangurlu, kala lawa. Kulajulu nyangu. Manu ngula-paturlu nganta yungujulu jurrku-yijala purda-nyangkarla ngula kankujulu purda-nyanyi jalangurlu, kala lawa. Kulajulu purda-nyangu nyurrurla-piyarlu. Kujarlanya karnangku wardinyi-pajirni.” \s1 Jijaji-kirlangu yimi-nyayirni-wangu jukurrpa wati-kirli Jamariya-wardingki-kirli yimiri-kirli \p \v 25 Ngaka-pardu-kari, luwiya Juwuju yanurnurla Jijajiki yungu yimirr-yungkarla. Payurnu Jijaji, “Tiija, nyarrpa-jarrirna yungurnarla jirrnganja nyina tarnnga-juku Kaatuku wankaru-nyayirni?” \p \v 26 Jijajirla wangkaja, “Nyarrpa kanpa riiti-mani kuruwarrirla Mujuju-kurlangurla? Nyarrpa-ka wangka?” \p \v 27 Luwiyarla wangkaja Jijajiki, “Kuruwarri-jarra jirrama wiri-jarlu-jarra karlipa-jana mardarni: ‘Yulkayalurla Warlalja-Wiriki Kaatukuju karrikarri-wangu-nyayirni! Kulalurla jurnta karlirr-nyinaya! Manulurla warrki-jarriya nyanungu-mipaku.’ Jinta-kariji, ‘Kuja kanyanu yulka yapaju, ngula-piya-yijalalpa-jana yulkayarla yapa-karikiji warlaljakuju ngurrara-jintakuju!’”\x * \xo 10:27 \xt Nyangka Deuteronomy 6.5, Leviticus 19.18 \x* \p \v 28 Jijajirla wangkaja, “Ngurrju kujaju. Kajinparla Kaatuku yulka karrikarri-wangu manu yapa-karirlanguku, ngulaju kapunparla jirrnganja nyina wankaru tarnnga-juku Kaatuku.” \v 29 Yinya luwiya kulalpa-jana yulkaja Juwu-wangu-patuku yapaku. Nyanungurlulpa-nyanu manngu-nyangu kujalparla nganta jungarni nyinaja Kaatuku. Ngula yarda payurnu Jijaji, “Ngana-wiyi ngaju-nyangu warlalja?” \p \v 30 Jijajirla wangkaja luwiyaku yimi wita, “Nyurru-wiyi kala wati nyinaja Jurujulumurla. Yanu ngaka-kari ngurra-kari-kirra Jiriku-kurra. Kujalpa kutulku yaninja-yanu, rdarri-mardarninjarlalu pakarnu wati purunjunju-paturlu. Yalyi-manulurla jurnarrpa, manu pinjarlalu yirrarnu, palinja-kurra ngunajalpa. \v 31 Ngaka-kari parra jintangka-juku yanurnu Yijirali-pinki maralypikingarduyu jintangka-juku yirdiyirlaju. Nyangu yinya wati ngunanja-kurra, ngulaju jingijingi yanu jupu-karrinja-wangu. \v 32 Ngula-jangka, jinta-karilki wati Yijirali-pinki yanurnu kujalpa-jana jirrnganja warrki-jarrija maralypikingarduyu-patuku Yuwarli Maralypirla. Ngula nyangu yinya wati ngunanja-kurra, wapaja warru-pukalpa. \v 33 Ngula-jangka, wati jinta-kari yanurnu yirdiyi jintangka-juku. Yanurnu tangkiyi-kirli. Nyampu wati ngulaju Jamariya-wardingki. Kuja nyangu yinya wati ngunanja-kurra, mari-jarrija-nyayirnirla. \v 34 Ngula-jangka, yanurla nyanunguku, winjurnurla pama manu jara wati-kirlangu-kurra yawarra-kurra, manu warurnu muku jurnarrpa-kurlurlu wijini ngurrju-maninjaku. Jarna-maninjarla yirrarnu tangkiyi-kirra yinya wati murrumurru. Kangu yuwarli-kirra warrawarra-kanjaku. Ngula-jangka, ngunanja-yirrarnulku pangkingka. \v 35 Mungalyurru wangkajarla yinya wati yuwarlikingarduyuku, ‘Yanilki karna. Nyampunya talaju yungunpa nyampu wati nyurnu mardarnirra nyampu-kurlurlu tala-kurlurlu. Kajinpa muku lawa-mani tala, kapurna ngaka yanirni pina yungurnangku yarda yinyi.’ Ngula-jangka, yungurla jirrama pirli-piya tala. Ngula-juku kuja-juku yimiji.” \p \v 36 Ngula-jangka, Jijajirli japurnu yinya luwiya kujalpa puta yimirr-yungu warrarda, “Nyarrpa kanpa manngu-nyanyi nyampu yimi-nyayirni-wangu jukurrpa? Nganalparla nyinaja warlaljaju yinyaku watiki yangka kujalu pinjarla yirrarnu, kujalurla jurnta kangu jurnarrpa manu nyiyarningkijarra?” \p \v 37 Yinya luwiya wangkajarla, “Yinya Jamariya-wardingki wati ngularla mari-jarrinjarla ngurrju nyinaja yinyaku murrumurruku, ngulanyarla nyinaja warlaljaju.” \p Jijajirla wangkaja, “Ngurrju, nyuntuju yanta, manu ngurrju-jana nyinaya yapa-patuku jintawarlayiki, kulanpa nyuntu warlalja Yijirali-pinki-mipaku.” \s1 Nyampu yimi ngulaju kapirdirlangu-jarra-kurlu \p \v 38 Jijaji manu nyanungu-nyangu kurdungurlu-patu, ngulajulpalu murnma-juku yaninja-yanu Jurujulumu-kurraju. Yanurnulu ngurra wita-kurra kujalpa karnta nyinaja yirdiji Maarta. Nyanungurlu-jana payurnu yungulu miyi-pardu ngarni nyanungu-nyangu yuwarlirlaju. Jungajukulu yanu nyanungu-nyangu ngurra-kurra ngarninjaku. \v 39 Maartaku ngawurru-nyanuju ngulaju Miiri. Kujalpa Jijaji nyinaja kaninjarni yuwarlirla, pinarri-manulpa-jana yapa-patu. Miiri yukanjarla pirri-manu kamparru nyanungu-wana kutu-juku wirliya-wana. \v 40 Kala Maartaju, ngulajulpa-jana purraja miyi panu-nyayirni yapa panuku. Ngularla mularrpa-jarrija Miiriki, ngula yaninjarla wangkajarla Jijajikiji, “Warlalja-Wiri, jintangku karna miyi purrami. Kala nyampu Miiri kuja-ka nyina nyampurla, nyuntu kangku purda-nyanyi. Kula karlijarra mapirri warrki-jarrimi! Ngarrikarlalpanpa Miiri yungurlijarra mangarri purrami jirramarlu-juku!” \p \v 41 Jijajirla wangkaja, “Maarta, Maarta! Nyiya-jangka kanparla kulu-jarri Miirikiji miyi-wanawana? \v 42 Nganimparlu yungurnalu wita-mipa miyiji ngarni. Miirilpa nyinaja ngampurrpa yimiki purda-nyanjaku. Kujaju ngurrju. Kularnarla wangka miyiki purranjaku nyuntu-kurlurluju.” \c 11 \s1 Jijajirli-jana pinarri-manu nyanungu-nyangu kurdungurlu-patu yungulurla nyarrpa wangka Kaatuku \r Matthew 6.9-13, 7.7-11 \p \v 1 Ngaka-pardu-kari, Jijajilparla wangkaja Kaatuku. Kuja wangkanjaku lawa-jarrija, jintangku nyanungu-nyangu kurdungurlurlu yaninjarla payurnu, “Warlalja-Wiri, wita yirnangku payirni. Jaanurlu-jana pinarri-manu nyanungu-nyangu kurdungurlu-patu yungulurla nyarrpa wangkami Kaatuku. Pina-mani mayi kajikanpa-nganpa nganimpaju nyanunguku wangkanjakuju?” \p \v 2 Jijaji-jana wangkaja, “Kajinkilirla Kaatuku wangka, kujanyalurla wangkaya: \q1 ‘Wapirra, milki-yirraka-nyanu nganimpa-kurra yungurnangkulu milya-pinyilki nyuntuju junga-nyayirni! \q1 Wapirra, kutu-jarriya-nganpa yungunpa-nganpa Warlalja-Wiri nyinami nganimpakuju. \q1 \v 3 Wapirra, payirni karnangkulu miyiki yungurnangkulu marlaja ngarni parra-kari parra-karirli. \q1 \v 4 Wapirra, yangka kuja kalu-nganpa yapa ngalya-kari majungka-jarri jurnta, ngulakuju karnalu-jana yawuru-jarrimi kunka-maninja-wangu. Kuja-jangkaju payirni karnangkulu nyuntu yungunpa-nganpa yawuru-jarrimi kuja karnangkulu majungka-jarrimi jurnta. \q1 Wapirra, kajikarnalu karlirr-yani nyuntu-kujaku. Kuja-kujakuju, muurl-mardaka-nganpa!’ \m Kujanyalurla wangkaya Kaatukuju.” \p \v 5-6 Ngula-jangkaju, Jijaji-jana wangkaja nyanungu-nyangu kurdungurlu-patuku, “Ngaju yungurna-nyarra wangkami yimi wita Kaatu-kurlu kuja kajana Kaatu jama nyinami ngalipaku. Nyurru-wiyi kala wati jinta nyinaja miyi-wangu nyanungu-nyangu yuwarlirla. Kulkurru-kari wati jinta-kari yanurnu nyanungu-nyangu yuwarli-kirra yarnunjuku-nyayirni. Yinya wati jinta-kari yangka kamparru-warnu, ngulajulpa miyi-wangu nyinaja yinjakuju. Yanu nyanunguku papardi-nyanu-kurlangu-kurra yuwarli-kirra, manurla purlaja, ‘Yuwa, papardi, yakarra-pardiya! Yungkaju miyi yungurnarla yinyi ngajuku warlaljaku. Yanurnu wurna-jangka, manu kula karna miyi mardarni yinjaku nyanunguku.’ \p \v 7 “Ngularla papardi-nyanu purlaja kukurnu-nyanukuju, ‘Yampiya-nganpa! Jardalku karnalu ngunami nyampurla kaninjarni. Kulalparna yakarra-pardiyarla, manu kulalparnangku miyiji yungkarla!’ \p \v 8 “Ngula yarda payurnu kukurnu-nyanurluju, ‘Yuwa, ngajurna nyuntuku kukurnu-nyanu, yungkaju miyi!’ \p “Papardi-nyanuju wilji-jikilpa ngunaja yinja-wangu. Kukurnu-nyanuju karrija-jukulpa manu payurnu-jukulpa. Ngaka-karilki yakarra-pardija kurnta-jarrinjarla, manurla yungu miyiji yungurla kanyi nyanungu-nyangu warlaljaku. Kuja-juku yimiji. Kala yungurna-nyarra payirni nyurrurla. Nyarrpa kankulu manngu-nyanyi? Kaatuju kuja-piyanya mayi-ka nyina papardi-nyanu-piya? Lawa, kula Kaatuju kuja-piya! \p \v 9-10 “Yuwayi, nganangku-puka kaji warrarda payirni nyiyarningkijarraku, ngulaju kapurla marlaja mani. Manu nganangku-puka kajirla warrarda wapal-nyanyi, ngulaju kapu palka-mani. Manu nganangku-puka kajirla warrarda tarlarlkarra-pakarni, kapurla tuwaju marlaja lakarn-mani Kaatu-kurlangu-kurra yungu yukamirra. Kujarlaju, kajinkilirla Kaatuku wangkami, warrarda payikalu nyiyarningkijarraku, kapu-nyarra yinyi. Warrarda wapal-nyangkalurla, kapu-nyanu milki-yirrarni nyurrurla-kurra. Warrarda tarlarlkarra-pakakalurla, kapu-nyarra lakarn-mani tuwa yungunkulu yukamirra. \v 11 Nyarrpa-jarrinpa kajingki nyuntu-nyangurlu ngalapi-nyanurlu payirninja-yanirni yawukuju kuyukuju ngarninjaku? Warna kulu-parnta mayi yungunparla yinyi? Lawa! Yungunparla yawu kuyu ngurrju yinyi ngarninjaku. \v 12 Nyarrpa-jarrinpa kajingki payirninjinirni ngipiriki ngarninjaku? Yinyi mayinparla karlangu-jarra-parnta? Lawa! Yungunparla ngipiri yinyi ngarninjaku. \v 13 Nyurrurla yapa-patu kula kankulu ngurrju nyina Kaatu-piya. Kala yinyi-jiki kankulu-jana nyurrurla-nyangu kurdukurdukuju nyiyarningkijarra. Kaatuju-ka nyina jama-juku nyurrurla-piya-wangu. Kajinkili payirni nyiyarningkijarra ngurrju, ngula-jangka nguru-nyayirni-wangurlarlu kapu-nyarra yinyi Pirlirrpa nyanungu-nyangulku.” \s1 Juwu-paturlu wiriwirirli, Juju Ngawu pajurnulu Jijajiji yirdiji Pirljipu nganta \r Matthew 12.22-30, Mark 3.20-27 \p \v 14 Ngaka-pardu-kari, watijilpa nyurnu nyinaja. Nyampurlu watingkilpa palkangka juju pirlirrpa mardarnu, manu ngula-jangkanyalpa wangkanja-wangu nyinaja. Jijajirli yinya wati parlpuru-manu ngula yungu kulpari wangkamilki. \v 15 Kujalu yapangku nyangu nyampu wati, kuja Jijajirli parlpuru-manu, ngulakujulurla marlaja paa-karrija. Ngalya-karijili-nyanu wangkaja, “Jijajiji-ka nyinami Juju Ngawu-kurlu yirdi-kirli Pirljipu-kurlu kaninjarni palkangka-kurluju. Pirljipu yangka Juju Ngawu ngulaju kajana juju-kari juju-kariki nyinami wiri-jarlu. Pirljipurlu karla kurru-pinyi yartarnarri Jijajiki. Kuja-jangkarlunya kajana Jijajirli jurnta yilyami juju-patu-karilki yapakuju.” \p \v 16 Panu-karirlilpalu puta yimirr-yungu Jijaji. Wangkajalurla, “Milki-yirraka-nganpa Kaatu-kurlangu yartarnarri yangka kuja ngantangku yungu nguru-nyayirni-wangurlarlu. Kajinpa-nganpa milki-yirrarni, ngulaju kapurnangkulu milya-pinyi nyuntujunparla Kaatuku warlalja.” \p \v 17-18 Jijajirli-jana milya-pungu yalumpu kujalpalu nyarrpa manngu-nyangu, ngulaku-jana wangkaja, “Nyurrurlarlu kankulu warntarla manngu-nyanyi! Yungurna-nyarra wita-wiyi wangkami. Ngurrara-jintarlu kajilpalu-nyanu yapangku warrarda pakakarla, kulalpalu ngulaju turnulku jintangkalku warrarda nyinakarla, ngulaju kajikalu muku lawa-jarrimilki. Manu kajilpalu-nyanu kirda-nyanurlu, ngati-nyanurlu, papardi-nyanurlu, manu ngawurru-nyanurlu warrarda pakakarla nyanungu-paturlu warlaljarlu, yalumpu-paturlangu kulalpalu nyinakarla turnu-juku jintangka-juku, ngulaju kajikalu muku lawa-jarrimi-yijala. Kuja-piyarlu-yijala kulalpa-jana Juju Ngawungku Pirljipurluju juju-kari juju-kari jurnta yilyayarla yapakuju, lawa. Kajilpa-jana jurnta yilyayarla, ngulaju kajika rampaku-jarrinjarla lawa-jarrimilki nyanungurlangu-juku. \v 19-20 Nyurrurlarlu kankujulu manngu-nyanyi ngulangku nganta kaju Pirljipurlu yinyi nganta ngajuku yartarnarri yapaku parlpuru-maninjaku. Kala kajilpa junga ngunakarla, ngula-jangka nganangkulku-jana yartarnarriji yungu nyurrurla-nyangukuju kurdungurlu-patukuju ngula-kurlurlu yungulu-jana juju pirlirrpa-wati yapaku jurnta yilyami? Juju Ngawungku kula kajana yartarnarriji yinyi. Kaaturlu kajana yinyi yartarnarriji. Kujarlaju kapulu-nyarra warntarla-pajirni. Kaaturlu Jintangku kaju yartarnarri yinyi ngajukuju yungurna-jana juju jurnta yilyami yapaku. Kujarlanya yungulpankulu milya-pungkarla jalanguju Kaatu-ka Warlalja-Wiri nyina nyiyarningkijarra nyampurla walyangka.” \p \v 21 Ngula-jangka, Jijajirli-jana yimi wita yimi-ngarrurnu Juju Ngawu-yijala, wangkaja-jana, “Juju Ngawu ngulaju wati pirrjirdi-piya kuja-ka nyiyarningkijarra mardarni kaninjarni yuwarlirla. Kajilpa watingki mardakarla panu nyiyarningkijarra, kajika warrawarra-kanyi yuwarlirla kaninjarni wiji-kijakuju. Kajika yuwarlirla karrimi kurdiji-kirli manu kurlarda-kurlu, kajikalu purungku mani nyiyarningkijarra. Kajilpa kuja-piyarlu mardakarla, kulalpalu purungkuju mantarla. \v 22 Kala ngaka-kari kajilpa wati jinta-karilki yantarlarni pirrjirdi-nyayirni. Nyarrpa-jarri kajikarla yinyaku watiki kajilparla jurnta mani nyiyarningkijarra nyanunguku? Kajika pinyi yinyaju wati, manu kajikarla puntarni kurdiji manu kurlarda nyanunguku. Kurlarda-wangukuju kajikarla jurnta mani nyiyarningkijarra, manu kajika-jana yinyi yapa panu-kariki. Kuja-juku yimiji. Ngula-piya-yijala ngaju karna pirrjirdi-nyayirnilki nyina Juju Ngawu-piya-wangu!” \p \v 23 Ngula-jangkaju, Jijaji-jana wangkaja, “Ngana-puka ngula-ka nyina ngaju-wangu, ngulaju kaju ngajuku jangkardu nyinami. Manu nganangku-puka ngula kajana yapa ngaju-kurra-maninja-wangurlu mardarni, kujarluju kaju ngajukuju yapa panuju jurnta mardarni.” \s1 Jijaji wangkaja-jana yapakuju juju pirlirrpa panu-kurlu \r Matthew 12.43-45 \p \v 24 Jijaji wangkaja, “Kuja-ka juju pirlirrpa wilypi-pardimi yapa-jangka, yalumpu yapa ngulaju yuwarli-piya ngula-ka yapa-wangu lawa karrimi. Ngula juju pirlirrpa-ka wurna warru yani manangkarra-wana ngapa-wangu-wana, warru nyanyi karla ngurraku ngurrjuku yungu nyinami ngulangka. Kala ngurra ngurrju-wangurla, ngulaju kanyanu wangkami kuja, ‘Kulpari yani mardarna yapa-kurra yangka-kurra kujalparna nyinaja kamparru-wiyi. Kula-ka nganalku nyinami yapangka yinyarlaju kaninjarniji.’ \v 25 Junga, yinya pirlirrpa-ka kulpari yani yangka-kurra yapa-kurra, manu karla rdipimi yapaku yuwarli ngurrju-piyaku kuja-ka marlajarra karrimi nyiyarningkijarra-kurlu jungarni-maninja-warnu-kurlu. \v 26 Ngula-jangka-ka yangka juju pirlirrpa yani, manu kajana nyanungurlu yarda kanyirni pirlirrpa wirlki-pala-karilki, ngulaju juju-patu-nyayirnilki. Ngula-jangka, panu juju pirlirrpa kalu yani, manu kalu yukami nyinanjaku palkangka yapangka yinyarla. Ngula-jangka, yapa yangka juju pirlirrpa-wati-kirli, ngulaju nyanunguju ngawu-nyayirnilki.” \p \v 27 Kujalpa-jana Jijajirli yimi-ngarrurnu yinya juju pirlirrpa, ngula-jangka karntarla wangkaja, “Nyuntukupalangu ngati-nyanu karla marlaja nyina wardinyi-nyayirni Kaatuku! Nyuntungku mardarnu, manu ngurrjungku wiri-manu!” \p \v 28 Jijajirla wangkaja karntaku, “Junga marda kujaju. Kala nganangku-puka kaji Kaatu-kurlangu yimi purda-nyanyi yirriyirrirli, ngulaju kapurla marlaja nyina wardinyi-nyayirni-yijala!” \s1 Jijajirli-jana wurra-manu Juwu-patu wiriwiri yartarnarriki milki-yirrarninjaku \r Matthew 12.38-42, Mark 8.11-13 \p \v 29-30 Panulpalurla yapa turnu-jarrija Jijajiki, manu wangkaja-jana, “Yapa ngula kalu nyinami jalangu, ngulajulu ngurrju-nyayirni-wangu! Manu nyurrurlarlangurlu, kula kankulu Kaatu purami yijardurlu! Nyurrurlarlunkujulu payurnu yungurna-nyarra nyiyarlangu Kaatu-kurlangu milki-yirrarni yartarnarri, kujakujurna lawanya ngampurrpa-wangu! Nganayi-mipa kapurna-nyarra ngajulurluju milki-yirrarni Kaatu-kurlangu ngulaju yimi Juuna-kurlu jarukungarduyu-kurlu. Manngu-nyanyi mayi kankulu yinya yimi? Juunajulpa nyinaja Kaatuku jarukungarduyu. Wangkaja-jana yapaku yungulurla pina-yani Kaatuku. Ngajujurna Yapa-nyayirni-wangu Kaatu-kurlangu. Jalanguju ngajujurna Juuna-piya. Ngaju karna-nyarra wangka nyurrurlaku yungunkulu pina-yani Kaatu-kurra. \p \v 31-32 “Wita-karilkirna-nyarra wangka jarukungarduyu-kurlu Juuna-kurlu. Nyurru-wiyi, Ninupu-wardingkirli yapangku, purda-nyangulu Juuna ngulalpa-jana yimi-ngarrurnu Kaatu-kurlu, ngulajulu nyiyarningkijarra ngawuju yampijalku. Ngaka nguru-nyayirni-wangu Kaatu-kurlangurla kaji-jana miimii-nyanyi panu yapa kuja kalu nyina ngurrju-japa manu ngawu-japa, yapa panu kirri Ninupu-wardingki kapulu karrimi, ngularrarlu kapulu-nyarra ngawu-pajirni. Kala jalanguju, yimi ngaju-nyangu ngulaju wiri-jiki yinyaku nyurru-warnuku yimiki Juuna-kurluku. Kujakuju nyurrurlajulpankulu nyinayarla yinya yapa-patu Ninupu-wardingki-patu-piya. Nyurrurlarlulpankujulu purda-nyangkarla ngaju-nyangu yimi. \p “Ngula-jangkaju, ngajulu yungurna-nyarra yimi wita yimi-ngarrirni karnta wiri-kirli ngulalpa nyurru-wiyi nyinaja nguru-karirla yirdingkaju Jiiparla. Nyurru-wiyi, mardukuja nyampujulpa wurna yanu kurlirra-jangka wurnturu-nyayirni ngurrara nyanungu-nyangu-jangka nyampu-kurra ngurrara kingi Julumunu-kurlangu-kurra. Nyanungurlu karntangku purda-nyangu kingi Julumunu rdirrinypa-nyayirni pinangkalpa nganta. Ngaka nguru-nyayirni-wangu Kaatu-kurlangurla kaji-jana Kaaturlu miimii-nyanyi panu yapa kuja kalu nyina ngurrju-japa manu ngawu-japa, wiri-nyayirni mardukuja kapu karrimi, ngulangku kapu-nyarra ngawu-pajirni. Kala jalangu, yimi ngaju-nyangu ngulaju wiri-jiki yinyaku nyurru-warnuku yimiki Julumunu-kurluku. Kujakuju nyurrurlajulpankulu nyinayarla karnta yinya Jiipa-wardingki-piya. Nyurrurlarlulpankujulu purda-nyangkarla ngaju-nyangu yimi.” \s1 Jijaji-kirlangu yimi-nyayirni-wangu jukurrpa jarra-kurlu \r Matthew 5.15, 6.22-23, Mark 4.21 \p \v 33 Ngaka-kari Jijaji-jana wangkaja yapa-patuku, “Jarra, kuja kankulu rdulinyi mungangka, kulalpa nganangku-puka wuruly-yirrakarla kanunjumparra parrajarlaju manu pangkingkaju ngunanja-kurlangurlaju, lawa. Yarlungka-ka yirrarni yapaku yungulu nyanyi. \v 34 Ngalipa-nyangu milpa, ngulaju jarra-piya. Kajilparlipa warru wapayarla mungangka jarra-wangu, ngulaju kulalparlipa nyarrparlu nyangkarla nyiyarlangu, manu kajikarlipa marda wantimi. Kuja-piya-yijala, kajilparlipa milpa ngurrju nyinayarla, kajikarlipa nyiyarningkijarra nyanyi warrajarlu. Kala kajilparlipa milpa maju nyinayarla, kulalparlipa nyarrparlu nyiyarlangu nyangkarla, lawa. Kajikarlipa marda nyina pampa-piya nyanja-wangu. \v 35 Yimi ngaju-nyangu ngulaju jarra-piya. Kuja kankujulu jungangku purda-nyanyi ngaju wangkanja-kurra, ngulaju kankulu nyinami ngurrju-juku. Kajilpaju yapangku nganangku-puka jamulu purda-nyangkarla ngaju, ngulaju kajika nyinami pampa-piya nyanja-wangu. Kuja-kujakujulu jungangku purda-nyangka! \v 36 Mungangka kajili yapangku jarra mardarni, ngulaju ngurrju. Ngulaju kalu nyiyarningkijarra nyanyi warrajarlu mungangka-juku. Kuja-piyanya, kajinkilirla jungarni nyina Kaatuku, kapunkulu nyiyarningkijarra milya-pinyi Kaatu-kurlangu-kurlu!” \s1 Jijajirli-jana Juwu-patu wiriwiri punku-pajurnu \r Matthew 23.1-36, Mark 12.38-40, Luke 20.45-47 \p \v 37 Kujalpa-jana Jijaji wangkaja yapa-patuku, wati Parajirla yanurnu manu wangkajarla, “Yantarni ngaju-kurlu ngaju-nyangu yuwarli-kirra yungurlu miyi ngarni.” Junga-juku, Jijajirla jirrnganja yanu nyanunguku yuwarli nyanungu-nyangu-kurra. \v 38 Wati Parajirlirla kangurnu miyi ngarninjaku ngula Jijajirli ngarnu. Kula-nyanu rdaka parljurnu. Ngularla wati wangkaja Jijajiki, “Rdakanpa-nyanu parljika ngarninjakungarntirli!” \p \v 39 Jijajirla wangkaja, “Ngulaju ngula-juku. Nyurrurlarlu Paraji-paturlu, ngarninjakungarntirli kankulu parljirni kartakuju manu jampitaju ngapa-kurlurlu, kala yampimi kankulu-nyanu kaninjarni-puranjiji parljirninja-wangurlu. Kula kankulu-jana yulka yangka yapa kuja kalu nyina tala-wangu, lawa. Nyurrurla kankulu-jana nyurunyuru-jarri, manu kankulu-jana jurnta mardarni purlurlparlu. \v 40 Nyurrurlaju wangamarra-wati. Kaaturlu-nyarra ngurrju-manu yungunkulu-nyanu kaninjarnirlangu kirlka-mani jungarni nyinanjakuju. \v 41 Nyanungu-ka ngampurrpa nyina yungunkulu-jana warrawarra-kanyi jungangku yapa marlajarra-patu. Kujakunya-ka Kaatuju ngampurrpa nyina. Yungkalu-jana miyi kuja kankulu mardarni. Kajinkili-jana yinyi, kapunkulu Mujuju-kurlangu kuruwarri jungangku purami. \p \v 42 “Nyurrurla Paraji-patu, mari-jarri karna-nyarra, kapu-nyarra maju-mani Kaaturlu! Yirriyirrirli kankulu purami kuruwarri Mujuju-kurlangu mangarri-kirli. Kuja kankulu mangarri-pardu\f + \fr 11:42 \ft spices \f* wiri-mani kaatinirla, ngulaju kankulurla yinyi Kaatuku wita-kari wita-kari. Ngurrju kujaju! Kala panu-kari kuruwarri Kaatu-kurlangu tarruku-nyayirni, ngulajunkulu yampija puranja-wangurlu. Kula kankulu-jana jungarni nyina yapa-kariki, kula kankulurla junga yulkayarla Kaatukuju, lawa! \p \v 43 “Nyurrurla Paraji-patu, mari-jarri karna-nyarra, kapu-nyarra maju-mani Kaaturluju! Kajinkili yani jaaji-kirra nyurrurla-nyangu-kurra, ngulaju kankulu warrarda milarninjarla mani ngurrju-nyayirni nyinanja-kurlanguju. Kuja kankulu kuyu manu mangarri-kirlangu-kurra yani payi-maninja-kurlangu-kurra, ngula-puruju kankulu ngampurrpa nyina yapa-kariki yungulu-nyarra parntarrinjini nyurrurlaku manu yungulu-nyarra pinangkalpa-pajirni. \v 44 Mari-jarri karna-nyarra, kapu-nyarra maju-mani Kaaturluju! Nyurrurlajunkulu nyurnu-patu-piya ngula kalu milyingka nguna. Yapa marda kulalpalu pina nyinayarla yinyaku milyiki, kajikalu-nyanu waparlku wapami kankarlumparra kula-nganta lawangkakuju. Kuja-piyanya, kula-ngantankulu ngurrju, kala majunkulu kaninjarniji.” \p \v 45 Ngula-jangkaju, Juwu luwiya wangkajarla Jijajiki, “Tiija, kuja-piyaju nyuntulurlu kanpa-nganpa punku-pajirni, nyiyaku kanpa-nganpa maju wangkami nganimparlangu-kurlu?” \p \v 46 Jijajirla wangkaja, “Mari-jarri karna-nyarra nyurrurlaku luwiya-patukuju, kapu-nyarra maju-mani Kaaturluju! Nyurrurlarlu kankulu-jana yapa-patuku yimi-ngarrirni Mujuju-kurlangu kuruwarri warntarla-karirli. Nyurrurlarlu kankulu-jana warla-pajirni jungarni puranja-kujaku. Kula kankulu-jana ngurrju nyina nyanungurraku. Kujarlanya kulalpalu purayarla jungangkuju. \p \v 47-48 “Mari-jarri karna-nyarra, kapu-nyarra maju-mani Kaaturluju! Nyurru-wiyi, nyurrurlakupalangu-paturlu yupa-paturlu kulalu-jana purda-nyangu Kaatukungarduyu-patu, pungulpalu-jana. Jalangurlu nyurrurlarluju, milyingka yirrarni kankulu-jana yungkurnu-wati yinya Kaatukungarduyu-patu pirnkingka ngurrju-nyayirnirla. Kula kankulu purami yimi kujalu yirrarnu Kaatukungarduyu-paturlu. Nyurrurlarluju kankulu manngu-nyanyi warntarlarlu nyurrurlakupalangu-paturlu yupa-patu-piyarlu. \v 49 Nyampu yimi ngulaju jurrku-yijala kuja Kaatu nyurru-wiyi wangkaja Pina-nyayirniji, ‘Kapurna-jana yilyami ngaju-nyangu jarukungarduyu-patu manu jaru-kurlu-patu yungulu-jana yapaku wangkami ngaju-kurlu. Kala lawa. Kulalu-jana purda-nyanyi. Kapulu-jana murrumurru-mani manu pinyi.’ Kujanya Kaatuju wangkaja nyurru-wiyi Payipulurlaju. \v 50-51 Nyurrurlakupalangu-paturlu yupa-paturlu kalalu-jana muku pungu Kaatu-kurlangu jaru-kurlu-patu nyurru-wiyi yangka kuja Kaaturlu ngurrju-manu nyiyarningkijarra walyangka manu yalkirirla. Kayinirli pungu Yapulu, manu nyurrurlakupalangu-paturlu yupa-paturlulu pungu Jikaraya nyurru-wiyi Yuwarli Maralypirla Kaatu-kurlangurla. Kujarlanya kapu-nyarra Kaaturluju nyurrurlaju panu-juku ngawungawu-watiji maju-mani yangka ngula kankulu nyinami jalangurlangu nyurru-warnu-patu-piya. \p \v 52 “Mari-jarri karna-nyarra nyurrurlaku luwiya-patukuju, kapu-nyarra maju-mani Kaaturluju! Yapa yungu ngantalu pina-jarriyarla Kaatu-kurlu. Kala nyurrurlarlu kankulu-jana warla-pajirni. Nyurrurla kula kankulu milya-pinyi-nyayirni Kaatuju, manu kankulu-jana yapa panu-kari warla-pajirni milya-pinja-kujaku-yijala!” \p \v 53-54 Ngula-jangka, Jijajiji yanulku yinya-ngurlu ngurra-ngurluju. Parra-kari parra-kari kalalurla luwiya-wati manu Paraji-patu warrarda yanurnu, manu kalalu wiljiwilji-manu warrarda. Kalalu payurnu warrarda nyiyarningkijarra yimirr-yirrarninjaku nyanunguku. Kaji-jana nyarrpa wangkayarla maju, kapulu puuly-mardarninjarla pungkarla. \c 12 \s1 Jijaji-jana wangkaja nyanungu-nyangu kurdungurlu-patuku yungulu yirriyirri wangka \p \v 1 Ngaka-kari, yapa panulpalurla yaninjarla turnu-jarrija Jijajiki marda 2,000-pala marda 3,000-pala marda panu-nyayirni yapa-patu. Panu-nyayirnilpalurla turnu-jarrija kujalpalu-nyanu wirliya katurnu. Jijaji-jana wangkaja nyanungu-nyangu kurdungurlu-patuku, “Wurnturulu-jana jurnta karriya ngulaku Paraji-patuku, punku kalu nyina milkarranji-patu. Jaru nyanungu-nyanguju-jana ngulaju jirdi-piya mangarri tarltu-maninja-kurlangu-piya. Panu-puru kalu-jana yapaku ngurrju wangkami, kala manngu-nyanyi kalu punku nginyinginyirlaju. Kajinkili-jana purda-nyanyi, ngulaju kapunkulu punku nyina nyanungurra-piya. \v 2 Kulalpa-nyanu nganangku nyiyarlangu wuruly-mardakarla Kaatu-kujaku, lawa. Kapu jungangku palka-maninjarla nyanyi. \v 3 Kala nyurrurla, yirriyirri-jarriyalu kajinkili wangkami. Kajinkili nyarrpa wuruly-wangka mungangka, Kaaturlu kapu-nyarra yimi purda-nyanyi parrangkarlu. Manu kajinkili-nyanu jaalypa-wangkami, Kaaturlu kapu-jana yimi-ngarrirni yaliji ngalya-karikilki.” \s1 Lani-jarriyalurla Kaatu-mipaku \r Matthew 10.28-31 \p \v 4 Jijaji-jana wangkaja nyanungu-nyangu kurdungurlu-patuku, “Kulalu-jana lani-jarriya yapa-patukuju kajili-nyarra jangkardu yanirni pinjaku nyurrurlaku. Kajikalu-nyarra palka-mipa pinyi. Kala kulalpalu-nyarra kijikarla warlu wiri-kirra. \v 5 Kaatu-miparlu kajika-nyarra palka manu pirlirrpa kijirni yali warlu wiri-kirraju. Ngula-kujakunyalpankulurla lani-jarriyarla jintaku nyanungu-kujaku Kaatuku. \p \v 6 “Jurlpu witawitaju kuja kankulu-jana mani japungkaju talangku witangku, ngulaju Kaaturlu-juku kajana ngularraju muku milya-pinyi. Warrarda kajana manngu-nyanyi tarnngangku-juku wajawaja-maninja-wangurlu. \v 7 Kaatu kanyarra yulkami-nyayirni nyurrurlakuju jurlpu-piya-wanguku. Milya-pinyi kanyarra nyajangu kankulu marnilpa mardarni jurrungkaju. Kulangku jintarlangu wajawaja-mani. Kapu-nyarra tarnnga-juku mardarni. Ngula-warnunya kulalu lani-jarriya yapa-kari-kijaku kajili-nyarra marda yapa jangkardu yanirni pinjaku nyurrurlaku.” \s1 Yapa-kariki yungulparlipa-jana yimi-ngarrikarla kuja karlipa pura Jijaji Kiraji \r Matthew 10.32-33, 12.32, 10.19-20 \p \v 8 Jijaji-jana wangkaja nyanungu-nyangu kurdungurlu-patuku, “Ngajujurna Yapa-nyayirni-wangu Kaatu-kurlangu. Nganangku-puka kuja kanyanu ngarrirni kurdungurlu ngaju-nyangu warrajarlu, ngakaju kajirna ngaju nyina ngajukupalangu-kurlangurla Kirdana-kurlangurla, kapurna-jana wangka marramarraku nyanungu-nyanguku, ‘Nyampurlu yapangkulpaju warrarda puraja ngajuju yijardurlu.’ \v 9 Jalangu, yapangku ngalya-karirli kalu-nyanu ngurrpa-pajirni ngajukuju. Ngaka-pardu-karirla kajirna ngajulu nyina Kirdana-kurlangurla, kapurnarla kuja wangka, ‘Ngajulurlu kula karna-jana milya-pinyi nyampurraju yapa.’ Marramarrarluju kapujulu nyanyi kajirna-jana juwa-kijirni. \p \v 10 “Nganangku-puka kajilpaju punku-pajikarla ngaju yangka Kaatu-kurlangu Yapa-nyayirni-wangu, ngula-jangkaju Kaatu kapurla yawuru-jarrimi-jiki yalala-yirrarninja-warnukuju. Kala nganangku-puka kajilpa punku-pajikarla Pirlirrpa Kaatu-kurlanguju, ngulakuju Kaaturluju kapu-nyanurla kunka-mani ngaka. \p \v 11-12 “Yangka kajili-nyarra jangkardurnu yani kanjaku nyurrurlaku yungulu-nyarra kanyi kuwurtu-kurra Juwu-kurlangu-kurra manu marda Juwu-wangu-kurlangu-kurra, ngulaju mirrmirr-karrinja-wangulu karriya wangkanjakungarntiji. Kulankulu-jana nyurrurla-nyangu jaru wangkami, kala Kaatu-kurlangu. Kapu-nyarra yinyi wangkanjakungarntiki, kapunkulurla marlaja wangkami lani-wangu Pirlirrpaku Kaatu-kurlanguku.” \s1 Jijaji-kirlangu yimi-nyayirni-wangu jukurrpa wati-kirli warungka-kurlu kujalpa jurnarrpa nyiyarningkijarrakungarduyu nyinaja \p \v 13 Jijajilpa-jana wangkaja yapa-patuku, ngularla jinta yaninjarla wangkaja, “Tiija, ngajujurna yapunta-jarrija, manu ngaju-nyangu papardirli muku manu yampinyi. Ngarrika ngajuku papardi yunguju ngalya-kari yinyi.” \p \v 14 Jijajirli yalu-manu wati, “Yampiyaju! Kulaju nganangku wiriji yirrarnu nyuntu-jarrakuju papardirlangukuju. Kulalparnarla nyarrpaku wangkayarla ngajuju.” \v 15 Ngula-jangka, Jijaji-jana wangkaja yapa-patuku, “Nyurrurla, purlurlpa-wangulu nyinaya nyiyarningkijarrakuju! Manngu-nyanyi mayi kankulu yapangku kuja-ka mardarni nyiyarningkijarra, kuja-wanawanaju kapu mayi Kaaturlu muurl-mardarni? Lawa, kujaju junga-wangu!” \p \v 16 Jijaji-jana wangkaja yimi-nyayirni-wangu jukurrpa, “Nyurru-wiyi kala wati nyinaja nyiyarningkijarra-kurlu. Kala nguru wiri mardarnu miyi panu-kurlu. Kala miyi-watiji yirrarnu yuwarli-watirla tarnnga-juku yungu ngaka ngarni. \v 17 Kala yirrarnu warrarda miyiji. Ngula-jangka wangkaja-nyanu, ‘Nyarrpararlarna yirrarni nyampurraju miyi-wati? Nyarrpa-jarrimirna? \v 18 Marda kapurna-jana yalyi-mani nyampurra yuwarli witawita kuja-ka miyi-wati ngunami. Manu kapurna-jana yuwarli wiri-patu ngantirni yungurna miyi-wati yirrarni kaninjarni manu nyiyarningkijarra jurnarrparlangu. Kujanya kapurna yirrarni.’ \v 19 Ngula-jangka, yinya wati wangkaja-nyanu kuja, ‘Ngurrjulku nyiyarningkijarraju ngajukuju jalanguju! Mardarni karna ngurrju-wati nyiyarningkijarra manu miyi-wati panu-nyayirni ngarninjaku tarnnga-nyayirni. Marda kajikarna warrkiki lawa-jarrimi. Kajikarna marda miyi manu pama ngarni yungurna wardinyi nyinami.’ \v 20 Ngula-jangka, Kaaturla wangkaja yinya watiki, ‘Nyuntujunpa purlurlpa! Jalangu mungangka, nyuntuju kapunpa palimi, manu kapunpa wajawaja-mani nyiyarningkijarra kujalpanpa-nyanu nyuntulurlu mardarnu purlurlparlu. Kapu-nyanu yapa jinta-karirli mani nyiyarningkijarra nyuntu-nyanguju.’ Ngula-juku yimiji.” \p \v 21 Ngula-jangka, Jijaji-jana wangkaja yapa-patuku, “Yinya wati nyiyarningkijarrakungarduyu kala yinja-wangu nyinaja yapa panukuju-juku. Kaji-jana yungkarla nyiyarningkijarra yapa panuku, ngulaju Kaatuju kapurla wardinyi-jarriyarla nyanungukuju. Nganangku-puka kaji-nyanu mardarni nyiyarningkijarra nyanunguku yapa ngalya-kari yinja-wangurlu, ngulaju Kaaturlu kapu tarnnga-kurra pinyi.” \s1 Jijajirli-jana pinarri-manu yungulu nyinami jata-nyanja-wangu nyiyarningkijarraku \r Matthew 6.25-34 \p \v 22-23 Wangkaja-jana kurdungurlu-patuku, “Kajinkilirla Kaatuku nyinami, ngulangkuju yungu-nyarra muurlparlu warrawarra-kanyi. Nyurrurla kankulurla Kaatu-mipaku warlalja nyinami nyanunguku-juku. Kula-nyarra wajawaja-maninjarla kijirni. Kapu-nyarra kutu warrawarra-kanyi. Kujarlaju, yungunkulu jata-nyanja-wangu nyinami miyiki ngarninjaku manu jurnarrpaku yukanja-wangu. \v 24 Manngu-nyangkalu-jana kaarnkaju. Ngurlu kula kalu yirrarni walyangka kaarnkangkuju miyi wiri-maninjaku, lawa. Kula kalu warru turnu-maninjarla kanyirni ngurra-kurra ngaka-kariki ngarninjaku, lawa. Kaaturlu ngari kajana warrawarra-kanyi kuja-kurra-juku, kula kalu jata-nyanjarla payirni miyikipurdarlu. Kala nyurrurlakuju, Kaatu kanyarra yulkami jurlpu-piya-wanguku yapakuju. Ngula-warnuju, jata-nyanja-wangulu nyinaka miyikiji. \v 25 Jata-nyanjarlu kulalpa-nyanu nganangku wankaru mardakarla ngari jintaku parraku, lawa. \v 26 Kala Kaatu-miparlu kanyarra wankaruju mardarni yungunkulurla marlaja nyinami tarnngaju. Kuja-jangkanyalu nyinaya miyiki manu jurnarrpaku jata-nyanja-wangu! \p \v 27 “Jurnarrpaku jata-nyanja-wangulu nyinaka! Nyangkalu-jana jinjirla-wati. Nganangku kajana warrawarra-kanjarla wiri-mani? Kula kalu warrki-jarri yapa-piya, lawa. Manu kula kalu-nyanu jurnarrpa ngurrju-mani. Ngula-puruju ngurrju-juku kalu nyina jinjirla-watiji. Ngaju karna-nyarra junga wangkami: Yangka wati kingi Julumunu ngulalpa nyurru-wiyi nyinaja tala-kurlu panu-jarlu-kurlu manu jurnarrpa-kurlu ngurrju-nyayirni-kirli, nyanungu-nyangu jurnarrpa kulalpa ngurrju-nyayirni mardarnu jinjirla-piya, lawa. \v 28 Kaaturlu kajana warrawarra-kanjarla wiri-mani jinjirla-wati ngurrju-nyayirni kujaju. Manu marna kajana wiri-mani kirrirdi-nyayirni. Ngulaju kula kalu tarnnga-nyayirni pardimi, lawa. Wita-mipaku kalu pardimi. Ngula-jangkaju, linji-jarri kalu. Ngula-jangkaju, yapangku kalu-jana kijirni warlu-kurra kaji marna linji-jarri. Nyiya-jangka kankulurla Kaatuku kapuru nyina? Marda kankulu manngu-nyanyi kula-nyarra jurnarrpa yinyi yukanjaku, kapu-nyarra jurnta mardarni? Ngulaju junga-wangu! Kuja kajana warrawarra-kanyi jinjirlaju, ngula-piyarlu-yijala kapu-nyarra warrawarra-kanyi Kaaturluju. \p \v 29-31 “Nyurrurla marda kankulu miyi-wangu manu ngapa-wangu nyina. Ngulaju ngula-juku! Kaaturlu kanyarra warrawarra-kanyi-jiki. Yapa-paturlu nyampurla ngurungka kalu warrarda jata-nyanyi miyi manu ngapa ngarninjaku. Yalumpurra-piya-wangulu nyinaya! Kaatu kanyarra Warlalja-Wiri nyina nyurrurla yapaku. Kuja-jangkanya, jata-nyanja-wangulu nyinaka miyiki manu ngapaku! Manngu-nyangkalu yungunkulurla jungarni nyina nyanunguku. Ngula-jangka kapu-nyarra yinyi miyi manu ngapa ngarninjaku.” \s1 Kapurlipa rdanjarr-mardarni nyiyarningkijarra jurnarrpa Kaatu-kurlangurla nguru-nyayirni-wangurla \r Matthew 6.19-21 \p \v 32 Ngula-jangka, Jijaji-jana wangkaja nyanungu-nyangu kurdungurlu-patuku, “Nyurrurla kankulu jiyipi-piya nyina kuja karna-nyarra warrawarra-kanyi. Kaaturlu yungu-nyarra Warlalja-Wirilki nyina nyurrurlakuju. Lani-wangulu nyinaya! \v 33-34 Nyarrpararlankulu rdanjarr-mardarni nyiyarningkijarraju jurnarrpa? Nyampurla ngurungka? Marda nguru-nyayirni-wangurla Kaatu-kurlangurla? Kajinkili rdanjarr-mardarni jurnarrpa Kaatu-kurlangurla, ngulaju kankulu manngu-nyanyi tarnnga yali nguru. Kala kajinkili purlurlparlu rdanjarr-mardarni nyampurla ngurungka, ngulaju kankulu manngu-nyanyi nguru nyampu-mipa. Ngulaju maju! Kujakuju nyiya-pukarlangu kajinkili mardarni jalangurlu, ngulajulu-nyanu jurnta jali-manta talakupurdarlu, ngula-jangka talalu-jana yungka yapaku marlajarra-watiki. Kulalu warru turnu-maninjarla rdanjarr-mardaka jurnarrpa nyampurla ngurungka. Ngula-jangkaju, mulururlu kajika ngarni nyiyarningkijarraju, manu marda purunjurlu kajika-nyarra jurnta kanyi jurnarrpa yapangku. Ngula-kujakujulu-jana yajarri yungka yapa-karirlanguku. Ngula-warnuju Kaaturlu yungu-nyarra rdanjarr-mardarni nguru-nyayirni-wangurla. Ngulangkaju kulalpalu mulururluju nganjarla jurnarrpa nyurrurla-nyanguju. Manu kulalpa purunjurlu yapangku mantarla.” \s1 Jijaji-jana wangkaja nyanunguku kurdungurlu-patuku yungulurla nyanunguku wapal-nyanyi kaji kulpari yanirni \r Matthew 24.43-44 \p \v 35 Jijaji-jana wangkaja nyanunguku kurdungurlu-patuku, “Ngajujurna Yapa-nyayirni-wangu Kaatu-kurlangu. Nyurrurlarlujulu wapal-nyangka kajirna yanirni pina nyampu-kurra nguru-kurra. Kajilparna ngaju kapanku pina-yantarlarni, ngulaju kalakarna-nyarra parlu-pinyi jarda-kurra. Ngula-kujakujulu wapal-nyangka ngajuku! \v 36-37 Yimi-ngarrirni yungurna-nyarra yimi wita watingki kujalpa yuwarli wiri mardarnu. Yanu wurna wurnturu-nyayirni. Yaninjakungarntirli, yinya yuwarlikingarduyurlu wangkaja-jana nyanungu-nyangu warrkini-patuku yuwarliki mardarninjaku manu nyanunguku wapal-nyanjaku. Ngaka-karilki pina-yanurnu yinyaju wati yuwarlikingarduyu, tuwalpa pakarnu. Yinyarra warrkini-patu kulalpalu jarda ngunaja, lawa. Pardarnulpalurla nyanunguku, ngulalurla tuwa kapanku rurrpa-manu. Yinya wati-jana wangkaja-jana nyinanjaku tayipulurlaku. Ngula manulku-jana miyi, manu purrajalku-jana, manu ngarnulkulu. Ngula-jangkajulurla marlaja nyinaja wardinyi-nyayirni-yijala. \v 38 Yuwayi, kujaju junga! Kajilpa yinya wati yuwarlikingarduyu marda mungangka marda rangkarrkurlu pina-yantarlarni, manu kajilpa-jana rdipiyarla yakarraku-juku warrkini-watikiji, ngulakuju kajikalurla marlaja nyina wardinyi-nyayirni. Kuja-juku yimiji. \p \v 39 “Yungurna-nyarra yimi-ngarrirni nyurrurlaku yimi wita wati yinya-kurlu yuwarlikingarduyu-kurlu. Yapa yangka kajilpa warnpa ngunayarla yuwarli nyanungu-nyangurla, manu kajilpa yapa yantarlarni purunjunju wurulypa-nyayirni, ngula-jangka kajika yinyarlu purunjunjurlu purungku mani nyiyarningkijarra. Kala kajilpa yuwarlikingarduyu yakarra ngunayarla, kajilparla wapalpa-ngunayarla yakarra, ngulaju kajika nyanyi yinya purunjunju yaninjarni-kirra, manu kajika warla-pajirni yuwarli-kirra yukanjarni-kijaku purunjuku maninja-kujaku. Milya-pinyi-jala kankulu kujaju yijardu-nyayirni. \v 40 Kuja-piyarlu-yijala, nyurrurlarlujulu wapal-nyangka kajirna yanirni pina. Kajikarna pina-yanirni mungalyurru, marda wuraji, marda mungangka. Kula kankulu milya-pinyi nyangurlarna pina-yani.” \s1 Ngana warrkiniji ngurrju Kaatukuju? \r Matthew 24.45-51 \p \v 41 Piitarlu japurnu Jijaji, “Warlalja-Wiri, yinya yimi-nyayirni-wangu jukurrpa kujanpa wangkaja wati-kirli kuja yanu, yimi-ngarrurnu mayinpa-nganpa nganimpa kurdungurlu-pukaku, marda panuku-juku mayi yinyaju yimi?” \p \v 42 Jijajirli yalu-manu, “Ngana warrkini ngurrjuju Kaatukuju? Kuja-ka warlaljamarri wurnakupurda-jarrimi, nyanungurlu kanyanu jinta-mipa warrkini yiringi-mani yungu-jana yapa-patu-kari warrkini warrawarra-kanyi, yungu-jana miyi yinyi kajilpalu yarnunjuku-jarriyarla. \v 43 Kaji warrkinikingarduyu pina-yanirni wurna-jangka, kaji parlu-pinyi jinta warrkini warrki-jarrinja-kurra ngutungutu, yaliki warrkinikingarduyukuju kapurla marlaja nyina wardinyi-nyayirni. \v 44 Nyanungurluju kapu yirrarni yaliji warrkinikingarduyu wiri-nyayirni yungurla warrawarra-kanyi nyiyarningkijarra nyanunguku. \v 45 Marda yali warrkinikingarduyu watiji maju. Marda kajika-nyanu nyanungurluju manngu-nyanyi nyanungu-nyangu warlaljamarri kapu nyinamirra wurnturuju tarnngaju. Manu marda nyanungurlu warrkinikingarduyu watingki kajika-jana pakarninjarrangu yapa-kariji warrkini-patu-kariji, manu marda kajika nyanunguju warungka-jarrimi pama-jangka, manu kajika ngarni miyi panurlangu. \v 46 Nyanungurlu marda kajika-nyanu manngu-nyanjarla wangkami, ‘Ngaju-nyangu wiri kula marda pina-yanirni jalanguju. Ngajulurlu kapurna wurrangku-juku pamaju ngarni manu nyinami warrki-wangu.’ Kujanya kajika-nyanu wangka. Lawa! Yali wiri yuwarlikingarduyu kapu pina-yanirni-yijala nyanungurla mayi! Nyanungurluju kapu-nyanurla kunka-mani yirrarni yaliji warrkinikingarduyu wati ngutunguturlu, manu kapu yilyamirra yangka-kurra kuja kalu ngawungawu yapa nyina purda-nyanja-wangu-juku. \v 47 Yuwayi, junga kujaju! Yinya wiri-jarlu yuwarlikingarduyurla wangkaja yinya warrkinikingarduyuku yungurla yuwarli ngurrjungku mardakarla. Kala lawa, kularla jungangku mardarnu. Kularla junga warrki-jarrija. Ngula-jangka kapu wiri-jarlurlu pinjarla yirrarni karrikarri-wangurlu. \v 48 Kajilpalu yinyarra wati warrkini-patu waparlku nyinayarla milya-pinja-wangu nyanungurra-nyangu wiri-jarlu yaninjarni-kirraku, manu kajilpalu warrki-wangu nyinayarla, ngulaju kajika-jana wiringki pinjarla yirrarni-yijala, kala ngari pulya-karrikarrirli. Kajilparla Kaaturlu yungkarla warrki wiri yapaku, ngulajulpa lawa-mantarla warrkiji. Kaaturlu kapu payirni jungangku-japa yali warrki lawa-manu.” \s1 Jijajiki kapulurla yapaju marlaja wiljiwilji-jarri \r Matthew 10.34-36 \p \v 49 Jijaji-jana wangkaja nyanungu-nyangu kurdungurlu-patuku, “Kaaturluju yilyajarni nyampu-kurra yungurna nyampu nguru warlu-kurlu-mani. Yungurna warlungku purrami nyiyarningkijarra yungurna riwarri-mani nyiyarlangu maju manu yungulu yapa ngaju-nyangu jungarni nyina! \v 50 Ngaka marda yapangku kapujulu murrumurru-mani-nyayirni wiyarrpa, manu kapurnaju murrumurru-nyayirni purda-nyanyi. Ngulaju ngula-juku. Kujanyaju yungu warrkiji Kaaturlu yungurna lawa-mani. Yungurna kapanku lawa-mani! \v 51 Marda kankujulu nyurrurla-paturlu yapangku rampal-manngu-nyanyi ngajulu ngantarna yanurnu nguru nyampu-kurra yungujulu yapa marlaja nyina rarralypa jintangka-juku. Ngulaju marda junga. Kala kujarna yanurnu nyampu-kurra, ngula-jangkaju kapujulu yapa marlaja wiljiwilji-jarri. \v 52 Warlalja-kari warlalja-karirli yungulu-nyanu pakarni, marnkurrpa kapulu-jana jangkardu karri jirramaku, manu jirrama kapulu-jana jangkardu karri marnkurrpaku. \v 53 Ngajurna yanurnu nyampu-kurra yungu-pala-nyanu pakarni ngalapi-nyanurlu kirdarna-nyanurlu, manu yungu-pala-nyanu pakarni yurntalu-nyanurlu ngati-nyanurlu, manu kanajardurlangurlu yungu-pala-nyanu pakarni.” Kujanya-jana Jijajiji wangkaja nyanungu-nyangu kurdungurlukuju. \s1 Ngaliparlu yungulparlipa manngu-nyangkarla yungurliparla jungarni nyina jalangu \r Matthew 16.2-3, 5.25-26 \p \v 54 Jijaji-jana wangkaja yapaku, “Kajinkili nyurrurlarlu nyanyi mangkurdu yaninjarni-kirra karlarra-ngurlu, ngulaju kankulu wangkami, ‘Yuwa, kapu wantimi ngapa jalanguju.’ Junga kujaju, ngapaju-ka wantimilki kuja-jangkaju. \v 55 Manu kaji warlpa wangka kurlirra-ngurlu, wangkami kankulu, ‘Yuwa, kapu warlu-nyayirni karri jalanguju.’ Junga kujaju. Warlu-jarri-nyayirni-ka warlpa kuja-ka wangka kurlirra-ngurlu. \v 56 Nyurrurlaju milkarranji-nyayirni! Kankujulu mayi puta yimirr-yinyi? Nyurrurlarlu, nyanyi kankulu yalkiri, manu kankulu wangka ngapa marda kapu wantimi, marda yalkiri-mipa kapu karrimi. Ngulaju ngula-juku. Kala kula kankujulu milya-pinyi kuja karna nyiyarlangu nyarrpa-jarrimi manu marda nyiya-jangka. \p \v 57 “Nyurrurlarlu kankulu milya-pinyi jungarni nyinanjaku. Kala kulungku-juku kankulu-nyanu ngarrirni. \v 58 Mardanparla kulu-jarrija jinta-kariki yapaku nyiya-jangka marda. Kalakangku kanyi marda kuwurtu-kurra, kajikangku yinyi kuwurtukungarduyuku wiriki. Ngula-jangka kalakangku kuwurtukungarduyurlu wiringki yinyi yurrkunyu-kurra, ngulangkuju kalakangku yirrarni rdaku-kurra. Ngula-kujakuju, yarujurla pina-yanta yangkaku ngulanpa kulukukuluku-manu yungunpa yalala-yirrarni yungunparla nyinami ngurrjulku kuja-jarra kuja-jarra. \v 59 Yalala-yirrarninja-wangurla, kalakangku kuwurtukungarduyurlu wiringki jinyijinyi-mani talaku wiriki yinjaku yangkaku ngulanpa kulukukuluku-manu. Kalakangku tala-wangurlaju rdaku-kurra kijirni. Tala-wangurlaju lawangka ngulaju marda kalakanpa tarnnga nyina rdakungka.” \c 13 \s1 Yapalpalurla pina-karlirr-yantarla Kaatuku, manulpalurla jungarni nyinayarla \p \v 1 Kujalpa-jana Jijaji wangkaja yapa-patuku, yapa panu-karili yanurnu yimi-kirli. Wangkajalurla nyanunguku, “Nganimparnalu yanurnu Jurujulumu-jangka. Kaliliyi-wardingki-patu Juwu-patu, nyinajalpalu Yuwarli Maralypirla. Pungulpalu-jana jiyipi manu narnukutu-patu, manu purrajalpalu-jana warntarri kuyu Kaatuku. Yangka Ruumu-wardingkirli kingirli ngarrurnu-jana yurrkunyu wati-patu pinjaku yinya yapa-patuku Juwu-patuku. Junga, yaninjarlalu-jana pungu junma kirrirdi-kirlirli ngulangka-juku Yuwarli Maralypirla.” \p \v 2 Jijaji-jana wangkaja nyanungurrakuju, “Nyarrpa kankulu manngu-nyanyi nyurrurlarluju? Manngu-nyanyi mayi kankulu-jana yinya Kaliliyi-wardingki-patuju ngawu-nyayirni-wati panu-kari-piya-wangu Kaliliyi-wardingki-kari-piya-wangu? Kuja-jangkanya mayili-jana muku pungu wati panu-jarlurluju yurrkunyurlu Yuwarli Maralypirlaju? \v 3 Lawa, kula kujaju junga! Yali yapa-patu Kaliliyi-wardingki-patu, ngulajulpalu nyinaja nyurrurla-piya-yijala. Purda-nyangkajulu nyurrurlarlu! Nyurrurlalpankulu pina-yaninjarla yalala-yirrakarla Kaatu-yijala. Putalu nyinaya punku! Kajinkili punku nyina, ngulaju kapunkulu muku palimi Kaliliyi-wardingki-patu-piya. \v 4 Yungurna-nyarra wita payirni nyurrurlaju. Manngu-nyanyi mayi kankulu-jana 18-pala yapa-patu Jurujulumu-wardingki-patu kujalu yangka palija Jilumurla? Yangka yuwarli kirrirdimpayi kujalpa juka-karrija, ngulaju-jana yaarlpa-wantija, manu-jana katurnu muku tarnnga-kurra. Nyarrpa kankulu manngu-nyanyi nyurrurlarluju? Manngu-nyanyi mayi kankulu-jana yinya yapa-patu punku mayilpalu nyinaja Jurujulumu-wardingki-kariyi-nyanu-patu-piya-wangu? Kuja-jangkanya mayili palija muku? \v 5 Lawa, kula kujaju junga! Yali yapa-patu Jurujulumu-wardingki-patu, ngulajulpalu nyinaja nyurrurla-piya-yijala. Purda-nyangkajulu nyurrurlarlu ngaju! Nyurrurlalpankulu pina-yaninjarla yalala-yirrakarla Kaatu-yijala. Punkulu puta nyinaya! Kajinkili punku nyina, ngulaju kapunkulu muku palimi Jilumu-wardingki yapa-patu-piya.” \s1 Jijaji-kirlangu yimi-nyayirni-wangu jukurrpa watiya-kurlu \p \v 6 Ngula-jangka, Jijajirli-jana yimi-ngarrurnu yimi-nyayirni-wangu jukurrpa yapa-patuku, kuja-jana wangkaja, “Ngajulu yungurna-nyarra yimi-ngarrirni yimi wita. Nyurru-wiyi, watilpa nyinaja. Kala mardarnu kaatini. Yinyarla kaatinirla karrijalpa watiya\f + \fr 13:6 \ft fig \f* Parra jintangka, wati yanu watiya-kurra, manu nyangulparla miyiki, kala lawa yinyaju. \v 7 Nyanungurla wangkaja kaatinikingarduyuku, ‘Yuwa, marnkurrpaku yulyurrpuku, ngaju kalarna yanurnu warrarda nyampu-kurra miyiki nganta nyampu watiya-kurra. Kala ngari-ka karri lawa! Wilypi-maninjarla jinta-kari juka-yirraka!’ \p \v 8 “Kala kaatinikingarduyurla wangkaja yinya wati wiriki, ‘Wurra! Yampiya ngari yulyurrpu jinta-karirlaku. Kapurna warru pangirninjarla yirrarni kunalku puluku-kurlangu. Ngula-jangka kapu pardimilki miyiji. \v 9 Yulyurrpu-karirlaju kajinpa miyi palka-mani, ngulaju ngurrju. Kala kula pardimi miyi-kirli, ngulaju wilypi-manta.’ Wati wirijirla ngungkurr-nyinaja kujakuju.” Kujanya-jana Jijajirli yimi-ngarrurnu. \s1 Jijajirli karnta parlpuru-manu Jarrirtiyirla yangka Juwu-kirlangurla Parra-nyayirni-wangurla \p \v 10 Ngaka-kari Jarrirtiyirla, Jijajiji yanu Juwu-patu-kurlangu-kurra jaaji-kirra, manulpa-jana yapa-patu pinarri-manu Kaatu-kurlu. \v 11 Karntalpa nyinaja yalirlaju nyurnu juju pirlirrpa-kurlu. Yinya-kurlu juju pirlirrpa-kurlu, ngulajulpa nyinaja nyurnu wiri tarnnga-nyayirni 18-palaku yulyurrpuku. Pingkilypa kulalpa nyarrpa jungarni karriyarla, lawa. \v 12 Kuja Jijajirli nyangu yinya karnta, nyanunguju kujarla wangkaja, “Wiyarrpa, ngajulurlu kapurnangku parlpuru-mani jalangurluju!” \v 13 Ngula-jangka, rdakarla yirrarnu karnta-kurlangurla jurrungka. Kuja yungka karrinja-pardija, ngularla pulka-pungu Kaatuku kujarlu, “Kaatuju ngurrju! Kaatuju ngurrju!” \p \v 14 Ngula-jangka, jinta jaajikingarduyu wirirla kulu-jarrija Jijajiki, manu wangkaja-jana yapa-patukuju, “Jalanguju Jarrirtiyi ngalipaku Juwu-patuku yungurliparla Kaatuku pulka-pinyi. Jalanguju, yungulparlipa nyinayarla warrki-jarrinja-wangu. Kajilpankulu ngampurrpa nyinayarla warrki-jarrinjaku, ngulaju kajikankulu warrki-jarrimi Palya-jangka Pirayiti-kirra. Kajinkili nyurnu-jarri Jarrirtiyirla, kulalu nyampu-kurra yantarni Jarrirtiyi-puruju yungunkulu ngurrju-jarri, lawa. Ngurrju-jarrinjakungarntili yantarni Palya-jangka Pirayiti-kirra.” \p \v 15 Ngula-jangka, Jijaji-jana wangkaja jaajikingarduyuku wiriwiriki, “Nyurrurla jaajikingarduyu wiriwiri, ngulaju kankulu milkarranji-nyayirni nyinami. Ngurrju ngantankulu, kala lawangka. Parra-kari parra-kari nyurrurlarlu kankulu-jana puluku manu tangkiyi jirri-kanyi nyanungurra-nyangu-ngurlu yuwarli witawita-ngurlu ngapa-kurra yungulu ngarni. Kujaju kankulu-jana kanyi Jarrirtiyirlangurla Kaatu-kurlangurla parrangka. \v 16 Nyurrurlajulpankulu-nyanu kurnta-jarriyarla! Nyampu karnta Juwu, ngulaju Yipuruyamu-kurlangu jinta-warnu-juku. Ngulaju Juju Ngawungku kala mardarnu, pingkilypa nyinaja 18-pala yulyurrpuku. Nyurrurlarlu mayi kankulu manngu-nyanyi yungu ngantarna yampiyarla ngurrju-maninja-wangurlu Kaatu-kurlangurla parrangka? Kula kujaju junga. Kapurna-jana yapa parlpuru-mani Jarrirtiyirlangurla!” \v 17 Kujalu jaajikingarduyurlu wiriwirirli purda-nyangu Jijaji-kirlangu yimi, ngulajulu kurnta-jarrija. Kala yapa panu-kari, ngulajulurla wardinyi-jarrija Jijajikiji kuja karnta ngurrju-manu. \s1 Jijaji-kirlangu yimi-nyayirni-wangu jukurrpa ngurlu-kurlu wita-nyayirni-kirli jirdi-kirli \r Matthew 13.31-32, Mark 4.30-32 \p \v 18 Jijaji-jana yarda wangkaja, “Nyiya-piya kalu nyina yapaju Kaatu-kurlangurla turnungka yangka kuja kajana Warlalja-Wiri nyina? Marda kalu nyina ngari marnkurrpa-mipa. Ngulaju ngula-juku. \v 19 Kaatu-kurlangu turnu ngulaju wita-nyayirni-piya ngurlu-piya jirdi-piya kuja-ka wita-wiyi yirrarni walyangkaju ngurluju watingkiji. Ngula-jangkaju, ngakarrangakarralku kuja-ka pardimi watiya wiri, ngula-kurraju kalu yanirni jurlpu panu-jarlulku. Yuwalilki kalu ngurrju-mani watiyarla yamangka wiringkalku. Ngula-piya-yijala Kaatu-kurlangu turnu. Jalangu marda kalurla marnkurrpa-mipa nyina yapaju. Ngulaju ngula-juku. Ngaka kapulurla nyina yapa panu-nyayirni Warlalja-Wiriki.” Kujanya-jana Jijajiji wangkaja yapakuju. \s1 Jijaji-kirlangu yimi-nyayirni-wangu jukurrpa mangarri-kirlangu-kurlu tarltu-maninja-kurlangu-kurlu \r Matthew 13.33 \p \v 20-21 Jijaji-jana yarda wangkaja, “Nyajangu kalu yapaju nyina turnungka Kaatu-kurlangurla yangka kuja kajana Warlalja-Wiri nyina? Panu-jarlu-nyayirni marda, ngari marda marnkurrpa-puka? Kapurna-nyarra wangka. Jalangu marda kalu nyina ngari marnkurrpa-mipa turnungka Kaatu-kurlangurla. Ngulaju ngula-juku. Kaatu-kurlangu turnu ngulaju nganayi-piya yangka kuja-ka karntangku yirrarni pulawa-kurra tarltu-maninjaku. Kuja-ka ngari wita yirrarni pulawa wiri-kirra manu ngaparlangu, ngulakuju karla marlaja tarltu-jarrimi purranjakungarnti. Ngula-piya-yijala Kaatu-kurlangu turnu. Jalangu marda kalurla marnkurrpa-mipa nyina. Ngulaju ngula-juku. Ngaka kapulurla nyina yapa panu-nyayirni Warlalja-Wiriki.” Kujanya-jana Jijajiji wangkaja yapa-patukuju. \s1 Yapalpalu jungarni nyinayarla yungulu Kaatu-kurlangu-kurra yukamirra nguru-nyayirni-wangu-kurra \r Matthew 7.13-14,21-23 \p \v 22 Jijajijilpa yanurnu-juku Jurujulumu-kurraju. Yanurnu yuwarli panu-wana manu ngurra wita-wana, manu pinarri-manulpa-jana yapa-patu Kaatu-kurlu. \v 23 Parra jintangka, yapa jintangku payurnu nyanunguju, “Warlalja-Wiri, ngaka kaji-jana Kaaturlu miimii-nyanjarla yilyami nyanungu-kujaku, kapu-jana mayi panu-jarlu muurl-mardarni, marda marnkurrpa-mipa?” \p \v 24 Jijajirli yalu-manu pina, “Kaatu-kurlangu nguru-nyayirni-wangu, ngulaju-ka karri yuwarli wiri-piya, manu tuwaju-ka karri wuurnpa-nyayirni. Ngula-kurra kapulu yapa panu putaputa yukami. Kuja kalu jungarni-wangu nyina, ngulaju kapu-jana Kaaturlu warla-pajirni. Marnkurrpa-mipa kapulu yukamirra yinya tuwa-wana nyanungu-nyangu yuwarli-kirraju yungulurla jirrnganja nyinami tarnnga-juku. Kujarlajulpankulu nyurrurla nyinayarla jungarni jalanguju yungunkulu ngaka yukami Kaatu-kurlangu-kurra. \v 25 Yuwayi, ngaju kapurna Warlalja-Wiri nyina yinya yuwarli wiriki. Ngaka-kari kapurna karrinja-pardimi, manu kapurna tuwa lakarn-maninja-wangu-mardarni yangka yapa yukanjarni-kijaku. Jalangu kajilpankulu nyurrurla yapa jungarni-wangu nyinayarla-juku, ngulaju marda kajikankulu karri yarlungka yukanja-wangu, marda kajikankulu tuwa pakapakarni, manu kajikankujulu wangkami, ‘Lakarn-manta-nganpa tuwa nganimpaku!’ Jalangu kajilpankulu nyurrurla yapa jungarni-wangu nyinayarla-juku, ngaju kapurna-nyarra wangkami nyurrurlakuju, ‘Ngana-wiyi nyurrurlaju? Kula karna-nyarra milya-pinyi!’ \v 26 Ngula-jangka kajikankujulu wangkami ngajukuju, ‘Kalarnangkulu jirrnganja ngarnu nyuntuku. Manu kalanpa-nganpa pinarri-manu Kaatu-kurlu.’ \v 27 Kala kapurna-nyarra yarda wangkami, ‘Ngana-wiyi nyurrurlaju? Kula karna-nyarra milya-pinyi! Nyurrurla yapa-patu ngulaju punku-wati-nyayirni! Jurnta yantajulu!’ Kujanya kapurna-nyarra wangkami. \v 28 Ngula-jangka kapunkulu-jana nyanyi Yipuruyamu manu Yijaki manu Jakupu manu Kaatu-kurlangu jarukungarduyu-patu nyinanja-kurra nguru-nyayirni-wangurla. Yuwayi, kapurna-nyarra yilya nyurrurlaju yinya-ngurluju, manu kapunkulu yulami, manu kapunkulu-nyanu kartirdi yarlkirni manu karntirirrjirni murrumurrurlu purda-nyanjarlaju. \v 29 Yapa panu-nyayirni kapulu yanirni kakarrara-ngurlu, karlarra-ngurlu, yatijarra-ngurlu, manu kurlirra-ngurlu. Yaninjarla kapulu yukamirni nguru-nyayirni-wangu-kurra Kaatu-kurlangu-kurra, kapulurla nyinanjarla miyi jirrnganja ngarni. \v 30 Jalangu kuja kalu nyina kamparrurla wiri yapa, ngulaju ngakaju kapulu purdangirlilki nyina. Jalangu kuja kalu nyina purdangirli yapa, ngulaju ngakaju kapulu kamparrurla wirilki-yijala nyina.” \p \v 31 Kujalpa-jana Jijaji wangkaja-juku yapa-patuku, Paraji-patulurla yaninjarla wangkaja, “Kingi Yarurdurlu nganta kapungku pinyi nyuntuju. Kala ngari wuruly-parnkaya nyarrpara-kurra mayi!” \p \v 32 Jijaji-jana wangkaja, “Kula karna ngaju lani nyinami Kingi Yarurdu-kujaku. Nyanunguju-ka ngari nyina warungka! Ngarrirninjingka kujarlu, ‘Jalangu manu jukurra, Jijajirli kapu-jana jurnta yilyami juju pirlirrpa yapa-patu-kujaku, kapu-jana panu-kari parlpuru-mani-jiki. Ngula-jangka kapu-jana parra-karirlalku lawa-jarri kujakuju.’ Nyurrurlarlu yimi-ngarrirninjingkalu Yarurdu kujanya! \v 33 Yuwayi, kapurna wapanja-yani Jurujulumu-kurra jalangu manu jukurra, manu jukurra-pardu-karirlalku yungurna palimi yalirla. Ngajujurna Kaatu-kurlangu jarukungarduyu. Kajilpajulu pungkarla ngurra jinta-karirla Jurujulumu-wangurla, kujaju kula jungarni!” \s1 Jijaji-jana yulaja yapaku Jurujulumu-wardingki-patuku \r Matthew 23.37-39 \p \v 34 Ngula-jangka, Jijaji-jana yulaja yapaku Jurujulumu-wardingki-patuku, “Waraa! Waraa! Nyurrurlajunkulu yapa ngaju-nyangu-patu, nyurrurla kuja kankulu nyina nyampurla Jurujulumurla. Nyurrurla-nyangurlu yupa-paturlulu-jana pungu panu jarukungarduyu-patu Kaatu-kurlangu-patu, manulu-jana pirlingki luwarnu yimi-kirli-patu wankaru-wangu, kujalpa-jana Kaaturlu yangka yilyajarni. Tarnngangku nganta yungurna-nyarra warrawarra-kangkarla manu ngaju-kurra-mantarla ngati-nyanu jukujuku-piyarlu kuja kajana pinkirrpa-kurra-maninjarla warrawarra-kanyi kurdukurdu. Kala nyurrurlarlu kankujulu mamparl-pinyi warrarda! \v 35 Nyurru-wiyi-wangurlu Kaaturlu kapu nyurrurla-nyangu Yuwarli Maralypiji yampimi, manu kula nyinami ngulangkalkuju. Ngajulurlu karna ngurrara nyampu yampinja-yanilki, manu nyurrurlarlu kulankujulu nyanyilki. Kala ngula-jangka kapurna kulpari-jarrimi nyampu-kurra, manu kapunkujulu nyanjarla purlami kuja-piya, ‘Nyampu wati kuja Kaaturlu milarninjarla yilyajarni, ngulaju kapu pirrjirdi-maninjarla warrawarra-kanyi!’”\x * \xo 13:35 \xt Nyangka Psalm 118.26 \x* \c 14 \s1 Jijajirli parlpuru-manu wati nyurnu Parra-nyayirni-wangurla \p \v 1 Ngaka-kari, Jarrirtiyirla Parra-nyayirni-wangurla Juwu-kurlangurla, Jijaji yanu yuwarli-kirra kujalparla karrija jintaku wiriki Parajiki. Nyanunguju yanu yinya-kurraju ngarninjaku. Ngalya-kari Paraji-paturlulpalurla jirrnganja ngarnu nyanungukuju, manulpalu yirriyirrirli nyangu. Manngu-nyangulpalu kaji nyarrpa-jarri. \v 2 Yinyarla yuwarlirla nyinajalpa wati nyurnu-nyayirni. Nyanungu-nyangu waku-jarra manu wanarri-jarraju muku lirrija. Karrinja-pardinjarlarla yanurnu Jijajiki. \v 3 Ngula-jangka, Jijajirli-jana japurnu yapa panu-juku kujalpalu nyinaja warru, “Nyarrpa kangalpa Kaatu wangka kuruwarrirla nyanungu-nyangurla? Nyarrpa-manirlipa nyurnu yapa kajilparlipa nyangkarla Parra-nyayirni-wangurla? Jina-mardarni mayirlipa, kapi mayirlipa yampimi? Murrumurru-mani mayirlipa, kapi mayirlipa wankaru-mani? Nyarrpa kankulu purda-nyanyi nyurrurlarluju?” \p \v 4 Kulalu yalu-manu Jijajiji. Yijardu Jijajirli watiji marnpurnu manu parlpuru-manu. Ngula-jangka, yilyajalku nyanunguju ngurrjulku. \v 5 Ngula-jangka, Jijajiji-jana wangkaja, “Yungurna-nyarra payirni wita. Kajilpankulu mardakarla tangkiyi manu marda puluku, manu kajilpa wantiyarla rdakungka kaninjarra Parra-nyayirni-wangurla, nyarrpa-jarri kajikankulu? Kajikankulu mayi yampimi yinyarla Parra-nyayirni-wangurla wilypi-maninja-wangurlu? Lawa, nyurrurlarluju kajikankulu kapankurlu kutu wilypi-mani Parra-nyayirni-wangurlaju!” \v 6 Kujalu yapangku purda-nyangu Jijajiji wangkanja-kurra nyampu-kurra, ngulajulu wurulypa-jarrija. Lawa, kulalurla nyarrpalku nyanungukuju nginji-wangkayarla. \p \v 7 Jijajiji nyinajalpa yuwarlirla-juku yinya jinta Paraji wiri-kirlangurla. Panu yapalpalu putaputa pirri-manu yinya Paraji wiri-wana, ngula-warnurlu yungulurla jirrnganja ngarni. Jijajirlilpa-jana nyangu, manu-jana wangkaja yimi-nyayirni-wangu jukurrpa, \v 8 “Kajilpangku payikarla yapangku yaninjaku yuwarli nyanungu-nyangu-kurraku, kula-jana yirntirninjanta kurdarrirdarrirli yapa panu-kari ngula nganta yungunpa nganta pirri-mani kutu yapa yinya-wana. Marda nyanungurlu payurnu yapa jinta-kari yungu yanirni yuwarli nyanungu-nyangu-kurra-yijala, yapa nganarlangu marda kuja kangku nyinami wiri. \v 9 Kaji yinya yapa jinta-kari yanirni, ngula-jangka warlaljamarri yuwarli yinya-wardingki kajikangku yaninjarla wangkami, ‘Nyuntu, karrinja-pardiya! Yaninjarla pirri-manta yinyarla! Nyampu wati wiri jinta-kari-ka pirri-mani nyampurlaju nyuntu-nyangurlaju.’ Kajilpangku yinya warlaljamarri wangkayarla kuja-piya, ngula-jangka kajikanpa kurnta-jarri-nyayirni, manu kajikanpa yaninjarla pirri-mani wurnturu-karrikarri nyanungu-kujakuju. \v 10 Kuja-kujakuju kajilpangku yapangku payikarla yaninjaku yuwarli nyanungu-nyangu-kurraku pirdaku ngarninjaku, yaninjarla pirri-manta wurnturu-karrikarri nyanungu-kujakuju. Ngula-jangka marda yinya warlaljamarri kapungku yaninjarla wangkami yungunpa yaninjarla pirri-mani kutu nyanungurla. Kajingki nyanungu kuja wangkami, ngula-jangka panungku kapungkulu manngu-nyanyi nyuntuju wiri-nyayirni, kapulu wangkami ngurrju nyiyarningkijarra nyuntu-kurlu. \v 11 Nganangku-puka kuja kanyanu wiri-pajirni nganta, ngaka Kaaturlu kapu kurntaku ngurrju-mani. Kala nganangku-puka kuja-ka ngurrju nyina kurrurru-karrinja-wangu, ngaka Kaaturlu kapu wiri-pajirni.” \p \v 12 Ngula-jangka, Jijajirla wangkaja yinyaku Paraji wiriki, “Kuja kanpa-jana payirni yapa yaninjarniki yuwarli nyuntu-nyangu-kurraku ngarninjaku, kula-jana payika nyuntu-nyangu yipilji-mipa manu nyuntukupurdangka-patu-mipa manu nyuntu-nyangu wungu-warnu-mipa manu yapa-patu-mipa ngula kalu mardarni tala panu-jarlu. Kulalu-jana nyanungurra-mipa payika yungulu-nyarra yaninjarla jirrnganja ngarni nyurrurlakuju. Ngaka-karilki kapungkulu payirni yungunpa yanirni yuwarli nyanungu-nyangu-kurra ngarninjaku. Kapunpa jayakurra ngarni nyiyarningkijarra. Kajinkili-jana payirni ngularra-piya-mipa yipilji-wati-mipa, kula-nyarra Kaaturluju ngurrju-pajirni. \v 13-14 Kala kajinpa-jana yapa ngalya-kari payirni yaninjarniki yuwarli nyuntu-nyangu-kurra ngarninjaku, payikalu-jana marlajarra yapa kuja kalu nyinami tala-wangu yungulu yanirni. Payikalu-jana yapa mata manu ngularra rdaka manjanja-kurlu. Payikalu-jana yapa pamparda yungulu yaninjarla ngarni. Yapangku ngularra-piyarlu kula kalu mardarni nyiyarlangu, manu ngula-jangkarlu kulalpangkulu payikarla yaninjarla ngarninjaku yuwarli nyanungurra-nyangurla. Kala ngulaju ngula-juku. Ngayi kutulu-jana payika yungulu yaninjarla ngarni nyurrurla-nyangurlaju. Kajinpa-jana kujarra-piya yajarni yuwarli nyuntu-nyangu-kurra, Kaaturlu kapungku ngurrju-pajirni. Ngaka-karilki kaji-nyarra nyanungurlu yakarra-mani yapa ngurrju palinja-warnu, kapu-nyarra kulpari yinyi nyiyarningkijarra ngurrju-nyayirni.” \s1 Jijaji-kirlangu yimi-nyayirni-wangu jukurrpa wati-kirli kujalpa-jana payurnu yapa yaninjarla ngarninjaku yuwarli nyanungu-nyangurlaku \r Matthew 22.1-10 \p \v 15 Ngulalparla Jijajirli jirrnganja ngarnu-juku yinya wiriki Parajiki yuwarli nyanungu-nyangurlarlu, wati jinta-karirla wangkaja nyanunguku, “Ngana-puka kaji nyinami Kaatu-wana nguru-nyayirni-wangurla, manu kajirla jirrnganja ngarni, yapa yinya kapurla marlaja nyina wardinyi-nyayirni!” \p \v 16 Ngula-jangka, Jijajirla wangkaja nyanunguku, “Yungurnangku yimi-ngarrirni wita yimi wati-kirli kujalpa nyinaja yukunjukunju-kurlu nyurru-wiyi. Nyanungurlu-jana yajarnu yapa panu-jarlu yungulu yanirni yuwarli nyanungu-nyangu-kurra mangarri wiriki ngarninjaku. \v 17 Nyanungu-nyangurlu warrkinirlilpalu kuyu manu mangarri purraja, manu ngulaju nyanungurluju yilyaja jinta warrkini yungu-jana yaninjarla maninjini yapa panu yinyarra ngula-jana payurnu yaninjarniki kamparrurlu-wiyi. Yinya warrkini-jana yaninjarla wangkaja, ‘Yanirnilkinkili mangarriki kuyuku, panu-jarlu nyurru yirnmilki ngarninjakungarntilki!’ \v 18 Kala jinta-kari jinta-karirlili yaninjarnikiji wurra-manu. Jintarla wangkaja yinyaku warrkiniki, ‘Kari-ngantarna payi-manu walya wiri, yungurna yaninjarla nyanja-yanilki. Ngarrirninjinta wiri nyuntu-nyangu ngula kapurna ngampurrpaju yantarlarni-jiki-jala, kala lawa.’ \v 19 Jinta-karirla wangkaja nyanungukuju, ‘Kari-ngantarna-jana puluku karlarla-pala payi-manu, manu karna yani yungurna walya pangirni mangarri pardinjakungarnti nyanungu-patu-kurlurlu kajijili jirrnganja rarra-kanja-yani. Ngarrirninjinta wiri nyuntu-nyangu ngula kapurna ngampurrpaju yantarlarni-jiki-jala, kala lawa.’ \v 20 Jinta-karirla wangkaja, ‘Kari-ngantarna yupukarra-jarrija, manu karna nyanunguju maninjinilki. Ngarrirninjinta wiri nyuntu-nyangu ngula kapurna ngampurrpaju yantarlarni-jiki-jala, kala lawa.’ \v 21 Junga-juku, yinya warrkini wati kulpari-jarrinjarla yimi-ngarrurnu wiri nyanungu-nyanguku yinyarra yapa kulalu nganta yanirni ngarninjaku yuwarli nyanungu-nyangu-kurraju. Wiringkijilpa-nyanu purda-nyangu kulu-nyayirni, manurla wangkaja wati warrkini nyanungu-nyanguku, ‘Yaruju-jarriya! Yanta yuwarli-kari yuwarli-kari-kirra nyampurla kirringka, manu-jana kulpari kangkarni panu-jarlu yapa kuja kalu nyina nyiya-wangu marlajarra, nyurnunyurnu, manjanja-kurlu, pamparda-wati manu mata-wati. Yajarninjinta-jana nyampu-kurra ngarninjaku!’ \v 22 Junga-juku, yinya warrkini yanu, manu-jana panu-jarlu ngularra yapa manu, kulpari kangu-jana yuwarli wiri-kirlangu-kurra. Ngula-jangka, nyanungurla wangkaja, ‘Yajarnunjurnurna-jana ngularra yapa panu-jarlu, kala karlipa-jana mardarni-jiki mangarri jayakurra yungulu ngarni yapangku jintawarlayirli-jiki!’ \v 23-24 Junga-juku, wirirla wangkaja warrkini nyanungu-nyanguku, ‘Purda-nyangkaju! Yinya yapa kamparru-warnu-patu kujarna-jana payurnu yaninjarniki nyampu-kurraku ngarninjaku, kulalu pajarni ngaju-nyanguju mangarriji witarlanguju. Kapurna-jana muku warla-pajirni yaninjarni-kijakulku. Kujarlanya karnangku wangkamilki yungunpa warru yani warrukirdikirdi manu yungunpa-jana kulpari kanyirni yapa ngula kalu nyinami yinyarrarla. Nyanungurranya karna-jana milarnilki yungujulu yaninjarla jirrnganja ngarni yuwarlirla ngaju-nyangurlarlu.’” Ngulanya yimiji ngularla Jijajirli yimi-ngarrurnu wati yinyaku. \s1 Kurdungurlu-jarrinjakungarnti Jijaji-kirlangukungarntiji, nyarrpa-jarriyarla-wiyilparlipa kamparruju? \r Matthew 10.37-38 \p \v 25 Jijajijilpa wapanja-yanu-juku Jurujulumu-kurra-pinangu, manu yapa panungkulpalu puranja-yanu purdangirli-wanarlu. Nyanunguju warirr-karrija, manu-jana wangkaja, \v 26 “Ngana-puka kajilpa-jana yulkayarla-juku nyanungukupalanguku warlaljaku jaji-pirdiki manu ngati-pirdiki manu kali-pirdiki manu kurdukurdu nyanungu-nyanguku manu nyanungukupurdangkaku, manu kajilpa-nyanu warlalja yulkayarla, manu kajilpa-nyanu yulkayarla, ngulaju ngula-juku. Kala kajilpa-nyanu ngampurrpa purda-nyangkarla yunguju kurdungurlu-jarrinjarla nyina ngaju-nyangulku, ngulaju kamparruju ngulakungarntijilpaju yulkayarla-wiyi karrikarri-wangu-nyayirni yangka yapa-kari-piya-wanguku. \v 27 Ngajuju karna yani Jurujulumu-kurralku. Kajilpanpa ngampurrpa nyinakarla yaninjarla palinjaku ngaju-wanaku, ngulaju ngurrju. Yantarniji, manu nyinakaju ngaju-nyangu kurdungurlu. Kala kajilpanpa ngampurrpa-wangu nyinakarla palinjaku ngaju-wanaku, ngulaju kulalpanpaju nyarrpalku nyinakarla kurdungurluju ngajukuju. \p \v 28 “Wita yungurna-nyarra payirni. Kajilpa yapa yuwarliki ngantirninjakupurda-jarriyarla, ngari mayi kajika ngantirni tala wita-kurlurlu marda manu tala panu-kurlurlu marda? Yinyaku yuwarli ngantirninjakungarntirli, nyanungurluju-ka kamparrurluju yirriyirrirli manngu-nyanyi yuwarli yungu ngantirni nyarrpa-piya, manu-ka manngu-nyanyi yungu tala nyajangu mardarni yuwarliki ngantirninjaku. Kaji mardarni tala panu-jarlu, ngulaju kanyanu ngantirni yuwarli yinyaju. \v 29 Kala marda-ka ngayi nyanungurluju talaju witarlangu mardarni. Kapu nyanunguju nyarrpa-jarrilki ngula-jangkaju? Kapu nyanungurluju yampimi yinya yuwarli ngantirninja-wangurlu, talarla lawa-jarrija nyanunguku. Kala kajilpa warungkarlu puta ngantikarla tala wita-kurlurluju, ngula-jangkaju, jintawarlayirli kalu wati yinya nyanyi tala-wangu manu yuwarli-wangu, manu kalu jiliwirri-mani kuja-piyarlu, \v 30 ‘Nyampu wati warungka, rdirri-yungu tala-kurlu wita-mipa-kurlu yuwarliki ngantirninjaku. Kula nyanungurluju lawa-manu! Nyanungurluju ngayilpa talaju wita-mipa mardarnu, yampiyarla ngantirninja-wangurlu!’ \p \v 31 “Yimi-ngarrirnilki yungurna-nyarra yimi wita wati-jarra-kurlu kujalpa-pala nyinaja nyurru-wiyi. Ngulajulpa-pala wiri kingi-jarra jarnku-nyinaja nguru-jarrarla. Watingki kamparru-warnurlulpa-jana yurrkunyuju panu-karrikarri mardarnu 10,000-pala marda. Kala yinyarlu wati-karirli, ngulajulpa-jana panu-nyayirni mardarnu yurrkunyuju 20,000-pala marda. Parra jintangka, wiri-jarra ngula-jarra-pala-nyanu kulu-jarrija nyiya-ngurlu mayi. Wiringki yinyarlu kamparru-warnurlulpa-nyanu manngu-nyangu kuja-piyarlu, ‘Ngaju karna-jana mardarni yurrkunyu 10,000-pala-mipa. Wiringki jinta-karirli kajana mardarni yurrkunyu 20,000-pala. Kajilparlipa-jana yaninjarla pinjangkarla, kajikalu-ngalpa marda pinyi tarnnga-kurrarlangu.’ \v 32 Kuja-kujakuju, yinyarlu kamparru-warnurlurla yilyaja yimi wiri-kariki, nyanungu-kurla wangkaja, ‘Wiyarrpa, ngajulu yurrkunyu panu-karrikarri-mipa-kurlu! Nyinaya ngulangka-juku! Ngampurrpa-wangu karnalu nyina kulukuju nyuntukuju! Yungurnalu pululu nyinami nyuntu-kurlu. Wangkaya-nganpa nyiyaku kanpa ngampurrpaju nyina, manu kapurnangkulu yinyi nyuntuku yungurnangkulu yimiri-mani kulu-kujaku!’” \v 33 Ngula-jangka, Jijajiji-jana wangkaja yapaku, “Wati yinya tala wita-mipa-kurlu, ngulaju manngu-nyangu yirriyirrirli yuwarli yinyaku ngantirninjaku, manu ngula-jangka yampija ngantirninja-wangurlu. Manu yinyarlu wati-karirli yurrkunyu panu-karrikarri-mipa-kurlurlu, ngulaju manngu-nyangu yirriyirrirli yaninjaku kulu wiri yinya-kurraku, manu yampija yaninja-wangurlu manu kulu-wangurlu. Kuja-piya-juku, kajinkili nyurrurlarlangu ngampurrpa nyina yungunkujulu kurdungurlu-jarrimi, manngu-nyangkalu yirriyirrirli kamparruju, manu ngula-jangka yungkalu-jana yapa panu-kariki nyiyarningkijarra ngula kankulu-nyanu mardarni. Ngula-jangkaju, yungunkujulu nyina kurdungurlu-jarrinjarla ngajukulku.” \s1 Jijajirli-jana pinarri-manu nyanungu-nyangu kurdungurlu-patu yungulu nyina ngurrju jarlti-piya \r Matthew 5.13, Mark 9.50, Luke 14.34-35 \p \v 34-35 Ngula-jana Jijajiji wangkaja yapaku, “Kuja kankulu nyurrurlarlu langa mardarni purda-nyanja-kurlangu, ngulangkujujulu purda-nyangka yirriyirri-nyayirnirli! Yungurna-nyarra yimi wita wangka jarlti-kirli yangka kuja karliparla winjirni kuyuku. Jarltiji ngurrju-jala kuyuku pajarninjaku. Kajilpa jarltiji maju-jarriyarla manu linpa-wangu-jarriyarla, ngulaju majunya. Kulalpa nganangku linpaju pina pirrjirdi-mantarla yangkaju jarlti. Kajilpa jarltiji linpa-wangu-jarriyarla, ngula-jangka kulalpa nganangku mardakarla-juku, kala nyiyaku? Ngari kalu kijirni.” \c 15 \s1 Jijaji-kirlangu yimi-nyayirni-wangu jukurrpa wati-kirli kuja wajawaja-manu jiyipi \r Matthew 18.12-14 \p \v 1 Ngaka-karilki, panu-nyayirni tala puntarninjakungarduyu-patu manu yapa maju-patu, ngulajulu yanurnu purda-nyanjaku Jijajiki. \v 2 Paraji-paturlu manu kuruwarrikingarduyu-paturlu, nyangulpalu Jijajiji yapa yinya-patu-kurlu. Jiily-ngarrurnulpalu nyanunguju, manulpalu wangkaja, “Nyangkalu, Jijajiji kajana wangkami yinya-patuku yapaku majumaju-patuku. Manu-ka ngarni nyanungurrarlajinta!” \fig |src="BK00005B.TIF" size="col" ref="15.2" \fig* \p \v 3 Ngula-jangkaju, Jijajirli-jana yimi-ngarrurnu yimi-nyayirni-wangu jukurrpa, wangkaja-jana yalirraku, \v 4 “Ngajulurlu yungurna-nyarra yimi-ngarrirni wati-kirli ngulalpa-jana jiyipi 100-pala mardarnu. Ngakalku, jiyipi jinta-jana jurnta yanu, manu wajawaja-jarrijalku. Kajilpanpa yapa jintangku wajawaja-mantarla kuja-piyarlu, nyarrpa-jarri kajikanpa? Kajikanpa-jana nyuntulurlu yirrarnirra ngularra jiyipi-patu-kari 99-pala ngula manangkarrarla-juku, manu kajikanparla yaninjarla warru nyanyi yangkaku jintaku jiyipiki. \v 5 Kajilpanpa nyuntulurlu rdipinjarla mantarla yangka jiyipi wajawaja-maninja-warnu, nyuntulu kajikanparla wardinyi-jarrimi karrikarri-wangu yalumpuku jintaku. Junga nyampuju! Nyuntulurlu kajikanpa jakurr-mani yali jiyipiji jimanta-kurra, manu kajikanpa pina-kanyi ngurra-kurra. \v 6 Ngula-jangkaju, nyuntulurlu kapunpa-jana parnkanjarla warnkiri-mani nyuntu-nyangu puntu-patu manu yapa-karirlangu kujalpankulu mapirri nyinaja. Manu kapunpa-jana kuja wangkami, ‘Wardinyili nyinaya ngaju-piya! Ngajurna wajawaja-manu jiyipi jinta, ngula-jangkaju palka-manurna.’ Yuwa, kujanya kajikanpa wangka nyuntuju kajilpanpa wajawaja-mantarla nyuntu-nyangu jiyipi manu ngakalku kajilpanpa palka-mantarla. \v 7 Kuja-piya-yijala, Kaatu manu nyanungu-nyangu marramarra-patu, ngula kalu nyinami nguru-nyayirni-wangurla, ngulaju kalu-jana wardinyi-karrikarri nyina yapa panukuju kuja kalu jungarni nganta nyina. Kala kuja karla yapa jinta maju-jangka pina-yani nyanunguku yalala-yirrarninjakungarnti, ngulaju karla wardinyi-jarri-nyayirni Kaatuju.” \s1 Jijaji-kirlangu yimi-nyayirni-wangu jukurrpa karnta-kurlu kuja wajawaja-manu pirli tala \p \v 8 Wangkaja-jana nyanungu-patuku, “Ngaju yungurna-nyarra yimi-ngarrirni yimi-nyayirni-wangu karnta-kurlu. Kulalpa tala panu-kurlu nyinaja, mardarnulpa karlarla-pala-mipa pirli tala. Ngakalku, nyanungurlu wajawaja-manu jinta-kari kaninjarni yuwarlirla. Nyarrpa kankulu nyurrurlarluju purda-nyanyi? Nyarrpa-jarri kapu karnta yali? Jarralku-nyanurla manu, manu muku kirlka-manu kaninjarni yuwarlirla, nyangulparla pirli talaku. \v 9 Ngakalku palka-manu, manu wardinyi-jarrija. Ngula-jangkarluju-jana manunjunu puntu-patu nyanungu-nyangu-patu manu yapa kujalpalu mapirri nyinaja. Wangkaja-jana, ‘Wardinyili nyinaya ngaju-piya! Ngajurna wajawaja-manu pirli, ngula-jangkaju palka-manurna!’ Yuwayi, kujanya karnta wangkaja. \v 10 Kaatu-kurlangu marramarra, ngulaju karnta-piya. Kaji nganangku-puka maju-jangka pina-yaninjarla yalala-yirrarni Kaatu, ngulaju kajana wardinyi-mani-nyayirni marramarra-patuju.” \s1 Jijaji-kirlangu yimi-nyayirni-wangu jukurrpa wati purlka-kurlu manu kaja-nyanu-jarra-kurlu \p \v 11 Wangkaja-jana, “Ngaju karna-nyarra yimi-ngarrirni ngulaju purlka-kurlu kujalpa-palangu mardarnu kaja-nyanu-jarra. Yinya purlkangkulpa panu-nyayirni mardarnu nyiyarningkijarra manu tala. \v 12 Ngakalku, kukurnu-nyanurla wangkaja, ‘Wapirra, ngaka kajinpa palimi, ngaju karna mani ngalya-kariji yampinyi-jangka. Manu ngajukupurdangka papardirli kapu panu-kari mani. Jalanguju karnangku japirni yungunpaju yinyi ngaju-nyangu.’ Yinya purlka-pardujurla ngungkurr-nyinaja panu-kari yungurla yinyi. Panu-karirla yungu papardi-nyanuku, manu panu-karirla yungu kukurnu-nyanuku. \v 13 Ngaka-karilki, kukurnu-nyanurlu ngurraju yampinja-yanu tala-kurlurlu, manu wurnturu yanu ngurra-kari-kirra. Yinyarlaju ngurrangka, ngulaju muku lawa-manu talaju mangarrirla, pamangka, palypirrparla manu karntangka. \v 14 Ngapa kulalpa wantija yangka ngula-warnurla yungu mangarrirlangu pardiyarla. Yapaju ngulajulpalu yarnunjuku nyinaja mangarri ngarninja-wangu. Yali kukurnu-nyanujulpa tala-wangu nyinaja. Yarnunjuku-nyayirnilpa nyinaja. \v 15 Ngulaju warrki-jarrijalparla watiki kujalpa-jana mardarnu nguurrnguurrpa-patu. Yinyarlu watingkiji yilyaja kujalpalu nguurrnguurrpa-patu nyinaja yungu-jana warrawarra-kanyi manu yungu-jana mangarri yinyi. \v 16 Nguurrnguurrpakungarduyurlu kularla yungu mangarri ngarninjaku. Yangka purlka-kurlangu kaja-nyanu, yarnunjuku-jarrija-nyayirnilpa, manu jalajala-jarrijalpa yungu nguurrnguurrpa-kurlangu nganjarla. \v 17 Tarnngangkulpa-nyanu purda-nyangu nyanungurlu, ‘Nyarrpa-jarrimirna? Ngaju karna yarnunjuku nyina nyiya ngarninja-wangu.’ Nyanungurluju tarnngangku manngu-nyangulpa-jana warrkini-patu kujalpalurla warrki-jarrija nyanungukupalanguku, kujalpalu mangarri panu-jarlu ngarnu. Langarrpa-jarrijalku. \v 18 Manu-nyanu wangkaja, ‘Ngaju karna yampimi ngurra nyampuju, manu karna pina-yani wapirra-kurra. Manu kapurnarla wangka kuja, “Wapirra, ngajujurna warntarla yanu Kaatu-kujaku manu nyuntu-kujaku. \v 19 Ngajujurna majumaju. Kula karna kaja-purajilki nyina, lawa. Wangkayaju yungurnangku warrki-jarrimilki nyuntuku warrkini-patu-kari-piya.” Kuja kapurnarla wangka ngajukupalanguku.’ \p \v 20 “Junga-juku, karrinja-pardija, manu yanu pina ngurra-kurra nyanungukupalangu-kurlangu-kurra. Ngulajulparla warrarda pardarnu kaja-nyanuku yungu ngurra-kurra pina-yanirni. Parra-patu-jangkarlu, nyanungurluju nyangu kaja-nyanu yaninjarni-kirra wurnturu kajilpa yanurnu. Kuja nyangu kaja-nyanu, mari-jarrinjarlarla parnkaja. Ngamurlu-mardarnu, manu nyunjurnu yulanja-karrarlu. \v 21 Ngula-jangkaju, kukurnu-nyanuju wangkajarla jaji-nyanuku, ‘Wapirra, ngajujurna warntarla yanu Kaatu-kujaku manu nyuntu-kujaku. Ngajujurna majumajulku, kula karnangku nyuntu-nyangu kaja-nyanulku nyina, lawa.’ \v 22-24 Wurdungu-manu jaji-nyanurlu kaja-nyanuju, manu wangkaja-jana warrkini-patuku, ‘Yantarnili nyampu-kurra! Manngu-nyangulparna kula-nganta palija walyirri-nyayirni kaja-nyanu ngaju-nyangu, lawa. Manu kula-ngantarna wajawaja-manu tarnngangku-juku. Kala lawa! Wankaru-juku-ka nyina, manu pina-yanurnu ngurra-kurra. Ngulakuju yarujurlulu kangkarni jinajina-piya kirrirdi ngurrju-nyayirni, manu rdangka-yirrakalurla ngajuku kaja-nyanurla. Manu rdakangkalurla yirraka rdaka-kurlangu, manu putulurla yirraka wirliyarla. Yaninjarlalu pakaka wita puluku jara wiri-nyayirni, pajirninjarla purrayalu yungurlipa kurapaka ngarni.’ Warrkini-paturlulu pakarnunjunu yali wita puluku, pajurnulu, manu purrajalu. Manulu ngarnu kurapakaju. \p \v 25 “Murnma-juku kujalpalu ngarnu mangarri-wati, papardi-nyanujulpa warrki-jarrija wurnturu. Kuja pina-yanurnu yuwarli-kirra, purda-nyangu-jana yapa yunparninja-kurra, manu nyangu-jana wirntinja-kurra. \v 26 Purlajarla jintaku warrkiniki, manu japurnu, ‘Nyiya-jangka kalu yunparni manu wirntimi?’ \v 27 Warrkinirla wangkaja, ‘Kari-nganta nyuntukupurdangka kukurnu-puraji pina-yanurnu ngurra-kurra. Kula palija, wankaru-ka nyina. Nyuntukupalangurluju-nganpa jinyijinyi-manu pakarninjaku manu purranjaku jara wiri-jarlu-kurlu puluku wita yungurlipa ngarni kurapaka wiri.’ \p \v 28 “Kuja kuja-kurra purda-nyangu papardi-nyanurlu, kulu-jarrija manu kula ngurra-kurra yanu kujalpa nyanungukupalangu jaji-nyanu nyinaja. Manu nyanunguju wilypi-pardija yuwarli-ngirli manu wangkajarla, ‘Nyiya-jangka kanpa karrimi nyampurlaju yarlungka? Kaninjarni yukayarni, manu mangarri nganja nganimparlajinta.’ \p \v 29 “Kala papardi-nyanujurla wangkaja jaji-nyanuku, ‘Lawa! Nyiya-jangka kanparla wardinyi nyina ngajukupurdangkaku kukurnuku? Ngajurna warrki-jarrija mata-wangu nyuntukuju tarnnga-nyayirni. Kularnangku kulu-jarrinjarla wilji-jarrija. Kulanpaju nyiyarlangu yungu ngajuku, ngulaju kulanpaju puluku witarlangu yungu yungurna kurapaka nganjarla ngajuku puntu-kurlurlu, manu kulanpaju jiyipi witarlangu yungu, lawa! \v 30 Kaja-puraji nyangka, nyanunguju wilji-nyayirni! Nyanungurluju muku lawa-manu talaju punkungka karntangka. Kulanparla kulu-jarrija nyanunguku, lawa! Kuja pina-yanurnu ngurra-kurra, nyuntulurlunpa pungu puluku wita nyanunguku manu nyanungu-nyangu puntuku yungulu ngarni kurapaka!’ \p \v 31 “Ngula-jangkaju, wati purlkarla wangkaja papardi-nyanuku, ‘Kaja, nyuntu kanpa ngaju-kurlu nyina tarnnga nyampurla ngurrangka. Kuja karna ngajulurlu mardarni nyiyarningkijarra, ngulaju nyuntuku. \v 32 Nyiya-jangka kanpaju kulu-jarrimi? Kula-nganta nyuntukupurdangka palija, kala lawa. Kala wankaru, manu ngurra-kurra pina-yanurnu. Ngula-jangkaju, wardinyi-jarriyarlalparlipa manu kurapaka ngarninjarla!’” \c 16 \s1 Jijaji-kirlangu yimi-nyayirni-wangu jukurrpa wati-kirli manu warrkini nyanungu-nyangu-kurlu \p \v 1 Jijaji-jana wangkaja nyanungu-nyangu kurdungurlu-patuku, “Yimi-ngarrirni yungurna-nyarra yimi-nyayirni-wangu. Nyurru-wiyi kala wati nyinaja tala wiri-nyayirni-kirli. Wati jintalpa mardarnu kujalpa warrki-jarrija kujalparla warrawarra-kangu tala. Yapa jintarla yanurnu yinyaku paajuku, manurla wangkaja, ‘Nyuntu-nyangurlu warrkinirli, tala nyuntu-nyangu ngulaju-ka nyarrpa-mani mayi? Kula kangku jungangku mardarni.’ \v 2 Junga-jukurla yajirninjarla wangkaja yangka warrkini nyanungu-nyanguku, ‘Purda-nyangurnangku kuja kanpaju tala jurnta yiily-mani, kula kanpa jungangku mardarni nganta. Yilyamilki karnangku nyuntuju warrki-ngirli. Yaninjakungarntirli ngulaju pipa-kurra-wiyi pantirninjarla yirraka yungu nyarrpararla tala ngunami.’ \v 3 Yinya wati warrkini, wangkaja-nyanu, ‘Kapuju paajurlu ngajuju yilyami warrki-wangu, nyarrpa-jarrimirna? Ngajujurna purlkalku walyaku pangirninjakuju. Kajilparna-jana warlkikarla warru yapa-patu talakupurdarlu, ngulaju kajikarna kurnta-jarrimi. \v 4 Kapurna-jana wangkami yapa-patuku kuja-jana paajurlu yungu miyi manu jara panu-jarlu. Ngaju-nyangurlu paajurlu kajika-jana jinyijinyi-mani yungulurla muku pina-yinyi. Kuja-kujakuju kapurna-jana ngurrju wangkami yungulurla pina-yinyi miyi manu jara ngari wita nyanunguku yawuru-maninjaku. Yapa yinya-patu kapujulu wardinyi-jarrimi. Ngula-jangka, kajiji paajurlu yilya warrki-ngirli, kapujulu warrawarra-kanyi yinya-paturlu yapa-paturlu.’ \v 5 Junga-juku, yinya warrkini wati, yanu-jana warru yapaku payirninjaku kuja-jana paajurlu yungu miyi manu jara. Payurnu jinta-wiyi, ‘Nyiyangku yungu ngaju-nyangu paajurluju yungunparla pina-yinyi ngaka?’ \p \v 6 “Ngula yalu-manu, ‘Nyuntu-nyangu paajurluju yungu jara 100-pala murlukunparla.’ \p “Yinya warrkini wati wangkajarla, ‘Yungkaju jara 50-pala murlukunparla yungurnarla pina-yinyi paajuku yimiri-maninjakulku.’ \p \v 7 “Yinya wati warrkini yanurla jinta-karikilki payirninjaku, ‘Nyiyangku yungu ngaju-nyangu paajurluju nyuntukuju yungunparla pina-yinyi ngaka?’ \p “Ngula yalu-manu, ‘Nyuntu-nyangu paajurluju yungu miyi 1000-pala yakujurla.’ \p “Yinya warrkini wati wangkajarla, ‘Yungkaju 800-pala miyi yakujurla yungurnarla pina-yinyi ngaju-nyangu paajuku yimiri-maninjakulku.’ \v 8-9 Kuja paajurlu purda-nyangu nyanungu-nyangu warrkini kujalpa-jana pina puntarnu yapa yinyarraku miyi manu jara, wangkajarla, ‘Nyuntujunpa pina-nyayirni. Milya-pinyi kanpa yungunpa-nyanu tala-kurlurlu warrawarra-kanyi!’” \p Ngula-jangka, Jijaji-jana wangkaja nyanungu-nyangu-patuku, “Yuwayi, yinya yimi-nyayirni-wangu ngulaju junga. Yapa yangka nyampurla walyangka kuja kalu karlirr-yani, ngulaju kalu-nyanu maju-kurra kanyi tala-kurlurlu nyanungu-nyangu-kurlurlu. Kala milya-pinyi-jiki kalu yungulu-nyanu warrawarra-kanyi tala-kurlurlu. Kala nyurrurla kuja kankulu nyina Kaatu-kurlangurla rdili-nyayirni-wangurla, nyarrpa-jarri kapunkulu tala-kurluju yungunkulu-nyanu warrawarra-kanyi? Purda-nyangkajulu! Yungkalu-jana nyurrurla-nyangu tala yapa-kariki yungulu-nyarra ngurrju nyina. Kajinkili-jana yinyi ngalya-kari, ngulaju kapu-nyarra Kaaturlu kanyi nguru-nyayirni-wangu-kurra. \p \v 10 “Kaji yapangku jungangku witawita warrawarra-kanyi nyiyarningkijarra, ngulaju kapu warrawarra-kanyi wiriwiri nyiyarningkijarra yijardurlu. Kala kaji yinyarlu yapangku jungangku mardarninja-wangurlu yampimi nyiyarningkijarra witawita, ngulaju kula warrawarra-kanyi wiriwiri nyiyarningkijarra yijardurlu. Kulalurla yapa panu-kari ngungkurr-nyina. \v 11 Ngalya-karirli yapangku ngulaju kalu-nyanu maju-kurra kanyi tala-kurlurlu nyanungu-nyangu-kurlurlu. Kala nyurrurla, nyurrurla-nyangu tala-kurlurlu jungangku mayilpankulu-jana warrawarra-kangu yapaju nyampurla ngurungka? Kala nyurrurlarlu yapangku, kajilpankulu warrawarra-kanja-wangu nyinayarla, ngulaju Kaaturlu kula-nyarra yinyi nyiyarningkijarra nguru-nyayirni-wangurla. \v 12 Yungu-nyarra nyanungurlu yinyi panu-nyayirni nyiyarningkijarra ngaka nguru-nyayirni-wangurla. Nyanungurlu kanyarra nyiyarningkijarra mardarni muurlparlu nyurrurlaku. Tala kuja kankulu mardarni jalangurlu, ngulaju kula nyurrurlaku, ngulaju Kaatu-kurlangu. Warrawarra-kanyi mayi kankulu-jana tala-kurlurlu? Kala warrawarra-kanja-wangurlaju, ngulaju kula-nyarra Kaaturlu yinyi nyiyarningkijarra ngurungka nyanungu-nyangurla. \p \v 13 “Yapa kulalpa-palangu warrki-jarriyarla paaju jirramaku. Kajirla yulkami kamparru-warnuku paajuku, ngulaju kapurla nyurunyuru-jarrimi jinta-karikiji. Kala kajirla yinya jinta-kariki yulkami, ngulaju kapurla kamparru-warnukuju nyurunyuru-jarrimi. Kujanya karna-nyarra nyampuju wangkami jalanguju. Kajinparla talaku yulkami, ngulaju nyuntu-nyangu paaju, manu kulanparla yulkami Kaatukuju.” Kujanya-jana Jijajiji wangkaja nyanungu-nyangu kurdungurlukuju. \s1 Jijajirli-jana Paraji-patuku yimi wita-kari wita-kari yimi-ngarrurnu \r Matthew 11.12-13, 5.31-32, Mark 10.11-12 \p \v 14 Yangka Juwu Paraji paaju-patu kalalu purlurlpa-nyayirni nyinaja tala wiri-kirli. Kujalu Jijaji purda-nyangu wangkanja-kurra, ngulajulpalurla yinkalku ngarlarrija. \v 15 Jijaji-jana wangkaja, “Nyurrurla Paraji-patu, ngulaju kankulu jungarni nganta nyina yapa panu-puru yungulu-nyarra nyanjarla pulka-pinyi ngurrjuku nganta. Kala Kaaturlu kanyarra nyanyi kanunjumanyumparlu maju-juku. Nyampurla ngurungka, nyiyarlanguku kuja kalurla yapa yulkami ngurrjuku nganta, ngulaju-ka Kaaturlu punku-pajirni. \v 16 Nyurru-wiyi, Kaaturlurla yungu kuruwarri Mujujuku, manu wangkaja-jana jarukungarduyu-patuku yungulu yapangku purami kuruwarri manu yimi kujalu yirrarnu pipangka. Ngula-jangka, Jaanu Papitajilki yanurnu, manu wangkaja-jana yapaku Kaatu-kurlu kuja-ka Warlalja-Wiri nyina nyiyarningkijarraku. Kala jalangu, panu-karirli kulu-parnturlu kankulu-nyanu wiringki nganta kamparru yirrakarla yungulu-jana wiri nganta nyina yapa-karikiji. \v 17 Ngulaju ngula-juku. Mujuju-kurlangu yangka kuruwarri, ngulaju-ka karri yijardu-nyayirni-juku jalanguju yapakuju. Walya nyampu manu yalkiri kapu-pala yawu-pardi. Ngulaju ngula-juku. Kala kulalpa nganangku mirrakarla nyiya witarlangu yirdi kuruwarrirla Mujuju-kurlangurla.” \p \v 18 Ngula-jangka, Jijaji-jana wangkaja, “Kajilpa watingki nyanungu-parnta yampinjarla yantarla karnta jinta-kari-kirra, kujaju jarrwara-nyayirni. Nganangku-puka watingki kaji kanyi karnta yali yilyanja-warnu, ngulaju jarrwara-nyayirni-yijala.” \s1 Jijajirli-jana yimi-ngarrurnu yapaku wati tala panu-kurlu manu wati tala-wangu-kurlu yirdi-kirli Lajaru-kurlu \p \v 19 Nyanungu-jana wangkaja, “Nyurru-wiyi kala nyinaja wati tala panu-kurlu manu jurnarrpa ngurrju-wati-kirli manu miyi manu kuyu panu-kurlu, manu kala yuwarli wiringka nyinaja. \v 20 Ngurrangka yalirla kala nyinaja wati tala-wangu yirdiji Lajaru. Kala nyinaja wijini palka-wangu. Puntu-watirli nyanungu-nyangurlu kalalu kangurnu parra-kari parra-karirli, kala ngunaja yuwarlirla kamparru tuwa-wana. \v 21 Kalarla pardarnu yinyaku watiki tala panu-kurluku kuja kala kujurnu miyi manu kuyu purrmu walya-kurra. Lajarurlu kala ngarnu purrmu walya-jangka. Kalalu malikirli yanjurnu Lajaru-kurlangu wijini palkangka. \v 22 Ngaka-karilki, Lajaru palija, ngulalu marramarra-paturlu kangu nguru-nyayirni-wangu-kurra. Nyinanja-yirrarnulu kutu-juku Yipuruyamu-wana. Yinya wati yangka tala panukungarduyu, ngulaju palija-yijala, ngulalu milyingka yirrarnu walyangka. \v 23 Nyanungu-nyangu pirlirrpa ngulaju yanu nguru-kurra manparrpa-kurlangu-kurraju. Ngulangkajulpa jankaja, manu murrumurru-jarrijalpa. Nyangu Yipuruyamu wurnturu-ngurlurlu manu Lajaru kujalpa nyinaja nyanungu-wana. \v 24 Purlajarla Yipuruyamuku, ‘Wapirra Yipuruyamu! Waraa! Mari-jarrinjarlaju ngurrju nyinaka! Jankami kaju nyampurlaju, manu murrumurru-jarri karna! Wangkayarla Lajaruku yunguju rdaka yirrarni ngapangka manu yunguju marnpirni jalanypa ngapa-kurlurlu yunguju walyka-mani!’ \p \v 25-26 “Yipuruyamuju wangkajarla nyanungukuju, ‘Lawa, ngaju-nyangu kaja. Kulalparna yilyayarlarra Lajaru ngapa-kurlu yalumpu-kurraju! Rdaku kaninjarra kangalpa jaarl-ngunami. Kajilpangku Lajarurlu kangkarlarra ngapa nyuntuku, kulalpangku yantarlarra rdaku ngula-wanaju. Kulalpa ngana ngula-wana rdaku-wana pinarni yantarla nyampu-kurra ngurra-kurraju. Jinta-kariji, manngu-nyanyi mayi kanpa-nyanu kujalpanpa wankaru-wiyi nyinaja walyangka? Nyuntulurlujulpanpa mardarnu ngurrju nyiyarningkijarra-nyayirniji. Kala Lajaru, ngulajulpa lawa nyinaja wijini-kirli-mipa palkangka-kurlu. Jalanguju, nyanunguju wardinyi-nyayirni-ka nyinami. Kala nyuntu, ngulaju kanpa-nyanu murrumurru-nyayirni purda-nyanyi, manu kanpa jata-nyanyilki.’ \p \v 27-28 “Ngularla watiji wangkaja Yipuruyamukuju, ‘Junga kujaju, kala purda-nyangka ngariji ngajulu. Ngajukupurdangka-patu, nyinami kalu wankaru-juku walyangka rdaka-pala. Nyampu ngurra ngulaju punku-nyayirni kuja kalu-nyanu yapangku murrumurru-nyayirni purda-nyanyi. Kula karna ngampurrpa nyina ngajukupurdangka-patuku nyampu-kurraku yaninjarniki. Kajikalu-nyanu murrumurru-nyayirni purda-nyanyi ngaju-piyarlu. Wangkayarla Lajaruku yungu yani ngajukupalangu-kurlangu-kurra ngurra-kurra walyangka yungu-jana wangka jungarni nyinanjaku.’ \p \v 29 “Yipuruyamurla wangkaja watiki, ‘Lawa, kularna yilyami Lajaruju ngatingki-maninjaku nyuntukupurdangka-patukuju. Nyurru kalu milya-pinyi Mujuju-kurlangu kuruwarri manu yimi kujalu Kaatu-kurlangu jarukungarduyu-paturlu yirrarnu pipa wiringka nyurru-wiyi. Purda-nyangkarlalpalu nyampuju yimi!’ \p \v 30 “Ngularla watiji wangkaja, ‘Lawa, lawa! Kulalu ngajukupurdangka-paturluju purda-nyanyi Mujuju-kurlangu kuruwarriji, manu kulalu purda-nyanyi yangka kujalu yirrarnu jarukungarduyu-paturlu. Kala kajilpa yangka yapa Lajaru-piya pina-wankaru-jarriyarla palinja-warnu, manu kajilpa-jana yantarla wangkanjaku, ngulaju kajikalu purda-nyanyilki. Kajikalu muku kurnta-jarrmi yangka kujalpalu punku nyinaja, manu kajikalu pina-yaninjarla yalala-yirrarni Kaatu.’ \p \v 31 “Yipuruyamujurla wangkaja nyanungukuju, ‘Kula kujaju junga! Jalangu kajilpalu nyinayarla kuruwarri Mujuju-kurlangu purda-nyanja-wangu manu jarukungarduyu-patu-kurlanguku yimiki, manu kajilpa Lajarurlangu wankaru-jarriyarla pina yangka palinja-warnu, kulalpalu nyanunguju purda-nyangkarla-yijala kuja!’” Kujanya-jana Jijajirli yimi-ngarrurnu yangka Paraji-patuku. \c 17 \s1 Yapajulpalurla yirriyirri nyinakarla jungarni Kaatuku \r Matthew 18.6-7,21-22, Mark 9.42 \p \v 1 Jijaji-jana wangkaja nyanungu-nyangu kurdungurlu-watiki, “Nyampurla ngurungka, yapa panu kapulu warrarda karlirr-yani Kaatu-kujaku. Kala nganangku-puka kajilpa karlirr-kangkarla jarrwara yapa jinta-kari yungulu yani warntarla Kaatu-kujaku, ngulakuju karnarla mari-jarrimi, kapu Kaaturluju maju-mani-nyayirni! \v 2 Nyampurralu-jana yapa manngu-nyangka ngula kuja kalurla jukarurru nyinami Kaatuku. Ngularraju kurdukurdu witawita-piya kuja kalu wita-mipa milya-pinyi nyinanjaku jukarurruku Kaatuku. Kala nganangku-puka kajilpa karlirr-kangkarla jinta-mipa Kaatu-kujaku, ngulaju maju-nyayirni! Karlirr-kanja-kujakujulpalurla yapa-karirli yarturlu-wiyi wiri wayikarla yalumpuku watiki waninja-wana-wiyi, manu ngula-kurluju jarna-maninjarla kanjarla julyurl-kijikarlalpalu mangkuru ngapa wiri-kirra yungu palimi, kajika yapa jinta-kari karlirr-kanyi Kaatu-kujaku. \v 3 Kuja-kujakuju, muurlpa-jarriya kajikanpa kanyi yapa jinta-kari warntarlarlu! \p “Kajilpangku puranjakungarduyu-kariyi-nyanu majungka-jarriyarla jurnta, wangkayarla yungu nyinami kuja-wangu. Kajingki nyanungurlu yalala-yirrarni, ngula-jangkaju yawuru-jarriyalkurla kunka-maninja-wangu. \v 4 Marda parra jinta-puru yangka puranjakungarduyu-kari-nyanu kajilpangku majungka-jarrimi jurnta wirlki-palaku kajilpangku yaninjarla ngurrjungkulku yalala-yirrakarla wirlki-palaku, ngula-jangkaju yawuru-jarriyalkurla kunka-maninja-wangu wirlki-palaku-yijala.” Kujanya-jana Jijajiji wangkaja nyanungu-nyangu kurdungurlu-patuku. \p \v 5 Ngula-jangka, Kurdungurlu-patu Wiriwirilirla wangkaja, “Pirlirrpa-nganpa pirrjirdi-manta yungurnangkulu wala nyina tarnnga-juku!” \p \v 6 Jijaji-jana wangkaja, “Kala nyurrurlaju kankujulu wita-karrikarri wala nyinami. Ngulaju ngula-juku. Nyanyi mayi kankulu watiya yinya miyi-kirli? Kajilpankujulu ngajuku wala nyinakarla ngari wita nyurrurlaju, ngulaju kajikankulurla wangkamilki watiyaku kuja, ‘Wayi! Nyuntu watiya, lakarn-pardiya walya-jangka, manu-nyanu juka-yirrarninjinta ngapa wiringka mangkururlaju!’ Yuwayi, kajilpankulurla kuja-piya wangkayarla watiya yinyaku, ngulaju kajika-nyarra purda-nyanyi. Watiyarluju kajika-nyanu lakarn-pinyi walya-jangka, manu ngula-jangka kajika-nyanu juka-yirrarninjini nyanungurlu-juku mangkururlaju!” Kujanya-jana Jijajiji wangkaja kurdungurlu-watiki nyanungu-nyanguku yungulurla tarnnga-juku wala nyina. \p \v 7 Ngula-jangka, Jijaji-jana wangkaja kurdungurlu-patuku, “Yirna-nyarra wita ngayi payirni. Marda-ka jintangku wiringki mardarni warrkini kuja karla warrki-jarrimi. Marda-ka nyanungurlu walya pangirni yirrarninjakungarntirli ngurlukungarntirli yungu yirrarni mangarriki, manu marda karla nyanungu-nyangu jiyipi-wati warrawarra-kanyi. Kuja-ka wati yinya warrkini lawa-jarri warrki-jangka manu-ka kulpari yanirni yuwarli-kirra, nyarrpa marda nyanunguju wiriji karla wangkami nyanungukuju? Kapurla mayi wangkami nyanungukuju yungu yaninjarla ngarni-wiyi? Nyurrurlarlangu kajikankulurla mayi kuja wangka kajilpankulu yali wiri-piya nyinayarla? \v 8 Lawa. Kulankulurla wangkami kuja nyanunguku. Nyurrurla kapunkulurla wangka yungurla ngapa yaninjarla mani ngarninjaku, manu kapunkulurla nyanunguku wangka yungu-nyarra yaninjarla purrami mangarri nyurrurlaku-wiyi. Ngula-jangka, nyanungurlulku warrkinirli kapu ngarni purdangirli-kirraju. \v 9 Kaji yinyarlu warrkinirli purda-nyanyi warlaljamarri nyanungu-nyangu, kujarlaju kapu mayi yinyarluju warlaljamarrirliji ngurrju-pajirni-nyayirni? Lawa kujakuju. Wati yinya-kurlangu warrkiji ngulaju yungu purda-nyanyi warlaljamarri nyanungu-nyangu-wiyi kajirla nyarrpa wangka. Kujarlanya, warlaljamarri yinyaju kularla nyanungukuju yati-wangkami warrki-wanawanaju. Ngulaju ngula-juku. \v 10 Jurrku-juku nyurrurlakuju kujangu-piya-yijala. Kajilparna-nyarra wangkanjarla jinyijinyi-mantarla nyiyarlanguku, ngulajujulu yalyangku kutu purda-nyangka wurra-maninja-wangurlu, manulu-nyanu kuja wangkaya, ‘Ngalipaju karliparla ngari warrkini nyinami Jijajikiji. Kuja karliparla nyanunguku warrki-jarrimi, kularliparla pardarni yungu-ngalpa yati-wangka warrki-wanawanaku.’” Kujanya-jana wangkaja Jijajiji yimi yali warrkini-kirli yungulu ngula-piya nyina kurdungurlu-patu. \s1 Jijajirli-jana wati karlarla-pala wijini panu-kurlu parlpuru-manu \p \v 11 Jijajijilpa-jana nyanungu-nyanguku kurdungurlu-watiki jirrnganja wapanja-yanu Jurujulumu-kurra-pinangu. Nyanungulpa wapanja-yanu wurna kulkurru-jarra ngurrara-jarrarla Jamariyarla manu Kaliliyirla. \v 12-13 Nyanunguju yanurnulpa kutulku kirri jinta wita-kurra. Yalumpurla wati karlarla-palalurla yaninjarla rdipija nyanunguku. Nyanungurraju nyurnu-nyayirni wijini-kirli panu-kurlu jurru-ngurlu jamana-kurra. Ngulaju kulalu yanurnu Jijaji-kirra kutu, lawa. Karrijalpalu wurnturu-karrikarri nyanungu-kujakuju, manulurla purlaja, “Jijaji, Warlalja-Wiri! Nganimpaku-nganpa mari-jarrinjarla ngurrju nyinaka!” \p \v 14 Jijaji-jana wangkaja, “Yantalu maralypikingarduyu-wati-kirra yungulu-nyarra miimii-nyanyi palka wijini-wangu-japa.” Junga-juku, karlarla-palarlu watingkili Jijajiji yampinjarla yanu maralypikingarduyu-wati-kirra. Wurnturu-wangu-juku nyanungurrarlujulu-nyanu jarnkujarnku nyangu, manulu-nyanu wijini-wangulku nyangu. \v 15-16 Wati-kari yalumpurrarla jintaju ngulaju Jamariya-wardingki. Panu-karijilpalu Juwu-wati nyinaja. Kuja-nyanu nyanungurlu Jamariya-wardingkirli nyangu kirlkalku, warirr-karrinjarla pina-yanu Jijaji-kirra. Nyanungurluju kiljingkilparla Kaatuku yunparninja-yanu. Kuja yanurnu Jijaji-kirra, parntarrinjunurla kamparru nyanungurla, manurla yati-wangkaja, “Nyuntujunpaju mari-jarrija-nyayirni! Nyuntulurlunpaju parlpuru-manu!” \p \v 17-18 Ngula-jangka, Jijaji-jana wangkaja nyanungu-nyangu kurdungurlu-watiki, “Wayinkili! Ngajurna-jana wati karlarla-pala parlpuru-manu. Wati nyampu Jamariya-wardingki-mipa pinarni yanu Kaatuku pulka-pinja-karra. Nyampuju kula ngurrara-jinta ngajuku. Nyarrparalu ngalya-kariji Juwu-wati 9-pala-kariji wurulypa yanu? Ngulangkuju yungulurlajinta Kaatuku pulka-pungkarla-yijala!” \v 19 Ngula-jangka, Jijajirla wangkaja watiki, “Karrinja-pardinjarlalku yanta ngurra-kurra. Kujanpaju wala nyinaja ngajuku yungurnangku parlpuru-mantarla nyuntu, kujarlanyanpa nyuntuju parlpurulku wijini-wangulku.” \s1 Jijajirli-jana yapa pinarri-manu Kaatu-kurlu kuja-ka Warlalja-Wiri nyina nyiyarningkijarraku \r Matthew 24.23-28,37-41 \p \v 20-21 Panu-karirlili Paraji-paturlu payurnu Jijaji, “Nyangurla kapu Kaatuju Warlalja-Wiriji nyina nyiyarningkijarraku nyampurla ngurungka? Nyangurlarlurlipa nyanyi nguru-nyayirni-wangu nyanungu-nyangu?” \p Jijaji-jana wangkaja, “Yapa kuja kajulu wala nyina, ngularrakuju kajana Warlalja-Wirilki nyinami Kaatuju jalanguju. Kujarlanya kulalpa nganangku nyanungu-nyangu nguru-nyayirni-wanguju nyangkarla paniya-kurlurluju. Manu kujarlanya kulalpa ngana wangkayarla, ‘Wayi! Nyangkalu yinya! Yinyaju nguru-nyayirni-wangu Kaatu-kurlangu!’ Manu ngana kulalpa wangkayarla, ‘Wayi! Nyangkalu nyampu! Nyampuju nguru-nyayirni-wangu Kaatu-kurlangu!’” \p \v 22 Ngula-jangka, wangkaja-jana nyanungu-nyanguku kurdungurlu-watiki, “Ngajujurna Yapa-nyayirni-wangu Kaatu-kurlangu. Ngaka kapurna yanilki, manu kapurna-nyarra purdangirli yampinja-yani. Ngula-jangka kapunpaju yirraru-jarrimi-nyayirni. Kapunkulu ngampurrpa-nyayirni nyina ngajuku nyanjaku pina. \v 23 Ngula-puruju, panu-kari kapulu-nyarra yaninjarla wangkami, ‘Wayinkili! Nyangkalu yinya, Jijajiji karrimi-ka!’ Marda kapulu-nyarra wangkami, ‘Wayinkili! Nyangkalu nyampu, Jijajiji karrimirni-ka!’ Kajili-nyarra yapa wangka kuja nyurrurlaku, purda-nyanja-wangulu-jana jurnta nyinaka! Kulalu-jana yanta nyanungurra-kurra ngajuku nganta warrirninjaku! \v 24 Ngajujurna Yapa-nyayirni-wangu Kaatu-kurlangu. Kajirna pinarni yani nguru nyampu-kurra, kapurna kapanku pinarni yani wirnpa-piya-juku kuja-ka kilji mirilmiril-karri yalkirirla kakarrara-jangka karlarra-kurra. Wirnpa-piya, jintakumarrarnirli kapujulu nyanyi. \v 25 Ngaka kajirna yani nguru nyampu-ngurlu, manu kajirna pinarni yani, kujakungarntiji kapurnaju murrumurru-nyayirni purda-nyanyi, manu yapa kuja kalu nyinami wankaru jalangu, ngulangkuju kapujulu juwa-kijirni. \v 26-27 Ngajujurna Yapa-nyayirni-wangu Kaatu-kurlangu. Kajirna pinarni yani nguru nyampu-kurra, kujakungarntiji yapangkuju kulajulu manngu-nyanyi. Ngularrarluju kapulu ngari ngarni, manu kapulu-nyanu yupukarra-jarrimi. Ngularraju yapa yangkarra-piya kujalpalu nyurru-wiyi nyinaja Nuwangka wankarurla-wiyi. Nyanungurlujulpa pawurtu wiri-jarlu nganturnu. Kala yapangku panu-karirli kulalpalu nyanunguju jungangku purda-nyangu. Ngula-jangka, ngapalku wiri yinya yanurnu, manu-jana muku pungu. Kala Nuwa manu nyanungu-nyangu wungu-warnu-mipa-jana muurl-mardarnu Kaaturluju. \v 28-29 Kajirna ngaju pinarni yani nguru nyampu-kurra, kujakungarntiji yapangkuju kulajulu manngu-nyanyi. Ngularraju yapa yinyarra-piya-juku kujalpalu nyinaja kirringka Jatamarla nyurru-wiyi. Ngularrarlujulpalu ngarnu kuyu, mangarri manu pama, manulpalu payi-manu nyiyarningkijarra tala-kurlurlu, manulpalu-jana nyiyarningkijarra yungu talakupurdarlu. Ngularrarlujulpalu pangirninjarla yirrarnu ngurlu mangarri pardinjakungarntirli, manulpalu-nyanu yuwarli nganturnu. Kala kulalpalu Kaatuju manngu-nyangu. Kala watingki jintangku yirdingki Laatirli manngu-nyangu Kaatuju. Kujarlaju, yinya kirri-ngirli Jatama-ngurlu yampinja-yanu yaruju-nyayirnirli. Jurrkungka-yijala parrangkaju, Kaaturlu-jana jangkardu kujurnu warlu yalkiri-jangka, manu-jana jankaja jintawarlayi-jiki yalumpurra yapa kujalpalu nyinaja kirringka. \v 30 Yuwayi, ngajujurna Yapa-nyayirni-wangu Kaatu-kurlangu. Kajirna pinarni yani nguru nyampu-kurra, yapaju kapulu Jatama-wardingki-piya-juku nyina. Ngularrarluju kulajulu wapal-nyanjarla manngu-nyanyi. \p \v 31 “Kajirna pinarni yani nguru nyampu-kurra, nyiyarningkijarraju kapu majungka-jarri yapakuju. Kaji nganarlangu kankarlarni nyina yuwarli nyanungu-nyangurla, ngayi wurnturu-kurra parnkami kapanku-nyayirni yuwarli-kirra pina-yukanja-wangu manu jurnarrpa maninja-wangu. Kajilpa pina-yukayarla yuwarli-kirra jurnarrpa maninjaku, ngulaju kajika palimilki. Manu kaji ngana-puka wurnturu yupujurla warrki-jarrimi, ngayi parnkami kapanku-mipa yuwarli-kirra kulpari yaninja-wangu. Kajilpa yuwarli-kirra kulpari yantarla, ngulaju kajika palimilki. \v 32 Pina manngu-nyanyi mayi kankulu yinya yimi-pardu kali-nyanu-kurlu Laati-kirlangu-kurlu?\x * \xo 17:32 \xt Nyangka Genesis 19 \x* Kuja-jana Kaaturlu yapa jintakumarrarni purraja yinyarla kirringka Jatamarla, nyanunguju Laati-parnta wuruly-parnkaja. Nyanungu Laati-parnta, juul-karrinjarla kulpari nyangu kirri jankanja-kurraju. Manngu-nyangulpa nyiyarningkijarra kuja purdangirli yampinja-yanu. Manu nyanungujurla marlaja mingkirri-piya-jarrija Kaatukuju yalumpurla-juku. \v 33 Nganangku-puka yapangku kajilpa-nyanu puta mardakarla muurlparlu palinja-kujaku nyanungu-miparlu, ngulaju kajika palimi-jiki. Kala kajilpa-nyanu yungkarla ngaju-kurra, ngulaju kajikaju marlaja nyinami wankaru-juku. \p \v 34 “Kajirna pinarni yani nguru nyampu-kurra, ngula-puruju kapu-pala marda yapa-jarra ngunami panjangka jintangka-juku. Kapurna kanyi jinta-mipa. Jinta-kariji kapurna yampinja-yani purdangirli. \v 35 Kajirna ngaju pina-yanirni, ngula-puruju karnta jirramarlu marda kajika-pala ngurlu yurrparni pulawa-karda pirli-jarra-kurlurlu wita-jarra-kurlurlu. Ngaju kapurna jinta-mipaju kanyi, manu kapurna yampinja-yani jinta-kariji purdangirli. \v 36 [Kajirna ngaju pina-yanirni, ngula-puruju marda kalaka-pala wati jirrama warrki-jarrimi yuwurrkurla. Ngaju kapurna jinta-mipaju kanyi, manu wati jinta-kariji kapurna yampinja-yani purdangirli.]” \p \v 37 Ngula-jangka, kurdungurlurlulu payurnu Jijaji, “Kajinpa nyuntu pinarni yani walya-kurra, ngurrara-kurra nyarrpara-kurra kapunpa yanirni kamparruju?” \p Jijaji-jana wangkaja, “Ngakankulu milya-pinyilki! Kuja-ka ngana palimi yangarlu manu-ka wantimi yuwurrkurla, kapulurla warlawurru kankarlu warru paarr-pardimi. Kuja-piyarlu-yijala kajinkili manngu-nyanyi yimi ngaju-nyangu, ngulaju kapunkulu milya-pinyi nyarrpara-kurrarna pinarni yani.” \c 18 \s1 Jijaji-kirlangu yimi-nyayirni-wangu jukurrpa karnta kali-puka-kurlu \p \v 1 Jijaji-jana wangkaja nyanungu-nyangu-patuku yungulurla wangkami warrarda Kaatuku. \v 2 Ngula-jana yimi-ngarrurnu yimi-nyayirni-wangu jukurrpa, nyanungu-jana wangkaja, “Nyurru-wiyi kala nyinaja kuwurtukungarduyu wiri. Kala-jana miimii-nyangu yapa kuwurturla jungarni-japa maju-japa. Nyanungujulpa punku nyinaja, lawa. Kulalpa purda-nyangu Kaatu-kurlangu kuruwarri, manu kulalpa-jana yapaku yulkaja. \v 3 Yinyarla ngurrangka, ngulajulpa karnta kali-puka nyinaja. Yapangku jintangku kalarla puntarnu talaju. Ngula-jangka kala warrarda yanu kuwurtukungarduyu wiri-kirra, manu kalarla wangkaja kali-pukaju, ‘Purda-nyangkaju! Ngarrika yinya yapa yunguju tala pina-yinyi ngaju-nyangu!’ Kujanya kalarla warrarda wangkaja kuwurtukungarduyu wirikiji. \v 4-5 Kula kala purda-nyangu yinya kuwurtukungarduyurlu nyanunguju. Kala yanurnu warrarda payirninjaku nyanunguku. Ngaka-kari, wangkaja-nyanu kuwurtukungarduyu wiriji, ‘Kula karna purda-nyanyi Kaatu-kurlangu kuruwarri, manu kula karna-jana yapaku yulkami. Kala nyampu karnta kali-puka, yanirni warrarda-ka payirninjaku nyanungu-nyangu talaku. Warrarda kaju mata-mani! Kuja-kujakuju kapurnarla yinya yapaku wangka yungurla tala pina-yinyi.’” \p \v 6 Ngula-jangka, Jijaji-jana wangkaja nyanunguku kurdungurlu-patuku, “Manngu-nyangkalu yinya kuwurtukungarduyu. Kala jamulu purda-nyangu warrarda yinya kali-puka. Kujalpa warrarda payurnu nyanungu, nyanungurla wangkaja kuwurtukungarduyuku yungu-jana jinyijinyi-mani tala pina-yinjaku kali-pukaku. \v 7 Nyarrpa kankulu manngu-nyanyi nyurrurlarluju? Kaatuju mayi yinya-piya kuwurtukungarduyu-piya punku-piya? Lawa! Kaatu-kurlangu yapa-paturlu kalu warrarda payirni mungangka manu parrangka yungu-jana warrawarra-kanyi. Nyanungurraju mayi kapu-jana Kaaturluju jamulu purda-nyanyi kuwurtukungarduyu-piyarlu? Kapu-jana mayi purda-nyanyi kapankurlu? \v 8 Purda-nyangkajulu jalangurlu! Kuja kalu Kaatu payirni yungu-jana nyanungurra warrawarra-kanyi, nyanungurlu kapu-jana yalu-mani kapankurlu. Kala ngaka-kari yangka ngaju Yapa-nyayirni-wangu Kaatu-kurlangu, kajirna pina-yanirni nyampu-kurra, yapa kapujulu mayi wala-juku-nyina yungurna-jana warrawarra-kanyi?” \s1 Jijaji-kirlangu yimi-nyayirni-wangu jukurrpa Paraji-kirli manu tala puntarninjakungarduyu-kurlu \p \v 9 Yapangkulpalu purda-nyangu Jijaji wangkanja-kurra. Nyanungurra ngantalpalu ngurrju nyinaja, kalalu-jana nyurunyuru-jarrija yapa-kariki. Jijaji-jana wangkaja nyanungurraku, \v 10 “Ngajulu yungurna-nyarra yimi-ngarrirni yimi-nyayirni-wangu jukurrpa jalangurlu. Nyurru-wiyi, wati jirrama-pala yanu Yuwarli Maralypi-kirra Jurujulumurla yungu-palarla wangkami Kaatuku. Jinta-kariji Paraji manu jinta-kariji tala puntarninjakungarduyu. Panulpalurla nyurunyuru-jarrija. \v 11 Parajilpa karrija. Kula-ngantalparla wangkaja Kaatuku, kala lawa. Ngarilpa-nyanu nyanungu-mipa wangkaja, ‘Wapirra, ngajurna yapa ngurrju panu-kari-piya-wangu. Kularna ngaju purlurlpa nyina, manu kula karna-jana tala jurnta mani yapaku purungku. Nguna karna kalykuru-wangu jinta-kurlu-mipa kali-nyanu-kurlu. Kula karna warru parnka. Kuja-jangkanya karnangku yati-wangka. Kula karna punku nyina yinya-piya tala puntarninjakungarduyu-piya kuja-ka yinya karrimi. Kuja-jangkanya karnangku yati-wangkami. \v 12 Mantiyi-kari Mantiyi-karirla manu Jayijiyi-kari Jayijiyi-karirla, yampimi karna miyiji ngarninja-wangurlu yungurnangku pulka-pinyi warrarda. Manu yangka kuja karna tala mani warrki-jangkarlu, kajilparna $10 mantarla, ngulaju kajikarna $1 yinyi nyuntuku. Manu marda kajilparna $100 mantarla warrki-jangkarlu, ngulaju kajikarnangku $10 yinyi.’ Kujanyarla yinya Parajiji wangkaja Kaatuku. \v 13 Parra jintangka-juku, yangka tala puntarninjakungarduyu, ngulajulpa wurnturu karrija Parajikiji. Wangkajalparla Kaatuku, kulalpa kankarlarra-kari nyangu Paraji-piyarlu. Kaninjarra-karilpa nyangu, manulpa kurnta-jarrija, manu mari-jarrijalpa-nyanu. Ngarnturlurru-nyanu pakarnu, manu wangkajarla Kaatuku kuja, ‘Kaatu, mari-jarriyaju ngajuku! Ngajujurna punku!’ Kuja-pukarla wangkaja Kaatuku.” \p \v 14 Ngula-jangka, Jijaji-jana wangkaja yapa-patuku, “Purda-nyangkajulu ngaju! Nganangku-puka kuja kanyanu ngurrju-pajirni nganta, Kaaturlu kapu yinya yapa kurntaku ngurrju-mani. Kala kuja kanyanu punku-pajirni, Kaaturlu kapu ngurrju-pajirni. Kujanya yangkarna-nyarra yimi wita yimi-ngarrurnu. Ngula yangka Paraji pina-yanu ngurra-kurra, Kaaturlu kula ngurrju-pajurnu. Kala yangka tala puntarninjakungarduyu kuja pina-yanu ngurra-kurra, Kaaturlu nyanunguju ngurrju-pajurnu.” \s1 Jijajirlilpa-jana kurdukurdu ngamurlu-mardarnu pirrjirdi-maninjaku \r Matthew 19.13-15, Mark 10.13-16 \p \v 15 Ngakalku, kangurnulpalu-jana yapangku ngalya-karirli kurdukurdu manu pirltirrka-wati Jijaji-kirra yungu-jana rdakangku ngamurlu-mardarninjarla marnpirni. Ngula-kujakuju, kurdungurlu-paturlulu-jana puta warla-pajurnu kutu Jijaji-kirra kanjarni-kijaku, manulu-jana kurnta-ngarrurnu. \v 16 Kala Jijaji-jana purlaja kurdu witawitaku, manu wangkaja-jana nyanunguku kurdungurlu-patuku, “Kurdukurdu wita nyampu-piya kajulu wala nyinami ngajuku. Ngana-puka yapa jalangu kuja-ka nyinami nyampu-patu-piya kurdukurdu-piya, ngulaju karla nyinami Kaatuku yangka kuja kajana Warlalja-Wiri nyina yapaku. Kujakuju, yampiyalu-jana warla-pajirninja-wangurlu! Pangkalajulu yanirni kurdukurduju ngajuku! \v 17 Ngaju karna-nyarra wangkami junga. Jungarnirlili manngu-nyangka! Ngula yungulpankulu kurdu wita nyampu-piya-jarriyarla. Kala kuja-piya-wanguju, ngulaju kulalpankulurla nyinayarla Warlalja-Wiriki.” \s1 Jijajirla wangkaja watiki tala palka-kurluku \r Matthew 19.16-30, Mark 10.17-31 \p \v 18 Ngaka-pardu-kari, jaajikingarduyu wiri Juwu, ngulalpa tala panu-kurlu nyinaja, yaninjarla payurnu Jijaji, “Tiija, nyuntujunpa ngurrju! Nyarrpa-jarrimirna yungurnarla jirrnganja nyina tarnnga-juku Kaatuku wankaru-juku?” \p \v 19 Jijajilkirla wangkaja, “Nyiyakunpaju ngajuju ngurrju-pajurnu? Ngana-puka kula-ka wati nyina ngurrjuju. Kaatu-mipa-ka nyina ngurrjuju. \v 20 Milya-pinyi-jala kanpa kuruwarri-kari kuruwarri-kari Kaatu-kurlanguju kujarla yangka yungu Mujujuku: ‘Nyuntu kajilpanpa nyinayarla palka-kurlu yupukarra, kula kalykuru-jarriya yapa jinta-kari-kirli! Yampiyalu-nyanu tarnnga-kurra pakarninja-wangurlu! Kularla purungku jurnta manta nyiyarlangu yapa jinta-kariki! Kula warlka wangkaya yapa jinta-kari-kirli kuwurturla! Linpangku-palangu purda-nyangka kirda-nyanu manu ngati-nyanu wilji-wangurlu!’ Nyampurranya Kaatu-kurlangu kuruwarri kuja yirrarnu Mujujurlu, ngulaju kanpa milya-pinyi nyurru.”\x * \xo 18:20 \xt Nyangka Exodus 20.16-20, Deuteronomy 5.16-20 \x* \p \v 21 Junga-juku, watijirla wangkaja Jijajikiji, “Wita-ngurlupakarrarlulparna puraja jungarnirli nyampurraju kuruwarri, kularna rdilyki-pungu jintarlangu, lawa.” \p \v 22 Jijajijirla wangkajalku watikiji, “Purayarlalpanpa nyampu jinta-karilki kuruwarri: Yanta, jurnarrpa manu nyiyarningkijarra manta nyuntu-nyangu, ngulaju-jana pina jali-manta nyiyarningkijarra talakungarntirliji, manu ngula-jangkaju, talaju-jana warru yungka marlajarraku rdilyki-watiki. Kajinpa-jana nyiyarningkijarra muku yinyi yapa-kariki, ngula-jangkaju kapunparla jirrnganja nyina nyiyarningkijarra-kurluju Kaatu-kurlangurla nguru-nyayirni-wangurla. Nyiyarningkijarra jali-maninjarla kurdungurlu-jarriya ngaju-nyanguju!” \v 23 Kuja yangkangku watingki purda-nyangu Jijaji wangkanja-kurra, ngula-jangkaju purda-nyanjarla wajampa-jarrija-nyanurla kujalpa jurnarrpa panu mardarnu. \p \v 24 Jijajirli nyangu wati wajampa-jarrinja-kurra, manu wangkaja-jana nyanunguku kurdungurlu-patukuju, “Yangka kuja kalu jurnarrpa panu mardarni yapangku, ngulaju kapulu marnkurrpa-mipa yukamirra Kaatu-kurlangu-kurra nguru-nyayirni-wangu-kurraju, kulalu panu yukami. \v 25 Junga kujaju! Kulalpa kawartawaraju yukayarla nama-kurlangu ngulyangka, lawa. Kuja-piyarlu-yijala kulalpa-nyanu nganangku-puka jurnarrpa panu-kurlurluju yapangkuju yirrakarla Kaatu-kurlangu-kurraju nguru-nyayirni-wangu-kurraju!” \p \v 26 Ngula-jangka, kurdungurlu-paturlulu payurnu, “Kajilpa Kaaturlu yampiyarla yangka yapa jurnarrpa-kurlu panu-kurlu muurl-mardarninja-wangurlu, nganalku kajika muurl-mardarni Kaaturluju palinja-kujaku?” \p \v 27 Jijajilki-jana wangkaja, “Kulalpa-nyanu nganangku yapangku muurl-mardakarla palinja-kujaku, lawa. Kaatu-miparlu kajika muurl-mardarni, yapaju.” \p \v 28 Piitarlulku yalu-manu Jijajiji, “Yuwayi, ngurra nganimpa-nyangurnalu yampinja-yanu purdangirli. Yampinjarla nyuntulkurnangkulu puraja.” \p \v 29-30 Jijajiji-jana wangkaja kurdungurlu-patukuju, “Yuwayi, junga kujaju. Kaatu kanyarra Warlalja-Wiri nyina nyurrurlaku yapaku. Kujarlaju, Kaatuku puranjakungarntirlinkili yampinja-yanu yuwarli nyurrurla-nyangu manu marda nyuntu-parnta-purnu manu marda nyurrurlakupurdangka-patu manu marda nyurrurlakupalangu-jarra manu marda kurdukurdu. Ngula-wanawanaju kajinkili palimi, Kaaturlu kapu-nyarra jaya-kurra-nyayirni yarda yinyi. Kapunkulu yukami nguru-nyayirni-wangu-kurra. Ngulangkaju kapunkulurla tarnnga-juku jirrnganja nyina Kaatukuju wankaru.” \s1 Jijaji-jana wangkaja nyanunguku kurdungurlu-patuku yangka yapangku kapulu nyanunguju pinyi \r Matthew 20.17-19, Mark 10.32-34 \p \v 31 Jijaji-jana wangkaja nyanunguku kurdungurlu-patuku, “Purda-nyangkajulu! Nyurru-wiyi, Kaatu-kurlangu jarukungarduyu-paturlulu yirrarnu Payipulurla yimi Yapa-nyayirni-wangu-kurlu Kaatu-kurlangu-kurlu. Wangkajalu yapangku kapulu pinyi. Nyanungurra-nyangu yimi-ka junga wangka jalanguju! \v 32-33 Nyampuju karlipa Jurujulumu-kurraju murnma-juku yani, ngaka karlipa yukamirra. Ngaju kuja karna Yapa-nyayirni-wangu Kaatu-kurlangu nyina, yalumpurla-juku kapujulu yapa-karirli rdarri-mardarni. Ngula-jangkaju, kapulu-jana yapa-karikilki ngajuju yinyi Juwu-wangu-patuku. Nyanungurluju kapujulu manyu-pinyi, manu kapujulu warungka-pajirni, manu kapujulu nyinypa-kijirni, manu kapujulu ngalyipi-piya-kurlurlu pinti-kirlirli wilykarra-pakarni, manu kapujulu tarnnga-kurra pinyi. Ngula-jangkaju, ngurra-jarra-jangkarla kapurna pina-wankaru-jarrimi.” \v 34 Kujalu kurdungurlu-paturlu purda-nyangu Jijaji kuja-kurra wangkanja-kurra, kawarr-karrijalpalu nyarrpa kujalpa wangkaja. \s1 Jijajirli parlpuru-manu wati jinta milpakupurda pampa nyanjakulku \r Matthew 20.29-34, Mark 10.46-52 \p \v 35 Ngula-jangkaju, ngaka-pardu-karilki, jirrnganja-jana yanu Jijaji kurdungurlu-patuku manu panu-kariki yapaku kirri-kirra yirdi-kirra Jiriku-kurra. Ngulangkalpa jinta wati nyinaja yirdiyi-wana milpa-parntaju, ngulajulpa-jana yapa warlkurnu talakupurdarlu kujalpalu nyanungu-wana nyanungu-wana jarala-wapaja jingijingi. \v 36 Kujalpa-jana purda-nyangu yapa-patu wapanja-kurra, payurnu-jana, “Nyarrpa-jarrimi kankulu?” \p \v 37 Yalu-manulu, “Jijaji Najariti-wardingki karnalu purami kuja-ka yani Jurujulumu-kurra.” \p \v 38 Kuja purda-nyangu kuja-kurra, ngularla wapal-purlaja Jijajikiji, ngulaju yirdi-manu, “Jijaji, Ngalapi-nyanu Kingi Tapiti-kirlangu! Mari-jarrinjarlaju ngurrju nyinaka wiyarrpaku!” \p \v 39 Yangka yapa kujalpalu wapanja-yanu kamparru Jijajiki, ngulangkujulu kurnta-ngarrurnu manulu puta wurdungu-manu. Nyanungujulpa ngari yardayarda purlaja kilji-nyayirni manulpa warrarda yirdi-manu Jijaji, “Wayinpa! Tapiti-kirlangu Ngalapi-nyanu, mari-jarrinjarlaju ngurrju nyinaka wiyarrpaku!” \p \v 40 Junga-juku, Jijaji juul-karrija purda-nyanjarla, ngula-jangkaju-jana wangkaja yapa panuku, “Yajarninjintalu!” Ngula-jangkaju, yanurla Jijajikilki. Jijajirliji payurnu, \v 41 “Nyiyakulpanpaju purlaja?” \p Yangkajurla milpa-parnta pampa wangkaja, “Warlalja-Wiri, yanurnurnangku milpa-parnta yungurnangku marlaja nyanyilki.” \p \v 42 Jijajilkirla wangkaja, “Yuwayi ngula-juku, nyangka marraralku! Nyuntunpaju wala nyinaja. Kujarlanya kanpa nyanyilki.” \v 43 Junga-juku, kujarla Jijaji wangkaja, ngulajulpa marraralku nyangu, manu Jijajilki puraja yali-wanaju yirdiyi-wana. Wapanjarlalparla pulka-pungu Kaatuku. Kujalu yapangku nyangu, nyanungurrarlangurlulpalurla pulka-pungu Kaatukuju. \c 19 \s1 Jijajijirla wangkaja watiki yirdiki Jakiyuku \p \v 1 Jijajilpa yanurra-juku Jurujulumu-kurra-pinangu. Yanurnu ngurra-kurra Jiriku-kurra, manulpa jingijingi yanu. \v 2 Yalirla ngurrangkajulpa wati nyinaja yirdi Jakiyu. Wirilpa-jana nyinaja kapumanu-patuku tala puntarninjakungarduyu-patuku, manulpa tala panu-kurlu nyinaja. \v 3 Kujalpa Jijaji jingijingi yanu ngurra-wana, yapa panungkulpalu-nyanu yunturnu. Kutu-jarrijalpalu yungulu nyanungu nyanyi yirdiyi-wanarlu. Jakiyujulpa ngampurrpa nyinaja nyanjaku Jijajiki, kalalpa rdangkarlpa nyinaja. Kulalpa nyarrparlu nyangkarla kankarlumparra jurru-wana yapa-patu-wana kujalpalu Jijaji nyangu. \v 4 Kamparru parnkaja yapa-patu-kujaku yali-wana jintangka-juku yirdiyi-wana kujalpa Jijajiji yanurnu. Ngula-jangkaju, warrkarnu watiya\f + \fr 19:4 \ft sycamore tree \f* kirrirdirla yungu Jijajiji nyanyi yaninjarni-kirra. \v 5 Kuja yali-kirra watiya-kurra Jijaji yanurnu, kankarlarra-karirli nyangu Jakiyu, manurla wangkaja, “Jitiyarni watiya yalumpu-ngurlu yungurna nyuntu-nyangurla yuwarlirla ngunami jalangu mungangka.” \p \v 6 Kuja kuja-kurra Jakiyurlu purda-nyangu, ngulaju wardinyi-jarrija-nyayirni! Jitija kaaku-nyayirni watiya yali-ngirli, manu kangu Jijaji ngurra-kurra munga jintaku. \v 7 Kala yapangku kujalu nyangu Jakiyurlu kuja Jijaji kangu ngurra-kurra, ngulajulurla kulu-jarrija-nyayirni, manulu-nyanu wangkaja, “Nyampu Jakiyu, ngulaju-ka punku nyina. Nyiyaku mayi yanu nyanungu-kurlu Jijaji yangka-kurra yuwarli-kirra?” \p \v 8 Ngula-jangkaju, Jakiyuju karrinja-pardija, manurla wangkaja Warlalja-Wiriki Jijajiki, “Ngampurrpa karna nyina yungurnangku wita wangka. Ngaju karna panu-nyayirni nyiyarningkijarra mardarni. Ngaju kapurna-jana ngalya-kari yinyi nyiyarningkijarra-wanguku. Ngaju-nyangurla warrkingka, ngaju mardalparna-jana jurnta manu yapa-ngurluju talakungarduyurlu. Kaji kuja marda junga, ngulaju kapurna-jana tala wiri-nyayirni pina-yinyi.” \p \v 9-10 Ngula-jangkaju, Jijajijirla wangkaja nyanunguku, “Kujaju kuja kanpa wangka, ngulaju ngurrju. Nyuntujunpa Juwu nganimpa-piya. Nyuntujunpa kurdu Yipuruyamu-kurlangu kuja Kaaturlu milarnu. Nyuntuju kalanpa warntarla yanu Kaatu-kujaku. Ngajujurna Yapa-nyayirni-wangu Kaatu-kurlangu. Nyampu-kurrarna yanurnu walya-kurra yungurna-jana yapaku warrirni nyuntu-piyaku, kuja kalu warntarla yani, yungurna-jana pina-kanyi Kaatu-kurra. Kujarlanya karnangku jalanguju wangka nyampuju nyuntuku: Pina-kanyi karna-nyarra nyuntu manu nyuntu-nyangu warlalja Kaatu-kurra.” \s1 Yimi-nyayirni-wangu jukurrpa warrkini-patu-kurlu karlarla-pala-kurlu \r Matthew 25.14-30 \p \v 11 Yapa yangkangku kujalu purda-nyangu Jijaji wangkanja-kurra yangka Jakiyu-kurlangu yuwarlirlaju, ngulangkujulpalu rampal-manngu-nyangu kaji Jijajiji yukamirra Jurujulumu-kurra, Kaatu-kurlangu nguru-nyayirni-wangu kapu palka-jarrimi nganta yungulu nganta nyanyi yalumpurla-juku ngurungkaju Yijiralirla. Kujarlanya Jijajirliji yimi-ngarrurnu nyampu yimi-nyayirni-wangu jukurrpa yungulu jungangku manngu-nyanyi Kaatu kuja kajana wiri-nyayirni nyina yapaku. \v 12 Wangkaja-jana, “Nyurru-wiyi, yalirla wati wirilpa nyinaja ngurrangka. Jungarni-manulpa-nyanu yaninjakungarntirli wurnturu-kurra ngurra-kari-kirra yalirla yungu nganta kingirli wiri-nyayirnirli wiri yirrarni nyanunguju. Ngula-jangkaju yungu nganta pina-yanirni warlalja-kurra ngurra-kurra yungu nganta-jana kingilki nyina yapaku nyanungu-nyanguku. \v 13 Wurnakungarnti, purlaja-jana karlarla-palaku watiki warrkini-patuku. Kujalu yanurnu, yungu-jana jarnkujarnku jinta pirli kawurlu. Wangkaja-jana, ‘Yani karna jalanguju. Ngaka karna pina-yanirni. Jinta-kari jinta-karirlili-nyanu kangka pirli kawurlu. Warrki-jarriyajulu yijardu-nyayirni ngajuku. Yungkalu-jana yapa-kariki yungunkulu panu-nyayirni pirli kawurlu mani ngajuku kajirna pina-yanirni.’ Ngula-jangkaju, yampinja-yanu-jana warrkini-patuju. \v 14 Nyanungu-nyangu warlaljayirri yalirla ngurrangka, ngulajulpalurla ngampurrpa-wangu nyinaja. Kulalpalurla ngampurrpa nyinaja nyanunguku yungulpa nganta-jana wiri nyinakarla nyanungurraku. Junga-juku, yilyajalu-jana wati-patu-kari yimi-kirli yali-kirra ngurra jurrku-kurra kuja yali wati yanu kamparru. Yalirra watijilirla yaninjarla wangkaja jinta-kariki wiri-nyayirnikiji, ‘Kula karnalurla ngampurrpa nyina wati yaliki yungu-nganpa wiri nyina nganimpaku.’ \p \v 15 “Kala yalirli wiri-nyayirnirli, kula-jana purda-nyangu yalirra, manu yali watiji ngulaju wiri-jana yirrarnu. Ngulaju pina-yanu ngurrara-kurra. Wangkaja-jana yalirraku warrkini-patuku karlarla-palaku, manu-jana payurnu nyanungurraju talaku nyanungu-nyanguku. Kujalu yanurnu, jinta-kari jinta-karilpa-jana payurnu, ‘Yarda ngurrju-manu mayinpaju ngajuku kujarnangku yali jinta pirli kawurlu yungu?’ \v 16 Kamparru-warnu wati warrkini, wangkajarla, ‘Warlaljamarri, nyuntulurlunpaju ngajuluku yungu jinta pirli kawurlu wurdujarra-maninjaku nyuntuluku. Mpa! Nyampunya yangkaju jinta pirli kujanpaju yungu. Nyampunya karlarla-pala-kari kujarnangku panu-manu warrkingkarlu.’ \p \v 17 “Ngula-jangkaju, wirijirla wangkaja yalikiji watiki, ‘Nyuntujunpa ngurrju warrkini ngajulukuju. Nyuntujunpa warrki-jarrija yangka kujarnangku ngajulu wangkaja. Ngajulurlurnangku yungu tala wita-juku wurdujarra-maninjakuju, manu nyuntulurlujunpaju ngajulukuju pina-yungu panu-jarlu talalku. Yuwayi, nyampu-warnurla jalangu, ngajulurlu kapurnangku yirrarni nyuntuju wiri yungunpa-jana wiri nyina yapaku kuja kalu nyina karlarla-pala ngurrangka.’ \p \v 18 “Ngula-jangkaju, yangkalku kulkurru-warnu wati warrkini, wangkajarla nyanungu-nyanguku wiriki, ‘Warlaljamarri, nyuntulurlunpaju yungu jinta pirli kawurlu warrawarra-kanjaku. Mpa! Nyampunya yangkaju jinta pirli kujanpaju yungu. Nyampunya rdaka-pala-kari kujarnangku panu-manu warrkingkarlu.’ \p \v 19 “Ngula-jangkaju, wirijirla wangkaja ngulakuju watiki, ‘Yuwayi, nyampu-warnurla jalangu, ngajulurlu kapurnangku yirrarni nyuntuju wiri yungunpa-jana wiri nyina yapaku kuja kalu rdaka-palarla ngurrangka nyina.’ \p \v 20-21 “Ngula-jangkaju, yangkalku purdangirli-warnu wati, wangkajarla nyanungu-nyanguku wiriki, ‘Warlaljamarri, nyuntuju kula kanpa-jana yimiri nyina yapa-kariki. Nyuntu kanpa-jana warrarda jurnta kanyi nyiyarningkijarra yapa-karikiji. Kula kanpa ngurlu yirrarni walyangka miyi wiri-maninjakupurdarlu, lawa. Kaji miyi pardinjarla yirnmi-jarrimilki yapa-kari-kirlangurla, ngari kanpa-jana warru jurnta kanyi. Kujanpaju nyuntulurlu yungu yali jinta pirli kawurlu, lani-jarrija-nyayirnilparnangku nyuntukuju. Kujarlanyarna yali pirliji kangu, manurna wuruly-yirrarnu yakujurla. Mpa! Nyampunya yangkaju pirli kawurluju nyuntu-nyanguju, pina-kangurnurnangku!’ \p \v 22 “Ngula-jangkaju, wirijirla wangkaja purdangirli-warnuku warrkiniki, ‘Nyuntujunpa punku-nyayirni! Kujanpaju yalirra yimi wangkaja ngajuku, kujarlanya kapurnangku yilyami nyuntuju. Milya-pinyi kanpaju ngajuju. Junga-jala kula karna-jana yimiri nyina yapa-kariki. Junga-jala kuja karna-jana yapa-kariki jurnta kanyi nyiyarningkijarra manu miyirlangu. \v 23 Ngulaju ngula-juku! Nyuntulurlunpa kangkarla talaju manu yirrakarlanpa yakujurla yuwarlirla tala-kurlangurla. Kajinpa nyuntulurlu yirrakarla, ngula-jangkaju wurna-jangkaju ngajulurlu kapurna pina mantarlarra tala wiri-nyayirni yakuju-ngurlu.’ \p \v 24 “Ngula-jangka, wiriji-jana wangkaja nyanungu-nyangu warrkini-patuku, ‘Puntakalurla yangkaju jinta pirli yaliki punku warrkinikiji, manu yungkalurla kamparru-warnu yapaku kuja-ka mardarni karlarla pirli kawurlu.’ \p \v 25 “Kala yalirra warrkini-patu-karilirla wangkaja, ‘Warlaljamarri, nyiyaku kanparla yaliki jinta pirli yarda yinyi? Karlarla-pala-kari kajana mardarni nyurru.’ \p \v 26 “Wati wiringki-jana yalu-manu, ‘Nganangku-puka kuja-ka panu-jarlu mardarni, ngajulurlu kapurnarla nyanungukuju yarda yinyi jayakurra-nyayirni yunguju jungarni warrki-jarrimi. Kala nganangku-puka kuja-ka marda witarlangu mardarni, ngulaju ngula-juku. Yungulpaju jungarni-juku warrki-jarriyarla. Lawangkaju, nyiyarlangu wita kuja-ka mardarni, ngulaju ngajulurlu kapurnarla jurnta kanyi yalirlangu kuja-ka nyiya wita mardarni. \v 27 Nyarrpara yangkaju ngaju-nyangu warlaljayirri kujalpalu ngampurrpa-wangu nyinaja ngajuku wiri nyinanjaku? Kangkarnili-jana nyampu-kurra, manulu-jana tarnnga-kurra pungka kamparru milpangka ngajulurla!’” Nyampuju ngulaju yimi-nyayirni-wangu jukurrpa kuja-jana Jijajirli yimi-ngarrurnu yalirraku yapaku. \s1 Jijaji kuja yukajarra Jurujulumu-kurra \r Matthew 21.1-11, Mark 11.1-11, John 12.12-19 \p \v 28 Kuja Jijaji yimi-ngarrirninjaku lawa-jarrija yapa-patuku yali yimi-nyayirni-wangu, ngula-jangkaju yanu kamparru yapakuju Jurujulumu-kurra. Yapa panu-nyayirnilpalu puranja-yanu-juku nyanunguju. \v 29 Kujalpalu kutu-jarrinja-yanulku Jurujulumu-kurraju, yanurnulu pirli-kirra-wiyi yirdi-kirraju Yalipiji-kirra\f + \fr 19:29 \ft Mount of Olives \f* Yalirla pirlingka kirri-jarra jirramalpa-pala karrija yirdi-jarraju Pijipaki manu Pijini. Ngulangkalku-palangu wangkaja Jijaji jirrama-kariki kurdungurlu-jarraku kuja, \v 30 “Yanta-pala kamparru kirri-pardu-kurra Pijipaki-kirra. Ngula-kurra kajinpala yukamirra, kapunpala parlu-pinyi tangkiyi kurdu-warnu kaji karri yirdiyi-wana wayirninja-warnu.\fig |src="HK00033B.TIF" size="col" ref="19.30" \fig* Kula nganangku pululu-manu manu warrkurnu murnma-juku ngulaju kurdu-warnu. Rurruny-pinjarla pina-pala wilil-kangkarni nyampu-kurra. \v 31 Kajilpangkupala nganangku payirninjarla warla-pajikarla, ngulakuju-palarla kuja wangkaya, ‘Nyampukuju tangkiyiki-nyanurla warlalja wangkajarni.’” \p \v 32 Junga-juku, yarnkaja-pala yali-kirraju kirri-kirra. Kuja-pala yanurnu kirri-kirra manu yukajarni, ngulaju-pala parlu-pungu tangkiyiji kujalpa karrija yirdiyi-wana wayirninja-warnu. \v 33 Ngulangka-yijalalpalu karrija warlaljamarri-patu tangkiyi-kirlangu kujalpalu mardarnu. Ngula-jangkaju, kujalpa-palarla kurdungurlu-jarrarlu ngalyipi-piya rurruny-pungu, ngulangkujulu-palangu payurnu, “Nyarrpa-mani kanpala, kuja kanpalarla rurruny-pinyi ngalyipi-piya wayirninja-warnu tangkiyikiji nganimpa-nyangukuju?” \p \v 34 Nyanungu-jarralku kurdungurlu-jarra, wangkajalu-jana, “Nyampukuju tangkiyiki-nyanurla warlalja wangkajarni.” \v 35 Junga-juku, kangulku-palarla pina Jijajiki. Ngalya-karirli kurdungurlu-paturlu, kujalpalu wawarda mardarnu jimantarla, ngula-jangkalurla rurruny-pinjarla yirrarnu tangkiyirla purturlurla Jijajiki nyinanjaku, ngulangkanya yungu nyinanja-yani purturlurla wawarda-kurlurla. Junga-juku, wari-yirrarnulu Jijaji tangkiyirla, manu yarnkajarralku yirdiyi-wanalku. \p \v 36 Ngalya-karirli yapangku-yijala rurruny-pungulpalu wawarda jimanta-jangkaju, manulpalu kamparrurla yirdiyirla walyangka yirrarninja-yanu yungulurla kujarluju pulka-pinyi. \v 37 Kutu-jarrinja-yanulpalu Jurujulumu-kurra yalirla ngurra kuja-ka yirdiyi ngunamirra kaninjarra-kari Yalipiji-ngirli. Ngula-jangkaju, yapa-paturlu manu nyanungu-nyangu kurdungurlu-paturlulpalurla pulka-pungu Kaatuku kilji-nyayirnirli. Jintawarlayi-jiki wardinyijilpalurla purlaja: \q1 “Wati nyampuju ngulaju ngurrju-nyayirni! Nganimparlurnalu nyangu parlpuru-maninja-kurra yapa-kurra! \q1 \v 38 Wati nyampuju kuja Kaaturlu milyarninjarla yilyajarni yungu-ngalpa Kingi nyina ngalipaku, ngulaju karla marlaja nyina wardinyi-nyayirni!\x * \xo 19:38 \xt Nyangka Psalm 118.26 \x* Ngampurrpa karnalu-jana nyina yapaku yungulu ngurrju kulu-wangu rarralypa nyina nguru-nyayirni-wangurla! Pulka-pinyirliparla Kaatuku!” \p \v 39 Yalirla yapa panu-puru, ngulajulpalu ngalya-kari Paraji wapaja. Wangkajalurla Jijajiki, “Tiija, warla-pajika-jana yalirra-patu kurdungurlu-patu kuja kalu purla!” \p \v 40 Kala Jijajiji-jana wangkaja, “Kajilpalu ngaju-nyangu kurdungurlu-patu wurdungu-jarriyarla, ngulaju nyampurra pirli-wati yirdiyirla kajikalu purlami, kajikalurla pulka-pinyi Kaatuku!” \s1 Jijajiji-jana yapaku yulaja Jurujulumu-wardingkiki \p \v 41 Jijajijilpa kutulku yanurnu Jurujulumu-kurra. Kuja nyangu wurnturu-kurra, nyanjarlalpa-jana yulalyi-mardarnu nguru manu yapa. \v 42 Yulanja-karra wangkaja kuja, “Yungurna-nyarra muurl-mardakarla majumaju-kujaku! Kajinkijili yijardu wala nyinakarla ngajuku, kapunkujulu marlaja nyinakarla ngurrju rarralypalku. Kala lawa, kulalpankujulu milya-pungu! \v 43 Ngaka-kari kapulu yapaju ngurra-kari-wardingki yanirni nyampu-kurra ngurra-kurra. Yalirra kapulu-nyarra nyurunyuru-jarrimi nyurrurlaku. Kapulu warrukirdikirdi karrimi nyampurla ngurrangka. Kapulu-nyarra warla-pajirni nyurrurla, kulankulu yukamirra manu kulankulu wilypi-pardimi kirri-ngirli. Kapulu-nyarra kujarnikujarnirli pakarni nyurrurlaju. \v 44 Kaatuju-ka ngampurrpa nyina yungu-nyarra muurl-mardarni yalirra-kujaku yapa-patu-kujaku. Kala kankulu juwa-kijirni-jiki nyanunguju. Kujarlanya yalirrarlu yapangku kapulu-nyarra muku lawa-mani. Kapulu muku lakarn-pinyi pirliji yuwarlirla kirringka. Kapulu muku kijirni, manu kapulu yarlu-mani-nyayirni!” Kujanya Jijajiji wangkaja, yulajalpa-jana yapa-patuku Jurujulumu-wardingkiki. \s1 Jijaji yanu Yuwarli Maralypi-kirra \r Matthew 21.12-17, Mark 11.15-19, John 2.13-22 \p \v 45 Ngula-jangkaju, Jijaji yaninjarla yukajarra Yuwarli Maralypi-kirra. Yalirla Maralypirla ngulajulpalu yapa panu nyinaja kaninjarniji manu warrki-jarrija. Yungulpalu-jana nyiyarningkijarra yalirla yapaku talakupurdarlu. Kuja-jana Jijajirli parlu-pungu kuja-kurra yapa panu warrki-jarrinja-kurra, ngulaju-jana nyanjarla muku wajirli-pungu kulu-nyayirnirli. \v 46 Wangkaja-jana, “Payipulurla-ka wangka Kaatuju: \q1 ‘Nyampu Yuwarli Maralypi ngulaju ngaju-nyangu, ngula-kurraju kalu yapa yanirni yungujulu wangkami.’ Kala nyurrurla yapa, kuja kankulu nyampurla Yuwarli-nyayirni-wangurla warrki-jarrimi tala-mipaku, ngulaju kujarluju kankulu maju-mani nyampuju Maralypi yangka-piya yuwarli-kari-piya ngulangkaju kuja kalu nyina wiji-palka-patu!”\x * \xo 19:46 \xt Nyangka Isaiah 56.7, Jeremiah 7.11 \x* \p \v 47-48 Ngula-jangkaju, parra-kari parra-kari Jijajiji kala yanu Yuwarli Maralypi-kirra. Yalirlaju ngulajulpa-jana yapa pinarri-manu Kaatu-kurlu. Kujalu Juwu-paturlu wiriwirirli kuja-kurra purda-nyangu Jijaji wangkanja-kurra yangka-paturlu maralypikingarduyu-paturlu wiriwirirli manu kuruwarrikingarduyu-paturlu, ngulajulurla nyanungurlulku jangkardu manngu-nyangu Jijajikiji, manu payurnulpalu-nyanu, “Nyarrparlurlipa puuly-mardarninjarla pinyi?” Kala kujalu purda-nyangu panu-karirli yapangku Jijaji wangkanja-kurra pinarri-maninja-kurra, ngulajulpalu yirriyirri-nyayirnirli purda-nyangu. Kujarlaju yangkangkuju wiriwirirli, kulalu nyarrparlu puuly-mardakarlalku Jijajiji. \c 20 \s1 Nganangku Warlalja-Wiri yirrarnu Jijaji wiriki nyinanjaku? \r Matthew 21.23-27, Mark 11.27-33 \p \v 1 Parra-patu-karirla, Jijajirlilpa-jana yapa-patu pinarri-manu Yuwarli Maralypirla Yimi Ngurrju. Ngula-kurrakujulurla rdipija wiriwiri yangka maralypikingarduyu-patu manu kuruwarrikingarduyu-patu manu yangka jarlu-patu, payurnulu, \v 2 “Wangkaya-nganpa, pirrarniji nganangkungku yirrarnu wiriji kujanpa-jana yilyaja yangka-patu talakungarduyu nyampu-ngurlu Yuwarli Maralypi-ngirli? Nganangkungku wiringki ngarrurnu muku yilyanjaku kujanpa-jana yilyaja?” \p \v 3 Jijajirliji jangku-manu-jana, “Wurra! Ngaju-wiyi ngayirna-nyarra payirni witangku jarungku. \v 4 Nganangku wiringki Jaanu Papitaji ngarrurnu yapaku papitaji-maninjakuju? Kaaturlu marda, marda wati-karirli? Jangku-manta-wiyijili!” \p \v 5 Kuja-kurra kujalu purda-nyangu Jijaji wangkanja-kurra, ngulajulpalu-nyanu puta jungarni-manu jaruku jangku-maninjaku. Payurnulu-nyanu, manu wangkajalu-nyanu, “Nyarrparlurlipa jangku-mani? Kajilparliparla wangkayarla Jijajiki kuja ‘Kaaturlu nganta ngarrurnu Jaanu yapaku papitaji-maninjaku’, ngulaju Jijaji kajika-ngalpa kuja wangka ‘Winjarninkilirla ngungkurr-nyinaja Jaanu wangkanja-kurraku?’ \v 6 Manu nyarrparlurlipa jangku-mani? Yapa panu nganta kalu wangka Jaanu Papitaji ngulaju Kaatu-kurlangu jarukungarduyu nganta. Kujakuju, kajilparliparla kuja wangkayarla Jijajiki, ‘wati-kari-miparlu yangkaju Jaanu Papitajiji ngarrurnu yapaku papitaji-maninjaku’, kajilparlipa kuja wangkayarla, ngulakuju yapa-paturluju kajikalu-ngalpa kulu-jarrinjarla pinyi tarnnga-kurra pirli-kirlirli.” \v 7 Kujarlaju Jijajilkili jangku-manu, “Karija. Nganangku mayi ngarrurnu Jaanuju yapaku papitaji-maninjaku?” \p \v 8 Jijajiji-jana wangkaja, “Kulankujulu ngajuju jangku-manu, ngulaju kularna-nyarra ngajulurluju jangku-mani-yijala nganangku kujaju ngaju Warlalja-Wiri yirrarnu.” \s1 Jijaji-kirlangu yimi-nyayirni-wangu jukurrpa kaatinikingarduyu-kurlu warlaljamarri-kirli \r Matthew 21.33-46, Mark 12.1-12 \p \v 9 Ngula-jangka, yimi-nyayirni-wangu-jana wangkaja Jijajiji yapakuju, “Jinta watilpa nyinaja nyurru-wiyiji warlaljamarri kaatinikingarduyu kuja-nyanu nyanunguku yarlu-pungu kaatini. Ngulaju-nyanu yarlu-pinjarla marnikiji-piya jukajuka-yirrarnu miyiki pardinjaku. Wurnakungarntirlilki yangkaju yungu-jana yarlu kaatini wati-patu-karikilki yungulurla jina-mardarni manu warrawarra-kanyi. Ngula-jangkaju, yarnkajalku yaliji wati ngurrara-kari-kirralku yungu tarnngalku nyina yalirlaju. \v 10 Kujalu yangka miyi murntu-jarrijalku, ngulakuju yilyaja wati jinta warrkini yangkangku warlaljamarrirli wiringki kaatinikingarduyurlu. Ngulaju yilyaja pina yangka-kurra kaatini-kirra yungulurla warrkini-patu-karirli yinyi ngalya-kari murntu miyiji nyanungu-nyangu. Yangka-paturlu kujalu wati-paturlu nganjirni parlu-pungu yangka warrkini jinta, ngulajulu nganjirni puuly-mardarninjarla pakarnu, manulu pina-yilyaja marlajarra. Ngula-jangka, yaninjarlarla wangkaja nyanungu-nyangu warlaljamarriki kujalu pinjarla yirrarnu wati-paturlu. \v 11 Ngula-jangkaju, jinta-karilki yarda yilyaja yangkangkuju warlaljamarrirli kaatinikingarduyurlu yangka-kurra-yijala kaatini-kirra. Ngulalkulu parlu-pinjarla wapirdi pakarnu manu kurntaku ngurrju-manu. Manu yilyajalu pina marlajarra-yijala. \v 12 Ngula-jangkaju, jinta-karilki yarda yilyaja kaatinikingarduyurlu yangka-kurra-yijala kaatini-kirra. Ngulalkulu parlu-pungu, manu pinjarlalu yirrarnu, jarna-maninjarla kujurnulu kaatini-ngirliji. Yinya warrkini, yakarra-pardinjarla yanu pina kaatinikingarduyu-kurra, ngula yimi-ngarrurnu kujalu pakarnu nyanunguju. \p \v 13 “Ngula-jangka, yinya kaatinikingarduyu wangkaja-nyanu, ‘Nyarrpa-jarrimilkirna? Ngaju karna jintalku kaja-nyanuju mardarni marulu. Kajilparna yilyayarla, ngulaju kajikalu purda-nyanyi wilji-wangurlu.’ Junga-juku, yilyajalku. \v 14 Kujalu parlu-pungu yaninjarni-kirra ngalapi-nyanu yangka-kurlangu kaatinikingarduyu-kurlangu, ngulakuju yangka-patu wati-patu wangkajalu-nyanu, ‘Nyampunya rdipijarni yangka-kurlanguju ngalapi-nyanulku! Pakarnirlipa yirliparla jurnta kanyi nyampuju kaatini.’ \v 15 Junga-juku, puuly-mardarninjarla kujurnulu kaatini-ngirliji, manulu pungu tarnnga-kurra.” \p Jijajiji wangkaja-jana yapa-patukuju, “Nyarrpa-manilki kapu-jana yangka warlaljamarri wati kaatinikingarduyurlu? \v 16 Kari ngulangkuju kapu-jana yaninjarla muku pinyi-yijala tarnnga-kurra yangkaju warrkini-patu-kari. Ngula-jangkarluju, kapu-jana yapa-karikilki kaatiniji yinyi yungulurla jina-mardarninjarla warrawarra-kanyi kaatiniji warrkini-patu-karirlilki.” Kujarlunya-jana Jijajirli yirri-puraja yapakuju. \p Kuja-kurra kujalu yangkaju wiriwirirli purda-nyangu Jijaji wangkanja-kurra, kujalu purlaja kilji-nyayirni, “Lawa-nyayirni, kula kuja junga!” \p \v 17 Jijajirli-jana nyangu nyanungurraju, manu wangkaja-jana, “Nyampunya-ka nguna Payipulurla yimi ngaju-kurlu: \q1 ‘Yuwarli ngantirninjakungarntirli, yarturlu yangka kujalu warrkini-paturlu yuwarlikingarduyu-paturlu punku-pajirninjarla walyi-kujurnu milarninja-wangurlu, ngulaju Yarturlu-nyayirni-wangu Kaatu-kurlangu Ngurrju-nyayirni Rdarrkanpa yarturlu-kari-piya-wangu!’\x * \xo 20:17 \xt Nyangka Psalm 118.22 \x* \m Ngajujurna Kaatu-kurlangu Rdarrkanpa Yarturlu-nyayirni-wangu kujaju milarnu! \v 18 Ngana-puka kaji rampal-wanti kankarlarni nyampurla Yarturlu-nyayirni-wangurla, ngulaju kapurla marlaja rdilykirdilyki-yani yungkurnuju. Manu kajirla yinya Yarturlu-nyayirni-wangu yarlpa-wantimi, ngulaju kapu tarnnga-kurra katirni.” \p \v 19 Yangkangku wiriwirirli kuruwarrikingarduyu-paturlu manu maralypikingarduyu-paturlu wiriwirirli, purda-nyangulu Jijaji wangkanja-kurra yimi-nyayirni-wangu yangka kaatinikingarduyu-kurlu-kurra, manngu-nyangulkulu-nyanu, “Kari! Ngalipaku kangalpa nginji-wangka!” Junga-juku yungu ngantalu rdarri-mardakarlarra Jijajiji. Kala panu-karirli manngu-nyangu Jijajiji ngantalpa nyinaja Kaatu-kurlangu jarukungarduyu. Kujakuju yinyarra wiriwirirli, laningkilkili yampija yapa-patu-kari-kijaku turnu-warnu-kari-kijaku. \s1 Juwu-paturlu wiringki yungu ngantalu yimirr-yungkarla Jijaji \r Matthew 22.15-22, Mark 12.13-17 \p \v 20 Ngaka-pardu-karilki, Juwu-paturlu wiriwirirli, yilyajalu-jana wati-patu Jijaji-kirlangu-kurra yungulu yimirr-yinyi payirninjarla. Kulalu ngampurrpa nyinaja pina-jarrinjaku Kaatu-kurlu. Yungulu nganta Jijaji purda-nyanyi rampal-wangkanja-kurra. Kaji rampal-wangkayarla, kapulu maninjarla kangkarla Ruumu-wardingki-kirra kuwurtu-kurra. \v 21 Kujalurla Jijajiki yanurnu, ngulajulurla kuja wangkaja, “Tiija, warrarda kanpa-jana wangka yimiji junga Kaatu-kurlu lani-wangu yapa ngalya-kariki wiriwiriki marda, tala palka-kurluku marda, marda marlajarra-watiki. Pina-mani kanpa-jana junga-nyayirni yimi Kaatu-kurlu. Ngulaju ngula-juku. \v 22 Wangkayalku-nganpa nganimpaku! Nganakurliparla talaju yinyi? Kaatuku marda, marda Ruumu-wardingkiki Wiri-nyayirniki, kuja kangalpa warrarda jinyijinyi-mani talaku yinjaku? Nyarrpa-jarrimirlipa?” \p \v 23 Jijajirlilpa-jana miyalurlu maninjarla milya-pungu majumaju-kurra yimirr-yinja-kurraju, manu-jana payurnu, \v 24 “Maninjarlajulu kangkarni tala Ruumu-kurlangu yangka pirli jinta-mipa yungurna miimii-nyanyi. Ngana-kurlangu nyampurlaju pirlingka talangka miparrpaju, manu ngana-kurlangu yirdiji?” \fig |src="HK00166B.TIF" size="col" ref="20.24" \fig* \p Jangku-manulkulu, “Ruumu-wardingki-kirlangu Wiri-nyayirni-kirlangu miparrpa manu yirdi nyanungu-nyangu-ka ngunami pirlingka.” \p \v 25 Wangkajalku-jana Jijajiji, “Nyiya-puka kuja karla nguna Ruumu-wardingkiki Kingi, ngulanyalurla yungka. Kala kuja karla nguna Kaatuku nyiya-puka, ngulajulurla yungka nyanunguku.” \p \v 26 Kujalu kuja-kurra purda-nyangu wangkanja-kurra Jijaji, ngulakujulurla marlaja paa-karrija. Yapa panu-puru kula Jijaji rampal-wangkaja yinyarra-puru yimirr-yinja-patu-puru. Kulalu puuly-mardarnu, ngarilpalu karrija-puka. \s1 Yimi nyampu ngulaju Kaatu-kurlu kaji-jana yapa pina-wankaru-mani palinja-warnu \r Matthew 22.23-33, Mark 12.18-27 \p \v 27 Ngula-jangkaju, ngaka-pardu-karilki, panu-karilkilirla yarda yanurnu Jijajiki turnu-warnu-patu-kari yirdi-patuju Jatiyuji-patu yungulu nganta yimirr-yinyi. Nyampu-patu Jatiyuji-patu kalalu wangkaja Kaaturlu kulalpa-jana pina-wankaru-mantarla nganta palinja-warnu. \v 28 Yanurnulurla Jijajikiji, ngula-jangkaju, payurnulu, “Tiija, Mujujurlu-ngalpa kuruwarriji yirrarnu nyurru-wiyi yupukarra-kurlu, kaji wati yupukarra pali kurdu-wangu, ngulakujurla nyanungukupurdangkarlu-juku marlaja mardarni kali-pukalkuju. Kaji-pala kurdu palka-mani, ngulaju nganta yaliki-kirli kamparru-warnuku kirda-nyanukuju kurdu nyampuju. \v 29 Jalangujalangurlu yimi karnalu mardarni wita wirlki-pala-patu-kurlu ngarrka-patu-kurlu kujalpalu wirlki nyinaja nyanungu-mipa-juku ngati-nyanu jinta manu kirda-nyanu jinta jintangka-juku. Papardi-nyanu kuja yupukarra-jarrija, ngulangkuju karnta rdakurl-kujurnu. Ngula papardi-nyanuju palijalku, ngulaju palija kurdu-wangu-juku. \v 30 Ngula-jangkaju, kukurnu-nyanurlulku rdakurl-kujurnu yangakaju kali-puka karnta. Ngulaju kukurnu-nyanulkuju palija kurdu-wangu-yijala. \v 31 Ngula-jangkaju, jinta-karirlilki rdakurl-kujurnu yangkaju karnta kali-puka jinta-juku, ngulaju palija kurdu-wangu-yijala. Jinta-kari jinta-karilirla yupukarra-jarrija yangkaku-juku jintaku karntakuju, ngulajulu jinta-kari jinta-kari muku palija kurdu-wangu-juku. \v 32 Manu ngula-jangkaju, nyanungulku karnta palija. \v 33 Ngaka kaji-jana yapa Kaaturlu milyi-jangka yakarra-maninjarla wankaru-mani pina jintawarlayi-jiki, nganakulku kapurla yangkaju karnta nyina kali-nyanukuju yangka-jangkaju kujalpalu mardarnu wirlki-palarlu?” \p \v 34 Jijaji wangkaja-jana, “Nyampurla ngurungka jalangu, wati manu karnta kalu yupukarra nyina. \v 35-36 Yapa kuja kalurla Kaatuku jungarni nyina, ngaka kaji-jana Kaaturlu pina-wankaru-mani milyi-jangka, kapulu nyina marramarra-piya, ngula-jangkaju kulalu palimilki, lawa. Kuja-jangka kulalu yupukarra nyina. Kaaturlu kapu-jana wankaru-mani yungulu nyina kurdukurdu nyanungu-nyangu jintawarlayi-jiki karnta manu wati. \p \v 37 “Payurnunkujulu Kaaturlu-japa kaji-jana yapa wankaru-mani pina milyi-jangkaju. Kula kankulu mayi manngu-nyanyi yimi Mujuju-kurlangu Payipulurla yangka kujalpa nyangu Mujujurlu jarra-kurlu jankanja-kurra watiya, kula kankulu manngu-nyanyi mayi yimiji? Ngula-puru, wangkajarla Mujuju Kaatuku, ‘Nyuntu kanpa nyinami Kaatu nyampurra-patuku Yipuruyamukuju, Yijakikiji manu Jakupukuju nyurnunyurnukuju yangka kujalpalu nyinaja nyurru-wiyi.’\x * \xo 20:37 \xt Nyangka Exodus 3.6 \x* \v 38 Kujaju junga. Yapangku wankaru-miparlu kalu Kaatuju purami. Yapangku nyurnungku palinja-warnurlu kulalpalu nyarrparlu purayarla, lawa. Ngana-puka kuja-ka Kaaturlu yajarni, ngulaju-ka nyina wankaru.” \p \v 39-40 Kujalu Jatiyuji-paturlu purda-nyangu Jijaji kuja-kurra wangkanja-kurra, wurdungu-jarrijalu. Lani-jarrijalpalurla yarda payirninjakuju. Kala yangka kuruwarrikingarduyu-patu, wangkajalurla Jijajiki, “Tiija, yinya yimi kujanpa-jana wangkaja Jatiyuji-patuku, ngulaju junga-nyayirni!” \s1 Ngana-kurlangu ngalapi-nyanu Mijaya? \r Matthew 22.41-46, Mark 12.35-37 \p \v 41 Ngula-jangka, Jijajirli-jana payurnu kuruwarrikingarduyu-patu, “Wati yangka Mijaya Kaatu-kurlangu, ngula kalu wangka nganta kuruwarrikingarduyu-patu ‘nyanungu Mijaya nganta-ka nyina Kingi Tapiti-kirlangu ngalapi-nyanu.’ Nyarrpa kalu kujaju wangka? \v 42-43 Nyurru-wiyirli, Kingi Tapitirli yirrarnu yimi pukungka yangkangkaju Yunparninja-kurlangurla: \q1 ‘Ngajurna purda-nyangu Kaatu wangkanja-kurra, kujalparla wangkaja ngaju-nyanguku Warlalja-Wiriki yangka Mijayaku, wangkajarla, “Nyampurla nyinaka jungarni-purdanji ngaju-nyangurla kajirna-jana nyurunyuru wita-wangu yapa yirrarni nyuntu-nyangurla wirliyarla kanunju yungunpa-nyanurla kunka-mani yangka kujalpangkulu nyuntuku nyurunyuru-jarrija.” ’\x * \xo 20:42-43 \xt Nyangka Psalm 110.1 \x* \m \v 44 Nyampu yimi junga-jala. Yimi witangka, nyanungurlu Kingi Tapitirli wiri-pajurnu Mijaya. Kujaju ngulaju Mijayaju kankarlu-juku Tapitikiji. Purda-nyanyinya kankulu?” \s1 Jijajirli-jana warnkiri-maninjarla pututu-pungu yapaju kuruwarrikingarduyu-kujaku \r Matthew 23.1-36, Mark 12.38-40, Luke 11.37-54 \p \v 45 Jijajilpa nyinaja-juku yapa-patu-kurluju, manulpalu purda-nyangu nyanunguju. Ngula-jangka, wangkaja-jana nyanungu-nyangu kurdungurlu-patuku, \v 46 “Nyinayalu wurnturu yinya-kujaku kuruwarrikingarduyu-patu-kujaku, yangka kuja kalu-jana wangka Mujuju-kurlangu kuruwarri yapaku! Kajikalu-nyarra marda karlirr-kanyi Kaatu-kujaku! Yungu ngantalu wapami jurnarrpa ngurrju-kurlu nganta yungulu-jana yapangku nganta nyanjarla ngurrju-pajirni. Kajili-jana kutu yanirni yapaku, ngula-puruju kalu ngampurrpa nyina yapa-kariki yungulu-jana parntarrinjini nyanungurraku manu yungulu-jana pinangkalpa-pajirni. Kajili yani jaaji-kirra nyanungurra-nyangu-kurra, manu marda kajili yani kurapaka wiri-kirra ngarninjakungarnti, ngulaju kalu-jana warrarda milarninjarla mani ngurrju-nyayirni nyinanja-kurlangu-patuju. \v 47 Nyampurluju wati-paturlu ngulaju kalu-jana kali-pukakuju yuwarli jurnta kanyi yimirr-yinjarla. Ngula-jangkaju, yangka wati-patu, yati-wangka kalurla Kaatuku tarnnga-nyayirni milparniwarrarla milkarraku yungulu-jana yapa-karirli nyanyi. Kula ngurrju kujaju, kala jarrwara! Kaaturlu kajana kuja-kurraju nyanyi, ngula-panuju kapu-nyanurla kunka-mani pina!” \c 21 \s1 Yimi karnta-kurlu kali-puka-kurlu marlajarra-kurlu \r Mark 12.41-44 \p \v 1 Yangkangka-juku Yuwarli Maralypirla, nyinaja-jukulpalu kaninjarni Jijaji manu kurdungurlu-patu ngulaju kutu ngami-pirdi kujalpa ngami jinta karrija tala-kurlangu, ngulangkanya kalalurla yirrarnu tala warntarri Kaatuku. Ngula-kurraju, panulpalu yanurnuyanurnu yapaju tala panu-kurlu, ngulalpalu talaju yirrarnu ngamingkaju panu-jarlu-nyayirni. Jijajirlilpa-jana nyangu tala yirrarninja-kurraju. \v 2 Ngula-puruju, karntalku jinta kali-puka marlajarra yaninjarni yanu yangka-kurra-yijala ngami-pardu-kurra tala-kurlangu-kurra. Ngulangkaju yirrarnu wita-jarra tala pirli-pardu-jarra maru-jarra, ngulaju kula panu-jarlu, lawa. \v 3-4 Ngula-jangkaju, Jijaji-jana wangkaja kurdungurlu-patuku, “Wangka karna-nyarra junga. Yali-paturlu ngulalurla yirrarnu tala wiri, ngulaju ngurrju. Kala palka-juku kalu-nyanu panu-jarlu marda mardarni. Kala kujarla yalirli karntangku kali-pukarlu yirrarnu pirli wita-jarra, ngulaju-nyanu marulu-nyayirni jurnta yirrarnu. Kala lawa-ka nyina tala-wangu. Nyanunguju-ka jama-nyayirni nyina yinya talakungarduyu-patu-piya-wangu. Kaatuju kajana wita-mipa wardinyi nyina nyanungurrakuju. Kala yinyaku kali-pukaku, ngulaju karla wardinyi nyina karrikarri-wangu-nyayirni!” \s1 Jijaji-jana wangkaja nyanungu-nyanguku kurdungurlu-patuku ngulaju kuja, ‘Maralypi Yuwarli ngakaju kapu pirlpirl-wantimi’ \r Matthew 24.1-2, Mark 13.1-2 \p \v 5 Kuja-jana Jijaji jirrnganja wilypi-pardija nyanungu-nyanguku kurdungurlu-patuku kaninjarni-jangka Yuwarli Maralypi-jangka, ngula-jangkajulurla wangkaja, “Tiija, nyampu-jana nyangka Maralypirla yarturlu wiriwiri kuja-ka karrinja-yani ngurrju-nyayirni! Manu nyangka nyiyarningkijarra warntarri kuja kalurla Kaatuku yirrarni.” \p \v 6 Jijaji-jana wangkaja, “Nyanyi mayi kankulu-jana nyampurraju kuja kalu karrinja-yani yuwarli-kari yuwarli-kari manu kuja-ka karri nyampu Yuwarli Maralypi? Ngularraju kulalu tarnnga karri nyampurraju. Manu kulalu-nyanu nyampurraju yarturluju kuja-piya yaarlyaarl-ngunanja-yani. Ngakaju kapulu-jana yapa-karirli muku pirlpirl-kijirni walya-kurra.” \s1 Jijaji-jana wangkaja nyanunguku kurdungurlu-patuku kapu-jana nyiyarningkijarra wuurnpa-jarri nyanungurraku \r Matthew 24.3-14, Mark 13.3-13 \p \v 7 Jijaji-kirlangu-paturlu kurdungurlu-paturlulu nyanunguju payurnu, “Tiija, wangkaya-nganpa. Nyangurlalu-jana nyampurraju yuwarli pirlpirl-kijirni yapangkuju yungurnalu nganimparlangurlu milya-pinyi? Pirlpirl-kijirninjakungarntiji, nyiya-wiyi kapurnalu kamparruju nyanyi, ngari yungurnalu pinalku nyina?” \p \v 8 Ngula-jangkaju, wangkaja-jana Jijajiji kuja, “Warrawarra-kangkalu-nyanu yapa-kari-kijaku, kajikalu-nyarra yapa-karirli yimirr-yinjarla karlirr-kanyi. Panu kapulu yaniyanirni nyurrurla-nyangu-kurraju yapa ngaju-nyangu-nganta, kapulu-nyarra wangkanjarla yimirr-yinyi kuja, ‘Ngajujurna Mijaya yangka kuja-nyarra Kaaturlu ngarrurnu nyurru-wiyi yilyanjarnikingarntirli!’ Junga-wangu kujaju! Manu kapulu-nyarra wangkami kuja, ‘Nguruju kangalpa rdangkarlpa-jarrinja-yani jalanguju!’ Junga-wangu-yijala kujaju! Kujanya kapulu-nyarra yapaju wangkami. Kala nyinakalu purda-nyanja-wangu! \v 9 Lani-wangulu nyinaya kajinkili-jana purda-nyanyi linjarrpa wiri-kirra manu kajinkili yangka jaru mani yapa-kari-kirlangu wurnturu-ngurlu ngurra-kari-ngirli kajili-nyanu yiti-wana-karirli linjarrparlu pakarni. Ngula-puruju, wurrangkulu mardaka langangku, kula-nyarra nguruju lawa-jarri jurnta murnma-juku. \v 10 Nguru lawa-jarrinjakungarntirliji kapulu-nyanu linjarrparlu-wiyi luwarni ngurrara-kari-warnurlu ngurrara-kari-warnurlu, manu nguru-kari-jangka nguru-kari-jangka kapulu-nyanu rdilykarra-yirrarni linjarrpaku wiriki luwarninjaku. \v 11 Ngula-jangkaju, kapu walya yurnkuyurnku-jarri nguru-kari nguru-karirla. Manu ngula-warnuju ngurrara-kari ngurrara-kari kapurla mangarrikiji lawa karrimi. Manu yapaju kapulu nyurnu-jarrimi. Kapulurla Kaatuku marlaja nyanyi nyiyarningkijarra yalkirirla, manu kapulu-jana lani-jarrimi. Kala nyurrurlaju, lani-wangulu nyinaka! \p \v 12 “Kujakungarntiji kapulu-nyarra jangkardurnu yani yurrkunyu, manu kapulu-nyarra puuly-mardarninjarla yirrarni rdaku-kurra murrumurru-maninjaku. Jaaji-kari jaaji-karirla nyanungurra-nyangurla, ngulangka kapulu-nyarra kulkurru-jarra karrinja-yirrarninjarla pakarni. Yangka kuja kankujulu nyurrurlarlu ngaju purami, kujarlaju kapulu-nyarra karrinja-yirrarni kulkurru-jarra kingi-kari kingi-karirla manu wiriwirirla yangka watikingarduyurla. \v 13 Ngulangkanya kapunkulu-jana yimi-ngarrirni Yimi Ngurrju ngaju-kurlu. \p \v 14-15 “Yangka kajili-nyarra jangkardurnu yani maninjaku nyurrurlaku, kapurna-nyarra ngajulu wangka nyarrpa wangkanjaku. Kapurna-nyarra pinarri-mani yungunkulu pina-nyayirni nyina. Yinyarra yapa-patu kapulu-nyarra nyurunyuru-jarrimi. Kala kajinkili-jana wangkami, kapunkulu-jana wurdungu-mani yimi nyurrurla-nyangu-kurlurlu. Kulalpalu-nyarra wiljiwilji-mantarlalku. Kujakungarntiji, lani-wangulu karriya wangkanjakungarntiji. \v 16 Nyurrurlakupalangurlu manu nyurrurlakupurdangkarlu manu warlaljamarrirli kapulu-nyarra kanyi kuwurtu-kurra, kapulu-nyarra pinyi tarnnga-kurra nyurrurlaju ngalya-kari. \v 17 Ngaju-nyangu kuja kankulu nyina, ngulakuju yapa panu kapulu-nyarra tarnnga-juku nyurunyuruyi-jarri. \v 18 Kala nyurrurla, kulalu wajampa-jarriya kujakuju! \v 19 Ngana-puka kajinpaju wala-juku nyina ngajuku jikajika-jarrinja-wangu, ngulaju kapunparla jirrnganja nyina Kaatuku tarnnga-juku.” Kujanya-jana Jijajiji wangkaja nyanunguku kurdungurlu-patukuju. \s1 Yapa panu-kari ngurra-kari-wardingkirli kapulu riwarri-mani Jurujulumuju \r Matthew 24.15-28, Mark 13.14-19 \p \v 20 Jijaji-jana yarda wangkaja kurdungurlu-patuku, “Ngaka-kari, nyurrurlarlu kapunkulu-jana nyanyi wati panu warrmarla yaninjarni-kirra nguru-kari nguru-kari-jangka. Kapulu yanirni Jurujulumu-kurra, manu kapulu warrukirdikirdi karri. Kajinkili-jana nyanyi yinya wati-patu warrmarla yaninjarni-kirra, kapunkulu-jana milya-pinyi yangka kapulu muku riwarri-mani Jurujulumu manu yapa-patu. \v 21-22 Nyurru-wiyi Kaatu wangkaja Payipulurla ngaka kapu-jana muku pinyi yapa panu Jurujulumurla. Junga kujaju! Nyurrurla kuja kankulu nyina Jurdiyarla, kajinkili-jana nyanyi wati panu warrmarla yaninjarni-kirra, ngula-kujakuju pirri-parnkayalu pirli-wana-kurra! Kala nyurrurla kuja kankulu nyina kaninjarni Jurujulumurla, kapankulu wilypi-pardiya yungunkulu parnkami wati panu-kujaku! Manu nyurrurla kuja kankulu nyina yuwurrkurla, kulalu pina-yanta Jurujulumu-kurra! \v 23 Yangka-puruju kapurla karrimi maju-nyayirni karntakuju yangka wartardikiji, manu karntaku wita pirltirrkakupalanguku kapurla karrimi maju-nyayirni wiyarrpaku. Kulalpalu nyarrpalku pirri-parnkayarla yangka-kujaku warrmarla-kujaku! Yapa yinya panu-jarlurlu kapulu-nyanu purda-nyanyi murrumurru, Kaaturlu kapu-jana muku pinyi! \v 24 Yinya warrmarlarlu kapulu-jana ngalya-kari pinyi yapaju Jurujulumurlaju junma kirrirdi-kirlirli. Ngalya-kari kapulu-jana rarra-kanja-yani Jurujulumu-ngurluju yangka nyanungurra-nyangu-kurra nguru-kurra. Yuwayi, warrmarla Juwu-wangu-patu panu-jarlu nguru-kari nguru-kari-wardingki kapulu nyina Jurujulumurla tarnnga-nyayirni. Ngaka kapu-jana Kaaturlu muku yilyamirra.” \s1 Jijaji-jana wangkaja kuja, ‘Kapurna pina-yanirni nyampu-kurra yalkiri-ngirli mangkurdurla.’ \r Matthew 24.29-31, Mark 13.24-27 \p \v 25 Jijaji-jana yarda wangkaja, “Ngakaju kapurla Kaatuku wantaju maru-jarrimi marlaja, manu kirntangiji kapurla mirilmiril-karrinja-wangulku-yijala marlaja maru-jarri. Kapulurla yanjilypiri panu-nyayirni marlaja wantimi nguru-ngurlu. Yapa yangka kuja kalu nyinami ngapa wiringka kutu, ngulaju kapulu lani-jarri-nyayirni ngapa wiri-kijaku kajirla ngapa marlaja kankarlu-jarrinja-yanilki mayawunpa wiriki. Kapulu jata-nyanyi. \v 26 Kapulu nyanyi nguru kaji nyarrpa-jarrilki ngakaju. Yuwayi, kapulu-jana nyanyi yanjilypiri-wati yururrinja-kurra. Kujarlaju, kapulu lani-jarrinjarla walya-kurra wantimi. \v 27 Ngula-jangkaju, ngajuju yangka Yapa-nyayirni-wangu Kaatu-kurlangu kapujulu nyanyi yaninjarni-kirra. Kapurna warraja-jarrimirni mangkurdurla, kapurna kulpari yanirni nyampu-kurra pirrjirdi-nyayirni yartarnarri wiri-jarlu-kurlu, manu kapurna mirilmiril-karrinjarni yani. \v 28 Kajinkili nyiyarningkijarra nyanyi kuja-kurra, karriyalu jungarni lani-wangu! Kapurna pina-yanirni yungurna-nyarra ngurrju mardarni.” Kujanya-jana Jijajiji wangkaja. \s1 Jijaji-kirlangu yimi-nyayirni-wangu jukurrpa watiya-kurlu miyi-kirli \r Matthew 24.32-35, Mark 13.28-31 \p \v 29 Jijaji-jana yarda wangkaja, “Milya-pinyi kankulu yangka kuja kalu watiya-kari watiya-kari kirrirdi-jarrinja-yani? \v 30 Jalyirrpalku-ka purrulyun-pardinja-yani, manu jinjirlakungarnti wujulypa-wiyi-ka palka-jarrinja-yani, ngula-jangkaju jinjirlalku-ka wilypi-pardi. Ngula-jangkaju kankulu milya-pinyi kuja-ka yangka karapurda-jarrinjarni yani. \v 31 Ngula-piya-yijala kapunkulu nyanyi nyiyarningkijarra maju-jarrinja-kurra yalkirirla. Ngula-jangkaju kujarlaju kapunkulu pinalku nyina yangka Kaatu kanyarra yanirni kutulku yapakuju yungu-nyarra Warlalja-Wiri nyina. \p \v 32 “Langa-kurra-mantalu kuja kalu yapa nyampurla jalangujalangu nyina. Ngulaju kulalu pali nyanja-wangu-wiyi ngalya-kariji nyampurrakuju nyiyarningkijarrakuju majumaju-nyayirniki, ngulangkuju kapulu nyanyi-wiyi muku palinjakungarntirliji. \v 33 Walya manu yalkiri kapu-pala yawu-pardimi. Kala ngaju-nyangu yimi ngulaju kapu palka-juku karrimi yawu-pardinja-wangu-juku.” \p \v 34-35 Ngula-jangka, Jijaji-jana wangkaja, “Kajirna pina-yanirni nyampu-kurra nguru-kurra, kapurna warraja-jarrimi yapangku yungujulu nyanyi. Kujakungarntiji kapulu yapangkuju miyi manu kuyu panu-nyayirni ngarni manu pamarlangu. Kapulu manngu-nyanyi nyarrparlu yungulu-nyanu nyiyarningkijarra mani. Nyurrurla, kulalu kuja-piya nyinaya! Kulajulu wapal-nyanyi ngajukuju. Kapurna kapanku yanirni, manu kapulu ngarrurda-jarrimi. Kuja-kujakuju, wapal-nyangkajulu ngajukuju. \v 36 Yuwayi, wapal-nyangka-jukujulurla ngajukuju! Manu wangkayalurla Kaatuku kuja, ‘Wapirra, pirrjirdi-nganpa mardaka wuurnpa-puru. Nyuntu-nyangurlu Yapa-nyayirni-wangurlu Jijajirli kaji-jana yapa miimii-nyanjarla payirni ngurrju-japa maju-japa, ngulakungarntiji-nganpa ngurrju mardaka yungurnalu karri Jijajirla kamparru wankaru-juku.’” Kujanya-jana Jijaji wangkaja. \p \v 37 Ngula-jangka, parra-kari parra-kari Jijaji kala Yuwarli Maralypi-kirra yanu yimi-ngarrirninjaku yapaku Kaatu-kurlu yimi-kirli. Manu mungangka kala yanu Yuwarli Maralypi-ngirli, kala pirli-kirra Yalipiji-kirra yanu ngunanjaku. \v 38 Kala mungalyurru wanta pardinjarla, yanu kalalu yapa panuju Yuwarli Maralypi-kirra purda-nyanjaku nyanunguku. \c 22 \s1 Wiriwirilpalurla jangkardu jaaly-manu Jijajiki yungulu pakakarla \r Matthew 26.1-5, 14, 16, Mark 14.1-2,10-11, John 11.45-53 \p \v 1 Yapa panu Juwu-patu Jurujulumu-wardingkilpalu nyinaja purlapakungarnti. Yinyarlu purlaparlu, ngulajulpa yirdi jirrama mardarnu. Yangka kamparru-warnu ngulaju Pajapa. Jinta-kari yirdiji ngulaju Mangarri Rampaku Lalypa-nyayirni.\x * \xo 22:1 \xt Nyangka Exodus 12.8 \x* \v 2 Junga-juku, maralypikingarduyu-patu wiriwiri manu kuruwarrikingarduyu-patu, ngulangkujulpalu-nyanu payurnu, “Nyarrparlu yungurlipa Jijaji puuly-mardarninjarla pakarni tarnnga-kurra wurulyparlu? Nyampu-puru purlapa-puru, kulalparlipa marrararluju pakakarla milparniwarra-puruju panu-puruju. Lawa kujaju, kajikalu-ngalpa nyanjarla yapa-kariji kulu-jarri-nyayirni kuja-panukuju.” Kujanyalpalurla warrarda jangkardu jaaly-manu Jijajikiji. \s1 Jijajikirla jangkardu jikajika-jarrija Jutujuju \r Matthew 26.14-16, Mark 14.10-11 \p \v 3 Yangka kujalpalurla Jijajiki Juwu-patu wiriwiri jangkardu wangkaja pinjaku, ngulajurla Juju Ngawuju kurru-yukaja Jutujukuju yangka kujalpa nyinaja Jijajiki kurdungurlu. \v 4 Ngula-jangkaju, yarnkajarra maralypikingarduyu-patu-kurra wiriwiri-kirra. Yanurra yungu-jana yimi-ngarrirni Jijaji. Wangkaja-jana nyarrparlu yungu-jana ngaka Jijaji jiily-ngarrirni maralypikingarduyu-patuku yungulu puuly-mardarnilki. \v 5 Kujalu Jutuju purda-nyangu yimi-ngarrirninja-kurra, ngulakujulurla wardinyi-jarrija, manulurla ngula-jangkarluju jangku-pungu panu-jarlu tala. \v 6 Ngula-jangkaju, Jutujuju kulpari yanu Jijaji-kirlangu-kurra-yijala, ngulangkanyalparla wurulypa-juku nyinaja yungu-jana ngaka Jijaji jiily-ngarrirni wiriwiriki yungulu puuly-mardarnilki wurdungu-nyayirnirli yapa panungku nyanja-wangurlu. \s1 Kurdungurlu-jarrarlu ngulaju-palarla jungarni-maninjarla ngayi purraja kurapaka wiri Jijajiki \r Matthew 26.17-25, Mark 14.12-21, John 13.21-30 \p \v 7 Parra-karirla kuja wanta yukaja, kujakungarntiji yangka Juwu-patu Jurujulumu-wardingki, jarnkujarnkulu manunjunu jiyipi waninja pajirninjakungarnti yungulu kurapaka ngarni purlapa-puru yangka Pajapa-puru. \v 8 Jijaji-palangu wangkaja Piitaku manu Jaanuku, “Yanta-pala, manu-pala wita jiyipi pungka. Purraya-pala yungurlipa ngarni kaji wanta yukamirra.” \p \v 9 Piitarlu manu Jaanurlu-pala payurnu nyanunguju, “Nyarrpara-wananpa-jarrangku yilyami ngajarraju yungurlujarrangku jiyipi purrami nyuntuku?” \p \v 10 Jijaji-palangu wangkaja nyanungurra-jarraku, “Yanta-pala kirri-kirra Jurujulumu-kurra. Kajinpala ngula-kurra yukamirra, kapungkupala jinta wati wapirdi yani murlukurnpa-kurlu wiri-kirli jimantarla-kurlu. Kaji mardarni murlukurnpa ngapa-kurlu, ngulaju-pala puraya yuwarli-kirra nyarrpara-wana-puka kajingki-pala nguru-yirrarni. \v 11 Kajinpala jinta-kari wati parlu-pinyi yuwarliki warlalja, ngulakuju wangkaya-palarla, ‘Nganimpa-nyangurlu Tiijangku yilyajarni-jarrangku nyampu-kurraju yungurlujarrarla ngayi purrami jiyipi.’ Payika-pala yali wati, ‘Nyarrpararlarna-jana jirrnganja ngarni jiyipi Pajapa-puruju ngaju-nyanguku kurdungurlu-patuku?’ \v 12 Kajingki-pala purda-nyanyi kuja-kurra wangkanja-kurra, ngulaju kapungkupala milki-yirrarni jinta-kari yurlturnpa-kari wiri-jarlu kankarlu-warnu yalumpurlaju yuwarlirla, ngulaju nyurru-warnu-juku jungarni-maninja-warnu palka-kurlulku nyiyarningkijarra-kurlu. Ngulangka-juku-pala purraya yinya jiyipi manu miyi ngalipaku.” \v 13 Junga-juku, yangkaju wati-jarra yarnkajalku-pala kirri-kirra Jurujulumu-kurra. Kuja-pala kirri-kirra yukajarra, ngulaju-pala junga-juku parlu-pungu nyiyarningkijarra jurrku-juku kuja-palangu yangka Jijaji kamparru-wiyi wangkaja. Junga-juku, yalumpurlaju-palarla ngayi purraja jiyipi Pajapakungarnti Jijajiki. \s1 Jijajirli-jana jirrnganja ngarnu miyi kurapaka nyanungu-nyangu \r Matthew 26.26-30, Mark 14.22-26, 1 Corinthians 11.23-25 \p \v 14 Parra jintangka-juku kuja wanta yukaja, Jijajirli-jana jirrnganja ngarnu Kurdungurlu Wiriwiriki. \v 15-16 Nyanungu-jana wangkaja, “Ngaliparlu karlipa nyampu jiyipi ngarni yungurlipa manngu-nyanyi yangka nyurru-wiyi kuja-jana Kaaturlu muurl-mardarnu nyanungurra-nyangu yapa-patu yangka marramarra-kujaku kuja kankarlumparra yanu. Kapurna ngajuju palimilki ngaka-pardu-kari, manu kularna yardalku ngarni nyampurla ngurungka jiyipi jinta-kari nyampu-piya. Ngaka kapurna-nyarra yarda jirrnganja ngarni kajirna Kaatu-kurlangu nguru-nyayirni-wangurlalku-yijala pina-nyina kuja-ka Warlalja-Wiri nyina nyiyarningkijarraku. Kujakunya karna wardinyi-jarrimi ngula karlipa ngarni nyampu jiyipi ngajuku palinjakungarntirli.” \p \v 17-18 Ngula-jangkaju, jampitalku manu pama-kurlu, ngularla yati-wangkaja Kaatuku. Ngulalpa-jana warru yungu kurdungurlu-patukuju jinta-kari jinta-kariki, manu wangkaja-jana, “Kularna yardalku ngarni nyampuju pamaju nyampurlaju walyangka. Ngaka kapurna yarda ngarni pama-nyayirni-wangu nyampu-piya-wangulku kajirna Kaatu-kurlangu nguru-nyayirni-wangurlalku-yijala pina-nyina kuja-ka Warlalja-Wiri nyina nyiyarningkijarra. Kujakuju nyurrurlarlulu nganja wita-kari wita-kari nyampu pama jalangurluju.” \p \v 19 Kujalpalu jiyipi ngarnu-juku, Jijajirliji mangarri lalypaju manu, ngularla yati-wangkaja Kaatukulku. Yati-wangkanjarla rdilykirdilyki-pungu, ngulangku-jana kurdungurlu-patukulku warru yungu. Ngulaju-jana wangkaja, “Nyampuju ngulaju ngaju-nyangu palka-nyayirni-wangu. Maninjarla nganjalu! Kapurna-nyarra palimi. Ngakalku jinta-jarrinjarla nganjalu mangarri nyampu-piya yungunkujulu purdapurda-nyanyi ngaju.” \p \v 20 Ngula-jangkarluju manu yangka-juku jampita, yati-wangkajarla Kaatuku, manu-jana wangkaja kurdungurluku, “Kari-nganta yalyu-nyayirni-wangu ngaju-nyangu nyampuju. Kajirna palimi, kapu karlimi yalyu nyurrurlaku kunka-pardinjaku. Kaji Kaaturlu nyanyi yalyu karlinja-kurra, kujarlaju kapu-jana rdakurl-kijirni yapaju nyanungu-kurra. Nyampuju Kaatu-kurlangu jalangu-warnu kuruwarri nyurrurlaku yapaku.” \p \v 21 Ngula-jangkaju, Jijajiji wangkajalku-jana kurdungurlu-patukuju, ngulaju-jana kuja wangkaja, “Nyampurla kuja kankujulu nyurrurlarlu kurdungurlu-paturlu jirrnganja ngarni miyi, ngula-jangkaju, jintangku kapu-jana ngaju yimi kanyi jangkardu wiriwiriki yungujulu puuly-mardarninjarla pinyi. \v 22 Ngajujurna Yapa-nyayirni-wangu Kaatu-kurlangu. Payipulurlarluju ngajukuju muurr-pungu, kapurna palimi nganta. Junga kujaju. Kala yangka wati kuja kajana ngaju yimi kanyi wiriwiriki, ngulakuju karnarla mari-jarrimi, kapu Kaaturlu maju-mani-nyayirni!” \p \v 23 Kujalu kurdungurlu-paturlu purda-nyangu kuja-kurra wangkanja-kurra Jijaji, ngulajulpalu jinta-kari jinta-karirli payurnu, “Nganangku-wiyingki nyuntuju yimi-ngarrirni? Ngajulurlu mayi?” \p \v 24 Ngula-jangka, kurdungurlu-paturlulu-nyanu kulungku ngarrurnu nganalpa wiriji nyinaja. \v 25 Ngula-jangka, Jijaji-jana wangkaja, “Nguru-kari nguru-kari kuja kalu-jana wiriwiri nganta nyina yapaku, nyampurrarlu wiriwirirli, warrarda kalu-jana jinyijinyi-mani warrki-jarrinjaku, yangka kuja kalu nyanungu nyampu wiriwiri ngampurrpa-jarri. Manu kalu-jana ngampurrpa nyina yapa-kariki yungulu-jana ngurrju-pajirni wungu-warnu nganta. \v 26 Kala nyurrurla kurdungurlu-patu ngaju-nyangu, kula kankulu kuja-piya nyina jinjinpa-palka. Kajinpa wiriki nyinanjakupurda-jarrimi, ngulakungarntiji-jana warrki-jarriya yapa-kariki-wiyi yirnkilypa-wangu, ngula-jangkanya yungunpa-jana wirilki nyina. \v 27 Kula kalu kujarlu manngu-nyanyi yapangku nyampurla ngurungka, lawa. Panu-juku kalu ngampurrpa nyina wiri nyinanjaku. Yungu ngantalpalu-jana panu-kari-jiki nganta yapaju warrki-jarriyarla nyanungurraku, marda miyiki purranjarla yinjaku nyanungurraku. Kulalu nyanungurra wiriwiri-piya nyinaya nyurrurla. Ngajurna-nyarra Warlalja-Wiri nyurrurlaku, yungunkujulu warrki-jarriyarla ngajuku. Kala ngajurna-nyarra warrki-jarrija nyurrurlakuju. Ngaju-piyalu nyinaya! \p \v 28 “Nguruju kaju wuurnpa-jarrimilki, kapurna palimilki. Kala nyurrurlalpankulu nyinaja ngaju-kurlu ngaju yampinja-wangu. \v 29 Ngajukupalangurluju Kirdanarlu ngajuju yirrarnu Warlalja-Wiri yapaku nguru-nyayirni-wangurla. Kuja-piya-yijala karna-nyarra nyurrurla wati-patu wiri yirrarni yapaku. \v 30 Nyurrurla 12-pala wati-patu kapunkulu nyinami ngaju-kurlu nguru-nyayirni-wangurla, manu kapurlipa jintangkarlu ngarni. Nyurrurla jinta-kari jinta-kari kapunkulu-jana wiriwiri nyina yangka Juwu-patuku yapaku.” \s1 Jijajijirla wangkaja Piitaku, ‘Kapunpa-nyanu ngurrpa-pajirni ngajuku’ \r Matthew 26.31-35, Mark 14.27-31, John 13.36-38 \p \v 31 Ngula-jangka, Jijajirla wangkaja Jimani Piitaku, “Jimani, Jimani, yungurnangku wangka wita. Juju Ngawungku nganta yungu-nyarra kanyi Kaatu-kujaku. Kaaturlu jarraly-pungu Juju Ngawu kuja kanyarra putaputa karlirr-kanyi. \v 32 Ngaju karnangkurla wangkami Kaatuku yangka, kajinpa karlirr-yani ngaju-kujaku, Kaaturlu yungungku pina-kanyirni. Kajinpa wala nyinanjarla ngaju-kurra-jarri pina, ngulaju-jana pirrjirdi-manta kurdungurlu-patu-kariyi-nyanu yungunkujulu jintangkarlu-juku purami ngaju tarnngangku.” \p \v 33 Ngularla Piitaju wangkajalku Jijajikiji, “Warlalja-Wiri ngajuku, kajingkili yirrpirni rdakungka, ngaju kapurna yani nyuntu-kurlu! Manu kajingkili nyuntu pinyi, ngulajujulu pinyi ngajurlangu!” \p \v 34 Jijajiji wangkajarla Piitakulku, “Junga karnangku wangka. Ngakaju jalanguju kapunpa purda-nyanyi jukujuku kaji purlami. Ngula-wangurla-wiyi kapunpa-nyanu ngurrpa-pajirni marnkurrpaku ngajukuju yapa ngalya-kari-kirra kula kanpaju nganta milya-pinyi.” \p \v 35 Ngula-jangka, Jijajirli-jana payurnu nyanunguku kurdungurlu-patu, “Yangka kamparru-wiyi kujarna-nyarra ngajulurlu nyurrurla yilyaja kirri-kari kirri-kari-kirra tala-wangu manu yakuju-wangu manu putu-wangu, Kaaturluju mayi-nyarra warrawarra-kangu-juku?” \p Ngulalu yalu-manu nyanunguju, “Yuwayi, warrawarra-kangulpa-nganpa nganimpaju.” \p \v 36-37 “Ngurrju kujaju. Ngaju karna-nyarra yimi jinta-karilki yimi-ngarrirni. Payipulurla wangkami-ka yimi wita ngaju-kurlu kuja-ka wangka, ‘Yapangkulpalu yirdi-manu nyanunguju punku ngawu nganta, manulu pungu tarnnga-kurra.’\x * \xo 22:36-37 \xt Nyangka Isaiah 53.12 \x* Yimi yinya wita ngulaju junga. Jalangurlu yapangku kapujulu punku-pajirni ngawu nganta. Kapulu-nyarra kuja-yijala wangkami nyurrurlakuju. Kujakuju kajinpa tala mardarni marda yakuju, ngulaju nyuntulurluju kangka. Manu kajinpa nyina junma kirrirdi-wangu, ngulajurla yungka jurnarrpa yapa-kariki junma kirrirdikingarntirli.” \p \v 38 Kurdungurlu-patulurla wangkaja Jijajiki, “Mpa! Nyampunya junma kirrirdi-jarra jirramaju.” \p Jijaji-jana wangkaja, “Ngula-juku.” \s1 Jijajijirla wangkaja Kaatuku pirlingka yirdingkaju Yalipijirla \r Matthew 26.36-46, Mark 14.32-42 \p \v 39 Ngula-jangkaju, Jijaji manu kurdungurlu-patu, yarnkajalkulu, pinalu yanu jurrku-kurra yangka pirli-kirra Yalipiji-kirra. \v 40 Ngulalu yukajarni, Jijaji-jana wangkaja nyanunguku kurdungurlu-patuku, “Juju Ngawungku marda kapu-nyarra jurnta kanyi nganta nyurrurlaju ngajukuju. Kuja-kujakuju, Kaatukujulurla wangkaya warrarda yungu-nyarra warrawarra-kanyi.” \p \v 41 Ngula-jangkaju, wangkanjarla Jijajiji yarda pardijarra kutu-juku yitingka-pardu-kari-kirralku yurruju-kari-kirra. Pirri-maninjarla wangkajarla Kaatuku kuja, \v 42 “Wapirra, muurl-mardakaju! Lawarna ngampurrpa-wangu murrumurru-jarrinjakuju manu palinjakuju. Kala kajinpaju nyuntu nyina ngampurrpa ngajuku yungurna palimi, ngulaju ngula-juku.” \v 43 Ngula-jangka marramarra nguru-nyayirni-wangu-ngurlu yanurnu yungu Jijaji pirrjirdi-mani. \v 44 Jijajirlijilpa-nyanu purda-nyangu murrumurrulku. Manulpa warrarda wakurnu nyanungukupalangu muurl-mardarninjaku yungu palinja-wangu nyinayarla. Kujalparla wangkaja, mukarnijilparla karlikarlija palka-ngurluju yalyu-piya. \p \v 45 Ngula-jangkaju, karrinja-pardija Jijajiji. Ngula-jangkaju, pinarni-jana yanu yangka-kurra yarlu-kurra yangka kurdungurlu-patuku. Ngulaju-jana parlu-pungu jarda ngunanja-kurra. Marilirla jarda-jarrija. \v 46 Nyanungu-jana wangkaja, “Yuwa! Nyiya-jangka kankulu jardaju ngunami? Yakarra-pardiyalu! Juju Ngawungku marda kapu-nyarra jurnta kanyi nganta nyurrurlaju ngajukuju. Kuja-kujakuju, Kaatukujulurla wangkaya warrarda yungu-nyarra warrawarra-kanyi.” \s1 Yurrkunyu-paturlulu puuly-mardarnu Jijaji \r Matthew 26.47-56, Mark 14.43-50, John 18.1-12 \p \v 47 Kujalpa-jana Jijaji wangkaja-juku nyanungu-nyanguku kurdungurlu-patuku, ngula-kurraju kurdungurlu jinta yangka Jutuju jirrnganjalpa-jana yanurnu yapaku turnu-warnuku panuku. Kangu-jana Jijaji-kirra nyunjirninjakungarntirli. \v 48 Jijajirla wangkaja nyanungukuju, “Jutuju, kula-nganta nyuntuju ngaju-nyangu warlalja. Kujanya mayi kanpaju nyunjurni ngajuju? Marda mayi kanpaju nyunjirni yungujulu puuly-mardarni yapa nyampurrarlu ngajuju?” \p \v 49 Kujalu nyangu turnu-warnurlu Jutuju nyunjirninja-kurra, ngulajulurla puta yarnkajalku Jijajiki. Warla-pajirninjakungarntiji, Jijajiki kurdungurlu-paturlulu payurnu nyanunguju, “Warlalja-Wiri, ngarlkin-mani mayirnangkulu nyuntu junma kirrirdi-kirlirli?” \v 50 Ngula-jangkaju, jinta-karirliji kurdungurlurluju junma kirrirdi-kirlirli turl-pakarnu yangka jungarni-purdanji langa warrkini kujalparla warrki-jarrija Ngardarri Wiri-kirlanguku yirdikiji Kayupuku. \p \v 51 Ngula-jangka, Jijajijirla wangkaja kurdungurlukuju, “Yampiya, pakarninja-wangurlu!” Ngula-jangka marnpurnu yinya warrkini-kirlangu langa, manu ngurrju-jarrija. \p \v 52 Ngula-jangka, Jijaji-jana wangkaja maralypikingarduyu-patu wiriwiriki manu yurrkunyu-patu wiriwiriki kujalurla jangkardu yanurnu puuly-mardarninjaku, “Kularna ngajuju wiji-palka! Nyiyaku-yijalankujulu kujaju jatu-pardijarni ngajukuju junma panu-kurlu manu kuturu panu-kurluju, kujankujulu puuly-mardarnu? \v 53 Parra-kari parra-kari kalarna-nyarra nyurrurlakuju ngirrily-nyinaja Yuwarli Maralypirla, kala kulankujulu puuly-mardarnu ngajuju yalumpurla-juku, lawa. Juju Ngawulku kanyarra wiri nyina nyurrurlakuju! Ngayijili kutu kangka!” \s1 Piitarlu-nyanu ngurrpa-pajurnu Jijajiki \r Matthew 26.57-58,67-75, Mark 14.53-54,66-72, John 18.12-18,25-27 \p \v 54 Junga-juku, Jijajijilpalu jirri-mardarninjarla kangurra yuwarli-kirra yangka Kayupu-kurlangu-kurra. Yukajalu kaninjarni. Kujalpalu yangka-paturlu turnu-warnurlu Jijaji kangurra yangka-kurra yuwarli-kirra, ngula-puru-yijalalpa-jana purdangirli-wanarlu puranja-yanurnu Piitarluju. \v 55 Ngulaju yukajarni-jiki kiirti-wanaju, ngulaju jupu-karrija yuwarli-pirdilki yarlu-pardu-karirla kutu-juku. Ngulangka-jukulpa-jana yarlu-pardu-karirla jirrnganja nyinaja yapaku panuku, ngulajulpa nyinaja warlu-pirdi walyka-puru purlku-jarrinjaku. \v 56 Kujalpa yangka Piita warrarda-juku nyinaja yangkangka-juku yarlungka yurlapardi, ngula-puruju warrkini jinta karntarla yanurnulku Piitaku. Tarnngangkulpa warrarda nyangu yinngirri-nyayirni, manu-jana wangkaja yapa panu-kariki, “Nyampu wati kala nyinajayi Jijaji-kirli!” \p \v 57 Piitarluju jangku-manu yangkaju karnta, “Karnta-pardu, ngajuju karnarla ngurrpa nyina yalikiji watiki!” \p \v 58 Ngaka-kari, jinta-karirli yapangku nyangu Piitaju, manurla wangkaja, “Nyuntujunpa Jijajiki kurdungurlu!” \p Piitarla wangkaja, “Wati, kularna ngajuju Jijajiki kurdungurlu!” \p \v 59 Ngaka-pardu-karilki, yarda parlu-pungu jinta-karirli-jiki Piitaju, manu-jana yapa-patuku wangkaja, “Nyampuju wati kuja-ka wangka ngulaju Kaliliyi-wardingki-piya Jijaji-piya, manu-ka nyina Jijaji-kirlangu kurdungurlu!” \p \v 60 Piitarla wangkaja nyanungukuju, “Kula kujaju junga! Kula karna milya-pinyi nyarrpa kuja kanpa wangka!” Kuja yungka wangkaja, ngula-puru-juku jukujukuju purlaja. \p \v 61 Ngula-jangka, Jijajirli kulpari karrinjarla nyangu Piitaju. Ngula-jangkaju, Piitarlu pina-manngu-nyangu yangka kujarla Warlalja-Wiri Jijaji wangkaja kamparru-wiyi kuja, “Ngaka kutu-kari kapunpa purda-nyanyi jukujuku kaji purlami. Ngula-wangurla-wiyi kapunpa-nyanu ngurrpa-pajirni marnkurrpaku ngajukuju yapa ngalya-kari-kirraju kula kanpaju nganta milya-pinyi.” \v 62 Ngula-jangkaju, yalumpu-ngurlu-juku wilypi-pardinjarla rdurrjurnurla muntuku-jarrinjarla kurntalku yayi-pantirninjakulku. \p \v 63 Ngula-jangka, yurrkunyu-paturlu manyu-pungulpalu Jijaji, manulpalu pakarnu. \v 64 Yirrarnulurla walyi milpangka nyanja-kujaku, pakarnulpalu, manulpalurla wangkaja, “Yuwa! Wangkaya-nganpa nganangkungku pakarnu!” \v 65 Kujarlu-jukulpalu manyu-pungu, manulpalu yurlkungku ngarrurnu. \s1 Jijajili kangu kuwurtu-kurra yungulu Kanjulukungarduyu-paturlu miimii-nyanjarla payirni \r Matthew 26.59-66, Mark 14.55-64, John 18.19-24 \p \v 66 Mungalyurru-wana rangkarr-kurlu, kujalpa wantaju pardinja-yanurnulku, ngula-purujulpalurla turnu-jarrinjarla japirdija Jijajiki yangka-patuju maralypikingarduyu-patu wiriwiri manu jarlu-patu manu kuruwarrikingarduyu-patu. Wangkajalpalu-nyanu nyarrparlu yungulu Jijaji pinyi. Ngula-jangkaju, kangulu Jijaji nyanungurra-nyangu-kurra Kanjulu-kurra. \v 67 Payurnulu Jijaji, “Wangkaya-nganpa! Nyuntujunpa mayi Mijaya yangka Kaatu-kurlangu Milarninja-warnu?” \p Jijajirli-jana yalu-manu, “Kajilparnaju Mijaya-pajikarla, kulalpankujulu ngungkurr-nyinayarla. \v 68 Manu kajilparna-nyarra payikarla Mijaya ngantarna, kulalpankujulu yalu-mantarla. \v 69 Ngajujurna Yapa-nyayirni-wangu Kaatu-kurlangu. Ngakarrangakarra kapurna nyina Kaatu-kurlangurla jungarni-purdanji kuja-ka pirrjirdi-nyayirni nyina yartarnarri wiri-kirli.” \p \v 70 Ngula-jangka payurnulu, “Nyuntuju mayi Kaatuku Ngalapi-nyanu?” \p Jijajirli-jana yalu-manu, “Nyurrurlarlu kankujulu Ngalapi-nyanu nganta pajirni Kaatu-kurlangu.” \p \v 71 Ngulalu-nyanu jarnkujarnku wangkaja, “Jijajirli-nyanu Kaatu-kurlangu Ngalapi-nyanu-pajurnu! Nyiyakulkurliparla yapa jinta-karikiji yarda warru wayirni yungulparla jangkardu wangkayarla? Pinyirlipa ngaliparlu yungu-nyanu Ngalapi-nyanu-pajurnu Kaatu-kurlangu nganta.” \c 23 \s1 Palitirli kuja miimii-nyanjarla japurnu Jijaji \r Matthew 27.1-2,11-14, Mark 15.1-5, John 18.28-38 \p \v 1 Junga-juku, Jijajiji kangulkulu wiri-kari-kirlangu-kurra Paliti-kirlangu-kurra yangka-kurlangu-kurra kujalpa-jana nyanunguju wiri nyinaja Jurdiya-wardingki-patuku. Ngulakunyalurla Jijaji kanjarla-yungu. \v 2 Ngula-jangka, jiily-ngarrurnu mukulpalu Jijaji, manulpalu warlka wangkaja Jijaji-kirli, wangkajalurla Palitiki, “Nyampu wati ngulajulpa-jana warlka wangkaja nganimpa-nyangu yapakuju. Kala-jana yapakuju wangkaja tala yinja-wangu nyinanjaku yangka nyuntu-nyanguku Ruumu-wardingki Kingiki. Kala-nyanu ngarrurnu Mijaya nganta Warlalja-Wiri nganimpaku Juwu-patuku.” \p \v 3 Junga-juku, payurnu Jijajiji Palitirli, “Nyuntu mayi kanpa-jana kingiji wiriji nyina Juwu-patukuju” \p Jijajirliji jangku-manu, “Kuja-juku kanpa wangka.” \p \v 4 Ngula-jangka, Paliti-jana wangkaja maralypikingarduyu-patuku wiriwiriki manu yapa panu-kariki kujalpalu warru karrija, “Nyiyakulparna nyampuju wati pungkarla? Nyampuju ngurrju.” \p \v 5 Wangkaja-jukulpalurla Palitikiji, “Lawa, kula ngurrju ngulaju. Kala warru yanu Kaliliyi-wana, manu kala-jana jinyijinyi-manu yungu ngantalu-jana kulu-jarrimilki Ruumu-wardingki-patuku. Ngula-jangka yanu Jurdiya-kurra kuja-yijala, manu jalangu yanurnu nyampu-kurralku Jurujulumu-kurra yapaku jinyijinyi-maninjaku-yijala.” \p \v 6 Ngula purda-nyangu Palitirli kuja-kurra yimi, payurnu-jana, “Nyampuju wati Kaliliyi-wardingki-yijala mayi?” \p Yalu-manulu, “Yuwayi, nyanunguju Kaliliyi-wardingki.” \p \v 7 Jinta-kari watilpa nyinaja Yarurdu wiri Kaliliyiki. Yarurdulpa nyinaja Jurujulumurla-yijala. Kujarlanya, Palitirli Jijajiji yilyaja Yarurdu-kurra yungu miimii-nyanjarla payirni. \v 8 Yarurdujulparla ngampurrpa warrarda nyinaja Jijajiki nyanjaku yungu nyanyi Jijaji yapa parlpuru-maninja-kurra. Kujalu kangurnu Jijaji Yarurdu-kurra, Yarurduju wardinyi-jarrija-nyayirni. \v 9 Warrardalpa payurnu Jijaji yimi nyiyarningkijarra. Jijajijilpa karrija wurdungu yalu-maninja-wangu. \v 10 Ngula-jangkaju, yangkaju maralypikingarduyu-patu wiriwiri manu kuruwarrikingarduyu-patu, ngulajulpalu warlka wangkaja Jijaji-kirli. Punku ngantalpalu yirdi-manu. \v 11 Ngula-jangka, Yarurdu manu yurrkunyu-patu nyanungu-nyangurlulpalu manyu-pungu Jijajiji. Kujalurla yirrarnu pangkarra ngurrju-nyayirni, yilyajalkulu pina Paliti-kirra. \v 12 Ngula-jangka, Yarurdu manu Paliti-pala jinta-jarrijalku. Ngula-wangurla-wiyi, kulalpa-pala-nyanu ngurrju nyinaja. \s1 Palitirli yilyaja Jijaji watiya warntawarnta-kurra palinjakungarnti \r Matthew 27.15-26, Mark 15.6-15, John 18.39–19.16 \p \v 13 Ngula-jangka, Palitirli-jana yimi yilyaja Juwu-patuku maralypikingarduyu-patu wiriwiriki manu panu-karirlangu wiriwiriki manu yapa panuku yungulu yanirni nyanungu-nyangu-kurra yuwarli wiri-kirra wangkanjaku. \v 14-15 Ngulalu yuwarli-kirra yukajarra, nyanungu-jana wangkaja, “Nyurrurlarlunkulu nyampu wati kangurnu nyampu-kurra, manunkujulu ngajuku yimi-ngarrurnu warlka nganta kajana yapaku wangka manu kulu-ngawurrpa nganta. Nyangunkujulu kujalparna miimii-nyanjarla payurnu. Ngula-jangkarna yilyaja Yarurdu-kurra yungu nyanungurlangurlu miimii-nyanjarla payirni jungarni-japa. Kala Yarurdu-ka wangka kula nyanunguju punku, lawa. Ngari ngaju-kurraju yilyajarni pina. Nyiyaku-wiyirna pinyi? Nyampuju ngurrju. \v 16 Kapurna-jana wangka ngaju-nyanguku yurrkunyu-patuku yungulu ngari wilykarra-pakarni ngalyipi-piya-kurlurlu. Ngula-jangka kapurna yilyami walyparralku.” \p \v 17-19 Junga-juku, kuja-purujulpa nyinaja pirijina jinta wati rdakungkaju yirdiji Parrpaja. Ngulajulpa-jana jirrnganja nyinaja pirijina-kariyi-nyanuku yapaku panu-kariki ngulaju wilji-watiki yangka kuja ngularrarlulu-jana yurrkunyu-patu pungu tarnnga-kurra kulu wiringka kamparru-wiyi. [Jinta yangka-juku Palitirli ngulaju kala yajarninjarla wilypi-manu jinta pirijina Pajapa-kari Pajapa-kari-puruju.] Kapu Jijajiji wilypi-mantarla rdaku-ngurlu. Kala yapa-patulurla purlaja Palitiki, “Pungka Jijaji! Wilypi-manta Parrpaja nganimpaku!” \p \v 20 Palitijilpa nyinaja ngampurrpa Jijaji yilyanjaku. Ngula-jana payurnu, “Yilyanyarna Jijaji? Nyarrpankulu manngu-nyanyi?” \p \v 21 Junga-juku, yardalurla purlaja, “Pungka, pungka! Waraly-yirraka warntawarntarla!” \p \v 22 Yarda-jana payurnu Palitirliji, “Ngajulurlurna nyurru payurnu nyiyarningkijarra. Nyiya-wiyi nyampurluju kuruwarriji rdilyki-pungu watingki? Nyiyakurna pinyi nyampuju wati? Kapurna-jana wangka ngaju-nyanguku yurrkunyu-patuku yungulu ngari wilykarra-pakarninjarla yilyami.” \p \v 23-25 Kuja-kurrakuju yardalurla purlaja Palitikiji, “Pungka, pungka! Waraly-yirraka warntawarntarla yarujurlu!” Kuja-jana purda-nyangu purlanja-kurra yalirli Palitirli, putalpa-jana wurdungu-manu. Kala lawa, warrardalpalurla purlaja-juku. Kujarlaju, wilypi-manu rdaku-jangkaju yangka kulu-parnta Parrpajaju warlangarrangarra-kurralku yapa panu-kurra yungu-jana yawuru-mani. Ngula-jangkarluju, yangkaju Jijajiji yungulku-jana yapa-patuku yungulu pinyi tarnnga-kurra. Kujakunyalpalurla purlaja Palitikiji. \s1 Yurrkunyu-paturlulu Jijaji waraly-yirrarnu watiya warntawarntarla \r Matthew 27.31-44, Mark 15.21-32, John 19.17-27 \p \v 26 Junga-juku, jinyijinyi-manulu Jijajiji maninjaku watiya warntawarntaku yungu-nyanu kanja-yani nyanunguku. Kujalu yurrkunyu-patu manu Jijaji wilypi-pardijarra kirri-jangkaju Jurujulumu-jangka, ngulajulurla rdipija jintaku watiki kujalpa yanurnu nguru-kari-jangka manangkarra-jangka. Ngulaju yirdiji Jimani yangka kirri-wardingki Jarini-wardingki. Ngulalkulu jinyijinyi-manu yurrkunyu-paturluju yangkakuju watiya warntawarntaku yungurla kanja-yani Jijajiki purdangirli-wanarlu. \v 27 Panungkulpalu puranja-yanu Jijajiji. Karnta-patulpalurla yulanja-yanu. \v 28 Jijaji jupu-karrinjarla-jana wangkaja karntakarntakuju, “Nyurrurla Jurujulumu-wardingki-patu karntakarnta, kulajulu yulaya ngajuku! Yulayalu-nyanu nyurrurlaku manu kurdukurduku! \v 29 Nguruju kapu-nyarra wuurnpa-jarrimilki. Ngaka, yapa-patu kapulu wangka kuja, ‘Karntangku kuja kalu-jana kurdukurdu mardarni, ngulaju kapulu-jana wajawaja-mani, manu kapulu mularrpa-jarrimi. Kala karnta ngana-puka kaji nyina kurdu-wangu, ngulaju kapu wardinyi nyina mularrpa-wangu ngati-puka-piya-wangu.’ \v 30 Yangka wuurnpa-puru kapulu yapaju wangkami kuja, ‘Nyarrpararlarlipa wurulypa nyina yapa-kujaku pinja-kujaku? Parnka mayirlipa pirli-kirra wurulypa-nyinanjakuju?’\x * \xo 23:30 \xt Nyangka Hosea 10.8 \x* Kujanya kapulu yapaju wangka. \v 31 Ngajujurna wati ngurrju, kala kapujulu pinyi-jiki, manu kapujulu yirrarni warntawarntarla. Kala nyurrurla yapa-patu, kula kankulu ngurrju nyina ngaju-piya. Nyarrpa kankulu manngu-nyanyi? Kapulu-nyarra mayi yampimi nyurrurlaju pinja-wangurlu? Lawa, kapulu-nyarra pinyi-yijala! Yulayalu-nyanu nyurrurlaku, kula ngajuku!” \p \v 32 Yangka yurrkunyu-paturlu, ngulajulpalu-jana mardarnu wati jirrama-kari punku-jarra. Kangulu-jana warntawarnta-kurra pinjaku Jijajirlajinta. \v 33 Kujarlunyalurla nguru-yirrarnu Jijajikiji pirli-pardu-kurra yirdi-kirraju Jurru Yungkurnu-kurra. Ngula-jangkaju, yalumpurlajukulu yurrkunyurlu yirrarnu Jijaji watiya warntawarntarla yungulu pinyi tarnnga-kurra. Jirrama-kari wati-jarra wiji-palka-jarra, yirrarnulu-palangu watiya warntawarntarlaju watiya-kari-jarrarla warntawarntarla-yijala, jinta jungarni-purdanji, jinta jampu-purdanji. \v 34 Jijajirla wangkaja Kaatuku, “Wapirra, nyampurra yapa-paturlu kajijili milya-pungkarla, kulajulu yirrakarla warntawarntarla. Ngurrpa kalu nyinami ngajuku milya-pinja-wangu. Kujarlanya, kulu-wangu-jana nyinaya, ngari-jana kulu-wangu yawuru-jarriya!” \p Ngulangkaju watiya warntawarntarla, kaninjarnilpalu manyu-karrija yurrkunyu-patu mangarda-piya-kurlu nampa panu-jarlu-kurlu, ngulajulpalu manyu-karrija nganangku kaji wiri nampa mani yungulu mani jurnarrpa wanapi-jiki Jijaji-kirlanguju. Ngulakunyalpalu manyu-karrija. \v 35 Yapalpalu karrija warntawarntarla, nyangulpalu Jijaji. Kala yangka Juwu-patu wiri-watirli ngulajulpalu manyu-pungu, manulpalu-nyanu wangkaja, “Kala kujalpa-jana yangka yapa panu-kari muurl-mardarnu nganta palinja-kujaku, kala nyanungurlu kulalpa-nyanu wankaru-mantarla mayi? Nyampuju Jijaji nganta Mijaya Milarninja-warnu nganta. Kajilpa junga-nyayirni nyinayarla Mijaya, ngulaju kajika jitimi kanunju ngula-ngurlu warntawarnta-ngurlu!” \p \v 36 Yangka yurrkunyu-paturlu panungkulpalu manyu-pungu Jijaji. Jinta-karirli, ngulaju parnkanjarla manunjunu wita wawarda pijiji-pardu. Ngulaju julyurl-yirrarnu wingkingka kumarlparla pamangka nyurru-warnurla. Ngula-jangka wakirdirla watiyarla wayurnu pijiji-pardu. Ngula-kurluju parnkaja, Jijajikirla parnkanjarla yirrarnu lirrangka yungu wita nganjarla. \v 37 Yangka yurrkunyu-patulpalurla wangkaja Jijajiki, “Kajinpa-jana nyina Kingi Juwu-patuku, ngulaju jitiyarni warntawarnta-ngurlu!” \v 38 Ngula-wangurla-wiyi, pipalkulu wita manu jaru wita-kurlu nyampu-kurlu: ‘NYAMPUJU NGULAJU KINGI JUWU-PATUKU’. Kujanyalu yirrarnu pipa Jijajirla kankarlumparra-warnu watiya warntawarntarlaju. \p \v 39 Yangka purunjunju jinta-karirli, ngulajulpa manyu-pungu Jijajiji, kujarla purlaja, “Yuwa, kajilpanpa Mijaya nyinayarla, ngulaju jitiya warntawarnta-ngurlu manu ngajarrarlangu-jarrangku jitinja-yirraka yungurlipa parlpuru nyina palinja-wangu!” Yinkarla ngarlarrija Jijajikiji. \p \v 40 Yangka jinta-karirli purunjunjurlu, kurnta-ngarrurnu jinta-kariji kamparru-warnu wati kujalparla ngarlarrija Jijajiki, wangkajarla, “Yampiya manyu ngarlarrinja-wangurlu! Kaatu puta manyu-pungka kujarlu! Ngalipa marnkurrpa-juku kapurlipa palimi nyampu warntawarntarla. \v 41 Wati nyampuju ngurrju, yungulpalu yampiyarla pinja-wangurlu. Kala ngalijarraju ngulaju punku-nyayirni karli nyina. Kala kajirli palimi jalangu, ngulaju ngula-juku!” \v 42 Yangkarla purunjunju wangkaja Jijajiki, “Ngaka kajinpa nyina wiri nguru-nyayirni-wangurla, manngu-nyangkaju ngaju wajawaja-maninja-wangurlu.” \p \v 43 Jijajijirla wangkaja, “Junga karnangku wangkami. Jalangu kajinpa pali, ngula-jangkaju kapunpaju jirrnganja nyina ngajuku nguru-nyayirni-wangurla.” \s1 Jijaji palija watiya warntawarntarla \r Matthew 27.45-56, Mark 15.33-41, John 19.28-30 \p \v 44 Yangkangka jintangka-juku parrangka karlarla-puru, marlajalkurla maru-jarrija parraju Kaatukuju, ngulaju yalumpurla-juku ngurrararla munga-piya-juku marujulpa karrija wuraji-karda. Kulalu nganangku nyangu wantaju. \v 45 Ngula-puruju, Yuwarli Maralypirlaju kaninjarni, wawarda kirrirdi-nyayirni, yangka kujalparla wawarda kirrirdi wapirrija maralypiki yurlturnpa-parduku, Kaatu-kurla marlaja larra-yanu kankarlarra-ngurlu kaninjarra-kurra. \v 46 Ngula-jangka, Jijajirla purlanjarla wangkaja Kaatuku, “Wapirra, yinyi karnangku ngaju-nyangu pirlirrpa!” Kuja purlanjarla palijalku. \p \v 47 Jinta wati wiri yurrkunyukungarduyu, ngulajulpa yalumpurla-yijala karrija kamparrurla watiya warntawarntarla kaninjarni. Kuja Jijaji nyangu palinja-kurra, ngulajurla Kaatuku pulka-pungu. Kuja wangkaja, “Nyampu wati, ngulajulpa nyinaja ngurrju. Kula punku-wiyilpa nyinaja.” \v 48 Yapa panungku kujalpalu karrinjarla nyangu Jijaji warntawarntarla, ngulajulpalu wajampa-jarrinjarla yulaja. Yanu mukulu ngurra-kurralku. \v 49 Wungu-warnurlu ngulalpalu Jijaji milya-pungu, ngulalpalu karrinjarla nyangu wurnturu-ngurlu. Manu yangka karntakarnta kujalurla jirrnganja yanurnu nyanunguku Kaliliyi-ngirli, karrinjarla-yijalalpalu nyangu. \s1 Jijaji-kirlangu palka, pirnkingkalkulu yirrarnu \r Matthew 27.57-61, Mark 15.42-47, John 19.38-42 \p \v 50 Kutu-juku yangka warntawarntakuju karrijalpa wati yirdiji Jajupu. Nyanunguju yangka kirri Juwu-kurlangu-wardingki Rdimajiya-wardingki. Ngulaju Kanjulukungarduyu kala nyinaja wiri-patu-kari-kirli Kanjulu-patu-kariyi-nyanu-kurlu. Nyanungujulpa nyinaja ngurrju-nyayirni, manu kala Kaatu-kurlangu kuruwarri puraja ngurrjungku. \v 51 Manu kala Kaatuju warrarda payurnu kujarlu, “Wapirra, Warlalja-Wiri-jana nyinaya yapaku jintawarlayiki-jiki ngurujarraranyparlaku.” Jijaji palinja-wangurla-wiyi, nyanungujulpa nyinaja ngungkurr-nyinanja-wangu yangka panu-kariki Kanjulu-patuku kujalpalurla japirdija Jijajiki pinjaku. \v 52 Ngula-jangkaju, Jajupurlu kutu payurnunjunu yangka Paliti wiri yungu Jijaji palka nyurnulku kapanku pirnkingka yirrarninjini. \v 53-56 Junga-juku, yaninjarla palkaju manulku Jijajiji nyurnuju kujalpa watiya warntawarntarla waraly-karrija-juku. Ngula wayirninjarla japujapu-manu palkaju pijijirla, manu kanjarla-yirrarnu pirnkingka yangka kujalu wati-paturlu kamparru-wiyi pirnkiji pangurnu pirlingka. Lawalpa yapa nyurnu yirrarninja-warnu karrija. Yali karntakarnta, yangka kujalurla kamparru-wiyi jirrnganja yanurnu Kaliliyi-jangka Jurujulumu-kurra, ngulajulu Jajupuju puraja, puranjarlalu tarda-nyangu, manulpalu warrawarra-kangu pirnkingka, yangka kuja Jajupurlu palka yirrarnu pirnkingka, ngulanyalpalu warrawarra-kangu. Wanta yukanjakungarntiji, ngulalu karntakarnta pina-yanu ngurra-kurra. Yalirla manulu jara ngurrju parntirrparntirrpa yungulu maparni Jijaji-kirlangu palka Jarrirtiyi-jangka Parra-nyayirni-wangu-jangka. Purayitiyirla kuja wanta yukaja, ngulaju Parra-nyayirni-wangurla Juwu-kurlangurla, manulpalu nyinajalku warrki-wangu. Kujanya-jana Mujuju-kurlangu kuruwarri wangkaja yangka Parra-nyayirni-wangu-kurlu. \p Jijaji kuja palija, ngulaju Pirayiti wuraji murnma-juku yangkakuju Purlapa Pajapakungarnti. \c 24 \s1 Kaaturlu pina-wankaru-maninjarla yakarra-manu Jijajiji palinja-warnu \r Matthew 28.1-10, Mark 16.1-8, John 20.1-10 \p \v 1 Parra-karirla Palyangkalku, kujalpa wanta kankarlurni-jarrinja-yanurnu, karntakarntalu yanu pirnki-kirra yungulu Jijaji-kirlangu palka maparni jara parntirrparntirrpa-kurlurlu yangka jurrku-juku jara kujalu manu Jarrirtiyi-jangka Parra-nyayirni-wangu-jangka. \v 2 Junga-juku, kujalu kutu-jarrijalku pirnki-pirdi-kirra, ngulangkujulu parlu-pungu yangkaju pirli yarturlu wiri nyurru-warnu-juku ruu-kanja-warnu. \v 3 Kujalu yukaja pirnki-kirra, kulalu palka-manu Jijaji-kirlangu palka. \v 4 Payurnulpalu-nyanu muku, “Nyarrpara Jijaji-kirlangu palkaju?” Ngulangka-juku-pala palka-jarrija wati jirrama, manu karrijalpa-pala nyanungurra-wana. Nyanungu-jarra-kurlangu jurnarrpalpa-pala miril-karrija wanta-piya-nyayirni. \v 5 Karnta-patuju, lani-jarrija-nyayirnili, manulu-jana parntarrija kamparru nyanungurrarla. Wati-jarrarlulu-jana payurnu nyanungurraju, “Nyiyaku kankulurla Jijajikiji warrirni nyampurlaju nyurnu-kurlangurla pirnkingkaju? Nyanunguju wankaru! \v 6 Lawarla nyampuju. Manngu-nyanyi kankulu kuja-nyarra yimi-ngarrurnu yimi yangka kujalpa nyinaja Kaliliyirla? \v 7 Yimi-ngarrurnu-nyarra yangka kamparru-wiyi Yapa-nyayirni-wangu Kaatu-kurlangu nganta. Yimi-ngarrurnu-nyarra yangka Juwu-paturlu kapulu puuly-mardarninjarla yinyi yapa punku-patu-kurra nganta. Yimi-ngarrurnu-nyarra yangka kapulu pinjarla yirrarni warntawarntarla nganta, manu yimi-ngarrurnu-nyarra ngurra-jarra-jangkarla kapu wankaru-jarri pina nganta. Nyanungu-nyangu yimiji ngulaju junga-nyayirni-jarrija jalanguju!” \v 8 Ngula-jangka, karntakarntarlulu pina-manngu-nyangu Jijaji-kirlangu yimi. \p \v 9-10 Yirdi-patuju karntakarnta-kurlanguju Miiri Makardala-wardingki, Juwana, Miiri yangka Jamajikipalangu. Ngalya-kari karntakarntalpalu nyinaja-yijala nyanungurra-kurlu. Yanu pinalu pirnki-ngirliji yangka Kurdungurlu-patu Wiriwiri-kirra manu yapa-patu-kari-kurra yangka kuja kalalurla jirrnganja nyinaja Jijajiki kamparru-wiyi. Nyanungurrarlu yimi-ngarrurnunjunulu-jana kujalu-jana pirnkingka wati-jarra-mipa nyangu yapa-kari-jarra manu kuja Jijaji wankaru-jarrija. \v 11 Yangka Kurdungurlu-patu Wiriwirilpalu nyinaja ngungkurr-nyinanja-wangu. Kula-nganta karntakarntaju warungka-patu. \v 12 Piitaju karrinja-pardinjarla parnkaja pirnki-kirra nyanjaku. Ngula yanu yali-kirra, parntarrinjarla nyangu kaninjarni pirnkingka. Nyangu pijiji-puka yangka japujapu-maninja-warnu. Kula nyarrparlu manngu-nyangkarla, ngari yanulku pina ngurra-kurra. \s1 Jijajirli-nyanu milki-yirrarnu wati-jarra kurdungurlu-jarra-kurra \r Mark 16.12-13 \p \v 13 Ngula-jangka parra jintangka-juku, wati jirramalpa-pala wapanja-yanu Jurujulumu-ngurlu kirri-pardu-kurra yirdi-kirraju Yimayuju-kurra, kutu-juku. \v 14 Yali wati-jarralpa-pala wangkanja-yanu Jijaji-kirli kuja palija manu yangka karntakarnta kujalu wangkaja Jijaji kuja wankaru-jarrija nganta. \v 15 Kujalpa-pala wangkanja-yanu, Jijaji yanurnu purdangirli-wana, manu wapanja-yanulpa nyanungu-jarra-wana-juku. \v 16 Nyangu-pala, kula-pala milya-pungu. \v 17 Ngula-jangka, Jijaji-palangu wangkaja, “Nyiya-kurlu kanpala wapanjarla wangka?” \p Kurdungurlu-jarra-pala jupu-karrija, yarlpuru-nyayirni yinngirriji. \v 18 Jinta-kari yirdiji Kaliyupu, wangkajarla, “Nyuntujunpa yanu Jurujulumu-kurra yangkanya? Kula kanpa mayi milya-pinyi kujalu maju-jarrija parra-pardu-karirla? Panu-karirli kalu milya-pinyi jintawarlayirliji!” \p \v 19 Jijajirli-palangu payurnu, “Nyarrpa-jarrijalu?” \p Ngula-pala yalu-manu, “Wati jintalpa nyinaja Jurujulumurla yirdiji Jijaji. Nyanunguju Najariti-wardingki ngulaju jarukungarduyu Kaatu-kurlangu. Kala-jana yapa ngurrju-manu, manu kala-jana yimi-ngarrurnu yimi-nyayirni-wangu Kaatu-kurluju. Yapa panulpalurla wardinyi-nyayirni nyinaja manu Kaaturlangu. \v 20 Kala Juwu-patu maralypikingarduyu-patu wiriwiri manu panu-kari wiriwiri nganimpa-nyangu, ngulajulpalurla nyurunyuru-jarrija. Yungulurla Ruumu-wardingkiki wiriki kuja-jana ngarrurnu yurrkunyu-patu pinjarla yirrarninjaku warntawarntarlaku. \v 21 Kawarr-karrijarnalu kula-nganta Kaaturlu yilyajarni Jijaji nganimpa Yijirali-pinki-kirra yungurnalu-jana ngurrara pina puntarni Ruumu-wardingki-patu-kujaku. Kala lawa. Palija pirrarni-pardu-karirlalku. \v 22-23 Karnta-paturlu nganimpa-nyangu turnu-warnurlarlulu-nganpa ngarrurda-manu mungalyurrurlu. Yanulu Jijaji-kirlangu-kurra pirnki-kirra kuja wanta pardijarni. Kala lawa. Kulalu palka-manu Jijaji-kirlangu palka. Yaninjarla yimi-ngarrurnulu-nganpa kujalu-jana nyangu nganta marramarra-jarra jirrama. Marramarra-jarrarlu ngulajulu-jana yimi-ngarrurnu Jijaji nganta wankaru. \v 24 Ngula-jangka, wati-patulkulu yanu pirnki-kirra, kala karntakarnta-piyarlu-yijalalurla lawa-nyangu Jijajikiji.” \p \v 25 Ngula-jangka, Jijaji-palangu wangkaja wati-jarraku, “Wati-jarra nyuntu-jarra, panma mayinpala? Kula mayi kanpalarla ngungkurr-nyina yimiki kujalu jarukungarduyu-paturlu yirrarnu nyurru-wiyi? \v 26 Milya-pinyi-jala kanpala kujalu nyarrpa yimi yirrarnu. Yirrarnulu Payipulurla yangka ‘Kaaturlu kapu yilyamirni wati Mijaya nyampu-kurra yungu-jana murrumurru-jarrinjarla palimi yapaku.’ Yirrarnulu Payipulurla ‘kapurla palinja-warnu pina-wankaru-jarrinjarla jirrnganja nyina Kaatuku tarnnga-juku nguru-nyayirni-wangurla.’” \v 27 Ngula-jangka, kujalpalu wapanja-yanu, Jijaji-palangu wangkaja nyiyarningkijarra kuja Mujujurlu manu jarukungarduyu-paturlu yirrarnu Payipulurla Mijaya-kurlu. \p \v 28 Yanurnulu kirri wita-kurra Yimayuju-kurra yangka wati-jarra yungu-pala ngunayarla mungangka. Jijajiji yaninja-yanu-juku yirdiyi-wana. \v 29 Warla-pajurnu-pala, manu wangkaja-palarla, “Nyinaya ngajarra-kurlu Yimayujurla. Wantaju-ka yukanja-yani, manu-ka munga-jarrinja-yanilki.” Junga-juku, Jijaji nyinaja yuwarlirla nyanungu-jarra-kurlu. \v 30 Nyinanjarlalpalu ngarnu. Ngula-jangka, mangarri maninjarla yati-wangkajarla Kaatuku. Ngula-jangka, mangarri rdilyki-pinjarla yungu-palangu wati-jarraku. \v 31 Milya-pungu-pala kapankurlu Jijajiji, ngula kapanku yawu-pardija Jijajiji. \v 32 Ngula-jangka, wati-jarra-pala-nyanu wangkaja, “Waa! Yangka yirdiyi-wana kujalpa-ngalingki wangkaja nyiyarningkijarra Payipulurla Mijaya-kurlu, ngulaju ngurrju, miyalu-ngalpa yawuru-manu.” \p \v 33 Ngula-jangka, wati-jarra-pala-jana kapanku yanu pina Jurujulumu-kurra yangka-patuku 11-pala kurdungurlu-patuku. Jintangkalpalu-jana jirrnganja nyinaja panu-karirlanguku yangka kujalpalu Jijaji puranja-yanu kamparru-nyayirni. \v 34 Yangka yapa-patu wangkajalu-jana wati-jarrakuju, “Yuwa, Jijaji pina-wankaru-jarrija! Warraja-jarrija, manu milki-yirrarnu-nyanu Piita-kurra!” \p \v 35 Ngula-jangka, wati-jarrarlulu-jana yimi-ngarrurnu nyanungurraju kuja-palangu Jijaji yaninjarla wangkaja yirdiyirla. Yimi-ngarrurnulu-jana kuja rdilyki-pungu mangarri manu kuja-palangu yungu manu kuja-pala milya-pungulku. \s1 Jijajirli-nyanu milki-yirrarnu kurdungurlu-patu-kurra \r Matthew 28.16-20, Mark 16.14-18, John 20.19-23, Acts 1.6-8 \p \v 36 Kujalpalu-jana wati-jarra wangkaja kurdungurlu-patuku, Jijaji palka-jarrija kamparru nyanungurrarla, wangkaja-jana, “Marlajalurla rarralypa nyinaya Kaatuku!” \v 37 Kurdungurlu-patulu lani-jarrija, kula-nganta Jijajiji manparrpa-juku. \v 38 Wangkaja-jana, “Nyiyaku kankujulu lani-jarri? Nyiyaku kankujulu kapuru nyina? Kularna ngajuju manparrpa! \v 39 Mpa! Nyangkajulu rdaka manu wirliya, ngula-jangka yungunkujulu milya-pinyi ngaju Jijaji. Manparrparlu kula-ka mardarni yilara manu yungkurnu. Marnpikajulu nyurrurlarlu yungunkujulu ngungkurr-nyina ngaju wankaru.” \v 40 Ngula-jangka, Jijajirli-jana milki-yirrarnu rdaka manu wirliya. \v 41 Ngula-jangka, kurdungurlu-paturlulu marnpurnu rdaka manu wirliya, manulu wardinyi-jarrija. Wangkajalu-nyanu, “Junga-juku yangkaju Jijaji! Kala nyarrpalku wankaru-jarrija?” \p Jijajirli-jana payurnu, “Nyiya kankulu mardarni ngarninjaku?” \v 42 Yungulurla kuyu yawu kujalu kamparrurlu purraja. \v 43 Jijajirli maninjarla kuyu ngarnu kujalpalu nyangu kurdungurlu-paturlu. \p \v 44 Ngula-jangka, wangkaja-jana, “Ngajulparna nyinaja nyurrurla-kurlu kamparru-wiyi. Yimi-ngarrurnurna-nyarra yangka kapurna palinjarla wankaru-jarriyarla-yijala. Junga-jalarna wankaru-jarrija. Kujanya yirrarnu Mujujurlu ngaju-kurlu kuruwarri nyanungu-nyangurla, manu jurrku-juku yimi kujalu jarukungarduyu-paturlu yirrarnu, manu jurrku-juku yimi kuja-ka nguna yangka puku Tapiti-kirlangurla yirdingkaju Jaalymarla\f + \fr 24:44 \ft Psalms \f* Yinya yimi ngulaju-ka junga wangka jalanguju.” \p \v 45 Ngula-jangka, Jijajirli-jana langa rurrpa-manu yungulu manngu-nyanyi yimi Payipulurla. \v 46 Wangkaja-jana, “Ngajurna Mijaya. Yimi ngaju-kurlu ngulaju Payipulurla. Yimi nyurru-warnu wangkaja kuja, ‘Ngaka Kaaturlu kapu yilyamirni wati yirdiji Mijaya nyampu-kurra nguru-kurra murrumurru-jarrinjaku manu palinjaku yapaku. Kaji palimi, kapu wankaru-jarrimi pina ngurra-jarra-jangkarla. \v 47 Kapu-jana yilya yapa-patu ngurra-kari-kirra nyanungu-nyangu yimi-kirli. Kapulu-jana yapaku wangkami yungulu punku yampinjarla Kaatu-kurra-jarrimi. Ngula-jangka, Kaatu kapu-jana mari-jarrinjarla yawuru-jarrimi. Kapulu yani Mijaya-kurlu yimi-kirli Jurujulumu-kurra-wiyi kamparruju, ngula-jangka kapulu yani ngurra-kari ngurra-kari-kirra yapa panu-kurra.’ Kujanya yimiji Mijaya-kurlu kujalu yirrarnu Payipulurla. \v 48 Nyurrurlarlunkujulu nyangu palinja-kurra manu yangka kujarna pina-wankaru-jarrija. Kujarlaju, yilyamilki karna-nyarra nyurrurlaju yungunkujulu yimi ngaju-kurlu kanyi yapa ngurra-kari-kirra. Kapunkulu-jana wangkami ngajurna palija manu wankaru-jarrija pina. \v 49 Nyurru-wiyi, ngajukupalangu wangkaja kapu-nyarra yinyi nyanungu-nyangu Pirlirrpa. Ngajulurlu kapurna-nyarra yilyamirni Pirlirrpaju. Kala pardakalurla nyampurla Jurujulumurla. Kaaturlu kapu-nyarra yilyamirni yartarnarri nguru-nyayirni-wangu-ngurlu.” Kujanya-jana Jijajiji wangkaja nyanunguku kurdungurluku. \s1 Jijaji yanu nguru-nyayirni-wangu-kurra Kaatu-kurlangu-kurra. \r Mark 16.19-20, Acts 1.9-11 \p \v 50 Ngulalpa Jijaji nyinaja nyanunguku kurdungurlu-patu-kurlu, ngulaju-jana nguru-yirrarnu Jurujulumu-ngurluju Pijini-kirra. Rdaka-nyanu kankarlu-manu, wangkajarla Kaatuuku yungu-jana pirrjirdi-maninjarla warrawarra-kanyi. \v 51 Kujalpa-janarla wangkaja, yampinja-yanu-jana, manu Kaaturlulku kangu nguru-nyayirni-wangu-kurra. \v 52 Kurdungurlu-patu mirdi-kirra nyinanjarla pulka-pungulurla Jijajiki. Ngula-jangkaju, karrinja-pardinjarla yanulu pina Jurujulumu-kurra wardinyilki. \v 53 Ngula-jangkaju, parra-kari parra-kari kalalu warrarda yanu Yuwarli Maralypi-kirra Kaatuku pulka-pinjaku.