\id ROM \h ROMANS \toc1 Paul Kaaritan Rome Iainao Atiꞌo \toc2 Romans \toc3 Rom \mt2 Paul Kaaritan \mt1 Rome Iainao Atiꞌo \is1 Diꞌoraz kaarita dauaꞌo \ip Paul saadan diꞌoraꞌa kaarita mishidainao Jesus Christ atiꞌo, Rome iainaouz ĩmashaapan. Aonaa naꞌapainim zii Paul makouzon Rome iti, mazan kainaꞌa uaitapanii mishidainao mashaapan naꞌii. Naꞌiki udakotan pamorowautan ĩnao diꞌiti. (Romans 15:22; 16:21) \ip Diꞌoraꞌa pakaaritan idaꞌa, kaimanaiman Paul kainaabatan Kaimanaꞌo Kuwai dauꞌan. Naꞌiki ukowaadan naꞌapaꞌoram wuruꞌu Tominkaru dakotanuz pidan kaimanaꞌo nii. Paul kowaadan, aonaa baudaꞌapa pidan kaimanaꞌo nii. Soo Jesus Christ, uruu baudaꞌapa kaimanaꞌo manawun. Wamishidan dono Jesus, wasoꞌota-kao oiaꞌo kazowautapan ai waunao, naꞌiki paꞌinaꞌo mashaapa-karu taa-kao waꞌati. Uruu idi kaimanaꞌo niꞌi naa wamashaapan Tominkaru tuma. \ip Paul nyukunuu-kidan pakaaritan idaꞌan, ipai pidan oiaꞌo paꞌidiwaru, aonaa kanom ikodinan Tominkaru umanawunun. (Romans 3:23) Soo Tominkaru taaꞌo kazannaatin-kinai, Jesus Christ mawakan idaꞌan cross paawaꞌa. Kainaꞌa baudaꞌapa aimaakan idaꞌan, turuu Jewnao (Abraham takaan-daunnaouz), naꞌiki Gentilenao (panaꞌainaouz pidannao Jewnao ai) ikodan kazannaatin-karu. Ipai ĩnao, ĩikodan nii pakazannaatin-kinaa nii soo pamishidan idaꞌan Jesus Christ. \iot Kaarita buutinpan kida \io1 Paul sakadan pakakuwaapan Kaimanaꞌo Kuwai dauꞌu \ior 1:1-17\ior* \io1 Ipai pidan oiaꞌo, aipaꞌo pakazannaata-kao \ior 1:18—3:20\ior* \io1 Naꞌapam Tominkaru kazannaatan pidan \ior 3:21—4:25\ior* \io1 Kakupa-karu ikoda-kao Jesus Christ idaꞌan \ior 5:1—8:39\ior* \io1 Jewnao naꞌiki Gentilenao aiapa-kao ĩmishidan Jesus Christ \ior 9:1—11:36\ior* \io1 Naꞌapam pidan kaduz zaamatinpaꞌoraz Jesus Christ idaꞌati \ior 12:1—15:13\ior* \io1 Paul katokontan pakakuwaapan \ior 15:14—16:27\ior* \c 1 \p \v 1 Diꞌoraꞌa kaarita, õgaru Paul diꞌikiꞌo, Christ Jesus poitoruz. Tominkaru zaamatan õgaru Christ Jesus apostlen nii, naꞌiki ubuutan õgaru kowaadapaꞌo nii pidannao ati uruu diꞌikiꞌo Kaimanaꞌo Kuwai. \v 2 Kotuaꞌoraꞌa naa Tominkaru kowaada-kidan Kaimanaꞌo Kuwai dauꞌu. Naꞌapa prophetnao saadan Tominkaru Paradan idaꞌa. \v 3 UDani dauaꞌo wuruꞌu Kaimanaꞌoraz Kuwai. Wuruꞌu udaniz, uruu wanaobanaa Jesus Christ. Ukaawankan dono pidan nii, King David takaan-daun uruu. \v 4 Mazan uruu mishiꞌo Tominkaru, naꞌiki aonaa ushaꞌapatan oiaꞌo. Umanawunuꞌo pamaꞌozakan idaꞌan Tominkaru kainaabatan pauDani manawun uruu, pakadishita-kidan idaꞌan uruu mawaka-karu diꞌiki. \v 5 Tominkaru aipan idi ipai pidannao taapan umanawun nii Jesus Christ, uaidan pakamunanun õꞌati Christ idaꞌan. Uzaamatan õgaru kakuwaapaꞌo nii manawun ipai Gentilenao\f + \fr 1:5 \fq Gentilenao: \ft pidannao panaꞌaꞌo Jewnao ai. Putukapa kaarita tokon ii, Parada-karu Mashaꞌapannaada-kinao diꞌii.\f* ati, ĩizoꞌati kizi Christ pamishidan idaꞌan Tominkaru diꞌikiꞌo Kaimanaꞌo Kuwai. \v 6 Aizii unao Tominkaru zaamataniinao kapam, Jesus Christ pidanannaouꞌu naa unao. \p \v 7 Ukauꞌan õsaadan diꞌoraꞌa õkaaritan ipai unao mishidainao ati, Rome iainaouz, Tominkaru marainapanii unao naꞌiki uzaamatanii unao papidanannao nii manawun. Õtoriinpan waDaru Tominkaru ati, naꞌiki waNaobanaa Jesus Christ ati, marii kizi ukamunanun uꞌati naꞌiki utaa kizi unyukunuu kaiman-kinaa nii. \s1 Paul morowautaꞌazon Rome iainao mishidainao diꞌiti \p \v 8 Aizii kiwiin, kaiman manawun pugaru, õkian Tominkaru ati, Jesus Christ idaꞌan, ipai unao dauꞌan. Ushaꞌapanum kauꞌan ipaiꞌi naa wiizai kawanaꞌati pidannao kaunamunaatan umishidan Christ. \v 9-10 Tominkaru atiꞌo õkaudinan kaimanaiman õnyukunuu iki, õkowaadapan pidannao ati Kaimanaꞌo Kuwai, uDani dauaꞌo. Tominkaru aitapanii mishiꞌo kaiwuruꞌu õkianuz kaikapaꞌa: Karikaonan õtoriinpan Tominkaru ati õpishaan ukaminkaꞌutan unao, naꞌiki utaapada kiziꞌi naa aizii õmorowautan unao diꞌiti. \p \v 11 Tuukii manawun õtukapaꞌazon unao, õkakuwaapa kizi uꞌati kaiman kidaꞌo dauꞌu, Tominkaru shaꞌapataniaz ipai waunao ati. Õkaminkaꞌutaꞌazon unao powaꞌa kizi utaan kaimanaiman unyukunuu Christ ati. \v 12 Kaikapaꞌo dauꞌatiꞌo kaiwuruꞌu õkianuz: õkaminkaꞌutan nii unao, naꞌiki unao kaminkaꞌutan nii kapam õgaru, wamaꞌozakadaaka kizi, wakowaadan idaꞌan wamishidan dauaꞌo Christ. \p \v 13 Õmin-mishidannao, õaipan uaitapan, karikaonan daꞌi õdakotautan õmorowautan unao diꞌiti, mazan kainaꞌa daꞌi aimaakan kida towaudaꞌuan õgaru. Õmorowautaꞌazon uꞌidiꞌiti turuu kizi õtominapa-kidan unao, maꞌozaka kizi umishidapan Christ, naꞌapa õtominapa-kidan kawan baꞌoran Gentilenao, baꞌoran donoi ii kida kapam, maꞌozaka kizi ĩmishidapan Christ. \p \v 14 Õshaꞌapatan niꞌo Tominkaru aitan wuruꞌu õkowaadapanuz Kaimanaꞌo Kuwai ipai pidannao ati, donoi sannao ati naꞌiki wunao atiꞌi panaꞌii kidaꞌoraz ĩmashaapan donoi ai. Aitapaabainao ati naꞌiki maaitapa-kainao ati. \v 15 Ukauꞌan tuukii õkowaadaꞌazon Kaimanaꞌo Kuwai unao ati kapam, Rome iainao. \p \v 16 Õgaru aonaa õkibaꞌazoo-kidan Kaimanaꞌoraz Kuwai, ushaꞌapanum kauꞌan uruu idaꞌanaꞌo Tominkaru aidan pamaꞌozakan, ukazannaatan ipai pidan mishidaꞌoraz Kaimanaꞌo Kuwai. Kiwiitapa, Jewnao bii ikiꞌo pidannao, naꞌiki aizii ukazannaatan naa kapam Gentilenao. \v 17 Aizii wuruꞌu Kaimanaꞌo Kuwaiz, ukainaabata naꞌapaꞌoram idaꞌan Tominkaru dakotan waunao kaimanaꞌo pidannao nii, soo mishida-karu idaꞌan karikaonan. Naꞌapa kotuaꞌo usaadauzo-kao Tominkaru Paradan idaꞌa: “Wuruꞌu pidan Tominkaru dakotaniaz kaimanaꞌo pidan nii pamishidan idaꞌan, uruu karikaonanuꞌo nii ukakupan.”\f + \fr 1:17 \ft Habakkuk 2:4\f* \s1 Tominkaru patakaꞌutan pidannao oiaꞌo dikin ii \p \v 18 Tominkaru aokazi iaꞌo kainaabatanii patoꞌoran pidannao ati, shaꞌapaapainaouz oiaꞌo, aonaꞌoraz kawanuꞌo Tominkaru nii ĩꞌati. Ĩshaꞌapaapan idaꞌan oiaꞌo, ĩtowaudaꞌuu baꞌorainao pidannao aitapan Tominkaru dauaꞌo. \v 19 Tominkaru patakaꞌutan shaꞌapatainao oiaꞌo, ushaꞌapanum kauꞌan ĩaitapanii Tominkaru dauꞌan, kaimanaimanaꞌo ukainaabatan ĩꞌati padauaꞌo. \v 20 Tominkaru toman diꞌikiꞌo amazada, turuaꞌo pidannao aitapan kaimanaiman uruu, ĩtukapan idaꞌan utomanii kida, ĩmatukapauzokan puꞌu padamata uruu. Uruu maꞌozakaꞌo manawun, naꞌiki uruu umanawunuꞌo Tominkaru ipai patomaniinao ai. Ukauꞌan aonaa turuu pidan kian: Aonaa õaitapan Tominkaru, kii. \p \v 21 Ĩaitapan puꞌu padamata Tominkaru, mazan upuꞌu aonaa ĩtaapan uruu umanawunuꞌo nii, naꞌiki aonaa ĩkonaukii-kidan umanawunun. Maaitapinaka karikaonan ĩdiꞌitinpan. Aonaꞌa naa ĩkaꞌiitan padiꞌitinpan sakitapa Tominkaru dauꞌu, ukauꞌan panyukunuu naꞌakan naa ĩdyaun oiaꞌo dauꞌati. \v 22 Ĩtaapinan aitapaabainao nii, mazan maaitapin-kainao karikaonan ĩdyaun. \v 23 Aonaꞌa naa ĩtaapan umanawun nii Tominkaru, wuruꞌu karikaonanuꞌoraz ukakupan, mazan ĩtominkaruniitan naa kaꞌui idiꞌo aimaakan kida toma-kao. Ĩtoman patominkarun nii pidan kawan, kotuꞌuz kawan, wuniinao kaduz kida kawan, naꞌiki kowazaznao kawan. \p \v 24 Uruu idiꞌo Tominkaru marinaꞌatan ĩdyaun, ĩshaꞌapata kizi oiaꞌo aimaakan kida panyukunuu aipan kawanaꞌati, naꞌiki madoronaa-daun kiziꞌi naa ĩkiaapaakan. \v 25 Ĩmuudan naa pamishidan wuruꞌu mishiꞌoraz kuwai Tominkaru dauaꞌo, aizii ĩmishidan naa mariidin-karu. Ĩtaapan umanawun nii toma-kariwai kida aimaakan, naꞌiki ĩtukapa-kida pamarainpan ĩdyaun. Mazan aonaꞌa naa ĩtaapan Tominkaru umanawun nii, tomaꞌoraz ĩdyaun. Uruu paꞌan turuaꞌo ukonaukii-kida-kao ipai dono. Amen. \p \v 26 Naꞌapaꞌo dikin iaꞌo Tominkaru marinaꞌatan ĩdyaun, marii kiziꞌi naa ĩkiaapaakan madoronaa-daun, padiꞌitinpan kawanaꞌati kakibaꞌazonnaꞌo aimaakan dauꞌu. Ukauꞌan, zunnao upuꞌu ĩnaꞌapan, aonaꞌa naa ĩaipan paudaiaru Tominkaru aitan kawanaꞌati, mazan ĩkiaapan pamin-zunan kidaꞌa naa. \v 27 Aizii daonaioranao naꞌapa kapam ĩdyaun, aonaa ĩaipan paudaiaro Tominkaru aitan kawanaꞌati, mazan tuukii ĩaipan pakiaapan pamin-daonaioran. Ukauꞌan, daonaioranao shaꞌapaapan idi kakibaꞌazonnaꞌo aimaakan pamin-daonaioran tuma kida, Tominkaru kawinipinaatan ĩdyaun patakaꞌutin-karu idi. \p \v 28 Naꞌiki powaꞌa zii, ĩtaapan idi madiwautapa-kaꞌo kawan Tominkaru aitapa-kidaniaz padauaꞌo ĩꞌati. Uruu idiꞌo umarinaꞌatan ĩdyaun, ĩshaꞌapata kiziꞌi naa kakibaꞌazonnaa kidaꞌo aimaakan padiꞌitinpan kawanaꞌati. Uruu idiꞌo ĩshaꞌapatan naa oiaꞌo aimaakan kida, aonaꞌoraz ukaimanan pidan shaꞌapatan. \v 29 Ĩkaduz ĩshaꞌapaapan oiaꞌo aimaakan paꞌidiwaru: ĩantamikitinan; ĩaipan pashaꞌapauz nii powaꞌa zii; ĩnaudapa pakaziwan baꞌorainao pidannao; ĩkishauzin, ĩzowian pidan. Aizii naꞌapam nii ĩparadaakan, soo ĩzunaapaakan; ĩmariidinan; ĩkadakotinan pairiban dauꞌu; ĩdakoopan baꞌoran pidan mashaudaꞌu. \v 30 Ĩmariidinan pairiban dauꞌu ĩaipan idi uunamunaa abata-kao dikauda. Ĩtoꞌora-kizaitapan Tominkaru; ĩdakomikitinan; ĩatadinpan, naꞌiki umanawun nii ĩkakuwaapan padauꞌan. Ĩdiꞌitinpan paꞌinaꞌo aimaakan dauꞌu pashaꞌapata-kinaa nii oiaꞌo. Ĩdikintapan padaronao. \v 31 Ĩdiꞌitinpan maaitapinaka karikaonan, aonaa ĩmishian paparadan. Aonaa ĩkaminkaꞌutan pairiban, ĩaitapan puꞌu ubaiaapan kashaꞌoraꞌo. \v 32 Tominkaru aitapa-kidaniꞌi naa ĩꞌati sakitapaꞌo pakakinaori: pidannao naꞌapaꞌoraz ĩmashaapan, marii ĩmawakan, kiaꞌoraz. Ĩaitapan puꞌu naꞌapaꞌo kakinaorii, mazan upuꞌu zii ĩshaꞌapaapan oiaꞌo aimaakan kida. Naꞌiki ĩkonaukii-kida kapam baokoinao shaꞌapatan naꞌapa kidaꞌo oiaꞌo. \c 2 \s1 Tominkaru diꞌitapa aimaakan // sakitapa \p \v 1 Aizii pugaru, dakotaꞌoraz baꞌoran pidan oiaꞌo nii, naꞌiki pukian an udauꞌan: sakitapaꞌo wuruꞌu Tominkaru patakaꞌutanuz uruu. Pudauꞌatiꞌo kapam wuruꞌu punaꞌapanuz. Ushaꞌapanum kauꞌan, naꞌapaꞌo kapam pugaru uruu kawan, pushaꞌapaapanii oiaꞌo. \v 2 Naꞌiki waaitapa Tominkaru patakaꞌutan nii sakitapaꞌo idaꞌan ipai shaꞌapaapainao naꞌapaꞌo aimaakan. \v 3 Aizii pugaru, pudakotan baꞌoran pidan oiaꞌo nii, mazan upuꞌu pushaꞌapaapan uruu kaduz oiaꞌo aimaakan kida. Puꞌitiiman aonaꞌo nii Tominkaru patakaꞌutan pugaru, upatakaꞌutan dono shaꞌapaapainao oiaꞌo? \v 4 Aonaa mooko pudiꞌitapan naꞌapam Tominkaru kamunanun manawun puꞌati? Pushaꞌapaapan puꞌu oiaꞌo, aonaa upatakaꞌutan pugaru sariapa, naꞌiki utaan dobata amazada puꞌati, upatakaꞌutan uaꞌii pugaru? Aonaa mooko puaitapan Tominkaru kamunanunuz manawun puꞌati uaipan idiꞌo putanawatinan puꞌoian ai? \p \v 5 Mazan dikintapa pugaru, aonaa pumuudaꞌazon pushaꞌapaapan oiaꞌo. Ukauꞌan, puaipan atiꞌo wuruꞌu putoꞌoradanuz Tominkaru powaꞌa zii puꞌati, upatakaꞌuta-kinaa nii pugaru wuru kamoo donoꞌo upatakaꞌutanuz naa shaꞌapaapainao oiaꞌo. Uruu dono, ipaiꞌo nii pidannao aitapan sakitapaꞌo idaꞌanaꞌo Tominkaru dakotan pidan, oiaꞌo pidan nii, oo kaimanaꞌo pidan nii. \v 6 Tominkaru kawinipinaatan nii ipai waunao, washaꞌapatan kawanaꞌati aimaakan. \p \v 7 Kainaꞌa pidannao, aonaa ĩkashadinan pashaꞌapaapan kaimanaꞌo aimaakan. Naꞌapaꞌo idaꞌan ĩkainaabatan mishiꞌo ĩaipan Tominkaru naubaan naꞌiki utaapan ĩdyaun umanawunnao nii, naꞌiki utaa kizi ĩꞌati karikaonanuꞌo kakupa-karu. Ĩnao atiꞌo nii Tominkaru taan karikaonanuꞌo kakupa-karu. \v 8 Mazan pidannao shaꞌapaapainaouz aimaakan panyukunuu aipan kawanaꞌati, dikintapainaouz mishiꞌo kakinaorii, naꞌiki shaꞌapaapainaouz paꞌatiaaka oiaꞌo aimaakan. Ĩnao atiꞌo nii tuukii Tominkaru toꞌoran, naꞌiki tuukiaꞌo nii upatakaꞌutan ĩdyaun. \p \v 9 Ipai pidannao shaꞌapaapaꞌoraz oiaꞌo aimaakan kida, ĩbaiaapan nii kashaꞌoraꞌo naꞌiki kaziwaꞌo. Aitaniimanaꞌo nii Jewnao baiaapan kashaꞌoraꞌo, naꞌiki Gentilenao, naꞌapaꞌo nii ĩbaiaapan kapam. \v 10 Mazan pidannao shaꞌapaapaꞌoraz kaimanaꞌo aimaakan, ĩnaouꞌo nii Tominkaru naubaa. Utukapan nii ĩdyaun umanawunnao nii, naꞌiki utaan nii ĩnyukunuu kaiman-kinaa nii. Aitaniimanaꞌo utaan Jewnao nyukunuu kaiman-kinaa nii, naꞌiki Gentilenao, naꞌapaꞌo nii utaan ĩꞌati kapam. \v 11 Ushaꞌapanum kauꞌan, Tominkaru ati aonaa naꞌiaꞌoram pidan powaꞌaꞌo umanawunun pairiban ai. \p \v 12 Aizii Gentilenao, aonaan puꞌu ĩaitapan kakinaorii Tominkaru dyuudaniaz Moses idaꞌan. Mazan ĩshaꞌapatan an oiaꞌo, upuꞌaꞌo nii Tominkaru patakaꞌutan ĩdyaun. Aizii Jewnao, ĩaitapanii paꞌan wuruꞌu kakinaoriiz, ukauꞌan, ĩshaꞌapatan an oiaꞌo, Tominkaru patakaꞌutan nii ĩdyaun ĩdikintapan idi paaitapanii kakinaorii. \v 13 Ushaꞌapanum kauꞌan, aonaa Tominkaru dakotan pidan kaimanaꞌo pidan nii, ĩaitapan idi kakinaorii, mazan ĩizoꞌatin idi paꞌan kakinaorii. \v 14 Aizii Gentilenao, aonaꞌoraz ĩaitapan Tominkaru kakinaori. Mazan ĩshaꞌapatan an sakitapa aimaakan panyukunuu kowaadan kawanaꞌati, naꞌapaꞌo kainaabata ĩaitapan panyukunuu ii kaimanaꞌo aimaakan, naꞌiki oiaꞌo aimaakan. \v 15 Pidannao naꞌapaꞌoraz ĩkaduz, kainaꞌaꞌo kawanuꞌo Tominkaru kakinaori saadinpan ĩnyukunuu ii. Ĩnyukunuu kowaada kapam mishiꞌo wuruꞌu naꞌapaꞌoraz. Ushaꞌapanum kauꞌan, panaadon ĩnyukunuu kowaada ĩꞌati ĩshaꞌapatan kaimanaꞌo aimaakan, naꞌiki panaadon, oiaꞌo aimaakan. \v 16 Ukauꞌan, ipaiꞌo nii kaikapa kidaꞌo aimaakan shaꞌapan wuru kamoo donoꞌo, Tominkaru dyuudanuzu naa Jesus Christ tiwaa-kidapan naꞌiki upatakaꞌutan pidannao, ĩdizapanii kida padiꞌitinpan kawanaꞌati. Kaikapaꞌo wuruꞌu Kaimanaꞌo Kuwai õkowaadapaniaz. \s1 Jewnao naꞌiki Tominkaru kakinaori \p \v 17 Aizii pugaru, pudakotinpan Jew nii, tuukii punyukunuu kakinaorii dauꞌati. Puꞌatadinpan, naꞌiki pukian: waunao Tominkaru pidanannao manawun. \v 18 Puaitapa kanom Tominkaru aiapanii pushaꞌapatan. Naꞌiki tominapa-kida-kariwai pugaru kakinaorii dauꞌu, pushaꞌapata kizi sakitapa aimaakan. \v 19 Puzauda-kidan turuu pukainaabatan naꞌapam Tominkaru aipan mashaapa-karu, wunao atiꞌi ishaawun kawanuinaouz. Naꞌiki puzauda-kidan kanadaꞌo kawanuꞌo pugaru wunao atiꞌi marutaꞌo idaꞌaꞌo kawanuꞌoraz ĩmashaapan. \v 20 Naꞌiki puzauda-kidan turuu pukakinaotan pidannao, maaitapin-kainao kawanuꞌoraz. Naꞌiki puzauda-kidan turuu putominapa-kidan koraiziannao kawanuinaouz pidannao. Ushaꞌapanum kauꞌan, kakinaorii diꞌikiꞌo puaitapan ipai wuruꞌu aitapaꞌazoo-kariwaiz Tominkaru dauꞌu, naꞌiki mishiꞌo dauꞌu. \p \v 21 Mishi putominapa-kida pidannao Tominkaru kakinaori dauꞌu. Kandii nii mooko aonaa putominpan puizoꞌatin wuruꞌu kakinaoriiz? Pukian pidannao ati: Aonaa ukoidapaꞌanaꞌa. Aizii pugaru, aonaa mooko pukoidapan? \v 22 Pukian pidannao ati: Aonaa ubaꞌorantapaꞌanaꞌa umin-mazidan kainaꞌan puꞌu. Aizii pugaru, aonaa mooko pubaꞌorantapan? Pukachamaꞌidin baꞌoran kaduz pidannao tomanii ai patominkarun nii. Aonaa mooko pukoidapan kawinipinaa kidaꞌo aimaakan ĩtoriinpauz-kizi dapunaa iki? \v 23 Puꞌatadinpan, Tominkaru taan idi unao ati pakakinaori Moses idaꞌan. Aonaa mooko pidannao paradan dikauda Tominkaru dauꞌan, pudikintapan idi ukakinaori? \v 24 Naꞌapa usaadinpan Jewnao dauꞌan Tominkaru Paradan idaꞌa: “Unao shaꞌapatan idiꞌo oiaꞌo aimaakan, Gentilenao dakoopan Tominkaru.” \p \v 25 Kaimanaꞌo wuruꞌu chootin-karuz,\f + \fr 2:25 \fq chootin-karu: \ft Putukapa ‘chootin-karu’ dauaꞌo kaarita tokon ii, Parada-karu Mashaꞌapannaada-kinao diꞌii.\f* puizoꞌatin an Tominkaru kakinaori. Mazan pudikintapan an kakinaorii, naꞌapaꞌo pugaru Gentilenao kawan, aonaꞌoraz ĩchoota-kao. \v 26 Ukauꞌan naꞌapa kapam Gentilenao, aonaꞌoraz ĩchoota-kao padamata, ĩizoꞌatin an kakinaorii. Tominkaru tukapan nii ĩdyaun papidanannao nii naꞌapa choota-kariwainao kawan. \v 27 Pidan aonaꞌoraz padamata uchoota-kao, mazan upuꞌu uizoꞌatin Moses saadanii kakinaorii. Ĩdakotan nii Jewnao oiainao nii, ĩdikintapan idi wuruꞌu kakinaoriiz, usaada-kao puꞌu ĩnao ati, naꞌiki ĩchoota-kao puꞌu padamata. \v 28 Ushaꞌapanum kauꞌan aonaa mishiꞌo mani Jew uruu, udaru naꞌiki udaro Jewnaoun idi, oo uchootinpan idi Jewnao kakinaorinaa kawanaꞌati. \v 29 Mazan pidan mishiꞌoraz manawun Jew, uruu wuruꞌu sakitapaꞌoraz paꞌan udiꞌitinpan. Ukauꞌan, mishiꞌoraz manawun chootin-karu, ushaꞌapata-kao pidan nyukunuu ii, aonaa unanaa idaꞌa mani. Saada-kariwaiz kakinaorii, aonaa upanaꞌadan pidan nyukunuu. Kaimanaꞌo Doronaa wuruꞌu panaꞌadaꞌoraz pidan nyukunuu, naꞌiki Tominkaru wuruꞌu naubaꞌo niꞌoraz uruu, aonaa pidan mani. \c 3 \s1 Tominkaru kaduz // umishiauzon paparadan \p \v 1 Ukauꞌan, naꞌapaꞌoram idaꞌan mooko waunao Jewnao wazootapan Gentilenao? Oo naꞌapam dii mooko ukaimanan wuruꞌu pidan chootinanuz?\f + \fr 3:1 \fq chootinanuz: \ft Putukapa ‘chootin-karu’ dauaꞌo, kaarita tokon ii, Parada-karu Mashaꞌapannaada-kinao diꞌii.\f* \v 2 Kainaꞌa iriba. Umanawunuꞌo shaꞌapaꞌo: Tominkaru tauzonuz pakakinaori waunao Jewnao ati, wataapan niꞌo. \v 3 Aonaan idi Jewnao shaꞌapatan wuruꞌu “washaꞌapatan nii,” ĩkii kiziz Tominkaru ati, ukauꞌan naꞌapam niꞌi naa aizii? Turuaꞌo nii shaꞌa Tominkaru marinaꞌatan wuruꞌu ukowaadaniaz pashaꞌapatan nii, aonaan idi Jewnao shaꞌapatan wuruꞌu “washaꞌapatan nii” ĩkii-kiziz? \v 4 Aonaa turuu unaꞌapan! Tominkaru, ukaduz umishiauzon paparadan, ipai pidan mariidinauzon puꞌu padamata. Kaikapa usaadinpan Tominkaru paradan idaꞌa: “Pugaru Tominkaru, kainaabata-kao nii sakitapaꞌo puparadan. Aizii pidan dakotan dono pumariidinan kootowapa-kizai ii, mazan upuꞌu aonaꞌo nii naꞌiam pumariidinan ikoda-kao.”\f + \fr 3:4 \ft Psalm 51:4\f* \p \v 5 Mazan washaꞌapataniaz oiaꞌo kainaabatan an Tominkaru ukaduz ushaꞌapatauzon sakitapa aimaakan, naꞌapam nii wakian aizii udauꞌan? Turuu mooko wakian kaikapaꞌa: “Aonaa usakitapan wuruꞌu Tominkaru patakaꞌutanuz waunao, washaꞌapatan dikin ii oiaꞌo.” (Kainaꞌa pidannao naꞌapaꞌo ĩdiꞌitinpan.) \v 6 Aonaa turuu unaꞌapan! Aonaan dono mani Tominkaru shaꞌapatan sakitapa aimaakan, ukauꞌan aonaa mani turuu ukootowapa-kidan ipai pidannao. \p \v 7 Mazan kainaꞌaꞌo nii panaadon pidan kian kaikapaꞌa: “Tominkaru patakaꞌutan waunao, aonaan idi washaꞌapatan udyuudanii washaꞌapatan. Naꞌapaꞌo idaꞌan, kaimanaiman uaitapa-kao Tominkaru, ukaduz umishiauzon paparadan. Uruu idi utaapa-kao umanawunuꞌo nii. Mazan kandii nii mooko upuꞌu zii upatakaꞌutan waunao waꞌoian dikin ii?” \v 8 Putamakapan an naꞌapaꞌo diꞌitinapa-karu, kaikapaꞌo nii panaadon pukianuꞌu: “Kaimanaꞌo wuruꞌu washaꞌapatanuz oiaꞌo, pidannao konaukii-kida kizi Tominkaru, ushaꞌapatan idi sakitapa aimaakan,” kii. Tominkaru patakaꞌutan nii ĩdyaun, pidan naꞌapaꞌoraz udiꞌitinpan. Mazan upuꞌu kainaꞌa pidannao mariidinan õdauꞌu. Ĩkian, naꞌapaꞌo kaikin õtominapa-kidan pidannao. \s1 Ipai pidan shaꞌapataꞌo oiaꞌo \p \v 9 Ukauꞌan, kaimanaꞌo mooko waunao powaꞌa zii Gentilenao ai? Aonaa! Õkainaabata shaꞌatii uꞌati, ipai pidan, Jewnao oo Gentilenao, oiaꞌo poitoruitapanii paꞌidiwaru. \v 10 Kaikapa usaadinpan Tominkaru Paradan idaꞌaꞌa: \q1 “Aonaa naꞌiaꞌoram pidan kaimanaꞌo Tominkaru awun zaꞌa, \q2 aonaa baudaꞌapa. \q1 \v 11 Aonaa naꞌiaꞌoram pidan kaimanaimanaꞌo uaitapan Tominkaru kaduz; \q2 aonaa ĩaipan paaitapan Tominkaru dauꞌu. \q1 \v 12 Ipaiꞌi naa pidannao padantan Tominkaru ai; \q2 ipai ĩdyaun madiwautapa-kaꞌo karikaonan. \q1 Aonaa kanom sakitapaꞌo ushaꞌapatan aimaakan, \q2 aonaa baudaꞌapa.”\f + \fr 3:12 \ft Psalm 14:1; Psalm 53:1-3\f* \q1 \v 13 “Ĩparadan kachamaꞌidiikii, naꞌapa baaranai dyupushan kawan. \q2 Ĩmariidapan pairiban.”\f + \fr 3:13 \ft Psalm 5:9\f* \q1 “Ĩkaziwaa pidan paparadan idi, \q2 naꞌapa kowazaz arotanii kawan.”\f + \fr 3:13 \ft Psalm 140:3\f* \q1 \v 14 “Ĩparadan kashaudaꞌu naꞌiki pamanamiki tuma.”\f + \fr 3:14 \ft Psalm 10:7\f* \q1 \v 15 “Kadiman ĩmakon ĩzowiaꞌanan pairiban. \q1 \v 16 Naꞌitim karikaonan ĩmakon, ĩpatakaꞌuan \q2 naꞌiki ĩkashaꞌoradan pidannao nyukunuu. \q1 \v 17 Aonaa ĩaitapan naꞌapam mashaapa-karu kaiman baꞌorainao tuma.”\f + \fr 3:17 \ft Isaiah 59:7\f* \q1 \v 18 “Aonaa ĩtarian Tominkaru umanawunuꞌo ai.”\f + \fr 3:18 \ft Psalm 36:1\f* \p \v 19 Aizii waaitapa, naꞌapam Tominkaru kakinaori kian, mashaapainao atiꞌo kakinaorii waranuꞌu. Aonaa kizi naꞌitim pidan paradan pakazannaatin-kinaa nii. Naꞌiki ipai kizi pidannao kadishitan Tominkaru kanaapuꞌu patakaꞌuta-karu nii paꞌidiwaru, paꞌoian dikin ii. \v 20 Ushaꞌapanum kauꞌan, aonaa naꞌiaꞌoram pidan Tominkaru dakotan kaimanaꞌo pidan nii, ushaꞌapatan idaꞌan aimaakan kakinaorii kawanaꞌati. Mazan kiiꞌan wuruꞌu kakinaoriiz, soo ukainaabatan waꞌati, ipai waunao oiainao paꞌidiwaru. \s1 Naꞌapam wadakota-kao // kaimanaꞌo pidan nii \p \v 21 Mazan aizii Tominkaru kainaabataꞌa naa naꞌapaꞌoram idaꞌanaꞌo udakotan waunao kaimanaꞌo pidan nii. Aonaa kakinaorii izoꞌati-kao idaꞌan mani. Kotuaꞌoraꞌa naa Moses naꞌiki Tominkaru prophetinnao saadauzon naꞌapaꞌo dauꞌu. \v 22 Tominkaru dakotanuz pidan, kaimanaꞌo pidan nii, umishidan idaꞌan Jesus Christ. Ipai shaꞌapaꞌoram pidan mishidaꞌo, aonaa kanom panaꞌaꞌo nii. \v 23 Ushaꞌapanum kauꞌan ipai pidan oiaꞌo paꞌidiwaru, aonaa kanom ikodinan Tominkaru umanawunun. \v 24 Mazan Tominkaru dakotan pidan, kaimanaꞌo pidan nii, soo ukamunanun idi manawun. Christ Jesus mawakan idaꞌan, usoꞌotan waunao wapatakaꞌuta-kao ai waꞌoian dikin ii. \v 25 Tominkaru taan Jesus Christ mawakaꞌo nii naꞌiki shootaꞌo nii paizain pidannao oian mainaabata-kinao nii, ĩmishidan idi umawakan ĩꞌoian dikin ii. Naꞌapaꞌo idaꞌan Tominkaru kainaabatan, ukaduz ushaꞌapatauzon sakitapa aimaakan. Kotuaꞌa naa, Jesus Christ kaawan uaꞌii, aonaa zii upatakaꞌutan pidannao ĩꞌoian dikin ii. \v 26 Mazan aizii, Tominkaru kainaabatan, ukaduz ushaꞌapatauzon aimaakan sakitapa, udakotan idaꞌan ipai mishidainao Jesus, kaimanaꞌo pidannao nii. \p \v 27 Unaꞌapan kauꞌan, kandii mooko zoobaba waꞌatadinapa-kinaa nii? Aonaa kanom! Waizoꞌatin idaꞌan shaꞌa Tominkaru kakinaori? Aonaa! Soo wamishidan idaꞌan paꞌan. \v 28 Ukauꞌan, Tominkaru dakotan waunao kaimanaꞌo pidan nii, wamishidan idaꞌan Jesus, aonaa washaꞌapatan idaꞌan mani aimaakan kakinaorii kawanaꞌati. \p \v 29 Jewnao paꞌidiwaru Tominkarun mooko wuruꞌu Tominkaruz? Aonaa mooko Gentilenao Tominkarun mani kapam uruu? Gentilenao Tominkarun kapam wuruꞌu uruuz. \v 30 Wamishida kainaꞌa baudaꞌapa Tominkaru, uruꞌo nii dakota Jewnao kaimanaꞌo pidannao nii, ĩmishidan idaꞌan Christ. Naꞌiki uruꞌo nii dakota Gentilenao kaimanaꞌo pidannao nii, ĩmishidan idaꞌan kapam Christ. \v 31 Ukauꞌan turuu mooko wamarinaꞌatan wuruꞌu kakinaoriiz mishida-karu idaꞌan? Aonaa turuu! Mishiꞌoraiman, wataapa wuruꞌu kakinaoriiz umanawunuꞌo nii. \c 4 \s1 Tominkaru dakotan Abraham kaimanaꞌo pidan nii \p \v 1 Ukauꞌan, naꞌapam wakian Abraham dauꞌan, waunao Jewnao dokozu-daunuz? Naꞌapaꞌoram idaꞌan Tominkaru dakotan uruu kaimanaꞌo pidan nii? \v 2 Umishiin an mani Tominkaru dakotan uruu kaimanaꞌo pidan nii, ushaꞌapatan idi kaimanaꞌo aimaakan, turuu mani uꞌatadinpan. Mazan aonaa turuu uꞌatadinpan Tominkaru ati, ushaꞌapatan idaꞌan aimaakan. \v 3 Tominkaru Paradan saada-kariwai kian, “Abraham mishida Tominkaru, uruu idi Tominkaru dakotan uruu kaimanaꞌo pidan nii.” \p \v 4 Pidan kaudinaꞌo kanaobanaatinapa, puraata taa-kao dono uꞌati, ukaudinan winipinaa wuruꞌu, aonaa naꞌapaniꞌo mani. \v 5 Mazan Tominkaru dakotan pidan kaimanaꞌo pidan nii, aonaa pidan shaꞌapatan idiꞌo mani aimaakan, soo umishidan idiꞌo Tominkaru, turuaꞌoraz udakotan oiaꞌo pidan, kaimanaꞌo pidan nii. \v 6 Naꞌapa King David kian pidan konaukian dauꞌan, Tominkaru dakotan idi uruu kaimanaꞌo pidan nii, aonaa ushaꞌapatan idi mani aimaakan. Ukian: \q1 \v 7 “Konaukiaꞌo pidan wuruꞌu Tominkaru mainaabataniaz uꞌoian kida, \q2 aonaꞌoraz powaꞌa Tominkaru nyukunuitapan uꞌoian! \q1 \v 8 Konaukiaꞌo pidan wuruꞌu, \q2 Tominkaru tukapaniaz aonaꞌo kawan uꞌoian.”\f + \fr 4:8 \ft Psalm 32:1-2\f* \p \v 9 Aizii wuruꞌu konaukii-karu David kii-kiziz, choota-kariwainao\f + \fr 4:9 \fq choota-kariwainao: \ft Putukapa ‘chootin-karu’ dauaꞌo, kaarita tokon ii, Parada-karu Mashaꞌapannaada-kinao diꞌii.\f* atiꞌo mooko karikaonan utaa-kao, oo aonaꞌoraz ĩchoota-kao atiꞌo kapam? Wakian shaꞌatii, Abraham mishidan idi Tominkaru, udakotan uruu, kaimanaꞌo pidan nii. \v 10 Ukauꞌan, naꞌapainiꞌoram mooko Tominkaru dakotan Abraham, kaimanaꞌo pidan nii? Uchootinan daunaꞌanaꞌo, oo uchootinan uaꞌiaꞌo zii? Uchootinan uaꞌiaꞌo zii! \v 11 Abraham chootinan kainaabata waꞌati Tominkaru dakotan uruu, kaimanaꞌo pidan nii, umishidan idi, pachootinan uaꞌii zii. Ukauꞌan ipai mishidainao Tominkaru, aonaꞌoraz padamata ĩchoota-kao, Tominkaru dakotan ĩdyaun kaimanaꞌo pidannao nii, ĩmishidan idi. Ukauꞌan ipai mishidainao, ĩdaru wuruꞌu Abraham, ĩmishidan idi uruu kawan, aonaan puꞌu padamata ĩchootinan. \v 12 Naꞌiki uruu kapam choota-kariwainao daru, naꞌapaꞌoraz kapam ĩmishidan Tominkaru, Abraham mishidan kawan pachootinan uaꞌii zii. \p \v 13 Kotuaꞌa naa, Tominkaru kowaadan dono pataan nii ipai imiꞌi baara Abraham ati naꞌiki utakaan-daunnao ati, ĩꞌidiwau nii, aonaa Abraham izoꞌatin idiꞌo mani kakinaorii, mazan Abraham mishidan idiꞌo paꞌan Tominkaru. Umishidan idi, Tominkaru dakotan uruu, kaimanaꞌo pidan nii. \v 14 Tominkaru kowaadaniaz pataan nii zaamata-kao an mani pidan izoꞌatin idi kakinaorii, madiwautapaka mani pidan mishidan Tominkaru. Ukauꞌan madiwautapaka mani kapam Tominkaru kowaadanuz pataan nii aimaakan Abraham ati. \v 15 Ushaꞌapanum kauꞌan wuruꞌu Tominkaru kakinaoriiz, utoꞌorada Tominkaru pidannao ati ĩmaizoꞌatikan idiz. Mazan aonaan dono mani kakinaorii nii, aonaa kanom mani pidan dikintapa. \p \v 16 Ukauꞌan, wazaamatan nii Tominkaru kowaadaniaz pataan nii, soo wamishidan idi Tominkaru. Unaꞌapan kauꞌan, ipai Abraham dainao, mishiꞌo nii ĩzaamatan Tominkaru kowaadaniaz pataan nii ĩꞌati, ushaꞌapanum kauꞌan mawinipinaa-daunuꞌo Tominkaru taaꞌazon ĩꞌati wuruꞌu. Utaaꞌazoo-kao, aonaa soo taapainao kakinaorii atiꞌo mani karikaonan, mazan baꞌoran kaduz pidannao atiꞌo kapam, mishidainaouz Tominkaru naꞌapa Abraham mishidan kawan. Ushaꞌapanum kauꞌan, Abraham uruu ipai mishidainao daru. \v 17 Naꞌapa usaadinpan Tominkaru Paradan idaꞌa Abraham dauꞌan: “Iribaꞌo nii baꞌoran kaduz pidannao dakotan pugaru padaru nii,”\f + \fr 4:17 \ft Genesis 17:5\f* kiaꞌo usaadinpan. Ukauꞌan, Tominkaru kowaadaniaz pashaꞌapatan nii, turuu umishida-kao, ushaꞌapanum kauꞌan Tominkaru wuruꞌu naꞌapaꞌoraz. Uruu Abraham mishidaniaz. Uruu turuaꞌo ukakudan mawakaꞌo pidan, naꞌiki turuaꞌo uparadan idaꞌan aimaakan kida tominan aonaꞌoraz zii utukapauzo-kao. \p \v 18 Abraham mishida naꞌapam Tominkaru kian patakaannao niꞌo dauꞌan. Aonaa ukashadinan pazaudapan Tominkaru shaꞌapatan ukowaadaniaz pashaꞌapatan nii, uaitapan puꞌu aonaꞌa naa turuu patoman paudani nii. Uruu idiꞌo baꞌoran kaduz pidannao dakotan uruu padaru nii, naꞌapa Tominkaru kian kawanaꞌati Abraham ati, “Iribaꞌo nii putakaannao, naꞌapa wizinao kawan, aonaꞌo nii kanom kaꞌiitan paaitaan ĩdyaun,” kiaꞌo ukian. \v 19 Pakawan umishidan Tominkaru shaꞌapatan nii wuruꞌu ukowaadaniaz pashaꞌapatan nii uꞌati, uaitapan puꞌu aonaa pakaꞌiitan naa patoman paudani nii. Ushaꞌapanum kauꞌan uruu dono maonapaꞌoraꞌa naa 100 uwunun. Naꞌiki udaiaro Sarah, maskonnaouꞌu naa kapam, aonaꞌoraꞌa naa turuu okaudanin. \v 20 Mazan upuꞌu aonaa Abraham panaꞌadan panyukunuu pamishidapan ai Tominkaru kowaadanuz pataan nii iriba utakaannao nii. Mazan mishiꞌoraiman, powaꞌa zii umaꞌozakadan pamishidapan, ukauꞌan ukonaukii-kida Tominkaru umanawunun ushaꞌapataꞌazoonii dauꞌan paꞌati. \v 21 Abraham aitapa kaimanaiman, turuu Tominkaru shaꞌapatan wuruꞌu ukowaadaniaz pashaꞌapatan nii. \v 22 Ukauꞌan Abraham mishidan idiꞌo, Tominkaru dakotan uruu kaimanaꞌo pidan nii. \p \v 23 “Tominkaru dakotan uruu kaimanaꞌo pidan nii,” kiaꞌoraz usaadinpan, aonaa Abraham dauꞌanaꞌo mani karikaonan. \v 24 Mazan usaada-kao naꞌapa, waaitapa-kinaa niꞌo Tominkaru dakotan nii waunao, kaimanaꞌo pidan nii kapam, wamishidan idi Tominkaru, kakudaꞌoraz waNaobanaa Jesus mawaka-karu diꞌiki. \v 25 Tominkaru taapadan pidannao zowian Jesus Christ waꞌoian dikin ii. Naꞌiki ukakudan powaꞌa iti uruu, turuu kizi udakotan waunao, kaimanaꞌo pidannao nii. \c 5 \s1 Tominkaru dakotan waunao, kaimanaꞌo pidannao nii \p \v 1 Ukauꞌan, Tominkaru dakotan idi waunao kaimanaꞌo pidannao nii wamishidan idi, aizii kaimanaakaꞌa naa waunao Tominkaru tuma, wanaobanaa Jesus Christ idaꞌan. \v 2 Wamishidan idi Christ, unaꞌakan waunao Tominkaru kamunanun idaꞌati, naꞌapaꞌo idaꞌaꞌo wamashaapan kai. Naꞌiki tuukii wakonaukian, waaitapan idi mishiꞌo nii Tominkaru taan waꞌati diinaꞌitiꞌi paugaru kaduz umanawun-karu. \p \v 3 Mazan turuu kapam wakonaukian wabaiatinan dono, ushaꞌapanum kauꞌan wabaiatinan tominapa-kida waunao aonaa kizi wakashadinan. \v 4 Aizii aonaan idi wakashadinan, kaiman Tominkaru ati. Ukaimanan idi waꞌati, aizii wazaudapan naa utaan ukowaadauzoniaz pataan nii waꞌati. \v 5 Wuruꞌu wazaudapaniaz, aonaꞌo nii ukasharutan wanyukunuu. Ushaꞌapanum kauꞌan mishiꞌo Tominkaru marainpan waunao. Naꞌapa ukowaada-kidan waꞌati Kaimanaꞌo Doronaa idaꞌan, uruu utaaniaz naa waꞌati. \p \v 6 Tominkaru aitanii kamoo kawanaꞌati, Christ mawakan oiainao pidannao dikin ii, aonaan puꞌu wakaꞌiitan wamuudan oiaꞌo. \v 7 Aonaa kanom kaꞌiitan pazowii-kidinan pidan kaimanaꞌo umashaapan dikin ii. Kainaꞌa mani baꞌoran pidan turuaꞌo uzowii-kidinan pidan kaimanaꞌo manawun dikin ii. \v 8 Mazan Tominkaru, ukainaabata pamarainpan manawun waunao, waꞌoian puꞌu, udyuuda zii Christ mawakan waunao dikin ii. \v 9 Tominkaru dakotan idi waunao, kaimanaꞌo pidannao nii, Christ mawakan idaꞌan, ukauꞌan waaitapa mishiꞌo nii Christ kazannaatan waunao wabaiaapan ai Tominkaru toꞌoran diinaꞌitiꞌi, upatakaꞌutan donoꞌo naa oiainao. \v 10 Tominkaru tarubanao zii daꞌi waunao, mazan upaonaruitan waunao pauDani mawakan idaꞌan. Upaonaruitan idi waunao, waaitapa mishiꞌo nii ukazannaatan waunao, Christ kakupan idaꞌan. \v 11 Aonaa uruu mani karikaonan, mazan wakonaukian kapam Tominkaru shaꞌapatan idi aimaakan wanaobanaa Jesus Christ idaꞌan. Uruu tomaꞌoraz waunao Tominkaru paonarunao nii. \s1 Adam idaꞌan mawaka-karu, mazan Christ idaꞌan kakupa-karu \p \v 12 Baudaꞌapaꞌo pidan, Adam, dikintapan idi Tominkaru, ipai pidannao oian. Naꞌiki ushaꞌapatan idi oiaꞌo, ipai pidan mawakauzo paꞌidiwaru. Ushaꞌapanum kauꞌan, Adam shaꞌapatan dono oiaꞌo, ikodaꞌo nii ipai utakaan-daunnao wuruꞌu shaꞌapataꞌoraz oiaꞌo. \v 13 Pidannao shaꞌapaapanii oiaꞌo, Tominkaru taan uaꞌii pakakinaori kida Moses idaꞌan, mazan aonaa udakotan ĩdyaun dikintapainao nii kakinaorii, ushaꞌapanum kauꞌan aonaa zii utaan pakakinaori uruu dono. \v 14 Mazan upuꞌu, Adam dikintapan diꞌikiꞌo Tominkaru, atii Tominkaru taan idaꞌati pakakinaori Moses idaꞌan, ipai pidan mawakauzo paꞌidiwaru, aonaan puꞌu padamata ĩdikintapan sariaapaꞌo Tominkaru diꞌikiꞌo kakinaorii, Adam kawan. \p Aizii Adam, Christ kawanuꞌo wuruꞌu, kaawaꞌo niꞌoraz udawuꞌati zii. \v 15 Mazan Christ shaꞌapataniaz kaimanaꞌo aimaakan waꞌati, panaꞌaꞌo Adam shaꞌapatanii oiaꞌo aimaakan ai. Ipai pidan mawakauzon, baudaꞌapaꞌo pidan, Adam, dikintapan idi Tominkaru. Mazan wuruꞌu Tominkaru kamunanunuz, powaꞌaꞌo zii umanawunun, iriba udakotan pidannao, kaimanaꞌo pidannao nii, baudaꞌapaꞌo pidan, Jesus Christ, kamunanun idaꞌan. \v 16 Tominkaru shaꞌapatan kaimanaꞌo aimaakan, panaꞌaꞌo wuru aiaꞌa dikaudaꞌoraz aimaakan shaꞌapan, baudaꞌapaꞌo pidan oian idaꞌanaꞌoraz. Baudaꞌapaꞌo pidan, Adam, shaꞌapatan idi oiaꞌo, Tominkaru dakotan ipai pidan, oiaꞌo pidannao nii. Mazan Christ shaꞌapatan idi kaimanaꞌo aimaakan, Tominkaru dakotan pidannao, kaimanaꞌo pidannao nii, ĩshaꞌapatan puꞌu iriba oiaꞌo aimaakan kida. \v 17 Mishi, baudaꞌapaꞌo pidan Adam, dikintapan idaꞌan, ipai pidan mawakauzo paꞌidiwaru. Mazan baudaꞌapaꞌo pidan, Jesus Christ, shaꞌapatanii idaꞌan, Tominkaru kamunanun manawun pidannao ati, udakotan ĩdyaun, kaimanaꞌo pidannao nii. Naꞌiki maꞌozakaꞌo nii ĩmashaapan oiaꞌo ai. \p \v 18 Baudaꞌapaꞌo pidan, Adam, shaꞌapatanii idaꞌan kiwiiniꞌo oiaꞌo, Tominkaru dakotan ipai pidannao, oiaꞌo pidannao nii paꞌidiwaru. Ukauꞌan naꞌapa kapam, baudaꞌapaꞌo pidan, Jesus Christ, shaꞌapatanii kaimanaꞌo aimaakan idaꞌan, Tominkaru dakotan ipai pidannao mishidainaouz Christ, kaimanaꞌo pidannao nii, naꞌiki utaan ĩꞌati karikaonanuꞌo kakupa-karu. \v 19 Tominkaru dakotan kawan ipai pidannao, oiaꞌo pidannao nii, baudaꞌapaꞌo pidan dikintapan idi, ukauꞌan naꞌapa kapam udakotan iriba pidannao, kaimanaꞌo pidannao nii, baudaꞌapaꞌo pidan izoꞌatin idi paugaru. \p \v 20 Tominkaru taanuznaa kakinaorii, pidannao aitapa-kinaa niꞌo oiaꞌo wuruꞌu ĩshaꞌapaapaniaz. Pidannao shaꞌapaapan puꞌu powaꞌa zii oiaꞌo, mazan Tominkaru, utukapa-kida powaꞌa zii pakamunanun tuukii manawun. \v 21 Kiwiin zii oiaꞌo kazowautapanii ipai pidannao, uruu idiꞌo ĩmawakauzon. Mazan aizii Tominkaru kamunan-kidan idi tuukii waunao, uruu idi udakotan waunao, kaimanaꞌo pidannao nii, naꞌiki utaan waꞌati karikaonanuꞌo kakupa-karu, waNaobanaa Jesus Christ idaꞌan. \c 6 \s1 Karikaonanuꞌo kakupa-karu zaamatinapa-karu idi Christ idaꞌati \p \v 1 Ukauꞌan, marii mooko pakawan washaꞌapaapan oiaꞌo, Tominkaru aida kizi powaꞌan kida waꞌati pakamunanun? \v 2 Aonaa turuu! Waunao mawakaꞌo pidan kawanuꞌoraꞌa naa oiaꞌo ati. Ukauꞌan aonaa turuu washaꞌapaapan pakawan zii oiaꞌo. \v 3 Uaitapanii waunao, chikaawunuu-kariwainaouz, Tominkaru zaamatin-kidanii Christ Jesus idaꞌati. Ukauꞌan, mawakaꞌo kawanuꞌo waunao uruu tuma. \v 4 Wachikaawunuu-kao dono, wamawakan naꞌiki wadida-kao kawanuꞌo Christ tuma. Ukauꞌan waDaru Tominkaru kadishita-kidan kawan Christ mawaka-karu diꞌiki, umanawunuꞌo pamaꞌozakan idaꞌan, naꞌapaꞌo nii kapam ukadishita-kidan waunao, paꞌinaꞌo mashaapa-karu diꞌiti. \p \v 5 Tominkaru baudaꞌapatan idi waunao Jesus Christ idaꞌati wamawakan idaꞌan uruu kawan, ukadishita-kidan nii kapam waunao ukadishita-kidan kawan Jesus Christ. \v 6 Naꞌiki waaitapanii, kiwiiniꞌoraz wakaduz mawakan naa Christ tuma cross diꞌii, turuu kizi oiaꞌo maꞌozakaꞌoraz ukaudinan waꞌidaꞌa mainaabata-kao. Uruu aonaa kizi powaꞌa oiaꞌo poitoruitapan waunao. \v 7 Ushaꞌapanum kauꞌan pidan mawakaꞌo, aonaa powaꞌa oiaꞌo poitoruitapan uruu. \v 8 Wamawakan idi Christ tuma, wamishida karikaonanuꞌo nii kapam wakakupan utuma. \v 9 Waaitapanii Jesus Christ kadishita-kida-kao mawaka-karu diꞌiki, naꞌiki aonaa naꞌapainim nii umawakauzon koshan. Aonaa naꞌapainim nii powaꞌa mawaka-karu zaamatan uruu. \v 10 Umawakan baukapa uwazoota-kinaa nii oiaꞌo aimaakan. Aizii kai kakupa uruu, naꞌiki umashaapan soo Tominkaru atiꞌi naa. \v 11 Ukauꞌan naꞌapa kapam udiꞌitinapa udauꞌu. Unao mawakaꞌo kawanuꞌoraꞌa naa oiaꞌo ati, mazan kakupaꞌoraꞌa naa paꞌan Tominkaru ati, uzaamatinpan idi Christ Jesus idaꞌati. \p \v 12 Ukauꞌan, aonaa utaapadaꞌanaꞌa oiaꞌo kazowautapan unanaa, wuruꞌu mawakauzoz. Aonaa ushaꞌapata-kidaꞌanaꞌa uꞌati ushaꞌapataꞌazoonii oiaꞌo aimaakan. \v 13 Naꞌiki aonaa ukashaapaꞌanaꞌa ushaꞌapauzin kida oiaꞌo ati, aimaakan dikaudaꞌo shaꞌapata-kinao nii. Mishiꞌoraiman, utaainaꞌa naa Tominkaru ati shaꞌapataꞌo nii kaimanaꞌo aimaakan. Ushaꞌapanum kauꞌan Tominkaru kakudaniꞌi naa unao mawaka-karu diꞌiki, paꞌinaꞌo kakupa-karu idaꞌati. \v 14 Aonaꞌa naa unaobanaitapaꞌanaꞌa oiaꞌo. Ushaꞌapanum kauꞌan aonaa umashaapan naa kakinaorii waranuꞌu, mazan Tominkaru kamunanun idaꞌaꞌoraꞌa naa umashaapan. \s1 Poitoruinao, shaꞌapataꞌo niꞌo kaimanaꞌo aimaakan \p \v 15 Ukauꞌan, marii mooko washaꞌapaapan oiaꞌo, aonaan idi wamashaapan naa kakinaorii waranuꞌu, naꞌiki wamashaapan idiꞌi naa paꞌan Tominkaru kamunanun idaꞌa? Aonaa turuu! \v 16 Uaitapanii kaimanaiman, pidan taainan dono poitorui nii, upoitoruitapa-kidinan wuru atiꞌi uizoꞌatiniaz panaobanaa. Naꞌapaꞌo kawanuꞌo unao, unaobanaitapan dono oiaꞌo, ubuuta-kao karikaonanuꞌo mawaka-karu diꞌiti; oo, uizoꞌatipan dono Tominkaru, udakotan unao, kaimanaꞌo pidannao nii. \v 17 Mishi, kiwiin zii upoitoruitapa-kidinan oiaꞌo ati, mazan aizii, kaimanaiman unyukunuu iki uizoꞌatin utominapa-kida-kinao. Uruu idi õkonaukii-kidan Tominkaru udauꞌan. \v 18 Tominkaru muudin-kidaniꞌi naa unao oiaꞌo ai, aizii Tominkaru poitoruꞌu naa unao, kaiman kidaꞌoraꞌa naa paꞌan aimaakan ushaꞌapaapan. \p \v 19 Õkaiwaan parada-karu ipai kamoꞌo ukaiwauzo-kao, õkainaabata-kinaa nii Tominkaru dauaꞌo kuwai, udadaran idi uꞌati. Kiwiitapa, ukaiwaapan unanaa madoronaa-daun naꞌiki ushaꞌapatan iriba oiaꞌo aimaakan. Aizii naꞌapaꞌa naa utaa unanaa ipai daunuudaꞌu shaꞌapataꞌo nii kaimanaꞌo naꞌiki sakitapaꞌo aimaakan, Tominkaru aipan kawanaꞌati. \p \v 20 Oiaꞌo poitoruitapan dono zii unao, aonaa ushaꞌapataꞌazon kaimanaꞌo aimaakan. \v 21 Kanom mooko kaimanaꞌo nii uikoda ushaꞌapaapauzonii kida idaꞌan, ukibaꞌazoo-kidaniaz naa kai? Naꞌapa kidaꞌo aimaakan shaꞌapaapa-kao idaꞌan pidan ikoda karikaonanuꞌo mawaka-karu. \v 22 Mazan unao, Tominkaru muudin-kidaniꞌi naa oiaꞌo poitoruitapan ai, aizii Tominkaru poitoruꞌu naa unao. Uruu idiꞌo ukaminkaꞌutan unao, umashaapa-kinaa nii kaiman naꞌiki sakitapa, naꞌiki utaan uꞌati karikaonanuꞌo kakupa-karu. \v 23 Ushaꞌapanum kauꞌan oiaꞌo shaꞌapata-kao winipinaa karikaonanuꞌo mawaka-karu. Mazan Tominkaru taanii mawinipinaa-daun karikaonanuꞌo kakupa-karu, wazaamatinpan idaꞌan Christ Jesus wanaobanaa idaꞌati. \c 7 \s1 Kakinaorii dauaꞌo \p \v 1 Aizii unao, õmin-mishidannao, uaitapanii kakinaorii dauaꞌo. Kakinaorii kazowautapan pidan soo ukakupan dono zii. \v 2 Kaikapaꞌo kawanuꞌo kaiwuruꞌu: kakinaorii kian, zun mazidaꞌo, aonaa turuu omazidan baꞌoran daonaiora tuma odaiaru kakupan dono zii. Mazan odaiaru mawakan an, aonaa powaꞌa kakinaorii marainan omazidan. \v 3 Ukauꞌan, omashaapan an baꞌoran daonaiora tuma, paudaiaru kakupan puꞌu zii, “baꞌorantapaꞌo,” kiaꞌo nii kii-karu odauꞌan. Mazan odaiaru mawakan an, aonaa powaꞌa kakinaorii marainan omazidan. Turuu omazidan baꞌoran daonaiora tuma, aonaꞌo nii “baꞌorantapaꞌo” kii-karu odauꞌan. \p \v 4 Ukauꞌan õiribannao, naꞌapaꞌo kawanuꞌo kakinaorii taapauzon unao. Mazan uzaamatinpan kauꞌan Christ idaꞌati, mawakaꞌo kawanuꞌo unao utuma kakinaorii ai. Aizii, Christ kakuda-kariwaiz mawaka-karu diꞌiki, tumaꞌoraꞌa naa waunao, shaꞌapataꞌo nii kaiman kidaꞌo aimaakan Tominkaru ati. \v 5 Wamashaapan dono zii wanyukunuu aipan kawanaꞌati, kakinaorii maꞌozakada wanyukunuu iaꞌo oiaꞌo shaꞌapataꞌazoo-kao, naꞌiki washaꞌapatan naa oiaꞌo, buutaꞌo niꞌoraz waunao karikaonanuꞌo mawaka-karu diꞌiti. \v 6 Mazan aizii, wamawakan idiꞌi naa Moses kakinaori ai, aonaa powaꞌa ukazowautapan waunao. Ukauꞌan aonaa powaꞌa washaꞌapaapan aimaakan Tominkaru ati, Moses kakinaorii izoꞌati-kao idaꞌan. Mazan paꞌinaꞌo mashaapa-karu idaꞌanaꞌoraꞌa naa, Kaimanaꞌo Doronaa kaminkaꞌutan idaꞌan waunao. \s1 Oiaꞌo kaiwaan kakinaorii \p \v 7 Ukauꞌan oiaꞌo mooko wuruꞌu Tominkaru kakinaoriz? Aonaa naꞌapaꞌo mani kaiwuruꞌu! Mazan mishiꞌoraiman, kakinaorii wuruꞌu kainaabataꞌoraz õꞌati oiaꞌo. Aonaa mani õaitapan oiaꞌo wuruꞌu baꞌoran pidan idiwau naꞌazootapa-kaoaz, aonaan an kakinaorii kian: “Aonaa punaꞌazootapaꞌanaꞌa,” kii. \v 8 Mazan oiaꞌo kaiwaan wuruꞌu kakinaoriiz, umaꞌozakada-kinaa nii õnyukunuu iaꞌoraz oiaꞌo shaꞌapataꞌazoo-kao. Aonaan dono mani kakinaorii nii, aonaa mani oiaꞌo maꞌozakadinan. \p \v 9 Kiwiin, õmaaitapakan dono zii Tominkaru kakinaori, kaimanaꞌo kawan õꞌitiiman õmashaapan. Mazan õaitapan diꞌiki kakinaorii, uruꞌu naa õaitapan oiaꞌo õgaru, karikaonanuꞌo mawaka-karu idaꞌatanpuꞌo. \v 10 Aizii wuruꞌu kakinaoriiz, kainaabataꞌo niꞌoraz padamata, naꞌapam õikodan karikaonanuꞌo kakupa-karu, uruꞌu naa mishiꞌoraiman buuta õgaru karikaonanuꞌo mawaka-karu diꞌiti. \v 11 Oiaꞌo kaiwaan wuruꞌu kakinaoriiz pamariida-kinaa nii õgaru, naꞌiki buutaꞌo nii õgaru karikaonanuꞌo mawaka-karu diꞌiti. \p \v 12 Mazan wuruꞌu kakinaoriiz, kaimanaꞌo naꞌiki Tominkaru diꞌikiꞌo, sakitapaꞌo naꞌiki kaminkaꞌutaꞌo nii pidan mashaapan kaiman \v 13 Mazan kaimanaꞌo aimaakan buuta mooko õgaru karikaonanuꞌo mawaka-karu diꞌiti? Aonaa naꞌapaꞌo mani kaiwuruꞌu! Oiaꞌo wuruꞌu kaiwaꞌoraz kaimanaꞌo aimaakan pabuuta-kinaa nii õgaru karikaonan mawaka-karu diꞌiti. Aizii, watukapa naꞌapam ukichanaꞌiki-kian manawun wuruꞌu oiaꞌoraz. Ukaiwaan kaimanaꞌoraz Tominkaru kakinaori pashaꞌapata-kida-kinaa nii dikaudaꞌo aimaakan. \s1 Nyukunui iaꞌo mizaataaka-karu \p \v 14 Waaitapa, Tominkaru diꞌikiꞌo wuruꞌu kakinaorii. Mazan õgaru, pidan karikaonan, kapatiꞌo oiaꞌo ati. Oiaꞌo toriinii kawanuꞌo õgaru papoitoru nii. \v 15 Aonaa õaitapan kandii nii õshaꞌapaapan oiaꞌo aimaakan. Õaipaniaz õshaꞌapatan kaimanaꞌo aimaakan, aonaa õshaꞌapatan. Mazan aonaꞌoraz õaipan õshaꞌapatan, uruu naꞌapain õshaꞌapaapa. \v 16 Õshaꞌapaapan kauꞌan wuruꞌu aonaꞌoraz õshaꞌapataꞌazon, naꞌapaꞌo kainaabata Tominkaru kakinaori kaimanan õꞌati. \v 17 Ukauꞌan, aonaa õgaru manawun mani wuruꞌu shaꞌapaapaꞌoraz oiaꞌo aimaakan. Mazan õnyukunuu idaꞌaꞌoraz oiaꞌo, uruu wuruꞌu shaꞌapaapaꞌoraz oiaꞌo aimaakan. \v 18 Aizii õaitapa, aonaa kaimanaꞌo nii õꞌidaꞌa, õgaru pidan karikaonan, kapatiꞌo õnyukunuu oiaꞌo ati. Õaipan puꞌu õshaꞌapatan kaimanaꞌo aimaakan, mazan aonaa õkaꞌiitan õshaꞌapatan. \v 19 Aonaa õshaꞌapatan wuruꞌu kaimanaꞌoraz aimaakan õaipaniaz õshaꞌapatan. Mazan õshaꞌapata oiaꞌo aimaakan, wuruꞌu aonaꞌoraz õaipan õshaꞌapatan. \v 20 Aizii, õshaꞌapatan kauꞌan wuruꞌu aonaꞌoraz õaipan õshaꞌapatan, ukauꞌan aonaa õgaru manawun mani wuruꞌu shaꞌapaapaꞌoraz oiaꞌo aimaakan. Mazan õnyukunuu idaꞌaꞌoraz oiaꞌo, uruu wuruꞌu shaꞌapataꞌoraz oiaꞌo aimaakan. \p \v 21 Õkowaadan nii karikaonanuꞌo ushaꞌapauzon: õaipan puꞌu õshaꞌapatan kaimanaꞌo aimaakan, õshaꞌapata soo oiaꞌo aimaakan. \v 22 Õgaru, õnyukunuu ii, tuukii õkonaukii-kidan Tominkaru kakinaori. \v 23 Mazan kainaꞌa panaꞌaꞌo aimaakan õnyukunuu ii, shaꞌapaapa-kidaꞌo õꞌati oiaꞌo aimaakan. Tuukii umizaapan wuruꞌu õshaꞌapataꞌazoonuz kaimanaꞌo aimaakan. Utaapan õgaru taraa-kariwai kawan ushaꞌapaapa-kidan oiaꞌo õꞌati, uruu idi aonaa õkaꞌiitan õizoꞌatin Tominkaru kakinaorii. \v 24 Kashaꞌoraꞌo õbaiaapan, tuukii õdopian! Kanomaꞌo nii kazannaata õgaru wuru aiaꞌa õshaꞌapataꞌazoonuz oiaꞌo aimaakan, buutin-kidaꞌoraz õgaru karikaonanuꞌo mawaka-karu diꞌiti? \v 25 “Kaiman,” õkian Tominkaru ati, turuaꞌoraz ukazannaatan õgaru Jesus Christ wanaobanaa idaꞌan! \p Ukauꞌan, kaiman õꞌati Tominkaru kakinaori, tuukii õaipan õizoꞌatinuz, mazan upuꞌu õnyukunuu idaꞌaꞌo oiaꞌo, shaꞌapata-kidan õꞌati oiaꞌo aimaakan, aonaꞌoraz padamata õaipan õshaꞌapatan. \c 8 \s1 Kaimanaꞌo Doronaa maꞌozakan idaꞌanaꞌo mashaapa-karu \p \v 1 Ukauꞌan aizii, aonaa kanom nii Tominkaru papatakaꞌutan zaamatinpainao Christ Jesus idaꞌati. \v 2 Kaimanaꞌo Doronaa taaniꞌi naa waꞌati paꞌinaꞌo kakupa-karu wazaamatinpan idi Christ Jesus idaꞌati. Ukauꞌan aizii, aonaa powaꞌa wanyukunuu idaꞌaꞌo oiaꞌo poitoruitapan waunao, naꞌakaꞌo niꞌoraz waunao karikaonanuꞌo mawaka-karu diꞌiti. \v 3 Moses saadanii kakinaorii, aonaa ukaꞌiitan pakazannaatan waunao oiaꞌo ai, wanyukunuu kapatin idi oiaꞌo ati, mazan Tominkaru ukaꞌiita. Ukazannaata waunao, wanyukunuu idaꞌaꞌo oiaꞌo kazowautapan ai, udyuudan idaꞌan paudani Christ Jesus imiꞌi baara ati, patakaꞌuta-karu nii waꞌoian dikin ii. Pidan nii ukaawan, waunao kawan unanaa, mazan aonaꞌo uꞌoian. \v 4 Tominkaru shaꞌapatan naꞌapa aimaakan, turuu kizi mashaapainao Kaimanaꞌo Doronaa aipan kawanaꞌati, shaꞌapatan ipai kakinaorii aiapanii shaꞌapata-kao, aonaa oiaꞌo nyukunui aipan kawanaꞌati mani. \p \v 5 Pidan mashaapaꞌoraz oiaꞌo panyukunuu aipan kawanaꞌati, udiꞌitinpan soo panyukunuu shaꞌapataꞌazoonii dauꞌu paꞌidiwaru. Mazan pidan mashaapaꞌoraz Kaimanaꞌo Doronaa aipan kawanaꞌati, udiꞌitinpan soo Kaimanaꞌo Doronaa aiapanii shaꞌapata-kao dauꞌu. \v 6 Pidan diꞌitinpaꞌoraz oiaꞌo panyukunuu shaꞌapataꞌazoonii dauꞌu paꞌidiwaru, uikodan nii karikaonanuꞌo mawaka-karu. Mazan pidan diꞌitinpaꞌoraz Kaimanaꞌo Doronaa aipan kawanaꞌati, uikodan nii karikaonanuꞌo kakupa-karu naꞌiki nyukunui kaimanan. \v 7 Ukauꞌan, pidan diꞌitinpan dono oiaꞌo panyukunuu shaꞌapataꞌazoonii kawanaꞌati, Tominkaru taruba wuruꞌu uruuz. Ushaꞌapanum kauꞌan aonaa uizoꞌatin Tominkaru kakinaori, naꞌiki aonaa ukaꞌiitan paizoꞌatinuz. \v 8 Pidan mashaapaꞌoraz oiaꞌo panyukunuu aipan kawanaꞌati, aonaa turuu Tominkaru konaukii-kidan ushaꞌapatanii. \p \v 9 Mazan unao, aonaa ushaꞌapaapan oiaꞌo unyukunuu aipan kawanaꞌati. Ushaꞌapaapan aimaakan Kaimanaꞌo Doronaa aipan kawanaꞌatiꞌo, mashaapaꞌoraz unao idaꞌa. Pidan aonaꞌoraz Kaimanaꞌo Doronaa mashaapan uꞌidaꞌa, aonaa Christ pidanan mani uruu. \v 10 Mazan Christ mashaapan an unao idaꞌa, unanaa mawakan nii mishi padamata diinaꞌitiꞌi uꞌoian idi, mazan upuꞌaꞌo nii udoronaa kakupan, Tominkaru dakotan idiꞌi naa unao kaimanaꞌo pidannao nii. \v 11 Tominkaru kakudan kawan Christ Jesus mawaka-karu diꞌiki paDoronaa idaꞌan, mashaapaꞌoraz unao idaꞌa. Naꞌapaꞌo nii kapam utaan mawakauzoz unanaa kakupa-kinaa nii, paDoronaa idaꞌan, mashaapaꞌoraz unao idaꞌa. \p \v 12 Ukauꞌan, õmin-mishidannao, kainaꞌa paꞌi washaꞌapatan niꞌo, mazan aonaa wamashaapan mani oiaꞌo wanyukunuu shaꞌapataꞌazoonii kawanaꞌati. \v 13 Umashaapan an pakawan zii oiaꞌo unyukunuu aipan kawanaꞌati, Tominkaru buutan nii unao karikaonanuꞌo mawaka-karu diꞌiti. Mazan umashaadan an ushaꞌapaapan oiaꞌo, Kaimanaꞌo Doronaa kaminkaꞌutan idaꞌan unao, uikodan nii karikaonanuꞌo kakupa-karu. \v 14 Ipai pidannao Kaimanaꞌo Doronaa kazowautapaniinaouz, ĩnao Tominkaru dainao. \p \v 15 Wuruꞌu Kaimanaꞌo Doronaa taa-kariwaiz unao ati, aonaa utoman unao poitoruinao nii, tariaꞌo nii koshan Tominkaru ai. Mazan utoman unao Tominkaru dainao nii paꞌan, naꞌiki turuu ukian Tominkaru ati aizii: “Pugaru waDaru,” kii. \v 16 Tominkaru Doronaa zaamatinan wadoronaa idaꞌati, kainaabataꞌo nii mishiꞌo Tominkaru dainao waunao. \v 17 Tominkaru dainaoun idi waunao, wazaamatan nii kaiman kidaꞌo aimaakan utaapaniaz naa papidanannao ati. Naꞌiki wazaamatan nii kapam Christ tuma Tominkaru taapaniaz uruu ati. Wabaiaapan kauꞌan kashaꞌoraꞌo Christ kawan, naꞌapaꞌo nii Christ umanawunun kaduz taa-kao waꞌati. \s1 Tominkaru umanawuntan nii paudainao diinaꞌitiꞌi \p \v 18 Aizii kaiꞌoraz wabaiatinan, õaitapa aonaa uikodinan wuruꞌu Tominkaru umanawuntaꞌazoonuz waunao diinaꞌitiꞌi. \v 19 Ipai aimaakan Tominkaru tomaniinao, tuukiaꞌa naa ĩzaudapan Tominkaru kainaabatan naꞌiaꞌoram manawun wuruꞌu paudainaouz. \v 20 Ipai utomaniinao aimaakan mawakauzo naꞌiki zaamauzo, aonaa paaipan atiꞌo mani ĩtominan naꞌapa, mazan Tominkaru aipan kawanaꞌatiꞌo. Mazan upuꞌu kainaꞌa ĩzaudapan \v 21 Tominkaru soꞌotaꞌazoonuz ĩdyaun diinaꞌitiꞌi mawakauzo-karu naꞌiki zaamauzo-karu ai. Naꞌiki uzaamataꞌazoonuz ĩdyaun umanawunuꞌo mashaapa-karu diꞌiti paudainao tuma. \v 22 Waaitapa ipai Tominkaru tomaniinao dopitan, atii kai, naꞌapa zun dopian kawan okaudanipaꞌazon dono. \v 23 Mazan aonaa Tominkaru tomaniinao aimaakan mani karikaonan wuruꞌu dopitaꞌoraz. Waunao kapam, kainaꞌaꞌoraz naa Kaimanaꞌo Doronaa, kiwiiniꞌoraz naa utaa-kao waꞌati. Mishi kai wadopitan wazaudapatinan puꞌaꞌa naa Tominkaru kowaadan diinaꞌitiꞌi ipai patomaniinao ati, udainao wuruꞌu waunaouz. Naꞌiki utaan naa wananaa nii mamawakauzoka idi. \v 24 Uruꞌu naa wuruꞌu wazaudapaniaz Tominkaru shaꞌapatan waꞌati, ukazannaatan diꞌiki waunao. Pidan zaamataꞌoraz naa aimaakan kowaada-kariwaiz taa-karu nii uꞌati, aonaa kanom niꞌi naa uzaudapatinan. Aonaa naꞌiaꞌoram pidan pakawanuꞌo zii uzaudapan pazaamataniꞌi naa aimaakan, kowaada-kariwaiz taa-karu nii uꞌati. \v 25 Mazan wazaudapan an aimaakan taa-kao waꞌati aonaꞌoraz zii wazaamatan, aonaa kandii nii wakashadinan wazaudapan. \p \v 26 Naꞌapaꞌo kapam, Kaimanaꞌo Doronaa kaminkaꞌuta waunao wadopian dono. Wamaaitapakan puꞌu kanom dauꞌan watoriinpan, uruu paꞌan pishaa Tominkaru kaminkaꞌutan waunao. Upishaan Tominkaru tuukiaꞌo idaꞌan, aonaa pidan kaꞌiitan pakowaadan kaimanaiman parada-karu idaꞌan. \v 27 Aizii Tominkaru, aitapaꞌoraz naꞌapam wadiꞌitinpan, uaitapa kaimanaiman kanom Kaimanaꞌo Doronaa aiapanii shaꞌapata-kao waꞌati. Ushaꞌapanum kauꞌan, Tominkaru aipan kawanaꞌatiꞌo manawun wuruꞌu utoriinapanuz Tominkaru pidanannao ati. \p \v 28 Waaitapa ipai aimaakan, kaimanaꞌo oo kashaꞌoraꞌo shaꞌapan an, Tominkaru kaiwaan niiz kaimanaꞌo nii wunao atiꞌi marainpainaouz uruu. Ĩnao wuruꞌu uzaamataniinaouz papidanannao nii, ushaꞌapanum kauꞌan kainaꞌaꞌo udiꞌitapan pashaꞌapatan niꞌo ĩꞌati. \v 29 Tominkaru aitapaniinaouz amazada tominan uaꞌii, pazaamatan nii papidanannao nii, ĩnao wuruꞌu udiꞌitapan patoman nii pauDani kawan, uruu kizi ĩtuuniz nii. \v 30 Pidannao, kotuaꞌoraz naa udiꞌitapan patoman paudani kawan, ĩnao wuruꞌu udapadaniinaouz. Aizii udapadaniinaouz, ĩnao udakota kaimanaꞌo pidannao nii. Aizii udakotaniinaouz kaimanaꞌo pidannao nii, ĩnaouꞌo nii utoma umanawunnao nii, paudani kawan. \s1 Aonaa turuu kanom mashaatan // Tominkaru marainpan ai waunao \p \v 31 Unaꞌapan kauꞌan, naꞌapam wakian aizii? Tominkaru kaminkaꞌutan kauꞌan waunao, kanom kaꞌiita padikintan waunao? \v 32 Aonaa Tominkaru marainan paudani patakaꞌuta-kao, mazan utaapada pidannao zowian uruu ipai waunao dikin ii. Utaan idi pauDani, waaitapa konaukiaꞌo nii utaan waꞌati ipai aimaakan. \p \v 33 Kanom turuu udakoopan Tominkaru pidanannao? Tominkaru paꞌan wuruꞌu dakotaꞌoraz ĩdyaun kaimanaꞌo pidannao nii. \v 34 Kanom turuu ukian wadauꞌan: “oiaꞌo ĩnao, marii ĩpatakaꞌuta-kao”? Aonaa kanom. Ushaꞌapanum kauꞌan, Christ Jesus paꞌan wuruꞌu mawakaꞌoraz waunao oian dikin ii, oo powaꞌa zii manawun, Tominkaru kakudaniaz umawakan daunaꞌan. Kai umashaapan umanawun nii Tominkaru diwaꞌora antanapu, utoriinpan Tominkaru ati waunao dauꞌan. \p \v 35 Ukauꞌan kandii turuu ubuutan waunao Christ kamarainapanun ai? Aonaa kanom. Wapatakaꞌuta-kao puꞌu, oo wabaiaapan puꞌu dadaraꞌo mashaapa-karu, oo waꞌantamikita-kao puꞌu wamishidan dikin ii, oo wabaiaapan puꞌu zamazi-karu, oo aonaan puꞌu baꞌoran wakamichan nii. Wamashaapan puꞌu kichanaꞌiki-kiaꞌo biiꞌi, oo pidannao zowian puꞌu waunao, upuꞌu umarainpan waunao. \v 36 Naꞌapa usaadinpan kotuaꞌo Tominkaru paradan idaꞌa: \q1 “Pupidanannaoun idi waunao, \q2 ipai kamoo pidannao aipan pazowian waunao. \q1 Wadiꞌitapa-kao, kaznizonao kawan, zowii-kariwainao niꞌoraz.”\f + \fr 8:36 \ft Psalm 44:22\f* \m \v 37 Mazan naꞌapa kidaꞌo aimaakan shaꞌapan puꞌu waꞌati, ipaiꞌo nii wawazootan kidaz Jesus Christ, marainpaꞌoraz waunao kaminkaꞌutan idaꞌan waunao. \p \v 38 Õgaru, õaitapa kaimanaiman, aonaa kanom kaꞌiitan pabuutan waunao Tominkaru kamarainapanun ai: kakupa-karu oo mawaka-karu, angelnao oo oiaꞌo doronainao, aimaakan shaꞌapaꞌo kai oo shaꞌapaꞌo nii diinaꞌitiꞌi, \v 39 maꞌozaka-tinpainao doko ii oo imiꞌi baara an. Aonaa naꞌiaꞌoram toma-kariwai kaꞌiitaꞌo pabuutan waunao Tominkaru kamarainapanun ai, uaidaniaz Christ Jesus wanaobanaa shaꞌapatanii idaꞌan. \c 9 \s1 Paaipan atiꞌo // Tominkaru zaamatan pidan \p \v 1 Õgaru, Christ idaꞌatiꞌo õzaamatinpan, õkowaadan mishiꞌo aonaa õmariidinan mani. Õnyukunuu, Kaimanaꞌo Doronaa kazowautapaniaz kainaabata kapam aonaa õmariidinan mani kaiwuruꞌu. \v 2 Tuukiaꞌo õnyukunuu kashaꞌoratinan, naꞌiki karikaonan õdopitan õnyukunuu ii, \v 3 õmin-Jewnnao dauꞌan, aonaꞌoraz ĩmishidan Christ. Õpishaa mani Tominkaru soꞌotan õgaru Christ diꞌiki, naꞌiki õkaboota-kao patakaꞌutin-kizai iti ĩwadaun nii, naꞌapaꞌo turuan an mani ukaminkaꞌutan ĩmishidan Christ. \v 4 Ĩnao Israelitenao,\f + \fr 9:4 \fq Israelitenao: \ft ĩnao dauꞌatiꞌo Jewnao kii-karu kapam.\f* Tominkaru zaamatanii paudainao nii pidannao bii iki. Ĩnao atiꞌo utukapa-kidan pamanawunun. Ĩnao atiꞌo utaan paparadan mishiꞌo niꞌo ushaꞌapan.\f + \fr 9:4 \fq utaan paparadan mishiꞌo niꞌo ushaꞌapan: \ft uruu dakota-kao covenant. Putukapa kaarita tokon ii, Parada-karu Mashaꞌapannaada-kinao diꞌii.\f* Ĩnao atiꞌo utaan pakakinaori kida. Ĩnao atiꞌo ukainaabatan naꞌapam mishiꞌo choochiapa-karu paꞌati. Ĩnao atiꞌo ukowaadan pashaꞌapatan nii kaiman kidaꞌo aimaakan. \v 5 Kotuaꞌo ĩdokozu-daunnao, umanawun kidainao.\f + \fr 9:5 \ft Kotuaꞌo ĩdokozu-daunnao uu, Abraham, Isaac, naꞌiki Jacob. Uruu Jacob, Israel kiaꞌoraz kapam uꞌuu.\f* Ĩnao donozinaa diꞌikiꞌo Christ shakatauzonuz. Uruu Tominkaru, kazowautapaꞌoraz ipai aimaakan, marii karikaonan ukonaukii-kida-kao. Amen. \p \v 6 Aonaa uzauda-kidaꞌanaꞌa, aonaꞌo niꞌi naa Tominkaru mishian wuruꞌu ukowaadaniaz pashaꞌapatan nii papidanannao ati. Ushaꞌapanum kauꞌan, aonaa ipaiꞌo mani Israelitenao Tominkaru pidanannaoun. \v 7 Naꞌiki, aonaa ipaiꞌo mani Abraham takaan-daunnao Tominkaru pidanannaoun. Tominkaru kian Abraham ati: “Soo Isaac takaan-daunnao õdakotan niꞌoraz pudainao nii.”\f + \fr 9:7 \ft Genesis 21:12\f* \v 8 Ukauꞌan, aonaa ipaiꞌo mani Abraham takaan-daunnao, Tominkaru dakotan paudainao nii. Soo ukowaadaniinaouz pataan nii Abraham dani nii, uruu dainao paꞌan mishiꞌo Abraham dainao. \v 9 Kaikapaꞌo Tominkaru kian Abraham ati ukowaadan dono pashaꞌapataꞌazoonii: “Õkaawan nii powaa ati õaitanii amazada kawanaꞌati. Uruu dono kaudanipaꞌo niꞌi naa pudaiaro Sarah, daonaioraꞌo nii odani nii.”\f + \fr 9:9 \ft Genesis 18:10, 14\f* \p \v 10 Aizii wuruꞌu ĩdaniz, uruu wadokozu-daun Isaac. Umazidan Rebecca tuma, naꞌiki okaudanin shamaannao\f + \fr 9:10 \fq shamaannao: \ft ĩꞌuu Esau naꞌiki Jacob.\f* idi. \v 11-12 Mazan ĩshakatan uaꞌii zii, naꞌiki ĩshaꞌapatan uaꞌii zii oiaꞌo, oo, kaimanaꞌo aimaakan, Tominkaru kian Rebecca ati: “Kiwiiniꞌo ushakatan, uruꞌo nii kaudin padawuꞌichan ati.”\f + \fr 9:11-12 \ft Genesis 25:23\f* Ukauꞌan Tominkaru zaamatan pidan padiꞌitapan kawanaꞌati pashaꞌapataꞌazoonii. Aonaa uzaamatan pidan ushaꞌapatan idi aimaakan. \v 13 Naꞌapa baꞌoran Tominkaru paradan kotuaꞌo saada-kao kian: “Õzaamatanii Jacob, mazan Esau, aonaa õnyukunuu-atin.”\f + \fr 9:13 \ft Malachi 1:2-3\f* \p \v 14 Ukauꞌan, turuu mooko wakian: “Aonaa Tominkaru shaꞌapatan sakitapa aimaakan,” kii? Aonaa turuu. \v 15 Tominkaru kian kotuaꞌa naa Moses ati: \q1 “Õkamunan-kidan nii pidan, õkamunan-kidaꞌazoonii, \q2 naꞌiki õkashaꞌora-kidan nii pidan, õkashaꞌora-kidaꞌazoonii.”\f + \fr 9:15 \ft Exodus 33:19\f* \m \v 16 Ukauꞌan Tominkaru zaamatan pidan, aonaa pidan aipan atiꞌo mani, oo ushaꞌapatan idiꞌo mani aimaakan, mazan Tominkaru kamunanun idiꞌo paꞌan. \v 17 Kotuaꞌo saada-kariwai Tominkaru paradan kowaadan Tominkaru kian Egypt iaꞌo naobanai ati: “Õgaru aipan atiꞌo punaobanai-tinan, õkaiwaa kizi pugaru, õtukapa-kida-kinaa nii õmaꞌozakan, naꞌiki õkainaabata-kinaa nii pidannao ati ipai amazada kawanaꞌati, õgaru paꞌan mishiꞌo manawun Tominkaru.”\f + \fr 9:17 \ft Exodus 9:13-19\f* \v 18 Ukauꞌan Tominkaru kamunan-kida pidan, pakamunan-kidaꞌazoonii. Naꞌiki udikintapada baꞌoran pidan, udikintapadaꞌazoonii. \s1 Tominkaru shaꞌapata // pashaꞌapataꞌazoonii \p \v 19 Kainaꞌaꞌo nii panaadon pidan kian: “Mazan kandii nii mooko Tominkaru dakotan pidan shaꞌapatan oiaꞌo? Kanom mooko kaꞌiita aonaa pashaꞌapatan Tominkaru aiapanii ushaꞌapatan?” \p \v 20 Mazan õgaru kian, aonaa turuu pidan dakoꞌatin Tominkaru naꞌapa. Turuu mooko kubai idiꞌo aimaakan toma-kao kian tomaꞌo ati paugaru: “Kandii nii putoman õgaru kaikapaꞌa?” kii. \v 21 Pidan tomapauzo aimaakan kubai idi, turuu ukaiwaan kubai paaipan kawanaꞌati. Pakaiwaapanii kubai diꞌiki, panaadon dyaꞌutam utoman aimaakan. Baudaꞌapa utoman dowada sodi, kabaun konaunam-kinaa nii, baꞌoran utoman kaiwaa-karu nii ipai kamoo. \p \v 22 Naꞌapaꞌo Tominkaru, turuu ushaꞌapatan aimaakan paaipan kawanaꞌati, utukapa-kida-kinaa nii patoꞌoran, naꞌiki pamaꞌozakan manawun. Mazan upuꞌu aonaa upatakaꞌutan sariapa aka patoꞌora-kizinao, patakaꞌuta-karu niꞌoraz ĩaitinpan. \v 23 Naꞌiki uaitapa-kidaꞌazon idi kapam umanawunuꞌo paugaru pakamunan-kidaniinao ati, uminziiwa-kidaniinaouznaa kaꞌidiwainaꞌo nii diinaꞌitiꞌi pamanawunun idi. \v 24 Waunao wuruꞌu Tominkaru dapadaniinaouz, aonaa soo Jewnao bii ikiꞌo mani karikaonan, mazan Gentilenao bii ikiꞌo kapam. \v 25 Kaikapaꞌo Tominkaru kian, prophet Hosea saadanii idaꞌa: \q1 “Pidannao aonaꞌoraz õpidanannao mani kiwiin zii, \q2 õdakotan nii ĩdyaun õpidanannao nii. \q1 Pidannao aonaꞌoraz õmarainpan kiwiin zii, \q2 õdakotan nii ĩdyaun õmarainapaniinao nii.”\f + \fr 9:25 \ft Hosea 2:23\f* \m \v 26 Naꞌiki ukian koshan: \q1 “Wuru diꞌiaꞌa amazada Tominkaru parada-kiziz pidannao ati, \q2 ‘Aonaa õpidanannao mani unao,’ ukianuz, \q1 naꞌiaꞌo nii ĩdakota-kao, \q2 ‘Tominkaru maꞌozakaꞌo manawun dainao nii.’”\f + \fr 9:26 \ft Hosea 1:10\f* \m \v 27 Mazan prophet Isaiah kian Israelitenao dauꞌan: \q1 “Israel takaan-daunnao iriban puꞌu padamata iriba, iriba, \q2 aonaa kanom kaꞌiitan paaitaan ĩdyaun, \q1 mazan ĩwaꞌakun sodiꞌo nii karikaonan Tominkaru kazannaatan. \q1 \v 28 Ushaꞌapanum kauꞌan kadimanaꞌakaꞌo nii \q2 naꞌiki baukapaꞌakaꞌo nii \q1 wanaobanaa patakaꞌutan pidannao pakian kawanaꞌati.”\f + \fr 9:28 \ft Isaiah 10:22-23\f* \m \v 29 Naꞌapa Isaiah kian kiwiin zii: \q1 “Aonaan dono mani maꞌozakaꞌo manawun Naobanai \q2 kawaꞌakuntan masakaudaꞌu watakaan-daunnao, \q1 kaimanaiman mani wamainaabata-kao \q2 Sodom naꞌiki Gomorrah sannao\f + \fr 9:29 \fq Sodom naꞌiki Gomorrah: \ft Putukapa kaarita tokon ii Parada-karu Mashaꞌapannaada-kinao diꞌii.\f* kawan.”\f + \fr 9:29 \ft Isaiah 1:9\f* \s1 Aonaa Israelitenao mishidan Kaimanaꞌo Kuwai \p \v 30 Ukauꞌan naꞌapam dii wakian aizii? Aonaan puꞌu Gentilenao dawatan Tominkaru dakota-kinaa nii paugaru kaimanaꞌo pidannao nii, upuꞌu Tominkaru dakotan ĩdyaun kaimanaꞌo pidannao nii, ĩmishidan idi Jesus. \v 31 Mazan Israelitenao, aonaa Tominkaru dakotan ĩdyaun kaimanaꞌo pidannao nii, ĩtiwaan puꞌu paizoꞌatin ipai kakinaorii, Tominkaru dakota-kinaa nii ĩdyaun kaimanaꞌo pidannao nii. \v 32 Mazan kandii nii? Ĩtiwaan idi pashaꞌapainpan kakinaorii kawanaꞌati, Tominkaru dakota-kinaa nii ĩdyaun kaimanaꞌo pidannao nii, aonaa mishida-karu idaꞌan mani. Uruu idiꞌo ĩkaboinan paponapoꞌaꞌo kuba diꞌiki. \v 33 Kaikapaꞌo prophet Isaiah saadan Tominkaru paradan, Christ dauaꞌo: \q1 “Aushaa uabata: õmuudan nii kuba Zion\f + \fr 9:33 \ft Zion, oo Jerusalem.\f* ii, \q2 kasharutapaꞌo nii pidannao nyukunuu, \q2 naꞌiki uruu diꞌikiꞌo nii ĩtukurinpan naꞌiki ĩkaboinan. \q1 Mazan pidan mishidaꞌoraz uruu, \q2 aonaa naꞌapainim nii ubaꞌazootin-kida-kao umishidan dikin ii uruu.”\f + \fr 9:33 \ft Isaiah 28:16\f* \c 10 \p \v 1 Õmin-mishidannao, tuukii õaipan Tominkaru kazannaatan õmin-Israelitenaoun. Naꞌapaꞌo õtoriinpan Tominkaru ati ĩdauꞌan! \v 2 Õgaru, õaitapanii ĩdyaun naꞌiki turuu õkakuwaapan ĩdauꞌu. Tuukiaꞌo ĩtiwainan pashaꞌapatan aimaakan kaimanaꞌo nii Tominkaru ati. Mazan ĩshaꞌapaapaniaz, panaꞌitiꞌoraꞌa naa ĩmaaitapakan idi naꞌapam Tominkaru kazannaatan pidan. \v 3 Aonaa ĩnyukunuu-atin naꞌapaꞌoram idaꞌanaꞌo Tominkaru dakotan pidan, kaimanaꞌo pidan nii. Ĩtiwaan pashaꞌapatan aimaakan Kakinaorii kawanaꞌati, ĩkashadan idi wuruꞌu Tominkaru dakota-kinaaz pidan, kaimanaꞌo pidan nii. \v 4 Mazan Christ wuruꞌu shaꞌapataꞌoraz paꞌan ipai kakinaorii aiapanii shaꞌapata-kao. Ukauꞌan ipai mishidainaouz Christ, Tominkaru dakotan ĩdyaun kaimanaꞌo pidannao nii. \s1 Turuu Tominkaru kazannaatan // ipai pidan \p \v 5 Kaikapa Moses saadanuꞌu, Tominkaru dakotan dauꞌan pidan, kaimanaꞌo pidan nii, kakinaorii izoꞌati-kao idaꞌan: “Pidan shaꞌapatan an ipai, ipai aimaakan kakinaorii kawanaꞌati, karikaonanuꞌo nii ukakupan.”\f + \fr 10:5 \ft Leviticus 18:5\f* \v 6 Mazan kaikapa kii-karu Tominkaru dakotan dauꞌan pidan, kaimanaꞌo pidan nii, umishidan idaꞌanaꞌoraz Christ: “Aonaa pukiaꞌanaꞌa punyukunuu ii, kanomaꞌo nii mako aokazi iti?” (nankaꞌo nii Christ imiꞌi baara ati). \v 7 “Naꞌiki aonaa pukiaꞌanaꞌa, kanomaꞌo nii mako mawakainao pidannao wiizi iti?” (nankaꞌo nii Christ powaa ati).\f + \fr 10:7 \ft Deuteronomy 30:13\f* \v 8 Mazan saada-kariwai Tominkaru Paradan kian koshan: “Tominkaru diꞌikiꞌoraz kuwai, aonaa kashaꞌapannaꞌo mani uaitapa-kao, turuaꞌo pukakuwaapan naꞌiki pudiꞌitinpan udauꞌu.”\f + \fr 10:8 \ft Deuteronomy 30:14\f* Uruu wuruꞌu kuwai wakowaadapaniaz, Tominkaru dakotanuz pidan, kaimanaꞌo pidan nii, pamishidan idaꞌan Christ. \v 9 Pukian an pidannao ati: “Jesus, uruu umanawunuꞌo õNaobanaa,” naꞌiki pumishidan an punyukunuu iki Tominkaru kakudan uruu umawakan daunaꞌan, Tominkaru kazannaatan nii pugaru. \v 10 Wamishidan idiꞌo wanyukunuu ii, Tominkaru dakotan waunao kaimanaꞌo pidannao nii. Naꞌiki wakowaadan idiꞌo Jesus, uruu umanawunuꞌo waNaobanaa, Tominkaru kazannaatan waunao. \v 11 Tominkaru Paradan saadinpaꞌo kian: “Naꞌiaꞌoram pidan mishidaꞌo uruu, aonaa naꞌapainim nii ubaꞌazootinan pamishidan dikin ii uruu.”\f + \fr 10:11 \ft Isaiah 28:16\f* \v 12 Ipai pidan dauꞌatiꞌo kaiwuruꞌu, ushaꞌapanum kauꞌan aonaa Jewnao panaꞌan Gentilenao ai. Tominkaru, uruu ipai pidannao Naobanaa, naꞌiki utaa kaiman kidaꞌo aimaakan ipai pidan ati pishaaꞌoraz ukaminkaꞌutan paugaru. \v 13 Tominkaru Paradan saadinpaꞌo kian: “Ipai pidan pishaaꞌoraz Naobanai Tominkaru kaminkaꞌutan paugaru, ukazannaatan nii.”\f + \fr 10:13 \ft Joel 2:32\f* \p \v 14 Mazan naꞌapam nii mooko ĩpishaan wuruꞌu pamamishidakaniaz kaminkaꞌutan paugaru? Naꞌiki naꞌapam nii mooko ĩmishidan uruu, ĩmaabatakan puꞌu udauaꞌo? Naꞌiki naꞌapam nii mooko ĩabatan udauaꞌo, aonaan puꞌu kuwai kowaada-kao ĩꞌati? \v 15 Naꞌiki naꞌapam nii mooko kuwai kowaada-kao, aonaan puꞌu kakuwaapauzonao dyuuda-kao? Tominkaru Paradan saadinpaꞌo kian: “Kaiman manawun waꞌati pidannao waꞌatin ĩkowaadapan kaimanaꞌo kuwai.”\f + \fr 10:15 \ft Isaiah 52:7\f* \p \v 16 Mazan aonaa ipai pidannao nyukunuu-atin Kaimanaꞌo Kuwai. Isaiah kian Israelitenao dauꞌan: “Naobanai Tominkaru, aonaa iriba mani pidannao mishidan wakowaadapaniaz kuwai.”\f + \fr 10:16 \ft Isaiah 53:1\f* \v 17 Ukauꞌan pidan mishidan, uabatan idiꞌo Kaimanaꞌo Kuwai. Naꞌiki uabatan Kaimanaꞌo Kuwai, kakuwaatin-karu idiꞌo Christ dauꞌu. \p \v 18 Mazan mishiꞌo mooko aonaa Israelitenao abatan wuruꞌu Christ dauaꞌoraz kuwai? Ĩabatanii padamata! Tominkaru Paradan saadinpaꞌo kian: \q1 “Ipai naꞌiaꞌakam pidannao abataꞌa naa kuwai. \q1 Naꞌiki kuwai kowaada-kao ipai amazada kawanaꞌati.”\f + \fr 10:18 \ft Psalm 19:4\f* \m \v 19 Mazan mishiꞌo mooko aonaa Israelitenao aitapan Tominkaru diꞌikiꞌoraz kuwai? Ĩaitapanii padamata! Kiwiin, Moses saadan Tominkaru paradan ĩdauꞌan kaikapaꞌa: \q1 “Õkishauzidan nii unao, \q1 õshaꞌapatan idaꞌan kaimanaꞌo aimaakan \q2 baꞌoran kaduz pidannao ati. \q1 Õtoꞌoradan nii unao \q1 õshaꞌapatan idaꞌan kaimanaꞌo aimaakan pidannao ati, \q2 maaitapin-kainaouz.”\f + \fr 10:19 \ft Deuteronomy 32:21\f* \m \v 20 Isaiah, aonaa utarian usaadan Tominkaru Paradan kaikapaꞌa: \q1 “Pidannao aonaꞌoraz ĩdawatan õgaru, \q2 upuꞌaꞌo nii ĩikodan õgaru. \q1 Pidannao aonaꞌoraz ĩaitapaꞌazon õdauꞌan, \q2 upuꞌaꞌo nii õaitapa-kidinan ĩꞌati.”\f + \fr 10:20 \ft Isaiah 65:1\f* \m \v 21 Mazan Isaiah saadanii idaꞌa, Tominkaru kian Israelitenao dauꞌan: \q1 “Ipai kamoo õdapadautan õpidanannao \q2 ĩpadanata kizi õꞌidaꞌati, \q1 mazan dikintapa ĩdyaun, \q2 aonaa ĩabataꞌazon õgaru.”\f + \fr 10:21 \ft Isaiah 65:2\f* \c 11 \s1 Aonaa Tominkaru marinaꞌatan // Israelitenao \p \v 1 Ukauꞌan, Tominkaru marinaꞌatan naa mooko papidanannao Israelitenao wuruꞌu? Aonaa! Ushaꞌapanum kauꞌan, õgaru Israelite kapam, Abraham takaan-daun, Benjamin donozinaa diꞌikiꞌo. \v 2 Aonaa Tominkaru marinaꞌatan papidanannao kotuaꞌoraz uzaamatan. Naꞌapa shaꞌatii Tominkaru paradan saada-kariwai kian Elijah dauꞌan, ukaakapan dono Israelitenao: \v 3 “Naobanai Tominkaru, ĩzowiaꞌa naa prophetnao pudyuudaniinao ĩꞌidiꞌiti. Naꞌiki ĩkaboobiꞌiaꞌa naa altar kida, pidannao kawaodapa-kiziz uzai kida puꞌati. Õbaꞌorantinaꞌa naa õwaꞌakinan. Aizii ĩtiwaan naa pazowian õgaru kapam!”\f + \fr 11:3 \ft 1 Kings 19:10, 14\f* \p \v 4 Mazan Tominkaru kian uꞌati: “Kainaꞌa õtaapaniꞌi naa õpidanannao 7,000 daonaioranao. Aonaa naꞌiaꞌoram ĩdyaun taapaꞌo Baal umanawun nii, baꞌoran pidannao taapaniaz patominkarun nii.”\f + \fr 11:4 \ft 1 Kings 10:18\f* \p \v 5 Naꞌapa kapam kai, kainaꞌa masakaudaꞌu Israelitenao Tominkaru zaamatanii papidanannao niꞌo, soo pakamunanun idi manawun. \v 6 Ukauꞌan aonaa ĩshaꞌapatan idiꞌo mani kaimanaꞌo aimaakan Tominkaru zaamatan ĩdyaun papidanannao nii. Mazan uzaamatan an mani ĩdyaun ĩshaꞌapatan idi kaimanaꞌo aimaakan, aonaa mani umishiin wuruꞌu uzaamatanuz ĩdyaun pakamunanun idi karikaonan. \p \v 7 Ukauꞌan, aonaa ipai mani Israelitenao ikodan wuruꞌu tuukiaꞌoraz ĩaipan paikodan. Mazan masakaudaꞌuꞌoraz ĩbii iki Tominkaru zaamatan, ĩnao paꞌan ikodazu. Mazan baokoinao, Tominkaru dadarada ĩnyukunuu. \v 8 Naꞌapa usaadinpan Tominkaru Paradan idaꞌa: \q1 “Tominkaru aipan atiꞌo ĩmaaitapinkan. \q1 Atii kai pakawan utaratapan ĩawun, \q2 aonaa kizi ĩaitapan kanom patukapanii, \q1 naꞌiki uꞌinidapan ĩkinao kida, \q2 aonaa kizi ĩaitapan kanom paabatanii.”\f + \fr 11:8 \ft Deuteronomy 29:4; Isaiah 29:10\f* \m \v 9 Naꞌapa kapam king David kian Tominkaru ati Israelitenao dauꞌan: \q1 “Marii ĩzaamata-kao mashaꞌapakiaka ĩkonaukiitinan puꞌu, \q2 Marii ĩpatakaꞌuta-kao pashaꞌapaapanii winipinaa nii! \q1 \v 10 Marii ĩꞌishaawunun, aonaa kizi ĩtukapan. \q2 Marii karikaonan ĩbaiatan kashaꞌoraꞌo.”\f + \fr 11:10 \ft Psalm 69:22-23\f* \p \v 11 Aizii, Israelitenao kasharutinan naꞌiki ĩwaotanuz ĩmamishidakan idiꞌi naa Christ, aonaa naꞌitim mooko ĩsaabaa-kao? Aonaa turuu unaꞌapan! Mishiꞌoraiman, ĩmamishidakan idi, Tominkaru kazannaatan naa Gentilenao, Israelitenao kishauzi-kinaa nii ĩꞌati. \v 12 Israelitenao mamishidakan idi, umanawun kidaꞌo aimaakan shaꞌapan ipai pidannao ati. Naꞌiki ĩwaziwaan idi Tominkaru kamunanun, Gentilenao zaamatan naa umanawun kidaꞌo aimaakan. Aitaniimanaꞌo nii ukauꞌan umanawun kidaꞌo aimaakan shaꞌapan ipai pidannao ati, Israelitenao mishidan donoꞌo naa Christ. \s1 Tominkaru kazannaatan Gentilenao \p \v 13 Aizii õparadan uꞌati Gentilenao, mishidainaouz Christ. Tominkaru dyuudan õgaru kakuwaapaꞌo nii uꞌati, naꞌiki õatadapa wuruꞌu õkaudin-kizi niꞌoraz, \v 14 õaipan idi õiribannao Israelitenao kishauzin unao ati, turuu kizi Tominkaru kazannaatan ĩnao bii iki pidannao. \v 15 Tominkaru marinaꞌatan idi Israelitenao, ukaimanaaka-kidan naa baꞌoran kaduz pidannao patuma. Aitaniimanaꞌo nii kaimanaꞌo aimaakan shaꞌapan ipai pidannao ati, Tominkaru zaamatan donoꞌo naa Israelitenao powaa iti. Naꞌapaꞌo nii ukaimanan pidan mawakaꞌo kakudan kawan powaa iti. \p \v 16 Pidan taan dono Tominkaru ati kiwiiniꞌo patomanii bread baudaꞌapaꞌo poroom-biꞌi diꞌiki, ipai wuruꞌu poroom-biꞌinaaz Tominkaru idiwauꞌukaꞌa naa wuruꞌu. Naꞌiki pidan taan dono Tominkaru ati papaoriba kadunaa, ipai uwaoda kida uidiwauꞌukaꞌa naa wuruꞌu. Naꞌapaꞌo kawanuꞌo wuruꞌu Israelitenaouz. Tominkaru zaamatan idi kotuaꞌa naa ĩdokozu-daunnao papidanannao nii, ipai ĩtakaan-daunnao Tominkaru zaamataniꞌi naa papidanannao nii wuruꞌu. \v 17 Paowa-kariwai atamun kawanuꞌo wuruꞌu Israelitenaouz. Pidan dukutan kawan paoribai waoda kida, udaunaꞌan usakadan ĩwadaun nii baꞌoran atamun waoda idi, amazada ii akaꞌoraz usodan. Unao Gentilenao atamun waoda kawanuꞌo, amazada ii akaꞌoraz ukadunaa sodan. Aizii uzaamatan naa kaimanaꞌo aimaakan Israelitenao zaamatan kawan. Naꞌapa atamun waoda amazada ii akaꞌoraz ukadunaa sodan zaamatan kawan paoribai aiba paziwu-kinaa nii, uishitabaꞌu diꞌikiꞌoraz uwaꞌatin. \v 18 Mazan aonaa paꞌi utaapinpaꞌanaꞌa umanawun nii Israelitenao ai, dukuta-kariwai paoribai waoda kida kawanuꞌoraz. Udiꞌitapa, unao atamun waoda kawanuꞌo karikaonan. Aonaa atamun waoda idaꞌanaꞌo mani atamun ishitabaꞌu kakupan. Mazan uishitabaꞌu idaꞌanaꞌo paꞌan uwaoda kakupan. \p \v 19 Mazan kainaꞌaꞌo nii panaadon ukian: “Mazan paoribai waoda kida dukuta-kao, turuu kizi waunao sakada-kao ĩwadaun nii.” \v 20 Naꞌapaꞌo mishi kaiwuruꞌu: mazan ĩdukuta-kao ĩmamishidakan idiꞌo Christ. Aizii unao Gentilenao, usakada-kao ĩwadaun nii umishidan idiꞌo. Ukauꞌan aonaa uꞌatadinpaꞌa naa, mazan uzaudinaꞌa naa udukuta-kao ai. \v 21 Aonaa Tominkaru karodapaꞌakan papatakaꞌutan Israelitenao, paoribai waoda kida kawanuꞌoraz padamata. Aizii unao mani, uꞌitiiman ukarodapaꞌakan nii papatakaꞌutan unao? \p \v 22 Ukauꞌan udiꞌitapa kaimanaiman naꞌapam Tominkaru kamunanban, naꞌiki utoꞌoraban. Utoꞌoraban wunao atiꞌi mamishida-kainaouz. Mazan unao ati, ukamunanun, karikaonanun an mazan umishidapan. Aonaan donoꞌo naa umishidapan, naꞌapaꞌo nii kapam udukuta-kao. \v 23 Aizii Israelitenao kapam, ĩsakadan anaꞌa naa pamishidan, ĩsakada-kao nii powaa ati paoribai idaꞌati. Ushaꞌapanum kauꞌan, Tominkaru turuaꞌo usakadan ĩdyaun powaa ati. \v 24 Unao Gentilenao, atamun waoda kawanuꞌo, dukuta-kariwaiz amazada ii akaꞌo usodan diꞌiki, udaunaꞌan usakada-kao paoribai waoda nii, aonaꞌoraz turuu uzauda-kida-kao unaꞌapata-kao. Aizii Israelitenao, paoribai waoda manawun kawanuꞌo ĩdyaun, ukauꞌan powaꞌaꞌo nii umashaꞌapannan Tominkaru sakadan ĩdyaun powaꞌa ati pakadunaa idaꞌati. \s1 Tominkaru kamunanun // ipai pidan ati \p \v 25 Aizii, õmin-mishidannao, õaipan uaitapan kaimanaiman mashaaꞌoraz utaapauzo-kao zii kiwiin, aonaa kizi uꞌatadinpan. Tominkaru aipan atiꞌo Israelitenao bii ikiꞌo pidannao dikintapadinan. Mazan ĩdikintapan katokon-tinan nii, Gentilenao mishidan donoꞌo naa Tominkaru aitan kawanaꞌati. \v 26 Uruu daunaꞌan, ipaiꞌo niꞌi naa Israelitenao kazannaata-kao, naꞌapa usaadinpan Tominkaru paradan idaꞌa: \q1 “Zion\f + \fr 11:26 \ft Zion, oo Jerusalem.\f* ikiꞌo nii Tominkaru pidanannao kazannaatiki waꞌatin, \q2 uruꞌo nii soꞌota ipai Jacob takaan-daunnao ĩshaꞌapaapan ai oiaꞌo. \q1 \v 27 Õmishian nii wuruꞌu õparadanuz, õshaꞌapataꞌazooniaz ĩꞌati,\f + \fr 11:27 \fq õshaꞌapataꞌazooniaz ĩꞌati: \ft uruu dakota-kao Paꞌinaꞌo Covenant. Putukapa kaarita tokon ii, Parada-karu Mashaꞌapannaada-kinao diꞌii, ‘covenant’ waranuꞌu.\f* \q2 õsoꞌotan donoꞌo naa ĩꞌoian.”\f + \fr 11:27 \ft Isaiah 59:20-21; 27:9\f* \b \p \v 28 Israelitenao kashadan idi Kaimanaꞌo Kuwai, ukauꞌan Tominkaru taruba ĩdyaun, Kaimanaꞌo Kuwai kaawa-kinaa nii unao Gentilenao idaꞌati. Mazan Tominkaru zaamatan idi ĩdyaun kotuaꞌa naa papidanannao nii, pakawan umarainpan ĩdyaun. Ushaꞌapanum kauꞌan, naꞌapaꞌo ukowaadan ĩdokozu-daunnao ati, pashaꞌapatan nii. \v 29 Ushaꞌapanum kauꞌan, Tominkaru zaamatan an papidanannao nii, naꞌiki ukian dono ukaminkaꞌutan nii ĩdyaun, aonaa naꞌapainim nii upanaꞌadan panyukunuu. \v 30 Kiwiin zii unao Gentilenao, tuukii udikintapan Tominkaru. Mazan aizii, Tominkaru kamunan-kidan unao, Israelitenao dikintapan idiꞌi naa uruu. \v 31 Aizii kai, ĩnaouꞌu naa dikintapa Tominkaru, naꞌapaꞌo nii kapam ukamunan-kidan ĩdyaun diinaꞌitiꞌi, ukamunan-kidan kawan unao Gentilenao. \v 32 Ukauꞌan ipai Jewnao naꞌiki Gentilenao dikintapainaouz, Tominkaru taratapanii kawanuꞌo ĩdyaun, aonaa kizi ĩkidoopan padikintapan ai uruu, naꞌapaꞌo idaꞌan kizi utukapa-kidan pakamunanun ĩꞌati. \s1 Tominkaru konaukii-kida-kao \p \v 33 Umanawunuꞌo mishi Tominkaru kamunanun! Ukaꞌiita mishi padiꞌitapan pashaꞌapataꞌazoonii, naꞌiki uaitapa kaimanaiman naꞌapam pashaꞌapatan pashaꞌapataꞌazoonii! Kanom aitapa Tominkaru diꞌitinpan naꞌiki ushaꞌapataꞌazoonii? Kandii aitapa naꞌapam nii Tominkaru shaꞌapatan wuruꞌu pashaꞌapataꞌazooniaz? \v 34 Kotuaꞌo saada-kariwai Tominkaru Paradan kian: \q1 “Aonaa kanom aitapan naꞌapaꞌoram waNaobanaa Tominkaru diꞌitapan aimaakan. \q2 Naꞌiki aonaa kanom kakinaotan uruu ushaꞌapata kizi aimaakan.\f + \fr 11:34 \ft Isaiah 40:13\f* \q1 \v 35 Aonaa naꞌiaꞌoram pidan taaꞌo aimaakan Tominkaru ati, \q2 marii kizi ukawadauntanuz.” \m \v 36 Ipai aimaakan utomanii naꞌiki utaapanii paꞌidiwaru, naꞌiki uaipan kawanaꞌatiꞌo ipai aimaakan shaꞌapan. Marii karikaonan Tominkaru taapa-kao umanawunuꞌo nii. Amen. \c 12 \s1 Marii mishidainao taainan kaimanaiman Tominkaru ati \p \v 1 Ukauꞌan õmin-mishidannao, Tominkaru kamunan-kidan idi dobata unao, õpishaan tuukii unao: utaain kaimanaiman Tominkaru ati, zowii-kariwai aimaakan taa-kao kawan, mazan unao kakupan puꞌu paꞌan, ushaꞌapata kaiman aimaakan Tominkaru konaukii-kidan nii. Naꞌapaꞌo wuruꞌu utaapa-kaoaz umanawun nii. \p \v 2 Aonaa utamakapaꞌanaꞌa udazaba anainao pidannao kaduz, maaitapa-kainaouz Tominkaru. Mazan ukashaapaꞌa naa Tominkaru panaꞌadan udiꞌitinpan, paꞌinaa kiziꞌi naa ukaduz. Naꞌapaꞌo idaꞌanaꞌo nii uaitapan naꞌapam Tominkaru aipan mashaapa-karu, wuruꞌu kaimanaꞌoraz naꞌiki ukonaukii-kidaniaz naꞌiki sakitapaꞌoraz. \p \v 3 Tominkaru kamunanun idi õꞌati, naꞌiki uzaamatan idi õgaru, kowaadapaꞌo nii paparadan, õkian ipai unao ati mishidainao: Manaꞌa utaapinpaꞌanaꞌa umanawun nii powaꞌa zii ukaꞌiitan ai ushaꞌapatan aimaakan, mazan udiꞌitapa ushaꞌapatan aimaakan patumaaka wuru kawanaꞌatiꞌi Tominkaru aipan atiꞌoraz ukaꞌiitan ushaꞌapatan, umishidan idaꞌanaꞌoraz uruu. \v 4 Pidan nanaa baudaꞌapa, mazan iriba ushaꞌapauzin, naꞌiki panaꞌa kida ĩkaminkaꞌutan unanaa. \v 5 Ukauꞌan naꞌapaꞌo kapam waunao mishidainaouz. Mishi iriba waunao padamata, mazan Tominkaru baokopatan idi waunao Jesus Christ idaꞌati, baudaꞌapaꞌo kawanuꞌo wananaa, naꞌiki ipai washaꞌapauzin kida, panaꞌa kida ĩkaminkaꞌuaakan. \p \v 6 Panaꞌa kida Tominkaru taan waꞌati wakaꞌiitanii washaꞌapatan. Ukauꞌan marii washaꞌapata wuruꞌu wakaꞌiitaniaz washaꞌapatan. Pukaꞌiitan an pukowaadan Tominkaru diꞌikiꞌo kuwai, marii pukowaadan wuruꞌu pumishidaniaz. \v 7 Pukaꞌiitan an pukaminkaꞌutan pidannao, pukaminkaꞌuta ĩdyaun. Pukaꞌiitan an putominapa-kidan pidannao Tominkaru paradan dauꞌu, marii putominapa-kidan ĩdyaun. \v 8 Pukaꞌiitan an pumaꞌozakadan mishidainao nyukunuu, marii pumaꞌozakadan ĩdyaun. Pukaꞌiitan an pukaꞌidiwatan pidan pushaꞌapauz idi, marii pukaꞌidiwatan kaimanaiman naꞌiki konaukiaꞌo idaꞌan. Pukaꞌiitan an pukazowautapan puiribannao, marii pukazowautapan kaimanaiman. Pukaꞌiitan an pukamunan-kidan pidan baiaapaꞌo kashaꞌoraꞌa, pushaꞌapata punyukunuu konaukian idaꞌan. \p \v 9 Mishiiman paꞌi umarainpaaka. Umuuda oiaꞌo aimaakan. Kaimanaiman uzaamatinapa kaimanaꞌo idaꞌati. \v 10 Umarainpaaka tuukii naꞌapa inawuzuinao manawun kawan. Unao kiwiin uaida-kidaꞌa utaapan uiribannao umanawun nii. \v 11 Manaꞌa uzoonoꞌo naꞌa, mazan minziiwa naꞌiki konaukii ukaudin waNaobanaa ati. \v 12 Konaukii umashaapa, uzaudapan idiꞌi naa Tominkaru shaꞌapataꞌazoonii uꞌati. Manaꞌa ukashadinaꞌanaꞌa aimaakan kashaꞌoraꞌo shaꞌapan dono uꞌati. Karikaonan utoriinapa Tominkaru ati. \v 13 Kainaꞌan dono unao biiꞌi aipaꞌo pakaminkaꞌuta-kao, utaa ĩꞌati aimaakan kainaꞌaꞌo uꞌidaꞌa. Konaukii udapaapa udapu ati tawarainao. \p \v 14 Pidannao antamikitan dono unao, utoriinapa Tominkaru ati, ushaꞌapata kizi kaimanaꞌo aimaakan ĩꞌati, aonaa upishaaꞌanaꞌa ushaꞌapatan dikaudaꞌo aimaakan ĩꞌati. \v 15 Pidannao konaukian dono, ukonaukii ĩtuma. Baꞌorainao nyukunuu kashaꞌoran dono, ukashaꞌora ĩtuma. \v 16 Patumaaka utaapa unyukunuu umin-mishidannao tuma. Manaꞌa uꞌatadinpaꞌanaꞌa, mazan ukaudin shaꞌapaꞌoram karikaonan pidannao tuma. Manaꞌa utaapinpaꞌanaꞌa aitapaꞌo nii baꞌorainao ai. \p \v 17 Ushaꞌapata-kao dono oiaꞌo idaꞌan, manaꞌa ukaunaꞌanaꞌa. Udiꞌitapa paꞌan ushaꞌapatan kaimanaꞌo aimaakan ipai pidannao ati. \v 18 Uturuan an, umashaapa kaiman ipai pidan tuma. \p \v 19 Aizii õmin-mishidannao, pidan shaꞌapatan dono dikaudaꞌo aimaakan uꞌati, manaꞌa ukaunaꞌanaꞌa, marii Tominkaru paꞌan kaunaata unao. Ushaꞌapanum kauꞌan kaikapaꞌo usaadinpan kotuaꞌo Tominkaru Paradan idaꞌa: \q1 “Õgaruꞌo nii kaunaata; \q2 õgaruꞌo nii kawinipinaata powaa iti,”\f + \fr 12:19 \ft Deuteronomy 32:35\f* \q2 Naobanai kian. \m \v 20 Mazan kaikapaꞌo paꞌan usaadinpan koshan Tominkaru Paradan idaꞌa: \q1 “Pidan toꞌora-kizaitapaꞌo pugaru zamazin dono, \q2 putaa uꞌati aimaakan unikan nii; \q1 umaradakon dono, putaa uꞌati utuzan nii. \q1 Pushaꞌapatan an naꞌapaꞌo uꞌati, \q2 ubaꞌazoinpan nii paꞌidaꞌa pashaꞌapatanii aimaakan dauꞌan.”\f + \fr 12:20 \ft Proverbs 25:21-22\f* \m \v 21 Manaꞌa putaapadaꞌanaꞌa dikaudaꞌo aimaakan shaꞌapata-kariwai puꞌati shaꞌapata-kidan puꞌati dikaudaꞌo aimaakan. Mazan pushaꞌapata mishiꞌoraiman kaimanaꞌo aimaakan, naꞌapaꞌo idaꞌanaꞌo nii pudikintan. \c 13 \s1 Mishidainao // naꞌiki wiizai zowaunaanao \p \v 1 Marii paꞌi ipai pidannao izoꞌatin wiizai zowaunaanao, ushaꞌapanum kauꞌan, Tominkaru aipan atiꞌo wuruꞌu ĩkazowautapanuz wiizai. Kaiꞌoraz wiizai zowaunaanao, Tominkaru wuruꞌu zaamataꞌoraz ĩdyaun kazowautapaꞌo nii wiizai. \v 2 Ukauꞌan, pidan dikintapan dono ĩdyaun, udikintapan Tominkaru zaamatanii wiizai zowaunaanao niꞌo wuruꞌu. Naꞌiki pidan dikintapaꞌoraz ĩdyaun, paaipan atiꞌo nii upatakaꞌuta-kidinan. \v 3 Pidan shaꞌapataꞌo kaiman aimaakan, aonaa kanom nii utarian wiizai zowaunaanao ai. Mazan pidan shaꞌapataꞌo dikaudaꞌo aimaakan, tariaꞌo nii umashaapan. Ukauꞌan, aonaan dono puaipan pumashaapan tarii wiizai zowaunaanao ai, pushaꞌapata kaimanaꞌo aimaakan, uruu kaimanaꞌo nii ĩꞌati. \v 4 Ushaꞌapanum kauꞌan Tominkaru poitorunao wuruꞌu ĩnaouz, shaꞌapataꞌo nii kaimanaꞌo aimaakan unao ati. Mazan pidan shaꞌapatan an dikaudaꞌo aimaakan, tariaꞌo nii umashaapan. Ushaꞌapanum kauꞌan, ĩpatakaꞌutan nii pidan ushaꞌapatan dono dikaudaꞌo aimaakan. Tominkaru atiꞌo wuruꞌu ĩkaudinanuz, ĩpatakaꞌutan dono pidan shaꞌapataꞌoraz dikaudaꞌo aimaakan. \v 5 Uruu idi, marii uizoꞌatin wiizai zowaunaanao, aonaa soo ĩpatakaꞌutan ai mani unao, mazan uaitapan idi kaimanaꞌo wuruꞌu naꞌapaꞌoraz. \p \v 6 Uruu idiꞌo marii kapam ukawinipinaatan tax, wiizai zowaunaanao ati. Ushaꞌapanum kauꞌan, Tominkaru atiꞌo ĩkaudinan wuruꞌu, ĩkazowautapanuz wiizai. \v 7 Ukauꞌan ushaꞌapata wuruꞌu ĩaipaniaz ushaꞌapatan. Ĩaipan dono ukawinipinaatan tax, ukawinipinaata ĩꞌatiz. Kainaꞌan dono baꞌoran tax ĩaiapanii kawinipinaata-kao, marii ukawinipinaatan kapamaz. Utaapa ipai ĩdyaun umanawunuꞌo nii. \s1 Wamarainpaaka \p \v 8 Manaꞌa umawinipinaatapaꞌanaꞌa pidan. Soo marainpaaka-karu paꞌan umawinipinaatapa uiriban ai. Pidan shaꞌapatinaꞌo naꞌapa, izoꞌatiꞌo ipai Kakinaorii wuruꞌu. \v 9 Kaikapaꞌoraz Tominkaru kakinaori kidaꞌa: Manaꞌa pubaꞌorantapaꞌanaꞌa. Manaꞌa puzowiaꞌanaꞌa pidan. Manaꞌa pukoidapaꞌanaꞌa. Manaꞌa punaꞌazootapaꞌanaꞌa baꞌoran pidan idiwau. Naꞌiki ipai baꞌoran kakinaorii kida, ĩbaokopatinan kaikapaꞌa: “Pumarainapa ipai pidan naꞌapa pumarainpan kawan punanaa.” \v 10 Pidan marainpaꞌo pairiban, aonaꞌo nii ushaꞌapatan dikaudaꞌo aimaakan pairiban ati. Ukauꞌan pidan marainpaꞌo pairiban, shaꞌapatinaꞌo ipai kakinaorii aipan kawanaꞌati. \p \v 11 Aizii naꞌapaꞌa naa paꞌi umashaapa, uaitapan idi umanawunuꞌo aimaakan shaꞌapaꞌazon donoꞌoraꞌa naa wuruꞌu wamashaapanuz kai. Ukauꞌan, uzaudinpaꞌa naa paꞌi, ushaꞌapanum kauꞌan, wakazannaata-kao kamoon, powaꞌaꞌoraꞌa naa umaonapatan wasakadinan donoꞌo wamishidan ai. \v 12 Maonapaꞌa naa marutaꞌo dobatan, naꞌiki aizii wakanadaꞌakan naa wuruꞌu. Manaꞌa naa washaꞌapaapaꞌanaꞌa aimaakan kida marutaꞌo donoꞌoraz ushaꞌapaapauzo-kao. Washaꞌapataꞌa naa aizii kaiman kidaꞌo aimaakan wakandan puꞌu. \v 13 Kaimanaꞌa naa washaꞌapainapa, kanadaꞌo-karuaꞌoraz pidannao mashaapan kawan. Aonaa wamakoꞌonaꞌa mapidankiikaꞌo baokopainapa-karu diꞌiti, oo wapoꞌidiꞌi naꞌa. Manaꞌa naa wabaꞌorantapaꞌanaꞌa, oo wakaiwaaꞌanaꞌa wananaa madoronaa-daun naꞌiki kakibaꞌazonnaꞌo idaꞌan. Manaꞌa naa wazunaapaakaꞌanaꞌa, oo wakishauziaakaꞌanaꞌa. \v 14 Naꞌiki manaꞌa naa wadiꞌitinpaꞌanaꞌa washaꞌapataꞌazon dauꞌu oiaꞌo aimaakan, tuukiaꞌoraz wananaa shaꞌapataꞌazon. Mazan mishiꞌoraiman, watamakapaꞌa naa paꞌan Naobanai Jesus Christ kaduz. \c 14 \s1 Manaꞌa wadakotaꞌanaꞌa wamin-mishidan oiaꞌo pidan nii \p \v 1 Konaukii udapaapa mishidainao aonaꞌoraz zii ĩmishidapan maꞌozakan. Manaꞌa ukashadaakapaꞌanaꞌa ĩtuma, ĩmishidapan idi panaꞌa unao ai. \v 2 Panaadon kainaꞌa pidannao, aonaꞌoraz zii ĩmishidapan maꞌozakan, ĩꞌitiiman aonaa Tominkaru taapadan dunai nika-kao, uruu idi ĩnikan soo paowa-kariwai karikaonan. Naꞌiki kainaꞌa baꞌoran mishidainao, ĩaitapa turuu panikan kanom kaduz karikaonan wanyukunui. \v 3 Pidan nikaꞌoraz kanom kaduz karikaonan wanyukunui, aonaa kizi paꞌi udakoopan wuruꞌu aonaꞌoraz unikan dunai. Naꞌiki pidan aonaꞌoraz unikan dunai, aonaa kizi paꞌi udakotan oiaꞌo pidan nii, nikaꞌoraz kanom kaduz karikaonan wanyukunui. Ushaꞌapanum kauꞌan, Tominkaru zaamatanii uruu papidanan nii. \v 4 Kandii nii pudakotan baꞌoran pidan poitoru oiaꞌo nii? Unaobanaꞌo nii paꞌan kowaada ushaꞌapatan kaiman aimaakan, oo aonaa. Kaimanaꞌo nii ushaꞌapatan aimaakan, ushaꞌapanum kauꞌan maꞌozakaꞌo wuruꞌu wanaobanaa Tominkaruz, turuaꞌo ukaminkaꞌutan ushaꞌapatan kaiman pakaudin-kizi. \p \v 5 Naꞌapa kapam, kainaꞌa panaadon mishidaꞌo, utaapan pabiꞌi kida kamoo umanawunuꞌo nii baꞌoran kamoo kida ai. Mazan baꞌoran pidan ati, ipai kamoo naꞌapa kida paꞌidiwaru umanawunun. Marii ipai pidan aitapan kanom kaimanaꞌo aimaakan pashaꞌapatan nii. \v 6 Pidan taapaꞌoraz pabiꞌi kida kamoo umanawun nii, utaapan idiꞌo Tominkaru umanawun nii wuruꞌu. Aizii pidan nikaꞌoraz kanom kaduz karikaonan wanyukunui, unikanuz, utaapan idiꞌo kapam Tominkaru umanawun nii wuruꞌu. Ushaꞌapanum kauꞌan utoriinapanii Tominkaru ati panikanii dauꞌan. Naꞌapa kapam, pidan aonaꞌoraz unikan pabiꞌi kida wanyukunui, aonaa unikanuz, utaapan idiꞌo Tominkaru umanawun nii wuruꞌu, naꞌiki utoriinapanii kapam Tominkaru ati panikanii dauꞌan. \v 7 Aonaa naꞌiaꞌoram waunao mashaapan waꞌatiꞌo karikaonan. Naꞌiki aonaa naꞌiaꞌoram waunao mawakan waꞌatiꞌo karikaonan. \v 8 Wakakupan an, wanaobanaa Jesus Christ atiꞌo wuruꞌu wakakupanuz. Naꞌiki wamawakan an, waNaobanaa atiꞌo wuruꞌu wamawakanuz. Ukauꞌan, wakakupan an, oo wamawakan an, waNaobanaa idiwau waunao. \v 9 Uruu idiꞌo Jesus Christ mawakan naꞌiki ukakudan powaa iti, uruu kizi ipai pidannao, mawakainao naꞌiki kakupainao Naobanaa nii. \p \v 10 Aizii pugaru, nikaꞌoraz paowa-kariwai karikaonan, kanom nii pudakotan pumin-mishidan oiaꞌo pidan nii, unikan idi kanom kaduz karikaonan wanyukunui? Aizii pugaru kapam, nikaꞌoraz kanom kaduz karikaonan wanyukunui, kanom nii pudakoopan pumin-mishidan, umanikakan idi pabiꞌi kida wanyukunui? Ipaiꞌo nii waunao kadishitan Tominkaru kanaapu ii diinaꞌitiꞌi. Uruuꞌo nii paꞌan: “kaiman,” oo, “aonaa ukaimanan,” kii, washaꞌapatanii kida dauꞌan. \v 11 Tominkaru Paradan saadinpaꞌo kian: \q1 “‘Mishi õkakupan idi,’ Naobanaa kian, \q1 ‘mishiꞌo nii ipai pidannao dawukan õkanaapu ati, \q2 naꞌiki ipaiꞌo nii pidannao kowaadan, õgaru wuruꞌu Tominkaruz.’”\f + \fr 14:11 \ft Isaiah 45:23\f* \m \v 12 Ukauꞌan ipai waunao, wakowaadan nii washaꞌapatanii dauꞌu Tominkaru ati. \s1 Aonaa wawaota-kidaꞌanaꞌa // wamin-mishidan \p \v 13 Ukauꞌan aonaꞌa naa wadakotaꞌanaꞌa wamin-mishidan oiaꞌo pidan nii. Mazan mishiꞌoraiman, watomaꞌa naa wanyukunuu aonaa kizi washaꞌapatan aimaakan pozawata-kidaꞌo nii ĩdyaun oiaꞌo diꞌiti. \v 14 Õzaamatinpan idi waNaobanaa Jesus Christ idaꞌati, õaitapa kaimanaiman aonaa naꞌiaꞌoram wanyukunui oiaꞌo Tominkaru ati unika-kao an. Mazan pidan zauda-kidan an oiaꞌo Tominkaru ati unika-kao wuruꞌu wanyukunuiz, aizii unikan anaz, oiaꞌo wuruꞌu ushaꞌapataniaz. \v 15 Pukashaꞌoradan an pumin-mishidan nyukunuu punikan idi wanyukunui, aonaꞌoraz uzauda-kidan ukaimanan unika-kao, aonaa pumarainpan mani uruu wuruꞌu. Aonaa puꞌoiaꞌanaꞌa pumin-mishidan nyukunuu punikan idaꞌan wanyukunui aonaꞌoraz uzauda-kidan ukaimanan unika-kao, uruu dikin iaꞌo Christ Jesus mawakan. \v 16 Aonaa putaapadaꞌanaꞌa kaimanaꞌoraz puꞌitiiman pushaꞌapatan aimaakan, kaunamanaata-kao dikaudaꞌo nii. \v 17 Ushaꞌapanum kauꞌan Tominkaru naobanaitapa-kao, aonaa aimaakan nika-kao, oo tuza-kao diꞌiiꞌakaꞌo mani. Mazan mashaapa-karu sakitapa, kaiman, naꞌiki konaukii, Kaimanaꞌo Doronaa kaminkaꞌutan idaꞌan waunao. \v 18 Pidan kaudinan an naꞌapa Christ ati, kaimanaꞌo nii Tominkaru ati. Naꞌiki kaimanaꞌo nii pidannao paradan udauꞌan. \p \v 19 Ukauꞌan, marii karikaonan watiwaa washaꞌapatan kaimanaꞌo aimaakan, wamashaapa kizi kaiman wamin-mishidannao tuma, naꞌiki wamaꞌozakada kizi ĩnyukunuu. \v 20 Aonaa pupatakaꞌuaꞌanaꞌa Tominkaru shaꞌapataniaz mishidaꞌo nyukunuu ii, punikan idaꞌan wanyukunui. Ipai wanyukunui turuaꞌo unika-kao. Mazan dikaudaꞌo wuruꞌu pidan nikanuz wanyukunui pawaota-kida-kinaa nii pamin-mishidan oiaꞌo diꞌiti. \v 21 Ukauꞌan sakitapaꞌo aimaakan shaꞌapata-kao: aonaa punikaꞌanaꞌa wanyukunui, oo putuzaꞌanaꞌa maꞌozakaꞌo riwunii, oo pushaꞌapataꞌanaꞌa aimaakan pumin-mishidan waota-kinaa nii oiaꞌo diꞌiti. \v 22 Ukauꞌan naꞌapaꞌoram pumishidanii, soo Tominkaru ati puparada udauꞌan. Pidan shaꞌapatan an paaitapanii kaimanaꞌo aimaakan, naꞌiki unyukunuu kowaadan an uꞌati aonaa oiaꞌo mani wuruꞌu ushaꞌapataniaz, konaukiaꞌo pidan uruu. \v 23 Mazan pidan zauda-kidan an aonaa ukaimanan unika-kao wuruꞌu wanyukunuiz, mazan upuꞌu zii unikanuz, oiaꞌo Tominkaru ati wuruꞌu naꞌapaꞌoraz, unikan idi wanyukunui aonaꞌoraz uzauda-kidan ukaimanan. Ushaꞌapanum kauꞌan, oiaꞌo wuruꞌu pidan shaꞌapatanuz aimaakan aonaꞌoraz uaitapan kaimanaiman, kaimanaꞌo oo oiaꞌo wuruꞌu pashaꞌapataniaz. \c 15 \s1 Marii washaꞌapatan aimaakan baꞌorainao konaukii-kinaa nii \p \v 1 Waunao, maꞌozakaꞌoraz wamishidapan, marii wamaꞌozakadan wunao nyukunuuꞌu aonaꞌoraz zii ĩmishidapan maꞌozakan. Aonaa wadiꞌitapaꞌanaꞌa washaꞌapatan aimaakan soo waunao konaukii-kinaa nii karikaonan. \v 2 Mazan mishiꞌoraiman, marii washaꞌapatan aimaakan wairibannao konaukii-kinaa nii, wamaꞌozakada kizi ĩmishidapan. \v 3 Ushaꞌapanum kauꞌan, Jesus Christ shaꞌapatan aimaakan aonaa paugaru konaukii-kinaa niꞌo mani. Mazan usaadinpan kawan Tominkaru Paradan idaꞌa: “Pidannao dakoopan dono pugaru, õgaru Tominkaru baiaapa ĩparadan kida.”\f + \fr 15:3 \ft Psalm 69:9\f* \v 4 Ipai kotuaꞌo saada-kariwai kida Tominkaru paradan, usaada-kao watominapa-kinaa niꞌo. Naꞌiki kaminkaꞌutaꞌo nii waunao, aonaa kizi wadopiidinan kashaꞌoraꞌo shaꞌapan dono waꞌati. Naꞌiki maꞌozakadaꞌo nii wanyukunuu, aonaa kizi wakashadinan wazaudapan Tominkaru kowaadaniaz pataan nii waꞌati. \p \v 5 Õtoriinpan Tominkaru ati, kaminkaꞌutaꞌoraz waunao wadopiidinan ai, naꞌiki maꞌozakadaꞌoraz wanyukunuu. Marii kizi ukaminkaꞌutan udiꞌitinpan patumaaka umin-mishidannao tuma, utamakapan idaꞌan Christ Jesus mashaapan kaduz. \v 6 Baokopa kizi unao, baudaꞌapaꞌo pidan kawan ukonaukii-kidan Tominkaru, waNaobanaa Jesus Christ Daruz. \p \v 7 Ukauꞌan, konaukii udapaapa umin-mishidannao, naꞌapa Jesus Christ dapaapan kawan konaukii unao, pidannao konaukii-kida kizi Tominkaru. \v 8 Õkowaada shaꞌatii uꞌati, Jesus Christ kaawan Jewnao minkaꞌu niꞌo, kainaabataꞌo nii Tominkaru mishian paparadan, ĩdokozu-daunnao atiꞌoraz ukowaadan pashaꞌapatan nii. \v 9 Naꞌiki turuu kizi kapam Gentilenao konaukii-kidan Tominkaru, ukamunan-kidan idi ĩdyaun. Naꞌapa usaadinpan kawan kotuaꞌo Tominkaru Paradan idaꞌa: \q1 “Uruu idi, õkonaukii-kidan nii pugaru, \q2 Gentilenao tuma; \q1 õkonaukii-kidan nii pugaru, \q2 õkunuian idaꞌan kunui.”\f + \fr 15:9 \ft 2 Samuel 22:50; Psalm 18:49\f* \m \v 10 Naꞌiki kainaꞌa koshan saadinpaꞌo kaikapaꞌa: \q1 “Unao, Gentilenao, \q2 ukonaukii baokopa Tominkaru pidanannao tuma.”\f + \fr 15:10 \ft Deuteronomy 32:43\f* \m \v 11 Naꞌiki kainaꞌa koshan saadinpaꞌo kaikapaꞌa: \q1 “Ukonaukii-kida Naobanai, ipai unao Gentilenao, \q2 ipai unao pidannao ukonaukii-kida uruu.”\f + \fr 15:11 \ft Psalm 117:1\f* \m \v 12 Kainaꞌa Prophet Isaiah saadanii kapam kaikapaꞌa: \q1 “Kaawaꞌo nii Jesse\f + \fr 15:12 \fq Jesse: \ft uruu King David daru.\f* takaan-daun diinaꞌitiꞌi, \q2 naꞌiki uruꞌo niꞌi naa kazowautapa Gentilenao. \q1 Uruu idaꞌanaꞌo nii Gentilenao zaudapan Tominkaru shaꞌapatan \q2 wuruꞌu ukowaadauzoniaz pashaꞌapatan nii.”\f + \fr 15:12 \ft Isaiah 11:10\f* \p \v 13 Õtoriinpan Tominkaru ati, tomaꞌoraz wanyukunuu kazaudapanuꞌo nii, marii kizi utaan unao ati kaimanaiman konaukii-karu naꞌiki kaimanaaka-karu, umishidan idaꞌan uruu. Uzaudapatinan maꞌozakadin kizi, Kaimanaꞌo Doronaa maꞌozakan idaꞌan. \s1 Kanom niꞌo Paul saadan // diꞌoraz kaaritaꞌa \p \v 14 Õmin-mishidannao, tuukii õmishidan ushaꞌapaapan kaiman aimaakan uꞌatiaaka. Kaimanaiman uaitapan Tominkaru aipaniaz uaitapan, naꞌiki uaitapa utominapa-kidaakan udauꞌu. \v 15 Mazan diꞌoraꞌa õkaaritan idaꞌa, maꞌozaka õparadan pabiꞌi kida aimaakan dauꞌan, õnyukunuu-kidan uꞌati utominapa-kida-kinao. Õsaadan naꞌapa, Tominkaru kamunanun idi õꞌati. \v 16 Uzaamatan õgaru kaudinaꞌo nii Christ Jesus ati, kowaadapaꞌo nii Tominkaru diꞌikiꞌo Kaimanaꞌo Kuwai Gentilenao ati, faadaa kaudinan kawan. Õtaa kizi ĩdyaun kaduunuꞌo aimaakan kawan, ukonaukii-kidan niꞌoraz, Kaimanaꞌo Doronaa saabaan idaꞌan ĩdyaun. \v 17 Ukauꞌan õatadapa wuruꞌu kaudin-kizai Tominkaru atiꞌoraz õshaꞌapaapan, õzaamatinpan idaꞌanaꞌoraz Christ Jesus idaꞌati. \v 18 Õparadan nii soo Christ shaꞌapatanii dauꞌu õgaru idaꞌan, Gentilenao izoꞌati-kinaa niꞌoraz Tominkaru, õkowaadanii naꞌiki õshaꞌapatanii kida idaꞌanaꞌoraz. \v 19 Kaimanaꞌo Doronaa maꞌozakan idaꞌan, iriba õshaꞌapatan umanawun kidaꞌo aimaakan. Ukauꞌan, Jerusalem ikiꞌo atii Illyricum iti, ipai õmorotinan donoi kida. Aizii ipaiꞌi naa õkowaadan naꞌiiꞌaka Christ dauaꞌo Kaimanaꞌo Kuwai. \p \v 20 Tuukiaꞌo õkakuwaapaꞌazon donoi kawanaꞌati, aonaꞌoraz zii kanom kowaadauzon naꞌii Christ dauaꞌo Kaimanaꞌo Kuwai, uruu aonaa kizi õkaudinan baꞌoran pidan sakadanii kaudin-kizai idaꞌa. \v 21 Naꞌapa usaadinpan kawan Tominkaru Paradan idaꞌa: \q1 “Wunaouꞌu, aonaꞌoraz kakuwaapauzo-karu ĩꞌati udauꞌan, \q2 ĩaitapan nii uruu. \q1 Naꞌiki wunaouꞌu, aonaꞌoraz ĩabatauzon udauaꞌo kuwai, \q2 ĩaitapan nii uruu.”\f + \fr 15:21 \ft Isaiah 52:15\f* \s1 Paul morowautaꞌazon Rome iainao mishidainao diꞌiti \p \v 22 Kotuaꞌikiꞌi naa õdakotautan õmorowautan unao diꞌiti, mazan aonaa õturuudinan. \v 23 Mazan aizii, õipaiaꞌa naa õkaudin-kizi ipai wiizai kawanaꞌati daꞌanaꞌa. Ukotuaꞌikin idiꞌi naa õdakotautan õmorowautan unao diꞌiti, \v 24 naꞌanaꞌo nii õaipan õmorowautapaꞌakan õmakopan dono Spain iti. Õkonaukii-tinaꞌakan daunaꞌan utuma, õdobatan niꞌi naa, naꞌiki õaipan nii paꞌi ukaminkaꞌutan õgaru, õkaawa kizi Spain iti. \p \v 25 Mazan kiwiin õmakon nii zii Jerusalem iti õwanakaꞌanan taa-kariwai aimaakan kida naꞌiainao mishidainao ati. \v 26 Macedonia naꞌiki Achaia Baara ii akaꞌo mishidainao, tuukii ĩkaꞌidiwataꞌazon Tominkaru pidanannao, dadaraꞌoraz ĩbaiatan mashaapa-karu Jerusalem ii. \v 27 Panyukunuu aipan atiꞌo wuruꞌu ĩkaminkaꞌutaꞌazoonuz ĩdyaun. Mazan mishi ĩshaꞌapatan niꞌo wuruꞌu naꞌapaꞌoraz, ĩmawinipinaatapanii kawanuꞌo Jerusalem iaꞌo mishidainao. Ushaꞌapanum kauꞌan, ĩnao Jewnao diꞌikiꞌo Gentilenao kaꞌidiwainan kaimanaꞌo idi, Jewnao kowaadan idaꞌan ĩꞌati Kaimanaꞌo Kuwai Jesus dauaꞌoraz. Ukauꞌan, naꞌapaꞌo kapam Gentilenao kaꞌidiwatanuz Jewnao kaimanaꞌo idi, pataan idaꞌan pashaꞌapauz ĩꞌati. \v 28 Aizii õtaankan daunaꞌan ĩꞌati dyuuda-kariwai ĩꞌati, õmakon niꞌi naa Spain iti. Naꞌanaꞌo niꞌi naa õmorowautaanaꞌakan Rome an unao idaꞌan. \v 29 Naꞌiki õaitapa, õkaawan dono unao diꞌiti, õkaawa-kidan nii kaimanaꞌo aimaakan Christ diꞌikiꞌo, maꞌozakadaꞌo nii wamishidapan. \p \v 30 Aizii õmin-mishidannao, wazaamatinpan idi waNaobanaa Jesus Christ idaꞌati, naꞌiki wamarainpaakan idi Kaimanaꞌo Doronaa idaꞌan, õpishaan tuukii utoriinpan õtuma Tominkaru ati, õgaru dauꞌan. \v 31 Upishaa Tominkaru, marii kizi ukazannaatan õgaru mamishida-kainao ai, Judea Baara ii akainaouz. Naꞌiki upishaa uruu, Jerusalem iainao mishidainao konaukii-kida kizi aimaakan õnaꞌakaniaz ĩꞌidiꞌiti. \v 32 Utoriinapa naꞌapa, konaukii kizi õkaawan unao diꞌiti, Tominkaru aipan an unaꞌapan, wamaꞌozakadaaka kizi õnaꞌiaꞌakan dono unao tuma. \p \v 33 Õtoriinpan Tominkaru ati, unaꞌa kizi ipai unao tuma, uruu taaꞌoraz wanyukunuu kaiman-kinaa. Amen. \c 16 \s1 Paulnao dyuudan paparadan mishidainao ati \p \v 1 Õkiaꞌazon unao ati wadadakoo Phoebe dauꞌan, kaimanaꞌo pidan oroo, kaminkaꞌuupaꞌo mishidainao Cenchreae ii. \v 2 Okaawan dono unao diꞌiti, konaukii udapaapa oroo, naꞌapa mishidainao aiapa-kao kawan ĩnaubaan pamin-mishidan, ushaꞌapanum kauꞌan mishidaꞌo Jesus wuruꞌu orooz. Oaipan an ukaminkaꞌutan paugaru kanom dauꞌan karikaonan, ukaminkaꞌuta paꞌi oroo. Ushaꞌapanum kauꞌan, iribaꞌo okaminkaꞌutauzon pidannao, õgaru okaminkaꞌutauzonii kapam. \p \v 3 Õparadan paꞌi Priscilla naꞌiki odaiaru Aquila ati, õmin-kaudinannaouz Christ Jesus ati. \v 4 Ĩnao kazannaatauzonii õgaru, ĩaitapan puꞌu kichanaꞌiki-kiaꞌo wuruꞌu pashaꞌapataniaz. Uruu idi kaiman õnyukunuu ĩꞌati, naꞌiki ipai mishidainao Gentilenao kaiman ĩꞌati kapam ĩkazannaatan õgaru. \v 5 Õparadan paꞌi kapam mishidainao ati, ĩdapu iaꞌoraz ĩbaokopainpauzon. \p Õparadan paꞌi Epenetus ati, õmarainpaniaz. Uruu kiwiiniꞌo umishidan Jesus Christ Asia Baara ii. \p \v 6 Õparadan paꞌi Mary ati, dadaraꞌoraz okaudinan okaminkaꞌuupan unao. \v 7 Õparadan paꞌi Adronicus naꞌiki Junia ati, õmin-Jewnnaouz, õgaru tumaꞌoraz ĩtarauzo-kao. Ĩnao kowaadapaꞌo Kaimanaꞌo Kuwai, naꞌiki kaimanaimanaꞌo mishidainao aitapan ĩdyaun. Ĩnao kiwiiniꞌo ĩmishidan Jesus Christ õgaru ai. \v 8 Õparadan paꞌi Ampliatus ati, õmarainpaniaz uzaamatinpan idi waNaobanaa Jesus Christ idaꞌati. \v 9 Õparadan paꞌi Urbanus ati, wamin-kaudinanuz Jesus Christ ati. \p Õparadan paꞌi kapam Stachys ati, õmarainpaniaz kapam. \p \v 10 Õparadan paꞌi Apelles ati, tiwaa-kariwaiz naꞌiki tukapa-kidaꞌoraz mishiꞌo pamarainpan Christ. Õparadan paꞌi mishidainao ati mashaapainaouz Aristobulus dapu ii. \v 11 Õparadan paꞌi Herodian ati, uruu Jew õgaru kawan. \p Õparadan paꞌi mishidainao ati, mashaapainaouz Narcissus dapu ii. \v 12 Õparadan paꞌi Tryphena naꞌiki Tryphosa ati. Ĩnao zunnao dadaraꞌo ĩkaudinan waNaobanaa Jesus ati. Õparadan paꞌi Persis ati, õmarainpaniaz, naꞌiki dadaraꞌoraz okaudinan waNaobanaa ati. \v 13 Õparadan paꞌi Rufus ati, kaimanaꞌoraz manawun ukaudinan waNaobanaa Jesus ati. Naꞌiki õparadan paꞌi kapam udaro ati, taapaꞌoraz daꞌi õgaru paudani kawan. \p \v 14 Õparadan paꞌi Asyncritus, Phlegon, Hermes, Patrobas naꞌiki Hermas ati, naꞌiki ipai ĩtumainaouz mishidainao ati. \v 15 Õparadan paꞌi Philologus, Julia, Nereus naꞌiki udadakoo ati, naꞌiki Olympas ati. Naꞌiki ipai baꞌorainao ĩtumainaouz mishidainao ati. \p \v 16 Konaukii unaubaa umin-mishidannao ubaokopatinan dono.\f + \fr 16:16 \ft Paul donoꞌo mishidainao baokopatinan dono, ĩtukapa-kidan panaubaan oo pakonaukii-kidan pamin-mishidannao pakissitan idaꞌan ĩdyaun pakaozoo ati, oo pataawu ati, oo panaadon pakaꞌu ati.\f* Ipai daꞌainao mishidainao Jesus Christ, ĩdyuudan paparadan unao ati. \p \v 17 Õpishaan tuukii unao õmin-mishidannao: uzaudinpaꞌa naa wunao aiaꞌa, buutaaka-kidaꞌoraz pidannao, naꞌiki toꞌorataaka-kidaꞌoraz ĩdyaun paꞌatiaaka, naꞌiki pozawaabiꞌita-kidaꞌoraz ĩmishidapan Christ. Naꞌiki panaꞌitiꞌoraz ĩkuwaa unao tominapa-kida-kao ai. Manaꞌa unyukunuupaꞌanaꞌa ĩdyaun! \v 18 Pidannao naꞌapaꞌoraz ĩshaꞌapatan aimaakan, aonaa waNaobanaa Jesus Christ atiꞌo mani ĩkaudinan wuruꞌu, mazan soo panyukunuu aipan kawanaꞌatiꞌo karikaonan. Konaunam ĩtoman pakuwaa naꞌiki ĩkonaukii-kida nii kawanuꞌo pidan, naꞌapaꞌo idaꞌan ĩmariidan pidan. Aonaꞌoraz uzaudinan naꞌapaꞌo mariidin-karu ai! \p \v 19 Ipaiꞌi naa pidannao abatan unao izoꞌatipan dauꞌu Kaimanaꞌo Kuwai, ukauꞌan tuukii õkonaukian unao dauꞌan. Mazan unaꞌapan puꞌu, õaipan uaitapan kaimanaiman kanom kaimanaꞌo ushaꞌapata-kao, naꞌiki aonaa kizi uturukadinan oiaꞌo aimaakan dauꞌati. \v 20 Tominkaru, taaꞌoraz wanyukunuu kaiman-kinaa wamin-mishidannao tuma, kadimanaꞌo niꞌi naa umainaabatan Satan, aonaa kizi powaꞌa udikintan unao. Õtoriinpan Tominkaru ati, marii kizi pakawan waNaobanaa Jesus Christ kamunanun manawun unao ati. \p \v 21 Timothy, õmin-kaudinan Jesus Christ ati, udyuudan paparadan unao ati. Lucius, Jason, naꞌiki Sosipater, ĩnao Jewnaouz õgaru kawan, ĩdyuudan kapam paparadan unao ati. \p \v 22 Aizii õgaru Tertius, kaminkaꞌutaꞌoraz Paul saadan diꞌoraꞌa kaaritaꞌa. Õdyuudan kapam õparadan unao ati, õmin-mishidannaouz Jesus Christ. \p \v 23 Gaius, uruu dapu iaꞌo õgaru Paul mashaapan, naꞌiki uruu dapu iaꞌo mishidainao choochiipauzon, uruu dyuudan kapam paparadan unao ati. Erastus, awunuutapaꞌoraz wiizai puraatan daꞌaꞌa, udyuudan kapam paparadan unao ati. Waꞌinawuzu Quartus, udyuudan kapam paparadan unao ati. \v 24 [Õtoriinpan Tominkaru ati, marii kizi pakawan waNaobanaa Jesus Christ kamunanun tuukii unao ati. Amen.]\f + \fr 16:24 \ft Kiwiiniꞌo saada-kariwai idaꞌa, aonaa diꞌoraz saadinpanuꞌu.\f* \s1 Paul katokontan pakaaritan \p \v 25 Marii wakonaukii-kidan Tominkaru! Uruu turuaꞌo umaꞌozakadan wamishidapan õkowaadanii Kaimanaꞌo Kuwai idaꞌan, Jesus Christ dauaꞌoraz. Kotuꞌu, kotuꞌu, amazada tominan diꞌikiꞌo, dizinapa Tominkaru taapan wuruꞌu Kaimanaꞌoraz Kuwai. \v 26 Mazan aizii, Tominkaru prophetinnao saadauzonii kida Tominkaru paradan idaꞌan uaida-kida kaawaꞌa naa, Tominkaru karikaonanuꞌo ukakupan dyuudan kawanaꞌati. Ipai kizi pidannao, ipai amazada kawanaꞌati ĩmishidan naꞌiki ĩizoꞌatin Christ. \p \v 27 Uruu baudaꞌapa Tominkaru, naꞌiki uruu pabaꞌorantin aitapaꞌo ipai aimaakan. Marii kizi ipai waunao, karikaonan wakonaukii-kidan uruu, Jesus Christ kaminkaꞌutan idaꞌan waunao. Amen.