\id PHP \h PHILIPPIANS \toc1 Paul Kaaritan Philippi Sannao Atiꞌo \toc2 Philippians \toc3 Php \mt2 Paul Kaaritan \mt1 Philippi Sannao Atiꞌo \is1 Diꞌoraz kaarita dauaꞌo \ip Apostle Paul saadan diꞌoraz kaarita pataraa-kao donoꞌo Kaimanaꞌo Kuwai dikin ii. (Philippians 1:17) Timothy umin-kaudinan naꞌian puꞌaꞌo utuma usaadan wuruꞌu kaaritaz. \ip Baukapaꞌo Paul morowautapankauzon Silas tuma Philippi ii. Uruu donoꞌo wuruꞌu pidannao abatanuz naꞌiki ĩmishidanuz Paul kowaadanii Kaimanaꞌo Kuwai. (Acts 16:11-40) 10 wunu ĩmorowautapankan daunaꞌan, usaadan wuruꞌu pakaaritanuz. \ip Aizii usaadan wuruꞌu kaaritaz mishidainao atiꞌo Philippi iainaouz. Ukowaadan ĩꞌati tuukii ukonaukian ĩkaminkaꞌutan idi paugaru ĩdyuudan idaꞌan aimaakan paꞌati naꞌiki ĩtoriinpan idi Tominkaru ati udauꞌan. \ip Paul kowaadan tuukii pakonaukian papatakaꞌuta-kao puꞌu taraa-kizai ii. Mazan ukian, wuruꞌu naꞌapa kidaꞌoraz kaiwainan kaimanaꞌo nii, iriba kaiman kidaꞌo aimaakan shaꞌapan unaꞌian puꞌu. Naꞌiki ukowaadan tuukii pakonaukian panyukunuitapan idi mishidainao Philippi iainaouz kamunanun paꞌati. \ip Pakaaritan idaꞌa, Paul kakinaowan mishidainao aonaa kizi ĩkashadinan oo ĩkaakinpan papatakaꞌuta-kao an pamishidan dikin ii Christ. Mazan marii kiziꞌi naa paꞌan ĩkonaukiitinan karikaonan. Naꞌiki maꞌozaka kizi ĩtaapan pamishidan naꞌiki karikaonan kizi ĩkaminkaꞌuaakan naꞌiki ĩmashaapan konaukii pamin-mishidannao tuma. Naꞌiki ukakinaowan ĩdyaun ĩzaudinapa kizi pidannao ai, taapinpaꞌazoinaouz kaimanaꞌo nii, tuukiaꞌoraz ĩaipan shaꞌapatin-karu Jewnao kakinaorinaa kawanaꞌati. \ip Tuukii Paul kakinaowan wuruꞌu mishidainaouz uaipan ĩmashaapan kaiman naꞌiki ĩdiꞌitinapa kizi kaiman naꞌapa Christ kawan. \iot Kaarita buutinpan kida \io1 Kaarita dauaꞌo \ior 1:1-11\ior* \io1 Paul dauaꞌo utaraapa-kao donoꞌoraz \ior 1:12-30\ior* \io1 Paul kakinaotan mishidainao kaimanaꞌo mashaapa-karu dauꞌu \ior 2:1-18\ior* \io1 Paul shaꞌapatinaꞌazon dauaꞌo \ior 2:19-30\ior* \io1 Kaimanaꞌo kakinaorii naꞌiki kaduzui tukapa-kida-kao \ior 3:1—4:1\ior* \io1 Mishidainao nyukunuu maꞌozakada-kao \ior 4:2-20\ior* \io1 Paul katokontan pakaaritan \ior 4:21-23\ior* \c 1 \p \v 1 Diꞌoraz kaarita õgaru Paul naꞌiki Timothy diꞌikiꞌo, Christ Jesus poitorunaouz. Õgaru Paul, õsaadan diꞌoraz kaarita ipai unao Tominkaru pidanannao atiꞌo, Philippi sannao, mishidainaouz Christ Jesus, naꞌiki mishidainao zowaunaanao atiꞌo kapam, naꞌiki ipai wunao atiꞌi kaminkaꞌuupainaouz unao. \v 2 Marii waDaru Tominkaru, naꞌiki Naobanai Jesus Christ kamunanun unao ati, naꞌiki utaa kizi unyukunuu kaiman-kinaa nii. \s1 Paul toriinpan Philippi sannao ati \p \v 3 Naꞌapainim õnyukunuuan dono unao, tuukii daꞌi õkonaukii-kidan Tominkaru unao dauꞌan. \v 4 Naꞌiki karikaonan daꞌi õtoriinpauzon konaukiaꞌo idaꞌan Tominkaru ati unao dauꞌan. \v 5 Ushaꞌapanum kauꞌan unao kowaadapaꞌo kapam Kaimanaꞌo Kuwai, Jesus Christ dauaꞌoraz. Sariapa umishidan diꞌikiꞌo usakadan ukakuwaapatinan, atii kai pakawan. \v 6 Mishi Tominkaru sakadaniꞌi naa pasaabaan unao. Aizii õkian nii unao ati, õaitapa naꞌiki õmishida pakawanuꞌo nii wuruꞌu Tominkaru kaudinanuz naꞌapa, atii Christ Jesus kaawan donoꞌo nii zii uipaian pasaabaan unao. \v 7 Õdiꞌitinpan unao dauꞌu kaikapaꞌa õmarainpan idiꞌo unao tuukii manawun. Mishi Tominkaru tukapa-kida pakaimanan ipai baokopa unao ati naꞌiki õgaru ati, utaapada ukaminkaꞌutan õgaru õkaudin-kizi dauꞌu, õtaraapa-kao puꞌu oo õkashadaakapan dono pidannao tuma Kaimanaꞌo Kuwai dauꞌan õtukapa-kidaꞌazon idi umishiin. \v 8 Tominkaru tukapa naꞌiki uaitapa mishiꞌo wuruꞌu õtukapaꞌazoonuz unao, õmarainpan idiꞌo unao tuukii, naꞌapa Christ Jesus marainpan kawan unao. \p \v 9 Õtoriinpan Tominkaru ati unao dauꞌan, marii kizi powaꞌa zii ukamarainapanun, naꞌiki utaa kizi uaitapa-kinaa nii powaꞌa zii, naꞌiki uaitapaaba-kinaa nii manawun. \v 10 Uruu idaꞌan kizi uaitapan naꞌiaꞌoram kaimanaꞌo naꞌiki sakitapaꞌo aimaakan ushaꞌapatan nii naꞌiki umishidan nii. Uruu idaꞌan kizi karikaonan ukaimanan, aonaa kizi oiaꞌo ikoda-kao uꞌidaꞌa atii naꞌapa Christ kaawan diꞌiti. \v 11 Marii kizi karikaonan ushaꞌapatan kaiman kidaꞌo paꞌidiwaru aimaakan, Jesus Christ taan idaꞌan pamaꞌozakan uꞌati. Naꞌapaꞌo idaꞌan kizi Tominkaru naubaa-kao naꞌiki ukonaukii-kida-kao. \s1 Kaimanaꞌo Kuwai abata-kao Paul taraapa-kao puꞌu \p \v 12 Aizii õmin-mishidannao, õaipan uaitapan, wuruꞌu dikauda kidaꞌo aimaakan shaꞌapaapa-kao puꞌu õꞌati kaikapaꞌa, mazan ukaiwainan kaimanaꞌo nii, naꞌapa kidaꞌo idaꞌan mishiꞌoraiman powaꞌa zii manawun Kaimanaꞌo Kuwai abata-kao. \v 13 Ushaꞌapanum kauꞌan ipaiꞌi naa daꞌainao pidannao naꞌiki ipai soldyaanao wunaouꞌu watchmantapainao kidaz udaruꞌo naobanai dapu, kaimanaiman ĩaitapan wuruꞌu õtaraapa-kaoaz soo õkakuwaapatinan dikin iaꞌo Christ dauꞌu. \v 14 Aizii õtaraapa-kao idi, powaꞌa zii mishidainao Christ maꞌozakadinan, uruu idi maꞌozaka ĩkowaadapan Tominkaru Paradan, aonaa ĩtarian. \p \v 15 Kainaꞌa pabiꞌi kida mishidainao, ĩkowaadapan kuwai Christ dauꞌu padamata mazan soo pakishauzin idiꞌo karikaonan õꞌati, ĩaipan karikaonan padaꞌan-kao. Mazan kainaꞌa baꞌoran mishidainao, ĩkowaadapan wuruꞌu kuwaiz ĩkaminkaꞌutaꞌazon idiꞌo paꞌan õgaru. \v 16 Naꞌiki wuruꞌu ĩkakuwaapatinanuz pamarainpan idiꞌo õgaru, ĩaitapa õtaraapa-kao daꞌaꞌa õkowaadapan idiꞌo pidannao ati wuruꞌu kaimanaꞌo naꞌiki mishiꞌo kuwai Christ dauaꞌoraz. \v 17 Mazan wuruꞌu baꞌorainaouz ĩkakuwaatinan Christ dauꞌan soo ĩaipan karikaonan pawazoomikipan, aonaa panyukunuu kaimanan puꞌaꞌo mani õꞌati, mazan soo ĩatadinpaꞌazon karikaonan. Naꞌiki ĩaipan karikaonan pakashaꞌoradan õnyukunuu wuru puꞌaꞌa õtaratapa-kaoaz. \v 18 Mazan aonaa ĩshaꞌapaapanii kida kashaꞌoradauan õnyukunuu. Mishiꞌoraiman kaiman õꞌati wuruꞌu ĩkakuwaapatinanuz Christ dauꞌu. Naꞌapaꞌoram idaꞌan kakuwaatin-karu kishauzi-karu puꞌu oo kaimanaꞌo nyukunui diꞌikiꞌo, mazan naꞌapaꞌo idaꞌan ĩabata-kidan naa pidannao ati Kaimanaꞌo Kuwai Christ dauaꞌoraz. Uruu idi tuukii õkonaukian. \p Naꞌiki powaꞌaꞌo nii zii õkonaukiitinan. \v 19 Ushaꞌapanum kauꞌan utoriinpan idi õdauꞌan Tominkaru ati, naꞌiki Kaimanaꞌo Doronaa, Jesus Christ diꞌikiꞌoraz kaminkaꞌutan idaꞌan õgaru, õaitapa õkodita-kida-kao nii diꞌikiꞌi. \v 20 Ukauꞌan tuukii õaipan õtukapa-kidan mishi, aonaꞌo nii õkasharutinan naꞌiki õbaꞌazootinan õshaꞌapainpan idaꞌan. Mazan pakawan õtaapan õnyukunuu maꞌozaka, pakawan kizi õtukapa-kidan mishi Christ umanawunun õshaꞌapatanii kida aimaakan idaꞌan, kai õkakupan puꞌu, oo õmawakan idaꞌan. \v 21 Ushaꞌapanum kauꞌan õgaru ati, wuruꞌu kakupa-karuz mishiꞌo mashaapa-karuꞌu naa paꞌan kaimanaiman Christ ati. Aizii õmawakan an, powaꞌaꞌo nii zii manawun ukaimanan õꞌati. \v 22 Aizii õtaapa-kao an kakupa, dobataꞌo nii õshaꞌapatan kaudin-kizai Christ ati zii. Uruu idi aonaa õaitapan naꞌiaꞌoram õaipan, kakupa-karu oo mawaka-karu. \v 23 Aonaa õaitapan naꞌiaꞌoram manawun õzaamata. Tuukii õwaꞌakaꞌazon wuruꞌu diꞌoraz amazada baaraꞌa, õmashaapaꞌanaꞌazon idiꞌi naa Christ tuma, naꞌii powaꞌaꞌo zii paꞌan ukaimanan mashaapa-karu ai daꞌaꞌa imiꞌi baaraꞌa. \v 24 Mazan õaitapa kaimanaꞌo nii paꞌan unao ati õtaapa-kao an zii kakupa. \v 25 Ukauꞌan unaꞌapan an, õaitapa õtaapa-kao nii zii kakupa, uruu idi pakawanuꞌo nii õkaudinan. Õmaꞌozakada kizi powaꞌa zii wuruꞌu umishidapanuz Tominkaru, naꞌiki konaukii kizi umashaapan umishidan idi Christ. \v 26 Ukauꞌan tuukiaꞌo nii manawun ukonaukii-kidan Christ Jesus, õkodita-kida-kao an naꞌiki õkaawan an koshan unao diꞌiti. \s1 Mishiꞌo mashaapa-karu Tominkaru aipan kawanaꞌati \p \v 27 Ukauꞌan kanom shaꞌapan an õꞌati, kaimanaꞌa naa umashaapa, Kaimanaꞌo Kuwai kawanaꞌati Christ diꞌikiꞌoraz. Aizii naꞌapainim õmakon an unao diꞌiti oo õmamakokan an, mazan upuꞌaꞌo nii õabatan, mishi maꞌozaka umishidapan naꞌiki baudaꞌapa utaapan unyukunuu. Naꞌiki õabatan nii baokopa ukazannaatapan wuruꞌu Kaimanaꞌoraz Kuwai Christ dauaꞌoraz. \v 28 Naꞌiki aonaa utarian utarubanao shaꞌapaapan ai unao; uruu idaꞌan utukapa-kidan ĩꞌati mishiꞌo nii Tominkaru patakaꞌutan ĩdyaun, mazan unao ukazannaatan nii paꞌan. Tominkaruꞌo nii wuruꞌu shaꞌapataꞌoraz aimaakan naꞌapa. \v 29 Mishi Tominkaru kaimanan unao ati ukashaapa umishidan Christ, naꞌiki ukashaapa kapam unao baiaapan kashaꞌoraꞌo umishidan dikin ii uruu. \v 30 Ubaiatan kashaꞌoraꞌo, naꞌapa utukapan kawan tawuruꞌu õbaiaapanuz kashaꞌora kidaꞌo naꞌii, Philippi ii. Atii diꞌi pakawan zii õbaiatan kashaꞌoraꞌo. \c 2 \s1 Mishidainao diꞌitinapa kizi Christ Jesus diꞌitinpan kawan \p \v 1 Aizii uaitapan idi unyukunuu maꞌozakadinan uzaamatinpan idi Christ idaꞌati; naꞌiki uaitapan idi unyukunuu saabainan Christ kamarainapanun idaꞌan; naꞌiki uaitapan idi ubaudaꞌapatapan unyukunuu Kaimanaꞌo Doronaa idaꞌan; naꞌiki uaitapan idi marainpaaka-karu naꞌiki kamunanuaaka-karu kainaꞌan uꞌidaꞌa; \v 2 ukauꞌan umashaapaꞌa naa naꞌapa ukawanaꞌati, õkonaukii-kinaa nii. Utaapaꞌa naa unyukunuu patumaaka, naꞌapa kida udiꞌitinapa; naꞌapa kida kapam umarainpaaka; naꞌiki ubaudaꞌapata unyukunuu ushaꞌapataꞌazoonii aimaakan dauꞌati. \v 3 Aonaa ushaꞌapataꞌanaꞌa aimaakan uꞌatadinpaꞌazon idi karikaonan, oo uaipan idi mani karikaonan utukapa-kao umanawunuꞌo kawan. Aonaa umanawun-tinpaꞌanaꞌa, mishiꞌoraiman utaapa paꞌan uiribannao umanawunuꞌo nii uꞌai. \v 4 Aonaa udiꞌitinpaꞌanaꞌa soo uaiapanii naꞌiki ushaꞌapaapanii kida aimaakan dauꞌu karikaonan, mazan udiꞌitinapa ukaminkaꞌutaꞌazon dauꞌu uiribannao kapam. \v 5 Ukauꞌan naꞌapaꞌa naa udiꞌitinapa Christ Jesus diꞌitinpauzon kawan, ushaꞌapata aimaakan unyukunuu kaimanan idaꞌan naꞌapa Christ Jesus kawan. \q1 \v 6 Christ patumaakan puꞌu padamata Tominkaru tuma \q2 naꞌiki ĩkaduz naꞌapa kidaakan puꞌu, \q1 mazan upuꞌu aonaa utiwaan papatumaakadinpan Tominkaru tuma. \q1 \v 7 Mishiꞌoraiman minziiwa uwaꞌakan umanawun-karu aokazi ii. \q2 Utaapinpan apowaꞌa naꞌapa poitorui taapinpauzon kawan. \q2 Ushakatan naꞌapa pidan kawan. \q1 \v 8 Uruu dono apowaꞌa utaapinpan, \q2 uizoꞌati Tominkaru pazowii-kidinan idaꞌan cross paawaꞌa. \q1 \v 9 Uruu idi Tominkaru kadishita-kidan uruu, \q2 naꞌiki uzaamatan uruu umanawunuꞌo nii, \q2 naꞌiki udakotan uꞌuu umanawunuꞌo nii ipai baꞌorainao kida uuai ai. \q1 \v 10 Soo uruu ati baudaꞌapa Tominkaru aipan, ipai pidannao kodoruꞌukan, \q2 ipai aokazi iainaouz, imiꞌi baara anainaouz naꞌiki ipai mawakainaouznaa. \q1 \v 11 Naꞌiki ipaiꞌo nii pidannao kian, \q2 “Jesus Christ uruu umanawunuꞌo manawun Naobanai.” \q2 Uruu idaꞌan ipaiꞌo nii pidannao naubaan \q2 naꞌiki konaukii-kidan waDaru Tominkaru. \s1 Mishidainao mashaapa kizi Tominkaru Paradan kawanaꞌati \p \v 12 Õmin-mishidannao, õmarainapaniinao, karikaonan daꞌi uizoꞌatiizon Tominkaru paradan õnaꞌian dono utuma. Powaꞌa zii paꞌi uizoꞌati Tominkaru paradan õꞌaonaan puꞌu utuma. Utaapa Tominkaru umanawunuꞌo nii naꞌiki ukichanaꞌiki ushaꞌapaapan oiaꞌo uawun zaꞌa, utiwautinaꞌa naa maꞌozaka umashaapa kaiman, naꞌapa Tominkaru aipan kawan pakazannaataniinao mashaapan. \v 13 Ushaꞌapanum kauꞌan Tominkaru wuruꞌu kaudinaꞌoraz unao idaꞌa, uruu aipan ati minziiwa ushaꞌapatan wuruꞌu udyuudanii kidaz shaꞌapata-kao paꞌati, naꞌiki utaan idaꞌanaꞌo umaꞌozaka-kinaa nii wuruꞌu ushaꞌapatanuz kaiman kidaꞌo aimaakan naꞌapa uaipan kawanaꞌati. \p \v 14 Aizii ushaꞌapatan an aimaakan, kaiman ushaꞌapatazu, aonaa ukadakoinpaꞌanaꞌa udauꞌu. Naꞌiki aonaa ukashadaakapaꞌanaꞌa baꞌorainao tuma ushaꞌapaapanii kida dikin ii. \v 15 Aonaa kizi ukadakotin-kida-kao naꞌiki uunamunaa abata-kao dikauda sodi kida, mazan kaiman kizi paꞌan unao. Tominkaru dainaoun idi unao, umashaapa kaiman paꞌan oiaꞌo pidannao biiꞌi, wuruꞌu shaꞌapaapainaouz dikaudaꞌo naꞌiki kakibaꞌazonnaa kidaꞌo manawun aimaakan. Mazan unao, ĩbii anaꞌo nii paꞌan ukanadapan, naꞌapa wizinao kanadapan kawan marutaꞌo-karuꞌu. \v 16 Ukowaadauta kiziꞌi naa kaimanaꞌo kuwai, karikaonanuꞌo kakupa-karu ikoda-kinao dauaꞌoraz. Aizii ushaꞌapatinan an naꞌiki umashaapan dono naꞌapa, tuukiaꞌo nii õatadinpan unao idaꞌan, Christ kaawan dono pakamoon donoꞌo naa. Ushaꞌapanum kauꞌan uruu idaꞌanaꞌo nii õaitapan aonaa madiwautapa-kaꞌo mani wuruꞌu õkaudinanuz dadara unao bii an. \v 17 Ushaꞌapanum kauꞌan tuukii utaainan umishidan idaꞌan Tominkaru. Panaadon õtaainan nii Tominkaru ati õzowii-kao idaꞌan, naꞌiki õizain shootan idaꞌan, õipaida kiziꞌi naa Tominkaru ati wuruꞌu unao taainanuz uꞌati. Mazan upuꞌu õkonaukian naꞌiki õkonaukiitinan nii ipai unao tuma. \v 18 Ukauꞌan naꞌapa kizi kapam ukonaukian baokopa õtuma. \s1 Timothy naꞌiki Epaphroditus dyuuda-kao dauaꞌo \p \v 19 Kainaꞌaꞌo nii õaipan õdyuudan Timothy unao diꞌiti wanaobanaa Jesus Christ kashaapan an mazan. Tuukiaꞌo nii õkonaukian ukaawa-kidan dono kuwai unao dauꞌan. \v 20 Aonaa õikodan baꞌoran pidan Timothy kawanuꞌo, tuukiaꞌo manawun udiꞌitinpan unao dauꞌu. \v 21 Kainaꞌa mishi baꞌorainao, mazan ĩdiꞌitinpan soo pashaꞌapataꞌazoonii kida aimaakan dauꞌu, aonaa Jesus Christ aiapanii kida dauaꞌo mani. \v 22 Mazan Timothy, ipai unao utukapanii naꞌiki uaitapaniꞌi naa ukaduz. Utukapa naꞌapam ukaudinan õtuma, baokopa wakowaadapan Kaimanaꞌo Kuwai, naꞌapa pidan kaudinan kawan padaru tuma. \v 23 Ukauꞌan õaipan õdyuudan uruu unao diꞌiti, õaitapaꞌakan donoꞌo naa naꞌapam nii õshaꞌapata-kao daꞌaꞌa. \v 24 Mazan õaitapa naꞌiki õmishida wanaobanaa taapadan nii õmorowautan kadiman unao diꞌiti. \p \v 25 Mazan kai õdyuudan nii powaa iti Epaphroditus unao diꞌiti, uruu shaꞌatii udyuudauzoniaz õꞌidaꞌati, naꞌakaꞌo nii aimaakan kida ukaminkaꞌuta-kinaa niꞌoraz õgaru. Uruu õꞌinawuzu kawanuꞌo õtaapan, baokopa ukaudinan õtuma naꞌiki maꞌozaka ukazannaatapan kaimanaꞌo kuwai õtuma. \v 26 Õdyuudan nii uruu utukapaꞌazon idi unao tuukii, naꞌiki kashaꞌoraꞌo unyukunuu, ushaꞌapanum kauꞌan uaitapa tuukiaꞌo unao dopian oo ukashaꞌoran uabatan idi ukarinaan. \v 27 Mishiꞌo wuruꞌu ukarinaankanuz tuukii, maonapa umawakan, mazan tuukii Tominkaru kaimanan uꞌati, ukakuda uruu. Mazan aonaa uruu ati mani pabaꞌoran Tominkaru kaimanan, õgaru ati kapam. Aonaa Epaphroditus mawakan, ushaꞌapanum kauꞌan aonaa Tominkaru aipan õkashaꞌoradan õnyukunuu powaꞌa zii, õbaiatan puꞌu kashaꞌora kidaꞌo aimaakan. \v 28 Uruu idiꞌo tuukii manawun õdyuudaꞌazon uruu unao diꞌiti, õaipan idi unao konaukian utukapan dono ukaawan koshan powaa iti. Naꞌiki õgaru tuukiaꞌo nii kapam õkonaukian õaitapan idi aonaꞌo niꞌi naa powaꞌa unao nyukunuu kashaꞌoratinan udauꞌati. \v 29 Aizii ukaawan an unao diꞌiti konaukii udapaapa uruu, naꞌapa udapaapauzon kawan umin-mishidannao. Naꞌiki naꞌapa kizi unaubaan uruu kawanuinao pidannao, \v 30 ushaꞌapanum kauꞌan minziiwa umakon kichanaꞌiki-kiaꞌo bii iti, naꞌiki maonapa umawakan pakaudinan dikin ii Christ ati. Ubaiatan wuruꞌu kaudin-kizaiz, uaipan idi pashaꞌapatan wuruꞌu unao shaꞌapataꞌazooniaz padamata õꞌati, mazan unao, aonaa uturuudinan, umunapon idi õꞌai. \c 3 \s1 Paul aipan Philippi sannao daꞌanan pakaduz \p \v 1 Aizii õmin-mishidannao, ukonaukiitinaꞌa naa karikaonan, uzaamatinpan idiꞌi naa wanaobanaa Christ idaꞌati. Aonaa õkashadinan õkakinaotan unao powaꞌa an kida. Wuruꞌu õkakinaori kidaz kaminkaꞌutan nii naꞌiki ukazannaatapan nii unao upozawata-kida-kao ai. \v 2 Uzaudinapa paꞌi oiainaouz pidannao ai, arimaraka kawanuinaouz. Ĩnao tuukii ĩaipan mishidainao daonaioranao choota-kidan pamada Jewnao kaduz kawan. \v 3 Waunao, mishiꞌo paꞌan Tominkaru pidanannao manawun. Karikaonan paꞌan watoriinpan Tominkaru ati Kaimanaꞌo Doronaa kaminkaꞌutan idaꞌan waunao. Naꞌiki wataapa paꞌan Christ Jesus umanawunuꞌo nii. Aonaa waꞌatadapan pidan shaꞌapaapanii kida aimaakan. \v 4 Õgaru, turuaꞌo padamata õmashaapan atadinapa õshaꞌapatanii kida aimaakan idaꞌan. Aizii ukainaꞌan an pidannao atadinpaꞌo pashaꞌapatanii kida aimaakan idaꞌan, õgaru paꞌan turuu õatadinpan powaꞌa zii ĩꞌai. \v 5 Ushaꞌapanum kauꞌan õgaru choota-kariwai baudaꞌapa soondii õshakatan daunaꞌan Jewnao kakinaorinaa kawanaꞌati. Naꞌiki õgaru Israelite manawun, Benjamin takaan-daun. Õgaru Hebrew manawun naꞌapa õdarunnao kawan. Naꞌiki õgaru Pharisee,\f + \fr 3:5 \fq Pharisee: \ft Putukapa kaarita tokon ii, Parada-karu Mashaꞌapannaada-kinao diꞌii.\f* uruu idi tuukii õizoꞌatiizon Moses taanii kida kakinaorii. \v 6 Naꞌiki tuukii õaipan õmashaapan kaimanaiman Tominkaru aipan kawanaꞌati, uruu idiꞌo daꞌi õpatakaꞌutauzon mishidainao Jesus. Aizii õizoꞌatin idi tuukii wuruꞌu Jewnao kakinaori kidaz, ipai pidannao tukapan õgaru kaimanaꞌo manawun pidan kawan. \p \v 7 Mazan aizii õatadapanii kidaz kotuaꞌa naa, ipai õtukapan kidaz madiwautapa-kaꞌo karikaonan, õzaamatinan idiꞌi naa Christ diꞌiti. \v 8 Powaꞌa zii õtukapan ipai wuruꞌu õatadapanii kidaz õkazannaatin-kinaa nii mazanuꞌo karikaonan, wuru aiaꞌa umanawun kidaꞌoraz õikodan, õaitapaakanuz õnaobanaa Christ Jesus tuma. Uruu Christ dikin ii õmarinaꞌatan ipai daunuudaꞌu wuruꞌu mazanuꞌoraz karikaonan õmishidapauzon kiwiin. Mazan aizii õtukapanuz aimaakan kaboota-kariwai kawanuꞌu naa karikaonan, õaipan idi õzaamatinpan kaimanaiman Christ diꞌiti, \v 9 naꞌiki õbaudaꞌapatinaꞌazon idi utuma. Aonaa õshaꞌapatan idaꞌanaꞌo mani Moses taanii kakinaorii kida wuruꞌu õkaimananuz, mazan õmishidan idiꞌo paꞌan Christ. Ukauꞌan Tominkaru tukapan õgaru kaimanaꞌo nii soo õmishidan idiꞌo paꞌan Christ. \v 10 Powaꞌa zii mishi õaitapaꞌazon Christ kaimanaiman, naꞌiki õtiwaaꞌazon kapam wuruꞌu Tominkaru maꞌozakan utaaniaz Christ ati ukadishita-kidan donoꞌoraz uruu pamawaka-kizi iki. Naꞌiki õaipan õkaminaudaꞌutan uruu õpatakaꞌuta-kidinan idaꞌan uruu kawan, naꞌiki naꞌapa õaipan õmawakan uruu kawan. \v 11 Naꞌapa kapam õaipan Tominkaru kadishita-kidan õgaru õmawaka-kizi iki diinaꞌitiꞌi. \s1 Pidan dimatinauzo diman // atii utokon iti \p \v 12 Mazan aonaa õkian mani kaiwuruꞌu, turuudinaꞌoraꞌa naa õgaru oo kaimanaꞌoraꞌa naa õgaru õshaꞌapatan idi naꞌapa kidaꞌo aimaakan. Mishiꞌoraiman uruu idiꞌo paꞌan dadara õtiwautinan, õaipan õzaamatan wuruꞌu Christ Jesus taaꞌazooniaz; naꞌapaꞌo niꞌo wuruꞌu uzaamatanuz õgaru paꞌidiwau nii. \v 13 Õmin-mishidannao, õaitapa aonaa zii õkaꞌiitinan. Mazan kainaꞌa baudaꞌapa aimaakan tuukiaꞌo õaipan õshaꞌapatan. Aonaꞌo nii õnyukunuupan powaꞌa wuruꞌu õmarinaꞌataniaz naa õkaduz kida. Mazan õtaapan nii õnyukunuu soo baudaꞌapa wuru dauꞌatiꞌi õꞌuaꞌiaꞌoraz, tuukiaꞌoraz õaipan õikodinan. \v 14 Naꞌapa pidan dimabaꞌo kawan, õdiman nii atii õkaawan utokon iti, õzaamata kizi wuruꞌu taaꞌazoo-kariwaiz õꞌati. Naꞌapaꞌo dauꞌatiꞌo wuruꞌu Tominkaru dapadanuz õgaru aokazi iti, Christ Jesus mawakan idaꞌan õꞌati. \p \v 15 Ipai waunao maꞌozakaꞌoraz naa wataapan wanyukunuu wamishidapan dauꞌati; naꞌapa kizi kapam wataapan wanyukunuu wuru dauꞌatiꞌi õkadakotin-kizi kidaz. Mazan unyukunuu manaꞌapakan an, turuu Tominkaru taan kapam unao ati kaimanaꞌo diꞌitinapa-karu uaitapa-kinaa nii. \v 16 Ukauꞌan pakawan wamashaapa wuruꞌu kawanaꞌatiꞌi, wamishidapaniaz mishiꞌoraz kuwai. \p \v 17 Õmin-mishidannao, udaꞌanaꞌa naa kaimanaꞌo õkaduz kida baokopa umin-mishidannao tuma. Naꞌiki udiꞌitapa kaimanaiman wunaouꞌu shaꞌapatinainaouznaa kaiman, watominapa-kidan kawanaꞌati ĩdyaun. \v 18 Mazan kainaꞌa iriba pidannao, ĩshaꞌapaapan idaꞌan oii kidaꞌo aimaakan, ĩtukapa-kida patarubai-tinpan Kaimanaꞌo Kuwai ati, wuruꞌu Christ mawakan dauaꞌoraz cross paawaꞌa. Õkowaadauzoniꞌi naa shaꞌatii uꞌati kiwiin naꞌapaꞌo pidannao dauꞌan; naꞌiki powaꞌaꞌo nii zii koshan õkowaadan uꞌatizu õnyukunuu kashaꞌoran biiꞌi. \v 19 Diinaꞌitiꞌi ĩkaboota-kao nii Tuubaruꞌo Tikazi wuꞌiti, ushaꞌapanum kauꞌan ĩtaapan idi pananaa patominkarun nii, ĩshaꞌapatinan soo panyukunuu aipan kawanaꞌati karikaonan. Umanawunuꞌo nii ĩtaapinpan wuru idaꞌanaꞌa kakibaꞌazonnaa kidaꞌoraz ĩshaꞌapaapan. Ĩdiꞌitinpan soo wuru dauꞌatiꞌi pidannao naudapanii kidaz pashaꞌapaapan imiꞌi baaraꞌa. \p \v 20 Mazan waunao, aonaꞌa naa turuu wamashaapan naꞌapa, ushaꞌapanum kauꞌan aokazi iaꞌo diꞌitiꞌo paꞌan wazaamatinpan. Uruu idi tuukiaꞌa naa wazaudapan wakazannaatiki Naobanai Jesus Christ waꞌatin aokazi iki. \v 21 Pamaꞌozakan idaꞌan uzaamatapan naꞌiki ukazowautapan ipai daunuudaꞌu wuruꞌu toma-kariwai kidaz, aokazi ii naꞌiki imiꞌi baara an kidaꞌoraz. Uruu maꞌozaka-karu idaꞌan upanaꞌadan nii wananaa wuruꞌu kakataimanaꞌoraz, paꞌinaꞌo naꞌiki umanawunuꞌo nanai nii, naꞌapa pananaa umanawunun kawan. \c 4 \p \v 1 Ukauꞌan õmin-mishidannao, õmarainapaniinao, tuukii õtukapaꞌazon unao. Unao idaꞌanaꞌo õkonaukiitinan, naꞌiki õkaudinan winipinaa wuruꞌu unaouz. Pakawan paꞌi naꞌapa umashaapa naꞌiki maꞌozaka umishidapa Naobanai Tominkaru. \s1 Kaimanaꞌo mashaapa-karu dauaꞌo \p \v 2 Aizii daꞌaꞌa õkiaꞌazon õdadakoonao Euodia naꞌiki Syntyche ati, tuukii õaipan ukaimanaakan, usakitapadaꞌa naa unyukunuu, ushaꞌapanum kauꞌan ipai unao mishidainaouꞌu naa Naobanai Jesus. \v 3 Naꞌiki pugaru õꞌinawuzu, õmin-kaudinan manawun, õaipan pukaimanaaka-kidan wuruꞌu zunnaouz powaa iti. Ushaꞌapanum kauꞌan ĩnao dadaraꞌo ĩkaudinauzon naꞌapa õgaru kawan wakowaadapan Kaimanaꞌo Kuwai. Clement naꞌapa kapam naꞌiki baꞌorainao naꞌapa ĩkaudinauzon õtuma. Tominkaru saadaniꞌi naa ipai ĩnao uu kakupa-karu kaaritannaa\f + \fr 4:3 \fq kakupa-karu kaaritannaa: \ft Tominkaru pidanannao uu saada-kizinao, mashaapainao niꞌoraz karikaonan Tominkaru tuma.\f* daaraꞌa. \p \v 4 Aizii õkian uꞌati, ukonaukiitinaꞌa naa karikaonan, uzaamatinpan idiꞌi naa Naobanai Jesus idaꞌati. Powaꞌa õkiaꞌazon koshan, ukonaukiitinaꞌa naa. \v 5 Marii kizi ipai pidannao tukapan unao kaimanainao naꞌiki kakarodapaniinao nii. Unyukunuitapa kizi maonapaꞌa naa Naobanai Jesus waꞌatin powaꞌa ati. \v 6 Aonaa kizi udopiidinan kanom sodi kida dauꞌati karikaonan. Mishiꞌoraiman ukowaada Tominkaru ati kaziwadapaꞌoraz unyukunuu, naꞌiki upishaa uꞌati aimaakan uaiapanii. Naꞌiki karikaonan “kaiman,” ukii uꞌati ukamunanun idi unao ati. \v 7 Aizii unaꞌapan an, Tominkaru kaimanan umanawunuꞌoraz naꞌiki wazootapaꞌoraz pidan aitapan, uruꞌo nii kazannaatapa unyukunuu naꞌiki udiꞌitinpan, dopii-karu ai, uzaamatinan idiꞌi naa Christ Jesus idaꞌati. \p \v 8 Aizii õmin-mishidannao, õkiaꞌazon uꞌati karikaonan udiꞌitinapa kaiman kidaꞌo aimaakan dauꞌu, naꞌiki aimaakan kida tuukiaꞌoraz unaudapa-kao naꞌiki umarainapa-kao. Diꞌi wuruꞌu aimaakan kidaz: udiꞌitapa mishiꞌo aimaakan; naꞌiki aimaakan wuruꞌu naubaapa-kariwai kidaz; naꞌiki aimaakan wuruꞌu sakitapaꞌoraz; naꞌiki aimaakan wuruꞌu kaimanaꞌoraz paꞌidiwaru; naꞌiki aimaakan konaunamaꞌo; naꞌiki aimaakan umanawun kidaꞌoraz utukapa-kao. Marii kizi udiꞌitinpan naꞌapa kidaꞌo dauꞌu karikaonan. \v 9 Aizii ushaꞌapatinaꞌa naa õtominapa-kidan kawanaꞌati unao, ipai wuru kawanaꞌatiꞌi uabatanii kidaz õꞌidiꞌiki uzaamatanii kidaz naa unyukunuu iti, naꞌiki ipai utukapan kawanaꞌati õshaꞌapatinan, naꞌapaꞌa naa ushaꞌapatin. Unaꞌapan an, Tominkaru taan nii pakaimanan unao nyukunuu iti, ukaimanaaka-kinaa nii. \s1 Paul konaukii-kidan // Philippi sannao \p \v 10 Naobanai Jesus idaꞌan, tuukii õkonaukian, unyukunuitapan idi õgaru koshan kotuaꞌo daunaꞌan. Mazan mishi õaitapa karikaonanuꞌo daꞌi unyukunuitapauzon õgaru, mazan aonaa uaitapan naꞌapam utukapa-kidan õꞌatizu. \v 11 Mazan aonaa aimaakan aonaan idiꞌo mani õꞌidaꞌa kaiwuruꞌu õnaꞌapanuz unao ati. Ushaꞌapanum kauꞌan õaitapaniꞌi naa naꞌapam õkaiwainan naꞌapaꞌoram aimaakan shaꞌapan an, aonaa õdopian. \v 12 Õaitapanii naꞌiki õtiwaaniꞌi naa mashaapa-karu masakaudaꞌuꞌo aimaakan idaꞌan. Naꞌiki õtiwaaniꞌi naa kapam mashaapa-karu diriꞌiꞌo aimaakan idaꞌan. Aonaa õdopian, õkaꞌiita õmashaapan naꞌapaꞌoram aimaakan shaꞌapan biiꞌi, õkawanyukunun puꞌu oo õmawanyukunun puꞌu, aimaakan diriꞌin puꞌu oo aimaakan masakaudaꞌun puꞌu. \v 13 Õkaꞌiita naꞌiki õaitapa õshaꞌapatinan naꞌapaꞌoram aimaakan shaꞌapan an, Christ maꞌozakadapan idaꞌan õgaru. \p \v 14 Kaiman mazan ukamunanun õꞌati, tuukii õkonaukian udyuudan idi aimaakan õꞌati daꞌatiꞌi õpatakaꞌuta-kao puꞌu. \v 15 Mishi unao Philippi sannao uaitapa shaꞌatii, tawuru donoꞌo uruꞌoraz zii uabatan Kaimanaꞌo Kuwai Jesus Christ dauꞌu. Õmakon daunaꞌan shaꞌatii unao wiizi iki, Macedonia Baara iaꞌoraz, aonaa mishidainao baꞌoran wiizai diꞌikiꞌo dyuudan puraata õꞌati, soo unao karikaonan. \v 16 Aizii õnaꞌian dono zii Thessalonica ii, itamau shaꞌatii ukaminkaꞌutan õgaru udyuudan idaꞌan puraata õꞌati. \v 17 Aonaa õaipan idiꞌo mani karikaonan udyuudapan aimaakan õꞌati kaiwuruꞌu õnaꞌapanuz uꞌati, mazan õaipan paꞌan Tominkaru taan uwinipinaa nii, ukaminkaꞌuupan idi dobata õgaru. \v 18 Mishi dobata ukaminkaꞌutan õgaru, õaipan ai manawun, Epaphroditus kaawa-kidan donoꞌoraz aimaakan kida unao diꞌiki. Ipai wuruꞌu utaanii kidaz aimaakan, kaduunuꞌo kawanuꞌo Tominkaru ati wuruꞌu, naꞌapa uzai kawaoda-kao kawan uꞌati, kaduun udamainan naꞌiki kaiman uꞌati, naꞌiki tuukii ukonaukii-kidanuzu. \v 19 Naꞌiki Christ Jesus idaꞌan, Tominkaru õmishidaniaz taan nii unao ati ipai wuruꞌu uaiapanii kidaz aimaakan, umanawunuꞌoraz pashaꞌapauz diꞌiki. \p \v 20 Marii karikaonan wataapan Tominkaru waDaru umanawunuꞌo nii. Amen. \s1 Paul katokontan pakaaritan \p \v 21 Õdyuudan õparadan ipai Tominkaru pidanannao ati, mishidainaouz Christ Jesus. Aizii waꞌinawuzunao, õmin-mishidannaouz, naꞌapa kapam ĩdyuudan paparadan. \v 22 Naꞌiki ipai mishidainao mashaapainao kidaz daꞌaꞌa, ĩdyuudan kapam paparadan uꞌati. Aitaniiman wunaouꞌu kaudinainaouz Naobanai Caesar dapu ii, ĩdyuudan kapam paparadan uꞌati. \p \v 23 Marii Naobanai Jesus Christ kamunanun manawun ipai unao ati.