\id 1PE \h 1 PETER \toc1 Kiwiiniꞌo Peter Kaaritan \toc2 1 Peter \toc3 1 Pet \mt1 Kiwiiniꞌo Peter Kaaritan \is1 Diꞌoraz kaarita dauaꞌo \ip Diꞌoraz kaarita kiwiitapaꞌo Peter kaaritan. Usaadanii mishidapainao Jesus atiꞌo, mashaapainaouz Asia Minor Baara ii aka kidaꞌoraz. Peter, uruu 12 Jesus apostlennao bii ikiꞌo. \ip Uruu dono mishidapainao, Asia Minor iainaouz patakaꞌuta-kao pamishidapan dikin ii Jesus, Tominkaru daniz. Uruu idi Peter saadan pakaaritan ĩꞌati umaꞌozakada-kinaa nii ĩdyaun. Peter nyukunuu-kidan ĩꞌati naꞌapaꞌo Jesus baiatanii tuukii, ĩnao dikin ii. Ukauꞌan marii kizi ĩdaꞌanan Jesus kaduz pamaꞌozakadapan idaꞌan panyukunuu. Naꞌiki pataan idaꞌan panyukunuu ati, pamishidapan Tominkaru. Peter naꞌapanuz ĩꞌati kaikapaꞌa, Tominkaru zaamatan idi ĩdyaun papidanannao nii. Naꞌiki Jesus baiainpan naꞌiki umawakan idi ĩꞌati, marii ĩmashaapan Tominkaru aipan kawanaꞌatiꞌi naa. \iot Kaarita buutinpan kida \io1 Kaarita sakadin-kizi \ior 1:1-2\ior* \io1 Tominkaru kazannaatan dauaꞌo pidannao \ior 1:3-12\ior* \io1 Kakinaowapa-karu kaimanaꞌo mashaapa-karu dauꞌu \ior 1:13—2:10\ior* \io1 Baiainapa-karu Jesus Christ kawan \ior 2:11—4:19\ior* \io1 Mishidapainao Christ shaꞌapatan niꞌo \ior 5:1-11\ior* \io1 Kaarita katokon-tinan \ior 5:12-14\ior* \c 1 \p \v 1 Diꞌoraz kaarita õgaru Peter diꞌikiꞌo. Õgaru Jesus Christ apostlen. Õsaadan diꞌoraz kaarita Tominkaru zaamatanii papidanannao nii atiꞌo, makoinaouz ĩmashaapaꞌanan tawarainao kawan diꞌitinapa kidaꞌa baꞌoran kaduz pidannao wiizi ii aka kida: Pontus ii aka, Galatia Baara ii aka, Capadocia ii aka, Asia Baara ii aka naꞌiki Bithynia ii aka. \v 2 Wuruꞌu waDaru Tominkaru zaamatanuz unao, udiꞌitapaniꞌi naa kotuaꞌa naa pazaamataꞌazon dauꞌu unao. Ukauꞌan Kaimanaꞌo Doronaa saabaaniꞌi naa unao kaimanaiman, uruu idaꞌan uizoꞌatin naa Jesus Christ naꞌiki uchikaa-kaoaꞌa naa uꞌoian ai uizain idaꞌan. \p Marii Tominkaru kamunanun uꞌati naꞌiki utaa kizi unyukunuu kaiman-kinaa nii tuukii manawun. \s1 Zaudapa-karu mishiꞌo shaꞌapaꞌazoꞌo dauꞌu \p \v 3 Wakonaukii-kida Tominkaru, wanaobanaa Jesus Christ daruz. Ukamunanban idi manawun, utaan waꞌati paꞌinaꞌo mashaapa-karu pakadishita-kidan idaꞌan Jesus Christ pamawaka-kizi iki, uruu idiꞌo wamashaapan zaudapatinaꞌa naa. \v 4 Wazaudapan naa wazaamataꞌazooniaz waꞌidiwau nii kaimanaꞌo aimaakan Tominkaru taapaniaz waꞌati aokazi ii. Naꞌii aonaꞌo kanom kaꞌiitan pamainaabatan oo papatakaꞌuanuz. \v 5 Unao, umishidapan idi Tominkaru, utaapan unao pamaꞌozakan idaꞌan atii uzaamatan kazannaatin-karu, ataꞌazoꞌoraz naa uaida-kao amazada tokono donoꞌo naa. \v 6 Ukauꞌan ukonaukiaꞌa naa tuukii udauꞌati, ukashaꞌoratinan puꞌu padamata, naꞌiki ubaiatan iriba dikauda kidaꞌo aimaakan. \v 7 Mazan naꞌapa kidaꞌoraz shaꞌapan, umishidan tiwaa-kao wuruꞌu, naꞌapaꞌo idaꞌanaꞌo nii utukapa-kao mishiꞌo wuruꞌu umishidapanuz. Aizii gold kawaoda-kao tikazi diꞌiti, utukapaꞌazoo-kao idi mishiꞌo uruu gold, mazan upuꞌaꞌo nii umainaabata-kao. Mazan wuruꞌu umishidapanuz, powaꞌaꞌo zii umanawunun gold ai. Uruu idiꞌo utiwaa-kao utukapaꞌazoo-kao uturuan. Uturuudinan dono, Tominkaru konaukii-kidan nii unao, naꞌiki utukapan nii unao umanawunuꞌo nii, naꞌiki unaubaan nii unao Jesus Christ tukapa-kao donoꞌo naa. \p \v 8 Aonaa utukapanii mani uruu, mazan upuꞌu umarainapanuzu. Kai, aonaa zii utukapanuzu mazan upuꞌu umishidanuzu. Uruu idiꞌo wuruꞌu umashaapanuz kai konaukii. Ukonaukian umanawunuꞌo konaukii-karu idaꞌan, aonaa pidan aitapan naꞌapam pakian udauꞌan. \v 9 Umishidan idi uruu, uturuudinan naa uzaamatan kazannaatin-karu, upatakaꞌuta-kao ai uꞌoian dikin ii. \p \v 10 Wuruꞌu kazannaatin-karuz oiaꞌo ai, uruu Tominkaru prophetinnao diꞌitapanii kaimanaiman kotuaꞌa naa. Tuukii ĩaipan paaitapan udauꞌan, uruu ĩkowaadaniaz shaꞌapatinaꞌo niꞌoraz Tominkaru kamunan-kinaaz, wuruꞌu utaaniaz unao ati. \v 11 Christ doronaa daꞌi prophetnao idaꞌaꞌoraz, uruu idaꞌanaꞌo ĩaitapan pakowaadan aimaakan shaꞌapaꞌo nii dauꞌan ushaꞌapan uaꞌii zii. Uruu idiꞌo ĩkowaadapanuz Christ baiaapan niꞌo dauꞌati naꞌiki udaunaꞌan umanawunuta-kao niꞌo dauꞌati. Naꞌapa kidaꞌo dauꞌan prophetnao kaudinan dadara ĩtiwaan padiꞌitapan naꞌapainim nii naꞌiki naꞌapam nii ushaꞌapainpan wuruꞌu Christ doronaa kowaadauta-kidaniaz ĩꞌati. \v 12 Tominkaru kainaabatan ĩnao prophetnao ati wuruꞌu ĩkaudin-kiziz ĩkowaadautaniaz, aonaꞌo nii ĩtukapan ushaꞌapan, mazan unao atiꞌo nii paꞌan wuruꞌu aimaakan kida shaꞌapanuz. Ukauꞌan uruꞌu naa kakuwaapainao kowaadaniaz naa uꞌati, Kaimanaꞌoraz Kuwai, Kaimanaꞌo Doronaa dyuuda-kariwaiz aokazi iki maꞌozakan idaꞌan. Aimaakan kida kaikapaꞌoraz ushaꞌapainpanuꞌu tuukiaꞌo angelnao aipan paaitapan udauꞌati. \s1 Marii mashaapa-karu kaimanaꞌa naa \p \v 13 Ukauꞌan, aizii udiꞌitinpaꞌa naa sakitapa ushaꞌapataꞌazoonii kida dauꞌati. Naꞌiki zaudinapa umashaapa, naꞌiki utaapa unyukunuu kaimanaiman uzaudapanii kida dauꞌati, wuruꞌu Tominkaru kamunan-kidaꞌazoonuz unao, Jesus Christ kaawan donoꞌo naa. \v 14 Uizoꞌatiaba umashaapa Tominkaru ati, Tominkaru dainaoun idi unao. Aonaꞌa naa umashaapaꞌanaꞌa pakawan ushaꞌapaapan dauꞌu oiaꞌo, wuruꞌu unaudapanii kidaz ushaꞌapaapauzon kiwiin, umaaitapakan donoꞌoraz zii mishiꞌo parada-karu Jesus dauꞌu kidaꞌoraz. \v 15 Mazan aizii kaimanaꞌa naa paꞌi umashaapa, aonaa uꞌoiaꞌanaꞌa ushaꞌapatanii kida idaꞌan, ushaꞌapanum kauꞌan Tominkaru zaamataꞌoraz unao, kaimanaꞌo uruu aonaa oiaꞌo mani. \v 16 Naꞌapa Tominkaru paradan saada-kariwai idaꞌa. Tominkaru kian, “Kaimanainao pidannao paꞌi unao, aonaa oiainao nii mani, ushaꞌapanum kauꞌan kaimanaꞌo õgaru, aonaa oiaꞌo mani.”\f + \fr 1:16 \ft Leviticus 11:44-45; Leviticus 19:2; Leviticus 20:7\f* \p \v 17 Utoriinpan dono, “waDaru” ukiauzon Tominkaru ati. Ukauꞌan ukichanaꞌiki paꞌi ushaꞌapatan oiaꞌo Tominkaru awun zaꞌa, umashaapan kawanaꞌati zii daꞌaꞌa imiꞌi baaraꞌa. Ushaꞌapanum idi aonaa naꞌiaꞌoram pidan Tominkaru taapan panaudapanii manawun, mazan ipai pidannao uaitapa naꞌapam nii papatakaꞌutan ĩshaꞌapaapanii kida kawanaꞌati. \v 18 Uaitapaniꞌi naa Tominkaru kawinipinaatan pazaamatan unao, pakazannaataꞌazon idi unao, mazanuꞌo umishidapauzonii kida ai, utamakapaniaz kotuaꞌo udokozu-daunnao mishidapauzonii kidaz. Aizii wuruꞌu ukawinipinaata-kinaaz pakazannaatan unao, aonaa patakaꞌuinaꞌakaꞌo nii mani gold oo silver kawan, \v 19 mazan Christ izain umanawunun idaꞌanaꞌa. Naꞌapaꞌo uruu Christ, paꞌinaꞌo kaznizo zowii-kao kawan, aonaꞌoraz naꞌiam udikaudan, taauzo-kariwaiz Tominkaru ati. \v 20 Kotuꞌu amazada sakadinan uaꞌii zii, Tominkaru zaamatan Christ. Aizii kai amazada ikodaꞌanan diꞌitiꞌi naa, patokon uaidan naa uruu unao ati. \v 21 Uruu Christ idaꞌanaꞌa naa umishidan Tominkaru. Tominkaru kadishita-kidaꞌoraz uruu pamawaka-kizi iki, naꞌiki taaꞌoraz umanawun-karu uꞌati. Unaꞌapan idiꞌo wuruꞌu unao mishidanuz tuukii Tominkaru, naꞌiki uzaudapan naa wuru dauꞌanaꞌa Tominkaru kowaadaniaz pataaꞌazon diinaꞌitiꞌi. \p \v 22 Aizii kaimanaꞌoraꞌa naa uchikainan uꞌoian ai, uizoꞌatin idaꞌan mishiꞌoraz parada-karu Christ dauaꞌoraz. Uruu idi mishiꞌo umarainpaakan umin-mishidannao tuma. Umarainpaaka tuukii unyukunuu iki kida manawun. \v 23 Unao, paꞌinaada-kariwaiꞌi naa paꞌan, aonaa mawakauzo udarunao diꞌikiꞌo kawanuꞌo mani, mazan aonaꞌoraz umawakauzon diꞌikiꞌo paꞌan. Tominkaru paradan karikaonanuꞌoraz umashaapan idaꞌanaꞌo paꞌan upaꞌinaada-kao. \v 24 Naꞌapa Tominkaru paradan saada-kariwaiz kida kian: \q1 “Ipai pidannao pinidi kawanuꞌo \q2 naꞌiki ĩmanawun-tinpan naꞌapa soosoi kawan. \q1 Wuruꞌu pinidiz mawakaꞌakauzo \q2 naꞌiki soosoi waotaꞌakauzo pakadunaa ai. \q1 \v 25 Mazan parada-karu Naobanai diꞌikiꞌoraz, karikaonanuꞌo nii unaꞌan.”\f + \fr 1:25 \ft Isaiah 40:6\f* \m Uruu wuruꞌu Kaimanaꞌoraz Kuwai kowaadapa-kariwaiz uꞌati. \c 2 \p \v 1 Ukauꞌan umuudaꞌa naa oii kidaꞌo, wuruꞌu umariidinauzonuz, utaapinpauzonuz mishiꞌo kawan ukaimanan, ukishauzi-shorinuz, naꞌiki ukadakotinauzonuzu uiriban dauꞌu. \v 2 Umashaapa naꞌapa paꞌinaꞌo koraidaonaa shakataꞌakan kawan, zamaziꞌoraz naꞌiki aipaꞌoraz soo padaro dunuu karikaonan. Ukauꞌan naꞌapaꞌa naa uzamazi Tominkaru paradan dauꞌati. Uruu koraidaonaa daro dunuu kawanuꞌo uꞌati. Kaimanaꞌo nii udyaupain uꞌidaꞌan, naꞌiki maꞌozakaꞌo nii umishidapan Tominkaru, naꞌiki ukazannaatinan nii. \v 3 Ushaꞌapanum idi utiwaaniꞌi naa naꞌapam Naobanai kaimanan naꞌiki naꞌapam ukamunanban. \s1 Kakupaꞌo kuba kawanuinao \p \v 4 Uwaꞌati Naobanai Christ idaꞌati, kakupaꞌoraz kuba idaꞌati. Pidannao kashadaniaz, mazan Tominkaru zaamata uruu umanawunuꞌo nii. \v 5 Uwaꞌati kakupaꞌo kubanao kawanuꞌo nii kapam, ukaiwaa-kizinao kizi Tominkaru Dapunaa toma-kinao nii Kaimanaꞌo Doronaa idaꞌan. Naꞌiki ukaudin-kizi kaimanaꞌo faadaanao nii Tominkaru ati, naꞌiki taainaꞌo nii Tominkaru ati uaipan kawanaꞌati, Jesus Christ idaꞌan. \v 6 Ushaꞌapanum kauꞌan kaikapaꞌa saada-kariwai Tominkaru paradan kianuꞌu: \q1 “Utukapa, õmuudan kuba Zion\f + \fr 2:6 \ft Zion, oo Jerusalem.\f* ii, \q2 zaamata-kariwaiz umanawunuꞌo kuba kabaun kadishita-kida-kinao. \q1 Aizii kanom mishidaꞌo uruu, \q2 aonaꞌa nii ubaꞌazootin-kida-kao umishidan dikin ii uruu.”\f + \fr 2:6 \ft Isaiah 28:16\f* \m \v 7 Unao mishidainao ati umanawunuꞌo wuruꞌu kubaz. Mazan mamishida-kainao ati, \q1 “Wuruꞌu kuba tomapauzonao kabaun kashadaniaz, \q2 madiwautapa-kaꞌoraz ĩtukapan, \q1 uruꞌu naa mishiꞌoraiman umanawunuꞌo kuba \q2 ipai baꞌoran kubanao ai.”\f + \fr 2:7 \ft Psalm 118:22\f* \m \v 8 Baꞌoran saada-kariwai kian kapam. \q1 “Uruu kuba tukurutin-kidaꞌo pidannao, \q2 naꞌiki uruu kuba kaboina-kidaꞌo ĩdyaun.”\f + \fr 2:8 \ft Isaiah 8:14\f* \m Ĩtukurutinan pamamishidakan idiꞌo uruu dauaꞌo parada-karu. Mishiꞌo mazan Tominkaru aitan kawanaꞌati wuruꞌu naꞌapaꞌoraz shaꞌapan ĩꞌati. \p \v 9 Mazan unao Tominkaru zaamataniinao paꞌan papidanannao nii, kaudinainao nii faadaanao nii, uruu Naobanai ati, naꞌiki unao Tominkaru buutanii kaimanaꞌo pidannao nii. Tominkaru idiwau unao, kakuwaapaꞌo nii umanawunuꞌo ushaꞌapatanii kida dauꞌati. Unao Tominkaru soꞌotanii umashaapa-kizi marutaꞌo bii iki, konaunamaꞌo pakanadan idaꞌati. \v 10 Kiwiitapa aonaa Tominkaru pidanannao mani unao, mazan aizii upidanannao unao. Kiwiitapa aonaa Tominkaru kamunan-kidan daꞌi unao, mazan aizii Tominkaru kamunan-kidaꞌa naa unao. \p \v 11 Õmarainapanii õiribannao, õparadaꞌazon uꞌati, umashaapan idi tawarainao nii diꞌoraꞌa amazada idaꞌaꞌa. Ukauꞌan aonaꞌa naa ushaꞌapaapaꞌanaꞌa dikauda kidaꞌo aimaakan unaꞌazootapanii kida, naꞌapa kidaꞌo patakaꞌuan nii unao umashaapan ai kaiman. \v 12 Karikaonanuꞌu naa umashaapa kaiman mamishida-kainao Tominkaru biiꞌi. Ĩdakotan puꞌu ushaꞌapaapan dikaudaꞌo aimaakan, mazan ĩtukapa kizi paꞌan ushaꞌapatan kaiman kidaꞌo aimaakan, uruu idi ĩmishidan nii Tominkaru. Aizii Tominkaru kaawan donoꞌo naa, ĩkonaukii-kidan nii umanawunun. \s1 Naobanai-tinpainao paradan // izoꞌati-kao \p \v 13 Naobanai Christ aipan ati, uizoꞌati pidannao paradan taa-kariwainaouz wanaobanaanao nii. Uizoꞌati king, umanawunuꞌoraz unaobanai-tinpan. \v 14 Naꞌiki uizoꞌati wuruꞌu king waranu ainaouz naobanainao governornao paradan, ushaꞌapanum kauꞌan king dyuudanii ĩdyaun patakaꞌutaꞌo nii maizoꞌati-kainao paparadan. Mazan izoꞌatiinao uparadan, kaimanaꞌo nii ĩtaapa-kao. \v 15 Tominkaru aipan unao shaꞌapatan kaiman kidaꞌo aimaakan, umashaata kizi maaitapin-kaꞌo pidannao, ĩparadan ai maaitapinaka-daun unao dauꞌan. \v 16 Unao, aonaꞌoraꞌa naa upoitoruitapa-kao, mazan aonaa ukaiwaꞌanaꞌa wuruꞌu umashaapanuz naꞌapa udizapa-kinaa nii ushaꞌapaapan oiaꞌo, mishiꞌoraiman umashaapa Tominkaru poitorunao niꞌi naa. \v 17 Utaapa ipai pidannao umanawunuꞌo nii. Umarainapa umin-mishidannao. Ukichanaꞌiki Tominkaru ai, naꞌiki utaapa umanawunuꞌo nii pidan naobanai-tinpaꞌo. \s1 Mashaapa-karu kaiman // naobanainao ati \p \v 18 Poitoruinao, utaapa unaobanaanao umanawunuꞌo nii naꞌiki uizoꞌati ĩparadan, aonaa unaobanaanao kamunaniinao ati mani karikaonan, mazan toꞌorabainao unaobanaanao ati kapam. \v 19 Aizii unao, uaitapanii kanom Tominkaru aiapanii ushaꞌapatan, ukauꞌan utuudan nii kaziwaꞌo ubaiaapan uantamikita-kao dono umashaꞌapatakan puꞌu oiaꞌo, mazan uruu idaꞌanaꞌo nii Tominkaru nyukunuu kaimanan uꞌati. \v 20 Kanom uꞌitiiman kaimanaꞌo aimaakan uikodan nii utuudan dono uzowiautapa-kao ushaꞌapatan dikin ii dikaudaꞌo aimaakan? Mazan Tominkaru nyukunuu kaimanan uꞌati utuudan dono ubaiaapan dikaudaꞌo aimaakan ushaꞌapatan dikin ii kaimanaꞌo aimaakan. \v 21 Kaikapaꞌo nii wuruꞌu Tominkaru dapadanuz unao, ushaꞌapanum kauꞌan baiainpaꞌa naa Christ unao dikin ii. Uruu pakaduz wuruꞌu Christ waꞌakaniaz uꞌati, ukauꞌan udaꞌanaꞌa naa ukaduz ushaꞌapainpan idaꞌan uruu kawan. \v 22 Uruu Christ, aonaa ushaꞌapatauzon oiaꞌo, aonaa naꞌapainim umariidinauzon. \v 23 Aizii udakowapa-kao dono, aonaa udakoopan powaa iti pidannao dakoopainaouz paugaru. Upatakaꞌuta-kao dono, aonaa ukaunaan powaa iti pidannao ati antamikitainaouz paugaru. Mazan ipai utaan pashaꞌapata-kaoaz Tominkaru ati. Uruu paꞌan wuruꞌu aitapaꞌo niꞌoraz naꞌapam nii pashaꞌapatan pidannao ĩshaꞌapatanii kida kawanaꞌati. \v 24 Uruu Christ baiaapaꞌo waꞌoian winipinaa, pamawakan idaꞌan cross paawaꞌa, wamuudin kiziꞌi naa oiaꞌo ai, naꞌiki wamashaapa kiziꞌi naa kaiman Tominkaru aipan kawanaꞌati. Ubaiainpan idaꞌan, ukakudan waunao. \v 25 Kiwiin unao, kaznizonao kawanuꞌo umakon panaꞌitiꞌi naa ukaꞌuzatiki ai. Mazan aizii ukaawan powaa ati ukaꞌuzatiki idaꞌati. Uruu taapaꞌoraz unao. \c 3 \s1 Daiaroinao naꞌiki daiaruinao \p \v 1 Unao naꞌapa kapam zunnao kaudaiaruinao, umashaapa kaiman izoꞌatiaaba udaiarunao ati. Udaiarunao mamishidaꞌazookan an Tominkaru paradan, ĩmishidan nii, uaida-kidan idaꞌan kaimanaꞌo ukaduz ĩꞌati. Aonaa uparadinan puꞌu mani padamata ĩꞌati, mazan upuꞌaꞌo nii utanawatin-kidan ĩdyaun Tominkaru idaꞌati, \v 2 umashaapan idi kaiman Tominkaru paradan aipan kawanaꞌati. \v 3 Aonaa uaidaꞌanaꞌa ukonaunaman umaodinpan idaꞌan mani karikaonan, oo ukaiwadapan idaꞌan mani karikaonan wiziꞌi kidaꞌo aimaakan, naꞌiki ukaiwadan idaꞌan mani karikaonan konaunamada-kariwai ukamichan. \v 4 Mazan marii paꞌan uaidan ukonaunaman kaimanaꞌo umashaapan idaꞌan unyukunuu ikiꞌo, naꞌiki kadoronaꞌo mashaapa-karu idaꞌan. Naꞌapaꞌo konaunama-karu aonaa naꞌapainim nii uawutan, naꞌiki naꞌapaꞌoraz konaunama-karu tuukiaꞌo Tominkaru naudapan. \v 5 Naꞌapaꞌo konaunama-karu kotuaꞌo kaimanainao zunnao aidanii. Ĩmishidapan Tominkaru naꞌiki kaiman ĩmashaapan izoꞌatiaaba paudaiarunao ati. \v 6 Utukapa Sarah dauaꞌo, oroo izoꞌatiꞌo paudaiaru Abraham, uruu idi odakotapan uruu panaobanaa nii. Unao zunnao, Sarah dainao wuruꞌu unaouz, umashaapan dono ushaꞌapaapan dauꞌu kaimanaꞌo aimaakan kida oroo kawan, aonaa kanom aiaꞌa naa utarian. \p \v 7 Unao naꞌapa kapam daonaioranao kaudaiaroinao. Utaapa udaiaronao kaimanaꞌo idaꞌan naꞌiki ukarodapa ĩdyaun, ushaꞌapanum kauꞌan uaitapanii aonaa naꞌapa kidaꞌo mani ĩmaꞌozakan unao kawan. Mazan naꞌapa kidaꞌo nii unao tuma ĩzaamatan Tominkaru kamunan-kinaa kakupa-karuz. Umashaapan dono naꞌapa, kaimanaꞌo nii utoriinpan baokopa, aonaꞌo nii kanom kasharutapaꞌo nii unao. \s1 Ipai mishidainao Jesus atiꞌo \p \v 8 Aizii baukapaꞌakan naa õkian, ipai unao naꞌapa kida utaapa unyukunuu uꞌatiaaka uiribannao tuma. Umarainpaaka umin-mishidannao, naꞌiki ukamunanuaaka naꞌiki aonaa uꞌatadinpaꞌanaꞌa. \v 9 Aonaa ukaunaatinaꞌanaꞌa dikaudaꞌo idi ushaꞌapata-kao dono dikaudaꞌo idaꞌan, oo aonaa uzunaapinaꞌanaꞌa powaa iti uzunaapa-kao dono. Mishiꞌoraiman ukaunaatin kaimanaꞌo uparadan idaꞌan, upishaan idaꞌan Tominkaru kaimanan ĩꞌati. Ushaꞌapanum kauꞌan Tominkaru kian utaaꞌazon kaiman-karu wuruꞌu udapadanuz unao. \v 10 Saada-kariwai Tominkaru paradan kian, \q1 “Kanom mashaapaꞌazoꞌo konaukii \q2 naꞌiki tukapaꞌazoꞌo kaimanaꞌo aimaakan shaꞌapan paꞌati, \q1 marii aonaa ukadakotinauzon dikaudaꞌo idaꞌan, \q2 naꞌiki marii umashaatan pamaridinauzon. \q1 \v 11 Marii umuudan naa oiaꞌo pakaduz, ushaꞌapatan naa kaimanaꞌo, \q2 udorotan naa kaimanaꞌo mashaapa-karu, \q2 naꞌiki utiwaan naa pamashaapan kaiman pairibannao tuma. \q1 \v 12 Ushaꞌapanum kauꞌan Tominkaru awunuutapanii kaimanaꞌo pidannao, \q2 naꞌiki uabata ĩtoriinpan dono paꞌati, \q1 mazan pidannao shaꞌapaapainao oiaꞌo, \q2 aonaa manawun unaudapan.” \s1 Mishidainao Christ patakaꞌuta-kao kaimanaꞌo dikin ii \p \v 13 Kanomaꞌo nii shaꞌapata dikaudaꞌo unao ati ushaꞌapaapan an kaiman kidaꞌo aimaakan? \v 14 Konaukiaꞌo nii unao, upatakaꞌuta-kao an ushaꞌapaapan dikin ii kaimanaꞌo aimaakan, ukauꞌan aonaa udopiaꞌanaꞌa, naꞌiki aonaa utariaꞌanaꞌa pidannao shaꞌapataꞌazon an dikaudaꞌo idaꞌan unao. \v 15 Mazan utaapa Christ kaimanaꞌo unaobanaa nii unyukunuu ii, naꞌiki karikaonanuꞌu naa uminziiwa-kidapa uparadan nii, uaitapa kizi naꞌapam udakoꞌatin pidannao, ĩpishaan dono unao umishidapan dauꞌan Tominkaru shaꞌapataꞌazooniaz uꞌati. \v 16 Naꞌiki udakoꞌatin dono ĩdyaun, kaiman uparada ĩꞌati. Naꞌiki kaiman utaapa unyukunuu, uaitapanii aonaa ushaꞌapatan aimaakan dikaudaꞌo. Uruu idaꞌanaꞌo nii, pidannao baꞌazoinpan dakoopainaouz umashaapan mishidainao nii Christ. \p \v 17 Panaadon Tominkaru kashaapan nii baiatin-karu kaimanaꞌo shaꞌapaapa-kao dikin ii. Mazan kaimanaꞌo wuruꞌu baiatin-karu ai oiaꞌo shaꞌapaapa-kao dikin ii. \v 18 Naꞌapa Christ, aonaa oiaꞌo mani uruu, mazan upuꞌu utaainan pamawakan idaꞌan baupapa, aonaa powaꞌan kida mani waꞌoian dikin ii. Uruu kaimanaꞌo pidan, umawakan dikaudaꞌo pidannao dikin ii. Christ shaꞌapatan kaikapaꞌoraꞌa unaꞌaka kizi waunao Tominkaru idaꞌati. Unanaa zowii-kao, mazan ukakuda-kao powaa iti Tominkaru Doronaa idaꞌan. \p \v 19 Uruu Tominkaru Doronaa idaꞌanaꞌo Christ kakuwaapan doronainao ati ĩtaraapa-kizinao ii. \v 20 Ĩnao maizoꞌati-kainaouz Tominkaru paradan, Tominkaru zaudapan puꞌu kotuaꞌiki ĩtanawatinan paꞌoian ai, naꞌiki ĩizoꞌatin paparadan, Noah tomapan puꞌu pakanawan. Uruu dono 8 sodi pidannao paidinan kanawa zoꞌiti. Uruu idaꞌan ĩkazannaata-kao wunu tuubaruꞌo ai, naraadaꞌoraz ipai imiꞌi baara. \v 21 Uruu wuruꞌu kainaabataꞌoraz chikaawunuin-karu, wuruꞌu kazannaatin-karuz Jesus Christ kadishita-kida-kao idaꞌan pamawaka-kizi iki. Aizii chikaawunuin-karu, aonaa pidan nanaa chikaa-kao kaniribaꞌo ai mani karikaonan, mazan wapishaan paꞌan Tominkaru usaabaa kizi wanyukunuu oiaꞌo ai. \p \v 22 Jesus Christ makoꞌoraz naa aokazi iti, kai naꞌii uruu Tominkaru diwaꞌora antanapu, umanawunuꞌo unaobanai-tinpan ipai angelnao ati, naꞌiki ipai doronainao umanawun kidainao ĩnaobanai-tinpan ati. \c 4 \s1 Mashaapa-karu Tominkaru ati \p \v 1 Christ baiaapan idi kaziwaꞌo, ukauꞌan naꞌapaꞌa naa unao uruu kawan kapam, naꞌiki umaꞌozakadapaꞌa naa unyukunuu ubaiainpaꞌazon dauꞌati. Ushaꞌapanum kauꞌan, naꞌiaꞌoram unao baiaapaꞌo kaziwaꞌo pamishidan dikin ii Christ, aonaꞌo niꞌi naa ushaꞌapaapaꞌazon oiaꞌo. \v 2 Ukauꞌan, aizii aonaꞌa naa unaꞌazootapaꞌanaꞌa oii kidaꞌo ushaꞌapaapauzonii, mazan unaꞌan kawanaꞌati uizoꞌatipaꞌa naa Tominkaru. \v 3 Unao kotuaꞌikiꞌo ushaꞌapaapauzon oiaꞌo, maaitapa-kainao Tominkaru naudapanii kidaz pashaꞌapaapan. Unaudapa ukiaapaakan kakibaꞌazonnaꞌo idaꞌan, unaudapa upoꞌidipan, unaudapa umakon madoronaa-daunuꞌo tuzapa-kizai ii aka, naꞌiki utominkaruniitapanuz toma-kariwainao karikaonan. \v 4 Uruu idi umin-shaꞌapaapauzon oii kidaꞌo aimaakan, tuukii ĩdiꞌitinpan unao dauꞌan, aonaa ĩaitapan kanom nii aonaꞌa naa ushaꞌapaapan dikauda kidaꞌoraz aimaakan powaꞌa. Unaꞌapan idiꞌi naa ĩdakoopan unao. \v 5 Mazan ĩdakoꞌatin nii naꞌapa kidaꞌa dauꞌan Tominkaru ati, uruu aitapaꞌo niꞌoraz naꞌapam pakawinipinaatan ipai pidannao kakupainao naꞌiki mawakainao kapam. \v 6 Kaikapan idiꞌo Kaimanaꞌo Kuwai kowaadauzo-kaoaz mawakainao pidannao ati ĩkakupan puꞌu zii. Ĩnanaa patakaꞌuta-kao mawaka-karu idaꞌan naꞌapa ipai pidannao patakaꞌuta-kao kawan mawaka-karu idi, mazan upuꞌu karikaonanuꞌo nii ĩkakupan naꞌapa Tominkaru kawan Kaimanaꞌo Doronaa idaꞌan. \s1 Marii Tominkaru taanii kaiwaa-kao kaimanaꞌo idaꞌan \p \v 7 Ipai aimaakan kida ataꞌazoo ĩkatokon-tinan. Ukauꞌan aitapinaꞌa naa umashaapa, karikaonan kizi udiꞌitinpan kaiman, turuu kizi utoriinpan kaiman Tominkaru ati. \v 8 Naꞌiki powaꞌaꞌo zii umanawunun wuruꞌu marainpaaka-karu an, mishiꞌo idaꞌan. Ushaꞌapanum kauꞌan kamarainpan-karu marinaꞌata-kida ipai oiaꞌo. \v 9 Udapaapa umin-mishidannao udapu ati, naꞌiki ukataan ĩꞌati, mazan aonaa unyukunuu oian bii an mani. \v 10 Ipai unao kawanaꞌati Tominkaru taanii ukaꞌiita-kinaa niꞌi ushaꞌapatan aimaakan umin-mishidannao ati. Ukauꞌan ukaminkaꞌutaakaꞌa naa uꞌidaꞌan, naꞌiki ukaudinaꞌa naa kaiman Tominkaru taanii uꞌati idaꞌan. \v 11 Utaan an uꞌati ukaꞌiita-kinaa nii ukakuwaapan, ukowaadaꞌa naa wuruꞌu Tominkaru diꞌikiꞌoraz kuwai. Aizii utaan an uꞌati ukaꞌiita-kinaa nii ukaminkaꞌutan pidannao, ukaminkaꞌuupaꞌa naa wuru idaꞌanaꞌa maꞌozaka-karu Tominkaru taaniaz uꞌati. Naꞌapa kizi ipai aimaakan kida shaꞌapata-kao Tominkaru konaukii-kida-kinao nii Jesus Christ idaꞌan. Uruu Tominkaru karikaonanuꞌo niꞌoraz umanawunun naꞌiki umaꞌozakan. Amen. \s1 Baiainapa-karu Christ dikin ii \p \v 12 Õmarainapanii õmin-mishidannao! Aonaa ukiaꞌanaꞌa unyukunuu ii, “Kandii niꞌo aimaakan shaꞌapan õꞌati kaikapaꞌa,” utiwauta-kao an ubaiatan idaꞌan kaziwaꞌo. \v 13 Mazan tuukii ukonaukii, ushaꞌapanum kauꞌan ukaminaudaꞌutan Christ wuruꞌu, upatakaꞌuta-kao idaꞌanaꞌoraz naꞌapa Christ patakaꞌuta-kao kawan. Uruu powaꞌa zii kizi ukonaukian utukapan donoꞌo naa Christ umanawunun aida-kao, ukaawan donoꞌo naa. \v 14 Konaukiaꞌo nii unao, udakowapa-kao dono umishidan dikin ii Christ, ushaꞌapanum kauꞌan umanawunuꞌo Doronai, Tominkaru diꞌikiꞌoraz kainaꞌan idi unao idaꞌa. \v 15 Naꞌiaꞌoram unao patakaꞌuta-kao dono, aonaa kizi paꞌi uzowian dikin ii mani pidan, oo ukoidimikitinan dikin ii mani, oo ushaꞌapatan dikin ii mani dikauda kidaꞌo aimaakan, oo ukimudautan dikin iaꞌo mani baꞌoran pidannao ĩshaꞌapatin kizi kida dauꞌati. \v 16 Aizii upatakaꞌuta-kao an umishidan dikin ii Christ, aonaa kanom dikin ii ukibaꞌazoo-kidanuzu, mazan ukonaukii-kida Tominkaru uaitapa-kao idi umishidapan Christ. \v 17 Ushaꞌapanum kauꞌan kaawaꞌa naa amazada pidannao tiwaꞌazoo-kao kamoon, naꞌiki Tominkaru pidanannao wuruꞌu kiwiiniꞌo niꞌoraz ĩtiwaa-kao. Aizii umishiin dono waunao mishidainao tiwaa-kao kiwiin, naꞌapam nii dii pidannao shaꞌapata-kao aonaꞌoraz ĩizoꞌatin Kaimanaꞌo Kuwai Tominkaru diꞌikiꞌoraz? \v 18 Saada-kariwai Tominkaru paradan kian, \q1 “Aizii mani suduupaꞌo idaꞌan kaimanainao pidannao kazannaata-kao, \q2 aitaniimanaꞌo nii dikaudainao naꞌiki oiainao pidannao, \q2 naꞌapam niꞌi naa dii ĩshaꞌapata-kao?”\f + \fr 4:18 \ft Proverbs 11:31\f* \p \v 19 Ukauꞌan, upatakaꞌuta-kao an Tominkaru aipan kawanaꞌati, pakawan ushaꞌapaapa wuruꞌu kaimanaꞌoraz naꞌiki sakitapaꞌoraz aimaakan. Naꞌiki pakawan utaapa unyukunuu Tominkaru ati, tomaꞌoraz unao, uruu mishiꞌo nii ushaꞌapatan aimaakan paparadan kawanaꞌati. \c 5 \s1 Kazowautapainao // Tominkaru Choochin \p \v 1 Aizii õparadaꞌazon choochi zowaunaanao ati. Õgaru choochi zowaunaa kapam, naꞌiki õtukapauzonii Christ patakaꞌuta-kao, naꞌiki õgaru kaꞌidiwainaꞌo nii kapam ukonaunaman naꞌiki umanawunun idi, uaida-kao dono ukaawan donoꞌo naa. \v 2 Kaiman utaapa Tominkaru pidanannao utaapa-kidaniinaouz uꞌati, naꞌapa kaznizo taapiki awunuutapan kawan pataapanii kaznizonao. Uawunuutapa ĩdyaun minziiwa naꞌiki konaukiaꞌo idaꞌan Tominkaru aipan kawanaꞌati ushaꞌapatan. Aonaa uaipan idi mani uikodan aimaakan uꞌati karikaonan, mazan utaan idiꞌo manawun unyukunuu uawunuutapaꞌazon dauꞌu ĩdyaun. \v 3 Aonaa unaobanai-tinpaꞌanaꞌa wunao atiꞌi, taapa-kida-kariwainaouz uꞌati, mazan uaida-kida kaimanaꞌo shaꞌapatin-karu naꞌiki mashaapa-karu ĩꞌati. \v 4 Aizii Christ, kaznizonao taapikinao zowaunaa kawanuꞌoraz kaawan donoꞌo naa, utaan nii unao ati aimaakan konaunamaꞌo, aonaꞌo niꞌoraz ukonaunaman mainaabatinauzon, uruu wuruꞌu umanawunuꞌo uidiwau niꞌoraz. \p \v 5 Aizii unao paꞌinainao daonaioranao, uizoꞌati tunarunao-tinpainao paradan. Naꞌiki ipai unao, naꞌapa kida utaapinapa, aonaa uꞌatadinpaꞌanaꞌa, ukaminkaꞌuaaka paꞌan uꞌatiaaka. Ushaꞌapanum kauꞌan Tominkaru paradan saada-kariwaiz kian, \q1 “Panaꞌiti Tominkaru taan panyukunuu \q2 atadinpaꞌo pidan ai, \q1 mazan ukamunan-kida pidan \q2 aonaꞌo uꞌatadinpan.”\f + \fr 5:5 \ft Proverbs 3:34\f* \m \v 6 Ukauꞌan aonaa uꞌatadinpaꞌanaꞌa Tominkaru umanawunuꞌoraz taapan puꞌu unao, kaiman kizi uzaamatan unao umanawunuꞌo nii diinaꞌitiꞌi paaitanii kamoo kaawan dono. \v 7 Utaa Tominkaru ati ipai aimaakan kimudautaꞌo naꞌiki kashaꞌoradautaꞌo unyukunuu. Ushaꞌapanum kauꞌan utaapanii wuruꞌu unaouz. \p \v 8 Zaudinapa umashaapa utaruba Satan ai. Kainaꞌa uruu, uchiꞌikaꞌanpan naꞌapa zamaziꞌo baudokoru kaꞌarantinaꞌo kawan, dorotapaꞌoraz pawanyukunuu nii. \v 9 Aonaa ukashaapinaꞌanaꞌa uꞌati, mazan maꞌozaka umashaapa umishidapanii idaꞌa. Uaitapan idi umin-mishidannao mashaapainao ipai naꞌiaꞌakan diꞌoraz amazada idaꞌa, naꞌapaꞌo ĩbaiatinan unao kawan kapam. \v 10 Mazan aonaa kotuaꞌikiꞌo nii mani ubaiatinan daunaꞌan, uruꞌo niꞌi naa kamunanbaꞌoraz Tominkaru, zaamataꞌoraz unao Christ idaꞌan kaꞌidiwainaꞌo nii karikaonanuꞌo pakonaunaman naꞌiki pamanawunun idi. Usaabaan niꞌi naa unao powaa iti, naꞌiki umaꞌozakadan nii unao kaimanaiman, mishi kizi umishidapan, aonaa kizi ukashadinan. \v 11 Marii karikaonan umanawun-karu uruu atiꞌo nii. Amen. \s1 Peter kowaadinan naa \p \v 12 Õsaadan diꞌoraz madiwauꞌu õkaaritan unao ati, Silas\f + \fr 5:12 \fq Silas: \ft Greek paradan idaꞌan, Silvanus kiaꞌo wuruꞌu.\f* kaminkaꞌutan idaꞌanaꞌo õgaru. Uruu kaimanaꞌo õmin-mishidan. Wuruꞌu õsaadanuz õkaaritan unao ati, õaipan idiꞌo õmaꞌozakadan unao naꞌiki õtaan õparadan mishiꞌo naꞌiki õaitapanii aimaakan dauꞌanaꞌo. Wuruꞌu diꞌorazuꞌu mishiꞌo kamunan-karu Tominkaru diꞌikiꞌo. Ukauꞌan, maꞌozaka umashaapa, uruu kamunan-karu idaꞌa. \p \v 13 Umin-mishidannao Christ, mashaapainaouz daꞌaꞌa Babylon idaꞌa,\f + \fr 5:13 \fq Babylon: \ft Rome dakotapa-kinao.\f* Tominkaru zaamataniinaouz papidanannao nii unao kawan, ĩdyuudan paparadan unao ati. Naꞌiki Mark, õtaapaniaz õdani kawan, udyuudan kapam paparadan unao ati. \v 14 Konaukii unaubaaka umin-mishidannao tuma ubaokopatinan dono.\f + \fr 5:14 \ft Peter donoꞌo mishidainao baokopatinan dono, ĩtukapa-kidan panaubaan oo pakonaukii-kidan pamin-mishidannao pakissitan idaꞌan ĩdyaun pakaozoo ati oo pataawu ati oo panaadon pakaꞌu ati.\f* \p Marii Tominkaru taan unyukunuu kaiman-kinaa nii unao mishidainaouz Christ.