\id 1CO \h 1 CORINTHIANS \toc1 Kiwiiniꞌo Paul Kaaritan Corinth Sannao Atiꞌo \toc2 1 Corinthians \toc3 1 Co \mt2 Kiwiiniꞌo Paul Kaaritan \mt1 Corinth Sannao Atiꞌo \is1 Diꞌoraz kaarita dauaꞌo \ip Diꞌoraz kaarita apostle Paul wuruꞌu saadaꞌoraz. Usaadan diꞌoraꞌa kiwiitapaꞌo pakaaritan Corinth sannao ati, unaꞌian donoꞌo donoi Ephesus ii. \ip Diꞌoraz kaarita saada-kao mishidainao atiꞌo, mashaapainaouz Corinth ii. Wuruꞌu Corinth kii-kizaiz, udaruꞌo donoi. Naꞌii kainaꞌa pabiꞌinaaka pidannao mashaapan, naꞌiki pabiꞌinaakaꞌo ĩkaduz kida kapam. Pidannao mashaapainao naꞌii pabiꞌinaaka ĩshaꞌapatan aimaakan pamashaapa-kinaa nii naꞌiki ĩikoda-kinaa nii papuraatan. \ip Wuruꞌu pidannao, mashaapainaouz donoi Corinth ii iribaꞌo ĩtominkarunnao. Naꞌiki pabiꞌinaaka oii kidaꞌo aimaakan shaꞌapaapa-kao naꞌii kapam. Aonaa ĩmashaapan Tominkaru aipan kawanaꞌati. \ip Aizii Paul saadanuz pakaaritan mishidainao ati, mashaapainaouz naꞌii, uabatan idi naꞌapam mishidainao aonaa ĩmashaapan kaiman. Uabata naꞌapam ĩbuutaakapan, naꞌapam ĩkaakapaakan naꞌiki ĩnaꞌakan pamin-mishidannao kootoopauzonao diꞌiti. Kainaꞌa mishidainao taapan pidan kaminshuꞌuinpaꞌo pabiꞌi, aonaa ĩkakinaotan wuruꞌu pidanuz. Uruu idi Paul kakinaotan naꞌiki utominapa-kidan ĩdyaun naꞌapam mishidainao aiapa-kao ĩmashaapan. Naꞌiki ukian ĩꞌati marii kizi ĩkonaukii-kidan Tominkaru ipai aimaakan ĩshaꞌapatanii idaꞌan. Naꞌiki ĩshaꞌapata kizi ipai aimaakan kamarainpan-karu idaꞌan, ĩmaꞌozakada-kinaa nii pamin-mishidannao. Utukapa-kidan kapam ĩꞌati aimaakan umanawunuꞌo. Ukian, “Aizii diꞌi kainaꞌa idikinaudaꞌu aimaakan karikaonanuꞌo nii unaꞌan: uruu wuruꞌu mishida-karu, naꞌiki wataapanuz wanyukunuu maꞌozaka Tominkaru shaꞌapatan niꞌo dauꞌan waꞌati, naꞌiki kamarainpan-karu. Mazan wuruꞌu aimaakan umanawunuꞌoraz wunao idikinaudaꞌuinao bii ikiꞌoraz, uruu wuruꞌu kamarainpan-karuz paꞌan.” (1 Corinthians 13:13) \ip Paul kakinaotan ĩdyaun kapam naꞌapam kizi ĩnaꞌakinan ĩbaokopatinan dono choochi ii. Ĩshaꞌapata kizi ipai aimaakan kaiman naꞌiki sakitapa. Marii kizi mishidainao taapan umanawunuꞌo nii wuruꞌu panikanuz bread naꞌiki ĩtuzanuz wine panyukunuitapa-kinaaz Naobanai Jesus mawakan. Naꞌiki powaꞌa zii Paul kowaadan ĩꞌati Kaimanaꞌo Doronaa taanii kida dauꞌu, pidan kaꞌiita-kinaa pashaꞌapatan kaudin-kizai Tominkaru ati. Naꞌiki ukakuwaapan kadishita-karu dauꞌu diinaꞌitiꞌi. Ukowaadan ĩꞌati Christ mishiꞌo ukadishita-kida-kao mawaka-karu diꞌiki, ukauꞌan mishidainao mawakainaouznaa kadishita-kida-kao nii kapam diinaꞌitiꞌi. Naꞌiki ukowaadan naꞌapam nii wananaa wakadishitan dono diinaꞌitiꞌi. \ip Paul kowaada-kidan kapam mishidainao ati, Corinth sannaouz, pamorowautaꞌazon dauꞌan ĩꞌidiꞌiti. \ip Paul wuruꞌu kiwiitapaꞌoraz ukakuwaapan Kaimanaꞌo Kuwai dauꞌu naꞌii sannao ati. Ĩabatan idaꞌanaꞌo ukuwaa Christ Jesus dauaꞌo, wuruꞌu ĩmishidanuz. \iot Kaarita buutinpan kida \io1 Kaarita Dauaꞌo \ior 1:1-9\ior* \io1 Mishidainao buutaakapan dauaꞌo \ior 1:10—4:21\ior* \io1 Kaminshuꞌuinapa-karu naꞌiki mazida-karu dauaꞌo \ior 5:1—7:40\ior* \io1 Toma-kariwai tominkarunao \ior 8:1—11:1\ior* \io1 Mishidainao baokopatinan dono \ior 11:2—11:34\ior* \io1 Tominkaru taan mishidainao kaudin-kinaa nii \ior 12:1—14:40\ior* \io1 Mishidainao kadishita-kida-kao dauaꞌo \ior 15:1-58\ior* \io1 Puraata zaamata-kao dauaꞌo patakaꞌutinainao ati \ior 16:1-4\ior* \io1 Paul katokontan pakaaritan \ior 16:5-24\ior* \c 1 \p \v 1 Diꞌoraz kaarita õgaru Paul diꞌikiꞌo, zaamata-kariwaiz Tominkaru aipan kawanaꞌati apostle nii Christ Jesus ati, naꞌiki waꞌinawuzu Sosthenes diꞌikiꞌo kapam. \v 2 Mishidainao Tominkaru atiꞌo Corinth iainaouz, Tominkaru buutaniinaouz papidanannao nii, naꞌiki usaabaaniinaouz kaiman paꞌati, papidanannao nii Christ Jesus idaꞌan. Naꞌapa uzaamatan kawan ipai pidannao ipai amazada kawanaꞌati, dopiaꞌoraz waNaobanaa Jesus Christ ati, uruu ĩnao Naobanaa kapam. \p \v 3 Õtoriinpan Tominkaru waDaru naꞌiki Naobanai Jesus Christ ati, marii kizi ukamunanun unao ati naꞌiki utaan unyukunuu kaiman-kinaa nii. \s1 Paul konaukii-kidan Tominkaru \p \v 4 Karikaonan õkowaadauzon õTominkarun ati naꞌapam õkonaukian unao dauꞌan, ushaꞌapanum kauꞌan ushaꞌapatan idi kaiman kidaꞌo aimaakan unao ati Christ Jesus idaꞌan. \v 5 Ubaudaꞌapatinpan idaꞌan Christ tuma, Tominkaru taa unao ati ukaꞌiita-kinaa nii kida ushaꞌapatan iriba aimaakan paꞌati: unao aitapa-kinaa nii kaimanaiman wuruꞌu kuwaiz udauaꞌo naꞌiki ukowaada kiziz baokoinao ati. \v 6 Uruu idaꞌanaꞌo wuruꞌu Tominkaru aida-kidan unao ati mishiꞌo wuruꞌu kuwaiz Christ dauaꞌoraz, wakowaadaniaz unao ati. \v 7 Unaꞌapan kauꞌan, Tominkaru Doronaa taa unao kaꞌiita-kinaa nii ushaꞌapatan ipai kaudin-kizai, uzaudapan puꞌu kapam waNaobanaa Jesus Christ aidinan, uwaꞌatin dono powaꞌa ati imiꞌi baara ati. \v 8 Tominkaru taapan nii kapam unao mishidanuzu maꞌozaka atii utokon iti, uruu idi unao, aonaꞌo nii oiaꞌo ikoda-kao uꞌidaꞌa wuru kamoo donoꞌo, waNaobanaa Jesus Christ kaawanuz powaꞌa ati. \v 9 Tominkaru, mishiꞌo nii ushaꞌapatan aimaakan naꞌapa pakian kawanaꞌati, uruu wuruꞌu zaamataꞌoraz unao ubaokopatinapa-kizi uDani Jesus Christ tuma, waNaobanaaz. \s1 Mishidainao Corinth iaꞌoraz buutaakapan dauaꞌo \p \v 10 Õiribannao, waNaobanaa Jesus Christ dyuudan õparadan uꞌati, naꞌiki tuukii õaipan uabatan õparadan. Patumaaka utaapa unyukunuu umin-mishidannao tuma, uruu aonaa kizi buutaaka-karu unao bii an. Kaimanaiman ubaudaꞌapatin, naꞌapa kida udiꞌitinapa aimaakan dauꞌu, naꞌiki ushaꞌapataꞌazoonii aimaakan kida dauꞌan. \v 11 Õiribannao, pabiꞌi pidannao Chloe dapu ikiinaouz kowaadan õꞌati kainaꞌa pidannao kashadaakapan unao bii an. \v 12 Kaikapaꞌo atiꞌo kaiwuruꞌu õkianuz: pabiꞌi kida unao, panaꞌa kida udiꞌitinpan umin-mishidannao ai. Baudaꞌapaꞌo kian, “Õgaru Paul pidanan,” baꞌoran kian, “Õgaru Apollos pidanan;” baꞌoran kian, “Õgaru Peter pidanan;” naꞌiki baꞌoran kian, “Õgaru Christ pidanan.” \p \v 13 Ubuutaakapan idaꞌan kaikapaꞌa, ubuutan kawanuꞌo Christ wuruꞌu. Paul mooko mawakaꞌoraz cross idaꞌa unao ati? Paul uu idaꞌanaꞌo mooko wuruꞌu unao chikaawunuu-kaoaz? \v 14 Kaiman manawun õꞌati, aonaan idi õchikaawunuuan pidannao unao bii iki, soo Crispus naꞌiki Gaius õchikaawunuunii. \v 15 Ukauꞌan aonaa turuu naꞌiaꞌoram pidan kian õgaru uu idaꞌanaꞌo uchikaawunuinan. \v 16 (Oo õaitapa, õchikaawunuunii mishi kapam Stephanas naꞌiki uiribannao, mashaapainaouz udapuꞌu; mazan aonaa õꞌitiiman õchikaawunuuan kainaꞌa baꞌoran pidan.) \v 17 Christ aonaa udyuudan õgaru chikaawunuupaꞌo nii, mazan kowaadapaꞌo nii paꞌan Kaimanaꞌoraz Kuwai, Christ mawakan dauaꞌoraz. Naꞌiki õkowaada kiziz mashaꞌapannaꞌo parada-karu idaꞌan. Õkaiwaan an mani parada-karu kida pidan aitapaaban kawanaꞌatiꞌo, konaunam mani õkuwaa ĩꞌati, mazan aonaꞌa naa mani kuwai Christ mawakan dauaꞌoraz cross idaꞌa kaiwainan maꞌozakaꞌo idaꞌan. \s1 Tominkaru aitapaaban naꞌiki pidan aitapaaban dauaꞌo \p \v 18 Kuwai Christ mawakan dauaꞌoraz Cross paawaꞌa, madiwautapa-kaꞌo wunao pidannao tukapanuz, waziwadinpainaouz Tominkaru ai. Mazan waunao ati kazannaatapa-kariwainaouz, uruu paꞌan waaitapa-kinaa Tominkaru maꞌozakan. \v 19 Kotuaꞌoraz Tominkaru Paradan Saada-kariwaiz kian, \q1 “Õtukapa-kidan nii naꞌapam aitapaabaꞌo pidannao \q2 kakinaori kida madiwautapa-kaꞌo. \q1 Naꞌiki õtukapa-kidan nii aonaa mishiꞌo manawun mani ĩaitapan \q2 naꞌapam padiꞌitinpan aimaakan kida dauꞌan.”\f + \fr 1:19 \ft Isaiah 29:4\f* \p \v 20 Ukauꞌan, naꞌapam wakian pidannao aitapaabainao dauꞌan? Naꞌapam wakian kaaritapauzonao dauꞌan Jewnao kakinaori dauꞌu? Naꞌiki naꞌapam wakian wuruꞌu imiꞌi baara ainao pidannao dauꞌan, aitapainaouz panaꞌapatan pidannao nyukunuu paparadan idaꞌan? Tominkaru aida-kida naꞌapam pidannao aitapaabanuz, madiwautapa-kaꞌo karikaonan. \v 21 Tominkaru aitapaabaꞌo manawun, uruu idi aonaa utaapadan pidannao aitapan paugaru, wuru idaꞌanaꞌa ĩaitapaabanuz. Mazan kiiꞌan, paaipan ati paꞌan ukazannaatan pidannao mishidaꞌoraz Christ, wakowaadaniaz kuwai idaꞌan. Uruu kuwai pidannao aitapaabainao dakotaniaz madiwautapa-kaꞌo nii. \v 22 Jewnao, ĩaiapa Tominkaru shaꞌapatan naꞌiki uaida-kidan aimaakan umanawunuꞌo paꞌati, pamishida-kinaa nii wuruꞌu kuwaiz; naꞌiki Greeknao, ĩabataꞌazon kakuwaapa-karu aitapaaba-karu idaꞌan. \v 23 Aizii waunao, wakowaada Christ mawakanuz Cross idaꞌa; uruu kuwai aonaꞌo manawun Jewnao naudapan paabatan, naꞌiki Gentilenao\f + \fr 1:23 \fq Gentilenao: \ft pidannao panaꞌaꞌo Jewnao ai. Putukapa kaarita tokon ii, Parada-karu Mashaꞌapannaada-kinao diꞌii.\f* abatan uruu kuwai madiwautapa-kaꞌo karikaonan. \v 24 Mazan paꞌan wunao atiꞌi pidannao, Tominkaru zaamataniinaouz papidanannao nii, Jewnao naꞌiki Gentilenao, ipai ĩnao ati diꞌoraz kuwai Christ dauaꞌoraz, aida-kidaꞌo paꞌan naꞌapam Tominkaru maꞌozakan manawun, naꞌiki uaitapaaban manawun. \v 25 Pidannao kian wuruꞌu kuwai Tominkaru diꞌikiꞌoraz madiwautapa-kaꞌo, mazan uruu kuwai aida-kida Tominkaru powaꞌaꞌo zii uaitapaaban ĩnao aitapaaban ai. Naꞌiki ĩkian puꞌu wuruꞌu Tominkaru shaꞌapataniaz kapatiꞌo, mazan kiiꞌan wuruꞌu Tominkaru shaꞌapatanii kidaz, powaꞌaꞌo zii umaꞌozakan ĩnao maꞌozakan ai. \p \v 26 Aizii unyukunuitapa kanom daꞌi unao, õmin-mishidannao, Tominkaru zaamatan donoꞌoraz unao: aonaa iriba mani unao aitapaabaꞌo, pidan aitapaaban kaduz kawanaꞌati; aonaa iriba mani unao umanawunuꞌo; aonaa iriba mani unao dokozunnao umanawunuꞌo naobanainao. \v 27 Mazan Tominkaru zaamata paꞌan “maaitapin-kainao” pidannao kii-kiziz. Ĩnao idaꞌan uaida-kidan aonaa pidan zaamata-kao paaitapaaban dikin ii mani. Naꞌiki Tominkaru zaamatan pidannao aonaꞌoraz ĩmanawunun, aida-kidaꞌo nii aonaa pidan zaamata-kao umanawunun dikin ii mani. \v 28 Tominkaru zaamatan kashada-kariwai naꞌiki dakota-kariwainaouz aonaꞌo ĩmanawunun, soo aida-kidaꞌo nii paꞌan wunaouꞌu dakota-kariwainaouz umanawuniinao nii, aonaa mishiꞌo manawun mani ĩnao umanawunun. \v 29 Uruu idi aonaa turuu pidan atadinpan Tominkaru awun zaꞌa. \v 30 Mazan Tominkaru idaꞌanaꞌo karikaonan unao baudaꞌapatinapanuz Christ Jesus tuma; naꞌiki Tominkaru aitapaaban idaꞌan Christ kazannaatan waunao. Uruu Christ idaꞌanaꞌo Tominkaru dakotan waunao kaimanaꞌo nii, usaabaan waunao kaiman Tominkaru pidanannao nii, naꞌiki ukazannaatan waunao waꞌoian ai. \v 31 Ukauꞌan marii washaꞌapatinan Tominkaru Paradan Saadinpaꞌoraz kian kawanaꞌati, “Kanom atadinpaꞌazon an, marii uꞌatadinpan Naobanai shaꞌapaapanii dauꞌan.” \c 2 \s1 Paul aonaa ukaiwaan parada-karu umanawun kidaꞌo \p \v 1 Õiribannao, uruꞌoraz zii daꞌi õkaawan unao diꞌiti, õkowaadaꞌananuz Tominkaru paradan unao ati, aonaa õkaiwaan dadara kidaꞌo parada-karu naꞌiki umanawunuꞌo aitapa-karu. \v 2 Õnaꞌiankan donoꞌoraz unao diꞌii, õtoman õnyukunuu aonaa kizi õnyukunuupan aimaakan, soo Jesus Christ naꞌiki wuruꞌu umawakanuz cross idaꞌa. \v 3 Ukauꞌan õmakonkan donoꞌoraz unao diꞌii, õkapatin bii aꞌo, naꞌiki õtarian bii aꞌo, naꞌiki tuukii õnaka-nakaan. \v 4 Naꞌiki õkuwaa, aonaa õkowaadanuzu parada-karu kida idaꞌan pidan aitapaaban kaduz diꞌikiꞌoraz, sariaapaꞌoraz unaꞌapatan pidan nyukunuu. Mazan Tominkaru Doronaa, pamaꞌozakan idaꞌan aida-kida mishiꞌo wuruꞌu õkuwaaz. \v 5 Ukauꞌan unao mishidapanuz aonaa pidan aitapaaban kaduz idaꞌanaꞌo mani, mazan umishidanuzu Tominkaru maꞌozakan idaꞌanaꞌo paꞌan. \s1 Kaimanaꞌo Doronaa aitapaaban // dauaꞌo \p \v 6 Õgaru, õkowaada aitapaaba-karu dauꞌu, wunao atiꞌi maꞌozakaꞌoraz naa ĩtaapan panyukunuu pamishidapan idaꞌa. Mazan wuruꞌu aitapaaba-karuz õkowaadaniaz, aonaa pidannao oo ĩnaobanaanao diꞌikiꞌo kaduz mani, katokon-tinaꞌo niꞌoraz ĩnaobanai-tinpan. \v 7 Wuruꞌu aitapaaba-karu õkowaadaniaz, uruu wuruꞌu Tominkaru diꞌitapanuz pashaꞌapatan umanawunuꞌo aimaakan aonaꞌoraz pidannao aitapan. Amazada toma-kao uaꞌii, Tominkaru diꞌitapaniꞌi naa naꞌapam kizi ukazannaatan waunao, turuu kizi utaan waꞌati umanawunuꞌo aimaakan. \p \v 8 Aonaa naꞌiaꞌoram naobanainao kazowautapaꞌoraz daꞌaꞌa imiꞌi baaraꞌa aitapan diꞌoraz aitapaaba-karu dauꞌan. Ĩaitapan an maniz, aonaa mani ĩtaukan Jesus cross diꞌiti, waNaobanaa umanawunuꞌoraz. \v 9 Mazan Tominkaru Paradan Saadinpaꞌoraz kian, \q1 “Wuruꞌu umanawunuꞌo aimaakan Tominkaru shaꞌapataꞌazooniaz pidannao ati, \q2 marainpainaouz uruu; \q1 aimaakan aonaꞌo pidan tukapauzon oo abatauzon, \q2 aimaakan aonaꞌo pidan zauda-kidan shaꞌapauzon nii.”\f + \fr 2:9 \ft Isaiah 64:4\f* \m \v 10 Mazan waunao atiꞌo wuruꞌu Tominkaru aitapa-kidanuz aimaakan kida paDoronaa idaꞌan. \p Kaimanaꞌo Doronaa aitapa ipai aimaakan, uaitapa dadara kidaꞌo aimaakan aonaꞌoraz naꞌapainim Tominkaru aitapa-kidauzon pidan ati. \v 11 Pidan doronaa, uruu karikaonan aitapaꞌo ipai aimaakan pidan nyukunuu ii. Naꞌapa ukauꞌan, Tominkaru Doronaa karikaonan aitapaꞌo ipai naꞌapam Tominkaru diꞌitinpan. \v 12 Waunao, aonaa wadiꞌitinpan naꞌapa pidannao diꞌitinpan kawan, mazan taa-kao waꞌati Doronai Tominkaru diꞌikiꞌoraz paꞌan, tominapa-kidaꞌo nii waunao waaitapa-kinaa nii kaiman kidaꞌo aimaakan Tominkaru taanii waꞌati. \p \v 13 Ukauꞌan, aonaa wakakuwaapan parada-karu kida idaꞌan tominapa-kida-kariwai pidan aitapaaban kawanaꞌatiꞌoraz. Mazan wakakuwaapan Kaimanaꞌo Doronaa tominapa-kidan kawanaꞌatiꞌo waunao, watominapa-kidan pidannao Kaimanaꞌo Doronaa kuwaa dauꞌu naꞌapa uaipan kawanaꞌati. \p \v 14 Pidan aonaꞌoraz Kaimanaꞌo Doronaa nii uꞌidaꞌa, aonaa umishidan kuwai Tominkaru Doronaa diꞌikiꞌo, utaapanuzu madiwautapa-kaꞌo nii. Naꞌiki aonaa naꞌitim uaitapanuzu, ushaꞌapanum kauꞌan Tominkaru Doronaa idaꞌanaꞌo paꞌan wuruꞌu pidan aitapanuz Tominkaru dauꞌu kidaꞌo aimaakan. \v 15 Mazan pidan, kainaꞌaꞌoraz Kaimanaꞌo Doronaa uꞌidaꞌa, turuu uaitapan ipai aimaakan Kaimanaꞌo Doronaa tominapa-kidanii. Mazan pidan, aonaꞌoraz Kaimanaꞌo Doronaa nii uꞌidaꞌa, aonaa naꞌitim uaitapan pidan dauꞌu kainaꞌaꞌoraz Kaimanaꞌo Doronaa uꞌidaꞌa. \v 16 Tominkaru Paradan saada-kariwai kian kawan, \q1 “Aonaa kanom aitapan naꞌapam Tominkaru diꞌitinpan, \q2 Aonaa kanom turuu kakinaopan uruu.”\f + \fr 2:16 \ft Isaiah 40:13\f* \m Mazan waunao kainaꞌaꞌoraz Kaimanaꞌo Doronaa waꞌidaꞌa, naꞌapa wadiꞌitinpan Christ diꞌitinpan kawan. \c 3 \s1 Waunao apostlenao // Tominkaru poitorunao \p \v 1 Õmin-mishidannao, õmorowautapankauzon donoꞌoraz unao diꞌii, aonaa turuu õparadan uꞌati, õparadauzon kawan pidannao ati, mashaapaꞌoraz Kaimanaꞌo Doronaa aipan kawanaꞌati. Mazan õparadan uꞌati, õparadauzon kawan mamishida-kainao pidannao ati, mashaapaꞌoraz paaipan kawanaꞌati. Ushaꞌapanum kauꞌan uruu dono, unao koraidaonaa kawanuꞌo zii, wuru idaꞌaꞌa umishidapanuz Christ. \v 2 Õtaanii dunui uꞌati, aonaa õtaan dunai uꞌati, ushaꞌapanum kauꞌan aonaꞌo zii ukaꞌiitan unikan dunai. Naꞌiki upuꞌu zii kai, aonaa ukaꞌiitan unikanuzu. \v 3 Pakawan zii umashaapan pidannao kawan mashaapaꞌoraz paaipan kawanaꞌati. Ushaꞌapanum kauꞌan kainaꞌa kishauziaaka-karu ubii an naꞌiki ukashadaakapan. Naꞌapaꞌo aida-kida umashaapan pidannao kawan mashaapainaouz paaipan kawanaꞌati, naꞌiki aonaꞌoraz ĩaitapan Tominkaru. \p \v 4 Aizii baudaꞌapaꞌo unao kian, “Õgaru Paul pidanan,” baꞌoran kian, “Õgaru Apollos pidanan.”\f + \fr 3:4 \ft Putukapa Acts 18:17—19:1 idaꞌa, Apollos dauaꞌo kapam.\f* Ukian idi naꞌapa, uaida-kidan umashaapan pidannao kawan aonaꞌoraz ĩaitapan Tominkaru. \v 5 Kanom mooko õgaru, naꞌiki kanom mooko Apollos? Waunao Tominkaru poitorunao karikaonan, wakaminkaꞌutan idaꞌanaꞌo unao umishidanuz Jesus Christ. Ipai waunao, washaꞌapata wuruꞌu kaudin-kizai Naobanai taaniaz waꞌati. \v 6 Õgaru wuruꞌu paowaꞌoraz uudai, naꞌiki Apollos wuruꞌu zabiaꞌoraz uudai, mazan Tominkaru paꞌan wuruꞌu taaꞌoraz usoda-kinaa nii. \v 7 Ukauꞌan pidan paowaꞌoraz uudai naꞌiki pidan zabiaꞌoraz, aonaa ĩmanawunun. Soo Tominkaru paꞌan wuruꞌu umanawunuꞌoraz, uruu taaꞌoraz usoda-kinaa nii. \v 8 Pidan paowaꞌoraz, naꞌiki baꞌoran pidan zabiaꞌoraz, aonaa naꞌiaꞌoram ĩnao awutapan baꞌoran ai, naꞌiki ipai ĩdyaun Tominkaru kawinipinaatan nii, wuru kawanaꞌatiꞌi kaudin-kizai ĩshaꞌapataniaz kida. \v 9 Waunao kaudinainao Tominkaru ati, wakaudinan baokopa; naꞌiki unao Tominkaru zakapun kawanuꞌo, naꞌiki unao Tominkaru Dapu kapam. \p \v 10 Tominkaru taan idaꞌan õkaꞌiita-kinaa nii õshaꞌapatan ukaudin-kizi, õgaru wuruꞌu kiwiiniꞌoraz õsakadan õkakuwaapan unao ati Jesus Christ dauꞌu, naꞌapa pidan kawan sakadaꞌoraz patoman kabaun pasakitan idaꞌan utoronnaa kida kiwiin, naꞌikiꞌi naa baꞌorainao kaudinan naa wuruꞌu kabaun dauꞌu. Aizii ipai pidan kaudinaꞌoraz naꞌa marii utoman kaimanaiman wuruꞌu kabaunuz. \v 11 Ushaꞌapanum kauꞌan, aonaa turuu pidan sakitan baꞌoran tooro, panaꞌaꞌo wuru aiaꞌa sakita-kariwaiz naa kiwiin. Wuruꞌu kabaun toronnaa sakita-kariwaiz, uruu Jesus Christ. \v 12 Aizii pabiꞌi kida pidannao, ĩkaiwaan nii gold, silver, oo kawinipinaꞌo kuba kida patoma-kinaa nii wuruꞌu kabaunuz; baokoinao, ĩkaiwaan nii atamun, pinidi, oo ziꞌinaba. \v 13 Naꞌiki kaudin-kizai, ipai pidan shaꞌapataniaz kaimanaimanaꞌo nii utukapa-kao Christ kootoopan kamoon donoꞌo naa. Tikaziꞌo nii wuruꞌu aida-kidaꞌo niꞌoraz shaꞌapaꞌoram aimaakan wakaiwaanii wakaudin-kizi idaꞌa. Ukauꞌan tikazi kawaodan donoz, uruꞌo nii paꞌan aida-kida naꞌapam umaꞌozakan naꞌiki ukaimanan. \v 14 Aizii kaudin-kizai pidan shaꞌapataniaz tuudan an tikazi, ukawinipinaata-kao nii wuruꞌu pidanaz. \v 15 Mazan ukaudin-kizi kaꞌawan an kaiman-daun, aonaꞌo nii ukawinipinaata-kao wuruꞌu pidanaz; mazan upuꞌaꞌo nii ukazannaata-kao, naꞌapa pidan kawan kidoopaꞌoraz tikazi maodapaꞌo bii an. \p \v 16 Mishi unao, uaitapanii Tominkaru Dapu wuruꞌu unaouz, naꞌiki kainaꞌa Tominkaru Doronaa mashaapan uꞌidaꞌa. \v 17 Ukauꞌan naꞌiaꞌoram pidan patakaꞌutan an Tominkaru Dapu, Tominkaru patakaꞌutan nii uruu tuukiaꞌo idaꞌan, ushaꞌapanum kauꞌan Tominkaru Dapu kaimanaꞌo, saabaa-kariwai Tominkaru ati, naꞌiki unao ukauꞌan wuruꞌu Tominkaru Dapuz. \p \v 18 Aonaa umariidautinaꞌanaꞌa. Naꞌiaꞌoram pidan unao biiꞌi zauda-kidan an aitapaabaꞌo pidan wuruꞌu paugaruz, imiꞌi baara anaꞌo aitapaaba-karu kaduz kawanaꞌati, marii mishiꞌoraiman utaapinan maaitapin-kaꞌo nii, uruu mishi kizi paꞌan uaitapaaban Tominkaru diꞌikiꞌoraz aitapaaba-karu kawanaꞌati. \v 19 Ushaꞌapanum kauꞌan wuruꞌu aitapaaba-karu diꞌoraz amazada diꞌikiꞌoraz, madiwautapa-kaꞌo karikaonan Tominkaru awun zaꞌa. Tominkaru paradan saadinpaꞌoraz kian kawan, “Pidannao taapinan aitapaabaꞌo nii manawun, mazan Tominkaru kaiwaan ĩaitapaabanuz pakaakinapa-kida-kinaa nii ĩdyaun.”\f + \fr 3:19 \ft Job 5:13\f* \v 20 Naꞌiki kainaꞌa baꞌoran Tominkaru paradan saadinpaꞌoraz kian, “Naobanai ati, pidan aitapaabaꞌoraz diꞌitinpan kida madiwautapa-kaꞌo karikaonan.”\f + \fr 3:20 \ft Psalm 94:11\f* \v 21 Ukauꞌan aonaa kizi naꞌiaꞌoram pidan atadinpan pidan dauꞌan padaꞌanpaniaz. Ipai diꞌoraz aimaakan Tominkaru taanii unao ati kaminkaꞌutaꞌo nii unao: \v 22 õgaru, Apollos, naꞌiki Peter; diꞌoraz amazada; kakupa-karu naꞌiki mawaka-karu; kai naꞌiki diinaꞌitiꞌo, ipai wuru kidaꞌa unao idiwau paꞌidiwaru, \v 23 naꞌiki unao Christ idiwau, naꞌiki Christ Tominkaru idiwau. \c 4 \s1 Waunao apostlenao // kaudinaꞌo Christ ati \p \v 1 Udiꞌitapa Apollos naꞌiki õgaru, waunao Christ poitorunao karikaonan. Tominkaru taanii wakaudin-kizi nii, wakowaada kizi pidannao ati naꞌapam Tominkaru diꞌitapanuz pashaꞌapatan aimaakan, wuruꞌu aonaꞌoraz uaitapa-kidauzon pidannao ati kotuaꞌa naa. \v 2 Aizii pidan taa-kariwaiz ukaudin-kizi nii, marii ushaꞌapatanuzu mishiiman, panaobanaa aipan kawanaꞌati. \v 3 Aizii õgaru ati, aonaa ushaꞌapan pabiꞌi kida unao oo baꞌorainao diꞌitapan an naꞌiki kadakotin-kidan wuruꞌu õkaudinanuz Tominkaru ati. Upuꞌu õgaru, aonaa naꞌapam õkian õkaudin-kizi dauꞌan. \v 4 Õgaru, õaitapan kawanaꞌati, kaiman õshaꞌapatan wuruꞌu taa-kariwaiz õkaudin-kizi nii, mazan aonaa õkian mani kaiwuruꞌu õshaꞌapata wuruꞌu õkaudin-kizi kaiman manawun. Mazan Naobanaiꞌo nii paꞌan wuruꞌu kowaadaꞌoraz kaiman õshaꞌapatan õkaudin-kizi oo aonaa. \v 5 Ukauꞌan, manaꞌa udiꞌitapaꞌanaꞌa naꞌiki ukadakotin-kidaꞌanaꞌa naꞌapam pidan shaꞌapatan pakaudin-kizi, wuruꞌu kamoo aita-kariwaiz kaawan uaꞌii. Mishiꞌoraiman uzaudapa Naobanai Jesus kaawan. Aizii ukaawan donoꞌo naa, ukanadapan nii aimaakan kida dizinpaꞌoraz marutaꞌo-karu ii. Naꞌiki uaitapa-kidan nii kaimanaiman kandii niꞌo pidannao shaꞌapatan aimaakan kida. Naꞌiki uruu dono Tominkaru naubaan nii ipai pidan wuru kawanaꞌatiꞌi ĩkaudinanuz paꞌati. \p \v 6 Õmin-mishidannao, õkaiwaa Apollos naꞌiki õgaru, õtukapa-kida-kinaa nii naꞌiki õtominapa-kida-kinaa nii unao, naꞌapaꞌoram atiꞌo manawun tawuruꞌu kii-karuz, “Ushaꞌapata aimaakan soo kakinaorii kida kawanaꞌati.” Uruu aonaꞌo nii uatadapan baudaꞌapaꞌo pidan naꞌiki ukashadan baꞌoran. \v 7 Kanom tomanii pugaru umanawunuꞌo nii baokoinao ai? Kanom kainaꞌa puꞌidaꞌa aonaꞌo Tominkaru taanii mani puꞌati? Ipai aimaakan kida puꞌidaꞌaꞌoraz Tominkaru diꞌikin an, kandii nii puꞌatadinpan, utaa-kao puꞌu puꞌati mawinipinaa-daun? \p \v 8 Unao, kainaꞌaꞌa naa mooko uzauda-kidan uꞌidaꞌa ipai aimaakan uaiapanii? Unao, kainaꞌaꞌa naa mooko uzauda-kidan uꞌidaꞌa ipai aimaakan Kaimanaꞌo Doronaa taaniaz ukaꞌiita-kinaa nii ushaꞌapatan kaudin-kizai Tominkaru ati? Unao, naobanainaouꞌu naa mooko uzauda-kidan aonaan puꞌu zii waunao naobanai-tinan? Kaiman manawun mani õꞌati umishiin an unao naobanainaouꞌu naa, uruu turuu kizi waunao kapam naobanai-tinpan baokopa unao tuma. \v 9 Mazan õtukapanuz, Tominkaru toman waunao apostlenao awutapa manawun ipai pidannao ai. Waunao naꞌapaꞌo pidannao kawan naꞌaka-kariwaiz zowii-karu nii iribaꞌo pidannao kanaapuꞌu, ipai pidannao naꞌiki angelnao awunuutapan puꞌu. \v 10 Waunao, watukapa-kao maaitapin-kainao nii, ushaꞌapanum kauꞌan waunao Christ poitorunao. Mazan unao, utaapinan aitapaabaꞌo nii paꞌan, uzaamatinpan idi Christ idaꞌati. Waunao, aonaa wataapa-kao umanawunnao nii, mazan unao, utaapinan umanawunnao nii paꞌan. Unao naubaapa-kao, mazan waunao aonaa wanaubaapa-kao. \v 11 Pakawan kai waunao wazamazi naꞌiki maradako; aonaa wakakamichanun; waunao, wabaꞌizii-kao; aonaa wadapu nii wamashaapa-kizi nii. \v 12 Waunao, dadara wakaudinan wamashaapa-kinaa nii. Aizii pidannao paradan dono waꞌati kaziwa-kidaꞌo parada-karu idaꞌan, watoriinpan nii, kaiman kizi paꞌan aimaakan shaꞌapan ĩꞌati. Pidannao patakaꞌutan dono waunao, wataapada ĩshaꞌapatan waunao, aonaa watiwaan wakaunan. \v 13 Pidannao kadakotin-kidan dono waunao dikaudaꞌo idaꞌan, waunao kaimanaꞌo nii paꞌan waparadan ĩdauꞌan. Pakawan kai, pidannao taapan waunao naꞌapa aimaakan kawan aonaꞌoraz naa uaipa-kao. \p \v 14 Õsaadan diꞌoraz unao ati, aonaa õbaꞌazootin-kidaꞌazon idiꞌo mani unao, mazan õtominapa-kida-kinaa niꞌo naꞌiki õkakinaota-kinaa niꞌo unao paꞌan, ushaꞌapanum kauꞌan unao, õdainao kawanuꞌo õmarainpan. \v 15 Utiichaannao kainaꞌan puꞌu mani iriba padamata, tominapa-kidaꞌo unao mashaapa-karu dauꞌu Christ ati, mazan kainaꞌa baudaꞌapa pidan unao daru kawanuꞌo. Õgaru wuruꞌu unao daru, ushaꞌapanum kauꞌan õgaru kiwiitapaꞌoraz õkowaadan uꞌati Kaimanaꞌo Kuwai, naꞌiki uruu idiꞌo umishidanuz Christ Jesus. \v 16 Ukauꞌan õpishaan unao umashaapa kizi paꞌi naꞌiki udiꞌitinapa kizi naꞌapa õgaru kawan. \v 17 Uruu idiꞌo õdyuudan Timothy unao diꞌiti, uruu õdani kawanuꞌo õtaapan naꞌiki õmarainapanii. Uruu mishiꞌo ushaꞌapatan kaudin-kizai Naobanai atiꞌo. Uruꞌo nii nyukunuu-kida unao ati naꞌapam õdaꞌanan Christ Jesus, naꞌapa õtominapa-kidan naꞌiki õkakinaopan kawan mishidainao ipai choochi õmorowauta-kizi kawanaꞌati. \p \v 18 Pabiꞌi kida unao umanawun nii uabatinpan, uzauda-kidan aonaꞌo nii õwaꞌatin õmorowautaꞌanan uꞌidaꞌati koshan. \v 19 Mazan Naobanai aipan an unaꞌapan, õwaꞌatin nii uꞌidaꞌati kadiman. Uruu donoꞌo nii õaitapan wuruꞌu atadinpainao pidannao umanawun-tinpan pakadakotinan idaꞌanaꞌo karikaonan, oo mishiꞌo wuruꞌu kainaꞌa maꞌozaka-karu ĩꞌidaꞌa, Tominkaru diꞌikiꞌoraz. \v 20 Ushaꞌapanum kauꞌan Tominkaru kazowautapan dono pidannao, upanaꞌada ĩkaduz pamaꞌozakan idaꞌan. Pidannao kian an kainaꞌa ĩꞌidaꞌa Tominkaru maꞌozakan mazan ĩkaduz aonaa ukaimanan, aonaa Tominkaru kazowautapanii mani wuruꞌu ĩnaouz. \v 21 Aizii õwaꞌatin dono, shaꞌapaꞌoram kaduz idaꞌan uaipan õwaꞌatin uꞌidaꞌati? Uaiapa õwaꞌatin baꞌizi tuma, oo uaiapa shaꞌa õwaꞌatin kamarainpanuꞌo naꞌiki kaimanaꞌo nyukunui idaꞌan? \c 5 \s1 Pidan kaminshuꞌuinpaꞌo dauaꞌo \p \v 1 Ukowaada-kao õꞌati kainaꞌa kaminshuꞌuinapa-karu unao biiꞌi, wuruꞌu naꞌapaꞌoraz aimaakan shaꞌapaapa-kao oiaꞌo manawun wuruꞌu. Upuꞌu zii pidannao aonaꞌoraz ĩaitapan Tominkaru, aonaa ĩkashaapan uruu kaduz aimaakan shaꞌapaapa-kao pabii an. Ukowaada-kao õꞌati kainaꞌa daonaiora unao bii aꞌo, udaiaroitapan padaroaba. \v 2 Mazan upuꞌu unao, utaapinan umanawunuꞌo nii! Ukashaꞌoraꞌoraz mani mishiꞌoraiman, naꞌiki wuruꞌu daonaiora shaꞌapataꞌoraz aimaakan naꞌapaꞌo, aonaꞌoraꞌa naa turuu unao taapadan ubaokopatinan unao tuma uchoochiipan dono. \v 3 Õgaru, õꞌaonaan puꞌu padamata unao ai, mazan kainaꞌa õgaru unao tuma õdiꞌitinpan ii. Naꞌiki õaitapaꞌakaꞌa naa naꞌapam nii õpatakaꞌutan wuruꞌu pidanaz shaꞌapataꞌoraz oiaꞌo manawun, naꞌiaꞌo kawanuꞌo manawun õgaru unao tuma. \v 4 Aizii ubaokopatinan donoꞌo naa wanaobanaa Jesus uu idaꞌan, naꞌiki õgaru, õbaokopatinan kapam unao tuma õdiꞌitinpan ii, waNaobanaa Jesus maꞌozakan idaꞌan, \v 5 marii paꞌi utaan wuruꞌu pidanaz Satan ati, unanaa oiaꞌoraz patakaꞌuta-kizinao kizi. Mazan udoronaa kazannaata-kao nii wuru donoꞌo Naobanai Jesus kaawanuz powaa ati. \p \v 6 Ukauꞌan unao atadinapanuz, aonaa kaimanaꞌo mani wuruꞌu. Uaitapanii tawuruꞌu kii-karuz kaikapaꞌa: “Masakaudaꞌu sodiꞌo yeast, upoodada ipai wuruꞌu poroom-biꞌi.”\f + \fr 5:6 \ft Galatians 5:9\f* \v 7 Ukauꞌan marii uzikadan wuruꞌu kaminshuꞌuinpaꞌoraz pidan unao bii iki. Naꞌapa Israelitenao zikadauzon kawan ipai yeast padapu iki kida, ĩtaapan uaꞌii Passover Kamoon. Uruu unao paꞌinaꞌo poroom-biꞌi ukawanuꞌo nii, aonaꞌoraz ukawikiꞌita-kao yeast idi. Mishi õaitapa unao, Tominkaru soꞌotaniꞌi naa uꞌoian, naꞌiki utomanii unao kaiman. Christ zowii-kao waꞌati wakazannaata-kinao niꞌo waꞌoian kida ai, naꞌapa kaznizo dani kawan Israelitenao zowiauzoniaz Passover Kamoon dono. \v 8 Unaꞌapan kauꞌan, wamarinaꞌataꞌa naa kiwiitapaꞌo wamashaapauzon kaduz, wuruꞌu oiaꞌoraz naꞌiki dikaudaꞌoraz. Mishiꞌoraiman, waizoꞌatiꞌi naa Tominkaru wanyukunuu iki, aonaa wadakotinpan idaꞌan mani karikaonan, naꞌapa kiziꞌi naa paꞌan waunao bread kawan, aonaꞌoraz ukawikiꞌita-kao yeast idi, Israelitenao nikauzonii kawan Passover Kamoon dono. \p \v 9 Õsaadanii shaꞌatii kiwiitapaꞌoraz õkaaritan idaꞌa, õkiinii unao ati aonaa kizi ubaokopatinpan naꞌiki uminaudaꞌuitapan pidannao kaminshuꞌu-shoronao tuma. \v 10 Aizii õsaadan donoꞌoraz naꞌapa, aonaa pidannao mamishida-kainao dauꞌanaꞌo mani tawuruꞌu õnaꞌapanuz, naꞌiki pidannao oiainpainaouz pakaminshuꞌuinpan idaꞌan, oo naꞌazootinauzonaouz, oo koidimikinaouz, oo tominkarunitapainaouz toma-kariwai tominkarunao. Mazan aonaa naꞌitim umashaapan panaꞌitinapa ĩꞌai, umashaapan puꞌu daꞌaꞌa imiꞌi baaraꞌa. \v 11 Mazan õsaadanii unao ati, aonaa kizi ubaokopatinpan naꞌiki uminaudaꞌuitapan pidan dakotinaꞌoraz pumin-mishidan nii, mazan upuꞌaꞌoraz zii ukaminshuꞌuinpan, oo naꞌazootinauzo, oo tominkaruniitapaꞌo toma-kariwai tominkarunao, oo paradaꞌo dikauda kidaꞌo aimaakan baꞌorainao dauꞌan, oo poꞌidipauzo, oo koidimiki. Aonaa shaa paꞌi uaroopaꞌanaꞌa naꞌapaꞌo pidan tuma. \p \v 12-13 Õgaru aonaa õkaudin-kizi mani wuruꞌu õdiꞌitapa kizi naꞌapam õshaꞌapatan naꞌiki õkakinaotan pidannao mamishida-kainao. Tominkaruꞌo nii patakaꞌuta ĩnao ĩꞌoian kida dikin ii. Mazan unao, ukaudin-kizi paꞌan wuruꞌu ukakinaotanuz umin-mishidannao, shaꞌapaapainaouz oiaꞌo. Naꞌapa Tominkaru paradan saadauzo-kariwaiz kian kawan, “Aonaa utaapadaꞌanaꞌa wuruꞌu pidan shaꞌapataꞌoraz oiaꞌo naꞌan unao biiꞌi.”\f + \fr 5:12-13 \ft Deuteronomy 17:7\f* \c 6 \s1 Mishidainao sakitapadan // pakasharutaakan \p \v 1 Aizii naꞌiaꞌoram an unao kasharutaakan pumin-mishidan tuma, manaꞌa pumakoꞌonaꞌa pukaakapaꞌanan pumin-mishidan kootoopauzonao ati, aonaꞌoraz ĩmishidan Tominkaru. Mishiꞌoraiman, pupishaa paꞌan mishidainao puchoochin ainaouz sakitapadan wuruꞌu ukasharutaakanuz. \v 2 Mishi, unao uaitapanii diinaꞌitiꞌi Tominkaru pidanannaouꞌo nii wuruꞌu kootowaꞌo niꞌoraz pidannao mashaapaꞌoraz ipai naꞌiaꞌakan. Ukauꞌan, unao turuu kapam usakitapadan mashaꞌapannaa kidaꞌoraz kasharutaaka-karu kida unao bii anaꞌoraz. \v 3 Mishi, uaitapanii waunaouꞌo nii wuruꞌu kootowaꞌo niꞌoraz angelnao diinaꞌitiꞌi. Ukauꞌan, unao turuu kapam udiꞌitapan naꞌiki usakitapadan wuruꞌu kasharutaaka-karu kida kaiꞌoraz mashaapa-karu idaꞌa. \v 4 Unaꞌapan kauꞌan, naꞌapainim an pukasharutaakan pumin-mishidan tuma, manaꞌa pumakoꞌonaꞌa kootoopauzonao diꞌiti, aonaꞌoraz ĩmishidan Tominkaru. Ĩnao aonaꞌo turuu ĩsakitapadan ukasharutaakanuz. \v 5 Õkian uꞌati kaikapaꞌa õbaꞌazoo-kidaꞌazon unao. Aonaa mooko zoobaba baudaꞌapa pidan nii unao biiꞌi aitapaabaꞌo, kaꞌiitaꞌo padiꞌitapan naꞌiki pasakitapadan mishidainao kasharutaakanuz? Mishi kainaꞌaꞌo wuruꞌu. \v 6 Mazan unao, umakon mamishida-kainao diꞌiti, naꞌiki ukaakapan umin-mishidan ĩꞌati, naꞌiki uaipan ĩsakitapadan ukasharutaakanuz. \p \v 7 Aizii wuruꞌu ukaakapaakanuz, naꞌiki unaꞌakanuzu umin-mishidannao kootowapa-kizai iti, naꞌapaꞌo aida-kida unao aonaa umashaapan mishidainao kawan. Pumin-mishidan shaꞌapatan an aimaakan dikaudaꞌo puꞌati, oo uzaamatan an pushaꞌapauzi, kaimanaꞌo nii zii putuudan an punyukunuu pukaakapaan ai paꞌan uruu kootoopauzo ati. \v 8 Mazan unao, aonaa ukashaapan unaꞌapata-kao. Mishiꞌoraiman unaouꞌu naa shaꞌapataꞌoraz dikaudaꞌo aimaakan, naꞌiki uzaamatan baokoinao shaꞌapauz ĩꞌai, naꞌiki ushaꞌapatan diꞌoraz aimaakan umin-mishidannao atiꞌo. \p \v 9 Mishi, uaitapanii wuruꞌu pidannao shaꞌapatainaouz dikauda kidaꞌo aimaakan, aonaꞌo nii ĩwiizi nii Tominkaru naobanai-tinapa-kizi ii. Aonaa umariidautinaꞌanaꞌa. Pidannao kaminshuꞌuinpainao, pidannao tominkaruniitapainao aimaakan karikaonan, pidannao kiaapainaouz aonaa pamin-mazidan mani, daonaioranao kiaapaakauzonaouz paꞌatiaaka, \v 10 pidannao koidimikinao, pidannao naꞌazootinauzonao, pidannao poꞌidipauzonao, pidannao paradaꞌo dikauda kidaꞌo aimaakan baꞌorainao dauꞌan, pidannao kazatainao pairiban shaꞌapauz; wuruꞌu pidannao shaꞌapatainaouz naꞌapa kidaꞌoraz aimaakan, ĩnao aonaꞌo nii ĩwiizi nii Tominkaru naobanai-tinapa-kizi ii. \v 11 Kiwiitapa, naꞌapaꞌo daꞌi pabiꞌi unao mashaapauzon. Mazan unao chikaa-kariwaiꞌi naa uꞌoian ai, Tominkaru buutaniꞌi naa paꞌidiwau nii. Naꞌiki udakotaniꞌi naa unao kaimanaꞌo pidannao nii Naobanai Jesus Christ maꞌozakan idaꞌan, naꞌiki waTominkarun Doronaa idaꞌan. \s1 Ukonaukii-kida Tominkaru umashaapan idaꞌan uꞌati \p \v 12 Aizii pabiꞌi unao mishidainao kian, “Õgaru, kashaapa-kao õshaꞌapatan kanom karikaonan õaiapanii.” Mishiꞌo wuruꞌu, mazan aonaa ipai mani aimaakan õshaꞌapatanii kaimanaꞌo õꞌati wuruꞌu. Pabiꞌi unao kian, “Õgaru, kashaapa-kao õshaꞌapatan kanom karikaonan õaiapanii,” mazan õgaru aonaꞌo nii õkashaapan naꞌiaꞌoram aimaakan kazowautapan õgaru. \v 13 Mazan baꞌoran kian nii, “Wanyukunui toma-kao watoba atiꞌo naꞌiki watoba toma-kao wanyukunui atiꞌo.” Mishiꞌo wuruꞌu, mazan diinaꞌitiꞌi waꞌaokaziꞌian donoꞌo naa, aonaꞌo niꞌi naa powaꞌa wanyukunui nii, ushaꞌapanum kauꞌan aonaꞌo niꞌi naa wananaa aipan wanyukunui. Mazan aonaa kaimanaꞌo mani wuruꞌu wakaiwaan wananaa kaminshuꞌuinapa-karu dauꞌati. Mishiꞌoraiman marii washaꞌapatan aimaakan kida wananaa idaꞌan, Naobanai Jesus aipan kawanaꞌati. Naꞌiki Naobanai Jesus wuruꞌu kazowautapaꞌoraz wananaa. \v 14 Pamaꞌozakan idaꞌan Tominkaru kadishita-kidan Naobanai Jesus mawaka-karu diꞌiki, naꞌiki ukadishita-kidan nii kapam waunao mawaka-karu diꞌiki pamaꞌozakan idaꞌan. \p \v 15 Mishi, unao uaitapanii unanaa zaamatinpaꞌo Christ nanaa diꞌiti. Ukauꞌan aonaa turuu õzaamatan Christ nanaa naꞌiki õbaudaꞌapatanuz kaminshuꞌu-shoroaba nanaa diꞌiti. Aonaa turuu, aonaa masakaudaꞌu! \v 16 Aonaa mooko uaitapan pidan kiaapaꞌoraz kaminshuꞌu-shoroaba, ubaudaꞌapatinan otuma wuruꞌu? Usaadinpan kawan Tominkaru kaaritan idaꞌa, ukian, “Daonaiora kiaapan dono zun, wuruꞌu daonaiora naꞌiki zun baudaꞌapaꞌo kawanuꞌo ĩnanaa.” \v 17 Mazan pidan zaamatinaꞌoraz Naobanai Jesus diꞌiti, uruu ubaudaꞌapatinan utuma wuruꞌu panyukunuu ii. \p \v 18 Manaꞌa ukaminshuꞌuinpaꞌanaꞌa. Ipai baꞌoran aimaakan oii kidaꞌo pidan shaꞌapatanii, aonaa ushaꞌapatan unanaa. Mazan pidan kiaapaꞌoraz aonaa pamin-mazidan mani, ushaꞌapatan aimaakan dikaudaꞌo manawun pananaa ati wuruꞌu. \v 19 Mishi, unao uaitapanii unanaa Kaimanaꞌo Doronaa mashaapa-kizi wuruꞌu. Uruu mashaapaꞌoraz unao idaꞌa naꞌiki uruu Tominkaru taaniaz unao ati. Ukauꞌan unao aonaa turuu ushaꞌapainpan uaipan kawanaꞌati, mazan Tominkaru idiwau unao, \v 20 ushaꞌapanum kauꞌan Tominkaru toriiniꞌi naa unao. Ukauꞌan, ipai aimaakan ushaꞌapatanii unanaa kida idaꞌan aida-kida kizi naꞌapam ukonaukii-kidan Tominkaru. \c 7 \s1 Kakinaorii kaudaiaruinao naꞌiki kaudaiaroinao atiꞌo \p \v 1 Aizii, õkowaadan nii naꞌapam õdiꞌitinpan tawuru kida dauꞌanaꞌa upishaanuz õgaru, usaadaniaz ukaaritan idaꞌa. Mishi kaimanaꞌo wuruꞌu daonaiora mashaapan an maudaiaro-daun. \v 2 Mazan ukainaꞌan idi iriba manawun kaminshuꞌuinapa-karu, marii daonaiora mazidan naꞌiki ukiaapan soo paudaiaro. Zuna naꞌapa kapam. Marii omazidan naꞌiki okiainpan soo paudaiaru tuma. \v 3 Naꞌiki daonaiora, aonaa kizi umaaiapakan paudaiaro oaipan an uruu, ushaꞌapanum kauꞌan odaiaru uruu. Zuna naꞌapa kapam, aonaa kizi omaaiapakan paudaiaru uaipan an oroo, ushaꞌapanum kauꞌan udaiaro oroo. \v 4 Naꞌiki aonaa pabaꞌoraniꞌo mani okazowautapan pananaa, mazan odaiaru wuruꞌu kazowautapaꞌo onanaa kapam. Naꞌapa kapam daonaiora, aonaa pabaꞌoraniꞌo mani ukazowautapan pananaa, mazan udaiaro wuruꞌu kazowautapaꞌo unanaa kapam. \v 5 Manaꞌa umarainaꞌanaꞌa unanaa udaiaru ai oo udaiaro ai. Soo mishi unyukunuu naꞌapa kidaakan an, uruu aonaa kizi ukiaapaakan naꞌapaudaꞌum kamoo sodi karikaonan, uruu turuu kizi utaan amazada utoriinapa-tin-kinaa nii. Mazan udaunaꞌan, turuaꞌa naa koshan ukiaapaakan. Aonaa kizi Satan tiwaa-kidapan unao, ushaꞌapanum kauꞌan unao mazidainao aonaa ukaꞌiitan utuudan unyukunuu tomunuꞌiki manawun ukiaapaakan ai. \v 6 Mazan kaiwuruꞌu õnaꞌapanuz, aonaa õtaan mani kakinaorii wuruꞌu aonaa kizi ukiaapaakan naꞌapaudaꞌum kamoo karikaonan. \v 7 Tuukii zii mani ukaimanan õꞌati ipai unao mishidainao mashaapan an pabaꞌoran, õgaru kawan. Mazan Tominkaru taa pabiꞌi mishidainao ati ĩkaꞌiita-kinaa nii pamashaapan mazidaꞌo pidan nii, naꞌiki baꞌorainao mishidainao ati utaa ĩkaꞌiita-kinaa nii pamashaapan pabaꞌoran, aonaa ĩmazidan. \p \v 8 Aizii, õparadaꞌazon wunao atiꞌi, aonaꞌoraz naa ĩkaudaiarun oo ĩkaudaiaron, naꞌiki zunnao ati mawakainaouznaa ĩdaiarunao. Kaimanaꞌo wuruꞌu umashaapanuz ubaꞌoran, õgaru kawan. \v 9 Mazan aonaan an ukaꞌiitan udadaradapan unyukunuu zun ai oo daonaiora ai, ukauꞌan kaiman paꞌan umazidan koshan, unaꞌazootapan ai zun oo daonaiora tuukii manawun. \p \v 10 Aizii, õparadan unao ati mishidainao mazidainaouznaa. (Wuruꞌu kakinaorii aonaa õgaru diꞌikiꞌo mani, mazan Naobanai Jesus diꞌikiꞌo paꞌan wuruꞌu kakinaoriiz.) Õparadan unao daiaroinao ati, manaꞌa pumuudaꞌanaꞌa pudaiaru. \v 11 Mazan pumuudan an pudaiaru, ukauꞌan pubaꞌorantinaꞌa naa pumashaapa, oo puaipan an pumashaapan pidan mazidaꞌo nii, pukiwa pudaiaru diꞌiti powaꞌa iti, pukaimanaaka utuma koshan. Naꞌiki õparadan unao daiaruinao ati kapam, manaꞌa pumuudaꞌanaꞌa pudaiaro. \p \v 12 Aizii, õparadan unao baokoinao mishidainao ati, mazidainaouz pidan mamishida-kaꞌo tuma, (wuruꞌu kakinaorii õgaru diꞌikiꞌo, aonaa Naobanai Jesus diꞌikiꞌo mani). Naꞌiaꞌoram unao daonaioranao mazidaꞌo zun tuma aonaꞌoraz omishidan Jesus, naꞌiki pakawan oaipan pamashaapan pumin-mazidan nii, aonaa pumuudaꞌanaꞌa oroo. \v 13 Naꞌiki pugaru zun mishidapaꞌo Jesus, mazidaꞌo daonaiora tuma aonaꞌoraz umishidan Jesus, naꞌiki pakawan uaipan pamashaapan pumin-mazidan nii, aonaa pumuudaꞌanaꞌa uruu. \v 14 Ushaꞌapanum kauꞌan wuruꞌu daonaiora aonaꞌoraz umishidan Jesus, kaiman Tominkaru saabaan uruu ubaudaꞌapatinan idaꞌan paudaiaro diꞌiti, mishidapaꞌoraz Jesus. Naꞌiki zun aonaꞌoraz omishidan Jesus, kaiman Tominkaru saabaan oroo obaudaꞌapatinan idaꞌan paudaiaru diꞌiti, mishidapaꞌoraz Jesus. Aonaan an mani umishiin Tominkaru saabaan kaiman pudaiaro, oo pudaiaru aonaꞌoraz zii umishidan, unao dainao aonaa mani Tominkaru saabaan kaiman paꞌati. Mazan umishiin idi, kaiman Tominkaru saabaan unao dainao kapam. \v 15 Mazan wuruꞌu pidan aonaꞌoraz umishidapan oo omishidapan Jesus muudaꞌazon an pamin-mazidan mishidapaꞌoraz Jesus, marii umakon oo omakon. Naꞌapaꞌo shaꞌapan an, pidan mishidapaꞌoraz, aonaꞌa naa powaꞌa uruu oo oroo mashaapan mazidaꞌo pidan nii. Mazan Tominkaru zaamatan waunao mishidainaouz Jesus, wamashaapa-kizi konaukii naꞌiki kaiman ipai pidannao tuma. \v 16 Panaadon unao daiaroinao mishidapainaouz Jesus, unao idaꞌanaꞌo nii udaiarunao mishidan Jesus, naꞌapa unao kawan. Naꞌapa kapam unao daiaruinao, mishidapainaouz Jesus, panaadon unao idaꞌanaꞌo nii udaiaronao mishidan Jesus naꞌapa unao kawan. \s1 Umashaapa uwaꞌatin donoꞌo kawan Tominkaru idaꞌati \p \v 17 Diꞌoraz kakinaorii õtaanii baꞌoran mishidainao ati baꞌoran wiizai iainao kidaz. Marii ipai unao mashaapan pakawan wuruꞌu mashaapa-karu kaduz idaꞌa Naobanai Tominkaru muuda-kiziz pugaru, uzaamatan uaꞌiaꞌoraz pugaru mishidapaꞌo nii Jesus. \v 18 Kaikapaꞌo atiꞌo kaiwuruꞌu õkianuz: Aizii pidan choota-kariwaiz\f + \fr 7:18 \fq choota-kariwaiz: \ft Putukapa ‘chootin-karu’ dauaꞌo, kaarita tokon ii, Parada-karu Mashaꞌapannaada-kinao diꞌii.\f* Jewnao kakinaorinaa kawanaꞌati, Tominkaru zaamatan uaꞌii uruu, aonaa kizi utiwaan papanaꞌadan pachoota-kaoaz. Naꞌapa kapam, Tominkaru zaamatan dono pidan aonaꞌoraz uchoota-kao Jewnao kakinaorinaa kawanaꞌati, aonaa kiziꞌi naa uaipan pachoota-kao. \v 19 Ushaꞌapanum kauꞌan aonaa umanawunuꞌo aimaakan mani wuruꞌu pidan choota-kaoaz oo aonaa uchoota-kao. Mazan kanom paꞌan umanawunuꞌo nii, washaꞌapatan paꞌan aimaakan kida Tominkaru aipaniaz washaꞌapatan. \v 20 Ukauꞌan ipai unao, pakawan unaꞌa, umashaapauzonuz kaduz idaꞌa, Tominkaru zaamatan uaꞌiaꞌoraz unao mishidapainao nii Jesus. \p \v 21 Aizii pugaru torii-kariwai poitorui\f + \fr 7:21 \fq torii-kariwai poitorui: \ft Putukapa kaarita tokon ii Parada-karu Mashaꞌapannaada-kinao diꞌii.\f* nii Tominkaru zaamatan uaꞌii pugaru, manaꞌa putaapadaꞌanaꞌa pupoitoruitapa-kaoaz kasharutapan punyukunuu. Mazan naꞌapainim an pidan toriaꞌoraz pugaru kian puꞌati, “aizii turuaꞌa naa pumakon,” pumakoꞌo naa, uruu aonaa kizi pupoitoruitapa-kao. \v 22 Pugaru poitoruitapa-kariwaiz Tominkaru zaamatan uaꞌii pugaru, naꞌapaꞌo pugaru pidan kawan muuda-kariwaiz naa upoitoruitapa-kao ai, ushaꞌapanum kauꞌan Naobanai Jesus muudin-kidaniꞌi naa pugaru oiaꞌo poitoruitapan ai. Aizii pugaru naꞌapa kapam, aonaꞌoraz pidan torian papoitoru nii Tominkaru zaamatan uaꞌii pugaru, mazan aizii Christ poitoruꞌu naa paꞌan pugaru. \v 23 Unao Tominkaru toriiniꞌi naa. Ukauꞌan manaꞌa naa upoitoruitapa-kidinaꞌanaꞌa pidannao ati. \v 24 Õmin-mishidannao, pakawan umashaapa naꞌapa Tominkaru zaamatan diꞌikiꞌo kawan unao, mishidapainao nii Jesus. \s1 Pidannao aonaꞌoraz zii ĩkaudaiarun oo ĩkaudaiaron \p \v 25 Aizii, õparadan nii wuru dauꞌanaꞌa upishaanuzu pidannao dauꞌan aonaꞌoraz zii ĩkaudaiarun oo ĩkaudaiaron. Aonaa Naobanai Jesus taan kakinaorii uruu dauꞌan. Mazan Naobanai Jesus, dobata ukaminkaꞌutan õgaru, ukauꞌan õmishida unao turuu umishidan õparadan. Uruu idi kaikapaꞌa õdiꞌitinpan kaimanaꞌo aimaakan dauꞌan unao shaꞌapatan niꞌo. \v 26 Amazada dadaradinan idiꞌi naa kai, õꞌitiiman powaꞌa zii ukaimanan paꞌan mishidainao, aonaꞌoraz zii ĩkaudaiaron oo ĩkaudaiarun mashaapan pabaꞌoran. \v 27 Mazan aizii pugaru kainaꞌaꞌoraꞌa naa pudaiaro, aonaa pudorotaꞌanaꞌa naꞌapam kizi pumuudan oroo. Aizii aonaan an zii pudaiaro nii, aonaa pudorotaꞌanaꞌa pudaiaro nii. \v 28 Mazan aizii putoman an punyukunuu naꞌiki pumazidan naa, aonaa oiaꞌo mani wuruꞌu pushaꞌapataniaz. Naꞌiki zun aonaꞌoraz zii okaudaiarun, otoman panyukunuu naꞌiki omazidan naa, aonaa oiaꞌo mani wuruꞌu oshaꞌapataniaz. Mazan wuruꞌu pidannao kaudaiaruinao oo kaudaiaroinao, ĩbaiaapan nii dadaraꞌo mashaapa-karu naꞌiki kashaꞌora kidaꞌa aimaakan kaiꞌoraz mashaapa-karu idaꞌa, naꞌiki aonaa õaipan ubaiaapan naꞌapa kidaꞌoraz aimaakan. \p \v 29 Õmin-mishidannao, õaipan uaitapan wuru dauꞌanaꞌa. Wuruꞌu wamashaapanuz kai diꞌoraz amazada idaꞌa, aonaꞌo niꞌi naa utomunuꞌikin, uruu uikodan naa patokon. Uruu idiꞌo õkian daonaioranao ati kaudaiaroinaouz: Aonaa utaapadaꞌanaꞌa ukaudaiaronuz awautapan udiꞌitinpan ushaꞌapataꞌazon ai kaudin-kizai Naobanai Jesus ati. \v 30 Naꞌiki naꞌapa kapam unao mishidainao zaadinainaouz, aonaa udiꞌitinpaꞌanaꞌa tuukiaꞌa naa manawun ukashaꞌoran dauꞌu. Naꞌiki unao mishidainao konaukii-tinainaouz, aonaa udiꞌitinpaꞌanaꞌa soo ukonaukiitinan dauꞌu karikaonan. Naꞌapa kapam unao mishidainao toriainaouz aimaakan kida, aonaa udiꞌitinpaꞌanaꞌa tuukiaꞌa naa manawun ushaꞌapauz kida dauꞌu. \v 31 Naꞌiki unao mishidainao shaꞌapaapainaouz aimaakan kida pamashaapa-kinaa nii wuru amazada idaꞌaꞌa, aonaa udiꞌitinpaꞌanaꞌa tuukiaꞌa naa manawun ushaꞌapaapaniaz kida dauꞌu. Ushaꞌapanum kauꞌan wuruꞌu mashaapa-karu kaduz diꞌoraz amazada idaꞌa kai, naꞌiki ipai aimaakan kida pidan shaꞌapaapaniaz pamashaapa-kinaa nii daꞌaꞌa, kadimanaꞌo niꞌi naa uikodan patokon. \p \v 32 Aonaa õaipan udiꞌitinpan tuukiaꞌa naa manawun naꞌapam kizi umashaapan. Daonaiora aonaꞌoraz zii udaiaro nii, unyukunuu pashaꞌapatan dauꞌan kaudin-kizai Naobanai Jesus ati, uaipan pashaꞌapatinan Tominkaru aipan kawanaꞌati. \v 33 Mazan daonaiora mazidaꞌoraz, unyukunuu pashaꞌapatan dauꞌan aimaakan kida ĩmashaapa-kinaa nii diꞌoraz amazada idaꞌa, ushaꞌapanum kauꞌan uaipan idi pataapan paudaiaro kaiman. \v 34 Uruu idi dyaꞌutam udiꞌitinpan, uaipan pashaꞌapatinan Naobanai aipan kawanaꞌati, mazan ukonaukii-kidaꞌazon paudaiaro kapam. Naꞌapa kapam, zun mawakaꞌoraz naa odaiaru oo zun aonaꞌoraz zii odaiaru nii, onyukunuu tuukii oshaꞌapatan dauꞌan kaudin-kizai Tominkaru ati. Oaipan ipai aimaakan pashaꞌapatanii pananaa idaꞌan naꞌiki padiꞌitinpan idaꞌan Tominkaru ati paꞌidiwara. Mazan zun mazidaꞌoraz, odiꞌitinpan pashaꞌapatan dauꞌan aimaakan kida ĩmashaapa-kinaa nii, ushaꞌapanum kauꞌan oaipan idi pashaꞌapatan aimaakan kida paudaiaru nyukunuu kawanaꞌati. \v 35 Õkianuz unao ati kaikapaꞌa, õkaminkaꞌuta-kinaa niꞌo unao, udiꞌitapa kizi kanom kaimanaꞌo aimaakan ushaꞌapatan nii. Aonaa õtiwaan mani õtaan kakinaorii uꞌati wuruꞌu. Mishiꞌoraiman õkaminkaꞌutaꞌazon unao umashaapa-kizi kaiman, Naobanai pidanannao mashaapan aiapa-kao kawanaꞌati. Uruu turuu kizi ushaꞌapatan kaudin-kizai soo Naobanai Jesus ati karikaonan, naꞌiki aonaa kizi udiꞌitinpan ushaꞌapatan dauꞌu baꞌoran aimaakan. \p \v 36 Mazan aizii dii mani pugaru kainaꞌa zun pudaiaro niꞌo, maskonnao-tinpaꞌoraꞌa naa, naꞌiki tuukii puaipan oroo, pudiꞌitinpan soo pumazidan dauꞌu otuma. Ukauꞌan turuu pamazidan, naꞌiki aonaa oiaꞌo mani wuruꞌu. \v 37 Mazan aizii putoman punyukunuu aonaꞌo nii pukaudaiaron, naꞌiki aonaa pidan dyuudan idaꞌanaꞌo mani wuruꞌu pushaꞌapatanuz aimaakan, naꞌiki pukaꞌiita pudadaradan punyukunuu puaipan ai zun, kaimanaꞌo aimaakan wuruꞌu pushaꞌapataniaz. \v 38 Ukauꞌan wuruꞌu pidan mazidaꞌoraz paudaiaro niꞌo tuma, kaimanaꞌo aimaakan wuruꞌu ushaꞌapataniaz, naꞌiki pidan aonaꞌoraz ukaudaiaron, aimaakan powaꞌaꞌo zii ukaimanan wuruꞌu ushaꞌapataniaz. \s1 Zunnao mishidainao, mawakainaouznaa ĩdaiarunao \p \v 39 Aizii zun baudaꞌapatinaꞌo paudaiaru diꞌiti ukakupan puꞌu. Mazan odaiaru mawakan an, turuu omazidan naꞌiaꞌoram pidan tuma oaiapanii. Mazan marii omazidan pidan mishidaꞌo tuma. \v 40 Mazan õgaru õdiꞌitinpan, powaꞌaꞌo nii zii paꞌan ukaimanan omashaapan an pabaꞌoran, aonaa okaudaiarun koshan. Mazan õꞌitiiman kaiman paꞌan unao abatan naꞌapam õkian, ushaꞌapanum kauꞌan Tominkaru Doronaa kazowautapanii õgaru, unao kawan. \c 8 \s1 Uzai dunaa taa-kao toma-kariwai tominkarunao ati \p \v 1 Aizii õdakoꞌatin nii upishaanuz, waunao mishidainao nikan dauaꞌoraz dunai, wuruꞌu taa-kariwaiz toma-kariwai tominkarunao ati. Waaitapa ipai waunao idaꞌa kainaꞌa aitapa-karu. Aitapa-karu toman waunao atadinapa, mazan wakamarainapanun idaꞌan wamaꞌozakadan nii wamin-mishidannao paꞌan. \v 2 Pidan zauda-kidaꞌoraz paaitapa aimaakan dobata manawun, aonaꞌo zii uaitapan aimaakan wuruꞌu. \v 3 Mazan mishi, Tominkaru aitapa paꞌan pidan marainpaꞌoraz paugaru. \p \v 4 Ukauꞌan, kaikapaꞌa õkianuꞌu dunai nika-kao dauꞌan, taa-kariwaiz toma-kariwai tominkarunao ati: waaitapa aimaakan toma-kariwaiz tominkarunao nii, aonaa mishiꞌo Tominkaru mani wuruꞌu, mazan waaitapa kainaꞌa baudaꞌapa Tominkaru paꞌan. \v 5 Mishi, ukainaꞌan puꞌu aimaakan kida dakota-kariwaiz tominkarunao nii aokazi ii, oo imiꞌi baaraꞌa, (naꞌiki kainaꞌa iriba pidan dakotanii tominkarunao nii naꞌiki naobanainao nii), \v 6 waunao ati kainaꞌa baudaꞌapa Tominkaru karikaonan, waDaru. Uruu tomaꞌoraz ipai aimaakan kida, naꞌiki wamashaapan uruu atiꞌo. Naꞌiki kainaꞌa baudaꞌapa Naobanai karikaonan, Jesus Christ. Ipai aimaakan kida toma-kao uruu idaꞌanaꞌo paꞌidiwara, naꞌiki wamashaapan uruu idaꞌanaꞌo. \p \v 7 Mazan aonaa ipai mani pidannao aitapan, aonaa kakupaꞌo mani wuruꞌu toma-kariwaiz tominkarunao. Pabiꞌi pidannao naudinaꞌoraꞌa naa ĩꞌati pamishidan wuruꞌu toma-kariwaiz tominkarunao naꞌiki ĩtaapan ĩdyaun kakupainao nii. Ukauꞌan ĩnikan dono dunai, pakawan ĩdiꞌitinpan udauꞌu, taa-kariwai kawan toma-kariwai tominkaru ati. Uruu idi aonaa ĩabatinan kaiman panyukunuu ii, ĩabatinan ĩshaꞌapata aimaakan oiaꞌo. \v 8 Mazan wanikan dono wanyukunui, aonaꞌo nii umaonapadan waunao Tominkaru idaꞌati. Aizii aonaan dono wanikanuz, aonaa uawutapadan Tominkaru nyukunuu kaimanan waꞌati. Naꞌiki wanikan dono kapamaz, aonaa utoman waunao kaiman powaꞌa zii Tominkaru ati. \p \v 9 Mazan pabiꞌi kida unao, uaitapa aonaa shaꞌapaꞌo mani wuruꞌu dunai nika-kao taa-kariwaiz toma-kariwai tominkarunao ati. Mazan uaitapin paꞌi, aonaa kizi uwaota-kidan umin-mishidan aonaꞌoraz zii umishidan maꞌozaka, unikan idaꞌan wuruꞌu wanyukunui unao kawan. \v 10 Aizii dii mani pumin-mishidan aonaꞌoraz zii umishidan maꞌozaka, utukapan uaroopan tominkarunao dapunaa ii, uruu idi unaꞌapatan panyukunuu, unikan naa dunai taa-kariwaiz tominkarunao ati, ukian puꞌu panyukunuu ii “oiaꞌo wuruꞌu õshaꞌapataniaz.” \v 11 Ukauꞌan, pugaru aitapan idaꞌan aonaa kakupaꞌo mani wuruꞌu toma-kariwaiz tominkarunao, pupatakaꞌuin-kidan pumin-mishidan aonaꞌoraz zii umishidan maꞌozaka, uruu atiꞌoraz kapam Christ mawakan. \v 12 Ukauꞌan puꞌoian wuruꞌu, pushaꞌapata-kidan idaꞌan pumin-mishidan ati aimaakan uzauda-kidaniaz panyukunuu ii, aonaa kaimanaꞌo mani. Naꞌiki naꞌapaꞌo idaꞌan, oiaꞌo aimaakan wuruꞌu pushaꞌapataniaz Christ ati. \v 13 Ukauꞌan, õwaota-kidan an õmin-mishidan oiaꞌo diꞌiti õnikan idaꞌan dunai, aonaꞌo nii õnikauzon dunai powaꞌa. \c 9 \s1 Aimaakan kida turuaꞌo apostle zaamatan naꞌiki shaꞌapatan \p \v 1 Õgaru turuu õshaꞌapainpan õaipan kawanaꞌati. Apostle wuruꞌu õgaru, ushaꞌapanum kauꞌan õtukapanii Jesus wanaobanaa, naꞌiki õkaudinan idiꞌo uruu ati wuruꞌu unao mishidanuz Naobanai Jesus. \v 2 Baokoinao pidannao mataapakan puꞌu õgaru apostle nii, mazan unao uaitapa apostle paꞌan wuruꞌu õgaruz. Naꞌiki unao mishidapanuz Naobanai Jesus, uruu kainaabataꞌo kaimanaiman apostle wuruꞌu õgaruz, Naobanai Jesus ati. \p \v 3 Aizii pidannao dakoopan dono õgaru õkaudinan dauꞌan apostle nii, kaikapaꞌa õdakoꞌatin ĩdyaun: \v 4 Waunao turuu wanaꞌan unao tuma udapuꞌu naꞌiki wanikan kapam uwanyukunuu baokopa utuma. \v 5 Waunao turuu wanaꞌakan kapam waudaiaronao mishidainaouz, watuma wamakon dono baꞌoran wiizai iti kida, naꞌapa baꞌoran apostlenao kawan, naꞌiki Naobanai Jesus inawuzunao kawan, naꞌiki Peter kawan. \v 6 Oo Barnabas naꞌiki õgaruꞌo nii shaꞌa karikaonan kaudin waikoda-kinaa nii wapuraatan, watorii-kinaa nii wawanyukunuu? \p \v 7 Aonaa naꞌiaꞌoram soldyaa kaudinaꞌo pawiizi ati kawinipinaatan pawanyukunuu papuraatan idi. Naꞌiki aonaa naꞌiaꞌoram pidan paowaꞌoraz grape baawu, madizookan papaoriba grape aka. Naꞌiki aonaa naꞌiaꞌoram pidan kaꞌuzaꞌo kaznizonao oo tapiꞌiza idi matuzakan paꞌuza dunuu. \p \v 8 Wuruꞌu kuwai kida õkainaabata-kinaaz naꞌapaꞌoram atiꞌo õkian pidannao aitapanii kida, mazan aonaa pidan mani karikaonan wuruꞌu diꞌitinpaꞌoraz naꞌapa. Kakinaorii naꞌapa ukian kapam. \v 9 Wuruꞌu Kakinaorii Tominkaru taaniaz Moses ati kian, “Aonaa puwatudapaꞌanaꞌa tapiꞌiza dako poroom aka udakazaapa-kida-kao dono uꞌati.”\f + \fr 9:9 \ft Deuteronomy 25:4\f* Aizii Tominkaru naꞌapanuz, aonaa tapiꞌiza dauꞌanaꞌo mani karikaonan. \v 10 Mazan unaꞌapanuz waunao dauꞌanaꞌo naꞌiki usaada-kao waunao dikin iaꞌo. Ushaꞌapanum kauꞌan pidan kawiiziipaꞌoraz naꞌiki pidan karaodapaꞌoraz paoribai aka, ĩaitapa panyukunuu ii ĩkaꞌidiwainan nii kapam wuruꞌu paoribai aka idi. \p \v 11 Wakowaadanuz Kaimanaꞌo Kuwai unao ati, uruu wapaopan kawanuꞌo paoribai uuda wuruꞌu. Ukauꞌan turuu wapishaan unao taan wawanyukunuu nii. \v 12 Aizii baokoinao turuu ĩpishaan unao kaminkaꞌutan ĩdyaun, ĩkowaadapan idi Kaimanaꞌo Kuwai, waunao aitaniiman, turuu manawun wapishaan ukaminkaꞌutan waunao. \p Mishi waunao turuaꞌo padamata wapishaan aimaakan kida unao ai, wakowaadapan idi kaimanaꞌo kuwai. Mazan waunao, watuuda wabaiaapan ipai shaꞌapaꞌoram aimaakan kida, upuꞌu aonaa wapishaan aimaakan kida uꞌai. Uruu aonaa kizi washaꞌapatan aimaakan awautaꞌo nii pidan umishidan ai Kaimanaꞌo Kuwai, Christ dauaꞌoraz. \v 13 Mishi unao, uaitapanii pidannao kaudinainaouz Tominkaru Dapu ii, ĩikodan pawanyukunuu nii pakaudinan idaꞌan naꞌii. Naꞌiki faadaanao kaudinainaouz altar, uzai kawaodapa-kizinao diꞌii, ĩikodan panikan nii dunai idi wuru diꞌikiꞌi, uzai pidannao naꞌakaniaz pataan nii Tominkaru ati naꞌii. \v 14 Ukauꞌan naꞌapaꞌo kapam Naobanai Jesus kian pidan kowaadapaꞌoraz Kaimanaꞌo Kuwai, marii kizi pidannao abatainaouz ukuwaa taan uwanyukunuu nii. \p \v 15 Mazan õgaru, turuaꞌo padamata õpishaan õwanyukunuu nii õkowaadapan idi kaimanaꞌo kuwai, upuꞌu aonaa naꞌapainim õpishaan utaan aimaakan õꞌati. Aizii õsaadanuz unao ati, aonaa õaipan idiꞌo mani usakadan naa utaan aimaakan kida õꞌati. Kaiman zii paꞌan õꞌati õmawakan an, aonaa õkazata-kidan õꞌatadinapanuz, õmazaamatakanuz õkakuwaapan winipinaa. \v 16 Upuꞌu zii õkowaadapan dono Kaimanaꞌo Kuwai, aonaa turuu õatadinpan uruu idaꞌan, ushaꞌapanum kauꞌan õgaru, Tominkaru dyuudanii kowaadapaꞌo nii Kaimanaꞌo Kuwai. Naꞌiki aonaan an õkowaadan wuruꞌu Kaimanaꞌo Kuwai, upatakaꞌutan nii õgaru. \v 17 Õkakuwaapan an mani kaimanaꞌo kuwai dauꞌu õaipan ati karikaonan, õpishaa mani pidannao kawinipinaatan õgaru. Mazan õkowaadapanuz kaimanaꞌo kuwai aonaa õaipan atiꞌo mani, uruu idiꞌo paꞌan õshaꞌapatan kaudin-kizai Tominkaru taaniaz õshaꞌapatan nii. \v 18 Ukauꞌan kanom õwinipinaa nii? Soo wuruꞌu õkowaadapanuz kaimanaꞌo kuwai, naꞌiki aonaa õdakotan uwinipinaa. Unaꞌapan idiꞌo aonaa õpishauzon aimaakan taa-kao õꞌati, õkowaadapan dono Kaimanaꞌo Kuwai õturuuan puꞌu õpishaan. \p \v 19 Aonaan puꞌu pidan poitoru mani õgaru, mazan upuꞌu õtaapinan ipai pidan poitoru kawan. Uruu turuu kizi õkaꞌiitan kawanaꞌati õnaꞌapatan iriba pidannao nyukunuu ĩmishida kizi Jesus Christ. \v 20 Õkaudinan dono Jewnao bii an, naꞌapa õmashaapan Jew kawan, turuu kizi õnaꞌapatan ĩnyukunuu ĩmishida kizi Jesus Christ. Naꞌiki õgaru pidannao tuman dono, daꞌanainaouznaa Jewnao kakinaorinaa, õgaru naꞌapa kapam ĩnao kawan, õizoꞌati wuruꞌu kakinaorii ĩizoꞌatipaniaz, turuu kizi õnaꞌapatan ĩnyukunuu ĩmishida kizi Jesus Christ, aonaan puꞌaꞌa naa padamata õtaapan uruu kakinaorii. \v 21 Aizii õgaru Gentilenao tuman dono, mataapa-kainaouz Jewnao kakinaorinaa, õgaru naꞌapa kapam õmashaapan Gentile kawan, turuu kizi õnaꞌapatan ĩnyukunuu ĩmishida kizi Jesus Christ. Mazan aonaa õkian mani kaiwuruꞌu aonaa õizoꞌatin Tominkaru kakinaori. Mishiꞌoraiman, õgaru, õizoꞌati Christ kakinaori. \v 22 Õgaru mishidainao tuman dono, aonaꞌoraz ĩmishidapan maꞌozaka, naꞌapa kapam õtaapinan ĩnao kawan, turuu kizi õmaꞌozakadan ĩmishidapan powaꞌa zii Jesus Christ. Õkowaadapan dono kaimanaꞌo kuwai ipai shaꞌapaꞌoram kaduz pidannao ati, naꞌapa õtiwaan õtaapinan ipai ĩnao kawan. Uruu naꞌapaꞌo idaꞌan turuu kizi õkaminkaꞌutan pabiꞌi ĩdyaun ĩmishida kizi Christ. \v 23 Õshaꞌapatan ipai naꞌapa kidaꞌoraz aimaakan, pidannao abata kizi Kaimanaꞌo Kuwai. Uruu baokopa kizi mishidainao tuma õkaꞌiidiwainan kaiman kidaꞌo aimaakan idi, Tominkaru kowaadaniaz pataan nii mishidainao ati. \p \v 24 Unao, uaitapanii dimatin-karu dono ipai pidannao dimainao niꞌoraz tiwaakan padimaban idaꞌan, mazan baudaꞌapaꞌo nii pidan ĩnao bii ikiꞌo winian nii, naꞌiki uzaamatan taaꞌazoo-kariwaiz aimaakan uwinian idi paꞌan. Ukauꞌan naꞌapa kizi kapam unao pidan dimabaꞌo kawan, uzaamata kizi Tominkaru taaꞌazooniaz aimaakan. \p \v 25 Ipai pidannao dimainao niꞌoraz ĩshaꞌapatinan soo patominapa-kida-kao kawanaꞌati. Aizii wuruꞌu ĩshaꞌapatanuz naꞌapa kidaꞌoraz aimaakan, ĩaipan idi aimaakan taa-kao paꞌati, aonaꞌo niꞌoraz unaꞌan karikaonan. Mazan waunao mishidainao, washaꞌapatinan watominapa-kida-kao kawanaꞌati waaipan idi aimaakan taa-kao waꞌati karikaonanuꞌo niꞌoraz unaꞌan paꞌan. \v 26 Uruu idiꞌo õdiman sariapa õdima-kizi tokon iti. Naꞌiki õgaru, naꞌapa pidan kawan makinaotinaꞌoraz tiniaaka-karu idaꞌan, aonaꞌoraz udobaa-kidan patinikan pamin-tiniaakan. \v 27 Õgaru õtominapa-kida õnanaa shaꞌapataꞌo nii aimaakan sakitapaꞌo, naꞌapa pidan tominapa-kidan kawan pananaa pashaꞌapatan idaꞌan dadara kidaꞌo aimaakan dimatin-karu uaꞌii. Mishi, õgaru õkowaadapaniꞌi naa kaimanaꞌo kuwai baokoinao ati. Aizii aonaan an õmashaapan wuru kawanaꞌatiꞌi kaimanaꞌo kuwai õkowaadapaniaz, aonaꞌo nii Tominkaru taan õꞌati utaaꞌazooniaz. \c 10 \s1 Wakakinao-kao toma-kariwai tominkarunao ai \p \v 1 Õmin-mishidannao, õaipan unyukunuuan aimaakan kida shaꞌapaꞌoraz daꞌi wadokozu-daunnao ati, daꞌanpainaouz Moses. Tominkaru naꞌakapan ĩnao padyuudan idaꞌan ishaꞌiz kazannaatapaꞌo nii ĩdyaun. Ipai ĩnao taraukan Red Sea pakidiba idaꞌan.\f + \fr 10:1 \ft Exodus 13:21-22; Exodus 14:22-29\f* \v 2 Ipai ĩnao chikaawunuinan Moses pidanannao nii, wuru idaꞌanaꞌa ĩmakonuz ishaꞌiz waranu an naꞌiki ĩtaraukan idaꞌan paran. \v 3 Ipai ĩnao, ĩnika wanyukunui Tominkaru taaniaz ĩꞌati aokazi iki.\f + \fr 10:3 \ft Exodus 16:35\f* \v 4 Naꞌiki ipai ĩnao, ĩtuza kapam wunu Tominkaru taaniaz ĩꞌati kuba diꞌiki. Ĩtuzan wuruꞌu kuba diꞌiki Tominkaru aidaniaz ĩꞌati, ĩchiꞌikapa-kizi mapidantakaꞌo amazada diꞌiiꞌaka. Aizii wuruꞌu kubaz, uruu Christ wuruꞌu.\f + \fr 10:4 \ft Exodus 17:6; Numbers 20:11\f* \v 5 Tominkaru shaꞌapatan puꞌu ĩꞌati naꞌapa kidaꞌo aimaakan, upuꞌu zii ipai zaa wadokozu-daunnao, aonaa ĩshaꞌapatinan Tominkaru nyukunuu kawanaꞌati. Uruu idi ĩmawakan ipai mapidantakaꞌo amazada baara ii aka.\f + \fr 10:5 \ft Numbers 14:29-30\f* \p \v 6 Aizii ipai diꞌoraz aimaakan kida shaꞌapanuz, watominapa-kinaa niꞌo wuruꞌu. Naꞌiki wakakinaorinaa niꞌo, aonaa kizi wanaꞌazootapan oiaꞌo aimaakan kida naꞌapa ĩnao kawan.\f + \fr 10:6 \ft Numbers 11:4\f* \v 7 Manaꞌa watominkaruniitapaꞌanaꞌa toma-kariwai tominkarunao, pabiꞌi kidaꞌo wadokozu-daunnao kawan. Usaadinpan kawan ĩdauꞌan Tominkaru kaaritan idaꞌa. Ukian, “Wuruꞌu pidannao aroopan naa naꞌiki ĩtuzapan naa, naꞌiki udaunaꞌan ĩkonaupan naa madoronaa-daun.”\f + \fr 10:7 \ft Exodus 32:6\f* \v 8 Manaꞌa wakaminshuꞌuinpaꞌanaꞌa naꞌiki aonaa wakiainpaꞌanaꞌa baꞌoran min-mazidan tuma, pabiꞌi kida ĩnao shaꞌapatauzonii kawan. Uruu idi Tominkaru toꞌoran ĩꞌati naꞌiki 23,000 ĩmawakan baudaꞌapaꞌo kamoo idaꞌa.\f + \fr 10:8 \ft Numbers 25:1-18\f* \v 9 Manaꞌa watiwaa-kidapaꞌanaꞌa Naobanai Tominkaru,\f + \fr 10:9 \ft Baꞌoran kaarita diꞌii kida usaada-kao Christ kii.\f* pabiꞌi kidaꞌo wadokozu-daunnao tiwaa-kidapauzon kawan uruu. Uruu idi Naobanai Tominkaru toꞌoran ĩꞌati naꞌiki uzowian ĩdyaun, udyuudan idaꞌan kowazaznao aroaꞌo nii ĩdyaun.\f + \fr 10:9 \ft Numbers 21:5-6\f* \v 10 Naꞌiki aonaa ukashadaꞌanaꞌa naꞌapam Tominkaru taapan unao, pabiꞌi kida ĩnao naꞌapauzon kawan. Uruu idi Tominkaru dyuudan paꞌangelin zowian ĩdyaun.\f + \fr 10:10 \ft Numbers 16:41-49\f* \p \v 11 Aizii ipai diꞌoraz aimaakan kida shaꞌapanuz ĩꞌati, uruu tukapa-kidaꞌo nii kanom turuu shaꞌapan waꞌati, washaꞌapatan an aimaakan oii kidaꞌo ĩnao shaꞌapatan kawan. Naꞌiki usaada-kao kakinaowaꞌo nii waunao, aonaa kizi washaꞌapatan naꞌapa kidaꞌo aimaakan, ushaꞌapanum kauꞌan waunao wamashaapan maonapaꞌoraꞌa naa amazada katokon-tinaꞌazon idaꞌati. \p \v 12 Ukauꞌan, naꞌiaꞌoram pidan itiiman maꞌozakaꞌo pamishidapan, marii uzaudinpan, ushaꞌapanum kauꞌan aonaan an uzaudinpan, uwaotinan nii oiaꞌo. \v 13 Aizii naꞌapainim an putiwaa-kidapa-kao aimaakan oiaꞌo dauꞌati, punyukunuitapa baokoinao pidannao naꞌapaꞌo kapam ĩtiwaa-kidapa-kao. Mazan Tominkaru mishiꞌo utaapan paparadan papidanannao ati. Aonaꞌo nii utaapadan putiwaa-kidapa-kao tuukiaꞌa naa manawun, pumakaꞌiitakan ai. Aizii wuru donoꞌo putiwaa-kidapa-kaoaz, Tominkaru toman nii pugaru maꞌozaka, uruu turuaꞌo nii putuudan putiwaa-kidapa-kaoaz naꞌiki aonaꞌo nii putaainan oiaꞌo ati. \p \v 14 Ukauꞌan õmin-mishidannao, õmarainapaniinao, manaꞌa utominkaruniitapaꞌanaꞌa toma-kariwai tominkarunao. \v 15 Õparadan unao ati, õparadan kawan aitapinainao pidannao ati. Ukauꞌan udiꞌitapa kizi naꞌapaꞌoram kaiwuruꞌu õparadanuz uꞌati. \v 16 Watuzan dono wine wuruꞌu watoriinapa-kidaniaz Tominkaru ati, wanyukunuitapan donoꞌoraz Jesus mawakan waꞌati, baokopa waunao mishidainao, wabaudaꞌapatinan Christ tuma uizain idaꞌan. Naꞌiki wanikan dono bread wadushowaniaz, baokopa wakaꞌiidiwainan Christ nanaa idi.\f + \fr 10:16 \ft Matthew 26:26-28; Mark 14:22-24; Luke 22:19-20\f* \v 17 Wanikan idaꞌan wuruꞌu baudaꞌapaꞌoraz bread diꞌiki, ipai waunao wairiban puꞌu padamata, baokopa wabaudaꞌapatinan wamin-mishidannao tuma naꞌiki Christ tuma. \p \v 18 Aushaa udiꞌitapa mooko tawuruꞌu Israelitenao. Ĩbaudaꞌapatinan, ĩnikan idaꞌan dunai, uzai zowii-kariwai diꞌikiꞌo, taa-kariwaiz altar paawaꞌa Tominkaru ati.\f + \fr 10:18 \ft Leviticus 7:6\f* \v 19 Aonaa õkian mani kaiwuruꞌu, wuruꞌu wanyukunui taa-kariwaiz toma-kariwai tominkaru ati powaꞌaꞌo zii paꞌan umanawunun baꞌoran wanyukunui ai. Naꞌiki aonaa õkian mani kaiwuruꞌu, toma-kariwaiz tominkaru mishiꞌo ukakupan. \v 20 Mazan õkian, wuruꞌu pidannao tominkarunitapainaouz toma-kariwai, ĩzowian paꞌuzanao naꞌiki ĩtaanuzu oiaꞌo doronainao atiꞌo karikaonan, aonaa Tominkaru atiꞌo mani. Naꞌiki aonaa õaipan unao baudaꞌapatinan oiaꞌo doronainao tuma.\f + \fr 10:20 \ft Deuteronomy 32:17\f* \v 21 Aonaa turuu utuzan wine wuruꞌu koopo diꞌiki, unyukunuitapa-kinaaz Naobanai Jesus mawakan, uaida-kinaa nii ubaudaꞌapatinpan Naobanai Jesus tuma, naꞌiki utuzan kapam wine baꞌoran koopo diꞌiki, uaida-kinaa nii ubaudaꞌapatinpan oiaꞌo doronainao tuma. Naꞌiki aonaa turuu unikan bread, Naobanai Jesus mawakan nyukunuitapa-kinao niꞌoraz, naꞌiki unikan kapam wuruꞌu wanyukunui oiaꞌo doronainao atiꞌoraz utaa-kao. \v 22 Washaꞌapatan an naꞌapaꞌo aimaakan wakishauzidan nii Tominkaru, uruu utoꞌoran nii waꞌati. Waunao aonaa wamaꞌozakan uꞌai.\f + \fr 10:22 \ft Deuteronomy 32:21\f* \p \v 23 Pabiꞌi unao kian, “Õgaru kashaapa-kao õshaꞌapatan kanom karikaonan õaiapanii.” Mishiꞌo wuruꞌu, mazan aonaa ipai mani aimaakan washaꞌapatanii kaimanan waꞌati. Pabiꞌi unao kian, “Õgaru kashaapa-kao õshaꞌapatan kanom karikaonan õaiapanii.” Mishiꞌo wuruꞌu, mazan aonaa ipai mani aimaakan washaꞌapatanii maꞌozakadan baokoinao mishidainao.\f + \fr 10:23 \ft 1 Corinthians 6:12\f* \v 24 Ukauꞌan, aonaa kizi naꞌiaꞌoram pidan diꞌitapan naꞌiki shaꞌapatan aimaakan paaiapanii karikaonan. Mishiꞌoraiman, udiꞌitapa naꞌiki ushaꞌapata aimaakan kaminkaꞌutaꞌo nii baꞌoran mishidainao. \p \v 25 Turuu punikan shaꞌapaꞌoram karikaonan dunai putoriinii dunai selliapa-kizinao iki. Aonaa pupishaaꞌanaꞌa naꞌikiꞌoram wuruꞌu dunaiz. \v 26 Ushaꞌapanum kauꞌan, Tominkaru paradan saadinpaꞌoraz kian, “Imiꞌi baara naꞌiki ipai aimaakan kida naꞌaꞌoraz Tominkaru idiwau.”\f + \fr 10:26 \ft Psalm 24:1\f* \p \v 27 Aizii dii mani pidan mamishida-kaꞌo naꞌakan pugaru, aroopaꞌanaꞌo nii, pumako pumakoꞌozon an. Naꞌiki punika kanom karikaonan umaokodanii puꞌati. Aonaa pupishaaꞌanaꞌa naꞌikiꞌoram uikodan wuruꞌu wanyukunuiz. \v 28 Mazan naꞌiaꞌoram pidan kian an puꞌati, “Diꞌoraz wanyukunui taa-kariwai toma-kariwai tominkarunao ati.” Ukauꞌan aonaa punikaꞌanaꞌazu, naꞌiki naꞌapaꞌo idaꞌan, aonaꞌo nii pushaꞌapatan aimaakan panaꞌitiꞌo wuruꞌu pidan nyukunuu ai. \v 29 Pugaru panaadon pukian punyukunuu ii, aonaa shaꞌapaꞌo mani wuruꞌu unika-kao, mazan wuruꞌu baꞌoran pidanaz, panaadon ukian panyukunuu ii, aonaa kaimanaꞌo mani wuruꞌu naꞌapaꞌo nika-kao. \p Ukauꞌan pidan mishidaꞌo pishaan nii, “Naꞌapam aizii, naꞌiki kandii nii mooko aonaa õtaapada-kao õshaꞌapatinan õnyukunuu kian kawanaꞌati, baꞌoran pidan kian idi panyukunuu ii aonaa kaimanaꞌo mani wuruꞌu?” \v 30 “Kaiman pugaru,” õkian an Tominkaru ati õwanyukunuu dikin ii, kandii nii mooko baꞌoran pidan kian õdauꞌan õshaꞌapatan oiaꞌo õnikan idiz? \p \v 31 Ukauꞌan, puaroopan dono oo putuzan dono, oo kanom karikaonan pushaꞌapatan, pushaꞌapata kiziz pukonaukii-kida-kinaa nii Tominkaru umanawunun. \v 32 Aonaa pushaꞌapataꞌanaꞌa aimaakan waota-kidaꞌo nii naꞌiaꞌoram pidan uizoꞌatipan ai Tominkaru. Panaadon wuruꞌu pidanaz, uruu Jew, oo uruu aonaa Jew mani, oo uruu mishidapaꞌo Tominkaru. \v 33 Õgaru naꞌapa õtiwainan, õtiwaa õshaꞌapatan aimaakan pidannao nyukunuu kaiman-kinaa nii, aonaa õkasharuta-kinaa nii mani ĩnyukunuu. Õgaru, aonaa õdiꞌitapan õshaꞌapatan aimaakan õꞌati karikaonan. Mazan õdiꞌitapan õshaꞌapatan aimaakan õkaminkaꞌuta-kinaa nii iriba baokoinao pidannao, uruu idaꞌan kizi õkaminkaꞌutan ĩnao ĩmishida kizi Jesus naꞌiki ĩkazannaatin kizi. \c 11 \p \v 1 Udaꞌan õkaduz naꞌapa õdaꞌanan kawan Christ kaduz. \s1 Zunnao shibatan dauaꞌo pazowau \p \v 2 Tuukii õkonaukii-kidan unao, ushaꞌapanum kauꞌan karikaonan unyukunuitapan õgaru, naꞌiki ushaꞌapatinan idi õdobata-kidaniaz kakinaorii kida kawanaꞌati. \v 3 Mazan õaipan uaitapan Christ kazowautapaꞌo daonaiora. Naꞌiki daonaiora kazowautapaꞌo paudaiaro, naꞌiki Tominkaru kazowautapaꞌo Christ. \v 4 Ukauꞌan daonaiora shibatapaꞌo pazowau patoriinpan dono Tominkaru ati, oo pakowaadapan dono Tominkaru paradan baokopatin-karu dono choochi ii, kakibaꞌazonnaꞌo wuruꞌu ushaꞌapataniaz Christ ati, wuruꞌu pazowaunaaz. \p \v 5 Naꞌiki zun, aonaꞌoraz oshibatapan pazowau patoriinpan dono Tominkaru ati, oo pakowaadapan dono Tominkaru paradan baokopatin-karu dono choochi ii, kakibaꞌazonnaꞌo wuruꞌu oshaꞌapataniaz paudaiaru ati, wuruꞌu pazowaunaaz. Oroo naꞌapaꞌo zun kawan ziida-kariwaiz ozowauda. \v 6 Aonaan an zun shibatan pazowau, marii ozowauda dukuta-kao. Mazan ukakibaꞌazonnan idi zun ati wuruꞌu pazowaud dukuta-kao, oo pazowaud ziida-kao, ukauꞌan marii oshibatan pazowau. \p \v 7 Daonaiora aonaa kanom nii uaiapa-kao ushibatan pazowau, ushaꞌapanum kauꞌan Tominkaru toman daonaiora paugaru kawan. Naꞌiki daonaiora idaꞌa Tominkaru umanawunun tukapa-kao. Mazan zun, oroo idaꞌa daonaiora umanawunun tukapa-kao. \v 8 Ushaꞌapanum kauꞌan daonaiora, aonaa utoma-kao zun diꞌiki, mazan zun toma-kao daonaiora diꞌiki. \v 9 Naꞌiki daonaiora, aonaa utoma-kao zun ati, mazan zun toma-kao daonaiora atiꞌo. \v 10 Ukauꞌan, marii zun shibatan pazowau, otukapa-kida-kinaa nii paudaiaru kazowautapan paugaru, ushaꞌapanum kauꞌan kainaꞌa kapam angelnao awunuutapan. \p \v 11 Mazan waunao mishidainao, wamashaapanuz baudaꞌapatinapa Naobanai Jesus idaꞌan, aonaa turuu zun shaꞌapainpan paꞌidaꞌa karikaonan, naꞌiki daonaiora aonaa turuu ushaꞌapainpan paꞌidaꞌa karikaonan. \v 12 Mishi zun toma-kao kawan daonaiora diꞌiki, naꞌapa kapam daonaiora shakatan zun diꞌiki. Mazan ipai ĩdyaun Tominkaru diꞌikiꞌo paꞌan. \p \v 13 Unao, udiꞌitapa diꞌoraz aimaakan: Kaimanaꞌo mani wuruꞌu zun toriinapanuz Tominkaru ati, aonaa oshibatapan pazowau baokopatin-karu dono choochi ii? \v 14 Kainaabatinapaꞌo naꞌapaꞌoram pidan kaduz toma-kao, ukauꞌan daonaiora kadizo-tinpan an, kakibaꞌazonnaꞌo aimaakan wuruꞌu. \v 15 Mazan zun dizo dawuaꞌoraz, uruu aimaakan konaunamaꞌo wuruꞌu. Ushaꞌapanum kauꞌan odizo dawuaꞌoraz taa-kao, ozowau shibarinaa niꞌo. \v 16 Mazan naꞌiaꞌoram pidan kashadaakapaꞌazoꞌo wuru dauꞌanaꞌa, aonaa naꞌapam õkian powaꞌa, soo kaikapaꞌa: Aonaa waunao oo baꞌoran mishidapainao Tominkaru taapan baꞌoran kaduz kakinaorii wuru aiaꞌa, ĩbaokopatinan dono pachoochin ii kida. \s1 Naobanai Jesus mawakan nyukunuitapa-kinao \r (Matthew 26:26-29; Mark 14:22-25; Luke 22:14-20) \p \v 17 Aizii diꞌi õkakinaotaꞌazoonuzu unao, aonaa õkonaukii-kidan unao. Ushaꞌapanum kauꞌan ubaokopatinan dono uchoochiapa-kizi ii, soo ukaziwan naꞌiki ukashaꞌoradan karikaonan umin-mishidannao nyukunuu. Aonaa ushaꞌapatan aimaakan kaimanaꞌo. \v 18 Kiwiitapa õkiaꞌazon, ukowaada-kao õꞌati kainaꞌa buutaaka-karu unao bii an uchoochiipan dono, naꞌiki õmishida zaa kaiwuruꞌu kuwaiz. \v 19 Mazan mishi, wuruꞌu buutaaka-karuz unao bii an, uruu idaꞌan turuu pidannao aitapa-kao mishiꞌoraz paꞌan ĩshaꞌapatan aimaakan sakitapa Tominkaru aipan kawanaꞌati. \p \v 20 Aizii uaroopaꞌanan dono baokopa, unyukunuitapaꞌanan Naobanai Jesus mawakan, aonaa mishiꞌo mani utaapanuzu umanawunuꞌo nii. \v 21 Ushaꞌapanum kauꞌan, aroapa-karu dono, pabiꞌi kida unao kiwiitaꞌakan naa naꞌiki uaroopaꞌakan naa wanyukunui dauꞌu,\f + \fr 11:21 \ft Uruu dono mishidainao aroopauzon baokopa wanyukunui dauꞌu ĩnaꞌakaniaz kida, ĩnikan nii kapam poroom-baꞌi naꞌiki ĩtuzan nii wine ĩnyukunuitapa-kinaa nii Naobanai Jesus mawakan.\f* aonaa uzaudapan umin-mishidannao. Uruu idi baꞌorainao zamazi ĩdyaun, baokoinao poꞌidi ĩdyaun. \v 22 Aonaa mooko udapu nii uaroapa-kizi nii naꞌiki utuza-kizi nii? Oo kaimanaꞌo shaꞌa uꞌati wuruꞌu utaapanuz madiwautapa-kaꞌo nii Tominkaru pidanannao, naꞌiki ubaꞌazootin-kidan umin-mishidannao wuruꞌu patakaꞌutinainaouz? Naꞌapam uaipan õkian uꞌati? Upuꞌu shaꞌa õkonaukii-kida unao? Õgaru aonaa õkonaukii-kidan unao, ushaꞌapatan idi naꞌapaꞌo! \p \v 23 Wuruꞌu kakinaorii õdobata-kidaniaz unao ati, uruu kakinaorii Naobanai Jesus taaniaz õꞌati. Tawuru aiwakaꞌanaꞌa Naobanai Jesus zaamata-kida-kao uaꞌii patarubanao ati, uzaamatan bread, \v 24 naꞌiki utoriinpan Tominkaru ati udauꞌan. Udaunaꞌan udushoonuzu, naꞌiki ukian, “Aizii diꞌi õnanaa taa-kariwai unao dikin ii. Naꞌapa paꞌi ushaꞌapata unyukunuitapa-kinaa nii õmawakauzon.” \v 25 Ĩaroopan daunaꞌan, naꞌapa kapam Jesus zaamataꞌakan koopo kainaꞌaꞌoraz wine naꞌa, naꞌiki ukian, “Diꞌoraz wine koopo idaꞌaꞌoraz, kainaabataꞌo mishiꞌo nii Tominkaru shaꞌapatan paꞌinaꞌo pashaꞌapataꞌazooniaz pidannao ati\f + \fr 11:25 \fq Tominkaru shaꞌapatan paꞌinaꞌo pashaꞌapataꞌazooniaz pidannao ati: \ft uruu dakota-kao Paꞌinaꞌo Covenant. Putukapa kaarita tokon ii, Parada-karu Mashaꞌapannaada-kinao diꞌii, ‘covenant’ waranuꞌu.\f* õizain idaꞌan. Naꞌiki naꞌapainim dono utuzanuzu, unyukunuitapa õmawakauzon.” \v 26 Aizii karikaonan unikan kawanaꞌati diꞌoraz bread, naꞌiki utuzan wine diꞌoraz koopo diꞌiki, ukowaadapan Naobanai Jesus mawakan dauaꞌo wuruꞌu, atii ukaawan powaa ati. \p \v 27 Ukauꞌan, naꞌiaꞌoram pidan nikan dono bread naꞌiki utuzan wine, aonaan puꞌu udiꞌitapan panyukunuu ii aimaakan umanawunuꞌo wuruꞌu Naobanai Jesus mawakanuz, oiaꞌo wuruꞌu ushaꞌapataniaz, ushaꞌapanum kauꞌan aonaa utaapan umanawunuꞌo nii wuruꞌu Naobanai Jesus mawakanuz. \v 28 Ukauꞌan, marii uawunuutinan kaimanaiman unyukunuu ii kiwiitapa zii, udaunaꞌan turuu unikan wuruꞌu bread, naꞌiki utuzan wine wuruꞌu koopo idaꞌaꞌoraz. \v 29 Aizii aonaan an udiꞌitapan unyukunuu ii kanom wuruꞌu Naobanai nanaa kainaabatapanii, ukauꞌan unikan dono wuruꞌu bread naꞌiki utuzan dono wine, Tominkaru patakaꞌutan nii unao. \v 30 Uruu idiꞌo iriba unao karinaan naꞌiki ukapatin, naꞌiki pabiꞌi kida umin-mishidannao mawakan. \v 31 Mazan waawunuutinan an kaimanaiman wanyukunuu ii kiwiitapa zii, aonaa kandii nii Tominkaru patakaꞌutan waunao. \v 32 Mazan Naobanai Tominkaru patakaꞌutan dono waunao, ukakinaotan waunao wuruꞌu, aonaa kizi wakaboota-kao patakaꞌutin-kizai iti pidannao tuma mamishida-kainaouz Tominkaru. \p \v 33 Uruu idi õmin-mishidannao, ubaokopatinan dono, uaroopaꞌanan wuruꞌu wanyukunui dauꞌu, unyukunuitapaꞌanan Naobanai Jesus mawakan, uzaudapaaka zii uaroapa kizi baokopa umin-mishidannao tuma. \v 34 Aizii naꞌiaꞌoram unao zamazin an, unikaꞌaka uwanyukunuu udapu ii zii. Uruu aonaa kizi Tominkaru patakaꞌutan unao ubaokopatinan dono. \p Aizii upishaaniaz baꞌoran aimaakan kida dauꞌan, õsakitapadan niizu õkaawan dono. \c 12 \s1 Kaimanaꞌo Doronaa taanii wakaꞌiita-kinaa wakaudinan \p \v 1 Aizii õmin-mishidannao, õparadaꞌazon tawuru dauꞌanaꞌa Kaimanaꞌo Doronaa taanii kidaz, wakaꞌiita-kinaa nii washaꞌapatan kaudin-kizai Tominkaru ati. Õaipan uaitapan aimaakan mishiꞌo udauꞌan. \v 2 Unao, uaitapanii naꞌapam daꞌi umashaapauzon aonaan puꞌu zii umishidan Tominkaru. Unao pozawatapa-kida-kariwai daꞌi, utominkaruniitapan idaꞌan toma-kariwai tominkarunao, aonaꞌoraz ĩkakupan. \v 3 Ukauꞌan, õaipan uaitapan aonaa naꞌiaꞌoram pidan Tominkaru Doronaa kazowautapanii kaꞌiitan padakoopan Jesus, naꞌiki aonaa naꞌiaꞌoram pidan kaꞌiitan pakian “Jesus uruu Naobanai,” soo Kaimanaꞌo Doronaa\f + \fr 12:3 \fq Kaimanaꞌo Doronaa: \ft uruu Tominkaru Doronaa kapam.\f* kazowautapan idaꞌan uruu. \p \v 4 Kainaꞌa pabiꞌinaaka Kaimanaꞌo Doronaa taanii pidan kaꞌiita-kinaa pashaꞌapatan kaudin-kizai, mazan uruu Kaimanaꞌo Doronaa wuruꞌu taaꞌoraz ipai ĩdyaun. \v 5 Kainaꞌa pabiꞌinaaka kida naꞌapam pidannao kaudinan, mazan baudaꞌapaꞌo Naobanai Tominkaru atiꞌo wuruꞌu kaudin-karuz. \v 6 Naꞌiki ipai waunao pabiꞌinaaka kida washaꞌapatan kaudin-kizai, mazan uruu baudaꞌapaꞌoraz Tominkaru kaudinaꞌoraz waꞌidaꞌan naꞌiki ukaminkaꞌutan waunao ipai aimaakan washaꞌapatanii idaꞌa. \p \v 7 Aizii Kaimanaꞌo Doronaa taanuzu maꞌozaka-kinai waꞌati, wakaꞌiita-kinaa niꞌo washaꞌapatan kaudin-kizai, uruu turuu kizi wakaminkaꞌutan wamin-mishidannao. \v 8 Baudaꞌapa pidan ati, Kaimanaꞌo Doronaa taa ukaꞌiita-kinaa nii pataan kaimanaꞌo kakinaorii aitapaaba-karu idaꞌan. Baꞌoran ati, utaa uaitapa-kinaa nii dadaraꞌo kuwai Tominkaru diꞌikiꞌo. \v 9 Baꞌoran ati, Kaimanaꞌo Doronaa taa umanawunuꞌo mishida-karu. Naꞌiki baꞌoran pidan ati, uruu Kaimanaꞌo Doronaa koshan taaꞌo ukaꞌiita-kinaa nii pakakudan karinainao pidannao. \v 10 Baꞌoran ati, Kaimanaꞌo Doronaa taa ukaꞌiita-kinaa nii pashaꞌapatan umanawunuꞌo aimaakan kida. Naꞌiki baꞌoran pidan ati, utaa ukaꞌiita-kinaa nii pakowaadan kuwai Tominkaru diꞌikiꞌo. Naꞌiki baꞌoran ati, utaa uaitapa-kinaa nii wuruꞌu kuwaiz Tominkaru Doronaa diꞌikiꞌo oo baꞌoran doronai diꞌikiꞌo karikaonan. Upuꞌu baꞌoran ati, Kaimanaꞌo Doronaa taa ukaꞌiita-kinaa nii paparadan panaꞌaꞌo parada-karu idaꞌan, aonaꞌoraz kanom aitapan. Naꞌiki baꞌoran ati, Kaimanaꞌo Doronaa taa ukaꞌiita-kinaa nii pakowaadan naꞌapaꞌoram wuruꞌu kii-karu panaꞌaꞌoraz parada-karu idaꞌan. \v 11 Mazan uruu baudaꞌapa Kaimanaꞌo Doronaa wuruꞌu shaꞌapataꞌoraz ipai diꞌoraz aimaakan kida; paaipan kawanaꞌati utaan pidannao ati ĩkaꞌiita-kinaa nii pashaꞌapatan kaudin-kizai Tominkaru ati. \s1 Baudaꞌapaꞌo nanai mazan iribaꞌo ushaꞌapauzin kida \p \v 12 Waunao baudaꞌapaꞌo wananaa, utoma-kao puꞌu padamata pabiꞌinaakaꞌo wananaa shaꞌapauzin idi kida. Naꞌapaꞌo kapam Christ baudaꞌapaꞌo unanaa, naꞌiki waunao wuruꞌu unanaa shaꞌapauzin kidaz. \v 13 Pabiꞌi kida waunao Jewnao, naꞌiki baokoinao Gentilenao. Pabiꞌi kida waunao poitoruinao, naꞌiki baꞌorainao aonaa poitoruinao mani. Mazan ipai waunao chikaawunuu-kariwai baudaꞌapaꞌo nanai diꞌiti, uruu baudaꞌapaꞌoraz Kaimanaꞌo Doronaa idaꞌan, naꞌiki ipai waunao ati taa-kao wuruꞌu Kaimanaꞌo Doronaa wanyukunuu iti. \p \v 14 Wuruꞌu pidan nanaa iribaꞌo ushaꞌapauzin. \v 15 Aizii dii mani kidibai kian an, “Õgaru aonaa kaꞌui mani, aonaa õzaamatinpan nanai idaꞌati.” Ukian puꞌu padamata naꞌapa, mazan upuꞌu aonaa naꞌapam umazaamatinapakan nanai idaꞌati. \v 16 Naꞌiki tainii kian an mani, “Õgaru aonaa awunui mani, aonaa õzaamatinpan nanai idaꞌati.” Ukian puꞌu padamata naꞌapa, mazan upuꞌu aonaa naꞌapam umazaamatinapakan nanai idaꞌati. \v 17 Aizii ipai mani pidan nanaa, soo pidan awun karikaonan, aonaa naꞌapam uabatan aimaakan. Naꞌiki ipai mani pidan nanaa, soo pidan tain karikaonan, aonaa naꞌapam udamaan aimaakan. \v 18 Mazan wananaa kainaꞌa iriba ushaꞌapauzin kida, naꞌiki Tominkaru muudan ipai wuruꞌu wananaa shaꞌapauzin kidaz paaiapa-kizi idaꞌa paꞌan. \v 19 Pidan nanaa shaꞌapauzin baudaꞌapan an mani karikaonan, aonaa mani pidan nanaa nii. \v 20 Pidan nanaa kainaꞌa iriba ushaꞌapauzin kida, mazan pidan nanaa baudaꞌapa. \p \v 21 Ukauꞌan, waawun, aonaa turuu ukian wakaꞌu ati, “Aonaa õaipan pugaru!” Naꞌiki wazowau, aonaa turuu ukian wakidiba ati, “Aonaa õaipan pugaru!” \v 22 Mishiꞌoraiman, tuukii paꞌan waaipan wananaa shaꞌapauzin kida kapatiꞌoraz kawan ĩtukapa-kao. \v 23 Naꞌiki wananaa shaꞌapauzin kida wataapaniaz awutapaꞌo nii ĩmanawunun, ĩnao mishiꞌoraiman wataapanii kaimanaꞌo idaꞌan manawun. Naꞌiki wuruꞌu wananaa shaꞌapauzin kidaz aonaꞌoraz waaipan utukapa-kao, kaiman wakakamichantan, \v 24 mazan baꞌoran wananaa shaꞌapauzin kida, aonaa wataapan naꞌapa wataapan kawan wananaa shaꞌapauzin kida awutapaꞌoraz ĩmanawunun. Tominkaru baokopatan ipai wananaa shaꞌapauzin kida, uruu wananaa shaꞌapauzin kida aonaꞌoraz ĩmanawunun, ĩnao paꞌan kaimanaꞌo idaꞌanaꞌoraz manawun wataapan. \v 25 Ukauꞌan, naꞌapaꞌo idaꞌan kizi aonaa buutaaka-karu nii wananaa idaꞌa, mazan ipai kizi panaꞌa kidaꞌoraz wananaa shaꞌapauzin kida patumaaka ĩtaapaakan. \v 26 Baudaꞌapaꞌo wananaa shaꞌapauzin kaziwan an, ipai baꞌoran wananaa shaꞌapauzin kida kaziwan kapam. Naꞌiki baudaꞌapaꞌo wananaa shaꞌapauzin konaukii-kida-kao an, ipai baꞌoran wananaa shaꞌapauzin kida konaukian utuma. \p \v 27 Aizii ipai unao Christ nanaa wuruꞌu, naꞌiki unanaa shaꞌapauzin kida wuruꞌu ipai unao. \v 28 Naꞌiki Tominkaru choochin idaꞌa, wuruꞌu upidanannaouz: kiwiitapa uzaamata pidannao apostlenao nii, udaunaꞌan prophetnao nii, udaunaꞌan tiichaanao nii. Udaunaꞌan pidannao shaꞌapatainao nii umanawun kidaꞌo aimaakan. Baꞌorainao pidannao kakudapauzonao nii karinainao pidannao; baꞌorainao pidannao kaminkaꞌuupauzonao; baꞌorainao kazowautapainao nii pamin-mishidannao; baꞌorainao pidannao kaꞌiitaꞌo nii paparadan panaꞌaꞌo parada-karu idaꞌan aonaꞌoraz pidan aitapan. \v 29 Ukauꞌan aonaa ipaiꞌo mani pidan zaamata-kao apostlenao nii, oo prophetnao nii, oo tiichaanao nii. Aonaa ipai mani pidan kaꞌiitan pashaꞌapatan umanawun kidaꞌo aimaakan. \v 30 Aonaa ipai mani pidan kaꞌiitan pakakudan karinainao pidannao. Aonaa ipai mani pidan kaꞌiitan paparadan panaꞌaꞌo parada-karu idaꞌan aonaꞌoraz pidan aitapan. Aonaa ipai mani pidan kaꞌiitan pakowaadan naꞌapaꞌoram wuruꞌu kii-karu panaꞌaꞌoraz parada-karu idaꞌan. \v 31 Ukauꞌan utaa unyukunuu diꞌoraz kaiman kidaꞌo aimaakan dauꞌati, umaꞌozakada-kinaa nii umin-mishidannao. \p Mazan aizii õtukapa-kidan nii aimaakan unao ati powaꞌaꞌo zii paꞌan umanawunun ipai baꞌoran kida ai. \c 13 \s1 Kamarainpan-karu \p \v 1 Õaitapan puꞌu mani õparadan ipai shaꞌapaꞌoram kaduz pidannao paradan idaꞌan, naꞌiki angelnao paradan idaꞌan, mazan aonaan an kamarainpan-karu nii õꞌidaꞌa, õparadan ikodaꞌo nii tinin dara-daraapa-kao kawanuꞌo karikaonan. \v 2 Naꞌiki õkaꞌiitan puꞌu mani õkakuwaapan Tominkaru diꞌikiꞌo kuwai dauꞌu, naꞌiki õaitapan puꞌu mani ipai dadara kidaꞌo kuwai Tominkaru diꞌikiꞌo, naꞌiki õaitapan puꞌu mani mishiꞌo kuwai kida Tominkaru diꞌikiꞌo aonaꞌoraz pidan aitapan, naꞌiki mishida-karu kainaꞌan puꞌu mani õꞌidaꞌa, õkaꞌiita-kinaa nii õzikadan midukuo kida, mazan aonaan an kamarainpan-karu nii õꞌidaꞌa, madiwautapa-kaꞌo karikaonan wuruꞌu õgaruz. \v 3 Õtaan puꞌu mani ipai õshaꞌapauz patakaꞌutinainao ati, naꞌiki õkashaapan puꞌu mani õkawaoda-kao õkakupan puꞌu, mazan aonaan an kamarainpan-karu nii õꞌidaꞌa, madiwautapa-kaꞌo wuruꞌu õshaꞌapatanuz naꞌapa kidaꞌoraz aimaakan. \p \v 4 Pidan kamarainpanuꞌo, utuuda panyukunuu patoꞌoran ai pairibannao ati, naꞌiki uruu kamunanbaꞌo; aonaa ukishauzin, aonaa uꞌatadinpan, aonaa utaapinpan umanawunuꞌo nii pashaꞌapatanii idaꞌan. \v 5 Pidan kamarainpanuꞌo, aonaa umaniinawiikatinan pairibannao ati. Aonaa udiꞌitapan pashaꞌapatan aimaakan soo paꞌati karikaonan. Aonaa utoꞌoraꞌakauzon kadiman. Aonaa unyukunuitapan aimaakan dikaudaꞌo shaꞌapata-kao paꞌati. \v 6 Pidan kamarainpanuꞌo, aonaa ukonaukii-kidan aimaakan oiaꞌo shaꞌapata-kao, mazan ukonaukii-kida paꞌan aimaakan mishiꞌo naꞌiki sakitapaꞌo ushaꞌapata-kao. \v 7 Pidan kamarainpanuꞌo, aonaa ukashadinan pabaiatinan puꞌu. Naꞌiki karikaonan umishidapan pairiban shaꞌapatan kaimanaꞌo aimaakan. Naꞌiki uaitapa pairiban shaꞌapatan nii aimaakan kaimanaꞌo. Naꞌiki aonaa naꞌapainim ukashadinan aimaakan dikaudaꞌo shaꞌapan puꞌu paꞌati. \p \v 8 Kamarainpan-karu, aonaa naꞌapainim ukatokonon. Mazan wuruꞌu taa-kariwaiz pidan kaꞌiita-kinaa nii pakowaadapan Tominkaru diꞌikiꞌo kuwai, naꞌiki wuruꞌu taa-kariwaiz pidan kaꞌiita-kinaa nii paparadan parada-karu idaꞌan aonaꞌoraz pidan aitapan, naꞌiki wuruꞌu taa-kariwaiz pidan aitapa-kinaa nii, ipaiꞌo nii ĩkatokon-tinan. \v 9 Wuruꞌu aitapa-karu taa-kariwaiz waꞌati, naꞌiki wakaꞌiitanuz wakowaadan Tominkaru kuwaa, masakaudaꞌuꞌo karikaonan, aonaa ipaiꞌo mani wuruꞌu. \v 10 Mazan diinaꞌitiꞌi, aitapa-karu taa-kao donoꞌo naa waꞌati, waaitapa-kinaa nii ipai aimaakan, wuruꞌu masakaudaꞌu sodiꞌoraz waaitapan, aonaꞌo niꞌi naa powaꞌa uaiapa-kao. \p \v 11 Õkoraidaonaan dono zii daꞌi, õparadan naꞌiki õdiꞌitinpan koraidaonaa diꞌitinpan kawan. Mazan aizii wuruꞌu õdyaupainiz naa, aonaꞌa naa powaꞌa õdiꞌitinpan naꞌiki õparadan koraidaonaa kawan. \v 12 Kai waaitapanuz Tominkaru dauꞌu, naꞌapaꞌo watukapan kawan wadikin ishazaba wanamari idaꞌa wuruꞌu, mazan diinaꞌitiꞌi watukapan nii Tominkaru paꞌan. Aimaakan õaitapanii kai masakaudaꞌu sodiꞌo karikaonan. Mazan diinaꞌitiꞌi õaitapan nii ipai aimaakan kaimanaiman, Tominkaru aitapan kawan õgaru kaimanaiman. \p \v 13 Aizii diꞌi kainaꞌa idikinaudaꞌu aimaakan karikaonanuꞌo nii ĩnaꞌan: mishida-karu, naꞌiki waaitapanuz mishiꞌo nii Tominkaru shaꞌapatan kaimanaꞌo aimaakan waꞌati, naꞌiki kamarainpan-karu. Mazan umanawunuꞌoraz manawun, uruu wuruꞌu kamarainpan-karuz. \c 14 \s1 Kadakotin-karu Kaimanaꞌo Doronaa taanii kida dauꞌu \p \v 1 Ukauꞌan utaa unyukunuu tuukii manawun kamarainpan-karu dauꞌati. Naꞌiki tuukii kapam utaa unyukunuu wuru dauꞌatiꞌi Kaimanaꞌo Doronaa taaniaz pidan kaꞌiita-kinaa pashaꞌapatan kaudin-kizai. Tuukii manawun utaa unyukunuu wuru dauꞌatiꞌi, ukaꞌiita-kinaa nii ukowaadan Tominkaru diꞌikiꞌo kuwai. \v 2 Ushaꞌapanum kauꞌan pidan paradaꞌoraz panaꞌaꞌo parada-karu idaꞌan, aonaꞌoraz kanom aitapan, Tominkaru atiꞌo wuruꞌu uparadanuz, aonaa pidannao atiꞌo mani, ushaꞌapanum kauꞌan aonaa naꞌiaꞌoram pidan aitapan naꞌapaꞌoram ukian. Kaimanaꞌo Doronaa maꞌozakan idaꞌan ukowaadan aimaakan mishi kidaꞌo, mazan aonaꞌo nii kanom aitapan. \v 3 Mazan pidan kowaadapaꞌoraz Tominkaru diꞌikiꞌo kuwai pidannao aitapanii parada-karu idaꞌan, ukaminkaꞌutan paꞌan pamin-mishidannao, umaꞌozakadan ĩnyukunuu, naꞌiki ukonaukiitan ĩdyaun ĩbaiatinan biiꞌi. \v 4 Ukauꞌan pidan paradaꞌoraz panaꞌaꞌo parada-karu idaꞌan, aonaꞌoraz kanom aitapan, soo paꞌidaꞌa karikaonan umaꞌozakadinan. Mazan pidan kowaadapaꞌoraz Tominkaru diꞌikiꞌo kuwai, pidannao aitapanii parada-karu idaꞌan, umaꞌozakadan paꞌan naꞌiki ukaminkaꞌutan baokopa pamin-mishidannao. \p \v 5 Õnaudapa mani ipai unao paradan panaꞌaꞌo parada-karu idaꞌan, aonaꞌoraz kanom aitapan. Mazan tuukii paꞌan õaipan unao kowaadan Tominkaru diꞌikiꞌo kuwai pidannao aitapanii parada-karu idaꞌan. Ushaꞌapanum kauꞌan pidan kowaadapaꞌoraz Tominkaru diꞌikiꞌo kuwai, powaꞌa umanawunun pidan paradaꞌoraz ai panaꞌaꞌo parada-karu idaꞌan, aonaꞌoraz kanom aitapan. Soo mishi pidan kainaꞌan an kowaadaꞌo nii naꞌapaꞌoram wuruꞌu kii-karuz, uruu naꞌapaꞌo idaꞌan mishidapainao maꞌozakada-kao nii. \p \v 6 Õmin-mishidannao, aizii dii mani õkaawan uꞌidaꞌati, õparadan uꞌati panaꞌaꞌo parada-karu idaꞌan, aonaꞌoraz kanom aitapan, naꞌapam nii dii õkaminkaꞌutan naꞌiki õmaꞌozakadan unao? Mazan aizii dii mani õkaawan uꞌidaꞌati õnaꞌakan kuwai Tominkaru aitapa-kidanii õꞌati, oo õtominapa-kidan unao Tominkaru paradan dauꞌu, mishi naꞌapaꞌo idaꞌan õkaminkaꞌutan nii naꞌiki õmaꞌozakadan nii paꞌan unao. \v 7 Aushaa udiꞌitapa mooko kuwudii oo shamoro,\f + \fr 14:7 \fq shamoro: \ft Putukapa kaarita tokon ii, Parada-karu Mashaꞌapannaada-kinao diꞌii.\f* aonaꞌo nii pidannao aitapan shaꞌapaꞌoram uaran wuruꞌu tau-kariwaiz, soo utau-kao an kaimanaiman. \v 8 Naꞌiki kuwudii poota-kao an, aonaan an uaran kainaabanan, aonaꞌo nii naꞌapam soldyaanao minziiwan mizaataaka-karu dauꞌati. \v 9 Ukauꞌan naꞌapaꞌo nii pukakuwaapan an panaꞌaꞌo parada-karu idaꞌan. Aonaꞌo nii pidannao aitapan kanom dauaꞌo wuruꞌu pukakuwaapanuz. Ukauꞌan pukakuwaapan amazada atiꞌo karikaonan. \v 10 Kainaꞌa iriba panaꞌa kidaꞌo parada-karu daꞌaꞌa imiꞌi baaraꞌa, naꞌiki ipai wuruꞌu parada-karu kidaz, kainaꞌa pidannao aitapaꞌo paparadanuz. \v 11 Mazan õmaaitapakan an pidan paradan, tawarai wuruꞌu õgaruz uꞌati, naꞌiki uruu tawarai kapam õꞌati. \v 12 Unao, uaipan idi tuukii manawun wuruꞌu Kaimanaꞌo Doronaa taanii kidaz pidan kaꞌiita-kinaaz pashaꞌapatan kaudin-kizai, ukauꞌan utaa unyukunuu powaꞌa zii wuru kida dauꞌatiꞌi, umaꞌozakada-kinaa niꞌoraz umin-mishidannao. \p \v 13 Ukauꞌan pidan paradaꞌoraz panaꞌaꞌo parada-karu idaꞌan, aonaꞌoraz kanom aitapan, marii upishaan Tominkaru paaitapa-kinaa nii pakowaadan naꞌapaꞌoram wuruꞌu pakianuz. \v 14 Õtoriinpan an panaꞌaꞌo parada-karu idaꞌan aonaꞌoraz kanom aitapan, mishi õdoronaa idaꞌanaꞌo karikaonan õtoriinapanuz, mazan aonaa õaitapan naꞌapaꞌoram wuruꞌu õkian. \v 15 Ukauꞌan, naꞌapam dii õshaꞌapatinan? Õtoriinpan nii panaꞌaꞌo parada-karu idaꞌan aonaꞌoraz kanom aitapan, naꞌiki õtoriinpan nii õaitapanii parada-karu idaꞌan kapam. Õkunuitan nii panaꞌaꞌo parada-karu idaꞌan, aonaꞌoraz kanom aitapan, naꞌiki õkunuitan nii õaitapanii parada-karu idaꞌan kapam. \v 16 Pukonaukii-kidan an Tominkaru putoriinpan idaꞌan panaꞌaꞌo parada-karu idaꞌan, aonaꞌoraz kanom aitapan, aonaa naꞌapam pidannao kian “naꞌapa mishizi,” wuruꞌu dauꞌatiꞌi putoriinapanuz, ĩmaaitapakan idi naꞌapaꞌoram pukian. \v 17 Pukonaukii-kidan puꞌu padamata Tominkaru kaimanaꞌo putoriinpan idaꞌan, mazan aonaa putoriinapanuz maꞌozakadauan wuruꞌu pidannao abatapainaouz putoriinpan. \p \v 18 “Kaiman,” õkian Tominkaru ati, õaitapan idi õparadan powaꞌa zii unao ai panaꞌaꞌo parada-karu idaꞌan, aonaꞌoraz kanom aitapan. \v 19 Mazan mishidapainao baokopatinpan dono pachoochin ii, kaiman zii paꞌan õꞌati õparadan an bakaꞌiaudaꞌu sodi parada-karu pidannao aitapanii idaꞌan, õtominapa-kida-kinaa nii õmin-mishidannao, õparadan ai dobataꞌa naa manawun parada-karu idaꞌan aonaꞌoraz pidan aitapan. \p \v 20 Õmin-mishidannao, aonaa udiꞌitinpaꞌanaꞌa koraiziannao diꞌitinpan kawan. Naꞌiki naꞌapa kizi paꞌan unao paꞌishizoinao kawan, aonaꞌoraz ĩaitapan oiaꞌo. Mazan udiꞌitinapa kizi pidan dyaupaiꞌo diꞌitinpan kawan. \v 21 Kainaꞌa usaadinpan Tominkaru kaaritan idaꞌa, ukian, \q1 “Õparadan nii õpidanannao ati \q2 baꞌoran kaduz parada-karu kida idaꞌan, \q1 naꞌiki õparadan nii ĩꞌati \q2 baꞌoran kaduz pidannao paradan idaꞌan. \q1 Mazan unaꞌapan puꞌu, \q2 aonaꞌo nii ĩmishidan õgaru.”\f + \fr 14:21 \ft Isaiah 28:11\f* \q2 Naobanai kian. \m \v 22 Ukauꞌan, utukapa aizii, wuruꞌu pidan paradanuz panaꞌaꞌo parada-karu idaꞌan aonaꞌoraz kanom aitapan, tukapa-kidaꞌo nii Tominkaru maꞌozakan pidannao ati aonaꞌoraz ĩmishidan Christ. Aonaa mishidainao Christ atiꞌo mani wuruꞌu parada-karuz panaꞌaꞌo parada-karu idaꞌan. Mazan Tominkaru diꞌikiꞌo kuwai kowaadapa-kaoaz, mishidainao atiꞌo paꞌan, aonaa pidannao mamishida-kainao atiꞌo mani. \p \v 23 Aizii dii mani, ipai unao mishidapainao baokopatinan uchoochiipan dono, naꞌiki wuruꞌu pidannao aitapainaouz paparadan panaꞌaꞌo parada-karu idaꞌan aonaꞌoraz kanom aitapan, ĩparadan naa, naꞌiki kainaꞌa pabiꞌi mishidainao kaawan aonaꞌoraz ĩaitapan panaꞌaꞌoraz parada-karu, oo pidannao mamishida-kainao kaawan unao choochiipan idaꞌati. Aizii ĩabatan idi unao paradan naꞌapaꞌo parada-karu idaꞌan, “Madoronaa-ziiwa wunaouꞌu,” ĩkian nii unao dauꞌan. \v 24 Mazan ipai unao ukowaadapan an Tominkaru diꞌikiꞌo kuwai, wuruꞌu pidannao mamishida-kainaouz naꞌiki wuruꞌu mishidainao, aonaꞌoraz ĩaitapan panaꞌaꞌo parada-karu, aizii ĩabatan idi naꞌiki ĩaitapan idi unao kuwaa, ĩnyukunuu pishaata-kao nii paꞌoian kida dauꞌan. Wuruꞌu kuwai ĩabataniaz tukapa-kidan nii naꞌapaꞌoram ĩkaduz. \v 25 Naꞌiki aimaakan kida ĩdizapaniaz panyukunuu ii, ipaiꞌo nii uaitapa-kida-kao. Uruu idi ĩkodoruꞌukan nii naꞌiki ĩtoriinpan nii Tominkaru ati, ĩkian nii, “Mishiꞌo, kainaꞌa Tominkaru daꞌaꞌa unao tuma!” \s1 Shaꞌapatin-karu sakitapa // baokopatin-karu dono choochi ii \p \v 26 Kaikapaꞌo atiꞌo kaiwuruꞌu õkianuz õmin-mishidannao: Aizii ubaokopatinan dono uchoochin ii, marii ukaiwaan wuruꞌu Kaimanaꞌo Doronaa taaniaz ukaꞌiita-kinaa nii ushaꞌapatan kaudin-kizai. Kainaꞌaꞌo nii pidannao kunuitaꞌo nii, baꞌorainao tominapa-kidan unao, baꞌorainao kowaadapan kuwai Tominkaru aitapa-kidaniaz ĩꞌati, baꞌorainao paradan panaꞌaꞌo parada-karu idaꞌan aonaꞌoraz kanom aitapan, naꞌiki baꞌorainao, marii ĩkowaadan naꞌapaꞌoram wuruꞌu ĩkianuz. Marii ipai aimaakan shaꞌapata-kariwaiz, maꞌozakadaꞌo nii ipai mishidapainao. \v 27 Aizii pidannao paradaꞌazoꞌo panaꞌaꞌo parada-karu idaꞌan, aonaꞌoraz kanom aitapan, soo dyaꞌutam oo idikinaudaꞌu pidannao paradan taapada-kao, aonaa powaꞌa zii mani wuru aiaꞌa. Ĩparadan dono, marii ĩparadan baudaꞌapa kida. Aizii baꞌoran pidan, marii ukowaadan naꞌapaꞌoram wuruꞌu ĩkianuz. \v 28 Mazan aonaan an pidan nii aitapaꞌo pakowaadan naꞌapaꞌoram wuruꞌu ĩkianuz, pidannao paradainaouz panaꞌaꞌo parada-karu idaꞌan aonaꞌoraz kanom aitapan, aonaa kizi ĩparadan. Marii ĩparadan paꞌidaꞌa naꞌiki Tominkaru ati. \p \v 29 Marii dyaꞌutam oo idikinaudaꞌu pidannao kowaadapan Tominkaru aitapa-kidaniaz kuwai, naꞌiki baꞌorainao, marii ĩabatapan naꞌiki ĩdiꞌitapan wuruꞌu kuwai, mishiꞌo wuruꞌu kuwai Tominkaru diꞌikiꞌo oo aonaa. \v 30 Mazan naꞌiaꞌoram an pidan abatapaꞌoraz naꞌii, Tominkaru aitapa-kidan an aimaakan uꞌati, marii wuruꞌu pidan kakuwaapatinaꞌoraz mashaadan, turuu kizi pidan abatapaꞌoraz kowaadan Tominkaru aitapa-kidaniaz aimaakan uꞌati. \v 31 Marii baudaꞌapa pidan paradan kiwiin, udaunaꞌan baꞌoran paradan udawuꞌati. Naꞌapa ipai abatapainaouz tominpan nii naꞌiki maꞌozakada-kao nii. \v 32 Pidannao kowaadapaꞌo Tominkaru diꞌikiꞌo kuwai, turuaꞌo ĩzaudapan baꞌoran ipaian paparadan, udaunaꞌan uruu, turuu uparadan naa kapam. \v 33 Ushaꞌapanum kauꞌan Tominkaru, aonaa uaipan washaꞌapatan aimaakan naꞌapam karikaonan wabaokopatinan dono choochi ii, mazan uaipan ipai aimaakan shaꞌapata-kao kaiman paꞌan. \p Ukauꞌan, marii kizi zunnao mashaa ĩdyaun ubaokopatinan dono uchoochin ii. \v 34 Naꞌapa ipai Tominkaru pidanannao shaꞌapainpan kawan ĩbaokopatinan dono pachoochin diꞌii kida, aonaa zunnao taapada-kao ĩparadan. Jewnao kakinaorinaa kian kawanaꞌati, aonaa kizi ĩkazowautapan baokopatin-karu. \v 35 Ĩaitapaꞌazon an aimaakan dauꞌan, marii ĩpishaan paudaiarunao padapu ii. Ushaꞌapanum kauꞌan kakibaꞌazonnaꞌo wuruꞌu zun paradan baokopatin-karu dono. \p \v 36 Unao Corinth sannao itiiman Tominkaru Paradan waꞌatin soo unao diꞌikiꞌo naꞌiki unao atiꞌo karikaonan? \v 37 Naꞌiki naꞌiaꞌoram pidan dakotinaꞌo kowaadapaꞌo nii Tominkaru diꞌikiꞌo kuwai, oo Kaimanaꞌo Doronaa taanii uꞌati ukaꞌiita-kinaa nii pashaꞌapatan kaudin-kizai, marii uaitapan wuruꞌu õsaadanii kidaz unao ati, Naobanai Jesus kakinaori wuruꞌu. \v 38 Mazan aonaan an utaan panyukunuu ati wuruꞌu kakinaoriiz, marinaꞌa uruu. \p \v 39 Ukauꞌan õmin-mishidannao, utaa unyukunuu tuukii ukowaadapan dauꞌati Tominkaru diꞌikiꞌo kuwai. Mazan aonaa umashaataꞌanaꞌa umin-mishidannao paradan panaꞌaꞌo parada-karu idaꞌan aonaꞌoraz kanom aitapan. \v 40 Marii ipai aimaakan shaꞌapata-kao kaimanaꞌo idaꞌan naꞌiki sakitapaꞌo idaꞌan. \c 15 \s1 Kaimanaꞌo kuwai Christ kadishitan dauaꞌo \p \v 1 Aizii õmin-mishidannao, õnyukunuu-kidaꞌazon uꞌati tawuruꞌu Kaimanaꞌo Kuwai õkowaadauzoniaz uꞌati. Uruu shaꞌatii umishidaniaz naꞌiki pakawanuꞌoraz umishidapan umanawunuꞌo idaꞌan. \v 2 Uruu Kaimanaꞌo Kuwai kazannaataꞌo unao, upakawanun an umishidapan õkowaadan kawan uꞌati. Soo mani umamishidakan an, mazanuꞌo karikaonan wuruꞌu umishidapanuz. \p \v 3 Õdobata-kidan kuwai unao ati, uruu dobata-kida-kariwaiz õꞌati. Wuruꞌu kuwai umanawunuꞌo manawun: Christ mawakan dauꞌanaꞌoraz waꞌoian dikin ii, naꞌapa usaadinpan kawanaꞌati saada-kariwai Tominkaru Paradan idaꞌa: \v 4 udida-kao, naꞌiki idikinaudaꞌutan kamoo idaꞌa ukadishita-kida-kao kakupa-karu idaꞌati, naꞌapa usaadinpan kawan saada-kariwai Tominkaru paradan idaꞌa. \v 5 Christ aidinan Peter ati, udaunaꞌan 12 patominapa-kidaniinao ati. \v 6 Udaunaꞌan, uaidinan uwazoota 500 baokopatinpaꞌo mishidainao ati. Iriba ĩnao kakupa zii kai, baokoinao mawakaꞌa naa. \v 7 Naꞌiki udaunaꞌan uaidinan James ati kapam, naꞌiki udaunaꞌan ipai apostlenao ati. \p \v 8 Udaunaꞌan, dawuꞌitin zii uaidinan õꞌati kapam, õgaru naꞌapaꞌo koraidaonaa kawan shakataꞌoraz pakamoon uaꞌii.\f + \fr 15:8 \fq koraidaonaa kawan shakataꞌoraz pakamoon uaꞌii \ft oo “koraidaonaa kawan mashakata-kaꞌoraz kaiman.”\f* \v 9 Õgaru, awutapaꞌo õmanawunun ipai baꞌoran apostlenao ai. Mishi, õgaru, aonaa kanom dikin ii turuu õdakota-kao apostle nii, ushaꞌapanum kauꞌan õgaru patakaꞌutaꞌoraz daꞌi Tominkaru pidanannao. \v 10 Mazan õapostle-tinan, soo Tominkaru kamunanun idiꞌo õꞌati, naꞌiki ukamunanunuz õꞌati, aonaa madiwautapa-kaꞌo mani. Ushaꞌapanum kauꞌan powaꞌa zii udadaran õkaudinan baꞌorainao apostlenao ai. Mishi aonaa õgaru mani wuruꞌu shaꞌapataꞌoraz aimaakan, mazan Tominkaru paꞌan wuruꞌu kaudinaꞌoraz õgaru idaꞌan pakamunanun idaꞌan. \v 11 Ukauꞌan, aonaa ushaꞌapan õꞌati, õgaru kakuwaapan oo baꞌoran apostlenao kakuwaapan, ipai waunao, wakakuwaapan uruu baudaꞌapaꞌoraz kuwai dauꞌu, naꞌiki uruꞌu naa wuruꞌu unao mishidapaniaz. \s1 Kadishita-kida-kao nii mawakainao \p \v 12 Aizii waunao wakakuwaapan puꞌu Christ kadishita-kida-kao dauꞌu mawaka-karu diꞌiki, naꞌapa dii mooko pabiꞌi unao kian mawakainao, aonaꞌo nii ĩkadishita-kida-kao? \v 13 Umishiin an mani aonaꞌo nii mawakainao kadishita-kida-kao mawaka-karu diꞌiki, ukauꞌan Christ, aonaa ukadishita-kida-kao. \v 14 Naꞌiki aonaan an mani Christ kadishita-kida-kao mawaka-karu diꞌiki, ukauꞌan madiwautapa-kaꞌo wuruꞌu wakakuwaapatinanuz, naꞌiki unao mishidapanuz madiwautapa-kaꞌo kapam. \v 15 Naꞌiki waunao apostlenao, wamariidinan naa karikaonan Tominkaru dauꞌu, ushaꞌapanum kauꞌan wakian idi Tominkaru kadishita-kida Christ mawaka-karu diꞌiki. Aizii umishiin an mani aonaꞌo nii mawakainao kadishita-kida-kao mawaka-karu diꞌiki, ukauꞌan aonaꞌo Tominkaru kadishita-kidan Christ. \v 16 Ukauꞌan umishiin an mani aonaꞌo nii mawakainao kadishita-kida-kao, Christ aonaꞌo ukadishita-kida-kao kapam. \v 17 Naꞌiki aonaan an mani Christ kadishita-kida-kao, ukauꞌan unao mishidapanuz Christ madiwautapa-kaꞌo karikaonan, naꞌiki aonaa zii unao oian kida soꞌota-kao. \v 18 Naꞌiki aonaan an mani Christ kadishita-kida-kao, ukauꞌan pidannao mishidainaouz Christ mawakainaouznaa, aonaa ĩkazannaata-kao. \v 19 Aizii umishiin an mani aonaꞌo nii wakadishita-kida-kao, ukauꞌan wuruꞌu wabaiatinanuz Christ dikin ii, madiwautapa-kaꞌo karikaonan. Naꞌiki waunao, turuu mani wakashaꞌora-kida-kao ipai pidannao ai, wamishidan idi mariidin-karuꞌu naa karikaonan. \p \v 20 Mazan Christ, mishiꞌo ukadishita-kida-kao mawaka-karu diꞌiki. Uruu kiwiiniꞌo ukadishitan pidannao mawakainao bii iki. Ukauꞌan, uruu idaꞌanaꞌo waaitapan mishiꞌo nii mawakainao kadishita-kida-kao mawaka-karu diꞌiki. \v 21 Pidannao mawakan baudaꞌapaꞌo pidan shaꞌapatan idiꞌo oiaꞌo aimaakan, naꞌapa kapam pidannao mawakainao kadishitan nii baꞌoran pidan shaꞌapatan idi kaimanaꞌo aimaakan. \v 22 Ipai pidan mawakauzon, ushaꞌapanum kauꞌan Adam kaduz ĩnao. Naꞌapaꞌo nii kapam ipai mishidainaouz Christ kadishita-kida-kao. \v 23 Mazan Christ, uruu kiwiiniꞌo ukadishitan. Aizii uwaꞌatin dono koshan, pidannao mishidainaouz uruu, ĩkadishitan nii pamawaka-kizi iki. \p \v 24 Uruu daunaꞌan amazada katokon-tinan nii, Christ katokontan nii ipai oiaꞌo doronainao naobanai-tinpainaouz. Naꞌiki utaan nii padaru Tominkaru ati, wuruꞌu pakazowautapanuz. \v 25 Ushaꞌapanum kauꞌan Christ kazowautapan nii atii Tominkaru waranuita-kidan ipai utarubanao. \v 26 Mawaka-karu, uruu ukaduzun naa tarubai Christ mainaabatan niꞌo. \v 27 Ushaꞌapanum kauꞌan Tominkaru paradan kotuaꞌo usaadauzo-kao kian, “Tominkaru kazowautapa-kida ipai aimaakan uꞌati.”\f + \fr 15:27 \ft Psalm 8:6\f* Mazan aitapa-kao wuruꞌu parada-karuz “ipai aimaakan” kiaꞌoraz, aonaa Tominkaru tumaꞌo atiꞌo mani wuruꞌu naꞌapa-karuz, mazan uruu paꞌan kazowautapa-kidaꞌoraz ipai aimaakan Christ ati. \v 28 Aizii ipaiꞌi naa aimaakan kida muuda-kao dono Christ kazowautapan nii, udaunaꞌan uruu, Tominkaru Daniz, ukazowautapa-kidinan niꞌi naa Tominkaru ati. Uruu taaꞌoraz ipai aimaakan kida Christ kazowautapan nii. Ukauꞌan Tominkaru, uruꞌo niꞌi naa kazowautapa ipai aimaakan. \p \v 29 Aizii umishiin an mani pidannao mawakainao, aonaꞌo nii ĩkadishita-kida-kao kakupa-karu diꞌiti, kandii nii mooko pidannao chikaawunuinan mawakainao pidannao dikin ii? Kanom wuruꞌu ĩtiwaaniaz pashaꞌapatan naꞌapaꞌo idaꞌan? \v 30 Aizii waunao mani? Aonaan an mani umishiin wakadishita-kida-kao nii wamawakan daunaꞌan, kandii niꞌo mooko wuruꞌu wabaiatan aimaakan kichanaꞌiki-kiaꞌo kida ipai kamoo? \v 31 Õmin-mishidannao, ipai kamoo õbaiatan aimaakan kichanaꞌiki-kiaꞌo manawun! Mishiꞌo kaiwuruꞌu õnaꞌapanuz, naꞌapa wuru mishiin kawan õꞌatadinapanuz unao dauꞌan, wabaudaꞌapatinpan idi Christ Jesus waNaobanaa idaꞌati. \v 32 Daꞌaꞌa, Ephesus idaꞌa, kainaꞌa pidannao õtarubanao. Tuukii ĩkashadaakapan õtuma naꞌiki ĩdakota pazowian õgaru. Naꞌapa ĩkichanaꞌiki-kian õꞌati baudokoru kawan. Ukauꞌan kandii niꞌo mooko õbaiatan naꞌapa kidaꞌo aimaakan umishiin an aonaꞌo nii pidannao mawakainao kadishita-kida-kao? Umishiin an mawakainao aonaꞌo nii ĩkadishita-kida-kao, ukauꞌan kii-karu kawanaꞌati: “Wakonaukiitinaꞌa naa ipai kamoo. Waaroopaꞌa naa naꞌiki watuzapaꞌa naa, ushaꞌapanum kauꞌan waikanaꞌan wamawakan niꞌi naa naꞌiki aonaꞌo nii powaꞌa wakadishita-kida-kao.”\f + \fr 15:32 \ft Isaiah 22:13\f* \p \v 33 Aonaa umariida-kidinaꞌanaꞌa pidannao ati kiainaouz aonaꞌo nii mawakainao kadishita-kida-kao. Ushaꞌapanum kauꞌan pukaminaꞌutinpan dono pidannao idi, aonaꞌoraz ĩkaduz kida kaimanan, ĩpatakaꞌuan nii kaimanaꞌoraz pukaduz. \v 34 Usakitapada udiꞌitinpan, naꞌiki aonaꞌa naa uꞌoipaꞌanaꞌa. Õkian naꞌapa õbaꞌazoo-kidaꞌazon unao, ushaꞌapanum kauꞌan pabiꞌi unao, aonaa manawun uaitapan Tominkaru. \s1 Nanai kadishita-kida-karu niꞌoraz diinaꞌitiꞌi \p \v 35 Pidan pishaan nii, “Naꞌapam nii wuruꞌu pidannao mawakainao kadishita-kida-kao? Shaꞌapaꞌoram kaduzuꞌo nii ĩnanaa kida?” \v 36 Pugaru madiwautapa-kaꞌo pidan. Kandii nii pupishaan kaikapaꞌo aimaakan? Aushaa, putukapa mooko, pupaowan dono uudai, aonaa usodaꞌakan sariapa, soo udida-kao an kiwiin. \v 37 Naꞌiki aimaakan pupaowaniaz soo uudai karikaonan, panaadon poroom aka oo baꞌoran kaduz paoribai uuda. Aonaa pupaowan paoribai udaruꞌoraꞌa naa. \v 38 Mazan Tominkaru taan ukadunaa nii paaipan kawanaꞌati, naꞌiki ipai shaꞌapaꞌoram uudai ati utaa ĩkadunaa nii, ĩkaduz kida kawanaꞌati. \p \v 39 Naꞌiki aimaakan kida kakupainaouz, panaꞌaꞌo ĩnanaa kida. Pidannao panaꞌa ĩnanaa, uzainao panaꞌa ĩnanaa, kotuꞌuz panaꞌa ĩnanaa, naꞌiki kopau panaꞌa ĩnanaa. \p \v 40 Naꞌiki aokazi ii aka, kainaꞌa aimaakan kida, naꞌiki imiꞌi baara an, kainaꞌa kapam aimaakan kida; wuruꞌu aokazi ii akaꞌoraz aimaakan kida, panaꞌaꞌo ĩkonaunaman wuruꞌu imiꞌi baara anaꞌoraz aimaakan kida konaunaman ai. \v 41 Kamoo panaꞌa ukonaunaman, kauzu panaꞌa ukonaunaman, naꞌiki wizinao panaꞌa ĩkonaunaman; naꞌiki wizinao, upuꞌu zii panaꞌa kida ĩkonaunaman baꞌoran wizinao ai kapam. \p \v 42 Ukauꞌan, naꞌapaꞌo nii wuruꞌu pidannao mawakainao kadishita-kida-kao dono kakupa-karu diꞌiti. Pidan mawakaꞌo dida-kao dono, wuruꞌu unanaa toma-kariwaiz mawakauzo karikaonan, mazan ukadishita-kida-kao donoꞌo naa, aonaꞌo niꞌi naa powaꞌa umawakauzon. \v 43 Pidan mawakan dono, unanaa dida-kariwaiz, aonaa ukonaunaman, naꞌiki kapatiꞌo wuruꞌu unanaaz. Mazan ukadishita-kida-kao donoꞌo naa, konaunamaꞌo nii naꞌiki maꞌozakaꞌo nii unanaa. \p \v 44 Wuruꞌu pidan nanaa dida-kariwaiz, uruu nanai imiꞌi baara anaꞌo kaduz, mawakauzo karikaonan. Mazan ukadishita-kida-kao donoꞌo naa, karikaonanuꞌo niꞌi naa ukakupan, kakupa-karu Kaimanaꞌo Doronaa taaniaz. Mishi kainaꞌa nanai mawakauzo karikaonan, naꞌiki kainaꞌa nanai Kaimanaꞌo Doronaa taaniaz kakupa-karu uꞌati. \p \v 45 Naꞌapa saadauzo-kariwai Tominkaru paradan kian, “Kiwiitapaꞌoraz Adam, utoma-kao kakupaꞌo pidan nii”; mazan dawuꞌitiiniꞌoraz Adam, uruu Christ. Naꞌiki Christ, uruu Doronai taaꞌoraz karikaonanuꞌo kakupa-karu paꞌan. \v 46 Ukauꞌan wuruꞌu nanaiz Kaimanaꞌo Doronaa taaniaz kakupa-karu uꞌati, aonaa uruu mani wuruꞌu kiwiiniꞌoraz. Mazan wuru paꞌanaꞌa nanai imiꞌi baara anaꞌoraz kaduz, uruu kiwiiniꞌoraz paꞌan. Dawuꞌitin zii paꞌan wuruꞌu nanai Kaimanaꞌo Doronaa taaniaz kakupa-karu uꞌati. \p \v 47 Kiwiitapaꞌoraz Adam, imiꞌi idiꞌo utoma-kao, mazan dawuꞌitiiniꞌoraz Adam, uruu aokazi ikiꞌo uwaꞌatin paꞌan. \v 48 Ipai pidannao imiꞌi baara ainaouz, naꞌapaꞌo ĩnanaa wuruꞌu pidan kawan, toma-kariwaiz imiꞌi idi. Mazan pidannao makoinao niꞌoraz aokazi iti, naꞌapaꞌo nii ĩnanaa wuruꞌu pidan kawan aokazi ikiꞌoraz uwaꞌatin. \v 49 Wananaa toma-kao kawan wuruꞌu pidan nanaa kaduz kawan imiꞌi idi, diinaꞌitiꞌi naꞌapaꞌo nii wananaa wuruꞌu pidan nanaa kaduz kaawan aokazi ikiꞌoraz. \p \v 50 Õmin-mishidannao, kaikapaꞌo atiꞌo kaiwuruꞌu õkianuz: Wuruꞌu wananaa, imiꞌi baara anaꞌoraz kaduz karikaonan, aonaa turuu umashaapan Tominkaru naobanai-tinapa-kizi ii; naꞌiki wananaa mawakauzoz, aonaa turuu ukakupan karikaonanuꞌo nii. \p \v 51-52 Aushaa uabata, õkowaadan aimaakan aonaꞌoraz uaitapauzo-kao: aonaa ipaiꞌo nii mani wamawakan, mazan dawuꞌitiiniꞌo kuwudii\f + \fr 15:51-52 \fq kuwudii: \ft Putukapa kaarita tokon ii, Parada-karu Mashaꞌapannaada-kinao diꞌii.\f* poota-kao dono, ipaiꞌo nii wapanaꞌadinaꞌakan kadiman aka, pidan samuruuankan kawan paawun. Aizii wuru donoꞌo kuwudii poota-kaoaz, pidannao mishidainao Christ mawakainaouznaa, ĩkadishitan nii, aonaꞌo niꞌi naa ĩmawakauzon powaꞌa. Naꞌiki ipai waunao kakupainao, wapanaꞌadinaꞌakan nii kapam. \v 53 Wuruꞌu wananaa mawakauzoz panaꞌada-kao nii nanai kida diꞌiti, aonaꞌo niꞌoraz umawakauzon. \v 54 Ukauꞌan wananaa mawakauzoz panaꞌada-kao donoꞌo naa nanai kida diꞌiti karikaonanuꞌo niꞌoraz ukakupan paꞌan, uruu Tominkaru paradan kotuaꞌoraz usaadauzo-kao mishiinan niꞌi naa: \q1 “Mawaka-karu mainaabata-kaoaꞌa naaz kaiman-daun!”\f + \fr 15:54 \ft Isaiah 25:8\f* \q1 \v 55 “Mawaka-karu, naꞌii dii pukaꞌiitanuz puzowian pidan? \q2 Mawaka-karu, naꞌii dii pumaꞌozakan pukaziwaa-kinaa nii pidan?”\f + \fr 15:55 \ft Hosea 13:14\f* \m \v 56 Mawaka-karu ikodan pamaꞌozakan pakaziwaa-kinaa nii pidannao, ĩꞌoian idaꞌanaꞌo, naꞌiki oiaꞌo ikodan pamaꞌozakan wadikintapan idaꞌan kakinaorii, Moses atiꞌoraz utaa-kao. \v 57 Mazan “kaiman manawun,” wakian Tominkaru ati, uruu taaꞌoraz waꞌati turuu-kinaa nii wadikintan oiaꞌo naꞌiki mawaka-karu, waNaobanaa Jesus Christ shaꞌapatanii idaꞌan. \p \v 58 Ukauꞌan õmin-mishidannao, õmarainapaniinao, maꞌozaka ukadishitapa umishidapan idaꞌa, naꞌiki aonaa utaapadaꞌanaꞌa aimaakan zikadan unao umishidapanii ai. Karikaonan ushaꞌapaapa ukaudin-kizi Naobanai Jesus ati, ushaꞌapanum kauꞌan uaitapa wuruꞌu ukaudinanuz Naobanai ati, aonaa madiwautapa-kaꞌo mani wuruꞌu. \c 16 \s1 Puraata zaamata-kao // mishidainao ati \p \v 1 Aizii õparadan nii tawuruꞌu puraata zaamataꞌazoo-kaoaz dauꞌan, Jerusalem iaꞌoraz Tominkaru pidanannao ati, patakaꞌutinainaouz, ĩkaminkaꞌuta-kinao nii. Ushaꞌapata paꞌi õdyuudan kawan Galatia iaꞌo mishidapainao shaꞌapatan. \v 2 Ipai Sunday kawanaꞌati, ipai unao, ubuuta paꞌi puraata sodi wuruꞌu diꞌikiꞌi puraata uikodaniaz, naꞌiki utaapaꞌa naazu. Aonaa uzaudapaꞌanaꞌa atii õkaawan zii, uruu zii utiwaan uzaamatan puraata ipai baukapa aka. \v 3 Aizii õkaawan dono, õsaadan nii kaarita wuruꞌu pidannao dauꞌan, unao zaamataniinaouz naꞌakaꞌo nii puraata Jerusalem iti, unao diꞌikiꞌoraz, naꞌiki õdyuudan nii ĩdyaun. \v 4 Aizii õdiꞌitinpan an kaimanaꞌo nii zii õmakon an kapam, ukauꞌan õmakoꞌokan niꞌi naa baokopa ĩtuma. \s1 Paul morowautaꞌazon \p \v 5 Õwaꞌatin nii õmorowautaanan unao idaꞌan, õmakon daunaꞌan Macedonia ii aka. \v 6 Panaadon õnaꞌaꞌakan nii unao tuma naꞌapaudaꞌum sondii karikaonan, oo panaadon õnaꞌian nii unao tuma atii amazada wadidin ipain diꞌiti. Udaunaꞌan turuu ukaminkaꞌutan õgaru, õdobatapaꞌazon donoꞌo naa wuruꞌu amazada diꞌiti naꞌitiꞌoram nii õmakan naꞌikiꞌo daunaꞌan. \v 7 Aonaa õmorowautaꞌazon uꞌidaꞌati õdobatapan tuma karikaonan. Tomunuꞌikiꞌo õaipan õnaꞌaꞌakan unao tuma, Naobanai Tominkaru taapadan an unaꞌapan. \p \v 8 Õnaꞌan nii daꞌaꞌa Ephesus idaꞌa atii Pentecost\f + \fr 16:8 \fq Pentecost: \ft umanawunuꞌo kamoo Jewnao ati.\f* taapauzo-kao kamoon diꞌiti. \v 9 Ushaꞌapanum kauꞌan, kainaꞌa iriba pidannao daꞌaꞌa abataꞌazoꞌo Kaimanaꞌo Kuwai, naꞌiki kaimanaꞌo nii manawun õnaꞌan an zii õkakuwaapan ĩꞌati, ukainaꞌan puꞌu padamata iriba pidannao aonaꞌo manawun ĩnyukunuu-atin õgaru õkowaadapan idi Kaimanaꞌo Kuwai, naꞌiki tuukii ĩtoꞌoran õꞌati. \p \v 10 Aizii Timothy kaawan an unao idaꞌati, kaiman paꞌi udapaapa uruu. Uruu kaudinaꞌo Naobanai Jesus ati naꞌapa õgaru kawan. \v 11 Aonaa kizi naꞌiaꞌoram pidan kashadan uruu, mazan ukaminkaꞌuta paꞌan uruu, udobata kizi kaiman, ukaawa kizi õꞌidaꞌati. Õzaudapan ukaawan wuruꞌu, baꞌorainao mishidainao tuma. \p \v 12 Aizii, wamin-mishidan Apollos dauꞌan. Tuukii õpishaan umakon unao diꞌiti, wuruꞌu baꞌoran mishidainao tuma. Mazan aonaa unyukunuu naꞌapazan pamorowautapan dauꞌu kai unao diꞌiti. Mazan naꞌapainim dono uikodan amazada pamorowauta-kinaa nii, uruu naꞌapainiꞌo nii umakon umorowautan. \s1 Paul katokontan paparadan \p \v 13 Karikaonan uzaudinapa, naꞌiki maꞌozaka ukadishitapa umishidapan idaꞌa; maꞌozaka utaapin unyukunuu ii, naꞌiki aonaa utariaꞌa naa. \v 14 Ushaꞌapata ipai aimaakan unyukunuu kamarainpanun idaꞌan. \p \v 15 Uaitapanii shaꞌatii Stephanas naꞌiki uiribannao dauꞌan mashaapainaouz udapuꞌu. Ĩnao kiwiniinao ĩmishidan wakuwaa Jesus dauaꞌo wiizai baara Achaia ii, naꞌiki tuukii ĩtaainan pakaminkaꞌutan idaꞌan Tominkaru pidanannao. Õmin-mishidannao, õpishaan unao, \v 16 uizoꞌati kizi pidannao naꞌapainao ĩkazowautapan, naꞌiki pidan naꞌapaꞌo ukaudinan naꞌiki ukazowautapan ĩnao kawan. \p \v 17 Tuukii õkonaukian Stephanas, Fortunatus, naꞌiki Achaicus kaawan dauꞌan õꞌidaꞌati; unao aonaan puꞌu padamata õꞌai, mazan kainaꞌa ĩnao õtuma. \v 18 Naꞌiki ĩkonaukiida õnyukunuu, naꞌapa ĩkonaukiidan kawan unao nyukunuu. Utukapa-kida paꞌi naꞌapam unaubaapan, naꞌiki unyukunuu-atin pidannao ĩnao kaduz. \p \v 19 Mishidapainao mashaapainaouz daꞌaꞌa Asia Baara an, ĩdyuudan paparadan kida unao ati; Aquila naꞌiki udaiaro Priscilla dyuudan kapam paparadan unao ati, naꞌiki mishidainao choochiipauzonaouz ĩdapu ii, ĩdyuudan kapam paparadan ĩbaudaꞌapatinpan idi unao tuma Naobanai Jesus idaꞌan. \v 20 Ipai mishidainao mashaapainaouz daꞌaꞌa dyuudan paparadan unao ati. Konaukii unaubaa umin-mishidannao ubaokopatinan dono.\f + \fr 16:20 \ft Paul donoꞌo mishidainao baokopatinan dono, ĩtukapa-kidan panaubaan oo pakonaukii-kidan pamin-mishidannao pakissitan idaꞌan ĩdyaun pakaozoo ati oo pataawu ati oo panaadon pakaꞌu ati.\f* \p \v 21 Aizii diꞌi õparadan sodi õgaru Paul saadanii õkaꞌu idaꞌan, õnaubaa-kinaa nii unao.\f + \fr 16:21 \ft Kainaꞌaꞌo daꞌi Paul minkaꞌu saadapauzo kaarita uꞌati. Uruu saadanii wuruꞌu kaaritaz Paul ati. Mazan verse 21 idaꞌa, paaipan atiꞌo paꞌan, Paul saadan pakaꞌu idaꞌan Corinth sannao aitapa kizi mishiꞌo ukaaritan wuruꞌu.\f* \p \v 22 Naꞌiaꞌoram pidan aonaa umarainpan Naobanai Jesus, marii upatakaꞌuta-kao. Kaiꞌi naa puwaꞌati, waNaobanaa! \p \v 23 Marii Naobanai Jesus kamunanun unao ati. \p \v 24 Õmarainapa ipai unao wabaudaꞌapatinpan idi Christ Jesus idaꞌan. Amen