\id GAL \h GALESIYA \toc1 Folo yana leta GALESIYA tovetumagana agaidiya \toc2 GALESIYA \mt1 Folo yana leta GALESIYA tovetumagana agaidiya \ip Hida leta ekelesiya tulina tulina fafali ana egana Galesiya againe himiyami-ma agaidiya Folo giꞋetoladina. Bana tauna yana nuwaliliuga againe VenuwaꞋata Yamumuna Galesiya melalidi agaidiya gilumamalena be ekelesiyai-dina hitubuyemu. \ip Galesiya tovetumagana tufoidi moyaꞋaidi yoꞋo tulidiyao kalivai-dina. Folo gilumamaledi vaita Keliso ana vetumaganagaga againe Yaubada ginasedi yegayegadiyao Bana matane. Tu muliya miYuda tufoidi agaidiya hiꞋela be Folo hiꞋawalavena vaita bana keke afositolo velemoꞋena kadu yana vehawala tufona vaita fwaya. Higahe vaita Yesu ana tovetumagana gilubodadi be Mosese yana vehimeya matatabuna hidaꞋitaveꞋavina, ada medema againe yadi yegayega hinavaina. Vehimeya saꞋeyana higa wowo ana tomogolota faꞋina higaheyaꞋayaꞋalidi. \ip Hida yadi vehawala faꞋina Folo ginuwakoyo lakahina. KaꞋi yada koyona ana laufata ana aiyawela faꞋina vehimeya ana idibumuhiga againe kadaluveꞋavina, au Keliso gidaꞋalika-kawowo. Medema faꞋina Folo hida leta againe giꞋetoladinuwakoyo be miGalesiya gidakeyedi. Nuwanuwana tovetumagana miYuda yadi vehawala fwayafwayana againe hinuwaꞋabiyedi-ma Yesu yana eda velemoꞋena againe ginaveyewadi. \io1 Lusiule kadu VenuwaꞋata Yamumuna velemoꞋena faꞋina. 1:1-10 \io1 Folo yana veꞋafositolo ana abavehimeya gilugolegolena. 1:11-2:21 \io1 Keke vehimeya ana idibumuhiga au Keliso ana vetumagana againe kayegayega Yaubada matane. 3:1-4:31 \io1 Dibuda koyona ana veꞋagetogeya Keliso giyauda be AluꞋaluwa Mahalina guwana kanaseyemaunena. 5:1-6:10 \io1 Lukafoi kadu Folo yana kivetuvetunu dobona ma. 6:11-18 \c 1 \p \v 1-2 Yo siule tobohiyakweyao, omi tovetumagana ami yoꞋo tulina tulina Galesiya ana fafaliya wamimiyami-ma kalivai-mina. Iya Folo Yesu Keliso yana afositolo yami leta gaꞋetoladi be wanaꞋitana. Keke tamo kaliva afositolo adi maka gidaveleku be agaimiya gidaꞋiveniniseku, keke-moꞋa. Au Yesu Keliso kadu Yaubada Tamada BanaꞋe alikeya gisivemididina-ma hivegideku be Yesu Keliso yana kabu gavaina. IyaꞋeku kadu tobohiyadeyao hidei Yesu yana yoꞋogaga agaidiya yama lusiule agaimiya. \v 3 Yaubada Tamada kadu Kaiwabu Yesu Keliso hinanuwadogemi kadu aseꞋasemi hinakiveniwalovina. \v 4 Bana Yesu Keliso yada koyona ana laufata faꞋina Tauna gihawahegena be medema againe hida aituhai-nadi ana dewa koyo-moꞋena againe gikibababaleda-yo koyona keke ginavehimeyeda. Yaubada Tamada yana nuwanuwa amine au hidedemi gikibababaleda. \v 5 Yaubada Tamada ana egana kanakilakahina be yana kaiwabu ginaduva-vagata tova inaga inaga keke ana abalauyabu. Ehe hidedemi. \x - \xo 1:5 \xt Ga 1:11-12 \xt Ga 2:19-20, Ta 2:14\x* \s1 Kaliva tufoidi Yaubada yana VenuwaꞋata Yamumuna \s1 hikivilavilana faꞋina, Folo adi agolaufofola giyakahina. \p \v 6 Keke gavana faꞋina tu iya yami dewa faꞋina gayaulowoga. Adamoya Yaubada againe wavetumagana kadu adamoya wamadunuyabuyabuna, Bana Keliso yana nuwadogeya giluwafami amanadi. Taumadi Yaubada wamadunuyabuyabuna be mali VenuwaꞋata Yamumuna amine wahagavilami! \v 7 VenuwaꞋata Yamumuna keke tamo velugana tu hidedemi gayakahina faꞋina kaliva tufoidi nuwami hikivegafoꞋuyaꞋuyana ada higagaluvaluva be Keliso yana VenuwaꞋata Yamumuna hinakivilavilani-yo hinakivekoyona. \v 8 Boi ime omi agaimiya aꞋela kibababala ana VenuwaꞋata Yamumuna alumamalena. Atu kaꞋi tova adamoya imeꞋeyao adaꞋela o kaꞋi lobama ana tovenuwaꞋata saꞋeyana gidahobuꞋela be VenuwaꞋata Yamumuna ana nuwanuwa tulina agaimiya adalumamalena digo, gidalubodama be Yaubada ai giꞋalata-vagata ma againe gidahegema. \v 9 Wanogali! Yaubada yana VenuwaꞋata Yamumuna agaimiya alumamalena be omi wavetumaganena. Tu boi agahemi amine meda adamoya gagahe-havagilemi. KaꞋi tova adamoya tamo hakwadi giꞋela be VenuwaꞋatai-nadi gikivilavilani-yo agaimiya gilulumamalena digo, gilubodana be Yaubada ai giꞋalata-vagata ma againe gidahegena. \p \v 10 Hida gagahe ma ana nogala vaita gavaimi yaku nuwanuwa? KaꞋi aku hawaveyamumu kaliva agaidiya galelelena? Keke-moꞋa! Iya nuwanuwaku aku hawaveyamumu Yaubada againe ganavaina. Gavaiyami? KaꞋi iya vaita gadagaluvaluva kaliva nuwadi gadakivedigadigagini? Keke-moꞋa! KaꞋi aimo gadagaluvaluva kaliva nuwadi ana kivedigaga digo, kadu keke akufaiweya Keliso againe gadavetofaisewa. \x - \xo 1:10 \xt Af 15:1,24 \xt 1Ko 16:22 \xt 1Te 2:4\x* \s1 Tufoidi higahe vaita Folo keke afositolo velemoꞋena faꞋina, \s1 tauna gibulavaꞋitotogena. \p \v 11 Tobohiyakweyao, nuwanuwaku agaimiya ginamahalina higa VenuwaꞋata Yamumuna agaimiya galumamalena-ma keke kaliva agaidiya gidaveꞋinuba. \v 12 Keke tamo kaliva VenuwaꞋatai-nadi gidahawaveleveleku kadu keke tamo hakwadi ana nuwanuwa faꞋina gidavehawaleku, keke-moꞋa. Au Bana Yesu Keliso Tauna agaikuya gihawavemogatalena. \p \v 13 WaꞋita, boi ime miYuda yama tafalolo againe galuveꞋavina ana toveya yaku dewa valeyana ahe wanogalina, higa Yaubada yana ekelesiya yaku wafaiwala gakikivekoyodi ada gagaluvaluva be toꞋekelesiya ganaluyaweyaweli-Ꞌowodi. \v 14 Ime miYuda yama tafalolo ana idibumuhiga againe tobohiyaveꞋaveꞋavalakweyao tufoidi moyaꞋaidi gafaiwalahegehegedi. Tova moyaꞋaina dewa tulina tulina bwanenemeyao hihawavelevelema-ma agaidiya gahawahege-moꞋeku. \v 15-17 Au hidedemi gamiyami tu Yaubada aimo keke gadatubuga tu giluwafaku-ma yana nuwadogeya gikovaku be Bana againe ganavetofaisewa. Ada tova Bana matane gilubodana amine Natuna agaikuya gihawavemogatalena be badi keke miYuda tu yoꞋo tulidiyao kalivai-dina Bana faꞋine ganalumamaledi faꞋina. Tovai-nadi Natuna agaikuya gihawavemogatalena, keke tamo kaliva againe gadana be higa ginakivetuvetunuku faꞋina. Kadu keke Yelusalema againe gadana higa badi gaveyao himidiveꞋafositolo-ma ganaꞋitadi faꞋina, keke-moꞋa. Au auheꞋamanadi gana fafali ana egana Alebiya againe tu muliya Damasiko againe gayewaku. \p \v 18 Gamiyami malamala tohiye tu Yelusalema againe galaka Fita ganaꞋitana be yana nuwanuwa ganahalamanena. Ada bana againe gamiyami aiyeta fifitini. \v 19 Afositolo velugadiyao keke tamo gadaꞋitani, au Yemesa gagana gaꞋitana, bana Kaiwabu taina. \v 20 Yaubada gihalamaneku tu gagahegahe. Hida agaimiya gaꞋetoladina-ma keke-moꞋa fwaya. Au hidedemi wahalamanena keke kaliva tu Keliso Tauna VenuwaꞋata Yamumuna galumamalena-ma iya agaikuya gihawavemogatalena. \v 21 Muliya gana Siliya kadu Silisiya adi fafaliya. \v 22-23 Ada medema tovai-nadi Keliso ana tovetumagana adi yoꞋo tulina tulina Yudiya ana fafaliya himimiyami-ma keke tauku hidahalamaneku. Au valeyakuga kaliva hilukahihiyena-ma hinogalina higayo, “Bana kalivai-nadi boi ide tovetumagana gikikivekoyoda ada gigaluvaluva be ginaluyaweyaweli-Ꞌowoda, medema tova adamoya kaliva gilulumamaledi be higa Yesu Keliso againe hinavetumagana.” \v 24 Au hidedemi valeyaku hinogalina faꞋina, Yaubada againe higahevesiule. \x - \xo 1:24 \xt Md 16:17 \xt Af 8:3 \xt Af 22:3\x* \x - \xo 1:24 \xt Ais 49:1, Af 9:3-6 \xt Md 13:55\x* \c 2 \s1 Muliya Folo gina afositolo velugadiyao buye hivagaꞋauta be \s1 yana faisewa hihawaveyamumuyena. \p \v 1 Malamala fotini gahegedi tu Yelusalema againe galaka-havagi tu hida tovai-nadi Banabasi buye alaka. Kadu Taitasi buye ganauwena. \v 2 Gana faꞋina Yaubada agaikuya gihawavemogatala vaita gidalubodaku ganana. Gana Yemesa Yoni Fita kadu ekelesiya ana tonagona velugadiyao higa badi vaita adi waegana buye avagaꞋauta be VenuwaꞋata Yamumuna ana nuwanuwa tulina tulina badi keke miYuda tu yoꞋo tulidiyao kalivai-dina galulumamaledi-ma tonagona agaidiya gaꞋawatalatalainedi. Badi tonagonagaga galukahihiyedi faꞋina nuwanuwaku gavaimi gavaimi gavehavehawala ma hinahalamanena. Keke nuwanuwaku hinahawataku be yaku faisewa yaku waꞋidibumuhiga boi gafaisewana kadu adamoya gafifaisewana-ma ginahavaini-yo guwana keke. \v 3 Au yaku faisewa hihawaveyamumuyena ada Taitasi givebwaꞋuliyeku-ma faꞋine keke tamo gavaimi hidagahe. Higa bana keke kwanamiYuda au kwanamiGilika faꞋina Yaubada yana iyaꞋiyaya bana wowone boi keke hidatomogolohini. Bana kwanamiGilika nonogana ana tomogolota faꞋina keke hidavehimeya. \v 4-5 Tu miYuda tufoidi Taitasi mena ana tomogolota faꞋina higaheyaꞋayaꞋala tu ime keke-moꞋa adavenogaleni. Badi kalivai-dina hiveꞋalololo vaita badi Yesu ana tovetumagana, ada taudiyao yadi nuwanuwa Yesu ana vetumaganasebaseba againe hikeva-yo yada yoꞋo agaidiya hiluku be hinanogalayavaga. Boi Mosese yana vehimeya dibune kamiyami-yo gilubodada be ana nuwanuwa tulina tulina kadamuliyena faꞋina ide vaita yogoyogonideyao kadamiyami. Tu adamoya Yesu Keliso buye kaveꞋatutamoꞋaida-yo ada aiyauga kanuhagana be Mosese yana vehimeya agaideya gihavaina. Atu badi toveꞋalololo ime tonagona agaimeya hiluku be ama aiyauga hinanogaliyavagina. Nuwanuwadi Mosese yana vehimeya ana idibumuhiga againe hinaveꞋagetogema. Tu keke nuwanuwama vehimeyai-nadi ana muliya be Yesu ana vetumagana hinaveꞋatutamoꞋaini-yo VenuwaꞋata Yamumuna ana nuwanuwa velemoꞋena hinakivilavilani be omi Galesiya tovetumagana yoꞋo tulimiyao kalivai-mina amanadi nuwami hinakivegafoꞋuyaꞋuyani faꞋina keke-moꞋa adavenogaledi. \p \v 6 Tu badi vaita kikaiwabudiyao adi waegana ma yaku laumamala VenuwaꞋata Yamumuna faꞋina keke mali nuwanuwa hidaveꞋatutamoꞋaini. Mena gahawavekikaiwabuyedi tu boi gavaimi gavaimi yadi kaiwabu ma iya keke gadanuwenuweni. Yaubada keke kaliva ada ita faꞋina gidahawavekikaiwabuyeda. Au giꞋitada leleleya. \v 7 Badi kikaiwabudiyao keke vaita mali vehimeya hidaveleku. Au aku vehimeya Yaubada giveleku-ma hiꞋitahalamanena. Bana Fita Yaubada yana VenuwaꞋata Yamumuna badi miYuda agaidiya ginalumamalena ma hidedemi ana vehimeya givelena amine, meda iya VenuwaꞋata Yamumuna omi yoꞋo tulimiyao kalivai-mina agaimiya ganalumamalena ma vehimeyai-nadi giveleku. \v 8 FaꞋina Yaubada Fita gifaiwalavelena be afositolo adi maka miYuda faꞋidiya giꞋabina amine, meda iya gifaiwalaveleku be afositolo adi maka yoꞋo tulimiyao kalivai-mina faꞋimiya iya gaꞋabina. \v 9-10 Au hidedemi aku vehimeya Yaubada giveleku-ma hiꞋitahalamaneni-yo Yemesa, Fita be Yoni, badi vaita ogola amine toꞋekelesiya matadiya amanadi, nimadi hitunena be buye aveꞋanimasaibutu, higahe higayo, “Yaubada yana faisewa againe omi ime amine. Gilubodami be omi yoꞋo tulidiyao hinafadiya wanafaisewa tu ime yada yoꞋo miYuda hinafadiya anafaisewa. Tu yama veꞋoꞋola saꞋeyanaga. Yama koyokoyo wavebutu wanuwenuwedi-ma adi nuwanuwa againe keke wanaꞋilova.” Au hidedemi higahe. Tu iya nuwanuwaku lakahina koyokoyo adi nuwanuwa. \x - \xo 2:9-10 \xt Af 15:1,24 \xt Af 10:34 \xt Af 11:29-30\x* \s1 Tova saꞋeyana Folo Fita yana koyona faꞋina gigahelumatana. \p \v 11 Tu tova saꞋeyana Fita Anidiyoka melala againe gilakayemu ada yana dewa saꞋeyana keke-moꞋa hagihagina faꞋina, gagahelumatana. \v 12 Gilakayemu hidede amine. MiYuda ama hawata saꞋeyana wahalamanena higa ime keke omi yoꞋo tulimiyao kalivai-mina buye kadaꞋauꞋa. Fita Anidiyoka againe gimidiꞋela ana toveya, yoꞋo tulidiyao kalivai-dina buye hiꞋauꞋa, tu Yemesa tobohiyaneyao miYuda tufoidi giꞋiveninisedi-ma Yelusalema againe hitauya be hilakayemu ana toveya, Fita givebutu giyewana be yoꞋo tulidiyao kalivai-dina gimiyavehailedi. MiYuda tovetumagana Yelusalema hitauya-ma tufoidi au ana hawata aimo hiꞋitaveꞋavina kadu higahe vaita yoꞋo tulidiyao tovetumaganai-dina gilubodadi be wowodi ana tomogolota hidavaina. Fita yadi nuwanuwa keke gidaꞋitaveꞋavini faꞋina gimatausedi be yoꞋo tulidiyao gimiyavehailedi. \v 13 Meda miYuda tovetumagana Anidiyoka againe himiyami-ma hivebutu Fita amine hinuwanuwaluga be himiyavehailedi. Ada keke badiꞋiyaogaga au kadu Banabasi buyeꞋi yadi nuwaluga againe hinuwaꞋabiyena. \p \v 14 Tu iya VenuwaꞋata Yamumuna ana nuwanuwa velemoꞋena ana eda againe keke hidanauna ma gaꞋita-yo kaliva moyaꞋaidi matadiya Fita gagahelumatana gagayo, “OꞋeni kwanamiYuda. O kwanamiYuda nonogana keke miYuda ada hawata amine udahuluva, au badi yoꞋo tulidiyao yadi dewa amine uhuluva. Kadu gavadi-yo adamoya miYuda yada dewa amine uyewa-yo vaita yoꞋo tulidiyao kalivai-dina ya dewa againe abaꞋita udavehawaledi udagayo, Omi yoꞋo tulimiyao kalivai-mina Yesu againe wavetumagana-ma gilubodami be ime miYuda ama vehimeya ama hawata tulina tulina agaidiya wadamiyami. Hima weꞋa keke hagihagina agaikuya. \x - \xo 2:14 \xt Af 11:2-3\x* \s1 MiYuda kadu yoꞋo tulidiyao keke vehimeya ana idibumuhiga au vetumagana againe yegayega hinuhagana. \p \v 15 WaꞋita, Mosese yana vehimeya yoꞋo tulidiyao agaidiya keke gidadauda faꞋina kavewagadi tokoyona. Tu ide keke tokoyona badi yoꞋo tulidiyao kalivai-dina keke adi wavehimeya amine. Au ide katubuga miYuda ada wavehimeya. \v 16 Katubuga miYuda nonogana kahalamanena kaliva yada yegayega keke Mosese yana vehimeya ana idibumuhiga againe kadavaini, au Yesu Keliso ana vetumagana againe kavaina. Medema faꞋina kadu ide miYuda Yesu Keliso againe kavetumagana be Yaubada yada vetumagana Keliso againe faꞋina giseda yegayegadeyao Bana matane. Mena yada yegayega keke Mosese yana vehimeya ana idibumuhiga againe kadaleleni, faꞋina keke tamo hakwadi vehimeyai-nadi ginaꞋidibumuhigeni-yo Yaubada ginaseni yegayegana Bana matane. \p \v 17 Kadu ganagahe. Yada yegayega Keliso againe kalelena, higa Keliso buye kaveꞋatutamoꞋaida-yo Yaubada giseda yegayegadeyao Bana matane. Yada yegayega keke vehimeya ana idibumuhiga tu Keliso ana veꞋatutamoꞋaina againe kalelena faꞋina, vaita kadagayo, Vehimeya tulina tulina ana idibumuhiga keke akufaiweya, ada au badi yoꞋo tulidiyao keke adi wavehimeya ma adi ita vaita tokoyona amine, meda ide miYuda ada ita vaita tokoyona amine gilakayemu. Hida gavaiyami? KaꞋi ana nuwanuwa vaita Keliso dewa koyona againe gidanuwaꞋabiyeda? Keke, keke-moꞋa! \v 18 WaꞋita, boi yada yegayega ana nauhaga vehimeya ana idibumuhiga againe ma nuwanuwai-nadi kakilowena. KaꞋi adamoya kadavebutu vehimeya ana idibumuhiga againe yada yegayega faꞋina kadaluveꞋavina-havagi digo, ide tokoyona velemoꞋena ma kadaseyemaunena, faꞋina vehimeya ana idibumuhiga keke adafaiweya. \v 19-20 Tu yaku yegayega vehimeya ana idibumuhiga againe aimo keke gadaleleni faꞋina, yaku miya hidede amine. Iya gaꞋalika be vehimeyai-nadi agaikuya gihavaina, higa vaita wayawaiku ivaguna gamimiyami be Yaubada againe gahawahege-vagahiku. Hida gaꞋalika ma gavaiyami? Yesu keloseya hitutuvefosena ana toveya, kadu iya tuwaina yaku nuwanuwa koyona againe gamiyami-ma kalivai-kuna keloseya gaꞋalika. Yaku miyami tuwaina gihavaina tu adamoya keke tauku yawaiku againe gadamiyami, au Keliso Tauna nuwahinagekuya gimimiyami-ma yawaine gamimiyami, BanaꞋe agaikuya ginuwanuwa-yo iya faꞋikuya Tauna gihawahegena amanadi. \v 21 KaꞋi yaku yegayega faꞋina vehimeya ana idibumuhiga againe gadaluveꞋavina digo, medema ana ita vaita Yaubada yana nuwadoga gadakiloweni vaita gaitoma-kawowo. Tu iya keke-moꞋa ganakiloweni. KaꞋi vehimeya ana idibumuhiga againe yada koyona ana laufata ana aiyawela kadanuhagana digo, Keliso gidaꞋalika-kawowo.” Au hidedemi ganuwenuwemi tu gagahe. \x - \xo 2:21 \xt Lo 3:20-28, 11:6 \xt Lo 6:6, 7:6, Yo 13:1, Ga 1:4\x* \c 3 \s1 MiGalesiya vehimeya ana idibumuhiga ana luveꞋavina againe \s1 hiyewadi faꞋina, Folo gidakeyedi. \p \v 1 Omi miGalesiya kwavakwavamiyao! Wona velemona nuwami gifani. Boi Yesu Keliso yana alika keloseya kahihina matamiya galumamalena be gimahalina agaimiya. Tu gavadi-yo adamoya wanuwanuwafani? \v 2 Yaku toliluvaluva aimo taumiyao wanafatana. AluꞋaluwa Mahalina aseꞋasemiya giluku-ma gavaiyaꞋamine wavaini? KaꞋi vehimeya ana idibumuhiga againe o kaꞋi Yesu Keliso bonana ana vetumagana againe? Au bonaku wafata. \v 3 Gavadi-yo wavekwavakwava? AluꞋaluwa Mahalina vetumagana againe wavaini-yo yana faiwala againe wavebutu Yaubada yana edeya wanauna. KaꞋi mene nuwanuwami adamoya wanayewa taumiyao yami faiwaleya wanagaluvaluva be wanayegayega Yaubada matane? \v 4 Gaitoma moyaꞋaina ami kibababala faꞋina waꞋayaunedi-ma kaꞋi waꞋayaune-kawowodi? Hima nuwaku wakivegafoꞋuyaꞋuyana. Ami ayauna keke-moꞋa gaitoma-kawowo. \v 5 Yaubada AluꞋaluwana givelemi be aituha fifiwalana hinafamiya gififaisewana. Gavaiyami? KaꞋi vehimeya waꞋidibumuhigena faꞋina o kaꞋi VenuwaꞋata Yamumuna wanogalina-ma wavetumaganena faꞋina hidedemi gihuluvimi? Taumadi makewaꞋe yami vetumagana faꞋina! \p \v 6 WaꞋita, Abelahamo wananuwenuwena. Bana faꞋine Veyao Tuwaina ana buki gigahe gigayo, \q1 Bana Yaubada givetumaganena, ada yana vetumagana faꞋina Yaubada bana faꞋine gigahe gigayo, Bana kaliva yegayegana Iya matakuya. \m \v 7 Yaubada hidedemi gigahe faꞋina wanahalamanena badi Abelahamo againe hitubuyemu-ma bana bwaneneneyao kaliva matadiya, tu badi yadi wavetumagana medema Abelahamo bwaneneneyao Yaubada matane. \v 8 Ada gahe saꞋeyana Veyao Tuwaina ana bukiya gidadauda be medema againe kahalamanena tuwai-moꞋena Yaubada givevai vaita yoꞋo tulidiyao kalivai-dina yadi vetumagana faꞋina ginasedi yegayegadiyao Bana matane. Ada au yana VenuwaꞋata Yamumuna Abelahamo againe gigaheye-vagahina gigayo, \q1 O againiya yoꞋo tulina tulina adi nuwakabubu hinanuhagana. \m Au hidedemi Yaubada gigahe. \v 9 Medema faꞋina kahalamanena Abelahamo Yaubada againe givetumagana-yo nuwakabubu ginuhagana. Kadu meda gaveyao moyaꞋaidi hivetumagana, medema nuwakabubu hinuhagana Abelahamo amine. \x - \xo 3:9 \xt Aba 15:6 \xt Aba 12:3, Af 3:25 \xt Lo 4:16\x* \s1 Keliso ide Yaubada yana alatabutabu dibune kamiyami-ma gitutuvehobuda. \p \v 10 Tu gaveyao moyaꞋaidi yadi yegayega Yaubada matane faꞋina vehimeya ana idibumuhiga againe hiluluveꞋavina, medema Yaubada yana alatabutabu dibune himimiyami. FaꞋina Veyao Tuwaina ana buki gigahe gigayo, \q1 Gaveyao vehimeya matatabuna buki-vehimeya againe hiꞋetoladina-ma keke tova moyaꞋaina hidaꞋiꞋidibumuhige-Ꞌowoni, medema Yaubada yana alatabutabu dibune himimiyami. \m \v 11 WaꞋita, makewaꞋe vehimeya ana idibumuhiga faꞋina Yaubada keke tamo hakwadi gidaseni yegayegana Bana matane. FaꞋina Veyao Tuwaina ana buki kadu gigahe gigayo, \q1 Hai kaliva vetumagana againe gimimiyami faꞋina bana yegayegana Yaubada matane, medema wayawaina velemoꞋena ginamiyami. \m \v 12 Eda luhei hidadauda. Eda saꞋeyana ma vehimeya ana idibumuhiga ada mena edai-nadi keke Yaubada ana vetumagana againe gidaveꞋinuba. Inubana ma keke vetumagana au kaliva taudiyao yadi idibumuhiga gahe saꞋeyana Veyao Tuwaina ana bukiya gigahe amine gigayo, \q1 Hai kaliva vehimeya tulina tulina ginaꞋidibumuhigedi, medema yawai-vagahina ginanuhagana. \m \v 13 Tu vehimeya matatabuna ana idibumuhiga ide keke adafaiweya. Vehimeya kayawelidi faꞋina, Yaubada yana alatabutabu dibune tuwaina kamiyami tu tova adamoya Keliso ada agolaufofola vehimeya ana dibutoyogeya ginayemu-ma againe gitutuvehobuda. Keliso yada koyona ana laufata giwahina faꞋina Yaubada yana alatabutabu vaita ide kadavaini-ma Keliso givaina. Ada alatabutabu-nadi faꞋina Veyao Tuwaina ana buki gigahe gigayo, \q1 Gaveyao moyaꞋaidi ai againe hivekukedi, \q1 medema Yaubada yana alatabutabu dibune himimiyami. \m \v 14 Yesu Keliso au hidedemi keloseya gitutuvehobuda be higa nuwakabubu Yaubada Abelahamo againe giwonadabedabena-ma omi yoꞋo tulimiyao kalivai-mina agaimiya ginalakayemu. E, omi yoꞋo tulimiyao kalivai-mina Yesu Keliso buye waveꞋatutamoꞋaimi-ma nuwakabubu-nadi gilakayemaunimi, ada au Bana againe kavetumagana faꞋina, AluꞋaluwa Mahalina Yaubada giwonadabedabena-ma agaideya giyemu. \x - \xo 3:14 \xt 2Veh 27:26 \xt Ga 2:16 \xt Lo 10:5\x* \x - \xo 3:14 \xt 2Veh 21:22-23, 2Ko 5:21\x* \s1 Mosese yana vehimeya keke Yaubada yana wonadabadaba \s1 gidatogahegeni. \p \v 15 Tobohiyakweyao, veyao tuwai-moꞋena Yaubada Abelahamo againe gisena-ma ide tomiyababi yada dewa saꞋeyana againe ganaluvefosena. KaꞋi kaliva adiꞋiselu nuwanuwadi hinaveyao, au yadi lukahihi againe yadi wonadabadaba hinayakahina be yadiꞋa againe veyao hinakivefaiwalana. Keke tamo hakwadi anafaiweya mali nuwanuwa againe yadi veyao ginasitunutunugini o kaꞋi ginaluvefovefofoni. \v 16 Meda anafaiweya Yaubada yana wonadabadaba Abelahamo againe kadu bwanenena againe giyakahina-ma keke ginayawelini. Gahe Veyao Tuwaina ana buki againe ma keke gidagahe gidagayo, Bwanenemomo gananuwakabubuyedi, vaita kaliva moyaꞋaidi gidagaheyedi. Au gigayo, Bana bwanene gananuwakabubuyena vaita kaliva saꞋeyanaga gidagaheyeni, higa Bana Keliso. \v 17 Abaluvefota gamidilukahihiyena-ma ana nuwanuwa hidede amine. Yaubada yana veyao Abelahamo againe gisena be yana wonadabadaba giyakahina higa yana veyao bana againe ginaduva-vagata. Malamala moyaꞋai-moꞋena (430) hihegedi tu Yaubada yana vehimeya Mosese awane giyemu. Vehimeyai-nadi keke anafaiweya Yaubada yana veyao boi tuwaina Abelahamo againe gisena-ma ginasitunutunugini, kadu keke anafaiweya yana wonadabadaba ginatogahegeni, keke-moꞋa. \v 18 Ide ada duꞋu Yaubada ginaveleda-ma yana wonadabadaba againe ginalakayemaunida. KaꞋi duꞋu-nadi Mosese yana vehimeya againe gidaveꞋinuba digo, aimo keke Yaubada yana wonadabadaba againe gidaveꞋinuba. Tu Yaubada Abelahamo ginuwadogena be yana wonadabadaba againe ana duꞋu givelena. \x - \xo 3:18 \xt Lu 1:54-55, Aba 12:7 \xt Af 7:6 \xt Lo 4:14, 11:6\x* \s1 Vehimeya ana inuba be vetumagana ana eda faꞋina. \p \v 19 Hida kagahe Mosese yana vehimeya keke anafaiweya Yaubada yana wonadabadaba ginatogahegeni. Tu vehimeyai-nadi gavana ana inuba? Yaubada yana vehimeya muliya gisena be higa vehimeya ana aiyawela againe kaliva yadi nuwanuwa koyodi hinaꞋayaunedi. Kadu gisena be keke vaita ginaduva-vagata. Au gisena be higa ginadauda tu Abelahamo bwanenenai-nadi ginahobuꞋela-yo ginahavaina. Higa Bana againe Yaubada yana wonadabadaba gisena-ma Kalivai-nadi. Ada mena yana vehimeya lobama ana tovenuwaꞋata Mosese hihawavelevelena, ada bana Mosese Yaubada kaliva adihinafeya gimidimidi be Yaubada yana vehimeya giꞋawatalatalainedi. \v 20 Ma kaꞋi kaliva saꞋeyanaga digo, keke nuwanuwana tomidihinafa. Ada au Yaubada anakaibeꞋu-moꞋa ada yana wonadabadaba gisena ana toveya, keke tamo loseyanina au Bana Tauna giyakahina. \p \v 21 Hida gavaiyami? KaꞋi Yaubada yana vehimeya vaita yana wonadabadaba gidavenibaineni-yo higa ginaluꞋatugeni? Keke, keke-moꞋa! KaꞋi vehimeya anafaiweya yawaida ivaguna gidaveleda digo, makewaꞋe yada yegayega vehimeya ana idibumuhiga againe kadanuhagana. \v 22 Tu Veyao Tuwaina ana buki gigahe vaita tomiyababi moyaꞋaida koyona ana abavehimeya dibune yogoyogonideyao kamimiyami. Gavadi-yo ada aiyogona faꞋina Yaubada yana bukiya hidedemi gigahe? Me Yaubada yana wonadabadaba guwana ana nauhaga inubana vetumagana Yesu Keliso againe, ada gaveyao hidedemi hivetumagana, medema Yaubada yana wonadabadaba guwana hinanuhagana. \p \v 23 Tu mena vetumagana ana eda aimo Yaubada keke gidayemauneni ana toveya, yana vehimeya Mosese awane giyemu-ma dibune yogoyogonideyao kamiyami. E, vehimeyai-nadi giyogoda ginunauwena tu Yaubada vetumagana ana eda giyemaunena ana toveya. \v 24 Ada au Yaubada yana vehimeya vaita ada tomiyatagona higa dewa faꞋina gikivetuvetunuda ginunauwena tu Keliso gihobuꞋela. Au hidedemi vehimeyai-nadi gimiyatagoda be nuwada gitaina Keliso againe, higa nuwanuwada yada vetumagana Keliso againe kanaseni-yo Yaubada ginaseda yegayegadeyao Bana matane. \v 25 Tu vetumagana ana eda Yaubada ahe giyemaunena faꞋina, ide Mosese yana vehimeya yana miyatagona againe aimo keke kadamiyami. \x - \xo 3:25 \xt Lo 5:20 \xt Lo 8:2-4 \xt Lo 3:9-19\x* \s1 Yesu Keliso againe kavetumagana faꞋina, \s1 ide Yaubada natuneyao. \p \v 26 Tu omiꞋiyao ma yami wavetumagana Yesu Keliso againe wamiyaveꞋavina faꞋina, omi moyaꞋaimi Yaubada natuneyao. \v 27 WaꞋita, omi gaveyao Yesu Keliso ana eganeya wabafitaiso, au omi Bana buye waveꞋatutamoꞋaimi. Ada gaveyao moyaꞋaimi bafitaiso againe Yesu Keliso buye waveꞋatutamoꞋaimi, medema Keliso againe wavaigau. \v 28 Tuwaina tufoimi miYuda tu tufoimi yoꞋo tulimiyao kalivai-mina, tufoimi agetoga tu tufoimi taumiyao yami faisewa wavehimeyena, tufoimi kaliva tu tufoimi vevine. Atu tova adamoya Yesu Keliso againe wavesaꞋeya faꞋina au ami ita leleleya. \v 29 KaꞋi omi Keliso yana kaliva yana vevine, au omi Abelahamo bwaneneneyao ada Yaubada yana nuwakabubu Abelahamo againe giwonadabedabena-ma omi wananuhagana. \x - \xo 3:29 \xt Yo 1:12 \xt Lo 6:3-4, 13:14 \xt 1Ko 12:12-14\x* \c 4 \s1 Tuwaina veꞋagetogeya kamiyami tu adamoya \s1 Yaubada natuneyao kamimiyami. \p \v 1-2 Tu yaku gahe ana nuwanuwa hidede amine. Kaliva saꞋeyana gigahe vaita ginaꞋalika yana babi yana lokoloko natuna nimane ginasena higa ana duꞋu. Natuna aimo kabiꞋona tu ginaꞋalikayabuyabuna ada ana tofayaya giyakahidi. Gaveyao kwamana hinafayayena be agaidiya ginaveꞋagetoga medema yana giba hinaꞋitaꞋitaveꞋavina, tu kwamana ginaveꞋasevatu au yana giba ana abavehimeya tauna ginavaina tamana tovai-nadi giyakahina amine. \v 3 Meda anafaiweya tuwaina ide aimo weꞋoweꞋo amine Yaubada keke kadahalamane-hagihagiyeni ana toveya, badi balauma fifiwaladiyao hida babi hivehivehimeyena-ma agaidiya kaveꞋagetoga be yadi nuwanuwa kamuliyena. \v 4 Tu tova gilubodana-ma gilakayemu againe, Yaubada Natuna babiya giꞋiveninisena be kwamayoku-moꞋa hivenatunena ada gitubuga kwanamiYuda faꞋina Mosese yana vehimeya dibune gimiyami. \v 5 Au hidedemi giyemu be higa ide Mosese yana vehimeya dibune kamiyami-ma ginatutuvehobuda, higa vaita yana yoꞋogaga agaidiya ginaseda-yo Yaubada natuneyao amine kanamiyami. \v 6 Ada omi Yaubada natuneyao faꞋina, Natuna AluꞋaluwana aseꞋasemiya giꞋiveninisena, BanaꞋe giꞋalaveleveleda-yo kakovakova kagayo, “Baba, Kamaku.” \v 7 Medema faꞋina omi aimo keke agetoga au Yaubada natuneyao wamimiyami. Ada omi natuneyao faꞋina, aimo gavadi gavadi Yaubada badi natuneyao adi duꞋu faꞋina gisevehailena, medema wananuhagana. \x - \xo 4:7 \xt Kl 3:20-23 \xt Yo 1:14, Lo 8:3-4 \xt Lo 8:15-16\x* \x - \xo 4:7 \xt Lo 8:17, Ga 3:29\x* \s1 Folo miGalesiya yadi vetumagana faꞋina nuwana ginauna. \p \v 8 Boi tuwaina omi yoꞋo tulimiyao Yaubada keke wadahalamaneni ana toveya, badi balauma keke velemodi yaubada ma agaidiya wanuwanuwa be yogoyogonimiyao wamiyami. \v 9 Tu tova adamoya Yaubada buye wavetobohiyana, o kaꞋi ganagahe Yaubada omi givetobohiyanemi. Ma gavaiꞋona-yo balauma hida babi hivehivehimeyena-ma agaidiya wayewa? Badi keke velemona tofaiwala au gaitoma-kawowo. KaꞋi mene nuwanuwami kadu badi agaidiya wanaveꞋagetoga-havagi? \v 10 Tafalolo tulina tulina higa aiyeta vaikohi aituha malamala faꞋidiya wanuwanuwa lakahina vaita medema tovai-dina tova lakahina be adi itaveꞋavina againe yami yegayega Yaubada matane wanavaina. \v 11 Omi faꞋimiya gamatamatauta vaita ami veluga faꞋina gadavediwe-kawowo. \p \v 12 Ho tobohiyakweyao, wadabonaꞋabiyeku be iya vehimeya ana idibumuhiga againe keke gadaluluveꞋavina amine kadu omi wadahuluva. WaꞋita, iya vaita gadaveyoꞋo tulimiyao yo omi keke ami wavehimeya amine gamimiyami. Keke tamo agaikuya wadakoyo. \v 13 Au ahe wahalamanena yaku ela nagona ma yaku waꞋaulolo faꞋina agaimiya gaꞋela be Yaubada yana VenuwaꞋata Yamumuna faꞋina galumamalemi. \v 14 Yaku aulolo faꞋina vita gavelemi tu au aiꞋadi keke wadaꞋitatagoku kadu keke wadakiloweku. Au yami wavemwamwala wavegaꞋauleku vaita iya lobama ana tovenuwaꞋata amine, e vaita iya Yesu Keliso Tauna. \v 15 Boi yami vemwamwala lakahina ma hai waseni? Iya agaikuya wanuwanuwa lakahina faꞋina, akufaiweya omi faꞋimiya ganaꞋawatalatalaina higa kaꞋi amifaiweya digo, matami wadamwamwalina be wadaveleku. \v 16 Iya nuwanuwa velemoꞋena agaimiya galukahihiyena faꞋina, kaꞋi adamoya mene wanuwanuwa iya vaita nibaimi amine? \p \v 17 Tu wama kalivai-dina ma tova moyaꞋaina agaimiya hihawahawahegedi be higa yadi nuwanuweya hinanuwaꞋabiyemi tu yadi inuba keke hagihagina. Yadi nuwanuwa hidede amine. Nuwanuwadi hinavesidakami be wananuyabuyabuku-yo badi agaidiya wanahawahege-moꞋemi. \v 18 KaꞋi yada inuba hagihagina digo, gilubodada be mali kaliva faꞋidiya kanahawahege-moꞋeda. Meda boi iya omi buye kamiyami ana toveya iya faꞋikuya wahawahege-moꞋemi. Tu keke vaita iya buye kamiyami ana toveyagaga wananuwenuweku, au gilubodami be tova moyaꞋaina wadanuwenuweku. \v 19 Ho natuꞋaseꞋasekweyao, nuwanuwaku lakahina Keliso ana itaꞋita amine omi ami itaꞋita ginalakayemu. Tu kwamayoku hivefahedi be venatuna againe aulolo lakahina hiꞋayaunena amine, meda omi faꞋimiya kadu adamoya gavedivediwe-havahavagi tu Keliso ana itaꞋita amine wanatubuyemu. \v 20 Ho gavaimi be adamoya iya omi buye kadamiyami! KaꞋi buye kadaveꞋamagigiꞋitaꞋita, au agoku ana nogala tulina akufaiweya gadaseyemaunena. E, omi faꞋimiya nuwaku givegafoꞋuyaꞋuya faꞋina nuwanuwaku kanaveꞋanauhaga. \x - \xo 4:20 \xt 1Ko 8:4-6 \xt Kl 2:16 \xt 1Ko 2:3 \xt Yo 8:45\x* \s1 Folo Yaubada yana veyao luhei vevine luhei agaidiya \s1 giluvefosena. \p \v 21 Tu omi mene nuwanuwami Mosese yana vehimeya dibune wanamiyami-ma agaikuya wanabonalaufata. Vehimeyai-nadi gavaimi gigahe ma maꞋi wanuwenuwena o kaꞋi keke? \v 22 Kahihi buki-vehimeya againe gidadauda-ma waꞋita hidede amine. Abelahamo natuneyao luhei. SaꞋeyana badi agetoga adi egana Hega agaidiya gitubuga, tu velugana tauna vavinena Sela agaidiya gitubuga, badi keke agetoga. \v 23 Bana kwamana agetoga hivenatunena-ma ana egana Isimeli, bana babi ana dewa amine gitubuga. Tu kwamana Abelahamo tauna vavinena keke agetoga hivenatunena-ma ana egana Aisake, bana yana tubuga inubana Yaubada yana wonadabadaba againe. \p \v 24 Au mena kahihi-nadi galukahihiyena-ma vaita gahetalahobuhobu tu ana nuwanuwa hidede amine. Badi vevine luhei vaita Yaubada yana veyao luhei amine. Veyao nagona ma Bana Yaubada oya Sainai againe giyemaunena be yana vehimeya miIsileli faꞋidiya Mosese givelena. Oya Sainai hivenatuna be natudiyao vehimeyai-nadi againe hiveꞋagetoga. Hidevama vaita Hega amine. \v 25 Badi Hega ma vaita oya Sainai fafali ana egana Alebiya againe gidadauda-ma amine. Kadu badi kwamayoku abaluvefota babi ana Yelusalema faꞋina ada mena melalai-nadi miYuda hinadi, badi gaveyao Mosese yana vehimeya dibune veꞋagetogeya himimiyami-ma kalivai-dina. \v 26 Tu lobama ana Yelusalema keke vehimeyai-nadi ana veꞋagetogeya gidamiyami, ada mena melalai-nadi vaita ide Keliso ana tovetumagana hinada amine. \v 27 WaꞋita, Veyao Tuwaina ana buki gigahe gigayo, \q1 O kwamayoku kakali \q1 venatuna ana aulolo keke udaꞋayauneni-ma \q1 unavemwamwala, e unakovakovavemwamwala. \q1 FaꞋina o mogane ginuyabuyabu-ma \q1 aimo natumiyao moyaꞋaidi wananuhagadi. \q1 Badi kwamayoku wamoganedi ma natudiyao moyaꞋaidi \q1 tu omi natumiyao aimo moyaꞋai-moꞋedi. \m Au hidedemi Aiseya Yelusalema luhei vaita vevine luhei amine gilukahihiyedi be Veyao Tuwaina ana bukiya gidadauda. \p \v 28 Tu omi tobohiyakweyao Yesu yana yoꞋogaga againe amanadi Aisake Yaubada yana wonadabadaba againe gitubuyemu amine, meda omi Yaubada yana wonadabadaba guwana. \v 29 Boi tuwai-moꞋena bana Isimeli babi ana deweya gitubuga-ma bana Aisake Yaubada AluꞋaluwana yana faiwaleya gitubuga-ma yana miyami gikikivekoyona amine, meda tova adamoya badi nuwanuwadi Mosese yana vehimeya kanamuliyena-ma ide AluꞋaluwa Mahalina yawaine katubuvagu-ma hikikivekoyoda. \v 30 Atu Veyao Tuwaina ana buki gavaimi gigahe? Gigayo, \q1 Bana kwamayoku keke agetoga ma natudi anakaibe tamana ana duꞋu ginavaina. Tu bana kwamayoku agetoga natudi keke duꞋu-nadi buye hinavaini. FaꞋina kwamayoku agetoga wanatudi kaliva unawavidi. \m Au hidedemi Yaubada Abelahamo againe gigahe. \v 31 Tobohiyakweyao ada gahe hidede amine. Auwe yada abaluveꞋavina Mosese yana vehimeya ana idibumuhiga againe, faꞋina ide keke kwamayoku agetoga natudiyao amine higa vaita Mosese yana vehimeya dibune yogoyogonideyao kadamiyami. Au ide kwamayoku keke agetoga ma natudiyao, Keliso ana vetumagana againe yauyaugideyao kamimiyami amanadi. \x - \xo 4:31 \xt Aba 16:15, 21:2 \xt Lo 9:7-9 \xt Lo 8:15 \x* \x - \xo 4:31 \xt Hi 12:22, Ha 21:2,10 \xt Ais 54:1 \xt Aba 21:10, Yo 8:35\x* \c 5 \s1 Keliso giyauda tu keke veꞋagetogeya kanayewada. \p \v 1 Keliso giyauda be higa yauyaugideyao kanamiyami. Ami aiyauga wanakidonena be keke kadu veꞋagetogeya wanahawahege-havagilemi. \p \v 2 Wanogali! Iya Folo gagahemi. KaꞋi wanahawahegemi be Yaubada yana iyaꞋiyaya wowomiya hinatomogolohina digo, ana nuwanuwa vaita keke tamo veluga Keliso againe wananuhagani. \v 3 Ganagahe-havagi. Gaveyao moyaꞋaimi wowomi ana tomogolota againe wanahawahegemi, medema gilubodami be Mosese yana vehimeya ana nuwanuwa matatabuna wadaꞋidibumuhige-Ꞌowona. \v 4 Omi gaveyao wagagaluvaluva be vehimeyai-nadi ana idibumuhiga againe yami yegayega Yaubada matane wanavaina, medema taumiyao Keliso againe walugolohimi. Keliso wahegena faꞋina, Yaubada yana nuwadoga ana alakwauya wamimiyami. \v 5 Tu imeꞋeyao ma AluꞋaluwa Mahalina givetumaganavelema-yo anuwaveꞋavina Yaubada ginasema yegayegameyao Bana matane. Kadu AluꞋaluwa Mahalina gifaiwalavelema be mena yama yegayega-moꞋa faꞋina alulauboda. \v 6 Ide Yesu Keliso buye kaveꞋatutamoꞋaida-ma kaꞋi wowoda ana tomogolota kavaina o kaꞋi keke kadavaini, au medema gaitoma-kawowo. KaꞋi Keliso againe kanavetumagana, ada vetumaganai-nadi guwana tobohiyadeyao buye yada veꞋaveluveluga againe kanaseyemaunena, medema gaitoma lakahina. \p \v 7 Boi Keliso yana eda againe wamadumadu toyogina. Gaveyao magigimi hisebodani-yo nuwanuwa velemoꞋena ana idibumuhigeya hiveꞋilovemi? \v 8 Mena veꞋilova keke Bana gikovami-ma againe gidaveꞋinuba. \v 9 Yada gahe saꞋeyana ma “Isi gaitoma kabiꞋona tu falawa hinagene ginauna tu beledi matatabuna gitubuga.” \v 10 Tu omiꞋiyao kadu iyaꞋeku Kaiwabu buye kaveꞋatutamoꞋaida faꞋina, iya tauku ganuwaveꞋavina vaita iya ganuwanuwa amine meda omi wananuwanuwa. Gava kaliva nuwami gikikivegafoꞋuyaꞋuyana, kaꞋi kikaiwabuna o kabiꞋona, medema makewaꞋe ana matahiwadi ginanuhagana. \p \v 11 Tobohiyakweyao, kaꞋi aimo gadalulumamala vaita wowo ana tomogolota kaliva gidalubodadi digo, gavaiꞋona-yo miYuda aimo hiveꞋuveꞋumagigiyeku? KaꞋi wowo ana tomogolota faꞋina gadagahegahevagadona digo, yadi agoꞋuga yaku laumamala Keliso yana alika keloseya faꞋina gidahavaina. \v 12 Tu badi tonuwasivebala ma nuwanuwaku hinana taudiyao hinakivetabovihilidi. \x - \xo 5:12 \xt Yo 8:32,36, Af 15:10 \xt 1Ko 1:23\x* \s1 AluꞋaluwa Mahalina guwana tulina, dibuda koyona \s1 yana huluva tulina. \p \v 13 Tu omi tobohiyakweyao ma Yaubada gikovami be higa yauyaugimiyao wanamiyami, tu keke wanagahe wanagayo, “Yaubada vehimeya ana veꞋagetogeya giyauku faꞋina tauku aku hawata keke gananuwenuweni. Au dibuku ana nuwanuwa itaꞋitaluvadigadi ganamuliyena.” Keke medede amine wanahawahegemi, au yami wanuwakabubu tobohiyamiyao buye wanaveꞋahawahawahega. \v 14 Mosese yana vehimeya matatabuna vehimeya saꞋeyanaga hinagene hidadauda, higa “Tauni unuwakabubuye amine tobohiyamomo unanuwakabubuyedi.” \v 15 Tu kaꞋi tova moyaꞋaina tobohiyamiyao buye wanaveꞋakiꞋofaꞋofa buye wanaveꞋadayadayaga, au wanaꞋitaveꞋavimi. Keke digo, omi wanaveꞋakivekoyo be ami yoꞋo wanaluvehawaliyedi be au ginahavaidi. \p \v 16 Tu ganagahemi. Yaubada AluꞋaluwana yana nuwanuwa amine wanahawahawahegemi. KaꞋi Bana againe wanahawahegemi, au dibumi koyona ana nuwanuwa itaꞋitaluvadigadi agaidiya keke wanahawahegemi. \v 17 FaꞋina dibumi koyona ana nuwanuwa kadu Yaubada AluꞋaluwana yana nuwanuwa buye hiveꞋavenivenibaina. Nuwanuwai-dina luhei buye hiveveꞋasitainemi faꞋina dewa hagihagina nuwanuwami wanahuluvina-ma keke amifata. \v 18 Tu kaꞋi Yaubada AluꞋaluwana wavenovenogalena, au Mosese yana vehimeya dibune keke wadamiyami. \x - \xo 5:18 \xt 1Fi 2:16 \xt Md 5:43-44, 7:12 \xt Lo 8:3-4\x* \x - \xo 5:18 \xt Lo 7:15-23 \xt Lo 6:14\x* \p \v 19-21 WaꞋita, dibuda koyona ana huluva moyaꞋaida kahalamanena. Mena huluvai-dina ma udo tulina tulina, nuwanuwa bwanebwanenena, nuwanuwa ayaꞋayafanina ana muliya, balauma adi davadava, kwelikweli tulina tulina, venibaina vekwageya gaꞋumaꞋuma ilaꞋa, tauda ada nuwanuwagaga, veꞋadabwadabwa, yoꞋo tulina tulina ana veꞋalaudaka, italuvadiga tulina tulina, gufa laulaugina againe uꞋu ana vekwavakwava, fati ana gakahikahi kwavakwavana kadu dewa tulina tulina hidede amine. Boi gagahevagadonemi amine kadu tova adamoya gagahegahevagadonemi gaveyao medede amine hihuluhuluva medema keke-moꞋa Yaubada yana itaveꞋavina againe hinamiyami. \p \v 22-23 Atu Yaubada AluꞋaluwana guwana hidede amine. Nuwanuwa hawahawahegana, vemwamwala aseniwalova atuvefaꞋila nuwakabubu, igibagiba hagihagina, yada waꞋidibumuhiga faꞋina kaliva yadi wavetumagana agaideya, nuwahobu, taudeyao yada nuwanuwa ana hawata. Mena dewai-dina keke tamo adi hawata gidadauda. \v 24 Ide gaveyao Yesu Keliso againe kahawahegeda, medema dibuda koyona kakivekelosena be ana nuwanuwa itaꞋitaluvadigadi tulina tulina gihavaidi. \v 25 Yaubada AluꞋaluwana yawaida ivaguna giveleda. Gilubodada be BanaꞋe yada huluva gidavehimeyena. \v 26 Keke taudeyao ada egana kanakilakahini, keke tobohiyadeyao kanaꞋiveꞋagoꞋugadi o kaꞋi kanaꞋahukwehukwedi. \x - \xo 5:26 \xt Md 7:16-20, Ef 5:8-9 \xt Kl 3:5 \xt Fl 2:3\x* \c 6 \s1 Omi tovetumagana buye wanaveꞋaveluveluga. \p \v 1 Tu tobohiyakweyao, kaꞋi tobohiyami saꞋeyana ginakoyo tu omi wananuhagana digo, omi gaveyao AluꞋaluwa Mahalina yana nuwanuwa amine wahuluhuluva, medema bona bikabikana againe wanakivetuvetununa be eda tunutunugina againe wanaveyewana. Wanakivetuvetununa, atu taumiyao saꞋeyana saꞋeyana wanaꞋitaveꞋavimi be higa kadu omi keke aladibidibi againe wanabeꞋu. \v 2 Yami vainuwana buye wanaveꞋawahiwahivaita ada au hidede amine Keliso yana vehimeya wanaꞋidibumuhigena. \v 3 Hai kaliva kwamana kabisona tu givaitana bana tauna kaliva kikaiwabuna, medema tauna againe giveꞋalololo. \v 4-5 Gilubodana be kaliva saꞋeyana saꞋeyana tauna tauna yana dewa gidaluveꞋuveꞋuna be hadema yamumuna hadema koyona Yaubada matane ginahalamanena. KaꞋi yamumuna digo, bana anafaiweya ginagakahikahi. Tu keke gidalubodani be yana dewa mali kaliva yana dewa ginahawaluveluveni. Medema keke etowava tunutunugina, faꞋina Yaubada kaliva tulina tulina ana vehimeya tulina tulina givelena ada anakaibe anakaibe ginaꞋitaveꞋavina. \p \v 6 KaduꞋe, badi gaveyao Yaubada bonana ana vehawala hinunuhagana, medema gilubodadi be adi tovehawala agaidiya yadi giba moyaꞋaina hidafolafolakena. \x - \xo 6:6 \xt Md 18:15 \xt Lo 15:1-2 \xt 2Ko 13:5, Lo 14:12 \xt 1Ko 9:11,14\x* \s1 Gavaimi gavaimi kahuluva, medemi Yaubada \s1 ginalaufata agaideya. \p \v 7 KaduꞋe, keke taumiyao agaimiya wanaveꞋalololo. Keke amifaiweya Bana Yaubada againe wanavemeyakaiwaba. Gava dewa wanafahana, medemi ami laufata wanayaudi. \v 8 Hai kaliva dibuna koyona ana nuwanuwa ana babi againe ginafaha, medema fahai-nadi againe agolaufofola ginayaudi. Tu hai kaliva AluꞋaluwa Mahalina yana nuwanuwa ana babi againe ginafaha, medema fahai-nadi againe yawai-vagahina ginayaudi. \v 9 Ada au tova moyaꞋaina igibagiba hagihagina againe keke-moꞋa dibumi ginatoyoga, faꞋina kaꞋi kanaꞋatuvefaꞋila-moꞋa au tova gilubodana againe laufata hagihagina kanayaudi. \v 10 Medema faꞋina kaꞋi kaliva adi veluga ana eda kananuhagana amine o kaliva moyaꞋaidi agaidiya kanaꞋigibagiba hagihagina, tu tovetumagana adi yoꞋo kalivai-dina vevine-dina agaidiya kanaꞋigibagiba hagihagi-moꞋena. \x - \xo 6:10 \xt Yo 3:6, 6:63, Lo 8:13 \xt 2Te 3:13, 1Ko 15:58\x* \s1 Folo yana lukafoi againe yawaidi ivaguna faꞋina giluꞋageyedi. \p \v 11 Kafoi tobohiyakweyao, kaliva saꞋeyana hida leta againe yaku nuwanuwa giꞋetoladina tu adamoya waꞋita egana matana lakahina againe ma iya tauku nimakuya gaꞋetoladina. \p \v 12 Wama kaliva tova moyaꞋaina higahegaheluyaꞋayaꞋalimi be wowomi ana tomogolota wanavaina-ma gavaimi hinuwanuwa? Me nuwanuwadi gaitoma kabuꞋavane faꞋina hinagakahikahidi. Au hidedemi hihuluhuluva tu yadi inuba saꞋeyanaga higa nuwanuwadi veꞋumagigi hinaꞋosena. Yadi vehawala ma kaꞋi wowomi ana tomogolota digo, hawaveyamumu hinanuhagana. Tu kaꞋi Yesu Keliso yana alika keloseya digo, veꞋumagigi hinanuhagana. \v 13 Badi wowo ana tomogolota dewai-nadi hiꞋitaveꞋavina-ma faꞋidiya ganagahe. Yaubada yana iyaꞋiyaya wowodiya hitomogolohina nonogana taudiyao Yaubada yana vehimeya keke hidaꞋitaveꞋavini. Tu nuwanuwadi wowomi ana tomogolota wanavaina be higa taudiyao hinagakahikahiyedi hinagayo, “Yama gahe amine wowodi ana tomogolota ahe hivaina.” \v 14 Tu iyaꞋeku ma keke tamo gavadi faꞋina ganagakahikahi tu yada Kaiwabu Yesu Keliso yana alika keloseya, medemagaga faꞋina ganagakahikahi be Bana ana egana ganakilakahina. Yesu kelose againe giꞋalika againe, kadu vaita babi ana gaitoma keloseya giꞋalika be ana ludigadigaga agaikuya gihavaina. Babi ana gaitoma vaita aliꞋalikana iya matakuya amine, meda iya vaita toꞋalika amine tomiyababi matadiya. \v 15 Ide Yesu Keliso buye kaveꞋatutamoꞋaida-ma kaꞋi wowoda ana tomogolota kavaina o kaꞋi keke kadavaini, au medema gaitoma-kawowo. KaꞋi Yesu yawaine katubuvagu, au medema gaitoma lakahina. \v 16 Gaveyao moyaꞋaimi mededemi watubuvagu be Yaubada yana yoꞋogaga wamimiyami-yo ami egana miIsileli, medema aseniwalova kadu hinekalikali againe wanamiyami. \p \v 17 Au hidedemi bonaku tu gahe saꞋeya-moꞋena. Yesu againe gahawahegeku faꞋina, kaliva hiꞋivekiꞋoniku. Iya Yesu ana agetoga ma aku kiꞋona giseyemaunena. Yesu ana iyaꞋiyaya wowokuya gawahina faꞋina, gilubodana be keke tamo hakwadi ginavekwageyeku. \p \v 18 Kafoi tobohiyakweyao, yada Kaiwabu Yesu Keliso yana nuwadoga aluꞋaluwamiya ginamiyami. Ehe hidedemi. \qr (Iya Folo nimaku.) \x - \xo 6:18 \xt Ga 5:11, Fl 3:18 \xt Lu 14:27, Ga 2:20-21\x* \x - \xo 6:18 \xt 2Ko 5:17 \xt 2Ko 4:10\x*