\id 1TI \h 1 TIMOTI \toc1 Folo yana leta nagona TIMOTI againe \toc2 1 TIMOTI \mt1 Folo yana leta nagona TIMOTI againe \ip Bana Timoti Esiya ana fafali kalivana. Tamana kwanamiGilika tu hinana vinemiYuda. Folo yana lumamala-waliliuga anavelu againe Timoti givegidena be ginavebwaꞋuliyena. (Afositolo 16:1-3) Buye hinunudadana tu muliya Folo Timoti ana vehimeya givelena, higa tovetumagana adi yoꞋo Efeso againe ginaꞋitaveꞋavidi. \ip Hida leta againe Folo tovehawala veꞋalololodiyao faꞋidiya Timoti givenuwaꞋatana be higa miEfeso yadi vetumagana keke hinakivekoyoni. KaduꞋe, toꞋekelesiya yadi tafalolo faꞋina gikivetuvetununa, ada ekelesiya adi tonagona tulina tulina gava huluva gava huluva adi lauboda ma gilukahihiyena. Kadu gava dewa Timoti Keliso yana tofaisewa tovetumagana adi yoꞋo hinafadiya gilubodana, medema faꞋina Folo giluꞋageyena. Leta dobona hidede amine. \io1 Timoti ana lusiule. 1:1-2 \io1 Vehawala tunutunugina faꞋina. 1:3-20 \io1 Tafalolo ana dewa faꞋina. 2:1-15 \io1 Ekelesiya adi tonagona adi vehimeya ma. 3:1-16 \io1 Timoti tauna ana itaveꞋavina kadu yana vehawala faꞋina. 4:1-16 \io1 Timoti ana vehimeya tulina tulina tovetumagana adi yoꞋo adi itaveꞋavina againe ma. 5:1-6:21 \c 1 \p \v 1 Yo siule natuku Timoti, Iya Folo Yesu Keliso yana afositolo ya leta ganaꞋetoladina. Yaubada ada Tokibababala kadu Yesu Keliso yada abaluveꞋavina aku vehimeya giveleku veꞋafositolo, higa Yesu Keliso yana kabu gavaina. \v 2 Timoti o vaita natuku velemoꞋena amine, faꞋina Keliso ana vetumagana againe iya gahawavenatune-moꞋe. Yaubada Tamada kadu Yesu Keliso yada Kaiwabu hinanuwadoge hinahinekalikaliye kadu aseꞋase hinakiveniwalovina. \x - \xo 1:2 \xt Kl 1:27 \xt Af 16:1-3\x* \s1 Folo tovehawala veꞋalololodiyao faꞋidiya \s1 Timoti givenuwaꞋatana. \p \v 3 Keke gavana faꞋina tu boi gatauya be Masedoniya ana fafaliya ganana ana toveya gagahevagadone amine, nuwanuwaku medei Efeso againe unamiyami be higa badi tovehawala veꞋalololodiyao unahawatadi be hinaꞋilova. \v 4 UnavenuwaꞋatadi be keke tova moyaꞋaina nainaiya higa gahe-kawowo kadu kaliva tulina tulina bwaneneneyao adi egana ana loi ana loi nuwadiya hinaseuseni. Medema gaitomai-dina adi nuwa-nunauya againe keke halamana Yaubada yana vevai faꞋina hidavivaini, au veꞋalakwalakwakwa giyemu. Yaubada yana vevai vetumagana againe kahalamanena, keke veꞋalakwalakwakwa againe. \v 5 Mena vehawala veꞋalololona ana hawata gayakahina be higa nuwanuwa hawahawahegana hinaseyemaunena. Nuwanuwai-nadi inubana ma aseꞋasedi yegayegana hinamiyami, kadu keke tamo vita nuwafoudiya hinaꞋayauneni, kadu Keliso ana vetumagana keke kebuladiya tu nuwadiya ginadauda-yo au nuwanuwa hawahawahegana againe hinamaga. \v 6 Kaliva tufoidi mena edai-nadi hifaniyena ada gahe-kawowo ana edeya hidamana be hinanauna. \v 7 Nuwanuwadi Yaubada yana vehimeya kaliva hinavehawaledi tu mena vehimeyai-nadi ana nuwanuwa keke agaidiya gidamahalini kadu gaitoma tulina tulina faꞋina hivehavehawala toyogina higayo, “Ime Yaubada bonana aluyabuna,” tu yadi vehawala inubadi hifaniyena. \p \v 8 Tu ide kahalamanena Yaubada yana vehimeya Mosese awane giveleda, ada kaꞋi kaliva vehimeyai-dina hinamuliyedi Yaubada yana nuwanuwa amine, medema abaleme hagihagina. \v 9-10 KaduꞋe kahalamanena Yaubada keke kaliva yegayegadiyao faꞋidiya vehimeya kadu hawata gidasedi. Au kaliva koyodiyao faꞋidiya gisedi, higa badi vehimeya ana tohawahegahega be ana todibutoyoga faꞋidiya, badi Yaubada keke hidaveꞋamohimohineni kadu dewa koyona hififaisewana-ma faꞋidiya, badi yadi nuwanuwa keke mahamahalina kadu Yaubada bonana hihawatagona-ma faꞋidiya, badi tamadiyao o hinadiyao hiluveꞋalikadi faꞋidiya, badi mali kaliva adi toluveꞋalika faꞋidiya, badi toꞋudo kadu tovetubo faꞋidiya, badi mali kaliva hikiꞋafudi be higa hinaveꞋagetogedi amanadi kadu tofwaya be badi Yaubada ana egana ana toꞋaiyakata-kawowo faꞋidiya, au gava dewa tulina tulina yada Kaiwabu yana vehawala tunutunugina keke gidalubodani-ma kaliva hififaisewana, medema kaliva koyodiyao adi loi faꞋidiya Yaubada vehimeya kadu hawata gisedi. \v 11 Mena Yaubada yana vehimeya ana vehawala tunutunugina au VenuwaꞋata Yamumuna galulumamalena-ma ana nuwanuwa amine. VenuwaꞋatai-nadi Yaubada Bana vemwamwala inubana ma yana kikaiwabu gihawavemogatalena, ada Yaubada aku vehimeya giveleku be yana VenuwaꞋata Yamumuna ganalulumamalena. \x - \xo 1:11 \xt 1Ti 4:7 \xt 1Ti 6:3-4\x* \s1 Folo tokoyona-moꞋa nonogana Yesu yana faisewa \s1 faꞋina givegidena. \p \v 12 Tu Yesu Keliso yada Kaiwabu mena faisewa faꞋina gifaiwalaveleku-ma againe yaku vesiule gayakayakahina. BanaꞋe giꞋitanuwenuweku vaita bonabonaꞋabiku faꞋina givegideku. \v 13 Boi tuwaina Yesu gahawatagona kadu gahawaveꞋiyohoyohoyena ada yana kaliva gakivekoyodi nonogana Yaubada yana hinekalikali agaikuya givetalaiyena, faꞋina iya fanifaniku keke yaku wavetumagana. \v 14 Ada yada Kaiwabu yana nuwadoga iya agaikuya givewahivemavemauku, ada au tova adamoya Yesu Keliso againe gavetumagana ada Bana againe nuwaku gasena. \p \v 15 Hida gahe au gahe velemoꞋena ada gilubodana be againe yada wavetumagana kanaluveꞋavina. Yesu Keliso babiya gihobuꞋela be tokoyona ginakibababaleda. Ada tokoyona moyaꞋaidi agaidiya iya tokoyona-moꞋa. \v 16 Atu iya tokoyona-moꞋa tu Yaubada gihinekalikaliyeku be higa yana atuvefaꞋila lakahi-moꞋena kaliva agaideya iya tokoyona-moꞋa agaikuya ginaseyemaunena. Hidede amine giꞋatuvefaꞋile-moꞋeku faꞋina iya abaꞋita badi aimo hinavetumaganena be kibababala hinanuhagana-ma faꞋidiya giseku. \v 17 Bana Tokaiwabu miyamiya-vagahina ana egana kanakilakahina. Bana keke-moꞋa ginaꞋalika kadu keke adafaiweya kanaꞋitani. E, BanaꞋe Yaubada anakaibeꞋu-moꞋa ana egana kanakilakahina be yana kikaiwabu ginaduva-vagata tova inaga inaga keke ana abalauyabu. Ehe hidedemi. \x - \xo 1:17 \xt Af 9:15 \xt 1Ko 15:9-10 \xt Lu 19:10\x* \s1 Folo Timoti giluꞋageyena be ginaꞋatuvefaꞋila. \p \v 18 Ho natuku Timoti, boi AluꞋaluwa Mahalina Yaubada yana kaliva venuwaꞋata aimo gavaimi unafaisewa-ma faꞋina gitunevehabalutugidi be hiꞋawatalatalainena, ada tova adamoya yadi awatalatalaina amine hida a vehimeya gavele. Mena venuwaꞋatai-dina agaidiya leme unanuhagana be togiyomatana yamumuna amine yada Kaiwabu yana gaviya againe unafifaiwala. \v 19 Kadu Keliso ana vetumagana againe unaluluveꞋavina ada tauni unaꞋitaveꞋavi be nuwafou yegayegana Yaubada matane unamiyami tu unalulugaviya. Kaliva tufoidi nuwafoudiya togahe keke hidavenogaleni ada au yadi vetumagana hinuhegena. \v 20 Badi tobeꞋu agaidiya kaliva saꞋeyana ana egana Haimeniyo kadu saꞋeyana Alekisanida. Badi adi egana gayawelina ada Setani againe gahegenauwedi be higa vita hinaꞋayauneni-yo halamana hinavaina beꞋena Kaiwabu keke hinahawatagoni. \x - \xo 1:20 \xt 1Ti 4:14 \xt 1Ko 5:5\x* \c 2 \s1 Tovetumagana adi yoꞋo yadi veꞋoꞋola Yaubada againe. \p \v 1 Tu natuku, yaku lauꞋage nagona ma omi tovetumagana badi kaliva moyaꞋaidi faꞋidiya wanaveꞋoveꞋoꞋola. E, yami awalulauꞋu yami tagivedadaga kadu yami vesiule Yaubada againe badi faꞋidiya wanaseusena. \v 2 Tokikaiwabu kadu gaveyao moyaꞋaidi yadi waꞋabavehimeya ma faꞋidiya wanaveꞋoꞋola be higa kukuya againe kadu yada waꞋaseniwalova againe kanamiyami, yada dewa mahamahalina yada nuwanuwa tunutunugina. \v 3 KaꞋi hidede amine kaliva moyaꞋaidi faꞋidiya kanaveꞋoꞋola, medema gilubodana kadu meda Yaubada ada Tokibababala matane hagihagina. \v 4 BanaꞋe nuwanuwana kaliva moyaꞋaida kibababala kananuhagana ada nuwanuwa velemoꞋena faꞋina halamana kanavaina. \v 5 FaꞋina yada Yaubada au saꞋeyanaga kadu ada Toulayagiyagila saꞋeyanaga Yaubada ide kaliva adahinafeya gimidimidi, Bana higa Yesu Keliso Tauna. \v 6 Bana yawaina gihawahegena be ide kaliva moyaꞋaida gitutuvehobuda, ada au hidede amine tova gilubodana againe Yaubada nuwanuwana kaliva moyaꞋaida kibababala kananuhagana ma givehawaleda. \v 7 Hidema ana inuba Yaubada givegideku be Keliso yana tolaumamala kadu yana afositolo giꞋiveniniseku higa badi keke miYuda tu yoꞋo tulidiyao kalivai-dina Keliso ana vetumagana velemoꞋena faꞋina ganavehawaledi. Hida yaku gahe keke gadaveꞋalololo. Au Yaubada gihalamaneku tu gagahegahe. \x - \xo 2:7 \xt 2Fi 3:8-9 \xt Af 9:15\x* \s1 Kaliva be vevine yadi huluva tafalolo-vagaꞋauta againe. \p \v 8 Tu nuwanuwaku melala tulina tulina agaidiya tovetumagana tafalolo faꞋina hivagavagaꞋauta againe, kaliva hinaveꞋoꞋola. Gilubodadi be badi kalivai-dina nimadi keke koyona gidafaisewani-ma veꞋoꞋola againe hinakilakahina, kadu keke yadi wanuwakoyo keke yadi wavekwageya. \p \v 9 Meda anafaiweya nuwanuwaku vevine yadi wawowomumu kadu yadi wanuwanuwa tunutunugina wowodi hinavevigauna, keke vaita adi aiwaka ana ita inubana uꞋudi ana aiꞋamo, o kaꞋi odoꞋodo mokula fatana lakahina ana velaka, o kaꞋi kaleko fatana lakahina ana iꞋota hinaleleni-yo kaliva matadiya hinaveꞋiꞋaiwaka, keke. \v 10 Au adi aiwaka inubana ma igibagiba tulina tulina. Vevine gaveyao higahe vaita Yaubada hihawadavadavana, medema dewa hagihagina Yaubada ana tohawadavadava gilubodadi-ma amine hinadewadewa. \v 11 Kaliva Yaubada bonana faꞋina hivehavehawala againe, vevine hinaveꞋawaꞋibodedi be yadi wanuwahobu hinavenogala. \v 12 Iya keke vevine gadahawahegedi be kaliva hinavehawaledi o kaꞋi kaliva agaidiya hinavetonagona. Au hinaveꞋawaꞋibodedi. \v 13 Mena nuwanuwa inubana hidede amine. Yaubada Adama gimidibubuna tu muliya Ive gibubudi. \v 14 Ada keke Adama Setani yana veꞋalololo gidavenogaleni. Au badi kwamayoku hivenogalena be Yaubada yana hawata hiyawelina. \v 15 Atu kaꞋi vevine yadi wanuwahobu vetumagana nuwanuwa hawahawahegana kadu dewa mahamahalina againe hinaluluveꞋavina, au yadi venatuna ana toveya lugolagola hinanuhagana. \x - \xo 2:15 \xt 1Fi 3:3-4 \xt 1Ti 5:10 \xt Aba 2:7,22 \xt Aba 3:6\x* \c 3 \s1 Tovetumagana adi toꞋitaveꞋavina lakahina \s1 ana vehimeya faꞋina. \p \v 1 Gahe saꞋeyana ganayakahina-ma gahe velemoꞋena. KaꞋi tamo hakwadi nuwanuwana Yaubada yana yoꞋogaga agaidiya ginavetoꞋitaveꞋavina, au nuwanuwana faisewa hagihagina. \v 2 Atu bana Yaubada yana yoꞋo adi toꞋitaveꞋavina lakahina ana vehimeya hidede amine. Bana yana dewa yamumunaga kaliva matadiya ginamiyami, vavinena saꞋeyanaga ginanagina, yana huluva moyaꞋaina faꞋina ginanuwanuwa-hagihagi, yana wanuwahuya tauna ginahawatana be keke kwavakwavana amine ginahuluva, wakawaka adi veꞋa ginamaduꞋitaveꞋavina, kadu vehawala aseꞋaseꞋiꞋonagina bana anafata. \v 3 KaduꞋe keke gufa laulaugina ana yu-faꞋila againe ginavekwavakwava, ada keke yana waꞋagodadaga ginamaduveꞋamunumunuga au bona bikabikana amine kaliva ginakivetuvetunudi, ada keke tova moyaꞋaina kaliva ginavekwavekwageyedi, ada keke mani ginaꞋitaꞋitaluvadigeni. \v 4 Gilubodana be tauna ana unuma ginavehimeye-hagihagiyedi, ada natuneyao bonaꞋabi faꞋina ginakivetuvetunudi be yadi tagakulu ginahawatani-yo hinaveꞋamohimohinena. \v 5 KaꞋi keke anafaiweya tauna ana unuma ginakivetuvetunudi be bonana hinaꞋabini, gavaimi be Yaubada yana ekelesiya gidaꞋitaveꞋavidi? \v 6 KaduꞋe, keke Keliso ana tovetumagana ivaguna Yaubada yana yoꞋogaga agaidiya ginavetoꞋitaveꞋavina, faꞋina kaꞋi ginamadunuwalaka be Setani yana nuwalaka faꞋina matahiwadi givaina amine, bana ana matahiwadi ginavaina. \v 7 KaduꞋe, gilubodana be yana huluva yamumuna faꞋina badi keke Keliso hidavetumaganeni-ma hinaveꞋamohimohinena. Au ginadewadewa-hagihagi be higa kaliva keke adifaiweya hinahawavekoyoyeni, kadu keke Setani yana dai againe ginavebeꞋuni. \x - \xo 3:7 \xt Ta 1:6-9 \xt 2Ko 8:21\x* \s1 Toleme adi vehimeya faꞋina. \p \v 8 Tu badi toleme amanadi meda anafaiweya gilubodadi be hinanuwanuwa tunutunugina yo kaliva hinaveꞋamohimohinedi, keke meyadi lagalaganina, keke gufa laulaugina ana toyu-faꞋila, kadu keke mani ana italuvadiga faꞋina toleme yadi faisewa hinaꞋabini. \v 9 Yadi wanuwahinage yegayegana Yaubada yana nuwanuwa sevasevauyana Keliso gihawavemogatalena-ma againe hinamiyaveꞋavina. \v 10 KaꞋi nuwanuwami kaliva tufoidi wanasilakahidi be hinavetoleme amine, nagona yadi dewa wanaꞋita-hagihagiyena. KaꞋi yadi nuwanuwa yadi dewa hagihagi-moꞋena hinaseseyemaunena be keke tamo hakwadi anafaiweya ginahawavekoyoyedi digo, au wanasilakahidi be hinavetoleme. \v 11 Tu yadi vevine meda anafaiweya gilubodadi be hinanuwanuwa tunutunugina yo moyaꞋaidi hinaveꞋamohimohinedi, keke gahe koyona ana toꞋalavedavedamana au tova moyaꞋaina hinanuwanuwa-hagihagi, kadu yadi dewa moyaꞋaina agaidiya itaꞋitaveꞋavinidi. \p \v 12 KaduꞋe toleme gilubodana be kwamayoku saꞋeyanaga ginanagina, kadu natuneyao ada yana manuwa hinagena matatabudi ginavehimeye-hagihagiyedi be bonana hinaꞋabiꞋabina. \v 13 Ada au gaveyao toleme yadi faisewa againe hinaꞋiꞋidibumuhiga, medema adi waegana kaliva matadiya hinamiyami, kadu yadi waꞋasevatu Yesu Keliso ana vetumagana faꞋina adifaiweya hinalulumamala. \x - \xo 3:13 \xt Ta 2:3\x* \s1 Yada tafalolo ana nuwanuwa lakahina. \p \v 14 Natuku, hida kivetuvetunu ya leta againe gaꞋetoꞋetoladina tu ganuwanuwa vaita tova kabisona againiya ganaꞋela. \v 15 Atu kaꞋi tamo gavadi ginasebodaku be ganavekwalu digo, unahalamanena gava huluva Yaubada yana yoꞋogaga kalivai-dina be vevine-dina gilubodada. Mena Yaubada yana yoꞋo au Yaubada Tomiya-vagata yana ekelesiya, ada ogola oꞋolina manuwa giꞋatuꞋatulakahina amine, meda ide Yaubada yana yoꞋogaga nuwanuwa velemoꞋena kaꞋatuꞋatulakahina. \v 16 Wona velemona yada tafalolo inubana Yaubada gihawavemogatalena-ma nuwanuwa lakahina. Yaubada keke kanawona! \q1 BanaꞋe kaliva ada nuya giꞋosena \q1 be Tauna giꞋivemogatalina. \q1 Bana kaliva yegayegana ma \q1 AluꞋaluwa Mahalina giseyemaunena. \q1 Lobama ana tovenuwaꞋata hiꞋitana, \q1 yana kaliva Bana faꞋine hilumamala \q1 yoꞋo tulidi tulidi agaidiya. \q1 Hidei babiya kaliva hivetumaganena \q1 ada yana wakikaiwabu gilaka lobameya. \m Au hidede amine ma yada tafalolo ana nuwanuwa lakahina. \x - \xo 3:16 \xt Yo 1:14, Mk 16:19\x* \c 4 \s1 Tonuwayewa yadi vehawala nubalabalana faꞋina \s1 givenuwaꞋatana. \p \v 1 Tu AluꞋaluwa Mahalina hidede amine givenuwaꞋata gigayo, “Aimo tova ana abalauyabu againe tovetumagana tufoidi hinanuwayewa, ada aluꞋaluwa veꞋalololodiyao bonadi hinavenogalena kadu vehawala yafune agaidiya giveꞋinuba-ma hinamuliyena.” \v 2 Mena vehawalai-dina tofwaya meyadi luhei ma agaidiya hiyemu, badi nuwafoudi gitutuma be keke adifaiweya yadi koyona ana vita hinaꞋayauneni. \v 3 Yadi vehawala veꞋalololona hidede amine. Nagi hihawatana kadu aꞋa tufona ana hawata hisena. Atu Yaubada mena aꞋai-nadi gibubuna be ide tovetumagana yana nuwanuwa velemoꞋena kahalamanena-ma yada wavesiule kanaꞋauꞋana. \v 4 Gaitoma moyaꞋaina Yaubada gibubuna-ma au hagihagina. Keke tamo gavadi kanakiloweni, au gaitoma moyaꞋaina faꞋina yada vesiule kanayakahina be kanavaina. \v 5 E, Yaubada yana aibubuna gihawaveyamumuyena kadu adaga faꞋina gihawahegena, ada ide yada vesiule kayakahina faꞋina, aꞋa moyaꞋaina Yaubada matane gilubodana ada ide keke kanakilowa. \x - \xo 4:5 \xt 2Ti 3:1, 2Fi 3:3, 1Yn 2:18 \xt Aba 9:3, Lo 14:6\x* \x - \xo 4:5 \xt Aba 1:31, Af 10:15\x* \s1 Timoti Keliso yana tofaisewa yamumuna amine \s1 ginahuluhuluva. \p \v 6 Tu badi tovetumagana mena vehawalai-nadi veꞋalololona galukahihiyena-ma faꞋina unakivetuvetunudi be higa Yesu Keliso yana tofaisewa yamumuna amine unaꞋitaꞋitaveꞋavidi, kadu o tauni yada abavetumagana ana nuwanuwa kadu vehawala hagihagina umulimuliyena-ma againe unaꞋauꞋa-yo unafifaiwala. \v 7 Kaliva yadi gahegahe-kawowo ma keke Yaubada bonana, au gahe kwavakwavana. Medema keke unanogalini. Au Yaubada yana nuwanuwa againe unahawahege be yana dewa unavegavegalena. \v 8 KaꞋi talaida kanavagaꞋotoꞋotogena, medema gilubodana tu kaꞋi aluꞋaluwada yana faiwala kanalelena be higa Yaubada amine kanahuluhuluva, medema giluboda-moꞋena. Yaubada ana veꞋuꞋula againe leme tulina tulina hidei babiya kananuhagana kadu aimo wesei lobameya meda kananuhagana. Medema faꞋina aluꞋaluwada ana vagaꞋotoꞋotoga giluboda-moꞋena. \p \v 9 Mena gahe au gahe velemoꞋena ada gilubodana be againe yada wavetumagana kanaluveꞋavina. \v 10 E, Yaubada Tomiya-vagata againe yada nuwaveꞋavina kasena vaita yana leme kananuhagana, ada medema faꞋina kavedivediwe kafifaisewa toyogina. Bana Yaubada kaliva moyaꞋaida ada Tokibababala, higa ide gaveyao kavetumaganena-ma gikibababaleda. \v 11 Ada au badi tovetumagana mena gaitomai-dina faꞋina unavehimeyedi kadu unavehawaledi. \p \v 12 Tu O kwanatubulakahi faꞋina keke gidalubodani be kaliva hinaꞋihawadamane. O tauni abaꞋita badi tovetumagana unaveledi, ya gahe againe, ya dewa againe, ya nuwakabubu againe, ya vetumagana againe, ya nuwanuwa mahamahalina againe. \v 13 Yaubada bonana ana hawa tovetumagana adi yoꞋo matadiya, kadu laumamala kadu vehawala againe unahawahawahege unanunauwena tu againiya ganaꞋela ana toveya. \v 14 Boi toꞋekelesiya adi tonagona adi yoꞋo nimadi uꞋuniya hisena ana toveya, AluꞋaluwa Mahalina yana venuwaꞋata ya faisewa faꞋina yana kaliva gitunevehabalutugedi-yo hiꞋawatalatalainena, be againe a vehimeya givele. Keke dibu ginatoyoga, au a vehimeya unaꞋitaveꞋavina. \v 15 Ya faisewa againe unadibudibumuhiga. A vehimeya ana nuwanuwa tulina tulina agaidiya unahawahawahege be higa moyaꞋaidi o hinaꞋita hinagayo, “Wona velemona Yaubada yana faisewa againe gifaiwala, au gifaiwala-moꞋa.” \v 16 Tauni unaꞋitaveꞋavi kadu ya vehawala unaꞋitaveꞋavina be medema againe unaꞋatuꞋatuvefaꞋila. FaꞋina kaꞋi hidede amine unaꞋatuvefaꞋila, au tauni kadu ya vehawala ana tovanenega buye unakibababalemi. \x - \xo 4:16 \xt 1Ti 6:20 \xt 1Ti 1:15 \xt 2Ti 1:6, Af 8:17\x* \c 5 \s1 Timoti yana dewa tovetumagana adi yoꞋo hinafadiya. \p \v 1 Gavaimi gavaimi unahuluva tovetumagana adi yoꞋo hinafadiya faꞋina ganagahe. Keke ya waꞋagodadaga kaliva lakahina unadakeyeni. Au vaita bana o tama bona bikabikana amine unaluꞋageyena. Badi tubulakata agaidiya unahuluhuluva vaita badi taimomo amine. \v 2 Badi vevine lakahidiyao agaidiya unahuluhuluva vaita badi hinamomo amine, kadu badi ulaulatana agaidiya unahuluhuluva vaita noumomo, keke unaꞋitaꞋayafanedi. \x - \xo 5:2 \xt 1Veh 19:32\x* \s1 Sikwasikwadiyao adi itaveꞋavina faꞋina. \p \v 3 Tu sikwasikwadiyao adi itaveꞋavina faꞋina ganagahe. Badi sikwasikwadiyao keke wanatudiyao ma adi itaveꞋavina faꞋina unanuwanuwa. \v 4 Atu kaꞋi kwamayoku hinasikwa ada natudiyao o tubudiyao hinamiyami, au badiꞋiyao hinaꞋitaveꞋavidi hinadi adi veꞋamohimohina faꞋina Yaubada givehimeya amine. Sikwa adi itaveꞋavina au natudiyao o tubudiyao yadi faisewa be higa adi itaveꞋavina kabiꞋodiyaoya-ma hinafatana. Mena huluvai-nadi gilubodana Yaubada matane. \v 5 Badi sikwa natudiyao keke be adikaibe himimiyami amanadi Yaubada againe hiluluveꞋavina, ada bogi be uyadayada Yaubada againe hitagitagivedadaga be yana leme faꞋina hiveꞋoveꞋoꞋola. \v 6 Atu badi sikwa kasisi againe tova moyaꞋaina hihawahawahegedi amanadi wayawaidi himimiyami nonogana aluꞋaluwadi au vaita aliꞋalikana amine. \v 7 Tovetumagana unakivetuvetunudi be hinadiyao o tubudiyao sikwasikwadiyao hinaꞋitaveꞋavidi be higa keke tamo hakwadi anafaiweya ginadakeyedi. \v 8 Hai kaliva o kwamayoku tauna yana yoꞋo, e tauna yana manuwa hinagena keke ginaꞋitaveꞋavidi, medema Yaubada yana vehimeya givekwaulaugena, ada mena yana huluva koyona badi Yaubada keke hidavetumaganeni-ma yadi huluva koyona gitubuhegena. Au bana tokoyona-moꞋa. \p \v 9 Sikwasikwadiyao adi egana ana etoladi faꞋina ganagahe. KaꞋi kwamayoku hisikwa tu adi malamala sikisiti hivaidi ada moganedi tuwaina au saꞋeyanaga, medema adi egana unaꞋetoladina. \v 10 Kadu gilubodana be moyaꞋaidi badi faꞋidiya hidagahe hidagayo, “Wadema kwamayoku dibudibumuhigidi. Natudiyao hiꞋitaveꞋavidi yamumuna, luveꞋa againe hihawahegedi, Yaubada yana kaliva yana vevine yadi wanuwahobu hiꞋihagihagiyedi, badi vita hinuhagana-ma hivelugadi ada au kaliva adi nuwakabubu tulina tulina agaidiya hihawahawahegedi tova moyaꞋaina.” \p \v 11 Tu badi aimo ulaulatana tu hisikwa-ma adi egana keke ginaluku. FaꞋina hinamiyami tu yadi nuwanuwa ayaꞋayafanina ginafaiwala againe nuwanuwadi hinanagi-havagi be yadi hawahega Kelisogaga againe boi hiyakahina-ma hinayawelina. \v 12 Ada au hidema faꞋina kaliva hinagahe hinagayo, “WaꞋitadi, yadi wonadabadaba nagona Keliso againe ahe hiyawelina.” \v 13 KaduꞋe badi aimo ulaulatana tu hisikwa-ma dewa saꞋeyana hivebutu hihuluvina, higa manuwa tulina tulina agaidiya hilakalakadadanana tu keke hidafifaisewa. Ada keke vaita miya-kawowogaga nuwanuwadi. Au mali kaliva faꞋidiya higahegahe-kawowo kadu adi mataꞋatuboda hisesebodabodana. Ada nuwanuwa tulina tulina keke gidalubodani be hinahawavemogataleni-ma hilulukahihiyena. \v 14 Medema faꞋina nuwanuwaku badi aimo ulaulatana tu hisikwa-ma hinanagi-havagi, weꞋoweꞋo hinavenatunedi kadu yadi manuwa hinaꞋitaveꞋavina be higa ide tovetumagana nibaideyao keke tamo gavadi faꞋina adifaiweya hinaꞋawalaveda. \v 15 FaꞋina sikwasikwadiyao tufoidi eda tunutunugina ahe hihegena be Setani yana eda againe hinanauna. \v 16 Hai kwamayoku vetuvetumaganidi adi yoꞋo agaidiya sikwasikwadiyao himimiyami, gilubodadi be hinaꞋitaveꞋavidi. ToꞋekelesiya adi yoꞋo badi vevine-dina adi itaveꞋavina ana vita keke hinawahini. Au toꞋekelesiya adi yoꞋo badi sikwasikwadi natudiyao keke be adikaibe himimiyami amanadi adifaiweya hinaꞋitaveꞋavidi. \x - \xo 5:16 \xt Hi 13:2 \xt 2Te 3:11 \xt 1Ko 7:9\x* \s1 Timoti yana dewa tovetumagana adi tonagona agaidiya. \p \v 17 Tu badi tovetumagana adi tonagona faꞋidiya ganagahe. Tonagona gaveyao tovetumagana adi itaveꞋavina againe hifaisewa yamumuna, medema adi laufata faꞋina hidanuwenuwedi hidagayo, “Nuwakabubu anavelu kanaveledi.” E, badi yadi faisewa laumamala kadu vehawala amanadi nuwakabubu againe wanaveꞋamohimohinedi lakahina. \v 18 WaꞋita, Veyao Tuwaina ana buki gigahe gigayo, \q1 Bulumakau witi givagavagakolukoluna againe, keke \q1 gidalubodani be muduna bulava againe wanahifobodani \q1 higa keke tamo gavadi ginaꞋani faꞋina. \m Kadu gahe saꞋeyana ma gigayo, \q1 Gilubodana be tofaisewa ana laufata ginavaina. \m Au hidede amine Yaubada yana tofaisewa fatadi faꞋina gigahe. \v 19 KaꞋi kaliva saꞋeyana tovetumagana adi tonagona tamo gavadi faꞋina ginahawavekoyoyena digo, keke unavenogaleni. Atu kaꞋi toꞋita luhei o tohiye buye hinahawavekoyoyena digo, yadi gahe unavenogalena. \v 20 Tonagona gaveyao hikoyo, medema tovetumagana adi yoꞋo matadiya unadakeyedi be higa tonagona velugadiyao hinamatauta. \p \v 21 Natuku Timoti, Yaubada matane kadu Yesu Keliso matane kadu lobama ana tovenuwaꞋata mahamahalidiyao matadiya o gavehimeye be mena vehimeyai-dina gayakahidi-ma unaꞋitaveꞋavidi. Keke kiholiholi amine kaliva unaꞋitanuwenuwedi. Nagona unahalamane-hagihagiyena tu muliya unagahe. KaduꞋe keke kaliva o vevine tufoidi unaꞋita-hagihagiyedi tu tufoidi keke. Au moyaꞋaidi unaꞋitadi leleleya. \v 22 Keke kaliva uꞋune nima unamaduseni be higa ekelesiya agaidiya ginavetonagona. KaꞋi kaliva saꞋeyana yana dewa keke udahalamane-hagihagiyeni tu umadusilakahina-ma muliya ginakoyo digo, o tauni a vita. Keke mali kaliva yadi koyona ana vita unawahini. Au tauni ya dewa unaꞋitaveꞋavina. \v 23 Tova moyaꞋaina kamo giꞋuꞋaulolo faꞋina, keke gufa-moꞋagaga unayuyuni. Oine kasimina unayuna be ya kamoꞋaulolo maꞋi ginatuluna. \p \v 24 Kaliva tufoidi yadi koyona kabuꞋavane gidadauda be valeyana wai ginagona ada tovedewayauga gihalamane-vagahina. Tu kaliva tufoidi yadi koyona sevasevauyane gidadauda ada muliya kabuꞋavane giyemu. Medema faꞋina tonagona keke unamakahokohokodi. \v 25 Meda anafaiweya dewa hagihagina kabuꞋavane gidadauda atu kaꞋi kaliva tufoidi yadi dewa hagihagina keke yoꞋo matadiya hinafifaisewani, au keke sevasevauyana ginaduva-vagata. \x - \xo 5:25 \xt 1Ko 9:9-11 \xt Ef 5:11\x* \c 6 \s1 ToveꞋagetoga adi kivetuvetunu faꞋina. \p \v 1 ToveꞋagetoga faꞋidiya ganagahe. Gaveyao moyaꞋaidi tovehimeya agaidiya hiveꞋagetoga, medema gilubodadi be yadi dewa moyaꞋaina againe yadi tovehimeya hinaveꞋamohimohinedi, be higa keke tamo hakwadi anafaiweya ginaꞋawalava ginagayo, “WaꞋitadi, Yaubada ana egana hiyakayakahina kadu afositolo yadi vehawala hinoganogalina nonogana yadi tovehimeya keke hidaveꞋamohimohinedi.” \v 2 Badi toveꞋagetoga tufoidi yadi tovehimeya Keliso againe hivetumagana. Yadi tovehimeya vaita tobohiyadiyao amine Yaubada yana yoꞋogaga agaidiya faꞋina, keke hinanuwanuwa vaita adifaiweya hinaꞋihawadamanedi. Au yadi faisewa againe hinaꞋidibumuhiga-moꞋa, faꞋina hinanuwanuwa hinagayo, “Bana yaku tovehimeya yaku faisewa againe leme ginanuhagana-ma keke tomiya-kawowo. Au banaꞋe kadu tovetumagana, ada adaꞋiselu Yaubada yana nuwakabubu againe kamimiyami.” Ada au hidede amine unavehawaledi ada unagahevagadonedi be mena dewai-nadi amine hinahuluhuluva. \x - \xo 6:2 \xt Ta 2:9-10 \xt Fm 1:16\x* \s1 Tovehawala veꞋalololodiyao vekwageya kadu mani \s1 nuwadi givaina. \p \v 3-4 Hai kaliva vehawala veꞋalololona givehavehawalayena ada yada Kaiwabu Yesu Keliso yana vehawala tunutunugina keke gidaꞋidibumuhigeni, medema yana wanuwanuwalaka gimimiyami ada nuwana keke-moꞋa gidamahalini. Nuwana nubalabalana faꞋina tova moyaꞋaina nuwanuwana ginaveꞋalakwalakwakwa kadu hifufu tulina tulina faꞋina ginavekwavekwageya. Ada medema dewai-nadi guwana ma gaꞋumaꞋuma, veꞋataladabwadabwa, veyaina, nuwanuwa kiholiholina. \v 5 Kadu badi nuwanuwadi veꞋalakwalakwakwa be vekwageya amanadi badi kalivai-dina tova moyaꞋaina buye hiveꞋavenivenibaina. Nuwadi giꞋuyuyuna ada nuwanuwa velemoꞋena boi agaidiya gimidimahalina-ma kadu hifaniyena. Kadu badi hinuwanuwafani vaita tafalolo againe lokoloko yana eda hinanuhagani-yo hinavewakalivana. \p \v 6 Atu kaꞋi kaliva tafalolo ginaꞋitaꞋitaveꞋavina kadu nuwana ginavenuwakibokibo, au bana wakalivana velemoꞋena. \v 7 Hidei babiya yada tubuga be yada alika againe keke tamo gavadi kadawahini. \v 8 FaꞋina kaꞋi adaga yada lifi weꞋa agaideya gidadauda, au adafata be nuwada ginavenuwakibokibo. \v 9 Badi gaveyao nuwanuwadi lokoloko againe hinakaiwabu medema agaidiya aladibidibi ginalakayemu, ada yadi nuwalauvadiga agedi ginavebahina be hinabeꞋu. Nuwanuwa kwavakwavana nuwadi ginaꞋabina be ginakivekoyodi-yo agolaufofola ana eda againe hinanauna be hinabwavi. \v 10 Mani ana italuvadiga au koyona tulina tulina inubana. Kaliva tufoidi mani hiꞋitanuwavaiyena toyogina faꞋina, Yesu Keliso ana vetumagana ana eda hihegena be aseꞋuꞋaulolo moyaꞋaina againe taudiyao hiꞋonadi. \x - \xo 6:10 \xt 2Ti 1:13-14, Ga 1:6-9 \xt 2Ti 4:3-4 \xt Fl 4:11-12, Hi 13:5\x* \x - \xo 6:10 \xt Gah 30:8 \xt Gah 28:22 \xt Ef 5:5\x* \s1 Timoti ana vehimeya ginaꞋitaveꞋavina faꞋina, \s1 Folo giluꞋageyena. \p \v 11 Tu oꞋeni Yaubada yana kaliva ma mena dewai-dina unaꞋosedi. Tauni unahawahege be Yaubada yana nuwanuwa amine unahuluhuluva higa nuwanuwa yegayegana, vetumagana, nuwakabubu, atuvefaꞋila, bona bikabikana unamuliyena. \v 12 Tuwaina toꞋita moyaꞋaidi matadiya ya vetumagana Keliso againe uhawavemogatalena ide Keliso yana kaliva gilubodada-ma amine ana toveya, Yaubada o gikova be yawai-vagata unanuhagana. Au togiyomatana yamumuna amine Keliso ana vetumagana ana gaviya againe unafifaiwala be mena yawai-vagata unakiveꞋavina. \v 13 Yaubada matane, Bana gaitoma moyaꞋaidi yawaidi inubana amanadi, kadu Yesu Keliso matane, Bana ana tovedewayauga Fonitiyo-Failato againe hawavemogatala gilubodana-ma giyakahina amanadi, o gavehimeye. \v 14 A vehimeya Kaiwabu givele amanadi unaꞋitaꞋitaveꞋavina be keke-moꞋa unakivekoyoni-yo kaliva adifaiweya hinadakeye. Hidedemi unanunauwena yada Kaiwabu Yesu Keliso yana yewaꞋela ana toveya. \v 15 Yaubada ginavehimeya be tova gilubodana againe yada Kaiwabu Yesu Keliso ginayewaꞋela. Bana Yaubada ma vemwamwala inubana kadu au anakaibeꞋu-moꞋa Tovehimeya, tokikaiwabu adi Tokaiwabu, tovehimeya yadi Tovehimeya. \v 16 Bana anakaibeꞋu keke-moꞋa ginaꞋalika ada mahalina veꞋakinamanamalina againe keke tamo hakwadi anafaiweya ginaꞋitani mahalinai-nadi againe gimimiyami. Keke tamo hakwadi BanaꞋe gidaꞋitani, kadu keke-moꞋa anafaiweya ginaꞋitani. Bana ana egana kanakilakahina ada yana kikaiwabu yana faiwala ginaduva-vagata tova inaga inaga keke ana abalauyabu. Ehe hidedemi. \x - \xo 6:16 \xt Yo 18:36-37, 19:11 \xt Ha 17:14 \xt Yem 33:20\x* \s1 Wakalivadiyao yadi vetumagana Yaubada againe hinasena \s1 be folafolakadiyao hinamiyami. \p \v 17 Tu wakalivadiyao faꞋidiya ganagahe. Badi hida babi ana lokoloko againe hikikaiwabu-ma unavehimeyedi be keke hinanuwanuwalaka, kadu keke yadi kikaiwabu againe yadi vetumagana hinaseni. Mena kikaiwabu havahavaina. Au Yaubada againe hinaluluveꞋavina, BanaꞋe Tonuwadoga gaitoma moyaꞋaidi adi tovetala be higa yada abavemwamwala faꞋina. \v 18 Unavehimeyedi be kaliva hinanuwanuwakabubuyedi, igibagiba tulina tulina agaidiya hinakaiwabu kadu yadi wanuwadoga hinafolafolaka. \v 19 Au hidede amine yadi lokolokofou keke havahavaina ma aimo tova mulina faꞋina hinakidewedewena be higa yawai-vagahidi au yawaidi velemoꞋena hinanuhagana. \x - \xo 6:19 \xt Lu 12:20 \xt Md 6:20\x* \s1 Folo yana lukafoi. \p \v 20 Ho Timoti, a vehimeya Yaubada givele-ma unaꞋitaꞋitaveꞋavina. Gahe-kawokawowo keke Yaubada ana vetumagana gidalubodani-ma unavekwaulaugena. Kadu vekwageya kwavakwavana kaliva hivewagafanina nuwahuya amanadi unavekwaulaugena. \v 21 Kaliva tufoidi higahe vaita mena nuwahuyai-nadi hidavaini, ada medema faꞋina Yesu Keliso ana vetumagana ana eda hihegena. \p Yaubada yana nuwadogeya unamiyami. \qr (Iya Folo bonaku.) \x - \xo 6:21 \xt 1Ti 4:7, 2Ti 1:14 \xt 2Ti 2:18\x*