\id RUT LUT - Vidunda Bible version
\ide UTF-8
\h Luti
\toc1 Luti
\toc2 Luti
\toc3 Lut
\mt1 Luti
\imt Chilongole
\ip Chitabu cha Luti changusimila mbuli za isungu ng'hatu, zilawile kuli ivyazi limwe lya Waisilaeli kuli mhela wa Watagusa wa Isilaeli. Naomi, mamo wa ivyazi ali, nayali kuli magazo makulu, mlume wa heye na wana wa hewo weli walume lowabagame, lowawele kuli ujenzi kuli isi ya Moabu. Hamba Naomi kangubochela utambichizo hala du Luti yawele yumwe wa wakweye na mwenyeng'haye wa isi ya Moabu, nakwamula kwa kunuwila kwa heye kuwa hamwe na heye na kumtanza. Naomi kanguluta na Luti yohiluka kuli isi ya heye yuye ya Isilaeli. Hamba Luti na Naomi wangubochela utambichizo kulawa kwa Boasi, yumwe wa ivyazi lya Naomi, loyaholile mijito ja kuwalolela na kukunda kumhesa Luti. Mhela wa Watagusa nawali mhela wihile kwa vila Waisilaeli wenji nawekala ne kibatilila malajizo, ila Naomi na Luti na Boasi ndo wanhu wa kuwawinza hali Waisilaeli wekale kwa kibatilila na kuwinza malajizo ga Nguluwi.
\ip Haduhu yoneche yalinguvizela whaani yandiche chitabu achi cha Luti. Mhela wa kwandichigwa kwa chitabu achi kahi hailinguzeleka, ila wenji wangijesa kota chitabu achi nachandichigwa kulawa hala du Waisilaeli lowahiluche kulawa kowawinjigwe, kwa chiwalo cha nzila ya Chiebulaniya chandichigwe kuli chitabu cha Luti. Inoga kuvizela kota Mndewa Daudi nayali wa lulelo lwa Luti, mdala yawele hawele Muisilaeli. Mbuli ayi ina mana kahi kota Luti ndo sekulu wa Yesu. Mbuli ayi yangulangusa kota kukundigwa na Nguluwi hakulawile kwa kuwa kuli ivyazi lya chiuyeng'ha, ila kwangulawa kuli nhumbula ya munhu.
\iot Gali mgati
\io 1. Sula ya 1 yangusimila mbuli ya ivyazi lya Naomi na magazo makulu gowapatile na hamba ndaze Naomi na Luti vyowahiluche Isilaeli.
\io 2. Kuli sula ya 2 twangusoma ndaze Luti vyoyeting'hane na Boasi, mhela Luti loyawele yolokota nyhule kuli mgunda wa Boasi.
\io 3. Sula ya 3 yangusimila ndaze Naomi vyoyamlajize Luti kumlanda Boasi yamhese Luti na kumlolela, kwa vila nayali mng'holozawo wa habehi. Hamba Boasi nakakunda.
\io 4. Sula ya 4 yangulonga ndaze Boasi vyoyagulile mgunda uwele wa mlume wa heye Naomi yabagame, hamba kumhesa Luti.
\c 1
\s Ivyazi lya Elimeleki lyanguluta Moabu
\p
\v 1 Aho katali walamuzi vyonawali wolongoza Isilaeli, nakwali na lufemba kuli isi. Munhu yumwe wa Betelehemu ya Yuda nakaluta kikala kuli isi ya Moabu kota mjenzi, heye na mchewake na wanage weli walume. 
\v 2 Munhu ayo nayali yochemigwa Elimeleki na itagwa lya mchewake ndo Naomi na matagwa ga wanage weli walume ndo Maloni na Kilioni. Hewo nawali Waefulata kulawa Betelehemu kuli Yuda. Nawaluta isi ya Moabu, nawekala ako. 
\v 3 Hamba Elimeleki mlume wa Naomi nakabagama, Naomi nakapona na wanage weli walume. 
\v 4 Nawo nawahola wadala Wamoabu, itagwa lya yumwe nalyali Olipa na itagwa lya wa keli nalyali Luti. Lowekale ako kwa miyaka kota kumi hino, 
\v 5 weng'ha weli, Maloni na Kilioni nawabagama, lelo Naomi nayali yafililwe na wanage weli na mlume wa heye.
\s Naomi na Luti wanguhiluka Betelehemu
\p
\v 6 Hamba Naomi nakahulika kota Mkulu Nguluwi nayali yawatambichize wanhu wa heye kwa kuwapa chilyo. Lelo, nakamula kuhiluka kaye kwa hewo kulawa Moabu, hamwe na wakweye. 
\v 7 Lelo nawaluka kulawa hala hoyawele yochikala na wakweye weli, nawakola nzila imwe leka wahiluche mbaka isi ya Yuda. 
\v 8 Hamba Naomi nakawalonjela wakweye weli, “Mlute lelo chila yumwe kaye kwa maiwake, Mkulu Nguluwi yawaditile ganojile hemwe, kota hemwe vyomtuditile ganojile heni hamwe na awo wabagame. 
\v 9 Mkulu Nguluwi yawape kwesela, chila yumwe wa hemwe yekale goya kwa mlume yunji.” Hamba Naomi nakawalaga kwa kuwanonela. Ila hewo nawaluka kulila kwa lizi, 
\v 10 nawamlonjela, “Hebu! Toluta hamwe na hegwe kwa wanhu wa hegwe.” 
\v 11 Naomi nakawalonjela, “Mhiluche wahinza wa heni. Lekachoni mwangumbinza? Mwangijesa kota ndoweza kuponda wana kahi wawele wowa walume wa hemwe? 
\v 12 Mhiluche wahinza wa heni, mlute kaye kwa vila heni nda sekulu, siwa na mlume kahi. Wone nandonje ndangitumbila ndowa na mlume nechilo ayi na kulela wana walume, 
\v 13 ndaze, mwahawabeteze mbaka wakule? Ndaze, namilemeze mleche kuholeka na walume wanji? Hebu wahinza wa heni, ndina usungu lukami kusinda hemwe, kwa vila Mkulu Nguluwi nakangaza.” 
\v 14 Nawo nawalila kahi kwa lizi. Aho ndo Olipa nakamnonela mkweye kwa kumlaga, ila Luti nakamibata. 
\v 15 Naomi nakamlonjela, “Ulole, mlamugo nakahiluka kwa wanhu wa heye na kwa milungu ja heye, lelo nagwe uhiluche umuwinze heye.” 
\v 16 Naye Luti nakalonga,
\q “Uleche kundedeza ndikuleche hegwe,
\q na uleche kundemeza kiwinza hamwe na hegwe.
\q Koneche kouluta nani ndoluta kuko,
\q na kouchikala nani ndochikala,
\q wanhu wa hegwe wowa wanhu wa heni,
\q na Nguluwi wa hegwe kowa Nguluwi wa heni.
\q
\v 17 Honhu houbagama hegwe ndo hondibagama heni,
\q na hala ndotiligwa,
\q Mkulu Nguluwi yangaze heni wone ndibagule na hegwe
\q ila kwa kubagama hela.”
\p
\v 18 Naomi vyoyawene kota Luti nakamula ng'hatu kuluta hamwe na heye, nakaleka kumdedeza kahi. 
\v 19 Aho ndo weng'ha weli nawalutilila na majendo mbaka lowafichile Betelehemu. Lowafichile ako wanhu weng'ha nawabubuwala, wadala naweuza, “Ndaze, ayu ndo Naomi?” 
\v 20 Naomi nakalonga, “Mleche kunyhema kahi Naomi mnyheme Mala\f + \fr 1:20 \fr*\fq Mleche kunyhema kahi Naomi mnyheme Mala \fq*\ft Kwa Chiebulaniya ulonzi Naomi una mana ya usangalalo na ulonzi Mala una mana ya usungu. \ft*\f*, kwa vila Nguluwi Yawele na Ludali, nakadita kikala kwa heni kuwe kwa usungu ng'hatu. 
\v 21 Vyombuchile hano, nandali na vinhu vinji, ila Mkulu Nguluwi kanyhilula moko yeka. Lekachoni mwangunyhema Naomi kuno Mkulu Nguluwi nakandeka, heye Nguluwi Yawele na Ludali nakangaza.”
\p
\v 22 Ahyo ndo Naomi hamwe na Luti mkweye vyowahiluche. Lowahiluche kulawa Moabu na kuya Betelehemu, mhela wa mbena ya shayili vyonawali ukwaluka.
\c 2
\s Luti kangukola mijito kuli mgunda wa Boasi
\p
\v 1 Nakwali na munhu yumwe kulawa lukolo lula koyalawile Elimeleki, mlume wa Naomi, yawele yochemigwa Boasi. Ayo nayali yazeleche ng'hatu na yawele na lufufu. 
\v 2 Luti, Mmoabu, nakamlonjela Naomi, “Ng'hundize ndute kumgunda kulokota visigale kuli mbena za munhu yawele kondajila isungu.” Naomi nakamlonjela, “Goya, ulute mhinza wa heni.”
\p
\v 3 Lelo Luti nakaluta kumgunda, nakawawinza wala walingubeta kuno yolokota miso jowalechile. Nakafika kuli mgunda wa Boasi ne kunuwila, yula wa kulawa kuli lukolo lula koyalawile Elimeleki, nayawele mlume wa Naomi.
\p
\v 4 Hamba, Boasi nakoya kulawila Betelehemu nakawalamsa walingubeta, nakalonga, “Mkulu Nguluwi yawe na hemwe.” Nawo nawamwidichila, “Mkulu Nguluwi nayakutambichize.” 
\v 5 Lelo, Boasi nakamuuza chilongozi wa wala walingubeta, “Ndaze, yula mhinza ka whaani?” 
\v 6 Aho ndo chilongozi wa wala walingubeta nakedichila, “Ndo mhinza Mmoabu, yoyile hamwe na Naomi kulawila kuli isi ya Moabu. 
\v 7 Nakandanda ndimkundize yawawize kumbele walingubeta kuno yolokota visigale hagati ha mibanzi. Lelo nakoya, nakakola mijito kwaluchila hamitondo mbaka sambi, ila nakesela kwa mhela udo hela mchibumuli.”
\p
\v 8 Aho ndo Boasi nakamlonjela Luti, “Mhinza wa heni uhulichize. Uleche kuluta kulokota miso honhu hanji ila kuli mgunda uno hela. Miwinze na wadala awa walingukola mijito kwa heni, 
\v 9 ulole honhu howalingubeta, wawinze hewo. Ndiwakanya walume awa waleche kukutunya. Wone uwe na ng'halu, ulute kuli mibiga na unwe mazi gowadehile wala walume.”
\p
\v 10 Luti nakenamiza kwa Boasi mbaka hanyi kwa kuhulichiza, nakamlonjela, “Mhegwa ndaze uganililo na hegwe? Lekachoni kwangumbonela isungu na heni nda mjenzi hela?”
\p
\v 11 Ila Boasi nakamlonjela, “Ndigahulika geng'ha goumditile mkweyo kulawa mlume wa hegwe loyabagame. Ndivizela ndaze vyouwalechile mhaza wa hegwe na mayako, nakuileka isi ya hegwe na ndaze vyowuyile kikala hali wanhu wawele hambe uwazelele kulawa aho hamwande. 
\v 12 Mkulu Nguluwi yakuhilusile kwa geng'ha gouditile. Mkulu Nguluwi wa Isilaeli youmbilimile yakwamile hanyi ha mabawa ga heye, yakupe utambichizo wa kuhega.”
\p
\v 13 Luti nakalonga, “Mkulu, hegwe nakundajila isungu ng'hatu. Hanga heni siwele kota yumwe wa vitumagwa wa hegwe, nakundita sangalale ng'hatu na kulonga na heni kwa uliholile.”
\p
\v 14 Mhela wa chilyo, Boasi nakamlonjela Luti, “Uye hano, uye ulye ibumunda na udilize mli mhuzi.” Ahyo Luti nakekalisa hamwe na wala wakola mijito, Boasi nakamha nyhule ikalanjigwe, nakalya na kiguta na kusigaza. 
\v 15 Luti vyoyalutilile kulokoteza mbena, Boasi nakawalonjela wakolamijito wa heye, “Mumleche yalokoteze mbaka honhu hawele na nganda ne kumng'hanuchila. 
\v 16 Ila lelo, mkweje miso kulawa kuli nganda na mumleche yalokote ne kumng'hanuchila.”
\p
\v 17 Lelo Luti nakalutilila kulokota miso mbaka matinazo. Navyoyapulule ayo shayili nakapata kota kilo kumi. 
\v 18 Hamba nakahola mbena ayo na kuluta nayo mbaka kuli mji na kumlajila mkweye chasi choyalokote. Nakalavya kahi chila chilyo choyasigaze hoyegute, hala loyawele yolya na wakola mijito wa Boasi, nakamha. 
\v 19 Lelo mkweye nakamuuza, “Nakulokota kohi aga geng'ha? Nawali kuli mgunda wa whaani? Nguluwi yamtambichize ayo yakupele.” Hamba Luti nakamlonjela Naomi kota nakakola mijito kuli mgunda wa munhu yalinguchemigwa Boasi. 
\v 20 Lelo, Naomi nakamlonjela Luti, “Mkulu Nguluwi yamtambichize Boasi! Mkulu Nguluwi kenezaga kulagana kwa heye kwa wawele wakomu na wabagame.” Hamba nakalutilila kulonga, “Ayo munhu ka mng'holozetu wa habehi na ndo yumwe wa wala walinguganigwa kutulolela.”
\p
\v 21 Hamba Luti nakalonga, “Nakandonjela kahi ndokoteze hamwe na wakola mijito wa heye mbaka wasinde ng'hatu kubeta.”
\p
\v 22 Lelo, Naomi nakamlonjela Luti, “Ena mhinza wa heni. Ndo inoga kukola mijito hamwe na wadala wanji kuli mgunda wa Boasi, leka uleche kugazigwa kuli mgunda wa munhu yunji.” 
\v 23 Ahyo, Luti nakakola mijito na hewo, nakalokota miso mbaka mhela wa kubeta ngano na shayili vyokumalile. Mhela awo weng'ha, nayali yochikala na mkweye.
\c 3
\s Luti kangupalilwa mlume
\p
\v 1 Hamba Naomi nakamlonjela Luti, “Heni ndanguganigwa ndikupalile mlume leka wikale goya. 
\v 2 Lelo ayu Boasi, yawele naukolile mijito hamwe na wakola mijito wa heye wadala, ayu ndo mng'holozetu. Lelo uhulichize, matinazo kowa yopulula shayili. 
\v 3 Ahyo, wihovuje na wibakalize unhunyhililo na kuvala goya, hamba ulute honhu hoyalingupululila, ila ulolele uleche kuzeleka kwa heye mbaka hoyosinda kulya na kunwa. 
\v 4 Kahi, uvizele honhu hoyowasa na vyoyowa yosinzila, umlutile na kugubula igolole kuli magulu ga heye uwase baho habehi na magulu ga heye. Heye kokulonjela cha kudita.”
\p
\v 5 Luti nakedichila, “Ndodita geng'ha goundonjele.” 
\v 6 Ahyo, Luti nakaluta honhu ha kupululila na nakadita kota vyoyalonjelwe na mkweye. 
\v 7 Boasi vyoyasindile kulya na kunwa, nakasangalala mnhumbula. Lelo nakaluta habehi na ilundo lya shayili, nakawasa. Luti nakaluta na kugubula igolole kuli magulu ga heye Boasi na kuwasa aho. 
\v 8 Nechilo ng'hatu, baho du, Boasi nakalilimka, nakahinduka, nakabubuwala kumona mdala yawasile kuli magulu ga heye. 
\v 9 Nakauza, “Hegwe kwa whaani?” Luti nakedichila, “Heni nda Luti, chitumagwa wa hegwe. Ugubiche lupembo lwa igolole lya hegwe mchanya mwa chitumagwa wa hegwe, kwa vila hegwe kwa mng'holozangu ulinguganigwa kundolela.”
\p
\v 10 Boasi nakalonga, “Mkulu Nguluwi yakutambichize hegwe mhinza wa heni, mina kwa geng'ha goulingudita kwangulajila isungu ng'hatu kupuluta gougaditile aho mwaluko, kwa vila huwapalile wasongolo wazunwa ama wawele na lufufu wakuhole. 
\v 11 Lelo mhinza wa heni uleche kudumba, ndokuditila geng'ha goulingulanda kwa vila chila munhu mujini kanguvizela kota hegwe kwa mdala yanojile. 
\v 12 Ndo kukomya kota yanguganigwa heni kukulolela, ila hana mng'holozo wa habehi kusinda heni yalinguganigwa kukulolela. 
\v 13 Ahyo, wikale hano nechilo ayi. Mitondo tolola wone heye kokunda kukulolela ama hebu. Wone yakulolele ndo goya. Wone yaleme, kwa itagwa lya Mkulu Nguluwi yawele mkomu, heni ndokulolela. Uwase hano mbaka mitondo.” 
\v 14 Lelo Luti nakawasa aho mmagulu ga heye mbaka mitondo, ila nakenuka kung'hali lufuku leka yaleche koneka, kwa vila Boasi nahaganile munhu yavizele kota mdala nayali honhu ha kupululila. 
\v 15 Boasi nakamlonjela, “Utandiche nguwo ya hegwe hanyi.” Luti nakadita ahyo. Boasi nakabohola shayili kilo makumi meli, nakamdwika Luti, hamba nakahiluka mujini. 
\v 16 Luti vyoyafichile mujini, mkweye nakamuuza, “Nayali ndaze mhinza wa heni?” Luti nakamlonjela geng'ha goyamditile Boasi. 
\v 17 Kahi nakalutilila kulonga, “Nakandonjela ndeche kuhiluka kaye kwa mkweyangu ne chinhu, ahyo nakamha shayili kilo makumi meli.”
\p
\v 18 Naye Naomi nakalonga, “Lelo unyamalile mhinza wa heni, mbaka tulolele chochilawila. Boasi hosindamala lehano mbaka yeneze mbuli ayi.”
\c 4
\s Boasi kangumhola Luti
\p
\v 1 Lelo, Boasi nakaluta honhu ha nhing'hano, ako kuli lwizi lwa muji nakekalisa hanyi. Hamba yula mng'holoze wa habehi ng'hatu wa Elimeleki, yawele Boasi yamtajile, nakakola habehi na aho. Boasi nakamchema, nakalonga, “Uye, wikalise hano mng'holozangu.” Lelo ayo munhu nakoya na kikalisa aho. 
\v 2 Boasi nakawachema wasekulu kumi wa muji, nakawalanda wekalise aho. Nawekalisa. 
\v 3 Boasi nakamlonjela yula mng'holoze, “Lelo Naomi, yahiluche kulawa Moabu, kangugana kuguza honhu hawele nahali ha mng'holozetu Elimeleki. 
\v 4 Lelo heni mbona fola ndikulonjele mbuli ayi. Lelo wone kwangugana honhu aho, ulavye sendi kwa kuhagombola hali wasekulu wa wanhu wa heni. Wone kwangugana ama hambe ugane ulonje, kwa vila mumhu wa kuhagombola ndo wa hegwe, heni nda wa keli.” Yula mng'holoze nakedichila, “Heni ndohagombola.”
\p
\v 5 Boasi nakalonga, “Inoga, wone uhagombole honhu aho kulawa kwa Naomi, lelo umhole kahi Luti Mmoabu, yafililwe na mlume wa heye, leka itagwa lya yabagame na uhalizi wa heye vipone kuli ivyazi lya heye.” 
\v 6 Lelo yula nakedichila, “Wone iwe ahyo, siweza kuhagombola honhu aho, kwa vila wana wa heni hawohalila. Fola hachi ya heni ya kuhagombola ndikupe hegwe, mina heni siweza kuhagombola.” 
\v 7 Mazuwa gala, kuli Isilaeli, wone wanhu nawali wogana kugombola ama kiholela vinhu, nachali chihendo kwa wanhu kulajila ulajilo kwa kuvula ikwamba lya heye na kumha yunji. Kwa ulajilo awo Waisilaeli nawalajila kota mbuli nazitawizwa.
\p
\v 8 Lelo, munhu ayo navyoyamlonjele Boasi, “Uhagombole hegwe honhu aho,” hamba nakavula ikwamba lya heye kwa chiwalo cha kumha. 
\v 9 Naye Boasi nakawalonjela wala wasekulu na wanhu weng'ha, “Lehano hemwe ndo mwa walolezi wa heni. Mona kota ngombola kulawila kwa Naomi, vyeng'ha viwele vya Elimeleki na vya Kilioni na vya Maloni. 
\v 10 Mzidi wa ago, ndimgombola Luti Mmoabu yafililwe na Maloni, leka yawe mchewangu. Kikundiza aku kodita uhalizi wa ayo yabagame upone kuli ivyazi lya heye na itagwa lya heye lilutilile kuli lukolo lwa heye na muji wa heye. Hemwe mwa walolezi.”
\p
\v 11 Lelo wasekulu wawele hali lwizi na wanhu weng'ha wawele aho nawedichila, “Ena, hetwe twa walolezi. Mkulu Nguluwi yamdite mchewako yawe kota Laheli na Lea, wawele weng'ha weli nawampondela wana wenji Yakobo. Nagwe uwe na lufufu kuli wanhu wa Efulata, uwe uzeleche kuli Betelehemu. 
\v 12 Kwa kukolela wana wawele Mkulu Nguluwi kokupa, kulawa kwa mdala ayu, ivyazi lya hegwe liwhane na ivyazi lya Pelesi, liwele Tamali nakampondela Yuda.”
\s Boasi na ivyazi lya heye
\p
\v 13 Ahyo, Boasi nakamhola Luti, nakawa mchewake na kawasa na heye. Mkulu Nguluwi nakamtambichiza Luti nakawa na himila, nakaponda mwana mlume. 
\v 14 Wadala wa muji awo nawamlonjela Naomi, “Yatogoligwe Mkulu Nguluwi yawele hakulechile lehano ne kuwa na mzukulu wa kukulolela hegwe, naye yawe yazeleche ng'hatu kuli Isilaeli. 
\v 15 Heye kokuhilusila ukomu wa hegwe na kukulolela mbaka kuli kulala kwa hegwe. Mina mkweyo yalingukugana na yawele mtanzi wa hegwe ng'hatu kusinda wana walume saba, ndo yampondile.” 
\v 16 Lelo Naomi nakamhola ayo mwana nakamuwika mmahaza ga heye na kumlolela.
\p
\v 17 Wadala wawele habehi nawamchema mwana ayo Obedi wolonga, “Mwana nakapondigwa kwa chiwalo cha Naomi.” Aho ndo Obedi nakawa mhaza wa Yese, yawele mhaza wa Daudi.
\p
\v 18 Hino ndo vyoluwele lulelo lwa Pelesi. Pelesi nakamponda Hesiloni. 
\v 19 Hesiloni nakawa mhaza wa Lami, Lami nakawa mhaza wa Aminadabu, 
\v 20 Aminadabu nakawa mhaza wa Nahishoni, Nashoni nakawa mhaza wa Salimoni, 
\v 21 Salimoni nakawa mhaza wa Boasi, Boasi nakawa mhaza wa Obedi, 
\v 22 Obedi nakawa mhaza wa Yese, Yese nakawa mhaza wa Daudi.