\id JDG - Vidunda Bible version \ide UTF-8 \h Watagusa \toc1 Watagusa \toc2 Watagusa \toc3 Wat \mt1 Watagusa \imt Chilongole \ip Chitabu cha Watagusa ndo kusimila kwa mhela wa mbuli za katali ziwinzile hala Waisilaeli lowaivabile isi ya Kanaani. Nakwali na mhela wa kubelenhuka na kuloholigwa kwa mihela minji. Waisilaeli nawali wojifugamilaga jimalukolo, hamba Nguluwi nayawenule wanhu wa isi zinji kuwagaza. Hamba wanhu wahalilile na kumhiluchila Nguluwi na aho ndo Nguluwi yahawenule vilongozi walinguchemigwa “watagusa,” leka kuwalongoza wanhu na kuwalavya kuli upogozi. \ip Haduhu yawele yavizelele kwa kukomya kota whaani yandiche chitabu achi cha Watagusa. Wanhu wenji nawakunda kota mloli Samweli ndo yandiche, ila hanji nachandichigwa kuli mhela uwele Waisilaeli nawali na mndewa, kwa vila chitabu changulola kumbele na kulonga kuwala mhela wa Watagusa kota mhela wula Waisilaeli nawali hela mndewa (sula ya 17:6, 18:1, 19:1, 21:25). Wone mhela wa Waisilaeli kulawa Misili nawali kota kuli mwaka wa 1,400 Yesu yang'hali kupondigwa (lole chilongole cha Kulawa kwa kuvizela ng'hatu), lelo yoweza kuwa mbuli za Watagusa nazilawila hagati ha miyaka 1,300 mbaka 1,050 Yesu yang'hali kupondigwa. Mwaka wa 1,050 ndo mhela Sauli loyawichigwe yawe mndewa wa Isilaeli. \iot Gali mgati \io 1. Sula ya 1 mbaka ya 3:6 zangusimila mbuli za ngondo za kuduma hali Waisilaeli na Wakanaani, loyabagame Yoshua. Kahi sula azi zanguzelesa mhela wa Watagusa hala Nguluwi loyawenule vilongozi na kuwalohola Waisilaeli kulawa mmoko mwa wang'honyo wa hewo. \io 2. Sula ya 3:7 mbaka sula ya 16:31 zangusimila mbuli za Watagusa walivinji wenuligwe na Nguluwi kuwatanza Waisilaeli. \io 3. Sula ya 17 mbaka ya 21 zangusimila mbuli za kubelenhuka kunji kwa Waisilaeli. \c 1 \s Waisilaeli wanguwatowa Wakanaani wasigale \p \v 1 Hala loyabagame Yoshua, Waisilaeli nawamuuza Mkulu Nguluwi wolonga, “Nhanzi yachi yotoma kuluta kitowa na Wakanaani?” \v 2 Mkulu Nguluwi nakedichila, “Nhanzi ya Yuda yotoma kuluta. Lole, nandiiwika isi ayo kuli moko ga hewo.” \v 3 Aho, wanhu wa nhanzi ya Yuda nawawalonjela wang'holozawo wa nhanzi ya Simeoni, “Muche hamwe na hetwe kuli honhu hawichigwe kwa chiwalo cha hetwe, leka titowe na Wakanaani. Hamba natwe toluta hamwe na hemwe kuli honhu ha hemwe.” Lelo nhanzi ya Simeoni nailuta hamwe na hewo. \p \v 4 Nhanzi ya Yuda vyoilutile, Mkulu Nguluwi nakawawika Wakanaani na Wapelisi mmoko mwa hewo, nawo nawawasumya wanhu elufu kumi ako Beseki. \v 5 Nawamfika ayo mndewa Adoni-beseki ako Beseki, nawetowa na heye na kuwasumya Wakanaani na Wapelisi. \v 6 Ila mndewa Adoni-beseki nakabilima, nawo nawamuwinga na kumibata, hamba nawamdumula vidole vikuluwawo vya kuli magulu na kuli moko ga heye. \v 7 Mndewa Adoni-beseki nakalonga, “Wandewa makumi saba wowadumuligwe vidole vikuluwawo vya kuli moko na magulu ga hewo, nawalokota chilyo chisigale hasi ha chisaga cha heni. Kota vyonditile heni, Nguluwi nakanyhilulila hihyo.” Nawamhilika Yelusalemu na nakabagama kuko. \p \v 8 Hamba, wanhu wa nhanzi ya Yuda nawetowa na wanhu wa Yelusalemu na nawauhola muji awo. Nawawakopola wanhu wa muji awo kwa ipanga na kuulakaza muji awo kwa chiluli. \v 9 Hamba wanhu wa nhanzi ya Yuda nawedulika leka wetowe na Wakanaani wawele wochikala kuli isi iwele na vidunda na isi ya Negebu na isi ya vidunda vidodo vya kolizinjilaga isanya. \v 10 Hamba nhanzi ya Yuda naiwawinza Wakanaani wawele wochikala ako Hebuloni. Hebuloni ndo muji uwele aho hamwande nawali uchemigwa Kiliati-aliba. Nawo nawawasumya wanhu wa ng'holo za Sheshayi na Ahimani na Talimayi. \p \v 11 Hamba nawawatowa wala walingikala ako Debili, muji uwele hamwande nawali uchemigwa Kiliati-sefeli. \v 12 Kalebu nakalonga, “Heye yowatowa wanhu wa muji wa Kiliati-sefeli na kuuhola muji awo, ndomha mhinza wa heni Akisa, yawe mchewake.” \v 13 Naye Otinieli, mwana wa Kenasi, mdodowe Kalebu, nakautowa na kuuhola muji awo. Lelo Kalebu nakamha mhinza wa heye yachemigwe Akisa. \v 14 Akisa loyalutile kwa Otinieli nakamdedeza Otinieli yamlande mgunda mhaza wa heye, Kalebu. Yula mdala nakadulika kulawa kuli idogowi lya heye, Kalebu nakamuuza yula mdala, “Kwangugana choni?” \v 15 Yula mdala nakedichila, “Umhe heni utambichizo, kwa vila hegwe nakumbika heni kuli isi ya Negebu ilihela mazi, lelo ndangulanda umhe na nzasa za mazi kahi.” Lelo Kalebu nakamha zila nzasa za mazi za kuchanya na za hasi. \p \v 16 Walelwa wa yula Mkeni, mkweye Musa, nawaluta kuchanya kuli Yeliko, muji wa michikichi, hamwe na wanhu wa nhanzi ya Yuda na kwinjila kuli chiwala cha Yuda, chiwele ako kusini mwa Aladi. Nawo nawaluta kikala hamwe na wanhu awo. \v 17 Lelo wanhu wa nhanzi ya Yuda nawaluta hamwe na wang'holozawo, wanhu wa nhanzi ya Simeoni, nawawatowa Wakanaani wawele wochikala ako Sefati na kuuwifya ng'hatu muji awo. Muji awo sambi wanguchemigwa Holima\f + \fr 1:17 \fr*\fq Holima \fq*\ft Kwa Chiebulaniya ulonzi awu una mana ya kudumya.\ft*\f*. \v 18 Wanhu wa nhanzi ya Yuda kahi nawajihola miji ja Gasa na honhu hake na Ashikeloni na honhu hake na Ekiloni na honhu hake. \v 19 Mkulu Nguluwi nayali hamwe na wanhu wa nhanzi ya Yuda, nawo nawaihola isi ya vidunda, ila nawalemwela kuwawinga wala wowawele wochikala kuli ibalalika, kwa vila hewo nawali na mituka ja chuma. \v 20 Hamba, kota vyoyalajize Musa, Kalebu nakapegwa muji wa Hebuloni, naye nakaziwinga ng'holo zidatu za Anaki. \v 21 Ila wanhu wa nhanzi ya Benjamini hawawawinjile Wayebusi wowawele wochikala kuli muji wa Yelusalemu. Ahyo Wayebusi nawekala hamwe na wanhu wa Benjamini mgati mwa Yelusalemu mbaka lehano. \p \v 22 Lelo ng'handa ya Yusufu, iwele ndo nhanzi za Manase na Efulaimu, nailuta kuutowa muji wa Beteli, Mkulu Nguluwi nayali hamwe na hewo. \v 23 Nawawalajiza wanhu walute kuupugajiza muji wa Beteli, muji uwele hamwande nawali uchemigwa Lusu. \v 24 Wapugajizi awo nawamona munhu yolawa kuli muji awo wa Beteli, nawamlonjela, “Dedede, utulajile nzila ya kwinjila muji awu, natwe tokuditila ganojile.” \v 25 Lelo yula munhu nakawalajila nzila ya kwinjila kuli muji awo, nawo nawawakopola wanhu wa muji awo kwa ipanga, ila nawamleka yula munhu na wanhu wa ivyazi lya heye. \v 26 Munhu ayo nakaluta kuli isi ya Wahiti, nakazenga muji na nakauchema muji awo itagwa lilila la Lusu, itagwa lilinguchemigwa mbaka lehano. \p \v 27 Wanhu wa nhanzi ya Manase kahi hawawawinjile wenyeng'haye wa Beti-sheani na vijiji vyake ne wala wawele wochikala Taanaki na vijiji vyake ne wala wawele wochikala Doli na vijiji vyake ne wala wawele wochikala Ibuleamu na vijiji vyake ne wala wawele wochikala Megido na vijiji vyake, ila wala Wakanaani nawang'ang'anila kikala kuli miji ajo. \v 28 Waisilaeli lowawele na mong'ho, hawawawinjile hebu Wakanaani, ila nawawatumajiza kwa lupichi. \p \v 29 Wanhu wa nhanzi ya Efulaimu kahi hawawawinjile Wakanaani wowawele wochikala ako Geseli, ila Wakanaani nawalutilila kikala hali hewo. \p \v 30 Wanhu wa nhanzi ya Sebuluni nawo hawawawinjile wenyeng'haye wa Kitiloni ne wala wawele wochikala ako Nahalali, ila Wakanaani nawekala hali hewo nawatumajizwa kwa lupichi. \p \v 31 Wanhu wa nhanzi ya Asheli hawawawinjile wanhu wa miji ja Aka ne Sidoni ne Ahilabu ne Akisibu ne Heliba ne Afeka ne Lehobu, \v 32 ila Waasheli nawekala hali Wakanaani, wawele ndo wenyeng'haye wa isi, kwa vila hawawawinjile. \p \v 33 Wanhu wa nhanzi ya Nafutali hawawawinjile wanhu wa miji ja Beti-shemeshi ne Beti-anati, ila nawekala hali Wakanaani, wawele ndo wenyeng'haye wa isi. Ahyo wenyeng'haye wa Beti-shemeshi na Beti-anati nawawadita wakole mijito kwa lupichi. \p \v 34 Hamba, Waamoli nawawawinga wanhu wa nhanzi ya Dani walute kuli isi ya vidunda, kwa vila hawawalechile kuza kikala kuli ibalalika. \v 35 Waamoli nawalutilila kikala kuli chidunda cha Helesi na kuli Aiyaloni na kuli Shaalibimu, ila wanhu wa nhanzi za Efulaimu na Manase nawawalongoza na kuwadita wakole mijito kwa lupichi. \v 36 Mbaka wa Waamoli nawali kwaluchila kuli chiduliko cha Akilabimu kulutila Sela na mchanya mwake. \c 2 \s Kuleka kuhulichiza kwa Waisilaeli \p \v 1 Hamba mhilisi wa Mkulu Nguluwi nakalawa Giligali na kuluta Bokimu, nakalonga, “Heni ndiwegala hemwe kulawa Misili na kuwenjiza mbaka kuli isi yondiwalahile wasekulu wa hemwe. Nandonga, ‘Mazuwa gose hambe ndilibene alyo ilagano lyondilagane na hemwe, \v 2 namwe mleche kudita ilagano lyoneche na wano wenyeng'haye wa isi ayi. Mbomole honhu ha hewo ha kulavila nhambiko.’ Ila hambe mnyhulichize heni. Lekachoni namdita aga? \v 3 Lelo kwa chiwalo acho, nani ndangulonga kota hambe ndiwawinje wenyeng'haye wa isi kulawa kwa hemwe, ila wowagaza hemwe na milungu ja hewo jowa midiwa kwa hemwe.” \v 4 Lelo ayo mhilisi wa Mkulu Nguluwi loyasindile kuwalonjela ago Waisilaeli weng'ha, wanhu nawaluka kulila kwa usungu. \v 5 Nawo nawahachema honhu hala Bokimu\f + \fr 2:5 \fr*\fq Bokimu \fq*\ft Kwa Chiebulaniya ulonzi awu una mana ya kulila kwa usungu. \ft*\f* na kumlavila nhambiko Mkulu Nguluwi. \s Kubagama kwa Yoshua \p \v 6 Lelo Yoshua loyawakundize wanhu walute, Waisilaeli nawaluta chila munhu kuli uhalizi wa heye, leka kuihola isi ayo. \v 7 Wanhu awo nawamkolela mijito Mkulu Nguluwi kuli mazuwa geng'ha ga Yoshua na mazuwa geng'ha gawele wasekulu nawalutilila kikala, loyabagame Yoshua, wawele nawona mijito ja Mkulu Nguluwi, joyaditile kwa chiwalo cha Waisilaeli. \v 8 Hamba Yoshua, mwana wa Nuni, yoyawele chitumagwa wa Mkulu Nguluwi, nakabagama kuno yawele na miyaka miya imwe na kumi. \v 9 Nawo nawamtila kuli mbaka wa honhu ha uhalizi wa heye ako Timunati-helesi, kuli isi ya vidunda vya Efulaimu, ubanzi wa kasikazini mwa chidunda cha Gaashi. \v 10 Ahyo, wanhu weng'ha wa lulelo alo nalubagama. Lulelo loluwinzile kumwando kwa hewo nalwali halumzelele Mkulu Nguluwi ne mijito joyajikolile kwa chiwalo cha Waisilaeli. \s Kubelenhuka kwa Waisilaeli \p \v 11 Waisilaeli nawadita mbuli zihile hali Mkulu Nguluwi na kujifugamila Mibaali. \v 12 Nawamleka Mkulu Nguluwi, Nguluwi wa wasekulu wa hewo, nayawegale aho kulawa kuli isi ya Misili. Nawajiwinza milungu jinji, milungu jimwenga ja wanhu wala wawele wochikala habehi, nawenamiza hali ajo na kumzudiza Mkulu Nguluwi. \v 13 Nawamleka Mkulu Nguluwi na kujifugamila jimalukolo ja Baali na Ashela. \v 14 Mkulu Nguluwi nakawazudila ng'hatu Waisilaeli, naye nakawaleka wabokaji wahole lufufu lwa hewo, nakawawika kuli moko ga wang'honyo wa hewo banzi zeng'ha na kulemwela kuwatowa wang'honyo wa hewo. \v 15 Chila kowalutile kitowa ngondo, moko wa Mkulu Nguluwi nawali mchanya mwa hewo kuwasumya, kota Mkulu Nguluwi navyoyalonjile na kuwelahila. Hewo nawawa na masinzo ng'hatu. \s Nguluwi kanguwagala watagusa \p \v 16 Aho ndo Mkulu Nguluwi nakawegala watagusa wawalohole kulawa kuli moko ga wanhu waholile lufufu lwa hewo. \v 17 Ila hambe wawahulichize wala watagusa wa hewo, mina nawajiwinza milungu jinji kota wang'hondwa na kujifugamila. Nawaleka kuwinza vila vyowaditile wasekulu wa hewo wawele wahulichize malajizo ga Mkulu Nguluwi, ila hewo hawaditile ahyo. \v 18 Chila Mkulu Nguluwi loyawenulile watagusa kulawa kwa hewo, Mkulu Nguluwi nayali hamwe na mtagusa na nakawalohola kulawa kuli moko ga wang'honyo wa hewo mazuwa gose ga mtagusa ayo, kwa vila Mkulu Nguluwi nayali na masinzo kwa kulila kwa hewo, kwa vila nawagazigwa na kutunyigwa kwa chiwalo cha wanji. \v 19 Ila hala du naloyabagame yula mtagusa, nawaluka kahi kudita wihe kusinda wasekulu wa hewo, kwa kujiwinza milungu jinji na kujikolela mijito na kujifugamila. Hawalechile madito ga hewo ne nzila za hewo zigagadale. \p \v 20 Lelo Mkulu Nguluwi nakawazudila ng'hatu Waisilaeli na kulonga, “Kwa vila wanhu wano nawabena ilagano lya heni londiwalajize wasekulu wa hewo na hawahulichize lizi lya heni, \v 21 lelo kulawa sambi hambe ndiwawinje wanhu wa isi yoneche yila yailechile Yoshua loyabagame. \v 22 Leka ndiwajeze Waisilaeli, kota woiwinza nzila ya heni Mkulu Nguluwi, kota wasekulu wa hewo ama hebu.” \v 23 Lelo Mkulu Nguluwi nakawaleka wanhu awo wasigale muisi, hawawinjile himahima ne kuwawika kuli moko ga Yoshua. \c 3 \s Wanhu wa isi ziponile \p \v 1 Mkulu Nguluwi nakawaleka wanhu wa isi azo zipone leka kuwajeza Waisilaeli wawele hawetowile ngondo kuli isi ya Kanaani. \v 2 Nakadita ahyo leka kululangusa lulelo lweng'ha lwa Waisilaeli kitowa ngondo, wala hambe waizele ngondo ung'hali mhela wula. \v 3 Nakawaleka wakulu wahano wa Wafilisti na Wakanaani weng'ha na Wasidoni na Wahivi wowawele wochikala kuli vidunda vya Lebanoni, kulawa kuli chidunda cha Baali-helimoni mbaka kwinjila Hamati. \v 4 Heye nakawaleka leka yawajeze Waisilaeli, leka yavizele kota wohulichiza malajizo ga Mkulu Nguluwi, goyawalajize wasekulu wa hewo, kwa kukolela Musa. \v 5 Lelo Waisilaeli nawekala hali Wakanaani na Wahiti na Waamoli na Wapelisi na Wahivi na Wayebusi. \v 6 Wasongolo wa Waisilaeli nawawahesa wahinza wa isi zinji na wahinza wa Waisilaeli nawawaleka wahesigwe na wasongolo wa isi zinji. Kwa chiwalo acho, Waisilaeli nawaluka kujifugamila milungu ja chiujenzi. \s Otinieli \p \v 7 Waisilaeli nawadita wihe hali Mkulu Nguluwi na kumsemwa Mkulu Nguluwi, Nguluwi wa hewo na kujifugamila Mibaali na Maashela. \v 8 Ahyo Mkulu Nguluwi nakawazudila ng'hatu Waisilaeli na kuwawika mmoko mwa Kushani-lishataimu, mndewa wa Alamu-nahalaimu, nawo Waisilaeli nawamkolela mijito ayo Kushani-lishataimu kwa mhela wa miyaka nane. \v 9 Hamba Waisilaeli nalowamlilile Mkulu Nguluwi, Mkulu Nguluwi nakawegalila Waisilaeli mlohozi, yawele ndo Otinieli, mwana mlume wa Kenasi, mdodowe Kalebu. \v 10 Muhe wa Mkulu Nguluwi naumuyila mchanya mwa heye, naye nakawa mtagusa kwa Waisilaeli. Otinieli nakaluta kuli ngondo, Mkulu Nguluwi nakamuwika ayo mndewa wa Mesopotamiya mmoko mwa heye na nakamsumya. \v 11 Isi naiwa na kikala goya kwa mhela wa miyaka makumi gane. Hamba Otinieli nakabagama. \s Ehudi \p \v 12 Lelo Waisilaeli nawadita wihe kahi hali Mkulu Nguluwi, naye Mkulu Nguluwi nakamha mong'ho Eguloni, mndewa wa Moabu mchanya mwa Waisilaeli, kwa vila nawadita wihe hali Mkulu Nguluwi. \v 13 Ayo Eguloni nakawating'haniza Waamoni na Waamaleki, nakaluta kuwatowa Waisilaeli na kuuhola muji wula wa michikichi, mina ndo Yeliko. \v 14 Waisilaeli nawamkolela mijito Eguloni, mndewa wa Moabu kwa mhela wa miyaka kumi na nane. \v 15 Ila Waisilaeli lowamlilile Mkulu Nguluwi, nakawegalila mlohozi yawele ndo Ehudi, mwana mlume wa Gela wa nhanzi ya Benjamini, munhu yalingukola mijito kwa moko wa kumoso. Waisilaeli nawamlajiza Ehudi yahiliche ndolendole kwa Eguloni, mndewa wa Moabu. \v 16 Ehudi nakegongomanyila ipanga lya heye liwele na kunoleche kuno na kuno, ulefu wa ipanga alyo nawali kota sentimita makumi gahano. Nakaliwopa alyo ipanga mgati mwa nguwo ya heye na hagati ha ihaza lya heye lya kudilo. \v 17 Hamba Ehudi nakamhilichila ndolendole ayo Eguloni, mndewa wa Moabu. Eguloni nayali munhu yanenehe lukami. \v 18 Loyasindile kulavya ndolendole, nakawakundiza wala wanhu wapapile ndolendole azo woche. \v 19 Ila heye yuye nakahinduka kulawa kula kuli jimalukolo jiwele habehi na Giligali, nakamhiluchila Eguloni, nakalonga, “Heni ndina usenga wa chinyele kwa hegwe, gwa mndewa.” Eguloni nakalonga, “Mtuleche.” Weng'ha wawele wemile habehi na heye nawawaleka. \p \v 20 Lelo Ehudi nakamlutila mndewa, naye mndewa nayali yekalise yaliyeka kuli chihengo cha heye cha kuchanya chiwele na chipute. Ehudi nakalonga, “Ndina usenga wa hegwe kulawa kwa Nguluwi.” Lelo mndewa nakema kulawa kuli chila chigoda cha heye. \v 21 Ehudi nakagolola moko wa heye wa kumoso, nakebata alyo ipanga leka yalavye kulawa hala kuli ihaza lya heye lya kudilo, nakamhoma mndewa kuli lida lya heye. \v 22 Alyo ipanga nalinjila mgati hamwe na chaka chake. Mafuta nagagubika mchanya mwa alyo ipanga, kwa vila halilavile alyo ipanga kuli lida. Alyo ipanga nalilawila kwa kumbele. \v 23 Aho Ehudi nakalawa kuli chihengo cha kuchanya, nakamhindila lwizi lwa chihengo kwa kufuli. \v 24 Lelo loyawele kunze, vitumagwa wa heye nawahiluka. Nalowawene kota lwizi lwa chihengo najali jihindigwe kwa kufuli, nawo nawali wochilonjela, “Ne majesa nakaluta kucholo kuli chihengo cha heye cha kuchanya.” \v 25 Nawabeteza mbaka nawaluka kuwa na lunhwinhwi. Lelo vyowawene hambe yachumule, nawahola funguo na kuchumula lwizi. Nawamona mndewa wa hewo nayali yagwile hanyi, nakabagama. \v 26 Nalowawele wobeteza, Ehudi nakoka ne kibatigwa nakakolela kuli jimalukolo ja maganga, nakaluta Seila. \v 27 Naloyafichile kuli isi ya vidunda vya Efulaimu, nakapemba mhalamhanda, Waisilaeli nawedulika hamwe na heye kulawa ako kuli vidunda, naye nakawalongoza. \p \v 28 Nakawalonjela, “Mmbinze, kwa vila Mkulu Nguluwi nakawawika wang'honyo wa hemwe Wamoabu mmoko mwa hemwe.” Lelo nawedulika na kumuwinza, nawebata honhu heng'ha ha kuloka lwanda lwa Yolodani, hawele Wamoabu nawalokaga, nawalemeza munhu yoneche kuloka. \v 29 Mhela awo nawawakopola Wamoabu walume elufu kumi (10,000), wawele weng'ha nawali na mong'ho na wazidahe, haponile munhu ne yumwe. \v 30 Lelo Wamoabu zuwa alyo nawalemwela kwa Waisilaeli. Isi nayali na kikala goya kwa mhela wa miyaka makumi nane. \s Shamugali \p \v 31 Mtagusa yawinzile hamba nayali Shamugali, mwana mlume wa Anati, yawele nakawakopola Wafilisti miya sita kwa ng'hweku ya kudimila misenga na kuwalohola Waisilaeli. \c 4 \s Debola na Balaka \p \v 1 Hala du loyabagame Ehudi, Waisilaeli nawadita kahi mbuli ziwele Mkulu Nguluwi kanguzona kota ndo wihe. \v 2 Mkulu Nguluwi nakawawika kuli moko wa Yabini, mndewa wa Kanaani, nayalongoze ako Hasoli. Chilongozi wa wamizi wa heye nayali Sisela, mwenyeng'haye wa Halosheti-hagojimu. \v 3 Waisilaeli nawamlilila Mkulu Nguluwi, kwa vila Yabini nayali na mituka ja chuma ja kitowa ngondo, miya tisa, naye nakawagaza kwa mhela wa miyaka makumi meli. \p \v 4 Lelo Debola, mloli mdala, mchewake Lapidoti, nayawele yowatagusa Waisilaeli kwa mhela wula. \v 5 Naye nayali yochikalisa hasi ha mtende wa Debola, hagati ha Lama na Beteli, kuli isi ya vidunda vya Efulaimu, Waisilaeli nawakwina kwa heye leka yawatagusile. \v 6 Zuwa limwe Debola nakalajiza munhu yumwe yamcheme Balaka, mwana mlume wa Abinoamu kulawa Kedeshi-Nafutali, nakamlonjela, “Mkulu Nguluwi, Nguluwi wa Isilaeli kangukulajiza udite hino, ‘Ulute, ukawahole wanhu elufu kumi (10,000) wa nhanzi ya Nafutali na wa nhanzi ya Sebuluni leka uwalongoze kuluta kuli chidunda cha Taboli. \v 7 Nani ndomlongoza Sisela, mkulu wa wamizi wa Yabini, mbaka kuli lwanda lwa Kishoni, hamwe na mituka ja heye na wanhu wa heye kota vyowali, ndomuwika mmoko mwa hegwe.’ ” \v 8 Balaka nakamlonjela Debola, “Wone koluta hamwe na heni, nani ndoluta, ila wone hambe ulute, nani siluta hebu.” \v 9 Lelo Debola nakalonga, “Ndikomya ndoluta hamwe na hegwe, ila hambe utogoligwe hebu kwa kusumya ngondo, kwa vila Mkulu Nguluwi komuwika Sisela kuli moko wa mdala.” Debola nakenuka, nakaluta hamwe na Balaka mbaka Kedeshi. \v 10 Balaka nakazichema nhanzi za Nafutali na Sebuluni leka walute Kedeshi, wanhu elufu kumi (10,000) nawamuwinza. Debola nakaluta hamwe na heye. \p \v 11 Lelo Hebeli, Mkeni, nayali yebagule na Wakeni, wawele ndo walelwa wa Hobabu, mkweye Musa, nakawika ihema lya heye hali mwaloni uwele Saananimu, habehi na Kedeshi. \p \v 12 Wanhu nawamlonjela Sisela kota Balaka, mwana wa Abinoamu, nakaluta kuli chidunda cha Taboli. \v 13 Sisela nakajikungajiza mituka ja heye jeng'ha ja chuma miya tisa na wanhu weng'ha wowawele hamwe na heye, kulawa Halosheti-hagojimu mbaka lwanda lwa Kishoni. \v 14 Debola nakamlonjela Balaka, “Winuche, zuwa lino ndo zuwa liwele Mkulu Nguluwi nakamuwika Sisela mmoko mwa hegwe. Ndaze, Mkulu Nguluwi nahakulongole?” Lelo Balaka nakadulika kulawa kuli chidunda cha Taboli na wanhu elufu kumi (10,000). \v 15 Mkulu Nguluwi nakamdita Sisela yalemwele yawele na mituka ja heye na wamizi wa heye weng'ha hali Balaka, kwa ipanga. Lelo Sisela nakadulika kulawa kuli mutuka wa heye, nakabilima kwa magulu. \v 16 Ila Balaka nakajiwinza mituka na wamizi mbaka Halosheti-hagojimu, wala wamizi weng'ha wa Sisela nawakopoligwa kwa ipanga. Haponile munhu ne yumwe. \v 17 Ila Sisela nakabilima kwa magulu, nakalifika ihema lya Yaeli, mchewake Hebeli, Mkeni. Nakadita ahyo kwa vila nakwali na kikala goya hali Yabini, yawele mndewa wa Hasoli na kwa lukolo lwa Hebeli, Mkeni. \p \v 18 Yaeli nakalawa kuza kumbochela Sisela, nakamlonjela, “Uye mkulu wa heni, uye kwa heni, uleche kudumba.” Nakenjila kuli ihema lya heye, naye nakamgubika na kumvisa kwa igolole. \v 19 Sisela nakamlonjela, “Dedede umhe mazi nyinwe, mina ndina ng'halu.” Nakagubula chihako cha igozi cha itombo, nakamha yanwe, hamba nakamgubika kahi. \v 20 Naye Sisela nakamlonjela, “Wime hali lwizi lwa ihema, leka munhu yoneche yokuya na kukuuza, ‘Hana munhu hano,’ Mwidichile, ‘Hebu, haduhu.’ ” \v 21 Sisela nayali yebatigwe ng'hatu na usinjizi, nakawasa. Lelo Yaeli, mchewake Hebeli, nakahola chigingi cha ihema, nakahola kahi nyundo, nakamlutila mholemhole, nakamtowa na kumtowelela chila chigingi kumutwi kwa heye, chigingi acho nachinjila mbaka mgati mwa sangalaza, lelo nakabagama bahala. \v 22 Hamba, Balaka loyawele yomuwinza Sisela, Yaeli nakalawa leka yambochele, nakamlonjela, “Uye, nani ndokulajila yula munhu youlingumpala.” Lelo nakaluta, Sisela nayali yawasile amo, yabagame, chigingi acho nachali kuli mutwi wa heye. \p \v 23 Lelo ahyo ndo Nguluwi vyoyamsumile Yabini, mndewa wa Kanaani hali Waisilaeli zuwa alyo. \v 24 Moko wa Waisilaeli naulutilila kuwa na mong'ho kwa Yabini, mndewa wa Kanaani, mbaka lowamdumile. \c 5 \s Lwimbo lwa Debola na Balaka \p \v 1 Zuwa alyo Debola na Balaka, mwana mlume wa Abinoamu, nawemba lwimbo alu. \b \q \v 2 “Kwa vila vilongozi nawalawa ne lunhwinhwi kulongoza Isilaeli, \q kwa vila wanhu nawelavya kwa kunuwila, \q Mkulu Nguluwi yatogoligwe. \q \v 3 Mhulichize, hemwe wandewa! \q Muwiche goya makutu, hemwe wakulu! \q Ndomwimbila Mkulu Nguluwi, ndokwimba, \q kwa lwimbo ndomtogola Mkulu Nguluwi, Nguluwi wa Isilaeli. \q \v 4 Mkulu Nguluwi, loulawile kuli vidunda vya Seili, \q lowuchile kulawa isi ya Edomu kuluta kitowa ngondo, \q isi naikakama, \q ulanga naulagaza mazi, \q ena, ng'hungugu nailagaza nhonya. \q \v 5 Vidunda navitigasika hali Mkulu Nguluwi, Nguluwi wa Sinai, \q navitigasika hali Mkulu Nguluwi, Nguluwi wa Isilaeli. \b \q \v 6 “Kuli mazuwa ga Shamugali, mwana mlume wa Anati, \q mazuwa ga Yaeli, \q nzila ng'hulu nazali zihile, \q na majendo ga wanhu nagali kuli nzila za hafungo. \q \v 7 Walimi nawaleka kukola mijito, \q nawaleka kukola mijito kuli Isilaeli, \q mbaka londawile heni Debola, \q heni mbele kota mamo kuli Isilaeli. \q \v 8 Waisilaeli lowehagule milungu jinji, \q ngondo nailawila kuli isi, \q ila nakwali haduhu ngawo ama igoha \q hali wanhu elufu makumi gane (40,000) wa Isilaeli. \q \v 9 Heni ndanguwahulichiza vilongozi wa Isilaeli, \q hamwe na wawele welavile kwa kunuwila, \q kwa hewo wawo hali wanhu. \q Mkulu Nguluwi yatogoligwe. \b \q \v 10 “Muwikule mbuli, hemwe mlingukwina midogowi mizelu, \q mlingikalisa kuli nhemvu za sendi nyinji, \q namwe mlingukola nzila kwa magulu. \q \v 11 Mhulichize! Wanhu wawele kuli ideho lya mazi, \q aho wowikula madito ga hachi ga Mkulu Nguluwi, \q ena, madito ga hachi ga wanhu wa heye kuli Isilaeli. \q Aho ndo wanhu wa Mkulu Nguluwi lowaduliche hali lwizi lukulu lwa muji. \q \v 12 ‘Ulilimche, ulilimche, Debola! \q Ulilimche, ulilimche, wimbe lwimbo! \q Winuche, Balaka, hegwe mwana mlume wa Abinoamu, \q uwahole wapogozi wa hegwe wa ngondo.’ \b \q \v 13 “Vilongozi waponile nawadulika, \q wanhu wa Mkulu Nguluwi nawaluta leka wetowe na wawele na mong'ho. \q \v 14 Kulawa Efulaimu nawadulika hewo wawele nawalawila Amaleki, \q kumbele kwa hegwe Benjamini na hagati ya wanhu wa hegwe. \q Kulawa Makili, nawadulika wakulu, \q na kulawa Sebuluni hewo walingibata idela. \q \v 15 Wakulu wa Isakali nawali hamwe na Debola, \q ena, wanhu wa Isakali nawali na Balaka. \q Nawamuwinza kuno wobilima mbaka kuli ibindi. \q Ila ng'holo za Lubeni, \q nazali na lunhwinhwi mnhumbula. \q \v 16 Wanhu wa Lubeni, lekachoni hemwe namikalisa kuli mibani ja ming'holo, \q kuhulichiza mluli ulingupembigwa leka kuvichema vilundo? \q Kuli ng'holo za Lubeni, \q nakwali na lunhwinhwi mnhumbula. \q \v 17 Nhanzi ya Gadi nayali kumwambu mwa lwanda lwa Yolodani, \q nhanzi ya Dani, lekachoni nawali waponile kuli itumbwi? \q Nhanzi ya Asheli nawali wochikala tulu hali hafungo mwa bahali, \q nawali wekale hali hafungo mwa bandali ya hewo. \q \v 18 Ila wanhu wa Sebuluni na Nafutali hawadumbile kubagama, \q kuli honhu ha kitowa ngondo. \b \q \v 19 “Wandewa nawoya na kitowa ngondo, \q aho ndo wandewa wa Kanaani nawetowa ngondo, \q kuli Taanaki, habehi na mazi ga Megido, \q ila hawapatile chinhu choneche cha sendi. \q \v 20 Nhondwe kulawa kilanga nazihanza kuli ngondo, \q kulawa honhu zawo, nazitowa na Sisela. \q \v 21 Kumema kwa mazi ga lwanda lwa Kishoni nakuwahilika kutali, \q lula lwanda lwa katali, lwanda lwa Kishoni. \q Gwa muhe wa heni, ulutilile kumwando kwa nhumbula ikangale. \q \v 22 Hamba kwato za falasi nazitowa ng'hatu hasi, \q nazitowa himahima, kwato za falasi wawele na mong'ho. \q \v 23 Mhilisi wa Mkulu Nguluwi nakalonga, ‘Muupanjile muji wa Melosi, \q muwapanjile kwa usungu wa wenyeng'haye wake, \q kwa vila hawoyile kumtanza Mkulu Nguluwi, \q kumtanza Mkulu Nguluwi kwa kitowa na wala wawele na mong'ho.’ \b \q \v 24 “Kotambichizwa Yaeli kusinda wadala weng'ha, \q mchewake Hebeli, Mkeni, \q kotambichizwa ng'hatu kuli wadala weng'ha walingikala kuli ihema. \q \v 25 Nakalanda mazi hela, ila nakamha matombo. \q Nakamgalila mtindi kuli chisaye chinojile. \q \v 26 Nakagolola moko wa heye wa kumoso nakebata chigingi, \q moko wa heye wa kudilo naubata yila nyundo, \q nakamtowa Sisela, nakatubula mutwi wa heye. \q Ena, nakamtowa na kutubula mutwi wa heye kwa chigingi. \q \v 27 Sisela nakenamiza hali magulu ga heye, nakagwa na kuwasa tulu. \q Hali magulu ga heye nakenamiza, nakagwa hala. \q Hala hoyagwile nakabagama. \b \q \v 28 “Mayake Sisela nakasunjilila hali itubuli, \q kulawa kumbele mwa ipaziya nakalila, \q ‘Lekachoni mutuka wa heye wangukawila? \q Lekachoni lizi lwya mutuka haluhulikwe?’ \q \v 29 Wadala wa heye wawele na nyhala nawamwidichila. \q Ena, mayake Sisela nayali yochijesa, \q \v 30 ‘Ndaze, hawawele na vinhu kulawa kuli ngondo na kigawila, \q mpogozi mdala yumwe ama weli kwa chila mlume? \q Kwa Sisela nguwo zeng'ha zowapatile kuli ngondo, nguwo za lanji za vilivinji, \q nguwo za kunoliga, \q kahi nguwo za lanji zilivinji za kunoliga banzi zeng'ha mbili, \q kuli singo ya heni.’ \b \q \v 31 “Wabagame wang'honyo wa hegwe weng'ha, gwa Mkulu Nguluwi. \q Ila wala walingukugana wawe kota isanya hala holilawa kwa mong'ho wake.” \b \p Isi nayali na kikala goya kwa miyaka makumi gane. \c 6 \s Gideoni \p \v 1 Hamba Waisilaeli nawadita kahi mbuli ziwele Mkulu Nguluwi kanguzona kota ndo wihe, naye Mkulu Nguluwi nakawawika mmoko mwa Wamidiani kwa mhela wa miyaka saba. \v 2 Wamidiani nawali na mong'ho lukami kusinda Waisilaeli, lelo Waisilaeli nawegongomanyila honhu ha kivisa kuli vidunda na mhalika na ngome. \v 3 Lelo hala Waisilaeli lowanyalile nyhadikwa kuli migunda, Wamidiani na Waamaleki na wala wanhu wa kolilawilaga isanya, nawoya kuwatowa. \v 4 Wanhu awo nawawika kambi ya hewo kuli isi na kuwifya mbena mbaka Gasa. Hawalechile chinhu choneche kuli isi ya Isilaeli, ne ming'holo ne misenga ne midogowi. \v 5 Kwa vila nawoya na misenga ja hewo na mihema ja hewo, nawoya wenji ng'hatu kota nzije na ngamiya wa hewo wawele wenji lukami. Nawenjila kuli isi ayo leka wawifye chila chinhu. \v 6 Waisilaeli nawaditigwa wawe ng'hochele lukami kwa chiwalo cha Wamidiani, nawo Waisilaeli nawamlilila Mkulu Nguluwi. \p \v 7 Waisilaeli lowamlilile Mkulu Nguluwi kwa chiwalo cha Wamidiani, \v 8 Mkulu Nguluwi nakamlajiza mloli yalute kwa Waisilaeli, mloli ayo nakawalonjela, “Mkulu Nguluwi, Nguluwi wa Waisilaeli nakalonga hino, ‘Heni ndiwegala hemwe kulawa Misili, komuwele wapogozi. \v 9 Nandiwalohola kulawa kuli moko ga Wamisili na moko ga weng'ha wowawele wowagaza hemwe, nani ndiwawinga woche kwa hemwe na kuwapa hemwe isi ya hewo. \v 10 Hamba nandiwalonjela hemwe kota heni ndo Mkulu Nguluwi, Nguluwi wa hemwe, mleche kujifugamila milungu ja Waamoli, jiwele kuli isi yomlingikala hemwe sambi. Ila hambe mhulichize lizi lya heni.’ ” \s Gideoni kanguchemigwa na Nguluwi \p \v 11 Mhilisi wa Mkulu Nguluwi nakaluta na kikalisa hasi hali mwaloni uwele ako Ofula, mwaloni wa Yoashi, Mwabieseli. Gideoni mwana wa Yoashi, nayali yopulula ngano mgati mwa honhu ha kukamila zabibu, leka Wamidiani waleche kumona. \v 12 Mhilisi wa Mkulu Nguluwi nakamlawila na kumlonjela, “Mkulu Nguluwi ka hamwe na hegwe, gwa uwele na mong'ho ng'hatu.” \v 13 Gideoni nakamlonjela, “Gwa Mkulu wa heni, wone Mkulu Nguluwi ka hamwe na hetwe, lekachoni mbuli azi zeng'ha zitufika hetwe? Gakohi madito ga heye ga kububuwaza gowatulonjele wasekulu wa hetwe kuno wolonga, ‘Ndaze, hawele Mkulu Nguluwi, yatugale kuno kulawa Misili?’ Ila sambi nakatuleka, naye nakatuwika kuli moko ga Wamidiani.” \v 14 Mkulu Nguluwi nakamlola, nakalonga, “Ulute kwa ludali lwako alo, ukawalohole Waisilaeli kuli moko ga Wamidiani. Ndaze, siwele heni ndikulajize?” \v 15 Nakamlonjela, “Gwa Mkulu Nguluwi, ndowalohola ndaze Waisilaeli? Lole, lukolo lwa heni ndo ng'hochele lukami kuli nhanzi ya Manase na heni ndo mdodo kuli ivyazi lya heni.” \v 16 Mkulu Nguluwi nakamlonjela, “Ndikomya, ndowa hamwe na hegwe, nagwe kowatowa Wamidiani kota munhu yumwe.” \v 17 Gideoni nakamlonjela, “Kota hegwe nakunojezwa na heni, lelo ndajile ulajilo kota hegwe, Mkulu Nguluwi ndo ulingulonga na heni. \v 18 Dedede, uleche kuka hano mbaka ndikalavye nhambiko ya heni na kuiwika hali hegwe.” Nakalonga, “Ndobeteza mbaka louhiluka.” \v 19 Lelo Gideoni nakenjila mgati, nakachiwika goya chinyehe na kugongomanya mibumunda johajiwichigwe usaso kwa kilo kumi za utimbo. Nakawika jila miwunde kuli chidoto, nakawika mhuzi kuli chiya, nakamgalila hala kunze hali mwaloni, nakamha. \v 20 Naye mhilisi wa Nguluwi nakamlonjela, “Uhole jila miwunde na mibumunda johajiwichigwe usaso, ujiwiche mchanya mwa italawe ali, ulute ukaubohole mhuzi awu mchanya mwa avyo vinhu.” Nakadita ahyo. \v 21 Hamba mhilisi wa Mkulu Nguluwi nakagolola yila ng'hweku yoyawelenayo mmoko mwa heye, nakajidoliza jila miwunde na jila mibumunda. Chiluli nachilawila kuli alyo italawe na kulakaza miwunde na jila mibumunda johajiwichigwe usaso. Mhilisi wa Mkulu Nguluwi nakoka hali heye. \p \v 22 Gideoni loyavizele kota nakamona mhilisi wa Mkulu Nguluwi, nakalonga, “Ndochona, gwa Mkulu Nguluwi Yawele na Ludali. Ndimona mhilisi wa hegwe kwa meho ga heni.” \v 23 Ila Mkulu Nguluwi nakamlonjela, “Kikala goya kuwe kwa hegwe. Uleche kudumba, hubagama.” \v 24 Gideoni nakamzenjela Mkulu Nguluwi honhu ha kulavila nhambiko, nakahachema honhu aho “Mkulu Nguluwi ndo Kikala Goya.” Honhu aho ha Ofula, muji wa lukolo lwa Waabieseli, muji uwele aho mbaka lehano. \s Gideoni kangubomola honhu ha kulavila nhambiko ha Baali. \p \v 25 Nechilo ayo, Mkulu Nguluwi nakamlonjela Gideoni, “Ulihole isenga ilume lya keli lya mhaza wa hegwe liwele na miyaka saba, ulute ukabomole honhu ha kulavila nhambiko ha Baali, hawele mhaza wa hegwe kanguhafugamila na ukabene izengo lya limalukolo lya Ashela liwele habehi na honhu ha kulavila nhambiko, \v 26 hamba ukamzenjele goya Mkulu Nguluwi wa hegwe honhu ha kulavila nhambiko mchanya mwa chidunda achi chido, kota vyoilinguganigwa. Ukalihole lila ibuguma na kulilavya nhambiko ya kulakazwa, kwa ngodi za izengo lya limalukolo lya Ashela lyoulibomole.” \p \v 27 Gideoni nakahola wanhu kumi hali vitumagwa wa heye, nakadita kota vyoyalajizwe na Mkulu Nguluwi, ila kwa vila nakalidumba ivyazi lya heye na wanhu wa muji, haditile mbuli azo nemisi, ila nakadita nechilo. \v 28 Wenyeng'haye wa muji lowalilimche lufuku, nawona honhu ha kulavila nhambiko ha Baali habomoligwa na lila izengo lya Ashela liwele habehi nalibenigwa na lila ibuguma lya keli nalilavigwa nhambiko mchanya mwa honhu ha kulavila nhambiko hazenjigwe. \v 29 Nawali wochilonjela hewo kwa hewo, “Whaani yaditile mbuli ayi?” Nalowapalile mbuli ayi na kuuza, nawalonga, “Gideoni mwana wa Yoashi ndo yaditile mbuli ayi.” \v 30 Wenyeng'haye wa muji awo nawamlonjela Yoashi, “Umigale mwanago yabagame kwa chiwalo cha kubomola honhu ha kulavila nhambiko ha Baali na kulibena lila izengo lya Ashela liwele habehi na honhu ha kulavila nhambiko.” \v 31 Yoashi nakawalonjela wanhu weng'ha wowawele wochitwanza na heye, “Ndaze, momlewela Baali? Ama momlohola hemwe? Heye yomlewela kobagama lokung'hali kubwemwenzuka. Wone Baali ndo Nguluwi, yelewele heye yuye kwa vila munhu yumwe nakabomola honhu ha heye ha kulavila nhambiko.” \v 32 Kulawa zuwa lila nawamchema Gideoni, Yelubaali, nakalonga, “Baali yelewele na Gideoni kwa vila nakabomola honhu ha heye ha kulavila nhambiko.” \p \v 33 Mhela awo Wamidiani na Waamaleki na wanhu wa kolilawilaga isanya, naweting'hana hamwe, nawaloka lwanda lwa Yolodani na kuwika kambi za hewo kuli ibindi lya Yesileeli. \v 34 Ila muhe wa Mkulu Nguluwi naumuyila Gideoni mchanya mwa heye, naye nakapemba mhalamhanda kuwachema Waabieseli leka wamuwinze. \v 35 Hamba nakawalajiza wasenga walute hali nhanzi yeng'ha ya Manase, nawo kahi nawachemigwa leka wamuwinze. Nakalajiza kahi wasenga walute kwa nhanzi za Asheli na Sebuluni na Nafutali, nawo nawaluta kuwating'haniza. \s Ulajilo wa igozi lya ing'holo \p \v 36 Gideoni nakamlonjela Nguluwi, “Wone hegwe kowalohola Waisilaeli kwa moko wa heni, kota vyoulonjile, \v 37 lole, ndowika igozi lya ing'holo kuli honhu ha kupululila nyhule. Wone kuwe na nungwi hela mchanya mwa igozi na misanga jeng'ha jowa jikalile, lelo aho ndovizela kota kowalohola Waisilaeli kwa moko wa heni, kota vyoulonjile.” \v 38 Ahyo, mitondo nakoka lufuku lukami, nakalikama lila igozi, nakailavya yila nhungwi kuli lila igozi, yila nungwi nayali imemile chisaye chimwe. \v 39 Hamba Gideoni nakamlonjela Nguluwi, “Dedede, uleche kuzudila. Ndangukulanda ndonje mala imwe kahi, ung'hundize mbiche igozi lino kujeza kahi. Ndangukulanda mchanya mwa igozi kuwe kukalile, ila kuli misanga jeng'ha kuwe na nungwi.” \v 40 Nguluwi nakadita ahyo nechilo ayo. Lila igozi naliwa likalile, ila mchanya mwa misanga jeng'ha nakwali na nungwi. \c 7 \s Gideoni kanguwasumya Wamidiani \p \v 1 Hamba, Yelubaali, yawele ndo Gideoni na wanhu weng'ha wawele hamwe na heye, nawoka lufuku ng'hatu, nawawika kambi ya hewo habehi na nzasa ya Halodi. Kambi ya Wamidiani nayali ubanzi wa kasikazini, kuli ibindi, habehi na chidunda cha Mole. \p \v 2 Mkulu Nguluwi nakamlonjela Gideoni, “Wanhu wano wowawele hamwe na hegwe ndo wenji ng'hatu kwa heni kuwawika Wamidiani kuli moko mwa hewo, leka Waisilaeli waleche kidaya na kulonga kota moko ga hewo wawo ndo gawalohole. \v 3 Lelo ulute, ukawikule mbuli ayi kuli makutu ga wanhu wano na kulonga kota munhu yoneche yalingudumba na kukakama, yahiluche kaye natwe tochikala hano kuli chidunda chino cha Gileadi. Aho ndo wanhu elufu makumi meli na mbili (22,000) nawahiluka, nawapona wanhu elufu kumi (10,000).” \p \v 4 Mkulu Nguluwi nakamlonjela Gideoni, “Wanhu wano wang'hali wenji lukami. Wahiliche kuli lwanda nani ndowajeza ako kwa chiwalo cha hegwe. Hamba yula yondikulonjela hegwe, ‘Ayu koluta hamwe na hegwe,’ ayo koluta hamwe na hegwe. Yula munhu yondikulonjela, ‘Ayu hambe yalute hamwe na hegwe,’ ayo holuta hamwe na hegwe.” \v 5 Lelo nakawahilika wanhu kuli lwanda. Mkulu Nguluwi nakamlonjela Gideoni, “Chila munhu yojeza mazi kwa umiyango wa heye kota vyoliditaga libwa, munhu ayo komuwika hafungo, chila munhu yofugama kunwa mazi, naye komditila hihyo.” \v 6 Wanhu wanwele mazi kwa kuhilika moko ga hewo kuli milomo ja hewo na kumyanga kota libwa, nawali wanhu miya zidatu, ila wanhu wanji weng'ha nawanwa mazi kwa kufugama. \v 7 Mkulu Nguluwi nakamlonjela Gideoni, “Ndowalohola hemwe mweng'ha kukolela wanhu wano miya zidatu wanwele mazi kota mibwa na ndowawika Wamidiani kuli moko ga hegwe, ila wanhu wanji weng'ha waleche woche chila munhu yalute haluga hake.” \v 8 Lelo Gideoni nakahola chilyo cha hewo na mhalamhanda za hewo, hamba nakawalaga wanhu weng'ha wa Isilaeli, chila munhu kuli ihema lya heye, ila nakapona na wanhu miya zidatu. Kambi ya Wamidiani nayali ubanzi wa hasi, kuli ibindi. \p \v 9 Nechilo, Mkulu Nguluwi nakamlonjela Gideoni, “Uche, uduliche na ulute kuli kambi ya hewo na kuwatowa, mina ndiwawika kuli moko ga hegwe. \v 10 Ila wone kodumba, uduliche na Pula chitumagwa wa hegwe. \v 11 Nagwe kohulika vyowolonga, hamba moko ga hegwe gowichigwa goya kitowa ngondo.” Aho ndo Gideoni nakadulika hamwe na chitumagwa wa heye Pula mbaka kowawele wamizi wa kambi ya Wamidiani. \v 12 Wamidiani na Waamaleki na wanhu wa kolilawilaga isanya, nawali kuli ibindi, nawali wenji kota nzije na ngamiya wa hewo nawali wenji lukami kota sangalaza za mhwani. \v 13 Gideoni loyafichile, nakwali na munhu yumwe nayawele yomsimila myage kulota kwa heye, yolonga, “Lole, ndota hino, ibumunda lya shayili naligwa kuli kambi ya Wamidiani, nalifika kuli ihema limwe, nalitowa lukami ihema mbaka ihema naligwa, luu.” \v 14 Myage nakamwidichila yolonga, “Mbuli ayi yowa ipanga lya Gideoni, mwana mlume wa Yoashi, munhu wa Isilaeli. Nguluwi nakawawika mmoko mwa Gideoni, Wamidiani na wamizi weng'ha wawele kuli kambi.” \p \v 15 Lelo Gideoni naloyahuliche kulota ako na kutang'hula kwake, nakamfugamila Nguluwi. Nakahiluka kuli kambi ya Waisilaeli na kulonga, “Mwinuche, kwa vila Mkulu Nguluwi nakawawika wamizi wa Wamidiani kuli moko ga hemwe.” \v 16 Hamba nakawawika wala wanhu miya zidatu kuli vilundo vidatu, nakawapa mhalamhanda na mibuli jilihela mazi na vyenje mgati mwa mibuli ajo. \v 17 Nakawalonjela, “Mlole, mkadite kota heni vyondilingudita londifika kuli mwiso wa kambi. \v 18 Londipemba mhalamhanda, heni na weng'ha wawele hamwe na heni, namwe mpembe mhalamhanda za hemwe banzi zeng'ha za kambi, kuno mtowa iyowe, ‘Ayi ndo kwa chiwalo cha Mkulu Nguluwi na Gideoni.’ ” \p \v 19 Lelo Gideoni na wala wanhu miya imwe wowawele hamwe na heye, nawafika mwiso wa kambi, mwaluko mwa mhela wa hagati ha nechilo, mhela lowawele wagaluse wamizi wa hewo kuli kambi, nawapemba mhalamhanda za hewo, nawabena vihandevihande jila mibuli jiwele mmoko mwa hewo. \v 20 Hamba vila vilundo vidatu navipemba mhalamhanda na kubena mibuli. Nawebata vyenje vya hewo kuli moko ga hewo ga kumoso na zila mhalamhanda za hewo kuli moko ga hewo ga kudilo leka wapembe. Nawatowa iyowe, “Ipanga ndo lya Mkulu Nguluwi na Gideoni.” \v 21 Nawema chila yumwe honhu ha heye kuzunguluta kambi banzi zeng'ha, wamizi weng'ha kuli kambi nawabilima na kutowa iyowe. \v 22 Wanhu wa Gideoni nawapemba mhalamhanda za hewo, naye Mkulu Nguluwi nakawadita Wamidiani wekopole hewo kwa hewo kuli kambi. Waponile nawabilima mbaka Beti-shita kulutila Selela, mbaka kuli mbaka wa Abeli-Mehola, habehi na Tabati. \v 23 Walume wa Isilaeli nawali weting'hane kulawa nhanzi za Nafutali na Asheli na Manase, nawawawinga Wamidiani. \p \v 24 Hamba Gideoni nakalajiza wasenga kuli isi yeng'ha ya vidunda vya Efulaimu, yolonga, “Lelo mduliche kwa Wamidiani, mkawalemeze Wamidiani waleche kufika kuli mazi ga lwanda lwa Yolodani mbaka Beti-bala.” Lelo walume weng'ha wa Isilaeli nawaluta kwamila mazi ako Beti-bala na lwanda lwa Yolodani na kuwalemeza waleche kuloka. \v 25 Nawawebata wala wakulu weli wa Wamidiani, Olebu na Seebu. Nawamkopola ayo Olebu bahala kuli italawe lya Olebu. Ayo Seebu nawamkopola hala hawele na honhu ha Seebu ha kukamila divai, hamba nawawawinga Wamidiani. Vitwi vya Olebu na Seebu nawavigala kwa Gideoni kumwambu mwa lwanda lwa Yolodani. \c 8 \s Gideoni kanguwasumya Wamidiani \p \v 1 Lelo wanhu wa nhanzi ya Efulaimu nawamlonjela Gideoni, “Lekachoni nakutuditila hino? Lekachoni hambe hutulonjele hala loulutile kitowa na Wamidiani?” Nawamng'ung'utila lukami. \v 2 Ila Gideoni nakawedichila, “Ndaze, mbuli zonditile heni zinojile ng'hatu kwa kiwhaniza na zila za hemwe? Zabibu za wanhu wa Efulaimu zisigale haziwa zinojile kusinda mbena za Abieseli? \v 3 Nguluwi nakawawika mmoko mwa hemwe wala wakulu wa Wamidiani, Olebu na Seebu. Heni ndita choni chiwhanile na vyomditile hemwe?” Aho ndo ng'halazi ya hewo vyoisindamale, hala loyalonjile ago. \p \v 4 Gideoni na wayage miya zidatu wowawele hamwe na heye nawafika Yolodani. Nawaloka lwanda kuno wawele watochile lukami, ila nawalutilila kuwawinga wang'honyo wa hewo. \v 5 Naye nakawalonjela wanhu wa Sukoti, “Dedede muwape mibumunda wanhu wano walingumbinza, kwa vila wahela mong'ho, nani nda mmajendo kuwawinza Seba na Salimuna, wandewa wa Midiani.” \v 6 Wala wakulu wa Sukoti nawalonga, “Lekachoni hetwe tuwape mibumunda wamizi wa hegwe? Mng'hali kuwasumya Seba na Salimuna” \v 7 Aho ndo Gideoni nakawedichila, “Kwa chiwalo achi, Mkulu Nguluwi hoyowa yawawichile Seba na Salimuna mmoko mwa heni, ndowawambula hemwe kwa miwa ja kuchiwala na mikwangwasale.” \v 8 Hamba Gideoni nakaluta ako Penieli, nakalonga na wanhu wa honhu aho ulonzi kota awo. Wanhu wa Penieli nawamwidichila kota wanhu wa Sukoti navyowamwidichile. \v 9 Naye Gideoni nakawalonjela wala wanhu wa Penieli, yolonga, “Londikuya kahi hala hondisumya, ndolibomola ilingo ali.” \p \v 10 Lelo Seba na Salimuna nawali Kalikoli, wamizi wa hewo nawali hamwe na hewo. Nawali wanhu kota elufu kumi na zihano (15,000), ndo wamizi wa kulilawilaga isanya waponile, kwa vila wamizi wayawo wabagame, nawali lachi imwe na elufu makumi meli (120,000). \v 11 Lelo Gideoni nakoka kwa kukolela nzila yowakolile wanhu walingikala kuli mihema nalowawele ubanzi wa kolilawilaga isanya mwa Noba na Yogubeha, nakawatowa wamizi kwa kuwatinhusa. \v 12 Wandewa weli wa Midiani, Seba na Salimuna nawabilima. Ila heye nakawawinga mbaka nakawebata, nakawatowa wamizi weng'ha wa wandewa awo na kuwasambalula. \p \v 13 Hamba, ayo Gideoni, mwana mlume wa Yoashi, nakahiluka kulawa kitowa ngondo kwa kukolela nzila ya chidunda cha Helesi. \v 14 Aho ndo nakamibata msongolo yumwe kuli wanhu wa Sukoti, nakamuuza. Yula msongolo nakamwandichila matagwa ga wakulu weng'ha wa Sukoti na wasekulu wa muji. Weng'ha nawali wanhu makumi saba na saba. \v 15 Hamba nakaluta kwa wala wanhu wa Sukoti, nakawalonjela, “Lole, Seba na Salimuna, wawele hemwe namwali mndonga lukami kwa chiwalo cha hewo hala lomlonjile, ‘Ndaze, Seba na Salimuna wa mmoko mwa hegwe mbaka hetwe tuwape mibumunda wamizi wa hegwe?’ ” \v 16 Lelo Gideoni nakawahola wala wasekulu wa muji na kuwalangusa wanhu wa Sukoti kwa kuwagaza kwa miwa ja kuchiwala na mikwangwasale. \v 17 Hamba nakalibomola ilingo lya muji wa Penieli na kuwakopola walume wa muji awo. \p \v 18 Gideoni nakawauza Seba na Salimuna, “Wala wanhu womuwakopole kula Taboli, nawali wanhu wa ndaze?” Hewo, nawamwidichila, “Nawali kota vyouwele hegwe, chila yumwe nayali yochiwhana na wana wa mndewa.” \v 19 Gideoni nakalonga, “Wala wanhu nawali wang'holozangu, wana wa mayangu. Kota heye Mkulu Nguluwi vyoyawele mkomu, wone namleche kuwakopola wanhu wala, heni hanasali kuwakopola.” \v 20 Hamba Gideoni nakamlonjela Yeteli mwanage wa mwaluko, “Lelo wime, uwakopole wano.” Ila yula msongolo halavile ipanga lya heye, mina nakadumba kwa vila nayali yang'hali msongolo hela. \v 21 Aho ndo Seba na Salimuna vyowalonjile, “Lelo utukopole gwegwe, mina aji ndo mijito ja munhu yakangale.” Lelo Gideoni nakawakopola wala Seba na Salimuna na kuhola vinoligo viwele msingo mwa ngamiya wa hewo. \s Gideoni kangujifugamila jimalukolo \p \v 22 Aho ndo wanhu wa Isilaeli nawamlonjela Gideoni, “Utulongoze hetwe, utulongoze hegwe na lulelo lwa hegwe, kwa vila hegwe nakutulohola kulawa kuli moko ga Wamidiani.” \v 23 Gideoni nakawalonjela, “Heni hambe ndiwalongoze hemwe ne mwana wa heni hambe yawalongoze, ila heye Mkulu Nguluwi ndo yowalongoza hemwe.” \v 24 Hamba, Gideoni nakawalonjela, “Heni ndina chinhu chondilingugana kwa hemwe, ndo chila munhu yamhe heni vipuli vyoyaholile kulawa kwa wang'honyo wa heye.” Wang'honyo nawali na vipuli vya zahabu vya kuli makutu, kwa vila nawali Waishimaeli. \v 25 Wala wanhu nawedichila, “Tokupa kwa kusangalala.” Lelo nawawika nguwo hasi, chila munhu nakawika amo vipuli vya wapogozi wa heye wa ngondo. \v 26 Zahabu azo nazali na itunyo lya kilo makumi meli, kuleka vila vinoligo na vinhu vya kuvala kuli singo na mivalo ja lanji ya zambalau jowavalile wala wandewa wa Midiani, kahi kuleka vinhu vinji vya kuvala kuli singo viwele kuli singo za ngamiya wa hewo. \v 27 Lelo Gideoni nakagongomanya limalukolo kota chizibao kwa vila vinhu vyoyaholile kwa wala wanhu, nakaliwika limalukolo alyo kuli muji wa heye uchemigwe Ofula. Waisilaeli weng'ha nawaluta ako kulifugamila kota wang'hondwa. Limalukolo alyo nalyali idiwa kwa heye Gideoni na ivyazi lya heye. \v 28 Aho ndo Wamidiani nawalemwela hali Waisilaeli na hawenule vitwi vya hewo kahi. Isi ayo nayali na kikala goya kwa mhela wa miyaka makumi gane kuli kikala kwa Gideoni. \s Kubagama kwa Gideoni \p \v 29 Hamba, Yelubaali, yawele ndo yuye ayo Gideoni, mwana mlume wa Yoashi, nakahiluka haluga ha heye na kikala aho. \v 30 Gideoni nayali na wana makumi saba kulawa kwa heye yuye, kwa vila nayali yahesile wache wenji. \v 31 Mhawake nayawele ako Shekemu, naye nakampondela mwana na nakamchema itagwa lyake Abimeleki. \v 32 Lelo Gideoni, mwana mlume wa Yoashi nakabagama kuno yawele miyaka minji, nakatiligwa habehi na kuli chilaga cha mhaza wa heye Yoashi, ako Ofula ya Waabieseli. \p \v 33 Loyabagame Gideoni, Waisilaeli nawabelenhuka kahi, nawajiwinza Mibaali kota wang'hondwa. Nawamkolela mijito Baali-beliti kota ndo mlungu wa hewo. \v 34 Waisilaeli hawamkumbuchile Mkulu Nguluwi, Nguluwi wa hewo, yawele ndo yawalohole kulawa kuli moko ga wang'honyo wa hewo wa banzi zeng'ha \v 35 ne kuiditila igano lya kwimilila ng'handa ya Yelubaali yawele ndo yuye Gideoni, kuleka gala geng'ha ganojile gawele Gideoni goyawaditile hewo Waisilaeli. \c 9 \s Abimeleki kangujeza kuwa mndewa \p \v 1 Abimeleki mwana mlume wa Yelubaali, nakaluta Shekemu kwa wang'holoze mayake, nakalongasa na hewo na lukolo lwa mayake, yowalonjela, \v 2 “Mlonje na wakulu wa Shekemu na muwauze, ‘Ndaze, lyakohi linojile kwa hemwe, wana wa Yelubaali weng'ha, wawele ndo wanhu makumi saba, kuwalongoza hemwe ama kulongozwa na munhu yumwe? Mkumbuchile kota heni Abimeleki, nda mng'holozenu.’ ” \p \v 3 Nawo wang'holoze mayake nawalongasa na wala wakulu wa Shekemu na nhumbula za hewo nazaluka kumuwinza Abimeleki, kwa vila nawalonga, “Ayu ka mng'holozetu.” \v 4 Nawamha Abimeleki migwala makumi saba jilawile kuli ng'handa ya Baali-beliti, naye Abimeleki nakawapa wajuvi, leka wamuwinze. \v 5 Hamba nakaluta kuli ng'handa ya mhaza wa heye ako Ofula, nakawakopola wang'holoze, wana walume wa Yelubaali, wanhu makumi saba. Nakawakopola mchanya mwa iganga limwe, ila Yotamu, mwana mlume mdodo wa Yelubaali, nakapona kwa vila nayali yevisile. \v 6 Hamba, wala wakulu wa Shekemu naweting'hana hamwe na wanhu weng'ha wa Beti-milo, nawaluta kumuwika Abimeleki yawe mndewa, habehi na igodi lya mwaloni uwele habehi na izengo liwele ako Shekemu. \v 7 Hamba hala lowamlonjele Yotamu na heye nakaluta na kwima mchanya mwa chila chinhembenhembe cha chidunda cha Gelisimu. Nakatowa iyowe yochemeleza, “Mnyhulichize hemwe wakulu wa Shekemu leka na heye Nguluwi yawahulichize hemwe. \v 8 Zuwa limwe migodi najilawa leka kuliwika igodi linji liwe mndewa hali hewo. Migodi ajo najililonjela igodi lya mzeituni, ‘Uwe chilongozi hali hetwe.’ \v 9 Ila lila igodi lya mzeituni nalijilonjela jila migodi, ‘Ndigaleche mafuta ga heni ganojile galingukundigwa kukolela mijito ja kujihulichiza milungu na wanhu, leka ndute ndikasanzalime mchanya mwa migodi?’ \v 10 Hamba, migodi najililonjela igodi lya mtini, ‘Uwe chilongozi hali hetwe.’ \v 11 Ila awo mtini naujilonjela migodi ajo, ‘Ndaze, ndiuleche unojenoje wa heni na mafuza ga heni ganojile, ndute ndikasanzalime mchanya mwa migodi?’ \v 12 Hamba, migodi ajo najililonjela igodi lya mzabibu, ‘Uwe chilongozi hali hetwe.’ \v 13 Awo mzabibu nawo naujilonjela migodi ajo, ‘Ndaze, ndeche divai ya heni, iwele ilingujisangalaza milungu na wanhu, ndute ndikasanzalime mchanya mwa migodi?’ \v 14 Aho ndo ajo migodi najililonjela igodi lya miwa, ‘Uwe chilongozi hali hetwe.’ \v 15 Ila igodi alyo lya miwa nalijilonjela migodi ajo, ‘Wone mwangumbika heni ndiwe mndewa hali hemwe, lelo muye mkalise hali lubehelo lwa heni. Wone haiwa ahyo, chiluli chilawe kuli igodi lya miwa na kujilakaza migodi ja mielezi ja Lebanoni.’ ” \p \v 16 Yotamu nakalutilila kulonga, “Wone namumditila kwa kunuwila kunojile na kwa kulolela goya kuli kumuwika Abimeleki leka yawe mndewa na wone namumditila ganojile Yelubaali na walelwa wa heye na kumditila kota vyoilinguganigwa, \v 17 kwa vila mhaza wa heni nakawatowanila hemwe na kugana kwajiliza ukomu wa heye kwa kuwalohola kulawa kuli moko ga Wamidiani, \v 18 hemwe namuibelenhuka ng'handa ya mhaza wa heni na kuwakopola wanage, wanhu makumi saba mchanya mwa iganga limwe. Namumuwika Abimeleki, yawele mwana wa mpogozi mdala wa heye, yawe chilongozi wa wakulu wa Shekemu kwa vila heye ka mng'holozenu. \v 19 Lelo wone namumditila Yelubaali na walelwa wa heye kwa kunuwila kunojile na kwa kulolela goya, lelo msangalale kwa chiwalo cha heye yuye Abimeleki, naye yasangalale kwa chiwalo cha hemwe. \v 20 Ila wone haiwele ahyo, chiluli chilawe kwa Abimeleki na kuwalakaza wakulu wa Shekemu na wa Beti-milo na kahi chilawe kwa wakulu wa Shekemu na Beti-milo na kumlakaza Abimeleki.” \v 21 Hamba Yotamu nakoka kwa kubilima, nakaluta Beeli na kikala ako kwa chiwalo cha kumdumba mng'holoze Abimeleki. \s Kugwa kwa ulongozi wa Abimeleki \p \v 22 Lelo Abimeleki nakailongoza isi ya Isilaeli kwa mhela wa miyaka jidatu. \v 23 Hamba Nguluwi nakamlajiza muhe mwihe hali Abimeleki na wakulu wa Shekemu. Wakulu wa Shekemu nawambelenhuka Abimeleki \v 24 leka wula wihe wowaditilwe wala wana makumi saba wa Yelubaali uhiluswe kwa Abimeleki yagazigwe hamwe na wakulu wa Shekemu kwa chiwalo cha kumtanza kuwakopola wala wang'holoze. \v 25 Lelo wakulu wa Shekemu nawawawika wanhu leka wawabeteze mchanya mwa vila vinhembenhembe vya vidunda, wanhu wawele nawahola vinhu vya wanhu weng'ha wowakolile nzila yila, na heye Abimeleki nakapegwa mbuli ayo. \p \v 26 Hamba Gaali, mwana mlume wa Ebedi, nakaluta hamwe na wang'holoze. Nawaluta mbaka Shekemu, wakulu wa Shekemu nawamkunda heye Gaali. \v 27 Wakulu wa Shekemu nawaluta kuli migunda ja hewo ja mizabibu, nawabena zabibu na kuzikama zabibu azo na kudita mnvina. Hamba nawenjila kuli ng'handa ya mlungu wa hewo nawalya na kunwa leka kumbeza ayo Abimeleki. \v 28 Gaali mwana mlume wa Ebedi nakalonga, “Abimeleki ndo whaani na hetwe wakulu wa Shekemu ndo wanhu wachi mbaka tumkolele mijito heye? Abimeleki ndo mwana wa Yelubaali na mkolamijito wa heye mng'hangala ndo Sebuli. Muwakolele mijito wana wa Hamoli yawele mhaza wa Shekemu. Ila lekachoni tumkolele mijito Abimeleki? \v 29 Wone wanhu wano wa hali ulongozi wa heni, lelo heni ndahamusile ayo Abimeleki. Hamba ndahamlonjele Abimeleki, ‘Lelo wonjeze wamizi wa hegwe, uye titowe.’ ” \p \v 30 Aho lelo, Sebuli nayawele mkulu wa muji, loyahuliche ulonzi kulawa kwa Gaali, mwana mlume wa Ebedi, nakazudila lukami. \v 31 Naye nakalajiza wasenga kwa chinyele walute kwa Abimeleki, nakalonga, “Lole, Gaali, mwana mlume wa Ebedi na wang'holoze nawoya Shekemu kwambuza wanhu wa muji awu kukubelenhuka hegwe. \v 32 Lelo winuche nechilo, hegwe na wanhu wawele hamwe na hegwe, mumbeteze hali migunda kumvaba. \v 33 Hamba, hala du isanya holilawa, wime na kuutowa muji awo. Gaali na wanhu wa heye lowolawa kitowa na hegwe, aho ndo houwaditila kota vyouweza hegwe.” \p \v 34 Lelo Abimeleki na wanhu weng'ha wawele hamwe na heye nawalawa nechilo kuluta kubeteza kuutowa muji wa Shekemu kwa vilundo vine. \v 35 Ayo Gaali, mwana mlume wa Ebedi nakalawa, nakema kunze hali lwizi lwa muji. Abimeleki na wanhu wa heye wawele hamwe na heye nawema kuli hala honhu howawele wobeteza. \v 36 Lelo Gaali loyawawene wala wanhu, nakamlonjela Sebuli, “Lole, wanhu wangudulika kulawa kuli vinhembenhembe vya vidunda.” Sebuli nakamlonjela, “Alyo ndo isisila lya vidunda ndo wangona kota wanhu.” \v 37 Hamba Gaali nakalonga lwa keli, “Lole, wanhu wangudulika kuli isi na chilundo chimwe changuya kwa kukolela nzila ya Mwaloni wa Walaguzi.” \v 38 Aho ndo Sebuli nakamlonjela, “Ndaze, mlomo wa hegwe sambi wakohi mbaka nakulonga, ‘Ayo Abimeleki ka whaani mbaka kumkolela mijito heye? Ndaze, wano hawawele wamizi wouwabezile hegwe? Ulawe lelo na witowe na hewo.’ ” \v 39 Lelo Gaali nakalawa kitowa na wakulu wa Shekemu na Abimeleki. \v 40 Gaali nakalemwela na kubilima hali Abimeleki. Wanhu wenji nawalumila na kugwa mbaka habehi na lwizi lwa muji. \v 41 Lelo Abimeleki nakekala Aluma, ila heye Sebuli nakamuwinga Gaali na wang'holoze leka waleche kikala ako Shekemu. \p \v 42 Zuwa lya keli, wanhu nawalawa leka walute kuli migunda ja hewo, Abimeleki nakahulika mbuli ayo. \v 43 Abimeleki nakawahola wanhu wa heye na kuwagawa kuli vilundo vidatu, leka walute kubeteza kuli migunda. Loyawawene wanhu wangulawa kuli muji, nakawatowa na kuwakopola. \v 44 Lelo Abimeleki na chila chilundo chiwele hamwe na heye, nawaluta kwima hali lwizi lwa muji, vila vilundo vili naviwatowa wala wanhu wawele kuli migunda na kuwakopola weng'ha. \v 45 Abimeleki naketowa na wanhu wa muji awo nemisi yeng'ha. Nakawakopola wanhu wawele wochikala amo na kuuhola muji awo na kuubomola na kuuwika mwino. \p \v 46 Hamba wakulu weng'ha wawele wochikala kuli lila ilingo lya Shekemu, lowahuliche mbuli yila, nawenjila mgati mwa ngome ya ng'handa ya Eli-beliti. \v 47 Abimeleki nakahulika kota wakulu weng'ha wa lila ilingo lya Shekemu naweting'hana hamwe. \v 48 Lelo Abimeleki na wanhu weng'ha wawele hamwe na heye, nawakwina kuluta kuli chidunda cha Salimoni. Abimeleki nakebata iwago mmoko mwa heye na kudumula nhagala imwe kuli igodi, nakebata na kulipika hali mayega ga heye na kuwalonjela wala wanhu wawele hamwe na heye, “Lelo chila chomlinguchona heni ndita, namwe mdite hihyo himahima.” \v 49 Lelo chila munhu nakatema nhagala ya heye, nawamuwinza Abimeleki na nhagala azo nawaziwika hala hali ngome na kuilakaza ngome ayo kwa chiluli. Hino ndo wanhu weng'ha wa ilingo lya Shekemu vyowabagame, wanhu elufu imwe, walume na wadala. \p \v 50 Ahyo Abimeleki nakaluta muji wa Tebesi, nakauzunguluta na kuuhola muji awo. \v 51 Ila mgati mwa muji awo nakwali na ilingo liwele na mong'ho. Wanhu weng'ha, wakulu na walume na wadala nawabilimila ako, wanhu weng'ha wa muji awo nawehindila mgati na kukwina kuli chinduwiko cha ilingo. \v 52 Abimeleki nakaluta mbaka hala hawele na ilingo alyo na kitowa na wala wanhu, nakahejela mbaka hali lwizi lwa ilingo alyo leka yalilakaze kwa chiluli. \v 53 Mdala yumwe nakatoza iganga lya lwala lya kuchanya, iganga alyo nalimtowa Abimeleki kumutwi. \v 54 Abimeleki nakamchema himahima msongolo yawele yopapa vinhu vya heye vya kitowa ngondo na kumlonjela, “Ubaguse ipanga lya hegwe ung'hopole heni, leka wanhu waleche kulonga kota ng'hopoligwa na mdala.” Yula msongolo nakahola ipanga lya heye na kumhoma, naye Abimeleki nakabagama. \p \v 55 Wanhu wa Isilaeli lowawene kota Abimeleki nakabagama, nawaluta chila munhu hali haluga hake. \v 56 Lelo Nguluwi nakahilusa chibida kwa kumdita Abimeleki yakopoligwe na wang'holoze, wanhu makumi saba. \v 57 Hihyo du Nguluwi nakawadita wanhu wa Shekemu wagazigwe kwa chiwalo cha wihe wa hewo wowauditile. Ahyo kupanjilwa kwa Yotamu, mwana mlume wa Yelubaali nakuwafika hewo. \c 10 \s Tola \p \v 1 Loyabagame Abimeleki, nakalawila Tola mwana wa Pua, mwana wa Dodo, wa nhanzi ya Isakali kuwalohola wanhu wa Isilaeli. Tola nayali yochikala ako Shamili kuli isi ya vidunda vya Efulaimu. \v 2 Ayo nayali yokola mijito ja utagusa kuli isi ya Isilaeli kwa miyaka makumi meli na gadatu. Hamba nakabagama na kutiligwa ako Shamili. \s Yaili \p \v 3 Loyabagame Tola, nakalawila Yaili, Mgileadi na ayu kahi nayali yokola mijito ja utagusa kuli isi ya Isilaeli kwa mhela wa miyaka makumi meli na mbili. \v 4 Ayo Yaili nayali na wana walume makumi gadatu, wawele wokwina midogowi makumi gadatu. Hewo nawali na miji makumi gadatu, jilinguchemigwa Hawoti-yaili mbaka lehano. Miji ajo ja kuli isi ya Gileadi. \v 5 Yaili nakabagama na kutiligwa ako Kamoni. \s Waamoni wanguwabunza Waisilaeli \p \v 6 Hamba Waisilaeli nawadita wihe kahi hali Mkulu Nguluwi kwa kujifugamila Mibaali na Maashitaloti na milungu ja Shamu na milungu ja Sidoni na milungu ja Moabu na milungu ja Amoni na milungu ja Wafilisti. Nawamleka Mkulu Nguluwi ne kumfugamila heye. \v 7 Ahyo, Mkulu Nguluwi nakawazudila ng'hatu Waisilaeli, nakawawika mmoko mwa Wafilisti na mmoko mwa Waamoni. \v 8 Nawo nawawakoda ng'hatu na kuwaditila wihe Waisilaeli kuli mwaka awo. Nawawaditila wihe Waisilaeli weng'ha wawele wochikala kumwambu mwa lwanda lwa Yolodani kuli isi ya Waamoli, iwele ako Gileadi, kwa mhela wa miyaka kumi na nane. \v 9 Nawo Waamoni nawaloka lwanda lwa Yolodani leka kitowa na wanhu wa nhanzi za Yuda na Benjamini na Efulaimu. Lelo Waisilaeli nawali kuli kugazika lukami. \p \v 10 Lelo Waisilaeli nawamlilila Mkulu Nguluwi na kulonga, “Hetwe natukuditila gehile kwa vila tukuleka hegwe, Nguluwi wa hetwe na kujifugamila Mibaali.” \v 11 Mkulu Nguluwi nakedichila kwa kuwalonjela Waisilaeli, “Ndaze, hemwe hamloholigwe na heni kulawa kuli moko ga Wamisili na Waamoli na Waamoni na Wafilisti? \v 12 Kahi Wasidoni na Waamaleki na Wamaoni wawagazile hemwe, namwe namndilila, nani ndiwalohola kulawa kuli moko ga hewo. \v 13 Ila hemwe mndeka na kujifugamila milungu jinji. Lelo kwa chiwalo acho, heni hambe ndiwalohole kahi. \v 14 Lelo mlute mkajililile ajo milungu ja hemwe jomjihagule, jiwalohole hala lomuwa hali kugazika.” \v 15 Waisilaeli nawamlonjela Mkulu Nguluwi, “Natudita gehile, lelo utuditile goneche gougona ndo ganoga kwa hetwe, ila twangukudedeza utulohole zuwa lino lya lehano.” \v 16 Lelo Waisilaeli nawosa milungu ja hewo ja chijenzi jiwele hali hewo na kumfugamila Mkulu Nguluwi. Mkulu Nguluwi hawezile kulutilila kugona magazo ga Waisilaeli. \p \v 17 Mhela awo, Waamoni nawali weting'hane hamwe kwa ngondo, nawawika kambi ya hewo ako Gileadi. Nawo Waisilaeli naweting'hana na kuwika kambi ya hewo ako Misipa. \v 18 Wakulu wa Gileadi nawali wochiuza hewo kwa hewo, “Ndaze, munhu wachi yokwaluka kitowa na Waamoni? Heye kowa chilongozi wa walingikala Gileadi.” \c 11 \s Yefuta \p \v 1 Ako Gileadi nakwali na munhu yumwe yezidahe ng'hatu kitowa ngondo yachemigwe Yefuta, mwana wa mdala yumwe mng'hondwa, mhaza wa heye nayali yochemigwa Gileadi. \v 2 Heye Gileadi nayali na mchewake yawele yochikala na heye. Lelo wana wa ayo mchewake lowawele wakulu, nawamuwinga Yefuta kuno womlonjela, “Hegwe huweza hebu kuhalila uhalizi wa mhaza wa hetwe, kwa vila hegwe kwa mwana wa mdala yunji.” \v 3 Aho ndo Yefuta nakawabilima wang'holoze na kuluta kikala kuli isi ya Tobu. Lelo wanhu wajuvi nawamuwinza Yefuta na kilumba na heye. \p \v 4 Loukolile mhela umwenga, wana wa Amoni nawawatowa Waisilaeli. \v 5 Waamoni lowawele wochitowa na Waisilaeli, wasekulu wa Gileadi nawaluta kumhola Yefuta ako Tobu. \v 6 Nawamlonjela Yefuta, “Uye uwe chilingozi wa hetwe, leka titowe ngondo na Waamoni.” \v 7 Ila Yefuta nakawalonjela wasekulu wa Gileadi, “Hemwe hamnganile heni na kumbinga heni kuli ng'handa ya mhaza wa heni, lelo lekachoni mwanguya mhela awu wa kugaya kwa hemwe?” \v 8 Wasekulu wa Gileadi nawamlonjela Yefuta, “Ndo mina hetwe tuya kwa hegwe leka uche hamwe na hetwe kitowa na Waamoni, kowa mng'hangala wa hetwe na wenyeng'haye weng'ha wa Gileadi.” \p \v 9 Yefuta nakawalonjela wasekulu wa Gileadi, “Wone mondihilusa heni kwa hemwe kahi leka titowe na Waamoni na wone heye Mkulu Nguluwi yawalavye hali heni, lelo ndowa chilongozi wa hemwe?” \v 10 Wasekulu wa Gileadi nawamlonjela Yefuta, “Heye Mkulu Nguluwi kowa mlolezi hali hetwe. Tukomya, todita kota vyoulingugana hegwe.” \v 11 Aho ndo Yefuta nakaluta hamwe na wasekulu wa Gileadi na wamdita yawe chilongozi na mng'hangala wa hewo. Naye Yefuta nakalonga ulonzi wa heye weng'ha hali Mkulu Nguluwi ako Misipa. \p \v 12 Lelo Yefuta nakalajiza wasenga walute kwa mndewa wa Waamoni yolonga, “Ndaze! Hegwe kuna choni na hetwe, mbaka kuya kwa hetwe na kitowa hali isi ya hetwe?” \v 13 Mndewa wa isi ya Waamoni nakawedichila wala wasenga wa Yefuta, “Kwa vila Waisilaeli nawali waiholile isi ya hetwe, hala lowalawile kuli isi ya Misili, kulawa Alinoni mbaka Yaboki mbaka Yolodani, lelo mhiluse azo isi kahi kwa kikala goya.” \p \v 14 Lelo Yefuta nakalajiza wasenga lwakeli watule kwa ayo mndewa wa Waamoni, \v 15 nakamlonjela, “Yefuta kangukulonjela kota Isilaeli haiholile isi ya Moabu ne isi ya wanhu wa Amoni. \v 16 Ila Waisilaeli lowalawile Misili nawajenda kuchiwala mbaka kuli Bahali ya Shamu na mbaka Kadeshi. \v 17 Aho ndo Waisilaeli nawalajiza wasenga walute kwa mndewa wa Edomu, wolonga, ‘Dedede, ndangukulanda ung'hundize kukola kuli isi ya hegwe.’ Ila mndewa wa Edomu hakundile hebu. Nawalajiza kahi wasenga kwa mndewa wa Moabu, ila mndewa ayu kahi nahawakundize kukola kuli isi ya heye. Lelo Waisilaeli nawapona kuli isi ya Kadeshi. \v 18 Hamba nawaluka majendo mbaka kuchiwala na kuzizunguluta azo isi za Edomu na Moabu, nawo nawakola kuli ubanzi wa kolilawilaga isanya mwa isi ya Moabu, nawawika kambi ya hewo kumwambu mwa lwanda lwa Alinoni. Ila hambe wenjile kuli honhu ha Moabu. Lwanda lwa Alinoni nalwali ndo mbaka wa Moabu. \v 19 Hamba Waisilaeli nawalajiza wasenga walute kwa Sihoni mndewa wa Waamoli ako Heshiboni, kumlanda yawakundize kukola kuli isi ya heye leka walute kuli isi ya hewo. \v 20 Ila ayo Sihoni nahawakundile Waisilaeli wakole kuli mbaka ja isi ya heye. Sihoni nakawakungajiza wanhu wa heye weng'ha, nawo nawawika kambi ako Yahasa, kitowa na Waisilaeli. \v 21 Ila Mkulu Nguluwi, Nguluwi wa Isilaeli, nakawadita wanhu wa heye wawasumye wanhu wa mndewa Sihoni. Lelo Waisilaeli nawaihola isi yeng'ha ya Waamoli wawele wochikala kuli isi ayo. \v 22 Nawahola honhu heng'ha ha Waamoli kulawa kuli lwanda lwa Alinoni mbaka kuli lwanda lwa Yaboki na kulawa kuchiwala ubanzi wa kolilawilaga isanya mbaka kolizinjilaga isanya. \v 23 Lelo Mkulu Nguluwi, Nguluwi wa Isilaeli nakawasukula isi ya Waamoli na kuwapa Waisilaeli. Nagwe kwangugana kuhola honhu ha hewo? \v 24 Wigute na chila choupegwe na mlungu wa hegwe Kemoshi. Ila isi yoneche iwele Mkulu Nguluwi, Nguluwi wa hetwe nakawawinga wenyeng'haye wake na kutupa hetwe, ayo ndo ya hetwe. \v 25 Nagwe kunoga ng'hatu kusinda Balaki mwana wa Sipoli, mndewa wa Moabu? Heye naketwanza na Waisilaeli ama kitowa na hewo? \v 26 Lekachoni hambe muigombole mhela wula, miyaka miya zidatu, mhela Waisilaeli lowawele wochikala ako Heshiboni na miji jake na Aloeli na miji jake na kuli miji jiwele hafungo mwa Alinoni? \v 27 Lelo heni, sikuditile gehile, ila hegwe nakunditila wihe heni kwa kitowa na heni, heye Mkulu Nguluwi, heye yalingutagusa, yataguse lehano hali Waisilaeli na Waamoni.” \v 28 Ila mndewa wa Waamoni nakaubeza usenga woyapegwe kulawa kwa Yefuta. \s Chilaho cha Yefuta \p \v 29 Aho ndo Muhe wa Mkulu Nguluwi naumuyila Yefuta, naye nakakola kuli Gileadi na Manase, kulawa aho Misipa ya Gileadi, nakakola kuwalutila wanhu wa Amoni. \v 30 Naye Yefuta nakelaha kwa chiwalo cha Mkulu Nguluwi yolonga kota wone kwangukomya, kowawika Waamoni mmoko mwa heni, \v 31 aho ndo yowa, chila chochilawa kuli lwizi lwa ng'handa ya heni kumbochela, hondihiluka na kusumya kulawa kwa hewo Waamoni, chinhu acho chowa ndo cha Mkulu Nguluwi, nani ndochigala chiwe nhambiko ya kulakazwa. \p \v 32 Lelo Yefuta nakaloka kuwalutila Waamoni leka yetowe na hewo, naye Mkulu Nguluwi nakamha Yefuta kusumya, nakawakopola Waamoni weng'ha. \v 33 Nakawatowa na kuwawinga kulawa Aloeli mbaka Miniti, miji makumi meli na mbaka Abeli-kelamimu, nakawatowa ng'hatu. Ahyo, Waamoni nawalemwela hali Waisilaeli. \s Mhinza wa Yefuta \p \v 34 Yefuta loyawele yohiluka haluga ha heye Misipa, mhinza wa heye nakoya kumbochela na matali kuno yovina, ayo mhinza nayali mwana wa heye wa udewele. Yefuta hawele na mwana yunji mlume ne mdala. \v 35 Hala loyamuwene mhinza yula, Yefuta nakadadula igwanda lya heye na kulonga, “Gwa, mhinza wa heni, nakundita heni ngozole, kwa vila nakungalila magazo makulu. Nani ndilaha kwa Mkulu Nguluwi, hambe mbene chilaho cha heni.” \p \v 36 Mhinza wa heye nakamlonjela, “Mhaza wa heni, hegwe nakulaha kwa Mkulu Nguluwi, lelo nditile kota vyoulahile, kwa vila heye Mkulu Nguluwi nakakuhilusila chibida kwa hewo wang'honyo wa hegwe Waamoni.” \v 37 Hamba, nakamlonjela mhaza wa heye, “Lelo ndangukulanda unditile chinhu chimwe, undeche ndiliyeka kwa mhela wa myezi mili, leka ndute kuli vidunda na wayangu, tolila hamwe kwa vila siweza kuholeka ne kuponda mwana.” \v 38 Mhaza wa heye nakamkundiza kwa kumlonjela, “Goya, lute.” Hamba nakamhilika kutali kwa mhela wa myezi mili, naye nakaluta na wayage, nakalombocheza kubagama kwa heye ne kuholeka ne kuponda mwana. \v 39 Lelo lojimalile jila myezi mili, nakahiluka kwa mhaza wa heye. Mhaza wa heye nakadita kota vyoyelahile, ayo mhinza nakabagama ne kumzela mlume. Mbuli ayo naiwa chihendo kuli isi ya Isilaeli, \v 40 kota wahinza wa Isilaeli walute chila mwaka kumkumbuchila mhinza wa Yefuta, Mgileadi, mazuwa gane kuli chila mwaka. \c 12 \s Kitwanza kwa Yefuta na Efulaimu \p \v 1 Hamba wanhu wa Efulaimu naweting'hana na kuloka lwanda lwa Yolodani na kufika mbaka Safoni, nawamlonjela Yefuta, “Lekachoni namloka na kuka kitowa na Waamoni na hambe utucheme hetwe kuka hamwe na Waamoni? Toilakaza ng'handa ya hegwe kwa chiluli.” \v 2 Yefuta nakawalonjela, “Heni na wanhu wa heni natwali na kilewa kukulu na Waamoni, londiwachemile hemwe hamndohole hebu kuli moko ga hewo. \v 3 Londiwene kota hambe mndohole, nangana kwajiliza ukomu wa heni kwa kuloka leka nditowe na Waamoni, Mkulu Nguluwi nakawawika mmoko mwa heni. Lelo lekachoni mwanguya kwa heni lehano na kugana kitowa na heni?” \v 4 Aho ndo Yefuta nakawating'haniza wakulu wa Gileadi na kitowa na wanhu wa Efulaimu, nawo wanhu wa Gileadi nawawatowa wanhu wa Efulaimu kwa vila nawalonga, “Hemwe Wagileadi mwa wanhu wabilimile hela, mwangikala hagati ha Efulaimu na Manase.” \v 5 Nawo Wagileadi nawahola honhu heng'ha ha kuloka ha Yolodani leka kuwalemeza Waefulaimu. Hamba nayali chila yumwe yasulupuche hali Efulaimu loyalonjile, “Ndeche ndoche,” wala wanhu wa Gileadi nawamuuza, “Ndaze, hegwe kwa Muefulaimu?” Wone nakedichila, “Hebu,” \v 6 aho ndo nawamlonjela, “Goya, lelo ulonje ulonzi awu, Shiboleti,” naye nakalonga, “Siboleti.” Hawezile kudita mlomo wa heye kulonga goya ulonzi, aho ndo nawamibata na kumkopola hala hali honhu ha kuloka ha Yolodani. Lelo nawagwa wanhu wa Efulaimu elufu makumi gane na weli (42,000) mhela awo. \p \v 7 Yefuta nayali yokola mijito ja utagusa hali wanhu wa Isilaeli kwa mhela wa miyaka sita. Aho ndo Yefuta Mgileadi loyabagame na kutiligwa kuli muji wa heye ako Gileadi. \s Ibusani na Eloni na Abudoni \p \v 8 Loyabagame Yefuta, Ibusani wa Betelehemu nayali yotagusa hali wanhu wa Isilaeli. \v 9 Heye nayali na wana walume makumi gadatu na wahinza makumi gadatu. Nakawalavya wala wahinza wa heye leka wahesigwe na wanhu wa lukolo lunji, hamba nakegala wadala makumi gadatu kulawa lukolo lunji kwa chiwalo cha wanage walume. Nayali yokola mijito ja utagusa hali Isilaeli kwa mhela wa miyaka saba. \v 10 Ayo Ibusani nakabagama na kutiligwa ako Betelehemu. \p \v 11 Loyabagame Ibusani, Eloni, Msebuluni nayali yotagusa hali Isilaeli. Nakakola mijito ja utagusa kwa mhela wa miyaka kumi. \v 12 Ayo Eloni, Msebuluni, nakabagama na kutiligwa kuli muji wa Aiyaloni kuli isi ya Sebuluni. \p \v 13 Loyabagame Eloni, Abudoni, mwana wa Hileli, Mpilatoni nayali yotagusa hali Isilaeli. \v 14 Naye nayali na wana walume makumi gane na wazukulu walume makumi gadatu wawele wokwina midogowi makumi saba, nayali yokola mijito ja utagusa kuli isi ya Isilaeli kwa miyaka nane. \v 15 Ayo Abudoni mwana wa Hileli, Mpilatoni nakabagama na kutiligwa ako Pilatoni kuli isi ya Efulaimu hali vidunda vya Waamaleki. \c 13 \s Kupondigwa kwa Samsoni \p \v 1 Waisilaeli nawadita wihe kahi hali Mkulu Nguluwi, Mkulu Nguluwi nakawawika kuli moko ga Wafilisti kwa mhela wa miyaka makumi gane. \p \v 2 Nakwali na munhu yumwe wa ako Sola, wa nhanzi ya Dani, nayali yochemigwa itagwa lyake Manoa, mchewake nayali mhende nahawele na wana. \v 3 Mhilisi wa Mkulu Nguluwi nakamlawila yula mdala, nakamlonjela, “Lole, hegwe sambi kwa mhende, hambe uponde, ila kowa na himila na koponda mwana mlume. \v 4 Lelo ulolele, uleche kunwa divai ne chinhu choneche cha kukwambuza hegwe kugala na uleche kulya chinhu choneche chikokomoche, \v 5 kwa vila kowa na himila nagwe kuponda mwana mlume ne nzembe kukola kuli mutwi wa heye, kwa vila mwana ayo kowa Mnazili kwa Mkulu Nguluwi naye kokwaluka kuwalohola Waisilaeli kuli moko ga Wafilisti.” \p \v 6 Yula mdala nakaluta kumlonjela mlume wa heye, yolonga, “Munhu wa Nguluwi nakambuyila, kumeho kwa heye nakwali kota kumeho kwa mhilisi wa Nguluwi, wa kudumbiza ng'hatu. Nani simuuzile, ‘Nakulawa kohi?’ Naye handonjele itagwa lya heye, \v 7 ila nakandonjela, ‘Lole, kowa na himila na koponda mwana mlume, ila uleche kunwa divai ne chinhu cha kukwambuza kugala na uleche kulya chinhu chikokomoche. Mina ayo mwana wa hegwe kowa Mnazili kwa Nguluwi kulawa mmunda mwa hegwe mbaka zuwa lya kubagama kwa heye.’ ” \p \v 8 Manoa loyaluche kumlanda Mkulu Nguluwi, nakalonga, “Gwa Mkulu Nguluwi ndangukulanda, yula munhu yomlajize, yoye kwa hetwe lwa keli leka yatulanguse gala gotulapigwe kumditila ayo mwana yotumponda hamba.” \v 9 Nguluwi nakahulika lizi lya Manoa, mhilisi wa Nguluwi nakamlutila yula mdala kahi loyawele yochikalisa kumgunda, ila mlume wa heye nahawele hamwe na heye. \v 10 Lelo ayo mdala nakaluta himahima kwa kubilima na kumlonjela mlume wa heye yolonga, “Lole, ayo munhu nakandawila, ayo yambuyile zuwa lila.” \v 11 Lelo Manoa nakenuka na kumuwinza mchewake, nakamfika munhu ayo na kumuuza, “Ndaze, hegwe kwa yula munhu youmlonjele ayu mdala?” Yula munhu nakedichila, “Ena, ndo heni.” \v 12 Manoa nakalonga, “Lelo ulonzi wa hegwe houkwenela, ndaze mwana ayo koganigwa kuwinza malajizo gachi na kowa na mijito jachi?” \v 13 Mhilisi wa Mkulu Nguluwi nakamlonjela Manoa, “Lelo ayo mdala yelolele na vinhu vyeng'ha vyondimlonjele. \v 14 Yaleche kulya chinhu choneche chilingulawa kuli zabibu ne kunwa divai ne kulya chinhu chikokomoche. Aga geng'ha gondimlonjele yebatilile goya.” \p \v 15 Hamba Manoa nakamlonjela ayo mhilisi wa Mkulu Nguluwi, “Ndangukulanda uleche kuka leka tuwiche goya chinyehe kwa chiwalo cha hegwe.” \v 16 Ila mhilisi wa Mkulu Nguluwi nakamlonjela Manoa, “Hanga mondemeza kuka, hambe ndiye chilyo cha hegwe, ila wone kwangugana kuwika goya nhambiko ya kulakazwa, mlavile Mkulu Nguluwi.” Manoa nahavizelele kota ayo nayali mhilisi wa Mkulu Nguluwi. \v 17 Manoa nakamuuza ayo mhilisi wa Mkulu Nguluwi, “Itagwa lyako lyachi, leka aho ulonzi wa hegwe houkwenela tukutogole?” \v 18 Ayo mhilisi wa Mkulu Nguluwi nakamwidichila Manoa, “Lekachoni kwangumbuza itagwa lya heni, itagwa lya heni lya kububuwaza ng'hatu?” \v 19 Lelo Manoa nakachihola chila chinyehe hamwe na nhambiko ya utimbo, nakamlavila Mkulu Nguluwi hala mchanya mwa italawe. Mhilisi nakadita vinduzanduza, Manoa na mchewake nawalola. \v 20 Lelo ajo milapi ja chiluli lojimemile kuchanya kilanga kulawa hala honhu ha kulavila nhambiko, ayo mhilisi wa Mkulu Nguluwi nakaguluka kuli milapi ajo ja chiluli cha honhu ha kulavila nhambiko, nawo Manoa na mchewake nawagwa chifunama. \v 21 Manoa nakavizela kota ayo nayali mhilisi wa Mkulu Nguluwi. Mhilisi hawalawile kahi Manoa na mchewake. \p \v 22 Manoa nakamlonjela mchewake, “Ndikomya hetwe tobagama, kwa vila natumona Nguluwi.” \v 23 Ila mchewake Manoa nakamlonjela mlume wa heye, “Wone Mkulu Nguluwi nayaganile kutukopola, hanayalikunda nhambiko ya kulakazwa ne nhambiko ya utimbo kulawa mmoko mwa hetwe ne kutulajila mbuli zeng'ha azi ne kutulonjela mbuli kota azi mhela awu.” \p \v 24 Lelo yula mdala nakamponda mwana mlume, nakamchema Samsoni. Mwana ayu nakakula na Mkulu Nguluwi nakamtambichiza. \v 25 Muhe wa Mkulu Nguluwi nawaluka kukola mijito mgati mwa heye ako Mahane-dani, hagati ha Sola na Eshitaoli. \c 14 \s Samsoni kanguhesa \p \v 1 Samsoni nakaluta mbaka Timuna, nakamona mdala ako Timuna yawele ndo yumwe wa wahinza wa Wafilisti. \v 2 Hamba, nakahiluka na kuwalonjela mhaza na mayake, yolonga, “Ndimona mdala ako Timuna, yumwe wa wahinza wa Wafilisti, lelo mng'hundize ndimhole.” \v 3 Mayake na mhaza wa heye nawamlonjela Samsoni, “Ndaze, haduhu mdala ne yumwe hali wang'holozo ama kuli nhanzi ya heni yeng'ha, mbaka kwamula kuluta kuhola kwa Wafilisti wano wohambe wenjile ikumbi?” Samsoni nakamlonjela mhaza wa heye, “Mng'hundize heni ndimhese ayo kwa vila nojezwa na heye.” \v 4 Ila mhaza wa heye na mayake hawavizelele kota mbuli ayi nayali ya Mkulu Nguluwi, kwa vila nayali yogana chiwalo kulawa kwa Wafilisti. Lelo mhela wula Wafilisti nawali wowalongoza Waisilaeli. \p \v 5 Samsoni na mhaza wa heye na mayake nawadulika mbaka Timuna. Nalowafichile kuli migunda ja zabibu ako Timuna, baho du isimba nalimuwinza kuno limng'hanuchila. \v 6 Muhe wa Mkulu Nguluwi naumuyila kwa mong'ho ng'hatu, naye Samsoni nakalidadula alyo isimba kota kanguchidadula chinyehe. Hawele na chinhu choneche mmoko mwa heye. Hawalonjele mhaza na mayake choyaditile. \p \v 7 Hamba Samsoni nakadulika na kulonga na ayo mdala na nakanojezwa na heye. \v 8 Hamba, nakahiluka leka yamhole ayo mhinza. Lole, nzuchi nyinji nazali mgati mwa itufi lya alyo isimba na hanombwa. \v 9 Nakahola yila hanombwa kwa moko ga heye na kulutilila na majendo kuno yolya ayo hanombwa mnzila, nakawafika mhaza na mayake na nakawapa yila hanombwa nawo nawalya, ila hambe yawalonjele kota hanombwa ayo nakailavya kulawa kuli itufi lya isimba. \p \v 10 Lelo mhaza wa heye nakaluta kwa ayo mdala, naye Samsoni nakadita mnvina ako kwa vila ndo chihendo kwa wasongolo kudita ahyo. \v 11 Lelo Wafilisti vyowamuwene Samsoni, nawawegala wasongolo makumi gadatu wawe hamwe na heye kuli mnvina. \v 12 Samsoni nakawalonjela, “Heni ndowagwilliza hemwe kwa chitendawili, wone moweza kutang'hula chitendawili acho kuli mazuwa aga saba ga mnvina na kuvizela, aho ndo ndowapa mivalo makumi gadatu ga kitani na mivalo jinji makumi gadatu. \v 13 Ila wone molemwela kutang'hula, aho ndo hemwe momha heni mivalo ajo makumi gadatu ga kitani na mivalo jinji makumi gadatu.” Lelo hewo nawamlonjela, “Goya, longa leka hetwe tukuhulichize.” \v 14 Heye nakawalonjela, \q “Kulawa kwa yalingulya, \q nachilawa chilyo, \q kulawa kwa ayo yawele na mong'ho \q nachilawa chinonile.” \m Nawo nahawawezile kutang'hula chitendawili acho kwa mazuwa gadatu. \p \v 15 Kuli zuwa lya kane, nawamlonjela mchewake Samsoni, “Mhembulize mlume wa hegwe leka yatutang'hulile acho chitendawili, leka tuleche kukulakaza kwa chiluli hegwe na ivyazi lya mhaza wa hegwe. Ndaze, namtuchema leka mhole lufufu lwa hetwe ama hebu?” \v 16 Lelo mchewake Samsoni nakalila hali heye, nakalonga, “Hegwe kwangunzudila hambe ungane. Hegwe nakuwawichila chitendawili wano wanhu wa heni na hundonjele.” Samsoni nakamlonjela ayo mdala, “Lole, siwalonjele mhaza na mayangu, lekachoni ndikulonjele hegwe?” \v 17 Naye nakamlilila mbaka mnvina hoiwele habehi kumala. Lelo kuli zuwa lya saba, Samsoni nakamlonjela ayo mdala kwa vila nayali yomhimiliza ng'hatu yamlonjele. Mdala ayo nakawalonjela wala wanhu wa heye kutang'hula kwa chitendawili acho. \v 18 Nawo wanhu wa muji awo nawamlonjela Samsoni zuwa lya saba kung'hali kufika kuzinga kwa isanya, \q “Ndo chinhu chachi chinonile kusinda hanombwa? \q Ndo chinhu chachi chiwele na mong'ho kusinda isimba?” \m Naye nakawalonjela, \q “Wone mwahalimile na isenga lya heni, \q mwahatang'hule chitendawili cha heni.” \p \v 19 Muhe wa Mkulu Nguluwi naumuyila Samsoni kwa mong'ho, naye nakadulika mbaka Ashikeloni, nakawakopola walume makumi gadatu na kuhola mivalo ja hewo na kuwapa wala watang'hule chitendawili cha heye. Kuno yawele na ng'halazi nakakwina kuhiluka haluga ha mhaza wa heye. \v 20 Ila ayo mchewake Samsoni nakahesigwa na mlume yunji yawele mtanzi wa Samsoni zuwa lya kuhesa. \c 15 \s Samsoni kanguwasumya Wafilisti \p \v 1 Hamba mhela wa mbena ya ngano, Samsoni nakaluta kumlola mchewake, nakamholela chinyehe, nakamlonjela mhaza wa heye, “Ndokwinjila mchihengo cha mchewangu.” Ila mhaza wa mdala ayo nahamlechile Samsoni yenjile mgati. \v 2 Mhaza wa ayo mdala nakamlonjela Samsoni, “Ndikomya, heni ndivizela kota hegwe nakumzudila ng'hatu, lelo ndimha mtanzi wa hegwe wa kuli zuwa lya kuhesa. Ndaze, hambe wijese kota mdodowe ndo yanojile kusinda yula mkulugwe? Dedede, mhole ayu honhu ha heye.” \v 3 Samsoni nakalonga, “Sambi ndowa ndilihela nongwa kwa Wafilisti wano hala hondiwaditila vibi.” \v 4 Samsoni nakaluta kibata mikanhu miya jidatu na kuhola vyenje. Nakawopa michila ja chila mikanhu mili na chenje. \v 5 Loyavibwinile vila vyenje, nakajilechela jila mikanhu mgati mwa migunda ja nyhule ja Wafilisti. Nakajilakaza kwa chiluli nganda za nyhule na nyhule hazibetigwe na migunda ja mizabibu na migunda ja mizeituni. \v 6 Aho ndo Wafilisti nawaluka kulonga, “Munhu wachi yaditile hino?” Nawalonjelwa, “Ndo ayu Samsoni mgosi wa ayu Mtimuna, kwa vila nakamhola mche wa Samsoni na kumha myage.” Lelo Wafilisti nawaluta kuwalakaza kwa chiluli yula mdala na mhaza wa heye. \v 7 Samsoni nakawalonjela, “Wone hemwe mwangudita mbuli kota azo, ndikomya sileka kuwaditila vibi mbaka hala hondihilusa chibida kwa hemwe.” \v 8 Aho ndo Samsoni nakawatowa ng'hatu na kuwakopola wenji wa hewo. Hamba nakadulika na kikala kuli mhalika ya italawe lya Etamu. \p \v 9 Lelo Wafilisti nawakwina na kuwika kambi ya hewo ako Yuda na kiwika goya kwa ngondo habehi na muji wa Lehi. \v 10 Wanhu wa muji wa Yuda nawalonga, “Lekachoni muya kitowa na hetwe?” Nawo nawedichila, “Natukwina leka kumibata na kumhola Samsoni na kumdita heye kota vyoyatuditile hetwe.” \v 11 Aho ndo wanhu wa Yuda elufu zidatu nandowaduliche kuka mbaka kula kuli mhalika ya italawe lya Etamu na kumlonjela Samsoni, “Ndaze, huvizelele kota Wafilisti wangutulongoza? Ndo choni achi lelo choutuditile hetwe?” Heye nakawedichila, “Nandiwaditila kota hewo vyowanditile heni.” \v 12 Nawo nawamlonjela, “Natudulika leka tukuwope na kukuwika kuli moko ga Wafilisti.” Samsoni nakawalonjela, “Milahe kwa heni hano kota hemwe hamng'hopola.” \v 13 Nawamlonjela wolonga, “Goya, tokuwopa hela na kukuwika kuli moko ga hewo. Tukomya hatukukopola hebu.” Lelo nawamuwopa kwa ng'weso mbili zinyale nawamhola kulawa ako kuli italawe na kumhilika kwa Wafilisti. \v 14 Loyafichile Lehi, Wafilisti nawamlutila kuno wotowa iyowe. Muhe wa Mkulu Nguluwi naumuyila kwa mong'ho, na zila ng'weso ziwele kuli moko ga heye naziwa kota kitani ilakazigwe kwa chiluli na kudumuka ziliyeka. \v 15 Naye nakalyona izeje idodi lya mlomo wa idogowi, nakahola na kuwatowela wala walume elufu imwe na kuwakopola kwa izeje alyo. \v 16 Ahyo, Samsoni nakalonga, \q “Kwa izeje lya mlomo wa idogowi, \q ndizilunda ng'huli za hewo. \q Kwa izeje lya mlomo wa idogowi, \q ndiwakopola walume elufu imwe.” \m \v 17 Hala du loyalonjile, nakatoza lila izeje lya mlomo wa idogowi kulawa mmoko mwa heye. Honhu hala nahachemigwa Lamati-lehi\f + \fr 15:17 \fr*\fq Lamati-lehi \fq*\ft Kwa Chiebulaniya yanguzeleka ndo chidunda cha izeje lya mlomo. \ft*\f*. \p \v 18 Hamba Samsoni nakawa na ng'halu ng'hatu, nakamchema Mkulu Nguluwi na kulonga, “Nakumha ulohozi awu kwa moko wa chitumagwa wa hegwe. Sambi ndobagama kwa ng'halu na kugwa kuli moko ga wanhu wohambe wenjile ikumbi.” \v 19 Ila Nguluwi nakagubula honhu hawele na isimo hawele ako Lehi, honhu aho nahalawa mazi naye nakanwa na muhe wa heye naumuyila kahi. Lelo itagwa lya honhu hala nalyali Eni-hakole\f + \fr 15:19 \fr*\fq Eni-hakole \fq*\ft Kwa Chiebulaniya ulonzi awu una mana ya nzasa ya yula yalingulila. \ft*\f*, hawele ako mbaka lehano. \p \v 20 Naye Samsoni nayali yokola mijito ja utagusa ako Isilaeli kuli mazuwa ga Wafilisti kwa mhela wa miyaka makumi meli. \c 16 \s Samsoni ako Gasa \p \v 1 Samsoni nakaluta Gasa, ako nakamona mdala mng'hondwa, Samsoni nakawasa naye. \v 2 Wanhu wa Gasa nalowavizelele kota Samsoni ka kula, nawazunguluta honhu heng'ha kuno wombeteza heye nechilo yeng'ha kuli lwizi lwa muji. Nawanyamalila tulu nechilo yeng'ha kuno wochijesa na kilonjela hewo kwa hewo, “Tubeteze mbaka kubwemwenzuche, ndo tomkopola.” \v 3 Lelo Samsoni nakawasa mbaka hagati ha nechilo, hamba nakalilimka, nakebata lwizi lwa muji na mizengo mili ja lwizi, nakang'humbula lwizi hamwe na mhajilo zake na kuvipika. Nakavihilika mbaka kuli chinhembenhembe cha chila chidunda chilingilola na Hebuloni. \s Samsoni na Delila \p \v 4 Hamba, logakwete ago, Samsoni nakamgana mdala yumwe kuli ibindi lya Soleki, itagwa lyake lyali Delila. \v 5 Nawo wakulu wa Wafilisti nawamlutila na kumlonjela, “Mhembulize leka uvizele mwaluko wa mong'ho wa heye na ndaze vyotuweza kumsumya, leka tumuwope na kumgaza. Natwe tokupa chila munhu sendi elufu imwe na miya imwe.” \p \v 6 Delila nakamlonjela Samsoni, “Dedede, ndonjele mwaluko wa mong'ho wa hegwe na ndaze wanhu vyowoweza kukuwopa na kukugaza.” \v 7 Samsoni nakamlonjela, “Wone wanhu wondiwopa kwa ng'weso saba ndodi za upinde, aho ndo hondiwa ng'hochele na ndowa kota wanhu wayangu wanji.” \v 8 Aho ndo wakulu wa Wafilisti nawamigalila Delila ng'weso saba ndodi. Delila nakamuwopa Samsoni. \v 9 Ayo mdala nayali na walume kuli chihengo cha heye cha mgati, wombeteza Samsoni. Lelo yula mdala nakamlonjela Samsoni, “Wafilisti wanguya.” Samsoni nakazidumula zila ng'weso kota vyoulingudumuligwa uzi wa mhamba hala houdoliza chiluli. Lelo mwaluko wa mong'ho wa heye hauzeleche hebu kwa mhela wula. \p \v 10 Delila nakamlonjela Samsoni, “Nakumbeza na kulonga udesi kwa heni. Lelo ndonjele, koweza kuwopigwa kwa chinhu chachi?” \v 11 Samsoni nakamlonjela, “Wone wondiwopa kwa ng'weso zinyale na hambe zikole mijito ne zuwa limwe, aho ndo hondiwa ng'hochele na ndowa kota wanhu wayangu wanji.” \v 12 Lelo Delila nakegala ng'weso zinyale na kumuwopa nazo, nakamlonjela, “Wafilisti wanguya, Samsoni.” Na wala wawele wombeteza Samsoni nawali kuli chihengo cha mgati. Naye Samsoni nakazidumula zila ng'weso, nakazitoza kulawa kuli moko ga heye kota uzi. \p \v 13 Delila nakamlonjela Samsoni, “Sambi kahi nakumbeza, nakulonga udesi kwa heni. Ndonjele, kowopigwa kwa chinhu chachi kahi lelo?” Samsoni nakamlonjela, “Wone wotawa vifundo saba vya mnvili za mutwi wa heni na kuziwopa ng'hatu kuli mtande wa kutawila nguwo, nani ndowa kota wanhu wayangu wanji.” \v 14 Lelo Delila nakaziwopa azo mnvili kuli mtande wa kutawila nguwo, nakamlonjela Samsoni, “Wafilisti wanguya.” Naye Samsoni nakalilimka kulawa kuli usinjizi, nakang'humbula wula mtande. \p \v 15 Delila nakamlonjela Samsoni, “Koweza ndaze kulonga ‘Ndangukugana’ kuno nhumbula ya hegwe hambe ingane? Nakumbeza lwa kadatu, hambe hundonjele mwaluko wa mong'ho ukulu wa hegwe.” \v 16 Delila nayali yomtunya Samsoni chila zuwa kwa kumuuza kuwala mbuli yila, muhe wa heye naugazika habehi kubagama. \v 17 Aho ndo Samsoni nakamlonjela geng'ha gawele mnhumbula ya heye, nakamlonjela, “Nzembe haikolile hebu kumutwi kwa heni kwa vila heni nda Mnazili wa Mkulu Nguluwi kulawa mmunda mwa mayangu. Wone mbeye mnvili za heni, aho ndo mong'ho wa heni wokuka, nani ndowa ng'hochele na kuwa kota wanhu wayangu.” \p \v 18 Lelo Delila loyawene kota Samsoni nakamlonjela geng'ha gawele mnhumbula ya heye, nakamlajiza munhu kuwachema wakulu wa Wafilisti, yolonga, “Muye kuno sambi baha, mina nakandonjela uviso wa heye weng'ha.” Aho ndo wakulu wa Wafilisti nawaluta kuno waholile sendi mmoko mwa hewo. \v 19 Naye Delila nakamdita Samsoni yawe na usinjizi na yawase kuli mafugamilo ga heye. Hamba Delila nakamchema munhu na kubeya vila vifundo saba vya mnvili za kumutwi mwa heye, nakaluka kumgaza na mong'ho wa heye naumlawa. \v 20 Hamba Delila nakalonga, “Wafilisti wanguya.” Samsoni nakalilimka kulawa kuli usinjizi, nakalonga, “Ndoluta kunze kota zuwa linji na kilohola.” Ila havizelele kota Mkulu Nguluwi nakamleka. \v 21 Wafilisti nawamibata na kumlavya meho ga heye, nawadulika na heye mbaka Gasa. Nawamuwopa kwa ng'weso za shaba na kumha mijito ja kubalasa nyhule mchinweng'ho. \v 22 Ila zila mnvili za mutwi wa heye nazaluka kukula hala du lozibeyigwe. \s Kubagama kwa Samsoni \p \v 23 Hamba wakulu wa Wafilisti naweting'hana hamwe leka kumlavila nhambiko mlungu wa hewo Dagoni kuno wosangalala, mina nawalonga, “Mlungu wa hetwe nakamuwika Samsoni, mng'honyo wa hetwe kuli moko ga hetwe.” \v 24 Wala wanhu lowamuwene, nawamfugamila mlungu wa hewo, mina nawalonga, “Mlungu wa hetwe nakamuwika mmoko mwa hetwe ayu mng'honyo wa hetwe. Nakaiwifya isi ya hetwe na kuwakopola wanhu wenji hali hetwe.” \v 25 Nhumbula za hewo nazisangalala, nawalonga, “Mumigale Samsoni leka yatuditile chinhu cha kutudita hetwe tuseche.” Lelo nawamigala Samsoni kulawa mchinweng'ho leka yawadite waseche, nawamuwika hagati ha mizengo mili. \v 26 Samsoni nakamlonjela yula msongolo yembatile moko, “Ndeche ndikwabase mizengo jiwele jimize ng'handa ino, leka nyhegamile.” \v 27 Lelo ng'handa yila nayali imemile walume na wadala na wakulu weng'ha wa Wafilisti nawali mumo. Kuchinduwiko nakwali na wanhu elufu zidatu walume na wadala, wawele womlola Samsoni vyoyawele yowasecheza. \p \v 28 Samsoni nakamchema Mkulu Nguluwi, yolonga, “Gwa Mkulu Nguluwi, ndangukulanda ung'humbuche, ndangukulanda umhe mong'ho sambi hela, gwa Mkulu Nguluwi, leka ndihiluse chibida kwa Wafilisti kwa chiwalo cha meho ga heni meli.” \v 29 Hamba Samsoni nakajibata jila mizengo mili jiwele yila ng'handa naijikalisila mchanya mwake na nakajegamila, imwe kwa moko wa heye wa kudilo na iyage kwa moko wa heye wa kumoso. \v 30 Samsoni nakalonga, “Leka heni mbagame na Wafilisti wano.” Nakajikundujiza mizengo kwa mong'ho wa heye weng'ha, yila ng'handa naiwagwila wala wakulu na wanhu weng'ha wawele mgati mwake. Wanhu wabagame mhela wa kubagama kwa Samsoni, nawali wenji kusinda wala yawakopole mhela Samsoni woyawele mkomu. \v 31 Aho ndo wang'holoze Samsoni na wanhu weng'ha wa ivyazi lya mhaza wa heye nawadulika, nawamhola na kuza kumtila hagati ha Sola na Eshitaoli, mchilaga cha kutilila cha Manoa, mhaza wa heye. Samsoni nayali yokola mijito ja utagusa kuli isi ya Isilaeli kwa mhela wa miyaka makumi meli. \c 17 \s Mika na Mlawi \p \v 1 Mhela awo nakwali na munhu yumwe wa isi ya vidunda vya Efulaimu, nayali yochemigwa Mika. \v 2 Zuwa limwe nakamlonjela mayake, “Vila vihande elufu imwe na miya imwe vya sendi vyouhizilwe, nanyhulika kota nakumpanjila yakuhizile, heni ndanavyo. Heni ndo ndiviholile.” Mayake nakalonga, “Mwana wa heni utambichizwe na Mkulu Nguluwi.” \v 3 Lelo nakamhilusila sendi azo migwala elufu imwe na miya imwe. Mayake nakalonga, “Heni ndanguwika sendi azi ziwe kwa mijito jelile kwa Mkulu Nguluwi, zilawe mmoko mwa heni kwa chiwalo cha mwana wa heni, leka kugongomanya limalukolo lya kuhongola na limalukolo lya kuponda. Lelo ndangukuhilusila hegwe.” \v 4 Lelo loyamhilusile mayake sendi azo, mayake nakahola sendi migwala miya mbili, nakamha munhu yalinguponda sendi, naye nakadita limalukolo lya kuhongola na limalukolo lya kuponda. Jimalukolo ajo najiwichigwa mgati mwa ng'handa ya Mika. \p \v 5 Lelo Mika nayali na ng'handa ya milungu, naye nakagongomanya chizibao na jimalukolo jinji na kumhagula yumwe wa wanage yawe mtambika wa heye. \v 6 Mazuwa ago nakwali haduhu mndewa ako Isilaeli, chila munhu nayali yodita chinhu choneche choyalinguchona kota ndo chinoga kwa heye yuye. \p \v 7 Nakwali na msongolo yumwe Mlawi yalawile Betelehemu kuli isi ya Yuda, naye nakekala ako kuli nhanzi ya Yuda kota mjenzi. \v 8 Munhu ayo nakalawa Betelehemu kuli isi ya Yuda leka yalute kupala honhu ha kikala. Kuli majendo ga heye nakafichila kuli isi ya vidunda vya Efulaimu, mbaka kuli ng'handa ya ayo Mika. \v 9 Mika nakamuuza, “Nakulawa kohi?” Yula munhu nakamwidichila, “Heni nda Mlawi wa Betelehemu kuli isi ya Yuda, nani ndoluta kikala honhu honeche hala hondikona hanojile.” \p \v 10 Mika nakamlonjela, “Wikale hamwe na heni, uwe undonjela choni Nguluwi choyogana ndite na kahi uwe mtambika wa heni, nani ndokupa sendi migwala kumi chila mwaka na nguwo za kuvala na chilyo.” Yula munhu Mlawi nakenjila mgati. \v 11 Mlawi ayo nakakunda kikala na munhu ayo, nayali kota yumwe wa wana wa Mika. \v 12 Lelo Mika nakamhagula ayo Mlawi yawe yokola mijito jelile leka yawe mtambika wa heye. Nakekala haluga ha Mika. \v 13 Aho ndo Mika nakalonga, “Sambi ndivizela kota Mkulu Nguluwi konditila ganojile kwa vila ndina Mlawi kota mtambika wa heni.” \c 18 \s Mika na nhanzi ya Dani \p \v 1 Mazuwa ago nakwali haduhu mndewa kuli isi ya Isilaeli na kahi nhanzi ya Dani nawepalila uhalizi leka wawe na honhu ha kikala, mina nawali wang'hali kubochela uhalizi wa hewo hali nhanzi ya Waisilaeli. \v 2 Lelo wanhu wa Dani nawalajiza wanhu wahano kulawa wanhu weng'ha wa nhanzi ya hewo, wanhu wezidahe kulawa Sola na Eshitaoli, leka kuipugajiza isi ayo na kuikagula. Nawawalonjela, “Lelo muche mkaikagule isi ayo.” Lelo nawafika isi ya vidunda vya Efulaimu mbaka ng'handa ya ayo Mika, nawawasa ako. \v 3 Lowawele habehi na ng'handa ya Mika, nawatang'hula kulonga kwa ayo msongolo Mlawi kota ka mjenzi, aho ndo nawagaluka na kumuuza, “Ndaze, munhu whaani yakugale hegwe kuno? Kwangudita choni hano?” \v 4 Naye nakawalonjela, “Hino ndo vyoyalingunditila Mika, ndangumkolela mijito, nani ndiwa mtambika wa heye.” \v 5 Nawo nawamlonjela, “Dedede, umlande Nguluwi wone kotutambichiza tovizela kota nzila yotulinguluta yowa goya.” \v 6 Mtambika nakawalonjela, “Goya, muche kwa kikala goya, mina nzila yomlinguluta nayo ya hali Mkulu Nguluwi.” \p \v 7 Aho ndo wala wanhu wahano nawoka, nawafika Laisha, nawawona wala wanhu wowawele mgati mwake, ndaze vyowali wekale kwa kikala goya kota vyochiwele chihendo cha Wasidoni. Nawali wesindamale na walihela lunhwinhwi na hambe wapunguchilwe na choneche hali isi. Nawo nawali kutali na Wasidoni, nawali hela ilagano lyoneche na wanhu wanji. \v 8 Hamba nawawawinza wang'holozawo ako Sola na Eshitaoli. Wang'holozawo nawawauza, “Lelo mna mbuli yachi?” \v 9 Hewo nawalonga, “Mwinuche lelo, tuche kitowa na hewo mina tuyona ayo isi inoga ng'hatu. Ndaze, hemwe hambe mdite chinhu choneche? Mleche kuwa wagata kuluta na kwinjila leka muihole ayo isi. \v 10 Homluta ako mowafika wanhu walingikala kwa kikala goya. Isi ndo ng'hulu na Nguluwi nakaiwika kuli moko ga hemwe, ndo honhu hawele hambe hesilwe chinhu choneche.” \p \v 11 Lelo nawalawa wanhu wa nhanzi ya Dani miya sita wawichigwe goya kitowa ngondo, kulawa Sola na Eshitaoli. \v 12 Nawaluta kuwika kambi ya hewo ako kolizinjilaga isanya mwa Kiliati-yealimu kuli Yuda. Kwa chiwalo acho nawahachema honhu aho Mahane-dani\f + \fr 18:12 \fr*\fq Mahane-dani \fq*\ft Kwa Chiebulaniya ulonzi awu una mana ya kambi ya Dani.\ft*\f* mbaka lehano. \v 13 Nawo nawakola ako mbaka kuli isi ya vidunda vya Efulaimu, nawafichila kuli ng'handa ya ayo Mika. \p \v 14 Aho ndo wala wanhu wahano walutile kuipugajiza isi ya Laisha nawawalonjela wang'holozawo, “Ndaze, hemwe mvizela kota mgati mwa ng'handa ayi mna chizibao na limalukolo lya kuhongola na limalukolo lya kuponda na jimalukolo jinji? Lelo mijese choni chomlinguganigwa kudita.” \v 15 Lelo nawagaluka na kuluta ako, nawafika hali ng'handa ya ayo msongolo Mlawi, haluga ha Mika na kumlamsa. \v 16 Wala walume miya sita wawichigwe goya kitowa ngondo, wawele ndo wanhu wa nhanzi ya Dani, nawema kuli honhu ha kwinjilila, hali lwizi lwa lugagala. \v 17 Wala wanhu wahano walutile kuipugajiza yila isi, nawakwina kuchanya, nawenjila mgati na kulihola lila limalukolo lya kuhongola na chila chizibao na lila limalukolo lya kuponda na jimalukolo jinji. Ayo mtambika nakema hali honhu ha kwinjilila, hali lwizi lwa lugagala hamwe na wala wamizi miya sita. \v 18 Hala lowenjile mgati mwa ng'handa ya Mika na kulihola lila limalukolo lya kuhongola na chila chizibao na limalukolo lya kuponda na jimalukolo jinji, ayo mtambika nakawauza, “Mwangudita choni hemwe?” \v 19 Nawo nawamlonjela, “Winyamalile hegwe. Wiche moko ga hegwe kumlomo kwa hegwe na uche hamwe na hetwe leka uwe kwa hetwe mhaza na mtambika kahi. Ndaze, iwa goya kwa hegwe kuwa mtambika kwa munhu yumwe ama kuwa mtambika kwa chiwalo cha wanhu wa nhanzi imwe ya Isilaeli?” \v 20 Nhumbula ya mtambika ayu naisangalala, naye nakachihola acho chizibao na jila jimalukolo na lila limalukolo lya kuhongola, nakaluta hagati ha wala wanhu. \p \v 21 Lelo nawagaluka na kuluta. Ila wana wa hewo wadodo na migongolo ja hewo ja kufujigwa na vinhu vya hewo nawavilongola kumwando kwa hewo. \v 22 Nalowalutile kutali na ng'handa ya Mika, wala wanhu wawele kuli ng'handa ziwele habehi na yila ng'handa ya Mika, naweting'hana na kuwawinza wanhu wa nhanzi ya Dani, nawawafika. \v 23 Nawawatowela iyowe wanhu wa Dani. Wanhu wa Dani nawagalusa kumeho kwa hewo na kumlonjela Mika, “Kuna choni hegwe mbaka nakuya na nhing'hano kota ayi?” \v 24 Mika nakawalonjela, “Hemwe namjihola milungu ndijigongomanye na mumhola kahi ayo mtambika na kuluta, nani ndina choni kahi? Lelo iwa ndaze hemwe kumbuza heni, ‘Kuna choni hegwe?’ ” \v 25 Wala wanhu wa nhanzi ya Dani nawamlonjela, “Hatulingugana kahi kuhulika lizi lya hegwe, leka wanhu wawele wazudile ng'hatu waleche kukutowa na hegwe kubagama hamwe na wanhu wa haluga hako.” \v 26 Lelo wanhu wa nhanzi ya Dani nawaluta. Mika navyoyawene kota wala wana mong'ho lukami, nakagaluka na kuhiluka haluga ha heye. \p \v 27 Wala wanhu wa nhanzi ya Dani nawahola chila chinhu choyagongomanye Mika na kumhola mtambika wa heye kahi. Nawafika Laisha kwa wanhu wowawele wochikala kwa kikala goya na walihela lunhwinhwi, nawawatowa wala wanhu kwa ipanga na kuulakaza kwa chiluli muji awo. \v 28 Nakwali haduhu munhu wa kuwalohola kwa vila muji awo nawali kutali ng'hatu na Sidoni, nawo nawali hela ilagano lyoneche na wanhu wanji. Muji awo nawali kuli ibindi alyo liwele habehi na Beti-lehobu. Nawo nawauzenga muji awo na kikala amo. \v 29 Nawauchema muji awo Dani, kwa kuliwinza itagwa lya mhaza wa hewo Dani, yawele mwana wa Isilaeli. Ila itagwa lya muji awo aho hamwande, nalyali Laisha. \v 30 Hamba, wanhu wa nhanzi ya Dani nawemizila alyo limalukolo lya kuhongola, naye Yonatani, mwana wa Gelishomu, mwana wa Musa, heye na wanage nawali watambika kwa nhanzi ya Dani mbaka kuli zuwa alyo nhanzi ayo vyoiholigwe kuli upogozi wa ngondo. \v 31 Lelo nawalimiza alyo limalukolo lya kuhongola ligongomanyigwe na Mika na kulifugamila, mhela weng'ha yila ng'handa ya Nguluwi loiwele ako Shilo. \c 19 \s Mlawi na mhawake \p \v 1 Mhela awo lokuwele haduhu mndewa hali isi ya Isilaeli, nakwali na Mlawi yumwe yawele yochikala kota mjenzi kumwando mwa isi ya vidunda vya Efulaimu, yaholile mhawake ako Betelehemu kuli Yuda. \v 2 Hamba, ayo mhawake nakamzudila ayo Mlawi, nakamleka na kuhiluka kwa mhaza wa heye ako Betelehemu kuli Yuda, nakekala ako kwa mhela wa myezi jine. \v 3 Hamba, mlume wa heye nakamuwinza leka yadawale na heye kwa igano na kumhilula kahi. Ayo Mlawi nayali na chitumagwa na midogowi mili. Lelo ayo mdala nakambochela ayo Mlawi na kumhilika kuli ng'handa ya mhaza wa heye. Mhaza wa ayo mdala loyamuwene Mlawi, nakasangalala kumona. \v 4 Hamba mkweye, mhaza wa ayo mdala, nakambochela goya. Nawo nawalya na kunwa ako kwa mhela wa mazuwa gadatu. \v 5 Hamba kuli zuwa lya kane, nawalilimka lufuku, nawewika goya leka woche, ila mhaza wa ayo mdala nakamlonjela yula Mlawi, “Ulye chinhu hado, hamba mokuka.” \v 6 Lelo nawakalisa, nawalya na kunwa hamwe weng'ha weli. Hamba, mhaza wa yula mdala nakamlonjela yula Mlawi, “Dedede, uwase hano nechilo ayi na kusangalala.” \v 7 Yula munhu nakaluka kuka, mkweye nakamdedeza ng'hatu, naye nakawasa kahi bahala. \v 8 Lelo kuli zuwa lya kahano, nakenuka kahi lufuku leka yoche, yula mhaza wa mdala nakamlonjela. “Dedede, mulye nakikala hano mbaka nemisi.” Nawo nawalya hamwe weng'ha weli. \v 9 Hamba, yula munhu nakenuka leka yoche heye na ayo mhawake na chitumagwa wa heye, yula mkweye, mhaza wa yula mdala, nakamlonjela, “Lole, matinazo ya habehi, uwase hano na kusangalala, mitondo kolilimka lufuku na kwaluka majendo kuhiluka haluga.” \p \v 10 Ila yula munhu nahakundile kuwasa hala kahi, nakenuka na kuka. Nakafika mbaka behi na muji wa Yebusi, uwele ndo muji wa Yelusalemu. Heye nayali na jila midogowi mili jiwichigwe goya na ayo mhawake. \v 11 Lelo lowafichile behi na Yebusi, nayali matinazo. Yula chitumagwa nakamlonjela yula mkulu wa heye, “Lelo inoga kwinjila kuli muji awu wa Wayebusi na kuwasa amo nechilo ayi.” \v 12 Mkulu wa heye nakamlonjela, “Hambe tuhinduche na kwinjila kuli muji wa wajenzi wohawawele Waisilaeli. Tolutilila na majendo mbaka Gibeya.” \v 13 Hamba nakamlonjela chitumagwa wa heye, “Lelo tuche na kujihejelela miji ajo na kuwasa kuli muji wa Gibeya ama Lama.” \v 14 Nawalutilila na majendo ga hewo mbaka mhela wa kuzinga kwa isanya, nawali habehi na muji wa Gibeya uwele ndo muji wa Benjamini. \v 15 Nawenjila kuli muji wa Gibeya na kikalisa kuli honhu hagati ha muji, ila nakwali haduhu munhu yawabochele haluga hake kuwasa. \p \v 16 Lole lowawele ako, matinazo nakalawila mlume yumwe yalalile kulawa kumgunda kwa heye. Munhu ayo nayali mwenyeng'haye wa isi ya vidunda vya Efulaimu, nayali yochikala ako Gibeya kota mjenzi, ila wenyeng'haye wa muji awo nawali nhanzi ya Benjamini. \v 17 Munhu ayo loyalolile, nakamona Mlawi yawele mmajendo, yawele kuli honhu ha hagati ha muji, nakamuuza, “Kwangulawa kohi na kwanguluta kohi?” \v 18 Naye nakamwidichila, “Twangukola hano kulawa Betelehemu kuli Yuda, twanguluta ako nzingo ya kutali ya isi ya vidunda vya Efulaimu, ako ndo kondilingikala. Ndanguhiluka kuli ng'handa ya Mkulu Nguluwi, ila haduhu munhu yambochele haluga ha heye. \v 19 Ila twanazo ng'hocha kwa chiwalo cha migongolo ja hetwe na mibumunda na divai kwa heni na ayu mpogozi mdala na kwa ayu msongolo yawele hamwe na hetwe. Haduhu ne chinhu choneche chipunguche.” \v 20 Hamba, yula munhu yalalile nakalonga, “Kikala goya kuwe kwa hegwe. Ndowapani chila chinhu chomgana, ila mleche kuwasa hano hagati ha muji.” \v 21 Ahyo, nakawabochela na kuluta nawo mbaka haluga ha heye, nakajipa midogowi chilyo, nawo nawahovuga magulu ga hewo, nawalya na kunwa. \s Wihe wa Gibeya \p \v 22 Nalowawele wosangalala mnhumbula, wanhu wehile wa muji awo nawaizunguluta ng'handa yeng'ha kuli banzi zeng'ha. Nawatowa lwizi kuno wolonga na ayo yawele na ng'handa na kumlonjela, “Mgale kunze yula munhu yafichile haluga ha hegwe leka tuwase na heye.” \v 23 Ayo yawele na ng'handa nakalawa na kuwalonjela, “Wang'holozangu ndanguwadedeza, mleche kudita wihe wa kota hino kwa vila munhu ayu nakenjila kuli ng'handa ya heni. Mleche kudita mbuli ya kubasa soni. \v 24 Lole, mhinza wa heni ayu aha, yang'hali ting'hana na mlume na mhawake munhu ayu ndowegala hano kunze na hemwe mowaditila kota vyomlingugana. Ila mleche kumditila munhu ayu mbuli ya kubasa soni kota hino.” \v 25 Ila wala wanhu hambe wamhulichize. Lelo yula Mlawi nakamlavya yula mhawake na kuwegalila wala wanhu. Hewo nawamhola na kumditila vibi nechilo yeng'ha mbaka habehi na kubwemwenzuka, nawamleka yalute. \v 26 Aho ndo yula mdala nakahiluka lufuku, nakagwa hali lwizi lwa ng'handa iwele mkulu wa heye nayali yochikala. Nayali baho mbaka lokubwemwenzuche. \p \v 27 Yula mkulu nakalilimka na kuchumula lwizi leka yoche, nakalawa. Ayo mhawake nayali yagwile kuli lwizi lwa ng'handa na moko ga heye nagali hali chizingiti. \v 28 Nakamlonjela, “Winuche lelo tuche.” Ila heye hedichile chinhu. Nakamwinula na kumuwika mchanya mwa idogowi na kuluta haluga ha heye. \v 29 Loyafichile haluga ha heye, nakahola chimaje na kumibata yula mhawake, nakamdumula chitomo chimwe mbaka chiyage, vitomo kumi na vili nakavihilika kuli mbaka jeng'ha ja isi ya Isilaeli. \v 30 Lelo weng'ha lowaiwene mbuli yila, nawalonga, “Mbuli kota ino hainakoleka ne koneka kulawa zuwa lila Waisilaeli lowakwinile kulawa kuli isi ya Misili mbaka lehano. Mijese na kulongasa na kwamula.” \c 20 \s Ngondo ya kuwatowa wanhu wa nhanzi ya Benjamini \p \v 1 Wanhu weng'ha wa Isilaeli kulawa Dani mbaka Beeli-sheba, hamwe na wanhu wa isi ya Gileadi na nhanzi yeng'ha naiting'hana hali Mkulu Nguluwi ako Misipa. \v 2 Wakulu weng'ha wa nhanzi zeng'ha za Isilaeli, nawafika hali nhing'hano ayo ya wanhu wa Nguluwi, walume lachi zine (400,000) walingujenda kwa magulu, wawele wawichigwe goya kwa ngondo. \v 3 Lelo wanhu wa Benjamini nawahulika kota wanhu wa Isilaeli nawakwina kuluta Misipa. \p Wanhu wa Isilaeli nawalonga, “Mtulonjele, wihe awo nauditika ndaze?” \v 4 Ayo Mlawi, mlume wa mdala yakopoligwe nakedichila na nakalonga, “Heni nafika Gibeya, muji wa nhanzi ya Benjamini, mbele na mhawangu leka tuwase. \v 5 Wala walume wa Gibeya nawoya na kuizunguluta ayo ng'handa banzi zeng'ha mhela wa nechilo, wogana kung'hopola. Mhawangu nawamditila vibi mbaka nakabagama. \v 6 Lelo ndimhola yula mhawangu na kumdumula vihande na kuvihilika kuli isi yeng'ha ya uhalizi wa Isilaeli, kwa vila nawadita izudizo na upoka kuli isi ya Isilaeli. \v 7 Mlolele hemwe wanhu weng'ha wa Isilaeli, lelo mlongase na mwamule mwemwe baho.” \p \v 8 Lelo wanhu weng'ha nawenuka na kulonga kwa kikundiza, “Hambe tulute ne yumwe kuli ihema lya heye ne yumwe kuluta haluga ha heye. \v 9 Hino ndo vyotudita kwa wanhu wa Gibeya, toluta kuwatowa kwa kutowa simbi. \v 10 Towahagula wanhu kumi hali miya imwe kulawa nhanzi zeng'ha za Isilaeli na wanhu miya imwe kuli wanhu elufu imwe na wanhu elufu imwe kuli wanhu elufu kumi, leka walute kuwaholela wanhu vilyo, leka hala howofika Gibeya ya Benjamini, wahiluse chibida kwa chila chinhu cha kuwabasa soni chowaditile kuli isi ya Isilaeli.” \v 11 Lelo walume weng'ha wa Isilaeli naweting'hana hamwe hali muji awo wa Gibeya. \p \v 12 Hamba nhanzi za Isilaeli nazilajiza wanhu walute kuli nhanzi yeng'ha ya Benjamini, nawalonga, “Ndaze, ndo wihe wachi awu uwele hali hemwe? \v 13 Lelo muwalavye awo wanhu, awo wanhu wehile walingikala Gibeya, leka tuwakopole na kusa wihe hali Isilaeli.” Ila wanhu wa Benjamini hawakundile kuwahulichiza wang'holozawo wa Isilaeli. \v 14 Lelo wanhu wa Benjamini naweting'hana ako Gibeya, kulawa kuli miji ja hewo leka kitowa na wanhu wa Isilaeli. \v 15 Wanhu wa Benjamini nawawakungajiza wanhu zuwa lila kulawa kuli miji ja hewo, wanhu wazidahe kitowa ngondo nawali elufu makumi meli na sita (26,000) wawele wawichigwe goya kitowa ngondo na wenyeng'haye wa muji wa Gibeya nawekungajiza wanhu miya saba wahaguligwe. \v 16 Kuli wanhu wala weng'ha, nawali walume miya saba wahaguligwe na wawezile kutumiya moko wa kumoso na kutoza iganga kwa mhembeyo kuweza kutowa chinhu chido ng'hatu. \v 17 Nawo wanhu wa Isilaeli, kuleka wala wa wanhu wa Benjamini, nawawazigwa. Nawali walume lachi zine (400,000), wawele ndo wamizi wawichigwe goya kwa kitowa ngondo. \p \v 18 Lelo wanhu wa Isilaeli nawenuka na kuluta ako Beteli, nawamuuza Nguluwi, wolonga, “Nhanzi yachi yokwaluka kuwatowa wanhu wa Benjamini?” Mkulu Nguluwi nakawalonjela, “Nhanzi ya Yuda yokwaluka.” \p \v 19 Lelo wanhu wa Isilaeli nawaluta mitondo na kuwika mihema ja hewo leka kuuvaba muji wa Gibeya. \v 20 Wanhu wa Isilaeli nawewika goya ako Gibeya na kuluta kitowa na wanhu wa Benjamini. \v 21 Wanhu wa Benjamini nawalawa ako Gibeya, kuwatowa na kuwakopola wanhu wa Isilaeli. Nawawakopola wanhu elufu makumi meli na mbili (22,000) zuwa alyo ako Isilaeli. \v 22 Ila wanhu wa Isilaeli nawekangaza na kiwika goya kwa kitowa ngondo lwa keli kahi, honhu hahala wewichile goya hala hamwande. \v 23 Wanhu wa Isilaeli nawaluta na kumlilila Mkulu Nguluwi mbaka matinazo, womuuza Mkulu Nguluwi wolonga, “Ndaze, tulute kahi kitowa na wang'holozetu wanhu wa Benjamini?” Mkulu Nguluwi nakawalonjela, “Ena, mlute.” \p \v 24 Lelo wanhu wa Isilaeli nawaluta kitowa na wanhu wa Benjamini kuli zuwa lya keli. \v 25 Wanhu wa Benjamini nawalawa ako Gibeya zuwa lya keli kitowa na wanhu wa Isilaeli. Nawawakopola wanhu elufu kumi na nane (18,000) kulawa kuli wamizi wa Isilaeli. \v 26 Wanhu wa Isilaeli weng'ha nawakwina na kuluta Beteli na kulila. Nawekala aho hali Mkulu Nguluwi, nawaleka kulya zuwa alyo mbaka matinazo. Nawalavya nhambiko za kulakazwa za kikala goya hali Mkulu Nguluwi. \v 27 Hamba wanhu wa Isilaeli nawamlanda Mkulu Nguluwi, kwa vila isanduku lya Ilagano lya Mkulu Nguluwi nalyali ako mazuwa ago. \v 28 Finehasi, mwana mlume wa Eleasali, mwana wa Aluni, nayali yokwima hali isanduku alyo mazuwa ago, Waisilaeli nawalonga, “Ndaze, tulawe kahi kitowa na wang'holozetu wa Benjamini, ama tuleche?” Mkulu Nguluwi nakawalonjela, “Ena, mkwine kwa vila hamitondo ndowalavya na kuwawika mmoko mwa hemwe.” \p \v 29 Lelo Wanhu wa Isilaeli nawawawika wanhu kwa uviso kuzunguluta muji wa Gibeya banzi zeng'ha. \v 30 Wanhu wa Isilaeli nawaluta kitowa na wanhu wa Benjamini kuli zuwa lya kadatu. Nawewika goya kwa kitowa na wanhu wa Gibeya kota navyowaditile aho hamwande. \v 31 Wanhu wa Benjamini lowalawile kuluta kitowa, nawawawinza Waisilaeli mbaka nawafika kutali na muji. Hamba nawaluka kuwatowa na kuwakopola Waisilaeli kota makumi gadatu hino, kota navyowaditile aho hamwande kwa kuwakopola kuli azo nzila ng'hulu zilinguluta Beteli na Gibeya na kuli isi za ibalalika. \v 32 Wanhu wa Benjamini nawalonga, “Natuwasumya kota aho hamwande.” Ila wanhu wa Isilaeli nawalonga, “Lelo tubilime leka watuwinze na kuuleka muji awu na kuluta kuli nzila ng'hulu.” \v 33 Lelo wala wanhu weng'ha wa Isilaeli nawoka hali honhu aho na kiwika goya kwa ngondo ako Baali-tamali. Wanhu wa Isilaeli wevisile, nawalawa honhu aho howawele, kolizinjilaga isanya mwa muji wa Gibeya. \v 34 Hamba wanhu elufu kumi (10,000) wahaguligwe ako Isilaeli, weng'ha nawoya kuuvaba muji wa Gibeya na yila ngondo nayali ng'hulu lukami. Ila wanhu wa Benjamini hawavizelele kota kubagama kwa hewo kwa habehi kuwafichila. \v 35 Mkulu Nguluwi nakawadita Waisilaeli wawasumye wanhu wa Benjamini. Waisilaeli zuwa alyo nawawakopola walume elufu makumi meli na gahano na miya imwe (25,100), wawichigwe goya kwa kitowa ngondo. \v 36 Ahyo wanhu wa nhanzi ya Benjamini nawona kota wasumigwa. Waisilaeli nawahiluka kumbele kwa vila nawavizela kota wayawo wa kuko wevisile na kubeteza leka kuuvaba muji wa Gibeya. \v 37 Wala wapugajizi nawadita himahima na kwinjila kuli muji wa Gibeya na kuwatowa kwa ipanga wanhu weng'ha wa muji wula. \v 38 Lelo nawelagana ulajilo hali hewo Waisilaeli na wala wapugajizi, kota lowolyona iyosi kuchanya kulawa kuli muji, \v 39 Waisilaeli waluche kuhinduka na kuwatowa. Mhela awo nhanzi ya Benjamini nayali iwakopole Waisilaeli kota makumi gadatu hino, kwa vila nawalonga, “Natuwatowa kota aho hamwande.” \v 40 Ila hala du lila iyosi vyolyaluche kukwina kulawa kuli muji wula kota izengo lya ng'hungugu, aho ndo wanhu wa Benjamini nawalola kumbele, iyosi nalyali lyenele chila honhu kuli muji awo kulutila kilanga. \v 41 Wanhu wa Isilaeli nawahinduka na wanhu wa nhanzi ya Benjamini nawatinuswa kwa vila nawona kubagama kwa hewo nakwali habehi. \v 42 Ahyo nawahinduka hali Waisilaeli na kuluta kuchiwala, ila yila ngondo naiwawinza lukami na wala wanhu walawile kuli muji wula nawawakopola. \v 43 Nawawazunguluta Wabenjamini kuli banzi zeng'ha na kuwawinga kulawa Noha mbaka kolilawilaga isanya mwa muji wa Gibeya, kuno nawawakopola wenji wa hewo. \v 44 Nawawakopola Wabenjamini elufu kumi na nane (18,000) wawele wezidahe kitowa ngondo. \v 45 Hamba wanhu wanji wa nhanzi ya Benjamini nawahinduka na kubilimila kuchiwala kuli italawe lya Limoni. Wanhu wanji elufu zihano nawabagama kuli nzila ng'hulu lowawele wobilima. Waisilaeli nawalutilila kuwawinza lukami wanhu wa nhanzi ya Benjamini mbaka kuli muji wa Gidomu na kuwakopola kahi wanhu elufu mbili. \p \v 46 Lelo wanhu wa nhanzi ya Benjamini wabagame zuwa lila nawali wanhu elufu makumi meli na wahano (25,000) wazidahe kitowa ngondo. \v 47 Ila walume miya sita wa nhanzi ya Benjamini nawabilima mbaka kuchiwala kuli italawe lya Limoni, nawekala ako kwa mhela wa myezi jine. \v 48 Waisilaeli nawahinduka na kuwalutila wanhu wa nhanzi ya Benjamini. Nawawatowa kwa ipanga wanhu weng'ha wa miji jila na migongolo jawo na chila chinhu chowachiwene. Miji jeng'ha jowajiwene, nawajilakaza kwa chiluli. \c 21 \s Kwaluka kahi kwa nhanzi ya Benjamini \p \v 1 Lelo wanhu wa Isilaeli nawelaha ako Misipa kuno wolonga, “Haduhu yumwe hali hetwe yokunda mhinza wa heye yaholeche na munhu wa nhanzi ya Benjamini.” \v 2 Hamba wala wanhu nawafika Beteli, nawekala ako hali Mkulu Nguluwi mbaka matinazo, nawalila kwa kutowa iyowe. \v 3 Nawalonga, “Gwa Mkulu Nguluwi, Nguluwi wa Isilaeli, lekachoni mbuli ayi ya kuli Isilaeli, kota lehano nhanzi imwe ya haduhu kuli Isilaeli?” \p \v 4 Mitondo wala wanhu nawalilimka lufuku, nawazenga honhu ha kulavila nhambiko ako. Nawegala nhambiko za kulakazwa na nhambiko za kikala goya. \v 5 Waisilaeli nawalonga, “Kuli nhanzi azi zeng'ha za Isilaeli, nhanzi yachi haifichile kuli nhing'hano ya kumhejelela Mkulu Nguluwi? Mina nawawika chilaho chikulu kuwala ayo yohambe yamhejelele Mkulu Nguluwi ako Misipa kuno wolonga, ‘Kukomya, ayo kokopoligwa.’ ” \v 6 Waisilaeli nawesinza kwa chiwalo cha wang'holozawo Wabenjamini, nawalonga, “Nhanzi imwe hali Isilaeli nayajilila lehano. \v 7 Tudite ndaze kwa Wabenjamini walume waponile? Kwa vila natilaha kwa Mkulu Nguluwi kota hatuwapa wahinza wa hetwe leka wawahole.” \p \v 8 Lelo nawalonga, “Nhanzi yachi ya Isilaeli iwele haifichile hali Mkulu Nguluwi ako Misipa?” Hamba nawavizela kota haduhu ne yumwe yoyile kuli kambi kulawa Yabeshi-gileadi kuli nhing'hano ayo. \v 9 Mina hala wanhu lowawazigwe, hakuwele na munhu ne yumwe hali wenyeng'haye wa Yabeshi-gileadi. \v 10 Lelo nhing'hano nailajiza wanhu elufu kumi na mbili (12,000) wazidahe kitowa ngondo, nawawalonjela, “Muche mkawatowe wenyeng'haye wa Yabeshi-gileadi kwa ipanga, wadala na wana wadodo. \v 11 Mbuli yomdita ndo ayi, momkopola chila mlume na mdala yawasile na mlume.” \v 12 Nawo nawawafika wahinza miya zine ako Yabeshi-gileadi, wawele hawanating'hana na walume, nawawegala kuli kambi ya ako Shilo kuli isi ya Kanaani. \p \v 13 Lelo Waisilaeli weng'ha nawawalajiza wanhu kuluta kulonga na wanhu wa Benjamini wowawele kuli italawe lya Limoni, kuwawikulila kikala goya. \v 14 Wabenjamini nawahiluka mhela wuwo, hamba nawawapa wala wadala waponile kuli wala wadala wa Yabeshi-gileadi, ila wadala awo hawenele hebu. \v 15 Nawo wanhu nawawonela isungu Wabenjamini, kwa vila Mkulu Nguluwi nakambuza kwajilila kwa nhanzi imwe ya isi ya Isilaeli. \v 16 Hamba wasekulu wa nhing'hano yeng'ha nawalonga, “Ndaze, tudite ndaze leka tuwape wadala wala waponile kwa vila wadala wa nhanzi ya Benjamini nawabagamizwa?” \v 17 Nawalonga, “Igana kuwa na uhalizi kwa wala wanhu wa nhanzi ya Benjamini waponile, leka nhanzi ya Isilaeli ileche kwajilila. \v 18 Ila hetwe hatuweza hebu kuwaleka wahinza wa hetwe wawe wadala wa hewo kwa vila hetwe Waisilaeli natilaha kwa kulonga, ‘Yapanjilwe ayo yomgalila mdala munhu wa nhanzi ya Benjamini.’ ” \p \v 19 Hamba nawalonga, “Mlolele, hana mnvina ya Mkulu Nguluwi chila mwaka ako Shilo, muji uwele ubanzi wa kasikazini mwa Beteli, ubanzi wa kolilawilaga isanya mwa nzila ng'hulu ilingulawa Beteli kuza Shekemu, awo ndo ubanzi wa kusini mwa Lebona.” \v 20 Lelo nawawalajiza wanhu wa nhanzi ya Benjamini wolonga, “Lelo mlute chinyele kuli migunda ja mizabibu, \v 21 mbeteze leka wadala wa Shilo lowolawa mgati kuza kunze kuvina mhela wa mnvina, hamba mlawe kuli mizabibu na chila munhu yeholile mdala yumwe leka yawe mchewake na mhiluche kuli isi ya Benjamini. \v 22 Wahaza wa hewo ama wang'holozawo lowokuya kulonjeleza, natwe towalonjela, ‘Dedede, muwape uganililo kwa chiwalo cha hetwe, kwa vila hatuwaholile hewo kuwa wadala wa hewo kulawa kuli ngondo, kwa vila hamuwapele hewo na hamuwa na nongwa kuli chilaho cha hemwe.’ ” \p \v 23 Wala wanhu wa Benjamini nawadita ahyo, naweholela wadala kwa kiwhana na winji wa hewo kulawa kuli wala wawele wovina na kuhiluka kuli uhalizi wa hewo na kuzenga miji na kikala amo. \v 24 Wanhu wa Isilaeli nawaluta, chila munhu nakaluta kuli nhanzi ya heye na wanhu wa heye. Nawalawa ako na chila munhu nakaluta kuli uhalizi wa heye. \v 25 Mazuwa ago nakwali haduhu mndewa hali isi ya Isilaeli, chila munhu nakadita choyalinguchona kota ndo chinoga kwa heye yuye.