\id MRK - VAGIRI project -Copyright World Bible Translation Center UTF-8 Version 1‏. \ide UTF-8 \h మార్కు \toc3 మార్కు \toc2 మార్కు \toc1 మార్కు లిఖ్యొతె యేసుక్రీస్తును సువార్త \mt2 మార్కు వ్రాసిన యేసుక్రీస్తు సువార్త \mt1 మార్కు లిఖ్యొతె యేసుక్రీస్తును సువార్త \imt అగ్లి వాతె \ip నవూ! నిబంధనమా ఛాతె ఛార్ సువార్తల్మా ఏక్ మార్క్ సువార్త. మార్కునా అజేక్ నామ్ జాన్ మార్క్. ఇన్మా యేసుక్రీస్తు జమాననూ గూర్చి లిఖ్కైరూస్. మత్తయ, మార్కు, లూకా, యెహాన్ పుస్తకాల్నా సువార్త పుస్తకాల్కరి బోలస్. సువార్తకతో అచ్చు హఃబర్కరి మత్లబ్. ఆ పుస్తకం యేసు క్రీస్తు మర్జావన బాద్మా 65-7 A. D లిఖ్కైయుతె అగ్లూ పుస్తకంకరీ థోడుజణు పఢాయ్‍ లిఖ్కిహుయూను అభిప్రాయ్. బుజు ఆ రోమమాఛాతె క్రీస్తువాలనా హిమ్మాత్ కరనటేకె ఎజ్గాస్ లిఖ్కైరూస్కరి థోడుజణు చరిత్రవాళ బోల్యా. \ip యోహాన్‍మార్క్ కరి అజేక్‍ నామ్‍వాలొకరి మార్కు, అపొస్తుల్నా, పౌలునా బుజు బర్నాబనాకేడెస్ రవ్వాలొ హూయితోబి సువార్తబోలను విషయంమా ఇవ్నా అభ్యంతరం కరీన్ ఇవ్నేతి ఇష్టంకొయినితిమ్ ర్హాతొ థొ \xt 13:13 \xt* పన్కి బుజు బర్నాబాతి ఇను ప్రయాణంన ఛాలయో, \xt 15:37-39\xt* ఆ పేతుర్ను దాస్ \xt 5:13 \xt* ఆ క్రీస్తును జీవంనా నాదేఖ్యొతోబి పేతుర్ను సాక్చ్యాంనా భరోసకరీన్ ఆ మార్కు పుస్తకాల్నా లిఖ్యుకరి థోడుజణు జ్ఞానుల్ చరిత్రకారుల్ నమ్యు. ఆ మార్కు పుస్తక్ సిష్యుల్ కర్యతె పరిచర్యనా బారెమా బుజు క్రీస్తును ఆఖరిధన్ను బోధను బారెమా మాలంకరాయు. \iot విషయ్ సూచక్ \io1 1. మార్కు సువార్త పరిచయం\ior 1:1-13 \ior* \io1 2. యేసు గలిలయమా పరిచర్య \ior 1:14–8:21 \ior* \io1 3. యేసు యెరూషలేమ్ నా ప్రయాణం \ior 8:22–10:52 \ior* \io1 4. యేసునా యెరూషలేమ్ మా జర్‍గ్యూతె సంఘట్, బుజు మరణ్‍నూ, జీవీన్‍వుట్టాను \ior 11:1–16:20 \ior* \c 1 \s యోహాన్ యేసుక్రీస్తును బరెమా బోలను \r (మత్త 3:1-12; లూకా 3:1-9,15-17; యోహా 1:19-28) \p \v 1 దేవ్నొ\f + \fr 1:1 \fr*\ft దేవ్నొఛియ్యో హుయోతె యేసుక్రీస్తు \ft*\f* ఛియ్యోహుయోతె యేసు క్రీస్తు\f + \fr 1:1 \fr*\ft మూల భాషమా అభిషక్తుడ్‍ కరి అర్థం \ft*\f*ను సువార్త సురుహుంక్రస్. \v 2 కెత్రూకి వరహ్క్ నా అగాఢి! ప్రవక్తాహుయూతె\f + \fr 1:2 \fr*\ft దేవ్ని సమాచార్ అద్మినా బోలవాలో, రాయబారి, వర్తమానం బోలవాలొ\ft*\f* యెషయానా హాతె లేఖనాల్‍మా లిఖ్కాయ్రూతిమ్ \q1 “హదేక్, మార దూతనా\f + \fr 1:2 \fr*\ft పర్యాయ దేవ్ను దూత ఇను నామ్‍ యోహాన్‍\ft*\f* \q1 తారేహూః అగాఢి బోలిమొక్లుకరూస్” \q2 “ఇనే తారా వాట్నా హూఃదు కర్షే \f + \fr 1:2 \fr*\ft మలాకీ 3:1\ft*\f* కరిబోల్యొ. \q2 \v 3 జాఢిను జొగొమా, \q2 ఛిక్రాన్‍ మ్హేందుకరతే ఏక్ను ఆవాజ్! \q2 ప్రభును వాట్నా హూఃదు కరొ, \q2 ఇన వాట్నా హఃడక్ కరొ.” \fig అత్తర్తి బర్హాయుతే అత్తర్ను షీసి.|alt="Jars with spikenard" src="hk00117c.tif" size="col" copy="Horace Knowles ©" ref="1:3"\fig* \p \v 4 బాప్తిస్మమ్‌\f + \fr 1:4 \fr*\ft ప్రష్చాతాప్‍నా గుర్తునితరా, మతచారహుయ్‍తె పరిసుద్ధతను ఆచారం. ఆత్మనా పవిత్రపర్చనటేకె.\ft*\f* దెవ్వాళొ యోహాన్‍ జాఢిమా రహీన్‍, పాప్‍ మాప్‍హువనాటేకె\f + \fr 1:4 \fr*\ft అప్నె కర్యతె పాపల్నా నా సిక్చించ్నుతిమ్ బఛ్చావనూ\ft*\f* దిల్‍ బద్లాయ్‍లేనుకరి బోల్తొహుయూన్ బాప్తిస్మమ్‍నాటేకె ప్రచార్‍కర్తొ ర్హయో. \v 5 తెదె యూదయ దేహ్క్ ను హాఃరుజనూ, బుజు యేరుషలేమ్‍నూ హఃయర్ను ఇవ్నె హాఃరుజనూ బాప్తిస్మమ్‍ దెవ్వాళొ యోహాన్‍కనా ఆయిన్, ఇవ్ను పాపల్నా ఒప్పిలేతుహుయీన్, యోర్దాన్‍‍ నదిమా ఇన హాతెహూః బాప్తిస్మమ్ లీదు. \p \v 6 యోహాన్ ఊట్ను కేహ్‍క్తి కర్యుతె లుంగ్డాన పేరిన్‍, కంబర్నా చాంమ్డును పట్టి బ్హాంధిలేతొథొ. జాఢిను షేత్నా, చిడ్డావ్నా ఖావాను ఖాణు. \v 7 ఇనె అమ్ బోల్యొ, “మారొ పాసల్ మారేతీబి షక్తివాలొ వళోవాస్. మే జుఖిన్ ఇని చెప్లె కాఢనబీ యెత్రె లాయక్‍ కొయిని” కరి బోల్యొ. \v 8 “మే తుమ్నా పానిమా బాప్తిస్మమ్‍\f + \fr 1:8 \fr*\ft ఇను పాప్మతూ దొవాయ్ జైయిన్ నవూజీవితమ జీవను\ft*\f* దెంక్రూస్ పన్కి, యో తుమ్న పరిసుద్ధాత్మ\f + \fr 1:8 \fr*\ft దేవ్ నూ ఆత్మ\ft*\f*మా బాప్తిస్మమ్ దిసె” కరి బోలిన్‍ ప్రచార్‍కర్తొ ర్హయ్యో. \s యెహాన్నా హాతె యేసు బాప్తిస్మమ్ లేవను అజు సైతాన్ హఃతావను \r (మత్త 13:17; లూకా 3:21-22; 4:1-13) \p \v 9 యోధన్మా యేసు గలిలయమాను నజరేతుకంతూ ఆయిన్, యోహాన్నాహాతె యోర్దాన్ నదిమా బాప్తిస్మమ్‍ లిదొ. \v 10 తెదేస్‍ యేసు పానిమతూ బ్హాధర్ ఆంక్రమా, ఆకాష్ ఫాటీన్ ఎజ్గతూ పవిత్రాత్మ ఏక్ పర్యావ్నితరా ఇనావుప్పర్ ఉత్రీన్ ఆయుతె దేక్యొ. \v 11 బుజూ ఆకాష్‍మతూ ఏక్ ఆవాజ్ ఆయూ, “తూస్ మారొ లాఢ్‍ ఛియ్యో, మే తారకనా ఘణూ ఖుషీహుంక్రూస్.” \p \v 12 తెదేస్ పవిత్రాత్మా యేసునా జాఢినుజొగొమా లీన్ గయూ. \v 13 యో జాఢిమా చాలిహ్ః ధన్ ర్హాతొ, సైతన్నా హాతె కెత్రేకి హఃతావ్‍ణి పడ్యొ. యో జాన్వార్‍నా ఇచ్మాబి జివీన్ ర్హయ్యొ బుజు దేవ్నుదూతల్ ఇన సేవా కర్తూరయ్యూ. \s యేసుక్రీస్తును సేవ సురుహువను \r (మత్త 4:12-22; లూకా 4:14,15; 5:1-11) \p \v 14 యోహాన్నా లీజైన్ ఠాణమాగల్ దేవమా, యేసు గలిలయమా జైయిన్‍, దేవ్ను సువార్తనా ప్రచార్‍ కర్యొ. \v 15 యో అమ్ బోల్యొ “దేవ్‍నూ రాజ్యం ఆంక్రస్ యోవహఃత్‍ కందేస్ ఆయుత్రు, తుమె దిల్ బద్లాలీన్ దేవ్ను సువార్తనా నమ్మో” కరి బోల్యొ. \s యేసు సిష్యుల్నా బులావను \r (మత్త 4:18-22; లూకా 5:1-11) \p \v 16 యేసు గలిలయ ధర్యావ్‍ను కనారిన జాతొహుయిన్ ర్హావమా, మాస్లా ధరవాళ్ల సీమోన్‍బి, ఇను భై హుయోతె అంద్రెయ ధర్వావ్‍మా ఝాళ్ నాఖను ధేక్యొ. \v 17 యో ఇవ్నెతి అమ్ బోల్యొ. “మారకేడె ఆవొ, మే తుమ్న అద్మినా ధరను ఝాళ్నితర\f + \fr 1:17 \fr*\ft మే అద్మియేన దేవ్ కనా కిమ్ బులైల్యావనూ సిఖాడుస్.\ft*\f* కరూస్‍కరి బోల్యొ.” \v 18 తెదేస్ ఇవ్నె ఝాళ్‍ మ్హేందీన్ ఇనకేడె గయూ. \p \v 19 యో జరా అగాఢి జైయిన్‍ జెబెదయ్‍నొ ఛియ్యో యాకోబ్‍బి, ఇనొ భై హుయోతె యోహాన్, ఇవ్నె ఢోంగమా రైహీన్ ఇవ్ను ఝాళ్‍ అష్యల్ కరుకరతె దేక్యొ. \v 20 యేసు ఇవ్నా దేఖిన్ బులాయో తెదేస్ ఇను భా హుయోతె జెబెదయిను ఢోంగమా కూలిన కామ్ కరూకరతె ఇవ్నకనస్ మ్హెందీన్ యేసునాకేడె గయా. \s యేసు వ్యాయ్‍రోను ఛంద్‍ ధర్యుతె ఇన అష్యల్ కరను \r (లూకా 4:31-37) \p \v 21 యేసు\f + \fr 1:21 \fr*\ft మూల భాషమా బఛ్చావాలొకరి అర్థం.\ft*\f* ఇను సిష్యుల్తి మలీన్ కపెర్నహూమ్‍ నంగర్‍మా జావమా, యోధన్నె ఆరామ్‍కరను ధన్ ఆవమా, యో న్యావ్‍నుజొగొ\f + \fr 1:21 \fr*\ft యూదుల్ ప్రార్దన కరను జోగొ\ft*\f*మా జైయిన్ దేవ్ని వాతేనా బోధించొ. \v 22 యో బోల్యొతె వాతె హంమ్జీన్, ఎజ్గఛాతె హాఃరుజణు అష్యంహుయుగు. సానకతొ యో షాస్ర్తుల్‍ని\f + \fr 1:22 \fr*\ft వ్వవస్దనా పఢావవాళ\ft*\f*తరా కహేతిమ్ అధికార్‍ఛాతె ఇవ్నింతరా బోధించొ. \p \v 23 యోవొహఃత్ ఇవ్నూ న్యావ్నుజొగొమా వ్వాయిరోను ఛంద్ ‍ధర్యూతె ఏక్ అద్మి రయ్యోథొ. \v 24 యో అమ్ బోల్యొ, “నజరేత్నొ యేసు, హమారేతి తునా ష్యానుకామ్? హమ్న నాష్‍ కరనటేకె ఆయోనా? తూ కోన్కి హమ్నా మాలం తూ దేవ్నొ పరిసుద్ధుడ్‍” కరి ఛిక్రాణ్ మ్హేంద్యూ. \v 25 ఇనటేకె యేసు, “గఛ్చూప్‍తి ర్హా? కరి బోలిన్, ఇన బెందీన చలోజా” కరి గుర్‍ఖైన్‍ బోలమా. \v 26 యో వ్వాయిరోనుఛంద్‍ ఇన తర్పైఢీన్ మోటు ఛిక్రాణ్ మ్హేల్తూహుయీన్ ఇనా మ్హైతి బ్హాధర్ నిక్లిగు. \p \v 27 అద్మిహాఃరు గ్హనూ అష్యంహుయు. ఆసాత్కి? “ఆసాని నవీబోధ? ఇనె అధికార్‍తి వాత్ బోలుకరస్, వ్యారోను ఛంద్నా ఆజ్ఞా దిదొతో యోభి వాత్‍ హఃమ్జుకరాస్” కరి యేక్నూ ఏక్‍ వాత్ బొల్లీదు. \p \v 28 తెదేస్ యోవాతె గలిలయమా ఛ్చాతె యోదేహ్క్ అఖ్కునా ఇన గురించి ప్హైలాయిగయూ. \s యేసు కెత్రూకి జణనా హూఃదు కరను \r (మత్త 8:14-17; లూకా 4:38-41) \p \v 29 యేసు ఇను సిష్యుల్ న్యావ్‍నుజొగొతూ జైయిన్‍ యాకోబ్‍తీ, బుజు యోహాన్‍తీ సీమోన్ అంద్రెయకరి ఇవ్ను ఘర్మా గయా. \v 30 సీమోన్‍ని అత్తె తావ్తీ మంచొఫర్‍ క్హూతి రవ్వమా, తెదేస్‍ ఇవ్నే ఇనా బారెమా యేసునా బోల్యా. \v 31 యో బాయికోకనా హఃదె ఆయిన్, హాత్‍ ధరీన్ ఉట్టాఢీన్ బెహాఃడ్యొ; తెదె యోబాయికోన తావ్‍ మ్హేందమా, యో తెదేస్ ఇవ్నా సేవ కరలగి. \p \v 32 యో ధన్నె హాఃమ్జెహువదీన్, ఎజ్గఛాతె అద్మిహాఃరు కెత్రూకి రొగాఢివాలనా భూత్‍ దర్రాక్యూతె అద్మియేనా యేసుకనా బులాయిలీన్ ఆయు. \v 33 యో గామ్ను ఘణూ అద్మి యోఛాతె గ్హేర్‍నా హాఃమె మలీన్‍ థూ. \v 34 యో కెత్రూకి రొగ్హాడితి హఃతుకరతె హాఃరవ్నా యేసు అష్యల్ కరీన్, కెత్రూకి భూత్‍మతూ చొఢాయ్యో, యో ఇవ్నా వాతె బోలదిదోకొయిని, సానకతో యో కోన్కి భూత్‍నా మాలం. \s యేసు గలిలయమా ప్రచార్ కరను \r (లూకా 4:42-44) \p \v 35 యేసు\f + \fr 1:35 \fr*\ft మూల భాషమా బఛ్చావాలొకరి అర్థం.\ft*\f* వ్హానె హఃత్రేస్ ఘర్ బెంధీన్ బుజు రాత్ రవ్వామస్‍ కోణ్ కొయింతె జంగల్‍నుజొగొమా జైయిన్, ఎజ్గ ప్రార్థనా కరుకరా. \v 36 పన్కి, యేసునటేకె సీమోన్‍ బుజు ఇనకేడె ఛాతె హాఃరుజణూ ధూండన గయూ. \v 37 ఇనా కెదె దేఖ్యకి, ఇనేతి “హాఃరు తారటేకె దూంఢు కరియేస్” కరిబోలమా. \p \v 38 తెదె యేసు ఇవ్నె బోల్యుతె వాత్‍నా పేడ్‍తొ హూయిన్, “ఆవో అలధా గామేవ్‍మా జైన్ ప్రచార్ కరియే, మే ఆయోతేబి అనస్‍టేకె కరి” బోల్యొ. \v 39 యో గలిలయ జొగొమా హాఃరుఫరీన్ న్యావ్‍నుజొగొమా\f + \fr 1:39 \fr*\ft మూల భాషమా యూదుల్‍ ప్రార్థనా కరనూ జొగొ.\ft*\f* ప్రచార్‍ కర్తొ, భూత్‍మతూ చొఢావ్తొ ర్హయో. \s యేసు రొగాఢి భర్యానా అష్యల్ కరను \r (మత్త 8:1-4; లూకా 5:12-16) \p \v 40 ఏక్ కొహోడ్తి బాధ పడుకరతె అద్మి ఇన క్హామె ఆయిన్, డుక్నిఫర్ బేసిన్, “తున ఇష్టంహుయూతో మే హుఃద్రీస్” కరి ఇనేతి బోలిన్‍ బతిమాల్లిదొ. \p \v 41 తెదె యేసు ఇనఫర్‍ గోర్‍హుయీన్‍, ఇనా హాత్ ఛీదుకరీన్ ఛీమిన్ “మన ఇష్టమస్, తూ అష్యల్‍హూ కరి బోలీన్ ఇనా ఛీమ్యో.” \v 42 తెదేస్ కొహోడ్నురోగ్ ఇనా మ్హెందీన్ జావమా, ఇనె హుఃద్రీన్‍ హుయొ. \v 43 ఇనా బోలి మోక్లొతొ హుయిన్, \v 44 “హదేక్ కినేతీబి సాత్బి నొకొబోలీస్; పన్కి తూ సుధ్ద్ హుయోకరి జైయిన్ తార యాజకుడ్‍నా బోల్జొ, మోషే ఆజ్ఞాదిదోతె కానుకల్నా తూ అషల్ హుయోకరి క్హాఛి సాబుత్ కరైలాకరి జొరేక్హు బొల్యొ.” \p \v 45 హుయుతోబి యో జైయిన్, హాఃరవ్నా బోల్దెవనబీ, యో సంగతినా ప్రచార్‍ కరనబీ సురుకర్యొ ఇనటెకేస్ యేసునా యోగామ్మా జావన కోహుయుని, గామ్నా బ్హాదర్ జాఢిను జొగొమా రవ్వామా, అనటేకే చార్‍ బాజుతీ అద్మిహాఃరు ఇనకనా ఆయు. \c 2 \s యేసు జూఠొపడ్యుతె వాలనా హుఃద్రావను \r (మత్త 9:1-8; లూకా 5:17-26) \p \v 1 థోడు ధన్‍నా పాసల్ యేసు బుజు కపెర్నహూమ్‍ నంగర్‍మా గయో యో ఘేర్‍కనా ఆయ్రోస్‍కరి అద్మిహాఃరవ్నా మాలంహుయు. \v 2 అనటేకె అద్మిహాఃరు మలీన్ ఆవమా, ఉబ్రీన్‍ రవ్వాన ఇవ్నా దర్వాజూణు జొగొబీ కొయిని. యో ఇవ్నా వాక్యంనా బోధించుకరమా \v 3 తెదేస్ థోడుజణు ఏక్ జూఠొబర్యూ అద్మినా ఛార్‍ జణనాహాతె డ్హొవాఢిలీన్ ఇనకనా ఆయు. \v 4 పన్కి గ్హణు అద్మిరవ్వామా ఇవ్నె ఇనా యేసుకనా లీన్‍జావనా కోహుయిని. ఇనటేకె ఇవ్నే యేసు ఛాతేస్ యోఘర్‍నా ఉప్పర్ ధరాషు కప్పుకాఢీన్ జూఠొపడ్యుతె అద్మినా యో హుఃతొత్తె ఛాద్రి హాఃమెస్ ఇన యేసునా హాఃమే ఉత్తార్యూ. \v 5 యేసు\f + \fr 2:5 \fr*\ft మూల భాషమా బఛ్చాడవాలొ\ft*\f* ఇవ్ను విష్వాస్ దేఖిన్ జూఠొపడ్యొతీ మారో “ఛియ్యా తారు పాప్‍ మాప్‍హుయ్రూస్” కరి బోల్యొ. \p \v 6 షాస్ర్తుల్‍మా థోడుజణు ఎజ్గా బేసిన్‍ రయ్యూతు. \v 7 “ఇవ్నె అనే అమ్ షాన బోలుకరస్? దేవ్నా దూషించిను కాహేనా దేవ్ ఏక్జనో తప్ప బుజు కోన్‍బి పాప్‍నా మాప్‍కరవాలొ కోణ్” కరి ఇవ్ను దిల్మా సోఛిల్దూ. \p \v 8 యేసు ఇనా ఆత్మమా మాలంకర్లిదొకి ఇవ్నె ఇవ్నా దిల్‍నా మైహీ సాత్ సోచుక్రాస్‍కరి యో ఇవ్నేతి అమ్ బొల్యొ. “తుమె ఆ లపుట్‍ను సంగతిన తుమార ధిల్‍మా సాన సోచిలెంకస్. \v 9 ఆ జూఠొపడ్యుతె అద్మితి, కెహూ హాల్కు? జూఠొపడ్యుతె అద్మినా తారు పాప్‍మ్నా మాప్‍కర్సేకరి బోలను హల్కునా? న్హైతొ, తూ ఉట్టీన్ తారు ఛాద్రిపల్లీన్ ఛాల్కరి బోలను హల్కునా? \v 10 పన్కి, ధర్తిమా పాప్‍నా మాప్‍కరనూ అధికార్‍ అద్మినఛియ్యోనాస్ ఛా” కరి తుమె మాలంకర్లేనుకరి, ఇవ్నేతి బోలిన్‍. \v 11 యో “జూఠొ పడ్యునా దేఖిన్, తూ ఉట్టీన్ తారిఛాద్రి పల్లీన్ ఘర్‍కన జా” కరి తారేహూః బోలు కరూస్‍కరి బోల్యొ. \p \v 12 తెదేస్‍ జూఠొపడ్యుతె ఇనె ఉట్టీన్, ఛాద్రిపల్లీన్, ఇవ్నె హాఃరవ్నా హాఃమేస్ చాలిన్‍ గయో, అనటేకె ఎజ్గఛాతె ఇవ్నెహాఃరు అష్యంహుయు, “హమే అమ్నూ జోడ్ను కార్యల్‍నా కెదేబి కోదేఖ్యని” కరి బోల్తూహుయీన్‍ దేవ్‍న మహిమపరిచా. \s యేసు లేవిన బులాయొతె \r (మత్త 9:9-13; లూకా 5:27-32) \p \v 13 అజు యేసు గలిలయ దర్యావ్‍న కనారినా జాతోర్హంకరా, గ్హణు అద్మినా గళ్లో ఇనకనా ఆవమా, యో ఇవ్నా దేవ్‍ను వాతె బోలాను సురుకర్యొ. \v 14 ఇజ్గాతి నిఖీన్ అగాఢి చాల్తొహుయీన్, జంక్రతొ థొ అల్పయినొ ఛియ్యోహుయోతె లేవి పన్ను వసూల్‍కరవాలో బేసిన్‍ర్హావను దేక్యొ, యేసు ఇనేతి, “మరాకేడె ఆవ్” కరి బోలమా, లేవి ఉట్టీన్ ఇనకేడె గయో. \p \v 15 ఇన పాసల్ యేసు, లేవినా ఘర్‍మా ధాన్‍ఖావన బేసీన్‍ ర్హావమా, సుంకరల్, పాపిమాబి కెత్రూకిజణూ ఆయిన్ యేసుతి, ఇను సిష్యుల్‍తీబి బేసిన్‍ ర్హైయుతు. అజాత్నూ కెత్రూకిజణూ; ఇవ్నెహాఃరు ఇన కేడెగయూ. \p \v 16 పరిసయ్యుల్‍మా ఛాతె షాస్ర్తుల్‍\f + \fr 2:16 \fr*\ft ధర్మషాస్ర్తం ఉపదేసకులు\ft*\f*న యో సుంకరుల్‍కేడె, పాప్‍కర్యూహు ఇవ్నెతీబి, పన్ను వసూల్‍కరతె ఇవ్నేతి బేసిన్‍ ధాన్‍ ఖంక్రతె దేఖిన్, యో సుంకరుల్‍తీబి “పాప్ కర్యూతె బుజు పన్ను వసూల్‍ కరవాలతీ ష్యాన మలీన్ ధాన్ ఖంకరస్ కరి” ఇను సిష్యుల్తి పుఛ్చావమా. \p \v 17 ఆవాత్‍ హఃమ్జిన్ యేసు ఇవ్నేతి బొల్యొ, రొగాఢి వాలవ్‍నా వైద్యుడుని అవసరం ర్హాస్ పన్కి, “అష్యల్‍తి ర్హావాలనా అవసరం కోర్హాయిని, మే పాప్‍కర్యూహువాలనా బులావనాటేకె ఆయో” పన్కి, నీతిమంతుడ్‍నా బులావనాటేకె కోఆయోని, కరి ఇవ్నేతి బోల్యొ. \s పస్తునటేకె ప్రష్నా \r (మత్త 9:14-17; లూకా 5:33-39) \p \v 18 యోహాన్‍నా సిష్యుల్‍బి, పరిసయ్యుల్‍బి, పస్తుతీ\f + \fr 2:18 \fr*\ft ఇది మతచారమైన ఆచారం ఏక్‍ సమయం మతూ అలాదు సమయంతోడి సమయం\ft*\f* ర్హాస్. ఇవ్నె యేసునా ఖందె ఆయిన్, “యోహాన్‍నా సిష్యుల్బీ బుజు పరిసయ్యుల్‍న సిష్యుల్ పస్తుర్హాస్ పన్కి, తార సిష్యుల్ సే! కోర్హైయ్‍ని?” అన హేతువుషాత్‍ కరి ఇనె పుఛ్చాయా. \p \v 19 యేసు ఇవ్నేతి బోల్యొ, “నౌరో ఇవ్నేతి ర్హావయెత్రధన్ య్హానా ఘర్మానూ హాఃరూ ఉపవాస్ ర్హాసెనా? నౌరొ ఇవ్నేతి ర్హావయెత్రధన్ య్హాన ఘర్మాను హాఃరు ఉపవాస్ ర్హాసెకొయిని.” \v 20 పన్కి, “ఇవ్నకంతి నౌరొనా లీన్ జావాను ధన్ ఆవ్సే, తెదె యోధన్నే ఇవ్నె ఉపవాస్ కర్సే” కరి యేసు బోల్యొ. \p \v 21 ఫాటిగుతే “జూణు లుంగ్డఫర్ నవూలుంగ్డూ గాలీన్ కోన్బి సివ్సేనా? ఇమ్ కర్యుతొ జూణులుంగ్డఫర్, నవూలుంగ్డు, సివితో అజు జరా కెఛాయిన్ మోటువుసే.” \v 22 జూణు చాంబ్డనూ సంఛిమ నవూ ద్రాక్చను రహ్‍క్నా కోన్బి నాఖకొయిని; ఇమ్ నాక్యుతో, నవూ ద్రాక్చాను రహ్క్ యో జూణు సంఛినా పాటహఃర్కూ కరస్. పాటిగుతే సంఛిబి ద్రాక్చాబి బే మలాయుతో కర్రాబ్ హుసే; ఇనటేకెస్ “నవూ ద్రాక్చాను రహ్క్ నవూ సంఛిమస్ నాక్నూ” కరి ఇనే బోల్యొ. \fig చాంబ్డను సంఛి|alt="Wineskin bag" src="lb00145c.tif" size="col" copy="Horace Knowles ©" ref="2:22"\fig* \s యేసు ఆరామ్ను ధన్ పుఛ్చావను \r (మత్త 12:1-8; లూకా 6:1-5) \p \v 23 బుజు ఆరమ్నుధనే యేసు ఖేథర్‍మతూ జవుంకర్తొ థొ. ఇనా సిష్యుల్ మారగ్‍ఫర్‍ జాతూ ఖావనటేకె మొక్కజొన్నల్నా తోడలగ్యూ. \v 24 అనటేకె యోదేఖిన్ పరిసయ్యుల్ యేసునా బోల్యా, “హదేక్ ఇవ్నే ధర్మషాస్ర్తమ్‍తిమ్ ఆరమ్‍కరను ధన్ నాకర్నూతె కామ్ ఇవ్నే కింమ్‍ కరూకరస్?” కరి ఇనేతి పుఛ్చాయ్యా. \p \v 25 యేసు ఇవ్నేతి అమ్‍ బోల్యొ, “దావీద్‍నాకేడె ఛాతె ఇవ్నె బుఖ్కేతి ర్హావమా, తెదె ఇవ్నా ధాన్ హోనుకరీ, తెదె దావిదు సాత్‍కార్యొకి తుమె కెదేబి పడ్యాకొయినిసూ?”\f + \fr 2:25 \fr*\ft సముయేలు 21:1-6\ft*\f* \v 26 అబ్యాతార్‍ ప్రధానయాజకుడ్‍ హుయిన్‍ ధన్మా దావిద్‍నొ దేవ్ను మందిరంమా జైయిన్ దేవ్నా హాఃమెస్ బేందిరాక్యుతె రొటొనా పల్లీన్, యోఖైయిన్ ఇనా కెడెఛ్చాతె ఇవ్నా దిదొ. ధర్మషాస్ర్తమ్‍నితరా “ఆ రొటొనా యాజకుల్ తప్పా అజు కొన్బీ నా ఖాణు” కరి బొల్యొ. \p \v 27 బుజు యేసు ఇవ్నేతి అమ్ బొల్యొ ఆరామ్‍న ధన్ అద్మినటేకెస్‍ బాణాయు పన్కి, ఆరామ్‍న ధన్‍టేకె అద్మినా బనాయుకొయిని. \v 28 అనటేకె అద్మినొఛియ్యో ఆరామ్ను ధన్నే\f + \fr 2:28 \fr*\ft మనిషికి జన్మించిన వ్యక్తి\ft*\f*నా వుప్పర్‍బీ ప్రభువుహుయిన్‍ ఛాకరి ఇవ్నెతి బోల్యొ. \c 3 \s ఆరామ్ ధన్ లంగ్డాహాత్నా యేసు నయం కరను \r (మత్త 12:9-14; లూకా 6:6-11) \p \v 1 తెదె యేసు న్యావ్‍నుజొగొమా అజు పేసిజావమా, ఇజ్గా హాత్ పడిగుతే ఏక్ అద్మి ఎజ్గ థూ. \v 2 ఎజ్గాను అద్మియే ఇనఫర్ నింధనాక్నుకరి ఆరామ్‍కరను ధన్ ఇనా అష్యల్ కరాస్‍షికి కరి దేఖూకర్తుతూ. \v 3 యేసు\f + \fr 3:3 \fr*\ft మూలభాషమా బఛ్చాడవాలొ కరి అర్థమ్‍\ft*\f* బోల్యొ, తూ ఆయిన్ “హాఃరవ్నా ఇచ్మా ఉబ్రిరా! కరి హత్‍పఢిగయుతె అద్మినా బోల్యొ.” \p \v 4 తెదె యో ఇవ్నా దేఖిన్, “ఆరామ్ కరనధన్నె తునా అష్యల్ కరను ధర్మంకి, న్హైతొ కర్రాబ్ కరను ధర్మం, ఏక్ జాన్‍నా బఛ్చావాను ధర్మంకి, జాన్‍నా మర్రాఖను ధర్మం” కరి పుఛ్చావమా, అనటేకె ఇవ్నె గఛ్చూప్ థూ. \p \v 5 యో ఇవ్ను ఘట్ జాన్నా దేఖిన్ బాధపడిన్‍, చంఢాల్తి ఇవ్నె మ్హణి దేఖిన్, యో హాత్ పఢ్యుగుతే అద్మినా తారుహాత్ హఃడక్‍కరి ఇన బోల్యొ. యో ఇమ్ కరమా “ఎగ్గీస్ అష్యల్ హూయ్‍గొ.” \v 6 ఇన పాసల్ న్యావ్‍నుజొగొమతూ పరిసయ్యుల్ బ్హాధర్ ఆయిన్ హేరోదీయల్తీ మలీన్, కిమ్‍బి అన మర్రాయ్‍ నాక్నుకరి ఇన బారెమా వైరిహాఃలె సోఛిలీదు. \s యేసునాకేడె అద్మిహాఃరు జావను \r (మత్త 1:1-4; లూకా 6:12-16) \p \v 7 యేసు ఇను సిష్యుల్తి మలీన్ ధర్యావ్‍కన జొంకరమా, గలిలయమతూ, ఆయుతె గనూఅద్మి ఇనకేడె గయూ, \v 8 బుజు యేసు కరుకరతే కెత్రూకి మోటుకామ్‍న హఃమ్జీన్, యూదయకంతూ, యెరూషలేమ్‍కంతూ, ఇదుమయకంతూ బుజు యొర్దాన్‍నదినాపార్‍తూ తూరు సిదొను, దేహ్క్ మతూ, కెత్రూకిజణు గళ్లొ గళ్లొనితర ఇనకనా ఆయూ. \v 9 అద్మియే గుమ్మనితరా బ్హరాయ్‍రావను దేఖిన్, యో ఇవ్నమా నాపిఛ్చాయి జాణుతిమ్ యో ఇనా సిష్యుల్‍తి, మారనటేకె ఏక్ డొంగాన బనావోకరి బోల్యొ. \v 10 సానకతో యో రోగ్‍వాళ హాఃరవ్‍నా అష్యల్‍ కర్యొ. ఇనటేకె కెత్రూకి రోగ్తి ఛాతె హాఃరు ఇనా ఛీమ్నుకరి ఇనాఫర్ పఢ్తూర్హయూ. \v 11 ఛంద్‍ ధర్రాక్యుతే ఇవ్నే ఇనా దేకూస్‍కరా ఇనహాఃమె డుక్నిఫర్‍ జుఖీన్ తూ “దేవ్నొ ఛియ్యోకరి ఛిక్రాన్ మేంద్యూ.” \p \v 12 తెదె యేసు, మే కోన్కి, కినాబి నొకొ బోల్చూకరి, భూత్తీ ఖఛ్చితంగా ఆజ్ఞదిదొ. \s యేసు భారజణనా అపొస్తల్నా యెంచొతె \r (మత్త 1:1-4; లూకా 6:12-16) \p \v 13 తెదె యేసు పహాఢ్ చఢీన్, ఇన ఇష్టహుయుతె ఇవ్నా బులావమా, ఇవ్నె ఇనకనా ఆయూ. \v 14 బుజు ఇవ్నే ఇనేతి మలీన్‍ ర్హానుతిమ్‍బి భూత్‍నా నహాఃడను “యో భారఅద్మిన యెంచిలీన్, ఇవ్నా అపోస్తల్\f + \fr 3:14 \fr*\ft అధికారంతో మొక్లెతె వారు.\ft*\f*” కరి నామ్ బెందీన్, మారకేడె ర్హాణుకరి, సువార్తన బోల్నుకరి బోల్యొ. \v 15 అధికార్‍వాలా హుయీన్‍ సువార్త ప్రచార్‍కరనా ఇవ్నా భూత్‍ నహాఃడ్నూకరి ఇనే భాహారజణనా నియమించొ. \p \v 16 ఇవ్నే కోన్‍కతో పేతుర్‍కరి నామ్‍ బేంద్యొతె సీమోన్‍. \v 17 జెబెదయినొ బే ఛియ్యో; యాకోబ్‍, ఇనొ భై యోహాన్, ఇవ్నా బొయనేర్గెసు\f + \fr 3:17 \fr*\ft బొయనేర్గెస్ కతో ఇజ్లీనూ జొడను కరి మత్లబ్\ft*\f* కరి నామ్ మ్హేల్యొ. \v 18 అంద్రెయ, ఫిలిప్పు, బర్తొలొమయి, మత్తయ, తోమా, అల్ఫయినొ ఛియ్యో యాకోబ్‍, తద్దయి, కనానీయుడుకరి బులావతే సీమోన్, \v 19 యేసునా ధర్రాయ్‍దిదోతే ఇస్కరియోతు యూదా. \s యేసుక్రీస్ర్తు బుజు బయెల్జెబూల్‍ \r (మత్త 12:22-32; లూకా 11:14-23; 12:10) \p \v 20 ఇనా పాసల్ యేసు ఘర్మా ఆయోతెదె బుజు జనాభో బ్హారాయి‍న్ ఆయూ. అనటేకె యూవ్నా ఖాను ఖవానబీ వహఃత్‍ కోమల్యుని. \v 21 ఇను ఘర్‍నూ అద్మియే, గామ్ వాలనూ వాత్న హాఃమ్జీన్, “ఇను హఃయల్ బదిలిగు” కరి ఇన బులాలిజావన ఆయు. \p \v 22 బుజు “యెరూషలేమ్ ఆయుతే షాస్ర్తుల్‍, బోలవాలు బోల్యా బయల్జెబూల్‍కరి బోలతె భూత్‍నొ మాలిక్‍ను మద్దత్‍తీస్‍ నహాఃడుకరస్” కరి బోల్యు. \p \v 23 తెదె యేసు ఇవ్నాబారెమా ఉపమానంగోనితరా బోల్యొ, “సైతాన్, సేతాన్‍నా కిమ్ హక్కల్సే కరి బొల్యొ. \v 24 ఏక్ రాజ్యమ్ ఇనూ యోస్‍ దుష్మతీ అలాదు ర్హైతొ యోరాజ్యం కోఉబర్సేని.” \v 25 ఏక్ ఘర్‍వాలు ఇమ్మస్ ఇన ఉప్పర్ యోస్ దుష్మన్‍తి అలాదు హుయుగుతో, యోఘేర్ ఉబ్బారిరాఖనాకోసేని. \v 26 సైతాన్ ఇను యోస్‍ విరోధంతీ ఉబ్రీన్‍ అలాదు హుయిగుతొ తెదె ఇనె ఉబ్రాన హువకొయినితిమ్ పఢిజాసె. \p \v 27 “కోణ్‍బి కువ్వాత్ వాలను ఘర్‍మా ఛోర్‍కరనా కోహుసేని. యోకువ్వత్ వాలనా బాంద్యతోస్ పన్కి, ఇనా ఘర్‍మా ఇనురాచ్చు దౌవ్లత్‍నా పల్లిజవనా హుసె. \p \v 28 “మే ఖఛ్చితనంతి బోలుకరూస్, అద్మియే కరతే చ్హాడినా కెహూ పాప్‍నబీ, ఇవ్నూ దూషించవాలనాతోబి, మాప్‍కర్సే.” \v 29 పన్కి “పరిసుద్ధాత్మనా దుషించవాలనా కోన్బి కెదేబి మాప్‍ కర్సేకొయిని.” నిత్యంను పాప్‍ కరవాలొహుయీన్‍ ర్హాసేకరి తుమారేతి ఖఛ్చితంగా బోలుకరూస్‍కరి బోల్యొ. \v 30 సానకతొ ఇనే షాస్ర్తుల్ ఇన అపవిత్రాత్మ దర్యుతే వాలోకరి బోల్యొ. \s యేసుని ఆయ ఇను భైయ్యా \r (మత్త 12:46-50; లూకా 8:19-21) \p \v 31 యేసుని ఆయాబి బుజు ఇనా భైయ్యే ఆయిన్, బాధర్ వుబ్రిన్ యేసునా, బులావ్‍కరి ఏక్జణనా బోలిమోక్లు. యేసునా ఆష్పీస్ అద్మినొ గల్లోస్ బర్యాగు. \v 32 ఇవ్నే ఇనా బొల్యా, “హదేక్ తారి ఆయా, బుజు భేనె‍, భైయ్యే బాధర్ వుబ్రిన్ తారటేకె దూంఢుకరాస్‍కరి ఇవ్నేతి” బోల్యా. \p \v 33 ఇనటేకె యేసు ఇవ్నా బోల్యొకి, “కోణ్ మారి ఆయా కోన్‍ మార భైయ్యేకరి బోల్యు.” \p \v 34 ఇనా ఆష్పిస్ బెట్యుతే ఇవ్నభనె “దేఖిన్, హదేక్‍ అవ్నేస్ మారి ఆయా, మార భైయ్యే కరి బోల్యొ. \v 35 దేవ్ను వాత్‍ఫర్ చాలవాలుస్ మార భైయ్యే, మారి ‍భేనె, మారి ఆయా” కరి బోల్యొ. \c 4 \s ఖేథర్ నాఖవాలు బింజోల చిఢ్కను \r (మత్త 13:1-9; లూకా 8:4-8) \p \v 1 బుజు యేసు ధర్యావ్‍నా సేడె బోలను సురుకర్యొ, ఇనా ఆష్పీస్ గ్హణు అద్మి భర్యాయిజావమా యో ఢోంగఫర్ చఢీన్ బెట్టొ థొ, జనమ్ ధర్యావ్‍న కనారి జమీన్‍ఫర్‍ ఉభిర్యూ థూ. \v 2 యో కెత్రూకి ఉపమానంతీ దేవ్ను వాతెనా బోల్తూహుయిన్, ఇవ్నేతి అమ్ బొల్యొ. \p \v 3 హంమ్జో; ఏక్ ఖేథర్ వాలు బింజొలా ఛిడ్కనటేకె ఖేథర్‍మా గయో. \v 4 బుజు యో బింజొలానా ఖేథర్‍మా ఛిడ్కమా థోడు బింజొలా వాట్‍నా సేడె పడ్యు ఉప్పర్ ఉడతే జిన్వార్‍ ఆయిన్ బింజొలాన ఖైయినాకిదేస్. \v 5 థోడు బింజొలా మాట్టికొయితె ఖేథర్‍మా పడ్యు; ఎజ్గా మాట్టి కమ్ ర్హావమా, థోడు బింజొలా మొల్కా పుట్యూ. \v 6 పన్కి వ్హాను హూస్‍కరా తఢ్కో పడమా, జఢే మహీజైయిన్‍ నార్హావమా హుఃకైజాస్. \v 7 థోడు బింజొలా కాఠన జాఢమ పడ్యూ; మొల్కా పుట్టాస్ పన్కి కాఠాన జిగ్రాబి వధీన్ యోమొల్కనా మోటా కోహువదేయిని. \v 8 పన్కి “థోడు బింజోలు అష్యల్‍ ఖేథర్‍ఫర్ పడ్యు, యో పుట్టీన్ వధీన్ డోఢీహ్ః భాగ్, తీనీహ్ః భాగ్, ఖొః భాగ్, ఫాయ్‍దోనా దేస్.” \p \v 9 బుజు యేసు ఇమ్ బోలిన్, “హఃమ్జనటేకె కాణ్‍ రవ్వాలు హఃమ్చే” కరి బోల్యొ. \s ఉపమాన్‍ బోలను ఉద్దేష్యం \r (మత్త 13:10-17; లూకా 8:9-10) \p \v 10 యో ఎకేలొ రయ్యోతెదె భ్హారజన సిష్యుల్తిబీ ఇనకేడె బర్హైన్‍ యో వాతె హఃమ్జుతె ఇవ్నేబి యో ఉపమానంనా బారెమాఇనా (బతిమాల్యూ) పుఛ్చాయూ. \p \v 11 యేసు ఇవ్నేతి అమ్ బోల్యొ, “దేవ్‍ను రాజ్యంను వాతె మాలంకర్లేవనా రహాస్యంనూ అక్కల్ తుమ్న దేవావ్ రూస్.” పణ్కి అలాదవ్‍నా ఆవాత్ ఉపమానాంనితర\f + \fr 4:11 \fr*\ft యో క్హంజావనటెకె ఖేణింతర మలాన్‍ బోల్యొ\ft*\f* బోలస్. \v 12 పన్కి బాధర్‍ఛాతె ఇవ్నే ఏక్తార దేవ్‍నిబాజు ఫరీన్‍ పాప్‍మాప్ పొంద్చేకరి, హాఃరు ఉపమానంనా బోధించుకరస్‍కరి ఇవ్నేతి \q1 “ఇవ్నే దేఖీన్‍బి \f + \fr 4:12 \fr*\ft యెషయ 6:9-1౦\ft*\f*దేఖకొయినితిమ్, \q2 హాఃరు హఃమ్జీన్‍బీ హఃమ్జాకొయినితిమ్ ర్హాస్, \q2 పన్కీ ఏక్ వొహఃత్ కోణ్ దేవ్ మ్హణి ఫరాస్‍కీ ఇవ్నూ పాప్ మాప్‍హుసే” కరి బోల్యొ. \s యేసు బింజోలనూ బారెమా వివరించనూ \r (మత్త 13:18-23; లూకా 8:11-15) \p \v 13 యేసు ఇవ్నేతి అమ్ బొల్యొ “తుమ్ నా ఉపమానంనూ వాతె అర్థం” కొహుయినిస్యు? బుజు బాకిను ఉపమానం కిమ్ మాలంహూసే? \v 14 ఖేథర్ నాఖవాళొ దేవ్ని వాక్యం నాక్హూకరస్. \v 15 వాట్నాసేడే పడ్యూతె బింజోలానూ జోణ్‍నూ కోన్‍కతో, థోడు అద్మి వాక్యమ్ ఇవ్‍ణె హఃమ్జస్ పన్కి తెదేస్ సైతాన్ ఆయిన్ ఇవ్నమా ఛాతే వాక్యమ్‍నా పల్లిఛల్‍జాస్. \p \v 16 థోడు ఫత్రొను జమీన్‍ఫర్ ఫడ్యూతె బింజొలానూ జోడ్నూ కోన్‍కతో, థోడు అద్మి వాక్యమ్‍న హఃమ్జుస్‍కర ఖుషీతీ ఓప్పిలెవ్వాలు. \v 17 పన్కీ ఇవ్నమా జఢ్ నారవ్వమా థోడుధన్ ర్హాసేగాని, వాక్యమ్ ఇవ్నమా జాహఃత్ నాభడమా మిన్హత్‍, హింసల్ ఆయుతో కల్గితో ఇవ్నే దేవ్నా మ్హెందేస్. \p \v 18 థోడుజణు కాఠాన జాఢమా ఫడ్యూతె బింజొలనూ జోణ్‍నూ. \v 19 ఇవ్నె వాక్యంన హఃమ్జసే. పన్కి ఆ ములక్‍ను హఃయల్, ధన్ దౌవ్లత్‍నా ఆహ్క్, బుజు కెత్రూకి బాధల్ ఆహాఃరు వాక్యమ్నా ధాబి దేవమా యో ఫలింఛ కొయిని. \p \v 20 “థోడుజణు అష్యల్ ఖేథర్‍ఫర్ పడ్యూతే ఇవ్నె వాక్మంమ్నా హఃమ్జీన్, ఇనా ఒప్పిలీన్ ఢోడీఖ్హ్ భాగ్, తీనీఖ్హ్ భాగ్, ఖోః భాగ్‍నీతరా ఫలించేకరి బోల్యొ.” \s స్తంబంఫర్ దివ్వొ \r (లూకా 8:16-18) \p \v 21 బుజు యో ఇవ్నేతి “అమ్ బొల్యొ, తుమారమా కోన్బి దివ్వొనా భాళీన్ దీపస్తంభంఫర్ మ్హేలస్ పన్కి, మంచొనాహేట్ తోబి షేర్నూ ఢబ్బానా హేట్ మ్హేంధాకొయిని. \v 22 లఫిర్యూతె కెహూబి బాధర్ పడ్‍స్యేకొయినితింమ్‍ ర్హాసేకొయిని; కయ్యూ వాతేబి బాధర్ పఢ్‍స్యే పన్కీ లఫి ర్హాసే కొయిని.” \v 23 హాఃమ్జనటేకె కినాబీ కాణ్‍ రవ్వాలు జోఢీన్ హఃమ్జోకరీ బోల్యొ. \p \v 24 యేసు బుజుబి తుమె “సాత్ హఃమ్జుకరస్కి ఇనా జత్తన్‍తి దేఖిలేవొ, తుమె ఏక్న కిమ్ మోజీన్ దేంక్రస్‍కి దేవ్బి తుమ్నా ఇమ్మస్ మోజైన్ దిసె, అజు గ్హణు దెవ్వాసే. \v 25 కినకనా ఛాకీ యువ్నా బుజు దెవ్వావ్సె, కొయింతేవాలకంతూ ఇవ్నకనా ఛాతే యోబి లేవయ్ జాస్యే కరి బోల్యొ.” \s ఒధతె బింజోలను ఉపమానం \p \v 26 బుజు యేసు అమ్ బొల్యొ, “దేవ్‍నూ రాజ్యం అమ్‍ఛా, ఏక్ జణో ఖేథర్‍మా బింజోలా ఛిడ్‍క్యో. \v 27 యో కెత్రాకీ రాత్ నూధన్నూ క్హుత్యుతోబి, హోషార్ హూయోతోబి మొల్కల్ మ్హేల్‍తూ హుయిన్ కిమ్ ఆవాస్కి ఇనా మాలంకోహూవని. \v 28 ఖేథర్‍ఫర్ అగాఢి మొల్కా పుట్టీన్, ఇనబాద్ మా పిందియే, ఇనబాద్‍మా బింజ్లొబీ భరైన్ పిక్యూ. \v 29 ఖేథర్ ఫికీన్ వాఢను ధన్ ఆవమా యో ఖేథర్ వాడవళొ ధరాతి ధరీన్ ఖేథర్ వాఢస్ కరి బోల్యొ.” \s రాయినూ బింజ్లొనూ ఉపమానం \r (మత్త 13:31-32,34-35; లూకా 13:18-19) \p \v 30 యేసు బుజు అమ్ బోల్యొ, “దేవ్ను రాజ్యంనా కినేతి పోల్చు? ఇనా కెహూ ఉపమానంతీ పోల్చిన్ బోల్ను? \v 31 యో రాయ్‍ను బింజొలొనితరా పొలీన్ ఛా. ఖేథర్‍ఫర్ గాడ్యుతే హాఃరు బింజ్లాతిబి న్హాను బింజ్లొ. జమీన్‍ఫర్ ఛాతే జాఢ హారతీబి మోటు జాఢు హూవస్. \v 32 పన్కి యో బింజొలో మొల్‍కా పుట్టీన్, ఖావనూ ఛట్టీనూ రాఛనూ జాఢ అక్కతి మోటు జాఢు హూయిన్ ఇను డాలియేబి మోటు వధీన్, ఇనా ఛాళమా ఆకాష్‍ను జిన్‍వార్ ఆయిన్ మ్హాళొ భంద్లీన్ జివాస్”కరి బోల్యు. \p \v 33 ఇవ్నా హఃమ్జనా కెత్రే షక్తిఛాకీ యేత్రు దేవ్ని వాతేనా ఇమ్‍ను కెత్రూకి ఉపమానంతి దేవ్నూ వాతేనా బొల్తో ర్హయో. \v 34 ఇవ్నె ఉపమానంనా బొల్యొకోయినితిమ్ కెహూ వాత్బి కోబొల్యొని, పన్కి యో ఇనా సిష్యుల్తి ఎకేలొ ర్హావనూ వొహఃత్ ఇవ్నెహాఃరు వివరించీన్ బోల్తొరయ్యో. \s యేసుబి సిష్యుల్ తుఫాన్‍నా రుఖ్కావను \r (మత్త 8:23-27; లూకా 8:22-25) \p \v 35 యో ధన్నే హఃమ్జే యేసు ఇనా సిష్యుల్తి అమ్ బోల్యొ, “ఆవో ధర్యావ్నా ఫార్ జియ్యే” కరి బొలమా, \v 36 ఇవ్నే ఎజ్గా ఛాతె అద్మిహాఃరవ్‍నా మ్హేందీన్ ఢోంగమా ఛాతె యేసునాకేడె బులైలీన్ గయూ, బుజు థోడు ఢోంగ ఇవ్నాకేడె ఆయు. \v 37 ఎత్రస్‍మా మోటు వ్యాయ్రోన , తుఫాన్ ఆయిన్ జుఖాలొ యోఛాతె డోంగఫర్ పఢీన్ పానీ భరైగయూ. \v 38 త్యో వహఃత్ యేసు ఢోంగమా పీటేను బాజుమా జైన్ షీనారులీన్ హుఃయిగొ థో. ఇవ్నే జైన్ ఇనా ఉట్టాడీన్ అమ్ బొల్యా “బోధకుడ్, హమే డుబిజౌంక్రేస్‍తోబి తున చింత కొయినిసూ?” కరి ఇనేతి బొల్యా. \p \v 39 తెదె యేసు ఉట్టీన్ యో వాయిరోనా గుర్‍ఖైన్, జుకాళోతి బోల్యొ “షోపో హూయిజా, కరి బోలమా తుఫాన్ వాయిరో ఏక్ ధమ్ షాంతీహుయిగు.” \p \v 40 తెదె యేసు సిష్యుల్‍తీ బోల్యొ, “తుమె ష్యాన యెత్రే ఢరూకరాస్? అజూన్‍బి తుమ్నా విస్వాష్ కొయిన్నా” కరి ఇవ్నేతి బోల్యొ. \p \v 41 ఇవ్నే గ్హణు ఢరీజైన్, ఇవ్నమా ఇవ్నేస్ “ఆ కోన్కి వాయిరో తుఫాన్బి ఇని వాత్ హఃమ్జుకరస్” కరి సోఛిల్దొ. \c 5 \s యేసు భూత్‍ ధరాక్యుతె ఇన అష్యల్ కరను \r (మత్త 8:28-34; లూకా 8:26-39) \p \v 1 యేసు సిష్యుల్‍తి మలీన్ గలిలయధర్యావ్‍నా దాటీన్ గెరాసేనుల్‍ ఇలాహొఃమా ఆయూ. \v 2 యేసు ఢోంగమతూ ఉత్రూస్‍కరా, ఛంద్‍ ధర్రాక్యూతే అద్మి గోరాఢమతూ బాధర్ ఆయిన్ ఇనా హాఃమె ఆయొథొ. \v 3 యో గొరాఢవ్‍మా రవ్వాలు, లొఢాను హఃమ్‍ఖల్తి ఇనా బాంధీన్‍ ధర్రాకనా కినాహాత్ కోహుయూని. \v 4 కెత్రూకి చోట్ ఇనా హాత్నా గోఢనా, లోఢను హఃమ్‍ఖల్తీ బాంద్యుతోబి, యో హఃమ్‍ఖల్‍నా తోఢిన్, టుక్డా టుక్డానితరా కర్నాక్‍తు థూ. అనటేకె ఇనా బాంధన కినా హాత్‍బి కోహోతు థూని. \v 5 యో రాత్ను ధన్ను గోరాడ‍వ్‍మా, ఫహాడ్‍మా ఛిక్రాన్ మేల్తూహుయిన్ ఇనుయోస్ భండవ్‍తి మారిలేతు థూ. \p \v 6 యో దూర్‍తీస్ యేసునా దేఖిన్, మిలావ్తూ హుయీన్ ఆయిన్ ఇనా హఃలామ్‍కరీన్‍; \v 7 “యేసూ! సర్వోన్నతహుయోతే దేవ్నొ ఛియ్యో! మారేతి తున ష్యాను కామ్? మన కాయిబి నకొకర్కరి దేవ్నా నామ్‍తి బోలుకరూస్‍.” \v 8 సానకతో యేసు ఇనేతి బోల్యొ, ఓ ఛంద్‍తీ ఆ అద్మినా బెందీన్‍ జా కరి ఇనేతి బోల్యొ. \p \v 9 తెదె యేసు ఇనా పుఛ్చాయో, “తారు నామ్ సాత్? తెదె యో మారు నామ్ సెనా కరి బోల్యొ, కతొ హమె కెత్రూకి జణా.” \v 10 ఇవ్నేయేసునా గ్హడీ ఘడి బతిమాలీన్ ఆ దేహ్ఃతి హమ్నా నకొనహాఃడ్‍కరి బోల్యు. \p \v 11 ఎజ్గా ఏక్ పహాడ్నా బాజు ఢూకర్ను మోటుపాంబల్‍ ఛరుకర్తూ థూ. \v 12 ఇనటేకె యో ఢూకర్‍మాతోబి, “హమ్నా బోలీమోకల్‍కరి యో భూత్‍ యేసునా బతిమాలిదూ.” \v 13 తెదె యేసు ఇనేతి అద్మినా మ్హేందీన్ యో ఢూకర్‍మా జవోకరీ బోలమా, ఇమ్మస్ ఇవ్నే జైన్ ఢూకరేమా పేసిగయూ. ఢూకర్‍మా పేసిజావదీన్‍ లగభగ్‍ బే హాజార్ ఎత్రు గళ్ల్లో యో పాహాడ్‍తీ నాహూఃతూ హుయిన్ ధర్యావ్‍మా పఢీన్ జాన్‍ గొఠాయిన్‍ మరీగయూ. \p \v 14 యో ఢూకర్‍నా ఛరాంతెవాల యోహాఃరు దేఖిన్ మిలైలీన్‍ జైన్ హాఃయార్‍మా, గామేవ్‍మా జైన్ హాఃర అద్మియేనా బోల్యొ. \v 15 జనమ్ జరుగ్యూతే ఇనా దేఖానటేకె యేసుకనా ఆయిన్ యో సేనాను భూత్‍న ధర్రాక్యుథూతె యో అద్మి అష్యల్ హుయీన్ లుంగఢా పేర్లీన్, భెటొతే ఇనా దేఖీన్ ఢరీగయూ. \v 16 హుయుతే హాఃరు దేక్యూతె అద్మియే, భూత్‍ ధర్యుతే అద్మి ఇన హుయూతె, బుజు ఢూకర్నా హూయుతే హాఃరు ఆయూతె గామ్‍వాలనా బోలమా. \p \v 17 ఇవ్నె యేసునా ఆ ఇలాహొఃనా మ్హేందీన్ ఛలోజాకరి బతిమాల్యు. \p \v 18 తెదె యేసు ఢోంగ చఢుకరతో భూత్‍ ధర్రాక్యుతె అద్మి ఇనకనా జైన్ “మే తారకేడె రహీస్‍కరి ఇనా బతిమాల్లిదొ.” \p \v 19 పన్కి, యేసు ఇన బులాలిజావన కోవొప్పేని నొకోఆవ్ పన్ని “తూ తార ఘర్‍వాలకనా జైయిన్, తారఫర్ దెఖ్కాడేతె గోర్‍నా, బుజు ప్రభువు కర్యోతె కార్యాల్‍హాఃరు తుమారు అద్మియేనా బోల్” కరి బోల్యొ. \p \v 20 యో జైన్, యేసు ఇనా కర్యొతె హాఃరు దెకపొలి\f + \fr 5:2౦ \fr*\ft దేహ్క్ నంగర్‍నూ, దెకపొలికరి బోలస్.\ft*\f*మా ప్రచార్ సురుకరమా, అద్మిహాఃరు అష్యం హూయ్గు. \s యాయీర్‍ను చొగ్రి, బుజు రొగాఢిబరి ఏక్ బాయికో \r (మత్త 9:18-26; లూకా 8:10-56) \p \v 21 తెదె యేసు బుజు డొంగాఛడీన్ ధర్యావ్‍నా ఫార్తూ నిఖీన్ కెదె హంకడ్ ఆయోకి, తెదె మోటూఅద్మిను పాంబల్ ఇనకనా ఆయిన్ బారైగయూ. \v 22 యో ధర్యావ్‍నూ కనారినా రవ్వమా, న్యావ్‍నుజొగొనూ అధికారుల్మా యాయిర్‍ కరి ఏక్జణో ఆయిన్ ఇనా దేహీఃన్ గోడఫర్ పఢీన్. \v 23 “మారి ఛోరి మరణ్‍ జీవన్‍మా ఛా; తూ ఆయిన్ ఇనవుఫర్ హాత్‍బేంద్యొతో యో జీవహఃర్కూ ఇనా కెత్రూకి బతిమాల్లీదొ.” \p \v 24 తెదె యేసు ఇనకేడె గయో; అధ్మీయేను పాంబల్ ఇనాకేడె జైన్, ఇనవుప్పర్ పడుకర్తూ థూ. \p \v 25 భార వరహ్‍ఃక్తి ల్హొయి బేందుకరతె రోగ్వాలి బాయ్‍కొ కెత్రూకి వైదుగుల్‍నా హాతె గ్హనూ బాధపిడీన్ \v 26 ఇనకనఛ్చాతె రఫ్యాహాఃరు ఖర్చుకరీన్ వతాలితోబి, జర్రాబి హుఃద్రికొయినీకరి అజుఘను చింతమా పడిగయీ. \v 27 యో యేసుని వాతె హఃమ్జీన్, “ఇను లుంగ్డాన ఛేడొఛీమితోబి, భైస్ మే అష్యల్ హూయిజైస్” కరి ధిల్మా సోఛీన్ \v 28 అద్మిను పాంబల్‍మతూ ఫీటె ఆయిన్ ఇను లుంగ్డనా ఛీమి. \p \v 29 తెదేస్‍ యేసు ఛీమమా, యో హూఃదుహుయిగి. బాయికోను ల్హొయిజావనూ బంద్ హుయ్గు. ఇనా ఆంగ్తాన్ మతూ యోరోగ్ చలీగయూకరి మాలంకర్లీది. \v 30 తెదేస్ యేసు ఇనకంతూ థాఖత్‍ బ్హాధర్ గయూకరీ ఇను యోస్‍ మాలంకర్లీన్, అద్మియేన బ్హనె ఫరీన్‍, “మార లుంగ్డనా కోణ్ ఛీమ్యుకరి పుఛ్చాయో.” \p \v 31 ఇన సిష్యుల్ “అద్మినో గల్లొ హాఃరు తారవుఫర్ పడుకరతె దేఖుకరస్‍ని” మన ఛీమ్యుతె కోన్‍కరి పుఛ్చాంకరస్‍నా? కరి బోల్యా. \p \v 32 యో ఆకామ్‍ కర్యుతె కోన్కరి బాయ్కొనా మాలంకర్నూకరి యో ఆస్పీస్ దేక్యొ. \v 33 తెదె యోబాయికొ ఇనా హుయూతె మాలంకరీన్, ఢరీన్, కాప్తీహుయీన్ ఆయిన్, యేసునా హాఃమె గుడ్గీఫర్ పడీన్, ఇనా జరుగ్యూతె హాఃఛిన ఇనేతి బోలి. \v 34 ఇనాటేకె యేసు అమ్ బొల్యొ, “ఛోరి, తారు విష్వాస్‍ తున రోగ్‍మతూ స్వస్థ్ కర్యు సమాధానంతి ఘర్‍కనా జా” తారి భాద ఛలీగు తునా స్వస్థతహువదాకరి యో బాయికోతి బోల్యొ. \p \v 35 యేసు బుజుబి వాతె బోలుకరతొ తెదె, థోడుజణు న్యావ్‍నుజొగొ అధికార్‍కంతూ హఃబర్ బోలవాలో ఆయిన్ తారి ఛోరి మరీగయీ, తూ బోధకుడ్‍నా షాన మిన్హత్‍ మ్హేంధస్‍ కరి బోల్యా. \p \v 36 యేసు ఇవ్నె బోల్యతే వాతెనా హఃమ్జొ కొయినితిమ్ “ఢర్‍నొకొ నమ్మకంతి ర్హా” కరి న్యావ్‍నుజొగొను మందిర్ను అధికారితి బోలిన్‍. \p \v 37 యేసు పేతురునా, యాకోబ్‍నా, బుజు యాకోబ్‍నొ భై, యోహాన్‍కరి ఇవ్నా తప్ప బుజు కినాబి ఇనకేడె కోబులాలి గయోని. \v 38 న్యావ్‍నుజొగొ అధికార్ను ఘర్‍కనా ఆవమా, యోఘర్ ‍వాళు హాఃరు భరైన్ రోతూహూయిన్, బాధ పడుకరతో యేసు దేఖిన్; \v 39 యో ఘర్‍మా జైన్ “తుమె ష్యాన రొంక్రాస్? ఆ ఛొగిరి హుఃతీస్ పన్కి మరిగికొయిని” కరి ఇవ్నేతి బోల్యొ. \p \v 40 ఇనటేకె ఇవ్నే ఇన ఘేళికర్యు, ఇనటేకె యేసు ఇవ్నా హాఃరవ్‍నా బాధర్ బోలిమోక్లీన్, యో ఛొగిరీనూ ఆయనా, భానా బుజు ఇనాకేడెఛ్చాతె సిష్యుల్ మలీన్, యో ఛొగిరి హుఃతితే జొగొమా గయా. \v 41 యో ఛొగిరీనూ హాత్ ధరీన్ “తలీతాకుమీ” కతొ ఇను అర్థం “ఓ ఛోరి మే తారేతీ బోలుకరూస్ ఉట్” కరి. ఇనేతి బోల్యొ. \p \v 42 తెదేస్ యోఛొగిరి ఉట్టీన్ ఛాలనిక్లి, “యోభ్హార వరక్హ్ ని థీ.” తెదేస్ ఇవ్నే ధేఖిన్ గ్హణు అష్యం హూయ్గు. \v 43 ఆహుయూతె హాఃరు కినాబి నొకొబోలొకరి గుర్కైన్ ఆజ్ఞదీన్‍ బోల్యొ. “యో ఛొగిరినా ష్యాత్‍బి ఖఢావో కరి బోల్యొ.” \c 6 \s యేసున నజరేతుమా విష్వాస్‍ రాక్యుకొయిని \r (మత్త 13:53-58; లూకా 4:16-30) \p \v 1 యేసు యోజొగొన బెందీన్ మొదుల్ను దేహ్క్ ఆవమా, ఇనా సిష్యుల్ ఇనకేడె గయా. \v 2 ఆరామ్‍ను ధన్ ఆయుతేదె యో న్యావ్‍కరను జొగొమా బోధించొ. ఘను అద్మిహాఃరు ఇనివాతె హఃమ్జీన్ అష్యంహుయు, “ఆ సంగతిహాఃరు అన కెజ్గాతు ఆయూ? అన దీరాక్యుతె అక్కల్ కెజాత్నూ? అనహాత్ అత్రె అద్భుతాల్‍ కరూకరస్? ఆసాత్?” \v 3 ఆ మరియనో ఛియ్యో కాహేనా? అనె యాకోబ్‍నా, యోషేపు, యూదా, బుజు సీమోన్‍కరి భైయ్యాహుయాతె కుంభార్‍ కాహేసు? ఇను “భేనె హాఃరి అప్నెతి మలీన్ ర్హయూతె కాహేసు?” కరి బోల్తొహుయిన్ ఇన విషయంబన్తి ఘేళికర్యూ. \p \v 4 ఇనటేకె యేసు ఇవ్నేతి బొల్యొ, “కెహూ ప్రవక్తబీ ఇను దేహ్ఃమహొ, ఇనా బంధువుల్‍మహో, ఇనా ఘేర్‍మా తప్ప బుజు కెజ్గబి ఇజ్జత్ కొయినితిమ్ కోరాయినీ” కరి బోల్యొ. \p \v 5 అనటేకె థోడు అద్మి రొగాఢిన ఉఫర్‍హాత్ మ్హేలీన్ ఇవ్నా అష్యల్ కరను తప్ప, బుజు కెహూబి అద్భుతాల్‍నా యో ఇజ్గ కోకరని, యో ఇవ్నా అవిష్వాసంనా దేఖిన్ అష్యంహుయుగు. \v 6 ఇనబాద్‍మా ఆష్పీస్ ఛాతె గాంమ్మా, దేవ్నువాతె బోల్తొ ర్హయ్యో. \s యేసునే భారసిష్యుల్నా మొక్లను \r (మత్త 10:1-5-15; లూకా 9:1-6) \p \v 7 ఇను భారజణ సిష్యుల్నా ఖందేబులాయిన్, ఇవ్నా బేజణా కరీన్ బోలిమోక్లిదేతూ, ఛంద్‍ఫర్ ఇవ్నా అధికార్‍ దీన్; \v 8 ఇవ్నా అమ్ బోల్యొ, “జావని వహఃత్ హాత్నిలాక్డి తప్ప కెహూబి నొకొలీన్ జాస్యు, ధాన్‍హో, రోటనహో, పైసాని సంఛిహొ, సంఛిహో నొకొలీన్‍జాసు.” \v 9 బద్లావనా అజేక్ కుడ్తాబి, నాలీన్‍జైన్ చెప్పల్ ఫేర్లిజవోకరి బోల్యొ. \v 10 “బుజు యో ఇవ్నేతి బోల్యొ, తుమె ఏక్న ఘర్‍కన గయాతో ఎజ్గతూ నికీన్ జావతోడి, యోఘర్‍మస్ ర్హహొ. \v 11 ఏక్ గామ్‍వాలు తుమ్న నాచేర్చాయుతో, న్హైతొ తుమారు వాతేవ్నా నాహఃమ్జితొ, తుమె యోగామ్ మ్హేందీన్ జావనా అగాఢి ఇవ్నఫర్ సాబుత్‍నితరా రవ్వానటేకె గోఢను లాగిర్యూతె ధుళ్‍నా జట్కినాకొ.” \p \v 12 పన్కి ఇవ్నే నిఖిన్‍ అద్మియేనా ప్రక్చాతాపంనాటేకె దిల్ బద్లాయి లేనుకరి బోల్యా. \v 13 కెత్రూకి భూత్‍నా హకల్తొహుయీన్‍, గ్హణు రొగాఢిబర్యూ అద్మియేనా తేల్‍ లగాఢీన్‍ అష్యల్ కరుకరా. \s బాప్తిస్మమ్ దేయ్తె యోహాన్ను మరణ్‍ \r (మత్త 14:1-12; లూకా 9:7-9) \p \v 14 యేసును నామ్ బ్హఢను హుయుథూ, అనటేకె హేరోద్‍ రాజొనా ఆవాతేహాఃరు మాలంపడ్యు, బాప్తిస్మమ్‍ దెవ్వాలొ యోహాన్ మరణ్‍మతూ ఉట్యోస్‍. ఇనటేకె ఇనకన అద్భుతాల్‍ను కువ్వాత్ ఇవ్నమా ఛాకరి థోడుజను బోల్యా. \p \v 15 అలాదుజణు “యో ఏలియా” కరి బుజు, “యో ప్రవక్త కరి, అగాఢిను జమానమా ప్రవక్తమా ఆ ఏక్జనో” కరి అజు థోడుజను బోల్యు. \p \v 16 పన్కి హేరోద్‍ హఃమ్జీన్, “మే ముడ్క్యూ కత్రాయోతె యోహాన్; ఇనే మరణ్‍మతూ జివీన్‍ ఉట్యోస్‍” కరి బోల్యొ. \p \v 17 ఇనటేకె హేరోదియనా బందీచ్‍కరీ ఆజ్ఞాదేవమా, యోహాన్నా బంధించీ ఠాణమా గలైయిదిదూ, హేరోద్‍ అమ్ కర్యొ సానకతొ యో ఇనా భైయ్‍హూయోతే ఫిలీప్పుని బావన్ హేరోదియనా య్హా కర్లిదొ. \v 18 యోహాన్ హేరోద్‍తి, “తారి భైని బావన్నా రాఖిలేవనూ న్యాయం కాహెకరి” బోల్తొ ర్హాతొ థొ. \p \v 19 ఇనటేకె హేరోదియానె యోహాన్‍నా వ్యతిరేకంగా మారైనాక్నుకరి దేఖి పన్కి, బాయ్కోనుహాత్ కోహుయుని, హేరోదియనాటేకె యోహాన్నా ఠాణమా గల్దేస్. \v 20 యోహాన్ నీతిమంతుడ్‍బి బుజు, పరిసుద్ధుడ్‍ భ్హరాయిరోతె అద్మికరి హేరోద్‍నా మాలం, ఇనటేకె ఇనేతి ఢరీన్ బచ్చావ్‍తో ర్హాతొ థొ. హేరోద్ యోహాన్ని వాతె హఃమ్జోతెదె గ్హణు సోఛ్చానిక్యొ, ర్హైయ్‍తొబీ ఇనివాతే హఃమ్జానటేకె అష్యల్ లాగ్తుథూ. \p \v 21 తెదె ఏక్‍ ధన్నె హేరోద్‍ను ఫైధాహుయోతె ధన్ ఆవమా, ప్రముక్య ప్రధానుల్‍నా, సైనాధిపతుల్నా, గలిలయమనూ ప్రముక్యుల్నా ఖాణు ఖడావనా బులాయో. తెదె హేరోదీయనా మోకా మళాస్. \v 22 తెదె హేరోద్‍కనా ఆయూతే ఇవ్నా దిల్ భైలావనాటేకె హేరోదియని\f + \fr 6:22 \fr*\ft ఫిలీప్పునీ ఛోరీ\ft*\f* ఛోరి ఆయిన్ ఖేలీన్‍, హేరోద్‍ బుజు ఇనకేడె అయుతె హాఃరవ్‍నా ఖుషీకరి. అనటేకె హేరోద్రాజొ ఇనేతి బోల్యొ, “తునసాత్ హోనుకి మాంగిలా! మే దీస్” కరి బోల్యొ. \v 23 కెత్రూకిచోట్ “తూ సాత్‍ మాంగితోబి దీస్, మారు రాజ్యంమతి ఆదుభాగ్‍దా! కతోబి దీస్” కరి వాత్ దిదొ. \p \v 24 యో ఇని ఆయాకన జైయిన్ “మే సాత్ మాంగ్నుకరీ పుఛ్చావమా ఇనే బోలి, బాప్తిస్మమ్‍ దేవ్వాళొ యోహాన్ను ముడ్క్యూ” మాంగ్‍జో కరి బోలీ. \p \v 25 తెదేస్ యో రాజొకన మిలావ్‍తిహుయిన్ ఆయిన్, “బాప్తిస్మమ్‍ దెవ్వాళొ యోహాన్ను ముడుక్యునా ఏక్ థాలిమ మ్హేలిన్ హాంకేస్ లాయిదెవో” కరి బోలి. \p \v 26 తెదె రాజొనా గ్హనూ బాధపడ్యొ, పన్కి యో వాత్‍దేవమా ఇనటేకె యోరాజొ ఇనా కొయినికరి బోలన కోహుయూని. \v 27 తెదేస్ రాజొ యోహాన్నూ ముడ్యానా లీన్ ఆవొకరీ సైనికుల్నా బోలిమొక్లొ, సైనికుల్ ఠాణమా జైన్ ఇను ముడ్క్యానా కత్రినాఖీన్‍, \v 28 యో ముడుక్యునా ఏక్ థాలిమ మ్హేలీన్ ఆయిన్, ఇన బహుమతినితరా దిదొ. యోచొగ్రి జైన్ ఇని ఆయాన దిదీ. \v 29 తెదె యోహాన్నూ సిష్యుల్ ఆవాత్ హఃమ్జీన్ ఇజ్గా జైన్ యోహాన్నూ ముర్దునా సమాధికర్యు. \s యేసు ఫాచ్‍హజార్ అద్మినా ఖాణు ఖడాయోతె \r (మత్త 14:13-21; లూకా 9:10-17; యోహా 6:1-14) \p \v 30 అపొస్తుల్ \f + \fr 6:30 \fr*\ft అధీకారంతీ బోలుతె\ft*\f* యేసున ఆష్పీస్‍ భ్హరాయిన్ ఇవ్నే కర్యుతే కామ్నుహాఃరు బోధించతె సువార్తన హాఃరుబి ఇనేతి బొల్యా. \v 31 ఇవ్నకన గణుఅద్మి ఆవ్తూ, జాతుర్హావమా ఇవ్నా ఖాణు ఖవానబి సమయంబి కోమల్యుని, ఇనటేకె యేసు ఇవ్నేతి బొల్యొ, “మారకెడె ఆవో కోణ్ కొయింతెజొగొ జైయిన్ థోడు ఆరామ్ కర్‍లేవొ” కరి బోల్యొ. \v 32 ఇనటేకె ఇవ్నే ఏక్ డోంగాచఢీన్ కోణ్ కోయింతె జాఢినుజొగె గయ్యా. \p \v 33 పన్కి, యేసు ఇన సిష్యుల్ జావను గ్హణు అద్మిహాఃరు దేక్యు, యో కోన్కి ఇవ్నే మాలంకరీలీన్, హాఃరు హఃయర్‍తి చాల్తూహుయీన్‍ జైయిన్, ఇవ్నేతిబి అగాఢి యోజొగమా ఆయూ. \v 34 యేసు డొంగా ఉత్రీన్ యోమోటూ జనభోన దేక్యొ, ఇవ్నె కాపరికొయింతే మ్హేండనితర రవ్వామా, ఇవ్నఫర్‍ గోర్‍హుయీన్‍, ఇవ్నా కెత్రూకి సంగతుల్‍నా బోధించను సురుకర్యొ. \p \v 35 గ్హణు ధన్‍డుబమా ఇనా పా‍సల్ ఇను సిష్యుల్ ఇనకన ఆయిన్, ఆ జాఢినుజొగొ “హంకెతొడి గ్హణు ధన్ డుబీగయూ; \v 36 తెదె అష్పీస్ ఛాతే క్హయర్‍మహొ, గామ్‍మాహో, ఇవ్నే జైయిన్, ధాన్‍నాటేకె సాత్‍బి మోల్‍ల్యావనా ఇవ్నా బోలి మోక్లిదాకరి బోల్యా.” \p \v 37 ఇనటేకె యేసు, తుమె ఇవ్నా ధాన్ నాఖొకరీ బోలమ, ఇవ్నే బొల్యా, హామే జైయిన్ “బేఖ్హో దేనారంనా\f + \fr 6:37 \fr*\ft బేఖ్హో రూపనూ దేనరల్ కతో ఏక్ అద్మిను ఆట్ రోజ్ను కూళి\ft*\f* రొట్టామోల్లీన్ ఇవ్నా భాగ్ పాఢీన్ బేంద్‍చున్నా?” కరి ఇనేతి పుఛ్చావమా. \p \v 38 అనటేకె యేసు “తుమారకనా కెత్రా రోటఛ్చా? జైయిన్ దేహొఃకరీ ఇవ్నేతి బోల్యొ.” ఇవ్నే జైయిన్ దేఖిన్ ఆయిన్, “ఫాచ్ రొట్టా, బే మాస్లా ఛాకరి బోల్యా.” \p \v 39 తెదె యేసు బోల్యొ, హాఃరవ్నా న్హాను గాహ్క్ ను బల్డమా వరసమా బేహాఃడొ, కరి సిష్యుల్‍తి ఆజ్ఞదీన్ బోల్యొ. \v 40 ఇవ్నె ఖొః అద్మియేనూ పాంబల్‍, అడైహ్ అద్మి పాంబల్‍నితరా బేసిగు. \v 41 తెదె యేసు, “పాచ్ రొట్టాన, బే మస్లాన పల్లీన్, ఆకాష్‍మ్హణీ దేఖిన్ ఆసీర్వాదించీన్‍, యోరొట్టాన తోఢిన్‍ ఇవ్నా నాఖానటేకె ఇన సిష్యుల్‍నా దేవమా” యో బే మాస్లన హాఃరవ్‍నా నాఖిదీదు. \v 42 ఇవ్నే థక్ తోఢిన్ ఖైయిన్ హుయిజావదీన్, \v 43 పాస్సల్‍తి మిగ్లిగుతే మాస్లాహొ రోట్టాన టుక్డాహో భార టోక్రా భరీన్ పాడ్యు. \v 44 యో రోట్టాబి మాస్లా ఖాద్యుతె ఇవ్నె నకోతోబి పాచ్‍హజార్‍ మరద్మాన. \s యేసు పానిఫర్ చాలను \r (మత్త 14:22-33; యోహా 6:16-21) \p \v 45 ఎగ్గీస్ యోఅద్మియేనా బోలిమోక్లిదేవమస్‍, ఇన సిష్యుల్తి తుమె మారేతి అగాఢి డొంగాచఢీన్ ధర్యావ్నా పార్లిబాజు ఛాతె బేత్సయిదాన జవొకరీ బోలిమోక్లిదీన్, \v 46 ఇనా పాసల్‍తి యో ప్రార్థనా కరనటేకె ఫహాడ్‍కన గయో. \v 47 ధన్‍ డుభ్యుతెదె ఇన సిష్యుల్ ఢోంగమా జౌంగ్రథాతె ఇవ్నే దర్యావ్ను ఇఛ్మా థా. యేసు కనారినవుఫ్పర్‍ ఎకేళొ థొ. \v 48 తెదె ఇవ్నా వ్యారొ హాఃమెతూ ఆవమా, ఢోంగ ఛలావనా ఇవ్నా గ్హణు మ్హినత్‍లాగమా ఇనె దేఖిన్‍, తెదె వ్హాణే హఃత్రేహుంకరతో ఛార్‍బజానా యో ధర్యావ్‍న ఉఫ్పర్‍కరీ చాల్తొహుయీన్ ఇవ్నాకన ఆయిన్‍, ఇవ్నా దాటీన్ ఛల్ జానూకరి ల్హైయిగో. \v 49 యో ధర్యావ్‍నావుప్ఫర్ ఛాలను ఇవ్నే దేఖిన్, “భూత్‍ కరి ల్హైజైయిన్” ఛిక్రాన్ మ్హేల్యు. \v 50 హాఃరుజణు ఇన దేఖిన్ తోందరాపడమా, ఎగ్గీస్‍ యేసు ఇవ్నేతి అమ్ బొల్యొ, “ఢరొనొకొ హిమ్మత్‍ లాయిలేవొ మేస్” కరి బోల్యొ. \v 51 ఫాసల్‍తి యో ఢోంగఫర్ బేసిన్ ఇవ్నకన గయ్యోతెదె, వ్యాయిరో రుకీగు, ఇనటేకె సిష్యుల్ గ్హణు అష్యంహుయిగు. \v 52 హుయితోబి ఇవ్నా యోరోట్టాన పంచ్యుతే అధ్బుతంనా బారెమా కోమాలంకర్యుని. \s యేసు కెత్రూకి రోగుల్‍నా నయాం కరను \r (మత్త 14:34-36) \p \v 53 ఇవ్నె పార్లిబాజు జైయిన్‍ గెన్నెసరేతును కందె ఆయిన్‍ ఢోంగనా ఎజ్గ ఉభ్ర్యూ. \v 54 ఇవ్నె డోంగ ఉత్రూస్‍కరా, జనాభోఇన గుర్తు ధరీన్‍; \v 55 యో హఃయర్ అస్పీష్‍ను అద్మి మిలావుతూహుయిన్ జైయిన్, యోఛ్చాకరి హఃమ్జుతె జొగొకనా రొగాఢి బర్యావ్‍నా మంఛ్చోఫర్ ఢొహిలీన్ పల్లీన్‍ ఆవనా సురుకర్యూ. \v 56 గామ్‍మహో, నంగర్‍మహో, గామ్డామహో యో కెజ్గ జాస్కి ఇజ్గను అద్మిహాఃరు బజార్‍మా రొగ్హాఢి భర్యావ్‍న గల్లియమా మ్హేలిన్, ఇవ్నా తారు లుంగ్డాను కనారిన చేడొస్ ఛీమదాకరి ఇన బాతిమల్లిదా, ఇన ఛిమ్యోతె హాఃరుజణు అష్యల్ హుయిగు. \c 7 \s జమాణనూ బారెమా కహాణి \r (మత్త 15:1-20) \p \v 1 యెరూషలేమ్‍తూ ఆయుతే పరిసయ్యుల్‍బి షాస్ర్తుల్‍మా థోడుజణు మలీన్‍ ఇనకనా ఆవమా; \v 2 యేసునా సిష్యుల్‍మా థోడుజణు గలీజ్‍ హాతేతి, కతొ ధొయ్యాకొయింతే హాతెతీ ధాన్ ఖావాను ఇవ్నె దేక్యా. \p \v 3 పరిసయ్యుల్‍హో యూదల్‍ హాఃరుజణు జమానాను ఆచారంతీ హాత్ దొయ్యితోస్‍ పన్కీ ధాన్ కోఖాయిని, \v 4 బుజు ఇవ్నే బజార్‍తి ఆయుతో పాని దొవ్వాను కోయింతిమ్‍ ధాన్ కోఖాయిని, ఆబీ కాహేతిమ్ ఇవ్నే కెత్రూకి ఆచరంనా పట్టీంచవాలు గిన్నినాహో, కేళినాహో, పిథల్‍న రాచ్చవ్‍నహో, పానిమా ద్హోవనుబి తోడుబోత్‍ కెత్రూకి ఆచారాల్‍నా ఇవ్నేచాల్‍తుథూ. \p \v 5 తెదె పరిసయ్యుల్‍బి షాస్ర్తుల్‍నె బోల్యా, “తార సిష్యుల్ ష్యానా మోటావ్ని ఆచరంతి కోచాలంతే, గలీజ్ హాతేతి ధాన్ ఖంక్రస్‍కరి ఇన పుఛ్చాయో.” \p \v 6 అనటేకె యేసు ఇవ్నేతి అమ్ బోల్యొ ఆ అద్మిహాఃరు \q1 ఇవ్న “హోటేవ్‍తి చోర్‍భక్తి మన ఘనపరచస్” \q2 పన్కి ఇవ్ను దిల్ మరేతి గ్హణు దూర్‍ ఛా. \v 7 ఇవ్నె \q1 అద్మియే కర్యూతె పద్దతినా దేవ్ను పద్దతికరి బోధకర్తూ, \q2 ఇనటేకె మన పాల్తుతీ ఆరాధించుకరి లిఖైర్యూతిమ్ చోర్‍దాంఢహుయతె తుమార బారెమా యెషయా ప్రవచించొతె హాఃఛీస్.\f + \fr 7:7 \fr*\ft యేషయా 29:13\ft*\f* \p \v 8 “తుమె దేవ్‍ను ఆజ్ఞాన మ్హేందీన్, అద్మియేను ఆచారంన పాటించుకరస్.” \p \v 9 బుజు యేసు అమ్ బోల్యొ, “తుమె దేవ్‍ను ఆజ్ఞహాఃరు బెందీన్ తూమారు సొంతంను ఆచార్‍నా పట్టించునుకరి దేకుకరస్. \v 10 ‘తార ఆయ, భాన తూ ఘనపరుచునుకరి, భానహో ఆయనహో షబర్‍దెవ్వాలాన మర్రణ్‍ను సిక్చ నాక్నూకరి’ మోషే బొల్యొ కాహేనా. \v 11 హుయితోబి తుమారమా ఏక్జను ఇన భానహో ఆయానహో దేఖీన్, మారేతి తున ఫాయిదొహువతెయో కెహూకియో యోకొర్బాను కతో దేవ్ను అర్పించనుకరి బోల్యుతెదె, \v 12 ఇన భానహో, ఆయానహొ, ఇనా సాత్‍బి నాకరదేనూతిమ్, \v 13 తుమె బనాయూతే తుమారు పారంపర్యాచారంటేకె, దేవ్ను వాక్యమ్‍నా పాల్తు కరూకరస్. అజాత్నూ కెత్రూకి తుమె కర్‍స్యూకరీ బోల్యొ.” \s అద్మియేనా అపవిత్రా కరను \r (మత్త 15:10-20) \p \v 14 తెదె యేసు అద్మియేను మోటుగల్లొనా బుజు ఇనకనా బులాయిన్, “తుమెహాఃరు మార వాత్‍నా హంమ్జీన్ కరో. \v 15 బ్హాధర్‍తీనిఖీన్‍ మ్హహీ జైతే క్హయూబి అద్మినా అపవిత్రంతీ\f + \fr 7:15 \fr*\ft దేవ్ నా క్హామె యోగ్యంనూ కాహే కరి.\ft*\f* కరతె కయ్యూబి కోయిని, \v 16 \f + \fr 7:16 \fr*\ft ఆవాక్యం మాలగ్రంథంమా లిఖ్కైరూస్ \ft*\f*పన్కీ మ్హయితి బ్హార్‍ ఆవాతేస్‍ అద్మినా అపవిత్రంతీ కరస్‍కరీ బోల్యొ.” \p \v 17 యేసు అద్మియేను మోటోగల్లొ మ్హేందీన్ గ్హేర్‍మా ఆయోతెదె, ఇను సిష్యల్‍ ఆ ఉపమానంనా గూర్చి ఇన పుఛ్చావమా, \v 18 యో ఇవ్నేతీ అమ్ బొల్యొ, “తుమె అత్రె అక్కల్‍కోయినితిమ్ ఛాసు? బ్హాధర్‍తి నిఖీన్‍ అద్మినా మ్హాయి గయూతె కెహూబి ఇన అపవిత్ర్ కోకర్‍సేనికరి తుమె మాలంకోకర్యనీసూ?” \v 19 ఇనటేకె “యో ఇనా దిల్మా జాయ్‍కొయినితిమ్ పేట్‍మస్ జైన్ ఎజ్గతు బ్హాధర్ ఆవస్; అంనితర యో ధాన్‍ఖావను రాఛహాఃరు గంధ కరనూస్.” \p \v 20 బుజు అమ్ బోల్యొ, “అద్మినా మ్హైతూ నిఖీన్ బ్హాధర్ ఆవాతెహాఃరు అద్మినా అపవిత్ర్ కరూకరస్‍. \v 21 మ్హైతూ కతొ, అద్మియేను దిల్‍మతూ కర్రాబ్ సోచనూబి, చోర్నుకామ్, \v 22 అద్మియేనా మర్రాక్ దేవనూ, వ్యభిఛార్, హఃమ్జతె యేక్నా మోసంకరను, కుట్ర, నిందానాఖను, చ్హాడికొయింతె వాత్ మళైన్ బోలను, కర్రాబ్‍ డోళా, హంఖార్, అక్కల్‍కొయింతె ఆవస్‍. \v 23 ఆ హాఃరు అద్మినా దిల్మ‍తూ బ్హాధర్ ఆయిన్ అద్మినా అపవిత్రా కరూకరస్‍ కరి యో బోల్యొ.” \s ఏక్‍ బాయ్‍కోను విష్వాస్‍ \r (మత్త 15:21-28) \p \v 24 యేసు ఎజ్గతూ నిఖీన్ తూరు సిదోను కరి ఇలాహోఃమా జైయిన్‍, ఏక్ ఘర్‍మా గయో, ఆవాత్ కినాబి నామాలంపన్నూ కరి ల్హైయిగో, పన్కి యో కినాబి మాలం నాపన్నూ తిమ్ ర్హవనా కోహూయుని. \v 25 ఛంద్‍ ధరాక్యుతె ఏక్ న్హానిఛొగ్రిని ఆయా, యో ఇను గూర్చి హఃమ్జీన్, తెదేస్ ఆయిన్ ఇన గోఢనావుఫర్ పడిగి. \v 26 అన్యుల్ని ఏక్ బాయికొ సురోఫేనికయ\f + \fr 7:26 \fr*\ft కతో సిరియామనూ ఏక్ ప్రాంతం ఇనా ఫోనిషియా కరీన్బి బోలస్. \ft*\f*నూ జాత్మ ఫైదాహుయితే గ్రీసు దేహ్ఃవాళి యోబాయికోనా చొగ్రీమతూ భూత్‍నా బ్హాదర్ నహాఃడ్‍కరీ ఇనేతి బతిమాల్‍ది. \p \v 27 యేసు ఇనేతి బోల్యొ, ఇనామ్హణె దేఖిన్ “అగఢి లఢ్కా పేట్ భరీన్ ఖానూ; లఢ్కానూ రోట్టనాలీన్ కుత్ర్యాను చెల్కానా నాఖను అష్యల్ కాహె.” \p \v 28 ఇనటేకె యో ఇనేతి, హాఃఛీస్ ప్రభూ “కుత్రాన చేల్కబి ధాన్ ఖావనా బల్లనా హేట్ బేసీన్, లడ్కా ఖాతివొహోఃత్ నాఖతె రోట్టనా కుత్ర్యా పాఢీన్ ఖాస్ని” కరి ఇనేతి బోలి. \p \v 29 ఇనటేకె యో ఇనేతి బోల్యొ, “తూ తార ఘర్‍కనా జా! భూత్‍ తారి ఛోరిమతూ మ్హెందీన్ ఛలీగు.” \p \v 30 యోబాయికో ఘేర్‍కనా ఆయిన్, ఇని ఛోరీన భూత్‍ మ్హేందీన్ జావను బుజు మంచఫర్ ఖూత్తిర్హావను దేకి. \s భైరుబి బుజు నత్తీనూ అద్మినా అష్యల్ కరనూ \p \v 31 యేసు బుజు తూరుదేహ్‍ఃనా మ్హేందీన్ సీదోనుతూ దెకపొలి ఇలాహొఃనా ఉప్పర్‍తూ గలిలయనూ దర్యావ్‍కనా ఆయా. \v 32 తెదె ఇజ్గాను థోడుజణు భైరుబి నత్తితీ హుయ్రూతె ఏక్జణనా లీన్ ఆయిన్, ఇన ఉప్పర్ హాత్ మ్హేల్‍కరి ఇన బతిమాల్లిదు. \v 33 తెదె యో జణభోను గళ్లొమతూ ఇనా కోన్‍కొయింతె జొగొమా బులాలిజైయిన్, ఇన కాణ్‍మా అంగ్లి గ్హాలీన్ థూకిన్, ఇన జీబ్‍నా ఛీమ్యో. \v 34 ఆకాష్‍ మ్హణీ డోలొపాఢీన్ దేఖిన్ ఎఫ్పతా కరి ఇనేతి బోల్యొ, ఎఫ్పతా\f + \fr 7:34 \fr*\ft ఎఫ్పతా కతో ఆ అరామిక్ నూ పదం యేసు క్రీస్తునూ ధన్ మా పాలస్తీనా ప్రాంతంమా బొలానూ భాష\ft*\f* కతో ఆవాత్‍ను అర్థం కొలైజాకరీ. \p \v 35 తెదె ఇన కాన్ ఖుల్లాయ్‍గయూ, ఇను జీబ్ను న్హార్‍ హలీన్‍ ఇనే అష్యల్తి వాతె బోలాలగ్యూ. \v 36 తెదె యో, ఆవాత్ కినేతీబి నొకొబోలిస్ కరి ఇనేతి బోల్యొ. హుయితోబి అజు ఘను ప్రచార్ కర్యొ. \v 37 ఆ సమస్తంనా అష్యల్ కర్రాక్యోస్ బైర్యూ అద్మియేన హఃమ్జ హాఃర్కూ, ముక్కుఅద్మి వాత్‍బోలహఃర్కు కరూకరస్‍‍‍ కరి బొల్లేతూహుయిన్, అష్యమ్ హుయు. \c 8 \s యేసు చార్ హజార్ అద్మియేనా ధాన్ ఖడావను \r (మత్త 15:32-39) \p \v 1 యోధన్‍మా బుజేక్‍చోట్ గ్హను అద్మియే ఇక్కట్‍హువమా, ఇవ్నా ఖావనాటేకె కాయిబి నార్హావమా, యేసు ఇను సిష్యుల్‍న ఖందె బులాయిన్. \v 2 “అద్మిహాఃరు హంకెతోడి తీన్‍ధన్‍తూ మారకనా ఛా; ఇవ్నా ఖావనటేకె సాత్బి నార్హావమా మే ఇవ్నఫర్‍ గోర్‍ పడుకరూస్. \v 3 మే ఇవ్నా ఘర్‍కనా భుక్కేస్ బోలిమోక్లి దిదోతొ ఇవ్నా వాట్‍ఫర్‍ షుస్తూహుయీన్ పడిజాసె ఇవ్నమా థోడుజణు దూర్‍తి ఆయుకరి ఇవ్నేతి బోల్యొ.” \p \v 4 ఇనటేకె ఇన సిష్యుల్ బోల్యా, “ఆ జాఢిమా కాయ్‍బీ మలకొయింతే జొగోమా జైయిన్ కెజ్గాతు రోట్టాలాయిన్, అవ్నా పేట్‍బ్హరి ఖడావ్సేకరి ఇన పుఛ్చాయో.” \p \v 5 తెదె యేసు పుఛ్చాయో, “తుమారకనా కెత్రరోట్ట ఛాకరీ పుఛ్చావమ ఇవ్నె హాఃత్ రోట్టా” కరి బోల్యా. \p \v 6 తెదెయో బుజు, అద్మియేన జమీన్‍ఫర్ బెహాఃడ్కరి ఆజ్ఞదీన్‍, యోహాఃత్ రోట్టన పల్లీన్ కృతజ్ఞతాస్తుతుల్‍ కరీన్ ఇనా తోడీన్ సెర్దీన్‍నాఖనటేకె ఇన సిష్యుల్‍నా దిదొ, ఇవ్నె అద్మియేనా వడ్డించా. \v 7 థోడు న్హాన మస్లబీ ఇవ్నకన ర్హావమా యో ఆసీర్వాదించీన్‍ ఇనబీ నాహోఃకరి సిష్యుల్నా బోల్యొ. \v 8 అద్మియేహాఃరు పేట్ బరీన్ ధాన్ ఖయీన్ హుయిజావదీన్ మిగ్లిగూతె రోట్వాను టుక్డవ్‍నా ఇనా సిష్యుల్ హాఃత్ గంపబరీన్‍ పాడ్యు. \v 9 ధాన్ ఖాద్యుతె ఇవ్నె బరాబ్బర్‍ చార్ హజార్ అద్మి. తెదె యేసు అద్మియేనా బోలిమోక్లిదేవదీన్; \v 10 తెదేస్ యేసు ఇన సిష్యుల్‍తి మలీన్ ఢోంగఫర్ ఛడీన్ దల్మనూతా\f + \fr 8:1౦ \fr*\ft థోడు జణు\ft*\f*కరి ఇలాహొఃమా ఆయో. \s థోడుజణు యేసు అధికారంనా సందేహీంచను \r (మత్త 16:1-4; లూకా 11:16,29) \p \v 11 యత్రమా పరిసయ్యుల్ ఆయిన్ యేసుతి పరీక్చకర్నూకరీ, ఉద్యేష్యంతి ఆకాష్‍మతూ\f + \fr 8:11 \fr*\ft దేవ్ కన్ తూ కరి.\ft*\f* ఏక్ అధ్బుతంన వతాల్‍కరి పుఛ్చాయు. \v 12 యో ఇనా ఆత్మమా దిల్నా హల్కు కర్లీన్, ఆ పిఢిను అద్మియే అద్భుతంనా ష్యాన మాంగుకరుస్? మే ఖఛ్చితనంతీ బోలుకరూస్ ఆపిఢిను అద్మియేనా కెహూబి అధ్బుతం కోదెవ్వావ్‍రూనికరి ఖఛ్చితనంతీ తుమారేతి బోలుకరూస్‍ బోల్యొ. \p \v 13 తెదె ఇవ్నా మ్హెందీన్ బుజు ఢోంచడీన్ హీంకల్‍ని బాజు గయో. \s సిష్యుల్ యేసునాఫర్ గలత్ సోచనూ \r (మత్త 16:5-12) \p \v 14 సిష్యుల్ ఖావనటేకె రోట్టలావను భులిగు; ఢోంగమా ఇవ్నాకన ఏక్ రోటొ తప్ప బుజు కాయిబి కోథూని. \v 15 యో బోల్యొ, “దేఖిలెవొ పరిసయ్యుల్‍ను ఖాటు ఆటో బుజు హేరోద్‍ను ఖాటు ఆటోనా లీన్, జత్తన్‍తి ర్హవోకరి” ఇవ్నేతి గుర్‍కాయిన్‍ బోలమా; \p \v 16 ఇవ్నె అప్నకన ఖావనా “రోట్ట కొయినికరి ఇవ్నమా ఇవ్నేస్ సోచిలిదు.” \p \v 17 యేసు యోమాలంకర్లీన్, ఇవ్నా పుఛ్చాయో, అప్నకన రోట్ట కొయినికరి తుమె షాన సోచుకరస్ “తుమె వుజున్‍బి మాలంకొయిన్నా?” అర్థం కోహూయునిసూ? అత్రె ఖంజోర్‍నా? తుమె కఠీన్ దిల్‍వాలహుయీన్‍ ఛాసు? \v 18 తుమ్న డోళర్హయిన్‍బి దేఖకొయిన్నా? ఖాన్ ర్హహీన్‍బి హఃమ్జకొయిన్నా? తుమె హఃయల్ కొకర్లేన్నా? \v 19 “మే యో ఫాచ్ హజార్ అద్మినా, ఫాచ్ రోట్ట తోఢీన్ బాగ్‍పాడీన్‍ దిదొ తెదె తుమె మిగ్లుతె టుక్డా కెత్రు టోక్రా పాడ్యుకరి పుఛ్చాయో, ఇవ్నే భ్హారకరి ఇనేతి బోల్యా.” \p \v 20 బుజు “మే ఛార్ హజార్ అద్మియేన హాఃత్ రోట్టనా తోఢీన్‍ దిదో తెదె తుమె కెత్రూ టోక్రా టుక్డవ్నా పడ్యుకటి బోలమా ఇవ్నె హాఃత్‍కరి బోల్యా.” \p \v 21 అనటేకె యో “తుమె అజూన్‍బి మాలంకోకర్యనిసూ” కరి బోల్యొ. \s బేత్సయిదామా యేసు కాణు అద్మినా నయం కరనూ \p \v 22 యేసు ఇనా సిష్యుల్తి బేత్సయిదామ ఆయా, తెదె ఇజ్గణుహాఃరు ఏక్ కాణు అద్మినా బులాలి ఆయిన్, ఇన ఛీమ్నుకరి ఇవ్నే ఇన బతిమాల్లిదా. \v 23 యేసు యోకాణు అద్మినా హాత్‍ధరీన్ గామ్‍ను బ్హాదర్ లీన్‍జైన్ ఇన డోళఫర్ థూకీన్, హాత్ మ్హేలిన్ “తున సాత్‍బి దెహాఃమ్‍కరస్‍న్నా” కరి ఇన పుఛ్చాయో. \p \v 24 “యో డోళొపాఢిన్ అద్మిహాఃరు మన దెహాఃమ్‍కరస్; పన్కి ఇవ్నె జాఢనిఘోని చాలంతరస్‍ మన దేహాఃమ్‍క్రస్” కరి బోల్యొ. \v 25 అజు యోబుజేక్ చోట్ ఇను ఢోళఫర్ హాత్ మ్హేందీన్ ఛీమమా, తెదె ఇనా ఢోళనూ నజార్ ఆయిన్ సమస్తంను అష్యల్‍తి దెఖ్కాయు. \v 26 తెదె యేసు ఇనేతి, “తూ గామ్మా నొకొజైస్‍తిమ్, ఘేర్ కనా జాకరి బోలిమోక్లిదిదొ.” \s పేతుర్ యేసునా క్రీస్తు కరి బోలనూ \r (మత్త 16:13-20; లూకా 9:18-21) \p \v 27 యేసు ఇన సిష్యల్‍తి ఫిలిప్పుహుయూతె కైసరియమా కరి గామ్మా జావనిక్యా. మారగ్నాఫర్ ఛాల్తీవోఖ్హత్ యో ఇనా సిష్యుల్తి, “జనాల్‍హాఃరు మే కోన్‍కరీ అద్మిహాఃరు బోలుకరస్” కరి ఇన సిష్యల్‍తి పుఛ్చాయో. \p \v 28 అనటేకె ఇవ్నె బోల్యా, “థోడుజణూ బాప్తిస్మమ్‍ దెవ్వాళొ యోహాన్ కరి, థోడుజణూ ఏలియాకరి, బుజు థోడుజణు ప్రవక్తమ ఏక్ కరి” బోల్లెంక్రస్. \p \v 29 ఇనటేకె యో ఇవ్నేతి, తుమెహూయ్తొ “మే కోన్‍కరి బొల్లేంక్రస్‍కరి పుఛ్చావమా. పేతుర్ బోల్యొ, తూ క్రీస్తు\f + \fr 8:29 \fr*\ft మూలభాషమా అభిషక్తుడ్‍ కరి అర్థమ్‍\ft*\f*కరి” ఇనేతి బోల్యొ. \p \v 30 తెదె యో, “ఆవాత్ కినేతీబి నొకొబోల్చుకరి ఇవ్నా ఢరాయిన్ ఆజ్ఞ బోల్యొ.” \s యేసు ఇనా హింసల్ బుజు మరణ్ బారెమా బోలను \r (మత్త 16:21-28; లూకా 9:22-27) \p \v 31 బుజు “అద్మినొఛియ్యో కెత్రూకి మిన్హత్‍ పొందీన్‍ మోటవ్నాహాతె, ప్రధాన యాజకుడ్‍నాహాతె, షాస్ర్తుల్‍హాతె ధక్లై జైయిన్‍ మరీజైన్ తీన్మను ధన్నే పాసల్‍తీ జివీన్ ఉట్సె” ఇనె ఇవ్నా బోధించను సురుకర్యొ. \v 32 యో ఇవ్నేతి ఆవాతెహాఃరు ఖుల్లకరీన్ బోల్యొ. పేతుర్ యేసునా హాత్‍ధర్లీన్‍ ఇనా గుర్‍కైన్‍ బోల్యొ. \v 33 అనటేకె యో పీటెఫరీన్ ఇన సిష్యుల్న భనె దేఖిన్, పేతుర్నా గుర్‍కైన్‍ ఓ సైతాన్! మార పీటె జా! తూ అద్మియేను రీతిగా సోచుకరస్ పన్కి “దేవ్ని రీతిగా కోసోచుకరరి కరి పేతురునా గుర్కాయు.” \p \v 34 అజు యేసు ఇన సిష్యుల్నా అద్మిహాఃరవ్నా ఖందె బులాయిన్, “మారకేడె ఆవవాలూ ఇనుయోస్ పరీక్చించిలీన్ ఇను సిలువ\f + \fr 8:34 \fr*\ft భయంకర సిక్చల్ మా ఏక్, రోమా రాజ్యంమా కరస్.\ft*\f*నా పల్లీన్ మారకేడె ఆవ్నూ. \v 35 ఇను జాన్నా బఛ్చాయ్‍లేనుకరి దేఖవాళు ఇన జాన్నా గమాయ్ లలిషె; పన్కి మారటేకె సువార్తనటేకె ఇను జాన్న మ్హేందవాలూ ఇనా బఛ్చాయ్ లీషె. \v 36 ఏక్జనొ ములక్‍హాఃరు కమాయ్‍లీన్‍ ఇనుజాన్నా మ్హేంది దిదూతో ఇన ఫైదొషాత్? \v 37 అద్మి ఇను జాన్నా బఛ్చాయ్ లేవనా హాఃజే సాత్ దిసే? \v 38 కోన్బి, వ్యభిచార్ పాప్‍కర్యూతె ఆపిఢినూ అవ్నమా మన బారెమా మారివాత్‍ బోలనటేకె కోణ్ సెరామ్ ఖాస్కీ, ఇన బారెమా‍ అద్మినఛియ్యో ఇనొ భా మహిమమా హుయోతెదె పరిసుద్ధుడ్‍ను దేవ్ను దూతల్‍కేడె ఆయోతెదె సెరామ్ కాషెకరి బోల్యొ.” \c 9 \s యేసును రూపం బద్లాను \r (మత్త 17:1-13; లూకా 9:28-36) \p \v 1 యేసు ఇవ్నేతి బోల్యొ, “ఖఛ్చితనంతి తుమారేతి బోలుకరూస్. అజ్గ ఉబ్రీన్‍ఛాతె థోడుజణూ దేవ్‍ని రాజ్యంనా థాఖత్‍తీ ఆవ్సెతె దేఖతోడి మర్సెకొయిని.” \p \v 2 ఛొ రోజ్ పాసల్, యేసు పేతుర్‍నా, యాకోబ్‍నా, బుజు యోహాన్నాకేడె లీజైన్, ఏక్ వూచు పహాఢ్‍ఫర్ కోన్‍కొయింతె జొగొమా ఎకేలనా బులాలిజైయిన్‍, ఇవ్నహాఃమె ఇను రూపంనా బద్లాయ్‍లిదొ. \v 3 ఎత్రస్‍మా ఇను లుంగ్డా చంఖీన్ ధోళు హుయ్గు, ధర్తిమా కెహూ ధోబిబీ ఎత్రే ధోళుహుయూతిమ్ ధోవ్సెకొయిని. \v 4 బుజు మోషే, ఏలియాబి, యేసుతి వాతెబోలుకరతొ ఇను సిష్యుల్ దేక్యా. \p \v 5 ఇనటేకె పేతుర్ యేసుతి బోల్యొ, “బోధకుడ్! అప్నె అజ్గరవ్వాను అచ్చు; హమే తున ఏక్, మోషెనా ఏక్, ఏలియానా ఏక్, తీన్ మందిరాల్నా బ్హాందియేస్‍కరి బోల్యు. \v 6 యో సాత్ బోలుకరస్కి ఇనాస్ మానెలంకొయిని, షానకతొ ఇవ్ గ్హణు ఢరిగయా.” \p \v 7 తెదె ఏక్ మబ్బు ఆయిన్ ఇవ్నఫర్ ఢపావమా “ఆ మారొ లాఢ్నొ ఛియ్యో అని వాతే హఃమ్జోకరి యోమబ్బుమతూ ఏక్ ఆవాజ్ ఆయూ.” \p \v 8 ఎగ్గీస్ ఇవ్నె అష్పీస్ ఫరీన్ దేక్యుతెదె యేసు తప్ప బుజు కోన్బి ఇవ్నా దెఖ్కాయుకొయిని. \p \v 9 ఇనబాద్మ ఇవ్నె యో ఫహాడ్ ఉత్రీన్ ఆవ్తివొహఃత్, యేసు ఇవ్న ఆజ్ఞదీన్, “అద్మినొఛియ్యో మరణ్‍మతూ జివీన్ ఉట్టతోడి, తుమె హంకె దేక్యతె సాత్‍బి కినాబి నొకొబోల్చు” కరి ఇవ్నేతి బోల్యొ. \p \v 10 “మరణ్‍మతూ జివీన్ ఉట్టనుకతో సాత్” కరి ఇవ్నమా ఇవ్నేస్ బోల్తుహుయీన్, యోవాత్న దిల్మా రాఖిల్‍దూ. \v 11 ఇవ్నె ఇనేతి బోల్యొ “ఏలియా అగాఢి ఆవ్నుకరి, షాస్ర్తుల్‍ ష్యాన బోలుకరస్?” \p \v 12 ఇనటేకె ఇనె, “ఏలియా అగాఢి ఆయిన్ సమస్తంనా అచ్చు కర్సెతె వాత్ హాఃఛిస్; హుయుతోబి అద్మినొఛియ్యో కెత్రూకి ష్రమపడ్సేకరి లేఖనంమా షాన లిఖ్కైరూస్, \v 13 ఏలియా ఆయోకరి ఇన బారెమా పరిసుధ్దవాక్యంమా లిఖ్కైయ్‍రూతె తిమ్, ఇవ్నె ఇష్టమ్ ఆవతిమ్ ఇనబారెమా కర్యుకరి తుమారేతి బోలుకరూస్‍కరి ఇవ్నెతి బోల్యొ.” \s యేసు ఏక్ చొగ్రాన భూత్మతూ చొఢావను \r (మత్త 17:14-20; లూకా 9:37-47) \p \v 14 ఇవ్నె ఇన సీష్యుల్‍కనా ఆయిన్, ఇవ్నకనా గ్హనూ జణమ్ భరైన్ ర్హావను బుజు షాస్ర్తుల్‍ ఇవ్న వాత్‍నా వాత్ పరావనూ ఇవ్నే దేక్యా. \v 15 ఎగ్గీస్ అద్మినుగళ్లొ హాఃరూ యేసున దేఖిన్, అష్యంహుయీన్, ఇనకన మిలావ్తూ ఆయిన్ హఃలామ్ కర్యు. \v 16 తెదె యో ఇన సిష్యుల్తి “తుమె కినబారెమా ఇవ్నేతి వాదించుకరస్” కరి ఇవ్న పుఛ్చావమా! \p \v 17 అద్మినా గళ్లొమా యేక్జనో “బోధకుడ్, మే మార ఛియ్యాన లీన్ ఆయో, ముక్కొ భూత్‍ ధర్యాక్యుతె మార ఛియ్యాన తారకన లీన్ ఆయో” \v 18 యో ఇన కెజ్గ ధరస్కి యెజ్గా పడ్జాస్; తెదె యో మ్హోడమతీ బుర్గు మ్హేలిన్, దాత్‍ ఛాయిన్‍, అజు అక్డాయిన్ పడ్జాస్, యో భూత్‍నా హఖల్కరి తార సిష్యుల్‍నా బోల్యొ, పన్కి ఇవ్నా హాత్ కోహుయునికరి ఇనేతి బోల్యు. \p \v 19 ఇనటేకె యో, “విష్వాస్‍కరకొయింతె ఆ ఫీడిను అద్మియే, మే కెత్రధన్ తుమారకేడె ర్హైస్? కెత్రలగూ మే తుమ్నా హఃమాలీస్? యోఛొగ్రనా మారకనలీన్ ఆవొకరి ఇవ్నేతి బోల్యొ.” \p \v 20 ఇవ్నె యో ఛొగ్రనా ఇనకన లీన్ ఆయు, యో భూత్‍ ఇన దేక్తస్ యో చొగ్రనా థర్పాడాయు, ఇనహాఃజె యో ఖేథర్‍ఫర్‍ పడీన్ బురుగు మ్హేల్తూహుయిన్ పొల్లాడుకర్తు థూ. \p \v 21 తెదె యేసు యో చొగ్రాను భాన అమ్‍హుయిన్ కెత్రధన్ హుంకరస్‍కరి పుఛ్చావమా, యో “అఢ్డానిఫర్‍తూస్‍కరి బోల్యొ.” \v 22 యో “భూత్‍ ఇనా మర్రాక్నుకరి, కెత్రూకిచోట్ పానిమా, ఆగ్మా నాకిదిదూ. తార హాత్ హూయితో తూ హమారఫర్ దయకరీన్ నయం కర్కరి, యో బోల్యు.” \v 23 ఇనటేకె యేసు! ఇనేతి బోల్యొ, “ఒహో! నమ్మాను తారహాత్‍ హుయోతో, సమస్తమ్ సాధ్యమస్‍” కరి ఇనేతి బోల్యొ. \p \v 24 ఎగ్గీస్ యోచొగరాను భా బోల్యొ, మే నమ్ము కరూస్. “మారమా అజు అవిష్వాస్‍ నాహోణుతిమ్ సహాయమ్ కర్కరీ” బాధతి బోల్యొ. \p \v 25 యేసు అద్మినపాంబల్ మిలాతూహుయిన్ ఇన ఖందె ఆవను యేసు దేఖిన్‍ “ముక్కొ భూత్‍ ఇనా బెందీన్‍ చలోజా! బుజు కెదేబి ఇనకన నొకొపేహీఃస్‍కరి ఆజ్ఞాపించుక రూస్‍కరి” బోలిన్‍ ముక్కొ ఛంద్‍నా గుర్కైనా బోల్యొ. \p \v 26 తెదె యో ఛంద్‍ ఛిక్రాన్ బేంతూ ఇన కెత్రూకి తర్ఫడైన్ ఇనా బెందీన్ చలీగయూ. “యో మర్జావనితరా ర్హావమా” ఘను అద్మి మరిగయోకరీ ల్హైయిగు. \v 27 పన్కి, యేసు ఇనహాత్ ధరిన్ ఉట్టాడమా యో ఉట్టీన్ ఉబ్ర్యూ. \p \v 28 యో ఘర్‍మా జావదీన్, ఇను సిష్యుల్ హమే షానటేకె “భూత్‍నా హాకల్యాకొయింతె షే?” కరి కోణ్ కొయిననితె ఇనా పుఛ్చాయా. \p \v 29 తెదె “యో బోల్యొ ప్రార్థనా తీస్” పన్కి, బుజు కినేతిబి అజాత్ను “భూత్‍నా హక్లనా కోహుయినికరి బోల్యొ.” \s యేసు ఇనా మరణ్‍ను బారెమా బోలను. \r (మత్త 17:22-23; లూకా 9:43-45) \p \v 30 యేసు ఇన సిష్యుల్ ఎజ్గతూ నిఖీన్ గలిలయమా ఇచ్మతూ జంకరమా! అ కినాబి మాలంహువనూ ఇన ఇష్టంకొయిని, \v 31 కిమ్ కతొ యో ఇన సిష్యుల్నా అమ్ బోధించ్యొ, “అద్మినొఛియ్యో అద్మియోనా హాత్మా ధరై జాస్యేకరి, ఇవ్నె ఇనా మర్రాక్‍స్యే, మరిజైన్ తీన్మనూ ధన్నె పాస్సల్ యో ఉట్సేకరి” ఇవ్నేతి బోల్యొ. \f + \fr 9:31 \fr*\ft మూలభాషమా గొప్ప, గల్డొ\ft*\f* \p \v 32 యేసు బోల్యొతె వాతె ఇవ్నా అర్థం కోపడ్యుని యోవాత్నా పుఛ్చావనాటేకె ఇవ్నే ఢరూకర్తు థూ. \s కోణ్ మహాన్‍ వాలో \r (మత్త 18:1-5; లూకా 9:46-48) \p \v 33 యేసు ఇనా సిష్యుల్ కాపేర్నహుమ ఛాతె నంగర్మా ఆయ్యా, యో, “కోణ్ గ్హణు మోటోకరి మారగ్‍ఫర్ ఏక్నుయేక్ బోల్లిదు.” \p \v 34 షానకతో యో ఘేర్మా గయ్యో తెదె, మారగ్‍ఫర్ తుమె కోన్ మోటు కరి, వాధించుకర్తూ థూ తూకరి పుఛ్చావమా ఇవ్నె సోపొ థూ. \v 35 తెదె యో బేసిన్, భారజన సిష్యుల్నా బులాయిన్, కోణ్ మోటొ ర్హాణూకరీ సోచస్కి ఇవ్నే హాఃరవ్‍తీ తగ్గించిలీన్, హాఃరవ్తీ తగ్గీన్ తగ్యైలీన్ హాఃరవ్నా సేవకర వాలంతరా ర్హానుకరి బోల్యొ. \p \v 36 తెదె ఏక్ న్హాన లడ్కనా పల్లిన్ ఇవ్న ఇచ్మా ఉబ్బార కాఢీన్ ఇన పల్లిన్ ధప్పాయ్ లీన్, \v 37 అమ్‍ “కోన్బి ఆ అడ్డాణి లడ్కావ్‍నా కోణ్ కందెకరస్‍కి ఇవ్నె మన కందెకర్సే, బుజూ కోణ్ మన కందెకరస్కి మనస్ కాహేతిమ్ మన బోలిమోక్లొతె ఇనాబి కందెకర్సేకరి బోల్యొ.” \s కోన్బి అప్ను దుష్మన్‍ కాహె ఇవ్నె అప్నుఅద్మి \r (లూకా 9:49-50) \p \v 38 ఎత్రస్మా యోహాన్ యేసున బోల్యొ, “బోధకుడ్ ఏక్జనూ తార నామ్మా భూత్‍నా నహాఃడను దేక్యొ, యో అప్నమ ఏక్ కాహె అనటేకె ఇన ఆటంకం కర్యా” కరి బోల్యా. \p \v 39 ఇనటేకె యేసు అమ్ బోల్యొ, “ఇవ్న ఆటంకం నకొపర్చొ; మార నామ్తి అద్భుతాల్‍ కరీన్ మన వ్యతిరేకంగా కోన్బికొయిని.” \v 40 మారేక్హు వైరీకొయినితిమ్ రవ్వాలో యో మారొబాజు రవ్వాలోస్. \v 41 మే ఖఛ్చితనంతీ బోలుకరూస్, కోన్బి క్రీస్తును నామ్తి తుమ్న పియ్యాన గీలాహ్క్ పాని దేస్కి, యో ప్రతిఫల్ ఇనా మల్‍స్యేకరి బోలుకరూస్. \s పాప్తి షోధించబడనూ \r (మత్త 18:6-9; లూకా 17:1-2) \p \v 42 “మారఫర్‍ విష్వాస్‍ రాఖవాలు ఆ అఢ్యాణి లఢ్కమా ఏక్నా కోణ్ అడ్డుర్హాస్కి, యో ఇన గుధ్దినా ఘట్టినూ బండో బాందిలీన్ ధర్యావ్‍మా నఖైజావను ఇనా కెత్రూకి మేల్.” \v 43 తారహాత్ తునా పాపంనా కరావనా గయుతో యో హాత్నా కత్రినాక్‍ \v 44 తూ బే హాత్ ర్హహీన్ నరకంమా ఉజ్జావకొయింతె ఆగ్మా పఢనూబదుల్, ఏక్ హాత్తి నిత్యజీవంమా జావను మేల్. \v 45 తారొగోడొ తునా పాపంనా కరావనా గయూతో, తూ ఇనా కత్రినాక్‍ \v 46 భే గోడర్హహీన్ నరకంమా జావనూ బదుల్, ఏక్ గోడొనూ లంగ్డో ర్హహీన్ నిత్యజీవంమా జావను మేల్. \p \v 47 తారు డోళొ తునా పాపంనా కరావనా గయూతొ, ఇనవుక్డీన్ పేకిదా; భే ఢోళా ర్హహీన్ నరకంమా పఢనూబదుల్, ఏక్ డోళొర్హహీన్, దేవ్ని రాజ్యంమా జావను అష్యల్. \v 48 నరకంమా పఢ్యుతె ఇవ్నా భాళుకరతే ఆగ్ ఉజావ్సెకొయిని, ఖంగ్రతే కీడు మర్సెకొయిని. \p \v 49 “మీట్‍ బలినా కిమ్ పరీక్చించస్‍కీ, ఆగ్‍బి ఇమ్మస్ హర్యేక్ జణనా పరీక్చింఛే.” \p \v 50 “మీట్ అష్యలస్, పన్కి ఇన్మఛాతె ఖారు నార్హహీతో యో ఖారు పాచు కినేతి ఆవ్సె? ఇనటేకె తుమె ఏక్నా యేక్తి మీట్నజోడనా సమాధానంతీ రహోకరీ బోల్యొ.” \c 10 \s తలాక్నా బారెమా బోధీంచను \r (మత్త 19:1-12) \p \v 1 యేసు ఎజ్గతూ ఉట్టిన్‍ యో ఇలాహొఃనా మ్హెంధీన్ యూదయ ఇలాహొఃమా, యోర్దాను నదినా దాటిన్ ఆయో. ఇనకనా అద్మియోనుగళ్లొ అజు భరైగు, ఇనుకంతూ ఆవమా ఇవ్నా బోల్తొర్హయోతిమ్ అజు బోలను సురుకర్యొ. \p \v 2 థోడుజణు పరిసయ్యుల్ ఇనకన ఆయిన్, ఇన హఃతావనటేకె అమ్ బోల్యా, “ఏక్ మరద్మానొ ఇని బావన్న మ్హేంన్‍దేవనూ ధర్మషాస్ర్తమ్‍తీ న్యాయమస్‍నా?” కరి ఇన పుఛ్చాయా. \p \v 3 ఇనటేకె యో, “మోషే తుమ్న ఇను ఆజ్ఞదేవమా ష్యాత్ బోల్యుకరి పుఛ్చావమా.” \p \v 4 ఇవ్నె బోల్యా, “తలాక్ను కాగత్‍ లిఖ్కాయిన్ దీన్ యోబాయికోన బోలిమోక్లిదాకరి మోషే బోల్యొకరి బోలమా.” \p \v 5 యేసు ఇవ్నేతి బోల్యొ, “తుమారు దిల్ను కట్టినంనాబట్టీన్‍ మోషే ఆజ్ఞనా తుమ్నా లిఖీన్ దిదూ. \v 6 పన్కి దేవ్ ములక్నూ సృష్టినా బనావనా అగాఢి ఏక్ మరద్మానో రాంఢ్నా బానాయో. \v 7 ఇనటేకె మరద్మానొ ఇన ఆయా భాన మ్హేందీన్ ఇని బావన్నా ఖందెకర్సె. \v 8 ఇవ్నె భేజణ ఏక్ ఆంగ్‍హుయిన్ ర్హాసె, ఇనటేకె ఇవ్నె బుజు కెదేబి బే జణాంతర నారైన్ ఏక్ ఆంగ్‍ హూయిన్ ర్హాసె. \v 9 ఇనటేకె దేవ్ జోడ్‍కర్యొతె ఇవ్నా అద్మియే కోన్‍బి అలాదు నాకర్నుకరి ఇవ్నెతి బోల్యొ.” \p \v 10 ఘేర్‍కన ఆయుతెదె యోవాత్‍న బారెమా ఇనా సిష్యుల్ యేసునా అజేక్ చోట్ పుచ్ఛాయ. \v 11 ఇనటేకె యోబోల్యొ, “ఇని బావణ్‍న మ్హెందీన్, అజేక్ జణిన య్హాకరి లెవ్వాలొ, యో మ్హెందిదొతే యోబాయికోన బారెమా వ్యభిచార్ కరవాలొంతరాహుసెసే. \v 12 అజు బాయికొ ఇను బావ్రిన మ్హెందీన్ అజేక్‍న య్హా కర్లిదీతొ, యో వ్యభిఛార్ కరకరావాలింతర హుసేకరి ఇవ్నెతి బోల్యొ.” \s యేసు అఢ్యాణి లాఢ్కవ్‍న దీవించను \r (మత్త 19:13-15; లూకా 18:15-17) \p \v 13 థోడుజణు ఇవ్నా లఢ్కావ్‍నఫర్ హాత్ మ్హెంద్‍‍కరి యేసుకనాలీన్ ఆయూ; పన్కి ఇను సిష్యుల్ ఇవ్న గుర్‍కైన్‍. \v 14 యో ఇవ్నా దేఖిన్ ఛండాల్‍హుయీన్ అమ్ బోల్యొ, “అఢ్యాణి లడ్కవ్‍నా మారకన ఆవధా, ఇవ్నా ఉబ్రకాడొనొకొ, దేవ్ను రాజ్యం అమ్‍జోక్” అనటేకెస్. \v 15 మే ఖఛ్చితనంతీ బోలుకరూస్‍, “అఢ్యాణి లఢ్కవ్‍ని దిల్నితరా దేవ్వు రాజ్యంన కోణ్ కోవొప్పానికి ఇన్మా కోజాసేని” \v 16 యో లాఢ్కా‍వ్‍నా పల్లీన్ దఫాయిలీన్ ఇవ్నా ఉప్పర్ హాత్ మ్హేలిన్ ఆషీర్వాద్‍ దిదో. \s దౌవ్లత్ వాలొ ఏక్ జాన్మన్ \r (మత్త 19:16-30; లూకా 18:18-30) \p \v 17 యేసు ఎజ్గతూ నిఖీన్ మారగ్‍ఫర్ జాతుర్హావమా ఏక్జను మిలవ్తూహుయిన్ ఆయిన్‍ ఇనహాఃమె డుక్నెమేట్‍ నాఖీన్, “అష్యల్ బోధకుడ్ మే నిత్యంజీవంమా జాణుకతొ మే సాత్ కర్నుకరి” ఇన పుఛ్చాయో. \p \v 18 ఇనటేకె యేసు, “మన అష్యల్ అద్మికరి కిమ్ బోలు కరస్?” “దేవ్ ఎక్కస్‍ జణోస్‍ పన్కి అజు కోన్బి అచ్చుహుయోహో కొయిని.” \v 19 తున ఆజ్ఞ మాలంకొయిన్నా? మర్రాఖనూ నాకర్నూ, వ్యభిచార్‍ నాకర్నూ, ఛోర్ కామ్ నాకర్నూ, “జూటి సాక్చ్యామ్ నాబోల్ను, అలాదవ్నా మోసం నాకర్నూ, తారా ఆయ భాన ఇమాన్ కర్నూ” కరి ఇనేతి బోల్యొ. \p \v 20 ఇనటేకె యో, “బోధకుడ్ ఆ హాఃరు మే అఢ్యాణి ఫర్తూస్ ఆహాఃరు కరుకరూస్ని” కరి బోల్యొ. \p \v 21 యేసు ఇనా దేఖిన్ ఫ్యార్‍ కరీన్, అజుబీ తున ఏక్ జరూర్ ఛా, “తూ జైన్ తారకన ఛాతె హాఃరూ యేఛిన్‍ గరీబ్‍నా ధా. పరలోకంమా తున దవ్లత్‍ మల్సె; తూ ఆయిన్‍ మారకేడె ఆవ్కరి బోల్యొ.” \v 22 యో ఘనూ ఆస్తీవాలు అనటేకె యో వాత్నా హఃమ్జీన్ మ్హోడు ముర్‍జైలీన్ దుఃఖ్‍ పడ్తోహుయీన్ ఛలేగొ. \p \v 23 తెదె యేసు ఆష్పీస్ దేఖిన్, “దవ్లత్‍వాలు దేవ్‍నూ రాజ్యంమా జానుకతో ఘనూ కష్టంకరి బోల్యొ.” \p \v 24 ఇని వాతేవ్‍న హఃమ్జీన్ ఇన సిష్యుల్ హష్యంహుయీన్, ఇనటేకె యేసు ఇవ్నేతి అమ్ బోల్యొ, “లఢ్కవ్‍నా ఇనా దవ్లత్ ఫర్ భరోసా కరవాళు దేవ్‍నూ రాజ్యంమా జావను ఘణు కష్టం. \v 25 దవ్లత్‍వాలు దేవునిరాజ్యంమా జావను బదుల్‍ ఏక్ ఊట్ హుఃయినూ చిళ్లమా పేహఃను హల్కుకరి బోల్యొ.” \p \v 26 యోవాత్ హఃమ్జుతె ఇను సిష్యుల్ ఘనూ హాష్యంహుయీన్, ఇమ్ హుస్యేతొ “బుజు కోణ్ రక్చింఛాబడ్‍స్యే” కరి పుఛ్చావమా. \p \v 27 యేసు ఇవ్నా దేఖిన్ బోల్యొ, “ఆ అద్మియేనా అసాధ్యం పన్కి, దేవ్‍న సమస్తమ్‍బి సాధ్యమస్” బోల్యొ. \p \v 28 తెదె పేతుర్నే, “హాదేక్ మే సమస్తమ్‍బి హాఃరు మ్హెందీన్ తారకేడెస్ ఆయోకరి ఇనేతి బోల్యొ.” \p \v 29 అనటేకె యేసు ఖఛ్చితనంతి బోల్యొ, “మార నిమిత్తం సువార్తన హాఃజె ఘర్‍నతోబి, భైయ్యేనా ‍భేనెనా, ఆయా భానబీ, లాడ్కానబీ, జామీన్ నాబీ, బెందెవ్వాలు, యో \v 30 హాంకె నా పొందతోబి, ఆవ్సెతె హింసల్‍మతూ ఘర్‍న, భై భయ్యావ్‍నా, భేనె భేనెనా, ఆయా, భానా లడ్కావ్నా, జమీన్నా, ఆవ్‍స్యేతె ములక్‍మా నిత్యంను జీవం మళ్‍స్యేకరి తుమారేతి మే ఖచ్చితంగా బోలుకరూస్. \v 31\fig వ్యాపార్ కరవాలో ఇను ఊట్‍ఫర్ నంగర్ను బీత్ గేట్మతూ భాదర్ ఆవను.|alt="Merchant leading a camel outside a city wall and gate" src="hk00041c.tif" size="col" ref="10:31"\fig*బుజు అగాఢి ర్హావాలు పీటెజాసే, పీటే ర్హావాళు అగాఢిహుసే కరి బోల్యొ.” \s యేసు ఇన మరణ్‍ను బారెమా తీన్మను బార్ బొలానూ \r (మత్త 20:17-19; లూకా 18:31-34) \p \v 32 యేసు ఇను సిష్యుల్ బయలుదేరిన్ యెరూషలేమ్మా జంకరా యేసు ఇవ్నేతి అగాఢి జాతొ ర్హావమా ఇవ్నే అష్యంహుయు, ఇనకేడె జంకరతెహాఃరు ఢరీగయు, తెదె యో బుజు భారజణ సిష్యుల్‍నా బులాయిలీన్, ఇన జరగజాసెతె ఇవ్నా బోలాలగ్యొ. \v 33 హదేక్ “అప్నె యేరుషలేమ్‍మా జంకరియేస్ అద్మినొఛియ్యో ప్రధాన యాజకుడ్‍న బుజు షాస్ర్తుల్‍న హాత్మ దెవాయిజాసె ఇవ్నె ఇనా మర్రాఖిదేవాను షిక్చదీన్‍ ఇనా అన్యజనాభోనా హాత్మా దేవాయిజాసె. \v 34 ఇవ్నె ఇనా ఇజ్జత్ కాఢీన్ ఇనప్పర్ థూఖిన్, కమ్మియేను కోల్డతి మారీన్ మర్రాఖిదిసె తీన్ ధన్ హువదీన్ అజు జీవిన్ వుట్సే” కరి బోల్యొ. \s యాకోబ్ బుజు యోహాన్ వేడిలేవను \r (మత్త 20:20-28) \p \v 35 జెబెదయినొ ఛియ్యో హుయోతె యాకోబ్‍ బుజు యోహాన్ ఇనా ఖందెఆయిన్, “బోధకుడ్! హమె తారకన సాత్ మాంగ్యతోబి హమ్నకర్?” కరి బోలమా. \p \v 36 “మే తుమ్న సాత్ కర్నూకరి కోరుకరాస్‍?” కరి పుఛ్చావమా. \p \v 37 ఇవ్నె జవాబ్‍ బోల్యా, “తూ మహిమమా రవ్వాని వొహొఃత్ ఖవ్వాహాత్ మ్హణీ ఏక్జణనా, తార ఢవ్వాహాత్ మ్హణి ఏక్జణనా బేసీన్ ర్హావహఃర్కూ హామ్న దయాకర్” కరి ఇన బోల్యా. \p \v 38 యేసు, “తుమె సాత్ మాంగుకరస్‍కీ తుమ్న మాలంకొయిని మే పీదొతె గిన్నిమనూ తుమె పీస్యునా, మేలీదొతె బాప్తిస్మమ్‍ లేవనూ తుమ్న హాత్ హుసెసూ?” కరి ఇవ్నేతి పుఛ్చావమా. \p \v 39 ఇవ్నె హామరా హాత్ హుస్యేకరి బోలమా, తెదె యేసు బోల్యొ, “మే పీవుంకరుతే గిన్నిమా తుమేబీ పీస్యూ, మే లిదోతె బాప్తిస్మమ్‍ తుమేబీ లీసు.” పన్కి, \v 40 మార ఖావ్వాహాత్ని బాజు, ఢవ్వాత్ను బాజు, బెహాఃడిదేవానూ మారహాత్మా కొయిని, పన్కి దేవ్ కినా దెవ్వానుఛాకి ఇవ్నస్ దెవ్వావ్ స్యే ఇవ్నేతి బోల్యొ. \p \v 41 మిగ్లితె ధహ్క్ జణా సిష్యుల్ ఆవాత్‍ హఃమ్జీన్, యాకోబ్‍, బుజూ యోహాన్‍నా ఉఫ్పర్ చంఢాల్‍పడలగ్యూ. \v 42 యేసు ఇవ్న ఖందె బులాయిన్, ఇవ్నేతి అమ్ బోల్యొ, అన్యజనాభోమా అధికార్‍వాలకరి యెంచుహుయూతె ఇవ్నా, ఇవ్నఫర్ హఃర్కార్‍ కర్సె ఇవ్నమా మోటా ఇవ్నఫర్ అధికార్ చలావ్సెకరి తుమ్న మాలంహుసె. \v 43 తుమారమా ఇమ్ నార్హాను, తుమారమా కోన్బి మోటోహుయీన్ ర్హానుకతో యో తుమార హేట్ సేవకర వాలంతరా హుయీన్‍ ర్హాను. \v 44 బుజు తూమరమా కోణ్ అగాఢి హుయిన్ ర్హానుకరి దేఖస్‍కీ యో హాఃరవ్నా దాసుడ్‍ హుయీన్ ర్హాను. \v 45 అద్మినఛియ్యో, “సేవా కర్యాయ్‍ లేవనటేకె కోఆయోని, పన్కి హాఃరవ్‍నా సేవ కరనాటేకె, బుజు హాఃరవ్నా చొఢావ్నటేకె ఇను జాన్నా దెవ్వానటేకె ఆయోకరి” బోల్యొ. \s బర్తమయి కరి కాణు అద్మినా నజార్ కల్గను \r (మత్త 20:29-34; లూకా 18:35-43) \p \v 46 ఇవ్నె యెరికో నంగర్‍మా ఆయు. యో ఇన సిష్యుల్‍తీబి మోట్టూ గుంబాల్‍తీబి మలీన్ యెరికోతీ నిఖీన్ ఆవుంకరమా, తీమయినో ఛియ్యోహుయోతె బర్తిమయికరీ కాణు మాంగిఖావాలు మారగ్నసేడె బేసీన్ థూ. \v 47 ఆ “నజరేత్నో యేసుకరి హాఃమ్జీన్, తెదె యో దావీద్నొనొ ఛియ్యో యేసు, మారఫర్ గోర్ కర్కరి ఛిక్రాణ్ మ్హేలనూ సురుకర్యూ.” \p \v 48 షోపొర్హాకరి కెత్రూకి జణు ఇనా గుర్కాయు, పన్కి యో “ఓ దావీద్‍నో ఛియ్యో మన గోర్ కర్కరి” అజు జాహఃత్ ఛక్రాణ్ మ్హేల్యూ. \p \v 49 తెదె యేసు ఉబ్రీన్, “ఇన బులావో” కరి బోలమా యోకాణు అద్మినా ఇనకనా లాయిన్ “ఢర్‍నొకొ తిమ్ ఉట్టిన్ ఉభర్, తున యో బులాంక్రస్.” \v 50 యోకాణొ ఓడ్రాక్యొతె లుంగ్డనా ఖనాకీన్, ఎగ్గీస్ ఉట్టీన్ యేసునా కందేగయో. \p \v 51 యేసునె మే తునసాత్ కర్నూ? కరి పుఛ్ఛావమా, “యో ఖాణొ డోలవాలు బోధకుడ్ మనదేఖనా ఢోళనూ నజార్ దాకరి బోల్యొ.” \p \v 52 ఇనటేకె యేసు ఇనేతి “తూ జా తారువిస్వాస్ తునా అష్యల్ కర్యూ” కరి బోల్యొ. తెదేస్ ఇన ఢోళనూ నజార్ ఆవమా యో యేసునకేడె గయో. \c 11 \s యేసు యెరూషలేమ్‍ జావనూ \r (మత్త 21:1-11; లూకా 19:28-40; యోహా 12:12-19) \p \v 1 యేసు ఇనా సిష్యుల్తి మలీన్ యెరూషలేమ్నూ నంగర్‍న హాఃమె ఒలీవాను ఫహాడ్‍నా కందెఛ్చాతె బేత్పగే, బుజూ బేతనియకరి, గామ్నా ఆయుతెదె, యేసు ఇను సిష్యుల్‍మా “బే జణనా బులాయిన్‍ అమ్‍ బోల్యొ” \v 2 తురామ “హాఃమెఛాతె, గామ్మాజవొ; ఇన్మా జంకరస్‍కరా ఎగ్గీస్ హాఃమే బాందిరాక్యుతె ఏక్ ఘదెడునూ చెల్కూ, దెఖావ్‍సే; ఇనఫర్ కెహూ అద్మిబి హాంకెతోడి కెదేబి బేసికోరాక్యుని.” ఇనచోఢిన్ హాకాలిలీన్ ఆవో. \v 3 కోన్‍బి తుమె అన సానటేకె లీన్ జంకరస్కరి పుఛ్చాయుతో, హమార యజమానినా ఆ ఘదేడనూ చెల్కు హోనుకరి బోల్యొ, తెదేస్ యో అద్మి ఇనలీన్ జవొ బోల్చెకరి బోల్యొ. \p \v 4 ఇవ్నె జావమా ఇవ్న ఘర్న బ్హాదర్ బాంధిరాక్యుతె ఏక్ ఘదేఢను చెల్కు దెఖ్కాయు; ఇన ఛోడ్‍తూ ర్హావమా. \v 5 ఎజ్గ ఉబ్రీన్ ఛాతె థోడుజణు, తుమె సాత్ కరుకరాస్? “ఘదేఢన చెల్కన సాన ఛోడుకరస్కరీ” ఇవ్నా పుఛ్చావమా. \p \v 6 ఇనటేకె సిష్యుల్, యేసు ఆజ్ఞపించొతిమ్ ఇవ్నా బోలమా ఇవ్నె ఇనలీన్ జావదీదు. \p \v 7 ఇవ్నె ఘదెఢన చెల్కాన బులాయ్‍లీన్ యేసుకన ఆయిన్, ఇవ్నా లుంగ్డా ఇన ఉప్పర్ నాహఃమా యో ఇనఉప్పర్ చఢీన్ బెట్టొ. \p \v 8 కెత్రూకి జణు వాట్‍ఫర్ లుంగ్డా బిఛ్చాయు, తోడుజణు ఝాడిమా కత్రతె షింధోలినూ డాలియేనా మారగ్‍ఫర్ నాఖ్యు. \v 9 బుజు యేసునా అగాఢి, పాస్సల్‍బి జంకరతె హాఃరు, దేవ్నా \q1 “హోసన్నా\f + \fr 11:9 \fr*\ft హోసన్నా కతో జయము క్రీస్తును వక్హాత్ మా ఆనందంతీ చిక్రూతే చిక్రాన్ \ft*\f* కరి, \q2 ప్రభున నామ్‍త్తి ఆవవాళొ స్తుతించబడి హువదా” \q1 \v 10 ఆంకరతే అప్నొ భా హుయోతె \q2 “దావీద్‍నూ రాజ్యం ఆసీర్వాదించీన్‍ ధన్యహూసె. \q2 సర్యోన్నతనూ జొగొమా హోసన్నా కరి గట్ ఛిక్రాన్ మ్హేల్యు.” \p \v 11 ఇనె యెరూషలేమ్ను మంధిర్‍మా జైన్ ఆస్పీస్ ఫరీన్, సమస్తంనా దేఖిన్‍, తేదెస్ హాఃజె హూవమా భ్హారజణ సిష్యుల్నాకేడె బేతనియమా గయో! \s యేసు అంజురంను ఝాడనా షపీంచను \r (మత్త 21:18-19) \p \v 12 బుజేక్ ధన్ ఇవ్నె బేతనియతూ జంకరమా “యేసున భుక్ లాగ్యు.” \v 13 ఏక్ అంజురంను ఝాడనా దూర్ తీస్ దేఖిన్, యోఝాడన సాత్‍బి లగ్యుసూకీ కరి ఎజ్గ ఆయో, ఝాడకన ఆయిన్ ఢూండమా ఏక్ పండుబీ కోతూని పాళొతప్ప సాత్బి కోదెఖ్కాయుని; సానకతో ఝాడనపండా లగ్గనూధన్ కాహే. \v 14 అనటెకె యేసు యో జాఢహూః, “హంకేతు బుజుకెదేబి తారపంఢా కోన్బి ఖాసెకొయినికరి” షపించొ తెదె బోలమా, యోవాతె ఇన సిష్యుల్‍ హఃమ్జు. \s యేసు ఆలయంమా జావను \r (మత్త 21:12-17; లూకా 19:45-48; యోహా 2:13-22) \p \v 15 ఇవ్నె యెరూషలేమ్మా ఆయొతెదె యేసు ఆలయంమా జైయిన్, ధందొకరూకరతె ఇవ్నా మొక్లినాఖను సురుకర్యొ. రఫ్యా బద్లాంకరతె ధందొను బల్లల్నా, పర్యావ్నా యేచుకరతె ధందోవాలనా బల్లాల్నా, పేకినాక్యొ. \v 16 మందిర్‍మతూ కెహూ హాఃమన్నా బాధర్ కినాబి లావదిదోకొయిని. \v 17 బుజు యో అమ్ బోధించొ, “మారు మంధీర్ ధర్తీఫర్‍ ఛాతె జాత్‍ అద్మిహాఃరవ్నా ప్రార్థనాకరనూ మంధీర్‍ బొలావ్సె” కరి లిఖ్కాయ్‍ రూస్ కొయిన్నా? బుజు తుమె ఇనా ఛోర్ ర్హావను గుహనితరా కర్యాక్యూస్ కరి బోల్యొ. \p \v 18 ఎజ్గఛాతె ప్రధానయాజకుడ్‍ షాస్ర్తుల్‍, యో వాత్నా హఃమ్జీన్, అద్మిహాఃరూబి ఇను బోధన ఘనూ అష్యంహువనూ దేఖిన్‍ యో ఢరిగయూ, ఇనకింమ్ మార్నకరి బే జనా దేక్తా ర్హాతథా. \p \v 19 ధన్‍ డుబాదీన్‍ ‍తెదె యో నంగర్‍మతూ బాదర్‍ చల్‍జంకరతొ థొ. \s అంజురంను పాటమ్‍ \r (మత్త 21:20-22) \p \v 20 వ్హానేస్ ఇవ్నె యోవాట్‍ఫర్ జంకరమా యో అంజురంనూ ఝాడనూ జఢ్తూ నికీక్‍ హుఃకాయిజావనూ దేక్యా! \v 21 తెదె పేతుర్‍, యో బోల్యొతె వాతెన హాఃయల్ కరీన్ “బోధకుడ్! హదేక్ తూ షపించిదిదోతే అంజురంను ఝాడు హుఃకాయి గయూకరి ఇనేతి బోల్యొ.” \p \v 22 ఇనటేకె “యేసునె ఇవ్నేతి అమ్ బోల్యొ! తుమె దేవ్నావుప్పర్ విస్వాస్‍ రాఖొ” \v 23 కోన్బి ఆ పహాడ్నా దేఖిన్‍ తూ ఉట్టీయిన్ ధర్యావ్‍మా పడ్జాకరి బోలిన్‍, ఇను దిల్మా అవిష్వాస్ కొయినితిమ్ ఇనె బోల్యొతె హుసేకరి నమ్యుతొ యో ఇమ్మస్ హుసెకరి తుమారేతి ఖఛ్చితనంతి బోలుకరూస్‍. \v 24 ఇనటేకె తుమె ప్రార్థనకరనూ వొహొఃత్ కెహూ మాంగ్యుతోబి యోతుమ్నా మల్‍స్యేకరి నమ్మో; తెదె యోతుమ్నా మల్సేకరి ఖఛ్చితంగా తుమారేతి బోలుకరూస్. \v 25 తుమె కినఫర్బీ చంఢాల్తి ర్హయతొతెదె తుమె ఉబ్రీన్‍ ప్రార్థన కరనూవొహోఃత్ ఇన మాప్‍కరొ. \v 26 తెదె “స్వర్గంమా ఛాతె తారొ భా తారు పాప్‍న క్చమాకర్సె.\f + \fr 11:26 \fr*\ft ఈ వచనం మూలగ్రంధంలో లిక్యూకొయిని\ft*\f*” \s యేసును అధికారం బారెమా పుఛ్చాయో \r (మత్త 21:23-27; లూకా 20:1-8) \p \v 27 యేసు ఇన సిష్యుల్‍తి యెరూషలేమ్ ఫరీన్ ఆయా. ఇవ్నె దేవ్ను మంధిర్‍మా ఫర్తొ ర్హావమా, ప్రధాన యాజకుడ్‍బి షాస్ర్తుల్‍బి, మోటా హాఃరుజణూ ఇనకనా ఆయిన్‍. \v 28 తూ “కెహూ హక్కుతి ఆ కార్యాల్నా కరూకరస్? ఆహాఃరు కరనా అధికార్‍ తున కోన్‍దిదూ?” కరి పూఛ్చాయ్యా. \p \v 29 ఇనటేకె యేసు “మేబి తుమ్నా ఏక్ ప్రస్నా పుఛ్చాంవుస్?” ఇన తుమె బోల్యాతో, తెదె కెహూ అధికార్‍తి మే కరూకరూస్కి యో తుమ్న బోలూస్. \v 30 “యోహాన్ దిదోతె బాప్తిస్మమ్‍ పరలోకంతి ఆయూకి, న్హైతొ అద్మితి ఆయూ మారేతి బోలొ? కరి బోల్యొ.” \p \v 31 అనటేకె ఇవ్నె, అప్నె స్వర్గంతూ ఆయుకరి బోల్యతొ ఇమ్ హుస్యేతో, \v 32 తుమె సానటేకె నమ్యకొయినికరి పుఛ్చావ్సె “అద్మినటేకె హుయూకరి బోలియేనాకరి ఇవ్నామ ఇవ్నే సోచలగ్యు, పన్కి హాఃరుజణు యోహాన్ హాఃఛిస్ ప్రవక్తకరీ సోఛ్చె.” \p \v 33 పన్కి అద్మినా ఢరీన్, యోవాత్ “హామ్న మాలంకొయినికరి” యేసుతి బోల్య. ఇనటేకె యేసు బోల్యొ, కెహూ అధికార్‍తీ ఆ హాఃరు కరుకరూస్కి, “మే బీ తుమారేతి కోబోలిస్‍ని” కరి బోల్యొ. \c 12 \s ద్రాక్చనుటోట్ ఖేథర్ నా ఉపమనం \r (మత్త 21:33-46; లూకా 20:1) \p \v 1 తెదె యేసు ఇవ్నా ఉపమానం బోల్తొహుయీన్‍ అమ్ బోల్యొ; కిమ్కతొ “ఏక్ అద్మి అంగూర్ను బాగ్‍ నాఖిన్ ఇన ఆస్పీస్ భీత్ బాంద్యు, ద్రాక్చనపంఢనా ఖుంద్లావనాటేకె ఏక్ తోట్టి బణాయో, ఇజ్గాస్ ఏక్ పాకనా బంధాయో, ఇన పాసల్తూ యో ద్రాక్చను ఖేథర్‍మా థోడు అద్మిన పాల్నాదీన్ యాత్రఫరనా దేహ్ఃమా చలీగయో. \v 2 ద్రాక్చనూ టోట్మా ఫండ తోడనూ ధన్ ఆవదీన్, యో మాలిక్‍ ఇను భాగ్‍ లావనటేకె ఏక్ దాసుడ్‍నా ఇవ్నకనా బోలిమొక్లొమా. \v 3 పన్కి యోఖేథర్ వాలు ఇన ధరీన్ మారీన్ ఖాలిహాతెహూః బోలిమోక్లిదిదు. \v 4 ఇన పాస్సల్‍తి యో బుజేక్ దాసుడ్‍నబి బోలిమోక్లొ, ఇవ్నె ఇనాబి ముడ్క్యాఫర్‍ మారిన్ ఇను ఇజ్జత్ కాడీన్ బోలిమొక్లమా. \v 5 యో బుజేక్ దాసుడ్‍‍నా బోలిమొక్లమా, ఇవ్నే ఇనా మర్రాకిదిదూ, యో బుజు ఘను అద్మియేనా బోలిమొక్లమా, యో ఖేథర్‍వాలా థోడుజణనా మార్యు, థోడుజణనా మర్రాక్యు. \v 6 మొక్లనటేకె ఇనా లాఢ్నొ ఛియ్యో తప్ప బుజు కోన్‍కొయిని, ఇన ఛియ్యాన ఇమాన్‍ దిసేకరి” సోఛిన్ ఇన బోలిమొక్లొ. \v 7 పన్కి యో ఖేథర్‍వాలా బోల్య, ఆ భాగ్‍నూ వారసుడ్ ఆంక్రస్ ఇన ఏక్జణనా మర్రాఖిదియే ఆవొ, ఇమ్ కర్యతొ ఛాతెహాఃరు దవ్లత్‍ అప్ను హుసెకరి ఇవ్నె ఇవ్నేస్ బొల్లిదా. \v 8 ఇనా ధరీన్ మర్రాఖిదీన్ ద్రాక్చనుభాగ్‍ బాధర్ షవంనా నాఖిదిదు. \p \v 9 తెదె యోద్రాక్చా భాగ్‍ను “మాలిక్‍ సాత్ కర్సె? యో ఆయిన్ పాల్నాదిదొతె వాళనా మర్రాఖిదీన్ ఆలదనా కావ్లినా దిసె.” \v 10 పవిత్ర్ గ్రంథం అమ్‍బోలి లిఖ్కాయ్‍రూస్, ఆ తుమె కోపడ్యానిసూ? ఘేర్ బాందవాలు \q1 కామ్ ఆవకొయినితిమ్‍\f + \fr 12:1౦ \fr*\ft కీర్తనా 118:22-23\ft*\f* ధక్లై జాయితె ఫత్రొ \q2 ఘేర్ బాందను కోణనా ఘను ముఖ్యంనూ ఫత్రొహుసె. \q1 \v 11 ఆ ప్రభు బారెమాస్‍ హుయు, \q2 అప్నె డోళబర్తి దేక్యా అప్న డోళనా ఘను అష్యమ్. \p \v 12 ఆ ఉపమానల్ హాఃరు అప్నస్ బోలుకరస్కరి ప్రధానయాజకుడ్‍బీ షాస్ర్తుల్ మాలంకరీన్, ఇన ధరనాటేకె ఆహ్రేతి దేఖుకరమా, పన్కి అద్మియేను జనాభోనా దేఖిన్ ఢరిగయూ. \s యూదా నాయకుల్ యేసునా మోసంకర్నూకరి కోషిస్ \r (మత్త 22:15-22; లూకా 20:20-26) \p \v 13 ఇన పాసల్ యేసునా కెహూ వాత్మాబి ధర్నుకరి, పరిసయ్యల్, హేరోదీయుల్ థోడుజణనా ఇనకనా మొక్లూ. \v 14 ఇవ్నె ఇనకనా ఆయిన్, “బోధకుడ్ తూ హాఃఛివాళొహుయోతె అద్మికరి, తూ కినాబి యెంఛకొయినికరి హమ్న మాలం; తూ షరమ్‍ కొయినితిమ్‍ దేవ్ని వాట్నా సత్యంతి బోధించవాలొ.” రోమాను హఃర్కార్‍ను కైసర్‍నా పన్నుబాందనూ న్యాయమస్‍నా కాహెనా? \v 15 హమే “పన్నూ బాంద్నుకి కొయిని?” కరి పుఛ్చాయు. ఇనె ఇవ్ను చోర్‍ ఆషనా మాలంకరీన్‍ “తుమె మనషాన ఫహాఃవ్నుకరి సోచుకరస్‍? ఏక్ దేనారం\f + \fr 12:15 \fr*\ft దేనారం కతో ఏక్ రూపనూ బిల్లు\ft*\f* లావోకరి బోల్యొ; \v 16 ఇవ్నె లాయిన్, ఇన దెఖ్కాడమా కినూ నామ్‍ఫర్ కినూ పోలిను ఛాపో ఛాకరి పుఛ్చావమా? కైసర్‍ను కరి బోల్యు.” \p \v 17 తెదె యేసు ఇవ్నేతి “కైసరునూ దేనుతె కైసర్‍నా దెవో, దేవ్నా దేనుతె దేవ్నా దెవోకరి బోల్యొ.” ఇవ్నె యోవాత్ హఃమ్జీన్ అష్యం హుయూ. \s థోడు సద్దూకయ్యుల్ యేసునా మోసంకర్నూకరి కొసీస్ కరను \r (మత్త 22:23-33; లూకా 20:27-40) \p \v 18 తెదె సద్దూకయ్యుల్ యేసుకనా ఆయిన్ మరిగయూతె అద్మి పాచు జీవిన్‍ ఉట్సేనాకరి ప్రస్నించా, \v 19 “బోధకుడ్, భైని రాండ్‍ జీవిన్‍ రవ్వామా ఏక్జనొ లఢ్కకొయినితిమ్‍ మరిగయోతెదె ఇన భైని బావణ్‍నా య్హా కర్లీన్‍ ఇను భైనా లఢ్కాహువతిమ్ కర్నూకరి మోషె హమ్నా లిఖ్కిన్ దీరాక్యోస్. \v 20 ఏక్ వొహోఃత్ హాఃత్‍జణ భైయ్యేరాస్, యువ్నమా మోటా భైనా ఏక్ రాండ్‍తి య్హా కర్లీన్, తెదె యో లఢ్కాకొయినితిమ్ మరిగయో. \v 21 బెంమ్మనొ యోబాయికోనా య్హా కర్లిదొ, యోబి లఢ్కా కొయినితిమ్ మరీగయో; ఇమ్మస్ తీన్‍మనోబి మరీగయో. \v 22 అమ్మస్ యో హాఃత్‍జణా యోబాయికోనా య్హా కర్లీన్ లఢ్కాకొయిని తిమ్మస్ మరిగయా, తెదె యో బాయికోబి ఇవ్నాపీటె మరిగి. \v 23 మరిగూతె ఇవ్నమా పాచు జీవిన్‍ ఉట్యతో యోహాఃత్‍ జణమా యోబాయికో కినా బావన్నితరా ర్హాసె? యోబాయికో హాఃత్ జణానబి బావన్‍హుయీని కాహెనా? కరి పుఛ్చాయా.” \p \v 24 ఇనటేకె యేసు అమ్ బోల్యొ, “తుమె తోందర పడుకరస్ పవిత్ర్ గ్రంథంమహో, దేవ్ను థాఖత్‍నహో మాలంనాకరమా అనహాఃజెస్‍ గబ్రాంకరాస్‍. \v 25 ఇవ్నే మరణ్‍మతూ జీవిన్‍ ఉట్సేతెదె య్హా కర్షెకొయిని, ఇవ్నె య్హానా దిసెకొయిని, రాండె, మరద్మానొకరి కోర్హాసేని పన్కి, ఇవ్నే స్వర్గంమా ఛాతె దేవ్ను దూతల్‍నితరా ర్హాసె. \v 26 అజు ఇవ్నె ఉట్సేకరి మరిగూతె బారెమహో మోషే గ్రంథంమా లిఖ్కాయ్‍రూతె డాగ్‍ను గురించి భాగంమా తుమె పడ్యా కొయినిసూ? యో భాగంమా దేవ్ మే అబ్రాహామ్‍నొ దేవ్‍, ఇస్సాక్‍నొ దేవ్‍, యాకోబ్‍నొ దేవ్, కరి బోల్యొ. \v 27 యో జీవిర్యూతె అద్మియేనా దేవ్ పన్కి మర్యాహూయుతెనూ దేవ్ కాహె, ఇనటేకె తుమె ఘణు గలత్ సోచుకరస్, కరి ఇవ్నా బోల్యొ.” \s ముఖ్యంను ఆజ్ఞా కెహు? \r (మత్త 22:34; లూకా 10:25-28) \p \v 28 షాస్ర్తుల్‍మా ఏక్జనొ ఆయిన్‍, వాదించుకరతే ఖ్హ్హంమ్‍జీన్, యేసు “అష్యల్ను వాతె బోలుకరస్, ఆజ్ఞ హాఃరమా కెహూ ఆజ్ఞ ముఖ్యంను? కరి యేసున పుఛ్చాయో.” \p \v 29 యేసు అమ్ బోల్యొ, “ముఖ్యంను ఆజ్ఞమా అజు ఘను ప్రాముఖ్యంను ఫ్హైలు ఆజ్ఞ, ఓ ఇస్రాయేల్‍నూ అద్మియే హఃమ్జో; అప్నా ప్రభుహుయోతె దేవ్ ఎక్కస్ ప్రభూ.” \v 30 తూ తారపూర దిల్‍తి, పూర ఆత్మతి, పూర అక్కల్తి, తారొ కువ్వాత్తి, భాహుయోతె ప్రభువునా ఫ్యార్‍ కర్నూకరి అస్లీ ఆజ్ఞ. \v 31 బెంమ్మను ముఖ్యంను ఆజ్ఞ కెహూకతొ తారు తునస్ కిమ్ ఫ్యార్‍ కర్లేస్కి తార అగల్ బగల్ వాళనాబి ఇమ్మస్ ఫ్యార్ కరనూస్‍ ఆ బెంమ్మని ఆజ్ఞ; అనేతి ముఖ్యంను ఖయూబికొయినికరి ఇనేతి బోల్యొ. \p \v 32 యో షాస్ర్తుల్‍తి యేసుతి బోల్యొ, బోధకుడ్! తూ అష్యల్‍తి బోల్యొ “యోదేవ్ ఎక్కస్ తప్ప బుజు కోణ్బి కొయిని” కరి, బోల్యొతె వాత్ హాఃఛిస్‍. \v 33 ఇన ఫ్యార్‍ కరవాలు, తారు పూరదిల్తి, పూర అఖ్కల్తి, పూర కువ్వాత్తి, ఫ్యార్ కర్నూకరి బుజు ఏక్జణొ ఇనింతరస్ పార్లేవ్‍నా ఫ్యార్ కరవాలొ, ఆజ్ఞ హాఃరవ్‍మాతిబి, బలిదేవనుతీబి జాహాఃత్ కరి ఇనేతి బోల్యొ. \p \v 34 యేసు యో అఖ్కల్తి బోల్యొకరి సోఛిన్ ఇనేతి, “తూ దేవ్ని రాజ్యంనా దూర్ కొయిని” కరి ఇనేతి బోల్యొ. ఇనపాసల్ ఇన సాత్బి పుఛ్చావనా కినాబి హిమ్మత్ కోపూర్యుని. \s క్రీస్తు దావిద్నో ఛియ్యోనా? \r (మత్త 22:41-46; లూకా 20:41-44) \p \v 35 ఏక్‍ వహఃత్‍ యేసు మందిర్‍మా బోల్తోహూయిన్, అమ్ బోల్యొ “క్రీస్తు దావీద్‍నో ఛియ్యోకరీ కిమ్ షాస్ర్తుల్‍ బోలుకరస్?” \v 36 దావీద్‍నె పరిసుద్ధాత్మాతి అమ్ బోల్యొ, “ప్రభు మార ప్రభుతీ బోల్యొ మే తార వైరియేనా తారా గోఢకనా బెఖ్హాడాతోడీ తూ మారా ఖవ్వాత్నీమాండిపర్ బేహ్ః” కరి బోల్యొ. \v 37 “దావీద్‍ ఇనూ యోస్ ప్రభుకరి బోల్యొతొ, బుజు యో కిమ్ ఇన ఛియ్యోహుసేకరి, పుఛ్చాయో? ఎజ్గఛాతె అద్మిహాఃరు యోవాతె ఖుషీతి హఃమ్జు.” \s యేసు షాస్ర్తుల్నా బుజెక్ చోట్ గుర్కావనూ \r (మత్త 23:1-36) \p \v 38 అజు యేసు ఇవ్న అమ్ బోధిస్తొహుయీన్ బోల్యొ “షాస్ర్తుల్‍తి జత్తన్‍తి రహో. ఇవ్నె లాంబ లుంగ్డా పేర్లిన్ ఫర్తాహూయిన్, సంతనూ గల్లియేమా అద్మిహాఃరూ దేఖిన్ హఃలామ్ కర్నూకరి దేఖస్.” \v 39 ఇవ్నె న్యావ్‍నుజొగొమా అగాఢి బేహ్ఃనూకరి, విందుల్మా అగాఢీస్ ర్హానూకరి దేక్తురాస్. \v 40 విధవరాల్ను ఘర్నా డుబావ్తూహుయీన్ కాయిబి మాలంకొయినితిమ్ ఉప్పర్ మాత్రం మోటు ప్రార్థనాకర్తూ ర్హాస్, ఇవ్నె అజు ఘణు సిక్చ ర్హాసే. \s గరీబ్ విధవరాల్నూ కాణుక \r (మత్త 21:1-4) \p \v 41 యేసు మందిరంమా హుంఢినహాఃమె బేసిన్ అద్మిహాఃరు కాణుకల్‍ నాఖనూ దేక్తూ ర్హయో, ధవ్లత్‍వాలబి కెత్రూకిజణూ ఇన్మా కానుక నాకుకర్తు థూ. \v 42 ఏక్ గరీబ్ విధవరాల్ ఆయిన్‍ బే రాగినూ బిళ్ళ\f + \fr 12:42 \fr*\ft బే రాగినూ నాణేం, ఏక్ నాణేంమా భారమనూ భాగ్.\ft*\f* నాఖనూ దేఖ్యొ. \v 43 యో ఇను సిష్యుల్నా బులైన్ బోల్యొ, “మే ఖఛ్చితనంతి బోలుకరూస్ హుంఢిమా పైష్యా నాక్యుతె హాఃరేతిబి ఆ గరీబ్ విధవరాల్ జాహఃత్ నాఖి. \v 44 ఇవ్నె హాఃరు ఛాతె థోడమతూ లాయిన్ నాక్యు పన్కి, కతో ఆబాయికొ ఇనకనా జీవనటేకె ఛాతె దవ్లత్‍ హాఃరూబి లాయిన్‍ నాఖిదిదీ కరి బోల్యొ.” \c 13 \s యేసు అంతంను గురీంచీ జత్తన్ తీరావో కరి బొలాను \r (మత్త 24:1-44; లూకా 21:5-33) \p \v 1 యేసు మంధిర్‍మతూ జాతో ర్హావమా, తెదె సిష్యుల్మా ఏక్ జణూ, “బోధకుడ్‍! ఆ ఫత్రా కెజాత్నూకి అధ్బుతంనూ, ఫత్రాంతీ భందైర్యూతె మిద్దియే కెజాత్నూకి దేక్కరి బోల్యా.” \p \v 2 ఇనటేకె యేసు బోల్యొ, “ఆ మోటు బాంది రాఖ్యుతె దేఖుకరస్ని, ఫత్రోఫర్ ఫత్రో ఉబార్సే కొయినితిమ్ పడిజాసె.” \s కష్టాల్ హింసల్ \r (మత్త 24:3-14; లూకా 21:7-19) \p \v 3 యేసు దేవ్ను మంధిర్‍నా హాఃమె ఛాతె ఒలీవా పహాడ్ ఫర్ బేసీన్ ర్హావమా ఇనకేడె ఇన సిష్యుల్ పేతుర్, యాకోబ్‍, యోహాన్, బుజు అంద్రెయబి థా. \v 4 ఇవ్నె ఇనా పుఛాయా, “ఆ హాఃరు కెదేహుసె కెహూ గుర్తుర్హాసె.” యో హమ్నబోల్. \p \v 5 యేసు ఇవ్నెతి అమ్ బోల్యొ, “కోన్బి తుమ్న మోసంకరకొయినితిమ్ జత్తన్ ర్హవొ.” \v 6 కెత్రూకి జణు మారనామ్తి ఆయిన్, “యో మేస్ క్రీస్తుకరి బోలిన్ కెత్రూకి జనభోవ్నా మోసంకర్సె.” \v 7 తుమె యుధ్దాల్నా బారెమాబి లఢాయినూ బాటమా సమాచార్నా హాఃమ్జతెదె, గబ్రావుసూనొకొ; అమ్ హూవనూస్‍ ఛా పన్కి అంతమ్ అత్రే జల్దీస్ ఆవ్సెకొయిని. \v 8 అద్మినఫర్‍ అద్మి, రాజ్యంను ఉప్పర్‍ రాజ్యం విరుధ్దంతి ఉట్సె, ఎజ్గా యెజ్గా జమీన్ హాల్సె, ఖాల్ ఆవ్సె, కతొ జణనూ ధరత్నూ జోణ్ను వేదననా సురూహుసె. \p \v 9 “తుమార బారెమా తుమె జతన్తి ర్హహో.” ఇవ్నె తుమ్న సభల్మా ధరావ్సె; భందైన్ న్యావ్నుజొగొమా ఉభర్‍స్యూ న్యావ్‍ను జొగొమా తుమే కొల్డావ్తి మార్ ఖాసూ, మారటేకె తుమె రాజొనాహాఃమె మోట్టావ్ను హాఃమెబి ఉబ్రీన్ సాక్చ్యాం బోలను ఛా. \v 10 హర్యేక్‍ అద్మియేనా అగాఢి సువార్తనా ప్రచార్ కరీన్‍ బొలావ్నూ. \v 11 ఇవ్నె తుమ్న బాంధింలీన్ పుఛ్చావనాటేకె లీన్ జావను వొహఃత్, తుమె సాత్ బోల్నుకరి అగాఢీస్ ఛింత నొకొహుసూ, యో వహఃత్‍మా తుమ్న సాత్ సోచ్చావస్కీ యోస్ బోలొ, సానకాతొ తెదె వాతెబోలుకరతె తుమె కాహె పరిసుద్ధాత్మాస్‍ తుమారమతూ వాతెబోల్సె. \v 12 భైయ్యే భైయ్యేనస్ మరైనాక్నుకరి దేక్సె, ఇమ్మస్ భా బీ ఇనా ఛియ్యో మరణ్‍నా కారణ్ హుసే, లఢ్కా ఆయా భానా మరౌనూకరి దేక్సె. \v 13 మారు నామ్‍మా హాఃరవ్నహాతె గాళెఖాసూ, పన్కి ధర్తీను ఆఖరితోడి కోణ్ సహీంచీన్‍ ర్హాస్కి దేవ్ ఇవ్నా బఛ్చావ్సె. \s అపవిత్రంనూ \r (మత్త 24:15-28; లూకా 21:20-24) \p \v 14 “కెదె తుమె ఉజ్జాడ్‍హుయూతె యో కర్రాబ్ రాచ్చు ఉబ్రాకొయింతె జొగొమా ఉబ్రాను\f + \fr 13:14 \fr*\ft నాషనంనా \ft*\f* తుమె దేఖ్యాతెదె పఢవాళు అర్థంకర్నూ” యూదయమా ర్హవ్వలు ఫహాడ్‍కనా మిలాలిజవొ. \v 15 ఘర్నఉప్పర్‍ ర్హవ్వాళు ఘర్‍మతూ కెహూబి లీన్ జానుకరి ఉత్రీన్ ఇన్మా జైన్ లీన్ నా ఆవ్ను. \v 16 ఖేథర్మా ర్హావ్వాళు ఇను లుంగ్డా లేవానటేకె ఇన ఘేర్ కన నాఆవ్నూ. \v 17 ఆయో! యో ధన్మా బేజిణి వాళునహో చెరాళి బాయికోహో, ఇవ్నా కెత్రె కష్టం ర్హాస్కి కాహేనా. \v 18 “ఇమ్నూ ట్హండ్నా ధన్ నా ఆవునూ కరి దేవ్ నా ప్రార్థనకరో.” \v 19 యో మీన్హాత్ నూ ధన్, దేవ్ బాణాయోతే జామానేతూ హంకెతోడిన ఇమ్నూ మిన్హత్ కోహుయుని, బుజు కెదేబి ఆవ్సెకొయిని. \v 20 పన్కి దేవ్ యోధన్నా, కమ్‍నా కర్యొహోత్‍థొతెదె కోన్బి భచ్యూహోత్ కొయిని, యో ఏర్పఛిరాక్యొతె ఛోతె హాఃచెలవాలనసటేకె యోధన్నా కమ్ కర్సె. \p \v 21 పన్కి త్యొధన్‍మా హదేక్ క్రీస్తు అజ్గఛాకరి, ఎజ్గఛాకరి, కోన్‍బి తుమ్హారేతి బోల్యుతొ నొకొనంస్యూ. \v 22 కతొ, చ్హాడ్‍ క్రీస్తు, ఛాడ్‍ ప్రవక్తల్ ఆయిన్, అద్భుతంనాబి ఆక్చర్యంనా కరీన్ చూనిరాక్యొతె అద్మియేనా కోసిస్ కరీన్ ఇవ్నా మోసం కర్నూకరి సూచక క్రియల్నా, మహాన్‍కార్యాల్‍నా వతాల్సె. \v 23 ఇనటేకె తుమె జత్తన్‍ ర్హహొ; హదేక్ సమాస్తంహాఃరు తుమార అగాఢి బోలిరాక్యొస్. \s అద్మినొ ఛియ్యో ఆవను \r (మత్త 24:29-31; లూకా 21:25-28) \q1 \v 24 త్యొధన్‍మా కష్టల్ హాఃరు హుయిజావదీన్ \q2 రాత్‍ సూర్యుడ్‍నా అంధారు కర్సె, \q2 చందమామ ఇనూ ఉజాలునా దిసెకొయిని, \q1 \v 25 ఆకాష్ మతూ షుక్కర్ పడిజాసె. \q2 ఆకాష్‍మాను షక్తిహాఃరు హల్సె. \p \v 26 తెదె అద్మినొ ఛియ్యో మోటు థాఖత్తి, ప్రభావంతి ఇను మహిమమా మబ్బునావుప్పర్ ఆవనూ అద్మిహాఃరు దేక్చె. \v 27 తెదె యో ఇన దేవ్ను దూతల్‍న్నా మొక్లిన్ ధర్తినూ చార్ బాజుమతూ ఏర్పరాక్యొతె ఇవ్నా ఏక్ జొగె కర్సె. \s అంజురంనూ ఝాడనూ ఉపమాన్ \r (మత్త 24:32-35; లూకా 21:29-33) \p \v 28 “అంజురంనూ ఝాడనదేఖిన్ ఏక్ ఉపమాన్నా సిఖొ.” ఇనుఢాలి బుజు కవ్లూ ఇగూర్ మ్హెంద్యుతొ తడ్కను ధన్ ఆయిత్రుకరి మాలంకర్చు. \v 29 ఇమ్మస్ “ఆహాఃరుహువనూ దేఖ్యతెదె యోకందేస్ ధర్వాజనూ హాఃమేస్ ఛాకరి తుమె మాలంకర్సు.” \v 30 మే ఖఛ్చితనంతీ బోలుకరూస్, “ఆహాఃరు హువతోడి ఆపిఢి ఉజ్జాడ్‍హుసె కొయిని.” \v 31 ఆకాష్‍తోబి ధర్తితోబి మట్సే పన్కి మారివాతె మట్సెకొయినికరి. \s యేసు ఆవను కినాబి మాలంకొయిని \r (మత్త 24:36-44) \p \v 32 యో ధన్నా బారెమా యో వహఃత్‍నా బారెమా భానా తప్ప బుజు దేవ్ను దూతల్‍నాబి మాలంకొయిని. \v 33 జత్తన్తి ర్హహొ; హొషార్తి ర్హహిన్, యో కెహూవహఃత్నా ఛా తుమ్న మాలంకొయిని. \v 34 ఏక్‍ అద్మి ఇను దాసుల్‍నా అధికార్‍ దీన్‍ దూర్‍నూ దేహ్క్ మా మ్హెందిగయోతే ఇనూ జోడ్ను. ఏక్ మాలిక్ ఇన దాసుడ్‍నా కామ్ కరనాటేకె ఉబ్బారిరాఖిన్, హర్యేక్ జణనా కామ్ ధీన్ హొషార్తీరహోకరీ ద్వారపాలనా ఆజ్ఞదేవను, ఘర్ బేందీన్ దేహ్క్ గయో తిమ్మాస్. \v 35 ఇనాటేకె తయార్‍ ర్హవో, “ఘర్‍నా మాలిక్ ధన్ డుబానా ఆవస్కి, వ్హానేక్హాత్రేస్ ఆవస్కి, ఆ అధిరాత్ మా ఆవస్కి, ముర్గువాఖ్హదీన్ ఆవస్కి, కెదెఆవస్కి తుమ్న మాలంకొయిని.” \v 36 యో అకాష్మమత్తుమా “యో ఆవానూ వహాఃత్ తుమే లిందర్‍ రవ్వాను నాదేక్నుతిమ్ యో వహాఃత్ హొషార్‍తి ర్హహో.” \v 37 “మే తుమారేతి బోలుకరుతె హాఃరెతీబి బోలుకరూస్ జత్తన్‍తి ర్హహొ.” \c 14 \s యూదాబి నాయకుల్ యేసునా మర్రాఖనటేకె కుట్ర కరను \r (మత్త 26:1-5; లూకా 22:1-2; యోహా 11:45-53) \p \v 1 బే ధన్‍న పాసల్‍ పస్కాపండగ\f + \fr 14:1 \fr*\ft కతో యూదుల్ నూ పండగమా ముఖ్యంనూ పండగ (యూదుల్ నూ పూర్వికుల్ నా బానిసత్వంమతూ ఛోడాయోతే విషయంనా క్హాయాల్ కర్ లేవనాటేకె కరతె పండగ)\ft*\f*, కతొ ఖాటు రోట్టను పండగ\f + \fr 14:1 \fr*\ft హార్ వరహ్‍ః హాఃత్‍ రోజ్ కరతె పండగ, \ft*\f*ఆయు. తెదె ప్రధాన యాజకుడ్‍, షాస్ర్తుల్‍ యేసునా ఆహ్‍ఃరేతి కింమ్‍ ధర్లీన్‍ మర్రాక్నుకరి కుట్రకరీన్‍ సోచుకరమా, \v 2 పన్కి, పండగనూ ధన్నే అద్మియేమా లఢాయ్‍హుసే నొకొకరి ఇవ్నె బొల్లిదు. \s బేతనియమా యేసునా తైలాబిషేకం \r (మత్త 26:6-13; లూకా 12:1-8) \p \v 3 త్యొ వహఃత్‍మా యేసు బేతనియమా ఖొహోఢ్తి ఛాతె సీమోన్నా ఘర్‍మా ధాన్ ఖావనా బేషీన్ రవ్వమా, ఏక్ బాయికొ ఘర్‍మా ఆయిన్, మోల్నుహుయీతె అష్యల్ను అంగర్నూ జాఢెహూఃతి బనాయుతె మోల్నురాచు అత్తర్ని బుడ్డి ఇనకేడె లాయిన్ మూతనా పోఢీన్ యేసునా ముడ్క్యాఫర్ నాఖి. \v 4 ఆ దేఖిన్ ఎజ్గఛాతె త్హోడుజణు చంఢాల్ హుయిన్ యో “అత్తర్నా చుక్కె నుక్సాన్ ష్యాన కరుకరాస్? \v 5 ఆ అత్తర్నా బుఢ్డీనా ఏఛతొ తీన్ ఖొః దేనారం\f + \fr 14:5 \fr*\ft తీన్ ఖ్హో రూపనూ నాణేం కరి కతో ఏక్ జణు ఆట్ మైననూ కమై కరి లేక్కమా\ft*\f* ఆవ్సె. యోరఫ్యాతి ఘరీబ్ అద్మినా దెవ్వానుతూ” కరి బాయ్‍కోన బారెమా బన్కిలిద. \p \v 6 ఇనటేకె యేసు అమ్ బోల్యొ, “అన రాండ్ను జోలిన నొకొజవొ; అన బారెమా తుమె సాన ఛింత కరుకరాస్, ఆ మారటేకె అష్యల్ను కార్యమ్‍ కరూకరస్. \v 7 గరీబ్ కెదేబి తుమారకనస్ ర్హాసె. తుమ్న లాఢ్‍హుయు తెదె ఇవ్నా మద్దత్ కరజాయ్; పన్కి మే కెదేబి తుమారకేడె ర్హైస్‍కొయిని. \v 8 యో ఇను తాహఃత్ ఎత్రే మిన్హత్ కరీన్, మన సమాధి కరానటేకె యోమారు ఆంగ్తన్నా అగఢీస్ అభిషేకించి. \v 9 ములక్‍మా యో కెజ్గ సువార్తనా ప్రచార్ కరస్కి, ఎజ్గా ఆ కరీతె హాఃరు హఃయల్ ర్హావనాటేకె కరి ప్రషించబడ్‍సే” కరి తుమారేతి ఖఛ్చితనంతి బోలుకరూస్‍కరి బోల్యొ. \s యేసునా ధోకా దేవన హాఃజె యూదా ఓప్పిలేవను \r (మత్త 26:14-16; లూకా 22:3-6) \p \v 10 యో భారజణ సిష్యుల్మా ఏక్జణొ ఇస్కరియోతు యూదా, ప్రధాన యాజకుడ్‍నా హాత్మా ఇన దర్యాయ్‍ దేవనాటేకె ఇవ్నకనా గయో. \v 11 ఇవ్నె యోహఃమ్జీన్, ఘనూ ఖుషీహుయిన్ ఇనా రఫ్యా దిసూకరి వాత్‍దిదు. ఇనటేకె యూదా యేసునా కెదె ధరావ్నుకరి సమయంనాటేకె దేకుకర్తొ థొ. \s పష్కాను ధాన్ \r (మత్త 26:17-25; లూకా 22:7-14,21-23; యోహా 13:21-30) \p \v 12 ఖాటు కొయింతె రోట్టను పండగమా అగాఢిను ధన్నె ఇవ్నె పస్కా మ్హేండనా బలిదేవనటేకె, సిష్యుల్ యేసుతి “పస్కాపండుగనా కెజ్గ జైన్ ధాన్ బనాయేకరి?” ఇన పుఛ్చాయ. \p \v 13 తెదె ఇనె అమ్ బోల్యొ, “తుమె భేజనా నంగర్మా జవొ; ఎజ్గ పానినూకేళి పల్లిన్ ఉల్యావుతె ఏక్ అద్మి తుమ్న దెఖ్కావ్సె. \v 14 యో కెహూ ఘర్‍కనా జాస్కి ఇనకేడె జవొ, యోఘర్ మాలిక్నా దేఖిన్ ‘మే మార సిష్యుల్తి మలీన్ పస్కానా ఖావనటేకె హమ్నగది కెజ్గఛాకి’ బోధకుడ్‍ పుఛ్చాంకరస్‍కరి బోల్యొ. \v 15 యో అక్కురాఛతి భరైరూతె మిద్దినవుప్పర్‍నూ మేడగది తుమ్న వతాల్సె. అప్నటేకె ఎజ్గ పష్కానా బనావో” కరి, ఇన బే సిష్యుల్నా బోలిమొక్లూ. \p \v 16 సిష్యుల్ నంగర్‍మా ఆయిన్ యో బోల్యొతిమ్‍ కరీన్, ఇవ్నె పస్కాపండగను ధన్ బనాయా. \p \v 17 తెదె హాఃమ్జె హువమా యో ఇన భారజణ సిష్యుల్తి మలీన్ ఆయొ. \v 18 ఇవ్నే హాఃరుజణు బేసీన్ ధాన్ ఖాతూ వొహఃత్ యేసు బోల్యొ, “ఆహాఃఛీస్‍ తుమారమా ఏక్జణొ కతొ మారకేడె బేసీన్ ధాన్ ఖంకరతే తుమారమా ఏక్జణు, మన ధరాయ్ దిసేకరి” ఖఛ్చితనం తుమారేతి బోలుకరూస్‍కరి ఇవ్నేతి బోల్యొ. \p \v 19 ఇవ్నా ఘణు బాధ పడీన్, “మేతొ కాహేకున్నా ప్రభుకరి యేక్ కంతూ యేక్ ఇనా పుఛ్చావనిక్యూ.” \v 20 యేసు, “తుమార భారజణమా ఏక్జణు కతో మారకేడె గీన్నిమా హాత్ గ్హాలవాలూస్ మన ధోఖకర్సె. \v 21 వాక్యంమా లిఖ్కైరూస్ తిమ్ అద్మినో ఛియ్యో మరిజాసె, పన్కి అజు కినహాతె అద్మినఛియ్యో ధరైజాసేకీ యోఅద్మిన గ్హణూ మిన్హత్‍, యో అద్మినటేకె అష్యల్ హోతుకి యో నాఫైదాహూయు హోత్తొ, అష్యల్ హోతు” కరి బోల్యొ. \s ప్రభును రాత్నూ ఖాను \r (మత్త 26:26-30; లూకా 22:15-20; 1కొరింథీ 11:23-25) \p \v 22 ఇవ్నె ధాన్ ఖంక్రతొ “అన లేవొ” “ఆ మారు ఆంగ్తాన్‍” కరి బోల్యొ. \v 23 తెదేస్ యో గిన్నినా పాడీన్ కృతజ్ఞతాస్తుతుల్‍ బోలీన్ ఇన ఇవ్నా దిదొ, ఇవ్నెహాఃరు ఇన్మనూ పీదు. \v 24 తెదె యో, “ఆ మారు నవూ నిబంధన ల్హొయి హాఃరవ్నాటేకె ఛొడ్డాంవ్‍కరూతె మారు ల్హొయి.” \v 25 ఆ “మే దేవ్‍నూ రాజ్యంమా జైన్ నవూ ద్రాక్చను రక్హ్ పియ్యతోడి, హంకె తప్ప బుజుకెదేబి ద్రాక్చాను రహ్క్ కోపీస్నీ” కరి తుమారేతి ఖఛ్చితనంతి బోలుకరూస్. \v 26 తెదె ఇవ్నె గీత్ బోల్తూహుయిన్ ఒలీవాన పహాడ్కనా గయ్యా. \s యేసును సిష్యుల్ ఇన హాత్ మ్హేందను \r (మత్త 26:31-35; లూకా 22:31-34; యోహా 13:36-38) \p \v 27 తెదె యేసు ఇవ్నెతి బోల్యొ, మ్హేండను కాపరిన మార్చు; ఆవ్నే హాఃరూబి చేద్రిజాస్యు; తుమె హాఃరు మన మ్హేంద్యుసు, లేఖనంమా లీఖ్కైరూతిమ్; \q1 మ్హేంఢన కాపరినా మారిస్; \q2 మ్హేంఢహాఃరు మిలాలిసేకరి. \p \v 28 మే ఉట్యోస్‍కరి ఆయో తెదె “తుమ్హారేహూః అగాఢి గలిలయమా జైస్” కరి బోల్యొ. \v 29 ఇనటేకె పేతుర్ “హాఃరు మ్హేందిన్‍ చలిగుతోబి మే తున కోమ్హెందీస్ని” కరి బోల్యొ. \v 30 యేసు ఇన దేఖిన్ “తూ ఆజ్ రాతె ముర్గు బే ఛోట్ వాహాఃనా అగాఢి తీన్ ఛోట్ మే కోన్కి మాలంకొయిని బోలిస్” కరి ఖఛ్చితనంతీ బోలుకరూస్‍. \v 31 తెదె పేతుర్ అజు ఘణు ఖఛ్చితంగా అమ్ బోల్యొ, “తారకేడె మరిగొతోబి మర్ జైయిస్ పన్కి తూకోన్కి మాలంకొయినికరి కోబోలిస్‍ని” అజు అలాదు సిష్యుల్బి బోల్యా. \s యేసు ఎకేలమా ప్రార్థన కరను \r (మత్త 26:36-46; లూకా 22:39-46) \p \v 32 ఇవ్నె గెత్సేకరి ఏక్ జోగొమా గయా తెదె యేసు ఇనసిష్యాల్తి, “మే ప్రార్థన కరీన్ ఆవతోడి తుమె అజ్గాస్ బేసిన్ ర్హహో” కరి బోలిన్, \v 33 యేసు ఇనకేడె పేతుర్నా, యాకోబ్‍నా, యోహాన్నా కెడెబులాలిజైన్, యో గ్హనూ దుఃఖపడనూ ఛింతపడనుబీ సురుకర్యొ. \v 34 తెదెయో ఇవ్నేతి, మార జాన్ మర్జవనా యెత్రే దుఃఖంతీ డుబీన్‍రంక్రస్; తుమె అజ్గాస్ ర్హైహీన హోషార్తి ర్హహొకరి బోలిన్, \v 35 యో ధరాషు దూర్మజైయిన్ పార్ గుడ్గేఫర్ బేసిన్, సాధ్య హుయుతో “మిన్హత్ సమయ్” నా ఆవునుకరి ప్రార్థన కర్యొ. \v 36 యేసు, “ఓ మార భా తున ధర్తీ హాఃరూబి సాధ్యమస్; ఆ దుఃఖంనా మారకంతూ కన్నాక్. హూయితోబి ఆ మారు ఇష్టం కాహె పన్కి, తారు చిత్తమస్ హువదా” కరి బోల్యొ. \p \v 37 యో బుజు ఆయిన్ ఇనా సిష్యుల్నా దేఖమా హాఃరుజణు హుఃత్యూతె దేక్యొ. తెదె యో పేతుర్తి అమ్ బోల్యొ, “సీమోన్, తూ హుఃతోస్నా? ఏక్ ఘంటోతోబి హొషార్తి కోర్హైనిషూ?” \v 38 తుమె హొషార్తీ రహీన్, “సోధనమా నాపణ్నూతిమ్ ప్రార్థన కరో; ఆత్మా సిద్దం పన్కి, ఆంగ్ తన్ ఖంజోర్.” \v 39 పరీన్ జైన్ అనేతిఅగాడి బోల్యెతే వాత్నస్‍ ఇమ్మాస్ బోల్తొ ప్రార్థనకర్ఒ. \v 40 యో పరీన్ ఆయిన్ ఇవ్నా దేఖమా, ఇవ్నె హుఃతు థూ; కింమ్‍కతొ ఇవ్నా ఢోళా కాడకొయింతె తరబీ లిందర్మా ఇన సాత్ బోల్నుకి ఇన సిష్యుల్నా మాలంకోహుయుని. \p \v 41 యేసు తీన్మనుచోట్‍ ఆయిన్ బోల్యొ, హంకె తుమె హుఃయీన్‍ ఆరామ్‍ లీలెవొ. బుజు బైస్, యోవహఃత్‍ ఆయ్‍త్రూ హదేక్ అద్మినొఛియ్యో పాప్‍కర్యూహుయునా హాత్మా ధరాయ్ జంక్రస్. \v 42 ఉట్టొ జియ్యే “హదేక్ మన ధరైదెవ్వాలో కందేస్ ఛా” కరి బోల్యొ. \s యేసునా బంధించను \r (మత్త 26:47-56; లూకా 22:47-53; యోహా 18:3-12) \p \v 43 ఎగ్గీస్, యేసు బుజున్బి వాతె బోల్తొరవ్వామా, భారసిష్యుల్‍హుయోతె ఏక్జనొ ఇస్కరియోతు యూదా ఆయో. ఇనకేడె ఘనూజణు సైనికుల్ను గళ్లొ లట్టావ్నా, ఛర్యావ్నా ధర్లీన్‍, ప్రధానయాజకుడ్‍కంతూ, షాస్ర్తుల్‍కంతూ, మోట్టావ్‍కంతూ ఆయూ. \v 44 ఇన ధరాయిదెవ్వాలొ, “మే కినా బుఛ్చా దీస్కి యోస్ యేసు; ఇన ధర్లీన్ జాగ్రుతి లీన్‍జవొ” కరి గుర్తునితరా బోల్యొ. \v 45 యో ఆయిన్‍ ఎగ్గీస్‍ ఇనకన జైయిన్ “బోధకుడ్” కరి బులైన్, ఇన బుఛ్చా దేవమా \v 46 తెదె ఇవ్నె ఇనావుప్పర్‍పఢీన్‍ ధర్లీన్‍ బాందినాక్యు. \v 47 ఇన బాజూ ఉబ్రీన్ థూతె యేక్జణు ఇని ఛరి కాడీన్ ప్రధానయాజకుడ్‍ను దాసుడ్నా మారిన్‍ ఇను కాణ్ కత్రినాక్యు. \v 48 ఇనటేకె యో ఇవ్నేతి బోల్యొ, “తుమె ఛోర్‍ ఫర్ ఆయాతిమ్ ఛరీయేతి లట్టాపల్లీన్ మన ధర్లేవనా ఆయునా? \v 49 మే హర్యేక్‍ రోజ్ మందిర్‍మా తూమరకేడె ర్హైహీన్‍ బోధకర్తో ర్హయో, పన్కి తెదె తుమె మన ధర్యకొయిని, పన్ని పవిత్ర్ గ్రంథం నెరవేర్నుతిమ్‍ జరగనూస్ పడ్సె”కరి బోల్యొ. \v 50 తెదె సిష్యుల్ హాఃరుజణు ఇనా మ్హెందీన్ మిలాయిలీదు. \v 51 ఏక్ కవ్వారు చొగ్రు ఇన ఆంగ్‍ఫర్‍ కంభర్నా బాందిరాక్యుతే లుంగ్డా తప్ప కాయిబీ కోతూని, ఇనె యేసునాడె జంమ్‍కరమా, ఇవ్నె ఇన ధర్లిదు. \v 52 పన్కి, యో ఇనా ఉప్పర్ పేరిరాక్యొతె, యో లుంగ్డనా మ్హేందీన్ వుగ్గాడోహుయీన్ మీలాయిలీదు. \s మహసభమా యేసునా ఉభారికాడను \r (మత్త 26:57-68; లూకా 22:54-55,63-71; యోహా 18:13-14,19-24) \p \v 53 ఇవ్నె యేసునా ప్రధాన యాజకుడ్‍కనా\f + \fr 14:53 \fr*\ft మహసభమా క్హాఢ్తీనీఖ్హ్ అధికారుల్ ర్హాస్, ఇవ్నాఫర్ అధికారి ప్రముక్ యాజక్, ఆ యూదుల్ నా తరఫ్ బలిదేవావలొ, పరీసుద్దనూ జోగోమా జావనూ అధికార్ ఆనాస్ ర్హాస్.\ft*\f* బులాలీన్ గయూ. ప్రధానయాజకుడ్‍, అధికారుల్, షాస్ర్తుల్‍ హాఃరూజణు ఇనకేడె ఆయు. \v 54 పేతుర్‍నె దూర్‍తి ఇనకేడె జాతోహుయిన్ ప్రధాన యాజకుడ్‍నా ఘర్‍ను మ్హైను జొగొమా ఆయో, భటుల్తి మలీన్ ఆగ్‍సేకన హాఃమ్‍జె యోబి బేషిగయో. \v 55 ప్రధానయాజకుడ్‍బి, మహసభల్నూ అద్మిహాఃరుబి, యేసునా మర్రాక్నుకరి జూటి సాబుత్ బోల్నుకరి దేఖ్యా పన్కి ఇవ్నా కాయిబి సాబుత్ కోమల్యుని. \v 56 కెత్రూకిజణూ ఇనఫర్ జూటి సాబుత్ బోల్యు, పన్కి ఇవ్నె బోల్యుతె యేక్బీ హాఃఛి కోహుయుని. \v 57 తెదె థోడుజణు ఉట్టీన్ యేసుఫర్, అమ్ జూటి సాబుత్ బోల్యు; \v 58 “అద్మిను హాతెహూః బాంద్యుతె దేవ్ను మంధిరంనా పోఢినాఖిన్, తీన్ ధన్మా బుజేక్ మంధిర్‍నా బాందీస్‍ కరి” బోలనూ హమే హఃమ్జ. \v 59 పన్కి ఇమ్‍బి ఇవ్ను యో సాబుత్ యేక్‍బి సమాన్‍హుయుకొయిని. \p \v 60 ప్రధానయాజకుడ్‍ ఉట్టీన్ ఇవ్నహాఃమె ఉబ్రీన్ యేసుతి పుఛ్చాయో, అవ్నె తారఫర్ కెత్రూకి జూటి సాబుత్ బోలుకరస్ని. “ఇవ్ని వాత్నా తూ సాత్బీ బోలకొయిన్నా” \v 61 పన్కి యేసునే కెహూవాత్ కోబోల్యొనితింమ్ గఛ్చూత్తి ర్హయో. ప్రధాన యాజకుడ్‍ “పరమాత్మనొ ఛియ్యోహుయోతె క్రీస్తు తూస్‍నా?” స్తుతించబడు కరతె “దేవ్నొ ఛియ్యో తూస్‍నా?” కరి పుఛ్ఛావమా. \p \v 62 యేసునె బోల్యొ “ఓహో మేస్” “సర్వ థాఖత్‍వాలొ హుయోతె దేవ్ని ఖవ్వాత్నిమాండిఫర్ అద్మినొ ఛియ్యో బేసిన్ ర్హావనూ, యో స్వర్గంమా మబ్బునూఫర్ బేసిన్ ఆవాను తుమె దేక్చు.” \p \v 63 ప్రముక్‍ యాజకుడ్‍ ఇను లుంగ్డా పాఢిలీన్ ఇవ్నేతి “అప్నా అజు ష్యానూ సాబుత్ హోనూ? కరి పుఛ్చాయో. \v 64 అనె దేవ్నా నిందా కరనూ తుమె హంమ్జిరాక్యస్‍ని; తుమ్న సాత్ తోచుకరస్కి బోలొ?” కరి అక్కావనా పుఛ్చావమా అక్కుజణు ఇనేతి వ్యతిరేకంగా మరణ్‍నా అర్హుడ్ కరి ఇనఫర్‍ నేరంనా నాక్యు. \v 65 థోడుజణూ ఇనఫర్ తూక్తాహూయిన్, ఇన ఢోళన లుంగ్డాతీబాందీన్, హాతేహూః గుద్తాహూయిన్, “కోణ్ మార్యుకి బోల్” కరి గేళికాడ్యు; కావ్లివాలా లీజైన్ మార్యు. \s పేతురు యేసునా మాలంకొయిని కరి బోలనా ఢరను \r (మత్త 26:69-75; లూకా 22:56-62; యోహా 18:15-18,25-27) \p \v 66 యో ఘర్నూ హేట్ ఛాతె ప్రాంగణంమా ర్హాతి వొహఃత్ ప్రధాన యాజకుడ్‍నా కామ్ కరవాలిమా ఏక్జని ఆయిన్; \v 67 పేతుర్‍ ఆగ్ షేకుకరాతే దేఖిన్; ఇనేతి “తూబి నజరేయుడ్ హుయోతె యేసుకేడె రయ్యోతె కాహేనా?” కరి పుఛ్చాయి. \v 68 తెదెయో, కాహే తూ సాత్ బోలుకరస్కి మన మాలంకొయిని, కరి బోలిన్ పార్లిబాజుమా జావమా, తెదేస్ ముర్గువాషూ. \v 69 యో దాసి బుజు పెతుర్నా దేఖిన్, అస్పీస్ ఛాతె ఇవ్నా దేఖిన్ “ఇవ్నమా ఏక్జనో” కరి బోలి. \v 70 యో అజుబీ ఇమ్మస్ బోల్యొ, “యో హాఃఛి కాహెకరి బోల్యొ, బుజు జరాఘడీమా కందెఛాతె ఇవ్నే ఇనా దేఖిన్ ఆ హాఃఛీస్, ఇవ్నమతూ ఏక్జణోస్” సానకతో తూ గలిలయవాలొస్. \p \v 71 ఇనటేకె “యో ఒట్టులెతో హుయిన్, గాళెదేతొ హుయీన్‍ యోకోన్కి మాలంకొయిని, తుమె బోలుకరతె షాత్కీ మన మనమాలంకొయిని, కరిబోలిన్ చురుకర్యో.” \p \v 72 ఎత్రామస్ బెంమ్మనూ వొఖ్హోత్ ముర్గు చిక్ర్యూ. తెదెయో “ముర్గు బే ఛోట్ ఛిక్రాన అగాఢి తూ మే కోన్కి మాలంకొయినికరి తీన్ ఛోట్ బోలూస్కరా, యేసు బోల్యుతె వాత్ పేతుర్ హాఃయల్ కర్లీన్” మాతుకూట్టిన్ రోవనిక్ల్యొ. \c 15 \s పిలాతు సమక్చంమా యేసు \r (మత్త 27:1,2,11-14; లూకా 23:1-5; యోహా 18:28-38) \p \v 1 వ్హానె కత్రేస్ ప్రధాన యాజకుడ్‍, అధికారుల్, షాస్ర్తుల్‍, మహాసభమా హాఃరు మలీన్ ఏక్ హూఃజ్ కరీన్ యేసునధరీన్ బాందిలీ జైన్ ఇన పిలాతుకనా ధర్యాయిదిదు. \p \v 2 పిలాతు, “యూదుల్న రాజొ! తూస్‍నా?” కరి ఇన పుచ్ఛావమా యేసు సమాధనం దిదో తూ బోల్యొతిమ్మస్! కరి ఇనేతి బోల్యొ. \p \v 3 ప్రధాన యాజకుడ్‍ ఇనఫర్ కెత్రూకి చాఢీహాఃరు నాఖమా! \v 4 ఇనటేకె పిలాతు బుజు ఇనమ్హని దేఖిన్ “తూ సాత్బి బోలకొయిన్నా, తారఫర్ అవ్నె కెత్రూకి జూటి బోలుకరతె ధేక్” కరి బోల్యొ. \p \v 5 యేసు తెదెబి సాత్బి బోల్యొకొయిని, ఆ దేఖిన్ పిలాతు ఘను అష్యమ్ హుయో. \s మర్రాకనటేకె నిర్ణయించనూ \r (మత్త 27:15-31; యోహా 18:39; 19:16) \p \v 6 పస్కా పండగనా ధన్నేఅద్మి కోరతిమ్ పిలాతు ఏక్ ఛోర్నా చుట్కార్ కరస్‍. \v 7 బరబ్బా కరి ఏక్జణొ అధికారుల్నా ఎదిరించీన్‍, యో లడ్డాయ అల్లర్నీ ఒహఃత్‍మా హత్య్ కరవాళమాబి ఆ ఏక్జణొ యో బంధించిహుయీన్‍ ఠాణమా థొ. \p \v 8 అద్మిహాఃరు పిలాతుకన ఆయిన్ హార్ వరహ్ః మ్హేంద్యాతె తిమ్ ఆ వరహ్ఃమాబి ఇమ్మస్ ఏక్న మ్హేంద్‍కకి బోల్య. \v 9 పిలాతు ఇవ్నేతి బోల్యొ, “తుమారటేకె యూదుల్నా రాజొనా ఛుట్కార్ కరునా?” \v 10 ప్రధాన యాజకుడ్‍ ఇనా దుష్మన్‍తి ధరాయోకరి పిలాతునా మాలం, ఇనటేకె మే యూదనొరాజొ తుమ్న మ్హేందుస్యూ? కరి పుఛ్చాయో. \p \v 11 పన్కి ప్రధాన యాజకుడ్‍ బరబ్బానా మ్హేంధాకరి పిలాతునా బోలొకరీ అద్మిహాఃరనా ఉషిదిదూ. \p \v 12 ఇనటేకె పిలాతు, ఇమ్ హూసేతొ “యూదుల్ను రాజొకరీ బులాంకరతే అన సాత్ కర్నూ?” కరి పుఛ్చాయో. \p \v 13 ఇవ్నె, ఇన “సిలువ నాఖొ” కరి, ఘట్ ఖైకార్ మ్హేంద్యూ. \p \v 14 ఇనటేకె పిలాతునె సానహాఃజే? యో “స్యాను తప్పు కామ్ కర్యో” కరి ఇవ్నా పుఛ్చావమా, ఇవ్నేబుజు ఘణు ఛికర్తాహుయిన్ “ఇనా సిలువమా నక్కావో” కరి. \p \v 15 ఇనటేకె పిలాతునె, ఇవ్నే బోలాతిమ్ ఇవ్నాహాఃరవనా ఖుషీ కరావ్నూకరి బరబ్బానా మ్హేందీన్, యేసునా కొల్డాతి మరైన్ సిలువనా ధర్యాయ్ దిదొ. \s సైనికుల్ యేసును ఇజ్జాత్ కాఢనూ \r (మత్త 27:27-31) \p \v 16 తెదె సైనికుల్ యేసునా ప్రేతోర్యకరి హఃర్కార్‍ మంధీర్నా ప్రాంగణంమా బులాలిజైయిన్‍, సైనికుల్‍ హాఃరవ్నా గళ్లొకరనబాద్మా; \v 17 ఇన బైంగని రంగ్ను లుంగ్డా పెరైన్, ఇనా మాతఫర్ కాటొను కిరీటంనా పెరాయు. \v 18 తెదె ఇవ్నే, ఇనా క్హలామ్ కర్తూహుయిన్, “యూదనా రాజొ! జయం” కరి ఇన బులావ్తూహూయిన్ చిక్రాన్ మ్హేంద్యు. \v 19 బుజు ఇన ముడ్‍క్యాపర్ లట్టొతి మారీన్, మ్హోడఫర్ థూఖీన్, గుడ్‍గ్యాఫర్ బేసిన్ ఇనా క్హాలామ్ కర్యూ. \v 20 ఇన గేళికాఢిన్ పాసల్తీ, పేరాక్యోతె బైంగని రంగ్ను లుంగ్డనా కనాఖిధీన్, ఇన లుంగ్డానయిన పెరాయిన్, తెదె సిలువ నాకనాటెకె బులాలిగయూ. \s యేసున సిలువ నాఖను \r (మత్త 27:32-44; లూకా 23:26-39; యోహా 19:17-19) \p \v 21 కురేనె నంగార్నోహుయోతె సీమోన్ కరి ఏక్జనో గామ్‍తూ నికీన్‍ యో వాట్ఫర్ కరి జంకరమా, అనే అలెగ్జాండర్‍ బుజూ రూఫస్‍ కరి ఇవ్నా భా, భటులు ఇనా బలవంతమ్‍ కరీన్‍ సీలువన ఢోవాడ్యు. \v 22 ఇవ్నే యేసున గొల్గొతాకరి బోలతెజొగోమా లీన్ ఆయ్యా. గొల్గొతా కతో “కోప్డీ కరి” అర్థం. \v 23 ఎజ్గా ఇవ్నే ఇనా ద్రాక్చనూ రఖ్హ్ మా బోళము\f + \fr 15:23 \fr*\ft బాధనూ వొక్హత్ యో బోళమ్ నా ద్రాక్చనూ ర్హఖ్ మా మళైన్ పీదూతో యో బాధ క్హారూబి మర్ జాస్.\ft*\f* మాలాయి పీలాకరీ దీదూ, పన్కీ యో కోపిధోని. \v 24 ఇన పాస్సల్‍తీ ఇవ్నే, ఇనా సిలువన ఛడయ్యా, ఇనా లుంగ్డాన భాగ్ కర్లేవానటేకె చీట్లు నాఖీన్, యోకినా ఆవ్నుకి ఇవ్నే పల్లీదూ. \p \v 25 ఇనా సిలువ నాఖ్య్హూతేదే వ్హాణేన నౌవ్ బాజూకర్ తుత్హూ. \v 26 ఇన ఉఫర్ “యూదులనో రాజొ యేసు” కరి ఏక్ పలకపర్ లీఖ్హీన్ ముఢ్ క్యాఫర్ ట్యాంగాయు. \v 27 ఇనకేడె భేజణ బందిపోటు ఛోట్టావ్నా, ఏక్న ఖవ్వాత్ మ్హానె, బుజేక్ జాణనా ఢవ్వాత్ మ్హానె సీలువా నాఖ్య్హూ. \v 28 \f + \fr 15:28 \fr*\ft ఆ వాక్యం లేఖనంమా లిఖైర్యూకోయిని\ft*\f* లేఖనంనేరవేరుతిమ్ ఇవ్నే న్యాయంనా వ్యతిరేకంతి కరవాళు. \p \v 29 తెదె యో వాట్ఫర్ జావ్వలూ ఇనా స్యభర్‍ కాడీన్, ఇవ్నే ఇవ్నూ “మూడ్‍క్యూ హాలావ్తూహూయిన్, బుజూ మందీరంనా పోడీన్ తీన్ ధన్మా బ్హాందవాలా, \v 30 సీలువను ఉఫ్పర్‍తూ వుత్రీన్, తున తూస్ నాభఛాయ్‍లేనూనా?” కరి బోల్యొ. \p \v 31 ఇమ్ షాస్ర్తుల్‍బి ప్రధాన యాజకుడ్‍బి గేలికాడుతూ, “ఆ అలాదవ్నా బఛ్చావాలో పన్కీ ఇను యోస్ బఛ్చాయ్‍లేకొయినీ.” \p \v 32 ఇస్రాయేల్‍నో రాజొహుయోతె క్రీస్తు హంకే సిలువాఫర్‍తీ ఉత్రీన్ ఆవజై. తెదె అప్నె దేఖీన్ నమ్మియే కరి ఏక్నూ ఏక్ బొల్లిదు. ఇనకేడె సిలువ నాఖ్య్హూతే ఇవ్నేబి ఇన నిందించు. యేసు మర్ జావను. \s యేసు మరణ్‍ \r (మత్త 27:45-56; లూకా 23:44-49; యోహా 19:28-30) \p \v 33 దొప్పార్ తూ నాకీన్ తీన్ బజేతోడి యోదేహ్‍ః క్హారూబీ అంధారు హుయ్ గు. \v 34 తీన్ బజేనా యేసు ఘట్టేతీ, “ఏలోయీ, ఏలోయీ, లామా సబక్తానీ” కతో, మారోదేవ్ మారాదేవ్ మనసాన హాత్‍మ్హేందిదో కరి చిక్రాన్‍ బ్హేంద్యొ. \p \v 35 కంమ్దె వుబ్రీన్ ఛాతే థోడుజణు యో వాతె హఃమ్జీన్, “యోదేక్‍ ఏలియాన బూలవుంకరస్” కరి బోల్యా. \p \v 36 ఏక్జణు మిలావ్తూహుయిన్‍ జైయిన్‍ ఏక్ ఖ్హూత్తర్ను ఖాటు ద్రాక్చనూ రహ్క్నా ఢుబాయిన్ లాక్డాన ఆట్కాయిన్ పియ్యాదేకరీ మ్హోడకనా లీన్‍ గయ్యో; బుజేక్ జనో, “వూబీరాహో ఏలియా ఆయిన్ ఇన హేట్ వుత్రావస్సికీ దేఖియే.” \v 37 తెదె యేసు మోటు ఛిక్రాణ్ మ్హేలీన్ జాన్ మ్హేల్యో. \p \v 38 తెదె మందిరంమను భ్హీత్ ఉపర్తీలీన్ హేట్లగూ బేభాగ్‍ చీర్యాయిగూ. \v 39 యేసునా హాఃఛి వూబ్రీన్ ఛాతే సతాధిపతి\f + \fr 15:39 \fr*\ft సైనికుల్ నా అధిపతి\ft*\f* ఇన ఛీక్రాణ్ క్హంజీన్, యో మర్జావనూ దేఖీన్, “హాఃఛిస్, ఆ అద్మి దేవ్నొ ఛియ్యోస్” కరి బోల్యొ. త్హోడూ రాండే దూర్తీ వూఉబ్రీన్ దేఖ్హూకర్తుత్హూ. \p \v 40 ఇవ్నామా మగ్దలెనె మరియబీ, న్హాన యాకోబ్ బుజూ యోసేపున బోలాతే ఇవ్నీ ఆయ్యా హూయితే మరీయాబీ, బుజూ సలోమే త్హా. \v 41 యో గలిలయమా రయ్యోతెదె ఆవ్నే యేసున కేడేర్హైతూ, ఇన సేవాకర్తూ రాతుథూ, ఆవ్నేస్ కాహేతిమ్ ఇన కేడె యెరూషలేమ్‍తీ ఆయూతే బగల్ను బాయికాబి కెత్రూకిజనూ ఇవ్నమా రయ్యూతూ. \s యేసునా సమాధి కరానూ \r (మత్త 27:57-61; లూకా 23:50-56; యోహా 19:38-42) \p \v 42 యో ధన్ క్హారుజనూ మలానుధన్ కతో ఆరమ్‍ధన్ కరతే అగాఢిను ధన్; \v 43 అనటెకె క్హాంజ్‍హువమా, తెదె అరిమతయియ యోసేపు, పిలాతూకన జైయిన్, యేసును షవంనా మాంగ్యో, యో ఘానత పోందోతె ఇనమా ఏక్ థో, దేవ్ని రాజ్యంనటేకె ఎదుర్ దేఖవాలో. \p \v 44 యేసు తెదేస్ మరిగోనాకరీ క్హాంమ్‍జీన్ పిలాతు హాష్యమ్ హుయిగో, ఏక్‍ షతాధిపతినా ఇనకన బూలాయిన్, “యేసు తెదేస్ మరీగొసూ?” కరి ఇన పూచ్ఛాయో. \v 45 యో షతాధిపతి యోవిషయం మాలంకరీన్, యెసేపునా యోషవంనా దినాకిధిదో. \p \v 46 యెసేపు ధోళుక్హాదు లుంగ్డనా మోల్ లీన్ యేసుషవంనా ఉత్తారీన్ ఆంతన్నా లుంగ్డాతీ లప్టీన్, బంఢోకాఢిరాక్యూతే సమాధిమా ఇన మ్హైబెంధీన్ బంఢోనా మూచినాక్యూ. \v 47 మగ్దలేన మరియబి, యోసేపు ఆయా మరియబి, షవంఛాతే జొగొనా దేక్యా. \c 16 \s యేసు జివీన్ ఆవాను \r (మత్త 28:1-8; లూకా 24:1-12; యోహా 20:1-10) \p \v 1 ఆరామ్నుధన్ హుయ్‍జావంతరస్‍ మగ్దలేనె మరియబి, యాకోబ్‍ని ఆయా మరియ, అజు ఇని భ్హేన్ సలోమేబి ఆయిన్‍, ఛందన్ను జాఢను తేల్‍నా ఇన లగాఢ్నుకరి లీదు. \v 2 ఇవ్నె ఆదివార్‍నా వ్వానె హఃత్రెస్‍ ఉట్టీజైయిన్ చంద్రమా నిక్యోతెదె సమాధికనా ఆంకరమా. \v 3 ఇవ్నె ఆదివార్నా ధన్నె వ్హానేస్ ఉట్టీన్ సమాధికనా ఆంక్రమా, “సమాధికంతూ కోన్ అప్నటేకె సమాధినూ బంఢోనా కాడ్సెకరి” ఏక్నాయేక్ బొల్లిదీయే. \v 4 ఇవ్నె ఆయిన్ ఢోళొపాఢిన్ దేఖమా, యో సమాధినూ బంఢో కాఢైర్యూతె దేక్యా. \p \v 5 తెదె ఇవ్నె సమాధిమా జైయిన్, ధోలుహుయూతె లాంబు లుంగ్డాన పేర్రాఖిన్ కవ్వాత్ బ్హనె బేసిన్ ఛాతె ఇనదేఖిన్ హాఃరు ఢరిగయూ. \p \v 6 “యోకవ్వారు ఛొగ్రు ఢర్నొకొ, సిలువ నక్కాయోతె నజరేత్ యేసునటేకె దూండు కరస్నా? యో జివీన్ ఉట్యోస్‍ అజ్గాకొయిని; ఇవ్నె ఇన హుఃడాయ్ రాక్యుతె జొగొదేఖొ. \v 7 తుమె జైయిన్ యో తుమారేతిబి అగాఢి గలిలయమా జంకరస్కరి, యో తుమారేతి బోల్యొతిమ్ ఎజ్గా తుమె ఇన దేక్చుకరి సిష్యుల్‍తీబి పేతుర్తీబి బోలొకరి బోల్యొ.” \p \v 8 ఇవ్నె బ్హాధర్ ఆయిన్‍, కాప్తుహుయిన్ గబ్రాయ్‍ జైయిన్ సమాధికంతూ మిలాయ్‍లీదు. ఇవ్నె ఢరిజావమా ఇనటేకె ఇవ్నె కినాబి ష్యాత్బి‍ బోల్యాకొయిని. \s యేసు దెఖ్కాయోతె \r (మత్త 16; 9:20) \p \v 9 యేసు ఆదివార్నా వ్హానే హఃత్రేస్ ఉట్టీన్, యో హాఃత్ భూత్‍నా మొక్లొతె మగ్దలేని మరియనా అగాఢి దెఖ్కాయో. \v 10 ఇనకేడె రవ్వాలు ఇవ్నె దుఃఖ్‍క్తి రొంక్రమా యోరాండ్ జైయిన్ ఆసంగతినా మాలం కరాయి పన్కి; \v 11 యోజివీన్‍ ఛాకరి, యోబాయికోన దెఖ్కాయోకరి ఇవ్నె హఃమ్జ్యూ పన్కి ఇనివాతెనా నమ్యకొయిని. \s యేసు బే సిష్యుల్న దెఖ్కాయోతె \r (మత్త 28:16-20; లూకా 24:36-49; యోహా 20:19-23; 1:6-8) \p \v 12 ఇన పాసల్తి ఇవ్నమా భేజణ ఏక్ గామ్ చాలిన్‍ జంక్రమా, బుజేక్ పెరాహోఃమా దెఖ్కాయో. \v 13 ఇవ్నె జైన్ బుజు హాఃరవ్నా బోలమా, ఇవ్నేబి అవ్ని వాతెన నమ్యూకొయిని. \s యేసు గ్యారజణ సిష్యుల్నా దెఖ్కావను \r (మత్త 28:16-20; లూకా 24:36-49; యోహా 20:19-23; అపొ 1:6-8) \p \v 14 పాసల్తి గ్యారజణ సిష్యుల్ ధాన్ ఖావనా బేసిన్ ఖంక్రతొ యో ఇవ్నా ప్రత్యక్చహుయో, ఇనె జివీన్ పాఛొ ఉట్టీన్‍ ఆయోకరి థోడుజణు బోల్యుతోబి తుమె అవిష్వాస్‍కరతె బారెమా, అనటేకె యేసు నమ్మకొయింతె ఇవ్నా గుర్ఖాయో. \v 15 “బుజు తుమె ధర్తిమా జైన్, ములక్ హాఃరవ్‍మా సువార్తనా ప్రచార్ కరొకరీ బోల్యొ. \v 16 నమ్మిన్ బాప్తిస్మమ్‍ లెవ్వాళొ బఛ్చిజాసె; నమ్మకొయింతె ఇవ్నా షిక్చ నాక్చె. \v 17 బుజు నమ్మతె ఇవ్నా ఆ హాఃణత్ దెఖ్కావ్సె; యోష్యాత్ కతొ మార నామ్‍తి భూత్‍నా నహాఃడ్‍స్యూ; ఇవ్నా ఆవకొయింతె నవూ భాషనూ వాతె బోల్చు, \v 18 తుమార హాతెతీ హాఃప్నా పాఢీన్ ధర్చూ, మర్జావను సాత్ పీదతోబి యో ఇన సాత్బి హుసెకొయిని, రోగ్ వాలంఫర్ హాత్ మ్హేంద్యతెదె యో అష్యల్ హుసె” కరి ఇవ్నెతి బోల్యొ. \s యేసు స్వర్గంమా ఛల్‍జావను \r (లూకా 24:50-53; 1:9-11) \p \v 19 యేసు ఇవ్నేతి ఆవాత్ బోలిన్, ఇనపాసల్ స్వర్గంమా జైయిన్ దేవ్ను ఖవ్వాత్ని మాండిఫర్ బెట్టొ. \p \v 20 ఇనపాసల్తి సిష్యుల్ జైన్ వాక్యంనా ప్రచార్ కర్యా. దేవ్ ఇవ్నకేడె మద్దత్‍నితరా ర్హహీన్, ఇవ్నె ప్రచార్ కర్యతె వాతె హాఃఛికరి రుజువు కరనటేకె అద్భుతాల్నా కరివతాళ్యా వాక్యంమా స్థిరమ్‍కస్తూ రయ్యా, ఆమేన్.