\id ROM — URI N. Sampson \h ROM \toc1 Midi umpang Pol wari Rom aming ga' yokiamgu' \toc2 ROM \toc3 ROM \mt1 Midi umpang Pol wari Rom aming ga' yokiamgu' \c 1 \p \v 1 Midi umpang ka ya Pol naga yotik. Na Anutu wari adining midi kareng u bema ituang yara wara'ning kane aming ka wap aposel u titi waraga' nifikasiranga nipmiinga Kasira Aming Jisas ning kane aming sige slev ningsa' ira tirik. \p \v 2 Ka Anutu wari inga' midi kareng ka wari inga' sareng kadofasirendanga aming yotangkanip wara'ning u kuma' tanga totangkagu'. Ning tanga adi profet arantagim u timinggi' kuma' ininga tokadofi tanga a Anutuning midi umpang tang ganang yora ning kuma' tiging. \v 3 Ka midi kareng ka wara'ning kini wa Anutu ananing mindingni wara'ning. Mindingni ka wari girii Devit ning arantagim ganang kadofinga aming ning fugu sini' guk bema yagu'. \v 4 Adi aming sini' yagu' de ka Anutuning mini unggo ka kadapmang didimeng tuang wari adiganang ira yotangkangam tugu'. Ka inga' adi kungkumak tanga tubobu seranga maragu' wara' aming indi u kanga ning tugutam, o adi Anutu wari kigineng sini' yotangkangamgu' wara' adi Anutuning mindingni beng sini'. Ka aming ka wa indining girini' ka wapni Kasira Aming Jisas wang. \v 5 Ka aming ka wari afanga kane kigineng tugu' wara'ganangsa' wa Anutu wari nagata' kafakafa sini' tanama aposel kane i titi waraga' nipmugu'. Ning tinga na aming arantagim kuni' kuni' dabiksa' ka Juda mo' u yangara girii Jisas ning wap u ituainga aming wari u naknga adita' naktangka tanga adining kadapmang sa' yaranga tanga ikanting. \p \v 6-7 Ka Rom aming fam sidindu' Anutu wari katisaninga Kasira Aming ning arantagim ka wara'ganang kuma' iking. Ka na sidi yotangkasap ning aposel kane tanga ira midi umpang i yoksamarik. Beng sini' Anutu wari sidi adining arantagim ganang fonga kuksabinga iik waraga' sura sidita' siamo' nakita'. Babangni' girii Anutu guk ka mindingni girini' Kasira Aming Jisas wari sidita' ai' dap tasama kabaksi' kareng naksaminga sidi kugurang gi' kareng ningsa' ikanting. \s1 Pol wari Rom aming anga yap ga' togu' \p \v 8 Ka naning midi ka sidita' yoksamarik wara'ning wa tim ka ning torik, na aming ka kama kama indeng ira yareting wari Rom aming fam sidining naktangka wara'ning midi ne kareng u naninga naknga na waraga' sura kabakna karengsa' naknga Kasira Aming Jisas ning wap bema aranga asekna ning tugutik. \v 9 Ka na ibang tugutik ganang wa fikifiki Anutu wari sidi yotangkasap waraga' undu' tugutik. Ka Anutu girii ka naga adining mindingni ning midi kareng ning kane u tangam ga' kabakna guk siamo' ka u nakngamitik adi kuma'sa' nabara' beng guksa' urang torik. \v 10 Abanga na ibang tugutik ganang wa na Anutu wari ananing sasuk kareng ganangsa' kadapmang tanaminga inga' u anga sap titi waraga' undu' sura fatugutik. \v 11 Beng sini' na sidiganang unggung sini' anga sapma Anutuning mini unggo ning tangkunang kuni' kuni' u saminga sidining kabaksi' u sifitangka waraga' siamo' fanakarik. \v 12 Ka wa nagasa' sifitangka ning mo'. Mokngang wa sidi naganing naktangka ning iik u kanga a nandu' sidining naktangkasi' ning iik kareng u kautik. Indi iikni' kura' kangam ning tanga wa indi dabik kura' tiptangkang tanga tangkunang sa' ikantam. \p \v 13 Ka kuyane sidi kane ka naga titik waraga' undu' ning sanirik, na Anutuning midi kareng ka aming arantagim fam ka Juda mo' ka kama indeng ikiting wara'siga' yangara ituaiminga wari naknga naktangka tanga ikiting ningsa' ka Rom aming sidiganang undu' anga ituasaminga naknga naktangka titi waraga' sura fikifiki kadapmang katua waraga' fatirik. Ka mokngang, fikifiki napa' fam wari isefinaminga sidiganang u au wara'ning kadapmang guk mo' fakarik. \v 14 Ka beng sini' na Juda aming. Ka Anutu wari yotangkanapma kafakafa tanamgu' wara' na aming dabiksa' ka Juda a Juda mo' a sasuk aming Grik a aming skul guk mo' titisi basesa' ko ikiting a aming girisi a aming sige dabiksa' u yotangkayap wara'ning kane guk. \v 15 Wara' na waraga' sura aming fam ka Rom yong iking sidita' undu' Kasira Aming Jisas ning midi kareng u anga ituasam ga' kabakna siamo' marara fatorik. \s1 Midi kareng wari Anutuning tangkunang ningtintingneta' \p \v 16 Ka na aming ga' Anutuning midi kareng ka u ituaim waraga' mutu guk mo' titik. Mokngang na midi kareng wara'ning tangkunang u kuma' kanga ning tugutik, beng sini' midi ka ya aming wari naknga waraga' naktangka tinga Anutu wari yotangkayapma fonga kukyabinga kareng gi' giri iik wara'ning kigineng girii. Ka Anutu wari midi kareng ka warisa' tim aming arantagim ka Juda indi yotangkanipku'. Ka inga' yara'ganang wa adi aming arantagim nua'ni ka Juda mo' sidindu' yotangkasabonga tara'. \v 17 Ka beng sini' Anutu wari midi kareng ka u niminga indi adining sasuk mang u kanga ning tugutam, o kadapmang ka Anutu wari tubobu manggaknipma aming kadagang guk mokngang didimesi karesi ning nipma nining wara'ning wa indi midi kareng ka u naknga adita' naktangka titi wara'ning unggungsa', kadapmang nua'ni guk mokngang tim munumung a inga' ganang undu' naktangka guk ningsa' ira autang. Ka midi ka naktangka titi ning waraga' wa midi nua'ni ka Anutuning umpang yoking wa ning tuguta', aming ka Anutuning midi u naknga naktangka tinga Anutu wari yotangkangam tanga aming didimeng ning kauta' warisa' wa ka' kareng ningsa' iik u bema irota'. \s1 Aming dabiksa' indi Anutu ga' manda ukngamgum \p \v 18 Ka ami taming ka Anutu ga' bibi' naknga kadapmang kadagang kuni' kuni' titing adi Anutuning midi beng guk wa napa' beng guk ning udi giri kuma' nakting de, ka adisining kadapmang kadagang wari ugamusinga Anutuning midi kareng wara'guk mo' yareting. Adi kadagang ka ning u titing wara' Anutu waraga' kaba kagaya naknga kadagang tiamita' wa adi u kanga ning tuguting, o beng sini' Anutu adi indining kadagang u kuma' kanga kagaya nimara'. \v 19 Ka aming adi kadapmang kadagang u titing wa adi Anutuning kadapmang kareng u mo' mo' kanga titing. Mokngang Anutu adi adining kadapmang karesi fam wa sareng kuma'sa' ifakadofita'. \v 20 Ka wa ning, Anutuning sasuk mang a kigineng girii fam ka aming indi dani' wari sareng kaga ning guk mokngang wa timinggi' sini' Anutu ana kama a napa' napa' girisi fam u tasasu'negu' u tanga sarengsa' kuma' tipkadofigu' wara' aming indi u kanga nakeda tanga ning tontam, o beng sini' Anutu adi aming indi ningyara' mo', adi kuni' nua'ni sini' kigineng girii guk ka bibi' titining guk mokngang. Wara' aming ka kadagang titing wari midi ka o indi Anutuning ki wara'guk mo' kanga tem ning tutugu ning guk mokngang. \p \v 21 Beng sini' adi Anutuning kadapmang kareng u kuma'sa' kating ka adi nakeda tanga o adi indining Anutu girii beng sini' ning tonga adining wap bema aranga adita' mesisiringam titi a adi napa' kareng tita' waraga' kabaksi' kareng naknga asekni' ning anini ning guk mo' sini' titing. Mokngang adi sasuk sansaramik ningsa' tanga ira anganga kabaksi' ganang u sasuk kareng kabi'guk mo ikinga kangkam sa' ning ikiting. \v 22 Ning tanga adi a indi sasuk kareng guk giri ikem ning tonga Anutuning kadapmang kareng ka aming wari sasuk kareng bimbem ning waraga' manda ukngamiting. \v 23 Ning tanga adi kadapmang ka didimeng mo' u yaranga Anutu kigineng girii guk ka kungkumak guk mo' titining waraga' manda ukngama adining wap urang bema aring ning wa napa' ka ana kafasi' wari titing ka aming uring a yang a maga a gimik a napa' napa' ka bibi' guk kuma' titining u tanga adisining Anutu ningda'ning yapma adisining wap bema aranga mesisiringa sa' fatiamiting. \s1 Aming wari kadapmang kadagang kuni' kuni' titing \p \v 24 Ka Anutu adi aming wari kadapmang kadagang ka ning u titing u yapma adi iibi sa' tita'. Ning tinga adi kadapmang kadagang u tanga anganga kabaksi' marara kadapmang kadagang sini' ka anasining fuksi' tapni u kura' tipkadangam titing. \v 25 Ka kadagang ka u titing wa ning, adi midi beng guk ka Anutuning ki waraga' todidimata' u kurakayonga midi mandaga' ubu bema unggungsa' yaranga tanga ikiting. Beng sini' Anutu girii ka wa napa' napa' tasasu'negu' wara' aming indi fikifiki adining wap kubaniksa' bema ara ning. Ka mokngang adi Anutuga' manda ukngama napa' kamaganang ning ka Anutu wari tugu' waraga' mesisiringa tiama wara'sining kapmik ganangsa' ikiting. \p \v 26 Ka Anutu adi aming wari adining kapmik ganang guk mo' ira sasuksi' wari kadapmang kadagang sini' waraga'sa' titing u yapma bangap ningsa' mera iibi sa' tinga adi kadapmang kadagang sini' kuni' kuni' kabi'mo' ka kabaksi' mamarak ning unggungsa' yareting. Ning tanga taming adi ami guk dek ning kadapmang didimeng u kabinga taming fama' anasa' titing. \v 27 A ami undu' ningsa', adi kabaksi' kadagang marara kadapmang didimeng ka tamse' guk sa' dek ning u kabinga napa' mumungguk kadagang ka ami fama' anasa' titi ning titing. Ning tinga Anutu wari adisining kadapmang mumungguk kadagang ka u titing wara'ning kura'bu wa kagaya u kabiamita'. \p \v 28 Adi a indi Anutuning kapmik ganang mo' ikantam ning tonga bibi' nakiting u yapma Anutu wari iibi sa' tanga bangap ningsa' mera yabinga anasa' ira sasuksi' kadagang wari kadapmang didimeng mo' wara'ganang inagira auinga adi kadagang mumungguk sini' kuni' kuni' ka aming wari mo' titining u titing. \v 29 Aming ka wara'sining kabaksi' ganang wa sasuksi' kadagang ka napa' ka ningwara' u titiga'sa' nakiting, kadapmang kadagang sini' titi a aming nua'ni ning napa' ni kamamare sini' titi a digirap titi abanga aming ka mambong guk waraga' kabaksi' kadagang nakyam a aming ura sep a aming fam guk arora ami' titi a midi mandaga' tonga aming nua'ni ning mambong sige irombemna abanga aming nua'ni ga' kadagang kura'bu tangam wara'ning sasuk guksa' iik a aming fam ga' arokiama \v 30 ning tanga adisining wap tipkadaga waraga' midi sige tuguting. Adi Anutuga' bibi' sini' naknga anasining fuksi' bema aranga kadapmang ka midi tarakayo ning u tanga dadareng sansaramik titi a kadagang titining kadapmang inga'ni tipmarak a mamangse babangse ning midi karankang titi. \v 31 Abanga adi sasuksi' guk mokngang fifereng sa', adi napa' ni titiga' tutugu wa kadapmang nua'ni ubu tanga titi guk mo' titi a anasining kuyase sini' a aming fam u yapbuburenga yotangkayap waraga' kabi'sini' guk mo' sukiting. \v 32 Ka aming ka kadapmang kadagang ka u tonga yararik u titing waraga' wa Anutuning midi ka ning tuguta', aming ka kadapmang kadagasi sini' titing wa adi ka' iik ning guk mokngang, kudip kadagang ganangsa' bisasu'na wara'ning. Ka adi midi ka undu' kuma' nakiting de ka mokngang adi waraga' sasuk mimeng guk mo' titing. Adi kadagang u tanga ira aming fam ka kadagang ka ningwara' titing u yotangkayapma wara'sining wap undu' bema ara ning tanga ikiting. \c 2 \s1 Anutu wari aming midi ganang kukyapning wa kigineng sini' \p \v 1 Ka Juda aming a aming arantagim nua'nining ka ni gu kadagang titining midi wap ka i yora yararik i kanga aming tagagareyap ning ning ira a kadapmang ka wa aming kadagasi warisa' titing wara' kagaya wa adisa' bemni' ning guk mo' toutang. Mokngang gundu' kadapmang ka ningwara' udi kuma'sa' titang wara' gu midi ka a adi kadagang titing wara' kagaya wa adisa' bemni'ga' ning u toutang warisa' wa gu a kagaya ka wa nandu' bemnotik ning torang. \v 2 Ka indi kuma'sa' nakem Anutu wari aming ka kadapmang kadagang ka urang tonga yarangak ningwara' u titing wara'siga' kagaya imita' wa didimeng sini' tita'. \v 3 Ka aming ka aming fam ning kadagang waraga' arokiamitang gu wa indining sutang, kadagang guk mo' titang wa. Mokngang gundu' kadagang ka ningwara' udi kuma'sa' titang wara' gu kagaya ka Anutu wari aming ka ningwara'si ga' iyam ning u tatarafik ning guk mokngang. \v 4 Ka Anutu wari kadapmang kareng ka ai'dap a kugurang kafakafa tanip a aming wari kadagang tinga kagaya kura' tubobu urap mo' amimi ning u kabi'mo' tanga abuta' wa kuma'sa' katam. Ka gu u kanga a Anutu adi naganing kadagang kabi' wa mo' unda' kara' ning ma sure'. Mokngang gu kadapmang kareng u kanga ning sura nakedotang, o Anutu wari kadapmang kareng ka u tinimita' wa naga waraga' sura naknga naning kabakna tipdidimanga kadagang u kabisasu'nanga didimeng iik waraga'sa' tinimita' ning toutang wa giri. \v 5 Ka gu wara'guk mo' sura guning kadagang u kagabi guk mo' titang warisa' wa gu kagaya girii bimbem wara'ning kadapmang u tiptangka titang. Ka inga' kama ka Anutu wari aming dabik indining iikni' u adining kadapmang didimeng sini' ganang sarengsa' tagagarenibinga adining kaba kagaya u sarengsa' kasasu'nanam wara'ganang wa Anutu wari guning kadagang wara'ning kagaya didimengsa' gaminga gu mamareng girii beme'ga'. \v 6 Beng sini' kama ka wara'ganang wa Anutu wari nasi' kane ka iik kareng wa ma kadagang ka aming indi titam wara'ganang didimengsa' yaranga toni tubobu undu' ningsa' tanimo'ga'. \v 7 Ka wara'ning wa ning, aming fam indi sasuk ka Anutu wari inga' kafakafa tanipma damdang sa' marek a wap kareng guk iik a ka' iik ka bibi' titining guk mokngang u niminga iik waraga' suktangkanga kadapmang didimengsa' yaranga tanga ira abutam. Wara' inga' Anutu wari yotangkanim tanga ka' iik kareng ka fikifiki ningsa' iik u kabinimo'. \v 8 A aming ka anasining iiksi' unggungsa' yotangkanga kadapmang didimeng beng guk waraga' manda ukngama kadapmang kadagang sa' yaranga tanga iking wara'siga' wa Anutu adi kagaya sini' naknga kagaya girii imo'ga'. \v 9 Beng sini' kamaganang yara'ning aming kabi'mo' dabiksa' ka kadagang tanga ikiting adi kama ka wara'ganang wa mamareng a kagaya kadagang sini' kadofiamo'ga'. Mamareng ka wa aming arantagim kubanik warisa' bimbem ning mo'. Mokngang wa tim ka aming ka Anutuning midi sareng sini' naking ka Juda arantagim wari bemni'ga'. Ning tinga wara'ning mandang wa aming arantagim fam ka Juda mo' adindu' bemni'ga'. \v 10 Ka aming ka kadapmang didimeng kareng beng guk sa' tanga ikiting wara'siga' kafakafa tiamning undu' ningsa', tim ka Juda aming ga' tiama ning tanga aming arantagim fam ga' undu' tiamo'. Kafakafa ka u tiamo' wa ning, Anutu wari adining yongganang u damdang karengsa' naknga marek a wap kareng a kabaksi' kugurang karengsa' naknga iik ning u tiaminga ikni'ga'. \v 11 Beng sini' Anutu adi aming indi tagagarenip ning kane wa napa' usingsa' ka arantagim ning wap ka Juda wa ma Grik wa ma wap fam ning u mo' yapma tagagarenibita'. Mokngang adi aming kubanik kubanik ning kadapmang kareng wa ma kadagang wara'ganang mang sini' didimeng beng guksa' yapma tagagarenibita'. \p \v 12 Ka wa ning, aming ka Juda mo' arantagim nua'ni adi kadagang wa Anutuning kadapmang tang lo ka Moses ga' amigu' wara'guk mo' ira titing wara' inga' Anutu wari tagagareyap to' ganang wa lo wara'ganang mo' tagagareyabo'. Mokngang adi anasining kadagang wara'ganangsa' yapma tagagarenga tarayabo'ga'. A aming arantagim ka Juda wa Moses ning kadapmang tang guk kuma' ikiting wara' adi kadagang titing wa kadapmang tapni tang lo u tipkadagating wara' inga' Anutu wari tagagareyap to' ganang wa kadapmang tang ka u tipkadagating unggungsa' yora ina ina kagaya bimbem ga' tarayabo'ga'. \v 13 Beng guk sini' Anutu wari Juda aming ga' kadapmang tapni tang u yamgu' wara'ning kaneni wa ning, aming ka kadapmang tangkunang u naknga ni ka kagabi guk mo' tanga didimengsa' dabiksa' yaranga tanga irota' wa adi Anutu wari kanga wap aming didimeng ning anota'. A aming ka kadapmang tang u ninak udi giri tota' ka yara sini' guk mo' tanga tota' wa wap aming didimeng ning guk mo' anota'. \v 14 Ka aming arantagim nua'ni ka Juda mo' adi Moses ning kadapmang tang wara'guk mo' nakiting de ka adi iiksi'ganang wa anasining sasuk kareng u yaranga kadapmang karesi fam ka Moses ning kadapmang tang wari titiga' tuguta' wara'ganang didimengsa' kuma' titing wa karengsa', adi kabaksi'ganang wa kadapmang tang u kuma' naknga iikning ningda'ning titing. \v 15 Ka indi aming ka Anutuning kadapmang tang guk mo' nakiting wari kadapmang didimeng u kanga ning tontam, o Anutu anasa' kadapmang kareng ka' u adisining kabaksi' ganang tipkadofiaminga titing. Ka adi kadapmang kadagang titing ganang wa adindu' kuma'sa' sura nakedating, o ya kadagang ba tem. Abanga adi kareng titing ganang undu' kuma' nakedating, o ya kadapmang kareng ba tem ning undu' kuma'sa' nakedanga tuguting. \v 16 Ka beng sini' kama girii nua'ni ka Anutu wari kuma' sura kabigu' wara'ganang wa Anutu wari mindingni Kasira Aming Jisas u kamiinga kane kigineng ka aming aming ning iik a sasuksi' kapmo' u beng guksa' yapdidimanga tagagareyabo'ga'. Ka ki ka waraga'sa' tanga wa naga midi kareng u ituaima fiaretik wang. \s1 Pol wari Juda aming wari kadapmang tang ka ana aming fianggekiaging u kafakafa mo' yareging waraga' ifangyanggu' \p \v 17 Ka Juda aming sidi wa indining, sidi midi ka naga Anutuning kadapmang tang ga' torik u kanga ning ma toni', a na aming arantagim nua'ni ningwara' mo', na Juda aming Moses ning kadapmang tang guk iik wara'ning wap guk wara' na Anutuning midi kigineng ganang kadofiinga wa Anutu adi kadapmang tang waraga' sura kuma'sa' yotangkanabo'ga'. \v 18 Abanga na kadapmang tang wari sasuk kareng naminga Anutuning nasi' nasi' sasuk a kadapmang didimeng u kuma'sa' naksasu'nanga itik. \v 19 Na aming nua'ni wari kadapmang kareng ga' nafek tinga wa nagasa' aninggekitik. A aming ka sasuk guk mokngang kangkam sa' ningda'ning ikiting undu' nagasa' kadapmang kareng tinga kanga kadapmang kareng ganang iikga' wa wara'ganangsa' nakedating. \v 20 Abanga aming wari sasuksi' kadaga tinga wa nagasa' ifididimatik. A sababi' wari aming sini' ning kadapmang yaranga iikga' undu' nagasa' yanggekitik. Nasi' nasi' sasuk kareng a nasi' midi beng guk wa Moses ning kadapmang tapni tang ka indi kuma' yaranga ikitam wara'ganangsa' ikiting wara' na aming fam yanggek ga' sasuk ga' nafek guk mo' titik ning tugutang. \v 21 Ka ning ganotik, Juda aming gu sasuk kareng guk ira aming fam udi giri beng sini' yanggekitang. Ka nasi'ga' tanga tuang ga wa kadapmang kareng waraga' kafakafa guk mo' sukitang. Abanga gu midi ning ituatang, aming gu kubu mo' totang. Ka gu kubu undu' fafong titang. \v 22 Abanga gu midi ka ning ituatang, aming tamni guk wari taming nua'ni guk sansaramik kadagang mo' tantamu'. Ka indining tanga gundu' kadapmang ka u titang. Abanga gu aming wari Anutu mandaga'ga' mesisiringa titiga' bibi' sini' nakitang. Ka gu aming ka naktangka mo' titing wari uningkim ka Anutu mandaga' ning yak ganang kukiting u manggaronga wa gu a moni ka ya kadagasi ning tonga mo' ibitang. Mokngang gu manggakna sa' titang. \v 23 Ka gu fuka bema aranga ning tugutang, Anutuning kadapmang didimeng wa Juda indi kadapmang ka wara'ning ki sini'. Ka gu kadapmang u udagatang wa gu Anutuning wap kareng u tipkadagatang. \v 24 Ka beng sini' Anutuning midi nua'ni ka umpang ganang timinggi' kuma' yoking ka ning tuguta', sidining kadagang warisa' tanga wa aming arantagim nua'ni wari Anutuning wap anikigeting ning yoking wa kadapmang ka sidi u titing waraga' didimengsa' tuguta'. \s1 Kadapmang ka fuksi' giknim dudop ning wa napa' usingsa' titining mo' \p \v 25 Ka Juda aming gu kadapmang ka Anutu wari adining arantagim sini' ning gagap waraga' fuka giknim dobitang wa napa' kigineng sini' ning kanga titang. Ka wa ning, gu fuka giknim udi giri dobitang, ka gu u tanga Anutuning kadapmang didimeng wara'guk yaranga irotang wa giri kadapmang ka fuka giknim u dobotang wari napa' beng guk ning yotangkagabota'. A gu fuka giknim u dopma kadapmang didimeng wara'guk mo' yaranga totang wa gu aming sigesa' ka aming arantagim nua'ni ka wap Anutuning arantagim guk mo' ikiting wara'siguk dabiksa' ningda'ning irotang. \v 26 A aming arantagim ka fuksi' giknim guk mo' dobiting wari kadapmang didimeng ka Moses ning kadapmang tang ningda'ning ka anasining sasuksi' ganangsa' tanga ikanting wa adisining kadapmang kareng waraga'sa' tanga Anutu wari napa' beng guk sini' ka aming ka fuksi' giknim kuma' dopma kadapmang tang didimengsa' yareting wara'guk dabik ningsa' ikinga ananing arantagim sini' ningsa' yabota'. \v 27 Ka Juda aming sidi napa' kiginesi ka Anutuning kadapmang tapni tang ka Moses wari yoku' wara'guk ka kadapmang ka fuksi' giknim dudop ning wara'guk kuma' tanga iking. A aming arantagim fam adi kadapmang ka fuksi' giknim dudop ning a Anutuning kadapmang tapni ning midi wara'guk mo' tanga ikiting. Ka adi kadapmang didimeng ka kadapmang tapni wari titiga' tuguta' u anasining kabaksi' ganang sini' tanga ikanting. A sidibu kadapmang didimeng sini' guk mo' tinting wa kama ari'ganang Anutu adi aming arantagim nua'ni u manggaknanga Juda sidi wa kagaya samo'ga'. \v 28 Wara' ning nakantam, napa' girii ka wap Juda wara'guk ira Anutuning arantagim ning kagadofi wara'ning wa napa' fuka ganang usingsa' titining mo'. Abanga fuksi' giknim dudop wara'ning ki undu' kadapmang usingsa' ka kuma' yaranga titing unggungsa' yaranga titi ning mo', mokngang. \v 29 Abanga Anutuning arantagim ka wap Juda wa napa' midi tapni ka umpang ganang yoking unggungsa' yaranga tanga iikning mo'. Mokngang wa napa' beng guk sini' ka Anutuning mini unggo wari napa' kadagasi ka amingning kaba ganang mang sini' do dopma yugura tipdidima wara'ning. Wara' kadapmang ka wa usingsa' tinga aming wari sareng kigedanga aming ning wap u bema ara ning mo'. Mokngang aming ning wap wa Anutu warisa' kanga bema ara wara'ning. \c 3 \s1 Anutuning kadapmang didimeng wa kigineng ningsa' ira au wara'ning \p \v 1 Ka Juda aming sidi midi ka naga kadapmang ka Juda wari titing u anikige ning da'ning torik u kanga ning ma toni', o Pol adi Juda ning wap kigineng a kadapmang tapni ka Juda wari fuksi' giknim dobiting u tipmakuratara' nakem wara' Juda adi aming arantagim nua'ni indigok dabik ningsa' unda'. \v 2 Mokngang, midi ka wa Juda ning wap u tipkadaga wara'ning mo' torik. Wap ka Juda arantagim wa kini girii guk ka ning, arantagim ka Juda wa timinggi' Anutu wari adining midi u katatora waraga' ananing mini sunom wari sini' yamgu'. \v 3 Beng sini' Anutu wari adining midi u katatoranga aming fam ga' ituaim waraga' ipmigu'. Ka adisining aming fam adi adining midi u tarakayonga adining kapmik ganang nua' mo' yaging de ka Anutu adi u yapma midi totangka ka timinggi' yotangkayap titiga' tugu' waraga' manda ukngama iibi mo' tugu'. Mokngang sini'. \v 4 Ka Anutuning kadapmang wa didimeng sini' wara' adi adining midi totangka waraga' suknakube guk mo' tita'. Wara' adi aming kamaganangni wari adisining kadapmang u didimeng mo' tiging u yapma wa Anutu adi sasuk nua'ni ubu tanga adining midi totangka ka yotangkayap titiga' togu' u kagabi guk mo' tugu'. Mokngang. Ka midi ka Anutuning kadapmang didimeng waraga' ka timinggi' umpang ganang yoking wa ning, \q1 “nasi' nasi' midi Anutu gu tugutang wa beng guksa' kadofasirendainga aming adi kuma'sa' kating. A aming wari guning kadagang waraga' arokiting undu' kadagang ni guk mo' katuainga Anutu guning kadapmang didimeng warisa' irafikita' ning yoking.” \p \v 5 Ka na aming kamaganangni indining sasuksa' tanga midi kadapmang nua'ni ka ning toutik, aming indi kadapmang kadagang tinga Anutu wari mamareng nimita' wa Anutuning kadapmang didimeng wari sareng kadofita'. Ka aming indi u kanga a Anutu adi ning guk wa kadagang tara' ning tontam wa. \v 6 Mokngang sini', Anutu adi kadapmang didimeng ning tuang. Abanga adi aming kadapmang didimeng ganang tagagareyap wara'ning ki sini' wara' adi aming indi tagagarenipma aming ka ni kadagang guk kanga mamareng kabingamota' wa adi didimengsa' tara'. \p \v 7 Abanga nua'ni ka ning, naga midi mandaga' ni toutik ka Anutu adi waraga' mamareng namota' wa adining kadapmang didimeng wari sareng kadofiinga aming wari adining wap bema aranting. Wara' na o na Anutu yotangkangaminga karengsa' nabara' ning toutik wa. \v 8 Mokngang. Midi ka ningwara' u toutik wa na ai aming indi kadapmang kadagang tanam. Ning tinga wari Anutuning kadapmang didimeng u sareng sini' tipkadofota' ning tugugu ning ningda'ning toutik. Ka aming fam ka naga nangkigeting adi midi kadapmang ka naga u torik u sura unggungsa' yaranga ira wa Pol wari midi kane u tanga fiarara' wara'ning ki wa midi kadapmang ka didimeng mo' ka ana kuma' fatora' unggungsa' ning fatuguting. Ka adi ning fatuguting wara' Anutu adi aming arantagim ka wa iibi guk mo' to'. Mokngang Anutu adi adisining kadapmang kadagang wa didimengsa' tagagareyapma kagaya girii kabiamo'ga'. \s1 Anutuning de ganang wa aming didimeng ka ni guk mokngang \p \v 9 Ka Juda arantagim fam sidi ning fasukiting, indi Anutu wari nibita' wa indining kadapmang wari aming arantagim fam ning kadapmang u irafikem wara' indi didimeng giri ikem. Ka mokngang. Midi ka wara'ning wa kuma' urang yorak wang, Juda indi a aming arantagim ka Juda mo' indi dabiksa' kadagang ning kigineng girii wari kuma' mangkupninibinga wara'ning kapmik ganangsa' ikitam. \v 10 Ka beng sini' midi ka waraga' wa Anutuning umpang tang ganang timinggi' ning kuma' yora kabiging, \q1 “aming ka ni didimengsa' guk mo' ikita' mokngang sini'. \v 11 Aming ka ni Anutuning kadapmang wara'guk mo' sura nakedata'. Abanga aming ka ni kadapmang kareng kabi'sini' ka Anutuning kadapmang didimeng waraga' wena ning ningda'ning guk mo' tita' mokngang sini'. \v 12 Aming dabiksa' adi kadapmang didimeng u kabinga kadapmang kadagang ganangsa' ausasu'nanga iking. Aming ka ni kane kareng kabi'sini' guk mo' tita' mokngang sini'. \v 13 Adisining masi' ginang ka midi kadagang towanga nginge titing wa aming kungkumosi ning kwang ka kubung kadagang guk urang kadofiting ningda'ning ikiting. Midi ka adisining masi'ganang u kadofita' wa beng guk mokngang mandaga'sa'. Adisining midi wa kadagang sini' ka gimik ning masi' ameng kadagang ka aming urang dipmakumoting ningwara'. \v 14 Adi midi kadagang sini' ka aming tipkadaga ning kabi'mo' tuguting. \v 15 Adi aming digirap ni tonga wa kusubang da' mo' tanga titing. Adi urapsa' marara anga dipmiting. \v 16 Adi aming fam ning kane kareng u ifakadaima kabaksi' mamareng kabi'mo' imiting. \v 17 Adi kadapmang kareng ka aming guk kabaksi' kugurang gi' iikning wara'guk mo'sini' nakiting. \v 18 Ning tanga adi Anutuga' mutu kabi'sini' guk mo' titing mokngang sini' ning yoking.” \p \v 19 Ka indi kuma'sa' nakitam, midi ka u tonga yararik wa timinggi' Anutuning umpang ganang kuma' yora kabiging fideta' wara' midi kadapmang tapni ka wari aming ka midi kadapmang wara'ning kapmik ganang ikitam indi indining kadagang u ningtintingneinga nakedatam. Wara' indi Anutu u midi tubobu kabi'sini' ka a na kadagang guk mokngang aming didimeng giri ning tutugu ning kadapmang guk mokngang sini'. Wa ning, aming kamaganangni ka Juda a Juda mo' arantagim nua'ni wara'guk dabiksa' indi Anutuning de ganang wa kadagang guk sa' ikem. \v 20 Beng guk sini' kadapmang ka Anutu wari aming didimesi beng guk ning nipma nining wara'ning wa indi Moses ning kadapmang unggungsa' yaranga iik u mo', mokngang sini'. Kadapmang tapni lo wara'ning kaneni kigineng wa ning, indi kadagang tanga wa kadapmang tapni u kanga ning tontam, o beng guk sini' indi kadapmang didimeng u kabinga kadagang ba tem. Ning tutugu wara'ning waraga'sa' kamigu'. \s1 Aming ka Jisas ga' naktangka tota' wa wap aming didimeng guk irota' \p \v 21 Ka tim Anutu wari adining midi tapni wa Moses ga' amigu'. Ka aming wari Moses ning midi tapni ka u dabiksa' yarasasu'nanga didimengsa' kuma' tota' wa Anutu wari aming wap didimeng wa aming ka unggungsa' anota' ning turugu'. A kami inga' i ikem yara'ganang wa Anutu wari kadapmang beng guk kareng nua'ni ka aming indi aming didimesi ning nipma nining wara'ning u tanimgu'. Ka kadapmang ka u tanimgu' wa Moses ning lo wara'ning mo'. Mokngang undu' nua'ni ka timinggi' Moses guk ka profet arantagim fam guk wari kagadofi ga' fatoyaging u tanimgu'. \v 22 Ka kadapmang ka Anutu wari wap ka aming didimeng ning u nipma nining wara'ning ka u tugu' wa ning, aming ka Kasira Aming Jisas ga' kaba guk kufara naktangka tanga irota' unggungsa' wa aming didimeng ning anota'. Abanga aming arantagim ka Juda a arantagim nua'ni ka Juda mo' dabiksa' wari yara wara'ning kadapmang wa nua'ni guk mokngang, kubanik unggunsa' tanimgu'. \v 23 Beng sini' aming aming dabiksa' indi kadagang tanga kadagang guksa' ikitam wara' indi Anutu ka kadapmang didimeng ning kigineng girii guk wara'ganang bangap ikitam. \v 24 Ka Anutu wari indita' bibiri' nipma aming dabiksa' indita' ai'dap tanima wap ka aming didimeng ning iik wara'ning kadapmang u tanimgu'. Kadapmang ka u tanimgu' wa ning, adi mindingni Kasira Aming Jisas u tubosa' kabaniminga afanga kadagang u udanga kayonim wara'ning kane kigineng tugu'. Ning tinga wara'ganangsa' wa Anutu wari kadapmang ka aming didimesi beng guk ning nining wara'ning u tanimgu' wang. \v 25 Ka Kasira Aming Jisas ka wa Anutu wari inga' kungkumak tanga adining amaani u kwasineinga kagaya ka Anutu wari indining kadagang ga' tanga indita' ninim ga' suku' u tipmirisasu'na waraga' kuma' sura kasiranga kabigu'. Ning tinga afanga kumara adining amaani wa aming ka adita' naktangka titi wara'sining kadagang u tipmiri waraga' kwasinegu'. Ka indi kane kigineng ka Anutu wari u tugu' u kanga ning tontam, o beng sini' Anutu adi kadapmang ka wa indi yotangkanipma aming didimesi ning nining waraga'sa' tanga tugu'. Wa ning, tim aming adi kadapmang tapni timini wara'ganang ira kadagang tanga ira kadapmang kareng ka inga' tugu' wara'guk mo' kating wara' Anutu adi kagaya iyam ga' wa kugurang da'ning tiabita'. A kami yara'ganang wa adi adining kadapmang didimeng u sarengsa' kuma' tanga ningtintingneinga kayam. \v 26 Wara' indi Anutuning kadapmang u kanga ning sura nakedantam, Anutu adi didimengsa'. Abanga aming ka Jisas ga' naktangka titing undu' Anutu wari yotangkaim sini' tanga wap kigineng ka aming didimesi ning u inita'. \p \v 27 Wara' aming ka ni na aming kareng ka Moses ning kadapmang tang u defata' u yarasasu'na sa' tanga ikitik wara' Anutu wari wap aming didimeng u nanita' ning tutugu ning guk mokngang sini'. Wap aming didimeng wa Anutu wari aming ka Jisas ga' naktangka tota' unggungsa' anini wara'ning wa giri beng guk. \v 28 Ka Anutu wari wap ka aming didimeng ning inita' wara'ning kini wa ning kuma' fatugutik, Anutu adi wap aming didimeng wa aming ka Moses ning kadapmang tang yareting u mo' inita'. Mokngang adi wap aming didimeng wa aming ka kadapmang kubaniksa' ka Jisas ga' naktangka titing wara'ganangsa' wa wap ka u inita'. \p \v 29 Ka kadapmang ka Anutu wari u tita' u kanga ning nakedantam, Anutu adi Juda aming sa' yotangkayap ning mo'. Mokngang adi aming arantagim nua'ni ka Juda mo' wara'guk dabiksa' yotangkayap wara'ning Anutu. \v 30 Beng sini' Anutu wa kubaniksa'. A kadapmang ka arantagim kuni' kuni' dabiksa' yotangkanip wara'ning undu' kubaniksa'. Wara' aming ka fuksi' giknim kuma' dobiting wa ma aming ka fuksi' giknim mo' dobiting dabiksa' adi kadapmang kubaniksa' ka Kasira Aming Jisas ga' naktangka titi unggungsa' tinga wa Anutu wari wap aming didimesi ning wara'ganangsa' inota'. \v 31 Ka sidi ning mo' sukanting, a Pol adi kadapmang ka naktangka titining warisa' yotangkayap ga' tora' wa adi Moses ning kadapmang tapni wara'ning kigineng u udaunga tara' kayam. Mokngang ksadapmang ka naktangka titining u torik u tinting wa Moses ning kadapmang tapni wara'ning bengni u tipkadofinga tiptangka tinting. \c 4 \s1 Tim Anutu wari Ebraham wa aming didimeng ning anigu' \p \v 1 Ka sidi kadapmang ka Anutu wari wap aming didimeng ning nipma nining wara'ning wa timinggi' papani' Ebraham wari tugu' wara'ning u sura nakedanting. \v 2 Ka Anutu wari Ebraham wari kadapmang kareng u yara ga' kane girii tanga yagu' waraga' tanga wap ka aming didimeng u anonga tugu' ganang wa giri Ebraham adi ananing wap u bema aranga o beng sini' naganing tangkunang warisa' tanga wap ka u nanara' ning tounga tugu'. Ka mokngang, Anutu adi wap ka aming didimeng wa kadapmang ka wara'ganang guk mo' inita' wara' Ebraham adi wap kareng ka u bema wa Anutuning de ganang ananing wap guk mo' bema aregu'. \v 3 Ka midi ka Ebraham ning iik wara'ning ka Anutuning midi umpang ganang timinggi' yora kabiging wa ning, Anutu wari Ebraham u aniinga wa Ebraham adi midi ka u naknga o beng guksa' ning tonga naktangka tugu' waraga'sa' tanga Anutu wari kadapmang didimeng beng guk ning kanga wap aming didimeng u anigu' ning yoking. \v 4 Ka kadapmang ka Anutu wari Ebraham ga' tangamgu' wa aming indi titam waraga' sukantam. Indi ning titam, uningkim ka kane titam waraga' nimiting wa napa' ka ai'dap tanga tubosa' ninim wara'ning mo'. Mokngang wa kane wara'ning to sa' nimiting. Ka Anutu wari Ebraham ga' wap kareng amigu' undu' ningsa'. Adi Ebraham ana kadapmang kareng yara ga' kane tangkunang tarugu' waraga' tanga mo' anigu'. Mokngang adi waraga' tanga anonga tugu' ganang wa wap ka wa adining kane tangkunang wara'ning to kura'bu ningda'ning sa' amonga tugu' wara' napa' kigineng sini' mo'. Ka mokngang Anutu adi ananing ai'dap kareng ganangsa' Ebraham ga' wap kareng u tubosa' ning amigu'. \v 5 Ka inga' yara'ganang undu' ning. Aming ka naktangka ka ning tota', o beng sini' Anutu adi aming ka kadagang guk undu' girisa' yotangkangam ning ningsa' suktangkauta' wa Anutu adi adining naktangkani ka u kadapmang didimeng beng guk ning kanga kuma'sa' yotangkangamota'. Wara' aming ka wa ning guk mo' surota', na kane tangkunang ka Moses ning kadapmang tapni u yaranga tinga Anutu wari naning kane tangkunang u kanga wap aming didimeng ning u wara'ganang nanota'. Mokngang adi napa' girii kubaniksa' ka naktangka sa' tinga Anutu wari wap aming didimeng ning u wara'ganangsa' anota'. \p \v 6 Ka timinggi' Devit wari yagu' ganang Devit adindu' Anutuning kadapmang kareng ka Anutu wari wap aming didimeng ning wa aming ananing kane tangkunang ka Moses ning kadapmang tapni unggungsa' mo' yaranga ikinga iyang. Mokngang adi naktangka unggungsa' kanga wap ka u iyang ning waraga' sura Anutuga' mesisiringa tanga midi ning tuguinga yoking, \q1 \v 7 “aming ka Anutu wari adining kadagang waraga' suknakube tanga ufafengam tara' adi kareng sini' ita'. \v 8 Abanga aming ka kadagang tinga Anutu wari adining kadagang wara'ning toni kagaya tubobu guk mo' amota' adindu' karengsa' ning togu'.” \p \v 9 Ka Devit wari aming wari karengsa' giri iik ga' sura togu' wa adi aming arantagim ka fuksi' giknim kuma' dobiting warisa' iik ga' mo' togu'. Mokngang adi aming ka fuksi' giknim guk mo' dobiting adisita' undu' sura togu' wara' ning urang torik wang, napa' kubaniksa' ka Ebraham wari Anutuning midi ninaksa' tugu' waraga'sa' tanga wa Anutu wari wap aming didimeng u anigu'. \p \v 10 Ka Ebraham adi kadapmang wa indining da'ning tanga ikinga wap ka u anigu'. Adi fugu giknim kuma' dopku' ganang wa ma ko mo' dopku' ganang anigu'. Mokngang. Kama ka wara'ganang wa Ebraham adi fugu giknim guk mo' dopma sige ko ira naktangka sa' tugu' ganang wa Anutu wari wap kareng ka u kuma' anigu'. \v 11 Ning tanga Anutu adi Ebraham wa adining aming didimeng ning kagu' u tipsarenda waraga' so ningda'ning tonga fugu guknim wa inga' aniinga dopku'. Wara' Ebraham wa aming arantagim ka adining mandang inga' kadofiting ka fuksi' giknim guk mo' dobiting de ka Anutuga' naktangka sa' tinga Anutu wari aming didimesi ning inita' adisining papasi' beng guk ning ikita'. \v 12 Abanga Ebraham wa Juda aming fam ka fuksi' giknim dudop ning kadapmang sa' mo' yareting. Adi naktangka ning kadapmang sini' ka tim Ebraham wari fugu giknim guk mo' dopma ganang tanga yagu' wara'guk kuma' tanga ira dobiting undu' wara'sining papasi' ikita'. \s1 Midi totangka ka tim Anutu wari Ebraham ga' tangamgu' wa naktangka aming indigok dabik bimbem ning \p \v 13 Ka tim Anutu wari Ebraham guk ka adining naktangka aming arantagim ka inga' kadofinga iik wara'siga' kafakafa tiama kama girii dabiksa' u kabiam ga' totangkagu'. Ka Anutu wari midi totangka ka u tugu' wa Ebraham wari Moses ning kadapmang tapni u yaranga tinga wara'ganang yotangkayap waraga' mo' sura togu'. Mokngang adi napa' kubaniksa' ka Ebraham wari Anutuning midi u naknga naktangka sa' tugu' waraga'sa' tanga wa wap aming didimeng ning u anigu'. \v 14 Ka wa ning, Anutu wari midi totangka ka kadapmang ka Ebraham ning naktangka wara'ganang inga' napa' iyam ga' kuma' togu'. Ka inga' Anutu adi kadapmang nua'ni ubu tanga aming wari midi tapni ka Moses ga' amigu' unggungsa' yaranga tinga napa' kareng u imaro' ganang wa indi ning toyanam, o Anutu adi naktangka wa sigening ning ubu ba kara'. Abanga kadapmang ka Anutu wari Ebraham ning naktangka waraga'sa' tanga napa' amimi ga' midi totangka tugu' undu' beng guk mokngang sigening ning ubu ba ita' ning toyanam. Ka mokngang Anutu adi kadapmang kubaniksa' ka aming indining naktangka unggungsa' kanga ninim wara'ningsa' yaranga tita'. \v 15 Beng sini' Anutuning kadapmang tapni lo ka Moses wari aming ga' yamgu' wara'ning kaneni wa aming wari kadagang tinga kagaya iyam waraga' ikita'. A lo wari mo' itaro' ganang wa kadagang a kareng ning ningtintingna wara'ning kadapmang guk mokngang wara' kagaya bimbem ning guk mokngang. \p \v 16 Ka tim Anutu wari Ebraham ga' kafakafa tangam waraga' midi totangka tugu' wara'ning kini wa Anutu wari Ebraham ning naktangka unggungsa' kanga ai'dap kareng tubosa' tangama midi ka u anigu'. Abanga Anutu wari midi totangka ka inga' adining papane arantagim yotangkayap ga' anigu' wara'ning kini undu' kubaniksa' ka kadapmang ka naktangka titi wara'ning unggungsa'. Beng sini' napa' ka Anutu wari u tangam ga' togu' wa aming ka Moses ning kadapmang tapni sa' yaranga ikiting ka Juda waraga'sa' tiam ga' mo' togu'. Mokngang aming aming dabiksa' ka Anutuga' naktangka beng guk tinting adindu' napa' ka u togu' u tiaminga bemting. Wara' ning nakantam, Ebraham wa aming kuni' kuni' dabiksa' ka Juda a Juda mo' ka naktangka ning kadapmang yaretam indining papani' kubaniksa'. \v 17 Ka midi ka wara'ning ka tim Anutu wari Ebraham anigu' wa umpang ganang ning kuma' yoking, Ebraham gu kami aming arantagim kuni' kuni' wara'sining papasi' ning gipmirik ning yoking. Wara' indi ning nakantam, midi ka Ebraham wari indining papani' ning iik waraga' wa Anutu ka Ebraham wari naktangkangamgu' anasa' kuma' kigedanga midi ka u togu'. Beng sini' Anutu adi kigineng tuang, adi aming ka ni kuma' kumurota' u tubobu tipmarakinga ka' nua'bu girisa' iik ning tangkunang guk. Abanga adi napa' ka inga' kagadofi wara'ning kadapmang u timsa' kuma' kigedanga tuguinga napa' wari mandang inga' kagadofi wara'ning tangkunang guk beng sini' ikita'. \p \v 18 Ka midi ka tim Anutu wari Ebraham u adining iri wari inga' siamo' kagadofi waraga' anigu' wara'ning u yoking wa ning, inga' guning iri ga' wa kabi' kabi'mo' ning kadofini'ga' ning anigu'. Ka kama ka u anigu' wara'ganang wa napa' ka Anutu wari u kagadofi ga' togu' wari kagadofi ning kadapmang uuring kabi'sini' guk mo' yagu' ganang wa midi ka u anigu'. Ka Ebraham adi Anutuning midi u naknga naktangka sa' tanga o beng guk kuma'sa' kadofo'ga' ning tonga kadapmang guk kuma' kaga ning urang ning suktangkanga yagu'. Wara' inga'ganang wa Ebraham wa aming arantagim kuni' kuni' indining papani' beng guk ning kuma' kadofigu'. \v 19 Ka Ebraham adindu' kuma' nakedagu' adi tanganda sini' kuma' tugu' gurakni wa 100 ning kagadofi ga' kabi'sini' kuma' adegu' wara' adi saba iibe ning kadapmang guk mokngang. Adining fuguni wa aming kungkumong ningda'ning kuma' kadofigu'. Abanga adining tamni Sera undu' saba ni guk mo' ibenga sigesa' ira agu' wara' tanganda sini' tanga kabani wa tugora kuma' tugu'. Ka Ebraham adi napa' ka wa kuma' kagu' de ka adi waraga' sura naktangkani u kagabi kabi'guk mo' tugu'. \v 20-21 Abanga adi sasuk fama' tanga a napa' ka Anutu wari tanam ga' togu' wa mo' unda' tanamo'ga' ning u kabi'guk mo' togu'. Mokngang sini' adi a Anutu adi kuma'sa' titining wara' kuma'sa' tipkadofinamo'ga' ningsa' kigineng sini' suktangkanga Anutuga' mesisiringa sa' tanga ira agu'. \v 22 Ning tinga Anutu wari Ebraham ning naktangka u kanga wap aming didimeng u aniinga wap kigineng ka wari yotangkangaminga Ebraham adi Anutuning de ganang wa aming didimeng ning ubu kadofinga ira agu'. \p \v 23 Ka midi ka Anutu wari Ebraham u wap aming didimeng ning anigu' wara'ning u tuguinga umpang ganang yokinga fideta' wa Anutu adi Ebraham u anigu' unggungsa' mo'. \v 24 Mokngang adi naktangka aming arantagim ka inga' yara'ganang ikem indita' undu' sura midi u togu'. Indi Anutu kigineng ka girini' Jisas u tipmaragu' adining midi u naknga waraga' naktangka tem wa Anutu wari wap aming didimeng ning wa indita' undu' kuma' ninara'. \v 25 Beng sini' Anutu wari indining kadagang u tipmiri wara'ning kadapmang tinim waraga' sura girii Jisas u kagabi sa' tinga kumogu'. Kumoinga ka' iik tubobu tipmaragu' wa aming indi wap aming didimesi ning u nining waraga' sura wara'ning kadapmang tugu'. \c 5 \s1 Aming ka naktangka tinga Anutu wari wap aming didimeng ning kuma' anota' adi kaba kugurang guk irota' \p \v 1 Ka indi girini' Kasira Aming Jisas ga' naktangka tinga Anutu wari u nipma wap aming didimesi ning ubu kuma' nininga ikem. Ning tanga Jisas ning kane kigineng wari iik ka tim kadagang guk ira adining digirap ning yagum u udaniminga Anutu guk kabakni' kubaniksa' ubu kufura kagaya bimbem ga' mutu guk mo' tanga ikem. \v 2 Ka iik kareng ka Anutu wari ai'dap kareng tanimgu' wara'ganang u ikem wa girii Jisas kubaniksa' wari tanimgu'. Ka indi u kanga iik inga'ni kareng sini' ka inga' Anutu guk adining yongganang anga ira adining tangkunang girii guk iknam waraga' suktangkanga ira kabakni' karengsa' naknga mesisiringa sini' tanga ikem. \v 3 Ka indi mesisiringa wa waraga'sa' mo' tem. Mokngang napa' nua'ni ka undu' aming ka naktangka guk mo' ting wari indita' mamareng ninim a mamareng fam ka indiganang kadofinimita' wa indining kabakni' indifitangka ning. Wara' indi waraga' undu' mesisiringa titam. \v 4 Wa ning, indi kuma'sa' nakem indi tangkunang ningsa' ikantam wa indi kabakni' tiptangka ning kadapmang tantam. Ning tanga indi kabakni' ganang wa tangkunang guk ira sasuk kigineng ka inga' Anutu guk iik waraga'sa' suktangkanga ira antam. \v 5 Ka indi sasuk ka napa' inga' kagadofi ning waraga' tanga ikantam wa sige fe' mo' tem. Mokngang wa Anutu wari adining mini unggo u kabakni' ganang kaminiminga Anutuning sasuk ka indita' ai'dap tinim ning wari tonanip sini' kuma' tinga ikem wara' indi ning tontam, o Anutu adi kafakafa wa kuma'sa' tanimo'ga'. \p \v 6 Beng sini' indi Anutuga' manda sini' ukngamgum wa kadaga sini' tanga indi nananing iikni' u yotangka ning tangkunang kabi'guk mo' yagum. Ka wara'ganangsa' wa Anutu wari yotangkanip titining kama didimeng u kanga Kasira Aming Jisas u kabaniminga afanga aming kadagasi ka Anutuga' manda ukngamisi indi yotangkanip waraga' tanga kumogu'. \v 7 Ka kadapmang ka Jisas wari aming kadagasi indi yotangkanip ga' tanga u kumogu' wa aming kamaganangni indi ning guk mo' titam mokngang sini'. Fiking ganangsa' ka aming kubanik kubanik wari amisi' ka wap kareng guk wari kadaunga tinga u yotangkangam ga' wa giri kabaksi' tiptangkanga kagaya bema kumakiting. \v 8 A kadapmang ka Anutu wari indita' bibiri' nipma yotangkanip wara'ning wa nua'ni sini' ka aming kadagasi indi yotangkanipku'. Adi indi kadagang girii wari tanga kadaga sini' kuma' tugum u kanga bibiri' nipma Kasira Aming Jisas u anigareinga afanga kumogu'. Ka indi u kanga ning nakedantam, o beng sini' Anutu adi indita' siamo' naknga bibiri' nipma wa kadagang girii ning bining ganang u yotangkanipku' wang. \v 9 Beng guk sini' Jisas wari indi yotangkanip ga' tanga sura kumura adining amaani kwasinegu' warisa' tanga wa indining kadagang u yotiknimsasu'negu'. Ning tinga Anutu wari wap aming didimesi ning u ninara'. Wara' indi ning nakantam, Jisas adi yotangkanip titiga' kane kigineng kuma' tugu' wara' adi inga' undu' kabi'mo' kuma'sa' yotangkanibinga indi Anutuning kaba kagaya ka Anutu wari indining kadagang wara'ning toni kura'bu ninim waraga' sukita' wara'guk mo' bemnam ga'. \v 10 Ka tim indi kadagang tanga Anutuning digirap sini' ning yagum ka wara'ning bining ganang didimeng sini' wa Anutuning mindingni Jisas wari afanga kumogu' warisa' tanga wa digirap ning yagum u udanga fabanga Anutu guk kuknibinga adigok kabakni' kubaniksa' ubu kufura ikem. Ka indi ning u tanga ira wa ning sukantam, Jisas wari kumogu' wara'ning kigineng warisa' wa indagira fabanga Anutu guk bak kuknipku'. Wara' inga' ganang wa adi ka' tubobu maragu' wara'ning kigineng wari girii sini' yotangkanibinga indi nua'bu guk mo' kadanam. Mokngang gi' giri ira kareng ningsa' ira anam ga'. \v 11 Abanga indi girini' Kasira Aming Jisas ning kane ka indi fabanga Anutu ganang kuknibinga adigok kabakni' kubaniksa' ira kugurang gi' ubu ikem waraga' wa indi Anutuga' kabakni' karengsa' naknga mesisiringa sini' fatangamem. \s1 Adam wa kungkumak ning ki tipkadofigu' a Jisas wa ka' iyak tipkadofigu' \p \v 12 Ka kadagang wari kadofigu' wara'ning ki wa ning, tim aming kubaniksa' wari kadagang tugu'. Ning tinga kadapmang ka kadagang titining wari aming ganang u munumung sini' kadofigu'. Ning tinga kadagang wari kungkumak ning ki tipkadofigu'. Wara' inga aming dabik wari kadagang tinga kungkumak wari undu' kadofiamita'. \v 13 Ka kadagang wari timinggi' sini' kuma' tinga kadofigu'. Ka kadapmang tapni wari ko mo' kadofigu' ganang wa kadagang kuni' kuni' wara'ning ki kubanik kubanik wara'ning kagayani wa ning guk mo' todidimarugu'. Mokngang wap girii kubanik ka kadagang ning warisa' fidegu'. \v 14 Ka beng sini' kungkumak ning kigineng girii ka Adam ganang tim kadofigu' wa aming ka inga' kadofinga kadagang fam fam ka tim Adam wari tugu' ningwara' mo' tanga ira abiging de ka undu' wap kadagang u tiging. Wara' kungkumak wari aming ka undu' dabiksa' kuma' mungkupniapsasu'negu'. Adi kadagang ningsa' tanga kumara ababanga kama ka inga' Anutu wari Moses ga' kadapmang tapni amigu' wara'ganang undu' ningsa' ko kumara abiging. Ka kadapmang ka tim Adam wari napa' kigineng ka aming kubaniksa' adi tipkadofiinga kungkumak ning kigineng wari aming dabiksa' mungkupniapku' wa aming kigineng kubaniksa' ka inga' iik kareng tipkadofi wara'ning kamaga undu' ningda'ning. \p \v 15 Ka Anutuning ai'dap kareng wara'ning kadapmang wa kadapmang ka Adam wari kadagang tugu' wara'guk dabiksa' mo', mokngang sini' undu' kuni' nua'ni. Ka kadagang wa tim aming kubaniksa' Adam warisa' tugu'. Tinga wara'ning kigineng girii wari aming kamaganangni dabiksa' indifikadasasu'neinga kumogum. Ka inga' Anutu wari ai'dap kareng tubosa' tanima aming kubaniksa' ka Kasira Aming Jisas u anigaranimgu'. Ning tinga Jisas adindu' ai'dap tanga yotangkanibinga wara'ning kigineng warisa' aming arantagim girii dabiksa' indi indifimaraksasu'negu'. \v 16 Abanga Anutuning ai'dap wara'ning kaneni wa ki kubaniksa' ka Adam wari kadagang tipkadofiinga Anutu wari kadagang wara'ning kagaya bimbem ga' anigu' ningsa' mo'. Mokngang undu' kadapmang nua'ni guk. Wa ning, tim aming kubaniksa' Adam wari kadagang tinga Anutu wari kudip kadagang ning bingi sa' urang tangamgu' ningda'ning ka inga' undu' aming kabi'mo' wari kadagang kuni'kuni' tinga wa Anutu ananing ai'dap a bibiri' warisa' yotangkanipma kadagang u tipmirinima wap ka aming didimesi ning ubu nimgu'. \v 17 Ka aming kubaniksa' Adam wari kadagang tugu'. Ka kadagang ka wari kungkumak tipkadofiinga kungkumak warisa' aming aming u niptatorasasu'negu'. Ka inga' kane kareng ka aming kubaniksa' ka Kasira Aming Jisas wari tugu' wara'ganang wa Anutu wari adining ai'dap a bibiri' girii warisa' tanga kadagang ning kigineng u tipmirisasu'nanga wap ka aming didimeng ning u nininga ikem. Ning tanga indi wap ka wara'guk ira girii Jisas guk tim iyak tanga ka' ira adigok napa'napa' dabik u yaptatoranam ga'. \p \v 18 Ka beng sini' kadagang ka aming kubaniksa' wari tugu' warisa' wa aming aming wari wap kadagang ka kagaya sa' bema bisasu'na wara'ning ning bemging. Ka u tugu' ningsa' ka inga' aming kubaniksa' ka kane kareng tugu' warisa' kadapmang ka aming aming wari wap ka aming didimeng wara'guk ira ka' iik titining u tipkadofinimgu'. \v 19 Abanga aming kubaniksa' wari midi tarakayo tugu' warisa' tanga wa Anutu wari aming arantagim girii u aming kadagang guk ning ninggu'. Ka u tugu' ningsa' ka aming kubaniksa' wari Anutuning midi ninaksa' tugu' warisa' wa Anutu wari aming arantagim girii indi aming didimesi ning nining wara'ning kadapmang tugu'. \p \v 20 Ka kadagang munumung wa tim Adam wari tugu'. Tinga aming aming adindu' kadagang sa' tanga ira abiging. Ababanga inga' Anutu wari adining kadapmang tapni u Moses aniinga yoku' ganang undu' kadagang wari bibi' guk mo' tugu'. Mokngang wa Anutuning kadapmang tapni wari kadagang wara'ning ki kubanik kubanik u ituanga yareinga kadagang wari girii giranga giranga agu'. Ka kadagang wari girii giragagu' de ka Anutuning ai'dap a bibiri' ning tangkunang wa girii sini' wara' wara'ning kigineng wari yotangkanip tanga kadagang ning kigineng u tarafara tipmakuriti tugu'. \v 21 Tim kadagang wari girii ning ira aming yaptatoreinga aming adi mamareng a kudip kadagang ganang kungkumak wara'ning mutu girii guk yaging. Ka kadagang wari u yaptatoregu' ningsa' inga' yara'ganang undu' kane kareng ka girini' Kasira Aming Jisas wari tugu' warisa' tanga Anutuning ai'dap wara'ning kigineng girii wari aming u niptatorasasu'neinga indi adining arantagim ka wap aming didimesi ning wara'guk ira ka' fikifiki ningsa' ira au wara'ning. \c 6 \s1 Naktangka aming indi Jisas guk dabik kuma' kumara kadagang u kabinga ka' tubobu kuma' marara ikem \p \v 1 Ka na midi ka Anutuning ai'dap a bibiri' wa kigineng girii guk waraga' torik wa aming fam adi midi ka u naknga ning ma toni', a ningwara' indi kadapmang kadagang undu' girisa' tantam. Tinga Anutu wari indining kadagang u suknakubeniminga adining ai'dap wari wara'ganang siamo' kadofota'. \v 2 Mokngang sini', indi ning sukantam, tim indi kadagang wara'ganang sini' yagum. Ka inga' indi Kasira Aming Jisas ga' naktangka tem wa kadagang wari nua'bu mo' niptatora wara'ning aming ka kuma' kumara udaga ning ningda'ning ikem. Ka indining tanga indi kadapmang kadagang ka tim tanga yagum wa nua'bu tipmarara tanga antam. Mokngang. \v 3 Indi kuma'sa' nakem aming wari ama inimiting wa adi Kasira Aming Jisas wari kumogu' wara'ning kamaga waraga'sa' sura inimiting. Wara' u tanimiting wa indi adigok kabakni' dabik kufakinga iikni' timini ka kadagang tanga iikning wari bibi' waraga' tanimiting. \v 4 Abanga adi ama u inimiting wa Jisas wari kumoinga unafarafi tiging wa indigok dabik unafarafanipma indining iik kadagang timini u kuma' tipmiriging ning u kanga nakeda waraga' tanimiting. Ning tinga beni Anutu wari ananing tangkunang girii ganangsa' mindingni Jisas u tubobu tipmarakinga marara iik inga'ni kuni' nua'ni sini' ubu tanga ikita' ningsa' ka indindu' indifimarakinga iik inga'ni kareng ubu tanga ikem ning u nakedantam. \p \v 5 Beng sini' tim Kasira Aming Jisas wari kungkumak tugu' wa indi adiganang sa' garanga ira adigok dabiksa' kuma' kumogum. Wara' adi tubobu seranga maragu' ning wa inga' indindu' adi maragu' ning kuma' marara iknam. \v 6 Ka indi kuma'sa' nakem, tim indi kadagang tinga sasuk timini ka kadagang wara'ning warisa' niptatoregu'. Ka aming wari girii Jisas u firi ugari ganang ugumoging wa indi Jisas ga' naktangka tanga adiganang ikinga adigok dabiksa' indifi ning ningda'ning tanga indining iikni' kadagang timini wara'guk dabik indifinga bigu'. Wara' sasuk timini ka kadagang titiga' indifimarak wara'ning undu' kuma' udaniminga kabakni' ararangeng karengsa' ubu ikem. Ning tanga indi sasuk kadagang ka kadagang titining wari nua'bu mo' niptatorota'. \v 7 Ka wa indi kuma'sa' nakem, aming ka kuma' kumarota' adi kadagang nua'bu titining guk mokngang. Wara' indindu' ningsa', sasuk kadagang timini ka kadagang titining wari nua'bu mo' niptatorota'. \p \v 8 Ka aming ka Kasira Aming Jisas ga' naktangka titam indi adiganang sini' yorafanga ira adigok dabik kuma' kungkumak ning ningda'ning ikem. Wara' tubobu mamarak ning undu' indi adi maragu' ningsa' maraknam ga', ningsa' suktangkanga ikem. \v 9 Ka indi kumasa' nakem, Kasira Aming Jisas adi kungkumak wa kuma' tanga maragu'. Wara' adi kungkumak ning kigineng wari nua'bu tipkadagainga kungkumak ning guk mokngang sini'. \v 10 Adi kungkumak wa kama kubaniksa' ganang kuma' tugu' warisa' kadagang ning kigineng girii ka aming ifakadaga ning u wadigi' kuma' tipmirisasu'negu'. Ning tanga inga' yara'ganang Jisas wari tubobu marara ka' ita' wa adi Anutuguk ira Anutuning kigineng girii ubu yotangkanga ita'. \v 11 Ka indi waraga' sura ning suktangkantam, o beng sini' tim Jisas wari kumogu' wa indigok dabik kumogum. Wara' inga' yara'ganang wa kadagang ning kigineng wari nua'bu mo' niptatoreinga Jisas wari yotangkaniminga indi adiganang sini' ira nasi' midi Anutu wari ninota' waraga'sa' aiga wara'ning aming ning ubu ikem. \p \v 12 Wara' indi kamaganang i fukni' guk mo' ikem ganang wa kadagang wari indining girini' ning ira niptatoreinga adining sasuk ka kadagang u titining ka kabakni' ganang marakita' u nua'bu mo' yaranga tantam. \v 13 Ning tanga indi fukni' ning dibing ka kani' a kafani' a dani' wa iibisa' tinga kadagang ning kane aming ningda'ning nua'bu mo' kadofinting. Mokngang indi sasuk ka aming ka tim kadagang wari tanga kuma' kungkumak wari tubobu mamarakning ning ikem waraga' sura indining sasukni' a kabakni' a fukni' ning dibing fam wa Anutuga' sa' aiganga ibingama Anutuning kane kareng unggungsa' tantam. \v 14 Ka beng sini' indi kagaya ka Moses ning kadapmang tapni wari aming wari kadagang tinga iyam ga' tuguta' wara'ning kigineng ning kapmik ganang nua'bu mo' ikantam. Mokngang indi Anutuning bibiri' a ai'dap ning kigineng wara'ning kapmik ganang ubu ikantam. Wara' kadagang ning kigineng wari indining girini' ningda'ning nua'bu mo' ira niptatorota', mokngang sini'. \s1 Naktangka aming indi kadapmang didimengsa' titi wara'ning ubu ikem \p \v 15 Ka indi kadagang ning kigining wari niptatoregu' u kabinga Anutuning ai'dap kareng a bibiri' wara'ning kapmik ganang ira kugurang karengsa' ubu kuma' ikem wa indi ning ma tonam, a indi napa' ni wari nua'bu mo' tofanibara' wara' indi kadagang kabi' tonga wa girisa' tantam. Mokngang sini'. \v 16 Indi kadapmang ka aming wari napa' nua'ni ning kapmik iikning undu' kuma'sa' nakem. Wa ning, aming wari aming girii nua'ni wari katatora ga' aigauta' wa adi aming girii ka wara'ning kapmik ganang ira adining kane aming sige slev ka adining midi sa' nakngam ning ning kuma' kadofinga ita'. Ka kadapmang wa fama' guk, nua'ni ka kadagang ning kapmik ganang iikning a nua'ni wa Anutuning midi kapmik ganang iikning. Wara' aming ka kadapmang kadagang wari katatora ga' aigauta' wara'ning ari'ni wa adi kudip kadagang sa' katauta'. A aming ka Anutuning midi ninaksa' tota' adi wap ka aming didimeng u bema ka' ningsa' iik u katauta'. \v 17-18 Ka kadapmang ka Anutu wari naktangka aming ka Rom yong iking sidita' tasaminga tanga iking waraga' wa na ning torik, beng sini' tim sidi kadagang ning kapmik ganang ira wara'ning kane aming sige slev ning yaging. Ka inga' Jisas ning midi kareng wari sidiganang u kadofiinga sidi midi ka u ninaksa' tanga waraga' kabaksi' guk kufura naktangka ubu ting wa Anutu wari kadapmang ka sidi kadagang ganang ikiting u udasaminga ararangeng kareng ira adining kadapmang kareng ning kane aming sige slev ning ubu iking. Wara' na waraga' sura Anutuga' asekna ning tonga mesisiringa tirik. \v 19 Ka midi ka slev ga' u torik wara'ning kini wa ning, naga midi mang sini' toutik wa sidi nafek tinting waraga' tanga na sidita' sasuk sansam waraga' aming indining midi kadapmang yaranga midi ka slev ning u torik. Wa ning, tim sidi kadagang titiga'sa' aigainga sidining fuksi' dibing ka kafasi' kasi' a dasi' wari kadapmang kadagang kabi'mo' tanga ira aging, ningda'ning ka kami yara'ganang undu' sidi kadapmang kareng ning kapmik iik waraga'sa' aiganga Anutuning kadapmang didimeng kareng unggungsa' ubu yaranga tanga ikinga sidining iiksi' wari fafandangeng kareng kadofota'. \p \v 20 Beng sini' tim sidi kadapmang kadagang wari saptatoreinga yaging ganang wa kadapmang kareng wari kabi'sini' guk mo' saptatoregu'. \v 21 Ka sidi iik kadagang ka wara'ganang yaging wa sidi nasi' kareng ni guk tipkadofiging. Mokngang sidi kadapmang kadagasi kuni' kuni' ka aming ifagumak ning unggungsa' tipkadofiging. Wara' kami yara'ganang wa sidi waraga' sura mesisiringa titining guk mokngang. Sidi iiksi' timini waraga' sura megang naknga midi kabi'sini' guk mo' tonting. \v 22 Ka inga' Anutu wari kadagang ning tangkunang ka u saptatoregu' u udasama manggara ararangeng ganang gi' kuksabinga adining kane aming sige slev ning ubu iking. Ning tinga iik ka wara'ganang iking wari napa' kareng ka kadapmang didimengsa' tanga ira ka' fikifiki ningsa' iik u tipkadofasamota'. \v 23 Beng sini' aming ka kadapmang kadagang ning kapmik ira wara'ning kanesa' tanga irota' wa adi kane wara'ning toni ka kungkumak sa' katauta'. A aming ka Anutuning kapmik ganang ikem indi napa' girii kareng ka Anutu wari ananing ai' dap kareng tubosa' tanima indi dabik u fabanga girini' Kasira Aming Jisas guk bak kuknibinga adigok ka' fikifiki ningsa' iik u ninim wara'ningsa'. \c 7 \s1 Naktangka aming indi kadapmang inga'ni kareng wara'ning kapmik ubu ikem \p \v 1 Ka beng sini' kuyane na ning sabitik ka sidi kadapmang ka gavman ning kadapmang tapni lo wari aming yaptatora wara'ning undu' fafong kuma'sa' titing. Ka na wara'ning kadapmang fam u toutik i nakni'. Kadapmang tapni wari aming yaptatoreta' wa aming wari ka' ko ikiting ganangsa' yaptatoreta'. Adi kungkumak titing ganang wa lo wari nua' mo' yaptatoreta' mokngang. \v 2-3 Abanga nua'ni ka ning, taming ka ufini guk ikantamu' wa kadapmang tapni wari ning tora', ufini mo' kabota'. Ka adi ufini wari ka' ko irota' ganang ufini kabinga ami nua'ni guk anga ikantamu' wa kadapmang tang wari a gu kadagang tarang ning anota'. A ufini wari kuma' kumorota' ganang ka aming nua'ni sangamota' wa tapni guk mokngang wara' girisa' sangamara'. \p \v 4 Ka kuyane midi ka kadapmang tapni ning kapmik ganang iikning u torik wa sidindu' ningsa'. Tim wa Anutuning kadapmang tapni wara'ning kagaya wari mungkupnasapma saptatoregu'. A inga' yara'ganang wa Kasira Aming Jisas wari sidita' sura kumogu' wa sidi adining fugu dibing ira sidigok dabik kungkumak ning ningda'ning kuma' iking. Ning tinga kadapmang tang ning kagaya ka tim saptatoregu' u kuma' udagainga wari nua'bu mo' saptatorara'. Wara' sidi ufisi' inga'ni nua'ni ka Anutu wari tubobu urang tipmaragu' wari ubu saptatorara'. Ning tanga yotangkasamiinga sidi Anutuning kane karesi fam u girisa' tinting. \v 5 Tim indi iik timini ganang yagum. Ka kadapmang tapni ning midi fam ka kadagang mo' titiga' tuguta' wari indining sasuk kadagasi fam u tanga indining fukni' dibing ikiting wa kane kadagang ka kungkumak titining waraga'sa' ibingamsasu'nanga tanga ira abugum. \v 6 Ka inga' indi kungkumak ningda'ning kuma' tanga Moses ning kadapmang tapni ning kagaya ka tim niptatoreinga yagum wara'ning kapmik ganang nua'bu mo' ikem. Wara' indi Moses ning midi tapni timinggi'ni ka umpang ganang usingsa' yoking wari nua'bu mo' niptatorota'. Mokngang indi Anutuning mini unggo wari indining kabakni' ganang mang sini' ubu ira niptatoreinga indi iik inga'ni kareng ka kuni nua'ni sini' ubu tanga ikem. \s1 Kadapmang kadagang warisa' aming indifikadagata' \p \v 7 Ka indi kadapmang tapni ka Anutu wari tim Moses ga' amigu' wa kadagang ning kanga kadapmang tang wara'guk ka kadapmang ka kadagang titi ning wara'guk wa kadagasi dabiksa' ning ma yapnam. Mokngang Anutuning kadapmang tapni wa didimeng kareng. Na kadapmang tapni guk mo' nakarok ganang wa na kadagang tanga o kadagang ba tirik ning guk mo' nakedanga torok. Mokngang wa kadapmang tapni warisa' kadagang a kareng ning u nangtintingneinga nakedanga itik. Wa ning, kadapmang tapni wara'ning midi nua'ni ka ning tuguta', gu aming nua'ni ning napa' ni u kamamarenga waraga' kabaka mo' marakota' ning tuguta'. Ka na midi tapni guk mo' nakarok ganang wa kadagang ka midi tapni wari u nangtintingnara' undu' nakeda guk mo' tarok. \v 8 Ka indi midi tapni ka aming nua'nining napa' ni mo' kamamarenga kabaka mo' marakota' ka u tuguta' wari nininga kadagang titining tangkunang ka indining kabakni' ganang yagu' wari marara kadagang ka napa' kamamare ning u tantam. Tinga kadagang ka napa' kabi'mo' yapmamare ning wari indiganang siamo' kadofota'. Ka beng sini' kadapmang tapni adi giri, kadagang mo titiga' tosefi tita'. Ka aming anasa' midi ka tosefi tita' u kanga kabaksi' wari kadagang titiga' u wara'ganang marakita'. A kadapmang tapni guk mokngang ganang wa kadagang kubanik kubanik wara'ning midi guk mokngang wara' indi kadagang waraga' nafek sa' tanga ikianam. \v 9 Wa ning, tim indi kamaganang i munumung sa' kadofinga Anutuning kadapmang wara'guk mo' naknga yagum u tanga wa kadagang wari indiganang wa kugura da' tanga adegu'. Ka inga' indi kadapmang tapni u kuma' nakum ganang wa sasuk kadagang wari kadagang titiga' mimeng maraknipku'. Ning tinga wari indi kungkumak ning kadapmang ubu tinimgu'. \v 10 Ka kadapmang tapni wa Anutu wari indi ka' iik kareng bema iik waraga' sura wara'ning kadapmang tinimgu'. Ka aming nanasa' kadagang tanga kadapmang ka ka' iikning waraga' manda ukngaminga kadapmang tapni ka warisa' kungkumak titining ki ningda'ning ubu kadofinimgu'. \v 11 Ka wara'ning wa ning, kadagang titining sasuk wari indiramikinga indi kadagang ka Anutuning midi tapni wari mo' titiga' tuguta' u tugum. Ning tinga warisa' wa kungkumak ning kadapmang u tipkadofinimgu'. \p \v 12 Wara' indi midi ka a kadapmang tapni warisa' aming kadagang ganang manggara ipmita' ning guk mo' sini' tontam mokngang sini'. Kadapmang tapni wa Anutuning napa' kigineng didimeng sini'. A kadapmang tapni wara'ning midi bang bang u defata' wara'ning dabiksa' undu' didimeng a beng guk a kareng sini'. \p \v 13 Ka sidi Pol naga kadapmang tapni lo wa kareng ning torik u naknga ning ma sukni', a lo wa kareng ning tora' a adi midi ka lo warisa' wa aming faifakadagata' ning guk wa nasi'ga' tora'. Mokngang na ning mo' torik. Ning torik, kadagang warisa' indi kungkumak wara'ning kadapmang tinimgu'. Beng sini' kadapmang tapni kareng sini' wara'ning bining ganang wa kadagang wari mandaga' indiramira indifakadaga tugu'. Wara' indi u kigedanga ning tontam, o kadagang warisa' ba indifikadagagu'. Ning tonga kadapmang tapni wari kadagang u ningtintingnara' wa indi napa' kadagang sini' ning kantam. \s1 Kadagang warisa' aming ning sasuk kareng u tipkadaga waraga' ami' tita' \p \v 14 Ka indi kuma'sa' nakem, kadapmang tapni wa Anutuning sasuk didimeng u ningtintingneta' wara'ning napa' kareng. A aming ka naga ningyara' wa kamaganang yara'ni wara' na napa' kamaganangni u titiga' ko sura ikinga kadagang wari ko naptatoreta'. \v 15 Ka na fikifiki ning fatorik, ai naning kabakna ya indining da'ning. Na kadapmang kareng u kanga u yaranga titiga'sa' sukitik, ka mokngang mo' titik. A na kadapmang kadagang u kanga titiga' bibi' sini' nakitik de ka unggung tonga titik. \v 16 Na napa' ka kadagang kuma' katik unggung tanga base titik wa o Anutuning kadapmang tapni wa kareng beng guk sini', ning wa naning mana wari sini' tutugu ning ningda'ning nakitik. \v 17 Wara' ning torik, kadagang ka wa naganing sasuk warisa' mo' nifimarakinga titik. Mokngang wa kadagang titining kadapmang timini wari naning kabakna ganang ira sasukna tipkadagainga wa kadapmang kadagang u titik. \v 18 Na kuma' nakedarik, kabakna dibing ka iik timini ning ka napa' napa' titiga' marakita' wara'ning bining ganang wa napa' kareng tipkadofi ning ki ni guk mo' ikita' mokngang. Abanga na kadapmang kareng ka ni kanga kuma' torik ning tugutik de, ka beng titiga' wa mokngang mamareng titik. \v 19 Beng sini' na kadapmang kareng u titiga' sa' nakitik, ka mo' titik. A kadapmang kadagang ka titiga' mo' nakitik wa titi ubu titik. \v 20 Abanga na kadapmang kadagang nua'ni ka kadagang ning kuma' kigedatik wa kagabi mo' titik, titisa' titik. Wara' na waraga' wa ning torik, kadapmang ka wa naganing sasuk warisa' mo' nifimarakinga titik. Mokngang wa kadagang titining kadapmang timini warisa' naganing kabakna ganang ira wa kadapmang ka u tipkadofiinga titik. \p \v 21 Wara' na kadapmang nua'ni ka naga ganang ita' wa ning fakarik, na kadapmang kareng tonga tinga kadapmang kadagang wari yara titiga' ning tonga naga ganang wa du'sa' faita'. \v 22 Beng sini' naning kabakna mang ganang wa sasukna wa Anutuning kadapmang tapni kareng waraga'sa' fanakarik. \v 23 Ka naning kabakna tubo wa kadapmang kadagang wari ira sasuk kareng wara'guk digirap ningda'ning ikiamu'. Ira ami' tanga kadagang wari kigineng sini' tanga tofanabinga itik. \p \v 24 O beng sini' na kadagang wari kadapmang isefinaminga tanafek sini' tirik. Kadagang ka i isefinabonga tara' ya nifakadaga tinga kungkumak titi wara'ning. Ka wa nisi' wari udanamota' ning torik. \v 25 Ka na kuma' nakedarik, kadapmang kadagang u udanam ning wa kadapmang guk giri. Kadapmang ka wa kane ka Kasira Aming Jisas wari tugu' warisa' tanga Anutu wari kuma' udanamota'. Wara' na waraga' sura adita' kabakna karengsa' naknga mesisiringam tanga itik. Ka na ning torik, naning sasukna ganang wa na Anutuning kadapmang tapni ning kapmik ganang kuma' itik ning sutik. Ka naning kabakna tubo ka kadagang ga' nifimarak ning wa kadagang ning kapmik ganang ko iikga' faniwera'. \c 8 \s1 Kasira Aming Jisas wari kadagang tangkayonima mini unggo kareng ubu nimita' \p \v 1 Ka beng sini' ami taming ka Kasira Aming Jisas ga' naktangka tanga adiganang sa' garanga ikem indiganang wa midi ka ni ka indining kadagang waraga' kagaya bimbem waraga' guk mo' tuguta', mokngang sini'. \v 2 Ka indi Anutuning midi kigineng kot ganang midi guk mokngang wara'ning wa ning, Anutu wari kane girii ka Kasira Aming Jisas wari tugu' wara'ganangsa' wa indi ka' iyak waraga' adining mini unggo kigineng u nimgu'. Ning tinga wari kadagang ning kigineng ka kungkumak titi ga' tofanipma fagu' u wadigi' kuma' udanga kayonimgu' wara' indi kagaya bimbem ning midi guk mokngang sini'. \v 3 Beng sini' kadapmang tapni ka tim Anutu wari nimgu' wa yotangkanip titi wara'ning. Ka indining kabakni' ganang wa sasuk timini ka kadagang titiga' indifimarak ning wara'guk ko yagum wara' kadagang wari kadapmang tapni lo ning kigineng u tipkurainga kadapmang tapni wari indi yotangkanip ning tangkunang guk mokngang ning yagum. Ka Anutu wari kadapmang nua'ni tanga mindingni u anigaranimgu'. Anigaraniminga afanga fugu ka aming kamaganangni indi bema ira kadagang titam ningwara' u bema indi yotangkanipma tanga kumogu'. Ning tinga Anutu wari kagaya girii ka indi indining kadagang ga' tanga bimbem wara'ning wa mindingni wara'ganang gufarangaminga warisa' kuma' bemgu'. Ning tanga Anutu wari kane kigineng ka u tanga ning togu', kadagang ning kigineng ka aming ning kabaksi' ifakadaga ning tanga fiareta' wa kami wadigi' kuma' tipmiririk. \v 4 Ka Anutu adi kadapmang ka u tinimgu' wa indi kadapmang ka kabakni' timini ka kadagang ning u nua' mo' yaranga iik waraga' tinimgu'. Ning tinga indi kadapmang kareng ka adining mini unggo wari ningtintingnota' unggungsa' yaranga ira kadapmang didimeng ka tim midi tapni ka aming wari yaranga tanga iik ning ka Moses ga' amigu' wari titiga' tuguta' u tanga ikantam. \p \v 5 Ka beng sini' aming ka kabaksi' timini guk adi kadagang titiga'sa' sukiting. A aming ka kabaksi' ka Anutuning mini unggo ning midi unggungsa' yaranga tanga ikiting adi mini unggo ning napa' karesi waraga'sa' suktangkanga ikiting. \v 6 Ka aming ka kadapmang kadagang titiga'sa' sukiting adi kudip kadagang ganang wadigi' kadaga wara'ningsa'. A aming ka Anutuning mini unggo wara'ning napa' kareng waraga'sa' sura ikiting adi ka' fikifiki ningsa' ira kabaksi' kugurang guk iik wara'ning. \v 7 Ka aming ka kadapmang kadagang titiga'sa' naknga ikiting adi Anutuning kapmik ganang iikga' bibi' nakiting. Abanga adi Anutuning midi u yara ga' ning tonga titing ka adi tangkunang guk mokngang wara' fe' titing. Wara' adi Anutuning digirap ningsa' ikiting. \v 8 Ning tanga nasi' nasi' kadapmang ka adi o Anutu adi kareng ning kanimota' ning sura titing wa Anutu adi adisining kadapmang u kadagang ning kanga bibi' nakiamita'. \p \v 9 Ka naktangka aming sidi wa aming ka u titing ningwara' mo'. Sidi sasuk ka kadagang titining wari mo' saptatorara'. Mokngang sidi Anutuning mini unggo wari sidining kabaksi' ganang kuma' ira saptatorara'. A aming ka kabaksi' ganang Kasira Aming Jisas ning mini unggo kareng guk mokngang wa adi Kasira Aming Jisas ning arintagim mo'. \v 10 Beng sini' sidining fuksi' wa kadagang wari tanga kungkumosi ning ikiting. A urasi' wa mokngang, Kasira Aming Jisas wari kabaksi' ganang ira Anutu wari wap aming didimesi ning ubu sana urisi' u ifimaraksaminga ka' ningsa' iking. \v 11 Ka sidining fuksi' wa kungkumak sa' titi ning de ka Anutu ka Kasira Aming Jisas tipmaragu' adining mini unggo wari sidining kabaksi' ganang ita' warisa' sidining fuksi' undu' ka' tubobu kuma' sifimararo'. \s1 Anutuning mini unggo wari indining kabakni' ganang ikinga wa indi Anutuning mindine ning nakedatam \p \v 12 Ka beng sini' naktangka aming kuyane Anutu wari kafakafa ka ning u tinimgu' wara' sidi napa' kura' tubobu tangam wara'ning kadapmang guk kuma' fidera'. Ka kadapmang ka wa sidi sasuk ka kadapmang timini ning u yaranga titining mo', mokngang. \v 13 Sidi sasuk kadagang ka unggungsa' yaranga tinting wa sidi kudip kadagang ganangsa' kadanting. Ka sidi nasi' sasuk kadagang wari sidining kabaksi' ganang kadofonga tinga wa sidi Anutuning mini unggo ning tangkunang ganangsa' sasuk kadagang ka u udasasu'nanga ikanting warisa' wa sidi ka' iyak kareng titining kadapmang ting. \v 14 Wa ning, aming ka Anutuning mini unggo wari kadapmang kareng yangtintingneinga yara sa' titing adi Anutuning mindine sini' ning iking. \v 15 Beng sini' tim indi Anutuning mindine ning mo' yagum. Mokngang indi Anutu wari indining kadagang waraga' kagaya ninim waraga' sura yagum wara'ning mutu girii wari tofanibinga indi wara'ning kane aming sige slev ning yagum. Ka inga' Anutu wari indining sasukni' u indifitangkainga indi Anutuga' mutu nua'bu mo' titam. Mokngang indi Anutuning mindine ubu ira kabakni' kugurang kareng naknga Anutu wa o indining sibeng ning ubu anem. \v 16 Wa ning, Anutu ananing mini unggo ka indining kabakni' ganang ikita' warisa' indining urini' u Anutu wa sidining babangsi' beng sini' ning u nininga nakedatam. \v 17 Ka indi wap kigineng ka Anutuning mindine wara'guk ikem wa indi aming ka inga' babangse ning mambong dibing manggakna ning wap guk urang ikiting ning ikem. Ka indining girini' Kasira Aming Jisas undu' Anutuning mindingni sini'. Ka tim mamareng girii wari adiganang kadofiinga adi waraga' mutu tanga mamareng bimbem ga' bibi' guk mo' naku'. Mokngang adi bimbem sa' tugu' wara' Anutu wari adita' wap girii amigu'. Ka indindu' Anutu ananing mindingni wara'guk mindine sini' ning kuma' ikem wara' indi mamareng fam ka adi bemgu' ningwari kadofaniminga wa bimbem sa' tantam. Ning tinga inga' Anutu wari napa' kareng ka Jisas guk wap girii u nimo'ga'. \s1 Naktangka aming indi inga' Anutuning yongganang marek kareng tanam \p \v 18 Ka indi kamaganang i ko ikem ganang wa mamareng ka aming wari naktangka aming indita' bibi' naknga indiramikiting undu' kuma'sa' bemitam. Ka na sasuk ka inga' Anutu wari napa' kigineng girii a napa' karesi sini' fam u ningtintingneinga yapnam waraga' sura ning tugutik, a mamareng ka i bemarik ya napa' kabasi' sige ning wara' na bimbem sa' totik. \v 19 Beng sini' kama girii ka inga' Anutu wari indi indifimarara adining mindine ning u sareng sini' indifikadofi waraga' wa napa napa' ka Anutu wari tasasu'negu' ka kamaganang a kunimganang dabiksa' adi kama girii ka wari kagadofi waraga' siamo' naknga kapmefaking. \v 20 Ka kami yara'ganang wa napa' napa' ka Anutu wari ifakadofisasu'negu' adi kanesi' u kafakafa mo' ting wa anasa' mo' titing. Mokngang wa Anutu wari kuma' sura ibiinga napa' ni wari yangsefi ning ningda'ning ira titing. \v 21 Ka inga' wa napa' ka yangsefi da' tinga iking ningsa' ko mo' ikni'. Mokngang wa inga' Anutu wari adining mindine indita' napa' kadagang ka indining fukni' indifibataga titi ning u tipmiriniminga ararangeng kareng sini' ubu naknga iknam wa adi nasi' nasi' ka adi u ifakadofiinga ikiting waraga' undu' ningsa' tiaminga karengsa' ira kanesi' didimengsa' ubu tini'ga'. \p \v 22 Ka indi kuma'sa' yabitam, nasi' nasi' Anutu wari ifakadofigu' wa adi mamareng guk ira kagaya girii ka taming wari saba ibeunga urang nakiting ningda'ning tanga ira abing. \v 23 Ka aming ka adita' naktangka tanga ikem indindu' Anutu wari adining napa' kareng wara'ning dibing munumung sini' ka inga' kagadofi wara'ning dibing u nimara'. Napa' kareng ka wa Anutu wari adining mindine indi manggaknipma indining fukni' u kuni' nua'ni sini' ning indifaigikinga ararangeng kareng ubu naknga iknam ga'. Ka kami yara'ganang wa indi mamareng fam wari indiramikinga indi kama kareng ka wari urapsa' kagadofi waraga' kuma'sa' tonga minditam. \v 24-25 Ka beng sini' indi inga' Anutu wari kafakafa sini' tinimo' waraga' suktangkanga ikem warisa' yotangkanibinga indi kabakni' kugurang guk ikem. Ka napa' kareng sini' ka wa ko mo' kadofiinga tanimara' wara' indi wari kadofinim waraga'sa' suktangkanga ira antam. Ka inga' napa' ka wari kuma' kadofanimo' ganang wa indi sasuk mimeng ka napa' ka wari kadofinim waraga' nua' mo' tanam. \v 26 Ka indi aming kamaganangni sa' wara' indi kama ka u kapmera ikem ganang wa indining sasukni' wa tangkunang guk mokngang. Ka wara'ganang wa indi napa' ni ga' sura Anutu anitam ganang wa fiking ni ka indi anini titining sasuk waraga' nafek tanga mamareng naknga titam ganang wa mini unggo ka indining kabakni' ganang ikita' warisa' yotangkanima Anutu u aninimita'. \v 27 Ka mini unggo adi Anutuning sasuk wa fafong sa' wara' adi Anutu wari naktangka ami taming kubanik kubanik indi yotangkanip ga' anita' wa didimeng beng guksa' anita'. Ka Anutu ka aming aming ning sasuksi' mang u yapkedata' adindu' midi ka mini unggo wari anita' wara'ning ki u kuma' kanga yotangkanip sa' tita'. \p \v 28 Ka indi aming arantagim ka Anutu wari adiganang iikga' kuma' sura katinininga adiganang anga ira adita' siamo' ninak wara'ning ning kuma' ikem. Wara' indi kuma'sa' nakem nasi' kadapmang kareng a mamareng guk wa Anutu warisa' kuma' yaptatoreinga kadofita' wara' indi napa' ka wa kadagang ning mo' kantam. Mokngang indi napa' kareng ka yotangkanip titining ning kantam. \v 29 Wa ning, Anutu adi aming kubanik kubanik indi anata' manggaknip waraga' timinggi' kuma' indifikasiranagu' wa adi ning sura indifikasiregu', o adi aming didimesi karesi ka naganing sabana ningyara' ubu ikinga naning sabana adi kadapmang didimeng wara'ning tim iyak aming ning ikiamota' ning tonga indifikasiregu'. \v 30 Ka adining mindine ning iikga' u suku' wa katining sini' ubu tugu'. Katinina ning tanga wap ka aming didimeng ning ubu ninggu'. U nina ning tanga tankunang a wap girii undu' nimgu'. \s1 Anutu wari ai'dap tinimita' wa fikifiki ningsa' tinima au wara'ning \p \v 31 Ka indi kadapmang ka Anutu wari napa' kabi'mo' u tanga yotangkanimgu' waraga' sura mesisiringa girii sini' tantam. Beng sini' indi aming yotangkanip titi ning wa kigineng tuang Anutu ana sini' yotangkanibita'. Wara' indi aming a napa' fam ka indifikadaga titi ning wa tangkunang guk mokngang sini' ning kanga waraga' mutu mo' tantam. \v 32 Ka Anutu adi indi yotangkanip ga' tanga napa' girii sini' ka ananing mindingni u anisefina guk mo' tugu'. Mokngang adi kabinim sa' tinga afanga indi dabiksa' yotangkanip waraga' tanga kumogu'. Wara' indi ning nakedantam, napa' girii ka u tinimgu' wara'ning bining ganang wa napa' kadapmang karesi fam kabi'mo' u defata' undu' kuma'sa' tinimota'. \p \v 33-34 Ka aming nua'ni wari aming arantagim ka Anutu wari adita' kuma' indifakasirananga wap ka aming didimeng ning u ananing mini wari sini' kuma' inita' wa nisi' wari wap aming kadagang ning u nua'bu ina Anutuning midiganang kukyabota'. Mokngang sini'. Wa Kasira Aming Jisas wari kuma' kumara marara anga beni Anutuning kafong kareng ganang do ira Anutu wari indining kadagang fam ka inga' titam u suknakubenim waraga' aninim wara'ning kane undu' kuma' tanga ikita'. Wara' Anutu adi wap aming didimesi ning kuma' ninita' wa aming nua'ni wari o arantagim ka wa kadagang guk ko iking ning u nua'bu nining ning guk mokngang. \v 35 Ka beng sini' Kasira Aming Jisas wari indita' siamo' naknga kafakafa tanibinga indi adiganang sini' kuma' ikem. Ka indi adiganang kuma' ikem wa nasi' wari nua'bu udanibota'. Napa' ka mamareng ni wa ma kagaya bimbem a aming wari indifikadaga wa ma sekni' kagaya ninak wa ma kwi' ga' nafek titi wa ma napa' kadagang ni wari indifikadaunga ti a aming wari indifigumak tonga ti ningwari nua'bu mo' udanimota' mokngang sini'. \v 36 Ka aming ka Anutuga' naktangka tanga iik wari mamareng ka ning u bimbem waraga' wa umpang tang ganang midi ning kuma' yoking, \q1 “o Anutu indi guning kane aming ikem waraga' tanga fikifiki adi indifi sa' fating. Aming wari sipsip ka dipminga sana titiga'sa' urang yapgimindating ningda'ning fatinibing ning yoking.” \p \v 37 Ka napa' mamareng ka ning wari indiganang fikifiki abuta' de ka mokngang, indifikadaga sini' mo' tita'. Aming ka indita' siamo' naknga yotangkanip tugu' girini' Kasira Aming Jisas warisa' mamareng wara'ning bining ganang fikifiki yotangkanip tinga indi mamareng u tatarafik wara'ning tangkunang girii guk ira kareng giri ikitam. \v 38-39 Midi ka wa nandu' beng guk ning sura naknga ning fatorik, beng sini' Anutu adi indita' siamo' naknga mindingni girini' Kasira Aming Jisas u kabiniminga afanga indining bining ganang ikinga adining bibiri' wari indi dabiksa' mungkupnanibinga indi adining kapmik ganang ikem wa napa' nua'ni wari nua'bu udanip ning guk mokngang. Napa' kadagang tangkunang guk ka indi ka' ko ikem ganang wa ma indi kungkumak kuma' titi ganang wa ma kunim aming ni a kamaganang ning aming girii ni a napa' kami yara'ganang iking a napa' ka inga' kadofinga ikni' a napa' ka kigineng girii guk a napa' ka furo'ning sini' ikiting a napa' ka kamaganang mang sini' ikiting napa' napa' ka u defata' dabiksa' wari indi Anutu guk dabik kuma' ikem u nua'bu udanip ning guk mokngang, mokngang sini'. \c 9 \s1 Pol wari ananing amine Juda wari naktangka guk mo' tiging waraga' kaba mamareng naknga togu' \p \v 1-2 Ka na midi nua'ni ka naganing kabakna ganang sura ikiting ubu toutik wa ning, napa' nua'ni warisa' naning urana ga' kagaya naminga na waraga' kabakna mamareng fikifiki fanakarik. Na Kasira Aming Jisas ning arantagim. Abanga Anutuning mini unggo wari naganing kabakna ganang ira sasukna u kuma' katatoreta' wara' ning torik, midi ka i toutik ya mandaga' mo', midi beng guksa' u toutik. \v 3 Ka na kabakna mamareng nakitik wara'ning ki wa ning, naganing kuyane arantagim sini' ka Juda aming wari Jisas ga' naktangka guk mo' ting waraga'sa' wa sasuk mimeng fatirik wang. Beng sini' na naning kuyane sini' wari Anutuga' naktangka sini' tinga Anutu wari kafakafa tiam waraga' siamo' fanakarik wara' na ning torik, a ningwara' Anutu wari bibi' naknama udanap tinga na Kasira Aming Jisas ganang nua'bu mo' irotik, ning tinga kuyane arantagim unggungsa' ubu yotangkaimo' ning taro' wa giri unda'. \v 4 Beng sini' aming arantagim ka wa Anutu wari kafakafa sini' sarengsa' kuma' taimgu'. Adi wap girii ki guk ka Isrel aming ning wara'guk ira Anutuning mindine arantagim ning ikiting. Abanga adi Anutu wari adining kigineng kareng kuni' kuni' undu' kuma'sa' yangtintingneinga kaging. Adi Anutu wari adisining Anutu ning ikinga adindu' ananing arantagim sini' ning iik waraga' midi totangka tanga Moses ning kadapmang tang undu' adisita' yamgu'. A Anutuga' mesisiringa tanga siring tongam wara'ning kadapmang didimeng undu' Anutu wari arantagim ka kubanik unggungsa' yangtintingnegu'. Abanga profet arantagim ka Anutu wari inga' adisita' kafakafa tiam waraga' togadofiging undu' Juda aming anasa' tiging. \v 5 Abanga papase girisi arantagim ka timinggi' ikinga Anutu wari napa'napa' karesi tiamarugu' wa adisining papase sini' wara'siga' tiamarugu'. Abanga napa' girii sini' ka inga' Anutu wari Kasira Aming girii wari aming ning fukni' sini' guk kadofinga iik waraga' undu' Juda adisining arantagim ganang sini' kagadofi waraga' togadofiamgu'. Ka Kasira Aming girii wa napa'napa' u defata' wara'ning tim iyak aming beng sini'. Adisa' adi Anutu beng aming wari fikifiki mesisiringa wa adita'sa' fatangam wara'ning. Beng. \s1 Aming ka Anutuning arantagim ning iikga' wa Anutu anasa' yapma ifikasirinata' \p \v 6 Ka na Juda aming wari Anutuning midi karangkang fating u yapma wa na ning mo' torik, o Anutu wari tim midi totangka ka Juda aming wari adining midi nakinga kafakafa tiap waraga' togu' wa sige kuma' bigu' ning guk mo' torik mokngang. Na ning kuma' nakedarik, Anutuning midi totangka ka wa Juda ning iri dabiksa' u yotangkayap ning mo'. Mokngang wa aming kubanik kubaniksa' ka Anutuga' naktangka beng guk tanga wap ananing arantagim sini' ning guk ikiting u yotangkayap wara'ningsa' ita'. \v 7 Abanga wap ka Ebraham ning arantagim undu' irini dabiksa' wari wap ka u bimbem ning mo'. Mokngang, timinggi' Anutu adi waraga' kuma' sura Ebraham u ning anigu', guning papage arantagim sini' wa sabaga kubanik ka naganing midi totangka guk ka Aisak wara'ganang didimeng kadofini' warisa' wa wap kigineng ka guning papage arantagim wara'guk ikni'ga'. \v 8 Wara' indi u kanga ning nakedantam, Juda aming dabiksa' ka mamangse babangse ning sasuk ganangsa' ifakadofiting wa Anutuning mindine sini' dabiksa' iikning mo'. Mokngang, aming arantagim kareng ka Anutuning mindine iik wara'ning wa tim Anutu wari ki kubaniksa' ganang kadofiinga yotangkayap titi waraga' papasi' Ebraham u kuma' anitangkagu' wara' arantagim ka mindingni Aisak ganang kadofiging warisa' wa Anutuning mindine sini' ning yaging. \v 9 Ka adining arantagim ka u kadofinga yaging wara'ning ki wari kagadofi waraga' wa Anutu wari Ebraham u ning anitangkagu', inga' kama didimeng ka naga sutik wara'ganang wa na tubobu abuinga wa saba ami wari guning tamga Sera ning kaba ganang kadofo'ga' ning togu'. \p \v 10 Ka kadapmang ka Anutu warisa' tuguinga kagadofi ning wa Ebraham ga' tangamgu' unggungsa' mo', wa Anutu adi inga' Aisak ning tamni ganang undu' togu'. Aisak ning tamni Rebeka wari saba fama' guk dabik ibeyapku' wa ki kubaniksa' ka Aisak ganangsa' kadofigumu'. \v 11-12 Ka mamangsi' Rebeka wari saba u ko mo' ibeyapku' ganang wa Anutu ka aming ananing sasuk ganangsa' kuma' nakedanga ifakasiranata' wari Rebeka u ning anigu', gu inga' saba fama' ning ibeya'. Ka saba ka tim munumung kadofo' wa tim iyak ning mo' iro'. Mokngang wa aming ka mandang kadofo' adibu tim ikinga kuyangni adi adining kapmik ganang ira tangamo'ga' ning anigu'. Beng sini' Anutu adi aming wari sareng kuma' kadofinga kane kadagang wa ma kareng ning u kuma' tinga wara'ganang inga' mo' yapma ifakasiranata'. Mokngang adi ko mo' kadofinga titing ganang timinggi' kuma' yapkedanga katianita'. Wara' adi kadapmang ka u tita' u yaranga Rebeka ning mindine fama' wara'ganang wa ningsa' tugu'. \v 13 Ka Anutu wari kadapmang ka aming fama' waraga' tiamgu' wara'ning midi wa ning yoking, na Jekop ga' siamo' nakuk a Iso ga' wa bibi' nakuk ning yoking. \p \v 14 Ka indi kadapmang ka Anutu wari bagi tanga fam ka anata' manggaknanga fam ka iibi titi ning tita' u kanga ning ma tonam, a Anutu adi ning guk wa kadagang tita'. Mokngang. \v 15 Indi midi ka tim Anutu wari Moses anigu' waraga' sukantam. Midi ka wa ning togu', aming ka kadagang guk ka kagaya sa' amimi ning ka na kagaya mo' amonga undu' mo' amotik. Abanga naga bibiri' kanga ai'dap tangamonga undu' girisa' tangamotik ning togu'. \v 16 Wara' indi ning nakantam, aming wari iik kareng titining ki wa ananing sasuk a tangkunang ganangsa' iikning guk mokngang. Wa Anutuning bibiri' a ai'dap ganangsa' tangaminga irota'. \v 17 Ka kadapmang ka wara'ning wa tim Anutu wari Isip ning girii Fero u anigu' wara'ning yoking waraga' undu' sura nakedantam. Midi ka wa ning yoking, gu girii wa naga gipmiguk. Ka gu yaptatoranga ire' ganang wa inga' naganing kigineng kuni' kuni' wari kadofiinga aming aming wari u kanga naning wap sa' bema arani' waraga'sa' sura wa girii ning gipmiguk wang ning togu'. \v 18 Wara' indi ning nakantam, aming ka ni Anutu wari kafakafa tangaminga kugurang gi' iikga' sura tangamota' wa Anutu ana kuma' sura kabita' wara'ganangsa' yaranga tangamara'. A aming ka kadagang sa' tanga ira adining kadagang u kagabi ga' bibi' nakota' wa Anutu wari adining sasuk kaba ganang u tipkatapanangaminga adi kadagang wara'ganang ningsa' iikga' undu' Anutu ananing sasuk ganangsa' tita'. \s1 Anutu ganang wa napa' kiginesi fama' ka kadagang ga' kaba kagaya ninak a kadapmang kareng ga' ai'dap titi ning wara'guk ikita' \p \v 19 Ka sidi midi ka u kanga ning ma toni', a Pol gu midi ka Anutu wari aming indi wa ananing sasuk ganangsa' tagagarenga indifikasiranata' ning torang wa indining, indi kadagang tantam wa Anutu adi waraga' kagaya guk mo' unda' nimota' naga' tanga aming indi Anutuning sasuk u udaga ning guk mokngang. \v 20 Ka ning sanotik, aming kamaganangni indi Anutu girii ga' kabakni' kagaya nakngam ning guk mokngang. Wa ning, aming nua'ni wari kama u manggara kabak garota'. Ka kabak ka ana u tota' wari midi ka a gu kareng mo' tanabarang ning u anota'. Mokngang wa aming ananing sasuk ganangsa' didimeng ning kuma' kanga tara'. \v 21 Abanga adi kama ka kubaniksa' bema kabak fama' tota', nua'ni ka isasua sige marafak waraga' sura kareng sini' tota' a nua'ni ka tutufuru dadasi waraga' sura sansaramik da' tota' undu' ananing sasuk ganang didimengsa' ning kuma' nakedanga tara'. \p \v 22 Ka kadapmang ka Anutu wari aming indita' tanimita' undu' kamaga ka aming wari kabak titing u torik ningda'ning tanimita'. Wa ning, indi dabik indi Anutu warisa' tanibita' wara' adi nasi' tanibonga wa girisa' tanibota'. Ka aming fam ka kadapmang kadagang titing wa Anutu wari kaba kagaya naknga dipmisasu'na titi wara'ning. Ning tinga aming fam wari u kanga Anutuning kigineng girii waraga' mutu titi ning. Ka mokngang adi iibisa' tinga kama paramu' ira auting. \v 23 Ka Anutu adi aming kubanik kubanik fam ka adi ai'dap tiama anata' timinggi' kuma' ifikasirinagu' wari adining kigineng girii u sareng kaga waraga' sura wa adi aming ka kadagang titing u urap mo' dipmita' wang. \v 24 Ka aming ka Anutu wari kafakafa tinip ga' suta' wa Juda indigok ka aming arantagim nua'ni ning ka adi katinininga adita' naktangka tanga ikitam wang. \v 25 Ka kadapmang ka Anutu wari ananing sasuk sa' yaranga anata' ifikasirinata' wara'ning midi ka tim Anutu wari profet Hosia aniinga yoku' wa ning, \q1 “aming fam ka tim naning arantagim ning mo' yaging wa inga' na naning arantagim ning ubu inotik. Abanga aming arantagim ka naga adisita' guk mo' nakuk wa inga' na wap ka arantagim ka wa adisita' siamo' nakarik ning ubu inotik. \v 26 A yong nua'ni ning aming ka naga sidi naning arantagim mo' ning yangguk wa inga' wap ka Anutu girii ka' iyak kigineng guk naganing sabane sini' ning wara'guk ubu ikanting ning togu'.” \p \v 27 Ka profet Aisaia adindu' kadapmang ka Anutu wari Juda aming ga' tiam waraga' sura midi bang sareng ning tokadofigu', \q1 “Isrel arantagim wa kabi'mo' kadofini'ga'. Ka Anutu adi gi' giri iikga' wa dabiksa' mo' manggakyabo'. Mokngang fam unggungsa' manggakyabo'. \v 28 Beng sini' girii adi aming dabik ka adining midi ga' bibi' nakiting wa fifiring da' mo' tiabo', adi midiganang urapsa' manggara kukyapma kagaya sa' imo'ga'.” \m \v 29 Abanga timinggi' Aisaia wari midi nua'ni undu' ning tokadofigu', \q1 “girii ka kigineng girii guk ikita' wari bibiri' nipma aming arantagim kabi' ka ni indibi guk mo' taro' ganang wa indi bisasu'nasa' ka yong kadagasi fama' Sodom guk ka Gumora guk wari urang tugumu' ningsa' titi wara'ning sa' ikem ning yoku'.” \s1 Juda aming adi kadapmang tapni sa' yaranga tanga Anutuning midi kareng wa mo' yareging. \p \v 30 Ka beng sini' aming arantagim nua'ni ka inga' yara'ganang wap ka Anutuning arantagim ning ubu iking waraga' wa ning toutik, aming ka Juda mo' arantagim nua'ni ka adi sasuk ka wap aming didimeng bema iik waraga' sasuk mimeng guk mo' tanga yaging. Ka napa' kubaniksa' ka adi naktangka ting warisa' tanga wa wap aming didimesi ning u kuma' bema iking. \v 31 A aming ka Juda ka tim aming didimesi ning iik waraga' sura Moses ning kadapmang tapni u yarasasu'neinga Anutu wari aming didimesi ning u wara'ganang iyap waraga' kane tangkunang guk tanga ikiting wa mokngang. Adi kadapmang tapni wara'ning ki sini' wara'guk mo' titing wara' adi wara'ning bengni u katua ning guk mokngang. \v 32 Ka adi beng guk mo' katua wara'ning ki wa ning, anasa' kadapmang ka Anutuning midi u naknga beng guk ning tutugu wara'guk mo' yareting. Mokngang adi kadapmang ka anasining kane tang warisa' tanga Anutu wari adisita' ninak unggungsa' yaranga titing wara' adi fe' titing. Beng sini' Juda arantagim adi Anutu ananing mindingni ka kagadofi ga' togu' wari kadofigu' u kuma' kanga waraga' bibi' nakngamging warisa' tanga wa adi kadaga tiging. \v 33 Ka Anutuning midi ka Juda aming wari kadapmang ka u tiging waraga' ka umpang ganang timinggi' yoking wa ning, \q1 “i nakni', na Juda ning yong girii ka Saion yong ganang yak mama ning uningkim kareng nua'ni iratik. Uningkim ka wa aming wari kasi' ki idefinga mangfu tinting. Ka aming ka aming giri ka uningkim ningda'ning ka waraga' naktangka tota' wa adi uningkim ka wari yotangkangaminga nafek tanga mamareng guk mo' nakota' ning yoking.” \c 10 \s1 Juda aming adi Anutuning kadapmang didimeng ning ki wara'guk mo' kaging \p \v 1 O naktangka aming kuyane na sasuk kigineng ka Juda aming wari kabaksi' sini' fareinga Anutu wari yotangkayap tinga gi' giri iik waraga'sa' tanga fikifiki ibang fatorik. \v 2 Beng sini' nandu' Juda aming. Wara' na adisining sasuk kigineng ka adi Anutuning kadapmang tang u tiptangka waraga'sa' naknga titing wa kuma'sa' nakarik. Ka ning torik, adi Anutuning ki u kafakafa sini' guk mo' naknga titing. \v 3 Wa ning, adi kadapmang didimeng ka Anutu wari aming wari tinga wap aming didimeng ning anini waraga' kamigu' u mo' yaranga titing. Mokngang adi Anutu wari aming didimeng ning iyap waraga' wa anasining sasuk ganangsa' titing wara' adi kadapmang didimeng ka Anutu wari kamita' u tarakayonga adining kapmik ganang mo' ikiting. \v 4 Beng sini' Kasira Aming Jisas wari kadofinga kadapmang didimeng tugu' wa adi Moses ning kadapmang tapni wara'ning midi u yarasasu'nanga tanga midi tapni wara'ning kini tipkadofigu'. Wara' aming dabik ka kadapmang tapni wara'guk mo' ira adita' naktangka sa' titing undu' Anutu adi wap ka aming didimeng u imita'. \p \v 5 Ka kadapmang ka aming wari kadapmang tapni unggungsa' yaranga aming didimeng iik wara'ning ka tim Moses wari yoku' wa ning, aming ka kadapmang tapni u dabiksa' yarasasu'nota' wa warisa' yotangkangaminga adi ka' giri iro'. A aming ka dabiksa' mo' yarasasu'nanga tota' wa kadapmang tapni wari mo' yotangkangamota' ning yoku'. \v 6 A aming ka kadapmang ka naktangka tinga Anutu wari aming didimeng ning iyap wara'ning u yaranga ikiting adi sasuk fama' tanga ning guk mo' tuguting, o indi midi nakdidima sini' titiga' kunim ganang kuta wa nisi' wari aranga kanga afanga ninota'. Mokngang, kunim ganang wa Kasira Aming Jisas wari kuma' afanga nininga nakem. \v 7 Abanga adi ning guk mo' tuguting, o midi nakdidima sini' titiga' aming kungkumosi ning kama wa nisi' wari amanga kanga arapma ninota'. Mokngang, aming kungkumosi ning kama ganang undu' Kasira Aming Jisas warisa' kuma' amanga arapma nininga nakem. Wara' aming ka naktangka titing adi ning guk mo' tuguting mokngang. \v 8 Adi ning tuguting, Anutuning midi wa kamani mo' ita'. Mokngang wa indining mani' a kabakni' ganang sini' ingging kuma' ita' ningsa' tuguting. Ka midi ka du' sini' u ita' wa aposel arantagim indi yangara tokadofiinga aming wari naknga naktangka titing wang. \v 9 Wa ning, aming ka ni Anutuning midi u naknga o beng sini' Jisas wa girii, ning u mini wari sareng tokadofinga a adining kaba wari naktangka ka Anutu wari Jisas u tubobu beng sini' tipmaragu' ning u tota' wa Anutu wari u kanga ana ganang bema kaminainga adi kareng gi' giri irota'. \v 10 Beng sini' aming indi midi ka u kabakni' ganang naktangka sini' tanga midi tugutam wari indining naktangkani' u sareng tipkadofita'. Ning tinga Anutu wari wap aming didimeng ning u nina manggara kuknibinga kareng gi' giri ikitam. \v 11 Ka midi ka Jisas ga' naktangka titi wara'ning wa umpang tang ganang ning kuma' urang yoking wang, aming ka adita' naktangka tota' adi wari yotangkangaminga adi mamareng guk mo' naknga kareng gi' giri irota'. \v 12 Beng sini' Anutu adi Juda arantagim guk ka aming arantagim nua'ni ka Juda mo' wa yotangkanip titining kadapmang wa bagi tanga arantagim fama' wara'ganang mo' yaranga tinimita', mokngang, adi arantagim fama' guk dabik u arantagim kubaniksa' ning nipma kadapmang kubaniksa' tiniminga ikitam. Wa ning, aming aming dabiksa' indining girini' wa Anutu kubaniksa' wara' aming dabik ka Anutu wari yotangkayap titiga' aniting wa adi adining ai'dap girii ning kadapmang u yaranga yotangkayap sa' tita'. \v 13 Midi ka waraga' wa umpang tang ganang tim ning kuma' yoking, aming dabik ka girii wari yotangkayap ga' aniting wa adi yotangkayap tinga kareng gi' giri ikiting. \p \v 14 Ka aming ka adining midi kareng guk mo' naktiing adi adita' naktangka tanga yotangkayap titiga' wa indining tanga aninting. Abanga aming ka ni midi ka u kabi'guk mo' anga ituaimota' wa adi Anutuga' naktangka wa indining tanga tinting. \v 15 Abanga Anutu wari aming ka ni adining midi anga itua ga' mo' kasiranga anigarota' undu' aming ka udi mo' anga ituata'. Wara' ning nakantam, midi ka wa Anutu warisa' yangkareinga midi ka u ituating wang. Ka midi ka aming wari Anutuning midi itua waraga' wa tim umpang ganang ning kuma' yoking, aming ka midi kareng abanga ituaing wa kane kareng sini' ting ning yoking. \s1 Juda aming adi Anutuning midi beng guk ning kadapmang mo' yareging \p \v 16 Ka tim Juda aming adi Anutuning midi kareng ka u ituaiminga naking de, ka aming arantagim girii beng wa midi ka waraga' naktangka guk mo' tiging. Ka midi ka kuma' naknga naktangka guk mo' titi waraga' wa profet Aisaia wari ning kuma' togu', o girii indi guning midi ituaim ka aming ka midi ka u naknga naktangka ting wa indeng ning togu'. \v 17 Wara' indi ning nakantam, naktangka wa aming wari midi ituating u naknga o midi ka wa beng guk ning tonga wara'ganangsa' naktangkatam. Ka midi ka u naknga naktangkatam wa Kasira Aming Jisas ning midi ka aming wari bema ituating u nakitam. \p \v 18 Ka indining, Juda arantagim adi midi ka wa mo' unda' naknga naktangka guk mo' ting. Mokngang adi midi ka wa kuma'sa' nakiting. Ka midi ka wara'ning ka tim umpang ganang kuma' yoking wa ning tuguta', \q1 “adi kama kama yangara midi u ituainga aming yong yong dabik wara'ni adi midi ka wa kuma'sa' naking ning yoking.” \m \v 19 Abanga midi ka wara'ning nua'ni ka ning, Juda arantagim adi midi ka wara'ning ki undu' mo' nakiting wa. Mokngang adi fafong sa'. Wa tim Anutu wari Moses aniinga yoku' wa ning, \q1 “na aming arantagim ka Juda sidi aming sansaramik titisi ning yabiting wa na naga ganang i inagira fabanga kafakafa tiabotik. Ning tinga sidi adisita' kafakafa tiamok u kanga kabaksi' kadagang nakyamni'ga' ning yoku'.” \m \v 20 Ka wara'ning midi nua'ni ka profet Aisaia adindu' Juda aming ga'sa' kuma' itaimgu' wa ning, \q1 “aming arantagim ka tim nagata' kabi'guk mo' suking adi kuma' naptuing. A aming ka tim nagata' magayam, girii wa indeng ita' ning guk mo' tonga weneging wa nagasa' adiganang kuma' kadofaiminga nabing ning yoking.” \m \v 21 Ka Anutu adi midi ka wa aming arantagim ka Juda mo' arantagim nua'ni waraga' sura midi u togu'. A Juda arantagim ga' wa ning togu', \q1 “na adi manggakyap ga' ning tonga kafana kama paramu'sini' kawasinga fiderik ka adi naning midi karangkang tanga kadapmang ka anasining sasuk ganangsa' u tanga yaranga maing ning togu' u yoking.” \c 11 \s1 Anutu wari Juda aming fam undu' kuma' yotangkayapku' \p \v 1 Ka indi ning mo' sukantam, a Anutu adi ananing arantagim Juda wa wadigi' sini' unda' ibara'. Mokngang Juda arantagim ning aming nua'ni wa Pol naga yang. Na arantagim ka Ebraham ganang didimeng kadofinga mirira abiging wara'ning ka Bensamin ning arantagim wara'ning iri. Wara' na midi ka Anutu wari Juda aming u wadigi' sini' iibi wara'guk mo' toutik, mokngang. \v 2 Na ning torik, Anutu adi adining arantagim ka timinggi' sini' ifakasiringagu' waraga' suknakube mo' tita', mokngang. Ka profet Ilaija wari tim Juda ning kadagang waraga' tanga Anutu anigu' wa sidindu' kuma' unda' nakiting. \v 3 Adi ning anigu', o girii, arantagim ka wa guning profet arantagim kabi'mo' kuma' dipmasasu'ning. Ning tanga alta ka guta' napa' tangsagam wara'ning undu' kuma' itatarasasu'ning. Ning tinga guning kane wa napmo' kubaniksa' tanga itik. Ka adi naga nugumak ga' undu' suking ning togu'. \v 4 Ka Anutu adi midi tubobu wa ning anigu', aming didimeng wa gupmo'sa' mo' itang. Mokngang na aming arantagim girii ka seven tausen ning u kuma' ifakasirananga udayabinga adi murak mandaga' Bael waraga' animamangna guk mo' tanga tangkunang ko iking ning anigu'. \v 5 Ka tim Anutu wari aming arantagim fama'sa' ka anata' manggaknagu' ningsa' ka kami yara'ganang undu' aming arantagim girii beng wa giri mokngang, aming arantagim fama'sa' ka ananing ai'dap a bibiri' ganangsa' tanga ifakasirinagu' wa giri ikngaming. \v 6 Ka aming fam ka u ifakasirinagu' waraga' wa sidi ning mo' toni', a aming ka wa ana kadapmang kareng kuma' tinga wara'ganang ifakasirinagu'. Ka mokngang sini' Anutu wari anasining kadapmang kareng waraga'sa' tanga ifakasirinonga tugu' ganang wa adining bibiri' a ai'dap wa beng guk mokngang ning kayanam. Wara' ning torik, Anutu adi ananing ai'dap kareng ganang beng sini' ifakasirinagu'. \p \v 7 Ka indi waraga' sura ning nakedantam, Juda aming adi iik kareng bimbem ga' sura kane girii tanga ira abuting ka adi katua guk mo' titing. Aming arantagim fama'sa' ka Anutu wari anata' kuma' ifakasirinagu' warisa' napa' kareng ka u katuating. A aming arantagim girii beng u defata' adisining sasuki' wa fafera tanga napa' kareng ka wara'guk mo' bemiting. \v 8 Ka aming ka iik kareng guk mo' katua waraga' wa tim Anutuning midi nua'ni ka ning kuma' yoking, \q1 adi Anutu wari sasuksi' ifamamarenga dasi' isefiama a maasi' ifapapenga ning tinga adi wara'guk kangkam ningsa' ira ababanga kami yara'ganang undu' ningsa' ko iking. \m \v 9 Abanga wara'ning midi nua'ni ka tim Devit wari togu' undu' ning yoking, \q1 adisining napa' kareng ka tangsana tanga mesisiringa sa' titi ning wari' napa' kadagang ka aming wari mangtapa tanga kadaga ning ning ubu igikiamota'. Napa' ka wa adisining kadagang waraga' kagaya tubobu tiam wara'ning wari ifakadauta'. \q1 \v 10 Abanga dasi' kangkamarayabinga adi degara guk mo' tanga dasi' kangkam ningsa' ira ani'. Ning tanga mamareng girii wari adiganang kadofaiminga adi mamareng wari tanga munggufa sa' tanga ira ani' ning yoking. \s1 Anutu wari aming arantagim nua'ni ka Juda mo' u yotangkayapku' \p \v 11 Ka Juda arantagim wari Anutuning midi ninak ga' bibi' naking wa adi kadagang tanga mangdipmi ningda'ning tiging. Ka adi kadaga sini' mo' tiging. Mokngang wa Anutu wari adining midi ga' manda ukngamging waraga' tanga iibi da'ning tanga kadapmang nua'ni tanga aming arantagim nua'ni ubu inagiku' u kanga o Anutu adi indi indibinga arantagim nua'ni ubu ba inagiknara' ning tonga kabaksi' kadagang naknga inga' adining iik ga' tubobu sasuk waraga' tanga wa Anutu adi kadapmang ka u tugu' wang. \v 12 Beng sini' kadapmang ka Juda arantagim wari Anutuning midi ga' bibi' naknga kadapmang didimeng kabinga yaging warisa' wa Anutu wari kadapmang nua'ni ka aming fam ka arantagim ka Juda mo' u yotangkayapma kafakafa sini' tiamgu' wang. Ka Anutu adi Juda arantagim fam wari adining bining ganang iik ga' undu' kuma'sa' ifakasiranga ibigu'. Wara' inga' arantagim ka wari kabaksi' tubobu farasasu'nanting wa Anutu wari adisigok ka aming fam ka kafakafa tim tiamita' wara'guk kabi'mo' dabiksa' u yotangkayap wara'ning kadapmang tota'. \p \v 13 Ka na aming arantagim nua'ni ka Juda mo' sidi ubu sanotik, Pol na Juda aming. Ka Anutu wari aming arantagim nua'ni sidita' adining midi u ituasam wara'ning kane aming aposel nipmiinga tirik. Ka na kane ka sidi yotangkasap ga' u nipmiinga titik waraga' wa na kabakna karengsa' naknga karengsa' tirik ning fatorik. \v 14 Ka na sasuk tangkunang ka naganing amane sini' Juda wari naga sidi yotangkasabinga sidi Anutu guk karengsa' iking u sapma Anutuning kadapmang waraga' tubobu sura kabaksi' faranga naktangka tinga Anutu wari yotangkayap titi waraga' guk sura titik. \v 15 Beng sini' Juda arantagim adi Anutuning midi u ninak guk mo' tiging waraga' tanga Anutu wari iibi tugu'. Ka wara'ganang wa Anutu wari aming arantagim ka Juda mo' wari Anutu anagok kabaksi' kubaniksa' iik wara'ning kadapmang tiamgu'. Ka inga' Juda arantagim wari kabaksi' tubobu fareinga Anutu wari tubobu manggakyabo' wa indi aming kungkumong tubobu tipsereinga mamarak ning ningda'ning napa' girii sini' ning kanam ga'. \p \v 16 Ka Ebraham guk ka profet arantagim ka tim ira abiging adi Anutuga' naktangka tiging wara' adi Anutuga' ofa kareng tangam ning ningda'ning yaging. Ka aming timini ka u yaging wa Juda arantagim ka kami yara'ganang iking adisining papase wara' adindu' Anutu wari yotangkayabinga adining ofa dibing kareng ning ikanting. Ka aming tim ikiaging ka Ebraham se' a profet arantagim fam wa Anutu wari firi yongni tangkunang nua'ni iirop ning ningda'ning ifakadofigu'. Ka adi firi wara'ning ke ning da'ning. Ka inga' firi wari girii giranga bang tugu' wa Juda arantagim ka kami yara'ganang iking yang. Wara' adindu' Anutu wari yotangkayabinga Anutu ananing arantagim ning iik wara'ning wari iking. \p \v 17 Ka Anutu wari Juda aming fam ka adining midi ga' bibi' nakinga udayap tugu' wa firi yongni oliv ka u iropku' wara'ning bang fam u doptanga iguku'. Ka aming arantagim nua'ni sidi firi ka iirop sini' tugu' wara'ning bang sini' ningda'ning mo' iking. Mokngang sidi aming wari oliv wari beng kareng titiga' sura oliv baseni ning bang u doptanga manggara fabanga oliv yongni ning bang fam ka kuma' doptanga igukiting wara'ning gipmam ganang u yorafainga firi wara'ning ameng kareng a tangkunang ka ananing bang sini' wari manggeting ning dabiksa' urang tanga ikiting ningda'ning tasabinga iking. \v 18 Ka firi bang ka inga' manggara fabanga yorafasap ning sidi ananing bang sini' ka doptaga tanga iguking wa yangkige mo' tinting. Abanga sidi adi naktangka guk mo' ting u yapma a adi aming kadagasi a indi aming karesi ning tonga yangkige tonga wa tim ka kafakafa ning sukanting, o beng sini' adi firi wara'ning ke a indi bupmo ganang sige yorafa sa' tanga adeyam wara' adi indining tangkunang ning ki ning sura yangkige guk mo' tinting. \p \v 19 Ka sidi bang ka doptaga tanga iguking u yapma sidining fuksi' bema aranga ning ma toni', a adi indibu fabanga adisining gapmam ganang yorafanibinga iik waraga'sa' tanga wa u tugu' wang. \v 20 Ka wa beng guksa', adi Anutuning midi ga' naktangka guk mo' tiging waraga' tanga wa u doptanga igukyapku' wang. A sidi wa ananing bang sini' mo'. Ananing bang sini' da'ning u yorafinga adeing wa sidining naktangka warisa' tanga tangkanga adeing wara' sidi fuksi' bema aranga a indi tangkunang sa' giri adeyam idi ning guk mo' tonting. Mokngang sidi mutu guk tanga adenting. \v 21 Ka sidi ananing bang sini' waraga' sukanting. Adi kadagang tinga wa Anutu adi a naganing bang sini' wara' kureng ning tonga iibi guk mo' tugu'. Mokngang adi doptanga iguk sa' tugu'. Ka sidindu' ning ma tasabo'. \v 22 Ka sidi Anutuning kadapmang waraga' kafakafa sukanting. Anutu adi kadapmang wa fama' guk tita' nua'ni ka ai'dap a kugurang kareng tiam u tita' a nua'ni wa kagaya sini' tita'. Beng sini' aming ka firi bang da'ning kuma' doptayapku' adi Anutuning kagaya ka wa kuma' bema naking. A aming ka ko yorafinga iking sidi adining ai'dap a kugurang kareng wara'ganangsa' iking. Ka sidi kadapmang ka u iking wara'ganang ningsa' ira anting wa karengsa'. A mokngang wa sidindu' ningsa' doptanga iguksabo'ga'. \v 23 A aming ka kuma' doptanga igukyapku' wari inga' adisining kadagang ka Kasira Aming Jisas ga' manda ukngam ning u kabinga naktangka tinting wa giri, Anutu wari tubobu manggara fabanga yorafiabota'. Beng sini' Anutu adi nua'bu yorafiap wara'ning tangkunang guk ikita' wara' adi girisa' yorafiabota'. \v 24 Ka sidi kadapmang ka Anutu wari sidita' tasamgu' waraga' kafakafa sukanting. Sidi tim wa oliv tifi baseni sini' ning bang ning yaging wara' sidi oliv yongni ning fugu ganang yorafinga ade ning guk mokngang. Ka Anutu warisa' kadapmang nua'ni tanga manggara fabanga oliv yongni ning bupmo ganang yorafasabinga sidi oliv yongni kareng ning bang sa' ubu igira iking. Ka Juda arantagim adi oliv kareng wara'ning bang sini' u doptanga igukyapking wari iking. Wara' Anutu wari tubobu manggara fabanga bupmosi' ganang nua'bu yorafiabonga wa adi siasa' girisa' yorafiap ning. \s1 Anutu adi ai'dap a kafakafa wa aming arantagim kuni' kuni' dabiksa' tinimita' \p \v 25-26 Ka kuyane ka aming arantagim nua'ni ning sidi kafakafa ka Anutu wari tasamara' waraga' sura sidining fuksi' ma bema arani'. Waraga' tanga na Anutuning sasuk mang u ning sangnatamotik, kadapmang ka Anutu wari aming dabiksa' u yotangkayabinga kareng gi' giri iik wara'ning wa ning, adi Juda aming adisining kabaksi' u isefiaminga adi wara'guk ningsa' ira anganga aming arantagim nua'nining arantagim fam ka Anutu wari anata' kuma' ifakasirinagu' wari adiganang abasasu'neinga Juda arantagim wa wara'ganang inga' manggakyap waraga' kuma' sura ibiinga ikiting. Ka wara'ning midi wa tim umpang ganang ning kuma' yoking, \q1 Saion yong ganang wa aming yotangkayap ning napa' girii sini' wari kadofota'. \q1 \v 27 Ning tanga kadapmang kadagang ka Isrel wari tanga ikiting u ufafeimota'. Na adisining kadagang u tanga kayoimotik wa tim adisigok midi totangka tuguk wara'ning beng tiamotik ning yoking. \m \v 28 Ka Juda arantagim ning iik wa Anutu adi kadapmang fama' guk ning yabita', nua'ni ka digirap ning yabita' a nua'ni ka bibiri' yapma yotangkayap titiga' sukita'. Ka wara'ning wa ning, indi Jisas ning midi kareng ituainga adi waraga' bibi' fanaking waraga' tanga wa digirap ning yabita' wang. Ka adi digirap iking wara' Anutu adi adisining gapmam ganang iikga' wa aming arantagim nua'ni sidibu kuma' sinagiku'. A midi nua'ni ka Anutu wari Juda aming wa bibiri' yabita' ning tongak wa timinggi' sini' adisining papase wari Anutuga' naktangka tinga Anutu wari Juda arantagim wa anata' ning ifakasirinagu'. \v 29 Beng sini' aming ka Anutu wari ifakasiranga sidi naganing arantagim ning ina kafakafa kuma' tiamita' wa Anutu adi inga' sasuk nua'ni ubu tanga sige ibiinga iik ning guk mokngang. \v 30 Ka aming ka arantagim nua'ni sidi tim wa aming Anutuning midi tarakayo titisi ning yaging. Ning tinga Anutuning ai'dap a bibiri' wa Juda arantagim ganangsa' yagu'. Ka inga' wa Juda aming wari Anutuning midi tarakayoging wa Anutu wari bibiri' sapma ai'dap tanga aming fam yangkareinga anga midi kareng u ituasaminga naking. \v 31 Ning tinga Juda arantagim adibu aming Anutuning midi tarakayo titisi ning iking. Ka sidibu Anutuning bibiri' a ai'dap wara'guk iking wa Juda aming wari Anutuning ai'dap a bibiri' wara'guk nua'bu iik waraga' sura kabaksi' faranga Kasira Aming ga' naktangka tinga manggakyap titi wara'ning kadapmang tiamara'. \v 32 Beng sini' aming aming dabiksa' kadagang titam wa Anutu wari kadagang wara'ning mamareng bimbem ga' ninita'. Ka u tinimita' undu' indi kabakni' tipfareinga yotangkanip titi wara'ning kadapmang guk kuma' kanga wa u tinimita' wang. \s1 Indi Anutu wari kafakafa tinimita' waraga' kabakni' kareng naknga adining wap sa' bema arantam \p \v 33 Ka na Anutu wari kadapmang kareng ka ning u tinimita' waraga' sura adining wap bema aranga ning torik, o beng guk sini' na ning nakarik ka Anutuning sasuk kareng wa kabasi' mo' girii sini' bibi' titining guk mokngang. Sasuk ka adi nasi' kane ni titiga' sukita' a nasi' kadapmang tita' wa aming indi ningyara' wari wara'ning ki sini' u kigeda ning guk mokngang. \v 34 Ka midi nua'ni ka timinggi' yoking wa beng guksa'. Ning yoking, \q1 nisi' wari girii ning sasuk guk kigedata'. Abanga girii ning sasuk wa nisi' wari aninggekita'. \q1 \v 35 A nisi' wari girii ga' napa' kareng ni amimi ning wara' girii wari kura'bu amonga, mokngang. \m \v 36 Beng sini' napa'napa' wa anasa' ifakadofita'. Ning tanga anasa' yaptatoreinga ikiting wara' napa'napa' dabik wa ananing sa'. Wara' adining wap girii warisa' furo'ning areinga adi girii fikifiki ningsa' ira auta' beng. \c 12 \s1 Naktangka aming indining iikni' wa Anutuga'sa' kabingamtam \p \v 1 O kuyane na midi ka Anutu wari bibiri' nipma adining ai'dap ganang kafakafa sini' tinimita' wara'ning u tongak waraga' sura na midi tangkunang sini' ka ning nua'bu sanotik, i nakni' sidi aming wari Anutuga' ofa kareng tangam ning ningda'ning ka sidining kabaksi' a fuksi' ka' guk ko u Anutuning kadapmang didimeng sa' titi waraga' adita'sa' kabingamting. Ning tinting wa sidi Anutuga' siring kabaksi' guk sini' kufara tongam ning kadapmang beng sini' tinting. \v 2 Ning tanga ira sidi kadapmang ka aming kamaganangni wari titing u kagabi sa' tinga wari nua'bu mo' saptatorota'. Mokngang sidi Anutu wari saptatora waraga' aiganga kabiinga Anutu wari sidining kabaksi' u inga'ni ning ubu sifigikinga kabaksi' inga'ni ubu saptatorota'. Ning tinga sidining iiksi' undu' inga'ni kuni' nua'ni ubu ikanting. Ning tanga sidi sasuk sangangsa' tanga nasi' kadapmang ka kareng sini' a didimeng sini' ka Anutu wari ningwaraga'sa' nakita' u titi wara'ning wa kigeda sa' tanga tinting. \s1 Anutu wari naktangka aming indita' tangkunang kuni' kuni' nimita' \p \v 3 Ka na ning nakarik ka Anutu wari nagata' kafakafa tanama tangkunang ka sidita' adining midi kareng sansam wara'ning u namgu'. Wara' na aming kubanik kubanik dabiksa' sidi ning sanotik, sidi sidining fuksi' bema aranga ning mo' tonting, a na aming kareng tangkunang guk. Mokngang sidi ning nakanting, sidi Anutuga' naktangka tinga Anutu warisa' tangkunang ka u samara' wara' sidi o na aming ka tangkunang ka ningwara'guk ba ning tounga wa tangkunang ka Anutu wari samara' wara'ganangsa' yaranga nakedanga tonting wa giri didimeng. \v 4 Ka sidi aming indining fukni' waraga' sura nakedanting. Wa ning, aming indining fukni' wa kubaniksa' ka fukni' wara'ning dibing wa usap ikiting. Ka fukni' wara'ning dibing dabik wara'ning kanesi' wa kubaniksa' mo' titing. Mokngang adi kanesi' wa kuni' kuni' tanga yareting. \v 5 Ka naktangka aming indindu' ningsa'. Indi arantagim usap sini' a indining girini' wa kubaniksa' ka Kasira Aming Jisas wara' indi adigok kabakni' kabaniksa' kufara ikem wa adiganang yorafinga ira ning tanga adigok adining fugu kubaniksa' ubu ikem. Ning tanga ira naktangka aming kubanik kubanik nana sa' undu' kura' yorafang kuma' tanga ikem. \v 6 Ka aming indi kubanik kubanik wa Anutu wari ai'dap kareng tinima tangkunang kuni' kuni' nimita' wara' indi tangkunang ka wara'guk ira kane undu' kuni' kuni' titam. Aming ka tangkunang ka Anutu wari adining midi kareng tokadofi ga' amota' wa adi tangkunang ka wara'guk sa' ira tota'. \v 7 A aming ka naktangka aming arantagim yotangkaima ifamarak wara'ning kane u titining tang guk irota' undu' kane ka wa kafakafa sini' tota'. A aming ka tangkunang ka aming fam yanggek ning wara'guk irota' adindu' aming yanggek ning kane wa didimengsa' tota'. \v 8 A aming ka tangkunang ka aming fam ning kabaksi' ifamarakinga wari kane kareng ni titi wara'ning guk irota' undu' kane ka u didimengsa' tota'. A aming ka tangkunang ka kuyane fam wari napa'ga' nafek tinga u yotangkaima napa' ni imonga undu' adi bengsa' tanga imota'. A aming ka aming arantagim yaptatora ning tim iyak irota' adindu' kane ka wa kafakafa sini' katatorota'. A aming ka ni kuyane fam wari mamareng guk ikanting u yapma yotangkaim tonga wa adi kubuse' yotangkayap ning kadapmang mo' tota'. Mokngang adi kaba ararangeng kareng naknga mesisiringa sa' tanga tangamota'. \s1 Amine fam ga' naknga kafakafa tiap wara'ning kadapmang kareng \p \v 9 Ka sidi midi ka o na kuyane fam ga' siamo' nakitik ning tonting undu' beng guk sini' naknga tonting. Sidi nasi' kadapmang ka kadagang ning u kanga wa sidi waraga' manda sini' ukngamting. A kadapmang ka kareng ning u kanga wa surotangka tinting. \v 10 Ka sidi naktangka aming kuyase ga' siamo' ninak ka sidining kuyase sini' ga' urang nakiting ningsa' nakiamting. Ka sidi sidining fuksi' mo' bema aranting. Mokngang sidi fuksi' bema afanga kadapmang ka kuyase fam ning kapmik ganang iikning unggungsa' tinting. \v 11 Ka sidi nasi' kane u tanga ira wa sidi kane waraga' baratarak guk mo' nakanting. Mokngang sidi kane u tanga wa girii ga' kabaksi' guk siamo' nakanting. Ning tinga sidining kane wari girii ga'sa' tangamning ning kadofota'. \v 12 Sidi sasuk ka Anutu wari inga' sidita' kafakafa tasam waraga' suktangkanga iking wa sidi kabaksi' ararangeng kareng guk naknga ikanting. Ka mamareng wari sidiganang kadofisaminga wa sidi kabaksi' kugurang guk ira bimbem sa' tinting. Abanga sidi kadapmang ka ibang fikifiki tutugu ning undu' kagabi guk mo' tinting, tang ningsa' tanga ira anting. \v 13 Ka sidining naktangka aming kuyase fam wari napa'ga' nafek sini' tinga wa sidi sidining mambong u dibing udanga ima yotangkayap tinting. Abanga aming yong kaminini wari sidiganang kadofiinga undu' sidi ai'dap kareng tanga nana a dama dek u ibiamting. \p \v 14 Ka aming ka naktangka aming mo' wari sifakadaga tonga tinga wa sidi u yapma ibang ka Anutu wari ifakadaga titiga' guk mo' tonting. Mokngang sidi ibang ka tubo tara' Anutu wari yotangkayap titi waraga'sa' toimting. \v 15 Ka kuyase fam wari napa' kareng ni ga' sura mesisiringa tinga wa sidindu' adisigok mesisiringa dabiksa' tinting. A fiking ni ganang adi mamareng ni kadofiaminga adi waraga' kabaksi' mamareng naknga mak koinga wa sidindu' yotangkaim tanga adisining mamareng u bema ning tanga adisigok mak dabiksa' kakngamting. \v 16 Sidi kadapmang ka kuyase fam guk kabaksi' kubaniksa' kufara iik wara'ning unggungsa' tanga ikanting. Abanga sidi ning guk mo' sukanting, a indi aming girisi wara' indi aming sige wap guk mokngang wara'siguk bak guk mo' kukngantam. Mokngang sidi aming sige guk bak udi girisa' kura ikanting. Abanga sidi sasuk ka a na aming sasuk guk, nasi' nasi' wa na girisa' titining ning guk mo' sukanting mokngang. \p \v 17 Ka aming wari kadagang saramikinga wa sidi kadagang u kura' tubobu tangam ga' guk mo' sukanting. Mokngang sidi aming dabik ning dasi'ganang kadapmang didimengsa' titi waraga'sa' sura tinting. \v 18 Ka sidi aming fam guk kabaksi' kubaniksa' kufara iik wara'ning kadapmang u katua waraga'sa' tinting. \v 19 O naning kuyane karesi sidi kadapmang ka aming wari kadagang saramikinga kadagang kura' tubobu tangama kagaya amimi wara'ning wa mo' tinting. Ka midi ka waraga' ka girii wari togu' u yoking wa ning, aming wari kadagang tinting waraga' kagaya kura' tubobu iyam wara'ning wa naganing kane sa' wara' nagasa' tiamotik ning yoking. Wara' sidi waraga' sura mamareng kura' tubobu tiam wara'ning wa Anutuga'sa' kabingamting. \v 20 Ka sidi midi nua'ni ka tim digirapsi' yotangkayap waraga' ka ning yoking waraga' sukanting, aming ka sidining digirap sidita' kadagang tasamiting wari seksi' idi wa ma ama ga' masi' pamparangeinga wa sidi bibiri' yapma yotangkayap tanga nana a ama u iminga nanting. Ning tinga adi sidining kadapmang kareng u kanga tubobu sura tipfaranga sidigok kabaksi' kubaniksa' ubu kanting. \v 21 Ka beng sini' aming fam wari sidita' kadagang tasaminga sidi kadagang kura' tubobu tiamting wa kadagang ka wari sida undu' sifakadauta'. Wara' sidi kadapmang ka kadagang kura' tubobu tiam ning wa mo' sini' tinting. Mokngang sidi aming wari kadagang tasaminga wa sidibu kura' wa kadapmang karengsa' tiaminga kadapmang kareng ka wari kadagang ka u wadigi'sini' ufaferota'. \c 13 \s1 Indi girisi kamaganangni gavman wara'ning kapmik ganang ikantam \p \v 1 Ka aming dabiksa' indi indining girini' kamaganangni gavman wara'ning midi u naknga adining kapmik ganangsa' ikantam. Beng sini' gavman ka ni ananing sasuk ganangsa' guk mo' kadofita'. Mokngang kadapmang ka aming wari girii ira aming yaptatora wara'ning wa Anutu warisa' tipkadofiinga tanga niptatoreting. \v 2 Ka aming ka ni gavman ning midi tarakayouta' wa adi napa' ka Anutu wari kamigu' waraga' bibi' nakara' wara' ananing midi tarakayo warisa' tanga wa adi kagaya bemota'. \v 3 Beng sini' girisi ka niptatora titing wa aming ka kadapmang kareng titam u indifikadaga wara'ning mo' wara' indi adisita' mutu tonga. Mokngang wa aming ka kadapmang kadagang titing warisa' wa giri gavman waraga' mutu tinting. Ka aming ka gavman ga' mutu guk mo' tanga kaba kugurangsa' iik ga' naknga wa adi kadapmang karengsa' tota' wa giri, gavman wari u kanga kaba kareng naknga yotangkangam tota'. \v 4 Ka gavman wa Anutuning kane aming. Anutu warisa' indi yotangkanip ga' sura kamiinga tanga ikita' wara' indi kadagang tanga wa adita' mutu tantam. Naga' tanga gavman undu' Anutu wari aming indi kadagang tinga kagaya ninim wara'ning tangkunang kuma' imita'. Kagaya ka wa sigening mo', wa aming indi kadagang tinga adi Anutuning kagaya u ninim wara'ning wara' indi gavman ning midi wa ninaksa' tantam. \v 5 Ka indi gavman ning midi ninaksa' titi wara'ning ki wa Anutuning kagaya ma bemnam ning tonga waraga'sa' tanga mutunga titi ning mo'. Mokngang wa ki sini' ka o beng guk gavman ning lo wa napa' kareng ning wa indining kabakni' wari sini' suktangkanga tantam. \p \v 6 Abanga indi kadapmang ka gavman ning takis kangkami wara'ning undu' ning sukantam, o beng sini' aming ka gavman ning takis u mamanggak ning undu' Anutu warisa' kukyabinga ting wara' indi adisining midi undu' nakyam sa' tantam. \v 7 Ka indi gavman ka wapsi' a kanesi' kuni' kuni' guk ka niptatora titing wari indiganang kadofiinga wa indi kafakafa wa anasining kanesi' kuni' kuni' wara'ganangsa' yaranga tiamtam. Aming ka takis kuni' kuni' mamanggak ning undu' indi takis wa iyam sa' tantam. A aming ka gavman ning kane ka polis wa ma majistret undu' adisining midi nakiamning ning yapma adisita' undu' kafakafa tiamtam. \s1 Kadapmang tang beng guk sini' yara wara'ning midi \p \v 8 Beng sini' gavman wa ma aming ka ni wari napa' ni titiga' nininga wa indi titisa' tantam. Indi titi guk mo' tantam wa indi aming ka napa' tubosa' tiaminga tubobu ko tiam ning dinau guk urang ikiting ning ma iknam. Ka indi napa' girii kubanik ka tubobu fikifiki tangama au wara'ning wa indi aming fam ga' siamo' naknga kafakafa tiap wara'ning wang. Wara' indi kadapmang ka ning u tantam wa indi aming ka Moses ning kadapmang tang wara'ning midi dabiksa' u didimengsa' yaraning ning ikantam. \v 9 Ka indi kuma'sa' nakem, kadapmang tang ka wari midi tapni fam ka ning tuguta', gu ufaga a tamga u kabinga ami a taming nua'ni mo' sangamotang, a gu aming mo' ura sebotang, a gu kubu mo' totang, a gu aming nua'nining napa' mo' kamamareutang ning tuguta'. Abanga midi tapni fam u defata' dabiksa' wara'ning midi ki girii tim iyak tita' wa Anutuning midi ka tim ning yoking wang, gu kafakafa ka ganing fuka ga' titang ningsa' ka aming nua'ni ga' undu' tangamotang ning yoking. \v 10 Ka aming ka sasuk a kabani ka kadapmang ka ningwara'guk tanga ikita' adi aming fam ga' kadagang kabi'guk mo' tiamita'. Wara' indi ning nakantam, aming ka aming fam ga' naknga kafakafa tiamita' adi Moses ning kadapmang tang dabik u defata' wara'ning ki sini' u tita'. \s1 Naktangka aming indi kadapmang didimeng tantam \p \v 11 Ka sidi midi ka naga sanirik u kafakafa ning sura nakanting, kama ka kami yara'ganang i ikem ya nasi'ning kama faranimara' sam. Sidi kuma'sa' naking, tim indi Anutuning midi u mamaram naknga adita' naktangka munumung sini' tugum ganang wa kama ka Jisas wari tubobu abanga manggaknip ning wa paramu' da' ko adegu' a kami yara'ganang wa kama ka wa parumunda sini' kuma' tara'. Wara' sidi waraga' sura aming wari suknakube tanga dama ko defak ningda'ning mo' ikanting. \v 12 Beng sini' torik, kama kangkam wari biinga sidii wari ubu kuma' kadofonga tara' wara' sidi kadapmang kadagang ka kama kangkam ganang iik ningda'ning tanga iking u kabisasu'nanga ning tanga kama sidii ning napa' tangkunang kareng ka kadapmang inga'ni ka ami'ning aming soldia wari ami'ga' aunga tugunung tanga fuksi'ganang ain siot urang ipmating ningda'ning u kaminga adenting. \v 13 Ka indi kama kangkam ning kadapmang kadagang ka ning wa mo' sini' tantam, ama kagaya topnanga sansaramik sa' dadareng fatiangak, a ami taming fam guk kadagang sansaramik titi a napa' mumungguk kadagang titi a aming fam guk arok kadagang sini' tanga ami' titi a aming yapgurada ning wa mo' tantam. Mokngang indi kadapmang didimeng kareng ka aming wari kama sidii ganang iik ning ningda'ning unggungsa' tantam. \v 14 Ka sidi kadapmang ka soldia wari ami' tonga fuksi' siot ain urang ipmanga adeting ningda'ning tanga girini' Kasira Aming Jisas u bema kabaksi'ganang sini' kaminga adenting. Ning tanga sidi sasuk kadagang ka kadagang titiga' sifamarak ning wa wadigi' sini' tarakayonga waraga' nua'bu guk mo' sukanting. \c 14 \s1 Indi naktangka aming kuyane fam ning kadapmang waraga' mo' arokiamtam \p \v 1 Ka aming ka naktangkani tangkunang guk mokngang wari naktangka aming arantagim sidining bining ganang abonga tinga wa sidi adining kadapmang fam wa kesini ning kanga arokngam guk mo' tinting. Mokngang sidi kafakafa sa' tanga sidining bining ganang u bema kami sa' tinting. \v 2 Wa ning, aming indi naktangka ning kadapmang wa kuni' kuni' tanga ikem. Aming fam ka keng wa tapni guk titing a fam adi tapni guk mo' titing, nana sa' titing. \v 3 Wara' aming ka keng tapni guk mo' titing sidi aming ka keng tapni guk titing u yapma ning mo' yangkigenting, a sidi tapni guk wa naga' ting. Abanga aming ka keng tapni titing sidindu' aming ka keng ka nana sa' titing u yapma sidi ning mo' yangting, ai sidi keng ka nana' sa' ting wa kadagang ting sabem. Mokngang sidi ning sukanting, o adi kadapmangsi' wa nua'ni ting de ka Anutu wari adisita' kuma' nakara' wara' nandu' adisita' naknga kafakafa sa' tiamotik. \v 4 Ka sidi aming nua'ni ga' arokngam tonga wa sidi ning sukanting, a adindu' girini guk wara' adining kadapmang waraga' arokngam wa ma kaba karengsa' nakngam wara'ning wa ananing girii ning kane sa' wara' indi mo' tagagareyapma arokiamtam ning tonting. Ka adisining girisi' wa Anutu kubaniksa', adi kafakafa tiama ifitangka sa' tita'. Wara' adi ifitangka tinga tangkunang sa' adenting. \p \v 5 Ka wara'ning nua'ni ka ning, naktanga aming adi kadapmang kuni' kuni' titing. Aming fam ka ning tuguting, sande kubanik kubanik fam wa girii sini' a sande fam wa girii sini' mo' ning tuguting. A aming fam adi ning tuguting, sande wa Anutuning dabiksa', ni ka girii a ni ka kabasi' ning guk mokngang. Ka midi ka u tuguting wara'ganang wa sidi a adi didimeng mo' titing indisa' didimeng titam ning tonga kura' anikigeng mo' tinting. Mokngang aming kubanik kubanik dabiksa' sidi nasi' kadapmang ka Anutuning de ganang wa didimeng giri unggungsa' kanga tinting. \v 6 Ka aming ka sande fam ka girisi ning kanga titing adi Anutu girii ga' sura titing. A nana undu' ningsa', aming ka nana ka tapni guk mo' tanga nana sa' titing adi Anutuga' sura nating. A aming ka nana fam ka tapni titing adi o Anutu wari kafakafa tinimara' wara' indi adita' sura tapni tem ning tonga titing. Wara' ning torik, aming kadapmang fama' guk titing dabiksa' adi Anutuga' sura asekni' ning anini wara'ning kadapmang titing. \v 7 Beng sini' aming indi indining ka' iik a kungkumak titi wa nana sa' mo' katatorem wara' indi indining sasuksa' yaranga tonga, mokngang. \v 8 Indi ka' ikem ganang wa girii ning kane titi ningsa' ikem. A indi kungkumak tantam undu' girii wari bemnip wara'ning kama kadofota' wara' fama' guk dabik wa girii ning napa'sa'. \v 9 Ka indi Kasira Aming Jisas wari kungkumak tugu' a tubobu marara ka' ikita' u kanga ning nakedantam, o adi aming ka ka' ko ikem wara'guk ka aming ka kuma' kumoting indining girini' ning ikita'. \v 10 Wara' sidi naktangka aming kuyase ka kadapmang nua'ni kabi' titing u yapma adisining kadapmang waraga' ararok tanga a adi didimeng mo' ting ning guk mo' yangting. Mokngang sidi ning sukanting, inga' aming dabiksa' indi Anutuning de ganang adeinga Anutu warisa' indining iikni' u nipma tagagarenibo'ga'. \v 11 Ka wara'ning midi nua'ni ka tim umpang ganang yoking wa ning, \q1 “na girii tangkunang guk itik wari ning torik, aming aming dabiksa' wari mandaksi' upma o gusa' gu Anutu girii beng sini' ning toni'ga' ning yoking.” \m \v 12 Beng sini' aming dabiksa' indi nasi' nasi' kadapmang ka i tanga ikem ya Anutuning de ganang kuma'sa' adenga ituanam ga'. \s1 Naktangka aming indi napa' ni tonga wa kuyane fam ga' yotangkayap waraga' guk sura tantam. \p \v 13 Ka indi naktangka aming fam ning kadapmang u kanga adisita' midi ararok tiam ning wa nua'bu mo' tantam mokngang. Indi ning sukantam, a na kadapmang ka ning u totik wa kuyana nua'ni wari u napma wara'ganang ma kadawa' ning tonga kadapmang ka kuyane fam yotangkayap ning guk unggungsa' katatoranga tanga ikantam. \v 14 Ka Pol na girii Jisas ganang sini' itik wara' na ning sura nakarik, kadagang wa napa' ka aming wari tapni titing keng a nana ning wari mo' titing. Mokngang wa aming anasa' napa' ka wa kadagang ning sura mo' nauta' warisa' wa kadagang ning kadofita'. \v 15 Ka gu napa' ka kuyaga wari tapni tanga mo' nata' u nana sa' totang wa gu kadapmang ka kuyaga nua'ni ga' kafakafa sasuk ning u udarang wara' gu kadagang tarang. Gu ning surotang, o kuyane ka ya sige mo', Kasira Aming Jisas wari kungkumak tugu' wa aming ka yara'guk indita'sa' tanga kumogu' wara' na napa' ka adi mo' nata' i nautik wa adining kaba ma tipkadawak wara' na mo' nawatik ning tonting. \v 16 Ka napa' ka gu giri titining ning kanga titang ka kuyage fam adi mo' titining ning kating Ka gubu u totang wa napa' kareng ka wari' kuyage fam ifakadaga ning napa' kadagang ning ubu ma iro'. Wara' sidi napa' ni tonga wa kuyase fam ga' guk sura tinting. \v 17 Beng sini' aming wari Anutuning bining ganang iikning ki sini' wa napa' ka nana titam wara'ning mo' wara' indi napa' waraga' midi ararok mimeng mo' tantam. Anutuning bining ganang iik ning wa napa' ka kadapmang karengsa' titi a kabaksi' kugurang guk iik a mesisiringa kareng ka Anutuning mini unggo wari tipkadofita' u tanga iik unggungsa' wa Anutuning bining ganang iik wara'ning ki. \v 18 Wara' aming ka kadapmang ka ningwara' u tota' adi Kasira Aming Jisas ning midi sini' yarara'. Ning tinga Anutu wari karengsa' kainga aming adindu' karengsa' kanga arokngam guk mo' tinting. \p \v 19 Wara' indi napa' ni tonga wa kadapmang ka kuyane fam guk kabakni' dabiksa' kufara iik abanga kuyane fam ning naktangkasi' u ifatangkaim wara'ning guk unggungsa' nakedanga tantam. \v 20 Ka gu kuyaga nua'ni wa napa' tangkunang Anutu warisa' tugu' ning kanga napa' ni ka adi mo' nananing ning kata' wa gu adita' sura gundu' mo' nautang. Gu adining de ganang nana sa' totang wa gu adining kaba ma tipkadawa' wara' gundu' mo' nautang. Beng sini' aming wari napa' nauta' wa kadagang mo', ka napa' ka aming nua'ni wari kadagang ning kata' u nauta' wara'ganangsa' wa aming ka napa' u mo' nata' wari u kanga adining naktangkani wari kadaga tota'. Wara' aming ka nana tara' adi kadagang tara'. \v 21 Ka midi ka u tonga yararik wara'ning kadapmang kareng wa ning, gu kuyaga ning naktangka waraga' sura nasi' ka nana titining nana fam a wain ama u nana wa ma nasi' kadapmang u tonga wa gu kuyaga ga' sura nasi' ka adi mo' titining wa mo' totang. Gu kadapmang ka ning u totang wa adining kaba guk mo' tipkadautang wara' wa karengsa'. \v 22 Wara' gu nasi' nasi' kadapmang fam u tonga wa ning sura totang, naganing girina Anutu adi naning kabakna ya kuma' nabita' wara' adi naganing sasuk ya didimeng giri ning kuma' kara' ning tonga wara'ganangsa' totang wa giri didimeng. Ning tanga gu kadapmang waraga' mamareng guk mo' nakotang. \v 23 Ka gu napa' ni naknga a napa' ka ya nana titining wa ma nana titining mo' ning guk sura bema naustang wa gu naktangka ning kadapmang didimeng u kabinga narang wara' kadagang tarang. Beng sini' aming ka ni napa' nua'ni ka a wa didimeng mo' ning kuma' nakedota' ka adi titisa' tota' wa kadagang tara'. \c 15 \s1 Indi kadapmang ka Kasira Aming Jisas wari tugu' unggungsa' yaranga tantam \p \v 1 Ka naktangka aming arantagim ning bining ganang wa aming fam ka napa' ka mo' titi wara'ning tapni kuni' kuni' wara'guk ira sasuksi' tang guk mo' ko iking. A aming fam indi kabakni' tangkunang guk kuma' ira napa' tapni ning waraga' sasuk mimeng guk mo' tanga ikem. Wara' indi kuyane ka kabaksi' tang guk ko mo' iking waraga' bibi' nakiama nananing sasuk sa' mo' yaranga ikantam, mokngang. \v 2 Naktangka aming dabiksa' indi kuyane fam ga' sura napa' ka adisining naktangka tiptangkaim wara'ning wara'guk tanga yotangkayap tantam. \v 3 Ka indi Kasira Aming Jisas ning iik waraga' sukantam. Jisas adi ananing sasuk ganangsa' mo' yaranga tanga yagu', mokngang adi aming indita' sura tugu'. Ka Kasira Aming Jisas wari u tugu' waraga' wa midi ka timinggi' ning kuma' yoking, \q1 “o Anutu midi kadagang ka aming wari guta' bibi' naknga tuguting wara'ning mamareng wa naga ganang kadofiinga bemarik ning yoking.” \m \v 4 Ka beng sini' Anutuning midi dabiksa' ka umpang ganang u yoking wa indi kadapmang kareng ganang ningtintingneinga iik wara'ning. Wara' indi midi kareng ka u indangikinga wari indifitangkainga indi tangkunang sa' ira napa' kareng ka Anutu wari inga' tinimo' waraga' suktangkanga iik wara'ning sasuk guk ikantam. \v 5 Ka sidi Anutu ka aming indining kabakni' indifimarak a indifitangka tuang warisa' yotangkasabinga kadapmang ka Kasira Aming Jisas wari tanga yagu' unggungsa' yaranga kabaksi' kubaniksa' kufara ikanting. \v 6 Sidi ning tinting wa sidi dabiksa' indining girini' Kasira Aming Jisas ning beni Anutu wara'ning wap sa' bema aranga adita' mesisiringa sa' tangam wara'ning kadapmang tinting. \s1 Kasira Aming Jisas ning kane wa aming arantagim nua'ni undu' yotangkayap ning \p \v 7 Ka sidi kadapmang ka Anutuning wap bema ara wara'ning ka tim Kasira Aming Jisas wari afanga kafakafa tasapku' waraga' sura sidindu' kuyase fam ga' kafakafa ningsa' tanga inagikanting. \v 8 Ka midi ka u torik wara'ning ki wa ning, Kasira Aming Jisas wari aming dabiksa' yotangkanip waraga' sura tim ka Juda arantagim ning bining ganang u kadofinga ning tanga adisining kane aming sige slev ning yagu'. Adi midi ka timinggi' Anutu wari Juda arantagim ning papase ganang aming ga' kafakafa tiam waraga' totangkagu' wara'ning beng u afanga tipkadofigu'. \v 9 Ning tanga anganga inga' aming arantagim nua'ni ga' undu' kadapmang tiaminga wari Anutuning ai'dap a bibiri' girii u kanga Anutuga' mesisiringa sa' tangam waraga' guk sura tugu'. Ka midi nua'ni ka Jisas wari u afanga tugu' waraga' sura timinggi' ning kuma' yoking, \q1 “na aming arantagim nua'ni ganang anga ira guning wap bema aranga guta' mesisiringa tagamotik.” \m \v 10 Ka waraga' wa nua'ni ka undu' ning kuma' yoking, \q1 “aming arantagim nua'ni sidi Anutuning arantagim guk mesisiringa tinting.” \m \v 11 Ka wara'ning midi nua'ni undu' ning yoking, \q1 “aming arantagim nua'nining sidi girii ga' mesisiringa tangamting. Ning tanga aming arantagim dabiksa' sidi adining wap sa' bema aranting.” \m \v 12 Ka midi nua'ni ka tim profet Aisaia wari kane ka inga' Kasira Aming Jisas wari titi waraga' sura yoku' undu' ning, \q1 “Jesi ning sugura wari kadofinga girii giranga aming arantagim nua'nining u yaptatoro'ga'. Ning tinga adi adisining napa' kigineng yotangkayap titining ning kani'ga'.” \m Ka midi ka u yora yareging wa kini kubaniksa' ka Jisas wari kadofigu' waraga'sa' sura yoking. \p \v 13 Ka beng sini' aming indining naktangkani' wara'ning ki wa Anutu kubaniksa' wara' indi adi tubobu afanga manggaknip waraga' sura kapmera ikem. Ka sidi adita' naktangka tinga adisa' kabaksi' kareng a kabaksi' kugurang u saminga Anutuning mini unggo ning tangkunang wari sidining kabaksi'ganang irota'. Ning tinga sidi sasuk ka napa' kareng sini' ka inga' Anutu wari tinimo' waraga' sura mesisiringa siamo' tanga ikanting. \s1 Pol wari adi aposel kane tugu' waraga' kaba karengsa' naknga togu' \p \v 14 O kuyane Pol na sidita' umpang i yoksamirik ya sidi aming arantagim ka kadapmang kareng ga' nafek titisi ningda'ning mo' sapma yoksamirik mokngang. Na sidining iiksi' waraga' wa ning sutik, sidining sasuksi' a kabaksi'ganang wa napa' kareng ka sidasa' kura' aninggek tanga iik wara'ning tangkunang guk kuma' iking. \v 15-16 Ka na midi ka u tonga yararik wa na sidining sasuksi' sifamarak waraga' sura midi fam ka tangkunang sini' sanirik. Wa ning, na Anutu wari Kasira Aming Jisas ning midi bema aming arantagim nua'ni ka Juda mo' wara'siga' anga ituaim wara'ning kane titi waraga' tangkunang guk kuma' namgu' wara' na midi tangkunang sanirik wang. Ka kane ka naga Anutuning midi itua ning i tirik ya pris arantagim wari Anutuga' napa' kareng ofa urang tanga sangamiting ningda'ning tirik. Ka ofa ka wa naga kane tinga Anutuning mini unggo wari aming arantagim nua'ni ka Juda mo' wara'sining kabaksi' ifafaranga arantagim didimesi karesi sini' ka Anutu wari iik ga' nakita' ningwara' u ikinga Anutuga' amimi wara'ning kane tirik. \v 17 Beng sini' na ning sura nakarik ka na Anutuning kane wa Kasira Aming Jissas ganang sini' ira tirik waraga' tanga na karengsa' tirik ning torik. \v 18-19 Ka na kane u tirik waraga' wa mesisiringa tanga naganing tangkunang ganangsa' tirik ning guk mo' toutik, Mokngang wa Anutuning mini unggo warisa' tangkunang ka midi kareng itua a nasi' kane tangkunasi kuni' kuni' u tanga yareinga kaing wa Kasira Aming Jisas wari aming arantagim nua'nining kabaksi' ifafareinga adining midi kareng u ninak waraga' tanga nifitangkainga tanga fiararik. Ka na kane ka Kasira Aming Jisas ning midi kareng itua ning u tanga yararik wa kama ka ni kagabi guk mo' tirik. Mokngang na Jerusalem yong girii u yodanga tuguk wa tanga anganga aming arantagim nua'nining kama tara' ka kama wap ka Ilirikam ning tuguting u tonga kabiguk. \v 20 Ka na yong fam ga' Anutuning midi kane u tonga auinga wa na fikifiki ning fasukitik, o na yong ka aming fam wari tim guk kuma' anga ituating wa mo' anga totik. Mokngang na yong ka ka'sa' Kasira Aming Jisas ning wap kabi'guk mo' naknga iking u anga ituaima yarotik ning sukitik. \v 21 Ka kadapmang ka naga u titiga' sukitik wara'ning wa midi nua'ni ka ning kuma' yoking, \q1 aming ka Anutuning wap kabi'guk mo' naknga ikiting adi napa' ka wa kuma'sa' kanting. Abanga aming ka adining midi kabi'guk mo' nakiting adi naknga nakeda sini' tinting ning yoking waraga' sukitik. \s1 Pol wari Rom aming anga yapma kama tubo Spen waraga' undu' aunga togu' \p \v 22 Ka na kama paramu' sini' sidi anga sap waraga' sura tanga ira abarik. Ka mokngang, kane ka u torik wari isefinaminga anga sap sini' titi wara'ning kadapmang guk mo' kataurik. \v 23 Ka na kane ka kama ka u tonga yarangak u kuma' tasasu'nanga kama ka wara'ning dibing ka ni sige guk mo' adera' u kanga wa na fikifiki sidi u anga sap ga' siamo' fanakarik wara' na yara'ganang unda' anga sabotik ning torik. \v 24 Ka na kama tubo Spen ga' au ga' guk sutik. Ka na Spen ga' awak ganang wa na tim ka Rom kadak tara' anga arabenga sapma ning tanga sidigok ngingeng kabi'ning iya' sidi naning kabakna nifitangkainga na kabakna kugurang kareng guk naknga sibinga awak. \v 25 Ka na wa urap mo' autik. Na tim ka kane ka naktangka aming ka Jerusalem yong ganang iking u yotangkayap wara'ning u tanga Jerusalem ga' autik. \v 26 Kane ka wa aming arantagim nua'ni ning naktangka aming ka kama tubo Masedonia a Akaia tara' i ikiting wari Jerusalem yong ning naktangka aming fam ka mamabongsi' guk mokngang tatafak ikiting u yotangkayap waraga' sura mambong fam kuking u manggara autik. \v 27 Ka kadapmang ka wa naktangka aming arantagim ka Masedonia a Akaia wara'ni anasa' kuma' sura nakedanga tonga toing wara' ning torik, girisa' yotangkayapmanting. Wa ning, tim Anutu wari Juda ga' adining midi yamgu'. Ka Juda adi tangkunang ka wa anasa' mo' suronga tanga iking. Mokngang adi midi ka u bema aming arantagim nua'ni ga' undu' kuma' iminga adisining urasi' u ifitangkaimara'. Ka aming arantagim nua'ni adi kangasi ka mambong ka fuksi'ning u tanga ikiting wara' kura'bu ningda'ning wa Juda ning naktangka aming fam ka mambongsi' guk mokngang waraga' mambong fam u girisa' ima yotangkayapmanting. \v 28 Ka na mambong ka u kuking u manggara Jerusalem yongga' tubobu anga adisita' mambong u imotik wa na kama tubo yara'ning kane ari' tipmirok. Ning tanga wara'ganang wa Spen ga'sa' aunga sidi u anga sabok. \v 29 Ka na ning sutik ka naga u awak wa na Kasira Aming Jisas ning ai'dap girii sini' ka sidi sifitangka wara'ning wara'guk bema awak ga'. \p \v 30 O kuyane sidigok ka nagok indi Kasira Aming Jisas ganang sini' ikinga mini unggo wari indining kabakni' indifimarakinga indi kabakni' kubaniksa' kuma' kufara kura' nakngam titam. Wara' na sidi yotangkanap waraga' ning sanirik, naga kane tirik ganang wa mamareng guk ami' tanga tirik wara' sidi yotangkanam tanga nagata' ibang tonamting. \v 31 Ning tinga Anutu wari yotangkanabinga Juda aming Kasira Aming Jisas ga' naktangka guk mo' ting ka kama tubo Judia tara' ikiting wari nifakadaga titiga' mo' bemnapmanting. Abanga Juda ning naktangka ami taming ka Jerusalem yong iking wari kane ka uningkim ka aming arantagim wari kuking waraga' tanga autik i napa' kareng ning kanga waraga' aiga sa' tanga bemna waraga' undu' sidi ibang tonamting. \v 32 Ning tanga na kane ka u kuma' tipmirotik ganang wa Anutu wari kadapmang tanaminga u awak ganang wa na waraga' kabakna kareng guk naknga awak. Ning tanga indi nondakni' kura' kang tanga kabakni' kura' tiptangkang tanam. \v 33 Ka Anutu ka aming ning kabaksi'ganang iik sibim kareng tipkadofaimita' warisa' sidigok irota'. Beng. \c 16 \s1 Pol wari Romni naktangka ami taming arantagim waraga' kaba kareng naknga togu' \p \v 1 Ka na naktangka aming ka Rom yong iking sidi indining naktangka kuyani' taming nua'ni ka wapni Fibi wari sidiganang unggung ara' waraga' sangnatamotik. Adi Senkira yongni ka yong wara'ning naktangka aming arantagim wari adi yotangkayap ning kane tanga iik waraga' kamiinga tanga ikita'. \v 2 Ka adi sidiganang unggung ara' ka sidi taming ka wa Anutuning arantagim ka sidigok dabiksa' iking ning kanga nagira tonga kafakafa sini' ka indi naktangka aming kuyane fam ga' urang tiamitam ningsa' tangamting. Taming ka wa ami taming kabi'mo' yotangkayabita'. Abanga adi naga undu' kuma'sa' yotangkanabita' wara' adi napa' ni yotangkangam ga' saninga wa sidi nakngam tanga yotangkangam sa' tinting. \p \v 3 Abanga na Priska guk ka ufini Akwila guk adi girii Kasira Aming Jisas ning kane nagok dabik titam wara'siga' undu' kabakna karengsa' naknga torik. \v 4 Imaraming ka wa tim naga mamareng bema kadaga tonga tuguk ganang wa adindu' naga yotangkanama adisining fuksi' wari kadaga titi waraga' guk mo' sukumu'. Wara' nagok ka naktangka aming ka Juda mo' wara'ning arantagim bak kabi'mo' wara'siguk dabiksa' indi adisita' sura kabakni' kareng naknga mesisiringa tem. \v 5 Abanga naktangka aming arantagim ka imaraming wara'sining yak ganang bak kukiting adisita' undu' kabakna karengsa' naknga torik. Abanga naning kuyana karengsa' nua'ni ka Epinitas ka kama tubo Esia tara' wara'ning naktangka aming munumung sini' wari kadofigu' adita' undu' kabakna karengsa' nakngamarik. \v 6 Abanga taming ka Maria adi naktangka aming sidi yotangkasap wara'ning kane girii sini' tanga ita' adita' undu' kabakna karengsa' naknga torik. \v 7 A amine fama' ka nagok kalabus dabik tugum ka Andronaikas guk ka Junias guk adi naga naktangka aming ko mo' kadofiguk ganang wa adi Kasira Aming Jisas ga' naktangka wa timinggi' kuma' tugumu'. Abanga adi aposel fam ning dasi'ganang undu' aming wap guk ning ikitamu' wara'siga' undu' kabakna karengsa' nakiamirik. \v 8 Abanga Amplietas adi girii ning kadapmang kareng ganang wa naganing amina kareng ning ikita' adita' undu' sura torik. \v 9 A Ebanas adi Kasira Aming Jisas ning kane ka sidi a naga indi titam ningsa' tita' abanga naganing kuyana kareng nua'ni ka Stekis, fama' adisita' undu' kabakna karengsa' naknga torik. \v 10 A Apelis adi wap kareng ka Kasira Aming Jisas ning kane aming ningwara'guk ita' adita' undu' sura torik. Abanga Aristobyulas kurene ga' undu' kabakna karengsa' nakarik. \v 11 A naning kuyana Juda aming Herodion waraga' undu' kabakna karengsa' nakngamarik. Abanga Nasisas kurene ka girii ga' naktangka tanga iking adisita' undu' kabakna karengsa' naknga torik. \v 12 Abanga girii ning kane taming fama' iguyang guk ka Traifina ya Traifosa ya wara'siga' undu' kabakna kareng nakiama torik. Abanga indining kuyani' taming kareng nua'ni ka Pesis adi girii ning kane tangkunang sini' tanga ikita' adita' undu' sura torik. \v 13 A kuyana kareng ka Rufas adi girii ning kane ganang kadapmang kareng sini' tanga ikita' adigok ka adining mengni ka kafakafa sini' ka naganing simeng sini' da'ning tanamita' adisita' undu' kabakna karengsa' naknga torik. \v 14 Abanga kuyane arantagim ka Asinkritas a Fligon a Hemis a Patrobas a Hemas wara'guk ka kuyane fam ka adisigok bak dabik kura ikiting wara'siga' undu' kabakna karengsa' naknga torik. \v 15 A kuyane ka Filologas a kuyana taming ka Julia a kuyane ka Nerias guk ka kuyangni taming guk abanga kuyana Olimpas adisigok ka naktangka ami taming dabiksa' ka adisigok ikiting wara'siga' undu' kabakna karengsa' naknga midi ka i kamiamirik. \p \v 16 Sidi dabiksa' sidi Anutuning naktangka aming arantagim indining kadapmang yaranga kabaksi' karengsa' naknga kafasi' kura' wengam tanga yaranting. Kasira Aming Jisas ning naktangka aming arantagim ning bak dabiksa' ka nagok i ikitam adindu' sidita' kabaksi' karengsa' naknga mesisiringa tanga midi ka i kamisamem. \s1 Pol wari aming fam ka sasuksi' didimeng guk mokngang wari naktangka aming arantagim ning bak u tipkadaga waraga' midi kigineng yanggu' \p \v 17 O kuyane na aming fam ka sidining bining ganang iking wari midi didimeng mo' ka Anutuning midi beng guk ka sidi kuma' naktangkaing u tipkadaga wara'ning ubu ma sanggekni' waraga' ning sangdidimotik, sidi aming ka midi kareng u tipfara tanga tonga naktangka aming ning bak kuguk kareng u udaima naktangkasi' ifakadagating wa sidi aming ka ningwara'siga' manda ukiamting. \v 18 Aming ka ningwara' wa adi girini' Kasira Aming Jisas ning kane beng sini' titiga' mo' fasuking. Mokngang adi napa' ka ana titiga'sa' sukiting unggungsa' yaranga titing. Ning tanga adi midi marang guk karengsa' u tuguinga aming ka midi mandaga' tuguting u nakeda guk mo' titing wari bengsa' ba ning tonga nakiam sa' titing. \v 19 Ka naktangka aming arantagim ka Rom yong iking sidi girii ga' naktangka tanga kadapmang didimeng yaranga tanga iking wara'ning midi wa aming kabi'mo' undu' kuma'sa' naknga yaring. Wara' na waraga' sura kabakna karengsa' naknga o kareng sini' ting ning torik. Ka sidi kadapmang kareng ka unggungsa' siamo' tanga kadapmang kadagang ga' wa manda sini' ukngama iik waraga'sa' naknga torik. \v 20 Ka sidi arantagim karesi ka ningwara' ikinga Anutu ka aming ga' kabaksi' kugurang iyam tuang wari yotangkasabinga sidi aming kadagang Setan ning arantagim ka sidining bining ganang u iking wara'sining tangkunang u kabi'sini' tipmirinting. \p Beng sini' girini' Jisas ning tangkunang kareng wari sidigok irota'. \s1 Naktangka aming fam ka Pol guk kane dabik tanga yaging wari Rom aming ga' kabaksi' kareng nakiama toging \p \v 21 Ka naganing kuyana ka nagok kane dabik titamuk Timoti adindu' sidita' kaba kareng naknga midi ka i kamisamara'. Abanga naning kuyane Juda aming fam ka Lusias a Jeson a Sosipata se' adindu' sidita' kabaksi' karengsa' naknga toing. \v 22 A aming ka Pol ning midi umpang i yotik wa Tetias nagasa' yokngamarik. Ka nandu' girii ning arantagim dabik ka sidi iking ningsa' itik wara' nandu' sidita' kabakna karengsa' naknga torik. \v 23 Ka kuyani nua'ni ka Gaias adi Pol naga a naktangka aming fam ka yong yara'ni dabiksa' indi bak ka adining yak ganang tinga kafakafa tinimita' adindu' sidita' kaba karengsa' naknga tora'. Abanga indining kuyani' nua'ni ka Erastas adi gavman ning kuskus ka yong yara'ni adigok ka kuyani' Kwotas adindu' sidita' kabaksi' karengsa' naknga toyamu'. \p \v 24 (O kuyane indining girini' Kasira Aming Jisas ning tangkunang kareng wari sidi dabiksa' sidining bining ganang irota', beng.) \s1 Pol wari Anutuning wap bema aregu' \p \v 25 Ka indi Anutuga' mesisiringa tanga adining wap bema arantam. Anutu warisa' tangkunang guk ikita' wara' adisa' yotangkasaminga sidi kadapmang ka naga midi kareng ning ituatik a Kasira Aming Jisas ning midi tokadofitik u nakdidima sini' tanga ikanting. Kasira Aming Jisas ning ki ka wa timinggi'sini' Anutu anasa' kapmo' sebinga fiderugu', \v 26 ka inga' yara'ganang Anutu ka fikifiki ningsa' iik wara'ning anasa' ki ka wari sareng kadofisirendainga aming wari naknga waraga' naktangka titi waraga' ubu sura aposel indi ningkareinga indi midi ka wara'guk ka profet ning midi ka tim midi ka u tiptangka wara'ning yoking u bema kama yong yong u yangaksasu'nanga ituasama fiarem. \p \v 27 Ka Anutu girii ka anapmo' kubaniksa' adi nasi' nasi' sasuk kareng u defata' wara'ning ki sini' ikita' wari Kasira Aming Jisas u kabiniminga Jisas wari kane kigineng tinimgu'. Wara' indi waraga' sura Anutuning wap girii u bema aranga adita' mesisiringa fikifiki ningsa' tangama ira antam beng.