\id 1TI — URI N. Sampson \h 1 TIMOTI \toc1 Midi umpang Pol wari Timoti ga' tim munumung yokngamgu' \toc2 1 TIMOTI \toc3 1 TIMOTI \mt1 Midi umpang Pol wari Timoti ga' tim munumung yokngamgu' \c 1 \p \v 1 Ka Pol na Anutu ka fikifiki gi' giri iikga' yotangkanibita' a Kasira Aming Jisas ka abanga indagik titi waraga'sa' suktangkanga kapmekem wari adisining kane u titi waraga' nifikasireinga Kasira Aming Jisas ning aposel kane tanga itik. \p \v 2 Ka Timoti gu nagok girii ga' naktangka dabik tiamuk wa gu iik inga'ni wara'ganang naganing sabana ning itang guta' kudi i yokamarik. Sibeng Anutu a girini' Kasira Aming Jisas wari begaga tanga kafakafa yotangkagabinga kabaka kugurang guk irotang. \s1 Pol wari aming ka bumara' sige yanggekisi u yangsefi waraga' Timoti anigu' \p \v 3 Ka na midi ka tim kama tubo Masedonia ga' maunga Efesas yong unggung iikga' urang gangguk waraga' ka ning nua'bu ganotik, gu Efesas yong unggung ningsa' ira aming ka midi mandaga' sigening fam guk yanggeking wa yangsefi totang. \v 4 Ning tinga adi kadapmang ka Anutuning midi ituaunga bumara' sige guk tutugu a papase arantagim ning wap wara'ning midi kuni' kuni' tutugu ning titing wa kagabi tinting. Midi ka wa Anutuning sasuk ning ki u yangnatam ning mo', wa aming ning sasuk usap ifimarak wara'ning. A kadapmang ka Anutuning sasuk u nakeda ning wa indi Anutuning midi beng guk u naknga naktangka tantam. Adi kadapmang ka aming wari Anutuga' naktangka titining u yanggekem ning tonga midi ka u fatoing, ka mokngang. Anutuga' naktangka titining kadapmang kubanik wa aming anasining kabaksi'ganangsa' titining, wara' midi ka adi ituating wa yotangkayap titining guk mokngang, wa amingning sasuksi' ifimarakinga aming wari sasuk kuni' kuni' ka napa' kamaganangni ga'sa' titi wara'ning. \v 5 Beng sini' midi ka Anutu wari ninita' undu' nua'ni, wa indi u naknga kadagang u kabisasu'nanga kabakni' didimeng guk ira Jisas ga' naktangka tanga Anutuga' siamo' naknga a aming famga' naknga kafakafa tiapma ning tinga iik wara'ning. \v 6 Ka aming fam adi kadapmang kareng ka u kabinga sasuk ka midi sigening u bema ina fiara waraga'sa' ubu naknga sigesa' ikiting. \v 7 Adi Anutuning midi tang wara'ning yanggek aming karesi ning iik waraga'sa' sura didimeng girisa' toyam ning sura tonga au sa' titing. Ka mokngang, adi midi tangkunang wara'ning ki sini' a midi beng guk ning wap kiginesi ka u tuguting wa nakeda sini' guk mo' tanga usingsa' indangira sige tuguting. \p \v 8 Ka indi kuma'sa' nakitam, Anutuning midi tang wa aming yotangkanip ning napa' kareng. Ka aming wari midi tang wa sigesa' mo' ituauta', mokngang, adi kane ka midi tang wari titining u touta' u kafakafa guk kuma' nakedanga touta' wa napa' beng guk tara'. \v 9 Ka midi tang wara'ning kane ning ki waraga' sukantam. Midi tang wa aming midi ninaksi waraga' mo' tuguta', mokngang, wa aming ka sansaramik titisi a aming ka midi beng guk mo' nakiting a aming ka Anutuga' manda ukngama kadagang titiga'sa' nakiting a aming ka napa' kamaganangni ga'sa' nakiting a aming ka mamangse babangse dipmiting a aming dipming sebiting. \v 10 Abanga aming ka fuksi' naknga napa' kadagang sansaramik titiga'sa' naknga kadapmang mumungguk kadagang ka aming wari titining guk mokngang u titing a aming ka ami wa ma taming fam u iromkubuniapma manggara fonga adisining kane tiam ga' wadigi' ipmiting a aming ka mandaga' giknanga amise sige yangbeting a aming ka nasi' nasi' kadagasi kabi'mo' ka Anutuning midi kadapmang kareng wari mo' titiga' tuguta' u titing wari naknga kadapmang didimeng yara wara'ning waraga' ikita' kadapmang tang wa. \v 11 Ka Anutuning midi kadapmang kareng ka wa Anutu wari naga itua ga' nipmigu' wara'ganang undu' ita'. Midi kareng ka wa midi fam ningwara' mo', mokngang sini', wa midi ka Anutu girii kareng sini' wara'ning kigineng u ningtintingna wara'ning. \s1 Pol wari Anutu wari kareng tangamgu' waraga' kaba kareng naku' \p \v 12 Ka girini' Kasira Aming Jisas wari naga adining kane girisa' tanga auning ning napma tangkunang nama nangkareinga adining kane tanga yararik waraga' wa na kabakna karengsa' naknga adita' mesisiringa tangamarik. \v 13 Ka beng sini' tim wa na aming kareng mo' yaguk, mokngang, na Jisas ga' naktangka guk mo' tanga adining wap u anigige tanga adining naktangka aming arantagim u ifakadaga wara'ning kanesa' tanga yaguk. Ka na girii Jisas ning ki u kafakafa guk mo' naknga tuguk. Abanga kane ka u tanga yareguk wa naknga tuguk. Abanga kane ka u tanga yareguk wa Anutuning wap tipkadaga wara'ning undu' nakeda guk mo' tanga tuguk. Wara' Anutu wari u napma nifikadaga guk mo' tugu', mokngang, adi bibiri' napma yotangkanap sa' tugu'. \v 14 Ning tanga girini' wari nagata' ai'dap girii sini' tanama tangkunang ka naktangka titi a aming fam ga' siamo' ninak wara'ning ka Kasira Aming Jisas wari nimita' u kabinaminga wara'guk ubu itik. \p \v 15 Ka Kasira Aming Jisas wari kamaganangga' afugu' wa adi sasuk ka aming kadagang titisi u yotangkayabinga gi' giri ubu iik waraga'sa' tanga afugu'. Midi ka wa midi girii tim iyak sini' ka aming wari naknga suktangka tanga iik wara'ning. Ka aming kadagasi wa aming fam sa' mo', mokngang, kadagang titining aming tim iyak sini' wa naga yang. \v 16 Ka Kasira Aming Jisas adi aming urapsa' mo' dipmita', mokngang, adi kabaksi' fara waraga' ipmera kafakafa sa' tiabita', wara' Anutu adi aming fam ka ana kuma' sura kabita' wari inga' adining ai'dap ning kadapmang ka u sareng kanga nakeda sini' tanga naktangkanting. Ning tanga iik kareng ka ka' fikifiki ningsa' u bema iik waraga' sura wa tim munumung sini' wa aming kadagang ning tim iyak aming nagaganang u tanamgu' wang. \v 17 Wara' na waraga' sura mesisiringa tanga adining wap bema aranga ning torik, Anutu adi fikifiki ningsa' iikning king girii beng sini'. Adi kungkumak titi a aming wari kaga titining guk mokngang. Anapmo' kubanik adi Anutu kareng sini', wara' adi wap girii a kigineng girii guk fikifiki ikita', beng. \s1 Timoti wari Anutuning midi u surotangkanga midi mandaga' ka aming fam wari tutugu u utapa waraga' kane tang titi wara'ning midi \p \v 18-19 O sabana Timoti tim Anutu wari aming fam ga' sasuk iminga adi inga' gu Anutuning kane aming kareng iik waraga' midi kuma' tokadofiinga gipmigum. Ka kami na midi ka unggungsa' yaranga nua'bu ganotik. Ka gu midi ka waraga' sukinga wari gifitangkainga naktangka tang totang. Ning tanga kabaka didimeng guk ira Anutuning ami'ning aming kareng ning ira aming fam ning midi mandaga' u utapaim waraga' ami' tang totang. Ka naktangka aming timini fam adi kadapmang ka kabaksi' didimeng kareng guk iikning u kuma' kabinga adisining kadagang wara'guk mo' sura naknga naktangkasi' wari kadaga tinga sip wari uningkim fasi' rip ganang urang kadagating ningda'ning tiging. \v 20 Aming ka u torik ningwara' wara'ning aming fama' wa Haimenias guk ka Aleksanda guk. Adi kadapmang kadagang ning u tanga kadaga tugumu' wara' na Setan wari mamareng iminga natam titi waraga' iibisa' tirik. Ning tanga adi natam tanga Anutuning wap kareng u nua'bu guk mo' tipkadaiantamu'. \c 2 \s1 Naktangka aming wari aming yotangkayap ga' ibang tutugu wara'ning midi \p \v 1-2 Ka midi ka aming yanggek wara'ning u ganggang ga' torik wa tim munumung sini' ka ning ganotik, sidi Anutuga' ibang tounga wa sidi ibang ka Anutu wari aming sige a aming wap guk ka king a gavman dabiksa' u yotangkayap waraga' undu' tonting. Ning tanga adisining kane kareng waraga' undu' Anutuga' ibang ka kabaksi' kareng naknga mesisiringa titi ning u tonting. Ning tinga Anutu wari yotangkayabinga kafakafa sa' niptatoreinga kugurang karengsa' ira ning tanga Anutuning kadapmang didimeng unggungsa' yaranga tanga ikantam. \v 3 Anutu ka yotangkanip tinga gi' giri ikitam adi indi ibang ka aming fam ga' sura u tutugu waraga' siamo' nakita'. \v 4 Adi ami taming dabiksa' indi adita' naktangka tinga gi' ira adining midi beng guk ning ki u nakdidima sini' tanga iik waraga'sa' nakita'. \v 5 Ka beng sini' Anutu wa kubaniksa' wari ikita'. Abanga aming girii ka aming indi yotangkanibinga Anutuganang au wara'ning ka aming a Anutu indining bining ikita' wa aming ka Kasira Aming Jisas wang. \v 6 Ka Kasira Aming Jisas ka wa aming dabiksa' ka anasining kadagang wari tanga kagaya girii bimbem wara'ning ning kuma' yaging u kanga kagaya u udaim waraga' sura wa ananing fugu u uukga' aigaim sa' tanga kabiaminga uking. Ka adi u tugu' wa aming indi u kanga nakeda tanga ning tontam, o beng sini' Anutu adi aming dabiksa' indi manggaknip ga'sa' nakita' wara' kama didimeng ka ana kuma' sura kabigu' wara'ganangsa' wa kane kigineng ka indi manggaknip wara'ning u tugu' wang. \v 7 Ka beng sini' kane ka u tugu' wara'ning midi kareng ka aming wari naknga naktangka tanga kadapmang didimeng ning sasuk kareng guk iik waraga'sa' tanga wa Anutu wari nipmiinga na aming arantagim nua'ni ka Juda mo' wara'sining aposel a yanggek aming ning itik. Ka na adisining aposel ning torik wa a mandaga' giknara' ning mo' sukanting, mokngang, wa beng sini' torik. \p \v 8 Ka beng sini' indi aming yotangkayap ning Anutu girii ananing arantagim ning kuma' ikem wara' na ning torik, aming dabiksa' ka kama yong yong indeng ira yaring adi kabaksi' kagaya a barap a arok u kabisasu'nanga Anutuganang sini' ira Anutuga' ibangsa' tonga ikanting. \s1 Naktangka taming wari kadapmang kareng titi wara'ning midi \p \v 9 A taming ka naktangka titing waraga' wa ning toutik, adi fuksi' tasase karesi ipmonga wa naktangka taming ning kadapmang sa' yaranga ipmanting. Adi napa' karesi guk udi giri ipmanting ka adi fuksi' bema ara ning kadapmang tanga tasase inga'ni inga'ni a kungkum karesi karesi wari fuksi' a kisi' sasa'ganang mimeng sini' mo' tinting, mokngang, wa napa' fuksi' usingsa' ning. \v 10 Ka taming ka Anutuga' naktangka tinting wara'sining tasase a kungkum karesi ningda'ning wa adi Anutuning kadapmang kareng kuni' kuni' u tinting wang. \v 11 Ning tanga taming adi adisiining fuksi' bema afanga aming ning kapmik ganang kusubang sa' ira kadapmang kareng ning sasuk bimbem waraga'sa' sukanting. \v 12 Abanga na tapni nua'ni ka ning titik, taming adi kane ka ami yaptatoranga yanggek ning wara'guk mo' tinting, mokngang, adi bak titi ganang wa mera naksa' tinting. \v 13 Ka sidi kadapmang ka tim Anutu wari tugu' waraga' sukanting, Anutu adi tim ka ami Adam u tugu'. Ning tanga tamni Iv wa mandang inga' tugu'. \v 14 Abanga Setan ning midi mandaga' wa Adam wari mo' naktangkagu', mokngang, wa taming wari naknga tanga Anutuning kadapmang kareng wara'ganang tipkadagagu'. Ka ki ka waraga'sa' tanga wa na midi ka taming wa tim iyak titining guk mokngang ning torik wang. \v 15 Ka taming ning kane girii wa saba iibe wara'ning. Ka adi adisining kane waraga' bibi' guk mo' nakanting, adi kadapmang kareng ka Anutuga' naktangka titi a aming fam ga' siamo' ninak a didimeng kareng ira sansaramik guk mo' titi ning tanga kusubang gi' ikanting wa adi mamareng guk iik ganang wa Anutu wari yotangkayap tinga adi kareng gi' giri ikanting. \c 3 \s1 Naktangka aming bak ning yaptatora aming ning kadapmang kareng wara'ning midi \p \v 1 Midi ka i toutik ya beng guksa' toutik. Aming ka kane ka naktangka aming bak ning yaptatora aming ning iikga' surota' wa kane kareng ga' nakara'. \v 2 Ka adi aming ka kadapmang didimeng karengsa' tanga ikinga aming fam wari adining kadagang ni ga' midi animbe guk mo' titing ningwara' warisa' wa giri irota'. Aming kareng ka ningwara' wa tamni kubaniksa' guk iik a kusubang gi' marek a sasuk karengsa' tanga kadapmang didimengsa' tanga iik a aming dabik u amiine ningsa' yapma kafakafa tiap a tangkunang ka aming fam yanggek ning wara'guk iik ning irota'. \v 3 Adi aming ka ama kagaya mimeng topnanga sansaramik tiangak a kaba kagaya urapsa' naknga ti ningwara' wari mo' irota', mokngang, adi amiine midi kugurang sa' ina ifisibiba sa' tanga irota'. Abanga adi uningkim mambong ga' sasuk mimeng sini' mo' tota'. \v 4 Abanga adi tamne mindine u kafakafa sa' yaptatoreinga mindine ibingine wari babangsi' ning kapmik ganang ira kadapmang karengsa' tanga iik. Aming ka ningwara' warisa' wa naktangka aming yaptatora ning tim iyak aming ning irota'. \v 5 A aming ka tamne mindine u kafakafa yaptatora ning guk mokngang, ning tinga tamne mindine undu' iik didimeng mo' tinting wa aming ka ningwara' wa Anutuning naktangka aming arantagim u yaptatora ning guk mokngang. \v 6 Abanga naktangka aming bak ning yaptatora ning aming girii wa aming ka naktangka inga'sa' tota' undu' mo' kaminting, mokngang. Adi aming girii ira fugu bema aranga kadapmang kadagang ka tim aming kadagang Setan wari tinga Anutu wari urang anikagaregu' ningda'ning ma anikagarewa'. \v 7 Ka aming ka naktangka aming bak ning yaptatora aming iikning wa adi aming ka naktangka aming mo' adindu' kadapmang kareng titiing ning fakanting warisa' awa giri', yaptatora titining tim iyak aming irota'. A aming ka kadapmang didimeng mo' tanga irota' u kaminting wa inga' aming fam wari adining kadagang waraga' tanga midi anikige tinga megang naknga kane kareng u kabiinga aming kadagang Setan wari ma tipkadawa', wara' aming ka ningwara' undu' mo' kamiinga irota'. \s1 Anutuning midi yotangka ning kane aming wara'ning midi \p \v 8 Ka aming fam ka Anutuning midi yotangka ning kane titing undu' ningsa', sidi aming ka kane ka ningwara' titiga' ipmonga wa kafakafa yapma ipmanting. Aming ka ningwara' wa adisining kane ga' sasuk didimengsa' tanga ira midi buburap kabi' guk mo' tutugu a ama kagaya mimeng mo' topna a aming wari mambong iyam ga' guk mo' sasuk, mokngang. \v 9 Adi kabaksi' a iiksi' wa didimeng karengsa' ira midi kareng ning ki waraga' naktangka sa' tanga iik wa giri. \v 10 Ka sidi tim ka kane kabasi' ni ganang kaminga kadidimanga adi kane karengsa' tinga kanga wa giri, Anutuning midi kareng u yotangka ning kane sini' ganang wa inga' kaminting. \p \v 11 A adisining tamse undu' ningsa', adi taming wap kareng guk ira ning tanga taming fam guk bak kuguk tanga midi ararok guk mo' titi a kusubang gi' mera kadapmang karengsa' titi ningwara' wa giri. \v 12 Ka aming ka Anutuning midi yotangka ning kane titining wa tamni kubaniksa' guk ira tamne mindine kafakafa yaptatoreinga adining kapmik ganang ira kafakafasa' tanga ikanting wa giri. \v 13 Ka sidi aming karesi ka ningwara'sa' yapma manggara kukyabinga tinting. Adi kane kareng didimengsa' tinting wa adi wap kareng guk ira ning tanga tangkunang bema Kasira Aming Jisas ning midi u ituaunga wa megang da'ning guk mo' naknga midi kigineng sarengsa' tokadofinting. \s1 Anutuning midi kareng wara'ning ki sini' \p \v 14-15 Ka na Timoti gu unggung kabi'sini' anga gap ga'sa' sutik. Ka na urap mo' ma awak waraga' sura wa midi umpang i yokamarik. Wara' na urap mo' auinga wa gu naganing kudi inggingsa' kanga kadapmang ka aming wari Anutuning arantagim ganang kafakafa iik waraga' nakedotang. Aming arantagim ka wa arantagim sige mo', mokngang, wa Anutu girii ka ka' iikning ki wara'ning naktangka aming arantagim ka adining midi kareng beng guk u tipmarak ning napa' kigineng sini' ningda'ning iik wara'ning. \v 16 Beng sini' midi ka indi Anutuning kadapmang kareng yaranga ikem wara'ning ki wa kigineng a mang sini' ikita'. Abanga Jisas ka indi adita' naktangka tinga naktangka aming indining girini' ikita' adining ki undu' girii sini'. Ka midi dibing ka adining iik wara'ning wa ning, \q1 “adi aming ning fugu guk kadofinga ira tinga Anutuning mini unggo wari yotangkangam tanga adining kane wa beng guksa' ning togadofigu'. Ka kunim aming arantagim adindu' adining kane u kuma' kigedaging. Ning tanga adining midi wari kama kama mugoinga aming arantagim nua'ni wari undu' naking. Aming kamaganangni kabi'mo' wari adita' naktangka tiging. Ning tanga Anutu wari yong karengga' nagira areinga wap kareng girii sini' guk ita'.” \c 4 \s1 Pol wari Timoti u aming ka napa' tapni ka ki guk mokngang waraga' tiaging waraga' anigu' \p \v 1 Ka midi ka tim Anutuning mini unggo wari sareng kuma' togadofigu' wa ning, inga' aming fam ka midi kareng kuma' naking wari masi' unggo kadagasi ning midi mandaga' u naknga midi kareng u kabinga Setan ning midi mandaga'ga' ubu nakni'ga'. \v 2 Ka midi mandaga' ka wa aming kadagasi ka midi buburap tutugusi ka fikifiki kadagang titiga'sa' sura kadapmang kareng niga' nua'bu suknatam ning guk mokngang wari yanggekinga ninak waraga' togu'. \v 3 Ka beng sini' kami yara'ganang wa aming ka ningwara' adi tapni ka taming guk mo' sana a nana kuni' fam ka mo' nana ningwaraga' aming u finggeking. Ka na waraga' wa ning torik, napa' karesi fam ka tapni u titing wa ni ka mo' bemna ning guk mokngang, wa Anutu anasa' ifakadofinimita' wara' aming ka adita' naktangka tanga adining midi beng guk kuma' naknga ikem indi napa' ka u manggaknanga wa tim ka Anutuga' asekni' ning aninga manggaknantam. \v 4-5 Beng sini' nasi' nasi' ka Anutu wari tita' wa karesisa' ka aming indi fam wa kadagasi ning ma tonga ibinam, mokngang, Anutuning midi ka u tonga nakitam a ibang ka indi Anutuga' ibang ka asekni' ning tonga mesisiringa tangamitam wari tanga napa' ka wa Anutuning napa' karesi ningsa' ifakadofita', wara' indi manggakna sa' tantam. \s1 Pol wari Timoti wari Kasira Aming ning kane aming kareng iik waraga' anigu' \p \v 6 Ka Timoti gu midi ka i yokamarik i bema kuyane fam u inotang. Gu ning totang wa gu Kasira Aming Jisas ning kane aming kareng sini' irotang. Ning tanga Anutuning midi kareng ka indi naktangkatam waraga'sa' sura ning tanga midi kiginesi ka aming yanggekitam wara'ning u yarotang wari gifitangkainga tangkunangsa' adeutang. \v 7 Ka gu midi timini sigening ka Anutuga' sasukning kabi'guk mokngang ka aming fam wari yanggekiting waraga' wa manda sini' ukngama kabi'sini' guk mo' nakotang. Gu kadapmang kareng ka aming wari fuksi' yaptatora ning u tangkunang ningsa' tanga ira au waraga' fikifiki urang titing ningda'ning ka gu Anutuning kadapmang didimeng u yara wara'ning kigineng guk iik waraga' kabaka a sasuka u kafakafa katatoranga tanga ira autang. \v 8 Beng sini' kadapmang ka fukni' wari kadapmang kareng yara waraga' ifigaba ga' titam undu' napa' kareng, ka wa pumpurumsa' iikning waraga' sura titam. A kadapmang kareng ka urani' yaptatora wara'ning u titi wa bibi' titining guk mokngang, wa kami a inga' undu' fikifiki kareng ningsa' iik wara'ning wara' wa napa' girii sini'. \v 9 Midi ka i ganarik ya beng guk sini' ka aming wari naknga waraga' naktangka sini' titi wara'ning u ganirik. \v 10 Ka Anutu girii ka' iyak tuang ka aming yotangkayabinga gi' giri iik wara'ning wari aming ka adita' naktangka titam indi kafakafa beng sini' yotangkanibita'. Ka indi waraga' naktangka tanga kama ka adining iyak kareng ganang fonga kuknip wari kadofanim u kapmera ikem. Ka ki ka waraga'sa' tanga wa indi Anutuning midi kane tanga mamareng fam wari kadofaniminga wa waraga' mamareng naknga kane u kagabi guk mo' titam, mokngang, indi tangkunangsa' fatem. \p \v 11 Ka Timoti gu midi ka u torik u bema naktangka aming arantagim wari midi ka u yara waraga' yanggerotang. \v 12 Ka aming adi gu saba uyamang sa' ning gapma a indi adining midi mo' nakngamtam ning mo' tonting, mokngang. Gu midiga a iik a kadapmang ka aming fam ga' siamo' ninak a Anutuga' naktangka tang titi a kadagang ni guk mo' tanga didimeng karengsa' iik ning unggungsa' tanga irotang wa naktangka aming fam wari guning kadapmang kareng totang u gapma adindu' guning midi u naknga kadapmang kareng ningsa' tinting. \v 13 Ka gu naga anga gap waraga' nipmera wa gu kane ka aming ga' Anutuning midi kareng u indangikiam a midi ituaim abanga midi yanggek titining u tangkunang tanga irotang. \v 14 Beng sini' Timoti tangkunang nua'ni ka Anutu wari kane u titi waraga' gamgu' wa gu suknakube tanga kabiinga sige ma fidewa', mokngang. Tim Anutuning mini unggo wari naktangka aming girisi fam u ininga wari midi ka kane ka gu inga' u tarang u titi waraga' gana kiga u surogapma ibang kuma' togamging, wara' gu waraga' sura kane ka wara'ganang tangkunang ningsa' adeutang. \v 15 Ning tanga kane ka u fikifiki kafakafa ningsa' tanga auinga aming wari u kanga ning tonting, o adining kane wa kareng ningsa' beng sini' kadofinga ara' kayam. \v 16 Abanga ganing iikning kadapmang a midi ka aming yanggera tugutang u kafakafa katatoranga tinga didimengsa' kadofinga auta'. Ning tinga kadapmang kareng ka u totang warisa' ga yotangkagapma a aming ka guning midi nakanting undu' yotangkayabota'. Ning tinga dabiksa' gi' giri ikanting. \c 5 \s1 Naktangka aming ifadidima ning kadapmang kareng wara'ning midi \p \v 1 Ka Timoti gu naktangka aming tangandang ka ni wari kadagang kabi' tinga tipdidima tonga wa kadapmang ka midi kugurang ka ganing babangga anini ning ningda'ning wara'ganangsa' yaranga tipdidimotang. A saba uyamang undu' midi kadapmang kugurang kareng ka ganing kuyaga sini' ningda'ning tanga tipdidimotang. \v 2 A naktangka taming kuru' wa kadapmang kugurang ka ganing mamangga sini' ningda'ning tanga tipdidimotang. A taming sababa undu' kadapmang didimeng ka ganing kuyaga taming sini' ningda'ning tanga tipdidimotang. \s1 Naktangka tamkasa' yotangkayap wara'ning midi \p \v 3 Ka gu tamkasa' ka yotangkayap titining sabase yapse a amise fam guk mokngang anasapmo'sa', wa kafakafa tiapma yotangkayap titining kadapmang tiamotang. \v 4 A tamkasa' ka sabase a arase guk wa giri, wari kuma' yotangkayap ning. Adi tim kababi'ganang kura' tiama abiging wara' sabase naktangka ning kane munumung wa kura'bu yotangkayapmanting. Beng sini' Anutu adi aming indi nananing arantagim u kafakafa yaptatora waraga'sa' nakita'. \v 5 Ka tamkasa' fam ka aming ka ni wari yotangkayam ning guk mokngang anasapmo'sa' ning sura naknga yotangkayap titining kubaniksa' ka Anutu wari yotangkayap waraga'sa' suktangkanga ibang fikifiki tonga ikiting wa giri tamkasa' kareng beng guk ning ikiting. \v 6 A tamkasa' ka Anutuga' guk mo' sura napa' kamaganangni ga'sa' sura ikiting wara'sining iiksi' wa kadaga titining kadapmang sa' yareting wara' sidi tamkasa' ka ningwara' wa giri, yotangkayap titining mo' ning yapmanting. \v 7 Ka gu midi ka tamkasa' wari kadapmang didimeng titining ka i ganirik ya tamkasa' dabik u ininga naknga tinting. Ning tinga aming wari yapma midi kadagang guk mo' yangting. \v 8 Ka beng sini' naktangka aming adi adining amine arantagim guk yotangkayabota'. Ka adining kane girii sini' wa ana kurene sini' u yotangkayap wara'ning. A ning guk mo' tota' wa adi Anutuning kadapmang kareng ka Anutu wari titiga' tuguta' waraga' manda ukngamara'. Ning tinga adining kadagang wari aming ka Anutuga' naktangka guk mo' titing adisining kadagang u irafirota'. \p \v 9 Ka tamkasa' arantagim ka naktangka aming bak wari kanga yotangkayap titi waraga' wapsi' umpang ganang yoronga wa gu tamkasa' karesi ka ningwara' wara'sining wapsa' yorotang, tamkasa' ka wa tim ami kubaniksa' sangama ira tanganda sini' kuma' ting ka guraksi' 60 ning. \v 10 Abanga adi amingning dasi'ganang adining kadapmang kareng wara'ning wap guk iik a tim mindine ibingine kafakafa yaptatoregu' a aming yong fam wari adiganang kadofiinga yotangkayap titi a naktangka aming fam u fonga kukyapma kafakafa tiap a aming ka mamareng guk u yotangkayap a nasi' nasi' kadapmang kareng fam undu' kuma'sa' tasasu'nanga ikiting ningwara' unggungsa' yapma wa giri yotangkayap totang. \p \v 11-12 A tamkasa' ka sababa ging wa iibi totang, adi inga' ami nua'ni sana ga' kabaksi' marara ning tanga midi totangka ka tim Kasira Aming Jisa ning kunung tamingsa' iikga' tonting u udanga kagabi ma tini', ning tanga Anutuga' manda ukngam ning kadapmang ubu ma tanga ikni'. \v 13 Abanga adi baratarak naknga kanesi' u kabinga kadapmang ka didirima tanga ngingeng yong yong ma yangakni'. Abanga adi kadagang sini' fam ka midi sansaramik a ararok titi wa ma midi kadagang kapmo' ka napa' napa' mang sini' aming wari mo' tutugu ning u mera fatoyangak ning ma tini'. \v 14 Wara' na ning sutik, tamkasa' ka giang ko ka ningwara' adi ami inga'ni nua'bu siama saba ibenga sababi' a yak u yaptatora wara'ning kane u kafakafasa' tanga ikanting. Ning tinga aming ka naktangka guk mo' tanga indita' bibi' nakiting adi indining kane kareng u tipkadaga waraga' wa naktangka aming arantagim indiganang napa' kadagang ni guk mo' katuanting. \v 15 Beng sini' Timoti gundu' kuma'sa' karang indining tamkasa' fam adi kadapmang kareng kabinga Setan ning kadapmang kadagang ka u torik ningwara' undu' kuma'sa' tanga iking. Wara' naktangka aming bak wari tamkasa' ka giang ko wa yotangkayap titiga' guk mo' sukanting, mokngang. \v 16 Ka naktangka aming nua'nining arantagim ganang tamkasa' guk iik wa arantagim ka warisa' yotangkayapmanting. Ning tinga naktangka aming bak dabik ganang wa mamareng ka tamkasa' mimeng sini' yotangkayap ning kane girii guk mo' irota', mokngang, wa mamareng ka tamkasa' ka amise kabi'guk mokngang u yotangkayap wara'ning warisa' irota'. \s1 Aming girisi ka Anutuning kane katatora wara'ning midi \p \v 17 Ka indi kuma'sa' nakem Anutuning midi ning kane aming wa naktangka aming wari nana a mambong fam ning u yotangkayap wara'ning. Ka aming girisi arantagim ka naktangka aming bak yotangkaima kane tangkunang ka Anutuning midi kareng itua a yanggek titi ning titing wa naktangka aming bak adi adisining kane wa kane girii sini' ning kanga toyap kareng sini' tinting. \v 18 Ka midi nua'ni ka Anutuning kane aming yotangkayap wara'ning ka timinggi' magaa ka wit mindip kane titining wari yaranga ti waraga' yoking waraga' sukanting. Adi ning yoking, gu magaa ka wit mindip tipmibumburom ning kane tota' wa mini guk mo' iptasefangamotang, mokngang, wa kagabi sa' tinga wit fam undu' natangka tanga tota'. A midi nua'ni ka ning undu' tuguting, aming ka guning kane tagamota' wa to guksa' bemota'. Ka naktangka aming bak adi waraga' sura Anutuning kane aming karesi wa kafakafa yotangkayapmanting. \v 19 Ka kadapmang nua'ni ka naktangka aming bak ning girisi waraga' tiam ning wa ning, aming kubaniksa' wari a aming girii ka wa kadagang ni guk tugu' ning udep tuguinga wa gu o beng guk, ning wa urap mo' toutang, mokngang, aming fama' wa ma famineng ning wari kanga tuguinga wa giri o beng sini' ba, ning tonga naktangka totang. \v 20 Ka aming girisi wari kadagang beng titi wa gu naktangka aming bak dabik ning bining ganang manggara kukyapma ifadidima totang. Ning tinga aming fam adindu' u kanga mutu tanga gi' ikanting. \p \v 21 Ka Timoti gu Anutu girii a Kasira Aming Jisas a Anutuning kunung aming ensel arantagim wara'sining dasi'ganang midi kigineng ning ganotik, gu kane ka naktangka aming arantagim girii u yaptatora wara'ning u taranga waraga' wa midi ka u ganarik u suktangkanga yaranga totang. A gu aming ifadidimonga wa kadapmang didimeng ka ning totang, adisining kadagang ni u katua sini' ko mo' tanga ganang ka a beng tangang wa ma a mo' tangang, ning wa urapsa' mo' toutang, mokngang, tim ka kafakafa nakdidimanga inga' toutang wa didimeng. Abanga gu kadapmang ka aming fam sige tagagareyap ning ka fam ka yotangkayap tanga fam ka mo' yotangkayap ning undu' mo' totang, mokngang, gu aming dabiksa' waraga' kadapmang didimeng kareng kubaniksa' tiamotang. \v 22 Ning tanga aming ka girii ning kane titiga' kamonga wa bema kami sa' mo' totang. Inga' adining kane wari kadaga tinga guning kane a iik kareng wara'ning wap undu' kadaga ma to', wara' gu tim ka adining kadapmang u kadidima sini' tanga wara'ganangsa' bema kamotang. \p \v 23 Ka Timoti gu fiking ni ka bagana guk titang wara' ning ganotik, gu fikifiki ama ka'sa' mo' topnotang, bagana kabaka kagaya u tipsibiba waraga' wain ama kabi'guk topnotang. \p \v 24 Ka Timoti gu amingning bining ganang ira yapdidima titi waraga' wa kafakafa ning gangdidimotik, aming ka kadagang titing wa fam ka sarengsa' tinga yabitam, a fam ka amingning dasi'ganang sareng guk mo' titing. Ka wa kapmo' ningsa' fade ning guk mokngang. Mokngang, kadapmang kareng wa inga' sareng kuma'sa' kadofiinga yapkedatam. \v 25 Wara' gu aming fam ning kadapmang u yapkeda ga' sura wa usingsa' tagagareyapma a wa aming kareng a aming kadagang ning wa urapsa' mo' toutang, mokngang, tim ka kafakafa nakdidimanga ning tanga wara'ganang didimengsa' toutang. \c 6 \s1 Kane aming sige slev ka naktangka guk tanga yaging wara'ning midi \p \v 1 Ka kane aming sige slev ka naktangka aming ning iking wara'siga' wa ning toutik, adi girisisi' ka kane tiamiting wara'siga' wa ning sukanting, o adi naning girii wara' na adining midi nakngam sa' tanga adining kapmik ganang irotik. Kadapmang kareng ka ning u tinting wa aming fam ka naktangka guk mo' ting wari Anutuning wap anikige a adining midi kareng ka indi ituatam u tipkadaga ning guk mo' tinting. \p \v 2 A kane aming sige slev naktangka aming ka adisining girisisi' undu' naktangka aming wa adi ning mo' sukanting, a naning girina adindu' naktangka aming wara' kuyana sa', ning tonga adisining midi kang mo' tiamting, mokngang. Adi kane wa ning sura tiamting, o adindu' naktangka aming indigok dabiksa' wara' Anutu wari adisigok ka indigok dabiksa' indita' nakita', ka indi kane tangkunang tiamtam wa adisining kane wari kareng kadofinga yotangkayap tota' wara' indi kadapmang kareng sini' tiamtam, ningsa' tonga tinting. Ka Timoti gu kane aming sige slev wari kadapmang ka u titi waraga' yanggera midi tangkunang ina kabaksi' ifimarakinga tinting. \s1 Yanggek aming kareng a yanggek aming mandaga' wara'ning midi \p \v 3-4 Ka beng sini' girini' Kasira Aming Jisas ning midi beng a Anutuning kadapmang kareng ning midi kareng ka indi yanggekitam wa didimeng beng guk. A aming ka sasukni ka kadapmang ka u mo' yaranga aming fam u kadapmang nua'ni yanggerota' wa adi sasuk kareng kabi'guk mo' ira ananing wap bema ara ga'sa' sukita'. Aming ka ningwara' undu' sarengsa' ka ning u yapkedatam, adi kabaksi' wa midi sige usingsa' waraga' sige tonga arok waraga'sa' nakiting. Adi kadapmang ka ningwara' u tanga napa' kadagasi kabi'mo' ka aming fam ga' kabaksi' kadagang ninak a arok a midi yangkige a kuyase fam ga' sigesa' sukadayam ning titing. \v 5 Ning tinga adisining kadapmang kadagang ka u titing warisa' sasuksi' u wadigi' ifakadagainga midi beng guk kabi'guk mo' ikiting. Ning tanga aming ka ningwara' adi Anutuning kane wa mambong siamo' manggaknanga kangasi iikning kadapmang ning kating. \p \v 6 Ka Anutuning midi undu' beng sini' yotangkanibita'. Wa ning, aming ka Anutuga' naktangka tanga Anutuning kadapmang didimengsa' tanga ira ning tanga napa' mambong ka adiganang kuma' ikanting waraga' a karengsa' kabi' ningsa' undu' giri ning tonga mesisiringa sa' tanga irota' wa adi kangasi ning ira damdang sa' beng sini' naknga irota'. \v 7 Ka beng sini' simengse' wari indibe tinga kamaganang i kadofitam ganang wa kafani'ganang wa napa' mambong ni guk mo' kadofitam. Abanga tubobu kungkumak titam undu' ningsa' mambong ni guk mo' manggara autam, mokngang. \v 8 Wara' indi ka' ikitam ganang wa nana a nip tasase kabi' giri yapma wa napa' fam nua'bu ga' sasuk mimeng mo' tantam. Mokngang, giri ningsa' tonga mesisiringa sa' tanga ikantam. \v 9 A aming ka mambong mimeng manggaknanga kangasi iik ga'sa' nakiting adi adisining sasuk ka mambong mimeng ga'sa' nakiting warisa' kadapmang wara'ganangsa' iik waraga' bugap ningda'ning manggakyabita'. Ning tanga sasuksi' u inagira fonga kadapmang ka beng guk mokngang a ifakadaga titi wara'ganangsa' kukyabinga tanga kadaga wadigi' titing. \v 10 Ka beng sini' aming wari kadapmang kadagang kuni' kuni' u tanga yareting wara'ning kini girii kubaniksa' wa adi uningkim mambong moni u manggakna ga' siamo' nakiting warisa' tanga wa adi kadapmang kadagang kuni' kuni' u titing. Ka naktangka aming kubanik kubanik adindu' moni ga' siamo' naknga kadapmang ka Anutuga' naktangka tanga iikning u kuma' kabiging wari tanga kagaya girii ka aming wari napa' fisi' wari faidefi ning ningda'ning naknga iking. \s1 Pol wari Timoti wari kadapmang kareng ka ka' iyak titining u tangkunang ningsa' surotangkanga iik waraga' anigu' \p \v 11 Ka Timoti gu Anutuning kane aming ning itang wara' gu kadapmang kadagasi ka midi kadagang a mambong siamo' manggakna ga' sasuk mimeng titi ka u tonga yararik waraga' wa manda sini' ukngama naro'sa' irotang. Ning tanga gu kadapmang karesi ka didimengsa' titi a Anutuning midi kareng ga'sa' sasuk a naktangka tang titi a kabaka ka aming fam ga' siamo' ninak ning wara'guk irotang. Abanga gu kane ganang wa napa' mamareng ga' sasuk mimeng guk mo' tanga tang ningsa' tanga ira au, a aming ifididimonga wa kugurang gi' tanga tipdidima ningwaraga'sa' suktangkanga tanga ira autang. \v 12 Ka aming ka Kasira Aming ga' naktangka titi wa adi kane girii ka aming wari napa' kareng ni irafira bimbem ga' uunak resis tangkunang urang titing ningda'ning titi wara'ning, wara' gu waraga' sura uunak tangkunang ningda'ning wa naktangka tang tanga tanga irotang. Tim Anutu wari ka' iyak ka fikifiki ningsa' iikning u bema iik waraga' katiganggu'. Ning tinga gu waraga' aiga tanga aming kabi'mo' ning dasi'ganang guning naktangka waraga' wa sareng kuma' tokadofiinga naksasu'neging. Ka gu waraga' sura tangkunangsa' ira tanga autang. \v 13 Ka na Anutu girii ka napa'napa'ga' ka' iyak imita' a Kasira Aming Jisas ka aming girii Pontias Pailat wari midiganang kamiinga kiginengsa' adenga tokadofigu' wara'sinng dasi'ganang wa guning kane waraga' wa midi tangkunang ning ganotik, \v 14 gu midi kadapmang karesi ka naga u gana yararik wa kagabi da' guk mo' totang, mokngang, gu kafakafa katatoranga tinga didimeng kareng ningsa' ira anganga inga' kama ari' ka girini' Kasira Aming Jisas wari sareng nua'bu kadofo' wara'ganangsa' kagabi ga'sa'. \v 15 Ka kama ka Jisas wari sareng nua'bu kagadofi ning u torik wa Anutu anasa' kuma' kasiranga kabigu' wara' anasa' tinga kadofo'ga'. Beng sini' Anutu ka wa kareng sini' anapmo' kubaniksa' wa girii sini'. Adi king arantagim ning king girii a aming girisi fam wara'sining girisi' furo'ning sini'. \v 16 Anutu anapmo' kubaniksa' adi kungkumak a bibi' titining guk mokngang adi ka' iyak fikifiki ningsa' ikita'. Kama ka adi ikita' wa diok kigineng sini' ka aming wari du' unggung angaka ning guk mokngang. Tim a kami yara'ganang aming kani de wari Anutu guk mo' kata'. Abanga inga' undu' ningsa' kaga titining guk mokngang sini', wara' anapmo' kubaniksa' wa wap girii a kigineng girii wara'guk fikifiki ningsa' beng sini' ikita', beng. \s1 Pol wari naktangka aming ka mambong siamo' guk wari tanga iik waraga' togu' \p \v 17 Ka Timoti gu naktangka aming ka mambongsi' kamaganangni siamo' guk iking undu' kafakafa inotang, adi aming girisi ning sura naknga anasining fuksi' mo' bema aranting. Ning tanga adi mambongsi' ka wari yotangkaiminga inga' kareng iik waraga' mo' sukanting. Mambong ka wa napa' tangkunang ningsa' ira au ning mo' wara' waraga' naktangka tonga, mokngang. Anutu anapmo' kubaniksa' wa aming indita' napa' karesi kuni' kuni' ka indi kabakni' kareng naknga mesisiringa tanga iik wara'ning u nimita', wara' adi naktangka sini' wa Anutuga'sa' tinting. \v 18 Abanga ning inotang, adi kangasi ka napa' mambong kamaganangni ning wa giri iking, ka adi kangasi sini' wa wap girii ka aming fam yotangkayap wara'ning wara'guk undu' ikanting wa karengsa'. Ning tanga ira adisining kabaksi'ganang wa sasuk ka kuyase fam wari napa'ga' nafek tinga yotangkayap titiga'sa' naknga yotangkayap wara'ning wara'guk ikanting. \v 19 Adi kadapmang kareng ka u tinting wa napa' kareng beng guk ka inga' yotangkayabinga iik kareng ka fikifiki ningsa' iik wara'ning u manggara kuknanting. \s1 Pol wari Timoti u midi ari' anigu' \p \v 20 Ka Timoti gu naga Anutuning midi a kadapmang kareng sini' ka gu titiga' urang gamguk wa kafakafa sini' katatoranga tinga didimeng ningsa' irota'. Ning tanga gu midi mandaga' sigening ka Anutuning kadapmang kabi' nakeda ning guk mokngang waraga' wa manda sini' ukngamotang. Ka midi mandaga' ka wa aming fam wari sasuk kareng ning ki ning tonga tuguting, ka wa beng guk mokngang sigesa' tuguting. \v 21 Ka aming fam ka naktangka aming kagadofi ning adi midi mandaga' ka u naknga kabaksi' marara kadapmang ka u yaranga ning tanga indi sasuk kareng guk ubu kuma' ikem ning fatoing. Ka mokngang, adi naktangka ning kadapmang didimeng wa kuma' kabinga sigesa' ubu ikiting. \p Anutu wari ai'dap tanga kafakafa yotangkasabinga ikanting, beng.