\id HEB - Uspanteco NT -Guatemala 2010 (DBL -2013) \h HEBREOS \toc1 Man Wuj Ri Xtaksaj Pi Rechak Yak Ri Tiyolowtak Li Hebreo \toc2 Hebreos \toc3 Heb \mt1 Man Wuj Ri Xtaksaj Pi Rechak Yak Ri Tiyolowtak Li Hebreo \c 1 \s1 Jc'ajol Kakaj Dios sub'laj nimi' jk'ij \p \v 1 Kakaj Dios q'uilaj b'welt xch'ab'ej kamam katit' ojrtaktzij la' q'uitaklaj no'j jwi'lak yak ajk'asaltak Jyolj. \v 2 Pero lajori la' mak q'uisb'itak k'ij ri, Kakaj Dios xojjch'ab'ej jwi'l Jc'ajol ri cha'l jwi'l pire tijye' juntir ri wi'tak wich ulew y lecj pi jtextament. Y jwi'l Kakaj Jesucristo xan juntir Kakaj Dios ri wi'tak wich ulew y lecj. \p \v 3 Kakaj Jesucristo tic'utuw jnimal jk'ij Kakaj Dios y ri' re tic'utuw juntir ri tran Kakaj Dios y la'ke jcwinel Jyolj Kakaj Jesucristo wa'l juntir ri wi'tak wich ulew y lecj. Cuando xtojmaj kamac jwi'l la' jquiq'uel, xcub'ar lecj laj jpaach jun ri sub'laj nim jk'ij. \v 4 Jilonli xc'utun chi Kakaj Jesucristo masna xnimirsaj jk'ij chiwchak yak anjl y jwi'l xye'saj jun jb'ij pire jtextament ri sub'laj nim jk'ij chiwch jb'ijak yak anjl. \s1 Jc'ajol Kakaj Dios nimi' jk'ij chiwchak yak anjl \p \v 5 Jwi'l Kakaj Dios ta' ni jun b'welt xij chirij jono rechak yak anjl jilonri: \q1 At, ati' Inc'ajol, ini' xinalc'walan awe lajori, ta' xche' re. \m Y ta' xij chirij jono anjl jilonri: \q1 Inna ocna pi Jkaj y re tina ocna pi Inc'ajol, ta' xche' chirij. \m \v 6 Pero Kakaj Dios cuando xtakch Jc'ajol wich ulew ri nab'eal, xiji'n: \q1 Nimirsajok jk'ij jwi'lak juntir yak ranjl Kakaj Dios, xche'. \m \v 7 Kakaj Dios xij chirijak yak ranjl jilonri: \q1 Trana' re yak ranjl chi tiwuxtak chapca' tew y yak jtako'n chapca' jxaktak k'ak' chi jb'anic lawi' raj re trantak, xche'. \m \v 8 Pero re Jc'ajol xiji' jilonri: \q1 Ak'atb'itzij, at Dios, ta' jsachic jwich y ak'atb'itzij ri' jun k'atb'itzij ri kes pi jcholajl. \q1 \v 9 Ri' mas tib'e il awi'l jb'anic lawi' kes pi jcholajl y xutuli' awi'l lawi' ri mita' tzi. \q1 Jilonli in xatincha' ri in aDios, xinye' sub'laj qui'cotemal chawe chiwchak yak apach. \q1 \v 10 At Kajawl, cuando xcholmajch jwich k'ijsak xab'an caj pach ulew, juntir li xab'an la' acwinel. \q1 \v 11 Caj pach ulew tina tawna jun k'ij tisaach jwichak, pero at ta' tisaach awch. \q1 Caj pach ulew trana' chapca' jun itz'ik titzayab'c. \q1 \v 12 Tab'usa' jwichak chapca' jb'usic jwich jun itz'ik. \q1 Caj pach ulew taq'uexa' chapca' jun cristian tijq'uex ritz'ik. \q1 Pero at ta' atq'uexmajc y ac'aslemal ta' jq'uisic, xche' Kakaj Dios. \p \v 13 Kakaj Dios ta' ni jun b'welt xij chirij jono rechak yak anjl jilonri: \q1 Cub'ren laj impaach asta tina injachtakna laj ak'b' juntir yak ri atcontrinc, ta' xche'. \p \v 14 Juntir yak anjl santiltaka'n, wi'tak chi jb'anic lawi' raj Kakaj Dios trantak, takaltakch chi jt'o'icak yak ri ticolmajtak laj jk'ab' jmacak. \c 2 \s1 Cojoctak il chi jtoquic ri kacolic \p \v 1 Jilonli oj rajwaxi' kacwentijtak kib' chirij mak c'utu'n ri tal kawi'l pire ma' tikatostak kib' chirij. \v 2 Jyolj Kakaj Dios ri xijsaj ojr jwi'lak yak anjl tz'etel tz'et xtawi' chiwch ri tijb'ij y yak ri xmacuntak pach yak ri ta' xcojontak, pi jcholajli' xansaj k'atb'itzij chib'ak. \v 3 Jwi'li'li ta' tijna' ojcolmajtak re jk'atb'itzij Kakaj Dios wi mita' ojoc il chirij kacolic ri nim jk'ij ri tran Kakaj Dios laj jk'ab' kamac, jwi'l ri' Kakaj Jesucristo ri Kajawl xin nab'e b'welt ri kacolic li. \p Ajruc're' xpetak chic yak cristian ri xtawtak nen mo xij Kakaj Jesucristo, xijtak chic chike oj chi tz'etel tz'eti'n. \v 4 Kakaj Dios tijc'uta' chi sakil chi tz'eti' ri tijb'ijtak yak cristian li, jwi'l tijin trantak retal, kelen ri sachom ch'olal rilic y c'utb'i jcwinel Kakaj Dios. Y la' Jsantil xsipaj jaljojtak cwinel re nen quiek re raj xye'w. \p \v 5 Kakaj Dios ta' xjach k'atb'itzij laj jk'ab'ak yak anjl pire titakontak chib'ak cristian wich man aac' ulew ri tina pena nen or ri quiek chirij ojtijintak chi yoloj lajori. \p \v 6 Li jun luwar re li wuj re Lok'laj Jyolj Kakaj Dios wi' jun ri xin re Kakaj Dios jilonri: \q1 Ta' nen jcholajl man winak pire ticuxtaj awi'l o ta' nen jcholajl man winak pire atoc il chirij. \q1 \v 7 Junquitzke xakesaj jnimal jk'ij winak li chiwchak yak anjl. \q1 Pero xab'ana' chiqui' re winak li chi sub'laj nim jk'ij chiwchak yak anjl pire tinimirsaj jk'ij \q1 \v 8 y xaya' rekle'n pire titakon chib'ak juntir ri b'anal awi'l, xche' re Kakaj Dios. \m Kakaj Dios xjacha' laj jk'ab' winak li juntir ri wi'tak wich ulew y lecj y ta' ni jonok xcan elok miti xjachsaj laj jk'ab', pero lajori ajqui' chikil juntir ri xcan laj jk'ab'. \p \v 9 Y xike Kakaj Jesucristo ri xkesaj junquitz jnimal jk'ij jwi'l Kakaj Dios chiwchak yak anjl. Pero Kakaj Dios xnimirsaj chiqui' jk'ij Kakaj Jesucristo jwi'l xye' rib' pi camic y xtija' sub'laj c'ax cuando xcam pi rechak cristian jwi'l sub'laj rutzil ranm Kakaj Dios chirijak. \p \v 10 Juntir ri wi' wich ulew pach lecj, Kakaj Diosi' b'anowinak y rechi' re. Kakaj Dios ri' raj tijc'amb'i juntir yak ralc'wal lecj, jilonli pi jcholajli' xan xye' luwar xtij c'ax Kakaj Jesucristo ri ajcolonl, pire xtz'akatsaj jb'anic lawi' raj Kakaj Dios tran y ri' Kakaj Jesucristo ajcolol rechak yak ralc'wal. \p \v 11 Kakaj Jesucristo ri tib'anow suc'ul re ranmak cristian chiwch Kakaj Dios pach yak ri suc'ulchak ranmak, junke jkajak. Jwi'li'li Kakaj Jesucristo ta' tiq'uixib' chi jb'ij chi oji' jk'un. \v 12 Kakaj Jesucristo xij: \q1 In tanya' jtaquil ab'j rechak yak ink'un y chijxo'lak inb'ixani' pi awe, xche' re Kakaj Dios. \m \v 13 Y xij chic: \q1 Chirij Kakaj Dios tancub'a'wi' inch'ol, xche'. \m Y xij chic: \q1 Neri winwi' riq'uilak yak ink'un ri xye' Kakaj Dios chwe, xche'. \p \v 14 Jilon chapca' yak alc'walxelb' li, junke jwich jtio'jlak, jb'akelak y jquiq'uelak. Jilon Kakaj Jesucristo xwa'xi' jtio'jl, jb'akel y jquiq'uel chapca' re jun cristian pire xna' xcam pire xcwin chi resaj nimlaj jk'atb'itzij man jb'ab'al etzl ri titakon chib' man camic \v 15 y ji'kelonli xan chi jcolicak yak ri wi'tak laj jk'ab' man tzakom ch'olal re man camic jurub' k'ij tiyo'rtak. \p \v 16 Kes tz'etel tz'et Kakaj Jesucristo ta' xyuk wich ulew pire tiyuk jt'owe' yak anjl. Re xpet pirechi' tiyuk jt'owe' yak rijajl Abraham. \v 17 Y jwi'li'li Kakaj Jesucristo xwuxna chapca' jun cristian pire tioc pi nimlaj jb'ab'alak yak ajc'amaltak jb'eak cristian riq'ui Kakaj Dios ri ta' tijquib'aj ranm chi jb'anic lawi' raj Kakaj Dios tran y pire tijye' rutzil ranm rechak cristian. Kakaj Jesucristo xtoja' jmacak cristian jwi'l xye' rib' pi camic. \v 18 Jwi'l Kakaj Jesucristo xtija' c'ax jwi'l mak takchi'jem chi macunc, ticwini' chi jt'o'icak yak ri titakchi'jtak chi macunc. \c 3 \s1 Kakaj Jesucristo nimi' jk'ij chiwch Moisés \p \v 1 Jilonli atak wech'elxic chirij Kakaj Jesucristo ri tosolcatak pire Kakaj Dios y siq'uilcatak jwi'l Kakaj Dios, kachomorsajtak rij Kakaj Jesucristo ri xye'w jcub'arb' kach'ol, re jtako'ni' Kakaj Dios y nimlaj jb'ab'alaki' yak ajc'amaltak jb'eak cristian riq'ui Kakaj Dios. \v 2 Kakaj Jesucristo xana' riq'ui nojel ranm lawi' raj Kakaj Dios xan ri xye'w rekle'n, jilon chapca' xan Moisés, re nojeli' ranm xan lawi' raj Kakaj Dios xan chijxo'lak yak ralc'wal Kakaj Dios. \p \v 3 Kakaj Jesucristo sub'laj nimi' jk'ij chiwch Moisés, jilon chapca' jun ajb'anal ja, ri' nim jk'ij chiwch man ja ri xan. \v 4 Chi jujunal mak ja rajwaxi' tib'ansaj jwi'l jun ajb'anal ja, pero Kakaj Dios ri' b'anowinak juntir ri wi' lecj y ri wi' wich ulew. \v 5 Moisés nojeli' ranm xan lawi' raj Kakaj Dios xan chijxo'lak yak ralc'wal Kakaj Dios jwi'l re jun ajchacke y ri jchac xan ri' xij nen ri tina ranna Kakaj Dios nen or. \p \v 6 Pero Kakaj Jesucristo, Jc'ajoli' Kakaj Dios y nojeli' ranm tran lawi' raj Kakaj Dios tran chib'ak yak ralc'wal Kakaj Dios. Y yak ralc'wal Kakaj Dios li oji'n, ri ojtak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo wi mita' tikaquib'aj kanm asta ojcamtak y ojqui'cottak chi rulb'ej ri tijin tikulb'ejtak. \s1 Uxlan ri tiye'saj rechak yak jwinak Kakaj Dios \p \v 7 Jwi'li'li chapca' tijb'ij Lok'laj Jsantil Kakaj Dios: \q1 Lajori atak, wi tatatak nen tijb'ij Kakaj Dios, \q1 \v 8 ma jipirsaj ayb'ak chapca' xantak amam atit'ak ojr ri xk'el rib'ak chirij Kakaj Dios y xtijtak jtz'onaj lawi' rajak re Kakaj Dios li chekej luwar pire triltak wi tijya' Kakaj Dios rechak lawi' rajak. \q1 \v 9 Cla' li, amam atit'ak ojr xijtak chi tamb'an lawi' rajak rechak tamb'an pire triltak wi tamb'ana'n y rechak xrila'taka' ca'winak (40) junab' juntir ri ximb'an chiwchak. \q1 \v 10 Jwi'li'li sub'laj xpe wetzal chirijak yak cristian li y ximb'ij: \q2 Rechak ta' kes nojel ranmak chwij, ta' rajak trantak lawi' ri chwaj in trantak. \q1 \v 11 Jilonli kes tz'etel tz'et ximb'ij laj wetzal: \q2 Yak cristian li ta' tijta'tak uxlan wiq'uil, xinche', tiche' Lok'laj Jsantil Kakaj Dios. \p \v 12 Atak wech'elxic chirij Kakaj Jesucristo, chajaj ayb'ak pire ma' wi' jono chawechak ticowin ranm jwi'l etzltak no'j y tijtos rib' chirij Kakaj Dios ri yo'lc. \p \v 13 Atak ri' mas rajwax, ye'tak jcowil awanmak chawib'il ayb'ak nojel k'ij chi jcojic Jyolj Kakaj Dios, jwi'l mak k'ij lajori aj tijini' Kakaj Dios chi jsiq'uij cristian pire ticojontak chiwch pire ma'qui' ni jono chawechak tijipir y tijtos rib' chirij Kakaj Dios jwi'l tisub'maj jwi'l mak mac. \p \v 14 Oj tikac'ula' utzil pi jpach Kakaj Jesucristo wi ta' tikaquib'aj kanm chirij asta ojcamtak y wi aj cub'uli' kach'ol chirij Kakaj Jesucristo chapca' jcub'arb' kach'ol chirij cuando ajri' xkajach kib' laj jk'ab' Kakaj Jesucristo. \p \v 15 Jilon chapca' ajri' xij li wuj re Lok'laj Jyolj Kakaj Dios: \q1 Lajori atak, wi tatatak nen tijb'ij Kakaj Dios, ma jipirsaj ayb'ak chapca' xantak amam atit'ak ojr ri xpetzantak retzal Kakaj Dios, xche'. \p \v 16 ¿Nenc'u nojotak yak ri xtatak nen xij Kakaj Dios y xtos chic rib'ak chirij Kakaj Dios? Ri'taka' juntir yak ri xesajtakch Egipto jwi'l Moisés. \p \v 17 ¿Nenc'u quiek riq'uil xpe retzal Kakaj Dios chiwchak mak ca'winak (40) junab'? Riq'uilaki' yak ri xmacuntak y xcamtak li chekej luwar. \p \v 18 ¿Nenc'u quiek chirij xij Kakaj Dios chi tz'etel tz'et ta' tijta'tak uxlan riq'uil? Chirijaki' yak ri ta' xcojontak chiwch. \v 19 Jwi'li'li ketami' chi ta' xye'saj luwar rechak xta'tak uxlan riq'ui Kakaj Dios jwi'l ta' xcub'ar jch'olak chirij Kakaj Dios. \c 4 \p \v 1 Jwi'l aj tijini' Kakaj Dios chi jb'ij chi aj tijna' tikata' uxlan ri tijye' chike, kacwentijtake kib' pire ma'qui' jono chawechak ri ta' tijta' ri uxlan li ri tijye' Kakaj Dios chike. \v 2 Xijsaji' tzilaj jtaquil chike nen mo ojcolmajtak laj jk'ab' kamac chapca' ri xijsaj rechak, pero rechak ta' nen xchacuj jwi'lak ri xijsaj rechak, jwi'l ta' xcub'ar jch'olak chirij tzilaj jtaquil li. \p \v 3 Pero oj ri xcub'ar kach'ol chirij Kakaj Jesucristo tikata' uxlan li ri tijye' Kakaj Dios chike jwi'l jilonri xij Kakaj Dios: \q1 Jwi'l sub'laj xpe wetzal chirijak yak ri ta' xcojontak chinwch ximb'ij: \q2 Kes tz'etel tz'et rechak ta' tijta'tak uxlan wiq'uil, xinche', xche'. \m Kakaj Dios xij jilonli onque jorok q'uisi' juntir jchac chi jb'anic caj pach ulew y juntir ri wi' lecj y wich ulew. \v 4 Li jun luwar re li wuj re Lok'laj Jyolj Kakaj Dios tijb'ij chirij man jwuk k'ij: \q1 Kakaj Dios cuando xantaj juntir jchac jwi'l, laj jwuk k'ij xuxlanc, tiche'. \m \v 5 Y li man luwar li xij chic: \q1 Ta' tijta'tak uxlan wiq'uil, xche'. \p \v 6 Yak ri nab'e xtatak tzilaj jtaquil nen mo ticolmajtak laj jk'ab' jmacak, ta' xta'tak man uxlan li, jwi'l ta' xcub'ar jch'olak chirij Kakaj Dios. Pero lajori wi' jujun tiye'sajna luwar rechak jwi'l Kakaj Dios pire tijta'tak uxlan li. \v 7 Jwi'li'li Kakaj Dios xcha' jun k'ij chic y man k'ij li, ri' lajori, cuando Kakaj Dios xij re David pire tijb'ij rechak cristian chapca' ri b'il jwi'l ojrtaktzij cuando David xij jilonri: \q1 Lajori atak, wi tatatak nen tijb'ij Kakaj Dios, ma jipirsaj ayb'ak, xche'. \p \v 8 Witi Josué xye' man uxlan li rechak yak rijajl Israel, ta' chiqui' roj xij Kakaj Dios chi ajwi'na jun k'ij chic re uxlan. \v 9 Jwi'li'li lajori ajwi'na jun kuslaj uxlan pi rechak yak cristian ri re Kakaj Dios, \v 10 jwi'l nen tiuxlan riq'ui Kakaj Dios, tiuxlani' chi jb'anic lawi' ri tijin tran chapca' Kakaj Dios xuxlani' chi jb'anic lawi' raj xan. \v 11 Jwi'li'li kacoje'tak jcowil kanm pire tijna' ojuxlantak riq'ui Kakaj Dios y pire ni jono chawechak tran chapca' xantak mak nic'j ri ta' xcojontak chiwch Kakaj Dios. \p \v 12 Kes tz'etel tz'et Lok'laj Jyolj Kakaj Dios yo'li'n y wi' jcwinel y masna tik'atzon chiwch jun espad ri wi' quib' lad ree y tioqui' laj ranm jun cristian, laj jsantil y laj jb'akel pire tresaj chi sakil mak jchomorsa'n y mak no'j ri wi' laj ranm wi tziyi'n o ta'n. \v 13 Ta' ni jun ri b'anal jwi'l Kakaj Dios ticwin chi jmukic rib' chiwch Kakaj Dios, juntir wi' chi sak chiwch jun ri quiek re tina kab'ijna nen ri b'anal kawi'l. \s1 Kakaj Jesucristo ri' ajc'amal jb'eak cristian \p \v 14 Jwi'l ri' Kakaj Jesucristo ri Jc'ajol Kakaj Dios, ri jun nimlaj jb'ab'alak yak ajc'amaltak jb'eak cristian riq'ui Kakaj Dios ri sub'laj nim jk'ij, ri xoc riq'ui Kakaj Dios lecj. Jwi'li'li rajwaxi' nojel kanm kacub'a'tak kach'ol chirij Kakaj Jesucristo. \v 15 Ri nimlaj jb'ab'alak yak ajc'amaltak jb'eak cristian riq'ui Kakaj Dios li, trila' c'ur kawch jwi'l ta' mas jcowil kanm jwi'l jilon re xtakchi'ji' jwi'l man jb'ab'al etzl chi macun chapca' mak takchi'jem ri tijin tib'an chike oj, pero re ta' ni jun b'welt xmacunc. \v 16 Jwi'li'li cub'arok kach'ol chi ch'a'wem riq'ui Kakaj Dios ri xye' rutzil ranm rechak juntir cristian chapca' ojjutun chiwch jcub'arb' Kakaj Dios pire tril c'ur kawch y tijye' rutzil ranm chike pire ojt'o'w cuando wi' rajwax chike. \c 5 \p \v 1 Juntir mak nimlaj jb'ab'alak yak ajc'amaltak jb'eak cristian riq'ui Kakaj Dios cha'ltake chijxo'lak cristian. Cojoltak jwi'l Kakaj Dios pi jq'uexwachak cristian chiwch re y pire tijsujtak sipan y awaj re Kakaj Dios pire tojb'i mac. \v 2 Jun nimlaj jb'ab'alak yak ajc'amaltak jb'eak cristian riq'ui Kakaj Dios trila' c'ur jwichak yak cristian ri ta' retamak nen trantak y yak ri sache'ltak jwi'l jmacak, jwi'l re wi' jujun b'welt ta' kes jcowil ranm. \v 3 Jwi'li'li re rajwaxi' tina jsujna awaj re Kakaj Dios pire tojb'i jmac re y pire tojb'i jmacak cristian. \p \v 4 Ta' ni jono cristian tijna' tijcoj rib' ric'an pi nimlaj jb'ab'alak yak ajc'amaltak jb'eak cristian riq'ui Kakaj Dios, xike nen ri siq'uil jwi'l Kakaj Dios pire tiye'saj jun rekle'n ri kes nim chapca' xansaj re Aarón. \v 5 Y jilon xan Kakaj Jesucristo, re ma' ric'an ta' xcoj rib' pi nimlaj jb'ab'alak yak ajc'amaltak jb'eak cristian riq'ui Kakaj Dios pire tinimirsaj jk'ij, ri xye'w rekle'n, ri' Kakaj Dios ri xin jilonri: \q1 At, ati' Inc'ajol. \q1 Ini' xinalc'walan awe lajori, xche'. \m \v 6 Y Kakaj Dios xij chic li jun jalan luwar re li wuj re Lok'laj Jyolj: \q1 Ati' ajc'amal jb'eak cristian wiq'uil ri ta' jsachic awch chapca' Melquisedec, xche'. \p \v 7 Cuando xwa'x Kakaj Jesucristo neri wich ulew xch'a'wi' riq'ui Kakaj Dios, cow xch'a'w y xok'i' chi jtz'onaj tok'ob' re Kakaj Dios ri wi' jcwinel chi jcolic laj jk'ab' man c'axlaj camic y Kakaj Dios xta' jyolj jwi'l re xana' lawi' raj Kakaj Dios xan. \v 8 Kakaj Jesucristo onque Jc'ajoli' Kakaj Dios, xtija' c'ax, jwi'l jc'axc'ol ri xtij, xretemaji' ticojon chiwch Kakaj Dios. \v 9 Cuando Kakaj Jesucristo xtij c'ax jilonli, xtz'akatsaj jb'anic lawi' raj Kakaj Dios tran pire xc'utun chi ri' Kakaj Jesucristo tiye'w jun colb'i ib' laj jk'ab' mac ri ta' jq'uisic pi rechak juntir yak ri ticojontak chiwch. \v 10 Kakaj Dios xcoj Kakaj Jesucristo pire nimlaj jb'ab'alak yak ajc'amaltak jb'eak cristian riq'uil chapca' Melquisedec. \s1 Mi katostak kib' chirij Kakaj Jesucristo \p \v 11 Wi' mas chikaj tikab'ij chirij ri ximb'ij chawechak, pero masi' c'ax jb'ij jcholajl chawechak jwi'l atak ta' kes tatatak jcholajl. \v 12 Kes tz'etel tz'et, atak ojrchak awoquicak laj jk'ab' Kakaj Jesucristo, witi ji' chawechak roj atakchak ajtijonl, pero ruc' atak aj rajwaxi' tib'ijsaj chic jcholajl chawechak mak nab'etak tijon re Jyolj Kakaj Dios ri ta' c'ax jtaic jcholajl ri xijsaj chawechak, aj ataka' chapca' mak tra ne' ri ajqui' chi wi'ntak, aj rajwaxi' tu' pi rechak. \v 13 Jun ri ajqui' retam lawi' ri tzi y lawi' ri ta' tzi nic' riq'uil aj tu'yi' jch'ol chapca' jun ne'. \v 14 Pero yak nimaktakchak rajwaxi' tretemajtak tzitaklaj chomorsa'n y tretemajtak lawi' ri tzi y lawi' ri ta' tzi chapca' yak cristian ri retamakchak tijtijtak wa. \c 6 \p \v 1 Jwi'li'li ma' xita'ke tikacub'a'tak kach'ol chirijak mak nab'etak tijon ri xketemajtak chirij Kakaj Jesucristo, kacoje'tak jcowil kanm pire tiyuk mas kano'j chi jcojic Jyolj Kakaj Dios. Mi kab'ijtak chic mak tijon chirij nen mo tican kaye' jb'anic mak no'j ri ta' nen tichacuj y chirij jcub'arb' kach'ol chirij Kakaj Dios. \v 2 Mi kab'ijtak chic mak tijon chirij jcholajl jb'anic ja'tiox, chirij jye'ic jk'ab' jun chib'ak yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo, chirij c'astajb'al y chirij jk'atb'itzij Kakaj Dios ri tran chib'ak cristian ri ta' jq'uisic. \v 3 Rajwaxi' kacoje'tak jcowil kanm pire tiyuk mas kano'j chi jcojic Jyolj Kakaj Dios wi Kakaj Dios tijye' luwar chike. \p \v 4 Jwi'l yak ri wi'takchak chi sak, xye'saji' sipan rechak jwi'l Kakaj Dios y rechak xc'ula'taka' Lok'laj Jsantil Kakaj Dios laj ranmak \v 5 y xc'ula'taka' laj ranmak ri kuslaj Jyolj Kakaj Dios y xric'ajtaka' ri jcwinel Kakaj Dios ri wi' la' mak junab' ri tina pena, \v 6 pero wi rechak tijk'el rib'ak chirij Kakaj Jesucristo, ta' chiqui' tijna' tic'amsajtak chicb'i pire tijq'uex jno'jak y tijc'am jk'ab'al jmacak chiwch Kakaj Dios, jwi'l ri tijin trantak nic' riq'uil tijin tijcamsajtak jun b'welt chic wich curs Jc'ajol Kakaj Dios y tijin tresajtak jq'uixb' chiwchak juntir cristian. \p \v 7 Man ulew ri tijb'ik'b'i man jab' ri tikej chib' tijya' jun tzilaj tico'n ri tichocon jwi'lak mak ri tichacuntak re, man ulew li tijc'ula' utzil riq'ui Kakaj Dios. \v 8 Pero man ulew ri xike juntir jwich q'uix tijye'w, ta' nen tichacuj y raquitzchak ma' tib'an k'atb'itzij chib' jwi'l Kakaj Dios y pi q'uisb'ire tisachsaj jwich li k'ak'. \p \v 9 Atak lok'lajtak wech'elxic chirij Kakaj Jesucristo, onque jilonli ojch'a'w, cub'uli' kach'ol chi juntir ri tijin tab'antak tziyi'n, jwi'l tijin tac'uttak chi tijin atcolmajtak laj jk'ab' amacak. \v 10 Kakaj Dios pi jcholajli' tran juntir y ta' tisaach re ri utzil ri xab'antak y xac'uta'taka' chi xalok'ajtaka' Kakaj Dios jwi'l xat'o'tak yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo y aj tijini' tab'antak lajori. \v 11 Y chikaj chi atak chi ajujunalak ta' tak'el ayb'ak chi jc'utic chi nojeli' awanmak tab'antak juntir li asta atcamtak pire tac'ultak ri ulb'el awi'lak. \v 12 Ta' chikaj atwuxtak sak'or, ri' chikaj tatakejtak jc'utu'nak yak ri cub'ul jch'olak chirij Kakaj Dios y nojel ranmak chi rulb'ej tiye'saj rechak ri sujul jwi'l Kakaj Dios ojr. \p \v 13 Kakaj Dios cuando xij re Abraham chi wi' nen tijye' re, ta' xcoj jb'ij jono chic chi jb'ij chi tz'eti' tijye'w, jwi'l ta' chiqui' jonok mas nim jk'ij chiwch re, jwi'li'li jb'ij xcoj chi jb'ij chi tz'eti' tijye' ri xsuj re \v 14 cuando xij jilonri: \q1 Tz'etel tz'et tina inye'na ink'b' chab' y tanya' sub'laj q'ui awijajl, xche' re Abraham. \m \v 15 Abraham xcub'ari' jch'ol chi rulb'ej ri xijsaj re y jilonli xc'ula' ri xsujsaj re jwi'l Kakaj Dios. \p \v 16 Mak cristian cuando rajak tijb'ijtak jun kelen chi tz'eti'n, tijcojtak jb'ij jun ri mas nim jk'ij chiwch rechak chi jb'ij chi tz'eti' ri tijb'ijtak. Y cuando tijcojtak jb'ij jono ri mas nim jk'ij chiwch rechak chi jb'ij chi tz'eti'n, ta' chiqui' nen mas titz'onaj rechak. \v 17 Y jilon Kakaj Dios ri' xcoj jb'ij chi jc'utic chiwchak yak ri tic'uluwtak re ri sujul jwi'l re Abraham chi tz'eti' tijye' rechak y ta' tijq'uex jchomorsa'n. \p \v 18 Kakaj Dios ta' tijb'ij jo'slaj tzij. Jilonli man ri xsuj y xij chi tz'etel tz'et trana'n, ri' mak quib' kelen li ri ta' chiqui' tijq'uex Kakaj Dios. Jilonli xkajach kib' laj jk'ab' Kakaj Dios pire ojjt'o' pire tikacojtak jcowil kanm chi rulb'ej ri sujul chike jwi'l. \v 19 Ri' jcub'arb' kach'ol li kes tiye'w jcowil kanm chapca' tran man al laj ch'i'ch' ri tiwab'an re man barc. Y jcub'arb' kach'ol li chirij Kakaj Dios titawi' asta li man luwar ri sub'laj nim jk'ij ri wi' chirij man itz'ik ri cojol pire tosb'i jpam richoch Kakaj Dios lecj \v 20 ri lamas xocwi' Kakaj Jesucristo ri xnab'er chikawch chi jb'anic jwa'x kab'e. Y ji'kelonli Kakaj Jesucristo xoc pire nimlaj jb'ab'alak yak ajc'amaltak jb'eak cristian riq'ui Kakaj Dios y ta' tiq'uexmaj chapca' jb'anic Melquisedec ri ajc'amal jb'eak cristian riq'ui Kakaj Dios ta' xq'uexmajc. \c 7 \s1 Kakaj Jesucristo nimi' jk'ij chiwch Melquisedec \p \v 1 Melquisedec xwa'xi' pire rey re Salem y xwa'xi' pi ajc'amal jb'eak cristian riq'ui Kakaj Dios ri wi' lecj. Cuando xk'ajch Abraham chi ch'o'j riq'uilak mak rey y xch'econ chib'ak, xelb'i Melquisedec chi jc'ulic Abraham y xtz'onaj re Kakaj Dios chi tijye' jk'ab' chib'. \v 2 Y Abraham xye' re Melquisedec man jlájuj re juntir mak kelen re ri xch'ecch li ch'o'j. \p Ri nab'e jcholajl tielwi' man b'ij Melquisedec, rey ri tib'anow k'atb'itzij pi jcholajl. \p Y ri jcab' jcholajl, rey re Salem. \p Ri jcholajl tielwi' man b'ij Salem, rey ajye'l utzil chijxo'lak cristian. \p \v 3 Melquisedec ta' etemal nen jkaj y jchuch, ta' etemal nen quiek rijajl. Ta' jtaquil nen mo jq'uisi'yc y nen mo jcamic. Jtaic jc'aslemal niq'ui' chapca' jc'aslemal Jc'ajol Kakaj Dios ri ta' jq'uexmaj re ajc'amal jb'eak cristian riq'ui Kakaj Dios. \v 4 Cojtak retal chi sub'laj nim jk'ij Melquisedec. Xike tatak chi kamam Abraham xya' re man jlájuj re juntir ri xch'ecch li ch'o'j. \p \v 5 Tijb'ij Jpixb' Kakaj Dios chi yak ajc'amaltak jb'eak cristian riq'ui Kakaj Dios ri rijajl Leví tina jc'ultakna jlájuj re juntir mak kelen rechak yak jwinakak onque rechak rijajltaka' Abraham. \v 6 Melquisedec ma' rijajl ta' Leví, pero xc'ula' man jlájuj re juntir ri xch'ec Abraham. Ajruc're' Melquisedec xye' jk'ab' chib' Abraham ri quiek re xsuj Kakaj Dios chi tijya' jk'ab' chib'ak yak rijajl. \v 7 Ketami' chi ri' mas nim jk'ij ri titz'onin utzil chiwch ri tic'uluw utzil. \p \v 8 Yak ajc'amaltak jb'eak cristian riq'ui Kakaj Dios ri tic'uluwtak mak jlájuj re juntir kelen, rechak ticamtaka'n, pero li wuj re Lok'laj Jyolj Kakaj Dios tijb'ij chi Melquisedec ri xc'uluw man jlájuj riq'ui Abraham aj yo'li'n. \v 9 Lajori tijna' tikab'ijtak chi yak ajc'amaltak jb'eak cristian riq'ui Kakaj Dios ri rijajl Leví ri tic'uluwtak mak jlájuj re mak kelen, rechak xtoja'taka' mak jlájuj re juntir mak kelen rechak laj jk'ab' Melquisedec, ri' xtojtak cuando Abraham xye' man jlájuj ri xch'ec li ch'o'j re Melquisedec, \v 10 jwi'l cuando xelb'i Melquisedec chi jc'ulic Abraham, Abraham c'amalchakb'i juntir yak rijajl Leví jwi'l onque ajqui' chi q'uisi'ytak. \p \v 11 Yak rijajl Israel xijsaji' Jpixb' Kakaj Dios rechak ri tijb'ij chi ri' yak rijajl Leví tiwa'xtak pire ajc'amaltak jb'eak cristian riq'ui Kakaj Dios. Pero witi xcwintak yak ajc'amaltak jb'eak cristian riq'ui Kakaj Dios chi jsuc'ulb'isaj ranmak yak rijajl Israel chiwch Kakaj Dios jwi'l Jpixb' Kakaj Dios, ta' chiqui' rajwax roj xpe jun ajc'amal jb'eak cristian riq'ui Kakaj Dios ri chapca' Melquisedec, ri' roj xpe jun ri chapca' Aarón. \v 12 Wi tiq'uexmaj yak ajc'amaltak jb'eak cristian riq'ui Kakaj Dios, rajwaxi' tiq'uexmaj Jpixb' Kakaj Dios. \p \v 13 Kakaj Jesucristo ri quiek chirij tijb'ijwi' Jyolj Kakaj Dios jilonli, ji' xpe li jun k'at ri lamas ta' esal ni jono ajc'amal jb'eak cristian riq'ui Kakaj Dios. \v 14 Kes tz'et etemali' chi Kakaj Jesucristo ri Kajawl ji' xq'uisi'y chijxo'lak man k'at re Judá. Y Moisés ta' xij chi yak ajc'amaltak jb'eak cristian riq'ui Kakaj Dios ji' tipetak li man k'at re Judá. \v 15 Y pire tic'utun chi sakil juntir li, xpe Kakaj Jesucristo ri jun aac' ajc'amal jb'eak cristian riq'ui Kakaj Dios ri jilon chapca' Melquisedec. \v 16 Kakaj Jesucristo ta' xoc pire ajc'amal jb'eak cristian riq'ui Kakaj Dios jwi'lke jilon tijb'ij man pixab' chirij y chirij jmam. Re xoc pire ajc'amal jb'eak cristian riq'ui Kakaj Dios jwi'li' jcwinel jc'aslemal ri ta' jsachic jwich. \p \v 17 Kakaj Dios xij chirij Kakaj Jesucristo jilonri: \q1 Ati' ajc'amal jb'eak cristian wiq'uil ri ta' jsachic awch chapca' Melquisedec, xche'. \p \v 18 Y jilonli xk'atsaj jwichak mak ojrtak Jpixb' Kakaj Dios jwi'l ta' jcwinel chi jcolic cristian laj jk'ab' jmacak. \v 19 Jpixb' Kakaj Dios ta' xcwin chi jsuc'ulb'isaj ranmak cristian, jwi'li'li wi' jun jcub'arb' kach'ol ri masna tzi ri ojc'amowb'i riq'ui Kakaj Dios. \v 20 Kakaj Dios cuando xcoj Kakaj Jesucristo pire ajc'amal jb'eak cristian riq'uil, xiji' chi kes tz'et trana' ri xij. Pero chirijak yak nic'j chic ajc'amaltak jb'eak cristian riq'ui Kakaj Dios ta' xij Kakaj Dios jilonli chirijak rechak, \v 21 pero chirij Kakaj Jesucristo cuando xc'ul rekle'n pi ajc'amal jb'eak cristian riq'ui Kakaj Dios, xijsaji' re jwi'l Kakaj Dios ri Kajawl chi kes tz'et trana' ri xij cuando xij jilonri: \q1 Kajawl xiji' chi kes tz'etel tz'et trana' ri tijb'ij y ta' chiqui' tijq'uex jchomorsa'n y xij: \q2 Ati' ajc'amal jb'eak cristian wiq'uil y ta' jsachic awch, xche'. \p \v 22 Y jilonli ri' Kakaj Jesucristo tic'utuw chi xtawi' chiwch ri jun aac' chomorsa'n ri xan Kakaj Dios pi rechak cristian ri mas tzi chiwch ri nab'e chomorsa'n. \v 23 Ojr sub'laj q'ui nak xwa'xtak pire ajc'amaltak jb'eak cristian riq'ui Kakaj Dios, pero jwi'l tike camtak ta' tijna' tijtakej rekle'nak. \v 24 Pero Kakaj Jesucristo jwi'l ta' ticamc, ri' jun ajc'amal jb'eak cristian riq'ui Kakaj Dios ri ta' jq'uexmajc. \v 25 Jwi'li'li Kakaj Jesucristo jun b'weltke tijcol laj jk'ab' jmacak yak ri tioctak laj jk'ab' Kakaj Dios jwi'lke re. Jwi'l re yo'li'n y ta' jsachic jwich pire tich'a'w riq'ui Kakaj Dios chirijak. \p \v 26 Kakaj Jesucristo ri' nimlaj jb'ab'alak yak ajc'amaltak jb'eak cristian riq'ui Kakaj Dios ri kes tichocon kawi'l, re mas tzi tiilsaj jwi'l Kakaj Dios, ta' ni jun etzl no'j xan, xana' utzil laj jc'aslemal pi cristianil. Re ta' xan chapca' trantak mak ajmacb' y xye'saj sub'laj jnimal jk'ij lecj chiwchak juntir ri b'analtak jwi'l Kakaj Dios. \v 27 Kakaj Jesucristo ta' xan chapca' yak nimaktak jb'ab'alak yak ajc'amaltak jb'eak cristian riq'ui Kakaj Dios, rechak tina jcamsajtakna awaj nojel k'ij y tijsujtak re Kakaj Dios pire tojb'i mac, nab'e tijsujtak pire tojb'i jmacak rechak, ajruc're' tijsujtak pire tojb'i jmacak cristian. Pero Kakaj Jesucristo jun b'weltke xsuj jun sipan re Kakaj Dios cuando xye' rib' pi camic chi jtojic jmacak juntir cristian. \v 28 Jpixb' Kakaj Dios tijcoj cristian ri ta' kes jcowil ranm chirij Kakaj Dios pire nimlaj jb'ab'alak yak ajc'amaltak jb'eak cristian riq'ui Kakaj Dios. Pero cuando Kakaj Dios jorok jye' Jpixb' re Moisés, xtaw chiwch Jyolj ri xij chi kes tz'et titawi' chiwch y ri' xcoj Jc'ajol pire nimlaj jb'ab'alak yak ajc'amaltak jb'eak cristian riq'uil ri suc'ul ranm chiwch y ta' ni jun b'welt tijquib'aj ranm. \c 8 \s1 Chiriji' Kakaj Jesucristo tijb'ij man aac' chomorsa'n \p \v 1 Ri kes jcholajl ri tijin tikab'ij chawechak, ri' chirij Kakaj Jesucristo ri nimlaj jb'ab'alak mak jb'ab'alak yak ajc'amaltak kab'e riq'ui Kakaj Dios ri xe' cub'ar laj jpaach jcub'arb' Kakaj Dios ri sub'laj nim jk'ij lecj. \v 2 Ri' re ajc'amal jb'eak cristian riq'ui Kakaj Dios li man luwar ri sub'laj nim jk'ij laj richoch Kakaj Dios lecj, ri b'anal jwi'l Kakaj Dios ri Kajawl y ma' cristian ta'ke b'anowinak re. \v 3 Juntir nimlaj jb'ab'alak yak ajc'amaltak jb'eak cristian riq'ui Kakaj Dios cojoltaka' pire tijye'tak sipan re Kakaj Dios y tijsujtak awaj re Kakaj Dios pire tojb'i mac. Jwi'li'li Kakaj Jesucristo rajwaxi' wi' nen tijsuj re Kakaj Dios. \v 4 Y witi ajwi' Kakaj Jesucristo neri wich ulew, ta' roj xcojsaj pire ajc'amal jb'eak cristian riq'ui Kakaj Dios, jwi'l neri wich ulew wi'taka' yak ajc'amaltak jb'eak cristian riq'ui Kakaj Dios ri tiye'wtak sipan re Kakaj Dios chapca' tijb'ij Jpixb'. \v 5 Pero yak ajc'amaltak jb'eak cristian riq'ui Kakaj Dios juntir ri tijin trantak, nic' riq'uil richb'alke y jnachke ri wi' lecj. Y ketami' chi richb'alke jwi'l cuando Moisés oquem re chi jb'anic jwa'x man nimlaj chinam ri richoch Kakaj Dios, xpe Kakaj Dios, xij re: \q1 Coj retal nen mo rilic ri xinc'ut chawch b'a witz y jilon jb'anic tab'an, xche' re. \p \v 6 Pero Kakaj Jesucristo ri ajc'amal kab'e riq'ui Kakaj Dios masna tzi tran chi jb'anic lawi' raj Kakaj Dios tran chiwchak yak nic'j ajc'amaltak jb'eak cristian riq'ui Kakaj Dios ri xwa'xtak wich ulew, jwi'l ri' Kakaj Jesucristo tic'utuw utzil ri tijye' kuslaj chomorsa'n ri xan Kakaj Dios cuando xij chi trana' utzil rechak cristian. \v 7 Jwi'l witi man nab'e jchomorsa'n Kakaj Dios ri xan xcwinti chi resaj juntir jmacak cristian, ta' chiqui' roj xan chic man jca'mul jchomorsa'n. \p \v 8 Kakaj Dios xril chi mak cristian ta' suc'ul ranmak chiwch, xij chirijak: \q1 Tina tawna jun k'ij tamb'an jun aac' chomorsa'n riq'uilak yak aj Israel y riq'uilak yak aj Judá. \q1 \v 9 Man chomorsa'n ri tamb'an ta' nic' chapca' man ri ximb'an riq'uilak jmamak cuando xinchapch chi jk'ab'ak xwesajtakch Egipto. \q1 Rechak ta' xantak lawi' ri tijb'ij inchomorsa'n ri ximb'ij rechak, jwi'li'li xcan inye'tak ric'anak, xche' Kakaj Dios ri Kajawl. \m \v 10 Kakaj Dios ri Kajawl xij chic: \q1 Ri aac' inchomorsa'n ri tamb'an riq'uilak yak rijajl Israel la' mak k'ij ri tina pena, ri' ri tanye' Impixb' laj jchomorsa'nak y tantz'ib'aj laj ranmak. \q1 Inna ocna pire jDiosak y rechak tina octakna pire inwinak. \q1 \v 11 Ta' chiqui' rajwax jun cristian tijtijoj jun chic, ta' chiqui' rajwax jonok tijtijoj jwinak pire tretemajtak nen tamb'an ri in rajawlak, jwi'l juntir cristian tretemajtaka' nen tamb'an. \q1 \v 12 Y in tancuya' jmacak riq'ui juntir mak etzltak no'j ri trantak y ta' chiqui' ni jun b'welt ticuxtaj mak jmacak inwi'l, xche' Kakaj Dios. \p \v 13 Kakaj Dios cuando xij chirij man aac' chomorsa'n, xc'utuni' chi man nab'e chomorsa'n ta' chiqui' nen ticwin chi jb'anic jwi'l chapca' xri'jab'i'n. Lawi' ri tijin tiri'jab'c, ri' li tic'utuw chi laj orchak tisaach jwich. \c 9 \s1 Nimlaj chinam ri richoch Kakaj Dios \p \v 1 Tz'etel tz'et man nab'e jchomorsa'n Kakaj Dios ri xan xiji' nen mo jnimirsaj jk'ij Kakaj Dios tib'anc, pero ji'ke tib'an li nimlaj chinam ri richoch Kakaj Dios. \v 2 Ri richoch Kakaj Dios li, jilonri jb'anic xansaj, chirij man nab'e itz'ik ri wi' chi' oqueb' wi' man nab'e luwar ri tib'ijsaj luwar ri nim jk'ij re, cla' wi' man candil ri wi' rakan b'anal la' oro pach man mex ri lamas tiye'saj mak cuxlanwa ri sujul re Kakaj Dios. \v 3 Y chirij man jcab' itz'ik ri cojol pire tosb'i jpam wi' man luwar ri tib'ijsaj luwar ri sub'laj nim jk'ij re. \p \v 4 Cla' wi' man altar ri b'anal la' oro ri lamas tic'atsajwi' pom y wi' man cax cla' ri tz'ajal rij y jpam chi oro ri c'utb'ire jchomorsa'n Kakaj Dios ri xan ojr. Xilj man cax li wi' jun ra xar b'anal la' oro ri wi' maná xilj, wi' jcarot Aarón xilj ri xel rac'al y wi' mak tz'alam ab'aj ri lamas tz'ib'alwi' Jpixb' Kakaj Dios. \v 5 Y chib' man cax li wi' quib' richb'al anjl ri jb'ijak querubin ri tic'utuwtak jnimal jk'ij Kakaj Dios. La' jxic'ak tijmujajtakwi' man luwar ri lamas xquitzquij quic' pire xcuysaj jmacak cristian jwi'l Kakaj Dios. Pero lajori ta' ojyolow mas chirij juntir li. \v 6 Jilonli jb'anic juntir jpam nimlaj chinam ri richoch Kakaj Dios. Yak ajc'amaltak jb'eak cristian riq'ui Kakaj Dios nojel k'ij tioctak li man nab'e luwar re nimlaj chinam ri richoch Kakaj Dios chi jb'anic nen rajwax trantak. \p \v 7 Pero li man jcab' luwar re nimlaj chinam ri richoch Kakaj Dios xike tioc man nimlaj jb'ab'alak yak ajc'amaltak jb'eak cristian riq'ui Kakaj Dios y jun b'weltke tioc cla' chiwch jun junab' y nojel b'welt cuando tioc cla', tina jc'amnab'i jquiq'uel awaj pire tijsuj re Kakaj Dios chi jtz'onaj jcuyic juntir jmac y jmacak juntir cristian ri trantak chi ma' retamak. \p \v 8 Y jilonli xc'utsaj chikawch jwi'l Lok'laj Jsantil Kakaj Dios chi jwi'l ajwi' man nab'e nimlaj chinam ri richoch Kakaj Dios, ajqui' tijna' tioc jono cristian ri ta' nen rekle'n li man luwar ri sub'laj nim jk'ij. \v 9 Juntir ri b'analch li, pirechi' tijc'ut chikawch lajori chi mak sipan pach mak awaj ri tisujsaj re Kakaj Dios pire jtz'onaj cuyb'i mac ta' ticwintak chi jsuc'ulb'isaj ranmak yak cristian y ta' ticwintak chi resaj laj jchomorsa'nak chi ajmacb'taka'n. \v 10 Juntir mak no'j li chirijke mak kelen ri tijel rij y chirijke mak nic'j c'utu'n chic ri tichocon re jch'ajch'ob'ej rib'ak y pireke chirijak, xike xchocon asta cuando xtaw chiwch ri aac' jchomorsa'n Kakaj Dios ri xan. \p \v 11 Pero lajori xyuki' Kakaj Jesucristo ri nimlaj jb'ab'alak yak ajc'amaltak jb'eak cristian riq'ui Kakaj Dios ri quiek jwi'l tina kac'ultakna mas utzil ri tina pena. Richoch Kakaj Dios ri lamas xocwi' Kakaj Jesucristo pire ajc'amal jb'eak cristian riq'ui Kakaj Dios masna tzi y masna nim jk'ij, ma' cristian ta'ke b'anowinak o ma' re ta' neri wich ulew. \v 12 Kakaj Jesucristo xoc li man luwar ri sub'laj nim jk'ij lecj, ma' jwi'l ta' jquiq'uel c'ojol q'uisic', ni jquiq'uel c'ojol wacx, jwi'li' jquiq'uel re, xoc li man luwar ri sub'laj nim jk'ij lecj y jun b'weltke xoc li man luwar li. Jwi'l juntir ri xan li, xojjcol laj jk'ab' kamac la' jun colon ri ta' jq'uisic. \p \v 13 Man jquiq'uel c'ojol wacx pach man jquiq'uel c'ojol q'uisic' pach mak jchajul mak k'apoj wacx ri tic'atsajtak y juntir li tib'ansaj ra'l pire tiquitzquij chirijak yak cristian pire tich'ajch'ob'en jwichak chiwch Kakaj Dios jwi'l ta' xantak chapca' tijb'ij Jpixb' Kakaj Dios. \p \v 14 Wi jilonli, ri'tic'u chic ma' xcwin jcwinel jquiq'uel Kakaj Jesucristo ri jwi'l Lok'laj Jsantil ri ta' jsachic jwich xye' rib' pi camic chapca' jun ch'ajch'ojlaj awaj ri tisujsaj re Kakaj Dios pire xch'aj kachomorsa'n ri wi' laj kanm ri ta' nen tichacuj pire ojcwintak chi jb'anic lawi' raj Kakaj Dios ri yo'lc. \p \v 15 Jwi'li'li Kakaj Jesucristo xanow chi xwa'x utzil chikaxo'l riq'ui Kakaj Dios jwi'l jilon aac' jchomorsa'n Kakaj Dios ri xan pire yak ri siq'uiltak jwi'l tijc'ultak ri b'il jwi'l chi tina jye'na rechak ri ta' jq'uisic. Jwi'l jcamic Kakaj Jesucristo xtoj jmacak cristian ri xantak cuando ajwi' man nab'e jchomorsa'n Kakaj Dios. \p \v 16 Cuando jun cristian tican rane' jwujal jun textament y ticamc, rajwaxi' tietemaj wi kes tz'et xcami' man ri xcan b'anowok man wuj re textament. \v 17 Jwi'l jwujal jun textament ta' nen tichacuj wi aj yo'lna ri xanow re, xike wi' nen tichacuj man wuj wi jorok cami' man ri xanow re. \v 18 Jilonli man nab'e jchomorsa'n Kakaj Dios ri xan, xcojsajna quic', ajruc're' xchoconc. \p \v 19 Moisés xij rechak juntir cristian nen tijb'ij Jpixb' Kakaj Dios ri xye'saj re jwi'l Kakaj Dios y cuando xijmaj rechak jwi'l, xc'am jquiq'uel c'ojoltak wacx pach jquiq'uel c'ojoltak q'uisic' xyuj pach ja'. Ajruc're' xc'am junquitz rusumal carner ri b'anal quiek re pach jun jk'ab' che' ri jb'ij hisop. Ajruc're' xmu' li man quic' y xquitzquij chib' man wuj ri lamas tz'ib'alwi' Jpixb' Kakaj Dios y chib'ak juntir cristian. \v 20 Y ajruc're' Moisés xij rechak: \q1 Ri' man quic' ri tic'utuw jchomorsa'n Kakaj Dios ri xan aac'lak ri rajwax tab'antak ri tijb'ij, xche'. \p \v 21 Xpe Moisés, xc'am chic quic' y xquitzquij chirij nimlaj chinam ri richoch Kakaj Dios pach juntir mak kelen ri tijcojtak cuando tijnimirsajtak jk'ij Kakaj Dios. \v 22 Chapca' tijb'ij Jpixb' Kakaj Dios chi junquitzchak ma' juntir mak kelen xtossajtak pire Kakaj Dios jwi'lke quic'. Wi mita' titixsaj quic', ta' cuyb'i mac. \p \v 23 Jilonli xchoconi' mak jquiq'uel awaj ri xsujsaj re Kakaj Dios pire xtossaj mak kelen pire re, ri ticojsaj chi jnimirsaj jk'ij ri richb'alke mak ri wi' lecj. Pero pire mak ri wi'tak lecj tichoconi' jquiq'uel Kakaj Jesucristo ri jun sipan ri tisujsaj re Kakaj Dios ri masna tzi chiwch mak quic' li. \p \v 24 Kakaj Jesucristo ta' xoc li man luwar ri sub'laj nim jk'ij ri b'analke jwi'lak cristian, ri richb'alke ri tz'etel luwar ri sub'laj nim jk'ij ri wi' lecj. Kakaj Jesucristo ji' xoc lecj, lajori wi' cla' chiwch Kakaj Dios, tijin tich'a'w chikij riq'ui Kakaj Dios. \v 25 Kakaj Jesucristo ta' xoc li man luwar li chi jsujic rib' q'uilaj b'welt pire tojb'i mac chapca' tran nojel junab' man nimlaj jb'ab'alak yak ajc'amaltak jb'eak cristian riq'ui Kakaj Dios ri tioc li man luwar ri sub'laj nim jk'ij chi jsujic quic' re Kakaj Dios, pero ma' jquiq'uel ta' re. \v 26 Y witi jilon tran Kakaj Jesucristo, rajwaxi' q'uilaj b'welt roj xsuje' rib' pi camic asta cuando xticarch jwich k'ijsak. Pero la' mak q'uisb'itak k'ij lajori Kakaj Jesucristo xpe wich ulew jun b'weltke, xye' rib' pi camic chi jtojic jmacak cristian. \p \v 27 Jilon chapca' juntir cristian jun b'weltke ticamtak, ajruc're' tib'ansaj k'atb'itzij chib'ak. \v 28 Y jilon Kakaj Jesucristo jun b'weltke xcam chi jtojic jmacak sub'laj cristian. Y tipe chiqui' jca'mul, pero ma' chi jtojic ta' chiqui' jmacak cristian. Re tipet pirechi' tiyuk jq'uise' jcolicak juntir yak ri cub'ul jch'olak chi rulb'ej. \c 10 \s1 Xike Kakaj Jesucristo xye' rib' pi camic \p \v 1 Jpixb' Kakaj Dios chapca' jnachke mak nimaktak utzil ri tina pena jwi'l ma' ri' ta' ri kes tz'etel tz'et ri wi' lecj. Jwi'li'li mak awaj ri tisujsaj re Kakaj Dios nojel junab' ni jun b'welt xcwin chi jsuc'ulb'isaj ranmak yak cristian ri ticojowtak jk'ij Kakaj Dios. \v 2 Witi xcwin mak awaj ri tisujsaj re Kakaj Dios chi jsachic jwich jmacak cristian, roj xtakejtaka' jsujic awaj re Kakaj Dios pire tojb'i jmacak. Jilonli yak ri tinimirsantak jk'ij Kakaj Dios roj suc'ulchak ranmak y ta' chiqui' roj tric'ajtak chi ajwi'taka' laj jk'ab' jmacak. \p \v 3 Pero mak awaj ri tisujsaj re Kakaj Dios pire jtz'onaj cuyb'i mac nojel junab', xike tichocon pire tijcuxtaj rechak chi ajmacb'taka'n. \v 4 Jilonli mak jquiq'uel mak achaj wacx pach jquiq'uel mak achaj q'uisic' ta' ticwintak chi resaj mac. \p \v 5 Jwi'li'li Kakaj Jesucristo, cuando xyuk wich ulew, xij re Kakaj Dios jilonri: \q1 At ta' chiqui' chawaj mak awaj y mak sipan ri tisujsaj chawe, jilonli xab'an chi xwa'x intio'jl. \q1 \v 6 Ta' chiqui' tijc'ul awch tic'atsaj awaj y ticamsaj awaj pire tisujsaj chawe pire jtz'onaj cuyb'i mac. \q1 \v 7 Jwi'li'li ximb'ij: \q2 Ximpeti' chi jb'anic lawi' ri chawaj at tamb'an, at Inkaj Dios chapca' tijb'ij ri tz'ib'al lak wuj re Lok'laj Ayolj chwij, xinche', xche' Kakaj Jesucristo. \p \v 8 Xiji' chi lajori Kakaj Dios ta' chiqui' raj y ta' chiqui' tijc'ul jwich mak sipanc y mak awaj ri tisujsaj re, ni mak awaj ri tic'atsaj pire jtz'onaj cuyb'i mac onque Jpixb' Kakaj Dios tib'in chi rajwaxi' tib'an jilonli pire jtz'onaj cuyb'i mac. \p \v 9 Y Kakaj Jesucristo xij chic: Ximpeti' chi jb'anic lawi' ri chawaj at tamb'an, xche'. \p Cuando xij jilonli, xc'utun chi xk'ata' jwich man nab'e chomorsa'n pire tijna' tijchol jun aac' chomorsa'n. \v 10 Jwi'l Kakaj Jesucristo xana' lawi' raj Kakaj Dios xan, xya' rib' pi camic pire tojb'i mac y jun b'weltke xye' rib' pi camic. Jilonli xojtosmaj pire Kakaj Dios. \v 11 Juntir yak ajc'amaltak jb'eak cristian riq'ui Kakaj Dios nojel k'ij tijsujtak awaj re Kakaj Dios pire jtz'onaj cuyb'i jmacak cristian, pero mak awaj li, ni jun b'welt ticwintak chi jtojic jmacak cristian. \p \v 12 Pero Kakaj Jesucristo jun b'weltke xsuj jun sipan re Kakaj Dios pire tojb'i mac y ta' chiqui' tijsuj jun b'welt chic. Cuando xantaj jwi'l, xcub'ar laj jpaach Kakaj Dios lecj. \v 13 Cla' tijin trulb'ej asta tiye'saj mak jcontre laj jk'ab' jwi'l Kakaj Dios. \v 14 Jwi'lke jun chi sipan xsuj Kakaj Jesucristo pire tojb'i mac, xsuc'ulab' ranmak yak cristian ri tijin titosmajtak pire Kakaj Dios. \v 15 Y jilon Lok'laj Jsantil Kakaj Dios tijb'iji' chike chi tz'eti'n. Nab'e xij: \q1 \v 16 Ri' ri inchomorsa'n ri tamb'an riq'ui inwinak cuando tik'ax mak k'ij li, xche' Kajawl. \m Y xij chic: \q1 Tanye' Impixb' laj ranmak y tantz'ib'aj laj jchomorsa'nak. \q1 \v 17 Ni jun b'welt ticuxtaj jmacak inwi'l pach mak etzltak no'j ri b'anal jwi'lak, xche' Kakaj Dios, xche' Lok'laj Jsantil Kakaj Dios. \m \v 18 Y jwi'l Kakaj Dios tijcuya' mac, ta' chiqui' rajwax tisujsaj awaj re pire jtz'onaj cuyb'i mac. \s1 Kacowirsajtak kanm chirij Kakaj Jesucristo \p \v 19 Jilonli atak wech'elxic chirij Kakaj Jesucristo, jwi'lke jquiq'uel Kakaj Jesucristo cub'ulchak kach'ol chi ye'lchak luwar chike pire ojoctak lecj li man luwar ri sub'laj nim jk'ij. \v 20 Jwi'l Kakaj Jesucristo xteb'a'yi' jun aac' b'e ri ojc'amowb'i li tzilaj c'aslemal riq'ui Kakaj Dios cuando xrech'maj man itz'ik ri tosb'i jpam nimi richoch Kakaj Dios, ri jcholajl tielwi' ri' jtio'jl ri xye' pi camic wich curs. \v 21 Y jwi'l ri' Kakaj Jesucristo ajc'amal kab'e riq'ui Kakaj Dios ri sub'laj nim jk'ij ri titakon chikab' ri oj ralc'wal Kakaj Dios. \p \v 22 Jwi'li'li cojoctak chiwch Kakaj Dios riq'ui nojel kanm y kes tz'etel tz'et cub'arok kach'ol chirij. Cub'arok kach'ol chi suc'uli' kanm pire ta' tikic'ajtak laj kachomorsa'n chi ojtaka' ajmacb'. Y chapca' ch'ajal katio'jl la' saklaj ja'. \p \v 23 Mi kaquib'ajtak kanm chirij ri tijin tikulb'ejtak jwi'l ketami' chi kes tz'et Kakaj Dios tijya' chike lawi' ri b'il jwi'l. \v 24 Katoque'tak nen tikab'antak chi jt'o'ic kib' chikib'il kib' pire ojlok'intak mas y pire tikab'antak utzil laj kac'aslemal. \p \v 25 Mi can kaye'tak jmolic kib' chi jnimirsaj jk'ij Kakaj Dios chapca' trantak yak ri c'amonak rechak ta' tijmol rib'ak cuando tijmol rib'ak yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo chi jnimirsaj jk'ij Kakaj Dios. Rajwaxi' kaye'tak jcowil kanm chikib'il kib' jwi'l awetamaki' chi tawem tran k'ij tipe chic Kakaj Jesucristo. \s1 Jk'atb'itzij Kakaj Dios ri tina ranna \p \v 26 Wi ajwichke tikachomorsajtak macun cuando jorok ketemaji' lawi' ri tijb'ij tz'etel Jyolj Kakaj Dios, ta' chiqui' nen tisujsaj re Kakaj Dios pire ticuysaj kamac \v 27 y xichak tikulb'ejtak tran jk'atb'itzij Kakaj Dios chikab' ri sub'laj tzakom ch'olal rilic la' k'ak' ri tijumum jk'ak'al ri tic'atow rechak juntir cristian ri ticontrintak re Kakaj Dios. \p \v 28 Ojr wi jun cristian ta' raj tran lawi' ri tijb'ij Jpixb' Kakaj Dios y wi wi' quib' o uxib' tib'intak chi tz'eti' wi' jmac, man cristian li ta' chiqui' tiilsaj c'ur jwich, ticamsaji'n. \v 29 Ri'tic'u chic ma' tib'ansaj c'axlaj k'atb'itzij chib' man cristian ri tijxut Jc'ajol Kakaj Dios y tijb'ij chi ta' tzi jquiq'uel ri tic'utuw man aac' chomorsa'n ri xtosow re pire Kakaj Dios y tijyok' Lok'laj Jsantil Kakaj Dios ri xye' rutzil ranm re. \p \v 30 Oj ketami' nen tran Kakaj Dios ri xin jilonri: \q1 Ini' imb'anow k'atb'itzij chib'ak, ini' inye'w jq'uixel rechak chirij ri xantak, xche'. \m Y tijb'ij chic li jun luwar re li wuj re Lok'laj Jyolj Kakaj Dios: \q1 Kajawl trana' jk'atb'itzij chib'ak yak jwinak, tiche'. \m \v 31 Sub'laj c'axi' wi tikej jun cristian laj jk'ab' jk'atb'itzij Kakaj Dios ri yo'l. \s1 Mi kaquib'ajtak kanm chirij Kakaj Jesucristo \p \v 32 Cuxtaj awi'lak ojr cuando ajri' xye'saj ano'jak chirij Kakaj Jesucristo, xacoja' jcowil awanmak chi jcuyic c'ax ri xansaj chawechak. \v 33 Wi' jujun b'welt xatyok'sajtak y xansaj c'ax chawechak chiwchak cristian y wi' jujun b'welt xatija'taka' c'ax chi jye'ic jcowil ranmak yak ri tijin tijtijtak c'ax chapca' c'ax ri xatij atak. \v 34 Y xawila'taka' c'ur jwichak yak ri wi'tak li cars, tzike xawiltak cuando xesaj kelen awechak ri wi'. Xatqui'cottaka' jwi'l awetamaki' chi wi' nen tiye'saj chawechak lecj ri masna kus chic chiwch li y ta' jq'uisic. \p \v 35 Ma quib'aj awanmak chirij Kakaj Jesucristo, jwi'l wi mita' taquib'aj awanmak, mas nim atojb'lak tac'ultak. \v 36 Atak rajwaxi' ta' taquib'aj awanmak chirij Kakaj Jesucristo pire atcwintak chi jb'anic lawi' raj Kakaj Dios tab'antak y jilonli tac'ula'taka' lawi' ri b'il jwi'l Kakaj Dios chi tijye' chawechak. \v 37 Kakaj Dios xij li wuj re Lok'laj Jyolj jilonri: \q1 Laj orke tipet ri tina petna, ta' chiqui' tinajtinc. \q1 \v 38 Nen suc'ul ranm chinwch, tijta' tzilaj c'aslemal wiq'uil lecj ri ta' jq'uisic jwi'lke xcub'ar jch'ol chwij. \q1 Pero wi tijquib'aj ranm chwij, ta' tzi twilwi', xche' Kakaj Dios. \p \v 39 Pero oj, ma' oj ta' chapca' mak cristian ri tijquib'aj ranmak chirij Kakaj Jesucristo y jilonli tina sachsajna jwichak. Oj oji' yak ri ticub'ar jch'olak chirij Kakaj Jesucristo pire ticolmajtak laj jk'ab' jmacak. \c 11 \s1 Ri cub'arb' jch'olak yak jwinak Kakaj Dios \p \v 1 Ri jcub'arb' kach'ol, ri' rulb'ej chi kes tz'etel tz'et tina kac'ultakna ri tijin tikulb'ejtak. Y ticub'ar kach'ol chi tz'eti' mak kelen ri ta' tikiltak jwich. \v 2 Kamam ojrtaktzij tziyi' xilsajtak jwi'l Kakaj Dios jwi'lke xcub'ar jch'olak chirij Kakaj Dios. \v 3 Jwi'l cub'ul kach'ol chirij Kakaj Dios xketemajtak chi Kakaj Dios la'ke Jyolj xan juntir ri wi' wich k'ijsak. Jwi'li'li ketami' chi juntir ri tijin tikiltak lajori la' ri ta' tijna' tiilsaj jwich xansaj. \p \v 4 Abel jwi'l cub'ul jch'ol chirij Kakaj Dios xsuj jun sipan re Kakaj Dios, ri mas kus chiwch ri xsuj Caín re Kakaj Dios. Jwi'l cub'ul jch'ol Abel chirij Kakaj Dios, Kakaj Dios xij chi suc'uli' ranm chiwch y xij chirij chi tziyi' lawi' ri xsuj. Y onque Abel camnakchak, pero jwi'l cub'ul jch'ol chirij Kakaj Dios nic' riq'uil aj tich'a'wna jwi'l ri' re jun c'utb'ire chikawch lajori. \p \v 5 Enoc jwi'l cub'ul jch'ol chirij Kakaj Dios, xc'amsajb'i jwi'l Kakaj Dios pi yo'l pire ma' xk'ax li camic, ta' chiqui' xta'maj jwi'l xc'amsajb'i jwi'l Kakaj Dios. Pero cuando ajqui' chi c'amsajb'i lecj jwi'l Kakaj Dios, Enoc tziyi' xan jwi'l xana' lawi' ri tzi tril Kakaj Dios. \v 6 Jun cristian ri ta' cub'ul jch'ol chirij Kakaj Dios ta' tzi tiilsaj jwi'l Kakaj Dios lawi' ri tran. Jwi'l nen raj tioc laj jk'ab' Kakaj Dios rajwaxi' tijcoj chi tz'eti' wi' Kakaj Dios y tijcoj chi Kakaj Dios tijya' utzil rechak yak ri titocowtak re. \p \v 7 Noé jwi'l cub'ul jch'ol chirij Kakaj Dios, xcoja' cuando xijsaj re jwi'l Kakaj Dios chi wi' nen tib'ansaj ri ajqui' ilan. Re xcoja' jk'ij Kakaj Dios, laj or xoc chi jb'anic jun arc pire tijcolwi' yak ralc'wal pach rixokl y yak ralb'. Noé jwi'l xcub'ar jch'ol chirij Kakaj Dios xresaj chi sakil chi juntir cristian ta' xcojontak chiwch Kakaj Dios y jilonli re xc'ula' juntir jwich utzil ri tijye' Kakaj Dios re jwi'lke xcub'ar jch'ol chirij. \p \v 8 Abraham jwi'l cub'ul jch'ol chirij Kakaj Dios, xcoja' ri xijsaj re jwi'l Kakaj Dios cuando xch'ab'ej, xelb'i pire tib'e la' man luwar ri tina ye'sajna re pire jtextament, xcan jye' rulew, xec' chi ma' retam lamas xtaksajb'i jwi'l Kakaj Dios. \v 9 Y jwi'l cub'ul jch'ol chirij Kakaj Dios, xe' wa'x la' man luwar ri xijsaj re jwi'l Kakaj Dios ri tina ocna pi jtilmit. Pero ajqui' chi oc pi jtilmit. Xwa'x li chinam chapca' xantak Isaac pach Jacob ri quiek rechak xijsaj jwi'l Kakaj Dios chi tina ye'sajna man ulew li rechak chapca' xijsaj re Abraham. \v 10 Abraham xan jilonli jwi'l tijin trulb'ej man tilmit lecj ri ta' jsachic jwich, man tilmit li ri' Kakaj Dios xchomorsan re nen jb'anic xan y ri' re xanow. \p \v 11 Abraham jwi'l xcub'ar jch'ol chirij Kakaj Dios onque sub'laj ri'jlaj cristianchak y Sara ri rixokl ta' tiwa'x ralc'wal, pero Kakaj Dios xana' chi xwa'x jun ra ric'lal winak, pero jwi'lke xcub'ar jch'ol chirij Kakaj Dios chi trana' lawi' ri b'il jwi'l. \v 12 Y jilonli Abraham onque sub'laj ri'jchak xq'uisi'yna jc'ajol, ri quiek jwi'l xwa'x sub'laj q'ui yak rijajl ri ta' ni jun ticwin chi rajlaj chapca' jq'uiyal mak ch'umil ri wi'tak lecj o chapca' jq'uiyal mak saneb' ri wi'tak chi' mar. \p \v 13 Juntir yak cristian li cub'uli' jch'olak chi tijc'ula'taka' ri b'il jwi'l Kakaj Dios cuando xcamtak. Pero jwi'l cub'ul jch'olak chirij Kakaj Dios xqui'cottaka' chirij ri b'il jwi'l Kakaj Dios ri tiye'saj rechak chapca' xriltakb'i chinaj. Rechak xc'ama'taka' jk'ab'al chi ma' ri' ta' jtilmitak li, jwi'l rechak k'axemke trantak neri wich ulew. \v 14 Yak cristian ri jilonli tijb'ijtak, la'ke jyoljak tijc'uttak chi aj tijintaka' chi jtoquic ri kes tz'etel jtilmitak. \p \v 15 Rechak witi ri' xe' mas ranmak chi jchomorsaj rij man tilmit ri lamas xeltakwi'ch, roj xk'ajtaka' chiqui' laj jluwrak. \v 16 Pero rechak ri' xe' ranmak chirij jun kuslaj tilmit y man tilmit li, ri' ri wi' lecj. Jwi'li'li Kakaj Dios ta' tiq'uixib' tib'ijsaj re chi ri' re jDiosak yak cristian li y xana' jun tilmit pi rechak lecj. \p \v 17 Abraham ri xc'uluw ri b'il jwi'l Kakaj Dios, jwi'l cub'ul jch'ol chirij Kakaj Dios, nojel ranm roj xsuj Isaac re Kakaj Dios cuando Kakaj Dios raj xril wi kes tz'et cub'uli' jch'ol chirij onque xike Isaac li ralc'wal. \v 18 Y Kakaj Dios xiji' re Abraham chirij jc'ajol jilonri: \q1 Awijajl ri tiwa'x jwi'li' Isaac, xche' re. \m \v 19 Abraham retami' chi Kakaj Dios wi' jcwinel chi jc'astasaj jwichak camnakib' laj jcamnaklak, jwi'li'li chiwch Abraham witi xcam Isaac roj xcwin chiqui' Kakaj Dios chi jc'astasaj jwich laj jcamnakl xo'lak camnakib'. \p \v 20 Isaac jwi'l cub'ul jch'ol chirij Kakaj Dios xye' jk'ab' chib'ak Jacob pach Esaú pire tijc'ultak mas utzil laj jc'aslemalak. \p \v 21 Jacob jwi'l cub'ul jch'ol chirij Kakaj Dios cuando raquitzchak ma' ticamc, xtoxaj rib' chib' jcarot cuando xnimirsaj jk'ij Kakaj Dios y xye' jk'ab' chib'ak yak quib' jc'ajol José chi jye'ic utzil chib'ak. \p \v 22 José, cuando raquitzchak ma' ticam jwi'l cub'ul jch'ol chirij Kakaj Dios, xcan jb'ij chi tina esajtaknab'i yak rijajl Israel Egipto jwi'l Kakaj Dios. Y José xij nen tib'ansaj re jb'akel. \p \v 23 Jkaj jchuch Moisés jwi'l cub'ul jch'olak chirij Kakaj Dios xmuktak uxib' ic' Moisés cuando xanch ne' jwi'l man ra ne' li sub'laj kus rilic. Ta' xtzaak jch'olak re man pixab' ri b'il jwi'l man rey re Egipto. \p \v 24 Moisés jwi'l cub'ul jch'ol chirij Kakaj Dios cuando c'ojol winakchak, ta' raj xcojsaj pi ric'lal man jrab'in man faraón. \v 25 Ri' mas tzi xril xansaj c'ax re, pi jpachak yak jwinak Kakaj Dios chiwch tijtij quib' uxib' k'ij utzil jwi'lke jb'anic mac. \v 26 Moisés li xchomorsaj chi ri' mas tzi tijcuy jc'axc'ol ri tijtij laj jc'aslemal jwi'l cub'uli' jch'ol chirij jun ri b'il jwi'l Kakaj Dios chi tina jtaknach wich ulew, chiwch tijtij utzil jwi'lke jb'iomilak mak aj Egipto. Re ri' b'esal ranm chirij jtojb'l ri tina ye'sajna re jwi'l Kakaj Dios lecj. \p \v 27 Moisés jwi'l cub'ul jch'ol chirij Kakaj Dios xelb'i Egipto. Ta' xtzaak jch'ol chiwch man rey re Egipto onque xpe sub'laj retzal chirij y ta' xquib'aj ranm jwi'l chapca' tijin tril jwich Kakaj Dios ri mita' tiilsaj jwich. \v 28 Moisés jwi'l cub'ul jch'ol chirij Kakaj Dios xtakon pire xcholsaj jb'anic nimak'ij Pascua y xtak yak rijajl Israel chi jtz'ajic raquitz jquiq'uel carner la' rakan chak' jchi' richochak pach chib' chak' jchi' richochak pire cuando tik'ax man anjl ajsachal jwich cristian ta' tijcamsaj mak tra winak ri nab'ealtak re ralc'walak yak rijajl Israel. \p \v 29 Yak rijajl Israel jwi'l cub'ul jch'olak chirij Kakaj Dios xk'axtak li mar ri jb'ij Quiek chapca' li chekej ulew. Y yak aj Egipto rajak roj xk'axtak chic rechak, pero cla' xjik'tak. \v 30 Yak rijajl Israel jwi'l cub'ul jch'olak chirij Kakaj Dios xtzaak man tusum ab'aj ri wi' chirij man tilmit Jericó cuando xsutintak wukub' (7) k'ij chirij man tilmit li. \p \v 31 Rahab ri jun tz'i'laj anm, jwi'l cub'ul jch'ol chirij Kakaj Dios ta' xcam chijxo'lak mak ri ta' ticojontak chiwch Kakaj Dios jwi'l re xc'ula' laj richoch pi utzil yak rijajl Israel cuando xtawtak chi mukukil chi rilic nen mo jb'anic man tilmit. \p \v 32 In, wi' mas roj chwaj tamb'ij chawechak, pero ta' jamalquin chi jb'ij chapca' xantak Gedeón, Barac, Sansón, Jefté, David, Samuel y ri xantak juntir yak ajk'asaltak Jyolj Kakaj Dios ojr. \v 33 Rechak jwi'l cub'ul jch'olak chirij Kakaj Dios xch'econtaka' cuando xch'o'jintak riq'uilak mak jb'ab'altak k'atb'itzij re mak tilmit y rechak xana'taka' k'atb'itzij pi jcholajl cuando xwa'xtak pi k'atb'itzij. Jilonli xc'ula'taka' lawi' ri b'il jwi'l Kakaj Dios chi tijye' rechak. Wi' jujun rechak xtz'apijtaka' jchi' mak coj, \v 34 xchuptak nimaktak k'ak', xcolmajtak cuando roj xcamsajtak chi espad, xye'saji' jcowil ranmak cuando ta' jcowil ranmak, xwa'xi' jcwinelak chi ch'o'j y xch'econtaka' cuando xch'o'jintak riq'uilak mak soldad re jalan tilmit ri jcontrak. \p \v 35 Wi' jujun anm jwi'l cub'ul jch'olak chirij Kakaj Dios xc'astasaj jwich jcamnakak. Wi' chiqui' jujun cristian jwi'l cub'ul jch'olak chirij Kakaj Dios xch'i'sajtak asta xcamsajtak jwi'l ta' rajak xk'el rib'ak chirij Kakaj Dios pire titaksajtakb'ic. Rechak jilonli xantak pire tic'astasaj jwichak laj jcamnaklak pire tijta'tak tzilaj c'aslemal ri ta' jq'uisic. \v 36 Wi' jujun chic xtijtak c'ax, xitz'b'ej jwichak, xsec'sajtak la' chicot y jujun chic ximsajtak la' caden y xcojsajtak li cars. \v 37 Y nic'j chic xcamsajtak chi ab'aj y nic'j chic xk'atsaj laj nic'ajlak la' seruch y nic'j chic xcamsajtak chi espad y nic'j chic xwo'cottak, tib'etak jili y tib'etak jili cojol jtz'umal carner o q'uisic' jwi'lak pire ritz'ikak jwi'l sub'laj powrtak y sub'laj xansaj c'ax rechak. \v 38 Rechak ta' xc'ular pi rechak xwa'xtak chijxo'lak mak cristian ri retake wich ulew. Rechak xwo'cottak lak chekejtak luwar, xwo'cottaka' lak q'uiche'laj y xwa'xtak lak pectak ab'aj y lak jul. \p \v 39 Juntir rib'ilak tziyi' xilsajtak jwi'l Kakaj Dios jwi'l cub'uli' jch'olak chirij. Pero ta' ni jun rechak xiliw cuando xtaw chiwch lawi' ri b'il jwi'l Kakaj Dios, \v 40 jwi'l Kakaj Dios wi' nen xchomorsaj pi ke oj ri masna tzi, pire oj pach rechak nic' tikac'ultak lawi' ri b'il jwi'l Kakaj Dios chi tina jye'na. \c 12 \s1 Kakaj Dios tijpixib'aji' yak ralc'wal \p \v 1 Jwi'l oj chapca' sutuli' kij jwi'lak sub'laj cristian ri xc'utuwtak chi rechak cub'uli' jch'olak chirij Kakaj Dios, jwi'li'li rajwaxi' can kaye'tak juntir mak mac ri tik'atow kawch pire ma' tikab'antak lawi' raj Kakaj Dios tikab'antak. Kacoje'tak jcowil kanm chi jtakej jb'anic lawi' raj Kakaj Dios tikab'antak laj kac'aslemal chapca' tran jun ajjol tina ranna lawi' rajwax tran pire tich'econc. \v 2 Jwi'li'li kacoje'tak retal nen xan laj jc'aslemal Kakaj Jesucristo ri xye'w jcub'arb' kach'ol y ri titz'akatsan jcub'arb' kach'ol. Kakaj Jesucristo jwi'l ri' raj tijta' man qui'cotemal ri tina ye'sajna re, xcuya' man c'axlaj camic cuando xtz'ocsaj wich curs y ta' xq'uixib' jilon jcamic li y lajori xcub'ari' laj jpaach Kakaj Dios lecj. \p \v 3 Cojtak retal chirij ri xcan jc'ute' Kakaj Jesucristo ri xcuyuw juntir c'ax ri xansaj re jwi'lak mak ajmacb'. Cojtak retal pire ma' tiq'uistaj awanmak chi jb'anic lawi' raj Kakaj Dios tab'antak y pire ma' taquib'aj awanmak, \v 4 jwi'l atak ajqui' chi el junquitz aquiq'uelak chi jtijic ak'ijak pire ma' atkejtak li mac. \p \v 5 Xsaachi' chawechak mak yoloj ri tiye'w jcowil awanmak ri atak ralc'wal Kakaj Dios ri tijb'ij li wuj re Lok'laj Jyolj Kakaj Dios jilonri: \q1 At walc'wal, mi pe awetzal cuando tic'achsaj awch jwi'l Kakaj Dios ri Kajawl y ma quib'aj awanm cuando atjpixib'aj. \q1 \v 6 Kakaj Dios ri Kajawl tijpixib'aji' juntir yak ri tijlok'aj y tijc'acha' jwichak yak ri tijcoj pi ralc'wal, tiche'. \p \v 7 Jilonli cuytak c'ax ri tatijtak jwi'l ri' li jq'uexwach c'achb'i awchak tran Kakaj Dios. Tijin tran chawechak jilonli jwi'l ataka' ralc'wal, jwi'l ta' ni jono cristian miti tic'achsaj jwich jwi'l jkaj. \p \v 8 Pero atak, wi mita' tic'achsaj awchak jwi'l Kakaj Dios chapca' tran rechak yak ralc'wal, ma' atak ta' tz'etel ralc'wal Kakaj Dios, nic' riq'uil ta' na'l nen akajak. \p \v 9 Cuando aj oji' ac'l, tic'achsaji' kawch jwi'l kakaj kachuch y tikacoja'taka' jk'ijak. Jwi'li'li lajori rajwaxi' nojel kanm tikaye' kib' tic'achsaj kawch jwi'l Kakaj Dios ri rajw kasantil y jilonli tikata'tak tzilaj c'aslemal riq'uil lecj ri ta' jq'uisic. \p \v 10 Kakaj kachuch xc'acha'taka' kawch quib' uxib' junab' chapca' ri tzi triltak rechak pire xojjtijojtak chi jb'anic lawi' ri tzi. Y Kakaj Dios tijc'acha' kawch, pero pirechi' utzil pi ke, pire ojjtos re mak etzltak no'j chapca' re tosemi' rib' re mak etzltak no'j. \v 11 Cuando tijin tic'achsaj jwich jun cristian, ta' tiqui'cotc, c'axi' tric'aj, pero cuando jorok c'achsaji' jwich, tretemaji' jb'anic juntir pi jcholajl y tijta' juntir jwich utzil laj ranm. \s1 Mak ri tixutuwtak re Kakaj Dios \p \v 12 Jwi'li'li coj jcowil awanmak chapca' taye'tak chic jchok'b' ak'b'ak ri cosolchak y ach'ecak ri ta' chiqui' jchok'b' \v 13 y nic' riq'uil tatoc ab'eak suc'ul pire titzib'wi' awakanak ri chapca' co'x y chapca' ta' tran mas cotquic. \p \v 14 Coj jcowil awanmak chi wa'xem pi utzil riq'uilak juntir cristian. Rajwaxi' tos ayb'ak re mak etzltak no'j laj ac'aslemalak jwi'l wi mita' tib'ansaj jilonli ta' ni jun titaw riq'uil Kakaj Dios ri Kajawl. \p \v 15 Chajaj ayb'ak pire ma' wi' jono chawechak jwi'l tijtos rib' chirij Kakaj Dios ta' tijc'ul ri tijye' Kakaj Dios chawechak jwi'l rutzil ranm chawijak y pire ma' tiwa'x jono chawechak pi ajb'anal c'ax re ac'aslemalak chapca' jun c'alaj woron trana' c'a re jun kelen chic. \v 16 Ni jono chawechak mi ran tz'i'al. Ni jono mi ran ri mita' tzi chiwch Kakaj Dios chapca' xan Esaú xc'ayaj rekle'n re nab'eal chiwch jun lak ti'b'el wa. \v 17 Atak awetamaki' chi cuando Esaú ri' raj roj xye' jk'ab' jkaj chib' chi jye'ic utzil re, pero ta' chiqui' xna'w. Onque sub'laj xrok'b'ej rib' chi jb'ij re jkaj chi tijye' jk'ab' chib' pire tijc'ul utzil, pero ta' chiqui' xcwin chi jq'uexic lawi' ri xan. \p \v 18 Atak ta' xattawtak chijc'ulel jun witz ri tijna' tichapsaj ri wi' jk'ak'al, ni ta' xattawtak chijc'ulel lamas wi' uku'mal y quiek'ek' tew pach quiekuljaw, \v 19 ni lamas xtasaj tiok'saj trompet y lamas xaanch jun ch'a'wem. Amamak ri xtatak man ch'a'wem li xtz'onajtak tok'ob' chi mi ch'ab'ejtak chic jilonli, \v 20 jwi'l ta' ticwintak chi jb'anic lawi' ri tijb'ij man pixab' ri tijb'ij jilonri: \q1 Wi wi' jono cristian o jono awaj tijutun chijc'ulel man witz y tijyak' chi akan, ticamsaji' chi ab'aj, tiche'. \p \v 21 Sub'laj tzakom ch'olal rilic juntir ri xilsajc, jwi'li'li Moisés xij: \q1 Inchak querquen jwi'l jtzakic inch'ol, xche'. \p \v 22 Pero atak ji' xattawtak la' man witz ri jb'ij Sión, la' Jerusalén ri wi' lecj ri jtilmit Kakaj Dios ri yo'l ri lamas mulb'em rib'ak sub'laj mil chi anjl pi qui'cotemal chi jb'ixaj jnimirsaj jk'ij Kakaj Dios. \v 23 Y xattawtaka' chijxo'lak yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo ri yak nab'eal ri tz'ib'al jb'ijak lecj y xattawtaka' riq'ui Kakaj Dios ri jb'ab'al k'atb'itzij chib'ak juntir y xattawtaka' riq'uilak yak jsantilak yak cristian ri suc'ulb'isalchak ranmak jwi'l Kakaj Dios. \v 24 Y xattawtaka' riq'ui Kakaj Jesucristo ri xanow jun aac' chomorsa'n riq'ui Kakaj Dios chikij la' jquiq'uel ri nic' riq'uil xquitzquij ri masna tzi ri tijb'ij chike chiwch ri tijb'ij jquiq'uel Abel. \p \v 25 Jwi'li'li tike acwentij ayb'ak, ma xuttak Kakaj Dios ri ojch'ab'entak. Wi mita' xcolmajtak yak ri ta' xcojontak chiwch Kakaj Dios cuando xch'ab'ejtak neri wich ulew chi jb'ij rechak nen rajwax trantak, ri'tic'u chic ojcolmajtak oj wi tikaxuttak Kakaj Dios ri ojch'ab'ench lecj chi jb'ij chike nen tikab'antak. \p \v 26 Ojr cuando xch'a'w Kakaj Dios b'a witz, jyolj yaltir xyucxij ulew, pero lajori Kakaj Dios b'ili' jwi'l jilonri: \q1 Cuando inch'a'w jun b'welt chic, ma' xita'ke ulew tiyucxinc, tina yucxinna caj, xche'. \m \v 27 Man yoloj ri tijb'ij: Jun b'welt chic, tiche', tijin tijb'ij chi tresaji' laj jluwr juntir ri b'anal jwi'l ri tike silib'c, xichak ticantak lawi' ri ta' tisilib'c. \p \v 28 Jilonli tijin tikac'ultak jtakon Kakaj Dios ri tran chikab' ri tijye' chike ri ta' tisilib'c, rajwaxi' kac'omowajtak re Kakaj Dios. Kanimirsajtak jk'ij Kakaj Dios riq'ui nojel kanm chapca' ri tzi tril Kakaj Dios y kacoje'tak jk'ij, \v 29 jwi'l Kakaj Dios niq'ui' chapca' jun k'ak' ri ticwin chi jsachic jwich juntir. \c 13 \s1 Ri rajwax trantak yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo \p \v 1 Mi can aye'tak jlok'aj ayb'ak chawib'il ayb'ak jwi'l awech'elxiqui' ayb'ak chirij Kakaj Jesucristo. \p \v 2 Mi sach chawechak jye'ic jposadak yak ri titawtak laj awichochak jwi'l wi' jujun ojr jilon xantak li, xya'taka' jposadak anjl laj richochak y ta' retamak wi anjltaka'n. \p \v 3 Iltak c'ur jwichak yak cristian ri wi'tak li cars, b'antak chapca' ataka' jun watak li cars riq'uilak. Iltak c'ur jwichak yak ri tib'ansaj c'ax rechak, b'antak chapca' ataka' tib'ansaj c'ax chawechak. \p \v 4 Juntir cristian ri c'uli'naktak jcoje' jk'ij jc'ulniquilak y yak ri ta' c'uli'naktak rajwaxi' tijcojtak jk'ijak yak ri c'uli'naktak. Jwi'l Kakaj Dios trana' jk'atb'itzij chib'ak mak cristian ri c'uli'naktak ri trechb'ejtak jun cristian chic ri ma' jc'ulajlak ta'n y trana' jk'atb'itzij chib'ak mak cristian ri ta' c'uli'naktak ri trechb'ejtak jun cristian ri ma' jc'ulajlak ta'n. \p \v 5 Cwentij ayb'ak mi b'e awanmak chirij pwak y qui'cotentak riq'ui nen jnimal ri wi' aac'lak, jwi'l Kakaj Dios xiji' li wuj re Lok'laj Jyolj jilonri: \q1 Atinchajaji'n, ni jun b'welt atcan inye' awic'an, xche'. \p \v 6 Jilonli cub'uli' kach'ol chi tijna' tikab'ijtak jilonri: \q1 Ri' Kakaj Dios ri Kajawl int'o'wc, ta' titzaak inch'ol jwi'l ri ticwin chi jb'anic jun cristian chwe, ojche'tak. \p \v 7 Cuxtaj awi'lak yak ajc'amaltak ab'eak ri xintak Lok'laj Jyolj Kakaj Dios chawechak. Y cuxtaj awi'lak nen mo xq'uisb'en jc'aslemalak y cub'a' ach'olak chirij Kakaj Jesucristo chapca' jcub'arb' jch'olak rechak chirij Kakaj Jesucristo. \p \v 8 Kakaj Jesucristo ta' tiq'uexmaj, ri' ri wi' ojr, ri wi' lajori y ri tiwa'x la' mak junab' ri tina pena. \p \v 9 Ma ye' ayb'ak chi sub'em re mak jalantak c'utu'n chic. Ri' li mas tzi pire tijcowirsaj awanmak chirij Kakaj Dios ri sub'laj xye' rutzil ranm chawechak chiwch tacojtak mak c'utu'n ri chirijke wa ja' ri ta' nen xchacuj pi rechak yak cristian ri xcojowtak mak c'utu'n li. \p \v 10 Oj wi' jun kasipan ri ye'l chiwch Kakaj Dios jalan chiqui'n y ri sipan li ri' Kakaj Jesucristo ri ta' xna' xtij rechak yak ri xchacuntak li nimlaj chinam ri richoch Kakaj Dios. \p \v 11 Man nimlaj jb'ab'alak yak ajc'amaltak jb'eak cristian riq'ui Kakaj Dios tijc'amb'i jquiq'uel mak awaj li man luwar ri sub'laj nim jk'ij pire tijsuj re Kakaj Dios pire jtz'onaj cuyb'i mac, pero mak jti'nicl mak awaj ji' tib'e c'atsaj chirij man luwar lamas wi' jchinamak yak rijajl Israel. \v 12 Jwi'li'li Kakaj Jesucristo ji' xcam chirij Jerusalén pire xtos cristian pire Kakaj Dios la' jquiq'uel. \p \v 13 Jilonli oj rajwaxi' kacuye'tak c'ax wi ojxutsajtak chapca' xansaj re Kakaj Jesucristo xxutsaji'n. Wi tikab'antak jilonli, nic' riq'uil ojesajb'i chirij Jerusalén chapca' xansaj re Kakaj Jesucristo. \p \v 14 Neri wich ulew ta' ni jono katilmit miti tina saachna jwich, pero tijin tikulb'ejtak man tilmit ri ta' jsachic jwich ri tipe nen or. \p \v 15 Jilonli coc'xo'l kanimirsajtak jk'ij Kakaj Dios jwi'lke ri xan Kakaj Jesucristo. Ri' jnimirsaj jk'ij jb'ij Kakaj Dios li ri tikab'antak la' káchi' pi jq'uexwach tikasujtak awaj re Kakaj Dios pire jtz'onaj cuyb'i mac. \p \v 16 Y mi sach chawechak jb'anic utzil chawib'il ayb'ak y comonajtak kelen awechak riq'ui jun chic, ri' li ri tzi tril Kakaj Dios jwi'l jb'anic jilonli niq'ui' chapca' awaj ri tisujsaj re Kakaj Dios. \p \v 17 Cojontak chiwchak yak ajc'amaltak ab'eak y b'antak lawi' ri tijb'ijtak chawechak chi tab'antak, jwi'l jchacak rechak ri' jchajaj awanmak y rechak tina c'otsajna jchi'ak jwi'l Kakaj Dios nen mo jchajaj awanmak xantak. B'antak lawi' raj rechak tab'antak pire tiwa'x jun qui'cotemal laj ranmak y ma ye'tak b'is laj ranmak jwi'l ta' tab'antak lawi' ri tijb'ijtak chawechak. Wi ta' tab'antak nen tijb'ijtak, ta' nen tichacuj pi awechak. \p \v 18 Ch'a'wentak riq'ui Kakaj Dios chikij jwi'l cub'uli' kach'ol chi wi' tzitaklaj no'j laj kanm y chikaj tikatakej jb'anic mak tzitaklaj no'j li. \v 19 Tantz'onaj tok'ob' chawechak, ch'a'wentak riq'ui Kakaj Dios chwij pire tijye' luwar chwe ink'aj chic laj or aac'lak. \s1 Q'uisb'ire man wuj ri \p \v 20 Lajori chwaj chi Kakaj Dios ri ajye'l utzil laj kanm, ri xc'astasan jwich Kakaj Jesucristo ri Kajawl laj jcamnakl xo'lak camnakib', ri chapca' nimlaj jb'ab'al ajyuk' re carner, ri la' jquiq'uel xan jun aac' chomorsa'n ri ta' jq'uisic. \v 21 Y ri' chwaj chi Kakaj Dios li tran chawechak pire atcwintak chi jb'anic juntir lawi' ri tzi y tab'antak lawi' raj re tab'antak jwi'l Kakaj Jesucristo tib'anow chike chi ojcwintak chi jb'anic lawi' ri tzi tril Kakaj Dios. \p ¡Nimirsajok jk'ij Kakaj Jesucristo y ni jun b'welt mi can ye'saj jnimirsaj jk'ij! Jiloni'n. \p \v 22 Atak wech'elxic chirij Kakaj Jesucristo, tantz'onaj tok'ob' chawechak chi cowirsaj awanmak chi jtaic mak yoloj ri tiye'w ano'jak ri xintz'ib'ajb'i pi awechak la' quib' uxib' yoloj. \p \v 23 Chwaj tawetemajtak chi Timoteo ri kech'elxic chirij Kakaj Jesucristo xeli' li cars. Wi tipe laj or wiq'uil, tanc'ama'b'i chwij cuando imb'e chi asolajcak. \p \v 24 Ye'tak rutzil jwichak juntir yak ajc'amaltak ab'eak y juntir yak kech'elxic chirij Kakaj Jesucristo. Yak kech'elxic chirij Kakaj Jesucristo aj Italia tijtaktakb'i rutzil awchak. \p \v 25 Chwaj chi Kakaj Dios tijye' rutzil ranm chawechak atak juntir. Jiloni'n.