\id 2TI - Usarufa 
\h 2 Tímoti 
\toc1 2 Tímoti  anaaékaq-aubama Tímotinopaq Póroma ánná-naupaq Arómubaq agatáiye. 
\toc2 2 Tímoti 
\mt1 2 Tímoti  
\mt2 anaaékaq-aubama Tímotinopaq Póroma ánná-naupaq Arómubaq agatáiye.  
\c 1  
\p
\v 1 kemá Póroma Áánûqtuma kemmá aúyakaiye. kemá Îtu Káríqtoqtaba timátíkarai-naqune. Îtu Káríqtomma wennábóaqtaa ketáámá matúq-matuq umá mái-auwaraimma áaimma átáma Áánûqtuma keqtáámá timá akoqnáá umátíkaraiqtaba waabá-káyúkábímmá kétune.  
\v 2 kemá ketáanikaa umá tíkái-naqa Tímoninopaq maamin-áúbámá kágayaune. ketiborátámá Áánûqtugaraq kerátáí uyátárai-naqa Îtu Káríqtoma yenákátí íráqô-qtataakaraq paru-yátáákáráq kaayoné-yátáákáráq emá mayaíkáae téqa kétune.   
\p
\v 3 Áánûqtukaq kemá téq “timuqá kémaraune” kétune. kéma Áánûqtun-aurakaq tigaemá íkéitaq wení mayaímá títaubikoma waráanikaa umá kemá kémayaune. wágááwabi nókáámma wekáq nunamupí “tíkáiye” kéteq eqtábágáráq nunamummá kétune.  
\v 4 ení aqnuyábámá taákaq yokéq emmá aónaiyaba ôriq umá kétikaiye. miráinaq kemá timuqá maqmá ánatanune.  
\v 5 kemá itáunama Îtuqtaba itáíq-itaiq umá akoqnáá ónnama móraiq umá Yúnitima enanógaraq Aróitima enarááráógáráq yenákámá itáíq-itaiq urááyaniq kéone.  
\v 6 ánibo mi-kánááráq kemá tiyáámma emmá ánekukauna-taoqa emá Áánûqtunopake-qtataaqa matáánama minnáma yáqtoqma akoqnáá uwo téq kétima-amune.  
\v 7 Aokaq-Áágómmá Áánûqtuma emmá ámikaimma keqtáámá mamá ikatíq í-yátáárîq íkéiye. ímiye. Aokaq-Áágómá keqtáámá akoqnááma tímîtaqtaa ketáámá waayúkama tirummá yiméqtaa ketábátáá túgoni akaí-yátááqá íkéwaraunatae.   
\p
\v 8 káqo-yubaq uyátárai-nakoqtaba timá-yiminema ikatíq íma éwaq kemmá uyátárai-nakoni ánná-nakoqtabama íma agae-agae uwo. ímiye. Áánûqtuni átê-wataayaba emmá táí-yataaqa waayúkama amíyamma paá matéwaq Áánûqtuni akoqnááyaba kamuqá itaao.  
\v 9 Áánûqtuma ketááí kúmiq-yataapike tiwíkenataa keqtáámá mamá wení waayúkataa aúkáiye. ketáámá íráqô-qtataariq únnayabataa íma tiwíkaitaaibo wemá wenamáárîq íráqô-napoana wemmá paá kákaitanaboana tiwíkaiqtaae. maa-márámá íma abarokáq uráitanama naayóbáqá Áánûqtu wenaúyánápímmá wení íráqô-qtataakoma Îtu Káríqtopitaa tímikaine.  
\v 10 miráimanibo Îtuma keqtááyábá pukái-naqa ketáámá aónaraunaboaqtaa íbêqa Áánûqtuni íráqô-qtataaqa káonaunatae. Îtu Káríqtoma puí-yátáákóní akoqnááma mamá paábaq yuwéna aúgen-auwaraimma tiráátiraiqtaae. minnáma matúq-matuq umá mái-auwaraiqtabataa Áánûqtuni átê-wataabiqtaa kétunatae.  
\v 11 kemá waabá-káyúkábí átê-wataama kéteq yiráátenunayaba Áánûqtuma timátíkaraiye.  
\v 12 miráuraiqtababoaq íbêqa kemá ánná-naupaq tútiq-yataapi máunamanibo íma yukáune. kemá itáíq-itaiq únna-naqa Áánûqtuqtaba kéitaunayaba kemá itáunama mi-máyáímá wemá tímikaimma kanaaráq wemá kawáá kéinana Îtuma kumínî-kanaaraq wíniye.  
\v 13 abo árain-aimma aráátúnnama yáqtoraao. min-áímmá kéwarewaq káqo-yuma áyaqa kéyime Îtuqtaba itáíq-itaiq uwo. ketááí itáíq-itaiq í-yátáákáráq tíyaqa amí-yátáákáráq Îtu Káríqtogaraq yagaroqtamá máeta ketááyôpaq kéyeye.  
\v 14 minnáyaba Áánûqtuni Aokaq-Áágómá tirunóbáqá máiye. emmá áwáqnaa ínakawaq min-íráqó-kátáámá yáqtoraao.   
\p
\v 15 emá kéitaane min-nákámá Pigératiyaa Emáágénitigaraq máqtemma Étia-marupake-kayukama yemá yinaaémma umátíkaraae.  
\v 16 uyátárai-nakoni paru-yátááqá Onetíporatigaraq wení aara íyápóbi waíno. itaao. Onetíporatima agae-agae íma éna taíbaq-yupaama ya kétimonena timuq-yatáápí matíkaraiye.  
\v 17 wemá Arómuq yayamá iréna kemmá tibáá éq éna ánná-naupaq maakáq máunaraq ya timónaraiye.  
\v 18 emá kétaane ôriq umá kemmá íráqôniq umátíkaraiye. Îtuma kumína-yupaama uyátárai-nakoma wemmá paru-yátáápíké yainaíno.   
\c 2  
\p
\v 1 emá ketáaniko, akoqnáámo Îtu Káríqtoma wení íráqô-qtataapike ámímma mayaao.  
\v 2 máqten-aimma waabá-káyúkábí yiráátúnnama emá áqa ítaraune. min-áímmá matéwaq náawanabi emá kamuqá ítáiyimina-wayukama yimiyo. miráinata yemá kanaaráq káqo-yuma maamin-áímmá yiráátinoe.   
\p
\v 3 emmá íráqôn-aaiq-i-nakokaa umá aú-aiqa íno.  
\v 4 abo ááiq-i-nakoma wení anó-kawaa-nakoma amuqá maraíkáae téna mirá kéiye. minnáyaba wemá waayúkagaraq móneqtabagaraq wenaúyánámmá mamá awígíôq íkeiye.  
\v 5 itaao. móra-nakoma uyaatí-ámáán-áímmá íwarenama wemá kanaaráq íma uyaatimá uyátena amuq-yatááqá ímayaniye.  
\v 6 móra káqon-aimma itaao. móra-nakoma akoqnáá umá yómmá yoráina-waigoma wemá uyátá-maqma íráqôn-aawaqa yópíké mayaíno.  
\v 7 kemá timá-amuna-aiqtabama aúyánámmá itaao. abo uyátárai-nakoma áwáqnaa ína máqten-aimma itánóne.   
\p
\v 8 átê-wataama Îtu Káríqtoqtaba aúyánápí mayaao. Îtuma wemá Tébitin-annabike abarokáq uréna pukáipike Áánûqtuma wemmá mamá itó-umakaraiye. miráitaq kemá waabá-káyúkábí átê-wataama weqtábá timá yímikaune.  
\v 9 kemá átê-wataama Îtuqtaba waabá-káyúkábí túnnayatababoata ánnáma tímikaamanibo Áánûqtuni watáama íma ánnáma ámikaae. íbêqa kemá ámáan-aimma arátî-nakaa umá tú-tiqa kémayaune.  
\v 10 mi-káyúkámá Áánûqtuma wetábá aúyaqmakai-kayukayaba kemá mirá kéeq tú-tiqa mayánúne. Îtu Káríqtoma yeráwákáráq yíwíqma Áánûqtumma yauwéqma amínata yemá tágama-yataaqa matúq-matuq umá mayánoe.  
\v 11 maannâ árain-aine.  
\q1 ketáámá wetê yagaroqtamá puyéqtaama  
\q1 wetê yagaroqtamá mánunatae.   
\q1
\v 12 ketáámá kanaaráq tú-tiqa mamé kéuyeqtaama  
\q1 anaaékaqa wetê yabíqma mánunatae.  
\q1 ánibo ketáámá wemmá tinaaémma  
\q1 umá áménanataama  
\q1 wegáráq móraiq umá keqtáámá anaaémma  
\q1 umátikaniqtaae.   
\q1
\v 13 wemá wení áaiqtaba íma kanaaráq  
\q1 paábaq awétátuwanipoana  
\q1 ketáámá kúmiq-yataariq únnataama  
\q1 wemá itáíq-itaiq umá akoqnáá-naqa  
\q1 paá kémaiye.   
\p
\v 14 maamin-áímmá ení waayúkama timá-yimiyo. kékén-áímmá uyátárai-nakon áwîkaq timá-yimiyo. paá aayabámá ááiq-aimma ítero. mirámô o-wáígómá íma móra-waigoma áwáqnaa kéibo aamá ítáa-kayukama paá mamá táíq kéumayikaiye.  
\v 15 ení mayaírákémmá Áánûqtumma mamá amuqá marakáígónîq umá maqmá aónaao. mayaí-nákómá wení mayaíyábámá wenaúyánánóbáqá kanaaráq téna “kemá íráqô-mayaima kémayaune” tiníkáá umá mááo. Áánûqtuni watáagoni áaimma arupú umá yiráátiyo.  
\v 16 emá aíbôq-aikoma Áánûqtuqtaba íma wáin-aipikemma nékaq mááo.  
\v 17 aíbôq-aikoma náomma kamá anóniq iníkáá kéiye. yirááte-kayukama yeráwápíké maami-kááyáq-nákámá aíbôq-aimma yiráátéyamma Áíménéíyatiyaa Pairíqtatima min-nákámá mááye.  
\v 18 yenákámá árain-amma yuwéta yaímma itáíq-itaiq kéo-kayukati yúyánámmá mamá táwîq kéoye. min-nákórátámá téta “ketáámá áqa atóbaraunatae” tiráiye.  
\v 19 miráimanibo Áánûqtuni árain-aikoma akoqnáá-nakaa umá íma kutíniye. wení ábôqtaraq wáin-aubagoma maará kétiye: “uyátárai-nakoma náayuwabi wení waayúkama máaqtabama kéitaiye” ánibo “náawabi téna ‘kemá uyátárai-nakon-amune’ ténama wemá kúmiq-yataapikemma waeraíno.” téna min-áúbágómá kétiye.   
\p
\v 20 itaao. anó-naupaqa ókon-okomma táápeqa kéwaiye. yaímma áwáarara kain-óqtákáké tarôq owata yaímmama yaataké tarôq owata yaímmama mararáké tarôq urááe. yaímma-taapeqa aati-aatimá aáwaqa maqnéta ánibo yaímma íráqô-taapeqa paá móra-mora anón-aiqtaba aáwaqa maqnarááe.  
\v 21 miráráá umá móra-nakoma kaaqaari-áíqtábá íma iténa kúmiq-yataakoqtaba nékaq máina-waigoma wení uyátárai-nakoma aokaq-máyáímá kanaaráq amínana mayániye.  
\v 22 aúranannama káe táí-auyanamma kéitaannama paábaq iyabótuwewaq kateko-yátááqtábágáráq Îtuqtabagaraq aúyánámmá itaao. káqo-yuma arummá kéyimewaq kaayoné-yátááqá yimiyo. náayuwabi uyátárai-nakoma ôriq umá yemmá yíwáqnaa íkáae tíya-yuti aanábóîq umá mááo.  
\v 23 miráimanibo aamá íma ítaraa-kayukama yeqtí unítíq-aipikemma nékaq mááo. emá ítaraane mirán-áíkómá ááiq-yataaqa mamá abarokáq kéiye.  
\v 24 uyátárai-nakoma áwáqnaa ína-nakoma wemá ááiq-aimma íma tínimanibo wemá paá máqte-kayukama kaayoné umáyikaino. wemá íráqômma yirááti-naqa máena máqte-tupaama aamá yauwéqma kétena timá tágayimiyaba yokaa íno.  
\v 25 mi-káyúkámá náayuwabi wenáama aratíya-yuma wemá kaayoné umá mamá arútáyikainatama anaaékaqa Áánûqtu ayuwéta yemá yeqtí kúmiq-yataapikemma yuwéta árain-aqtabawaa miráimma waránô?  
\v 26 naayóbáqá Tááqtaama yemmá waíwaakaa umá yáqtokaitata wenaúyánámmá yemá wakááne. miráitata yemá Tááqtaani wakápike péqma yutínoe.   
\c 3  
\p
\v 1 aákaq maraao. aqtó-kánááráqá taíbaq ummaa-yátááqá abarokáq íniye.  
\v 2 waayúkama paá yetábá yúyánámmá itánoe. yemá taíbaq-otamma mamá áíkuyaba yikáinata yeqtí yúma maméta uwínoe. yemá káqowa-kaqowamma áyoqa ayánoe. yeqtí yinóboyuti yáama íma itánoe. káqo-yuma yemmá nóinawabi yimíyaqtabama yemá téta “paátataare” tínoe. Áánûqtumma yemá yikaq íma múte akéta  
\v 3 kaayoné íma ínoe. yemá káqo-yuma íma paru-yátáárîq umáyikanomanibo kaaqaari-áímmá káqo-yuyaba tínoe. yemá áwáábiqa kéta ááiqa ínoe. íráqôniq í-yátábámá ítama táíq kéeta  
\v 4 káqo-yuma makatínoe. yemá áwáábiq-araaq-wayukama máeta yeqtí yúma maméta anókariq umá wínoe. yemá yeqtí yúyánámmá Áánûqtukaq íma maránôbo yemá paá yeqtí yúgoma mamá yimuqá maraíyábá yúyánámmá maránoe.  
\v 5 yemá téta monoq-wáyúkámá máamanibo Áánûqtuni watáama íma mayéta itáíq-itaiq ínoe. mirá-káyúkábíkémmá nékaq mááo.  
\v 6 yaímma-wayukama aaranaammá netuqyaammá kúmiq-yataariq éta yikaí-yátáárîq o-yútí naaúpaq uréta makatínoe.  
\v 7 maamin-nóínímmá káqo-kaqon-aiqtaba kéitaamanibo árain-aiqtabama íma kanaaráq kéitaae.  
\v 8 mi-káyúkámá yemá miráuma Yáanayaa Yáábarama Mótetimma yinnaaémma umákáraayaniq umá maami-káyúkáyábá emmá timá-amune-yuma yemá árain-aiqtaba íma kéyikaiye. yeráwáqtí yúyánákómá táíq kéitata Áánûqtukaqa itáíq-itaiq í-yátáápíkémmá paábaq yuwéta kégoe.  
\v 9 missing?   
\p
\v 10 ánibo emá kemá aráátúnna-aimma wakáane. ketáaimma aónaraane. emá káonaanaq kemá Îtukaq itáíq-itaiq kéunaa emá kétimone. móraiq umá kemá únnaiq uráane. emá káonaanaq kemá kaayoné-náqá kémaeq káqo-yuma tirummá kéyimune. emá kemmá timónaraanaq  
\v 11 waayúkama táwîgoniq umátíkáamma paá matáune. kemá tú-tiqa mayáunama emá timónaraane. maami-máqté-tútíqá í-yátááqá Áátiokibakaraq Aikóniabakaraq Arítaraabakaraq matáunama aónaraanamanibo uyátárai-nakoma tíwáqnaa itaq íma pukáune.  
\v 12 máqtemma náayubi Îtu Káríqtogaraq yagaroqtamá mórabi katekoîq ónnáe tíya-yuma waayúkama mamá táíq umáyiketa yemá káqo-yuma kémakateta yenamáárîq yetábágáráq makatínoe.  
\v 13 missing?  
\v 14 miráimanibo emá árain-akaq emmá aráátiraunataa ítaraane. minnáyaba paá máeq itáíq-itaiq umá akoqnáá uwo. emmá aráátiraa-yuyabama emá kéyumonaane.  
\v 15 minnágaraq káonaane. emá pááqyamma máegaraq Áánûqtuni aokaq-wátááyábá wannaabí agamatán-áímmá aónaraanae. maaminnámo agamatán-áíkómá emmá itaí-yátááqá kanaaráq amíniye. miráinata waayúkama Îtu Káríqtoqtaba itáíq-itaiq íyanama mín-ítáí-yátáákómá yemmá Áánûqtunopaq yiwíqme uwíniye.  
\v 16 máqtemma wannaabí agamatán-áíkómá Áánûqtunopake kéyena árai-qtataakoqtaba kétiraatiqtaae. íma arupú-yataakoqtabama kanaaráq kétiraatenaa waayúkama Áánûqtun-aurakaq katekoîq ínôqtaba yiráátiniye.  
\v 17 maaminnámo agamatán-áíkómá Áánûqtuni mayaí-wáyúkámá máqtemma íráqô-mayaima mayánôqtaba yokaa kéumayikaiye.   
\c 4  
\p
\v 1 Áánûqtun-aurakakaraq Îtu Káríqton-aurakakaraqa kétima-amune. Îtu Káríqtoma máqtemma waayúkama pukáa-kayukagaraq yúwaraa-kayukagaraq máqtemma yainániye. Îtuma kuma keqtááráq yabi ínipoaq akoqnáá umá emmá kétima-amune.  
\v 2 átê-wataama Îtuqtaba waabá-káyúkátí yúrakaq kétewaq káqo-yuma íma iyúwénata emmá timá yaqtóráaro. íráqômma watáa te-wáí-kánááwábi táí-kanaarakaraqa paá átê-wataama abarokáq tiyo. ení waayúkama íma arupú kéiyaama mamá arútáyikaao. miráinaawaq arupú ínôqtaba umá yíqtaaiq kéewaq kaayoné umá yiráátiyo.  
\v 3 mi-kánáámá ínatama waayúkama árain-aimma íma itánômanibo yemá paá yeqtí yúyánákómá ínnaiq kéiyata káqo-kaqo-yiraati-wayukama yemá itánáae tíyan-aimma timá-yimiyata itánoe.  
\v 4 yemá árain-aimma yuwéta paá-aiqtaba itánoe.  
\v 5 miráimanibo emá enamáárîqa yáqtoqma akoqnáá uwo. aú-aiqa paá kémayewaq átê-wataama waabá-káyúkátí yúrakaq timá-yimiyo. máqte-qtataaqa Áánûqtuma wení mayaí-nákóqtábá mayaíkáae téna timá mirá uwo.   
\p
\v 6 ketábá-kánáágómá waaqókárîq kéita kemá Áánûqtukaq amí-yátáákáá ónúne. íbêq-kanaama yemá kemmá tíkamiyaq puyónúne.  
\v 7 kemá Îtuqtaba íráqôn-aaiqa uráune. min-ááíkómá ánatagitaq kemá wekáq itáíq-itaiq umá yáqtoqma akoqnáá uráune.  
\v 8 miráipoana uyátaina-nakoni amuq-yatááqá kerátáí uyátárai-nakoma kemmá timíniye. min-ámúq-yátááqá minnâ Áánûqtun-aubaq katekoîq ónúne. kerátáí uyátárai-naqa arupú umá yainaí-nákómá min-ámúq-yátááqá wemá kumína-yupaama kemmá timíniye. kegáráq tébakaq-wayukama wemá kumínîqtaba ôriq umá kéyikaitata awé o-yúmá yekáráq íráqô-meyamma timínîqtaae.   
\p
\v 9 emá ketôpaq páátákáá yínônayaba maqmá aónaao.  
\v 10 abo Tímatima wemá maa-márábí-qtátááqtábá aúyánámmá mayéna kemmá tiyuwéna Tetarónáíkaq kóuraiye. Karétenima wemá Karétiani-marabaq kóuraiye. ánibo Tááítati wemá Taamétia-marabaq kóuraiye.  
\v 11 Arúke wenamáa ketê máiye. emá Máákimma ko awíqme etê yekaao. miráinana wemá mayaímá áwáqnaa umá kanaaráq mayániye.  
\v 12 kemá Tíkikatimma Ipítiani-marabaq timákaunana kóuraiye.  
\v 13 emó kéyema ketí kúberai-unakaraq mamé iyo. Káápatini-naupaqa Taróqaati-marukaq ketí kúberai-unamma makáupo. ketí wannaagáráq mamé iyo. méme aúwaratirake-kannaama minnáyatabama kemmá ôriq umá kétikaiye.   
\p
\v 14 Érékáánara wemá áwáarara kain-óqtá-máyáí-nákómá kemmá mamá táíq umátíkaraiye. uyátárai-nakoma minnáyaba táí-meyamma anónnáma amíniye.  
\v 15 emá enamáárîq min-nákóqtábámá atéqma arutaao. min-áté-wátáámá túnna-aikotaama wemá mamá anómma áyámma uráiye.   
\p
\v 16 áqnáábaq-yupaama kemá aabi matíkáawaq yauwéqma túnna-yupaama móra-waigoma ketê íma máqe-uraiye. ímiye. máqtemma kemmá tiyuwéta wéyáwé uráámanibo Áánûqtu minnáyaba yemmá táwî-meyamma yimíyábá íyimikaae téq kétune.  
\v 17 miráimanibo uyátárai-nakoma ketê máena kemmá akoqnáá umátíkaraiye. miráitaq kemá waabá-káyúkátí yúrakaqa maamin-áté-wátáámá Îtuqtaba kanaaráq timá yímikaupo máqtemma náayubi Áánûqtuqtaba íma ítaraa-yuma mi-kátáámá ítaraae. anón-abaaq-putiraa-kakoni (arááyane) óyaupike kemmá witikéna uyátárai-nakoma kawáá umátíkaraiye.  
\v 18 móraiq umá uyátárai-nakoma waátá-yataapikemma tíwíkena wení yabíkái-marupaq tíwíqme uwíniye. wenáwîqa múte matúq-matuq umá yaúyóro. miráuma waíno.   
\p
\v 19 Patírayaa Akírama ye-áúkákáráq Onetíporatini aara iyápóyabagaraq keráwáqtôpaqa miráoro-maaraoro-aimma kétimatikaune.  
\v 20 Korítiani-marabaq Irááqtima máqe-uraiye. Taropíma wemá karímá máyáitapoaq kemá wemmá Mairítati-marukaq ayuwéq iráune.   
\p
\v 21 yaugiqá íurainaraq emá ketôpaq páátákáá maqmá aóné iyo. Yúburatigaraq Púretigaraq Aráínatigaraq Karótiagaraq yemá máqtemma keqtíbâqawaayuma enôpaq miráono-maaraono-aimma kétimakaao.   
\p
\v 22 enaágote uyátárai-nakoma maíno.  
\p Áánûqtuni íráqô-qtataakoma keráwáqtê waíno.  
\q1 kemá Póroe.