\id 2CO - Usarufa 
\h 2 Korítiani 
\toc1 Îtuni anaaé kéwareta mórabi áíkuyo-yubaq Korítiani-marupaq Ipítiani-marupaq Póroma watáama kétitana Tímoti agatáiye. 
\toc2 2 Korítiani 
\mt1 Îtuni anaaé kéwareta mórabi áíkuyo-yubaq Korítiani-marupaq Ipítiani-marupaq Póroma watáama kétitana Tímoti agatáiye.  
\c 1  
\p
\v 1 kemá Póroma móragaraq Tímotima ketááí tíbâqawaaraa-nakonopaq kágayaune. wenôpakaraq Áánûqtuni máqte-kayukama mórabi áíkuma Korítiani-marupaqa máa-kayukayopakaraq máqtemma Áánûqtuni waayúkama Karíki-marabaq máa-kayukayopakaraq kágayaune. kemá Îtu Káríqtoni timátíkarai-naqa máunana minnáyaba Áánûqtuma kemmá aúyakaiye.   
\p
\v 2 ketibotáámá Áánûqtugaraq uyátárai-naqa Îtu Káríqtogaraq yenákátí iráqô-qtataakoma kaayoné-yátáákáráq keráwáqá timíyóye.  
\v 3 ketibotáámá Áánûqtuma wenáwîkaraq uyátárai-naqa Îtu Káríqtoma wenáwîkaraq múte yaúyóro. ketibotáámá Áánûqtuma wení paru-yátáákómá keqtáámá kétimenataa wemá keqtáámá timakakí kéumatikaiqtaae.  
\v 4 ketáámá tú-tiqa kéitanama wemá keqtáámá timakakí kéumatikaitaqtaaboaqtaa ketáámá móraiq umá káqo-yuma yeqtí yú-aiqtabama yimakakí kéumayikaunatae.   
\p
\v 5 ketáámá Îtuni tú-tiqa móraiq umá kémayaunataamanibo wegáráq keqtáámá timakakí kéumatikaiqtaae.  
\v 6 keráwáqá tíwáqnaa íyábámá ketáámá tú-tiqa kéiye. móraiq umá waayúkama keqtáámá tíwáqnaa oníq umá miráuma keráwáqá tíwáqnaa kéiye. miráipoana keráwáqá keqtááráá éq keráwáqtí tú-tiqa kéinaqa kanaaráq itáíq-itaiq umá máeraq awé umá túma pukáinabaq kanaaráq máero.  
\v 7 miráuma ketáámá keráwáqtábá íráqô-qtataaqa abarokáq ínîqtabama ketáámá íma yuwéqtaa paá awé kéunatae. ketáámá itáunataama keráwáqá keqtááráá umá tú-tiqa mayéq timakakí-yataaqa mayánoe.   
\p
\v 8 ketááí tíbâqawaayuo, ketááí tú-tiqa maakáqá Étia-marabaq mayáunayabataama timá-timenaqtaa kéune. mi-tútíqtábámá ketááí akoqnááma kanaaráq íureqtaaboaqtaa túyánápímmá “puyónúnatae” téqtaa tiráunatae.  
\v 9 owé. túyánápímmá téqtaa “íbêqa puyónúna-kanaae” téqtaa tiráunataamanibo maará téqtaa ketáámá ítaraunatae. ketáámá kenamáárîq ketááí akoqnáárake miráiyaba íma maqmá aónanatae. ímibo ketáámá Áánûqtuni akoqnáánapo mirá-onatae. wemá pukáa-kayukama mamá itó-umayikena aúwaraimma kéyimi-naqiye.  
\v 10 Áánûqtuma keqtáámá puí-yátáápíké mamá paá kéumatikaiqtaae. ánibo wemá ókaraq mamá paá umátikaniqtaae. owé. aati-aatimá katáámá íbêkaraq íma káoneqtaama wemá tíwáqnaa íyábátáá awé kéunatae.  
\v 11 keráwáqá máqtemma keqtááyábámá nunamummá timátíkáaro. netuq-wáyúkámá keqtáámá tíwáqnaa íyábá Áánûqtukaq itáiyanama netuq-wáyúkágáráq “tíkáiye” wekáq anaaékaq tínoe.   
\p
\v 12 ketúyánápíqtáámá kéitaunatae. keráwáqtábágáráq máqte-kayukayabagaraq ketáámá aati-aatimá íma makáqma timónaraunatae. minnáyaba ketirunóbáqtáá íráqôniq kéiye. min-árúpú-yátáákáráq árai-qtataakaraq Áánûqtunopake wakáunatae. aati-aatimá áá ítaraa-kayukati yinaaé íma wakáunataamanibo paá itaí-yátááqá Áánûqtunopake wakáunatae.   
\p
\v 13 abo ketáámá aúpáq-áímmá íma keráwáqtôpaq kágayaunataamanibo ketáámá arupú umá kétunaboaqtaa keráwáqá ítama kanaaráq táganoe.  
\v 14 yaímmama áqa ítama kétagaae. uyátárai-naqa Îtu Káríqtoma kumínaqa keráwáqtí táaiqtaba timuqá maránáá kéune. ánibo keráwáqá ketáaiqtaba timuqá maraígáae téq kétune.   
\p
\v 15 keráwáqá kétáaiqtaba timuqá maránôpoaq kemá keráwáqtôpaqa nôraq itarábi íma yúnnayaba timá tíména keráwáqá ítama tágaigaae téq kétune. keráwáqá kaayapáq ko timónaiyaba ôriq umá kétikaiye. ánibo keráwáqá yagaroqtamá timuq-yatááqá mayaígáae téq kétune.  
\v 16 kemá Maaterónia-marabaqa ónááqa ko timónateq uréq mibákémmá yauwéqma kéyeqa yá-timonateq yenaq mikáké kemmá Yúría-marabaqa tíwáqnaa éq timátikaigaae téq kétune.   
\p
\v 17 kemá nôraq itaráq keráwáqtôpaqa íma uráuno? minnáyabama kemá kaayaq-túyánánáq ítarauno? ímiye. kemá miráuma maa-márábí-káyúkámá náayuwabi yeqtí yóyaukakemma “owé” timátuwetamanibo yúyánápímmá “aaqáo” téta teníraq kéuno? ímiye. keráwáqá káonaae. kemá miráráá-náqá ímáune.  
\v 18 Áánûqtuma ketáama kéitainana min-áíqtábámá aati-aatimá keráwáqá kaayaq-túyánámmá íma kéitaae. kemá “owé” téq túnnama aati-aatimá wenáaimma owé-aatuqmae.  
\v 19 Táératiyaa Tímotigaraq ketáámá keráwáqá abarokáq timá-timeqtaa “Îtu Káríqtoma Áánûqtuni áanikoe” téqtaa tiráunatae. aati-aatimá Îtuma “owé” tin-áímmá anaaékaqa waéqma “ímiye” ítiraunataamiye. aati-aatimá owé-aatuqma-aimma miráuma wáino tiráunataamiye.  
\v 20 Áánûqtuni timá akoqnáá umákain-aiqtaba ketáámá keráwáqá timá tímikaunataama mi-máqtéqtábá Îtu Káríqtoma “owé” kétiye. Îtukaqa yemá máqtemma áraimma abarokáq pááq kéiye. miráitababoaqtaa Áánûqtukaq maará téqtaa kétunatae: “miráuma waíno.” téqtaa Áánûqtun-awiqa múte kéyauyunatae.   
\p
\v 21 taákaq máráaro. Îtu Káríqtokaq ketááí itáíq-itaiq í-yátáákáráqá keráwáqtí itáíq-itaiq í-yátáákáráqá min-nákómá mamá akoqnáá í-náqá Áánûqtue. keqtáá aúyaqmakena  
\v 22 wení awaaméqá keqtáábí makáimma minnâ wení Aokaq-Áágóé. miráuraiqtaba ketáámá wennátáá máunatae.   
\p
\v 23 Korítiani-marabaqa nôraq itaráq keráwáqtôpaqa íma uráuno? minnáyaba kemá timá arútátimenune. keráwáqá mamá timuqá íma maraíyábámá kemá íuraune. Áánûqtuma maamin-áíqtábámá kéitaiye. minnâ árain-aine.  
\v 24 keráwáqtí kúmiq-yataakon áaiqtabama akoqnáá-aimma timá-tikaiyabataama keqtáá íkétikaiqtaae. ímibo ketáámá keráwáqá mamá mirá-umatikaanaqtaa keráwáqá timuqá maránômma keráwáqtí itáíq-itaiq í-yátááqá áqa akoqnáá kéiye.   
\c 2  
\p
\v 1 miráuma kemá keráwáqá mamá tirummá umátikaiyaba íma kétikaitaq keráwáqtôpaqa íma ya timónaraune.  
\v 2 keráwáqá kemmá mamá timuqá matikánô-kayukaboaq kemá keráwáqá mamá tirummá umátikaiyaba íkétikaiye.   
\p
\v 3 keráwáqá kemmá timuqá matikaí-wáyúkábóaq miráitaq kemá keráwáqtôpaq uréq tirummá í-yátááqá mayaíyábá íkétikaiye. minnáyaba naayóbáqá aúbama keráwáqtôpaqa agatáune. kemá keráwáqtábá itáunnama kemá timuqá ímáráanaqa keráwákáráq timuqá íma maránoe.  
\v 4 kemá keráwáqtôpaqa maamin-áúbámá kágayaunanama ketirunóbáqá ummaa kéyaitana tirummá kéitanaboana tiqnumá yaráiye. keráwáqá tirummá ma timíyábá íma kétikaimanibo keráwáqtábá “ôriq umá kétikaiye” téq kemá paá timá-timenaaq uráune.   
\p
\v 5 keráwáqtí aúkáapikemma mi-kúmíq-nákómá kekáráq yaímma keráwápíkékáráq mamá tiru-qtatáápítáá káutikaiqtaae.  
\v 6 keráwáqá kétima-timunaqanibo keráwáqá taíganimma máqtemma ímibo taíganimma wemmá táí-meyamma ámikaae. miráoqtabama wemá anón-agaema matáiye.  
\v 7 íbêqa wení kúmiq-yataaqtabama tiwikátuweraq wemmá umá aíqtaaiq oro. keráwáqá wení kúmiq-yataaqa íma paábaq yuwáiyanama wení agaeyábámá wemá puíníyô?  
\v 8 miráuma íbêqa kemá inaa téq kétima-timune. minnâ ókaraq wemmá kaayoné umákáaro.   
\p
\v 9 min-áúbámá naayóbáqá agatáunama min-áúbánápó keráwáqá maqmá timónaraune. kemá itánáaq uráune. keráwáqá kemá wakútikaraunairaq ínô? ánibo keráwáqá mirá-uraae.  
\v 10 miráinaq íbêqa wení kúmiqtaba tiwikamákaiyaqa kegáráq wení kúmiqtabama tiwikamákanune. Îtu Káríqton-aurakaqa keráwáqtábá ítáimma kemá wení kúmiqtabama kétiwikaune.  
\v 11 abo ketáámá máqtemma Tááqtaama ákái-qtataaqtabama káoneqtaa wemá íma ayúwáananataa keqtáámá uyátaniye.   
\p
\v 12 kemá Tároqaati-marupaq uráunana uyátárai-nakoma taígani-kayukama mamá yiwíráitata Îtuqtaba átê-wataama túnnama ítaraae.  
\v 13 miráimanibo Tááítati íma máqe-uraitapoaq kemá netuq-túyánámmá kéiteq maará téq tiráune: “wemá náakaraq máiyo? kéteq yemmá maará téq timá yímikaune: “kemá kégoune” timátuweq Maaterónia-marabaq kóuraune.   
\p
\v 14 Áánûqtukaq “tíkáiye” tero. Îtu Káríqtokaq yagaroqtaráunanataa Áánûqtuma ketáámá tíwíqme kéwitaqtaa Tááqtaamma uyátái-akoqnaama ketáámá yáíkaaq kéunatae. ketááí tóyáuqnapoma Áánûqtu wetábámá máqten-aukapaqa kétima-yimiye. átê-akuq-yataakaa umá mi-kátáágómá yaímma wéyáwé kéiye.  
\v 15 mi-káyúkámá náayuwabi itáíq-itaiq kéowana Áánûqtu yemmá yauwéqma yiwíráimma yekáqá ketáámá miráuma átê-kuyumma i-qtátáákáá kéunataamanibo mi-káyúkámá náayuwabi aúwaraimma Áánûqtute íma máyáa-yuraqa ketáámá táí-kuyumma i-qtátáákáá kéunatae.  
\v 16 itáíq-itaiq kéo-kayukaraq ketáámá atê-kuyumma aúwaraiqtaba kéunataamanibo íma itáíq-itaiq o-yúráqá puíyábá kabirai-kúyúmmá kéunatae. abó anó-mayaiye. ketáámá maami-máíyáíyábá áraimma kanaaráq íma uráunatae. miráimanibo  
\v 17 yaímma óq-wayukama maamin-áímmá tíyábámá móneqa mayaíyábá kéyikaiye. mirákómmá ketáámá íkéunatae. ímibo Áánûqtuma keqtáámá aúyaqtikena timátíkaraiqtaae. ketáá wenaúrakaq kémaunatae. Îtu Káríqtoma ketirunóbáqtáá máiqtababoaqtaa ketáámá watáama túnnataama paá arupú-aaikaraq kétunatae.   
\c 3  
\p
\v 1 ketáámá kenamáárîqtaa ketááí tíwîqa múte kéyauyunataabiyo? keqtááyábámá keráwáqá mirá téraq kéteo? káqo-kayukama yeqtí íráqôn-aaiqtaba aúbama agamá yímîqme uréire oníqtáá íkeunatae.  
\v 2 keráwáqá kenamáárîq aúba-wanaaraa uréq ketááí táaiqtabama kétimayime mááe. ketááí táaikoma miráuma keráwákáqá aúba-wanaaraa uráunatataa máqte-kayukama káoneta kéyorautoe.  
\v 3 keráwáqtí táainapoma miráuma Îtu Káríqtoni aúba-wanaaraa kéoe. min-áúbátáá ketáámá agatáunataama paá aúba-yatanapo íma agatáunataaibo matúq-matuq umá mái-naqa Áánûqtuma wení Aokaq-Áágóní akoqnáánapo agatáunatae. ketáámá óqtan-auba-wanaaraqa íma agatáunataaibo keqtí tirunóbáq agatáunatae.   
\p
\v 4 Îtu Káríqtoqtababoaqtaa maaminnáyaba ketáámá Áánûqtun aúbaqa akoqnáá kéunatae.  
\v 5 nói-qtataarabi únnataama íma paá kenamáárîqtaa mirá kéunataamanibo Áánûqtu wenamáa wení kaqtó-wayukama máiyaba keqtáámá mamá yokaa kéumatikaiqtaae.  
\v 6 wemá wenamáa akoqnááma kétimitaqtaa ketáámá káqo-yuraqa wení aúgen-anona-anon-aimma kétima-yimunatae. min-áúgén-ánóná-ánón-áíkómá naayóbáqá Mótetini anón-anon-aimma íkéiye. ímibo Áánûqtuni Aokaq-Áágómá agatáiye. keráwáqá káonaae. ámáan-aimma agamatán-áíkómá puí-yátááqá mamé kéimanibo Áánûqtuni Aokaq-Áágómá aúwaraimma kétimiqtaae.   
\p
\v 7 ókáráq Áánûqtunopake Mótetini ámáan-aimma óqtakaq kubáuma agatáin-aikoma puí-yátááqá waayúkaraq mamé iráine. minnágoma Áánûqtunopake áwáárara kaitatapóata Ítíráaeo-wayukama yemá Mótetini óípimma íma kanaaráq aónaraae. min-ókómá ayuména putíkuraitatagaraqa yemá Mótetini óípimma íma kanaaráq aónaraae.  
\v 8 miráuma Aokaq-Áágóní mayaímá kéinama uyátá-maqma anómma tágama-yataaqa íyaq mayáníyô? owé.  
\v 9 ítáaro. anómma tágama-yataakaraq ámáan-aikoma puí-yátááqá mamé iráitana min-ámmá Áánûqtun-aurakaq kateko-íyábámá anómma uyátá-maqma tágama-yataakaraq yíno.  
\v 10 aúgen-anon-anon-aikoma uyátá-maqma áwáárara kaitana naayón-ámáán-áíkóní tágama-yataaqa íbêqa íwaiye.  
\v 11 min-ókómá Mótetini ámáan-aikogaraq pááqya-kanaabimma putíkuraimanibo aúgen-okoma Îtu Káríqtogaraq kéimma watúq-watuq umá wániye.   
\p
\v 12 Îtuqtaba íma káoneqtaa awé kéeqtaaboaqtaa ááyama-aimma tíyábámá íma ikatîqa kéunatae.  
\v 13 Mótetima wenóíqa tabaráábenapo yawááq uráiye. tágama-yataaqa putíkitanaboana Ítíráaeo-wayukama minnáma íma kanaaráq aónaraae. miráráámmá ketáámá íkéunatae.  
\v 14 Ítíráaeo-wayukama yaáqa íwaitana paá máqe-uraae.  
\v 15 íbêkaraqa naayón-ánón-ánón-áímmá yemá yoráutaamma miráuma tabaráábegoraa umá yeqtí yúyánámmá yawááq kéiye. ámáan-aimma yorautíyamma Îtu Káríqtoma wenamáa mi-qtátááqá tabarááberaa umá yeqtí yúyánákáké kanaaráq matuwániye.  
\v 16 miráimanibo waayúkama waéqma uyátárai-nakon-aama ítáama mi-tábáráábémá matúwáitata yemá kanaaráq árain-aimma kéitaae.   
\p
\v 17 Aokaq-Áágómá ketáá matáunataama wemá uyátárai-nakoma wenamáárîq ketirunóbáqtáá máiye. uyátárai-nakoni Aágoma ketirunóbáqtáá kéberaitanama ketááí túyánákómá naayón-ámáán-áípíké paá kéumagiye.  
\v 18 ketááí tóípikemma tabaráábema kématuwainikaa umá Áánûqtuni tágama-yataaqa ketáámá kanaaráq aónanunatae. mirá éqtaa ketáámá óíqa aónai-kaapokaa umá wení tágama-yataaqa káqo-yuma kéyiraatunatae. ketáámá Áánûqturaa umá uyátá-maqma káureqtaa tágama anóniq umáe kéuyunatae. uyátárai-nakoma keqtáámá miráuma waéqtikenataa wegáráq Aágogaraq ketirunóbáqtáá kémaeyamma mimórámá mááye.   
\c 4  
\p
\v 1 Áánûqtuni paru-yátáákómá íráqôniq kéumatikaitaqtaaboaqtaa ketáámá maa-máyáímá wemá tímikaitaqtaa kémayaunatae. miráitaqtaa ketáámá áráwáá íkéunatae.  
\v 2 mi-qtátááqá íma arupú éna íma árai-qtataaqtabama mirá íkéunatae. ímiye. aati-aatimá ketáámá waayúkama íma kémakatunatae. yaímma-wayukama yimuqá maqyikaíyábámá Áánûqtuni watáama íkéwaeraunataamibo paá árain-aimma tágama kétima-yimunatae. ketááí mayaíyábágáráqá Áánûqtun-aurakaqa waayúkama yemá tigaeyábá íma ígáae téq kétune.  
\v 3 min-áté-wátáágón áaimma ketáá túnnataama Mótetini óípi yawááq uráinikaa umá yawááq immá Áánûqtunopake nékaq máa-yuyaba mirá kéiye. miráuma yemá min-ókómá min-áípíké yimmá íma kanaaráq aónanoe.  
\v 4 ánibo Tááqtaama maa-márábí uyátárai-nakoma wemá árain-aimma aónaiyaba yeqtí yúramma mamá karopamá yíkaraiye. miráipoaqta itáíq-itaiq íma kéo-kayukama min-ókómá yekáq tágaimma íma kanaaráq aónanoe. Îtu Káríqtoni tágama-yataakoma íma kanaaráq aónanoe. ánibo Îtu Káríqtoma wemá Áánûqtugaraq mimóráé.  
\v 5 waabá-káyúkátí yúrakaq Îtu Káríqtoqtaba kétunatae. ketábátáámá íkétunatae. abo ketáámá paá kaqtó-wayukataama Îtuqtabagaraq keráwáqtábágáráq mayaímá kémayaunatae.  
\v 6 Áánûqtu tiráiye: “ókómá yuwaíyana kumayuqnóbáqá tágaino.” téna tiráitana ketááí tirunóbáqá kumayuqá aúkáimma Áánûqtuni ókómá kétagaiye. wení ókáráq tágama-yataakaraq Îtu Káríqtoni óíkaq ketáámá mamá karátíkáitaqtaa káonaunatae.   
\p
\v 7 miráimanibo anómma tímikai-qtataaqa Îtu Káríqtoma maami-túráqtáá máunaraq tímikaiqtaae. ketááí túgoma miráuma mararáké-táápéqá tarôq umáraanikaa kéiye. ketáámá káonaunatae. ketáámá mara-táápékáá umá ketúgoma aqnúnîq kéipoana akoqnáágoma ketirunóbáqtáá Áánûqtunopake kéitana keqtááyábá keqtááyôpakemma íkéiye.   
\p
\v 8 ketáámá máqten-aukapakemma tú-tiqa matáunamanibo keqtáámá íma yatákáae. ketááí taíbaq-umaamma matáunataamanibo íma aónarauna-yataaqtabataa ketáámá paá awé kéunatae.  
\v 9 waayúkama keqtáámá táíq kéumatikaaqtaamanibo keqtááyôpakemma Áánûqtuma íma keqtáá tiyúkaiqtaae.  
\v 10 ímibo ketí túrake abugómá Îtuqtaba kétima-timiye. abo min-ábúgómá óq-wayukagaraq Îtuqtaba kétima-yimiye.   
\p
\v 11 máqte-tupaama Îtuqtabama ketáámá púyôwaniq kéunatae. miraúma ketááí tútiq-yataaqtabama waayúkama Îtuni mái-akoqnaama káonaae.  
\v 12 ketáámá puyónúna-waaqokaq kéyunaboaqtaa keráwáqá aúwaraimma Îtunopake kanaaráq mayánoe.  
\v 13 owé. ketáámá Áánûqtuni watáagoma agamatá-kánnáábí tiráiniq umá ketááí táaikoma itáíq-itaiq íyábámá móraiq kéiye. maará kétiye:  
\q1 “kemá itáíq-itaiq kéepoaq tiráune.”  
\m téna mirá kétiye. miráuma ketáámá miráráá umá máunatae. itáíq-itaiq kéeqtaaboaqtaa kétunatae.  
\v 14 ítáaro. Áánûqtuma náawabi uyátárai-naqa Îtu Káríqtomma pukáipike mamá itó-umakaraimma wemá Îtute keqtáágáráq pukáanabikeqtaa mamá itó-umatikanoqtaae. keqtáágáráq keráwákáráq wenôpaqa Áánûqtuma tiwéqmenataa uwíniye.  
\v 15 ketáámá nôrawabi kéeqtaama keráwátábátáá túyánámmá kéitaunatae. máqte-kayukama náayuwabi Áánûqtuma wení íráqô-qtataakomma yímî-kayukama weqtábá yimuqá kémareta wení tágama-yataaqtaba tínoe.   
\p
\v 16 miráuma ketáámá íma áráwáá kéunatae. ketúgoma máqte-tupaama uyátá-maqma aqnúnîq kéimanibo ketirun-íyápógómá uyátá-maqma akoqnáá kéiye.  
\v 17 áraimma ketááí ummaa-yátáákómá maa-márábímmá pááqyamma wáena ayáqtáá-kanaaraq íma wániye. ketááí ummaa-yátááqá maa-márábíqtábámá watúq-watuq umá wái-tagama-yataaqtaba yokaa kéumatikaiqtaae. mi tágámá-yátááqtábábóaqtaa ketááí ummaa-yátááqtábámá íbêqa “pááqya-qtataare” kétunatae.  
\v 18 miráitaqtaa waayúkama kanaaráq aónaa-qtataaqtabama ketáámá túyánámmá íma kéitaunatae. abo mi-qtáatáákómá pááqya-kanaabi paá ánataginiye. miráimanibo waayúkama kanaaráq íma aónaa-qtataaqtabama túyánámmá kéitaunatae. abo mi-qtátáákómá Áánûqtuni márûpaq watúq-watuq umá wániye.   
\c 5  
\p
\v 1 ketááí túgoma miráuma tabaráábe-naupaq pááqya-kanaabi máunaikaa kéiye. ketáámá kéitaunatae. tabaráábe-namma ánataginaqtaama ketáámá Áánûqtunopake aúge-namma mayánúnatae. min-áúgé-námmá waayúka imá tarôq ínômanibo Áánûqtuma tarôq umákaimma aúge-tutaama wení márûpaq mayánúnataama matúq-matuq umá mánoe.  
\v 2 íbêq-kanaaraq maami-túráqtáá máeqtaama taáma kémareqtaa aúge-tuyabataa tikaíkáae téqtaa kétunatae.  
\v 3 ketáámá Áánûqtuni márûpaqo úyônanataama ketááí tirun-íyápógómá óq-tuwaratitaa mayánîmanibo  
\v 4 íbêqa maa-túráq máeqtaa ketáámá Áánûqtuni márûpaq uwíyábámá ôriq umá kétikaitaqtaa anómma taáma kémaraunatae. íbêq-tugotaama puínana anaaékaqa ketááí tirun-íyápógóqtábátáá íráqômma uyátá-maqma óq-auwaratima mayánîqtaba kétikaiqtaae. ketááí puí-túgótáámá káqon-auwaratigote wenamí-kenamin íyana aúge-tuwaratigotaama matúq-matuq umá mániye. minnáyaba ketáámá timuqá kémaraunatae.  
\v 5 miráuma Áánûqtuma keráwáqá maaminnáyaba mamá yokaa kéumatikaiye. wení Aokaq-Áágómá awaaméqá tímikaipoaqtaa mi-qtátáákómá yínîqtabama akoqnáá umá kanaaráq itánúnatae.   
\p
\v 6 miráuma puíyábámá ketáámá íma ikatîq kéunatae. ketáámá káonaunatae. íbêq-turaq máeqtaama ketáámá uyátárai-nakokaq ímáunatae.  
\v 7 ketááí túrapikemma íma káonaunataamanibo ketáámá Áánûqtukaq itáíq-itaiq únnataama maami-qtátááqtábá “áraine” téqtaa kéitaunatae.  
\v 8 miráuma puí-yátááqtábámá ketáámá ikatîqa íkéunatae. owé. ketáámá maa-tútáámá paábaq yuwéqtaa uyátárai-nakote ko yagaroqtaanatáámá keqtáámá uyátá-maqma íráqôniq umátikaniqtaae.  
\v 9 miráimanibo ketááma maa-márábí mánunataabi wení márûpaq mánunataama wekáq mamá timuqá marakánáqtaa kéunatae.  
\v 10 itáaro. mi-kánáámá yínaqtaama ketáámá máqtemma Îtu Káríqtoni yainaí-ábíqtátágóní aúbáq itó-onunatae. mi-kánááráqá ketáámá móra-mora-yuma meyámmá mayánúnatae. íráqôn-aaiqtaba maa-túráqá tarôq únnataama íráqô-meyamma mayánúnataama táí-aaiqtaba maa-túráqá tarôq únnataama táí-meyamma mayánúnatae.   
\p
\v 11 ítáaro. min-ákóqnáá-yáínáí-kánáámá yínîpoaqtaa ketáámá waayúkayaba ikatîq kéeqtaa káqo-yuma timá-yimiyaba maqmá káonaananataa Îtuma yeqtí kúmiq-yataapike yemmá yiwirániye. Áánûqtu ketáaimma aónatukaiye. keráwákáráq ketáaimma keréwáqti tirukaké kéitaae.  
\v 12 móragaraq ketááí tíwîqa múte kéyauyunataabiyo? ímibo keráwáqá keqtááyábá timuqá maraígáae téqtaa kétunatae. ánibo mi-káyúkámá máqten-aiqtaba kéiteta mirá-oyuyaba kanaaráq yauwéqma timá-yimigaae téqtaa kétune. mi-káyúkámá móra-waigomma aónaawana yeqtí yúrakaq íráqôniq éna kéitaawana yeqtí yaákaq íráqôniq kéitata wenáama yemá kéitaae. miráimanibo wenarunóbákémmô yin-ááímmá aónama arútáaro.  
\v 13 yaímma keráwápíkémmá téq ketááí táagoma Áánûqtaba paá “neginaagí-aine” kétemanibo ketáámá mirá téqtaa keráwáqtábátáá túyánámmá kéitaunatae.   
\p
\v 14 ketáámá nôrawabi únnataama Îtu Káríqtoni kaayoné-yátáákómá mamá mirá-umatikaiqtaqtaa mirá kéunatae. Îtu Káríqtoma máqtemma keqtááyábá pukáitaqtaa kéitaunatae. ketááí táí-aaikoma mimórá táoqa wemá képuitana ánataguraiye. miráuma máqte-kayukama paá yenamáárîq yetábá mamá íráqôniq íyábámá Îtuma mirá íma ígáae téna kétiye.  
\v 15 ímibo máqte-kayukama wemmá amuqá marakaígáae téna kétiye. yeráwáqtábámá wemá púítana Áánûqtuma wemmá pukáipike mamá itó-umakaraiye.   
\p
\v 16 naayóbáqá ketáámá Îtu Káríqtomma íma aónaraunaraqtaama maa-márábí-káyúkáráá umá wemmá aónaraunatae. miráimanibo íbêqa kéitaunataama wemá keqtáráá umá waayúkama íma máqe-uraiye. ánibo ketáámá maa-márábí-káyúkáráá umá waayúkati táí-aainabi íráqôn-aaiqtabama ítiraunatae. ímibo  
\v 17 móra-waigoma Îtu Káríqtokaq itáíq-itaiq kéitanama Áánûqtuma wení arunóbáqá mamá aúgeniq kéumakaiye. wení naayón-ááíkómá ánatagitana aúgen-auwaraimma áaimma átáma kémayaiye.   
\p
\v 18 naayóbáqá waayúkama Áánûqtuni namuro-wáyúkámá íma máqe-uraakaqa Áánûqtuma maami-máqté-qtátááqá mirá-uraiye. minnâ wemá waayúkama wekáq yauwéqma yiwíqmena uwíyábá Îtu Káríqtomma timákáraiye. mikáké wemá káqo-yuma wekáq yauwéqma yiwíqme íyábá keqtáámá aúyakaiye. miráitana ketááí táagoma maará-uraiye.  
\v 19 waayúkama Áánûqtukaq yauwéqma yiwíqmena íyábá Áánûqtuma Îtu Káríqtoni arunóbáq máitana maa-márábí kukáiye. náayuwabi yemá maamin-áímmá ítáa-yuma Áánûqtuma yeráwáqtí kúmiqtabama íma agayániye. ánibo mi-kátáámá keqtááyábá “kanaaráq tínoe” téna Áánûqtuma kamuqá ítátimikaiqtaae.  
\v 20 márûqtaba-maruqtabama kemmá Îtu Káríqtoma timátíkaraitaq maamin-áímmá kétune. ketí tóyauqnapoma Áánûqtuma keráwáqá kétaayaiye. Îtu Káríqton-awikaq téq máqtemma kétima-yimune: “kúmiq-yataapike waeréraq Áánûqtukaq yauwéqma yero.” téq kétima-yimune.  
\v 21 abo Îtu Káríqtoma kúmiqa íma wáinana Áánûqtuma ketááí kúmiq-yataaqa mamé wemmá ámikaiye. miráuma ketáámá Îtu Káríqtogaraq mórabiqtaa Áánûqtun-aurakaqa kateko umá kanaaráq mánunatae.   
\c 6  
\p
\v 1-2 ketáámá Áánûqtuni mayaí-wáyúkámá keráwákáq inaa kétunatae: “maamin-íráqó-qtátááqá Áánûqtuma keráwáqá kétimimma paábaq íma yúwáaro.” téqtaa kétima-timunatae. abo Áánûqtuma wení watáama agamatá-kánnáábímmá maará kétiye:  
\q1 “íráqô-kanaaraqa keráwáqtí táama ítaraune. mi-kánááráq kemá keráwáqá aúyatikareq keráwáqtí kúmiq-yataapike tiwiraíyábámá kemá tíwáqnaa uráune.”  
\m téna Áánûqtuma wení watáama agamatá-kánáábímmá kétiye. ítáaro. ibêq-kanaaraqa Áánûqtu keráwáqá tiwiránéna yokaa kéiye. owé. íbêq-yupaama keráwáqtí kúmiq-yataapike tiwiránáae téna kéiye.   
\p
\v 3 miráuma maami-qtátáákómá Áánûqtunopakemma waayúkama mamá yáínáimma mirá-qtátáárîq íma kéunatae. mirámô onayábátáámá waayúkama ketááí mayaíyábámá téta “yemá aammá kárabaae” téta íma kanaaráq tínoe.  
\v 4 abo ketáámá Áánûqtuni mayaí-wáyúkámá máeqtaa ketáámá nôrawabi onayábátáámá Áánûqtuma mamá amuqá maraíkáae téqtaa kétunatae. ketáámá tú-tiqa kémayeqtaa ummaa-yátáákáráq matáunatae.  
\v 5 yemá keqtáámá tebûqa kétumetataa ánná-naupaq tiwíqma tíkaraaqtaae. taígani-kayukama áíkuteta keqtáámá íyámma umátikaraaqtaae. ketáámá kamáa káeqtaa taígani-nokaamma túmá íma waéqtaa taíbaq-yupaama aáwaqa íma naráunatae.  
\v 6 miráimanibo ketááí táaikoma kúmikaraq íma wáqe-uraiye. ketáámá kaayoné kéeqtaa waayúkayaba yaákare yiwé uráunatae. tirummá áraimma yímikaune. Áánûqtuma keqtáá íráqôniq umátikenataa wení Aokaq-Áágómá itaí-yátáákáráq akoqnáágaraq tímikaiqtaae.  
\v 7 ketáámá árain-aimma tiráunanataa ketááí arupú-aaikoma iyebóráá uráitaqtaa namuro-wáyúkámá tiyááneparabi tiyáánurapaqtaama ááíkaa uráunatae.  
\v 8 yaímma-taoqa waayúkama keqtááyábá íráqôn-aimma kéteta yaímma-taoqa táí-aimma tirááe. yaímma-taoqa ketááí tíwîqa múte kéyauyeta yaímma-taoqa timá tigaeráq tíkaraaqtaae. ketáámá árain-aimmo kétunataama yaímma-wayukama kaaqaari-áíqtábá túbi marétataa ketááí táayabama “makatí-áíné” téta tirááe.  
\v 9 waayúkama yemá tíwîqa ítaretamanibo keqtááyábámá téta “yeqtí yíwîqa íma wáiye” téta tirááe. yemá keqtááyábámá “képuyoe” téta tiráámanibo ketáámá maakáqá wamá máunatae. yemá keqtáámá ayáá atíkaraqtaamanibo ketáámá íma tíkamma pukáaqtaae.  
\v 10 ketáámá tiruqtabátáá uráunamanibo mimórá táoqa uyátárai-nakoqtaba timuqá kémaraunatae. móneqtabama ketáámá áwáyoq-wayukaraa máunataamanibo watúq-watuq umá wái-yataaqtabama waayúkama mamá oóta-kayukaraa umáyíkaraunatae. ketááí oótamma íma wáimanibo máqte-qtataaqa Îtu Káríqtokaqa ketááí minnáe.   
\p
\v 11 Korítiani-marupaq ketíbâqawaayuo, maamin-áímmá keráwáqtôpaq agayáunataama ketááí tirunóbákéqtáá kéwiye.  
\v 12 ketááí tíbâqawaayuo, keráwáqtábámá ketáámá tirummá timí-yátááqá íma yáqtokaunataamanibo keqtááyábámá keráwáqá tirummá timí-yátááqá yáqtokaae.  
\v 13 ketááí iyápógoqtaba túnnaiqtaa umá maamin-áímmá kétima-timunatae: “keráwáqtí tiyáámma keqtááyôpaq árúqtuweraq ketáámá keráwáqtábá tirummá timúnnaiqtaa umá keráwáqá keqtáámá tirummá tíméro.” téqtaa kétunatae.   
\p
\v 14 íbêqa ókaraq kétima-timunatae. minnâ itáíq-itaiq íma kéo-yutema yagaroqtamá mayaímá mayaíyábámá íma maqmá aónaaro. íráqô-qtataakaraq kúmiq-yataakogaraqa mórabi íma kanaaráq yagaroqtamá wíyóye. mimórá táoqa tágama-yataakaraq kumayuq-yátáákáráqá mimóráíq íma íyóye.  
\v 15 móraiq umá Îtuyaa Tááqtaama náaraq umáwaq mimórá-yúyánákáq maraíyóyô? móra-waigoma Îtukaq arummá ámî-waigoma náaraq umáwaq arummá íma ámîn-nakotema yagaroqtáníyô?  
\v 16 ketáámá matúq-matuq umá mái-Aanuqtuni anó-monoq-namma máunatae. ketáámá Áánûqtuni anó-monoq-nakotaama óqtakarabi yaataq tarôq uráa-qtataakotetaa kenaaráq anón-anon-aimma tenúnataabiyo? ímiye. abo Áánûqtuma wenamáárîq naayóbáqá agamatá-kánnáábímmá tíráine:  
\q1 “kemá yeqtí yirunóbáq maéq yeráwáqtê uréire ónúne. kemá yeqtí Áánûqtu máenata yemá ketí waayúkama mánoe.”  
\m téna kétena  
\v 17 káqon-aimma tiráine:  
\q1 yeqtí aúkáapikemma yuwéraq yetôpake yatáqma nékaq máero. yaímma-yataaqa óqa uyátárai-nakokaq amíyamma íma ánekuiyaqa kemá keráwáqá tiwiránúne.   
\q1
\v 18 kemá keqtibomá máenaq keráwáqá ketáanimaarabi ketiyáámûmaaqa auránoe.”  
\m téna Áánûqtuma tiráine.   
\c 7  
\p
\v 1 ketí tíkái-tibaqawaayuo, mirá téna tiráimma keqtááráq anómma timá akoqnáá umákain-aimma tímikaiqtaae. miráipoaqtaa ketáámá ketááí túgonabi tirun-íyápógómmá mamá táíq i-qtátáákónôpakemma waeránátae. Áánûqtuma wetábá ikatîqtaa únna-naqa máimma weqtábá aokarîq umá máiyabaae téqtaa ketáámá mánatae.   
\p
\v 2 móragaraq kétima-timunatae. keráwáqtí tiyáámma keqtááyôpaq yaíkáráaro. ketáámá keráwáqá íma mamá táíq umátikeqtaa tú-tiqa í-yátááqá íma tímikaunatae. aati-aatimá ketáámá keráwáqá íma komarummá uráunatae.  
\v 3 mirá téq túnnama keráwáqá íma tigaaeráq mamá kétikaunamanibo mirá téq túnnama kemá ketirummá keráwákáq kétimeq maamin-áímmá naayóbáqá timá tímikaunnae. ketáágáráq keráwákáráqá puyónúnataabi tú wamá mánunataama mimórá-túyánákáq áíkuma mánatae.  
\v 4 kemá keráwáqtábá kamuqá kéiteq keráwáqtí túma mamé kéuyune. keráwáqá kemmá umá tíqtaaiq kéo-kayukae. keráwáqtábábóaq kemá tú-tiqa kéitaqa timuqá kémaraune.   
\p
\v 5 Maaterónia-marabaqa ketáámá tú-tiqa ôriq umá matáunatae. miráitana ketááí túgoma íma kanaaráq aagaráiye. máqten-aukapaq ummaa-yátááqá wáqe-uraiye. amegaa-túrátáámá ááiq-yataaqa abarokáq kéitana tirunóbátáámá ikatîqa í-yátááqá mirá-uraimanibo  
\v 6 Áánûqtu kégumena mi-káyúkámá náayuwabi yú-tirabi ummaa-yátááqá kémayaa-yuma yíwáqnaa kéiye. Tááítati yayamá irénaboana kemmá umá tíqtaaiq uráiye.  
\v 7 wemá íma paá yi-wáígómá mirá-uraibo wení watáagoma keráwáqtábá ti-wáígómá kemmá umá tíqtaaiq uráiye. wemá keqtáá timá tímîmma wemá keráwáqtê máitaqa keráwáqá wemmá umá aítaaiq kéeq keqtábá aónanaqtaa kéune téq tewana wemá timá tímikaiye. mi-kúmíq-yátááqá abarokáq pááq uráiqtabama keráwáqá tiruqtábá urááe téna timá tímikaiqtaae. keráwáqá keqtábá tiruqtábá umátíkáan-aimma wemá kétima-timitaqa kemá timuqá makáune.  
\v 8 ketí aúbama mi-kúmíqtábá naayóbáqá agatáunama min-áúbámá minnáyabagaraq tiruqtábá uráamanibo minnámo yuwáunana uráimma minnâ íráqône. pááqya-kanaama kemá min-áúbámá yuwaíyábámá tiruqtábá uráunamanibo íbêqa kemá kéitaunama keráwáqtí tirummá í-yátáákómá íma ayáqtáá-kanaaraqa wáqe-uráiye.  
\v 9 íbêqa kemá timuqá kémaraune. nôraq itaráq timuqá kémarauno? keráwáqá íma timuqá máráaqtababiyabo keráwáqá waeréq aúgen-amma matáatababoaq kemá timuqá makáune. keráwáqtí tirukómá Áánûqtumma ákáiniq kéitapoaq keráwáqá tiruqtábá urááe. miráuma ketáámá keráwáqtí itáíq-itaiq í-yátááqá íma mamá táíq uráunatae.  
\v 10 arummá í-yátááqá Áánûqtuma mamá abarokáq i-wáígómá waayúkama keqtáámá tirummá mamá kéwaeraiye. mirái-waigoma Áánûqtuma keqtáámá kanaaráq tíwáqnaa íniye. minnáyabama ketáámá timuqá kémaraunatae. miráimanibo ketáámá maa-márábí-káyúkáráá umá tiruqtábátáá onnamá minnágoma keqtáámá tíkamma puínîqtaae.  
\v 11 keráwáqtí tú-tiqtababoana íráqô-qtataariqa keráwáqtábá Áánûqtuma umátíkáimma aónaaro. tú-tikakemma nói-qtataarabi abarokáq iqtábámá túyánámmá ítáaro. arútama yabi-í-wáyúkámá aúkááe. keráwáqtí otaammá íma wáitaq tiráátiyabataa urááe. keráwáqá iyánáaq kéeq náayuwabi otaammá kutáá-yuyabama tíyamma umá yíkaraae. keráwáqá kemmá timónaiyabama wagéatikeq urááe. otaammá kúyo-yuma keráwáqá yemmá anónnáma táí-meyamma yímikaae. miráuma minnágoma keráwáqtí íráqôn-aaimma kétiraatinataa keráwáqtí tigaae-yátááqá íkewaiye.   
\p
\v 12 min-áúbámá kemá agatáunama miráuma íma kúmiq-narabi otaammá kutái-waigoqtaba agataúpo keráwáqtábá agatáune. min-áúbámá kéráwáqá kéyorauteqa Áánûqtun-aurakaqa áraimma ítáamma keráwáqá keqtáá tirummá tímikaaqtaae.  
\v 13 minnáyaba ketáámá umá yíqtaaiq kéunatae.  
\p Tááítati wemá keráwáqtábá tááugaa kétenama amuqá kémaraitaqtaa ketáágáráqá timuqá uyátá-maqma makáunatae. íbêqa keráwáqtábámá wemá kaayaq-áúyánámmá íkéitaiye.  
\v 14 taígani-taoqa keráwáqtí tumá mamé uyúnnayabama íbêqa keráwáqá wemmá aráátiraamma keráwáqtábá kemá túma mamé uyúnnama íma arábaraune. kéma túma maméq uyún-aikoma áraimma abarokáq uráiye.  
\v 15 ánibo Tááítatima wenáama yaguyaqtukáaqtaba aákaq matokéna keráwáqtábá arummá kétimiye. keráwáqá wemmá awíqme keráwáqtí naaúpaq uréq tikaq múte ákaraae téna kétiye.  
\v 16 keráwáqtábá kamuqá kéitatuwepoaq kemá timuqá ôriq umá kémaraune.   
\c 8  
\p
\v 1 ketááí tíbâqawaayuo, ketáámá Áánûqtuni íráqô-qtataakoma wení waayúkama maakáq Maateróniabaq áíkuyo-yuraq miráiqtaba timá-timenaqtaa kéunatae.  
\v 2 mi-káyúkámá yemá anómma makatí-yátááqá mayéta yútiq-yataaqa taíganimma matááe. miráimanibo yemá Îtuqtabama yimuq-yatááqá ógiqma kémayaae. yemá ôriq umá áwáyoqa máqe-uraamanibo yemá aáwarabi unáákáqtôma íma makáawata ítaretaboata yíwáqnaa í-yátááqá áwáyoq-wayukama Yérútáárebaq máa-yubaq yúwáawana uráiye.  
\v 3 yeqtí oótapikemma taíbaq kéyime. mirá kéeta ketáá yemmá yimónáúnataama yemá aqtórárîq o-qtátáákáráq kéyime. minnárakemma yemá anónnáma yauwéqma íma mayaígónîq umá kéyime.  
\v 4 áraimma yemá yeqtí mónerabi oótamma Yérútáárebaq áwáyoq-wayukama yimíyábámá keqtááráq inaa téta ítama aónaraae.  
\v 5-6 ááqibo yemá taíbaqo yímêmma ketáámá íma yimónaraunatae. áqnáabaqa yemá yenamáárîq yetábá uyátárai-nakomma ámîqtuweta mikákémmá yenamáárîq yetábá Áánûqtuma akáinaiq íyábá keqtáámá tímikaae. Tááítatima wemá keráwáqá koma kétimonenama keráwápíkémmá keráwáqtí amí-yátááqá Áánûqtuni waayúkayaba Yérútáárebaq máa-yuyaba wemá áaimma átáma áíkaiye. íbêqa maamin-áúbámá keráwáqtôpaq maména kéwiye. miráuma maami-máyáímá mamá ánataikaae téqtaa timá ámikaunatae. miráuma wemá keráwáqtí amí-yátááqá mamá yorupáina-waigoma keráwáqtí amí-yátáákómá keráwáqtí tirukaráq kéyime téna yiráátiniye.  
\v 7 keráwáqtí íráqôn-aimma anóne. ánibo Îtukaq itáíq-itaiq umá kéyaqtoraae. íráqôn-aimma kétewana keráwáqtí itaí-yátáákómá anóne. keráwáqá tirummá keqtáá tímêqtababoaq arútái-qtataariq ínéq kéoe. keráwáqá taíbaq matáawaqtaa keráwáqtí paru-yátáápíké uyátá-maqma yimígáae téqtaa kétunatae.   
\p
\v 8 minnáyaba kemá keráwáqá íma kéwakutunamanibo kemá máqtemma Áánûqtuni waayúkama maakáq paá yimónáunama taígani-qtataaqa miráuma kéyimewaq kemá keráwáqá tirummá yimíyábá makáqma kétimonaune.  
\v 9 Îtu Káríqtoma keráwáqtábá arummá tímîmma káonaae. wemá máqte-qtataaqa makáimanibo keráwáqá mamá íráqôniq umátikaniqtabama wemá áwáyoq-naqa maa-márábímmá aúkáiye.   
\p
\v 10 írêq-karitimaatiraqa keráwáqá áqnáabariq umá Îtukaq itáíq-itaiq o-káyúkámá Yérútáárebaq máa-yuma yíwáqnaa ínéq túyánámmá ítaraae. miráitaq yetôpaqa aáwakaraq mónekaraq yúwáawana uráiye. miráitaq íbêqa maará kétune.  
\v 11 nóinawabi áaimma átáreq mamá ánataraaqtabama taákaq máráaro. minnâ íráqô-qtataare. miráinaq nôraq umáwaq kanaaráq keráwáqá yimínô? mútûq yímero.  
\v 12 waayúkama náaraq umáwabi mútûq yímêmma minnâ íráqône. ketáámá nôraq umáwabi matoráunataama Áánûqtuma káonena íma matoráuna-yataaqtabataama minnâ “yímero” téna íketiye.   
\p
\v 13 maamin-áímmá tennayábá keráwáqá taíbaq yimíyatawaq tébakaq Áánûqtuni waayúkama pááqyamma yimínoe téq íma kétune.  
\v 14 ímiye. máqte-kayukama náaraq umáwabi mútûq yimínêtama yímero maa-kánááráqá keráwáqá Korítianibaq-wayukama taíbaq kématoraamanibo Áánûqtuni waayúkama Maateróniabaq máa-yuma yemá yenamáárîq aáwaqtababi móneqtaba kéoe. anaaékaqa yemá taíbaq mayaíyaqa keráwáqá tíwáqnaa íyábá íyatama yemá keráwáqá tíwáqnaa ínoe. miráráa umá keráwáqá wenáwáqnaa-wanawaqnaa oro.  
\v 15 Áánûqtuni agamatá-kánnáábí maará téna kétiye:  
\q1 “min-nákómá náawabi taíbaq mamá áíkui-waigoma mórama áábátákárîq íkéitana min-nákómá náawabi pááqyamma mamá áíkui-waigoma umaatamá kémaiyaiye.  
\m téna mirá kétiye.  
\v 16 Áánûqtuma Tááítatimma mamá keráwáqtábá arummá timí-náqá aúrákaraiye. minnáyaba kemá Áánûqtukaq timuqá kémaraune.  
\v 17 ketáámá Tááítatiqtaba maamin-áúbámá maména keráwáqtôpaq wíkáae téqtaa kétunanataa wemá ôriq umá kákaiye.   
\p
\v 18 ketáámá Tááítatite yagaroqtamá móra tíbâqawaaraa-naqa timákaunanataa mibáq kéwiye. wemá Áánûqtuni átê-wataama waabá-káyúkáráq kétitataboata taígani Áánûqtuni waayúkabikemma wemmá wenóíkaq káonaae.  
\v 19 Îtukaq itáíq-itaiq o-káyúkámá yemá wemmá ketáátê wíyábámá taígani-kayukabike aúyarakaraae. wemá áwáyoq-wayukama itáíq-itaiq kéo-yuma Yérútáárebaq máa-yuyaba amí-yátááqá yorupaíyábámá wemá Tááítatima áwáqnaa íniye. miráinata óq-wayukama Áánûqtuni waayúkama wenáwáqnaa-wenawaqnaa ínéta aónéta Áánûqtun-awiqa múte yauwínoe.   
\p
\v 20 kaayaq-nákórátá yagaroqtamá mamé kéwiyatama waayúkama téta “maami-táíbáq-mónéqá yuwáunanataa wimmá íarutainiq únnatae” téta kanaaráq ítinoe.  
\v 21-22 Áánûqtun-aurakakaraq waayúkati yúrakakaraq arútáiniq ónáqtaa kéunatae. miráitaqtaa maami-kááyáq-nákátê yagaroqtamá wínîmma káqomma móra-naqa ketáámá kétimakaunatae. taígani-taoqa wemmá makáqma aónáunataama wemá aati-aatimá yíwáqnaa íyábámá ôriq umá kákaiye. íbêqa wemá keráwáqtábá kamuqá kéitenaboana uyátá-maqma yíwáqnaa íyábá kákaiye.   
\p
\v 23 Tááítatima ketíbárawaama keráwáqá tíwáqnaa íyábá ketê mayaímá yagaroqtamá kémayaiye. ánibo káqomma maa-kááyáqá tíbâqawaaraa-nakama yenákámá Áánûqtuni waayúkama áíkuyo-yuma timáyikaayata kéoye. min-nákámá miráuma Îtu Káríqtoni tágama-yataakoni amammóye.  
\v 24 yemmá keqtirummá yimígónîq umá yímero. mirámô íyatama máqtemma keráwátábátáá túma maméqtaa uyúnnataama minnâ “áraine” téta tínoe.   
\c 9  
\p
\v 1 Áánûqtuni waayúkama Yérútáárebaqa yíwáqnaa íyábámá kemá keráwáqtábá íkétune.  
\v 2 keráwáqá yíwáqnaa ínéq oqtábámá kemá kéitaune. kemá keráwáqtábámá Maaterónia-wayukaraqa túma mamé uí-áímmá tiráune. maará téq timá yímikaune: “ketááí tíbâqawaayuma Karíki-marabaq Korítiani-marupaq máa-yuma yemá írêq-karitimaatiraqa yíwáqnaa ínéta yokaa uréta paá yokaa umáae kéuyoe.” téq timá yímikaune. keráwáqá yíwáqnaa ínéq yokaa uráatababoana yemá mamá yíwáqnaa íyábámá yíkaraiye.  
\v 3 íbêqa kemá kaumo-wáyúkámá timáyikaunata keráwáqtábátáá tú mamé uí-áímmá túnnayabataa “árainabiyo?” téta itáneta kéoe. keráwáqá keráwáqtí amí-yátááqá yokaa umá mánoe téq timá yímikaune.  
\v 4 miráinata anaaékaqa Maateróniabake-kayukama yemá ketê yagaroqtamá uréta timónáiyamma keráwáqá yokaa íuraiyanama ketááí tigaemá anómma wániye. ketáámá keráwáqtábámá túma mamé uí-áímmá timá yímikaunatae. miráimanibo keráwáqá yokaa ímo uráiyanama keráwáqtí tigae-yátáákómá ketááí tigaemá uyátá-maqma anómma wániye.  
\v 5 miráuma maami tíbâqawaaraa-kayukama áqnáabaqa keráwáqtôpaq íyamma minnâ íráqône. mi-mónéqtábá yiménúne téq timá akoqnáá uráamma yemá keráwáqá tíwáqnaa umá mamá yorupánoe. miráuma yokaa kéinaraq kemá ko yamá ónúne. amí-yátááqá áqa yokaa uráiyanama Yérútáárebaq máa-yuma yemá “keqtáá timínéq kéoe” téta itánôwaqtaa ketáámá keráwáqá íma tiyárekaq yoráunaqtaa mirá kéoe.  
\v 6 taákaq maannáyaba máráaro. náawabi yópí pááqyan-anayumma uqmaréna-waigoma pááqyan-aawaqa mayánîmanibo náawabi taíbaq-anayumma uqmaréna-waigoma taíbaq-aawaqa mayániye.  
\v 7 miráinaq keráwáqá móra-mora-yuma nôraq umáwabi yimínéqa yiméraq móra-waigoma káqo-wamma ayárekaq íma yoraíno. náawabi yimíyábá amuqá márái-waigoma Áánûqtuma weqtábá kákaiye.  
\v 8 keráwáqá nói-qtababi íya-qtataaqtabama taíbaq-tuyanamma íma ítáaro. Áánûqtuma keráwáqá nói-qtataaqtababi o-wáígómá uyátá-maqma timíniye. miráipoaq keráwáqá aati-aatimá káqo-kayukama kanaaráq yimínoe.  
\v 9 Áánûqtuni watáama agamatá-kánnáábi mirá téna kétiye:  
\q1 “wemá áwáyoq-wayukama taígani kéyimitana wení kaayoné-yátáákómá watúq-watuq kéiye.”  
\m téna Áánûqtuqtaba kétiye.   
\p
\v 10 waéqma itaí-áímmá ítáaro. ánayumma úbî-waigomma Áánûqtu wemmá ánayumma kámiye. mikáké ánayumma úbî-waigoma anaaékaqa aáwaqa mamá kénaiye. miráráá umá Áánûqtuma keráwákáráq timínaq keráwáqá kanaaráq kaayoné-yátáákómmá ubínoe. mikákémmá kaayoné-yátáákómá taíganin-aramma pááq ínoe.  
\v 11 Áánûqtuma keráwáqá umaatamá timínaq keráwáqá aati-aatimá káqo-yuma yímîqma kanaaráq ínoe. miráuma mi-káyúkámá yemmá keráwáqá yíwáqnaa o-yúmá Áánûqtukaq “tíkáiye” téta kerawáqtí amí-yátááqá yemmá yímênatataama tínoe.  
\v 12 káqo-yuma yimíyábámá mirá-uraiye. keráwáqtí amí-yátááqnápó Áánûqtuni waayúkama Yérútáárebaq máa-yuma yíwáqnaa íyana keráwáqtí amí-yátááqtábámá yeqtí yimuq-yatáákómá yuwáaqma wéyáwé íniye. mirá-iyaqtabama yemá taígani-taoqa Áánûqtukaq “tíkáiye” téta tínoe.  
\v 13 miráinata ókaraq keráwáqtí amí-yátáákómá yemmá yirááténama minnâ Îtukaq keráwáqtí itáíq-itaiq í-yátááqá árai-qtataare. keráwáqá yemmá kéyimiyatama káqo-yugaraq Áánûqtukaqa “tíkáiye” tínoe. keráwáqtábá yemá téta “átê-wataama kéitepoaq mirá kéoe” téta tínoe. ánibo taíganimma keráwáqá yíwáqnaa oqtábámá yemá Áánûqtun-awiqa múte yauwínoe.  
\v 14 anómma íráqô-qtataakoma Áánûqtuma keráwápí makáitataboata yemá máqtemma keráwáqtôpaq yínéta kéoe. yemá keráwáqá yirummá kétimeta keráwáqtábá nunamummá tínoe.  
\v 15 Áánûqtuni anómma timí-yátááqtábámá wekáq “tíkáiye” ténátae.   
\c 10  
\p
\v 1 kemá Póroma íbêqa Îtu Káríqtoni kaayoné-yátáákáráq kétima-timune. kemá nékaq máeqa akoqnáá-aimma kétima-timunamanibo kemá keráwáqtê máeqa aqnún-áímmá kétima-timune téta yaímma-yuma kéte.  
\v 2 kemá keráwákáq inaa kétune. keráwáqtôpaq onnamá kemá keráwáqá akoqnáá-aimma mamá timá-timiyabama íoro. kemá akoqnáá-aimma tíyábámá kanaaráq kéitaune. ánibo yaímma keráwápíkémmá téta keqtááyábámá “maa-márábín-ááímmá kéwaraae” tiráámma min-áímmá íma áraine.  
\v 3 ketáámá maa-márábíqtáá máunamanibo maa-márábín-áímmá íma kéwaraunatae. miráuma maa-márábí-káyúkámá ááiqa kéowaqtaama ketáámá ááiqa íkéunataae.  
\v 4 ketááí iyebógómá maa-márábí-káyúkátí iyebógóráá íma uráiye. táígo-qtataakoni tí-kúrúmá yawitínîqtaba ketááí iyebógómá Áánûqtuni akoqnáárake kéiye. ketáámá unítîq-aikaraq  
\v 5 yúma mamé uí-áíkáráq kéyawarapaunatae. máqte-qtataakoma Áánûqtumma aónaiyabama aapi aúyáráimma ketáámá kéyawarapaunatae. máqte-tuyanamma yatâmma yáqtoqmataa mamá Îtu Káríqto tiníq umá kéwaraunatae.  
\v 6 yemá náayuwabi yeqtí yóyaukakemma téta “ketáámá Îtu Káríqton anaaé kéwaraunatae” kétetamanibo wemá tiníq íma o-yúmá ketáámá yemmá táí-meyamma yiménáqtáa yokaa kéunatae.   
\p
\v 7 Korítiani-marupaqa keráwáqtí túrakaqa nói-qtataarabi abarokáq uráiqtabama aónaaro. min-nákómá náawabi téna “kemá Îtu Káríqtonnamune” tínna-waigoma maannáyaba aákaq maraíno. ketáágáráqá Îtu Káríqtonnamunatae.  
\v 8 kemmá Áánûqtuma náápaamma tímikaiqtaba túma mamé uí-áímmá ôriq umá túnnama paá taákaq máráaro. kemá keráwáqá mamá akoqnáá ónáápoaq mirán-áímmá kétune. aati-aatimá kemá keráwáqá íma mamá yawarápanaaq mirán-áímmá kétune. ánibo ketááyabama tigaemá íkeune.  
\v 9-10 min-nákómá téna “Póroma wení aúba-wannaanapo keráwáqá mamá ikatíq umátikanena kéiye” tínnama minnâ íma árain-aimma kétiye. kemá itáunama yaímma-wayukama keqtábá téta “wení aúba-wannaagoma anómma akoqnáá-aimma kétimanibo wemá paá pááqyamma aqnún-náqá máitana wenáagoma íma kateko kéiye” téta keqtábá kéte.  
\v 11 mi-káyúkámá yemmá keqtááyábá maará téraq timá yímero: “Korítiani-marupaq yemá íyamma yeráwáqtí yáaikoma miráuma népaq máeta aúbabi agatáánîq íniye.” téraq timá yímero.   
\p
\v 12 mi-káyúká yemá yetábá anón-aimma téta yeqtí yúma maméta uyátáaniq umá ketáámá íma mirá-onunatae. yemá yenamáárîq yeqtí ámáan-ainapo yetábá maqmá káonaae. neginaagí kéo.  
\v 13 ketáámá túma mamé uí-áímmá ókaraq-okaraq umá tíq-tiq umá íma tenúnatae. ketáámá Áánûqtuni ámáan-ainapo ketábátáá kenamáárîq maqmá káonaunanataa keráwákáq wení átê-wataama tíyábá keqtáámá Áánûqtuma mayaímá tímikaiqtaae.  
\v 14 aati-aatimá ketááí náápaamma Áánûqtuma tímikai-waigoni ámûraapaqtaa íkéunataamibo Korítiani-marupaq keráwáqtôpaq uráunataama Áánûqtuni náápaakon aménáápáqá uráunatae.  
\v 15 miráitaqtaa ketáámá yaímma-yuma keráwápí mayaímá máyáaqtabama ketááí túma íma múte maméta kéuyunatae. ímibo keráwáqtí itáíq-itaiq umá yáqtorai-yataakoma anóniq ínnama aónanaqtaa kéunatae. ánibo Áánûqtuni ámáan-aimma keqtááyábá waráiyanama keráwáqá tíwáqnaa umátaa átê-wataama mamé wéyáwé íyábátáá keqtáámá kétikaiqtaae.  
\v 16 keráwáqá tíwáqnaa íyaqtaama átê-wataama Îtuqtaba uyátá-maqma népaq-marabiqtaa kanaaráq timá-yimenunatae. káqo-nakoma áqa waabá-káyúkátí yúbáq timá yímikaina-marukaqa timá-yimiyabama ketáámá íketikaiqtaae. ánibo káqo-wama matáina-mayaiyabama ketáámá túma mamé uí-áímmá ítenunatae.  
\v 17 náawabi aúma mamé uí-áímmá tínénama uyátárai-nakoqtaba tíno.  
\v 18 abo mi-káyúkámá náayuwabi yeqtí yúma maméta úyô-yuyabama Áánûqtuma íma kákaiye. mi-káyúkámá náayuwabi uyátárai-nakon-awiqa maméta úyô-yuyaba wemmá kákaiye.   
\c 11  
\p
\v 1 ánibo íbêqa áráwáá umá yaímma-wataama ítáaro. yaímma óq-wayukama téta “min-áímmá neginaagí-aine” tínoe.  
\v 2 minnáe. waagómá ánáakoqtaba kárún-aimma timákáinikaa umá Áánûqtuma keráwáqtábámá káqo-yuti minnáma maíyábá íma kétikaitaq kemá kárún-aimma kétima-tikaune. keráwáqá paá Îtu Káríqtomma wenamáa wenná máiyaba kétikaiye. miráuma aúgen-inaarugoma waatê íma yagaroqtaréna awaikókáq áqnáabaq winíkáá umá keráwáqá mamá Îtu Káríqtomma aménáá kéune.  
\v 3 naayóbáqá iraakabayaakómá Íbima kaaqaari-áínápó wemmá makákáine. mimórá-táí-yátáákómá keráwáqá mamá waéqma keráwáqtí túyánámmá Îtu Káríqtonopake mamá paábaq yuwaíyábá táaqa kégaiye.  
\v 4 min-nákómá Korítiani-marupaq wemá waabá-káyúkátí yúbáqá ketáámá Îtu Káríqtoqtaba timá-timunaiqtaa íma tiráibo wemá óq-aimma kétiye. wenôpake máyáan-aikoni áaikoma ketáámá timá-timunaqtaa kéitaan-aikoma ôrikaa umá mamé kéuyoe. káqon-aimma kéitaamma keráwáqtí taákoma agaro kéiye.  
\v 5 mi-káyúkámá téta “Áánûqtuma keqtáá timátíkaraiqtaae” téta kétemanibo yeqtí yáagoma ketáagoni ámûraaq wíyábámá íma itáíq-itaiq kéune.  
\v 6 kemá íráqôn-aimma waayúkati yúbáq íma kétunamanibo itaí-yátááqá ketáámá kémayaunaqtaa keráwáqá máqtemma minnáyaba ítama kétagaae. waabá-káyúkátí yúbáqá taígani-tupaama taígani-qtataaqtabataa timá tímikaunatae.   
\p
\v 7 kemá keráwáqá waabá-káyúkáráq kétima-timeqa móneqtaba keráwáqá íma ítama aónaraapoaq minnáyaba keráwáqá pááqya-tiwiqa kéyamatimeo? kemá ketí túma mamé kuképoaq keráwáqtí túma múte mamé kéuyune. minnáyabama kemá otaanáq kutáuno?  
\v 8 Áánûqtuni waayúkama káqo-kaqo-marabaq mórabi áíkuyo-yuma keráwáqtôpaq kéyunatama yemá kemmá móneqa yoqmá tíwáqnaa éta tímikaae.  
\v 9 kemá keráwáqtê máeqa aáwaqa nanúnayababi naammá waénúnayabama keráwákáq íma ítama aónaraune. Maaterónia-marabake tíbâqawaaraa-kayukama yemá kemmá tímikaae. mirá-oqtabama kemá keráwáqá íma mayaímá timéq arátikaraune. miráitaq aati-aatimá kemá keráwáqá íma mamá káratikaune.  
\v 10 mútûq árain-aaikomma kemá Îtu Káríqtonopake matáunagaraq kétima-timune. Áánûqtuma náápaamma tímikaiqtaba túma mamé uí-áíkón áaimma Karíki-wayukama ketôpake ímayanoe.  
\v 11 nôraq itaráq maamirán-áímmá kétuno? miráitaq kemá keráwáqá tirummá íyaq kétimuno? ímiye. Áánûqtuma káonaitaq kemá keráwáqá tirummá kétimune.  
\v 12 miráimanibo kemá keráwáqtôpakemma móneqa íma mayánúnama mirá-onayabama mi káqo-kayukama náayuwabi waabá-káyúkáráq watáama te-yúmá yemá áraimma íma kanaaráq mirá tínoe. minnâ “ketááí mayaígómá yeqtí mayaígótê móraiq kéiye” téta árain-uramma íma kanaaráq mirá tínoe.  
\v 13 yemá kaaqaari-tímáyíkáráí-káyúkámóe. keráwáqá kémakateta yemá Îtu Káríqtoni timáyíkarai-kayukaraa kéoe.  
\v 14 minnáyabama keráwáqá íma iyánáaq oro. Tááqtaama wemá waayúkati yúrakaqa mórama Áánûqtunopake kaqtó-nakaa kanaaráq aurániye.  
\v 15 miráinata Tááqtaani mayaí-wáyúkámá yemá waayúkati yúrakaqa timáyíkaraa-kayukaraa kanaaráq auránoe. abo íma iyánáaq oro. anaaékaqa yeráwáqá anónnáma táí-meyamma mayánoe.   
\p
\v 16 naayóbáqá kemá maará téq timá tímikaune. yaímma-wayukama téta ketáayabama neginaagí-aine tiráámanibo keráwáqtí túyánápímmá mirá téqo kéiteqa paá neginaagí-nakon-aama ítáaro. íbêqa túma mamé uí-áímmá pááqyamma tenúne.  
\v 17 maamin-áímmá kemá uyátárai-nakoni náápaakon aménáápáqá íma kágayaune. miráuma Korítiani-marupaq keráwáqtí aúkáapikemma mi-négínáágí-nákómá wetábá taíbaq-aimma ôriq umá kétiye miráráá umá kemá tenúne.  
\v 18 óq-wayukama mi-qtátááqá mayáiyatababi mi-qtátáárîqo í-yatabama yeqtí yúmo mamé uíyaqa kegáráq ketúma mamé uyónúne.  
\v 19 keráwáqá neginaagí-wayukati yáama kanaaráq kéitaapoaq ketáagaraq ítáaro.  
\v 20 káqo-nakoma keráwáqtábá wení ánná-wayukaraa máigaae téna tin-nákón áama keráwáqá kéitaae. aáwaqa kámeq wemmá ayúwáawana keráwáqtí túyánámmá kéyabitiye. wemmá ayúwáawana wenaúma maména kéuyena anaaékaq keráwáqtí tóíqa yuraapániye.  
\v 21 kemá aqnún-náqá máepoaq keráwákáqá miráíyaq kéumatikauno? miráimanibo íbêq-kanaaraqa máqte-kayukama yeqtí yúma maméta kéuyoe. miráinaq íbêqa kegáráq neginaagí-nakoraa umá túma maméq uyónúne.  
\v 22 mi-káyúkámá náayuwabi yeqtí yúma maméta úyômma yemá Íbaru-wayukabiyo? kegáráq Íbaru-naqune. yemá Ítíráaeo-wayukabiyo? kegáráq Ítíráaeo-naqune. yemá Áábaraan-anna-wayukabiyo? kegáráq Áabaraan-annabike-naqune.  
\v 23 yemá Îtu Káríqtoni kaqtó-wayukabiyo? kemá mi-máyáíyábámá uyátá-maqma íráqôniq kéune. ítáaro. taígani-taoqa minnáyaba ánná-naupaq máqe-uraune. taígani-taoqa ketúraqa yátarakekaraq tebûqa yimí-ánnárákékáráq tíkakaae. miráuraamma taígani-tupaaboaq kemá kanaaráq minnáyabama íma yorautónúne. taígani-taoqa tebûqa tímikaaqtabama púyôwaniq uráune. maaminnáyaba túma mamé uí-áíkómá neginaagí kéimanibo  
\v 24 káqo-kaqo-kanaaraqa Ítíráaeo-wayukama móra-tiyaapaq-yupaama tebûqnapo taíganimma (39) túma yurákáae.  
\v 25-26 káqo-kaqo-kanaaraqa kaumo-yúpáámá yáánápó tíkakaae. móra-taoqa óqtanapo iyaabóma tíkakaae. kaumobáq únópí-káárébímmá máunana yokíkáiye. móra-taoqa únókón ámûraaqa móra-wagaagaraq nokáákaraq paá mayaqmé uréire uráunama mibáqá kuti-nópímmá nommá ôriq umá aúgípimma paá aqtaráune. yaímma-taoqa moyá-káyúkámá yáqtoqma tiwíkaae. yaímma-taoqa ketí waayúkama Ítíráaeobakemma tíkamma kéwaraawata óq-taoqa Yéqtaaeo-wayukama tíkamma wakááe. anó-marupakaraq kaqmáápaqa waayúkama íma máa-marabakaraq únópítábágáráq ikatíq kéunata kaaqaari-tíbáqáwááráá-káyúkágáráq yemá kemmá mamá ikatíq umátíkaraae.  
\v 27 kemá ketí mayaímá matéq kammáa uráune. yaímma-taoqa kemá túmá íma waéq aáwaqtababi noqtábámá táayaba uráune. taígani-tupaama aáwaqa áraimma íma naráune. kemá yaugíqtábá kéunana ketí unáákáqtôgaraqa íma wáqe-uraiye.  
\v 28 máqte-tupaama ókon-oko-kayukama Îtuqtaba áíkuyoqtabama kemá taíbaq-tuyanamma ítaraune.  
\v 29 yeráwápíké yaímma-yuma aqnúnîq kéowaqa yeráwáqtábábóaq kegáráq aqnúnîq kéune. ánibo yaímma-yuma yemmá yíwíqma kúmiq-yataapi mamá kéyikaawanama minnáyabama kemmá tíyamma kéiye.  
\v 30-33 Tamáátikati-marupaqa anómma yabíkái-naqa (kíni) Arétatima wení kawáá-wáyúkámá timáyíkáitata máqten-aukapaq yabíkéta kemmá yáqtoraneta urááe. miráimanibo ketí aanábó-wáyúkámá kamáágupi tiwítikareta ánnáma kúmaketa motóqapike yabitimá márû-kurugoni aaumépaq tiyúwáawaq péqmareq kóuraune.  
\p kemá túma mamé uí-áímmá tennamá maami-qtátáákómá keráwáqá tiráátimma kemmá mamá aqnún-nákáá káuqtikaiye. Áánûqtuma uyátárai-naqa Îtu Káríqton aboámá kétaimma maami-qtátááqtábá kemá kaaqaari-áímmá íma kétune. wenáwîqa watúq-watuq umá múte yaúyóro.   
\c 12  
\p
\v 1 ketí náápaaqtaba túma mamé uí-áímmá neginaagí-yataaqanibo paá móragaraq tenúne. íbêqa ketí kaikáá qtátááqtábágáráq uyátárai-nakonopake awaaméq-yátááqtábágáráq tenúne.  
\v 2 kímora-naqa Îtun anaaé kéwarai-naqa aónaunana wemá páátákáá Áánûqtuni mú mikákáá yanaa-márúkáq yaúmena utáiye. min-nákómá wenaúraraq utáí paá arun-íyápóáq utáiyo? kemá íma kéitaunamanibo Áánûqtu wenamáa kéitaiye. minnámo pááq uráimma naayóbáqá títaupake kaayaqté-kaayaqte-karitimaatima kégoiye.  
\v 3 ókaraq kétune. wemá wanaúgaraq máqe urárani íyaq wenaúgaraq máqe uráraniyo? kemá íma kéitaune. Áánûqtu wenamáa kéitaimanibo kemá itaúnama áraimma wemá páátákáá Áánûqtuni mú mikákáá íráqô-marukaq utáiye.  
\v 4 mibáqá ítarai-qtataaqtabama watáanapo kanaaráq íma tewánîq uráiye. maami-qtátááqtábámá maa-márábí-káyúkámá yeqtí yóyaukakemma íma tero.  
\v 5 miráuma min-nákóqtábámá túma mamé uí-áímmá kétupo kenamáárîq ketábámá ítenune. mi-qtátáákómá keráwáqá tiráátimma kemá aqnúnîq únna-yataaqtaba yenamáa mi-qtátááqtábá túma mamé uí-áímmá tenúne.  
\v 6 kemá ketábá túma mamé uí-áímmá tennamá kemá neginaagí-nakaa íma ónúne. ímiye. árain-ain-aatuqma tenúne. ááqibo kemá túma mamé uí-áímmá íma tenúne. watáama téq nôrawabi únna-yataakoma waayúkama mamá ketí árain-aaimma kéyiraatiye. kemá ketí árain-aaikoqtabama íma uyátá-maqma máunaboaq ketí túma íma mamé uyónúne. kemá ketábá túma mamé kéuyonatama waayúkama yeqtí yúyánápímmá tétama “wení árain-aaikoqtabama uyátá-maqma wemá anómma máiye” téta tínomanibo min-áímmá íma áraine.   
\p
\v 7 kemá anómma íráqô-qtataaqa aónaunayabama ketí túma mamé uíyábámá Áánûqtumma íma kákaiye. miráuma wemá kemmá tútiq-yataaqa tímikaitana ketúraqa areríyagoni áwáyaakoraa kéiye. miráuma mórama Tááqtaani kaqtó-nakoma kemmá tebûqa tíminikaa kéiye. kemmá mamá aménáápáq tíkáitaq máunaboaq ketí túma kanaaráq íma mamé uyónúne.  
\v 8 kemá uyátárai-nakomma maami-qtátááqá matuwaíkáae téq kaumobáq ítama aónaraunamanibo  
\v 9 wemá maará téna kemmá yauwéqma timá tímikaiye: “wenamáa ketí íráqô-qtataakoqtaba emá kéone. miráitaa emá aqnúnîq kéonanama ketí akoqnáágoma emmá íráqôniq umákaitana akoqnáá pááq kéiye.” téna yauwéqma timá tímikaiye. miráinaq kemá aqnúnîq únnayabama túma mamé uí-áímmá kétenana Îtu Káríqtoni akoqnáágoma kemmá yaútûma ánáakutikaniye.  
\v 10 Îtu Káríqtoqtabama aqnúnîq íyábámá kemá timuqá kémaraune. kemá yikárárán-áímmá kémayeq tú-tiqa kémayaune. ókon-okomma ummaa-yátááqá kémayaune. waayúkama kemmá mamá táíq kéumatikaae. taíbaq áwáábiq-yataaqa abarokáq pááq kéimanibo máqtemma mi-qtátááqtábá Îtu Káríqtotababoaq itó-uma akoqnáá kéune. mirái-qtataakoma ketôpaq yiqtábámá kemá timuqá kémaraune. kemá aqnúnîq únnama mikákémmá mi-kánááráq kemá akoqnáá-naqa káuraune.   
\p
\v 11 kemá neginaagí-nakaa kéumanibo keráwáqá kemmá mamá túma mamé uí-áímmá kétima-tikaiye. keqtábá túma mamé uígónîq-wayukama umá máero. kemá íma anó-naqa máunamanibo mi-kááqáárí-tímáyíkárái-káyúkátí yiménáápáqá íma máune.  
\v 12 keráwáqá kétimonaawaq kemá máqte-qtataariq únna-waigoma áraimma timáyíkarai-kayukati yáaimma keráwáqá kétiraatiye. ánibo Áánûqtuma kekáké anón-awaameq-yataakaraq anó-mayaigaraq kémayaitaq keráwáqá aónaraae. ketí namuro-wáyúkámá kemmá mamá táíq kéumatikaamanibo kemá paá miráuqte kéuyunaq aónaraae.  
\v 13 káqo-kaqon-aukapakemma Áánûqtuni waayúkama mórabi áíkuyo-yuti aúkáapikemma kemá keráwáqtábá márú mikákáá pááqyan-iraq umátíkarauno? kemá keráwákáqá meyáqtábá íma ítama tímonaraunapoaq minnáyabawaq keráwáqá tirummá kéiyo? kemá kerawáqá íráqôniq umátikaunayaba keráwáqá ítama aonéq “ketí kúmiqa paábaq matuwéq tiwikátúwáaro” téraq tenúno?   
\p
\v 14 íbêqa kemá kaumobárîq umá keráwáqá ko timónanaaq yokaa kéune. ánibo keráwáqá kemmá yaímma-yataaqa timéq tíwáqnaa ínôqtabama íma ítama aónanune. keráwáqtí móneqtabama kemmá íma kétikaiye. ímiye. Îtukaq itáíq-itaiq ínôqtaba kemmá keráwáqtábá kétikaiye. ítáaro. ketáámá iyápóanaaqtabama yinóboyuma “aáwaqa yímero” téqtaa íkétunataae. ímibo yinóboyuma aáwaqa yeqtí iyápóanaamma “yímero” téqtaa kétunaqtaa keráwáqá ketí iyápóraa umá mááe.  
\v 15 keráwáqá tíwáqnaa íyábámá ketí máqte-qtataakaraq ketábágáráq keráwáqá timénúne. miráiyabama kemá timuqá kémaraune. kemá miráuma keráwáqá ketirummá kétimenaqa keráwáqá kemmá keráwáqtí tirummá paá pááqyamma kanaaráq timínô?   
\p
\v 16 yaímma keráwápíké maará téta tínoe: “áraine. Póroma keqtáá yama kétimonenama meyámmá íma matáiye. ááqibo wemá aúyánákáráq-nákómá máena keqtáámá makáqma tiwíkaiqtaae.” téta tínoe.  
\v 17 keráwáqá kéitaae. maamin-áímmá íma árain-aimmiye. mi-káyúkámá yemmá ketí aúbagaraq keráwáqtôpaq timáyikaunata maméta o-yúmá yemá keráwáqá makáqma tiwíkaao? ímiye.  
\v 18 kemá Tááítatimma keráwáqtôpaq wíkáae téq inaa tiráune. ánibo kemá óqa tíbâqawaaraa-naqa timákaunana wetê yagaroqtamá uráiye. Tááítatima keráwáqtôpakemma yaímma-yataaqa wetábáwáq matáiyo? ímiye. wetê ketéma mimórá-Áókáq-Áágóní anaaé kéwarauyana kerátáí táaikoma mimóráíq kéiye.   
\p
\v 19 keráwáqá túyánámmá ítáamma kerátámá keráwáqtí túbáqá anónná-aimma teyúyô? kerátá ímiye. kerátámá nóinainabi Îtu Káríqtoma “tekaao” tin-áímmá kerátámá kétima-timuye. ánibo kerátámá Áánûqtun-aurakaq kétima-timuye. kerátáí tíkáin-aanabo, kerátámá máqte-qtataariq úyamma keráwáqá tíwáqnaa íyábá mirá kéuye.  
\v 20 kemá mibáq ko yamá onnamá keráwáqtí tááikoma kemmá tíkáiniraq umá máiyaraq timónanuno? keráwáqá kemmá timónaneq túyánámmá ítáan-iraq umáwaq máeraq ónúnô? minnáyaba kemá netuq-túyánámmá kéitaune. keráwáqtí aúkáapimma ááíq-aikaraq kárún-aikaraq tíyámma í-yátáákáráq aúyababa í-ááíkáráq tikarárán-áíkáráq káqowa-kaqowamma timá táíq umákai-aikaraq mi-máqtén-ááímmá keráwápímmá wáinaraq ko aónanuno? yaímma-yuma yeqtí yíwîqa múte kéyauyeta máqtemma mimórá-túyánákáq íyaq máiyaraq ko aónanuno?  
\v 21 keráwáqtôpaq onnamá Áánûqtun-aurakaq keráwáqtábámá tigaeyábáwáq ónúnô? keráwáqtábá kemá taíbaq-tuyanamma kéitaune. yaímma keráwápíkémmá náayuwabi kebó-áímmá tarôq éq túranannama aráaqtabama keráwáqtí kúmiq-yataapikemma íma waékáiyaqa kemá tiruqtabá ôriq umá umátikanune.   
\c 13  
\p
\v 1 íbêqa kaumobárîq umá keráwáqá yama timónanaaq kéune. Áánûqtuni watáama agamatá-kánnáábí téna kímora-nakoma káqo-nakomma aúbi maráinaqa kaayarábi kaumo-yúmá mikáq máiya-yuma mimórá-áín áátuqma tero.  
\v 2 keráwáqtôpaqa kaayapárîq umá uráunama kemá kékén-áímmá timá tíkaraunama móragaraq keráwáqtôpaq ónáá kéeq kékén-áímmá kétima-tikaune. minnâ kemá keráwáqtôpaqo móragaraq wéqa kúmiq-yataariq kéo-kayukama paru-yátááqá íma yiménúne.  
\v 3 Îtu Káríqtoma ketáarake watáama áraimma tínaraq itánáae téraq kéteo? Îtuma wemá íma aqnún-náqá máimanibo keráwápímmá akoqnáá-nare.  
\v 4 owé. miráimanibo wemmá kaapaq-yátáq arááparaamma aqnún-náqá máqe-uraimanibo Áánûqtuni akoqnáárakemma móragaraq wemá paá máiye. ketáámá Îtuma aqnúnîq uráiniq umá móraiq umá aqnúnîq kéunataamanibo keráwáqtábámá Áánûqtuni akoqnáárake wetê yagaroqtamá mánunatae.   
\p
\v 5 miráuma kenamáárîq maqmá aónaaro. maaminnáyataba abáá umá aónaaro. minnâ itáíq-itaiq í-yátááqá yáqtoqma akoqnáá urááo? Îtu Káríqtoma áraimma keqtí tirunóbáqá máiye téraq kéitaao? weqtábá keráwáqá ímo ítareqa keráwáqá aammá arábaraae.  
\v 6 miráimanibo ketáámá íma aammá arábaraunatae. minnáyaba keráwáqá itaíkáae téq kétune.  
\v 7 keráwáqá otaammá íma kuígáae téqtaa ketáámá Áánûqtukaq nunamummá kétunatae. yaímma-yuma téta keqtááyábámá “aammá arábaraae” kéte. aammá ketáá íma arábáúnayabataa minnáyaba keráwáqá tiráátenaqtaa ketáámá nunamummá íketunatae. ímiye. keráwáqá arutaígáae téqtaa minnáyaba ketáámá nunamummá kétunatae.  
\v 8 ketáámá kenamáárîq árain-aikoma kanaaráq íma awéqtátuwanunatae. ketáámá paá kanaaráq mirá-onunatae.  
\v 9 keráwáqá akoqnáá kéowaqtaama minnáyabama ketáámá timuqá kémaraunataamanibo ketáámá aqnúnîq únnayabagaraqtaa timuqá kémaraunatae. miráitaqtaa Áánûqtu keráwáqá mútûq mamá íráqôniq umátikaniqtabagaraqtaa nunamummá kétunatae.  
\v 10 minnáyaba kemá nékake maamin-áúbámá keráwáqtôpaq kágayaune. miráinaq kemá keráwáqtôpaqo ko yamá kéonanama keráwáqtí táaikoma kemá keráwáqá táí-meyamma timígónîq umá kemmá ítiraatino. keráwáqá mamá akoqnáá íyábá uyátárai-nakoma wení náápaamma tímikaiye. min-náápáámmá keráwáqá mamá táíq umátikayaba ítímikaiye.   
\p
\v 11 ketíbâqawaayuo, íbêqa ketí watáama timá ánatanune. keráwáqá mútûq íráqôniq umá auraíyátábá maqmá aónaaro. ketáama kéiteraq mimórá-túyánákáq máero. kaayoné-yátáákógáráq máero. ánibo Áánûqtuma arummá amí-yátáákáráq kaayoné-yátáákóní áaimma máena keráwáqtê yagaroqtamá mániye.   
\p
\v 12 ye-wátánónááráá umá káqowa-kaqowamma tiyáámma wenamí-kanami kéeq tótó kéumayikeraq miráo-maarao-aimma timáyíkáaro. Áánûqtuni waayúkama máqtemma maakákémmá yemá keráwáqtábá “miráo-maarao” téta kétimatikaae.   
\p
\v 13 uyátárai-nakoma Îtu Káríqtoni íráqô-qtataakogaraq Áánûqtuni akaí-yátáákógáráq Aokaq-Áágóní aanábóráá-qtátáákómá keráwáqtê yagaroqtamá waíno.  
\v 14 missing?  
\q1 kemá Póroma  
\q1 Tímotigarare.