\id 1JN - Usarufa \h 1 Yóáane \toc1 1 Yóáane \toc2 1 Yóáane \mt1 1 Yóáane \c 1 \p \v 1 Aagómá maa-márámá íma pááq uráitana wemá máqe-uraiye. ketáá wenáama ítareqtaa wemmá ketááí túrannapotaa aónareqtaa tiyáákakeqtaa wenaneqá ánêkukaunatae. Aagómá wenáaimma matúq-matuq umá mái-auwaraimma wáiye. \v 2 maami matúq-matuq umá mái-auwarai-naqa wemmá ketáá aónaraunaboaqtaa ketáá keráwáqá kétima-timunatae. Îtu Káríqto matúq-matuq umá maí-auwarai-naqa naayóbáqá aboátê máqena wanamáárîq kumma tiráátiraiqtaae. \v 3 miráipoana ketáá móra-tuyanakaq ketibotêtaagaraq wanáaniko Îtu Káríqtogaraq yokéqtaa nóinabi aónareqtaa ítarauna-yataaqa timá tímikaunatae. ketáámá kétima-yimunataama minnâ keráwákáráq mimórá-túyánákáq maraígáae téqtaa kétunatae. \v 4 keráwáqtí timuq-yatáákómá mútûq pááq íniye téqtaa maami-qtátááqá keráwáqtôpaq kágayaunatae. \v 5 ketáámá maamin-áímmá Áánûqtuni áanikonopake ítareqtaa keráwáqá kétima-timunataama minnâ mirá-uraiye. Áánûqtuma ómmá máiye. wepímmá móra pááqyamma íma kumayuq-yátááqá wáiye. \v 6 abo ketáá téqtaa “Áánûqtugaraq móra-tuyanakaq kémaraunatae” tennatáámánibo ketáá kumayuq-ápí Áánûqtu íma máikaq uréire kéeqtaa minnâ kaaqaarimá kéteqtaa íma árain-apimma kémaunatae. \v 7 aanibo ópí tágaipin-amma Áánûqtu máikaq uréire kéeqtaa miráonataama ketáámá kímora-tuyanakaq maqmá yáátáá kéumayaunanataa áanikom Îtuni naaegómá ketááí kúmiq-yataaqa tete umá ketirunóbáqtáá mamá aúgen-auge kéumatikaiqtaae. \v 8 “kepíqtáá íma kúmiq-yataaqa wáiye” tennatáámá minnâ kenamáárîqtaa ketááí tíyakomma kaaqaari kétima-kaunananata árain-aain-aimma kepíqtáá íma wáiye. \v 9 ketáá Áánûqtuma paá timá ámenunataama, nói-kumiq-yataarirabi ketáámá uráunataama miráinana wemá ketááí kúmiq-yataaqa mamá awikáqtuwainanama ketááí kúmiq-yataakoni anónnáma íma paá wániye. Áánûqtu aati-aatimá yabíqma kateko umá máinapoana ketááí tái-yataaqa wemá tete umá tirunóbáké paábaq kématuwena aúgen-auge kéumatikaiqtaae. \v 10 Áánûqtu maará kétiye. “máqte-kayukama kúmiq-yataariq urááe.” téna kétiye. ááqibo ketáá téqtaa “kúmiq-yataariq íuraunatae” téqtaama aanibo min-áímmá minnâ “Áánûqtuma kaaqaari-náré” téqtaa kétunanataa Áánûqtuni watáagoma kepíqtáá íma kéwaiye. \c 2 \p \v 1 pááqya-noiyapo, kúmiq-yataariq íigaae téq kemá maami-qtátááqá kágayaune. ááqibo kúmiq-yataariq íyana móra-nakoma tíwáqnaa ínîn-naqa Îtu Káríqtomiye. wemá wenamáa íma kúmiq-yataariq uráibo kateko-yátáákón áai-nakoboana ketááí táayabo ínîn-naqa máiye. \v 2 kenamáa ketááí kúmiq-yataaqtaba ípukaibo máqtemma maa-márábi-káyúkátí kúmiq-yataaqtaba pukáiye. miráipoana Îtuma ketáái kúmiq-yataakoni ápéqa máiye. \v 3 Áánûqtuni ámáan-aimma itéqtaa miráonataama ketáámá áraimma kanaaráq aónanunatae. Áánûqtumma káonaunatae. \v 4 móra-nakoma téna “kemá wemmá aónaraune” ténamanibo wenámáan-aimma iténa mirá íkéena wemá kaaqaari-náqá máitana árain-aain-aimma wepímmá íkéwaiye. \v 5 ááqibo móra-nakoma wenámáan-aimma iténa mirá kéitanama wepímmá Áánûqtuni akaí-yátááqá ógiqma pááq umá wániye. \v 6 móra-nakoma téna “kemá wepí kémaune” ténama wemá Îtu Káríqtoma máqe-urainikaa móraiq umá maíno. \v 7 tíkái-kayukao, kemá maan-ámáán-áímmá íma aúgen-amaan-aimma kágatimune. ááqibo maaminnâ naayón-ámáán-áímmá kágatimune. keráwáqá naayóbáké ítameq utáámibo \v 8 maamin-áúgén-ámáán-áímmá áraimma Îtupi miráurainikaa umá íbêqa keráwápí mirá kéiye. kumayuq-yátáákómá kéyatamakitana ókómá keráwápí ógiqma pááq umá wáipoana mirárárá umá maamin-ámáán-áímmá aúgema wáiye. minnâ árain-okoma íbêqa kétagaiye. \v 9 móra-nakoma téna “kemá ókóní aapí kémaune” kétenamanibo Îtu Káríqtomma arummá amî-naqa áyámma kéumakenama wemá paá kumayupí máiye. \v 10 ááqibo wení ábâkoraa-naqa Îtu Káríqtomma arummá amî-nakomma kákainanama ókóní-aapi kémaitana wemá waayúkama otaa-qtátáárîq íkéumayikaiye. \v 11 ááqibo wení ábâkoraa-naqa Îtu Káríqtoni aanábómá áyámma kéumakenama kumayupí kémaiye. kumayuq-yátáákómá aúramma kégaropa-makaipoana wemá náakarabi uréire kéena íkaonaiye. \v 12 pááqya-noiyapo, Îtu Káríqtoma keráwáqtábá pukáipoana keráwáqtí kúmiq-yataaqa áqa mamá yukéna awikátukaiye. \v 13 ketibóutaao, áaimma áqtaraikake máqe-urainaqa Îtu Káríqtomma wemmá káonaapoaqa keráwáqtôpaq kemá kágayaune. maabuibóákaao, keráwáqá mamá Táí-nakomma márúte yukáápoaq kemá keráwáqtôpaq kágayaune. pááqya-noíyapo, keráwáqá ketibotáá Áánûqtumma káonaapoaq keráwáqtôpaq kemá kágayaune. \v 14 ketibóutaao, áaimma áqtaraikake máqe-urai-naqa Îtu Káríqtomma wemmá aónaraapoaq keráwátôpaq kemá agatáune. maabuibóákaao, Áánûqtun áabi keráwáqá akoqnáá uréq Táígo-nakoma uyáqtá-maqma máápoaq keráwáqtôpaq kemá agatáune. \v 15 maa-márágón áaikokaraq maa-márábi-qtátáátábágáráq ítikaino. móra-nakoma maa-márábín-ámmá kéwaraitanama ketibotááí akaí-yátááqá arupimmá íma wáiye. \v 16 wenaúgon amuq-yatáákáráq aúrananna aí-yátáákáráq aweké kuí-yátáákáráq Áánûqtunopake íma iráibo mirái-qtataaqa maa-márábíké-qtátááré. \v 17 máqtemma maa-márágóní waayúkama yúrananna káetama maami-qtátáákáráq maa-márágóní waayúkagaraq paábaq yátamakinoe. ááqibo móra-nakoma Áánûqtun aúyánámmá warénama matúq-matuq umá paá mániye. Îtu Káríqtoni webóé. \v 18 pááqya-noiyapo, maannáma aqtó-kánááráq íye. keráwáqá ítaraae. Îtu Káríqtoni anómma webó-náqá íniye. íbêqa netuqyaa Îtu Káríqtoni webó-wáyúkámá áqa irááe. miráitaqtaa káonaunatae. mi-kánáámá aqtó-kánááráq íye. \v 19 Îtu Káríqtoni webó-wáyúkámá yaímma keqtáábíké kóuraamanibo yeráwáqá íma keqtááráá umá máqe-uraae. yeráwáqá keqtáágáráq móra-yuyanakaq marétaraatati ketáátê máneta oné. ááqibo tiyuwéta keqtáábíké káouraapoata íma ketááí árai-kayukama kétiraateqtaae. \v 20 ááqibo keráwáqá máqte-kayukabike Aokaq-nákómá tiwíkaipoaq máqte-qtataaqa áraimma kéitaae. \v 21 árain-aain-aimma íma kéitaawapoaq íkagatimunabo árain-aain-aimma keráwáqá áqa kéitaawapoaq kemá kágatimune. keráwáqá kéitaae. árain-aipikemma móra kaaqaari-áímmá íma kanaaráq pááq kéiye. \v 22 nááwaq kaaqaari-náqá máiyo? “Îtuma íma Káríqtoma máiye” téna aboáqtábágáráq áanikoqtabagaraq wakaráína-naqa wemá kaaqaari-náqá Îtu Káríqtoni webó-náré. \v 23 náawabi Áánûqtuni áanikoqtaba wakaráínama Áánûqtu wetê ímaipoana kéqo-keq-yataariq íumakaniye. náawabi áanikomma arummá kámenama aboámá wetê máiye. \v 24 aamá áaimma áqtaraikake ítaraamma tirupi yuwáíyana maíno. tirupi yuwáíyana kémainaraq keráwáqá mórabi áanikopikaraq aboápíkáráq mánoe. \v 25 Îtu Káríqto timá akoqnáá umá tiráiye. “matúq-matuq umá mái-auwaraimma timínénataa keqtáámá timá akoqnáá umátíkaraiqtaae. kaaqaari-wáyúkámá keráwáqá árain-apike \v 26 tiwíqma paábaq tiyuwánéta kéoe. minnáyaba kemá kágatimune. \v 27 ááqibo Aokaq-Áágómmá tímikaitana paá keráwápí ku máipoaq keráwáqá káqomma tirááti-naqtaba ítikaniye. wenamáa máqte-qtataaqtaba kétiraatena kétima-timenataa aanibo nóinabi kétiraatena kétima-timenataa iqtáámá árain-aain-aimma wáiye. kaaqaari-áímmá íma wáiye. ááqibo Aokaq-Áágó nóinabi tiráátiniq umá Îtu Káríqtopi máero. \v 28 pááqya-noiyapo, Îtu Káríqtopi kémaiyana wemá yínaqtaa wemmá káoneqtaama mikáq wenaúbáq tigae-tigae íéqtaa kanaaráq itó-uma mánunatae. \v 29 keráwáqá aónaraae. Áánûqtupimma kúmiq-yataaqa íma wáiye. kateko-yátáákón áaimma máiye. móraiq umá kateko-yátáákón áai-kayukama yeráwáqá Áánûqtu aúgemma maqyíkáraiye. \c 3 \s1 Áánûqtun-araabitie. \p \v 1 keqtááyábá akaí-yátááqá abó “íráqône” téqtaa ketáámá wenáráabitie tenúnatae. miráipoata yeráwáqá Áánûqtuma íkaonaapoata maa-márábí-káyúkámá ketáágáráq ítimonaraaqtaae. \v 2 tíkái-kayukao, íbêqa Áánûqtuni áráabititaa máunataamanibo anaaékaq nóikaakanaq mánunataabiyo? íbêqa ketáá íma ítaraunataamanibo ketáá ítaraunataama wemmá aónaraunaboaqtaa weráá umá mánunatae. mikáq wenáaimma mútûq kanaaráq aónanunatae. \v 3 máqtemmá wekáq yirummá kámeta awé íya-kayukama Îturaa-kayukama yeráwáqá kúmiq-yataakon-aaq ikatéta nékaq mááe. \v 4 móra-nakoma kúmiq-yataariq kéena wemá aamá aúmatan-aimma kéyawitiye. kúmiq-yataaqa maannámiye. Áánûqtuni ámáan-aimma yawiténama kúmiq-yataaqa mi wáiye. \v 5 keráwáqá aónaraae. wemá aúgaraq-naqa aúkáimma wemá ketááí kúmiq-yataaqa matuwáínayataba kukáiye. Îtupimma íma kúmiq-yataaqa wáiye. \v 6 morá-nakoma Îtu Káríqtopimmo kémaenama kúmiq-yataariq íma umáena wíniye. ááqibo kúmiq-yataariq umáena kéwenama wemmá íma ítarena íaonaraiye. \v 7 pááqya-nóiyapo, móra-nakomma íyuwaiyanawaq árain-apike tiwíqma paábaq tiyuwaíno. náawabi kúmiq-yataariq íumaena wína-nakoma Îtuma kateko umá máinikaa umá mániye. \v 8 náawabi kúmiq-yataariq umáena wína-nakoma wemá Tááqtaani áaimma kémayaiye. Tááqtaama áqnáabaq áaimma áqtáraikake aati-aatimá kúmiq-yataariq umáena kéuiye. miráipoana Áánûqtun-aanikoma Tááqtaani mayaímá matuwáínayataba kukáiye. \v 9 ááqibo náawa-naawanabi Áánûqtuma marákáraitanama aati-aatimá íma wení kúmiq-yataariq umáena kéuiye. Áánûqtuni kateko-yátáákón ayu-qtatááqá wepí máipoana wemmá Áánûqtu marákáraitanama kúmiq-yataariq íma kanaaráq umáena kéuiye. \v 10 miráinaqtaa náayubi Áánûqtuni áráabiti máewata náayubi Tááqtaani áráabiti maíyamma yimónanunatae. náayubi íma kateko umá máeta kúmiq-yataariq umáe uyetáma yemá Îtumma yirummá áme-kayukayaba íkéyikaitata yeráwáqá Áánûqtuni áráabiti íma mááe. \s1 weqtábá kákaina weqtábá kákaina umá máero. \p \v 11 maamin-áímmá áqnáabake minnámo ítaraamma weqtábá kákaina weqtábá kákaina umá mánatae. \v 12 ketáá íma Kááinaraa umá mánatae. anómma Táí-nakoni iyápómá wenábâkomma ikákaimma nôraq itanawáq wemmá ikákaiyo? minnâ wení mayaígómá táígoni itana ábâkoni mayaígómá íráqôniq itanabóana ikákaiye. \v 13 ketíbâqawaayuo, maa-márábí-káyúkámá íyammo kéumatikaiyama íma iyánáaq oro. \v 14 máqtemma Îtun anaaé wáráá-kayukama keqtáámá kétikaipoaqtaa aónaraunataama tirun-íyápómá puí-yátáákómmá yátamaqtuweqtaa matúq-matuq umá mái-auwaraipiqtaa yabékuraunatae. ááqibo náayubi Îtun anaaé wáráa-kayukayaba íkeyikaipoata yemá puí-yátáápí paá mááe. \v 15 móra-nakoma náawabi Îtun anaaé wáráin-abakoraa-naqa áyámma kéumakenama aúyánápí ikámma púímma wemá yíkaminakaa-nare. keráwáqá aónaraae. waayúkama yíkamiya-kayuka matúq-matuq umá mái-auwaraimma ímatokaae. \v 16 maaminnâ nóinabi akaí-yátáákón áaiqtaba tiráátiraiqtaae. Îtu Káríqtoma keqtááyábáé téna pukáiye. miráinaqtaa ketáámá ketááí aanábó-yátábátáá kanaaráq puyónátae. \v 17 móra-nakoma náawabi áwáqnaa í-yátááqá matokáinama Îtun anaaé wáráa-kayukabike móra-nakoma náawabi áwáqnaa í-yátááqtábá kákaitana aónaraimanibo weqtábá wenáyakoma aúyakuraitana íámikaimma Áánûqtuni akaí-yátááqá wepímmá kémaiyo? \v 18 ketí pááqya-noiyapo, ketááí tikaí-yátáákómá watáama paá tóyaukaken-aimma íwaino. ketááí tikaí-yátááqá áráimma yiráátéqtaa máqte-qtataariq ónátae. \s1 Áánûqtun aúbáq ikatîq íena itó-uma akoqnáá umá mániye. \p \v 19 máqte-qtataariq onna-yátáákótáá ketááí tikaí-yátááqá áraimma yiráátéqtaa miráona-yataakotaa Áánûqtun aúbáq akoqnáá umá kanaaráq itó kéunatae. \v 20 ketáámá kenamáárîq ketúyánákótáá ketúbi maránímma minnáyabagaraq Áánûqtuma kéitaiye. Áánûqtu ketúyánákótáá uyátá-maqma máitaqtaa káonaunatae. wemá máqte-qtataaqtaba kéitaiye. \v 21 tíkái-kayukao, ketúyánákótáá ketúbi ímarainaqtaama Áánûqtuni aúbáq akoqnáá umá kanaaráq itó-onunatae. \v 22 wenámáan-aimma kéiteqtaa miráonaboanataa aati-aatimá amuqá maraína-yataariq-aatuqma onanatáámá nói-qtataaqtababi ítáana-yataaqtaa wenôpake paá mayánúnatae. \v 23 maaminnâ wení ámáan-aimma mirá-uraiye. áqnáabaqa wenáanikoma Îtu Káríqtokaq tirummá áméro. ááqibo “káqomma weqtábá kákaina weqtábá kákaina umá máero.” téna Îtuma wemá timá tímikainiqtaa ónátae. \v 24 náawabi maami-kááyáq-ámáán-áíkárátá kéitena miráina wemá Áánûqtupi kémaitana Áánûqtu wepí kémaiye. Áánûqtu wení Aágoma timá tímikaiqtaama “Áánûqtu keqtáábí kémai íyabiyo” téna kétiraatiqtaae. \c 4 \s1 Áánûqtuni árain-aagogaraq waátâgaraq. \p \v 1 tíkái-kayukao, íma máqten-aagokaqa tirummá áméro. maqmá aóna-aona umá aonáiyana Áánûqtunopake kéi-nare. netuqyaammá kaaqaari-áíkáráq-wáyúkámá maa-márábímmá uréire kéoe. táí-aagoma yirunóbáqá máitana mipíké táí-aimma kéiye. \v 2 miráuma aágoma Áánûqtunopakenabiyaa maqmá aóna-aono oro. maamin-áágómá téna “Îtu Káríqtoma aúgaraq-naqa aúkéna Áánûqtunopake kukáiye” ténama wemá Áánûqtunopake kéiye. \v 3 ááqibo maamin-áágómá téna “Îtu Káríqtoma aúgaraq-naqa aúkéna Áánûqtunopake íkukaiye” ténama wemá waátâe. Áánûqtunopake íirena wemá Îtu Káríqtoni anómma webó-nákónôpake kéiye. minnáyaba “keráwáqá atéráaro” téq timá tímikaunaae. “Îtu Kárîqtoni webó-náqá yíniye” tiráunama áqa ya máiye. \v 4 pááqya-noiyapo, keráwáqá Áánûqtu matíkaraipoaq wenáráabiti mááe. keráwápí mái-nakoma uyátá-maqma maa-márábí-náqá máipoana keráwáqá maamin-táí-áágómá yemmá uyátámakuraae. \v 5 yemá Îtu Káríqtoni webó-wáyúkámá maa-márágóní waayúkamoe. maa-máráqóní waayúkama máapoata yeráwáqá aamá temmá maa-márágóní waayúkama kéitaae. \v 6 ááqibo ketáámá Áánûqtu matíkaraipoaqtaa wenáráabiti máunatae. náayubi Áánûqtumma aónaa-kayukama ketááí táama kéitaae. aanibo náayubi Áánûqtuma íma maqyíkárai-kayukama ketááí táama íkeitaae. miráítaqtaa káonaunatae. móra-nakoma árain-aagogaraq-narabi kaaqaari-áágógáráq-nárábiyo. \s1 Áánûqtuma akaí-yátáákón áaine. \p \v 7 tíkái-kayukao, ketáámá weqtábá kákaina weqtábá kákaina ónátae. akaí-yátááqá Áánûqtunopake kéiye. náawabi káqowaqtaba ákáin-nakoma wemmá Áánûqtu marákáitana Áánûqtumma káonaiye. \v 8 Áánûqtuma akaí-yátáákón áaimma máipoana náawabi káqowaqtaba íakaina-nakoma Áánûqtumma íkáonaiye. \v 9 kímora wenáanikomma maa-márábí timákaitana aúgen-auwaraimma keqtááyábá mayaígáae téna kukáiye. \v 10 ketáá káonaunatae. áraimma akaí-yátááqá ketááí tikaí-yátááqá Áánûqtuqtaba íwáimanibo wení uyátá-maqma akaí-yátááqá keqtááyábá áraimma akaí-yátááqá wáiye. minnâ wemá wenáanimma timákáitana kumma kaapaq-yátáráq képuyena ketááí kúmiq-yataaqa meyánîq kéumatikaiqtaae. maaminnâ áraimma akaí-yátááqá wáqe-uraiye. \v 11 tíkái-kayukao, Áánûqtummo miráráá umá kákaina móraiq umá ketáá weqtábá kákaina weqtába kákaina ónátae. \v 12 móra-nakoma íma Áánûqtumma aúrapike aónaraimanibo ketáá weqtábá kákaina weqtábá kakáina onanatáámá Áánûqtu kepíqtáá kémainanama wení akaí-yátáákómá kepíqtáá mútûq pááq umá ánataginiye. \v 13 Áánûqtu wení Aokaq-Áámá tiyúwáitaqtaa yáátáá umá kémayaunaboanataa wepí kémaunanataa wemá kepíqtáá kémaiye. \v 14 ketáámá Îtu Káríqtomma aónareqtaaboataa timá tímikaunatae. aboámá wenáanima Îtumma timákáitana maa-márábi-káyúkámá táayabo ínenataa kukáiye. \v 15 náawabi Îtuqtaba “Áánûqtun-aanimiye” téna arummá kámena tin-nákópí Áánûqtuma máitana wemá Áánûqtupi máiye. \v 16 ketáámá káoneqtaa tirummá kámunatae. Áánûqtu keqtááyábá ôriq éna kákaiye. Áánûqtuma akaí-yátáákón-áaipoana akaí-yátááqá máiye. miráipoana náawabi akaí-yátáápí kémaina-nakoma minnâ wemá Áánûqtupi kémaitana Áánûqtuma wepí kémaiye. \v 17 yainaí-yúpááráq onanatáámá táaqa íkáinanataa akaí-yátááqá kepíqtáá mútûq pááq umá ánataginiye. ááqibo maa-márábíkáráq káqowaqtaba Îtuma ákáiniq umá móraiq umá káqowaqtabataa tikaíkáae. \v 18 akaí-yátááqá wárainanama áaqa íkaniye. ááqibo akaí-yátááqá mútûq pááq umá ánataguraitana ikatîq-yataaqa páabaq waqmá kéyuwaiye. móra-nakopimma ikatíq-yataaqa wárainanama agaegóní anónnáma táí-apeqtaba awé íniye. ááqibo náawabi ikatíq kéenama wení akaí-yátááqá mútûq íma pááq uráiye. \v 19 áqnáabaqa Áánûqtu keqtááyábá ákaraipoaqtaa ketáá weqtábátáá kanaaráq tikaíkáae. \v 20 móra-nako téna “Áánûqtutaba kétikaiye” kétenamanibo wemá ábâkoraa-naqa áyámma kéumakena wemá min-nákómá kaaqaari kétiye. wemmá káonenama wení ábâkoraanataba íkákainanama Áánûqtumma íaonai-waigoma Áánûqtutaba kanaaráq akániyo? ímiye. \v 21 Îtu Káríqtoma maan-ámáán-áímmá tímikaiqtaae. náawabi Áánûqtuqtaba kákainanama wenanaaé wáráa-kayukayabagaraq akaíno. \c 5 \s1 Îtumma arummá ámîn-nakoma maa-márábi-qtátááqá márúte kéyuwaiye. \p \v 1 máqtemma náayubi Îtuqtaba “Káríqtoe minnáma Áánûqtu timákaraiye” téta tíya-kayukama minnâ Áánûqtu maqyíkáraiye. náayubi aboáqtábá yikáínatama aboá maqyíkárai-kayukagaraq kéyikaiye. \v 2 ketáá káonaunatae. minnâ ketáámá Áánûqtuqtaba tikáínaqtaa wení ámáan-aimma taákaq maréqtaama ketáá wenáráabitiyabataa tikaíkáae. \v 3 ketáá Áánûqtuqtabataa tikáínaqtaama wení ámáan-aimma matoránátae. maamin-ámáán-áímma íma ummaa kéyaiye. \v 4 máqtemma Áánûqtu maqyíkárai-kayukama maa-márábí-qtátááqá kanaaráqá márúte ibáq kéyuwaae. ketááí tirummá amí-yátáákómá maa-márábí-qtátááqá uyátá-maqama kétimiqtaae. \v 5 náawaq maa-márábí-qtátááqá kanaaráq márúte kéyuwaiyo? móra náawabi “Îtuma Áánûqtun-aanikoe” téna arummá ámîn-nakoma wemá maa-márábi-qtátááqá uyátewae kéiye. \s1 Áánûqtuma áanikoqtaba abarokáq kétiye. \p \v 6 Îtu Káríqtoma nokáráq naaegáráqtábá iráiye. wenamáa noqtábá íiraibo nokáráq naae-yátábágáráq iráiye. káqomma Aokaq-Áágómá Îtu Káríqtomma káonena kétiye. ááqibo Aokaq-Áágómá árain-aain-aine. \v 7-8 kaumo-yátáákómá Îtuqtaba árain-aimma kéte. yeráwáqá Aokaq-Áágógáráq nokáráq naaegógáráq wááe. árain-aimma Îtuqtaba kéteta mimórá-yúyánákáq makéta kéte. \v 9 ketáámá nóinainabi waayúkama temmá tirummá kámunatae. ááqibo Áánûqtu nóinainabi tiráin-aikoma waayúkama tiráán-aimma uyátá-maqma kétena maamin-áímmá Áánûqtuma timátukaimma minnâ wenáanikoqtaba tiráiye. \v 10 maamin-áímmá Áánûqtuma timátukaimma máqtemma Îtumma arummá ámê-kayukabi wáiye. náawabi Áánûqtu tin-áíkáq íma arummá aménama Áánûqtuqtaba “wemá kaaqaari-náré” kétena Áánûqtu nóinainabi áanikoqtaba tin-áímmá arummá íámíqmena kéuiye. \v 11 ááqibo minnâ árain-aimma Áánûqtu timmá mirá-uraiye. matúq-matuq umá mái-auwaraimma Áánûqtu tímikaiqtaama maamin-áúwáráímmá áanikopi wáiye. \v 12 náawabi móra-nakoma áanikomma arummá aménama wemá matúq-matuq umá mái-auwaraimma mayániye. náawabi áanikomma arummá íkámenama matúq-matuq umá mái-auwaraimma ímayaniye. \s1 matúq-matuq umá mái-auwaraine. \p \v 13 keráwáqá náayubi Áánûqtun-aanikon-awikaq tirummá ámê-kayukabaq kemá maa-qtátááqá agatáune. matúq-matuq umá mái-auwaraimma áraimma ítareq matáapoaq keráwáqtábá agatáune. \v 14 wenáúyánákáq maréqtaa ketáámá Áánûqtukaqtaa nóiqtababi ítáananataama ketáá áraimma káonaunatae. wemá ketááí táaraq itániye. \v 15 ketááí táaraq kéitaiqtaa ketáá káonaunatae. nóiqtababi wekáq ítáananataama wemá áqa kétimiqtaae. \v 16 ábâkoraa-nakoma kúmiq-yataariq kéinaa káonema mi-kúmíq-yátáákómá yawááq umá matúq-matuq umá mái-yataapi íkewinaqa keráwáqá Áánûqtukaq itaíyana matúq-matuq umá puí-yátáápíkémmá Áánûqtuma mamá wemmá aúgen-auwaraimma amíniye. móra-kumiq-yataakoma matúq-matuq umá puí-yátáápí áwíqmena wíniye. minnáyaba “nunamummá tiyo” íketune. máqtemma otaammá kuí-yátááqá minnâ kúmiq-yataare. ááqibo ókon-oko-kumiq-yataakoma íma mamá puí-yátáápí awíqme wíniye. \v 17 máqtemma otáá-qtátááqá minnâ kúmiq-yataare. ááqibo ókon-oko-kumiq-yataakoma matúq-matuq umá puí-yátáápí íma kéwiye. \v 18 ketáá káonaunatae. náawabi Áánûqtu matíkárai-nakoma kúmiq-yataaqa íma umáena kéiye. aanibo Áánûqtun-aanikoma wemá kawáá kéumatikaiqtaaboana Táí-nakoma wemmá íma kanaaráq táí-yataariq kéumakaiye. \v 19 ketáá káonaunatae. Áánûqtun áráabititaa máunataamanibo tébakaq-wayukama máqtemma maa-márábí-qtátáákáráq Táí-nakoma nôrabi ónááe ti-qtátááqá mirá kéumayikaiye. \v 20 ááqibo káonaunatae. minnâ Áánûqtun-aanikoma iréna tiráátiraiqtaae. náawabi árain-Aanuqtuma máima ketáámá árain-Aanuqtupi wenáanikoma Îtu Káríqtopi máunatae. maaminnâ árain-Aanuqtugaraq maaminnâ árain-auwaraimma matúq-matuq umá mái-auwaraine. \v 21 pááqya-noiyapo, kaaqaari Áánûqtunopakema nékaq máero. \q1 kemá Yóáane.