\id 1CO - Usarufa 
\h 1 Korítiani 
\toc1 Îtuni anaaé kéwareta mórabi áíkuyo-yubaq Korítiani-marupaq Póroma Îtu Káríqtoni timáyíkarain-naqa watáa kétitana Tóqtani agatáiye. 
\toc2 1 Korítiani 
\mt1 Îtuni anaaé kéwareta mórabi áíkuyo-yubaq Korítiani-marupaq Póroma Îtu Káríqtoni timáyíkarain-naqa watáa kétitana Tóqtani agatáiye.  
\c 1  
\p
\v 1 kemá Póroma keráwáqá Îtu Káríqtoma mamá Áánûqtuqtaba aokarîq umátíkarai-kayukayopaq kágayaune. keráwáqá Áánûqtu wení waayúkama auraíyábá kákaitana tááyaraiye.  
\v 2 máqtemma máqten-aukapake náayuwabi Îtu Káríqtokaq nunamummá kéte-kayukayopakaraq kágayaune. wemá yeráwákáráq ketááí uyátárai-nare.  
\v 3 íráqô-qtataakoma kaayoné-yátáákáráq ketibotáámá Áánûqtugaraq uyátárai-naqa Îtu Káriqtonopake keráwáqtê waíno.   
\p
\v 4 Áánûqtuni kaayoné-yátáákáráq arummá amí-yátáákáráq anómma íráqô-qtataare. minnáyaba wemá Îtu Káríqtoma keráwáqá tímikaiye. minnáyaba kemá wekáq “tíkáiye” kétune.  
\v 5 wemá taígani íráqô-qtataaqa keráwákáq mirá-uraiye. Îtu Káríqtokaq ketááí itáíq-itaiq umá yáqtorai-yataaqtaba Áánûqtu tíwáqnaa uráiye. miráitaq íbêqa keráwáqá minnáyaba ítama kétagaae. keráwáqá kétagaapoaq óq-wayukama kanaaráq minnáyaba timá-yiminoe.  
\v 6 min-íráqó-qtátááqtábá Îtu Káríqtoma keráwákáq mirá-umatikaniye téq naayóbáqá timá tímikaunama íbêqa áraimma abarokáq uráiye.   
\p
\v 7 miráuma Áánûqtuni Aokaq-Áábíké máqten-iraqo-qtataaqa keráwáqá matáamma íbêqa uyátárai-naqa Îtu Káríqtoma abarokáq ínîqtaba keráwáqá awé kéoe.  
\v 8 keráwáqá awé kéiyanama wemá keráwáqá tíwáqnaa umá akoqnáá kéinaq itáíq-itaiq ínoe. mi-kánááráqá ketááí uyátárai-naqa Îtu Káríqtoni íráqôn-annabi máapoana keráwáqtí túbi íma makáiye.  
\v 9 minnáyaba Áánûqtuma aati-aatimá aákaq makéna mirá kéiye. keráwáqá wenáanikon-annabi máigaae téna tááyaraiye.   
\p
\v 10 miráimanibo ketíbâqawaayuo, uyátárai-naqa Îtu Káríqton-awikaq keráwáqtábá inaa kétune. minnâ kímora-tuyanakaq máero. keráwáqá íma káqo-kaqo-tuyanamma itánômanibo paá mimórá aúqma máero.  
\v 11 maará téq kétune. ketíbâqawaayuo, keráwáqtábá unítíq ááiq-aimma keráwáqtí aúkáapimma kéte téta Karóini waayúkama timá tímikaae.  
\v 12 yaímma-yuma téq “kemá Póronnae” kétemma yaímma-yuma téq “kemá Pítaanae” kétemma yaímma-yuma téq “kemá Îtu Káríqtonnae” téq keráwáqá kéte.  
\v 13 Îtu Káríqtoni aúgoma taíganinaq wáiyo? ímiye. wenaúgoma mimórá wáiye. Póroma kaapaq-yátáq keráwáqtábáwáq pukáiyo? ímiye. keráwáqá Póron-awikaq nommá pékaao? aaqáo ímiye.  
\v 14 kemá maaminnáyaba timuqá kémaraune. kemá paá kaayaq-nákámá Karípugaraq Káéatigaraq nommá péqyikaraune.  
\v 15-16 miráuma móra-waigoma “Póron-awikaq nommá pékaune” téna íma kanaaráq tíniye. íbêqa káqomma taákaq immá Tépanati wení aara iyápógaraq nommá péqyikaraune. káqo-yugaraq nommá péqyikaranuno? íma taákaq kéune.  
\v 17 miráimanibo Îtuma kemmá íma timátikena tiráiye: “uréwaq nommá péqyikaao.” téna ítiraiye. ímibo wemá átê-wataama waabá-káyúkámá timá yiménúnayaba timátíkaraiye. kemá mibáq keráwáqtê máeqa keráwáqá íma ítama táganon-aimma íma timá tímikaune. máqte-qtataariq kaapaq-yátáq Îtuma pukéna keqtááyábá uráimma ítama tágaigaae tépoaq kemá Áánûqtuni akoqnáágoqtaba keráwáqá ítama tágai-aimma timá tímikaune.  
\v 18 mi-kátáámá kaapaq-yátáqtábá neginaagí-aimma yaímma kéte. mi-káyúkámá min-áímmá kéte-yuma yemá yawítíkinon-apaq uráin-amma kéwaraae. miráimanibo ketáámá maami-káyúkámá Áánûqtuma kátobamatikaiqtaae mi-kátááyábá kétunatae. minnâ “mi-kátáámá Áánûqtuni akoqnáágoni awaaméré.” téqtaa kétunatae.  
\v 19 Áánûqtuni watáama agamatá-kánnáágómá min-ákóqnááyábá maará kétiye:  
\q1 “kemá itaí-wáyúkátí yúyánámmá yawítíma mamá abarokáqtáá ónune.  
\q1 minnámo itaí-wáyúkátí yúyánámmá paá kaaqaari-yúyánáné.” téna Áánûqtuma kétiye.   
\p
\v 20 íbêqa keráwáqá ítama aónanune. minnâ min-ítáí-wáyúkámá yemá náakaraq mááo? mi-káyúkámá kaaqaari-yúyánáqtábámá agatáa-kayukama náakaraq mááo? mi-káyúkámá keráwáqtí túbáq itó-uma máeta téta “íbêq-kanaama itaí-wáyúkámá maa-márábí mááe” tíráá-yuma náakaraq mááo? ketáámá Áánûqtuni itaí-yátááqá káonaunanataama waayúkati itaí-yátáákómá paátataakaa kéiye.  
\v 21 mi-káyúkámá yemá yúyánápímmá téta “ketáámá itaí-wáyúkáé” téta te-yúmá Áánûqtuma wení itaí-yátáákáké yemmá íma iyúwáinata wení aúyánámmá íma kanaaráq mayánoe. ááqanibo Áánûqtuma wení itaí-yátáákáké keqtáá atóbamatikarenataa amuqâ kémaraiye. máqte-kayukama átê-wataama Îtuqtaba itáíq-itaiq étama yemmá atóbanoe. maamin-áté-wátáámá ketáámá Îtuqtaba abarokáq waabá-káyúkábí túnnatataa ítama kétagaae. maamin-áímmá íma ummaa-áímmá wáipoata yaímma-wayukama náayuwabi yemá téta “ketáámá itaí-wáyúkáé” téta te-yúmá min-áíqtábámá “neginaagí-aine” téta kéte.  
\v 22 Karíki-wayukama itaí-yátááqtábá itánáae téta kéowata Ítíráaeo-wayukama awaaméq-yátááqá aónanaae téta kéoe.  
\v 23 miráimanibo ketáámá waabá-káyúkáráqá maará téqtaa kétunatae:  
\q1 “Îtu Káríqtoma kaapaq-yátáq keqtááyábá pukáiye.”  
\m téqtaa kétunatae. min-áíkómá káqomma íma Ítíráaeo-wayukabimma neginaagí-aikaa kéitana Ítíráaeo-wayukabi íkarutaiye.  
\v 24 miráimanibo máqtemma náayuwabi Áánûqtuma yááyaraimma yemá Ítíráaeo-wayukagaraq káqo-kayukagaraq kéitaae. minnâ Îtu Káríqtoma Áánûqtuni akoqnáágaraq itaí-yátáákóní awaaméré.  
\v 25 yaímma-wayukama Áánûqtuni watáayaba téta “neginaagí-aine” téta kétemanibo Áánûqtuni watáagoma móragaraq marabí-káyúkátí yúyánámmá uyátáraiye.   
\p
\v 26 ketíbâqawaayuo, Áánûqtuma keráwáqá tááyaina-yupaama mi-kánááráqá keráwáqá nói-mayaiyaq mayaínô? paá arekáq umá-yuma keráwápíkémmá waayúkati yúrakaqa itaí-wáyúkámá máqe-uraae. paá arekáq umá-yuma keráwápíkémmá keráwáqtí keqtiboní akoqnááma matááe.   
\p
\v 27 ímibo Áánûqtuma marabí-káyúkábíkémmá mamá paá-wayukama matáiye. mirá kéena waayúkama náayuwabi yemá yúyánápí téta “ketáámá itaí-wáyúkáé” téta kéte-yuma yigaae-yátááqá yímikaiye. mi-káyúkámá yeqtí akoqnááma íma wái-yuma Áánûqtuma mamá kéyimena mi-káyúkámá náayuwabi yemá yúyánápí téta “ketáámá akoqnáá-wayukae” téta kéte-yuma yigaaeráq mamá yíkaraiye.  
\v 28 yemá maará téta kéte: “Áánûqtuma máqte-kayukati aúkáapikemma paá-wayukama yiwíkaiye. mirá kéena waayúkama náayuwabi yemá paá-wayukama yiwéqtatuwaamma yiráátinena uráiye. minnâ Áánûqtun-aurakaq waayúkama yeqtí yúma maméta kéuyo-kayukama yemá paátataakaa kéomanibo paá-wayukama wemá uyátá-maqma itaí-yátááqá yímikaiye.  
\v 29 miráuma Áánûqtunopaq máqte-kayukama íma kanaaráq yúma maméta uí-ááimmá tínoe.  
\v 30 aúge-tuwaraitaama ketáámá Îtugaraq yagaroqtáunataama min-áúwáráímmá Áánûqtuma keqtáá tímikaiqtaae. Áánûqtuma keqtáá Îtuma tímikaiqtaae. túyánákáráq watáagaraq wení aúyánákáq ketáámá itaí-wáyúkámá aúkáunatae. Îtuma keqtááyábá íráqôniq umátikenataa Áánûqtun-aurakaq kateko-náqá aúkáiye. Îtuma keqtáámá Áánûqtuqtaba aokarîq umátikenata ketááí kúmiq-yataapike tiwíkaiqtaae.  
\v 31 minnáyababoana Áánûqtuni watáama agamatá-kánnáágómá kétiye:  
\q1 “waayúkma yemá akoqnáá-aimma tínétama uyátárai-nakoma nórawabi keqtáá umátíkáiqtabataa wenaúma manéna uíno.”  
\m téna kétiye.   
\c 2  
\p
\v 1 ketíbâqawaayuo, kemá áqnáabaq keráwáqtôpaq iráunama Áánûqtuma aamá keqtááyábá aúpáq yokaa umátíkaraiqtabataa arupú umá timá tímikaune. watáama timá tímikaunama keráwáqtábá ítama tágaikaae téq abarokáq tiráune.  
\v 2 mi-kánááráqá kemá keráwáqtê máqe-uraunama yaímma-yataaqtaba túyánámmá itaíyábá ítíkaraimanibo paá Îtu Káríqtoma keqtááyábá pukáiqtaba ítaraune. paá minnáyaba wenamáa kemá túyánámmá itaíyábá tíkaraune.  
\v 3 áraimma kemá keráwáqtê máqe-uraunama arupú umá kéitaawaq ateqte umá ikatíq kéeq tiyáátámma ayúkáune.  
\v 4 kemá karáwáqtê máeqa íma ítama tágaa-wataanapo keráwáqá yabiténááq uráune. ímiye. miráimanibo Áánûqtuni Aágoma ketí watáama tiráátimma minnâ arupú-aine.  
\v 5 Áánûqtunopaken-akoqnaayaba itáíq-itaiq ígáae téq kemá timá tímikaune. waayúkama paá yeqtáama itáíq-itaiq íma ígáae téq timá tímikaune.   
\p
\v 6 itaí-yátáákómmá itáíq-itaiq umá yáqtoraiyabama ketáámá waayúkaarikaa kéunatae. maa-márábí-káyúkátí itaí-yátááqtábá téite oníkáá umá íma móraiq kéiye. maa-márábí anómma yabíkáa-kayukati itaí-yátáákóráá umá móraiq íkeiye. mi yabíkáa-kayukama pááqya-kannaabi yemá ánataginoe.  
\v 7 maami itaí-yátááqtábátáá túnnama minnâ Áánûqtunopakene. itaí-wátáámá aúpáq-ámmá Áánûqtu naayóbáqá maa-márámá íma wáikaqa wemá Áánûqtuni tágama-yataaqtaba keqtááráq yáíkaaq íyábá tarôq uráine.  
\v 8 maa-márábí anómma yabíkáa-kayukama yemá aati-aatimá maamin-áqtábámá íma tágama arupú kéoe. yemá tágama arupú urétaraa tágama-yataakoni uyátárai-naqa wemmá íma ikamínéta oné. miráimanibo yemá íma tágama arupú étama ááiq-i-wayukama Îtuqtaba “kaapaq-yátáq ko aráápamaraaro” tirááe.  
\v 9 Áánûqtuni watáama agamatá-kánnáábí wení tágama-yataaqa íma arupú kéitena mirá kétiye:  
\q1 “máqte-kayukati yúrakoma íaonai-yataakaraq máqte-kayukati yaákoma íitaa-qtataakaraq wááe.  
\q1 waayúkati yúyánápímmá aati-aatimá íma yabérái-qtataaqa wáiye.  
\q1 maami-qtátááqá Áánûqtuma waayúkama náayuwabi weqtábá o-yúmá yokaa umáyíkaraine.”  
\m téna kétiye.  
\v 10 Áánûqtuni Aokaq-Áágóní akoqnáánapo maami-qtátááqá keqtáámá tiráátiraiqtaae. Aokaq-Áágómá máqtemma aúpáq aúyoqma wái-qtataaqtabagaraq kéitaiye.  
\v 11 ítáaro. móra-waigoni aúyánámmá paá wení aágoma kéitaibo. móraiq uráimanibo anómma uyátá-maqma minnáe. Áánûqtuni Aokaq-Áágómá wenamáa wenaúyánámmá kéitaibo.  
\v 12 íbêqa Áánûqtuni Aokaq-Áágómá kémayaunaboaqtaa Áánûqtuma tímikai-qtataaqtabataa kanaaráq itánúnatae. maa-márábín-áágómá ímatunatae.  
\v 13 ímibo Áánûqtuma tímikai-qtataaqtabataa ítama tágareqtaa óq-wayukama kéyiraatunatae. Aokaq-Áágóní watáabi árain-aikoma Aokaq-Áágónópáké abarokáq kétunatae.   
\p
\v 14 waayúkama Áánûqtuni Aokaq-Áágómá íma matáa-kayukama maami tímikai-qtataaqa Áánûqtuni Aágonopake kúmîmma íma kémayaae. mi-káyúkámá yetôpaqa maami tímikai-qtataakotaama neginaagí-yataakaa kéiye. maami-qtátááqtábámá yemá íma kanaaráq ítama táganoe. paá Aokaq-Áágóní akoqnáánapo ketáámá kanaaráq ítama táganunatae.  
\v 15 mi-káyúkámá náayuwabi Aokaq-Áágómá matáa-kayukama máqte-qtataakon áaimma ítama kétagaapoana kanaaráq yainánoe. miráimanibo yemá náayuwabi Áánûqtuni Aágoma íma matáa-kayukama keqtáámá náayuwabi Áánûqtuni Aágoma matáuna-yutaama yemá íma kanaaráq yainánoe.  
\v 16 minnáyaba Áánûqtuni watáama agamatá-kánnáágómá mirá kétiye:  
\q1 “uyátárai-nakoni aúyánámmá náawa ítama ánatatukaiyo?  
\q1 náawa kanaaráq uyátárai-nakoma aráátiniyo?”  
\m mirá téna kétimanibo Îtu Káríqtoma wenamáárîq wenaúyánámmá ketáámá káonaunataamanibo waayúkama wení Aokaq-Áágómmá íma matáa-kayukama íma kanaaráq káonaae.   
\c 3  
\p
\v 1 ketíbâqawaayuo, áqnáabaq kemá Korítiani-marupaq iráunama kemá watáama iyápóraa umá timá tímikaune. kemá miráuraunama minnâ keráwáqá Îtu Káríqtoqtabama taíbaq íma ítaraawaq Áánûqtuni Aágoqtaba miráitaq kemá keráwáqá waayúkaarikaa umá íma kanaaráq timá tímikaune. keráwáqá áráábi-iyaporaa uráamma  
\v 2-3 keráwáqtí aáwaqa paá náámma wáqe-uraiye. keráwáqá kamááma naawaí-kánáámá íaukaae.  
\p yaímma keráwápíkémmá íbêkaraq waayúkaariqti watáama keráwáqá íma kanaaráq kéitaae. íbêkaraq maa-márábí-káyúkáráá umá aqnú-káyúkábóaq keráwáqtábámá kemá téq “kamááma naawaí-kánáámá íaukaae” téq kétune. keráwáqá keíyáá unítíq ááiq-aimma kéteq káqowa-kaqowamma koyukaayúmma kéumayikeq kéowana keráwáqtí túgoma ákáinaiq kéowana keráwáqtí táaikoma mamá maa-márábí-káyúkáráá kéoe.  
\v 4 keráwápíkémmá móra-nakoma téna “kemá Póronnae” tínana káqo-nakoma téna “kemá Aapóronnae” tínama keráwáqá áíkuteq mirá temmá maa-márágóní áaimma kémayaabo.   
\p
\v 5 náawaq Aapóroma máiyo? náawaq Póroma máiyo? wetê-ketema kerátámá paá kaqtó-wayukae. abo Áánûqtuma ketááí watáanapo Îtu Káríqtoma itáíq-itaiq íyábá keráwáqá tíwáqnaa kéiye. móra-mora-yutaama uyátárai-nakoma tímikai-mayaitaa kémayaunatae.  
\v 6 minnágoma maará-uraiye. keráwáqá miráuma yópí ánayu-qtataakaa umá mááe. kemá ayummá uqmaráunana Aapóroma ánayu-qtataapi nommá atímakaimanibo Áánûqtuma keráwáqá mamá anómma káuqtikaae.  
\v 7 miráitana ayummá ukái-nakaraq nommá atítai-nakaraq yenákámá paáyabae. miráitana Aokaq-Áágóqtábá mamá anómma káuqtikai-naqa Áánûqtuma wenamáae.  
\v 8 ayummá ukái-waigogaraq nommá atítai-waigogaraq yenákámá yeqtí mimórá-máyáírákémmá móra-mora meyámmá mayáyóye.  
\v 9 kerátámá mákagoratama Áánûqtuqtaba mayaímá kémayauyaka keráwáqá miráuma Áánûqtuni yó-márámá mááe.  
\p keráwáqá miráuma Áánûqtuqtaba ketáámá naammá umáraunaikaa umá mááe.  
\v 10 Áánûqtuma kemmá íráqôniq umátíkaraitapoaq kemá arúkáráq ábokaraq kanaaráq amá akoqnáá uráune. mikákémmá káqo-wama mitáyama kéiye. máqtemma naammá uráiya-yuma ábotaraq maqmá atáá-uraiya-yuma atéqma arútáaro.  
\v 11 Îtu Káríqtoma wenamáárîq wemá ábone. ítáaro. waayúkama mayaímá kémayetama mimórá-ábómmá arúbama íétama yemá Áánûqtuni naammá íma tarôq kéoe.  
\v 12-13 kanaamá abarokáq ínana wemá keqtáámá mamá yaináinata máqtemma aónanoe. minnâ yaímma-yuma akoqnáá-namma uráawata yaímma-yuma iyáátámma ayúqma urááe. yaímma-yuma yeqtí mayaímá Îtu Káríqtokaq matáamma miráuma waayúkama íráqô-qtataaqa minnâ óqtanapo naammá uráánikaa urááe. ánibo yaímma-yuma yeqtí mayaímá Îtu Káríqtokaq matáamma miráuma waayúkama paá-yanapo naammá uráánikaa urááe. Îtuma yauwéqma kumína-yupaama wemá máqte-kayukati mayaígómá “paá wániyo?” téna maqmá aónaniye. miráráá umá iragómá naapi kúraqma maqmá aónaaniq umá wemá “paá wániyo?” téna ketááí mayaímá maqmá aónaniye.  
\v 14 máqte-kayukama Îtu Káríqtokaq mayaímá kémayaa-kayukama yeqtí mayaígómá paá wáinatama yemá íráqô-meyamma mayánoe.  
\v 15 miráimanibo móra-nakoma wení mayaígómá íma paá wáinanama wení máqte-qtataaqa íwániye. miráráá umá wení naammá kamágitana wení máqte-qtataaqa kamáginiye. wemá wenamáárîq yawarápaginiqtaba yáubaginimma miráuma waayúkama naammá kaitata yoqmáána-toqmaana umá yáubaanikaa umá yáubanimanibo íráqô-meyamma íma mayániye.   
\p
\v 16 máqtemma keráwáqá yagaroqtamá Áánûqtuni naammá máamma keráwáqá íyaq ítaraao? ánibo Áánûqtuni Aágoma keráwáqtê yagaroqtamá Áánûqtuni naaúpaqa kémaimma keráwáqá íyaq aónaraao? keráwáqá áraimma aónaaro.  
\v 17 miráiyata náayuwabi Áánûqtuni naammá mamá táíq étama Áánûqtu yekáráq mamá táíq umáyikaniye. keráwáqá Áánûqtuqtaba aokarîq umá naammá máápoana wemá miráráá íniye.  
\v 18 maaminnáyaba yaímma-wayukama íma iyuwáiyatawaq keráwáqá makátéro.  
\p yaímma keráwápíkémmá túyánápímmá téq “kemá maa-márágóní áaimma áá ítarauna-naqune” téq mirá-túyánámmá kéitaao? mirámô kéeqa keráwáqtí túyánámmá Áánûqtukaq kémareraq wenôpake itaí-yátááqá yimmá ítáaro. mirá kéeraq maa-márábí-káyúkámá iyuwáiyatawaq yemá keráwáqtábá “neginaagí-wayukae” téta timá tíkáaro.  
\v 19 áraimma maa-márábí-káyúkátí itaí-yátáákómá Áánûqtun-aurakaq neginaagí-yataare. wení watáama agamatá-kánnáágómá maará kétiye:  
\q1 “min-ítáí-yátáákómá maa-márábí-káyúkábíké kéyimma minnánapo Áánûqtuma waakápi kémayikaiye.”  
\m téna  
\v 20 ókaraq kétiye:  
\q1 “uyátárai-nakoma aónaimma maa-márábí-káyúkátí yúyánákómá paátataare.”  
\m téna kétiye.   
\p
\v 21 miráuma túma mamé uí-áímmá téq móra-waigoqtabama “kemá wenámúne” téq ítero. Áánûqtuma keráwáqá máqte-qtataaqtaba ommá áqa kétimiye.  
\v 22 kemá Póroma Aapórogaraq Pítaagaraq keráwáqá tíwáqnaa íyábámá Áánûqtuma keqtáámá keráwáqá tímitukaiye. keráwáqá tíwáqnaa íyábámá maa-márábí-qtátááqá tímikaiye. máqte-qtataaqa naayóbáq abarokáq urái-qtataakaraq anaaékaq abarokáq ínî-qtataaqtabagaraq keráwáqtí minnáe. aúwaraikaraq puígáráq minnágaraq keráwáqtí minnáe.  
\v 23 ánibo keráwáqá Îtu Káríqtona máawana ánibo Îtu Káríqtoma wemá Áánûqtunnae.   
\c 4  
\p
\v 1 miráipoaq keráwáqá Aapórogaraq kegáráqtábá túyánámmá ítátimekaratama minnáyaba taákaq máráaro. kerátámá paá Áánûqtuni mayaí-nákámúye. Áánûqtuma wení aúpáq-áráín-áímmá wenáaimma abarokáq mamá ígáae téna kekárátá timátíkaraikarataae.  
\v 2 Áánûqtuma móra-nakoma wení mayaímá mayaíkáae téna ááyaitanama min-nákómá Áánûqtuma nóinabi timámîniq umá mirá íno.  
\v 3 ánibo ketí mayaígóqtábá keráwáqtí túyánápímmá óq-wayukati yúyánápíkáráq nóinabi téq túyánámmá kéitaunamanibo kemá minnáyaba íma kamuqá kéitaune. ketí mayaígómá táiraq urái írágôniq kéiyo? kemá kenámáárîq minnáyabama íma kéitaupo.  
\v 4 miráimanibo uyátárai-nakoni mayaígóqtábá otaammá kepímmá wáinanama minnáyaba íma kéitaupo. uyátárai-nakoma wenamáa kemmá kéyainaiye.  
\v 5 miráinaq waayúkati mayaígómmá uyátárai-nakoma íkukainaraqa íyainaaro. mi-qtátááqá íbêqa kumayupí wáimma anaaékaqa ópítáá mamá abarokáq íniye. máqte-kayukati yikaí-yátááqá mamá abarokátáá íniye. miráumatuwena Áánûqtu wemá mi-káyúkámá náayuwabi íráqô-meyamma mayáiya-kayukama íráqô-kataama timá-yiminiye.   
\p
\v 6 mi-qtátááqá Aapórote kerátámá keráwáqtábá árain-aimma arutáinaiq ínôqtaba kerátá tiráátúyamma yáqtoqma akoqnáá ígáae téka keráwáqtôpaq kágayauye. kímora tiráátí-nakon-awiqa íma múte yauyéraq weqtábámá “kemá wennáé” téq ítero. ketúyánápímmá téq “kemá Áánûqtuni waayúkati aúkáapimma anómúne” téq ítero.  
\v 7 ítáaro. keráwáqtí máqte-qtataaqa Áánûqtuma tímikaiye. miráuma keráwáqá mi-qtátáákóní áaimma íma máamma nôraq itaráq keráwáqtí túma mamé kéuyo?   
\p
\v 8 keráwáqá tirun-íyápóyábá aáwaqa matáapoaq íbêqa “ketáámá mútûq-aawaqa matáunatae” téraq kéteo? keráwáqtí táaikoma Aapórote kerátátí táaikoraa íkeibo keráwáqtí táaikoma taíbaq oótakaq yabíkáa-yuti yáaikoraa kéiye. miráimanibo áraimma mi-kánááráqá keráwáqá yabi-í-wáyúkámá maíyakama Aapórote kerátágáráq mibáq yabiyéyúye.   
\p
\v 9 maa-márábí-káyúkátí yúrakaqa keqtáámá náayubi Áánûqtuni timátíkarai-kayukataama yeqtí yinaaépaq aqtóráqtáá kéyunatae. ketí túyánápímmá Áánûqtu wemá mirápáq kéiye. ánná-wayukama yiwíqmeta uréire uwáéta pááqya-kanaabi yíkamoniq umá ketáámá miráráá umá máunatae. miráráá umá waabá-káyúkátí yúrakaq keqtáá tíkamiyatama waayúkagaraq Áánûqtuni kaqtó-wayukagaraq itó-ureta taayoq ínôqtaae.  
\v 10 keráwáqá “Îtu Káríqtoqtaba itáuna-wayukama máunatae” téq keráwáqtí túma mamé uí-áímmá kétewatama keqtááyábámá waayúkama téta: “yemá Îtu Káríqtoqtaba neginaagí-wayukae.” téta kéte. keráwáqá akoqnáá owaqtaamanibo ketáámá aqnúnîq kéunatae. mirá téraq keráwáqá túyánápímmá kéitaao? keráwáqá anó-tiwiqa kéyaamanibo ketáámá ímiye. ímibo ketáámá tigaae kéiye.  
\v 11 min-ábáúráqá ketááí aáwaraa nommá íwáitana ketááí unáákáqtôgaraq yararéqé uráiye. ketááí naa márûqa íwáitataboata waayúkama keqtáámá iyákáá umá yítauqyama tíkama wáráawaqtaa naaóq-naaoq uréire kéunatae.  
\v 12 miráuma ketáámá mayaímá kémayeqtaa ketááí tiyáákakemma akoqnáá umá kémayaunatae. mi-máyáírákémmá ketáámá aáwaqa meyánîq ónúna-meyaqtaa kémayaunatae. waayúkama keqtáá timá táíq kéumatikaawaqtaama ketáámá yemmá timá íráqôniq kéumayikaunatae. yemá keqtáámá tú-tiqa kétimewaqtaama ketáámá minnágoni anónnáma yemmá íkeyimunatae.  
\v 13 yemá keqtááyábá táí-aimma kétima-tikaawaqtaama ketáámá kaayoné-áínápó yemmá yauwéqma kétima-yikaunatae. yeqtí yáaikoma ketááráqá mirá kéoe. minnâ ketáámá paátataaqa miráuma námô-yataakoni ámûraaq yamá kéweta aáwakoni áti-yataaqa umá iyabótúwáanikaa umá yemá ketááráqá mirán-ááímmá tarôq kéumatikaaqtaae.   
\p
\v 14 ketí tíkáin-iyapo-annao, maamin-áúbámá kemá kágayaunama keráwáqá tigaaeráq matikáíkónîq íkéune. ímiye. kemá keráwáqá tíwáqnaa ígónîq umá kágayaune.  
\v 15 Îtuqtabama keráwáqtí tirááti-wayukama taígani máamanibo taákaq máráaro. keráwáqtí keqtiboráá-náqá Îtu Káríqtokaq itáíq-itaiq íyábá kímora máiye. Îtuqtaba átê-wataama tíyábá timá tíkaraipoaq keráwáqtí keqtiboráá-náqá Îtuqtabama kemá máune.  
\v 16 miráitaq kemá inaa kétima-tikaune: “keráwáqá ketiyáánaubiqa máyáaro.” téq kétima-tikaune.   
\p
\v 17 keráwáqtôpaqa máqtemma maami-qtátááqtábá timá-timikaae téq Tímotimma timákáunana kéwiye. Tímotima wemá Îtuqtaba timá-yimuna-wayukati aúkáapike-nare. ánibo wemá Îtukaq itáíq-itaiq uráiye. wemá kemmá tíkáin-iyapoma Îtu Káríqtoqtaba akoqnáá umá itáíq-itaiq umá kéyaqtoraiye. wemá keráwáqtôpaq wénama ketáaimma Îtu Káríqtoqtaba máqtemma Áánûqtuni waayúkama mórabi áíkutaawaq tiráun-aikaraq keráwáqá taáqa yorániye.   
\p
\v 18 watáama kemá itáunama minnâ yaímma keráwápíkémmá téq “kemá anó-naqune” téq keqtí túyánápímmá kéte. Korítiani-marupaqa keqtábámá “yauwéqma íyaq wíniye” téraq túyánámmá kéitaao?  
\v 19 miráimanibo pááqya-kanaabimma uyátárai-nakoma akáinaqa kemá Korítiani-marupaqa ónúne. miráinaq kemá min-ánó-káyúkámá koma kéyimone. maqmá yimónanune. áraimma yemá Áánûqtuni akoqnááma matáá paá watáawaq kéteo?  
\v 20 Áánûqtuni yabíkái-qtataaqa paá-wataama íma wáiye. ímibo akoqnáá-yataare.   
\p
\v 21 miráinaq kemá náaraq umá keráwáqtôpaqa yénúnô? kemá keráwáqá agamá kautónááraq yokaa umá yénú keráwáqtí táí-aaipike waeréraq kaayonéwaq umátikanaaraq onúnô?   
\c 5  
\p
\v 1 yaímma-wayukama timá tímêmma keráwáqtí aúkáapimma “anómma kúmiq-yataaqa wáiye” tirááe. mi-kúmíq-yátáákómá itáíq-itaiq íkéo-kayukati kúmikoma anómma uyátáraiye. min-áíkómá mirá-uraiye. keráwápíkémmá móra-nakoma wenaboání ánáakomma yabítaiye.  
\v 2 mi-qtátááqá keráwáqtí aúkáapimma pááq kéitaqa náaraq umá keráwáqá itaí-yátááqtábámá túma mamé uí-áímma tínô? keráwáqtí tirummá ínnayaba tigaaeyábá awaútuweraq máero. keráwáqtí aúkáapikemma mi-kúmíq-náqá waqmá paábaq ayúwáaro.   
\p
\v 3-4 uyátárai-naqa Îtuni áwîkaqa min-nákómá aboání ánáakomma kumari-ááímmá tarôq i-nákómá kemá wemmá áqa yáiqtukaune. keráwáqá máqte-kayukama yááyama áíkuyoro. ánibo kemá túyánánápógáráq nunamunápógáráq keráwáqtê yagaroqtamá mánune. ketááí uyátárai-naqa Îtuni akoqnáábi áíkuyonunatae.  
\v 5 miráinaq keráwáqá mi-kúmíq-náqá áwíqma Tááqtaani ayáápi máráaro. miráiyana min-nákóní aúgoma Tááqtaani ayáápi puínanama anaaékaqa Îtuma wení kumínî-kanaaraqa min-nákóní arun-íyápómá mamá itó-uyakaniyo? ketáámá Îtuqtaba yauwéqma awiraíkáae téqtaama Tááqtaama ayúwáananataa min-náqá awíkena táí-meyamma amíniye.   
\p
\v 6 ímiye. keráwáqtí túma mamé uí-áímmá paátataare. mi pááqya-qtataaqa kara-káyúkátí yammá kamá itóqma anóniq i-qtátááqá áwîqa yíqtie.  
\v 7 táí-yiqtima iyaabótúwáaniq umá mi-táí-kúmíqá iyaabótúwáaro. miráiyatama tébakaq-yuma táígoma íma auránoe.  
\p ítáaro. Îtu Káríqtoma Áánûqtuni tipi-típi-araaqa ketááí kúmiqtababoata ikákaamma mi-táígómá íma kémayaunatae.  
\v 8 miráinaqtaa Áánûqtuni aammá waraíyábámá ketáámá anómma aúqma waayúkaarikaa ónatae. yammá táí-yiqtirake kaqmá agamaráiya-tamma íma nanúnataamanibo yammá áraimma íráqôniq ínna-yamma nanúnatae. maamin-áwááméq-áíkóní áaimma maará kéiye. ketáámá naayón-ááímmá táígokaraq áyámma í-yátáákáráq paábaq yuwánúnatae. ánibo ketáámá Áánûqtuma aammá íráqôkaraq árain-aikaraq mayánúnatae.   
\p
\v 9 kemá keráwáqtôpaqa maamin-áímmá áqa agatáune. mi-káyúkámá yemá táí-aaimma ókaraq-okaraq umá tarôq o-káyúkáyôpakemma nékaq máaro.  
\v 10 miráimanibo ketáagoni áaimma minnáe. mi-káyúkámá náayuwabi Îtukaq íma itáíq-itaiq o-yúmá nékaq íma máaro. kebó-yátááqá tarôq kéeta oótaqtaba kéyikaitata yetábá ummaatamá mayaíyábá kéoe. yeráwáqtí yúyánámmá Áánûqtukaq íkémaraabo káqo-qtataakaq uyátá-maqma yíkái-qtataakaq yúyánámmá kémaraae. miráimanibo miráráá-káyúkámá mirán-ááíkáráq taígani íma mááe. miráinaq keráwáqá máqtemma mirá-káyúkábíkémmá nékaq máineqa keráwáqá maa-márábíkémmá yuwéraq kóoro!  
\v 11 ímibo ketáagoni áaimma maará kéiye. mi-káyúkámá yemá téta “ketáámá Îtu Káríqtokaq itáíq-itaiq kéunatae” téta kétemanibo yemá táí-aaimma tarôq kéobo yeqtôpakemma nékaq máaro. yemá kumari-ááímmá tarôq éta egaamá káeta ummaatamá mayaíyábá éta yeqtí yúyánámmá áqnáabaq Áánûqtukaq ímaretamanibo káqo-qtataakaq yúyánámmá maréta taígani wááéni-nomma kéneta aíbôqnaaboq kéetabi óq-wayukaraq táí-aimma yimínéta miráiya-kayukatema aáwaqa paá ínaaro.   
\p
\v 12 mi-káyúkámá Îtu Káríqtoqtaba íma mórabi áíkutaa-kayukama yemá yainaíyábámá minnâ íma ketí mayaímíye. miráimanibo mi-káyúkámá Îtu Káríqtoqtaba mórabi ketáátê áíkutaa-kayukama yemmá yaínáaro. yeráwáqá maamirá-kúmíq-yátááríq kéiyaqtaama ketáámá yemmá yímáamma yiméqtaa akoqnáá umáyikanatae.  
\v 13 mi-káyúkámá náayuwabi Îtu Káríqtokaq itáíq-itaiq íma kéo-yuma Áánûqtuma yemmá yainániye. miráimanibo keráwáqá mi-táí-náqá keráwáqá áíkutaiyapikemma paábaq matuwéraq keráwáqtôpakemma nékaq ákáaro.   
\c 6  
\p
\v 1 ánibo móra keqtíbâqawaama Îtuqtaba otaammá kutikaínaqa Îtukaq itáíq-itaiq íma kéiya-kayukayopaq yúbimma íma máráaro. ímibo wemmá yainaíyábá Áánûqtuni waayúkayopaq uréraq tero.  
\v 2 anaaékaq-kanaaraqa Áánûqtuni waayúkama máqtemma maa-márábí-káyúkámá yabíqyíkareta yainánoe. minnáyabama íyaq ítaraao? miráinaq mi pááqyan-otaaqtabama kenamáárîq maqmá aónama yaínáaro.  
\v 3 móra-yupaama yínnama ketáámá Áánûqtuopake kaqtó-wayukagaraq maa-márábi-qtátáákáráq yainánúnatae. íyaq ítaraao? miráinaq keráwáqá íbêqa pááqyan-otaamma yaínáaro.  
\v 4 miráinaq nôraq itaráq keráwáqá Îtukaq íma itáíq-itaiq kéo-kayukabikemma yainaí-nákókáqá uréraq ítama káonaao?  
\v 5 keráwáqá mirámô oqtábá “tigaeyátábá oro” téq ítama káonaune. keráwáqtí aúkáapikemma móra-waigoma kaayaq-wátátí aúkáapimma íyaq máenawaq kanaaráq mamá yenákámá yatí umáyikaniyo? keráwáqtí aúkáapikemma kímora mirá-nákómá itaí-yátáákáráq íyaq máiyo?  
\v 6 keráwáqá Îtu Káríqtoqtabama keqtíbâqawaaraan-naqa yainaí-nákókáq awíqme kéomanibo yainaí-nákómá wemá Îtuqtabama keráwáqtí tíbâqawaaraan-naqa ímaiye.  
\v 7 mirá éqa keráwáqá mórabi íma maéq keráwáqtí táaikoma Îtu Káríqtoqtaba kárabaiye. miráuma min-ótáámmá enábâqawaama kuyakáinama kanaaráq kémayewaq minnáyaba aamá íyaq tinónô? emá ayúwénanawaq wemá ení moyámmá kémayainaawaq minnáyabama waabá-káyúkámá íyaq timá-yiminono?   
\p
\v 8 miráimanibo keráwáqá otaammá kéguyeqa keráwáqtí tíbâqawaayugaraq mamá komarummá umá kémayaae. kemá mirán-áímmá kéitaune.  
\v 9 mi-káyúkámá keráwápíkémmá náayuwabi mirá kéo-yuma íráqô-qtataakoma Áánûqtuni márûpaqa íma yaímma mayánoe. minnáyaba kaaqaari-áímmá téq “keqtábá íma wáiye” téq ítero.  
\p yeráwáqá náayuwabi Áánûqtuma káqo-yuti yiménáápáq akáiya-yuma yemá íráqô-qtataaqa Áánûqtuni márûpaqa ímayanoe. kumari-ááímmá tarôq éta yeqtí yúgoma waagómá mamá waagótê kumari-ááímmá tarôq étama yemá íráqô-qtataakoma Áánûqtuni márûpaqa ímayanoe.  
\v 10 mi-káyúkámá náayuwabi taíbaq-otamma mamá áíkuyaba yikáina-yugaraq yemá náayuwabi taíbaq wááéni-nomma naa-yúgáráq yemá náayuwabi óq-wayukayaba táí-aimma timá yíkáa-yugaraq moyá-káyúkágáráq yemá máqtemma íráqô-qtataaqa Áánûqtuni márûpaqa ímayanoe.  
\v 11 yaímma keráwápíkémmá mirákómá kéomanibo Îtuma teteráá umátikena keráwáqtí kúmiqa mamá paábaq yukáiye. wemá keráwáqá tiwíkena Áánûqtuqtaba aokaq-wáyúkámá aútíkaraiye. ánibo íbêqa Aokaq-Áágómá Îtu Káríqtogaraq keráwáqá mamá kateko-wáyúkámá Áánûqtun-aurakaq aútíkaraipoana Áánûqtuma keráwáqá kanaaráq tiwirániye.   
\p
\v 12 yaímma-wayukama mirá kéte: “íbêqa kemá naayón-ááíkomá atáá umá yáqtokaimma paá umágúne. íbêqa kemá ónááe tenna-yáqtáárîqa kanaaráq ónúne.” téta kéte. owé. miráimanibo yaímma-aaikoma keqtááyábá íma mamá íráqôniq umátíkaraiqtaae. áraine. minnâ kemá ánná-nakoraa umá naayón-ááínápó íma kéyaqtoraamanibo óq-aaikoni ánná-nakoraa íyábá íkétikaiye.   
\p
\v 13 yaímma-yuma mirá kéte: “aáwaqa tíyakoqtaba wáitana tíyakotaama aáwaqtaba wáiye.” téta kéte. min-áímmá áraimanibo anaaékaqa Áánûqtuma tínna-kanaaraqa aáwakogaraq tíyakogaraqtaa mi-kááyáqá íma wáyoye. maakáqá maa-márábítáá ketáámá aáwaqa naíyábátáá íma máunatae.  
\p ánibo ketááí túgoma kebó-ááíqtábá íma wáiye. ímiye. ketááí túma uyátárai-nakonnae. ánibo wemá keqtirunóbáqtáá kémaiye. wemá wení aánapogaraq wení áainapogaraq ketááí tirunóbáqtáá maqmá ógitikaniqtabataa kákaiye.  
\v 14 taákaq máráaro. Áánûqtuma uyátárai-nakomma pukáipike mamá itó-umakena aúgen-auwaraimma ámikaiye. wení akoqnáánapo ketáágáráq mamá itó-umatikenataa aúge-tuwaraimma timínîqtaae.  
\v 15 keráwáqá móra-mora-yuma móra-aayapaq túma Îtu Káríqtoni aúma mááe. minnáyaba keráwáqá kéitaanabiyo? miráinaq kemá móra-aayapaq túma Îtuni aúrake mamá aakaq-nóínítí yúraqa arúbanuno? aaqáo ímiye.  
\v 16 náawabi móra-waigoma wenaúma mamá aakaq-íníkóní aúgote yagaroqtaimmá wemá min-íníkótê mamá mimórá káuraaye. minnáyaba íyaqa ítaraao? minnáyabama Áánûqtuni wannaabí agamatán-áíkómá kétiye:  
\q1 “kaayaq-wáígórátámá mamá mimórámá auráyóye.”  
\m téna kétiye.   
\p
\v 17 miráimanibo móra-waigoma uyátárai-nakote yagaroqtai-wáígómá wení aágoma Îtuni aágote yagaroqtamá mimórá káuraiye.  
\v 18 miráuma kebó-ááíkóqtábámá nékaq máero. káqo-kumiq-yataaqa kenamáárîq keráwáqtí túgoqtaba íma wáimanibo kebó-yátáárîq í-ááíkómá keráwáqtí túgoqtaba wáiye.  
\v 19 Áánûqtuma Aokaq-Áágómá ketááí tirunóbáqtáá makáiqtaqtaa ketáámá Aokaq-Áágóní anó-monoq-nakaa umá kémaunatae. minnáyaba keráwáqá kéitaanabiyo? íbêqa keráwáqtí túma íma keráwáqtí minnáe.  
\v 20 ímiye. keráwáqá Îtu Káríqtoma meyánîq uráiye. mónekakemma íma meyánîq uráimanibo uyátá-maqma anó-qtataaqnapo meyánîq uráiye. keráwáqá wení naaenápó meyánîq uráiye. miráipoaq keráwáqtí túnapo Áánûqtukaq yaaguyábóro.   
\c 7  
\p
\v 1 keráwáqá aúbama agamá kemmá ítaapoaq íbêqa kemá yauwéqma timá-timenune. owé. waagómá íma aaramá mayánîmma íráqô-qtataare.  
\v 2 waagómá aaramá mayánîmma minnágaraq íráqô-qtataare kétune. abo min-nákómá wemá aaramá íma matáinanama káqon-inikoma wemmá yabitíniye. ánibo aaragógáráq waamô mayánîmma minnágaraq íráqô-qtataare.  
\v 3 awaikómá ánáakomma waayúkati aaraukaq-ááímmá amínana ánáakoma awaikómmá waayúkati aaraukaq-ááímmá amíno.  
\v 4 inaarúgómá waamô máyáimma wenaúma íma wennámíbo awaikónámíye. móraiq umá awaikómá wenaúgoqtaba íma amuqá maráinaiq ínîmanibo wenaúma ánáakonamiye.  
\v 5 awaikógáráqá ánáakogaraq kenákátí túma wenamé-wename íyábámá “aaqáo” íma tekaao. miráimanibo kenákámá téka pááqya-kanaabimma nékakaa máeka uyátárai-nakokaq nunamummá téyaae tékama íráqône. mikáké pááqya-kanaabimma nunamummá timátuwekama móragaraq yauwéqma yagaroqtaakaao. mirámô íyanama Tááqtaama timónáinama kenákátí túraqa náápaamma mamá yabiyéka aqnúnîq íma íyana wemá kenákámá íma makáqma timónaniye.  
\v 6 kemá Póroma min-áímmá túnnama kemá keráwáqá íma kéwakutunamanibo  
\v 7 kemá maará téq túyánámmá kéitaune. minnâ keráwáqá máqtemma kekáámô íyamma íráqômanibo Áánûqtuma keqtáá móra-mora-yutaama káqoniq-kaqoniq umá tarôq umátikaraiqtaae. miráitana wemá keqtáá móra-mora-yutaama káqo-kaqon-aaimma tímikaiqtaae.   
\p
\v 8 waayúkama aaraukárîq íuraa-yugaraq ketoq-nóíníqtábágáráqá maará kétune. minnâ aaraukárîq íma ínômma íráqômanibo kemá miráunaiq oro.  
\v 9 miráimanibo aati-aatimá yemá yúyánápímmá yeqtúma arúbanoqtaba itáiya-yuma yemmá iyuwáiyatawaq aaraukárîq oro. aaraukárîqo ínômma yúranannamo aíyábá uyátá-maqma íráqône.   
\p
\v 10 aaraukárîq uráa-yuyabama maará kétune. minnâ ánáakoma awaikómmá íma yuwaíno. mi-kátáámá íma ketáamibo uyátárai-nakoma wakúyikaraiye.  
\v 11 ááqibo wemá awaikómmá ayuwénama wemá óq-wamma ímayaino. anaaékaqa aaranaamá yaímma-taoqa yeqtiwaikókáq yauwéqmeta kéoe. móraiq umá waagómá anáakomma íma waqtuwaíno.   
\p
\v 12 waayúkama aaraukárîq uráa-yuyabama mórama ketí túyánápíkén-áímmá tenúne. min-áímmá uyátárai-nakoni watáama ímibo ketí watáae. minnâ waagómá wemá Îtukaqa itáíq-itaiq i-nákóná ánáakoma Îtukaqa íma itáíq-itaiq kéinanama wemá ánáakomma íma waqtuwaíno. min-íníkómá wetê mánena kéinanama wemá min-ínímmá maraíno.  
\v 13 móraiq umá aaragómá Îtukaq itáíq-itaiq in-íníkóní awaikómá Îtukaq íma itáíq-itaiq kéinanama wemá awaikómmá íma waqtuwaíno. min-nákómá wetê mánena kéinanama wemá min-náqá maraíno.  
\v 14 miráuma íma itáíq-itaiq i-nákóní ánáakoma itáíq-itaiq in-ínípóana awaikómá Áánûqtuqtaba aokarîq umá aúkáiye. móraiq umá aaragó íma itáíq-itaiq in-íníkóní awaikómá itáíq-itaiq i-nápóana ánáakomma Áánûqtuqtaba aokarîq umá aúkáiye. mórabi yagaroqtamá máiyana keráwáqtí iyápógaraq kanaaráq kéiteta Áánûqtuqtaba yemá aokarîq umá kanaaráq auránoe. iyápóyabama íma mirá kéiyatama iyápóma Áánûqtuqtaba aokarîq umá íma mánômanibo áraimma mirá kéiye.  
\v 15 miráimanibo móra-waigoma itáíq-itaiq íma ínna-waigoma kóinena ínaqa ayuwáiyana koíno. abo Áánûqtuma keqtááyábá unítíqa íma téqtaa kaayoné-yátáápí mánunayabataa kákaiye.  
\v 16 aaranaanô, keqtiwaiqmááqa keráwáqtê máetama anaaékaqa yemá Îtu Káríqtokaq itáíq-itaiq ínô? waayanaanô, keqtínááqmaaqa keráwáqtê máetama anaaékaq yemá Îtu Káríqtokaq itáíq-itaiq ínô? máqtemma ketáámá íma ítaraunatae.  
\v 17 uyátárai-nakoma móra-mora-yutaama káqo-kaqon-aimma tímikaiqtaae. mi táoqa Áánûqtuma emmá ááyaraimma aokarîq uráánanabiyo? mi táoqa Áánûqtuma emmá aúyaqmakaimma aaraukárîq íyaq uráánanabiyo? minnáyaba kemá máqte-kayukama náayuwabi Áánûqtun-aama itánéta áíkuyo-yuraq maamin-ámáán-áímmá kétima-yimune. minnâ mi táoqa uyátárai-nakoma keráwáqá tááyainama máenawaatariq umá máero.  
\v 18 móra-waigoma wenaúma káratainaraqo Îtuma wemmá ááyainanama máqe-urainiq umá móraiq umá maíno. ááqibo wenaúma íma káratainaraqo Îtuma wemmá ááyainanama máqe-urainiq umá móraiq umá maíno.  
\v 19 yúmo karaí-ááímmá íma anó-qtataaqiye. ímibo Áánûqtun-aama waraí-ááímmá anó-qtataaqiye.  
\v 20 miráitaq kemá móragaraq kétune. máqtemma keráwáqá mi táoqa uyátárai-nakoma tááyanimma máenawaatariq umá máero.  
\v 21 emá kaqtó-mayaima ánná-nakoraa umáwaq matáano? minnáyaba taíbaq-auyanamma íma itaao. ááqibo móra-waigoma emmá paá umákainaama paá kóaao.   
\p
\v 22 itáaro. náawabi kaqtó-mayaima ánná-nakoraa umá kémayainana uyátárai-nakoma wemmá ááyainama min-nákómá paá umáginin-naqiye. miráráá umá paá umáginiye. minnâ wemá kúmiq-yataakoni akoqnáágoni aménáápáqá íma máiye. uyátárai-nakoma wemmá ááyaitanama wemá Îtu Káríqtoni ánná-nakoraa mayaímá kémayaiye.  
\v 23 ítáaro. uyátárai-nakoma keráwáqá meyánîq uráipoaq móragaraq keráwáqá káqo-nakoni ánná-wayukama íma aúráaro.   
\p
\v 24 ketíbâqawaayuo, ókaraq kétima-timune. maannáe. mi táoqa Áánûqtuma keráwáqá tááyainaqa máqe-uraanawaatariq umá min-ááímmá kéwareraq máiyanawaq wemá keráwáqá tíwáqnaa íniye.   
\p
\v 25 mi-káyúkámá náayuwabi aaraukárîq íma uráa-yuyabama wakúyikarain-aimma uyátárai-nakonopakemma íma matáune. paá túyánápíké tenúnamanibo uyátárai-nakoma wení kaayoné-yátáápíké itaí-yátááqá kemmá tímikaitaq túyánámmá kéitaunama árain-aine. maannáe.  
\v 26 íbêq-awaabiq-yatababoaq ummaa-yátááqá ínîqtabagarapoaq keráwáqá máenawaatariq umá máero.  
\v 27 ketíbâqawaaraa-nako, enánáakoma máinaama wemmá íma waqtuwaao. ánibo enánáakoma ímáinaama mórayabama íma abáá-uwo.  
\v 28 miráimanibo móra-waigoma aaraukárîqo immá íma kúmiq-yataariq kéiye. móraiq umá inaarúgómá aaraukárîqo immá wemá kúmiq-yataariq íkéiye. miráimanibo ítáaro. aaraukárîq o-káyúkábímmá taígani ummaa-yátááqá kéwaitaq kemá keráwáqá ummaa-yátááqá uyátá-maqma mayaíyábá íkétikaiye.   
\p
\v 29 maannáyaba taákaq máráaro. ketáá mánuna-kanaama íma ayáqtáá-kanaae. miráipoaq keráwáqtí tínaaqmaati túyánámmá áqnáabaqa íma ítama miráimanibo áqnáabaq keráwáqá kenamáárîq uyátárai-nakoni aúyánákóní aménáápáq máráaro.  
\v 30 Áánûqtuni mayaíráqá akoqnáá éraq keráwáqtí tiru-qtátáárábi timuq-yátáárábi keráwáqtí oótamma  
\v 31 meyánîq kéeq oótamma mayaíyábá íma yaqtóráaro. abo maa-márámá pááqya-kanaabi ánataniye.   
\p
\v 32 íbêq-kanaagoni ummaa-yátááqtábámá keráwáqá netuq-túyánámmá itaíyábámá íkétikaiye. waagómá náawabi aaraukárîq íma urái-waigoma wemá uyátárai-nakoni mayaíráq wenaúyánámmá kémarena wetábá amuqá maréna maqmá káonaimanibo  
\v 33-34 waagómá náawabi aaraukárîq urái-waigoma wemá kaayaq-nákáyábá amuqá maqyikánîqtaba maqmá káonaiye. wemá íbêq-ummaa-yataaqtabama netuq-áúyánámmá kéitena wenánáakokaq wenaúyánámmá kémarena wetábá amuqá maréna maqmá káonaiye.  
\p inaarúgómá náawabi aaraukárîq íma urái-waigoma wemá uyátárai-nakoni mayaíráq wenaúyánámmá kémaraiye. wenaúgogaraq wenaúyánákókáráq wení aágogaraq uyátárai-nakoqtabama aokarîq umá kémaiye. miráimanibo aaragómá aaraukárîq uráin-inikoma wemá íbêq-ummaa-yataqtabama netuq-áúyánámmá kéitena wenawaikókáq wenaúyánámmá kémarena wetábá amuqá maréna maqmá káonaiye.   
\p
\v 35 kemá maamin-áímmá túnnama keráwáqá tíwáqnaa íkáae téq kétune. maamin-áímmá keráwáqá íma yáqtoraikaae téq kétune. keráwáqtábá maaráigaae téq kétune. maannâ keráwáqtí túyánámmá uyátárai-nakokaq matuwéraq keráwáqtí túyánámmá íma kaayapí yaínáaro.   
\p
\v 36 móra-waigoma keráwápíkémmá wenaúyánápímmá téna “ketáaikoma tíkáin-inaarugokaqa íráqôniq íkéumakaiye.” mirá ténawaq aúyánápímmá kéitaiyo? arummá ôriq umá min-ínáárúgóqtábá kéinanama wemá wemmá mayaíno. wemô min-ínáárúmá mayáinama íma kúmiq-yataariq íniye.  
\v 37 óq-nakoma wenaúgoni akaí-yátááqá íma waréna inaarúgóqtábá arummá íma amíniye. miráuma min-nákómá wení ákáin-inaarugomma íma mayénama wegáráq íráqôniq kéiye.  
\v 38 miráuma móra-waigoma wení ákáin-inaaruma ímayakaimma minnáyaba túyánápí kétune: “mirán-ááíkómá itaí-yátáákómá uyátá-maqma wáiye.” téq tuyánámmá kéitaune.   
\p
\v 39 aaragómá náawabi aaraukárîq uráin-inikoma wemá awaikótê yarúma máitana wení puínî-kanaama pááq íniye. awaikómá pukínanama wemá paá umáginiye. ánibo wemá óq-nakoni ánáaqa auraíyábá akáinanama min-nákómá uyátárai-nakokaq arummá amína-naqa maíno.  
\v 40 miráimanibo maará téq túyánámmá kéitaune. min-íníkómá aaraukárîqa ókaraq íma énama wemá amuqá uyátá-maqma marániye. kemá min-áúbámá kágayeqa túyánápimmá kétune: “Áánûqtuni Aágoma ketê máiye.” téq túyánámmá kéitaune.   
\c 8  
\p
\v 1 íbêqa kemá aáwaqa yaaráá-qtátáárábi óqtakaa-qtataakoma amíyábá yauwéqma timá-timenune. kéitaunatae. maami-tááyábábi óqtakaa-qtataaqtabama yaímma-wayukama téta: “yemá yeqtí akoqnááma wáiye.” téta kéte. miráipoana maami-qtátáákómmá aáwaqa kéyimenata yúyánápímmá téta: “íbêqa maami-qtátáákómá íráqôniq umátikaniye.” téta kéte. keráwáqá máqtemma maaminnáyabama téq “máqtepaq kéitaunatae” téq kéte. owé. maaminnáyaba máqtepaq ítaraipoaq keráwáqtí túyánápímmá téq “kemá aamá ítarauna-naqune” téq weganokanoq-áímmá kéte. maami-qtátááqtábá itáiyanama min-ítáí-yátáákómá keráwáqá íma mamá akoqnáá íniye. ímibo káqo-yuyaba tirummá yiméq mirá óqtabama keráwáqá mamá akoqnáá umátikaniye.  
\v 2 ítáaro. yaímma-wayukama yúyánápímmá téta “kéitaune” tétamanibo yemá máqtepaq íma kéitaae.  
\v 3 paá mi-káyúkámá náayuwabi Áánûqtukaq áraimma yirummá ámê-kayukama yemmá yenamáa Áánûqtuma kéyimonena íráqôniq kéumayikaiye.   
\p
\v 4 minnáyaba nóine téqtaa tenúnô? aáwaqa Áánûqturaa-qtataakaq amíyamma nanúnataabiyo? ketáámá máqtemma kéitaunatae. maami-qtátááqá yaawábi óqtakoma íma kanaaráq akoqnáá umátikanoqtaae. kímora-nakoma kanaaráq akoqnáá umátikaniqtaae. Áánûqtue.  
\v 5 yaímma óq-wayukama itáíq-itaiq ommá maannáe. taígani akoqnáá-wamma abaayákárábi marabímmá mááe. yemá keqtáá íráqôniq umátikanoqtaae. óq-wayukama maami-qtátáákáq nunamummá kétemanibo  
\v 6 ketáámá kéitaunatae. kímorama máqten-akoqnaagaraq máimma wemá Áánûqtue. wemá ketibotááé. wemá máqte-qtataaqa wetábá tarôq uráiye. ánibo kímora uyátárai-naqa máimma wemá Îtu Káríqtoe. wení akoqnáánapo máqte-qtataaqa abarokáq uráiye. wemá keqtáámá túwaraimma kétimiqtaae.  
\v 7 maami-qtátááqtábá máqte-kayukama íma ítaraae. yaímma mi-káyúkábíkémmá ayáqtáá-kanaama íma ítaraae. yaímma mi-káyúkábíkémmá ayáqtáá-kanaama yaatarábi óqtakake taróq uráa-qtataakomma yemá aáwaqa yímikaae. miráuma íbêkaraqa yemá aáwaqa mi-qtátáákómmá yiméwaaon-aawakaan-aawaqo kénetama yemmá yigae kétata netuq-yúyánámmá kéitaae.   
\p
\v 8 miráimanibo keráwákáráq ketêgaraqtaa kéitaunatae. mirái-mirain-aawaqa naíyábámá Áánûqtun-aurakaqa paátataare. ketáámá minnágaraq kéitaunatae. yaatakénábi óqtakake tarôq o-qtátáákómá íma aúwaraimma wááe. miráuma yekáq aáwaqa amí-ááwákómá naanatáámá keqtáámá íráqônirabi táígoniq íumatikaniqtaae.  
\v 9 maamináyaba atéráaro. Ítu Káríqtotababoaq keráwáqá paá kéumagomanibo min-ááwáqá mamá naíyamma mirámô éqa keráwáqtí tíbâqawaaraa-naqa makatínô?  
\v 10 keráwáqtí tíbâqawaaraa-nakoma Îtun-aama itáíq-itaiq íyábá aqnúnîq kéena min-ááwáqá kénenama wemmá agae kéinana netuq-áúyánámmá kéitena tíniye: “kemá arupúwaq uráuno? kemá otaanáq kutáuno?” téna wení aúyánápímmá tíniye.  
\v 11 maamirá-qtátááqá abarokáq ínama keráwáqtí tíbâqawaaraa-nakomma otaammá kéguyakaae. keráwáqtí itaí-yátáákómá wení aúyánámmá yabitimá kéyawaaq owana mamá wemmá agae kéiye.  
\v 12 Îtuma weqtábá pukáipoaq keráwáqá keráwáqtí tíbâqawaaraa-nakoni aúyánámmá yáqtoreq íma kanaaráq arutáinaiq éqa mamá táwîqo éqa Îtukaraq mamá táwîqa kéoe.  
\v 13 maamirán-ááwáqá kemô naanamá ketíbâqawaaraa-nakoma mamá agae kéitana kúmiq-yataariq umákaiyaba ítareqa kemá ínanune.   
\c 9  
\p
\v 1 kemá Póroma ayúqma paá uráuna-naqune. kemá timátíkarai-naqa máeq ketúrapikemma ketááí uyátárai-naqa Îtumma aónaraune. Korítiani-marupaqa ketí mayaímá weqtábá matáunayababoana keráwáqtí túwaraikoni áaimma waékáiye.  
\v 2 kemmá Áánûqtu timátíkaraimma keráwáqá aónaraamanibo yaímma óq-wayukama minnáyaba íma káonaae. keráwáqá kenamáárîq kemá timátíkarai-naqa keqtábá awaaméqá mááe.  
\v 3 yaímma-wayukama kemmá maará téta ítama káonaae: “egáráq Páánabatigaraqa nôraq itanawáq kenákátí táaikoma káqoniq kéenawaq tébakaq timáyíkaraa-yuti yáaikoraamma íkéiyo?” téta kétewaqa kemá maará téq yauwéqma kétima-yimune: “kerátámá tikáinakama yeráwáqô oníq umá paá kanaaráq mirá-oyuye.  
\v 4 kerátámá náápaamma átê-wataama túyata ítáa-yuraqa aáwaqtababi noqtábá ítama aónayuya-naapaamma matokáú íyabiyo? owé. kerátámá mirá kéuye.  
\v 5 kekárátá tikáinakama Îtukaq itáíq-itaiq ínna-inimma kanaaráq awiráyúye. tébakaq timáyíkarai-yugaraq uyátárai-nakoni ábâqawaayugaraq Pítaagaraq mirá kéoe.   
\p
\v 6 ááqibo Páánabatite kerátámá tiyáánapo mayaímá kémayeka kerátátí mayaírákémmá meyámmá matéka kerátáí aáwaqa meyánîq kéuye. kerátá miráiyaba tikáinakama mirá-máyáímá yuwáyúye.” mirá téq yauwéqma yemmá kétima-yimune.  
\v 7 ítáaro. ááiq-i-wayukama óq-mayaigaraq meyáqtábá íma kémayaae. yemá mirá kéoo? ímiye. kámááni-wayukama yemmá áqa meyánîq uráapoata óq-mayaigaraq íkemayaae. móraiq umá yómmá yoraí-nákómá wemá yópíkén-ááwáqá kénaiye. miráitana tipi-típi-kawaa-nakoma wemá náána-nomma kaqmá kénaiye.   
\p
\v 8 maamin-áímmá túnnama íma paá ketúyánápíkén-áímmá kétune. ímibo Mótetini ámáan-aikogaraq mirá téna kétiye:   
\q1
\v 9 “purumakaakómá ení yópímmá mayaímá kémayainaama aáwaqa amiyo.”  
\m téna kétiye. maamin-áímmá paá purumakaakóqtábá wáíwaakoqtabawaq wáiyo? ímiye.  
\v 10 waayúkagoqtabagaraq wáiye. waayúkama náayuwabi yómmá yoráiya-yuma yópíké aáwaqa máyáaro.   
\p
\v 11 waayúkama marabí íráqôn-anayumma umáráanikaa umá Páánabatite kerátámá Áánûqtuni átê-wataaama keráwáqtí aúkáapi uqmaráuye. miráinaka kerátámá keráwáqtábá mirá-máyáímô kémayekama kerátámá keráwákáq aáwáqtababi naaqtábá ítama aónai-naapaamma yokáuyo? owé. yokáuye.  
\v 12-14 mi-káyúkámá náayuwabi anó-monoq-naupaqa mayaímá máyáa-yuma aáwaqa mipíké kémayaae. ánibo mi-káyúkámá amí-yááréráqá waí-waamma agáyáa-yuma yaímma-aawaqa uyátárai-nakokaq ámépikemma kémayaae. móraiq umá uyátárai-nakoma wenamáárîq maannâ wakúyakaraiye. mi-káyúkámá Áánûqtuni átê-wataama waabá-káyúkátí yúbáq tíya-yuma waayúkama yemmá aáwaqa yímero. káqo-kayukama yemá maami-náápáámmá keráwáqtábá matáamanibo Páánabatite kerátámá maami-náápáámmá keráwáqtábá uyátá-maqma anómma matáuye.  
\p miráimanibo kerátámá aati-aatimá keráwákáqá aáwaqtabama unáákáqtôyabama waí-náqtábámá kéqokeq-yataaqtabama íma ítama káonauye. maannáyaba keráwákáqá íma ítama káonauye. minnâ kekárátámá keráwáqá mamá íráqôniq ínôqtaba ítama aónaiyaba íkétikaikaratae. keráwáqá kekárátá mamá íráqôniq umátikanoqtaba mirá kéuyaka keráwáqá miráiyabama íkétikainanama keráwáqá Îtu Káríqtoni anaaémma waraíbíkémmá mamá paábaq tiyuwánoe.  
\v 15 íbêqa keráwáqá minnâyaba ítáae. minnáyababoaq kemá aati-aatimá keráwáqtôpakemma tíwáqnaa í-yátááqá ímataune. íbêkaraqa keráwáqá tíwáqnaa ínôqtabama íma ítama káonaune. áraimma kemá keráwákáqá átê-wataama Îtuqtaba timá-timenunama anó-qtataapoaq kemá ítima-timenama puíyábá kétikaiye.   
\p
\v 16 waabá-káyúkáráq maamin-áté-wátáámá ténúnayabama kemá íma kanaaráq túma mamé uyónúne. mirá ónúnayaba Áánûqtuma kemmá wakútikaraitaq wení aménáápáq máune. kemá mi-kátáámá ímo tennamá táí-meyamma mayánúne.   
\p
\v 17 miráimanibo Áánûqtuma wakútikarainiq kéeq wenaúyánámmá kéwareq mirá kéune. mikáké uyátá-maqma ketúyánámmá kéwareq mirá kéonanama wemá amuqá kémarena íráqô-meyamma timíniye.  
\v 18 nói-meyanaq kemá mayánúnô? maannáe. átê-wataama kétima-timunayabama kemmá yagumá íráqôniq kéiye. ápêqa keráwápíké íma mayéq paá kétima-timune. kemá keráwápíké meyámmá mayánúnayaba Áánûqtunopake náápaamma matáunamanibo keráwákáqá íma ítama káonaune.   
\p
\v 19 kemá íma móra-nakoni paá-mayai-naqa kémaunamanibo kemá kenamáárîq máqte-kaykayabama yeqtí paá-mayai-naqa auraíyábá kétikaitaq mirá kéune. waayúkama Îtu Káríqtokaq yabitimáe wíyábá mirá kéune.  
\v 20 Ítíráaeo-wayukama Îtukaq yabitíyábá kétikaitaq kemá Ítíráaeo-nakaa káuraune. naayóbáqá kemá yeqtí ámáan-aikoni aménáápáq máqe-uraunamanibo íbêqa ímiye. yemá Îtu Káríqtokaq yabitíyábá kétikaitapoaq kemá móragaraq min-ámáán-áíkóní aménáápáq máa-kayukaraa káuraune.  
\v 21 íbêqa kemá káqon-amaan-aikoni aménáápáqá máunama Îtu Káríqtoni ámáán-aine. waayúkama náayuwabi naayón-ámáán-áíkóní amenáápáq íma máa-yuma Îtukaq yabitíyábá kétikaitapoaq kemá Îtu Káríqtoni ámáan-aimma íma matái-nakaa káuraune. mirá kéeq Áánûqtu ámáan-aimma íma awétátukaune.  
\v 22 aqnúnîq o-káyúkámá wekâq yabitíyábá kétikaitapoaq aqnú-nákáá káuraune. Îtunopaqa íyana atóbamayikaniye.  
\v 23 maami-máqté-qtátááqá Áánûqtuni átê-wataayaba mirá kéune. ánibo yaímma-wayukama áaimma átáma Îtukaq itáíq-itaiq kéowanama kemmá íráqôniq kéumatikaiye.   
\p
\v 24 ítáaro. máqtemma waayanaammá uyaatéta uyáqtanoqtaba móra-mora-yuma maqmá káonaamanibo kímora-nakoma uyátena amuq-yatááqá kémayaiye. Îtuqtabama máqtemma keráwáqá miráráá-oro.  
\v 25 mórama aábêma yain-nákómá wemá wenaúgoni akaí-yátááqá íkéweraimanibo wenaúgomma aráátitana wení wakúyakainiq kéiye. wemá mirá kéena amuq-yatááqá kanaaráq mayánîmanibo ítáaro. ketáámá anómma matúq-matuq umá mái-amuq-yataaqa uyátaiyaba maqmá káonaunatae.  
\v 26 miráitaq amuq-yatááqá mayaíyábá akoqnáá kéune. kemá paátataaqtaba mayaímá íkémayaune.  
\v 27 ímiye. kemá ketúgomma mamá akoqnáá kéeq ketúgomma mamá ketúyánámmá waránîniq kéune. miráipoaq óq-wayukaraq abarokáq timá-yimeqa kemá kenamáárîq min-ámúq-yátááqá íma arábaano.   
\c 10  
\p
\v 1 tíbâqawaayuo, kemá Ítíráaeo-tibaqawaaraa-kayukama aammá arábaraaniq umá arábaiyaba íkétikaiye, Áánûqtuma yemmá taíbaq awaaméq-yátááqá yímikaine. ketááí títaubikoqtabataama taákaq kéo? yeráwáqtábá Áánûqtuma konnámá yíkáitata mi-kónnákóní aménáápáq kéweta urááe. ánibo óq-taoqa yemá máqtemma karogaron-únópí aráqma urááe.  
\v 2 yemá Mótetini anaaé kéwaraaqtaba konnánápógáráq únónápógáráq yemmá péqyikaraaye.  
\v 3 ánibo yemá máqtemma Áánûqtunopake kúmîn-aawaqa narááne.  
\v 4 ánibo yemá máqtemma Áánûqtuma yímî-nomma narááne. óq-taoqa Áánûqtuma óqtamma yímîtata min-óqtápíké nommá narááwana anaaékaqa min-óqtákómá yetê iráiye. min-óqtákóní áaimma minnâ Îtu Káríqtoe.  
\v 5 miráimanibo taíganimma mi-káyúkábíkémmá yeqtábá Áánûqtuma amuqá íma maqyíkaraiye. miráitana wemá yemmá mamá mibáq kokoq éna aayá-márábáq puqyíkaraine. yeqtí arááq-yugoma mi-máráráq kugúbaguraine.   
\p
\v 6 maami-kékén-áímmá kéiteraq táwî-yataaqtabama ítikaino. maa-káyúkámá miráoniq íoro.  
\v 7 yaímma amammá óqtakakekaraq yaatakékáráq tarôq umákaan-amakaq nunamummá tirááne. yemá uráaniq íoro. óqtakakaraq yaarakáráq nunamummá tirááqtaba Áánûqtuni watáama agamatá-kánnáábímmá kétiye:  
\q1 “waayúkama omáq-ááwákáq maraq máqeta mikáké itó-ureta akáyáánîq éta yimuqá makááe.”  
\m téna kétiye.  
\v 8 yeqtí kebó-yátááqtábábóata nóinaq pááq uráiyo? taígani-kayukama (23,000) mimórá táoqa pukááne. ketáámá yemá uráaniq umá íma mirá-onatae.  
\v 9 yaímma-wayukama Áánûqtumma aú pukáipaq awé í-yátááqtábá yemá makáqma aónaawana yeráwákáqá nóinaq pááq uráiyo? iraakabayaakómá yúpuitata pukááne. miráinaq maami-kékén-áímmá ítama arútáaro.  
\v 10 yaímma-wayukama Áánûqtuma wakúyikaiqtabama nárun-narun-aimma tewanamá yekáqá nóinawaq pááq uráiyo? Áánûqtuma wení kaqtó-wayukabike móra-waigomma timákáitana mi-yúmá yawítíyukaine. miráinaq maami-kékén-áímmá ítama arútáaro.  
\v 11 máqtemma maami-qtátááqtábá keqtáá tiráátinoqtaba agatááne. kékén-áímmá téta agatááne.  
\p ítáaro. maa-márágómá ánatai-awaataq kéwiye.  
\v 12 yaímma keráwápíkémmá ketúyánápímmá téq: “aati-aatimá kemá mi-káyúkáráá íma kéune.” téq kéteqa maannáyaba taákaq máráaro. egáráq kúmiq-yataariq kanaaráq ínóne.  
\v 13 miráimanibo Tááqtaama emmá káqo-kayukama uyátá-maqma makátîniq umá íma makatíniye. emá Áánûqtukaq kamuqá itaao. wemá wenamáárîq wenáama kéwaraipoaq keráwáqá Áánûqtukaq kanaaráq kamuqá itánoe. emá mirámô inanamá Áánûqtuma Tááqtaama íma ayuwáinana emmá makaténa uyátaniye. ímiye. Tááqtaama keráwáqá makatínéna kéinanama Áánûqtuma keráwáqá pékinon-amma tiráátiniye. minnáyababoaq keráwáqá makatí-yátáákómmá kanaaráq uyátanoe.   
\p
\v 14 miráimanibo tíkái-tibaqawaaraa-kayukao, amammá óqtakakenabi yaataké tarôq uráa-qtataakonopakemma aati-aatimá nékaq máero. aati-aatimá mi-qtátáákókáqá “íráqôniqtaa umátikaao” téraq ítero.  
\v 15 yaáqa ítaraa-kayukaraa umá kétima-timune. miráinaq maamin-áímmá tenúnayaba túyánámmá ítama tágaaro.   
\p
\v 16 ítáaro. Áánûqtuma keqtáá íráqôniq umátíkáiqtaba wekáq “tíkáiye” téqtaa naúnanapo ketáámá mórabi yagaroqtamá Îtu Káríqtoni naaegógáráq wenaúgogaraq kéyagaroqtaunatae.  
\v 17 áraimma ketáámá máqtemma móra-mora-yutaama mimórá-yákákémmá móra-mora-aayapaq mayáunataama mimórá-áúmá mamá kéyagaroqtaunatae.  
\v 18 keráwáqá minnáyabama kétagaao? abo Ítíráaeo-wayukati áaikaq aónaaro. yemá Áánûqtukaq amí-yááréráqá ámikaan-amaqa kéneta yemá nunamummá kéteta miráuma yemá Áánûqtute mórabi kéyagaroqtaae.  
\v 19 miráimanibo kemá mirá íkétune. minnâ ketáámá óqtanabi yaagóní amakáq ámên-amaqo naanatáámá ketáámá miráuma mi-qtátáákáq nunamummá mimóráíq umá kétunatae. ímiye. minnámô túnna-waigon áaimma íwáiye. maamin-ámámmá yemá paátataapoana móraiq umá amaqá yekáq yímêmma minnágaraq paátataare.  
\v 20 miráimanibo ítáaro. waayúkama náayuwabi óqtanabi yaagóní amakaq nunamummá te-yúmá yemá amí-ááwáqá kutiwákókáq kéyime. ánibo keráwáqá kutiwákógáráq yagaroqtaíyábá íkétikaiye. miráipoaqtaa ketáámá kaayaq-káápúbíké íma nánátae. ímiye.  
\v 21 miráuma ketáámá uyátárai-nakoni yaarerákékáráq kutiwákóní yaarerákékáráqá íma nánátae.  
\v 22 uyátárai-nakoma keqtáámá áyámma umátikani-qtataariraq ónúnayabataa kétikaiyo? ímiye. ketáámá wemmá uyátá-maqma akoqnáá kéunataabiyo? ímiye.  
\v 23 maan-áímmá áraine. minnâ ketáámá naayón-ááíkóní aménáápákémmá yubíqtuweqtaa kóuraunataamanibo máqte-qtataakoma íráqôniq íkéiye. keqtááyábámá máqte-qtataakoma íma aammá aúkaimanibo máqte-qtataariq kéunanataa íma tíwáqnaa kéoe. Áánûqtuni waayúkama mamá akoqnáá umá itáíq-itaiq í-wáyúkámá aúqyikaiyaba kétikaipoana  
\v 24 maannáma taákaq máráaro. aáwaqa naíyanabi máqte-qtataariq íyama káqowa-kaqowaqtaba mirá-umayikaaro. mi-qtátáákómá keráwáqtábá íráqôniq umátikaina-yataaqtaba yenamáa íma mirá ínômanibo mi-qtátáákómá óq-wayukayaba íráqôniq umáyíkái-qtataaqtaba mirá-oro.  
\v 25 amaqá aáwaqa meyánîq í-márúkáq maráiyamma paá kéneraq netuq-túyánámmá íma ítáaro.  
\v 26 paá maannáyaba taákaq máráaro. “maa-márágáráq máqte-qtataakaraqa maa-márábí wáimma uyátárai-nakonnae.” mirá téna Tébitima ibí naayóbáqá tiráine.  
\v 27 miráuma íma itáíq-itaiq kéo-kayukama eqtábá téta: “emá ketê aáwaqa koma nánóne.” téta mirá tíyaama paá koma naao. aáwaqa yemá amíyamma paá kénewaq netuq-áúyánámmá íma itaao.  
\v 28 miráimanibo móra-waigoma eqtábá téna: “maan-ááwáqá amakókáq ámên-aaware.” téna tínaama ínaao. kemá téq min-ááwákómá emmá mamá táíq íniye íketune. ímibo  
\v 29 min-nákómá emmá timámî-waigoqtaba kemá maará kétune. mirán-ááwáqá kénenanama min-nákómá netuq-áúyánámmá itániye.  
\p kemá min-ááíqtábámá paá umágurepoaq nôraq itaráq óq-nakoni aúyánákóqtábá mirá kéuno?  
\v 30 kemá maará téq emmá yauwéqma timá-amenune. kemá “tíkáiye” téq Áánuqtukaq amaqá naanayábámá tennamá mikáké min-ámáqá íyaq nanúnô? kemá naannamá waayúkama kemmá íyainaaro. móra-waigoma wení itáíq-itaiq í-yátááqá aqnúnîq ínna-waigoma aúyánápí téna “minnáma táígoniq kéiye” tínaqa kemá íma nanúne. miráinaq keráwáqá maamin-ámáán-áímmá wáráaro.  
\v 31 minnâ keráwáqá máqte-qtataaqa kéneq máqte-qtataariq kéiyata káqo-yuma kétimoneta yemá Áánûqtuni tágama-yataaqa aónáaro.  
\v 32-33 mi-qtátáárîq keráwáqá kéeqa óq-nakoma mamá kúmiq-yataariq umákáama mi-qtátáárîq íoro. Ítíráaeo-narabi Karíki-narabi Îtukaq itáíq-itaiq ína-narabi íma makatéraq mamá kúmiq-yataariq umákáaro. min-ámáán-áímmá kemá kéwaraune. ketáainapo káqo-yuma yimuqá maraíyábá maqmá káonaune. áqnáabaq kenamáárîq ketábá íráqôniq íma kéunamanibo áqnáabaqa káqo-yuma íráqôniq kéumayikaune. miráunama netuq-wáyúkámá yiwíráanata Îtukaq itáíq-itaiq kéiyana atóbamayikaniqtaba kétikaitaq mirá kéune.   
\c 11  
\p
\v 1 kemá Îtunopake mayáunaiq umá keráwáqá ketôpake máyáaro.  
\v 2 kemá tiráátirauna-yataaqa taákaq maké mirá óqtabama kemá timuqá kémaraune.  
\v 3 maannáyaba taákeq umáe úyóro. Îtu Káríqtoma wemá keráwáqá waayanaaqtí tiqnómmá máitaq keráwáqá keqtínáaqmaati yiqnómmá mááe. Îtu Káríqtoma Áánûqtuni aménáápáqá máiye. minnágoni áaimma maará-uraiye. keráwáqá waamá Îtu Káríqtoni náápaakoni aménáápáqá máawata keqtínáaqmaaqa keráwáqtí náápaakoni aménáápáq mááe.   
\p
\v 4 ketááí áaimma maará-uraiye. waagómá waabá-káyúkáráq nunamummá kétenabi Áánûqtuni amuné-áímmá kétenama wení aqnómmá kámoqnapo aqtóráimma wemá wení aqnóqtábá agaemá kéiye. min-ááíkóní áaimma minnáe. waagómá Îtu Káríqtoni aménáápáq kémaiye téna kétiraatiqtaae.  
\v 5 miráimanibo aaragómá waabá-káyúkáráq nunamummá kétenabi Áánûqtuni amuné-áímmá kétenama wení aqnómmá íma yawááq umáraimma wení aqnóqtábá agaemá kéiye. minnâ Ítíráaeo-wayukati yáaine. mirámô immá aaragómá wenawaikóní náápaakon aménáápáq kémaiye téna kétiraatiqtaae. aaragómá wení aqnómmá íma yawááq énama aqnótáuma karéqéna yuwaíno.  
\v 6 miráuma aaragómá wení aqnómmá íma yawááq íyábá íma akáinana waagóní náápaakoni aménáápáqá ímanenama wení aqnótáuma waatí yiqnótáuraa umá karaíno. miráimanibo wemá miráuma aakaq-nóíníkáá umá karaíyábámá agaemá ínanama wení aqnómmá tabaráábenapo yawááq íno.  
\v 7 Áánûqtuma waamá wetábá wekáá umá tarôq uráipoana waamá Áánûqtuni tágama-yataakoni amammá máiye. aaragómá waagóní tágama-yataakoni amammá máiye.   
\p
\v 8 Áánûqtuma waamá aaragókáké íma tarôq uráiye. ímibo Áánûqtuma aaramá waagókáké tarôq uráiye.  
\v 9 ánibo Áánûqtuma waagómá aaragómá áwáqnaa íyábá íma tarôq uráibo Áánûqtu aaragómá waagómmá áwáqnaa íyábá tarôq umákaraiye. miráuma wenawaikóní tágama-yataakon amammá máiye.  
\v 10 miráuma aaragómá wení aqnómmá yawááq immá minnâ aaragómá waagóní náápaakon-amenaapaq mái-awaamere. ánibo kaqtó-wayukama Áánûqtunopaq kanaaráq aónanoe.  
\v 11 ááqibo maannáyaba kéitaune. Áánûqtun-aurakaq waagómá aaragóqtábá kéitana aaragómá waagóqtábá kéiye.  
\v 12 maamin-áímmá áraine. áqnáae-kanaaraqa Áánûqtuma aaramá waagókáké tarôq uráimanibo íbêqa waagómá aaramá kémaqyikaae. miráuma yenákámá mákakoratama máqte-qtataakaraq Áánûqtunopake kéye.   
\p
\v 13 minnáyaba keráwáqtí aúkáapimma téite oro. aaragómá nunamummá kétena wení aqnómmá íma yawááq immá íráqô-qtataarabiyo?  
\v 14 waagómá ayáqtááq-aqnotaumo wáimma íráqô-qtataarabiyo?  
\v 15 miráimanibo aaragóní ayáqtááq-aqnotauma wení tágama-yataaqa íyaq wáiyo? maannáyaba Áánûqtuma wemmá ayáqtááq-aqnotauma ámikaiye. minnâ minnánapo wení aqnómmá kanaaráq yawááq íniye.  
\v 16 móra-waigoma kemá itáuna túyánámmá íma itáina-waigoqtabama maará téq kétima-amune: “maamin-ááíqtábámá máqtemma ketáámá Áánûqtun-aama áíkuma itáuna-yutaama kéwaraunatae.” téq wemmá kétima-amune.   
\p
\v 17 íbêqa kemá íma arútái-qtataakoqtabama agayánúne. minnâ yaímma-aikomma Áánûqtuqtaba wenaitaatá kéeqa keráwáqá pááqyamma írágôniq kéomanibo uyátá-maqma táígoniq kéoe.  
\v 18 áqnáabaqa kemmá maará téta timá tímikaae. keráwáqá wenaitaatámo kéeqa keráwáqá yatáqma nékaq-nekaq kéumageq íma mimórá-túyánákáq kémaae tirááe. túyánámmá kéitaunama maamin-áímmá keráwáqtábá temmá yaímma árain-aine.  
\v 19 óq-aikaraq kemmá timá tímikaae. minnâ keráwáqá yatáqma móra-mora uráapoata anómma arupú-wayukama yemmá máqte-kayukama kanaaráq abarokáq yimónanoe.  
\v 20-21 óq-aikaraq itáunama keráwáqá uyaaté páátákáá aáwaqa ketábá kémayaae tirááe. yemá téta yaímma-yuma yemá aáwaqa íma kanaaráq kémayaawata yaímma-yuma taíbaq aíbôq-nomma kénaae tirááe. min-áímmá árain-aimmo ínanama min-ómáqá uyátárai-nakoqtaba taákaq íma maránôn-omaqiye.  
\v 22 keráwáqtí aáwaqa nánó-namma móra-mora wáiye. íyabiyo? keráwáqá áwáyoq-wayukama yigaemá yímêwata yeqtí aáwaqa íma wáipoana keráwáqtí táaikoma Áánûqtuni waayúkama áíkuyo-yuyaba táígoniq kéiye. minnáyaba keráwáqtí túma mamá múte yauyónúnô? ímiye.   
\p
\v 23 aqtó-kánááráqá uyátárai-nakoma wení iyápó-annama yammá yímikaiqtaba wenamáárîq kemmá timá tímikaiye. minnáyaba kemá áqa timá tímikaune. mi-nókáámmá Yúqtaati wemmá waéqma namuro-wáyúkátí iyáápi makáitana uyátárai-nakoma Îtuma yammá matáiye.  
\v 24 áqnáabaqa wemá “tíkáiye” Áánûqtukaq timátuwena yammá kégitena timá yímikaiye: “maannáma ketúgomma keráwáqtábá kétimune. mirá kéeraq naíyamma keqtábá taákaq máráaro.” tena timá yímikaiye.  
\v 25 móraiq umá anaaékaqa káápuma aúgemma anón-anona-aimma ketí naaenápó timá yarúmaqtakoni awaaméré. keráwáqá kéneraq aati-aatimá keqtábá taákaq máráaro.” téna timá yímikaiye.  
\v 26 keráwáqá maami-támmá kéneq maami-káápúbíké kéneq íyaqtabama óq-wayukama uyátárai-nakoni pukáiqtaba kétima-yimiyanawaq wemá yauwéqma kumínî-kanaaraq wíniye.  
\v 27 móra-waigoma maami-támmá kénena maami-káápúbíké kénena uyátárai-nakoni aúyabagaraq naaeyábágáráq wenaúyánápímmá téna “maaminnáma pááqya-qtataare.” téna ti-wáígómá kúmiq-yataariq kéiye.  
\v 28 miráipoata máqtemma maami-tákáráq maami-káápúbíkékáráq nánétama áqnáabaq yemá yenamáárîq arútaraiyaqtaba maqmá aónatuwetaao.  
\v 29 móra-waigoma kénenama wenaúyánápímmá Îtu Káríqtoni aúgoqtaba íma itáínama Áánûqtuma wemmá mamá yawááq-umakaniniq kéiye.  
\v 30 miráuma kénaawatapoata Îtu Káríqtoni aúgoni áaikaq yeqtúyánámmá íma maréta yaímma keráwápíké aqnúnîq kéowata taíganimma karímá kémayaawata yaímma-yuma pukááe.  
\v 31 ketáámá aati-aatimá kenamáárîqtaa arútaraanayabataa maqmá aónaananataama Áánûqtuma keqtáámá yainéna táí-meyamma ítiminiqtaae.  
\v 32 taákaq máráaro. uyátárai-nakoma keqtáámá yainánéna ínnama keqtáá mamá arupú ínîqtaba mirá-iniye. wení aapaqtábá ketáámá arupú-wayukataa aúkáananataama Áánûqtuma keqtáámá tébakaq maa-márábí-káyúkágáráq íma yawááq umátikaniqtaae.   
\p
\v 33 ketíbâqawaayuo, keráwáqá uyátárai-nakoni omáq-ááwáqá nánéqo yama mórabi áíkuteqa keráwáqá móra-mora-yuma móra-mora-yuti yiwé oro.  
\v 34 móra-waigoma áama ôriq umá kéyainana íma kanaaráq awé ínénama wení naaúpaqa uréna aáwaqa koma naíno. mirá kéeq mórabi áíkuiyamma Áánûqtuma keráwáqá íma yawááq íniye.  
\p kemá kerawáqtôpaqo yéqa óq-yataaqtaba ámáan-aimma mó-tima-timenune.   
\c 12  
\p
\v 1 ketíbâqawaayuo, íbêqa kemá Áánûqtuni Aokaq-Áágónôpake kéqokeq-akoqnaagoma timá-timenaaq kéune.  
\v 2 keráwáqá kéitaae. keráwáqtí itáíq-itaiq í-kánáámá íma pááq uráikaqa keráwáqá yaatakénábi óqtakake tarôq uráa-qtataaqa íma aúwarai-qtataakaq Tááqtaama yabititaq nunamummá tirááe. maami-qtátáákómá keráwáqá yabitimá yeqtôpaq  
\v 3 yukáipoaq maaminnáyaba keráwáqá ítama arutaígáae téq kétune. náanawaq Áánûqtuni Aágoma áraimma wáiyo? ítáaro. móra-waigoma téna “Îtuqtaba akááyáámmá tero” tínnama wemá Áánûqtuni Aágokake íma kétiye. miráimanibo móra-waigoma téna “Îtuma uyátárai-nare” tínnama ketáámá káonaunatae. Aokaq-Áágómá wemmá áwáqnaa kéiye.   
\p
\v 4 móra-nakaraq káqon-nakaraq yemmá Áánûqtuni Aágoma kéqokeq-akoqnaama kéyimimanibo maami-máqté-qtátááqá yemmá yímîmma mimórá-Áókáq-Áágónópáké kéiye.  
\v 5 uyátárai-nakoqtaba waayúkama kéqokeq-mayaima kémayaamanibo yeqtí uyátárai-nakoma mimóráé.  
\v 6 miráuma Áánûqtuma kéqokeq-wayukaraq ókon-oko-mayaima kémayaimanibo máqte-kayukaraqa mimórá-Áánúqtúmá mirá kéiye.  
\v 7 móra-mora-yuraqa Aokaq-Áágómá mi-qtátááqá Îtuni waayúkayaba íráqôniq kéumayikena mirá kéiye.  
\v 8 yaímma-wayukaraqa Aokaq-Áágómá Áánûqtuqtaba itaí-yátááqá kéyimena óq-wayukaraqa maa-márágóqtábá itaí-yátááqá kéyimiye.  
\v 9 Aokaq-Áágómá anómma itáíq-itaiq umá yáqtorai-yataaqa yaímma-wayukaraq kéyimena óq-wayukaraq karímá atóbamayikai-akoqnaama kéyimiye.  
\v 10 ánibo Aokaq-Áágómá yaímma-wayukaraq akoqnááma yímîtata yemá anón-awaameq-yataariq kéoe. yaímma-wayukaraqa akoqnááma yímîtata Áánûqtuni watáama waabá-káyúkáráq kéte. yaímma-wayukaraq akoqnááma yímîtata táí-aagoma mayaímá kémayaitanama yemá kéitaae. óq-wayukaraqa akoqnááma yímîtata yemá óqain-oqaipike watáama kanaaráq kéte. ánibo óq-wayukaraqa akoqnááma yímîtata yemá min-áímmá kanaaráq kéwaeraae.  
\v 11 maami-máqtén-ákóqnáámá mimórá-Áókáq-Áágomá kéyimiye. Aokaq-Áágómá móra-mora-yuyaba aokaq-aokaq-máyáímá mayaíkáae ténama akoqnááma ámikaiye.   
\p
\v 12 maamin-áwááméq-áímmá ítáaro. waayúkagoni aúgoma mimórá-yátááqánibo weqtábámá taíganin-aayapaq wáiye. Îtu Káríqtoni aúgaraq ketáágáráqá mirátáá kéunatae. minnâ wemá kímora-auma máitaqtaa ketáámá móra-mora-yutaama kímora-aayapaq máunatae.  
\v 13 ánibo ketáámá máqtemma mimórá-Áókáq-Áánápó pékaunataama ketáámá mimórá-túráá aúkáunatae. Ítíráaeo-wayukagaraq Karíki-wayukagaraq mi-káyúkámá náayuwabi ánná-wayukaraa umá mayaí kémayeta meyámmá íma máyáa-yugaraq mi-káyúkámá náayuwabi paá umágureta meyámmá máyáa-yugaraq máqtemma ketáámá mimórá-Áókáq-Áágómá matáunatae.   
\p
\v 14 maan-áwááméq-áímmá ítáaro. aúgoma wení taíganin-aayapaq wáiye.  
\v 15 aítaukoma watáama kanaaráq kétenama maará téna tíníyô? “kemá ayáámma íma máune. miráitaq kemá móra-aayapaq-auma íma máune.” ténaq mirá-tiniyo? ímiye.  
\v 16 aárarakoma wetáama kannaráq kétenama maará téna tíníyô? “kemá aúramma íma máune. miráitaq kemá móra-aayapaq-auma íma máune.” ténaq mirá-tiniyo? ímibo aárarakoma móra-aayapaq-auma wáiye.  
\v 17 ítáaro. máqten-augoma aúranaatuqma wáinanama náaraq umáwaq aúgoma kanaaráq aamá itáníyô? ánibo máqten-augoma aáraranaatuqma wáinanama náaraq umáwaq aúgoma kanaaráq ákûq umá itáníyô?  
\v 18 Áánûqtuma móra-mora-aayapaq-auyabama waínaraq wáikaae téna makáiye.  
\v 19 kímora-aayapaq wáinanama minnâ íma mútûq-aumiye.  
\v 20 ímiye. taíganin-aayapaq wáimanibo mimórá-áúmíye.   
\p
\v 21 aúrakoma ayáákoqtabama maará téna íketima-amiye: “kemá eqtábá íkéune.” téna íkétitana aqnókómá aítaukoqtaba “kemá eqtábá íkéune.” téta íkéteye.  
\v 22 ímibo aaqáo. yaímma-aayapaq-tuyabataama maará téqtaa ketááí túyánápímmá kétunatae: “aqnúnîq in-áúkápáré.” téqtaa kétunataamanibo mi pááqyan-aayapaq mútûq-tugoqtabataa mayaímá kémayaiye.  
\v 23 yaímma-aayapaq-tutaama aónaiyaba íma íráqôniq kéimanibo min-ááyápáq íráqôniq umá kawáá kéunatae.  
\v 24 yaímma óq-aayapaq-tutaama unáákáqtôrakemma íma yawáá kéeqtaa miráráá umá íkéyabiyunatae. Áánûqtuma aúma tarôq kéenama yaímma-aayapaqtabama aúyánápímmá téna “yemá ôriq umá íráqône.” téna tiráimanibo mimórá-ááyápáqtábá ketáámá téqtaa “yemá paá pááqyane.” téqtaa túyánápímmá kétunatae. Áánûqtumma máqten-aayapaqa yaaguyabíyábá kákaiye.  
\v 25 miráuma aúgoni móra-mora-aayapakemma yemá ááiqa íkéomanibo yemá paá weníkawaa-wenikawaa kéoe.  
\v 26 móra-aayapaq tú-tiqa kéitanama tébakaq-aayapakaraq yú-aiqa kéiye. móraiq umá móra-aayapaq tugoma íráqô-qtataaqa kémayaitanama mútûq-tugoma amuqá kémaraiye.   
\p
\v 27 íbêqa ítáaro. keráwáqá máqtemma Îtu Káríqtoni aúyawaaqa mááe. móra-mora-yuma móra-mora-aayapare.  
\v 28 móraiq umá Áánûqtuma móra-mora-yuma mayaímá wení waayúkayaba kéyimiye. áqnáabaqa timáyíkarai-yuwe. mikáqá Áánûqtuni amuné-áímmá te-yúwé. mikákémmá yirááti-yugaraq anón-awaameq-yataariq o-yúgáráré. yaímma-yuma karímá mamá atóbamayikaa-yugaraq yaímma-yuma yemmá Áánûqtukaq nunamuqtábá áíkuyo-yuma yíwáqnaa o-yúwé. yaímmama kawáá-wáyúkágáráq óqain-oqaipike watáama te-yúwé.  
\v 29 máqtemma timáyíkarai-yuwabiyo? máqtemma Áánûqtuni amuné-áímmá te-yúwábiyo? máqtemma yirááti-wayukabiyo? máqtemma anón-awaameqa tarôq kéo-yuwabiyo? ímiye.  
\v 30 máqtemma karí-wáyúkámá mamá atóbaa-yuwabiyo? máqtemma óqain-oqaipike watáama te-yúwábiyo? máqtemma maan-áípíké aamá waéraa-yuwabiyo? árainuramma ímiye.   
\p
\v 31 miráimanibo keráwáqá uyátá-maqma-yataaqa Aokaq-Áágómá kéyimiqtaba tikáinama minnâ íráqô-qtataare. íbêqa kemá mú mikákáá anómma amí-yátááqtábá keráwáqá timá-timenune. minnâ arummá amí-yátááré.   
\c 13  
\p
\v 1 kemá waayúkati yáagaraq Áánûqtunopake kaqtó-wayukati yáagaraq kétunamanibo Áánûqtuni arummá amí-yátááqá ímateq káqo-yuma tirummá íkéyimenama ketáagoma miráuma yubákurai-kaoyakoma áama áyáinikaa íniye.   
\p
\v 2 Aokaq-Áágómá kemmá Áánûqtuni amuné-áímmá ténúnayaba akoqnááma tímikaitaq máqte-qtataaqtaba kéiteq máqtemma aúpáq-yátááqtábá ítama tágareqanibo óq-wayukama tirummá íma yímênnama minnâ kemá paátataakaa-nare. Aokaq-Áágómá kemmá tíwaqnaa ínaq itáíq-itaiq kéeq anumá kanaaráq aweqtánúnamanibo kemá waayúkama tirummá íma yímênnama minnâ kemá paátataare.  
\v 3 áwáyoq-wayukaraq ketí máqten-otamma yiménúnamanibo káqo-kayukama tirummá íma yimúnama kemmá íráqôniq íkéumatikaiye. owé. yemmá iyúwáanata kemmá tíkamma ketúma irabí agamá kautínômanibo káqo-kayukama tirummá íma yímikaananama minnágoma ketí tíwîqa íma mamé uwíniye.  
\v 4 mi-wágómá náawabi káqo-yuma arummá amínanama yaákare kanaaráq awé íniye. kaayoné-náqá máena íma koyukaayún-naqa máiye. kárún-aimma íma kétiye. wenamáárîq wenaúma íma múte kéyauwiye.  
\v 5 mi-wágómá káqo-kayukayaba arummá kéyimena yemmá íma anón-aimma téna agamá kégautiye. áqnáabaq wetábá ákái-qtataaqtaba aúyánámmá íma kéitaiye. wemá pááqya-qtataaqtabama áyámma íkéena káqo-yuma wemmá otaammá kuyákáaqtabama íma aákaq kémaraiye.  
\v 6 min-nákómá náawabi arummá kéyimena waayúkama kúmiq-yataariq kéowanama amuqá íkémaraimanibo yemá arupú kéowanama amuqá kémaraiye.  
\v 7 náawabi áraimma arummá yímî-waigoma wemá aú-aiqa kémayena ummaa-yátááqá anómma kémayenamanibo arummá paá kéyimiye. maami-qtátááqtábámá aati-aatimá yaákarena awé kéiye. min-nákómá aati-aatimá Áánûqtukaq itáíq-itaiq íyábá yokaa kéena waayúkati íráqôn-aaimma aónaiyaba yokaa kéiye. wemá íma aónaraimma íráqô-qtataaqa abarokáq ínîqtabama paá awé kéiye.  
\v 8 Áánûqtuni Aágoma keqtáámá arummá amí-yátááqá tímikaiqtaama watúq-watuq umá wániye. Áánûqtuni amuné-áímmá tí-ákóqnáámá tímîkaiqtaama ánataginiye. óqain-oqaipike watáama tí-ákóqnáágáráq tímîkaiqtaama ánataginiye. itaí-yátáákógáráq ánataginiye.  
\v 9 abo íbêqa ketáámá paá yaímma árai-qtataaqtabagaraq paá yaímma Áánûqtuni amuné-áíkáráq kéitaunataamanibo  
\v 10 anaaékaqa itaí-yátááqá mútûq keqtáábímmá abarokáq ínna-yupaama maami pááqyana-itai-yataakoma paá panane umáginiye.  
\v 11 kemá pááqyan-iyapoma máeqa kemá pááqya-noiyapoti watáama tiréq pááqya-noiyapoma yúyánámmá ítáaniq umá túyánámmá ítaraunae. miráimanibo íbêqa kemá anómma káureqa pááqya-noiyapoti yáaimma paábaq yukáune.   
\p
\v 12 íbêkaraq ketáámá árai-qtataaqa kanaaráq íma aónaunatae. íbêqa miráuma táíq urái-kaapopikaa umá íma abarokáq káonaunataamanibo anaaékaqa aúgen-auwaraimma mayéqtaama máqte-qtataaqa ketááí túbáqá abarokáq aónama táganunatae. íbêqa kemá paá pááqyamma káonaune. miráimanibo mi-kánááráqá Îtu Káríqtoma keqtábá ítama tágatukainikaa umá máqte-qtataaqtaba ítama táganune.   
\p
\v 13 maannáyaba taákaq máráaro. kaumo-yátáákómá watúq-watuq umá wániye. minnâ itáíq-itaiq umá yáqtoqma akoqnáá iyé. íráqô-qtataaqa íma káonauna-yataaqtabataa awé iyé. tirummá amí-yátááqtábá iyé. miráimanibo maami-káúmó-yátáápíkémmá mú mikákáá anó-qtataaqa minnâ tirummá amí-yátááqtábá wáiye.   
\c 14  
\p
\v 1 miráuma áqnáabaqa Áánûqtunopake tirummá amí-yátááqá mayaíyábá tikaíno. mikáké keráwáqá óq-yataaqa Aokaq-Áágómá timínîqtaba tikáinaqa Áánûqtuni watáama waabá-káyúkáráqa tí-ákóqnááyábá tikáino.  
\v 2 abo mi-káyúkámá náayuwabi Aokaqa-Áágónôpake óqain-oqaipi te-yúmá paá Áánûqtukaq kétewanaboana yeqtí yáagoma keqtáámá íma tíwáqnaa kéiye. min-áúpáq-áímmá keqtáámá íma kanaaráq ítama táganunatae. Áánûqtuni Aágoma wenamáa kéitaiye.  
\v 3 miráimanibo mi-káyúkámá náayuwabi Áánûqtuni watáama timá tágaa-yuma mi-kátáánápó kanaaráq mamá óq-wayukama akoqnáá éta mi-kátáánápó yemmá kanaaráq umá yíqtaaiq éta yimakakî kéumayikaae.  
\v 4 min-nákómá náawabi óqaipike watáama timmá wemá paá wenamáárîq wetábá mamá akoqnáá kéiye. miráimanibo min-nákómá náawabi Áánûqtuni watáama abarokáq timá tágainnama wemá Îtuqtaba áíkuyo-kayukama mamá akoqnáá kéumayikaiye.  
\v 5 keráwáqá óqaipike watáama tíyábá kétikaimanibo minnágoma uyátá-maqma Áánûqtun-aama waabá-káyúkáráq tíyábá kétikaiye. timá tágaimma uyátá-maqma anó-mayaimanibo móra-waigoma óq-aipike watáama kétinana káqo-nakoma min-áímmá waeráínama minnágoma Áánûqtuni waayúkama kanaaráq yíwáqnaa íniye.   
\p
\v 6 ketíbâqawaayuo, keráwáqtôpaq iréq kemá óqaipike watáama timá-timenunama keráwáqá tíwaqnaawaq kéuno? ímiye. paá árain-aimma kemá abarokáq túnnama keráwáqá tíwáqnaa kéiye. paá yaímma itaí-yátááqá tirááténawabi Áánûqtuni watáama waabá-káyúkáráq keráwáqtí táabike túnnama keráwáqá tíwáqnaa kéiye.   
\p
\v 7 ítáaro. kaapáúmma yemá timá táíq íyatama tébakaq-yuma yemá náaraq umáwaq kaapáúmma tínô?  
\v 8 móraiq umá ááyama-aimma waayanaammá íma ítama arutétama yemá náaraq umáwaq ááikaqa yokaa ínô?  
\v 9 keráwáqá óqaipikemmo watáamo temmá miráráá kéiye. keqtáagoma áaimma íma wáiye. káqo-yuma keqtáagoni áaimma íma kéitaawana min-áíkómá paá uwáá kéyokiye.  
\v 10 maa-márábímmá taíganin-aimma wáitana móra-mora-aikoni áaimma wáimanibo  
\v 11 kemá min-áíqtábá íma ítama arutéqa maará téq tenúne: “min-nákómá watáama tin-náqá wemá óq-marabake-nare.” téq tenana wegáráqá keqtábá mirá téna mimórá-áímmá tíniye.   
\p
\v 12 miráitaq keráwáqtábá maará téq kétima-timune. Aokaq-Áágómá akoqnááma timíyábá ôriq umá kétikainaqa Áánûqtuni waayúkama mamá akoqnáá umáyikaiyaba tikaíno.  
\v 13 móra-waigoma keráwápíkémmá óq-aipike watáama kétinaqa min-áímmá waeraí-ákóqnááyábá Áánûqtukaq nunamupí ítama aónaaro.  
\v 14 keráwárábi kemá óq-aipike nunamummá tennamá ketirun-íyápógómá Áánûqtukaq nunamummá kétimanibo ketúyánápímmá miráuma yawáápi móra-yataaqa íma wáinikaa kéiye.   
\p
\v 15 miráinaq náaraq ónúnô? maará ónúne. minnâ nunamummá ténááqa ketí tirun-íyápógáráq ketí túyánánápógáráq tenúne. Áánûqtun-awiqa ibí múte yauyónááqa tirun-íyápógáráq túyánánápógáráq tenúne. mirámô onatamá waayúkama arupú umá ítama táganoe.  
\v 16 abo keráwáqá tirun-íyápógáráq waayúkama íma itáiyan-aipike kéteq Áánûqtun-awiqa múte yauwíyatama tébakaq-yuma náaraq umáwaq téta keráwáqtí táayabama “miráuma waíno” tínô?  
\v 17 keráwáqá íráqôn-aimma téq Áánûqtuqtaba timuqá marakánéq óq-aipike kemmá óq-wayukama umá yíqtaaiq íma kéoe.  
\v 18 kemá Póroma kenamáárîq óqain-oqaipike watáama tenúna-akoqnaama máqtemma keráwáqá uyátá-maqma matéq Áánûqtukaq “tíkáiye” kétunnamanibo  
\v 19 Áánûqtuni waayúkama mórabi áíkutaawaqa yeráwáqá ítama tágáigaae téq kétune. miráipoana móra-tiyaapaq awaaraq-wátáámá ketáabiqtaa wái-waigoma taíbaq-aipimma (1,000) uyátá-maqma abarokáq íráqôniq kéiye.  
\v 20 ketíbâwaayuo, túyánápímmá iyápóraa umá íma ítama máero táí-yataaqtabama miráuma iyápógoma íma ítáinikaa oro. miráimanibo ketúyánápímmá waayúkaarikaa umá ítama máero.  
\v 21 ketááí ámáan-aikoma agamatá-kánnáábíkémmá kétiye:  
\q1 “kemá óq-aipikemma namuq-wáyúkátí yóyauqnapo ketí waayúkama timá-timenune. miráimanibo íbêkaraq ketí waayúkama ketáama íma itánoe.”  
\m téna uyátárai-nakoma kétiye. téna yainánîqtaba kétiye.   
\p
\v 22 óqain-oqaimma minnâ Îtukaq íma itáíq-itaiq kéo-kayukayaba Áánûqtuni awaaméré. miráimanibo Áánûqtuni amuné-áímmá waabá-káyúkátí yúbáq tenanatáámá Îtukaq áqa itáíq-itaiq kéo-kayukama yíwáqnaa kéiye.  
\v 23 áqnáabaqa kékén-áímmá timá tímeno. keráwáqá máqtemma móra-mora-yuma mimórá táoqa óqain-oqaipike áíkuma watáama kétiyanama maará-qtátááqá kanaaráq pááq íniye. itáíq-itaiq íma ínna-nakoma keráwáqá áíkuyopi irénama wemá keráwáqtábámá téna “aíbôq-wayukae” tíniye.  
\v 24 miráimanibo wemá kéinaqa Áánûqtuni watáama abarokáq tíyanama wemá ítama kétagena wení kúmiqtaba wenamáárîq wetábá maqmá aónaniye.  
\v 25 wení aúpáq-áúyánáqtábá kétiyanama wemá kéitenama awáutena óípi yawááq-urena Áánûqtukaq nunamummá tíniye. keráwáqtábámá téna “áraimma Áánûqtuma yetê máiye” tíniye.   
\p
\v 26 ketíbâqawaayuo, miráuma maannâ íráqôn-amaan-aine. keráwáqá mórabi áíkuteqa náawabi Áánûqtun-awiqa ibí múte yauyénabi náawabi yiráátinabi náawabi árain-aimma Áánûqtuma wemmá ámîqtaba tínnawabi náawabi óq-aipike watáama kétinana kéqo-wama min-áímmá waeráinama mi-máqté-qtátáárîq íyamma Áánûqtuni waayúkama umá yíqtaaiq éra itáíq-itaiq kéo-kayukama mamá akoqnáá umáyíkáaro. miráráá oro.   
\p
\v 27 keráwápíkémmá yaímma-yuma óqain-oqaipike watáama tínéqa paá kaayaq-wáígóbi kaumo-wáígómá tíno. móra-mora-yuma áqnáabaqo tínna-waigoma awé kéiyana wemá tíma ánatatuwainaro. miráinana káqo-wama min-áímmá kéwaerena áaimma timá tágaino.  
\v 28 miráinana mórama min-áíkóní áaimmo kanaaráq waeránîn-naqa ímo máinama óqain-oqaipikemma mórabi áíkuiyakaqa ítero. ímibo mi-káyúkámá paá yúyánánóbáqá óqain-oqaipikemma Áánûqtukaq tero.  
\v 29 keráwápíkémmá yaímma-yuma Áánûqtunopake watáama matétama paá kaayaq-wáígóbi kaumo-wáígómá tíno. tébakaq mi-kátááyábá yúyánámmá ítáaro.  
\v 30 minnámo itáiya-kayukabikemma móra-nakomma Áánûqtuma min-áíqtábá aúge-qtataaqa aráátínanama watáamo tínna-nakoma paátí kémaena min-nákómmá ayuwáinana wemá aráátínna-wataama tíno.  
\v 31 abo máqtemma keráwáqá watáama tínô-kanaama waíno. mirámô íyamma máqte-kayukama yiráátima aruténa umá yíqtaaiq íniye.  
\v 32 mi-káyúkámá náayuwabi Áánûqtuni watáama waabá-káyúkágáráq tíyábá akoqnááma matétama yemá yeqtí yúgoni akaí-yátááqá íwáráaro.  
\v 33 abo taákaq máráaro. Áánûqtuni áaimma íma ánáamma karáníbo wenáaimma wepáq-wepaq umá kaayoné-yátááqíye.   
\p
\v 34 aaragóqtábámá ketááí áaikoma maará kéiye. ketáámá mórabi áíkuteqtaama aaragómá ááyama-aimma íma kéte. Ítíráaeo-wayukati ámáan-aikoma téna “aaragómá yaákareta máero.” kétiye.  
\v 35 yeqtí naaúpaqa yiwaikókáq ítama aónaaro. ketááí áaimma kéwareta ketáámá mórabi áíkuyunaraqtaama aaragómá ááyama-aimma íkéte.  
\v 36 maannâ taákaq máráaro. áqnáabaqa Áánûqtuni watáagoma Korítiani-marupake íma iráiye. keráwáqá kenamáa Áánûqtuni watáama íma ítareqa íkéwaraae. ímiye. keráwáqá paá keráwáqtí ámáan-aimma kéwaraae.   
\p
\v 37 miráinana móra-waigomma Aokaq-Áágómá wení arunóbáqá ógirainawabi mórama akoqnááma maténa Áánûqtuni amuné-náqá máenama maannáma áónáíno. kemá uyátárai-nakoni ámáan-aimma kágayaune.  
\v 38 wemá maamin-ááímmá íma waráinaqa wenáama íma ítáaro.   
\p
\v 39 ketíbâqawaayuo, móragaraq kemá kétima-timune. Áánûqtuni watáama waabá-káyúkátí yúbáqá tíyábá tikaíno. yaímma-yuma óqain-oqaipike watáama tínéta kéiyaqa íma yubínikaaro. miráimanibo máqte-qtataaqa wepáq-wepaq umá arupú íno.  
\v 40 missing?   
\c 15  
\p
\v 1 ketíbâqawaayuo, min-áté-wátáámá Îtuqtaba keráwáqá timá tímikaunama taákaq makéq yáqtokaae.  
\v 2 mi-kátáánápó keráwáqá paá itáíq-itaiq kéiyanama Áánûqtuma keráwáqá atóbamatikaniqtaba tíwáqnaa kéiye. káqon-aikoma keráwáqá mamá iráqôniq íma umátikaniye.   
\p
\v 3 miráuma áqnáabaq árain-aimma matáunnama keráwáqá tímikaune. maannáe. Áánûqtuni watáama agamatá-kánnáábímmá téna “Îtu Káríqtoma kukéna ketááí kúmiqtaba puíniye” kétitana wemá mirá-uraiye.   
\p
\v 4 wemmá uqtamákaawana kaumo-yúpáámá kóitana Áánûqtuma wemmá itó-umakaraiye. mi-kátáámá weqtábá Áánûqtuni watáama agamatá-kánnáágómá kétimma miráuma abarokáq pááq uráiye.  
\v 5 wemmá Pítaama káonaitata mikáké títaupake kaayaqá Îtuni iyápó-annama wemmá aónaraae.  
\v 6 mikákémmá anaaékaqa taígani-kayukama (500) yegáráq mimórá táoqa wemmá aónaraae. mi-káyúkábíkémmá taíganimma íbêkaraq paá máawatamanibo yaímma pukurááe.   
\p
\v 7 anaaékaqa Yêmiti wemmá aónaitata mikákémmá máqtemma timáyíkarai-kayukama wemmá aónaraae.  
\v 8 kemá írêqa wemmá aónatuweq páátákáá waéqma uráune.  
\v 9 máqtemma timáyíkarai-kayukabikemma kemá márú mikákáá maqnémúne. mi-káyúkámá Îtuqtaba mórabi áíkutaa-kayukamma kemá yawítíyikanaaq maqmá aónaraunaboaq kemá timáyíkarai-nakoqtabama kemá íma kanaaráq íráqô-naqune.  
\v 10 Áánûqtuni íráqô-qtataakoma paá mirá kéumatikaitapoaq kemá timátíkarai-naqune. min-íráqó-qtátáákómá wenôpake tímikaimma íma paáyabae. abo kemá tébakaq timáyíkarai-kayukama uyátá-maqma kemá mayaímá matáune. miráimanibo kenamáa kemá ímataupo. ímiye. Áánûqtuni íráqô-qtataakoma kepíké mirá-uraiye.  
\v 11 anó-qtataaqa Áánûqtuma watáama tin-náqá ímáiye. máqtemma timáyíkarai-kayukama waabá-káyúkáráqá ketáámá mimórá-ááín áátuqma kétunatae. miráimanibo anó-qtataaqa maará kéiye. keráwáqá mi-kátáámá itáíq-itaiq urááe.   
\p
\v 12 ketáámá téqtaa “Îtu Káríqtoma pukáipike itó-uraiye” kétunatae. miráitaq keráwápíké yaímma-yuma nôraq itatawáq téta “máqte-kayukama pukáapikemma íma itó kéoe” téta kéteo?  
\v 13 máqte-kayukama pukáapikemma íma itó kéiyanama Áánûqtuma miráuma Îtu Káríqtomma íma mamá itó-umakaraiye.  
\v 14 ánibo Îtu Káríqtoma pukáipike íma itó-urainanama ketááí táagoma paátataaqa wáitana keráwáqtí itáíq-itaiq í-yátáákáráqá paátataare.  
\v 15 ketáámá téqtaa “Áánûqtuma Îtu Káríqtomma pukáipike mamá itó-umakaraiye” téqtaa túnnataama kaaqaari-áínáq kétunataabiyo? maaminnáyaba túyánámmá ítama arútáaro. abo máqte-kayukama pukáapike íma itó-uraiyanama Áánûqtuma Îtu Káríqtomma pukáipike íma itó-umakaraiye.  
\v 16 máqte-kayukama pukáapike íma itó kéiyanama Îtu Káríqtoma íma itó-uraiye.  
\v 17 abo íma itó-urainanama keráwáqtí itáíq-itaiq í-yátááqá arábaitana keráwáqtí kúmiq-yataaqa paá wáiye.  
\v 18 Îtu Káríqtoma íma itó-urainatama yemá wekáq itáíq-itaiq uréta pukáa-yuma yemá yawítíguraae.  
\v 19 ketáámá Îtu Káríqtoqtaba awé kéeqtaa íkáonanataama paá maa-márábín-áúwáráíqtábá káqo-kayukama keqtááyábá yirummá oro.   
\p
\v 20 miráimanibo áraimma Îtu Káríqtoma pukáipike itó-uraiye. máqtemma pukáa-kayukabikemma wemá áqnáabariq umá pukáipike itó-urena matúq-matuq umá mái-auwaraimma matáiye.  
\v 21 kímora-naqa Áátaama wemá kúmiq-yataariq uráitababoaqtaa ketáámá képuyunataamanibo óq-naqa Îtu Káríqtoma wení akoqnáágoma puí-yátáákómmá anómma uyátá-maqma wáiqtababoaqtaa ketáámá pukáanabikeqtaa kanaaráq itó-onunatae.   
\p
\v 22 ketáámá máqtemma Áátaan-annabike iráunayababoaqtaa ketáámá képuyunataamanibo Îtu Káríqtokaq aúge-tuwaraimma kémayaunatae.  
\v 23 ketáámá móra-mora-yutaama Áánûqtuma awaaméqá umákai-kanaaraqa keqtáámá mamá itó-umatikaniqtaae. Îtu Káríqtoma áqnáabaq itó-uraiye. ánibo wení yauwéqma kumínî-kanaaraq wení waayúkama yemá pukáapike itó-inoe.  
\v 24 Îtu Káríqtoma aamá tínana máqte-kamaanigaraq máqte-naapaakaraq máqten-akoqnaagaraq ánataginoe. mi-kánááráqá maa-márágóní aqtó-kánáámá pááq íniye. Îtu Káríqtoma wení waayúkama aboámá Áánûqtumma amíniye.  
\v 25 wemá wenamáa anómma yabi í-náqá (kíni) máinana wení namuro-wáyúkámá Áánûqtuma wenáítauq aménáápáqá mamá yikáina-awaataq wíniye.  
\v 26 írêq-namuro-yataaqa minnâ puíyé. ánibo puí-yátááqá Îtuma yawítíyuwaniye.  
\v 27 minnáyaba Áánûqtuni watáama agamatá-kánnáábímmá kétiye:  
\q1 “Áánûqtuma máqte-qtataaqa Îtu Káríqton aítauq aménáápáqá makáiye.”  
\m téna kétiye. Áánûqtu wenamáa Îtu Káríqtoni náápaakon aménáápáqá íma mániye. abo Áánûqtu wemá máqte-qtataaqa Îtuni náápaakon aménáápáqá paá kémaraiye.  
\v 28 máqte-qtataaqa áanikomma ámikain-naqa Áánûqtuma máqe-uraiye. ánibo máqte-qtataakoma Îtuni náápaakon aménáápáqá wáinana áanikoma wenamáa aboámá Áánûqtuni náápaakon aménáápáqá mániye. mi-kánáámá pááq ínanama Áánûqtuma mú mikákáá uyátárai-nakoma máqte-kayukati máqte-qtataaqa mániye.   
\p
\v 29 timá tíméro. pukáa-kayukama íma itó íyatama waayúkama nôraq itaráq nommá pukáa-yuyabama képeraao?  
\v 30 owé. nôraq itatawáq waayúkama yemá keqtábámá íyámma kéumatikaao?  
\v 31 ketíbâqawaayuo, Îtu Káríqtoma ketááí uyátárai-nakoma keráwákáq nôrawabi umátíkáiqtabama kemá keráwáqtábá ketí túma mamé kéuyune. minnáyaba máqte-tupaama kemmá tíkamineta maqmá káonaae.  
\v 32 ítáaro. Ipítiani-marupaq kemá áwáábiq-wakote ááiqa uráunama nôraq itaráq mirá-urauno? ketáayababoaq mirákómmá uráune. pukáa-kayukama ímo itó íyaqtaama ketáámá maa-márábí-káyúkáráá umá maará téqtaa tenúnataabiyo? yemá maará téta kéte: “aabáyaama puyónúnaboaqtaa omáqá agamá kéneqtae.” téta kéte. mirá téqtaa tenúnataabiyo? ímiye.   
\p
\v 33 óq-wayukama íma iyuwáiyatawaq keráwáqá makátero. keráwáqtê táí-wayukama aanábóîq umá ureíre kéetama yemá keráwáqtí íráqôn-aaimma mamá táíq ínoe.  
\v 34 miráinaq túyánámmá ítama káruteraq kúmiq-yataaqa ókaraq íoro. tigaemá kéitapoaq keráwáqá kétima-timune.   
\p
\v 35 miráimanibo yaímma-wayukama maará téta ítama aónanoe: “náaraq umáwaq pukáa-kayukama itó kéoo? yeqtí yúgoma náaraq íníyô?” téta ítama aónanoe.  
\v 36 aíbôq-wayukama mirá téta ítama káonae. ítáaro. keráwáqá ánayumma uqmáráawanama áqnáabaqa ánayukoma íma puínanama ánôqa íma utániye. minnáyaba keráwáqá káonaae.  
\v 37 anaaékaq ánôqa utái-qtataakoma íma kéubobo paá ánayumma keráwáqá kéuboe.  
\v 38 mikáké Áánûqtuma min-ánáyúkómmá matoraíkáae téna ítáin-auma kámiye. ókon-okon-anayukomma ókon-okoma yúma kéyimiye.  
\v 39 máqten-augoma íma mimóráíq kéiye. waayúkati yúma wáitana wáiwaakon-auma wáitana numagón aúma wáitana noyáákoni aúma wáiye.  
\v 40 yanaammá óq-yuma wáitana maakáqá maa-márábímmá óq-yuma wáiye. yanaammô wáin-auraqa tágama-yataaqa wáitana maa-márábí wáin-auraqa óq-tagama-yataaqa wáiye.  
\v 41 aabaúgóní tágama-yataaqa wáitana wíyôkoni óq-tagama-yataaqa wáitana wiyókóní óq-tagama-yataaqa aokaq-aokaq wáiye.   
\p
\v 42 móraiq umá waayúkama pukáapike itó íyamma yeqtí yúgoma waéqma ôriq íniye. naayón-áúgómá ánayukaa kéiye. yemá uqmáráawata marabí képuyoe. aúgen-augoma naayón-áúráké utaréna íma ókaraq puíniye.  
\v 43 arááq-auma marabí máráawana kégabiraimanibo aúgen-augoma itó-urena tágama-yataaqa kémayaiye. arááq-auma marabí máráamma akoqnááma íwáimanibo itó-urenama anón-akoqnaama kémayaiye.  
\v 44 min-áúmá marabí uqtamáráa-waigoma amakóráá kéimanibo itó-urenama aágoraa kéiye. maa-márábí wáin-augoma amakóráa kéitana amanna kuyéna áápariq kéiye. miráinana min-áúgómá anaaékaqa puíniye. óq-auma Áánûqtute wáin-augoma aágoraa kéitana amanna íkuyena áápariq íkéiye. maan-áúgómá íma puyéna watúq-watuq umá wániye.  
\v 45 minnáyaba Áánûqtuni watáama agamatá-kánnáágómá kétiye:  
\q1 “áqnáae-Aataama kémai-nakoma káuraiye.”  
\m téna Áátaani aúgoma maa-máráyábá aúwaraimma Áánûqtuma ámikaine. miráimanibo Îtu Káríqtoma irêq-wayukama aúwaraimma yímikaimma wemá matúq-matuq umá mái-auwaraiqtaba pááq uráiye.  
\v 46 min-áúwáráímmá maa-máráyábá áqnáabaqa iráiye. min-áúwáráímmá aágoqtaba anaaékaqa iráiye.  
\v 47 áqnáabaq-nakoma marabíké iráimanibo káqo-nakoma Áánûqtuni márûpake iráiye.  
\v 48 mi-káyúkámá maragónnámá máa-yuma áqnáae-nakoraa umá mááe. ánibo wemmá mararáké Áánûqtuma tarôq umákaraine. mi-káyúkámá Áánûqtuni márûkonnama máa-yuma min-náqá Áánûqtuni márûpake wekáá umá mááe.  
\v 49 íbêqa ketáámá min-náqá mararáké tarôq urái-nakaa umá máunataamanibo anaaékaqa ketáámá min-náqá Áánûqtuni márûpake-nakoraa umá mánunatae.  
\v 50 ketíbâqawaayuo, keráwáqá kétima-timune. minnâ amakógáráq naaegáráq Áánûqtuni márûpaqa íma kanaaráq wániye. ítáaro. nóinawabi pukína-yataakoma matúq-matuq umá mái-auwaraimma íma kanaaráq mayánoe.   
\p
\v 51 íbêqa kemá aúpáq-yátááqá timá-timenune. ketáámá máqtemma ketááí túgoma íma puínîmanibo ketáámá máqtemma mamá waeránúnatae.  
\v 52 páátákáá aúrakoma aúnááqtakaa yiníq ínana kaqtó-nakoma Áánûqtunopake aqtó-kánááráqá werôqa yínaqtaa ketáámá máqtemma mamá waeránúnatae. werôqa kéyinatama pukáa-kayukama áqnáabaqa itó-inoe. móragaraq íma puínoe.  
\v 53 ketááí táaimma íbêqa kenaaráq yawítíginimanibo ketááí aúge-taaimma waeráinama íma kanaaráq yawitíniye.  
\v 54 puí-áúwáráíkómá waéqma ípui-auwaraimma aurániye. ketááí táaikoma kanaaráq pukéna waéqma aati-aatimá ípuiniye. mi-kánááráqá Áánûqtuni watáama agamatá-kánnáábí wáin-aikoma abarokáq pááq íniye:   
\q1
\v 55 “wemá puí-yátáákómmá uyátáraiye.  
\q1 miráuma puí-yátáákómá keqtáámá íma uyátainana puí-yátáákóní akoqnáágoma keqtáámá íma kanaaráq túpuiniye.”  
\m téna kétiye.  
\v 56 kúmiqtababoana puí-yátáákómá keqtáá túpuinin-akoqnaama matokáiye. ánibo ámáan-aikoqtababoana kúmiq-yataaqa mamá abarokáq awíqme kéin-aikoma keqtáámá kéyainaiye.  
\v 57 ááqibo miráipoaqtaa Áánûqtukaq “tíkáiye” kéteqtaa wenáwîqa múte yauyónátae. ketááí uyátárai-naqa Îtu Káríqtomma timákaraitaqtaa íbêqa ketáamá puí-ákóqnáágóní aménáápáq íma máunatae.   
\p
\v 58 miráuma ketíbâqawaayuo, akoqnáá umá máeraq káqo-kayukama íma iyuwáiyatawaq keráwáqá mamá aqnúnîq umátíkáaro. uyátárai-nakoni mayaímá mamé kéuyeraq maannáma taákaq máráaro. keráwáqtí mayaírákémmá íráqôn-aramma iyániye.   
\c 16  
\p
\v 1 íbêqa móneqa yorupamá Áánûqtuni waayúkama yimíyábá tenúne. Karétia-marabaq-wayukama Îtuqtaba mórabi áíkuma máa-yuma timá-yikaunata náaraq umáwabi yorupaíyábá yiráátunnata kéyorupaae. keráwákáráq móraiq umá yorupaaro.  
\v 2 máqte-Totaagoni áqnáabaq-yupaama keráwáqá máqtemma móra-mora-yuma keráwáqtí meyápíké yaímma akáma paábaq kémaraiyan-awaataq yenúne. miráiyamma kemá yamáraanaraqa ketáámá íma yorupánúnatae.  
\v 3 mikáké yaímma waayanaammá mi-mónéqá maméta Yérútáárebaq wínôqtaba aúyaq-maraaro. aúbama agamátéraq yeráwáqtábámá keráwáqtí náápaamma matááe téraq timáyikaiyatawaq kekáq íyaraq kemá Póroma yemmá Yérútáárebaq timáyíkáanata oro.  
\v 4 keráwáqá keqtábá íyaqa kemá uréq yemmá ko yiwíqme Yérútáárebaq onúne.   
\p
\v 5 áqnáabaqa Maaterónia-marabaqa kótámaqtuweq mibákémmá keráwáqtôpaq kuma timónanune.  
\v 6 kemá keráwáqtêma mibáqá yaugiq-kánáábínáq mútûq-kanaawaq koma mánuno? íma itáunamanibo kemá keráwáqtê yaímma-kanaama koma kémaenaq mikákémmá timátikaiyaq ónaae tenna-márúpáq kóonune.  
\v 7 kemá yénúnnama keráwáqtê paá pááqya-kanaama máiyataba íkétikainamanibo uyátárai-nakoma akáinaqa kemá keráwáqtê yaímma-wiyomma mánune.   
\p
\v 8 Péqtakoti-awaataq-kanaama kótámaki-aawaqa nátuwaiyana kaayaqté-kaayaqte-wayukagaraq tiyááká-wayukae áiyayaa (50)-kanaama maakáqá Ipítiani-marukaq mánune.  
\v 9 ketí mayaíyábámá maakáqá taíganimma Áánûqtun-aama itaíyábá kéyikaimanibo miráuma taíganimma yegáráq ketí namuro-wáyúkáé.   
\p
\v 10 Tímotima wemá Kórítiani-marukaq yínaqa naaúpaqa awíqma ákareraq íráqôniq umákaaro. abo wemá kemá únnaiq umá uyátárai-nakoni mayaímá kémayaiye.  
\v 11 máqtemma keráwáqá wemmá tikaq akéraq amuq-yatáápí timákáiyana ketôpaq yíno. ketíbâqawaaraa-kayukate yagaroqtamá yínîqtaba awé kéune.  
\v 12 ketááí tíbâqawaaraa-naqa Aapóromma káqo-tibaqawaayute yagaroqtamá keráwáqá ko timónaikaae téq wekáq inaa tiráune. miráimanibo Aapóroma téna Áánûqtuma íbêqa íkákaiye tiráiye. miráipoana wemá kanaaráq wínénama wemá pááqya-kanaabi keráwáqtôpaq wíniye.   
\p
\v 13 kanageq umáwaq keráwáqtí itáíq-itaiq í-yátááqá yáqtóráaro. inaamu kéyeraq ikatîqa íoro.  
\v 14 nôrawabi kéeqa káqo-yuma kaayoné-yátááqá yiráátero.   
\p
\v 15 ketíbâqawaayuo, Tépanatiqtabama taákaq makáá íyabiyo? wegáráq wení aara iyápógaraq máqtemma Karíki-wayukabimma áqnáabaqa yemá Îtu Káríqtokaq itáíq-itaiq urááe. yemá Áánûqtuni waayúkama yíwáqnaa íyábámá akoqnáá umá mayaímmá mamá mirá-uraae.  
\v 16 ánibo kemá akoqnáá umá keráwáqá kétima-timune. minnâ mirá-káyúkágáráq yetê kaqtó-mayaima kémayaa-kayukagaraq uyátárai-nakoqtaba yeqtí yáaimma wáráaro.   
\p
\v 17 Tépanatigaraq Potunáátatigaraq Ékigaraq kemmá Ipítiani-wayukati-marupaq iréta timónaraaqtabama timuqá kémaraune. kemá keráwáqá timónanaaq uráunamanibo keráwáqá íma mikáqá máawapoaq kemá yemmá kéyimone timuqá makáune.  
\v 18 keráwáqtábá aati-aatimá mirá-umatikaaniq umá yemá kemmá tiwíketa ketí túyánákómmá mamá áráwáá umátíkaraae. miráráá-káyúkámá aati-aatimá yemmá tikaq múte yíkáaro.   
\p
\v 19 Áánûqtuni waayúkama Étia-marabaqa máqten-aukapakemma mórabi áíkutaa-yuma keráwáqtábá miráo-maarao-aimma kétimatikaae. Akírayaa Patíra ye-áúkákáráq Áánûqtuni waayúkama yenákátí naaúpaqa yama áíkuyo-yugaraq keráwáqtábámá ôriq umá miráo-maarao-aimma kétimatikaae.  
\v 20 máqtemma Îtuqtaba tíbâqawaaraa-kayukama keráwáqtábá miráo-maarao-aimma kéte. keráwáqá wenáóna-wenaona kéeqa tíbâqawaaraa umá tótó oro.   
\p
\v 21 íbêqa kemá Póroma tiyáánapo aqtó-wátáámá kágayaune.  
\v 22 móra-waigoma uyátárai-nakomma arummá íma amínama wemmá yawááq íno. uyátárai-nakoma Îtu Káríqtoma wení íráqô-qtataakoma keráwáqtê waíno.  
\v 23 ketí kaayoné-yátáákómá keráwáqá náayuwabi Îtunnama máa-yubaq kéyuwaune. miráuma waíno.  
\v 24 missing?  
\q1 kemá Póroe.  
\q1 Tóqtanima agatáiye.