\id 2TH - Urat NT (PNGBTA); Hilkka Arminen (SIL Advisor); 25-Nov-2015 \h 2 TESALONAIKA \toc3 2Te \toc2 2 Tesalonaika \toc1 Tup hoi ŋaiye Pol nainge nal lenge Tesalonaika \mt2 Tup hoi ŋaiye Pol nainge nal lenge \mt1 Tesalonaika \c 1 \p \v 1 \x - \xo 1.1 \xt Apo 17.1\x*Tup eꞌe natme ŋam Pol pe, Sailas pe, Timoti. Poi mainge tup eꞌe member mal lenge sios Tesalonaika ŋaiye jande Yai Got poi, topoꞌe Lahmborenge Jisas Krais. \v 2 Ŋam masande ŋoihmbwaip ŋumwaiye topoꞌe ŋoihginir bwore tikin Yai Got poi, hindi Lahmborenge Jisas Krais ka si topoꞌme yip lalme. \s1 Got ka iyarꞌe lenge miyeꞌ tuweinge ŋupe ŋaiye Krais ka ot \p \v 3 Lenge toꞌ tatai poi, nye nyermbe poi manange wusyep mirisukwarme Got me yip. Ki bwore tikin ŋaiye ya mende tuꞌe luku. Detale, bilip yip ki tahar bongol sekete, topoꞌe ŋoihmbwaip ŋaiye yende niharar lenge mitiŋ ŋaiye sai me yip ilyeh ilyeh pe, ki tahar bongol sekete nenge nal. \v 4 Ŋupe ŋaiye poi malꞌe malꞌe pe, poi hriphrip ŋaiye poi mana lenge sios mahraꞌe naŋ yip. Poi mana lenge sios gwande ŋaiꞌe ŋaiꞌe tetehei pupwa ŋaiye lenge wachaih yende yumbune yip, topoꞌe hwap ŋaiye natme yip. Kom yip lenge Tesalonaika yikirh mane topoꞌe hwap pe, yip jan bongole yarpe bilip yip. \p \v 5 Ŋaiꞌe ŋaiꞌe lalme luku ki sasambe nange ŋiyarꞌe tikin Got nal lenge mitiŋ lalme pe, ki bwore bwarme. Yip si yambaꞌe nihe syohe. Detale, yip yahraꞌe lemame tikin Got. Pe kin ka ende yip pa yurp bwore bwarme yi yoto lemame kitikin. \v 6 Got se ka ende ŋaimune ŋaiye kin bwore bwarme. Ka ungwisme yitini pupwa elme lenge wachaih ŋaiye yende yumbune yip. \v 7 Taꞌe luku pe, ka ungwisme yip topoꞌe poi lahmende ŋaiye si mambaꞌe nihe syohe pe, ya lalme mambaꞌe yohe. Ka ende ŋaiꞌe ŋaiꞌe luku dindiꞌ ŋup tikin Lahmborenge Jisas Krais ka enge lenge walip hlaꞌ kin ŋaiye bongol sekete ose moihlaꞌ guh. \v 8 Kin ka ot topoꞌe nihilim embere ŋaiye ka ende wusyep me lahmende ŋaiye jarnge Got, topoꞌe yukur jande wusyep mise tikin Lahmborenge poi Jisas. \v 9 \x - \xo 1.9 \xt Ais 2.10\x*Got ka angang lenge miyeꞌ tuweinge luku syohe embere pupwa pe, tinge ka yusyunde syohe luku nye nyermbe, topoꞌe tinge ka yurp wohme Lahmborenge pe, yukur ka yetekeꞌe bongol topoꞌe yirise kin, pakai. \v 10 Ŋup yuwo ŋaiye Jisas ka ot pe, lenge miyeꞌ tuweinge lalme ŋaiye ŋoihmbwaip tinge teŋeime kin pe, ka yirisukwarme kin, topoꞌe yaŋaꞌe naŋ embere yilme kin. Yip si yaŋaꞌe ŋoihmbwaip yip yalme wusyep ŋaiye poi malaŋatme malme yip pe, yip topoꞌe se pa yurp yotop tinge. \p \v 11 Leꞌe tehei kin ŋaiye nye nyermbe poi misilihme Got ŋaiye ka ungwisme yip no, pa yurp junde ŋasande kin. Topoꞌe poi misilihme Got ŋaiye ka ende bongol me yip no, yip tatame ŋaiye pa yende ŋaiꞌe ŋaiꞌe bwore junde ŋoihmbwaip bwore yip ŋaiye teŋeime kin. \v 12 Ŋoih miꞌmiꞌ tikin Got topoꞌe Lahmborenge Jisas Krais ŋende wah nato yip ti, lenge miyeꞌ tuweinge yetekeꞌe yip pe, tinge yahraꞌe naŋ tikin Lahmborenge poi Jisas pe, kin hriphrip me yip. \c 2 \s1 Wachaih tikin Got ka ot \p \v 1 \x - \xo 2.1 \xt 1Te 4.15-17\x*Lenge toꞌ tatai ŋam, ŋam de ma plihe mininge malaŋatme wusyep ŋaiye Lahmborenge poi Jisas Krais ka ot no, ya lalme guhilyeh motop kin. \v 2 Yukur pa ŋoiheryembe wula wula, lakai hiꞌ worhe ŋaiye pa yisyunde wusyep syeꞌ ŋaiye lenge mitiŋ ka yininge na, “Ŋup tikin Lahmborenge ŋaiye ka ot, si nat miꞌe”, liki na pakai. Detale, lenge mitiŋ syeꞌ se ka yuta homboꞌe yeh yip yininge nange leꞌe wusyep profet ende, o leꞌe wusyep ŋaiye poi manange malaŋatme, topoꞌe se ka yininge nange luku wusyep poi mainge member malme yip. \v 3 Topoꞌe yukur pa yusyunde wusyep molohe ŋaiye miyeꞌ ende ka ota homboꞌe yeh yip, na pakai. Lahmborenge yukur ka se ot luh paka pakaiye. Yerendehei kin pe, lenge miyeꞌ tuweinge syeꞌ ka yaŋaꞌe teket me Got, topoꞌe yende bwiliꞌe bwulaꞌe, topoꞌe miyeꞌ ŋaiye ŋende wachaihme Got topoꞌe wusyep erŋeme pe, ka ote tus halhale. Kin miyeꞌ ŋaiye ka ende yumbune ŋaiꞌe ŋaiꞌe lalme, kom mindemboi Got ka ember kin el hel. \v 4 \x - \xo 2.4 \xt Ese 28.2, Dan 11.36\x*Kin ka ininge pakai me got lalme, topoꞌe ka ende wachaihme ŋaiꞌe ŋaiꞌe ŋaiye bwore yirise ŋaiye lenge miyeꞌ tuweinge yirisukwarme, topoꞌe kin ka ember kitikin el yer nange ka el la orp e oto yukoh yirise tikin Got pe, ka ininge nange kin ilyeh kin Got. \v 5 Yip si ŋoihsipe ŋup uku ŋaiye ŋam mate motop yip marp no, ŋam mana yip ŋai uku, lakai pakai? \v 6 Taꞌe luku pe, yip sisyeme ŋaimune ŋaiye nupwaiꞌe yaŋah wachaih tikin Got uku no, yukur ki nate tas hihwaiye. Ŋup kitikin ŋaiye wachaih tikin Got uku ka ote tus halhale pe, teter sai. \p \v 7 O tukwini lenge miyeꞌ tuweinge wula wula tinge yulyul yende ŋaiꞌe ŋaiꞌe tetehei pupwa yarp kekep eꞌe yengelyembe wusyep tikin Got ŋaiye ŋanange. Kom miyeꞌ ende kin si gan tatme yaŋah ŋaiye ŋaiꞌe ŋaiꞌe pupwa luku yukur ka se tus halhale. Se ka si e tutume ŋup kitikin ŋaiye miyeꞌ uku ka tuhyulꞌme el gin el tikihe angaꞌme yaŋah. \v 8 \x - \xo 2.8 \xt Ais 11.4\x*Miꞌe pe, wachaih tikin Got ka ote tus halhale. Kom Lahmborenge Jisas ka enge yirise bongol kin uku ende yumbune miyeꞌ pupwa luku, topoꞌe ka unduhulꞌe yohe bongol kin uku tus mut kin onombe ka ole. \v 9 \x - \xo 2.9 \xt Mat 24.24\x*Wachaih tikin Got ka ot topoꞌe bongol tikin Satan pe, ka ende mirakel topoꞌe wutuꞌ supule homboꞌe wula wula. \v 10 Topoꞌe ka ende ŋaiꞌe ŋaiꞌe tetehei ŋaiye pupwa yehe, homboꞌe yeh lenge miyeꞌ tuweinge pe, tinge ka yil moi ŋaiye ka talai supule. Detale, tinge yukur yende nihararme wusyep mise tikin Got ŋaiye ka ungwisme tinge, pakai. \v 11 Taꞌe luku pe, Got bunjenge ŋoihmbwaip tinge nenge nal ŋoinde tikin ŋaiye ŋoihmbwaip tinge ka teŋeime ŋaimune ŋaiye homboꞌe. \v 12 Topoꞌe lahmende ŋaiye ŋoihmbwaip tinge yukur teŋeime wusyep mise, topoꞌe tinge tengelyem ŋaiye yende ŋaiꞌe ŋaiꞌe tetehei pupwa pe, tinge ka jin wusyep topoꞌme Got ŋaiye ka iyarꞌe pupwa tinge. \s1 Got si nalaŋatme yip ŋaiye mindemboi ka ungwisme yip \p \v 13 Lenge toꞌ tatai poi, nye nyermbe poi manange wusyep hriphrip me Got ŋaiye ka ambaꞌ yip topoꞌe ka ende nihararme yip. Detale, Got si nalaŋatme yip taꞌe talah ondohe kin no, ka ambaꞌe yip yer. Pe bongol tikin Yohe Yirise si ŋende ŋoihmbwaip yip teŋeime wusyep mise luku pe, yip si yarp taꞌe lenge miyeꞌ tuweinge tikin Got ŋaiye bwore bwarme supule. \v 14 Ŋupe ŋaiye poi malaŋatme wusyep mise malme yip pe, ŋup uku Got galme yip. Detale, kin ŋasande nange yip pa yurp yi yoto yirise bwore tikin Lahmborenge poi Jisas Krais. \v 15 Taꞌe luku pe, lenge toꞌ tatai poi, jin bongole pe, yurpe gare wusyep mise ŋaiye poi si manange malaŋatme malme yip, topoꞌe wusyep ŋaiye poi mainge gwah tup member yip mal. \v 16 Ŋam manange wusyep misilihme Lahmborenge poi Jisas Krais topoꞌe Yai Got poi ŋaiye ŋende nihararme poi, topoꞌe tinge hindi ŋoihginirme poi no, ya murp meseperhme Got ŋaiye ka ende miꞌme poi ya murp bwore nye nyermbe. \v 17 Taꞌe luku pe, ka ende bongolme ŋoihmbwaip yip topoꞌe ka ungwisme yip no, pa yende ŋaiꞌe ŋaiꞌe bwore, topoꞌe pa yininge wusyep ŋaiye ki bwore. \c 3 \s1 Yip yininge wusyep yisilihme Got ŋaiye ka ungwisme poi \p \v 1 O lenge toꞌ tatai poi, wusyep yuwo ŋaiye sehei ka miꞌe pe, ŋam masande ŋaiye pa yisilihme Lahmborenge ŋaiye ka ungwisme poi no, wusyep kin ŋaiye poi manange malaŋatme pe, ka sisil elꞌe elꞌe hihwaiye. Topoꞌe lenge miyeꞌ tuweinge ka yisyunde wusyep ŋaiye poi malaŋatme pe, ka yurume yaŋaꞌe naŋ embere yilme Got ŋahilyeh tuꞌe yip. \v 2 Topoꞌe pa yisilihme Got ŋaiye ka enge poi osokome lenge miyeꞌ tuweinge ŋaiye da yende pupwa me poi. Tehei kin taꞌe leꞌe, lenge miyeꞌ tuweinge syeꞌ yukur yaŋaꞌe ŋoihmbwaip tinge yalme wusyep mise luku, pakai. \v 3 Kom Lahmborenge kin yukur bunje bunjenge ŋoihmbwaip kin, pakai. Taꞌe luku pe, se ka ende bongolme yip. Topoꞌe ŋupe ŋaiye Satan nala ondolꞌme yip pe, Jisas se ka ungwisme yip. \v 4 O nato naŋ tikin Lahmborenge pe, poi sisyeme nange yip pa junde wusyep mise ŋaiye poi malaŋatme ŋahilyeh taꞌe somohon ŋaiye yip yende. \v 5 Poi misilihme Got ŋaiye ka ende bongolme ŋoihmbwaip yip no, pa sisyeme ŋoihmbwaip michukor tikin Got bworerme. Topoꞌe ka ende yip pa jin bongole no, pa yikirh mane tuꞌe Krais. \s1 Wusyep hraꞌembep nal lenge miyeꞌ ŋaiye yengelyembe wusyep \p \v 6 Lenge toꞌ tatai poi, nato naŋ tikin Lahmborenge poi Jisas Krais pe, poi syep erŋem yip bongol ŋaiye yukur pa juhilyeh yotop lenge toꞌ tatai syeꞌ ŋaiye pupwa yende ŋulmbwai ŋaiye yende wah, topoꞌe tinge jarnge ŋaiye ka junde wusyep erŋeme poi ŋaiye si malaŋatme malme tinge, na pakai. \v 7 Yip si sisyeme ŋaiye pa yende ŋaiꞌe ŋaiꞌe bworerme junde ŋaimune ŋaiye poi marp motop yip no, poi mende. Poi yukur mende ŋulmbwai ŋupe ŋaiye poi marp motop yip, pakai. \v 8 Ŋupe ŋaiye lenge mitiŋ yenge ŋai yate pwal poi pe, yukur poi mambaꞌe pakaiye, pakai. Poi miche wuhyau mambaꞌe. Poi gwarnge ŋaiye yip pa yiche wuhyau yip yambaꞌe ŋai yungwisme poi. Nye nyermbe ŋup ilyeh ilyeh poi mende wah nihe no, prepwan ŋaiye ya yul yip mane. \v 9 Ki bwore ŋaiye ya misilih no, pa pul poi ŋai, kom poi yukur masande taꞌe liki, poi masande nange pa junde yaŋah ŋaiye poi mende. \v 10 Ŋupe ŋaiye poi marp motop yip pe, nye nyermbe poi mana yip na, “Lahmende garnge ŋaiye ka ende wah pe, yukur pa yaŋaꞌe ŋai.” \p \v 11 Tehei kin ŋaiye poi manange wusyep uku pe, ki taꞌe leꞌe, lenge mitiŋ syeꞌ yate yana poi nange lenge miyeꞌ tuweinge syeꞌ ŋaiye yotop yip yarp iki pupwa yende ŋulmbwai. Tinge yende mut pinip sekete me ŋaiꞌe ŋaiꞌe tititinge lenge mitiŋ. \v 12 Nato naŋ tikin Lahmborenge Jisas Krais poi pe, poi manange wusyep bongol mal lenge miyeꞌ tuweinge luku ŋaiye ka yurp bwore ŋumwaiye yende wah yembepeteme tititinge. \v 13 Kut yip lenge toꞌ tatai poi pe, yukur pa yende ŋoihemin ŋaiye pa yende ŋaiꞌe ŋaiꞌe ŋaiye ki bwore, na pakai. \p \v 14 O miyeꞌ ende ŋaiye ka girnge ŋaiye ka usyunde wusyep ŋaiye poi mainge gwah tup member malme yip pe, yalaŋatme kin esep ilyeh bworerme no, yukur pa juhilyeh yotop kin, na pakai. Pa yende tuꞌe luku no, ka hiꞌme pupwa ŋaiye kin ŋende. \v 15 Kom yukur pa yetekeꞌe kin tuꞌe ŋaiye wachaih yip, na pakai. Kut yonorh me ŋoihmbwaip bwore bwore no, ka ambaꞌe ŋoih onorh tuꞌe ŋaiye toꞌ yip ende. \p \v 16 Lahmborenge kin tehei ŋaiye ŋoihmbwaip ŋumwaiye pe, poi misilihme kin ŋaiye ka yul yip ŋoihmbwaip ŋumwaiye kin, topoꞌe ka orp topoꞌme yip nye nyermbe. \v 17 Ŋam Pol, syep ŋam, ŋam mainge wusyep yuwo tup eꞌe. Ŋam member wusyep hriphrip topoꞌe ŋau bwore ŋam malme yip lalme. Leꞌe yaŋah ŋaiye nye nyermbe ŋam mainge wusyep yuwo me tup ŋam lalme. \v 18 Ŋoih miꞌmiꞌ tikin Lahmborenge poi Jisas Krais sai topoꞌme yip lalme.