\id 1JN - Urat NT (PNGBTA); Hilkka Arminen (SIL Advisor); 25-Nov-2015 \h 1 JON \toc3 1Jo \toc2 1 Jon \toc1 Tup ŋendehei ŋaiye Jon nainge \mt2 Tup ŋendehei ŋaiye \mt1 Jon nainge \c 1 \s1 Wusyep tikin Laip ŋaiye si tas halhale \p \v 1 \x - \xo 1.1 \xt Jon 1.1\x*Poi lenge aposel da mini yip malaŋatme Wusyep Laip ŋaiye somohonme ŋendeheiyeh kin narp. Poi si masande metekeꞌe topoꞌe ŋembep potopoi. Hei, bwore mise, poi si metekeꞌe topoꞌe poi musuwaꞌe kili. \v 2 \x - \xo 1.2 \xt Jon 1.14\x*Laip bwore luku kin si nate tas halhale pe, poi metekeꞌe ŋai uku. Taꞌe luku pe, poi manange wusyep me ŋai uku, topoꞌe poi mana yip malaŋatme laip bwore luku ŋaiye ki sai nye nyermbe. Somohon kin narp topoꞌme Yai. Kom kin si nasme Yai nate gah halhale pe, poi metekeꞌe kin. \v 3 Ŋaimune ŋaiye poi si metekeꞌe, topoꞌe poi masande pe, poi manange wusyep me ŋaiꞌe ŋaiꞌe luku malme yip. Detale, poi masande ŋaiye yip pa ŋoihmbwaip ilyeh topoꞌe poi. Pe poi ya lalme ŋoihmbwaip ilyeh topoꞌe Yai Got, topoꞌe talah kin, Jisas Krais. \v 4 Taꞌe luku pe, poi mainge wusyep eꞌe malme yip nange ŋoihmbwaip hriphrip poi lalme ka paparar supule. \s1 Got kin yirise supule \p \v 5 Wusyep eꞌe ŋaiye poi si masande ki natme talah kitikin ti, poi manange moworꞌe member malme yip. Got kin yirise supule. Nato kin yukur na etekeꞌe yepelmbe ende sai, pakai supule. \v 6 Taꞌe luku pe, ŋaiye ya mininge na, “Ŋam ŋoihmbwaip ilyeh topoꞌme Got”, kom teter poi mende pupwa taꞌe miyeꞌ ŋaiye narp nato yepelmbe pe, wusyep poi uku pupwa homboꞌe. Poi yukur mange yaŋah ŋaiye wusyep mise topoꞌe yirise. \v 7 Kom ŋaiye ya murp mi moto yirise tuꞌe ŋaiye kin si narp yirise pe, poi menge ŋoihmbwaip poi lalme mate gwah ilyeh topoꞌme lenge Kristen miyeꞌ tuweinge. Pe wim tikin Jisas, talah tikin Got si nungurhme pupwa poi lalme. \p \v 8 Ŋaiye ya mininge nange poi yukur mende pupwa pe, liki poi mende homboꞌme ŋoihmbwaip poi, topoꞌe wusyep bwore mise yukur sai nato ŋoihmbwaip poi. \v 9 Ŋaiye ya mininge moworꞌe ember pupwa poi lalme mil halhale mil me Got pe, kin miyeꞌ michukor, topoꞌe miyeꞌ bwore mise ŋaiye se ka ongohe pupwa poi, topoꞌe ka ende poi ya tuhur ambaran. \v 10 O ŋaiye poi manange nange poi yukur mende pupwa pe, liki poi manange nange Got, kin miyeꞌ homboꞌe. Taꞌe luku pe, yukur poi plihe maŋaꞌe dou sikirp me wusyep kin ŋaiye ka tihiꞌ oto ŋoihmbwaip poi, pakai supule. \c 2 \p \v 1 Lenge talah ŋam, ŋam mainge wusyep eꞌe malme yip ŋaiye yukur pa yende pupwa. Kom ŋaiye lahende yip ka ende pupwa pe, miyeꞌ ende kin gan miyeꞌ mut poi ŋaiye ka ininge wusyep elme Yai erŋeme poi. Miyeꞌ uku, kin Jisas Krais, miyeꞌ bwore mise. \v 2 Kin miyeꞌ ŋaiye nule berme pupwa poi. Kom kin yukur nule me pupwa poi ilyehme, pakai. Kin nule berme pupwa lenge miyeꞌ tuweinge lalme ŋaiye yarp kekep eꞌe. \p \v 3 Ŋaiye ya gunde wusyep erŋeme tikin Got pe, liki se ya sisyeme ŋaiye poi tikin Got, topoꞌe poi ya sisyeme kin bwore mise. \v 4 Ŋaiye miyeꞌ ende ŋanange na, “Ŋam sisyeme Got kili”, kom kin yukur gande wusyep erŋeme tikin Got ŋaiye kin ŋanange pe, kin miyeꞌ homboꞌe, topoꞌe wusyep bwore mise yukur tahaiꞌ nato kin. \v 5 Kom ŋaiye lahende ka usyunde wusyep kin pe, niharar tikin Got si ŋende ŋoihmbwaip meleꞌe kin bwore miꞌ supule. Luku ki pasam poi ŋaiye poi marp ma moto kin. \v 6 Lahmende ŋaiye ŋasande nange kin de ka orp topoꞌe Got pe, ka gunde ŋihip wutuꞌ Jisas. \p \v 7 \x - \xo 2.7 \xt Jon 13.34\x*Lenge miyeꞌ yaŋam ŋam, yukur ŋam mainge wusyep erŋeme ende ŋaiye ki ŋambaran me yip, pakai. Wusyep erŋeme leꞌe, ki wusyep telei ŋaiye somohon ŋendeheiyeh yip yasande. \v 8 Kom tehei wusyep erŋeme ŋaiye ŋam plihe mainge leꞌe pe, ki sai nato miyeꞌ nalaŋatme Krais topoꞌe nato yip. Ki taꞌe leꞌe, yepelmbe nala ginir el, kut yirise bwore mise si naŋarꞌe gah yip. \v 9 Lahmende ŋaiye ŋanange nange kin si narp nato yirise, kom kin naŋaꞌe teket me toꞌ lakai tatai kin pe, kin teter narp nato yepelmbe. \v 10 Lahmende ŋaiye ŋende nihararme toꞌ lakai tatai kin pe, kin narp nato yirise. Taꞌe luku pe, yukur ŋainde pupwa sai nato kin no, ka se ende kin ka tumbe, pakai. \v 11 Kom lahmende ŋaiye naŋaꞌe teket me toꞌ lakai tatai kin pe, teter kin narp nato yepelmbe, topoꞌe kin yukur sisyeme yaŋah ŋaiye kin gan. Detale, yepelmbe embere si tatme ŋembep kin. \p \v 12 Ŋam mainge wusyep eꞌe malme yip lenge talah ŋam no, pa sisyeme nange pupwa yip Krais si nongohe miꞌe. \p \v 13 Ŋam mainge wusyep eꞌe malme yip lenge bwore bworenge. Detale, yip lalme si sisyeme Krais ŋaiye somohon ŋendeheiyeh kin narp. Ŋam mainge wusyep eꞌe malme yip lenge lahyambe. Detale, yip si yengelyembe miyeꞌ pupwa Satan miꞌe. \p \v 14 Ŋam mainge wusyep eꞌe malme yip lenge lahmakerep. Detale, yip lalme si sisyeme Yai Got. Ŋam mainge wusyep eꞌe malme yip lenge yai. Detale, yip si sisyeme Krais ŋaiye somohon ŋendeheiyeh kin. Ŋam mainge wusyep eꞌe malme yip lenge lahyambe. Yip si bongol. Detale, yip si sisyeme wusyep tikin Got bwore supule sai nato ŋoihmbwaip yip pe, yip si yengelyembe Satan. \s1 Yukur na ende nihararme ŋaiꞌe ŋaiꞌe ŋaiye sai kekep eꞌe \p \v 15 Yukur na ende nihararme ŋaiꞌe ŋaiꞌe pupwa ŋaiye sai kekep eꞌe. Ŋaiye na ende nihararme ŋaiꞌe ŋaiꞌe luku pe, niharar tikin Yai yukur sai nato nin. \v 16 O ŋaiꞌe ŋaiꞌe lalme tikin kekep eꞌe ŋaiye lenge mitiŋ yetekeꞌe no, tinge yende niharar, topoꞌe tinge yende sasas ŋaiye ka yambaꞌe topoꞌe tinge tengelyem. Ŋaiꞌe ŋaiꞌe luku yukur natme Yai Got, pakai. Ŋaiꞌe ŋaiꞌe lalme liki tikin kekep eꞌe. \v 17 Taꞌe luku pe, kekep topoꞌe ŋaiꞌe ŋaiꞌe lalme luku ŋaiye lenge miyeꞌ tuweinge yende nihararme pe, nala miꞌe, kut lahmende ŋaiye yende niharar jande ŋasande tikin Got pe, ka yurp bwore nyermbe nyermbe. \s1 Wusyep ahraꞌ embep ŋaiye lenge wachaih tikin Krais ka yut \p \v 18 Lenge talah ŋam, ŋup yuwo si nat sehei. Somohon yip lalme yasande wusyep nange wachaih tikin Krais ka ot pe, tukwini lenge wachaih wula wula tikin Krais si yat. Taꞌe luku pe, pa sisyeme nange ŋup yuwo si nat sihei. \v 19 Lenge mitiŋ uku somohonme tinge yarp ya yoto sios, kom ŋoihmbwaip tinge yukur teŋeime Jisas Krais ŋahilyeh taꞌe poi, pakai. Somohonme tinge ka yurp topoꞌe poi, kom tinge yasme poi pe, luku ki sasambe nange tinge yukur ŋahilyeh taꞌe poi, pakai. \v 20 Kom yip lalme sisyeme ŋaiye Krais si uwilꞌe Yohe Yirise nate gahanahme yip, topoꞌe yip sisyeme wusyep bwore mise. \v 21 Ŋam mainge wusyep eꞌe malme yip, kom yukur pa ŋoihyeryembe nange yip jinjame wusyep bwore mise, pakai. Yip lalme si sisyeme wusyep eꞌe. Yukur ki ŋahilyeh taꞌe wusyep homboꞌe. \v 22 Miyeꞌ ŋaiye ŋanange nange Jisas kin yukur Krais pe, liki kin miyeꞌ homboꞌe. Kin garnge naŋaꞌe teket me Yai topoꞌe talah kin pe, kin min ka ende wachaihme Krais kili. \v 23 O lahmende ŋaiye jarnge Talah pe, tinge jarnge Yai topoꞌe. Kut lahmende ŋaiye yende nihararme Talah pe, Yai narp topoꞌe tinge. \p \v 24 Yip yusyunde wusyep eꞌe ŋaiye somohon ŋendeheiyeh yip yasande pe, yohor tihiꞌ yoto ŋoihmbwaip yip. Ŋaiye pa yende tuꞌe luku pe, nye nyermbe Talah topoꞌe Yai ka yurp topoꞌe yip. \p \v 25 Taꞌe luku pe, Krais si ŋanange nalaŋatme nange ka pul poi laip bwore ŋaiye ka si nyermbe nyermbe. \v 26 Ŋam mainge tup eꞌe malme yip ŋaiye pa ŋoihme ŋaiye miyeꞌ syeꞌ se ka yute yende homboꞌme yip. \v 27 Kom yip pe, Krais si ŋuwilꞌe yirise bwore kin nate gahanahme yip no, kin narp bongol nato ŋoihmbwaip yip pe, yukur tatame ŋaiye pa se yinime lahende nange ka alaŋatme yip wusyep ende, pakai. Yirise kitikin uku se ka alaŋatme yip me ŋaiꞌe ŋaiꞌe lalme, topoꞌe ŋaimune ŋaiye kin nalaŋatme yip iki bwore mise, yukur homboꞌe. Junde ŋaimune ŋaiye yirise bwore kin nalaŋatme yip pe, pa yurp yoto syep kin. \p \v 28 Lenge talah ŋam, jin bongole yi yoto syep Krais no, ŋupe ŋaiye ka ot pe, yukur pa hiꞌe no, pa tisme kin yoto ŋup tikin ŋaiye ka ot, pakai. \v 29 Yip sisyeme nange Krais kin miyeꞌ bwore mise supule. Taꞌe luku pe, yip lahmende ŋaiye yende ŋaiꞌe ŋaiꞌe mise pe, yip si talah tikin Got. \c 3 \p \v 1 \x - \xo 3.1 \xt Jon 1.12\x*Yip lalme sisyeme ŋaiye Yai Got ŋende nihararme poi supule. Taꞌe pe, tukwini poi ya tingit talah tikin Got. Tehei kin ŋaiye lenge miyeꞌ tuweinge lalme ŋaiye yarp kekep eꞌe jinjame poi Kristen pe, ki taꞌe leꞌe, ŋoihmbwaip tinge yukur teŋeime kin. \v 2 Lenge toꞌ tatai ŋam, poi tukwini leꞌe si tahar talah tikin Got. Kom tukwini poi jinjame, mindemboi poi ya tuꞌe la? Kom poi sisyeme ŋaiye Krais mindemboi ka ot pe, ya ŋahilyeh tuꞌe kin. Detale, poi ya metekeꞌe kin ka tuꞌe la ŋai. \v 3 Taꞌe luku pe, lahmende ŋaiye ŋoihmbwaip tinge teŋeime kin pe, tinge yasme pupwa tinge pe, yende miꞌmiꞌ nange tinge ka ŋahilyeh tuꞌe kin ŋaiye bwore prihe supule. \p \v 4 Lenge miyeꞌ tuweinge ŋaiye yende pupwa pe, tinge yengelyembe wusyep erŋeme tikin Got. Ŋaiye yip yende pupwa ende pe, yip si yoworꞌe wusyep erŋeme. \v 5 \x - \xo 3.5 \xt Jon 1.29\x*Yip lalme si sisyeme nange pupwa ende yukur sai nato Krais, pakai supule. Kom kin nate gah kekep eꞌe ŋaiye ka ongohe pupwa lenge miyeꞌ tuweinge lalme. \v 6 Lenge miyeꞌ tuweinge lalme ŋaiye ŋoihmbwaip tinge teŋeime Krais pe, yukur ka se plihe yende pupwa. Kom lenge miyeꞌ tuweinge ŋaiye ŋoihmbwaip tinge yende niharar ŋaiye ka yende pupwa pe, yukur ka yetekeꞌe Krais, topoꞌe ka sisyeme kin. \p \v 7 Lenge talah ŋam, yukur pa yusyunde wusyep miyeꞌ ende ŋaiye ka se ote homboꞌe yeh yip, na pakai. Lahmende ŋaiye ŋende ŋaiꞌe ŋaiꞌe bwore pe, tinge ŋahilyeh taꞌe Krais ŋaiye kin bwore bwarme. \v 8 Lenge miyeꞌ tuweinge ŋaiye yende ŋaiꞌe ŋaiꞌe pupwa pe, tinge jande yaŋah Satan. Tehei kin taꞌe leꞌe, somohon ŋendeheiyeh Satan kin ŋende pupwa. Taꞌe luku pe, talah bwore tikin Got nate gah kekep eꞌe ŋaiye ka ende yumbune wah tikin miyeꞌ pupwa Satan. \v 9 Lahmende ŋaiye si narp taꞌe talah tikin Got pe, yukur ka plihe ende pupwa. Detale, Got si nember laip bwore kitikin nate ŋoto kin pe, Got si yai kin. \v 10 Tukwini pa yusyunde yoworme wusyep tehei ŋaiye lahmende narp talah tikin Got, o lahmende narp taꞌe talah tikin Satan. Lahmende ŋaiye yende ŋaiꞌe ŋaiꞌe pupwa topoꞌe yukur yende niharar lenge toꞌ tatai tinge pe, tinge yukur talah tikin Got, pakai. \s1 Poi ilyeh ilyeh ya mende nihararme lenge mitiŋ syeꞌ \p \v 11 \x - \xo 3.11 \xt Jon 13.34\x*Wusyep bwore mise tikin Got ŋaiye ŋendeheiyeh yip yasande pe, ki taꞌe leꞌe. Poi ya mende nihararme lenge miyeꞌ tuweinge lalme. \v 12 \x - \xo 3.12 \xt Stt 4.8\x*Poi yukur ya tuꞌe Kein ŋaiye ŋonombe toꞌ kin Abel. Kin miyeꞌ pupwa tikin Satan. Detaꞌe lai ti Kein ŋonombe toꞌ kin? Tehei kin taꞌe leꞌe, ŋaiꞌe ŋaiꞌe ŋaiye Kein ŋende pe, pupwa, kut ŋaiꞌe ŋaiꞌe ŋaiye Abel toꞌ kin ŋende pe, bwore. Pe luku ŋende Kein ŋoihmbwaip nihe. \v 13 Taꞌe luku pe, lenge toꞌ tatai ŋam, yukur pa gunguru plai ŋaiye lenge miyeꞌ pupwa ka yende yumbune yip. \p \v 14 \x - \xo 3.14 \xt Jon 5.24\x*Poi sisyeme nange poi si tupwaihme mule, kut poi mate gwan mat laip. Tehei kin ŋaiye poi sisyeme ki taꞌe leꞌe, poi mende nihararme lenge toꞌ tatai poi. Lenge miyeꞌ tuweinge ŋaiye yukur yende nihararme lenge toꞌ tatai tinge pe, ki taꞌe ŋaiye tinge si yule. \v 15 Lahmende ŋaiye yukur ŋende nihararme toꞌ tatai kin pe, kin miyeꞌ ŋaiye nongombe lenge miyeꞌ tuweinge yule. Taꞌe luku pe, yip sisyeme miyeꞌ ŋaiye nongombe lenge miyeꞌ yule pe, laip bwore ŋaiye sai nye nyermbe yukur narp nato ŋoihmbwaip kin. \v 16 Jisas Krais kin nate gah kekep pe, kin nulme poi nal loutungwarmbe ŋaiye ka ungwisme poi. Leꞌe tehei kin ŋaiye poi ya sisyeme yaŋah ŋaiye ya mende niharar lenge toꞌ tatai poi. Topoꞌe ya mende miꞌmiꞌ ŋaiye ya mule ŋaiye ya mungwisme tinge. \v 17 O ŋaiye miyeꞌ ende kin miyeꞌ lowe, kom kin ŋupwaiꞌe ŋoihmbwaip kin bongol sekete ŋaiye ka ungwisme lenge ŋaipwa ŋiꞌ pe, liki ka se sisyeme tuꞌe lai nange kin ŋende nihararme Got? Pakai supule. \v 18 Lenge talah ŋam, ŋoihmbwaip bwore bwore ŋaiye yende nihararme miyeꞌ ende yukur ŋaimune ŋaiye ya mininge wusyep ilyehme. Ŋoihmbwaip bwore bwore luku ki sai nato ŋoihmbwaip poi ŋaiye ya mende ŋaiꞌe ŋaiꞌe gunde. O ŋaiye ya mende ŋoihmbwaip bwore bwore ŋaiye yende nihararme miyeꞌ ende pe, luku ki sasambe nange ŋoihmbwaip bwore bwore tikin Got sai me poi. \s1 Lenge Kristen miyeꞌ tuweinge ka jin bongole yi yoto ŋembep tikin Got \p \v 19-20 Ŋaiye ya mende nihararme lenge mitiŋ syeꞌ pe, ya sisyeme nange poi gwande wusyep mise. Kom ŋaiye ya plihe ŋoih bwar hwap ŋaiye somohon poi mende no, ya hiꞌe, kom ya gwin hiꞌluluwe mil ŋembep tikin Got. Detale, Got si sisyeme ŋaiꞌe ŋaiꞌe lalme, topoꞌe kin taharꞌe sande tekeꞌe ŋaiye sai nato ŋoihmbwaip poi. Taꞌe luku pe, kin se ka ŋoihginirme poi. \p \v 21 Taꞌe luku pe, lenge miyeꞌ yaŋam ŋam, ŋaiye ŋoihmbwaip poi yukur ŋende yumbune poi pe, ya gwin bongol moto syep tikin Got. \v 22 Ŋupe ŋaiye poi misilihme kin ŋainde pe, kin pwal poi. Detale, poi mende ŋaiꞌe ŋaiꞌe gwande wusyep erŋeme kin pe, ŋende kin hriphrip. \v 23 \x - \xo 3.23 \xt Jon 13.34, 15.12,17\x*Wusyep erŋeme kin ŋaiye kin ŋanange taꞌe leꞌe: ŋoihmbwaip poi ka teŋeime naŋ talah kin Jisas Krais, topoꞌe ya mende niharar lenge mitiŋ gunde wusyep erŋeme kin. \v 24 Lahmende ŋaiye gande wusyep erŋeme tikin Got pe, kin narp topoꞌe Got. Pe Got narp topoꞌe kin. Taꞌe luku ti, poi ya sisyeme nange Got narp nato poi. Tehei kin taꞌe leꞌe, Yohe Yirise ŋaiye kin si pwal poi pe, ki pasam poi nange kin narp topoꞌme poi. \c 4 \s1 Yirise bwore topoꞌe yipihinge homboꞌe \p \v 1 Lenge miyeꞌ yaŋam ŋam, ŋoihmbwaip yip yukur ka teŋeime lenge mitiŋ lalme ŋaiye yanange nange tinge si yambaꞌe Yohe Yirise, na pakai. Tehei kin taꞌe leꞌe, lenge profet homboꞌe si yate yarp yalꞌe yalꞌe kekep eꞌe. Kom te yiyarꞌe bworerme sande tekeꞌe tinge nange yipihinge ŋaiye sai me tinge li, kin natme Got lakai? \v 2 Leꞌe tehei kin ŋaiye yip pa sisyeme bworerme nange luku yipihinge tikin Got. Lahmende ŋaiye ŋanange ŋoworꞌe ember naŋ Jisas Krais ŋaiye kin nat taꞌe miyeꞌ hiꞌ pe, Yohe Yirise tikin Got narp nato kin. \v 3 Kom lahmende ŋaiye ŋinise naŋ tikin Jisas pe, Yohe Yirise tikin Got yukur narp nato kin. Detale, yipihinge homboꞌe liki kin natme miyeꞌ pupwa ŋaiye somohon yip yasande nange ka ote ende wachaihme Jisas pe, liki tukwini tinge si yate yarp yalꞌe yalꞌe kekep eꞌe. \p \v 4 Kom lenge talah ŋam, yip tikin Got pe, yip si yengelyembe lenge profet homboꞌe. Detale, yipihinge tikin Got ŋaiye narp nato yip kin bongol nengelyembe yipihinge tikin Satan ŋaiye narp nato lahmende ŋaiye tititinge kekep eꞌe. \v 5 Lenge profet homboꞌe tititinge kekep eꞌe pe, tinge yanange wusyep me ŋaiꞌe ŋaiꞌe ŋaiye sai kekep eꞌe ti, lenge miyeꞌ tuweinge yasande wusyep tinge. \v 6 Kom poi tikin Got. Lahmende ŋaiye sisyeme Got pe, tinge ka yusyunde poi. O lahmende ŋaiye yukur sisyeme Got pe, yukur ka yusyunde poi. Taꞌe luku pe, leꞌe tehei kin ŋaiye ya sisyeme moworme ŋaiye yipihinge tikin Got mise narp nato kin, lakai yipihinge pupwa homboꞌe narp nato kin. \p \v 7 Lenge ŋimei ŋam! Poi ya lalme mende nihararme lenge mitiŋ lalme, ŋahilyeh tuꞌe ŋaiye Got ŋende nihararme poi. Lahmende ŋaiye ŋoihmbwaip kin ŋende nihararme Kristen toꞌ tatai pe, kin talah tikin Got pe, kin sisyeme Got. \v 8 Kom lahmende ŋaiye ŋoihmbwaip kin yukur ŋende niharar pe, kin yukur sisyeme Got. Detale, Got kin tehei ŋaiye ya mende nihararme lenge miyeꞌ tuweinge. \v 9 Got kin nember talah esep kin ilyeh nate gah kekep eꞌe nange poi ya plihe tuhur laip ambaran. Leꞌe tehei kin ŋaiye Got pasam poi ŋoihmbwaip kin ŋaiye kin ŋende nihararme poi. \v 10 Tehei ŋaiye yende nihararme lenge mitiŋ syeꞌ pe, luku ŋoihmbwaip tikin Got. Poi yukur ya ŋoiheryembe nange poi mende nihararme Got yer, pakai. Got kin ŋende nihararme poi yer. Taꞌe luku pe, kin nember talah esep ilyeh kin nate gah kekep ŋaiye ka ongohe pupwa poi. \p \v 11 Lenge ŋimei ŋam, Got kin si ŋende nihararme poi. Taꞌe luku pe, poi ya mende nihararme lenge mitiŋ. \v 12 \x - \xo 4.12 \xt Jon 1.18\x*Kom yukur lahende ŋetekeꞌe Got. Ŋaiye poi mende nihararme lenge toꞌ tatai poi gwande ŋasande tikin Got pe, Got narp nato poi. Yaŋah tikin Got ŋaiye ŋende niharar lenge miyeꞌ tuweinge syeꞌ pe, luku si bongol gerenge sai nato laip poi. \v 13 Taꞌe luku pe, poi si sisyeme nange poi marp ma moto syep kitikin, topoꞌe kin narp nato poi. Detale, kin si pwal poi Yipihinge kin. \v 14 Pe poi si metekeꞌe, topoꞌe poi manange wusyep me Yai ŋaiye si nember Talah kin nate gah kekep eꞌe no, kin ka Miyeꞌ nungwisme poi. \v 15 Lahmende ŋaiye kin ŋanange wusyep nalꞌe nalꞌe nange Jisas kin talah tikin Got pe, Got narp nato kin, topoꞌe kin narp nato syep tikin Got. \v 16 Taꞌe luku pe, poi si sisyeme ŋaiye Got ŋende nihararme poi miyeꞌ tuweinge tikin kekep. Pe ŋoihmbwaip poi teŋei mise nal ŋoihginir tikin Got pe, Got kitikin tehei ŋaiye ŋende nihararme lenge miyeꞌ tuweinge. Taꞌe luku pe, lenge miyeꞌ tuweinge ŋaiye yende niharar lenge toꞌ tatai pe, tinge yarp ya yoto Got, topoꞌe Got narp nato tinge. \v 17 Ŋaiye poi marp ma moto Got pe, yaŋah ŋaiye yende nihararme lenge toꞌ tatai pe, ki tahar ŋembere sekete. Taꞌe luku pe, yukur ya hiꞌgwirnge ŋupe ŋaiye Got ka ende wusyep kot me lenge miyeꞌ tuweinge. Ya gwin bongole mil ŋembep kin. Detale, ŋupe ŋaiye poi marp kekep pe, poi ŋahilyeh taꞌe ŋaiye Krais. \p \v 18 Lenge miyeꞌ tuweinge ŋaiye yende nihararme Got topoꞌe lenge toꞌ tatai ŋembere sekete pe, yukur ka hiꞌjirnge Got, pakai. Detale, hiꞌgarnge pe, tehei kin taꞌe leꞌe: Got ka ungwisme yitini pupwa elme hwap ŋaiye miyeꞌ tuweinge si yende. Pe ŋaiye miyeꞌ tuweinge ka hiꞌjirnge Got, yukur tinge yende nihararme kin supule. \v 19 Poi mende nihararme kin. Detale, somohon ŋendeheiyeh Got ŋende nihararme poi. \v 20 Ŋaiye lahende ka ininge na, “Ŋam mende nihararme Got”, kom kin garnge toꞌ tatai kin pe, kin miyeꞌ homboꞌe supule. O ŋaiye yukur kin ŋende nihararme lenge miyeꞌ tuweinge tikin Got ŋaiye kin si ŋetekeꞌe pe, yukur ka se ende nihararme Got. Detale, yukur miyeꞌ ende ŋetekeꞌe Got, pakai. \v 21 Taꞌe luku pe, wusyep erŋeme ŋembere ŋaiye Jisas pwal poi ki taꞌe leꞌe: Lahmende ŋaiye tinge yende nihararme Got pe, ka yende nihararme lenge miyeꞌ tuweinge tikin Got topoꞌe. \c 5 \s1 Lenge Kristen, tinge si yengelyembe bongol tikin kekep eꞌe \p \v 1 Mitiŋ lalme ŋaiye ŋoihmbwaip tinge teŋeime Jisas nange kin Miyeꞌ alaŋatme Krais pe, tinge talah tikin Got. Topoꞌe lahmende ŋaiye ŋende nihararme Yai pe, kin ŋende nihararme Talah kin topoꞌe. \v 2 Poi sisyeme ŋaiye poi mende nihararme lenge talah tikin Got. Detale, poi mende nihararme Got pe, poi gwande wusyep erŋeme kin. \v 3 \x - \xo 5.3 \xt Jon 14.15\x*O ŋaiye poi mende nihararme Got pe, liki poi si gwande wusyep erŋeme kin. Pe wusyep erŋeme kin yukur nihme poi ŋaiye ya gunde. \v 4 Tehei kin taꞌe leꞌe, lahmende ŋaiye talah tikin Got pe, tinge si yengelyembe ŋaiꞌe ŋaiꞌe pupwa kekep eꞌe. Leꞌe yaŋah kin ŋaiye ya gwin bongole. Detale, ŋoihmbwaip poi ka teŋeime Krais pe, nato laip poi ya mengelyembe ŋaiꞌe ŋaiꞌe pupwa kekep eꞌe. \p \v 5 Lahmende ŋaiye yukur talah tikin Got pe, kin yukur tatame ŋaiye ka engelyembe ŋaiꞌe ŋaiꞌe pupwa ŋaiye kete lenge na tas ŋaiye sai kekep eꞌe, pakai. Kom lahmende ŋaiye ŋoihmbwaip kin teŋeime Jisas, kin talah tikin Got pe, miyeꞌ uku tatame. \v 6 Jisas Krais nat kekep eꞌe ŋaiye ya mambaꞌe pinip topoꞌe wim kin ŋaiye turuꞌ nal loutungwarmbe. Kin yukur nat topoꞌe pinip ilyehme, pakai. Kom kin nat hoime, pinip topoꞌe wim kin. \v 7-8 Yohe Yirise, pinip topoꞌe wim pe, tinge hun yanange wusyep uku, topoꞌe tinge tapam ilyeh me wusyep uku. \v 9 Ŋoihmbwaip poi teŋeime wusyep ŋaiye miyeꞌ yanange, kom wusyep ŋaiye Got ŋanange pe, ki bongol sekete. Pe wusyep uku Got ŋanange nalme talah kitikin. \v 10 Taꞌe luku pe, lahmende ŋaiye ŋoihmbwaip kin teŋeime Talah tikin Got pe, wusyep uku tahaiꞌ nato ŋoihmbwaip kin. Ŋaiye miyeꞌ lakai tuwei yukur ŋoihmbwaip teŋeime Got pe, ŋoihmbwaip tinge yukur teŋeime wusyep mise tikin Got ŋaiye ŋanange Talah kin. Tinge yengelyembe wusyep tikin Got pe, lenge miyeꞌ tuweinge uku galme Got miyeꞌ homboꞌe. \p \v 11 \x - \xo 5.11 \xt Jon 3.36\x*Taꞌe pe, leꞌe wusyep ŋaiye Got si ŋana poi, nange Got si pwal poi laip ŋaiye ka si nye nyermbe. Pe laip bwore luku ki tasme wah tikin Talah tikin Got. \v 12 Lahmende ŋaiye si nambaꞌe talah tikin Got nato ŋoihmbwaip kin pe, laip bwore luku sai me kin. O lahmende ŋaiye yukur nambaꞌe talah tikin Got pe, laip bwore luku yukur sai me kin, pakai. \s1 Poi ya mambaꞌe laip ŋaiye ka si nye nyermbe \p \v 13 Ŋam mainge wusyep eꞌe malme yip lahmende ŋaiye ŋoihmbwaip yip teŋeime Talah tikin Got no, pa sisyeme nange yip si yambaꞌe laip bwore ŋaiye sai nyermbe nyermbe. \v 14 Poi si sisyeme nange ŋupe ŋaiye ya misilihme kin ŋainde pe, se ka pul poi tuꞌe ŋasande kin. \v 15 Taꞌe luku pe, poi sisyeme nange kin si ŋasande ŋisilih poi no, kin pwal poi pe, poi si sisyeme nange se ya mambaꞌe ŋaimune ŋaiye poi misilihme kin. \p \v 16 Wusyep ŋam eꞌe nalme lahmende ŋaiye ŋende pupwa. Ŋaiye pa sisyeme nange Kristen toꞌ tatai ende ŋende hwap ŋaiye yukur ka enge kin el hel pe, luku pa yisilihme Got ŋaiye ka ende bongolme Kristen laip kin. Kom pupwa syeꞌ sai ŋaiye se ka enge yip el nih. Ŋam yukur mana yip nange pa yisilihme Got me ŋai uku, pakai. \v 17 Pupwa lalme ŋaiye poi mende pe, ki embere lakai malaih, kom luku ki pupwa lalme. Kom pupwa syeꞌ yukur ka se ende poi ya mil nih, pakai. \p \v 18 Poi sisyeme nange lahmende ŋaiye talah tikin Got pe, yukur ka se yende pupwa. Detale, Talah tikin Got, Krais si bepeteme kin pe, Satan yukur tatame ŋaiye ka ende yumbune kin. \v 19 Poi sisyeme nange poi talah tikin Got. Kut ŋaiꞌe ŋaiꞌe kekep lalme leꞌe pe, ki sai tuwihme bongol tikin Satan. \v 20 Taꞌe luku pe, poi sisyeme nange Talah tikin Got si nat kekep eꞌe pe, kin pwal poi sande tekeꞌe no, ya sisyeme nange Got kin bwore mise. Poi marp ma moto Got mise, topoꞌe Talah kin Jisas Krais. Bwore mise, Jisas kitikin Got mise pe, kin laip bwore poi ŋaiye ka si nyermbe nyermbe. \p \v 21 Lenge talah ŋam, pa yisarꞌe ŋimbep me lenge got homboꞌe, na pakai. Yil wohe yangaꞌme tinge.