\id ROM - Ura 
\toc3 Rom 
\toc2 Ma Romgäna 
\toc1 Ama Abuk Sage Ama Romgäna 
\mt1 Ma Romgäna  
\is1 Ama Rhäväktsäs  
\ip Ma Pol qa säm bä rhakt täkt ama abuk. Bä qa säm bäm gi sage ama Jentailqäna ama qatnanakt päm da e ma Rom. Rhoqoräkt di rhoqor qre i masirhat na ama Judaqäna ama qatnanakt päm da i qosaqi qale rha e mänguräp mä rha.  
\ip Ma Pol qa säm ivakt iva qä rhäkmu na ama iska nanokt nas iva sae ma Rom dä ma Spen. Dä qosaqi qa säm ivakt iva rhi nari nämät ama ngangga maräkt aa sameng sävät ama mumaiar qärangätni i as kaku rha nari ngät mamär. Qosaqi nani a qa iva qät täväktsäs mamär sävät ama Jentailqäna rhi na ama Judaqäna sädä ma Ngämuqa aa snängaqa aa ron na aa lat na ama rhäqästäm.  
\ip Ma Romgäna di qi sameng mamär na ama sameng ama mär ngät bä qit täväktsäs i ma Ngämuqa aa snängaqa na ama mumaiar di qa bä ba ama ruvek moe vät ama ivätki i ama Jentailqäna rhi na ama Judaqäna. Ama mor qa ama snängaqa di rhoqortäqyia, sävetka di qat dän i ama räktka na qa di nävät ma Ngämuqa. Rhäkt di ut lu ama ruvek moe di ama vurha na rha dap pa rhi rha ama mumaiar nävät ama qatnanakt bä rhoqoräkt diva rha rhän i ama qumärqumärta na rha mamär. Näkt mamär iva qale rha ma ama qrot sa ama qatnanakt toqoräkt nävät ama Qloqaqa ama Qumärqumärqa. Ma Romgäna di qir qur ut tä ma Pol aa qänäskänes masirhat sävät ama Judaqäna dä väm gi di sa qa säm ama rhäqäp na ngät ama enge nävä Ma Mru Ngät Ama Rharesbane.  
\iot Ama Qävälap Nasot A Ne  
\io1 Ama Muqunäga Narhoer (1:1-15)  
\io1 Sävät Ama Räkt Ngät Ama Iar Nage Ma Ngämuqa (1:16-17)  
\io1 Ama Ruvek Moe Di Qaku Ama Räkt Ta (1:18-3:20)  
\io1 Ma Ngämuqa Qat Tualat Sä Ut Iva Ama Räktta Na Ut Dä Aa Saqong (3:21-5)  
\io1 Ma Ngämuqa Qat Tualat Sä Ut Iva Ut Tualat Na Ama Räkt Ngät Ama Lat (6-8)  
\io1 Ma Ngämuqa Aa Lat Sävät Ama Mumaiar Di Ama Räkt Ngät (9-11)  
\io1 Mamär Iva Ut Tualat Na Ama Räkt Ngät Ama Lat (12-15:13)  
\io1 Ma Pol Qat Tu Da Aa Enge Angät Tpäs (15:14-33)  
\io1 Ama Dängdängini Na Ngät Ama Enge Na Ama Märmärgem (16)  
\ie  
\c 1  
\s1 Ma Pol Qa Säm Ama Märmärgem Sage Ama Qatnanaktpämda E Ma Rom  
\p
\v 1 Rhangät täkt ama enge di nagem ngo ma Pol ama latka vä ma Jisas ma Krais aa rem bä ngo di ama ngangga qärakni i sa ma Ngämuqa qa armeng däm ga dä qa mes ka ivakt iva qä sameng na aa sameng ama mär ngät.  
\v 2 Ama sameng ama mär ngät di sa mudu ma Ngämuqa qa mumänaris pät a ngät bä aa vämginarha rha märhamän bät a ngät dä sa rha säm a ngät pa ama qumärqumär ngät ma Ngämuqa aa enge.  
\v 3 Iangärhäkt ama sameng ama mär ngät di sävät aa emga qärakni i qa män nävät ma Devit aa enevaqi i ama ruqa na qa  
\v 4 bä nävät ama Qloqaqa ama Qumärqumärqa aa qrot di sa ma Ngämuqa qa qur a ut i qa di aa emga na qa ma Engeska ma Jisas ma Krais toqoräkt i sa qa märanas na qa nämät ama tñäpki.   
\p
\v 5 Nävät a qa dä ma Ngämuqa qa von ngo rha ama ñämsävätki dä ama lat i ama ngangga iva ngu rhoer nanokt ama Jentailqäna ivakt iva rhat nanakt nä ma Jisas ma Krais dä va rhat tet parhäm iangärhäkt arhä qatnanakt bä nävät tangät täkt dä va qä rha ama qutdrir.  
\v 6 Bä rhangät täkt di qosaqi bä ba ngän gärarhani i qale ngän e mät ama värhäm ama mor äm ma Rom aingän gärarhae i ma Ngämuqa sa qa mes ngän iva ngän bä bä ma Jisas ma Krais.   
\p
\v 7 Bä rhäkt di sa ngut säm sävät a ngän moe e ma Rom aingän gärarhae i ma Ngämuqa aa snäng bät a ngän dä sa qa mes ngän ivakt iva aa ruvek na ngän.  
\p Mamär iva ma Ngämuqa aut mamäk dä ma Engeska ma Jisas ma Krais ini von ngän da ama bulap dä ama ñämsävätki.   
\s1 Ma Pol Di Nani A Qa Iva Qa Rhet Sae Ma Rom  
\p
\v 8 Narhoer di nävät ma Jisas ma Krais dä nguat tes ama mär sage ma Ngämuqa nävät a ngän moe inguna ama ruvek nävät ama ivätki moe di sa rhat nari sävät angän gatnanakt.  
\v 9 Ma Ngämuqa qärakni i nguat tualat bä ba qa nävät gu snängaqa moe i ngu sameng na ama sameng ama mär ngät sävät aa emga di sa qat dräm i vasägos dä nguat tamän sävät a ngän  
\v 10 bät ama qävälap moe qärqapni i ngu nän.  
\p Ngu nän iva nävät ma Ngämuqa aa Muräkt ama mär ngät dä va as pa ngua rhet ngu lu ngän bät ama rhodäm gärangätni i sa qa muqunän bät a ngät.  
\v 11 Inguna nani a ngo masirhat iva ngu lu ngän ivakt iva ngua rhatnärhäm ngän ivakt iva ngäni rha ama modämne nage ama Qloqaqa ama Qumärqumärqa bä va ngärhi sämaqrot na ngän.  
\v 12 Ama rharimini di rhoqortäqyia, va ut moe i aingän dä aingo diva u rhatnärhäm ne moe sä ne i ngua rhatnärhäm ngän nä gu qatnanakt dä va ngän datnärhäm ngo na angän gatnanakt.   
\p
\v 13 Gua ruavek, mamär iva ngänät dräm sävät tangät täkt. Ma ama rhäqäp nä imek dä nguat turäkt ba nas iva ngua rhet ngu lu ngän sokt di ngäda ani ngä mäqäne sä ngo bä qaku ngua met. Qosaqi nani a ngo iva ngua rhäqäne dä mamär nä guavek nä mänguräp mä ngän iva rhat nanakt nä ma Jisas toqor arhani qärarhani i sa ngua mualat sä rha nävät arhani ama Jentailqäna moe.  
\v 14 Inguna aingo di gua lat diva ngua rhatnärha ama ruvek kärarhani i rhat tamän na ama Grikkäna arha enge bä sävät ama ruvek kärarhani i qaku rhat tamän na ngät i näma dä sa rha su ura qinak kaku rha su.  
\v 15 Bä äkt i aingo di qosaqi nani a ngo iva ngu sameng na ama sameng ama mär ngät bä ba ngän gärarhani i qale ngän e ma Rom.   
\s1 Ama Räktka Ama Ruqa Dä Ma Ngämuqa Aa Saqong Diva Qat Däqäm Di Nävät Aa Qatnanakt  
\p
\v 16 Aingo di nguat nanakt mamär na ama sameng ama mär ngät sävät ma Jisas inguna ngät di ma Ngämuqa aa qrot iva ngä rhumaiar nä iarhakt kärarhae i rhat nanakt i narhoer di ngä met sage ama Judaqäna näkt nasot dä qosaqi ngä met sage ama Jentailqäna.  
\v 17 Inguna ama sameng sävät ma Jisas ma Krais di ngärhi sameng mamär i ma Ngämuqa di qat tualat toqor mäniekt sa ama ruvek bä rhat dän i ama räktta na rha da aa saqong doqoräkt i rhat nanakt nä ma Krais. Iangärhäkt di rhoqor varhäm ma Ngämuqa aa enge qärangätni i ngät tamän doqortäqyia, “Qärakni i sa qa män i ama räktka ama ruqa na qa dä ma Ngämuqa aa saqong diva qat däqäm di nävät aa qatnanakt.”   
\s1 Ma Ngämuqa Aa Uraqi Sävät Ama Ruvek Arha Lat Ama Vu Ngät  
\p
\v 18 Näda ama usäpki arha ron dä ma Ngämuqa qär qur a ut i sa qa rhäkmu na nas na aa uraqi iva qä rhäksärha ama Jentailqäna bä va qä sangäm na rha iarhakt kärarhae i qaku rhit kutdrir sagem ga dä qosaqi qärarhani i rhat tualat na ama lat ama vu ngät. Iarhakt ama ruvek di qärarhae i arha lat di ngät tair särha ama engäktki ivakt iva qale qunäga vät ama ruvek sä qi.  
\v 19 Ma Ngämuqa aa uraqi di qia e vät a rha inguna agini qärqäni i ama ruvek diva rhat dräm ini sävät ma Ngämuqa di sa qunäga vät a rha sä ini. Qoki ma Ngämuqa qa muqunäga sä ini bä ba rha.  
\v 20 Mänasäng naimäk äkt i ma Ngämuqa qa säm ama ivätki moe bä sarhäkt dä sa ama ruvek tit lu mamär nä ma Ngämuqa aa qrot ama sok täm ngät ngä nä iarhongäkt kärqärhong i irhong ngärhi sameng sävät aa iar bä sa qunäga vät a rha sä qa nävät iarhongäkt kärqärhong i sa qa säm irhong. Bä äkt i rha di qaku mamär vät a rha iva rhi namu guaäm särhäm mes.  
\v 21 Inguna sa rhat dräm ma Ngämuqa sokt di qaku rhit kutdrir sävät a qa inguna qa di ma Ngämuqa bä qop pa rhat tes ama mär sagem ga. Dap kinak arhä mungäsnäng di qaku ngät tualat mamär dä arhä mädräm di ngät dän i ama dungdung ngät bä qosaqi bängangit mät ngät.  
\v 22 Rhi qoar i rha di ama ruvek sa ama mädräm ama mär ngät sokt di sa rha män i nak ama dädända na rha  
\v 23 bä qaku mamär iva rhi nan da arhä quum sä nas bä qosaqi qaku rhi naqutdrir sage ma Ngämuqa qärakni i ama ngätdäqäm ga vasägos di nak kaku dap kinak tat tualat toqoräkt sage ama iaus kärangätni i sa rha mualat na ngät iva ngät nañäm doqor ama ruqa qärakni iva qä ñäp ura rhoqor ama isäm ura rhoqor ama lauvirhong maos maos.   
\p
\v 24 Bä nävät iomäkt i ama ruvek di ama dädän da dä sa ma Ngämuqa qa qyiradeng na rha sämät ama vuirhong gärqärhongni i nani arhä snängaqa nä irhong bä rhat tualat na ama lat kärangätni i ama qluqi vät angät tpäs sävät a ne.  
\v 25 Rhit kutsasorhane na ama engäktki sävät ma Ngämuqa bä va nani ama iraski. Rhi nän da arhä quum sä nas bä rhit kutdrir dä rhat tualat bä bä ianiäkt kärqäni i sa ma Ngämuqa qa säm ini dap kinak kaku sage iaqäkt kärak i qa säm iarhongäkt moe qärak i mamär iva rhi nänsäs sagem ga vasägos. Ngäktki rhoqoräkt.   
\p
\v 26 Bä äkt i nävät tangät täkt arha lat dä ma Ngämuqa qa qyiradeng na rha säda ama snängaqa aa ron na ama qavatka qärakni i qaku maräkt. Bä qäqi ama evop di rhat tualat na ama lat kärangätni i mai va qaku rhi natmualat na ngät i rhi qavat sä ne.  
\v 27 Bä rhoqorne rhoqoräkt i qosaqi ama gamoe di qaku nani a rha iva rhat tas ti na ama evop dap nani a rha masirhat iva rhat tas ti na arhani ama gamoe. Ama gamoe di rhat tualat na ama lat ama vu ngät mamär sävät a ne bä nävät iangärhäkt arha lat dä ma Ngämuqa qä sangäm na rha.   
\p
\v 28 Qaku nani a rha iva rhat sangar sävät ama engäktki na ngät ama mädräm sävät ma Ngämuqa bä äkt i qa qyiradeng na rha sämät ama mädräm gärangätni i qaku ama räkt ngät ivakt iva rhat tualat nä iarhongäkt kärqärhong i mai va qaku rhi natmualat nä irhong.  
\v 29 Bä rha di rhäqäp ta na ama lat maos maos moe qärangätni i ama vu ngät ama lat dä ama alek näkt ti slava na ne na ama lat ama vu ngät. Dä vasägos dä arhä snängaqa ama vu qa sävät arhani arhä qärhong bä rhi veng ne dä rhat sangar ama snängaqa iva rhi arhäktgyäm sä ne dä rhi iras täm ne dä nani a rha iva rhi slava na arhani ama ruvek. Rhat tamän bä ngärharhäng na ne  
\v 30 näkt iarhakt di qosaqi rhat tamän mava na ne dä ama vu da arha ron sävät ma Ngämuqa dä rhat tamän na ama mume sävät a ne dä rhat nañäm mane na arhani ama ruvek dä rhat tair na nas dä rha di rhat tu arhä snäng sävät ama is masirhat ivakt iva rhat tualat na ama vu ngät ama lat bä qaku rhat tet nasot arhä mamäkkäna arha enge.   
\p
\v 31 Bä rha di rhat tualat na ama lat toqor ama dädända arha lat dä qaku rhat tualat parhäm arha enge na ama mumänaris dä qaku rhat tualat na ama mär ngät ama lat sävät arhani ura rhit lavuqi na rha.  
\v 32 Sa rhat dräm i ma Ngämuqa aa Muräkt di ngät tamän i ama ruvek kärarhani i rhat tualat nä iarhongäkt di mamär iva rha rhet sämät ama tñäpki. Sokt di qaku sokt tat tualat nä iarhongäkt dap käqi sägäni na rha rhi na ama ruvek kärarhani i rhat tualat nä irhong.   
\c 2  
\s1 Ma Ngämuqa Aa Räkt Ngät Aa Matnävämne  
\p
\v 1 Aruvek, aingän gärarhae i ngän datnävämne na arhani sa arha lat ama vu ngät diva ngäni rha ama rhäksärhäm bä va qaku mamär iva ngän namu guaäm särhäm mes inguna qosaqi ngänät dräm ngän dualat na ama lat toqoräkt.  
\v 2 Ut dräm i ma Ngämuqa aa matnävämne di ama räkt ngät toqoräkt i qat tatnävämne na ama ruvek kärarhani i rhat tualat nä iarhongäkt toqoräkt.  
\v 3 Ari, qoki ngäktki i qaku mamär vät a ngän iva ngän naingis ma Ngämuqa aa matnävämne qrekt i ngänät dräm ngän datnävämne na arhani ama ruvek dap kosaqi ngänät dräm ngän dualat na ama lat toqoräkt.  
\v 4 Ura nguaräm ngän dusaksak nä ma Ngämuqa aa lat ama mär ngät inguna qaku qä sangäm na ngän goki äkt i ngän dualat nä iarhongäkt dap kat tudävarhäm na ngän? Nak mamär iva ngänät dräm mamär i ma Ngämuqa di ama mär aa lat inguna nani a qa iva ngäni lu mamär dä sa va ngäni näpgoer na nas.   
\p
\v 5 Sokt di aingän di ama qrot angän snängaqa bä äkt i qaku qunäga vät a ngän sä ma Ngämuqa aa lat. Bä nga ngän dualat toqoräkt dä nak sa ma Ngämuqa va qä rhäksärhäm ngän masirhat pät ama qunäga qärakni iva aa uraqi dä aa räkt ngät aa matnävämne ngä rhän.  
\v 6 Inguna ma Ngämuqa va qä von da aa muvätki bä ba ama ruvek moe asägäk asägäk parhäm ama lat kärangätni i sa rha mualat na ngät.  
\v 7 Ma Ngämuqa va qä von da ama iar ama sok täm ngät ba ama ruvek kärarhani i vasägos dä qale rha sa ama bulap bä rhat tualat na ama lat ama mär ngät ivakt iva ma Ngämuqa qä von da rha ama murhämeska dä va qä sek sä rha.  
\v 8 Arhani ama ruvek di sokt nani a rha iva rhat tet parhäm arhä snängaqa dä rhat tet parhäm ama lat kärangätni i qaku ama räkt ngät dap kaku nani a rha na ama lat ama räkt ngät. Bä va iarhakt ama ruvek diva ma Ngämuqa qä rhor na aa uraqi vät a rha.  
\v 9 Bä va rhoqoräkt dä va ama ruvek moe qärarhani i rhat tualat na ama vuirhong diva avuqi na rha mät ama märänga dä ama ruanini. Bä va iaqäkt ama märänga dä ama ruanini diva irhom ngä rhän bät ama Judaqäna narhoer näkt nasot dä sa ama Jentailqäna.  
\v 10 Dap ma Ngämuqa va qä von da ama murhämeska dä ama qutdrir näkt ama bulap sage iarhakt moe qärarhae i rhat tualat nä qärqärhongni i ama mär irhong. Va qa rhualat toqoräkt narhoer sa ama Judaqäna näkt nasot dä sa ama Jentailqäna.  
\v 11 Inguna ma Ngämuqa di qat tatnävämne na ama ruvek moe rhoqorne varhäm ama sägängät ama matnävämne.   
\s1 Ma Ngämuqa Aa Matnävämne Näkt Aa Muräkt  
\p
\v 12 Ama Jentailqäna di qaku ma Ngämuqa aa Muräkt nage ma Moses nga e gem da. Sokt di nga rhat tualat na ama vuirhong dä sa qäbäs na rha bä qale rha sañis nä iangärhäkt ama Muräkt. Dap ama Judaqäna di ama Muräkt nga e gem da bä nga rhat tualat na ama vuirhong dä va ma Ngämuqa qa rhatnävämne na rha nä iangärhäkt ama Muräkt  
\v 13 inguna qaku nävät iomäkt i ama ruvek di sokt tat nari ama Muräkt di rhat dän i ama räktta na rha dä ma Ngämuqa aa saqong dap kinak pa rha rhän i ama räktta na rha qre i rhit päs ma Ngämuqa aa Muräkt angärha rhäng.   
\p
\v 14 Ama Muräkt nage ma Moses di sa qaku rha von ama Jentailqäna rhäm ngät sokt di ngakt bä varhäm arhä snängaqa maräkt dä rhat dräm dat tualat na ama lat kärangätni i ama mär ngät da ama Muräkt angät saqong bä rhoqoräkt di rhir qur ama ruvek i sa rhat dräm i agi a lat di maräkt na ngät bä qop agi a lat di qaku maräkt na ngät. Näma dä äkt bä qaku rhäm da nävät ma Ngämuqa aa Muräkt nage ma Moses.  
\v 15 Bä arha lat di ngärhi sameng ba ama ruvek i iangärhäkt kärangät i ama mär ngät da ama Muräkt angät saqong di rhoqor qre i sa rha säm a ngät mät arhä snängaqa. Dä arhä snängaqa qat tamän särhäm da i arha lat di ama vu ngät ura ama räkt ngät.  
\v 16 Bä äkt i varhäm ama sameng ama mär ngät kärangätni i ngu sameng na ngät di vät iaqäkt ama qunäga diva ma Ngämuqa qa rhatnävämne na ama ruvek nävät ma Jisas ma Krais sa arha lat kärangätni i sa rha mualat na ngät i ama ngaip ngät.   
\p
\v 17 Dap aingän diva ngän doqor mäniekt, aingän gärarhae i ngän des nas i ama Judaqäna? Aingän di sa ngänät sangar ma Ngämuqa aa Muräkt nage ma Moses bä ngänit sek na nas i ma Ngämuqa aa ruvek na ngän  
\v 18 bä ngänät dräm ama lat kärangätni i nani ma Ngämuqa iva ngän dualat na ngät nävät ama Muräkt kärangätni i sa ngä su ngän sävät ama lat kärangätni i ama räkt ngät.  
\v 19 Näkt aingän di ngän du angän snäng i ngäni rhoer nanokt ama säsurta mamär bä qosaqi aingän di ama neraqa bä bä iarhakt kärarhae i qale rha vä bängangit angät tpäs.  
\v 20 Dä aingän di qosaqi ngän du angän snäng i ngänit dodräp ama dädända näkt aingän di ama ruvek kärarhani iva rhi su ama rhoes inguna ma Ngämuqa aa Muräkt nage ma Moses kärangätni i ama mädräm ama mär ngät dä ama engäktki at tarebäm di nga e gem ngän.   
\p
\v 21 Ngakt bä ngäktki nä iarhongäkt moekt dä aingän gärarhae i sa ngäni su arhani ama ruvek di ngu lu mäniekt bä qaku ngäni su nas? Dä aingän gärarhae i ngäni sameng doqortäqyia, “Qale ngäni sua” di nga ngäni sua?  
\v 22 Dä aingän gärarhae i ngän damän doqortäqyia, “Qale ngäni qavatnävätlägut” di nga ngäni qavatnävätlägut? Näkt aingän gärarhae i ngän dair särha ama iaus kärangätni i ama ruvek sa rha mualat na ngät di nga ngäni sua nävät ama mämuimek pa ama ansäspäm gärangätni i iangärhäkt ama iaus nga e väm ngät?  
\v 23 Ngänit sek na nas i ma Ngämuqa aa Muräkt nga e gem ngän sokt di ngänit bon ma Ngämuqa rha ama qluqi i ngäni nänbetäkmät na ngät.  
\v 24 Ma Ngämuqa aa enge di ngät tamän doqortäqyia, “Inguna nävät a ngän ama Judaqäna dä ama Jentailqäna di rhat tamän mava nä ma Ngämuqa aa ngärhipki.”   
\p
\v 25 Ngakt bä ngänit päs ma Ngämuqa aa Muräkt nage ma Moses angärha rhäng di iangärhäkt ama lat kärangätni i sa rha däktsäng mä ngän diva ngät tatnärhäm ngän dap ngakt bä qaku ngänit päs angärha rhäng di aingän di ngän doqor ama ruvek kärarhani i qaku rha däktsäng mä rha.  
\v 26 Ngakt bä ama Jentailqa qärakni i qaku rha däktsäng mä qa di qät päs ma Ngämuqa aa Muräkt nage ma Moses angärha rhäng diva qa rhoqor qärakni i rha däktsäng mä qa dä ma Ngämuqa aa saqong.  
\v 27 Bä aingän ama Judaqäna qärarhani i ngäni nänbetäkmät na ama Muräkt diva ama Jentailqäna qärarhani i sa qaku rha däktsäng mä rha bä rhit päs ama Muräkt angärha rhäng diva rha rhatnävämne na ngän näma dä äkt bä sa ngän da ama Muräkt kärangätni i rha säm a ngät bä sa rha däktsäng mä ngän.   
\p
\v 28 Bä ama ruqa di qaku qä namän i ama Judaqa na qa sokt nävät iomäkt i rha däkt aa släqyige inguna iomäkt di nak kop ama släqyige angät käni.  
\v 29 Ama engäktki na qa ama Judaqa di iaqäkt kärak i qa rhoqoräkt namuk näda aa ron. Ama ruqa rhoqoräkt di rhoqor qre i sa ma Ngämuqa aa Qloqaqa qa däktsäng mä qa vät aa mungäsnäng dap ka di qaku rhoqoräkt inguna nävät ama Muräkt kärangätni i rha säm a ngät. Qa di qaku aa ansäs ngät dän nage ama ruvek dap kinak ngät dän nage ma Ngämuqa.   
\c 3  
\s1 Ma Ngämuqa Aa Lat Di Ama Räkt Ngät  
\p
\v 1 Nga guaäm nga ni e qärqomni i äm ngät tatnärha ama Judaqäna qärqom i qaku äm ngät tatnärha ama Jentailqäna? Ura nga guani anga mär ini nga ni e dä iomäkt angärha ron i rhi däkt säng ama ruqa?  
\v 2 Ari, nak ama rhäqäp nä irhong dä iomäkt angärha ron. Narhoer di sa ma Ngämuqa qa von ama Judaqäna rha aa enge ivakt iva rhat sangar a ngät.  
\v 3 Ngu lu va rhoqor mäniekt kre i arhani nävät a rha di qaku rhat tet parhäm iangärhäkt aa enge? Nga va nävät iangärhäkt arha lat dä va qaku ma Ngämuqa qä namet parhäm aa enge?  
\v 4 Va qoki qaku mamär iva rhoqoräkt. Näma dä ama ruvek moe di ama irasmätta sokt di ma Ngämuqa di qat tamän bät ama engäktki na ngät ama enge qärangätni i rhoqor aa enge qärangät i ngät tamän doqortäqyia,  
\b  
\q1 “Va qoki ngi qur ama ruvek i ama engäktki nä gia enge rhoqoräkt i ngiat tamän bät a ngät  
\q2 dä va ngia rhäqäne dä mamär i ngia rhän näp iarhakt kärarhae arhä väs i rhi siqut na nge.”   
\b  
\p
\v 5 Nguaräm aung nävät a ngän gärakni i qaku qat tu aa snäng mamär diva qä snanbät toqortäqyia, “Aurha lat ama vu ngät di ngärhi sameng i ma Ngämuqa aa lat di ama räkt ngät. Bä rhoqoräkt dä ngu lu mäniekt bä va qä sangäm na ut pät angät tpäs?”  
\v 6 Ari, qoki mamär iva qä sangäm na ut kre i ut tualat toqoräkt. Ngakt bä qaku di ngu lu va ma Ngämuqa qa rhatnävämne na arhani ama ruvek pät ama ivätki rhoqor mäniekt?  
\v 7 Sokt di varis aung nävät a ngän diva qä snanbät toqortäqyia, “Gua enge ama iraski na ngät di ngärhit puk sä ma Ngämuqa aa enge i ama engäktki na ngät dä ngärhit sämamor na aa murhämeska. Ngakt bä rhoqoräkt dä ngu lu mäniekt bä va qä sangäm na ngo i ama vuqa na ngo vät angät tpäs?”  
\v 8 Bä nguaräm iaqäkt ama ruqa diva as kat tamän doqortäqyia, “Nguaräm mamär iva ut tualat na ama vuirhong masirhat ivakt iva ama mär irhong ngät dän.” Iangärhäkt ama enge di ngät toqor arhani ama ruvek nävät a ngän arha enge ama iraski na ngät kärangätni i rhi qoar i aingo di nguat tamän bät a ngät. Iarhakt ama ruvek arhä rhäksärhäm nage ma Ngämuqa di ama räkt ngät.   
\s1 Qaku Aung Anga Ruqa Di Ama Räktka Na Qa Mamär  
\p
\v 9 Mänia? Nga aiut ama Judaqäna di ama räktta na ut dap kaku rha ama Jentailqäna? Qaku! Qoki sa qaku! Nak sa ngua muqunäga mamär narhoer i ama Judaqäna dä ama Jentailqäna di rha moe di qale rha da ama vuirhong angärha ron.  
\v 10 Rhangät täkt di ngät toqor ma Ngämuqa aa enge qärangätni i ngät tamän i,  
\b  
\q1 “Qaku aung anga ruqa qa e qärakni i ama räktka na qa mamär. Qoki sa qaku aung mas anga sägäk!   
\q2
\v 11 Qaku aung gärakni i qunäga vät a qa  
\q2 dä qaku aung gärakni i qät ñäm nani ma Ngämuqa.   
\q1
\v 12 Rha moe di sa rha rhong nä ma Ngämuqa bä rha moe di ama vurha na rha.  
\q2 Dä qaku aung gärakni i qat tualat na ama lat kärangätni i ama mär ngät.  
\q2 Qoki sa qaku aung mas!   
\q1
\v 13 Arha väm di ngät toqor ama ñäpta arha uqup kärangätni i ngät naqang.  
\q2 Bä arhä qoebañ di ngärhit bon da ama engirhong ama iraski nä irhong  
\q1 ngä na ama enge qärangätni i ngärhi sangäm na ama ruvek toqor ama uiuvärhirhong angät känogi nämät arha väm   
\q2
\v 14 bä rhäqäp mät arha väm na ama märhamän mava qärangätni i ngärhi slava na ama ruvek.   
\q1
\v 15 Rhit täkdävär ti ngang iva rhi sangäm na ama ruvek dä rhi veng da.   
\q2
\v 16 Näkt koe nai i rhat tet e di rhi slava na ama ruvek arha iar dä rhit bon da rha ama märän.   
\q1
\v 17 Bä qaku rhat dräm iva qale rha da ama bulap angärha ron doqor mäniekt   
\q1
\v 18 dä sa vasägos dä qaku rhat dräm dit len ma Ngämuqa.”   
\b  
\p
\v 19 Rhäkt di qunäga vät a ut i sa iarhongäkt moe vä ma Ngämuqa aa Muräkt nage ma Moses di irhong bä bä iarhakt kärarhae i sa qale rha vä iangärhäkt ama Muräkt angärha rem ivakt iva ngärhi väs mät ama ruvek arha väm moe dap pa ama ruvek nävät ama ivätki moe diva qale rha vä ma Ngämuqa aa matnävämne.  
\v 20 Iangärhäkt ama Muräkt angärha lat diva ngät tuqunäga vät ama ruqa qrekt bä qat tualat na ama vuirhong dap kaku aung di ama räktka na qa dä ma Ngämuqa aa saqong nävät iomäkt i qat tet nasot ama Muräkt.   
\s1 Ma Ngämuqa Aa Iar Ama Räkt Ngät Di Ngät Dän Sävät A Ut Nävät Aut Katnanakt  
\p
\v 21 Dap täkt di sa ma Ngämuqa aa iska qa män säda eraqi qärakni iva ama ruvek ta rhän i ama räktta na rha da aa saqong nä varhäm ga bä iaqäkt ama iska di qaku anga guani sävät ma Ngämuqa aa Muräkt nage ma Moses. Sokt di ma Ngämuqa aa Muräkt nage ma Moses ngä nä ma Ngämuqa aa vämginarha sa rha märhamän mamär sävät iaqäkt ma Ngämuqa aa iska.  
\v 22 Ma Ngämuqa qat tes ama ruvek i ama räktta na rha di nävät arhä qatnanakt sämäni ma Jisas ma Krais inguna dä ma Ngämuqa aa saqong di ama Judaqäna dä ama Jentailqäna di rha rhoqorne.  
\v 23 Ama ruvek moe di sa rha mualat na ama vuirhong bä sa qale rha gläius nä ma Ngämuqa aa murhämeska.  
\v 24 Sokt di nävät ama vänbon gop äkt mavängam nä ma Ngämuqa aa ñämsävätki dä sa rha män i ama räktta na rha nävät ma Jisas ma Krais kärakni i sa qa rhäksasot a rha.  
\v 25 Ma Jisas di sa ma Ngämuqa qa vodäm ga iva ama vodämes na qa ivakt iva nävät aa biaska dä va ma Ngämuqa qät kyiradeng na ama ruvek arha vuirhong nävät arhä qatnanakt sämäni qa. Ma Ngämuqa qa mualat toqoräkt ivakt iva qär qur ama ruvek i aa matnävämne di ama räkt ngät inguna varis ama ruvek ti qoar i qa di qaku ama räkt ka na qa rhoqoräkt i qät kyiradeng na ama ruvek arha vuirhong dap kaku qä sangäm na rha.  
\v 26 Bä qosaqi nävät iangärhäkt ama lat di rhäkt di ma Ngämuqa qär qur ama ruvek i qa di ama matnävämnenaqa ama räkt ka bä qosaqi mamär vät a qa iva qat tes iarhakt ama ruvek kärarhae i rhat nanakt nä ma Jisas i ama räktta na rha.   
\p
\v 27 Bä nga rhoqoräkt dä ngu lu va auge qä nän sä nas? Qaku mamär vät aung iva qä nän sä nas inguna nävät iomäkt i qät päs ma Ngämuqa aa Muräkt ura nävät iomäkt i qat tualat na ama lat kärangätni i ama Muräkt ngät tamän iva qat tualat na ngät. Qop sokt nävät iomäkt i ut nanakt nä ma Jisas aa lat dä ma Ngämuqa qä rhar sä ut  
\v 28 inguna ut dräm i ama ruqa di ama räkt ka na qa dä ma Ngämuqa aa saqong di sokt nävät aa qatnanakt dap kaku nävät iomäkt i qät päs ama Muräkt angärha rhäng.  
\v 29 Ura nga ma Ngämuqa di sokt ama Judaqäna arhä Ngämuqa? Nga qa di qosaqi qaku ama Jentailqäna arhä Ngämuqa? Ari, qosaqi qa di ama Jentailqäna arhä Ngämuqa.  
\v 30 Ma Ngämuqa di sokt ka ama sägäk. Näkt pa qa rhes ama Judaqäna dä ama Jentailqäna i ama räktta na rha di nävät arhä qatnanakt.  
\v 31 Nga rhoqoräkt dinak urhi qyiradeng nä ma Ngämuqa aa Muräkt nage ma Moses dap sokt ut sangar ama qatnanakt? Qaku rhoqoräkt dap kinak urhi sämaengäktki na ngät.   
\c 4  
\s1 Ma Ngämuqa Qa Mes Ma Abraham I Ama Räktka Na Qa Inguna Nävät Aa Qatnanakt  
\p
\v 1 Bä rhäkt diva ngua rhamän sävät aurha ikkäna arhä mamäk ma Abraham. Ngu lu agini qärqäni i sa qa lu mamär nä ini vät aa iar nävät aa lat mänguräp mä qa qä nä ma Ngamuqa?  
\v 2 Ngakt bä ma Abraham di ama räktka na qa dä ma Ngämuqa aa saqong nävät aa lat dä sa vadi mai mamär vät a qa iva qat tair na nas nävät iomäkt. Sokt diva qaku mamär vät a qa iva qä natmair na nas dä ma Ngämuqa aa saqong  
\v 3 inguna sa ut dräm i ma Ngämuqa aa enge di ngät tamän doqortäqyia, “Ma Abraham gat nanakt nä ma Ngämuqa bä ma Ngämuqa qa mes ka i ama räktka na qa inguna nävät aa qatnanakt.”   
\p
\v 4 Sa ut dräm i ama ruqa qärakni i qat tualat di rhit sek mä qa bä iangärhäkt aa rhitsek di qaku rhat lu ngät i ama vänbon mavängam dap iangärhäkt aa rhitsek di ngät dän inguna nävät aa lat.  
\v 5 Dap ma Ngämuqa qärakni i mamär vät a qa iva qa rhualat sa ama vu qa ama ruqa bä va ama räktka na qa diva qa rhes aung anga ruqa qärakni i qaku qat tualat i ama räktka na qa da aa saqong inguna nävät aa qatnanakt.  
\v 6 Bä rhom däkt di ama rharimini sä ma Devit aa enge qärangätni i qa märhamän bät a ngät sävät ama ruqa qärakni i märmär gem ga inguna ma Ngämuqa qa mes ka i ama räktka na qa dap kaku nävät aa lat i qa märhamän doqortäqyia,   
\b  
\q1
\v 7 “Ama märmärgem ge iarhakt kärarhae i sa ma Ngämuqa qa qyiradeng na arha vuirhong  
\q2 bä qärarhani i qa rhäksot na arha vuirhong.   
\q1
\v 8 Ama märmärgem ge qärakni i aa vuirhong di ma Ngämuqa sa qa qyiradeng nä irhong.”   
\b  
\p
\v 9 Nga rhangät täkt ama märmärgem gärangätni i ma Devit ka märhamän sävät a ngät di sokt ngät bä bä iarhakt kärarhae i rha däktsäng mä rha? Qaku. Ngät di qosaqi bä bä qärarhani i qaku rha däktsäng mä rha inguna ut dräm i ma Ngämuqa aa enge di ngät tamän i ma Abraham di sa qat nanakt nä ma Ngämuqa bä nävät tom däkt dä sa ma Ngämuqa qa mes ka i ama räktka na qa da aa saqong.  
\v 10 Rhangät täkt di ngä märanas käsnia? Nga narhoer toqoräkt i as kaku rha däktsäng mä qa ura qinak nasot ama qäväläm gärqomni i sa rha däktsäng mä qa? Nak narhoer dap kaku nasot.   
\p
\v 11 Ma Abraham di sa rha däktsäng mä qa näkt iangärhäkt ama lat di ama muqunän na ngät ivakt iva ngärhi sämaengäktki i qa di ama räktka na qa dä ma Ngämuqa aa saqong nävät aa qatnanakt mudu vät ama qäväläm gärqomni i as kaku rha däkt säng mä qa. Rha mualat sä qa rhoqoräkt divakt iva qa rhän i ama ruvek kärarhani i sa qaku rha däktsäng mä rha arhä mamäk ivakt iva qosaqi rha diva ma Ngämuqa qa rhes ta i ama räktta na rha nävät arhä qatnanakt.  
\v 12 Bä sa rha däktsäng mä qa divakt iva qosaqi qa rhän i ama ruvek kärarhani i rha däktsäng mä rha arhä mamäk. Arhä mamäk na qa dinguna qaku sokt nävät iomäkt i sa rha däktsäng mä rha dap kosaqi nguna qale rha dä iangärhäkt ama sägängät ama iar angärha ron na ama qatnanakt kärangätni i qale ma Abraham da angärha ron as toqoräkt i qaku rha däktsäng mä qa.   
\s1 Ama Mumänaris Di Bä Bä Iarhakt Kärarhae i Rhat Nanakt  
\p
\v 13 Ma Ngämuqa qa mumänaris pät ma Abraham gä na aa es nasot iva rha sa ama ivätki moe. Ma Ngämuqa qa mualat nä iangärhäkt ama mumänaris di qaku nävät iomäkt i ma Abraham gät päs ma Ngämuqa aa Muräkt angärha rhäng dap nguna nävät iomäkt i qat nanakt dä ma Ngämuqa qa mes ka i ama räktka na qa da aa saqong.  
\v 14 Bä äkt i ama qatnanakt diva ama mäñmäñini na ngät dä qosaqi va ma Ngämuqa aa mumänaris diva qaku angärha anga gavämgi qrekt bä ianiäkt kärqäni i sa qa mumänaris pät ini diva qä von ama ruvek kärarhani i rhit päs ma Ngämuqa aa Muräkt angärha rhäng.   
\p
\v 15 Ma Ngämuqa aa muräkt di ngät dän sä ma Ngämuqa aa uraqi. Sokt di qoe nai i qaku anga Muräkt e di qaku mamär vät ama ruvek iva rhi nanbetäkmät na ngät.   
\p
\v 16 Dä soknga mamär iva ut nanakt bä nävät iomäkt dä va iangärhäkt ama mumänaris di nak pa ngä rhän gärangätni i ma Ngämuqa aa vänbon gop äkt mavängam bä bä ma Abraham aa es moe nasot. Rhoqoräkt di qaku sokt bä bä iarhakt kärarhae i rhit päs ma Ngämuqa aa Muräkt angärha rhäng dap kosaqi bä bä qärarhani i rhat nanakt toqor ma Abraham. Qa di iarhakt moe ama ruvek arhä mamäk  
\v 17 toqor ma Ngämuqa aa enge i ngät tamän doqortäqyia, “Ngua mualat sä nge diva ama ngätmamäk na nge bä ba ama rhäqäp na rha ama ruvek nävät ama ivärhimek masirhat pät ama ivätki.” Bä iangärhäkt ama mumänaris di ama mär ngät inguna nävät ma Ngämuqa qärakni i ma Abraham gat nanakt na qa qärak i qat täranas na ama ruvek nämät ama tñäpki bä rhat däqäm gärak i aa enge ngät täranas nä iarhongäkt kärqärhong i mudu qaku qali lirhong.   
\p
\v 18 Ma Abraham di qat nanakt ma ama qrot nä iangärhäkt ama mumänaris iva qa rhän i ama ngätmamäk bä ba ama ruvek nävät ama ivärhimek masirhat pät ama ivätki i rhoqor varhäm ma Ngämuqa aa enge bä ba qa qärangätni i ngät tamän doqortäqyia, “Ngia es mugas diva ama rhäqäp na rha mamär.”  
\v 19 Qa di sa qorhäs mamär iva ama ruvek ama ngärhäqyet na rha na aa qoeo. Näma dä sa qat tu aa snäng i qa di ama sruqa na qa mamär bä aa släqyige di qaku ige angärha anga qrot bä qosaqi aa egutki ma Sara di qaku mamär vät a qi iva qi sa sokt di qaku bok da aa qatnanakt.  
\v 20 Ma Abraham aa qatnanakt di qaku ngä met daqule qa dä qaku aa snängaiom aa udiom sävät ma Ngämuqa aa mumänaris. Iangärhäkt aa qatnanakt ngä rhäqäp ka na ama qrot bä qa von da ama ansäs sage ma Ngämuqa.   
\p
\v 21 Bä qa di qat nanakt masirhat iva ma Ngämuqa qa rhäqäne dä mamär iva qa rhualat parhäm aa mumänaris bä ba qa.  
\v 22 Bä äkt i ama rharimini qärqäni i ma Ngämuqa qa mes ka i ama räktka na qa da aa saqong dinguna nävät aa qatnanakt.  
\v 23 Ama enge qärangätni i ngät tamän doqortäqyia, “bä nävät aa qatnanakt dä ma Ngämuqa qa mes ka i ama räktka na qa” di qaku rha säm a ngät iva sokt bä ba qa.  
\v 24 Iangärhäkt ama enge di qosaqi rha säm a ngät bä ba ut aiut kärarhae iva ma Ngämuqa qa rhes ut i ama räktta na ut aiut kärarhae i ut nanakt nä iaqäkt kärak i qa märanas nä ma Jisas nämät ama tñäpki.  
\v 25 Rha vodäm ma Jisas iva qä ñäp inguna nävät aurha vuirhong. Näkt ka märanas bä ama iar qa ivakt iva qa rhu ut i ama räktta na ut dä ma Ngämuqa aa saqong.   
\c 5  
\s1 Ma Ngämuqa Qa Mu Ut I Sägäni Na Ut Ut Na Qa Nävät Ama Qatnanakt  
\p
\v 1 Rhäkt di sa ma Ngämuqa qa mu ut i ama räktta na ut da aa saqong di nävät aut katnanakt bä sa ama bulap nga e gem ut ut na qa nävät aurha Engeska ma Jisas ma Krais  
\v 2 inguna nävät a qa di sa mamär iva u rhon sädä ma Ngämuqa aa ñämsävätki arha ron nävät aut katnanakt\f + \fr 5:2 \fq nävät aut katnanakt \ft Ma Pol qa säm dakt täkt aa abuk näkt nasot ama qäväläm ama qot äm dä arhani ama ruvek di rha säm ma Pol aa enge i qoki rhoqorne dap taerhom däkt ama qängärini angät käväläm di arhani nävät a rha di sa qaku rha säm a äm sae.\f* käraktni i rhäkt di sa qali lut da arha ron bä märmär gem ut inguna sa ut nanakt iva bä ba ut nä ma Ngämuqa aa murhämeska.  
\v 3 Näkt kosaqi märmär gem ut nävät aut märän inguna ut dräm i iangärhäkt ama märän di ngärhit sämaqrot na ut.  
\v 4 Dä iangärhäkt ama märän angät sämaqrot di ngät tualat sä ut ivakt iva aurha iar diva märmär ge ma Ngämuqa nävät a ngät inguna sa ut män näva ama märän angät tpäs bä iangärhäkt ama lat diva ngärhit sämaqrot na aut katnanakt iva ma Ngämuqa qat tualat na ama mär ngät ama lat bä ba ut.   
\p
\v 5 Rhangät täkt aut katnanakt toqoräkt di ama qrot ngät mamär inguna ma Ngämuqa sa qa rhor na aa lavuqi sämät aut snängaqa nävät ama Qloqaqa ama Qumärqumärqa qärak i ma Ngämuqa aa vänbon bä ba ut.   
\p
\v 6 Rhoqoräkt dinguna rhoqoräkt i qaku aurha anga qrot iva u rhatnärhäm mes dä sa ma Krais ka ñäp sädaver ama ruvek kärarhani i qaku rhat tet parhäm ma Ngämuqa aa snängaqa vät ama qäväläm gärqomni i sa qa armeng dä bäm.  
\v 7 Ama qrot äm masirhat bä ba aung iva qä ñäp sädaver anga räkt ka anga ruqa. Nguaräm aung anga ruqa di mamär iva nani a qa iva qä ñäp sädaver anga mär qa anga ruqa.   
\p
\v 8 Sokt di ma Ngämuqa qa qur a ut i aa snäng bät a ut masirhat toqoräkt i sa ama vurha na ut dä sa ma Krais ka ñäp sädaver mä ut.  
\v 9 Bä nävät aa biaska dä sa ut täkt di sa ma Ngämuqa qa mu ut i ama räktta na ut dä aa saqong. Bä nga rhoqoräkt dä sa ut dräm iva qaku ut nanari ma Ngämuqa aa uraqi  
\v 10 inguna ngakt bä nga ut di ma Ngämuqa aa ikkäna na ut di nävät aa emga aa tñäpki dä sa qa mu ut i sägäni na ut ut na qa bä rhäkt di nak ut lu mamär i nävät ma Krais aa iar diva urhi rha ama iar ama sok täm ngät.  
\v 11 Sokt di qaku sokt toqoräkt dap kosaqi märmär gem ut nävät ma Ngämuqa qärakni i rhäkt di sa qa mu ut iva sägäni na ut ut na qa nävät ma Jisas ma Krais aa lat.   
\s1 Ama Tñäpki Qiat Dän Nävät ma Adam Dä Ama Iar Ngät Dän Nävät Ma Krais  
\p
\v 12 Ama vuirhong ngä män sämäni ama ivätki di nävät ama ruqa ama sägäk näkt iarhongäkt ama vuirhong ngä män sa ama tñäpki. Bä nävät iomäkt dä ama tñäpki qia män bät ama ruvek moe inguna sa ama ruvek moe rha mualat na ama vuirhong.  
\v 13 As toqoräkt i qaku ama Judaqäna rha rha ama Muräkt dä sa ama vuirhong di qali lirhong mäni ama ivätki. Sokt di qoe nai i qaku qale ma Ngämuqa aa Muräkt e dä sa qaku ma Ngämuqa qät täksärha ama ruvek pät arha vuirhong angät tpäs.  
\v 14 Sokt di nävät ama rhodäm i ma Adam bä inamäk bä sävät ama rhodäm i ma Moses di sa ama tñäpki qia ong ama ruvek moe. Bä qäqi qia ong iarhakt kärarhae i qaku rha mualat na ama vuirhong doqor ma Adam aa vuini. Ma Adam di mudu ama iauski na qa bä bä iaqäkt kärak iva as pa qa rhän.   
\p
\v 15 Sokt di ma Ngämuqa aa vänbon mavängam di qaku ngät toqor ma Adam aa vuini inguna ngakt bä nga nävät iaqäkt ama sägäk ama ruqa aa vuini dä ama rhäqäp na rha ama ruvek ta ñäp di nak ut lu mamär i nävät iaqäkt ama sägäk ama ruqa ma Jisas ma Krais dä ma Ngämuqa in ñämsävätki dä ama vänbon mavängam di sa ngä met bä ba ama rhäqäp na rha mamär ama ruvek.  
\v 16 Näkt ianiäkt kärqäni i sa ini ngä märanas nävät ma Ngämuqa aa ñämsävätki di qaku ini rhoqor qärqäni i sa ini ngä märanas nävät ma Adam aa vuini inguna nasot ma Adam aa vuini ama sägäni dä sa ama rhäksärhäm ngä män bä ba ama ruvek. Sokt di nasot ama rhäqäp nä irhong ama vuirhong dä nävät ma Ngämuqa aa vänbon mavängam dä ama rhäqäp na rha ama ruvek di sa rha män i ama räktka na rha da aa saqong.  
\v 17 Bä qosaqi ngakt bä nga nävät iaqäkt ama sägäk ama ruqa ma Adam aa vuini dä sa ama tñäpki qia män doqor ama vitnaqa bä qiat turäkt bä ba ama ruvek di nak ut lu mamär i nävät ama ñämsävätki ama mor qi dä nävät ama vänbon mavängam i sa rhäkt di ama räktta na rha diva ama ruvek tat turäkt i ama vitnarha na rha da ama iar ama sok täm ngät angärha ron nävät ama sägäk ama ruqa ma Jisas ma Krais.  
\v 18 Bä äkt i rhoqor ama vuini ama sägäni ini ngä män sa ama rhäksärhäm sävät ama ruvek moe di qosaqi rhoqorne di sa ama sägängät ama lat ama räkt ngät ngä män sa ama räkt ngät ama iar dä ama iar ama sok täm ngät bä ba ama ruvek moe.   
\p
\v 19 Näkt nguna rhoqor ama ruqa aa vuini ama sägäni ngä mualat sa ama rhäqäp na rha ama ruvek ma ama vurha na rha di rhoqorne i nävät iomäkt i sa ma Krais ka met nasot ma Ngämuqa aa snängaqa di ama rhäqäp na rha ama ruvek diva rha rhän i ama räktta na rha.   
\p
\v 20 Ma Ngämuqa qa von da ama Muräkt ivakt iva ama ruvek tit lu mamär na ama vuirhong. Sokt di qoe nai i ama vuirhong ngä män e masirhat di qosaqi äkt di sa ma Ngämuqa aa ñämsävätki qia män masirhat mamär  
\v 21 ivakt iva rhoqor ama vuirhong ngärhi rhoer nanokt ama ruvek moe sämät ama tñäpki di rhoqorne i ma Ngämuqa aa ñämsävätki diva qi rhoer nanokt ama ruvek sämäni ama lat ama räkt ngät bä va rhi rha ama iar ama sok täm ngät nävät ma Jisas ma Krais aurha Engeska.   
\c 6  
\s1 Bä Ba Ama Vuirhong Di Sa Ut Ñäp Dap Bä Bä Ma Ngämuqa Di Ut Däqäm  
\p
\v 1 Dä ngu lu va u rhamän doqor mäniekt? Nga va qoki ut tualat na ama vuirhong ivakt iva ma Ngämuqa aa ñämsävätki qiat dän masirhat?  
\v 2 Va qaku ut natmualat toqoräkt inguna sa ut ñäp bä ba ama vuirhong bä qaku irhong angärha anga qrot pät aurha iar. Ngu lu va saqi as kali lut ut nä iarhongäkt iva nani agiqa?  
\v 3 Inguna sa qunäga vät a ngän mamär sä iomäkt i aiut kärarhae i sa ut ta ama baptais iva urhi sameng ba ama ruvek i sägäni na ut ut nä ma Krais dä qosaqi rhoqoräkt di rhoqor qre i sa ut ñäp toqor qa.  
\v 4 Nävät aut baptais dä sa rha sasärhäm ut ut nä ma Jisas bä sa ut ñäp ut na qa. Rhoqoräkt divakt iva ut toqor qa i ama Ngätmamäk ka märanas na qa nämät ama tñäpki nävät aa murhämeska bä qosaqi va aiut di mamär vät a ut iva qali lut da ama iaräs na ngät ama iar angärha ron.   
\p
\v 5 Inguna ngakt bä sa ut män i sägäk na ut ut na qa inguna sa ut ñäp toqor qa di rhoqorne iva qoki sägäk na ut ut na qa iva ma Ngämuqa qa rhäranas na ut bä va ama iar ut toqor qa.  
\v 6 Näkt sa qunäga vät a ut i aurha iar ama mru ngät di sa rha edämsäs pät a ngät ngä nä ma Krais mäni ama sämänanamuqa ivakt iva aurha iar ama mru ngät diva rhäksot na ngät. Bä qosaqi rhoqoräkt divakt iva sa qaku ama latta na ut pa ama vuirhong angärha rem.  
\v 7 Inguna rhoqoräkt i aung anga ruqa qa ñäp dä sa isiska vät a qa nämät ama vuirhong angät krot.  
\v 8 Näkt ngakt bä sa ut ñäp ut nä ma Krais dä ut nanakt iva qosaqi ut däqäm ut na qa.  
\v 9 Bä qunäga vät a ut i ma Krais di sa ma Ngämuqa qa märanas na qa nämät ama tñäpki bä qaku mamär vät a qa iva saqi as kä nañäp inguna ama tñäpki di saqi as kaku arha anga qrot iva qia rhän näva aa uväs.  
\v 10 Rhoqoräkt dinguna iaqyäkt aa tñäpki di sa qa ñäp bä ba ama vuirhong. Qa ñäp masägos bä ba ama vuirhong iva bä ba ama rhodäm moe nasot näkt ama iar iangärhäkt kärangät i qale qa da angärha ron däkt di ngät bä bä ma Ngämuqa.  
\v 11 Dä soknga mamär iva ngän du angän snäng sävät a nas i aingän di qosaqi ngän ñäp bä ba ama vuirhong dap kale ngän da ama iar angärha ron gärangätni i ngät bä bä ma Ngämuqa nävät ma Jisas ma Krais.   
\p
\v 12 Qale angäna qlak na ama vuirhong iva irhong ngät turäkt bä ba angän släqyigleng gärqiglengni iva nasot dä va igleng ngärhit ñäp iva ngänit päs igleng angät snängaqa aa rhäng.  
\v 13 Dap kale ngän narhäqär nä guani nämäni angän släqyige bä ba ama vuini ivakt iva ini ngät tualat na ama lat kärangätni i qaku ama räkt ngät. Dap kinak mamär iva ngäni rhäqär na angän släqyige moe sage ma Ngämuqa ivakt iva ige ngät tualat na ama räkt ngät ama lat toqor ama ruvek kärarhani i sa qa män sä rha nämät ama tñäpki bä säva ama iar.  
\v 14 Mamär iva qale ama vuini ngät turäkt bä ba ngän inguna qaku qale ngän ba ama Muräkt angärha rem dap kale ngän bä ma Ngämuqa aa ñämsävätki arha rem.   
\s1 Ama Latta Va Ama Räkt Ngät Ama Lat Angärha Rem  
\p
\v 15 Ngäkt bä nga rhoqoräkt dä ngu lu va ut mäsana? Nga va ut tualat na ama vuirhong inguna qaku qali lut pa ama Muräkt angärha rem dap kali lut pä ma Ngämuqa aa ñämsävätki arha rem? Nak kaku rhoqoräkt! Sa qaku mas.  
\v 16 Nga sa qaku qunäga vät a ngän i ngakt bä ani ngät turäkt bä ba ngän diva ngän dän i ama latta va ianiäkt angärha rem. Bä nga rhoqoräkt i ngänit päs ama vuirhong angärha rhäng di sa ngän män i ama latta vä irhong angärha rem dä irhong ngärhi rhoer nanokt ngän sämät ama tñäpki. Dap toqoräkt i ngänit päs ma Ngämuqa aa rhäng diva qa er nanokt ngän sämäni ama räkt ngät ama lat.  
\v 17 Sokt di mamär sage ma Ngämuqa inguna mudu vät angätni ama rhodäm di sa qale ngän i ama latta va ama vuirhong angärha rem sokt di rhäkt di sa ngän det mamär värhäm ama engäktki da ama rhisu angärha ron gärangätni i sa rha von ngän däm ngät.  
\v 18 Aingän di sa ma Ngämuqa qa muisiska vät a ngän nämät ama vuirhong bä sa ngän män i ama latta da ama räkt ngät ama lat angärha ron.   
\p
\v 19 Nguat tamän doqor ama ruvek tat dräm dat tamän inguna ama qrot gem ngän iva qunäga vät ngän. Qoki rhoqor ngän i mudu sa ngän däqär na nas moe säda ama snängaqa ama vu qa aa ron dä säva ama lat angärha rem gärangätni i ngärhi nänbetäkmät na ama Muräkt kärangätni i sa ngärhi rhoer nanokt ngän sämäni ama vuirhong masirhat mamär di rhäkt di mamär iva ngäni rhäqär na nas moe iva ama latta na ngän ba ama räkt ngät ama lat angärha rem ivakt iva iangärhäkt ama lat ngärhi rhoer nanokt ngän säva ama iar qärangätni i sokt bä bä ma Ngämuqa.   
\p
\v 20 Rhoqoräkt i sa qale ngän i ama latta va ama vuirhong angärha rem di sa isiska vät a ngän iva ngän dualat na ama vuirhong.  
\v 21 Sokt di ngu lu mamär vät a ngän na agini ama mär ini nävät iarhongäkt ama vuirhong gärqärhong i sa rhäkt di aqlus pät a ngän bät irhong angät tpäs? Inguna iarhongäkt angät gavämgi di ama tñäpki.  
\v 22 Dap täkt di sa rha muisiska vät a ngän nämät ama vuirhong bä sa ngän män i ama latta vä ma Ngämuqa aa rem. Bä rhom däkt angät gavämgi di ama iar ama qumärqumär ngät bä nävät a ngät dä bä ba ngän na ama iar ama sok täm ngät.  
\v 23 Inguna ama vuirhong angät titsek di ama tñäpki. Dap ma Ngämuqa aa vänbon gärangätni i qät bon däm ngät kop äkt di ama iar ama sok täm ngät kärangätni i sa ngät nävät aurha Engeska ma Jisas ma Krais.   
\c 7  
\s1 Sa Isiska Vät A Ut Nämät Ama Muräkt  
\p
\v 1 Gua ruavek, sa qunäga vät ngän sa ama enge qärangätni iva ngua rhamän bät a ngät inguna ngän moe di sa ngänät dräm ma Ngämuqa aa Muräkt. Ama ruqa di sokt kale qa va ama Muräkt angärha rem doqoräkt i as kat däqäm.  
\v 2 Ama siqutki di sävät ama evopki qäraktni i sa qia mätlägut i ama Muräkt ngä qop sä iom gi na arha egutka mäni ne bä qali liom moe qi na qa rhoqoräkt i as kat däqäm. Sokt di ngakt bä qä ñäp dä sa na äkt dä sa isiska vät a qi nämät iangärhäkt ama Muräkt kärangätni i ngä qop sä iom mäni ne.  
\v 3 Bä äkt i ngakt bä qali qi ge akni anga ruqa rhoqoräkt i as arha egutka di qat däqäm dä sa va rha rhes ki i ama evopki qäraktni i qia qavatnävätlägut. Dap ngakt bä sa arha egutka di qa ñäp dä sa varhäm ama Muräkt di sa isiska vät a qi bä sa rhoqoräkt iva qia rhät akni anga ruqa di qaku qia qavatnävätlägut.   
\p
\v 4 Gua ruavek, di qosaqi rhoqorne rhoqoräkt gem ngän. Qosaqi aingän di sa ngän ñäp bä ba ama Muräkt inguna nävät ma Krais aa tñäpki. Bä rhäkt di ngän nämäni iaqäkt kärak i sa ma Ngämuqa qa märanas na qa nämät ama tñäpki ivakt iva ut tualat na ama märirhong bä bä ma Ngämuqa.  
\v 5 Inguna rhoqoräkt i as ut tet parhäm ama släqyige angät känäskänes dä sa ama Muräkt ngä märanas na aut snängaqa ama vu qa iva ut tualat na ama vuirhong bä rhoqoräkt di sa urhit sa ama gavam bä ba ama tñäpki.  
\v 6 Sokt di rhäkt di isiska vät a ut nämät ama Muräkt inguna sa ut ñäp bä bä iarhongäkt kärqärhong i mudu ama latta na ut pä irhong angärha rem. Qaku ut tualat parhäm ama mru qa ama iska varhäm ama Muräkt kärangätni i rha säm a ngät. Dap kinak ut tualat parhäm ama iaräs na ngät ama iar nävät ama Qloqaqa ama Qumärqumärqa.   
\s1 Ama Muräkt Ngä Na Ama Vuini  
\p
\v 7 Ngu lu va u rhamän doqor mäniekt? Nga ama Muräkt di ama vuini? Nak kaku rhoqoräkt! Dap iangärhäkt ama Muräkt ngä muqunäga vät a ngo i nak ama vuini di ini rhoqoräkt. Sa vadi mai qaku mamär iva qunäga vät a ngo sä ianiäkt ama vuini i ngua alek kre i qaku ama Muräkt ngä märhamän i, “Qale ngäni alek arhani arhä qärhong.”  
\v 8 Nävät ama Muräkt dä sa mär bä ba ama vuini bä ini ngä märanas na ama snängaqa väm ngo iva ngu alek ama rhäqäp nä irhong. Nga vadi mai qaku anga Muräkt dä sa vadi mai qaku anga vuini. Ngakt bä qaku anga Muräkt di ama vuini di sa ini ngä ñäp.   
\p
\v 9 Aingo di sa nguat däqäm mudu rhoqoräkt i as kaku qunäga vät a ngo sa ama Muräkt. Sokt di nasot toqoräkt i sa qunäga vät a ngo sa ama Muräkt dä sa ama vuini ngä män bä ini ngät däqäm bä rhoqoräkt dä sa ngua ñäp.  
\v 10 Ngua lu i iangärhäkt ama Muräkt kärangätni i mai va ngä rhän sa ama iar di nak sa ngä män sa ama tñäpki säp gua iar.  
\v 11 Nävät iomäkt i qunäga vät a ngo sa ama Muräkt dä sa mär bä ba ama vuini bä ini ngärhi irastäm sä ngo. Bä nävät ama Muräkt dä sa ama vuini ngä veng ngo.  
\v 12 Sokt di iangärhäkt ama Muräkt di ama qumärqumär ngät mamär. Bä ama muräkt asägängät asägängät di ama qumärqumär ngät dä ama räkt ngät dä ama mär ngät.   
\p
\v 13 Sokt di ngu lu mäniekt? Nga ianiäkt kärqäni i ama mär ini ngä män sa ama tñäpki säp gua iar? Nak kaku rhoqoräkt! Nak ama vuini ngä mualat toqoräkt i ini ngä mualat nävät ani qärqäni i ama mär ini. Rhoqoräkt divakt iva ama vuini diva qunäga sä ini iva ini rhoqoräkt. Bä qosaqi ama Muräkt di ngä qur a ut i ama vuini di nak ama lat ama vu ngät mamär di rhoqoräkt.  
\v 14 Sa ut dräm i ama Muräkt di ama qloqaqa aa qäni. Sokt di aingo di ama ruqa na ama släqyige qärakni i ama latka va ama vuini angärha rem.  
\v 15 Qaku qunäga vät a ngo sa ama lat kärangätni i nguat tualat nä ngät. Inguna qaku nguat tualat nä iarhongäkt kärqärhong i nani a ngo iva nguat tualat nä irhong dap kinak nguat tualat nä qärqärhongni i qoki sa qaku nani a ngo nä irhong.  
\v 16 Bä rhoqoräkt i nguat tualat nä qärqärhongni i qaku nani a ngo iva nguat tualat nä irhong dä sa iangärhäkt gua lat ngärhi sameng i ngut tares pät ama Muräkt angärha rhäng i ama mär ngät.  
\v 17 Bä rhoqoräkt dä sa qaku aingo maräkt i nguat tualat nä rhäni rhäkt dap kinak ama vuini qärqäni i qali lini vä gua iar di ini ngät tualat nä ianiäkt.   
\p
\v 18 Sa nguat dräm i qaku qale anga märini vä gu släqyige. Inguna nani a ngo iva nguat tualat na ama lat ama räkt ngät sokt di qaku mamär vät a ngo iva nguat tualat nä ngät.  
\v 19 Qaku nguat tualat na ama lat kärangätni i nani a ngo iva nguat tualat na ngät. Dap kinak nguat dräm nguat tualat na ama lat ama vu ngät kärangätni i qaku nani a ngo iva nguat tualat na ngät.  
\v 20 Ngakt bä nguat tualat na ama lat kärangätni i qaku nani a ngo iva nguat tualat na ngät dä sa rhoqoräkt di qaku aingo qärak i nguat tualat toqoräkt dap kinak ama vuini qärqäni i qali lini väm ngo di ini ngät tualat toqoräkt.   
\p
\v 21 Sa ngua lu mamär i nga rhoqoräkt i nani a ngo iva nguat tualat na ama räkt ngät ama lat dä ani nga e väm ngo qärqäni i sa ini ngät tair särhäm ngo nävät a ngät.  
\v 22 Imuk dä gua ron di mär gem ngo masirhat nävät ma Ngämuqa aa Muräkt.  
\v 23 Sokt di nguat lu angätni qärangätni i ngät tualat pä gu släqyige bä ngärhi arhäktgyäm sä ne ngä nä gu snängaqa qärakni i nani a qa iva qat tualat na ama räkt ngät ama lat. Bä iangärhäkt kärangät i ngät tualat pä gu släqyige di ngärhit kop pät a ngo bä ama latka na ngo va ama vuini angärha rem.  
\v 24 Ai, ama vu qa ama ruqa na ngo mas! Ngu lu va auge qa rhuisiska vät a ngo nämät täge rhäkt ama släqyige qärqigeni i ige ngärhit ta ngo sämät ama tñäpki?  
\v 25 Nguat tes ama mär sage ma Ngämuqa inguna aurha Engeska ma Jisas ma Krais diva qa rhuisiska vät a ngo nämät täge rhäkt ama släqyige qärqigeni i ige ngärhit ta ngo sämät ama tñäpki.  
\p Bä nga rhoqoräkt dä sa aingo vät gu snängaqa di ngut päs ma Ngämuqa aa Muräkt angärha rhäng sokt di vasägos dä gu släqyige di ige ngärhit päs ama vuini angät muräkt angärha rhäng.   
\c 8  
\s1 Ama Iar Nävät Ama Qloqaqa Ama Qumärqumärqa  
\p
\v 1 Rhäkt di iarhakt kärarhae i sägäni na rha rhi nä ma Jisas ma Krais di nak pa qaku ma Ngämuqa qä narhäksärhäm da bä qä nasangäm na rha  
\v 2 inguna ama Qloqaqa na ama iar aa qrot kärangätni i sa ngä män nävät iomäkt i sägäni na ut ut nä ma Jisas ma Krais di sa ngä muisiska vät a ut nämät ama vuini dä ama tñäpki in grot.  
\v 3 Inguna agini qärqäni i qaku mamär vät ama Muräkt iva ngä rhualat nä ini inguna nävät ama ruvek arhä släqyige qärqigeni i qaku ama qrot ige di nak sa ma Ngämuqa qa mualat nä ini. Qa matnävämne na ama vuini va ama ruvek arhä släqyigleng doqoräkt i sa qa rhäk na aa emga maräkt kärakni i aa släqyige di ige rhoqor ama ruvek arhä släqyigleng gärarhani i rhat tualat na ama vuirhong ivakt iva ama vodämes na qa. Bä rhoqoräkt di sa ma Ngämuqa qa sot na ama vuini angät krot.  
\v 4 Ma Ngämuqa qa mualat toqoräkt iväkt iva ama lat kärangätni i ama räkt ngät parhäm ama Muräkt diva ngä rhän bät aurha iar aiut kärarhae i rhäkt di sa qaku urhit päs ama mru ngät ama iar angärha rhäng dap kinak ut tet nasot ama Qloqaqa ama Qumärqumärqa.   
\p
\v 5 Inguna iarhakt kärarhae i rhat tet parhäm arhä släqyige angät snängaqa di rhat tu arhä mädräm mäni ama släqyige angät känäskänes. Dap iarhakt kärarhae i rhat tet nasot ama Qloqaqa ama Qumärqumärqa di iarhakt di sa rhat tu arhä mädräm mäni ama Qloqaqa ama Qumärqumärqa aa qärhong.  
\v 6 Inguna iarhakt kärarhae i rhat tu arhä mädräm mäni ama släqyige angät känäskänes diva rha rhän bät ama tñäpki. Dap iarhakt kärarhae i rhat tu arhä mädräm mäni ama Qloqaqa ama Qumärqumärqa aa qärhong diva rha rhän bät ama iar dä ama bulap.  
\v 7 Bä äkt i nga rhoqoräkt i ama ruqa qat tu aa mädräm mäni ama släqyige angät känäskänes di qat dän i ma Ngämuqa aa ik na qa inguna qaku ngät tet parhäm ma Ngämuqa aa Muräkt. Bä ama mädräm gärangätni i ngät tet parhäm ama släqyige angät känäskänes di nak kaku mamär vät a ngät iva ngät tet parhäm ama Muräkt.  
\v 8 Iarhakt kärarhae i rhit päs arhä släqyige angät snängaqa aa rhäng di qaku mamär vät a rha iva rhi nasäm ama märmärgem sage ma Ngämuqa.   
\p
\v 9 Sokt di qaku ngänit päs ama släqyige angät snängaqa aa rhäng dap kinak sa ngänit päs ma Ngämuqa aa Qloqaqa aa rhäng i qrekt bä ngäktki i qale qa väm ngän. Iaqäkt kärak i qaku ama Qloqaqa nage ma Krais ka e väm ga di qaku qale qa mäni ma Krais.  
\v 10 Sokt di ngakt bä qale ma Krais päm ngän dä sa näma dä äkt bä sa angän släqyige di sa ige ngä ñäp inguna nävät ama vuirhong sokt di ama Qloqaqa ama Qumärqumärqa di ama iar bä ba ngän inguna sa ngän män i ama räktta na ngän dä ma Ngämuqa aa saqong.  
\v 11 Ngakt bä ma Ngämuqa qärakni i sa qa märanas nä ma Jisas nämät ama tñäpki aa Qloqaqa di sa qale qa väm ngän dä sa va iaqäkt kärak i qa märanas nä ma Krais nämät ama tñäpki diva qosaqi qä von da ama iar säva angän släqyigleng gärqiglengni i igleng ngä ñäp. Bä va qa rhualat toqoräkt nävät aa Qloqaqa aa qrot kärakni i qa e väm ngän.   
\s1 Iarhongäkt Kärqärhong I Sa Ma Ngämuqa Qa Rhäkmu Nä Irhong Diva Irhong Bä Ba Ut Ut Nä Ma Krais  
\p
\v 12 Gua ruavek, aiut di ama latta na ut pa ani angärha rem sokt di ianiäkt di qaku ama släqyige nä ini iva ut tet parhäm ige angät snängaqa  
\v 13 inguna ngakt bä ngän det parhäm angän släqyigleng angät snängaqa dä sa va ngäni ñäp. Sokt di ngakt bä va ngäni sot na ama släqyige angärha lat nävät ama Qloqaqa ama Qumärqumärqa aa qrot diva ama iar ngän.  
\v 14 Inguna iarhakt moe qärarhae i ma Ngämuqa aa Qloqaqa qä rhoer nanokt ta di iarhakt di ma Ngämuqa aa es na rha  
\v 15 inguna ama Qloqaqa ama Qumärqumärqa qärakni i sa ma Ngämuqa qa von ngän däm ga di qaku qat tualat sä ngän iva ama latta na ngän ba arhani arha rem ivakt iva ngänit len. Dap kinak kat tualat sä ngän bä ngänät dän i ma Ngämuqa aa es na ngän. Bä nga rhoqoräkt dä mamär iva urhi nagukt sage ma Ngämuqa i, “Aba\f + \fr 8:15 \ft Aba na ama enge ama Aramaik di angät tarimini di mamga. Bä ama rhoes diva rhat tes arhä mamäk toqoräkt inguna rha di arha snäng bät a qa masirhat dap sa rhat dräm i qa di qosaqi aa snäng bät a rha mamär.\f*, mamga.”  
\v 16 Ma Ngämuqa aa Qloqaqa di sägäni na qa qä na aut kloqaqa iva ini sameng mamär i aiut di ma Ngämuqa aa es na ut.  
\v 17 Bä nga rhoqoräkt i aa es na ut dä sa va bä ba ut na ama modämne qärangätni i qa rhäkmu na ngät bä ba aa es. Dä qosaqi va bä ba ut ut nä ma Krais nä iarhongäkt kärqärhong i sa ma Ngämuqa qa rhäkmu nä irhong bä ba qa. Sokt di mamär iva urhit ta ma Krais aa märän ivakt iva bä ba ut na aa murhämeska.   
\s1 Ama Murhämeska Mirhup Nasot  
\p
\v 18 Bä vät gu snängaqa di nguat tu gu snäng i iaqäkt ama murhämeska qärakni iva qa rhän bät a ut as mirhup di ama vit na qa masirhat pät aut märän angät tpäs pät tangät täkt ama rhodäm.  
\v 19 Ngäktki i iarhongäkt moe qärqärhong i sa ma Ngämuqa qa säm irhong di qali lirhong mauiu sa ama qänäskänes i irhong ngät nañäm nani ama qäväläm gärqomni iva qa rhu aa es säda eraqi.  
\v 20 Inguna iarhongäkt di sa mava nä irhong bä rhoqoräkt di qaku varhäm irhong maräkt angät snängaqa dap toqoräkt dinguna ma Ngämuqa di nani a qa iva rhoqoräkt. Dap kali lirhong ma ama qrot sa ama snängaqa iva  
\v 21 vät aung anga qunäga dä va isiska vät irhong nämät ama ispät bä va säkt täm irhong näkt pa irhong ngärhi sen na ama murhämeska rhoqor ma Ngämuqa aa es.  
\v 22 Ut dräm i inamäk bä sarhäkt di iarhongäkt moe qärqärhong i sa ma Ngämuqa qa säm irhong di irhong ngärhit nok sa ama ruanini qärqäni i ini rhoqor ama evop arhä ruanini rhoqoräkt i rhit sa.   
\p
\v 23 Sokt di qaku sokt iarhongäkt dap kosaqi aiut kärarhae i ma Ngämuqa aa Qloqaqa qa e väm ut i ama muqunängi na qa di qosaqi qali lut sa ama ruanini imuk päm mes. Dap kali lut sa ama snängaqa dävarhäm nä ma Ngämuqa iva qä qur a ut i aa es na ut maengäktki bä va qa rhuisiska vät aut släqyigleng nämät ama ivätki at märän.  
\v 24 Bä nävät aut katnanakt toqoräkt di sa ma Ngämuqa qa mumaiar ut. Sokt di ngakt bä sa ut sangar ianiäkt kärqäni i ut nanakt iva urhi rha ini nasot di sa qaku urhit läk iva qali lut nani ini. Inguna ngu lu auge qat nanakt iva bä ba qa nä guani rhoqoräkt i nak kop kat lu ini?  
\v 25 Sokt di ngakt bä ut nanakt iva bä ba ut na ani qärqäni i as kaku ut lu ini dä sa qali lut ma ama qrot nani ini sa ama bulap.   
\p
\v 26 Bä qosaqi ama Qloqaqa ama Qumärqumärqa qat dän ivakt iva qat tatnärhäm ut inguna qaku urha anga qrot bä qaku ut dräm iva urhi nän di nani agini sokt di ama Qloqaqa ama Qumärqumärqa qä nän bä ba ut na ama näknok sage ma Ngämuqa qärangätni i ama dursäväm na ngät mamär.  
\v 27 Näkt ma Ngämuqa qärakni i qat lu ama ruvek arhä snängaqa qat dräm i ama Qloqaqa ama Qumärqumärqa qat tu aa snäng doqoräkt inguna ama Qloqaqa ama Qumärqumärqa qä nän sage ma Ngämuqa sädaver mä ut aiut kärarhae i aa ruvek na rha varhäm aa snängaqa.  
\v 28 Bä ut dräm i ma Ngämuqa di qat tualat sä iarhongäkt moe iva irhong ngät tualat ivakt iva mamär sä iarhakt kärarhae i arhä snäng bät a qa qärarhae i sa qa mes ta varhäm aa snängaqa.  
\v 29 Inguna iarhakt kärarhae i sa mudu ma Ngämuqa qat dräm iva mugas diva rhat nanakt na qa di sa qa muqunän bät a rha iva rha rhän doqor aa emga ivakt iva ama rhäqäp na rha ama rhoes diva arha matka na qa.  
\v 30 Bä ma Ngämuqa qa mes iarhakt kärarhae i qa muqunän bät a rha bä qa mualat sä qärarhae i qa mes ta bä rha män i ama räktta na rha da aa saqong näkt iarhakt kärarhae i qa mualat sä rha rhoqoräkt di rha moe rhi na qa sa aa murhämeska.   
\s1 Ma Ngämuqa Aa Lavuqi Ama Sok Täm Gi  
\p
\v 31 Bä nävät tangät täkt ama lat kärangätni i sa ma Ngämuqa qa mualat na ngät dä ngu lu va urha rhamän doqor mäniekt? Ngakt bä ma Ngämuqa di qat mair gem ut dä ngu lu va auge qa rhäqäne dä mamär i qa rhair särhäm ut?  
\v 32 Ma Ngämuqa di qaku qa nen da aa emga dap ka vodäm ga ivakt iva qä ñäp sädaver mä ut moe. Näkt ngakt bä qa mualat toqoräkt dä nga va qosaqi qaku qä navon ut kop äkt tä iarhongäkt moe?  
\v 33 Qaku aung iva qä rhäksärha ama ruvek kärarhani i ma Ngämuqa sa qa armeng däm da vät arha lat angät tpäs inguna qoki qa qa mes ta i ama räkt ta ama ruvek.  
\v 34 Bä qosaqi qaku mamär vät aung iva qä narhäksärhäm ut pät aurha lat angät tpäs inguna ma Jisas ma Krais di qa ñäp näkt ma Ngämuqa qa märanas na qa nämät ama tñäpki näkt sa qale qa rhage dä ma Ngämuqa aa märmär näkt ka di nak iaqäkt kärak i qä nän bä ba ut sagem ma Ngämuqa.  
\v 35 Nga mamär iva guani ngärhi arñis na ut nämäni ma Krais aa lavuqi? Qaku! Qaku mamär vät ama märän maos maos ura ama ruvek toqoräkt i rhi sangäm na ut inguna nävät ma Jisas ma Krais. Bä qosaqi arhongni rhoqor ama qärhuqi bä ama tläqa bä ama märän gärangätni i ngät dän iva sa urhit len nävät a ngät bä sävät ama tñäpki diva qaku mamär vät a ngät iva ngärhi arñis na ut nämäni ma Krais aa lavuqi.  
\v 36 Iarhongäkt di rhoqor varhäm ama Abuk na ama Mabu qäraktni i qiat tamän doqortäqyia,  
\b  
\q1 “Inguna nävät a nge dä sa vasägos dä ama ruvek ti siqut iva rhi veng ut.  
\q2 Bä ut di ut toqor ama sipsipkäna qärangätni iva rhi veng ngät.”   
\b  
\m
\v 37 Di ngäktki i vät iarhongäkt moekt di ut täqäne dä mamär inguna nävät iaqäkt kärak i aa snäng bät a ut.  
\v 38 Inguna sa nguat dräm mamär i qaku mamär iva ama tñäpki ura ama iar ura ama enselqäna ura iarhongäkt kärqärhong i irhong ngät turäkt ura iarhongäkt täkt ura iarhongäkt mugas ura iarhongäkt kärqärhong i irhong angät krot  
\v 39 ura ama qrot ngät ama iaus kärangätni i qale ngät daver mä ut mät ama leqäs ura iangärhäkt kärangät i qale ngät inamäk säng ama ivätki arha rhäng ura guarhong gärqärhongni i irhong nämäni iarhongäkt moe i sa ma Ngämuqa qa säm irhong diva qaku mamär vät iarhongäkt iva irhong ngärhi arñis na ut nämäni ma Ngämuqa aa lavuqi nävät ma Jisas ma Krais aurha Engeska.   
\c 9  
\s1 Ma Ngämuqa Qä Rharmeng Da Ama Ruvek Parhäm Aa Snängaqa Maräkt  
\p
\v 1 Nguat tamän na ama engäktki dap kaku ngu iras inguna ngo nämäni ma Krais. Gu mädräm ngärhit tarespäm na ama enge qärangätni i nguat tamän bät a ngät nävät ama Qloqaqa ama Qumärqumärqa aa ernanokt  
\v 2 i aingo di ama iräski ama mor qi dä ama ruanini qärqäni i qaku rhäktäksot nä ini nga e mät gu snängaqa.  
\v 3 Rhoqoräkt dinguna aingo di nani a ngo iva vadi mai aingo di sa ma Ngämuqa qa qutmäs a ngo na aa enge bä rhi rhodäkt sä ngo nae nämäni ma Krais ivakt iva ngua rhatnärhä gua ruavek ama Israelqäna iva rhat nanakt iarhakt kärarhae i gu qärhae maräkt.  
\v 4 Ama Israelqäna di ma Ngämuqa aa ruvek kärarhani i qa armeng däm da bä rha män i aa es na rha bä aa murhämeska di qosaqi qa e vät a rha. Qa mualat na aa rharesbane qä na rha näkt ka von da rha aa Muräkt. Näkt ama engäktki na ngät ama ansäs sage ma Ngämuqa di nga e gem da bä rha di bä ba rha nä iarhongäkt kärqärhong i sa ma Ngämuqa aa mumänaris nä irhong.  
\v 5 Bä qosaqi ama Israelqäna di ma Abraham gä nä ma Aisak näkt ma Jekop di ama ngätmamäkkäna na rha bä ba rha näkt ma Krais sa qa män i ama ruqa na qa nämäni rha. Qa di ma Ngämuqa na qa qärak i qat turäkt daver iarhongäkt moe bä qa di ama modämne nga e gem ga vasägos. Ngäktki rhoqoräkt.   
\p
\v 6 Sokt di rhoqoräkt i arhani ama Judaqäna di qaku rhat nanakt di qaku iomäkt ngärhi sameng i ma Ngämuqa aa enge di ama suk pa angät kamäs inguna qaku ama ruvek moe qärarhani i rha nämäni ama Israelqäna di ma Ngämuqa aa ruvek na rha maengäktki.  
\v 7 Dä qaku ama ruvek moe qärarhani i sa rha män nävä ma Abraham di ma Ngämuqa aa ruvek na rha maengäktki inguna ma Ngämuqa di sa qa qoar nä ma Abraham doqortäqyia, “Iarhakt kärarhani iva rhi qoar i ngia es na rha diva rha rhän nämäni ma Aisak aa enevaqi.”  
\v 8 Ama rharimini sä rhom däkt di rhoqortäqyia, qaku ama ruvek moe qärarhani i sa rha sa rha mäni ma Abraham aa enevaqi di ma Ngämuqa aa es na rha dap sokt aa es di nä iarhakt kärarhae i aa mumänaris nga e vät a rha.  
\v 9 Inguna ama mumänaris ngät tamän doqortäqyia, “Vät ama rhodäm ama sägängät toqor täkt pät tak pit ama quiaqa diva evär däm ngo bä va ma Sara diva qi sa anga rhoemga.”   
\p
\v 10 Näkt kaku sokt toqoräkt dap kosaqi rhoqoräkt i sa ma Rebeka di qia sa at tuimiom di in män nävät ama ruqa aut mamäkkäna arha ik ma Aisak  
\v 11-12 bä nga as toqoräkt i qaku in nanäk kia sa iom bä as kaku in mualat na anga mär ngät ura anga vu ngät anga lat dä sa ma Ngämuqa qa qoar nä ma Rebeka rhoqortäqyia, “Ama ngärhamatka diva qat tualat bä ba ama ngärhaläktka.” Rhoqoräkt divakt iva ma Ngämuqa qa armeng da aung nävät a iom barhäm aa iska i qä rharmeng da aa ruvek parhäm aa snängaqa dap kaku varhäm sävetka aa lat.  
\v 13 Iarhongäkt di varhäm ma Ngämuqa aa enge qärangätni i ngät tamän doqortäqyia, “Gua snäng bät ma Jekop dap ngua mer ma Iso.”   
\p
\v 14 Ngu lu va rhoqor täkt dä u rhamän doqor mäniekt? Nga ma Ngämuqa di qaku qat tualat maräkt toqoräkt i sokt kä rharmeng da arhani nävät ama ruvek bä ba nas? Nak kaku rhoqoräkt!  
\v 15 Inguna qa märhamän särhä ma Moses toqortäqyia, “Va ngut lavuqi na aung gärakni iva nani a ngo na qa dä va ngu ñäm sävät aung gärakni iva nani a ngo na qa.”  
\v 16 Bä äkt i ma Ngämuqa aa armengdäm di qoki qa aa qäni qärak i qät lavuqi na ama ruvek dap kaku nävät ama ruvek arhä snängaqa ura arha lat.  
\v 17 Bä qosaqi ut lu rhoqoräkt dinguna ma Ngämuqa qa märhamän särhä ma Farao na aa enge rhoqortäqyia, “Ama rharimini qärqäni i ngua märanas na nge divakt iva ngu qur a nge rhä gu qrot bä va gu ngärhipki diva rhi sameng na qi vät ama ivätki moe.”  
\v 18 Bä äkt i sa ma Ngämuqa qät lavuqi nä iarhakt kärarhae i nani a qa iva qat tualat sä rha rhoqoräkt dap kä sämaqrot nä iarhakt kärarhae arhä snängaqa qärarhae i nani a qa iva rha rhän doqoräkt.   
\p
\v 19 Nguaräm ba aung nävät a ngän gä snanbät sä ngo rhoqortäqyia, “Ngu lu mäniekt bä ma Ngämuqa qät täksärhäm ut toqoräkt i qat lu aurha lat kärangätni i qaku ama räkt ngät inguna auge di mamär vät a qa iva qat tualat dap kaku qat tet parhäm ma Ngämuqa aa snängaqa?”  
\v 20 Dä va ngua rhuvät pät a nge i, “Agi a ruqa na nge bä äkt i mamär iva ngia rhuvät pät ma Ngämuqa rhoqoräkt?” Nga mamär iva ianiäkt kärqäni i sa akni qa däñdäñ bät ini ngä rhamän särhä iaqäkt ama ruqa rhoqortäqyia, “Mäniekt bä sa ngia mualat na ngo rhoqor täkt?”  
\v 21 Ama ruqa qärakni i qä däñdäñ bät ama bäñbäñgi di aa qrot i mamär vät a qa iva qä däñdäñ bät arhongni qärqärhongni ivakt iva rhat tualat na ama lat ama vit na ngät nä irhong bä qosaqi sävät arhongni qärqärhongni i qaku mamär vät ama lat ama vit na ngät nävät ama sägäkt ama bäñbäñgi. \fig Ama ruqa qat tualat na amabäñbäñgi ma ama kainaqi (9:21)|src="Rom 9.21.TIF" size="col" ref="9:21" \fig*   
\p
\v 22 Nguaräm nani ma Ngämuqa iva qä vuk sa aa uraqi dä aa qrot sävät iarhongäkt kärqärhong i sa qa mualat nä irhong ivakt iva qä slava nä irhong dä va qäbäs nä irhong sokt di qat tudävarhäm nä irhong mauiu  
\v 23 ivakt iva ama ruvek ti lu aa murhämeska aa mämägän doqoräkt i qät lavuqi nä iarhongäkt kärqärhong i sa qa mualat nä irhong ivakt iva irhong ngärhi rha aa lavuqi iarhongäkt kärqärhong i mudu sa qa rhäkmu nä irhong nani aa murhämeska.  
\v 24 Iarhongäkt kärqärhong i ma Ngämuqa qät lavuqi nä irhong di aiut kärarhae i sa qa mes ut di qaku sokt nämäni ama Judaqäna dap kosaqi nämäni ama Jentailqäna.  
\v 25 Iangärhäkt ama lat di ngät parhäm ma Ngämuqa aa vämginaqa ma Hosea aa enge qärangätni i qa säm a ngät kärangät i ngät tamän doqortäqyia,  
\b  
\q1 “Iarhakt kärarhae i mudu qaku gua ruvek na rha diva ngua rhes ta i, ‘Gua ruvek’  
\q2 bä sävät kärarhani i mudu qaku gua snäng bät a rha diva ngu qoar i, ‘Gua snäng bät a rha.’”   
\q1
\v 26 “Bä vät ama ivärhäs kärqosni i mudu ma Ngämuqa qa qoar na rha vät a äs i qaku aa ruvek na rha  
\q2 diva vät iosäkt ama ivärhäs diva rha rhes ta i, ‘Ma Ngämuqa ama ngätdäqäm ga aa es na rha.’”   
\b  
\p
\v 27 Näkt ma Ngämuqa aa vämginaqa ma Aisaia qa märhamän sävät ama Israelqäna rhoqortäqyia, “Näma dä ama rhodäm sa ama Israelqäna di masirhat toqor ama garäska aa qungi sokt di nak kop ama marheka na rha nävät a rha diva ma Ngämuqa qa rhumaiar na rha  
\v 28 inguna ma Ngämuqa va qä sangäm na ama ruvek masirhat pät ama ivätki moe dap pa qaku qä naqutsäs pät a nas.”   
\p
\v 29 Bä rhoqoräkt diva varhäm ma Aisaia aa enge qärangätni i ngä märhamän doqortäqyia,  
\b  
\q1 “Nga vadi mai qaku ma Engeska na ama qrot moe qa lavuqi na arhani nävät aut mamäkkäna dä qä narhares iva aurha anga es nasot  
\q2 dä sa vadi mai ut toqor ma Sodom  
\q2 bä va u rhän doqor ma Gomora.”   
\s1 Ama Israelqäna Di Qaku Rhat Nanakt  
\p
\v 30 Ngu lu ama rharimini di rhoqor mäniekt sä iarhongäkt gua engirhong? Ama Jentailqäna qärarhani i sa qaku rhi siqut iva rha rhän i ama räktta na rha dä ma Ngämuqa aa saqong di sa rha män doqoräkt di nävät arhä qat nanakt.  
\v 31 Sokt di ama Israelqäna di sa rhi siqut iva rha rhän i ama räktta na rha dä ma Ngämuqa aa saqong inguna nävät iomäkt iva rhat tet parhäm gärangätni ama Muräkt i rhat tu arhä snäng iva ngärhi rhoer nanokt ta iva ama räktta na rha sokt di qaku mamär vät a rha iva rha rhäqäne dä mamär.  
\v 32 Mäniekt bä rhoqoräkt? Rhoqoräkt dinguna sokt tat tualat parhäm iangärhäkt ama Muräkt dap kaku rhat nanakt nä ma Ngämuqa. Sa rha säp pät ama duiqa aa rhäng gärakni i vläktpläkt sa ama ruvek pät aa rhäng.  
\v 33 Rhangät täkt di ngät toqor ma Ngämuqa aa enge qärangätni i rha säm a ngät kärangät i ngät tamän doqortäqyia,  
\b  
\q1 “As ngäni lu i nguat tu ama duiqa e ma Saion gärakni iva vläktpläkt sa ama ruvek pät aa rhäng. Iaqäkt ama duiqa diva ama ruvek tit säp pät aa rhäng.  
\q2 Näkt auge qärak i qat nanakt na qa diva qaku qä namusangärhäkt sä iaqäkt ama ruqa.”   
\c 10  
\p
\v 1 Gua ruavek, nani a ngo masirhat bä ngu nän sage ma Ngämuqa sävät a rha iva ama Judaqäna rhi rha ama mumaiar.  
\v 2 Nguat dräm i nani a rha masirhat iva rhit päs ma Ngämuqa aa rhäng sokt di qaku qunäga vät a rha  
\v 3 iva ma Ngämuqa qa rhes ta i ama räktta na rha rhoqor mäniekt. Dä soknga rhi siqut iva rha rhän i ama räktka na rha nävät iomäkt i rhat tet parhäm ama Muräkt dap kaku varhäm ma Ngämuqa aa iska qärakni iva rha rhän i ama räkt ta näväm ga.  
\v 4 Sokt di sa ma Krais ka mualat sa ama Muräkt iva qaku angärha anga qrot bä bä ama ruvek moe iarhakt kärarhae i ama räktta na rha nävät arhä qatnanakt.   
\s1 Ama Enge Na Ama Mumaiar Bä Ba Ama Ruvek Moe  
\p
\v 5 Ma Moses ka säm sävät ama Muräkt i ngakt bä ama ruqa qat tet parhäm ama Muräkt ivakt iva qa rhän i ama räktka na qa dä ma Ngämuqa aa saqong diva mamär iva qat tet parhäm angärha enge moe.   
\p
\v 6 Sokt di ma Ngämuqa aa enge ngät tamän sävät ama ruqa qärakni i qat dän i ama räktka na qa dä ma Ngämuqa aa saqong di nävät ama qatnanakt toqortäqyia, “Qale ngiat tamän mät gi snängaqa i, ‘Ngu lu va auge qa an dävit säda ama usäpki arha ron ivakt iva qä rha ma Krais inavuk sarhe?’”  
\v 7 ura “‘Ngu lu va ar sa auge rhämane sämät ama uqupka qärakni i qaku aa anga ribit ivakt iva qä rha ma Krais inamäk nämät ama tñäpki?’”   
\p
\v 8 Sokt di ma Ngämuqa aa enge di ngät tamän doqortäqyia, “Ama enge di nga e glaqot na nge. Nga e mät gia vämgi bä nga e mät gi snängaqa.” Iangärhäkt ama enge di aut sameng iva ama ruvek tat nanakt nä ma Krais.  
\v 9 Bä ama rharimini sä iangärhäkt di ngakt bä ngia rhamän mamär nämät gia vämgi i ma Jisas di ma Engeska bä ngiat nanakt nämät gi snängaqa i sa ma Ngämuqa qa märanas na qa nämät ama tñäpki diva ma Ngämuqa qa rhumaiar nge.  
\v 10 Di ngäktki rhoqoräkt inguna nämät ama ruqa aa snängaqa dä sa qat nanakt bä va qa rhän i ama räktka na qa dä nämät aa vämgi dä sa ama ruqa qä qoar i ma Jisas di ma Engeska dä va qä rha ama mumaiar.   
\p
\v 11 Ma Ngämuqa aa enge di ngät tamän doqortäqyia, “Auge qärak i qat nanakt nä ma Krais diva qaku ma Krais kä namusangärhäkt sä qa.”  
\v 12 Qaku anga nañisäm nga e mänguräp ama Judaqäna rhi na ama Jentailqäna inguna ama sägäk ma Engeska di ma Engeska bä ba ama ruvek moe bä qat dodämne na ama ruvek moe masirhat iarhakt kärarhae i rhi nän ga nani aa matnärhäm  
\v 13 inguna “iarhakt moe qärarhae i rhi nagukt sage ma Ngämuqa diva qa rhumaiar ta.”   
\p
\v 14 Sokt di nguaräm arhani nävät a ngän diva rhi snanbät toqortäqyia, “Ngu lu va sirhäkt ti nagukt sagem ga iaqäkt kärak i sa mudu qaku rhat nanakt na qa rhoqor mäniekt? Bä ngu lu va sirhäkt tat nanakt na qa iaqäkt kärak i sa mudu qaku rha nari sävät a qa rhoqor mäniekt? Dä ngu lu va rhi nari sävät a qa rhoqor mäniekt toqoräkt i sa qaku aung ga sameng ba rha sävät a qa?  
\v 15 Näkt ngu lu va iarhakt kärarhae iva rhi sameng diva rhi sameng bät a rha rhoqor mäniekt kre i sa qaku arhani di sa rha rhäk na rha?” Di ngäktki rhoqoräkt parhäm ma Ngämuqa aa enge qärangätni i ngät tamän doqortäqyia, “Iarhakt kärarhae arha mänmänäs i rhi sameng na ama sameng ama mär ngät di ama mär äs masirhat!”  
\v 16 Sokt diva ngua rhuvät pät arhä snanbät toqortäqyia, sa qaku rha moe rha väs ama sameng ama mär ngät angärha rhäng. Iomäkt di äm doqor varhäm ma Aisaia aa enge qärangätni i ngä märhamän doqortäqyia, “Engeska ma Ngämuqa, ngu lu sa auge qat nanakt na ama enge qärangätni i qa nari ngät nämät ut?”   
\p
\v 17 Bä äkt i ama qatnanakt ngät dän doqoräkt i ama ruvek tat nari ma Ngämuqa aa enge. Näkt ama ruvek tat nari iangärhäkt ama enge rhoqoräkt i arhani rhi sameng na ngät sävät ma Krais.  
\v 18 Sokt diva ngu snanbät toqortäqyia, ngu lu ama Israelqäna di qoki sa nga qaku rha nari? Ari, sa rha nari inguna ama Abuk na ama Mabu qiat tamän doqortäqyia,  
\b  
\q1 “Arha eguin sa ngä met pät ama ivätki moe  
\q2 bä arha eguin di ngä met säda ama ivätki at tärhäkt moe.”   
\b  
\m
\v 19 Dap täkt diva ngu snanbät toqortäqyia, ngu lu nga qaku qunäga vät ama Israelqäna? Ari, sa qunäga vät a rha inguna narhoer di sa ma Moses ka märhamän doqortäqyia,  
\b  
\q1 “Va ngua rhualat sä ngän iva ama vu angän snängaqa sävät iarhakt ama ruvek kärarhae i qaku arha anga ivätki  
\q2 dä va ngua rhualat sä ngän iva ama vu da angäna ron sävät arhani ama ruvek kärarhae i ama dädän da na rha.”   
\b  
\m
\v 20 Bä ma Aisaia qa märhamän na ama qraräk toqortäqyia,  
\b  
\q1 “Aingo di ama ruvek iarhakt kärarhae i qaku rhit ñäm nani a ngo di sa rha män bät a ngo  
\q2 bä aingo di sa ngua qur ama ruvek täm mes iarhakt kärarhae i qaku rhi snanbät nani a ngo.”   
\b  
\m
\v 21 Dap ka märhamän sävät ama Israelqäna rhoqortäqyia,  
\b  
\q1 “Vät ama qunäng moe di sa nguat nais ngua rhäqyisem nani ama ruvek kärarhani i qaku rhit päs gua enge angärha rhäng dä rha vit pät ngua väs.”   
\c 11  
\s1 Ma Ngämuqa Di Qaku Qa Rhong Na Aa Rhängait Sävät Ama Judaqäna Moe  
\p
\v 1 Dä va ngu snanbät toqortäqyia, nga sa ma Ngämuqa di sa qaku nani a qa na aa ruvek? Nak kaku rhoqoräkt! Inguna aingo di akni na ngo nävät ama Israelqäna bä ngo di ama rhodäm sä ngo sämäni ma Abraham näkt ngo nämäni ama enevaqi ma Benjamin.  
\v 2 Ma Ngämuqa di sa qaku qa rhong na aa rhängait sävät aa ruvek kärarhani i sa mudu qa armeng däm da. Nga sa qaku ngänät dräm ma Ngämuqa aa enge sävät ma Elaija qärakni i sa qa märhamängus pät ama Israelqäna sage ma Ngämuqa?  
\v 3 Aa enge di rhoqortäqyia, “Engeska, sa rha veng gia vämginarha dä rha slava nä gi lai na ama vodämes bä qop sokt nävät a ngo i qale ngo bä qosaqi nani a rha iva rhi veng ngo.”   
\p
\v 4 Sokt di ngu lu ma Ngämuqa aa muvätki bä ba qa di rhoqor mäniekt? Qi di rhoqortäqyia, “Ama ngärhäqyet da udiom ama tausengäna na ama ruvek di as gua ruvek maräkt kärarhani i sa qaku rha an da arhä quum sä nas sage ama iraski na qa ama ngämuqa qärakni i rhat tes ka i ma Bal.”  
\v 5 Näkt kosaqi vät tangät täkt ama rhodäm di ama gaini na qi ama guläñgi na ama Judaqäna rha e qärarhani i sa rha män i ama qatnanaktpämda qärarhani i sa ma Ngämuqa qa armeng däm da nävät aa ñämsävätki.  
\v 6 Ma Ngämuqa qa armeng däm da di nävät aa ñämsävätki dap kaku nävät arha lat ama mär ngät inguna ngakt bä sa qa armeng däm da nävät arha lat ama mär ngät dä rhoqoräkt diva qaku aa ñämsävätki iaqyäkt kärakt i qiat tualat.   
\p
\v 7 Dä ama rharimini sä rhom däkt di rhoqor mäniekt? Sokt di qaku ama rhäqäp na rha ama Israelqäna rha mäqäne dä mamär i rha rha ianiäkt kärqäni i rhit ñäm ma ama qrot nani ini. Ama ruvek kärarhani i sa qa armeng däm da di sokt ta qärarhani i rha rha ini dap iarhakt kärarhae i qaku rha mäqäne dä mamär di sa ma Ngämuqa qa sämaqrot na arhä snängaqa.  
\v 8 Iomäkt di äm doqor varhäm ma Ngämuqa aa enge qärangätni i ngät tamän doqortäqyia,  
\b  
\q1 “Ma Ngämuqa qa mualat sä rha ivakt iva qaku rhi natmuarhäsnäng mamär.  
\q1 Bä inamäk bä sävät tak täkt ama qunäga di sa ma Ngämuqa qa von da  
\q2 rha ama saqong gärangätni iva qaku rhat nañäm mamär  
\q2 dä qa von da rha ama sdäm gärangätni iva qaku rhat nari mamär.”   
\b  
\p
\v 9 Näkt ma Devit ka märhamän doqortäqyia,  
\b  
\q1 “Mamär iva arhä tmäsimek ngärhi sangar a rha rhoqor ama baurqa bä va imek ngärhi sokot na rha  
\q2 dä va imek toqor ama duiqa iva vläktpläkt sä rha vät aa rhäng bä nävät imek dä va ma Ngämuqa qä sangäm na rha.   
\q1
\v 10 Mamär iva arhä saqong di bängangit mät ngät ivakt iva qaku rhat lu  
\q2 dä mamär iva rhi vakt pät arha rhängitnäk pa ama märän angärha rem basägos.”   
\s1 Arhani ama Jentailqäna Diva Rhi Däktgyäm Da Mamär Mäni Ama Ngämuga Ama Olip  
\p
\v 11 Bä äkt iva ngu snanbät toqortäqyia, ngu lu i nga rhoqoräkt i ama Judaqäna di dän ba arha qar dä sa nga arpus na rha ivakt iva sa mava na rha mas? Nak kaku rhoqoräkt! Dap nguna nävät arha vuini dä sa ama mumaiar ngä män sage ama Jentailqäna ivakt iva ama Judaqäna diva arhä snängaqa ama vu qa nävät iangärhäkt ama lat.  
\v 12 Ama Judaqäna arha vuini ngä män sa ama mämägän na ama modämne bä ba ama ruvek mäni ama ivätki bä nga rhoqoräkt i mava na rha di iangärhäkt ama lat ngä män sa ama mämägän na ama modämne sage ama Jentailqäna. Nak as pa masirhat mamär na ama mämägän na ama modämne qrekt i ama Judaqäna moe qärarhani i sa ma Ngämuqa qa muqunän bät a rha di rhat nanakt.   
\p
\v 13 Nguat tamän särhäm ngän däkt ama Jentailqäna i vät tangät täkt ama rhodäm gärangätni i ama ngangga na ngo bä ba ama Jentailqäna diva nguat tualat nä gua lat ma ama qrot sa ama märmärgem  
\v 14 ivakt iva nguaräm bä va nävät gua lat dä va guavek nävät gu qärhae ama Judaqäna diva arhä snängaqa ama vu qa sävät ama Jentailqäna bä rhoqoräkt dä va guavek nävät a rha diva rhi rha ama mumaiar.  
\v 15 Ngäkt bä nga ma Ngämuqa qa rhong na aa rhängait sävät ama Judaqäna dä sa arhani ama ruvek pät ama ivätki di sa rha män i sägäni na rha rhi nä ma Ngämuqa dä ngu lu va rhoqor mäniekt kre i saqi qä rhong sävät a rha iva aa ruvek na rha? Rhoqoräkt diva rhoqor qre i ama ñäpta diva saqi as ama iar ta.  
\v 16 Ngakt bä ama narhoer äm ama qäväläm nävät ama bret kärakni i sa rha von ma Ngämuqa rhä bäm di ama qumärqumär äm mamär dä sa va iaqäkt ama bret moe diva qosaqi rhoqoräkt. Näkt kosaqi ngakt bä anga ngämuga aa snagut di ama qumärqumär ngät mamär di qosaqi va aa ngärhäqyitnäk diva itnäk toqoräkt.   
\p
\v 17 Sokt di ngakt bä atnäkni ama ngärhäqyitnäk nävät ama ngämuga ama olip di sa ma Ngämuqa qa anbetäk sä itnäk nae dap ka däktgyäm mamär mäni qa na ngän ama Jentailqäna di ngän doqor ama ur qa ama ngämuga ama olip aa ngärhäqyit bä rhäkt di sa iangärhäkt ama qrot dä ama iar na ama mämägän di ngät dän bä ba ngän nage ama ngämuga ama olip aa snagut \fig Qa däktgyäm ngän i ngän doqorama ur qa ama ngämuga amaolip aa ngärhäqyit (11:17)|src="Rom 11.17.tif" size="col" ref="11:17" \fig*  
\v 18 dä sa va qale ngän dair na nas pät iatnäqäkt angät tpäs. Mamär iva ngänät dräm i qaku ngän gärarhani i rhat tatnärha ama snagut dap kinak ama snagut di ngät tatnärhäm ngän.   
\p
\v 19 Nguaräm iva aung nävät a ngän gä qoar toqortäqyia, “Ma Ngämuqa qa anbetäk sa atnäkni ama ngärhäqyitnäk nae divakt iva rhi däktgyäm ngo mamär nasot a rha.”  
\v 20 Ngäktki rhoqoräkt. Sa ma Ngämuqa qa anbetäk sä rha nae dinguna qaku rhat nanakt sokt di ngän di sa qale ngän e nasot a rha inguna ngänät nanakt. Sokt di qale ama snängaqa na ama mairnanas kale qa väm ngän inguna nävät iomäkt dap kinak mamär iva ngänit len  
\v 21 inguna ngakt bä ma Ngämuqa di sa mudu qaku qa lavuqi na ama ngämuga aa ngärhäqyitnäk mamär iva qali litnäk äkt mäni qa dä varis kä namualat toqoräkt sä ngän.   
\p
\v 22 Mamär iva ngäni lu ma Ngämuqa aa lat na ama lavuqi dä aa lat ama qrot ngät. Qa di sa qa mualat na ama lat ama qrot ngät sävät ama ruvek kärarhani i sa arpus na rha sokt di sa qät lavuqi na ngän grekt iva qale ngän mamär da aa lavuqi arha ron. Ngakt bä qaku diva qosaqi ngän diva qä rhodäkt sä ngän nae.   
\p
\v 23 Näkt käqi rha di ngakt bä rhi qutsasorhane nämät iomäkt i sa qaku rhat nanakt bä rhat nanakt diva saqi ma Ngämuqa qä däktgyäm da mamär mäni iaqäkt ama ngämuga inguna sa aa qrot iva qa rhualat toqoräkt.  
\v 24 Inguna ngakt bä sa ma Ngämuqa qa rhodäkt sä ngän nae nävät ama ur qa ama ngämuga ama olip bä na ama lat kärangätni i qaku ut dräm ut tualat toqoräkt di sa qa däktgyäm ngän mäni ama ngämuqa ama olip mamär dä sa qa rhäkmu na nas mamär iva saqi as kä däktgyä iatnäqäkt ama ngärhäqyitnäk mamär mäni arha ngämuqa ama olip maräkt.   
\s1 Ama Israelqäna Diva Ma Ngämuqa Qa Rhumaiar Ta  
\p
\v 25 Gua ruavek, kale ngän dair na nas dap nani a ngo masirhat iva qunäga vät a ngän mamär sävät ama Israelqäna. Arhani nävät a rha di ama qrot arhä väs bä va qale rha rhoqoräkt bä dängdäng i ama rhodäm gärangätni i sa ama Jentailqäna moe qärarhani i sa ma Ngämuqa qa muqunän bät a rha di sa rha mon sämäni aa ruvek.  
\v 26 Dä nasot dä va ama Israelqäna moe rhi rha ama mumaiar toqor varhäm ama enge qärangätni i rha säm a ngät toqortäqyia,  
\b  
\q1 “Ama ruqa iva qa rhuisiska vät ama ruvek diva qa rhän nae ma Saion  
\q2 näkt pa qä rhäksot nä ma Jekop aa qärhae arha vuirhong.”   
\q1
\v 27 “Bä va rhangät täkt ama lat di gu rharesbane ngu na rha  
\q2 rhoqoräkt i ngu sot na arha vuirhong nae nävät a rha.”   
\b  
\p
\v 28 Rhoqoräkt i ut tu ut snäng sävät ama sameng ama mär ngät dä qunäga vät a ut i sa rha män i ma Ngämuqa aa ikkäna na rha ivakt iva mamär vät a ngän ama Jentailqäna iva ngäni nari dä ngänit päs ama sameng ama mär ngät angärha rhäng. Dap nävät iomäkt i qa armeng däm da dä sa ma Ngämuqa aa snäng bät a rha inguna nävät arhä mamäkkäna mudu.  
\v 29 Ma Ngämuqa aa snäng bät a rha inguna qaku qät kutsasorhane na aa snängaqa sävät aa vänbon dä aa armengdäm.   
\p
\v 30 Nak kop toqor ngän i mudu vät angätni ama rhodäm di qaku ngän det parhäm ma Ngämuqa aa enge dap täkt di sa qa von ngän da aa lavuqi inguna nävät iomäkt i qaku ama Judaqäna rha tet parhäm ma Ngämuqa aa enge  
\v 31 di rhäkt di sa ama Israelqäna di qaku rhat tet parhäm ma Ngämuqa aa enge divakt iva nävät ama lavuqi qäraktni i sa ma Ngämuqa qa qur a ngän däm gi dä sa va rhäkt diva\f + \fr 11:31 \fq sa va rhäkt diva \ft Ma Pol qa säm dakt täkt aa abuk näkt nasot ama qäväläm ama qot äm dä arhani ama ruvek di rha säm ma Pol aa enge i qoki rhoqorne dap taerhom däkt ama qängärini angät käväläm di arhani nävät a rha di sa qaku rha säm a äm sae.\f* qosaqi rhi rha iaqyäkt ama lavuqi.  
\v 32 Ma Ngämuqa sa qa qyiradeng na ama ruvek moe iva qaku rhat tet parhäm aa enge ivakt iva nasot diva mamär vät a qa iva qät lavuqi na rha moe.   
\p
\v 33 Ngäktki mamär i ma Ngämuqa aa mädräm ama mär ngät dä aa mungäsnäng angät mämägän di dursäväm na ngät. Aiut di qaku mamär iva qunäga vät a ut sa aa matnävämne ura va ut dräm mamär na aa is.  
\v 34 Iomäkt di äm doqor varhäm ma Ngämuqa aa enge qärangätni i ngät tamän doqortäqyia,  
\b  
\q1 “Auge sa qunäga vät a qa sä ma Engeska ma Ngämuqa aa snängaqa  
\q2 ura sa auge di sa qät dodräp ma Ngämuqa iva qat tualat toqoräkt?”   
\q1
\v 35 “Ura ngu lu auge qa von ga rha anga vänbon  
\q2 gärangätni i mamär iva ma Ngämuqa qa rhuvät pät a qa vät a ngät?”   
\b  
\m
\v 36 Inguna iarhongäkt moe di irhong nagem ga bä irhong di qali lirhong ba aa rhäkt bä irhong diva irhong bä ba qa. Mamär iva ama murhämeska sagem ga vasägos. Ngäktki rhoqoräkt.   
\c 12  
\s1 Mamär Iva Urhit Bon Da Aurha Iar I Ama Vodämes Sage Ma Ngämuqa Vasägos  
\p
\v 1 Gua ruavek, dä soknga ngu nän ngän ma ama qrot nävät ma Ngämuqa aa lavuqi iva ngänit bon da angäna iar i ama vodämes pasägos iva ngän dualat na ama lat ama qumärqumär ngät mamär dä ama lat kärangätni iva märmär gem ga nävät a ngät. Iangärhäkt di angäna ansäs ama engäktki na ngät sage ma Ngämuqa.  
\v 2 Saqi as pa kale ngänit päs ama ruvek nämäni rhakt täkt ama ivätki arha lat angärha rhäng. Dap kinak pa mamär iva iangärhäkt ama mumamär vät angän mädräm ngärhi qutsasorhane na ngän. Bä va rhoqoräkt dä sa mamär iva qunäga vät a ngän sä ma Ngämuqa i agi a lat di ama räkt ngät bä ama mär ngät bä agi a lat diva märmärgem gem ga nävät a ngät.   
\s1 Ama Vänbon Gärangätni I Ma Ngämuqa Qät Bon Ut Täm Ngät Nävät Aa Ñämsävätki  
\p
\v 3 Ma Ngämuqa di sa qät ñäm sävät a ngo mamär bä nguat tamän särhäm ngän moe iva qale ngän du angän snäng i aingän di ama moräs na rha na ngän bä sa qale ngän dävuk. Dap kinak mamär iva ngän du angän snäng mamär bä va ngän moe asägäk asägäk diva ngiat tatnävämne na nas parhäm ama qatnanakt angät siqutka qärakni i sa ma Ngämuqa qa von ngän däm ga.  
\v 4 Rhoqor ama ruqa i aa släqyige ama sägäge nä ige sokt di iagekt ama släqyige di ama rhäqäp nä ige angät kävälap bä iaväkt ama qävälap di qaku ap ngät tualat na ama sägängät ama lat. Aiut di ut toqoräkt.  
\v 5 Bä aiut di ngäktki i ama rhäqäp na ut sokt di ut moe di ama sägäge ama släqyige na ut mäni ma Krais bä qosaqi ut moe asägäk asägäk di ut nämäni ne.   
\p
\v 6 Näkt na ama vänbon gärangätni i qaku ngät toqorne qärangät i sa ma Ngämuqa qa von ut täm ngät nävät aa ñämsävätki dä sa mamär iva ut tualat parhäm iangärhäkt ama vänbon. Ngakt bä aung di aa vänbon gärangätni iva qat tamän bät ama enge qärangätni i ngät dän nage ma Ngämuqa di mamär iva qat tamän sokt pät iarhongäkt kärqärhong i qat nanakt i sa ma Ngämuqa qa von ga rhäm irhong.  
\v 7 Ngakt bä aung di aa vänbon gärangätni iva qat tualat bä ba arhani ama ruvek ivakt iva qat tatnärhäm da dä mamär iva qat tualat toqoräkt. Bä qosaqi iaqäkt kärak i qä su nä ma Ngämuqa aa enge di mamär iva qä su ama ruvek mamär.  
\v 8 Bä iaqäkt kärak i qät sämaqrot na ama ruvek di mamär iva qat tualat toqoräkt bä qärakni i qät bon nagem mes iva qat tatnärhäm di mamär iva qat tualat toqoräkt masirhat bä iaqäkt kärak i qat turäkt bä ba ama ruvek di mamär iva qat turäkt bä ba rha mamär. Bä qosaqi iaqäkt kärak i qat tualat nävät ama lavuqi di mamär iva qat tualat toqoräkt na ama märmärgem.   
\s1 Ama Lat Kärangätni I Ngärhi Sameng I Ama Qatnanaktpämda Na Ut Maengäktki  
\p
\v 9 Mamär iva ngänät sangar ama lavuqi ama engäktki na qi. Mamär iva qaku nani a ngän mamär na ama vu ngät ama lat dap kinak pa ngän dualat na ama lat ama mär ngät.  
\v 10 Angäna snäng bät a ne rhoqor ama sägärhae qärarhani i rhat dräm arhä snäng bät a ne. Mamär iva ama narhoer ta na ngän iva ngäni von da ama qutdrir sävät a ne.  
\v 11 Qale arusus pät a ngän dap kinak mamär iva qänäskänes ngän iva ngän dualat mamär bä bä ma Engeska.  
\v 12 Märmär gem ngän doqoräkt i ngänät nanakt ma ama qrot nä ma Ngämuqa iva nasot dä va qa rhualat na ama märirhong bä ba ngän. Ngakt ba ama märän ngät dän bät a ngän dä va qale ngän mamär sa ama bulap. Näkt kale mämae vät a ngän sa ama nän dap kinak pa ngäni nän basägos.  
\v 13 Ngakt bä ma Ngämuqa aa es di rhit läk nani guarhong dä sa va ngäni von da nagem mes nävät angän gärhong. Näkt ngänit täkmu na nas iva ngän datnärhä iarhakt kärarhae i ama tmända qärarhani i qaku arha anga vät.   
\p
\v 14 Ngäni nän dä ma Ngämuqa aa modämne sävät iarhakt kärarhae i rhi sangäm na ngän mavängam. Ngän dualat toqoräkt dap pa qale ngän nanän ga iva qä slava na rha.  
\v 15 Märmär gem ngän ngän na ama ruvek toqoräkt i märmär gem da dä va airäs ngän ngän na ama ruvek toqoräkt i airäs ta.  
\v 16 Mamär iva qale ngän moe mamär gem ne. Qale ngäni sämamor na nas dap kinak mamär iva but sä ngän mäk sage ama ruvek kärarhani i qaku ama moräs na rha bä qale ngän ngän na rha. Dap pa qale ngän dair na nas i ngän du angän snäng i aingän di ama mädrämda mamär.  
\v 17 Qale ngän namualat na anga vu ngät anga lat sävät guavek kärarhani i sa rha mualat na anga lat anga vu ngät sävät a ngän dap kinak pa ngän dualat na ama lat kärangätni iva qunäga vät ama ruvek moe sä ngät i ama räkt ngät.  
\v 18 Ngakt bä mamär vät a ngän iva qale ngän mamär ngän na arhani ama ruvek diva qale ngän moe sa ama bulap.   
\p
\v 19 Gua ruavek kärarhani i gua snäng bät a ngän, mamär iva qale ngän namuvät na anga vu ngät anga lat sävät iarhakt kärarhae i sa rha mualat na ama vu ngät ama lat sävät a ngän. Dap kinak pa ngäni qyiradeng na arha lat äkt iva bä bä ma Ngämuqa aa uraqi inguna ma Ngämuqa aa enge di ngät tamän doqortäqyia,  
\b  
\q1 “Ama muvätki di aingo gu qäni  
\q2 ianiäkt kärqäni iva ngua rhuvät pät a rha.”   
\b  
\m
\v 20 Dap kinak ama lat kärangät iva ngän dualat na ngät di ma Ngämuqa aa enge ngät tamän doqortäqyia,  
\b  
\q1 “Ngakt bä angäna ikkäna di anoeng mä rha  
\q2 dä va ngäni von da rha äs  
\q1 dap ngakt bä aqäsäk ta  
\q2 dä va ngäni von da rhi nakt  
\q1 inguna ngakt bä va ngän dualat sä rha rhoqoräkt  
\q2 diva iangärhäkt angäna lat ngärhi sämäqlu na rha.”   
\b  
\m
\v 21 Qale angätni ama vu ngät ama lat ngät dän näva angän bäs dap kinak mamär iva ngän dän näva ama vu ngät ama lat angät tpäs na ama mär ngät ama lat.   
\c 13  
\s1 Ama Sämagaininanas Säva Ama Narhoerta Sa Ama Muräkt Arha Rem  
\p
\v 1 Mamär iva ama ruvek moe asägäk asägäk di rhi säm ama gaini na nas säva ama narhoerta aa rem iarhakt kärarhae i rhat turäkt inguna ama narhoerta moe sa ama muräkt di sa ma Ngämuqa qa von da rha ama rhares iva rhat turäkt bä iarhakt kärarhae i rhat turäkt di sa ma Ngämuqa qa märanas na rha.  
\v 2 Bä äkt i aung gärakni i qat tair särha ama narhoerta rhoqoräkt di nak sa qat tair särha ama ruvek kärarhani i sa ma Ngämuga qa armeng däm da. Bä nga rhoqoräkt diva iaqäkt ama ruqa qä rha ama rhäksärhäm  
\v 3 inguna ama narhoerta qärarhani i rhat turäkt di qaku rhat tualat sä iarhakt kärarhae i rhat tualat na ama mär ngät ama lat iva rhit len dap ta tualat sä qärarhani i rhat tualat na ama vu ngät ama lat iva rhit len. Ngakt bä nani a ngän iva isiska vät a ngän nämät ama tlenga sävät iaqäkt kärak i qat turäkt dä sa va ngän dualat na ama mär ngät ama lat. Rhoqoräkt diva qä qoar i aingän di sa ngänit säm ama gaini na nas mamär säva aa rem.  
\v 4 Mamär iva ngän dualat toqoräkt inguna qa di ma Ngämuqa aa latka na qa iva qat turäkt bä ba ngän iva nani ama märini.  
\p Sokt di mamär iva ngänit len gre i ngän mualat na ama lat kärangätni i qaku ama räkt ngät inguna qat mair bä bä ma Ngämuqa iva qä sangäm nä iarhakt kärarhae i rhat tualat toqoräkt.  
\v 5 Bä äkt i ngän di mamär iva qale ngän manao va ama narhoerta arha rem ivakt iva qaku sokt ngän naingis ma Ngämuqa aa uraqi dap kosaqi rhoqoräkt divakt iva isiska vät a ngän bät angän snängaqa sävät angäna lat.   
\p
\v 6 Bä äkt i nävät täni rhäkt ama rharimini dä qosaqi ngänät dräm ngänit bon da ama takes inguna ama narhoerta qärarhae i rhit ta ama takes di rhat tualat bä bä ma Ngämuqa rhoqoräkt i rhat tualat toqoräkt.  
\v 7 Mamär iva ngänit bon ama narhoerta moe rhä iarhongäkt kärqärhong i mai va bä ba rha nä irhong i ama takes sage iarhakt kärarhae i rhit ta ama takes dä qosaqi ama ligär vät ama gunänirhong bä bä iarhakt kärarhae i rhit ta ama ligär. Näkt pa ngänit kutdrir sage iarhakt kärarhae i mai va ngänit kutdrir sagem da.   
\s1 Angäna Snäng Bät A Ne Ivakt Iva Rhäkmamär Varhäm Ma Ngämuqa Aa Muräkt  
\r (13:8-10 / Mat 22:34-40 / Mak 12:28-34 / Luk 10:25-28 / Gal 5:13-14)  
\p
\v 8 Rhoqoräkt i ngäni rha guani nage arhani ama ruvek di vasägos di mamär iva ngänit lir ngän duvät nä ini varhäm ama rhodäm gärangätni i sa ngän mu ngät ba ne. Sokt di angän lavuqi di mamär iva ngänit bodäm gi masirhat mamär vasägos inguna iarhakt kärarhae i arhä snäng bät a ne di rhit täkmamär toqoräkt parhäm ma Ngämuqa aa Muräkt.  
\v 9 Ma Ngämuqa aa Muräkt di ngät tamän doqortäqyia, “Qale ngi qavatnävätlägut dä qale ngi veng dä qale ngi sua dä qale ngi alek arhani arhä qärhong” näkt sävät angätni ama muräkt di iangärhäkt ama muräkt moekt di västämne na ngät säda ama enge angärha ron gärangätni i ngät tamän doqortäqyia, “Mamär iva gia snäng bät arhani i rhoqor qre i gia snäng bät a nas.”  
\v 10 Ama lavuqi di sokt kiat täranas na ama räkt ngät ama lat sävät arhani ama ruvek. Bä äkt i ama lavuqi di qit täkmamär ta ama Muräkt.   
\p
\v 11 Mamär iva ngän dualat toqoräkt inguna sa ngänät dräm i ama rhodäm gärangätni i sa ut däqäm bät a ngät di rhoqoräkt. Mamär iva ngän däranas nämät ama mänäpki inguna ama mumaiar di sa rhäkt di nga e glaqot na ut mamär dap kaku rhoqor mudu rhoqoräkt i as ut nasäng i ut nanakt.  
\v 12 Ama bängagi di sa qorhäs iva rhäksot na qi dap ama qunäga di sa qorhäs iva qa rhän. Bä äkt i mamär iva urhi rhon na ama bängagi arha lat nae näkt pa u rhon mät ama ulaqi at boi ivakt iva ut tair särhä ma Sämga dä qosaqi va ut tualat na ama lat kärangätni i ama mär ngät pät kunäng.  
\v 13 Mamär iva ut tet mamär toqor qre i ut tet pät kunäng. Qale ut tet da ama iar angärha ron gärangätni iva inirqi na ut dä guani na ut mät ama reng ama qrot ngät. Dä qale ut tualat na ama qavatka dä ama lat kärangätni i ngät täranas na ama vuirhong doqoräkt. Dä qale ut täranas na ama lat kärangätni iva urhi arhäktgyäm sä ne dä qale aurha anga snängaqa anga vu qa sävät arhani ama ruvek.  
\v 14 Dap kinak pa u rhu vät a nas nä ma Engeska ma Jisas ma Krais i qa rhoqor ama ulaqi at boi näkt koki sa qale ut naqyiradeng na aut släqyigleng iva igleng ngät täqäne sä ut iva ut tet parhäm igleng angät snängaqa.   
\c 14  
\s1 Qale Ngän Datnävämne Na Angäna Ruavek Kane  
\p
\v 1 Mamär iva ngäni rhar sa ama ruqa sagem mes kärakni i qaku ama qrot pät aa qatnanakt dap pa qale ngän dair mät ne ngän na qa sa anga snängaqa qärakni i qät bon ngän däm ga.  
\v 2 Akni ama ruqa aa qatnanakt di ngärhit tares pät aa rhäng iva qat täs ama tmäs maos maos dap akni ama ruqa qärakni i aa qatnanakt di qaku ama qrot ngät di sokt kat täs ama vlol.  
\v 3 Ama ruqa qärakni i qat täs ama tmäs moe di qale qat nañäm mane na ama ruqa qärakni i qaku qat täs ama tmäs moe. Bä qosaqi ama ruqa qärakni i qaku qat täs ama tmäs moe di qale qä namatnävämne nä iaqäkt kärak i qat täs ngät moe inguna qa di sa ma Ngämuqa qa rhares pät aa rhäng i qa nagem ga.  
\v 4 Ngu lu guavek koe na ngän iva ngän datnävämne na akni aa latka? Qoki va sirhäkt aa narhoerqa qat turäkt iva qat mair ura va qa arpus na qa. Näkt pa qa latka diva qat mair inguna ma Engeska di mamär vät a qa iva qa rhualat sä qa iva qat mair.   
\p
\v 5 Akni ama ruqa di qat tu aa snäng i akni ama qunäga di ama vit na qa masirhat pät angätni ama qunäng angät tpäs. Dap kinak pa akni ama ruqa diva qat tu aa snäng i ama qunäng moe di ngät toqorne. Va qoki sirhäkt ak dä ak nävät a iom diva iangärhäkt aa mungäsnäng ngät turäkt tä qa maräkt aa snängaqa dap pa qaku mamär iva ngät turäkt ta ak aa snängaqa.  
\v 6 Bä iaqäkt kärak i qat tu aa snäng i ama sägäk ama qunäga di ama vit na qa di qat tualat toqoräkt iva sage ma Engeska. Qärakni i qat täs ama släkt di qat täs ngät iva sage ma Engeska inguna qat tes ama mär sage ma Ngämuqa. Bä qosaqi qärakni i qaku qat täs arhongni ama tmäsirhong di qat tualat toqoräkt iva sage ma Engeska bä qat tes ama mär sage ma Ngämuqa.   
\p
\v 7 Qaku aung nävät a ut di qa maräkt kat turäkt di sokt bä ba nas toqoräkt i qat däqäm bä qosaqi qaku aung nävät a ut di qa maräkt kat turäkt di sokt bä ba nas toqoräkt i qä ñäp.  
\v 8 Näkt ngakt bä qali lut i ut däqäm di ut däqäm iva bä bä ma Engeska bä qosaqi ngakt bä va urhi ñäp di urhi ñäp iva bä bä ma Engeska. Bä äkt i ngakt bä sa ut ñäp ura qali lut i ut däqäm di ut bä bä ma Engeska.  
\v 9 Inguna nävät täni rhäkt ama rharimini dä sa ma Krais ka ñäp näkt kosaqi qa märanas nämät ama tñäpki bä ama ngätdäqäm ga ivakt iva ma Engeska na qa bä ba ama ruvek moe iarhakt kärarhae i ama ñäp ta dä qosaqi qärarhani i rhat däqäm.   
\p
\v 10 Bä aingän di sa ngu lu mäniekt bä ngän datnävämne na angäna ruavek? Dä ngu lu mäniekt bä ngänät nañäm mane na angäna ruavek? Varis ut tualat toqoräkt inguna va ut moe di u rhair dä ma Ngämuqa aa mämugunäs na ama matnävämne angät saqong.  
\v 11 Rhangät täkt di ngät toqor varhäm ma Ngämuqa aa enge qärangätni i sa rha säm a ngät kärangät i ngät tamän doqortäqyia,  
\b  
\q1 “Sa ngua mu nävät gua iar maräkt i ngäktki va ama ruvek moe di rhi nän da arhä quum sä nas dä gu saqong  
\q2 dä ama ruvek moe diva rha rhamän mamär i aingo di ma Ngämuqa.”   
\b  
\m
\v 12 Bä rhoqoräkt diva ut moe asägäk asägäk diva sävetka qä sameng irha aa lat näkt mäniekt bä sävetka qa mualat toqoräkt.   
\s1 Qale Ngi Naslava Na Akni Aa Qatnanakt  
\p
\v 13 Bä nga rhoqoräkt dä mae vät a ut nävät iomäkt i ut tatnävämne na ne. Dap kinak mamär iva ngän du angän snäng mamär iva sa qale ngän dualat nä guani iva ini ngärhi slava na angäna ruavek arhä qatnanakt.  
\v 14 Bä ngo di sa nguat nanakt maengäktki i ama tmäs moe maos maos di mamär vät a ut iva ut täs ngät ut kärarhani i rha nämäni ma Engeska ma Jisas. Sokt di ngakt bä aung anga ruqa di qä qoar i agung anga tmäs di ama vu ngät iva qat täs ngät di qaku mamär iva qat täs ngät.   
\p
\v 15 Inguna ngakt bä angäna anga ruavek di qaku märmär gem da inguna nävät iangärhäkt ama tmäs kärangät i ngän däs ngät dä sa iangärhäkt ama lat kärangät i ngän dualat na ngät di qaku ngän dualat na ngät nävät ama lavuqi. Qale iangärhäkt ama tmäs kärangät i ngän däs ngät ngä naslava na angäna ruavek arhä qatnanakt iarhakt kärarhae i sa ma Krais ka ñäp sädaver mä rha.  
\v 16 Bä qosaqi va qale ngän dualat na angätni ama lat kärangätni i ngän du angän snäng i ama mär ngät i ngakt dä va arhani ama ruvek ti qoar i sa ngän mualat na ama vu ngät ama lat.  
\v 17 Ma Ngämuqa aa Muräktpäm di qaku nani iarhongäkt kärqärhong i mamär vät a ngän iva ngän däs irhong ura va ngäni näkt mä irhong dap kinak ngät di nani ama lat ama räkt ngät dä ama bulap dä ama märmärgem nävät ama Qloqaqa ama Qumärqumärqa aa qrot.  
\v 18 Auge qärak i qat tualat nä ma Krais aa lat näp tak täkt ama iska diva ma Ngämuqa nani a qa na aa lat dä va märmär ge ama ruvek nävät a qa.  
\v 19 Bä rhoqoräkt dä sa mamär iva vasägos dä rhäktuk pät a ut iva ut tualat nä iarhongäkt kärqärhong i irhong ngärhit bon da ama bulap dä irhong ngärhi sämaqrot na ama ruvek kane.   
\p
\v 20 Qale ngän naslava nä ma Ngämuqa aa lat inguna nävät ama tmäs. Ama tmäs moe di ama qumärqumär ngät sokt di qaku maräkt iva ama ruqa qa äs ani qärqäni i mamär iva ini ngä rhäqäne sa akni ama ruqa iva qä säp sämät ama vuini.  
\v 21 Ama mär masirhat toqoräkt i qaku ngän namäs ama släkt dä qaku ngän nanäkt ama wain dä qaku ngän namualat nä guani rhoqoräkt iva ini ngä rhäqäne sa angäna ruaqa iva qat tualat na ama vuini.  
\v 22 Bä nga vät kärangätni angän gatnanakt di ngakt bä ngänät nanakt toqor mäniekt sävät tärhong däkt dä mamär iva sokt aingän asägäk asägäk ngän nä ma Ngämuqa ngänät dräm. Ama märmärgem ge ama ruqa qärakni i qaku guani qärqäni iva qät täksärhäm mes pät ini angät tpäs ianiäkt kärqäni i qat tu aa snäng i mamär iva qat tualat nä ini.  
\v 23 Sokt di ngakt bä ngän däs angätni anga tmäs kärangätni i qaku ngänät dräm mamär i sa mär ge ma Ngämuqa nävät a ngät ura qaku di sa qale ngän da ama rhäksärhäm angärha ron inguna qaku mamär vät a ngän iva ngän däs mamär nävät ama qatnanakt. Rhoqoräkt dinguna ama lat moe kärangätni i qaku ngät dän nävät ama qatnanakt di ama vuini.\f + \fr 14:23 \ft Ma Pol qa säm dakt täkt aa abuk näkt nasot ama qäväläm ama qot äm dä arhani ama ruvek di rha säm ma Pol aa enge i qoki rhoqorne dap arhani nävät a rha di sa rha säm ama qängärirhong ma 16:25-27 sarhäkt.\f*   
\c 15  
\s1 Ma Krais Aa Lat Di Ama Siqutki Na Ngät Bä Ba Ut  
\p
\v 1 Aiut kärarhae i ama qrot ut mäni ama qatnanakt di mamär iva ut dräm ba ut ut nä iarhakt kärarhae i qaku ama qrot ta. Mamär iva qale sokt ut tualat nä qärqärhongni iva sokt ut di märmär gem ut nävät irhong.  
\v 2 Mamär iva ut moe asägäk asägäk ut tualat nä qärqärhongni iva märmär ge arhani ama qatnanaktpämda dä va mamär na rha nävät irhong. Rhoqoräkt diva urhi sämaqrot na rha.  
\v 3 Iomäkt dinguna qäqi ma Krais di qaku qa mualat na aa lat ivakt iva sokt ka diva märmär gem ga nävät a ngät. Dap ma Ngämuqa aa enge qärangätni i rha säm a ngät di ngät tamän sävät a qa rhoqortäqyia, “Ama ruvek arha enge na ama mume qärangätni i rha märhamän bät a ngät sävät a nge di qosaqi ngä män sävät a ngo.”  
\v 4 Nak sa iangärhäkt moekt ama enge di mudu rha säm a ngät iväkt iva ngärhit todräp ut dä va ngärhi sämaqrot na aut katnanakt iva ma Ngämuqa qa rhualat nä iarhongäkt kärqärhong i sa qa mumänaris pät irhong bä ba ut toqoräkt i qali lut ma ama qrot.  
\v 5 Mamär iva ma Ngämuqa qärakni i qat dräm gat tualat sa ama ruvek ivakt iva qale rha mauiu ma ama qrot dä qät täsläp pät a rha di qa rhualat sä ngän iva qale ngän gem ne moe da ama bulap angärha ron doqoräkt i ngän dualat toqor ma Jisas ma Krais  
\v 6 ivakt iva na ama sägäk ama snängaqa dä na ama sägäkt ama vämgi dä sa mamär iva ngänit bon da ama murhämeska sage ma Ngämuqa ma Engeska ma Jisas ma Krais aa mamäk.   
\s1 Ama Sameng Ama Mär Ngät Di Bä Bä Ama Judaqäna Dä Qosaqi Bä Ba Ama Jentailqäna  
\p
\v 7 Bä äkt iva ngäni rhar sä ne sagem mes toqor ma Krais i sa qa ar sä ngän sagem mes ivakt iva nävät iangärhäkt ama lat dä va ngäni von da ama murhämeska sage ma Ngämuqa.  
\v 8 Inguna ngu qoar na ngän i ma Krais di sa qa män i ama latka va ama Judaqäna arha rem ivakt iva nävät iomäkt i sa qa män di qa qur ama ruvek i ma Ngämuqa di vasägos dä qat tamän na ama engäktki dä qosaqi ma Krais kä sämaengäktki nä ma Ngämuqa aa mumänaris bä ba ama ngätmamäkkäna bä ba ama Judaqäna mudu.  
\v 9 Ma Krais di qosaqi qa män doqoräkt ivakt iva ama Jentailqäna di mamär iva rhi nänsäs sage mä Ngämuqa nävät aa lavuqi rhoqor varhäm aa enge qärangätni i rha säm a ngät i ngät tamän doqortäqyia,  
\b  
\q1 “Bä äkt iva ngua an sä nge mänguräp ama Jentailqäna  
\q2 dä va ngu rhong na ama mabu na ama ansäs sage gi ngärhipki.”   
\b  
\p
\v 10 Dä qosaqi ngät tamän doqortäqyia,  
\b  
\q1 “Aingän ama Jentailqäna, diva märmär gem ngän ngän nä qärarhani aa ruvek.”   
\b  
\p
\v 11 Näkt kosaqi ngät tamän doqortäqyia,  
\b  
\q1 “Mamär iva ngäni nän sä ma Engeska aingän moe ama Jentailqäna  
\q2 dä aingän moe ama ruvek diva ngänit tong na ama mabu na ama ansäs sagem ga.”   
\b  
\p
\v 12 Qosaqi ma Aisaia qa märhamän doqortäqyia,  
\b  
\q1 “Akni va qa rhän nämäni ma Jesi\f + \fr 15:12 \fq ma Jesi \ft Ma Jesi di ama vitnaqa ma Devit aa mamäk.\f* aa enevaqi  
\q2 bä qa di iaqäkt kärak iva qa rhäranas iva qat turäkt bä ba ama Jentailqäna  
\q2 bä va qale rha sa ama qatnanakt nani a qa.”   
\b  
\p
\v 13 Mamär iva ma Ngämuqa qärakni i qat tatnärhäm ut iva ut nanakt na qa sä iarhongäkt moe qä rhäqäp ngän na ama märmärgem moe ngä na ama bulap toqoräkt i ngänät nanakt na qa ivakt iva rhäqäp ngän mamär nä iangärhäkt ama qatnanakt nävät ama Qloqaqa ama Qumärqumärqa aa qrot.   
\s1 Ma Pol Ma Krais Aa Latka Bä Ba Ama Jentailqäna  
\p
\v 14 Gua ruavek, aingo maräkt di nguat nanakt mamär i aingän di sa rhäqäp ngän na ama lat ama mär ngät bä sa rhäqäp ngän na ama mädräm moe bä mamär vät a ngän iva ngäni su ne.  
\v 15 Sokt di rhakt täkt ama abuk käraktni i sa ngua säm bäm gi di sa ngua muqunäga mamär mät apni ama qävälap ivakt iva ngu vuk pät a ngän na ap saqi as inguna nävät ama ñämsävätki qäraktni i ma Ngämuqa qa von ngo rhäm gi.  
\v 16 Sa qa von ngo rhä iaqyäkt ama ñämsävätki divakt iva ma Jisas ma Krais aa latka na ngo bä ba ama Jentailqäna sa ama pris aa lat iva ngu sameng na ama sameng ama mär ngät nage ma Ngämuqa. Rhoqoräkt divakt iva ama Jentailqäna di mamär iva rha rhän i ama vodämes kärangätni i ama Qloqaqa ama Qumärqumärqa qa arñis na ngät iva bä bä ma Ngämuqa.   
\p
\v 17 Nävät iomäkt i sägäni na ngo ngu nä ma Jisas ma Krais dä mamär vät a ngo iva märmär gem ngo masirhat sävät gua lat kärangätni i nguat tualat na ngät bä bä ma Ngämuqa.  
\v 18 Sokt diva sokt nguat tamän bät iarhongäkt kärqärhong i sa ma Krais ka mualat sä ngo bä ngua mualat nä irhong ivakt iva ngu artäm sa ama Jentailqäna iva rhat tet nasot ma Ngämuqa aa snängaqa. Iarhongäkt di sa irhong ngä märanas nävät gua enge dä nävät gua lat  
\v 19 dä nävät ama muqunän angät krot dä nävät ama lat kärangätni i ngät dän masärmän nävät ama Qloqaqa ama Qumärqumärqa aa qrot. Sa nae ma Jerusalem bä varhäm ama iska moe bä sae ma Ilirikum di sa ngua mäqäne dä mamär i ngua sameng na ama sameng ama mär ngät sävät ma Krais.  
\v 20 Qoki vasägos di nani a ngo iva ngu sameng na ama sameng ama mär ngät äkt i qaku ama ruvek tat dräm ma Krais e. Rhoqoräkt divakt iva qaku ngu natäk pät ama vätka rhävit pät akni ama ruqa aa vätka aa ribit angärha rhäng.  
\v 21 Rhangät täkt di ngät toqor varhäm ma Ngämuqa aa enge qärangätni i ngät tamän doqortäqyia,  
\b  
\q1 “Iarhakt kärarhae i qaku rha qoar na rha sävät a qa diva rhi lu qa  
\q2 dä iarhakt kärarhae i sa qaku rha nari sävät a qa diva qunäga vät a rha.”   
\s1 Ma Pol Qa Muräkt Iva Qa Rhet Sae Ma Rom  
\p
\v 22 Bä äkt inguna nävät iomäkt i sa nguat dräm ngu sameng äkt i qaku ama ruvek tat dräm ma Krais e di sa qaku nguat täqäne dä mamär i nguat dän sagem ngän.  
\v 23 Dap täkt di nävät iomäkt i sa ngua sot nä gua lat pät tak täkt ama ngärhäktka dä qosaqi nävät iomäkt i sa nani a ngo vät ama rhäqäp ama qoeo iva ngua rhän sagem ngän iva ngu lu ngän  
\v 24 dä sa nguat nanakt iva ngua rhualat toqoräkt parhäm gua iska sae ma Spen. Bä va nani a ngo iva ngän datnärhäm ngo iva ngua rhet sae ma Spen nasot toqoräkt i sa mär gem ngo i qale ngo ngu na ngän bät ama qot äm ama qäväläm.   
\p
\v 25 Dap täkt di ngua e varhäm gua iska sae ma Jerusalem sa ama matnärhäm na ama vänbon bä bä ma Ngämuqa aa ruvek  
\v 26 inguna ama ruvek näva ama ngärhäqyiom ma Masedonia näkt ma Akaia di märmär gem da iva rhi von da rha ama matnärhäm na arhä vänbon bä ba ama tläkta qärarhani i rha nävät ma Ngämuqa aa ruvek e ma Jerusalem.  
\v 27 Bä rha di märmär gem da iva rha rhualat toqoräkt inguna qoki rhäkmamär i arha lat iangärhäkt kärangätni iva rha rhualat na ngät. Rhoqoräkt dinguna ngakt bä ama Jentailqäna di sa rha rha ama modämne na ama qloqaqa rhi na ama Judaqäna di qosaqi mamär iva ama Jentailqäna rhit bon ama Judaqäna nagem mes nävät arhä mämägän.  
\v 28 Näkt nga nasot i sa ngua sot nä rhangät täkt gua lat bä sa mamär sä rha nävät iangärhäkt ama matnärhäm na ama vänbon bä ba rha dä sa va ngua rhet sae ma Spen näkt pa varhäm gua iska sae dä va ngua rhet sagem ngän.  
\v 29 Dä nguat dräm i rhoqoräkt iva ngua rhet sagem ngän dä va ngua rhän gem ngän sa ama rhäqäp ngät na ne ama modämne nage\f + \fr 15:29 \fq nage \ft Ma Pol qa säm dakt täkt aa abuk näkt nasot ama qäväläm ama qot äm dä arhani ama ruvek di rha säm ma Pol aa enge i qoki rhoqorne dap taerhangät täkt ama enge di arhani nävät a rha di qosaqi rha säm a ngät sae. ‘qärangätni i ngät dän nävät ama sameng ama mär ngät sävät’\f* ma Krais.   
\p
\v 30 Gua ruavek, ngu nän ngän nävät aurha Engeska ma Jisas ma Krais dä nävät ama Qloqaqa aa lavuqi iva ngän dair irhäm ngo sä gu qänäskänes iva ngäni nän sage ma Ngämuqa sävät a ngo.  
\v 31 Mamär iva ngäni nän ivakt iva märäs pät a ngo nämät ama ruvek kärarhani i qaku rhat nanakt e ma Jerusalem dä qosaqi ivakt iva gu matnärhäm na ama vänbon bä bä ma Jerusalemgäna di mamär iva märmär ge ma Ngämuqa aa ruvek nävät a ngät.  
\v 32 Dä qosaqi va ngäni nän ivakt iva nävät ma Ngämuqa aa snängaqa di sa mamär iva ngua rhän sagem ngän sa ama märmärgem bä va rhoqoräkt dä sa va qale ngo ngu na ngän da ama mämaevät ama mär ngät angärha ron.  
\v 33 Mamär iva ma Ngämuqa qärakni i qät bon ut ta ama bulap diva qale qa gem ngän moe. Ngäktki rhoqoräkt.   
\c 16  
\s1 Ma Pol Qät Täk Na Aa Enge Na Ama Märmärgem  
\p
\v 1 Nguat tuqunäga vät a ngän sävät aurha ruaqi ma Fibi qäraktni i ama latki na qi bä ba ama qatnanaktpämda nae nämät ama värhäm e mät ama narimgi ma Senkria  
\v 2 ivakt iva mamär iva ngäni ar sä qi mamär toqor ama qatnanaktpämda rhat dräm dat tualat näkt pa ngän datnärhäm gi na agirhong gärqärhongni i qit läk nani irhong nagem ngän inguna qi di sa qia matnärha ama rhäqäp na rha ama ruvek bä qosaqi sävät a ngo.   
\p
\v 3 Dä va ngäni rhäk nä gua enge na ama märmärgem bä bä ma Prisila qi nä ma Akwila qärqiomni i ut moe ut tualat na ama lat bä bä ma Jisas ma Krais.  
\v 4 Bä iom di sa in däkmu na nas iva ini ñäp ivakt iva in dumaiar ngo. Qaku sokt ngo i nguat tes ama mär sagem iom dap kosaqi ama qatnanaktpämda ama Jentailqäna mät arha värhap di rhat tes ama mär sagem iom.  
\v 5 Näkt kosaqi va ngäni rhäk nä gua enge na ama märmärgem bä ba ama qatnanaktpämda qärarhani i väspästämne na rha va ina vät.  
\p Dä va ngäni rhäk nä gua enge na ama märmärgem bä bä iaqäkt kärak i gua snäng bät a qa ma Epainetus kärak i qa er qa vodäm mes bä bä ma Krais e ma Esia.   
\p
\v 6 Dä va ngäni rhäk nä gua enge na ama märmärgem sage ma Maria qäraktni i sa qia mualat masirhat bä ba ngän.   
\p
\v 7 Dä va ngäni rhäk nä gua enge na ama märmärgem sage ma Andronikus kä nä ma Junia qärqiomni i gua ruaiom ama Judaiom näkt mudu qale ngo ngu na iom ba ama tpäskiarharhäng. Iaiomäkt di ama ngangda rhat dräm a iom mamär bä qosaqi iom di ina er inät nanakt nä ma Krais näkt sä ngo.   
\p
\v 8 Dä va ngäni rhäk nä gua enge na ama märmärgem sage ma Ampliatus iaqäkt kärak i gua snäng bät a qa mäni ma Engeska.   
\p
\v 9 Dä va ngäni rhäk nä gua enge na ama märmärgem sage ma Urbanus iaqäkt kärak i gua ruaqa na qa qärak i un moe un dualat bä bä ma Krais dä sage gua ruaqa qärakni i gua snäng bät a qa ma Stakis.   
\p
\v 10 Dä va ngäni rhäk nä gua enge na ama märmärgem sage ma Apeles iaqäkt kärak i sa sräp ka mäni ma Krais.  
\p Dä va ngäni rhäk nä gua enge na ama märmärgem sage iarhakt kärarhae i rha nämäni ma Aristobulus aa qärhae.   
\p
\v 11 Dä va ngäni rhäk nä gua enge na ama märmärgem sage gua ruaqa ama Judaqa ma Herodion.  
\p Dä va ngäni rhäk nä gua enge na ama märmärgem sage qärarhani i rha nämäni ma Engeska qärarhae i rha nämäni ma Narsisus aa qärhae.   
\p
\v 12 Dä va ngäni rhäk nä gua enge na ama märmärgem sage ma Engeska aa larhem ma Trifina qi nä ma Trifosa.  
\p Dä va ngäni rhäk nä gua enge na ama märmärgem sage qäraktni i urha snäng bät a qi ma Persis kärakt i sa qia mualat masirhat bä bä ma Engeska.   
\p
\v 13 Dä va ngäni rhäk nä gua enge na ama märmärgem sage ma Rufus kärakni i ama vit na qa ama latka na qa bä bä ma Engeska näkt kosaqi sage aa nanäk käraktni i sa qia mualat sä ngo bä ngäkt kre at toemga na ngo.   
\p
\v 14 Dä va ngäni rhäk nä gua enge na ama märmärgem sage ma Asinkritus näkt ma Flegon näkt ma Hermes näkt ma Patrobas näkt ma Hermas näkt ama qatnanaktpämda qärarhani i qale rha rhi na rha.   
\p
\v 15 Dä va ngäni rhäk nä gua enge na ama märmärgem sage ma Filologus näkt ma Julia näkt ma Nereus näkt aa läktki näkt ma Olimpas bä sävät ma Ngämuqa aa ruvek moe qärarhani i qale rha rhi na rha.   
\p
\v 16 Ngäni rhar sa ama qatnanaktpämda moe i ngänit kärhäktgyäm ne na ama märmärgem.\f + \fr 16:16 \fq Ngäni rhar sa ama qatnanaktpämda moe i ngänit kärhäktgyäm ne na ama märmärgem. \ft Na ama Grikkäna arha enge di rhangät täkt ama enge di rhoqortäqyia, mamär iva ngän des ama qunäga aa qäväläm sävät a ne nävät ama lat kärangätni iva ngäni vop pa angäna sdäm gane.\f*  
\p Ama qatnanaktpämda moe mäni ma Krais nämät ama värhap tit täk na arha enge na ama märmärgem sagem ngän.   
\s1 Ma Pol Aa Enge Ama Dängdängini Na Ngät  
\p
\v 17 Nguat tugem ngän ma ama qrot iva ngänät nañäm särhäm mes nämät iarhakt kärarhae i rhat täranas na ama bäñmät bä rhat tualat sa ama ruvek iva rhat tet daqule ma Ngämuqa. Inguna rhi su sävät kärqärhongni iva irhong ngät tu ama ngärhäqyige särha ama enge sävät ma Krais kärangätni i sa mudu ngän da ngät. Bä äkt i rhoqoräkt dä va ngäni ngingis mä rha  
\v 18 inguna iarhakt ama ruvek di qaku rhat tualat bä ba aurha Engeska ma Krais dap kinak tat tualat toqoräkt iva märmär ge arhä snängaqa maräkt. Näkt nävät arha enge na ama mäqänesäs dä nävät arha lat dä sa rhat täqäne dä mamär i rhi iras tä qärarhani i qaku qunäga vät a rha sä iarhakt ama ruvek arhä rhisu i ama iraski na ngät.  
\v 19 Sokt di angän mänari sävät ama sameng ama mär ngät di qunäga vät ama ruvek moe sä ngät bä äkt iva märmär gem ngo nävät a ngän. Dap kosaqi nani a ngo masirhat iva qunäga vät a ngän i agi a lat di ama mär ngät ama lat dap kosaqi va qale ngän gläius na ama vu ngät ama lat.  
\v 20 Bä va qorhäs iva ma Ngämuqa qärakni i qät bon ut ta ama bulap kän gräs dä ma Sämga vä angäna qar angärha rem. Mamär iva qale aurha Engeska ma Jisas ma Krais aa ñämsävätki gem ngän.   
\p
\v 21 Ma Timoti qärakni i ngu na qa un dualat näkt ma Lusius näkt ma Jeson näkt ma Sosipater qärarhani i gua ruavek ama Judaqäna na rha rhit täk na arha enge na ama märmärgem sagem ngän.   
\p
\v 22 Aingo ma Tertius\f + \fr 16:22 \fq Aingo ma Tertius \ft Ma Tertius ka säm ama enge bä rhakt täkt ama abuk sokt di ama enge di ma Pol aa enge qärangätni i qa sameng na ngät bä ma Tertius bä ma Tertius ka säm a ngät päm gi.\f* di ngut säm bä rhakt täkt ama abuk dä sa ngut täk nä gua enge na ama märmärgem mäni ma Engeska sagem ngän.   
\p
\v 23 Ma Gaius kärakni i aingo di qale ngo va aa vätka näkt kosaqi ama qatnanaktpämda moekt di rhat dräm bäspästämne na rha e väm ga di qät täk na aa enge na ama märmärgem sagem ngän.  
\p Näkt kosaqi ma Erastus iaqäkt kärak i qät lu vät ama mor äm ama värhäm angät ligär näkt aurha ruaqa ma Kwartus init täk nä ina enge na ama märmärgem sagem ngän.  
\v 24  \f + \fr 16:24 \ft Ma Pol qa säm dakt täkt aa abuk näkt nasot ama qäväläm ama qot äm dä arhani ama ruvek di rha säm ma Pol aa enge i qoki rhoqorne dap taerhäni rhäkt ama qängärini di qosaqi rha säm ini sae. ‘Mamär iva ma Engeska ma Jisas ma Krais aa ñämsävätki di qali qi gem ngän moe. Ngäktki rhoqoräkt.’\f*   
\s1 Ma Pol Aa Dängdängini Na Ngät Aa Nän  
\p
\v 25 Rhäkt di mamär iva ama ansäs sagem ga iaqäkt kärak i mamär vät a qa iva qä sämaqrot na ngän nävät gu sameng ama mär ngät sävät ma Jisas ma Krais kärangätni i varhäm ama engäktki sävät kärqärhong iva irhong ngä rhän nasot kärangätni i ma Ngämuqa sa qaku qa muqunäga sä irhong mudu inamäk bä sarhäkt.  
\v 26 Sokt di sa rhäkt di ma Ngämuqa ama sok täm ga qa muqunäga sä irhong sävät ma Krais nävät aa vämginarha arha enge qärangätni i sa rha säm a ngät ivakt iva qunäga vät ama ruvek nävät ama ivärhimek moe sä irhong bä va rhat nanakt näkt pa rhat tet parhäm irhong.  
\v 27 Bä äkt i nävät ma Jisas ma Krais diva urhit bon da ama murhämeska vasägos sage ma Ngämuqa qärakni i sokt ka sa ama mädräm ama mär ngät mamär. Ngäktki rhoqoräkt.