\id 1PE - Ura \toc3 1 Pi \toc2 Ma Pita 1 \toc1 Ama Narhuir Qi Ama Abuk Nage Ma Pita \mt1 Ma Pita 1 \is1 Ama Rhäväktsäs \ip Ama ngangga ma Pita qa säm bä rhakt täkt ama abuk. Bä qa säm iva sage ama ruvek kärarhani i sa ma Ngämuqa qa armeng däm da i qosaqi sa vräs däm da nage ama märänga bä qale rha i ama nañista na rha vät ama ngärhakt ma Pontus dä ma Galesia dä ma Kapadosia dä ma Esia näkt ma Bitinia. \ip Ma Pita qat tamän masirhat sävät ama qatnanaktpämda iva rhat tualat toqor mäniekt da ama märän angärha ron. Dap kosaqi qä su rha sävät ama qatnanaktpämda arhä snängaqa näkt kät bon da rha ama rhodräp maos maos. Näkt ka qoar i nävät aa enge sävät ama märän dä qät säm sävät ma Ngämuqa aa ñämsävätki ama engäktki na qi mamär. \iot Ama Qävälap Nasot A Ne \io1 Ama Enge Na Ama Märmärgem (1:1-2) \io1 Ama Ansäs Sage Ma Ngämuqa Nävät Aa Ñämsävätki Dä Aa Mumaiar (1:3-12) \io1 Mamär Iva Ama Qumärqumärta Mamär Na Ut Sa Aurha Lat Moe (1:13-5:11) \io1 Ama Rharimini Sävät Takt Täkt Ama Abuk Nage Ma Pita (5:12) \io1 Ama Dängdängini Na Ngät Ama Enge Na Ama Märmärgem (5:13-14) \ie \c 1 \s1 Ma Pita Qa Säm Ama Märmärgem Sage Ama Judaqäna Qärarhani I Sa Vräs Däm Da \p \v 1 Aingo ma Pita di ma Jisas ma Krais aa ngangga na ngo \p dä ngut säm sävät a ngän gärarhae i sa ma Ngämuqa qa armeng däm ngän i qosaqi sa vräs däm da nage ama märänga bä qale rha i ama nañista na rha vät ama ngärhakt ma Pontus dä ma Galesia dä ma Kapadosia dä ma Esia näkt ma Bitinia. \p \v 2 Varhäm ma Ngämuqa ama Ngätmamäk aa snängaqa mudu dä qa arñis na ngän sagem mes nävät ama Qloqaqa ama Qumärqumärqa. Rhangät täkt ama lat divakt iva ngänit päs ma Jisas ma Krais aa rhäng mamär dä va rhi vrit na aa biaska vät a ngän. \p Mamär iva qale ma Ngämuqa aa ñämsävätki dä aa bulap masirhat gem ngän. \s1 Ma Ngämuqa Qat Tualat Sä Ut Iva Ut Däqäm Da Ama Qatnanakt Ama Ngätdäqäm Ngät Angärha Ron \p \v 3 Mamär iva urhi nänsäs sage ma Ngämuqa qärakni i aurha Engeska ma Jisas ma Krais aa mamäk! Qa di sa qa märanas nä ma Jisas ma Krais nämät ama tñäpki dä nävät aa lavuqi ama mor qi di qa mualat sä ut iva ama iaräs na ut bä va ut däqäm iva säda ama qatnanakt angärha ron gärangätni i ama ngätdäqäm ngät. Bä äkt i qali lut sa ama qatnanakt ama qrot ngät iva nani ma Ngämuqa aa modämne. \v 4 Aa modämne qärangätni iva as mirhup dä va urhi rha ngät di qaku mamär iva qäbäs na ngät dä va mamär na ngät mas dap pa qaku ngä naqutsasorhane. Ma Ngämuqa di qat sangar a ngät mamär bä ba ngän da ama usäpki arha ron. \p \v 5 Ma Ngämuqa aa mumaiar diva vuk sä ngät säda eraqi vät ama dängdängini na qa ama qunäga dä ma Ngämuqa aa qrot diva ngärhit lu vät a ngän nani a ngät nävät angän gatnanakt. \v 6 Bä äkt i nävät iangärhäkt angän gatnanakt dä sa qale ngän na ama märmärgem i näma dä vät ama qäväläm ama qot äm bä sa ma Ngämuqa qa rhares iva qale ngän da ama märän maos maos angärha ron \v 7 ivakt iva ngärhi siqut na angän gatnanakt mäni ma Jisas. Angän gatnanakt di ama vit na ngät masirhat pa ama gol angät tpäs kärangätni i mamär vät a ngät iva qäbäs na ngät. Bä nga rhoqoräkt i angän gatnanakt di sa rha siqut na ngät bä rhäksot toqor ama gol mät ama mudäbäs dä nasot dä va ma Ngämuqa qä sek sä ngän na ama murhämeska näkt ama qutdrir toqoräkt iva evär dä ma Jisas ma Krais. \p \v 8 Näma dä sa qaku ngän lu qa sokt di angäna snäng bät a qa. Dä qosaqi qaku ngänät lu qa rhäkt sokt di ngänät nanakt na qa bä märmär gem ngän masirhat dä ngäni qok bä rhom däkt di qaku mamär vät aung iva qä rhäväkt sä äm mamär \v 9 inguna ma Ngämuqa di qat tumaiar ngän nävät iangärhäkt angän gatnanakt. \p \v 10 Dä ma Ngämuqa aa vämginarha qärarhani i rha sameng sävät iangärhäkt ama lat kärangät iva ngä rhän nasot di sa rhit ñäm mamär dä rhi snanbät närhä rhangät täkt ama mumaiar qärangät iva ngäni rha ngät nävät aa ñämsävätki \v 11 dä rhi siqut iva rhi räm nage ma Krais aa Qloqaqa i qat tamän sävät auge iaqäkt dä vät agi rhodäm doqoräkt i sa qa sameng i ma Krais pa qa rhon säda ama märänga aa ron bä nasot dä va bä ba qa na ama murhämeska masirhat. \v 12 Ma Ngämuqa qa qoar na rha i rha di qaku ama latta bä ba nas dap kinak ama latta na rha bä ba ngän na arha enge sävät iarhongäkt kärqärhong i sa rhat tamän bät irhong. Bä rhäkt di arhani ama ruvek ti sameng sävät iarhongäkt sävät ma Krais da ama sameng ama mär ngät angärha ron nävät ama Qloqaqa ama Qumärqumärqa qärakni i sa ma Ngämuqa qa rhäk na qa inavuk näda ama usäpki arha ron. Iarhongäkt di qäqi ama enselqäna di nani a rha masirhat iva qunäga vät a rha mamär sävät irhong. \s1 Ma Ngämuqa Sa Qa Armeng Däm Ut Ivakt Iva Ut Däqäm I Ama Qumärqumärta Mamär Na Ut \p \v 13 Bä nga rhoqoräkt dä sa mamär iva ngäni rhäkmu nä angän snängaqa iva ngän dualat na ama lat ma ama qrot dä va ngän du angän snäng mamär. Mamär iva ngänät nanakt ma ama qrot iva nävät aa ñämsävätki diva ma Ngämuqa qa rhualat na ama märirhong bä ba ngän doqoräkt iva evär dä ma Jisas ma Krais. \v 14 Rhoqor ama rhoes kärarhani i rhat dräm dat nari nämät arhä mamäqiom di mamär iva qale ngänit päs ama snängaqa ama mor qa aa rhäng nani ama lat ama vu ngät toqor mudu rhoqoräkt i as kaku ngänät dräm ma Ngämuqa aa engäktki. \v 15 Dap kinak mamär iva ama qumärqumärta na ngän mamär sa angäna lat moe rhoqor ma Ngämuqa qärakni i ama qumärqumär qa mamär qärak i sa qa mes ngän sagem mes \v 16 inguna ma Ngämuqa aa enge qärangätni i rha säm a ngät di ngät tamän doqortäqyia, “Mamär iva ama qumärqumärta na ngän mamär inguna aingo di ama qumärqumärqa mamär na ngo.” \p \v 17 Näkt ngakt bä ngän des ma Ngämuqa i angän mamäk na qa iaqäkt kärak i qat tatnävämne maräkt parhäm ama ruvek asägäk asägäk arha lat dap kaku qät täksä guavek dä mamär iva ngänit kutdrir masirhat sagem ga rhoqoräkt i qale ngän de mäni ama ivätki rhoqor ama nañista. \v 18 Di mamär iva ngän dualat toqoräkt inguna sa ngänät dräm i ma Ngämuqa qa rhäksasot a ngän nämät angäna lat kärangätni i ngät toqor angän mamäkkäna arha lat. Sa qa mualat toqoräkt di qaku nä iarhongäkt kärqärhong i rhäktäksot nä irhong doqor ama gol ngä na ama silva. \v 19 Dap kinak ma Ngämuqa qa mumaiar ngän na ama vit na qa ma Krais aa biaska qärakni i qa rhoqor ama sipsip ama rhoem ga qärakni i qaku anga unit ura anga qävuini vät a qa qärak i rhit bodämes na qa. \v 20 Vät ama rharimini rhoqoräkt i as kaku ma Ngämuqa qa säm ama ivätki dä qa muqunän bät ma Krais näkt koki vät ama dängdängini na ngät ama rhodäm dä qa vuk sä qa säda eraqi bä ba ngän \v 21 gärakni i ngänät nanakt nä ma Ngämuqa inguna nävät a qa. Ma Ngämuqa qa märanas na qa nämät ama tñäpki dä ma Ngämuqa qa von ga rha ama murhämeska bä nävät tangät täkt ama lat diva qoki ngänät nanakt ma ama qrot nä ma Ngämuqa iva nani aa modämne qärangätni iva ngä rhän nasot. \p \v 22 Sa angäna snäng bät a ne mamär inguna ngän gumär nas nävät iomäkt i ngänit päs ama engäktki arha rhäng. Bä äkt i mamär iva as angäna snäng bät a ne masirhat nävät ama snängaqa ama qumärqumär qa \v 23 inguna ma Ngämuqa qa mualat sä ut iva ama iaräs na ut di qaku nävät ama gavämini qärqäni i mamär iva qäbäs nä ini dap kinak ka mualat sä ut iva ama iaräs na ut di nävät ama gavämini qärqäni i qaku mamär iva qäbäs nä ini. Bä rhäni rhäkt ama gavämini di ma Ngämuqa aa enge qärangätni i ngät däqäm gärangät i ama sok täm ngät. \v 24 Aa enge di ngät tamän doqortäqyia, \b \q1 “Ama släqyigleng moe di igleng doqor ama mran \q2 dä igleng angät murhämeska moe di qa rhoqor ama mran angät ngualäñngualañ. \q1 Ama mran diva säkt täm ngät \q2 dä va arpus na ama ngualäñngualañ sävät ivät \q1 \v 25 dap ma Engeska ma Ngämuqa aa enge diva qale ngät ma ama sok täm.” \b \p Bä rhangät täkt ama enge di ama sameng ama mär ngät kärangätni i sa rha sameng na ngät bä ba ngän. \c 2 \s1 Ama Duiqa Qärakni I Ama Ngätdäqäm Ga Dä Ama Qumärqumär Ta Mamär Ama Ruvek \p \v 1 Mamär iva ngäni qyiradeng na ama lat moe qärangätni i ngät dän nävät iomäkt i ama vu da angäna ron bä sävät ama irasirhong moe. Dä qosaqi va qale ngän dualat sädä saqong. Näkt pa qale angän snängaqa ama vu qa sävät arhani arhä qärhong dä qosaqi va qale ngän damän mava na arhani ama ruvek. \v 2 Dap mamär iva ngän doqor ama qokoqirhong iva nani a ngän masirhat na ama qumärqumär qa ama qloqaqa na qa ama qämuqa qärakni iva ngäni ir dä va ngäni rha ama mumaiar nävät a qa \v 3 inguna sa ngänät dräm ama märirhong nage ma Ngämuqa. \p \v 4 Ma Jisas di ama ngätdäqäm ga ama duiqa qärakni i mudu iarhakt kärarhae i rhat dräm dit täk pät ama vät ta mer mä qa dap ka di sa ma Ngämuqa qa armeng däm ga bä qa di ama moräs na qa mamär da aa saqong. Bä nga rhoqoräkt i ngän det sage ma Jisas \v 5 di ngän maräkt di qosaqi ngän doqor ama dui ama ngätdäqäm ngät bä ma Ngämuqa qät täk pät ama vätki ama qloqaqa na qi na ngän. Qat tualat toqoräkt ivakt iva ama qumärqumär qi mamär ama guläñgi na ama priskäna na ngän ivakt iva ngänit boda ama vodämes na ama qloqaqa qärangätni i ama mär ngät dä ma Ngämuqa aa saqong nävät ma Jisas ma Krais. \v 6 Rhom däkt di äm doqor ma Ngämuqa aa enge qärangätni i ngät tamän doqortäqyia, \b \q1 “As ngäni lu i nguat tu ama duiqa e ma Saion gärakni i ama qrot ama vätki nagem ga qärak i qat sangar a qi moe \q2 qärak i sa ma Ngämuqa qa armeng däm ga bä qa di ama moräs na qa mamär da aa saqong \q2 bä auge qärak i qat nanakt na qa diva qaku qä namusangärhäkt sä iaqäkt ama ruqa.” \b \p \v 7 Rhak täkt ama duiqa di ama vit na qa masirhat bä ba ngän gärarhae i ngänät nanakt nä ma Jisas dap iarhakt kärarhae i qaku rhat nanakt di rha rhoqor qärarhani i rhat dräm dit täk pät ama vät parhäm ma Ngämuqa aa enge qärangätni i ngät tamän doqortäqyia, \b \q1 “Ama duiqa qärakni i mudu iarhakt kärarhae i rhat dräm dit täk pät ama vät ta mer mä qa \q2 di nak kärak iaqäkt i rhäkt di ama qrot ama vätki nagem ga qärak i qat sangar a qi moe” \b \m \v 8 dä qosaqi \b \q1 “ama duiqa qärakni iva vläktpläkt sa ama ruvek pät aa rhäng \q2 näkt ama duiqa iva rhit säp pät aa rhäng.” \b \m Diva vläktpläkt sa rha vät aa rhäng dinguna qaku rhat tet parhäm ama enge sävät ma Jisas bä arha lat iangärhäkt di qoki ngät parhäm ma Ngämuqa aa snängaqa. \p \v 9 Sokt di aingän di ama ruvek na ngän gärarhae i sa ma Ngämuqa qa armeng däm ngän gärarhae i ama guläñgi na ama priskäna bä ba ama vitnaqa qärarhae i ama qumärqumär ta mamär ama sägärhae bä ba qa maräkt ivakt iva ngänit sek sä qa dä va ngäni sameng na ama mär ngät ama lat kärangätni i sa qa mualat na ngät. Iaqäkt ma Ngämuqa qa mes ngän näva ama bängangit angät tpäs bä säda aa neraqa ama mär qa mamär aa ron. \v 10 Rhangät täkt ama lat di ngät parhäm akni ma Ngämuqa aa vämginaqa aa enge qärangätni i ngät tamän doqortäqyia, \b \q1 “Mudu di qaku aa ruvek na ngän \q2 sokt di rhäkt di aingän di sa ma Ngämuqa aa ruvek na ngän. \q1 Mudu di qaku qät lavuqi na ngän \q2 sokt di rhäkt di sa ma Ngämuqa qät lavuqi na ngän.” \b \p \v 11 Gua ruavek kärarhani i gua snäng bät a ngän, ngut täktäm bät a ngän iva qale ngän det parhäm ama släqyige angät snängaqa qärakni i qat tusar na angän gloqaqa inguna sa qale ngän doqor ama tmända qärarhani i qop kale rha maqälak dä rhoqor ama nañista vät aosni ama ivärhäs. \v 12 Näma dä äkt bä rhi rhäksärhäm ngän däkt bät angätni ama lat ama vu ngät angät tpäs sokt di mamär iva angäna lat di maräkt na ngät mänguräp ama ruvek kärarhani i qaku rhat nanakt. Bä nga rhoqoräkt dä vät ama qunäga qärakni i ma Ngämuqa qat dän ivakt iva qa rhatnävämne na ama ruvek diva rhi ansäs sagem ga inguna sa rha lu angäna lat ama mär ngät. \s1 Ama Sämagaininanas Säva Ama Narhoerta Qärarhani I Rhat Turäkt Arha Rem \p \v 13 Mamär iva ngänät nari nämät ama ruvek arhä narhoerta moe qärarhani i rhat turäkt inguna nävät ma Engeska i varis arhani ama ruvek tat tamän mava na qa. Bä qosaqi mamär iva ngäni nari nämät ama vitnaqa\f + \fr 2:13 \fq ama vitnaqa \ft Rhak täkt ama vitnaqa di ama Romgäna arha tpäskinaqa ma Sisar.\f* qärakni i ama tpäskinaqa mamär \v 14 dä qosaqi va ngän dualat toqoräkt sa ama tpäskinarha qärarhani i sa iaqäkt ka vitnaqa qa rhäk na rha ivakt iva rhi sangäm na ama ruvek kärarhani i rhat tualat na ama lat ama vu ngät dä qosaqi ivakt iva rhi sek sä iarhakt kärarhae i rhat tualat na ama mär ngät ama lat. \v 15 Inguna rhangät täkt di ngät parhäm ma Ngämuqa aa snängaqa ivakt iva nga rhoqoräkt i ngän dualat mamär dä va ngäni nänmae vät ama dädända sa arha enge qärarhani i qaku anga mädräm gem da. \v 16 Va ngänät däqäm doqor ama ruvek kärarhani i sa isiska vät a rha nämät iarhakt ama narhoerta sokt di qaku mamär iva ngän du angän snäng i nguaräm isiska vät a ngän dä soknga mamär vät a ngän iva ngän dualat na ama lat ama vu ngät. Qaku rhoqoräkt. Qinak mamär iva ngänät däqäm doqor ama latta vä ma Ngämuqa aa rem. \v 17 Näkt pa ngänit kutdrir sage ama ruvek moe dä angäna snäng bät ama qatnanaktpämda. Nak pa ngänit len dä ngänit kutdrir sage ma Ngämuqa. Näkt pa ngänit kutdrir sage ma Sisar. \p \v 18 Aingän gärarhae i ama latta na ngän ba arhani ama ruvek arha rem, di mamär iva ngänät nari nämät angäna morta dä va ngänit kutdrir sagem da mamär i näma dä arhani nävät a rha di qaku rhat turäkt maräkt nävät ama räkt ka ama snängaqa. Mamär iva ngänit kutdrir sagem da bä qosaqi sage ama mär ta ama morta. \v 19 Inguna märmär ge ma Ngämuqa nävät ama latta qärarhani i rhat tu arhä snäng sävät a qa dä qale rha ma ama qrot sa ama bulap toqoräkt i arha morta ama vu rha rhi slava na rha mavängam. \v 20 Mäniekt? Ngu lu sa nga märmär ge ma Ngämuqa nävät a ngän doqoräkt i ngän dualat na ama vuini bä rhi sangäm na ngän bät ini angät tpäs dä qale ngän sa ama bulap? Qaku märmär gem ga rhoqoräkt. Sokt toqoräkt i ngän dualat na ama mär ngät ama lat bä rhi sangäm na ngän dä qale ngän sa ama bulap diva märmär ge ma Ngämuqa masirhat nävät a ngän. \v 21 Mamär iva ngän dualat toqoräkt inguna sa ma Ngämuqa qa mes ngän sävät tangät täkt inguna ma Krais ka mon säda ama märänga aa ron sädaver mä ngän dä qa män i ama siqutki na qa ba ngän iva ngän dualat toqor qa. Mamär iva vukpuk pät a ngän na aa iar qärangätni i rhoqortäqyia, \b \q1 \v 22 Qa di qäqi qaku qa mualat na anga sägäni anga vuini \q2 dä qosaqi qaku qa iras. \q1 \v 23 Bä nga rhoqoräkt i sa rhat tuma qa \q2 dä qaku qa muvät toqor ta i qa muma rha. \q1 Dä qosaqi rhoqoräkt i rhi slava na qa na ama märänga \q2 dä qaku qa muvät na anga enge iva qa rhuvät pät arha lat na anga märänga \q1 dap kinak as kale qa sa ama bulap dä qat nanakt ma ama qrot \q2 nä ma Ngämuqa qärakni i qat dräm gat tatnävämne na ama räkt ka ama snängaqa. \q1 \v 24 Ma Krais maräkt di qa rha aurha vuirhong angät märänga vät aa släqyige mäni ama ngämuga qärakni i ama sämänanamuqa na qa \q2 ivakt iva urhi ñäp sa ama vuirhong \q2 dap pa urhi rhäqäm sa ama räkt ngät ama lat. \q2 Sa märäs pät a ngän di nävät aa vospos \q1 \v 25 inguna mudu sa musäng sä ngän doqor ama sipsipkäna \q2 sokt di rhäkt dä sa evär däm ngän sage ama ruqa iva qät lu vät a ngän \q2 iaqäkt kärak i qat dräm gät lu vät ama sipsipkäna mamär. \c 3 \s1 Ama Ngärhaegutpärharha Ama Evop Dä Ama Ngärhaegutpärharha Ama Gamoe \p \v 1 Dä aingän ama ngärhaegutpärharha ama evop diva ngän dualat toqor ama latta va arhani arha rem i ngäni säm ama gaini na nas säva angäna egutpek maräkt arha rem ivakt iva ngakt bä arhani nävät a rha di qaku rhat dräm dat tet parhäm ama enge sävät ma Krais dä nguaräm mamär iva rha rhän i ama qatnanaktpämda na rha i näma dä qaku ngän märhamän bät guani. Angäna lat diva ngärhit kutsasorhane na rha \v 2 rhoqoräkt i rhat lu i ngänit kutdrir sagem da dä qosaqi rhat lu angäna lat ama qumärqumär ngät. \v 3 Qale ngän durhämes na ama boi ama mär ngät kärangätni i masirhat pät a ngät dä qale ngän dualat sa angän gäseng i ngänät deng ngät maos maos dä qosaqi qale ngän du ama gol ivakt iva ama mär ngän bono \v 4 dap kinak mamär iva angän murhämeska imuk da angäna ron di qa rhoqor ama bulap dä ama lavuqi qärangätni i angärha märmät di qaku mamär iva rhäksot na ngät. Iangärhäkt di ama moräs na ngät masirhat dä ma Ngämuqa aa saqong. \p \v 5 Bä mamär iva ngän dualat toqoräkt inguna mudu dä ama qumärqumär ta mamär ama evop kärarhani i rhat nanakt nä ma Ngämuqa di sa rhat dräm dat turhämes toqoräkt. Rhat dräm dit säm ama gaini na nas pa arha egutpek arha rem \v 6 doqor ma Sara qäraktni i sa qiat nari nämät ma Abraham dä qiat tes ka i arha morqa na qa. Ngakt bä ngän dualat na ama räkt ngät ama lat dä qosaqi qaku ngänit len dä sa aingän di ngän doqor qärarhani at toes. \p \v 7 Dä qosaqi aingän ama ngärhaegutpärharha ama gamoe, di mamär iva qale ngän ge angäna egutpek sa ama räkt ngät ama mädräm dä va ngänit kutdrir sagem da inguna rha di qaku arha anga qrot toqor ngän. Mamär iva ngän dualat toqor täkt dinguna angäna egutpek ti na ngän diva ngäni rha ama iar nävät ma Ngämuqa aa ñämsävätki inguna ngakt bä qaku ngän dualat toqoräkt dä varis kaku qä namuvät pät angäna nän. \s1 Qre Va Ngänät Don Säda Ama Märänga Aa Ron Nävät Ama Räkt Ngät Ama Lat \p \v 8 Aingän moe, ama dängdängini na äm ba ngän di sa mamär iva ama sägäk na angän snängaqa. Dä va ngän du angän snäng sävät arhani qärarhani i qale rha da ama märän angärha ron dä va ngän datnärhäm da. Bä va angäna snäng bät a ne rhoqor qre i ama sägärhae na ngän. Näkt pa ngän dualat na ama lat ama mär ngät sävät a ne nävät ama lavuqi. Qale ngän dair na nas. \v 9 Dä qale ngän namuvät na anga vu ngät anga lat sävät ama vu ngät ama lat dä qale ngän namuvät na anga märhamän mava sävät ama märhamän mava. Dap kinak pa ngänit bon da ama modämne sävät arhani inguna ma Ngämuqa qa mes ngän ivakt iva ngän dualat toqoräkt dä nasot dä va ngäni rha ama modämne nagem ga. \v 10 Mamär iva ngän du angän snäng sävät tangät täkt ama enge näva ama Abuk na ama Mabu qärangätni i ngät tamän doqortäqyia, \b \q1 “Sävetka qärakni i nani a qa iva aa snäng bät aa iar \q2 bä qosaqi nani a qa iva märmär gem ga \q2 di mamär iva qale qä natmärhamän bät anga vu ngät anga enge \q2 dä va qale qä nairas ta arhani na anga enge. \q1 \v 11 Mamär iva qä rhong nae nämäni ama vu ngät ama lat dap kinak pa qat tualat na ama mär ngät ama lat. \q2 Dä va qät ñäm nani ama is na ama bulap dä vasägos dä va qat tualat parhäm ngät mänguräp ama ruvek. \q1 \v 12 Bä rhoqoräkt dinguna ma Ngämuqa qät lu vät ama räkt ta ama ruvek \q2 bä qosaqi qat nari arha nän. \q1 Dap ama ruvek kärarhani i rhat tualat na ama vu ngät ama lat di qät dong na rha.” \b \p \v 13 Ama ruvek di qaku rhat dräm di slava na ngän doqoräkt i nani a ngän masirhat iva ngän dualat na ama mär ngät ama lat. \v 14 Sokt di ngakt bä ngäni rha ama märänga nage arhani rhoqoräkt i ngän dualat na ama mär ngät ama lat dä sa va ma Ngämuqa qa rhodämne na ngän. Qale ngänit len iarhakt ama ruvek dä qosaqi va qale qänäskänes ngän \v 15 dap kinak mamär iva ngän du angän snäng imuk päm mes i ma Krais kärakni i ma Engeska na qa di ama vitnaäm mamär gem ngän. \p Vasägos dä mamär iva qale ngän na ama rhäkmunanaska iva ngänit täväktsäs sävät angän gatnanakt sävät ama märirhong gärqärhongni iva as nasot dä va ma Ngämuqa qa rhualat nä irhong bä ba ngän. \v 16 Sokt diva ngän dualat toqoräkt sa ama bulap dä sa ama qutdrir. Dap mamär iva isiska mät angän snängaqa sävät angäna lat moe ivakt iva arhani qärarhani i rhat tamän mava na angäna lat ama mär ngät diva aqlus pät a rha nävät a ngän. \v 17 Inguna ngakt bä ma Ngämuqa qät tares iva ngäni rha ama märänga dä va ama märäm doqoräkt i iomäkt ngä rhän nävät ama mär ngät ama lat. Varis ngän narha anga märänga nävät ama vu ngät ama lat. \p \v 18 Nguat tamän doqoräkt dinguna ma Krais kärakni i qaku qa mualat na anga vuini di sa qa rha ama märänga\f + \fr 3:18 \fq qa rha ama märänga \ft Arhani ama mädrämda di rhat tu arhä snäng i rhangät täkt ama enge di rhoqortäqyia “qa rha ama märänga” dap arhani di rhat tu arhä snäng i rhangät täkt ama enge di rhoqortäqyia “qa ñäp.”\f* qop masägos pät arhani arha vuirhong angät tpäs. Qa mualat toqoräkt sädaver ama ruvek kärarhani i qaku ama räkt ta ivakt iva qä rha ut sage ma Ngämuqa. Sa rha veng aa släqyige sokt di ma Ngämuqa qa märanas na qa bä rhäkt di qat däqäm i ama qloqaqa na qa. \p \v 19 Bä nasot dä qa met bä qa sameng bät ama ruvek kärarhani i sa ama qloqaqa na rha va ama tpäskiarharhäng. \v 20 Qale rha äkt inguna mudu qaku rhat nari nämät ma Ngämuqa vät ama qäväläm gärqomni i ma Noa qät täk pät ama mlauski ama mor qi dä ma Ngämuqa qat tudävarhäm na ama ruvek mauiu. Näkt sokt ama marheka na rha ama ruvek kärarhani i ama ngärhäqyet da dävaung na rha di ma Ngämuqa qa mumaiar ta mät iaqyäkt ama mlauski i qa lu vät a rha mamär nämät ama rigi. \fig Ma Noa aa mlauski (3:20)|src="1 Pe 3.20 lightened.tif" size="span" ref="3:20" \fig* \p \v 21 Dä ama baptais kärangätni i ngät toqor iaqyäkt ama rigi di rhäkt dä ngät tumaiar na ngän. Ama baptais di qaku ivakt iva ngärhi qumär ama släqyige dap kinak nävät a ngät di urhi nän ma Ngämuqa iva qä von ut ta ama isiska sämät aut snängaqa i sa qa qyiradeng na aurha vuirhong. Bä ma Ngämuqa di mamär vät a qa iva qa rhualat toqoräkt inguna ma Jisas ma Krais sa qa märanas nämät ama tñäpki. \v 22 Ma Krais sa qa an dävit säda ama usäpki arha ron bä qale qa rhäkt dä ma Ngämuqa aa märmär. Bä ama enselqäna rhi nä iarhongäkt kärqärhong i irhong ngät turäkt bä sävät iarhongäkt kärqärhong i irhong angät krot di ngä moe di qale ngät äkt pä ma Krais aa rem. \c 4 \s1 Mamär Iva Ngän Dualat Mamär Sä Iangärhäkt Ama Vänbon Gärangät I Sa Ma Ngämuqa Qa Von Ngän Asägäk Asägäk Täm Ngät \p \v 1 Ma Krais ka rha ama märänga vät aa släqyige dä soknga mamär iva qosaqi ngän du angän snäng doqor qa i sa qa rhäkmu na nas iva qa rhon säda ama märänga aa ron inguna aung gärakni i sa qa rha ama märänga vät aa släqyige di qa rhäksot na ama vuirhong nävät a nas. \v 2 Bä rhäkt pät ama qäväläm gärqomni i qale qa vät ama släqyige diva qaku qat tet parhäm ama släqyige angät snängaqa dap kinak pa qat tet parhäm ma Ngämuqa aa snängaqa. \v 3 Sa rhäksot nä iangärhäkt ama iar nävät a ngän iva ngän dualat toqor ama ruvek kärarhani i qaku rhat nanakt nä ma Ngämuqa. Rha di sa arhä snängaqa ama qrot ka mamär nani ama qavatka dä rhat dräm dat tet parhäm arhä släqyige angät snängaqa dä guani na rha masirhat dä väspästämne na rha ivakt iva rhit nakt dä rhi qavat sä ne näkt ti nänbetäkmät na ama muräkt i rhit bon da arhä qutdrir sage ama iaus kärangätni i rha mualat na ngät. \v 4 Dä rhit särmändäm nävät iomäkt i rhäkt di qaku ngän dualat nä iangärhäkt arha lat ama vu ngät masirhat ngän na rha bä äkt i rhat tamän mava na ngän \v 5 sokt diva rhi rhäväktsäs sävät arha lat sage iaqäkt kärak i sa qa rhäkmu na nas iva qa rhatnävämne na ama ngätdäqäm da ama ruvek dä qosaqi ama ñäp ta ama ruvek. \v 6 Bä nävät iomäkt iva ma Ngämuqa qa rhatnävämne na ama ruvek moe dä sa rha sameng na ama sameng ama mär ngät käqi bä ba ama ñäp ta ama ruvek ivakt iva nasot i sa rha rha ama matnävämne vät ama släqyige di qoki rhoqor ama ruvek moe rhat dräm dit ta ama matnävämne rhoqoräkt dä va rhat däqäm i ama qloqaqa na rha rhoqor ma Ngämuqa. \p \v 7 Sa qorhäs iva rhäksot nä iarhongäkt moe vät takt täkt ama ivätki dä soknga mamär iva ngän duräkt ba nas mamär dä va ngänät nañäm ivakt iva mamär vät a ngän iva ngäni nän maräkt sage ma Ngämuqa. \p \v 8 Ama moräm masirhat diva angäna snäng bät a ne maengäktki inguna rhoqoräkt diva mamär vät a ngän iva ngänit kyiradeng na arhani arha vuirhong masirhat sävät a ngän. \p \v 9 Mamär iva ngäni rhar sä ne dap pa qale ngän damängus pät a ne sävät tangät täkt ama lat. \p \v 10 Sa ma Ngämuqa qa von ut asägäk asägäk ta ama vänbon dä mamär iva ngän dualat masirhat nä iangärhäkt ama vänbon maos maos nage ma Ngämuqa ivakt iva ngän datnärhäm ne. \v 11 Diva ngän dualat toqortäqyia, aung gärakni i qä sameng diva qä sameng na ama enge nage ma Ngämuqa dä aung gärakni i qat tatnärha arhani diva qat tualat nävät ama qrot nage ma Ngämuqa ivakt iva nävät iarhongäkt moe diva ma Ngämuqa qä rha ama murhämeska nävät ma Jisas ma Krais. Ma Ngämuqa di aa murhämeska ama mor qa bä va qat turäkt pasägos. Ngäktki rhoqoräkt. \s1 Va Ngänät Don Säda Ama Märänga Aa Ron Nävät Iomäkt I Ama Qatnanaktpämda Na Ngän \p \v 12 Gua ruavek kärarhani i gua snäng bät a ngän, gale ngänit särmändäm doqoräkt i ama märänga ama mor qa qat dän bät a ngän i qa rhoqor qre ani qärqäni i ama nañis ini masirhat ini ngä rhän ivakt iva qä siqut na ngän\f + \fr 4:12 \fq ama märänga ama mor qa qat dän bät a ngän i qa rhoqor qre ani qärqäni i ama nañis ini masirhat ini ngä rhän ivakt iva qä siqut na ngän \ft Ma Pita qat tamän sävät iomäkt iva ama ruvek ti sangäm na rha mavängam inguna nävät arhä qatnanakt mäni ma Jisas.\f* \v 13 dap kinak mamär iva ngäni qok i sa ngänit ta ama märänga rhoqor ma Krais. Dap täkt diva märmär gem ngän doqoräkt inguna qosaqi va märmär gem ngän masirhat toqoräkt iva evär dä ma Krais sa aa murhämeska. \p \v 14 Ngakt bä ama ruvek tat tamän mava na ngän inguna nävät ma Krais aa ngärhipki diva märmär gem ngän inguna ma Ngämuqa aa Qloqaqa na ama murhämeska\f + \fr 4:14 \ft Ma Pita qa säm dakt täkt aa abuk näkt nasot ama qäväläm ama qot äm dä arhani ama ruvek di rha säm ma Pita aa enge i qoki rhoqorne dap taerhangät täkt ama enge di arhani nävät a rha di qosaqi rha säm a ngät sae. ‘dä na ama qrot’\f* di qale qa gem ngän. \v 15 Sokt di varis ngän narha ama märänga inguna ngäni veng ura ngäni sua ura ngän dualat na angätni ama lat ama vu ngät ura varhäm ngän na arhani arhä qärhong. \v 16 Dap ngakt bä aung gät ta ama märänga nävät iomäkt i qät päs ma Krais aa rhäng dä va qaku mamär iva aqlus pät a qa. Dap kinak mamär iva qä nänsäs sage ma Ngämuqa nävät iaqyäkt ma Krais aa ngärhipki. \v 17 Inguna sa ma Ngämuqa qä nasäng i qät tatnävämne na aa ruvek maräkt. Ngakt bä qä nasäng na ut dä ngu lu va rhoqor mäniekt ge ama ruvek toqoräkt i qat tatnävämne na rha iarhakt kärarhae i sa qaku rhit päs aa sameng ama mär ngät angärha rhäng? \v 18 Ma Ngämuqa aa enge di ngät tamän doqortäqyia, \b \q1 “Ngakt bä ama qrorhäm ge ama räkt ta ama ruvek iva rhi rha ama mumaiar \q2 dä ngu lu va mäniekt ge ama ruvek kärarhani i qaku rhat tet parhäm ma Ngämuqa aa snängaqa rhi na ama ruvek kärarhani i rhat tualat na ama vuirhong?” \b \p \v 19 Dä soknga mamär iva iarhakt kärarhae i rhit ta ama märänga i varhäm ma Ngämuqa aa snängaqa diva rhat tualat na ama mär ngät ama lat pasägos dä va rhit bodäm mes sävä ma Ngämuqa aa rhäkt kärakni i qa säm iarhongäkt moe qärak i qaku mamär iva suk pa aa mumänaris angät kamäs. \c 5 \s1 Sage Ama Qatnanaktpämda Arhä Narhoerta \p \v 1-2 Aingän ama narhoerta ba ama qatnanaktpämda, aingo di qosaqi ama narhoerqa na ngo rhoqor ngän. Dä sa ngua lu ma Krais toqoräkt i qa mon säda ama märänga aa ron dä qosaqi va ngu rha ama murhämeska gem ga qre va evär däm ga. \p Bä rhäkt di ngut täsläp pät a ngän iva ngänit lu mamär vät ama qatnanaktpämda iva rhoqor ama ruqa qärakni i qät lu vät ama sipsipkäna mamär. Mamär iva ngäni lu vät a rha inguna nani a ngän masirhat iva ngän dualat toqoräkt toqor varhäm ma Ngämuqa i nani a qa na ngän iva ngän dualat toqoräkt\f + \fr 5:1-2 \fq toqor varhäm ma Ngämuqa i nani a qa na ngän iva ngän dualat toqoräkt \ft Ma Pita qa säm dakt täkt aa abuk näkt nasot ama qäväläm ama qot äm dä arhani ama ruvek di rha säm ma Pita aa enge i qoki rhoqorne dap taerhom däkt ama qängärini angät käväläm di arhani nävät a rha di sa qaku rha säm a äm sae.\f* dap pa qaku nguna akni qat turäkt iva ngän dualat toqoräkt. Dä qosaqi va qale ngän nalu vät a rha ivakt iva ngäni rha ama rhitsek. Di qaku mamär toqoräkt. Dap kinak mamär iva ngäni lu vät ama qatnanaktpämda sa ama märmärgem. \v 3 Bä qale ngän duräkt ma ama qrot tä iarhakt kärarhae i sa ma Ngämuqa qa von ngän däm da ivakt iva ngänit lu vät a rha dap kinak pa ngän dän i ama siqutki na ngän ba rha. \v 4 Bä qre va ama vit na qa ama ruqa qärakni i qät lu vät ama sipsipkäna mamär\f + \fr 5:4 \fq ama vit na qa ama ruqa qärakni i qät lu vät ama sipsipkäna mamär \ft Rhangät täkt ama enge di ngät tamän sävät ma Jisas.\f* qat dän dä va ngäni rha ama vitnaqa aa qäbautki na ama murhämeska qärakni i qaku mamär iva rhäksot na qa. \p \v 5 Dä qosaqi ngän ama evända, ngän di mamär iva ngänät nari mamär nämät angän narhoerta dä aingän ama qatnanaktpämda moe di mamär iva ngänit säm ama gaini na nas sagem ne inguna ma Ngämuqa aa enge di ngät tamän doqortäqyia, \b \q1 “Ma Ngämuqa qat tair särha ama ruvek kärarhani i rhat tair na nas \q1 dap kät bon da ama ñämsävätki sage ama ruvek kärarhani i rhit säm ama gaini na nas.” \b \p \v 6 Dä soknga mamär iva ngänit säm ama gaini na nas pät ma Ngämuqa aa rem gärakni i aa qrot masirhat ivakt iva vät ama qäväläm gärqomni i sa qa muqunän bät a äm diva qä sämamor na ngän. \v 7 Mamär iva ngänit bon da angän gänäskänes moe säva aa rhäkt inguna aa snängaqa qa e vät a ngän. \p \v 8 Dap pa ngänät nañäm dä ngän du angän snäng mamär nanokt nas inguna angäna ik ma Sämga di qat pitmane ma ama up i qa rhoqor ama laion gärakni i qät näs tävuk dä qät ñäm nani anga ruqa ivakt iva qa äs ka. \v 9 Mamär iva ngänät mair ma ama qrot särhäm ga nävät angän gatnanakt inguna sa ngänät dräm i angäna ruavek ama qatnanaktpämda vät ama ivätki moe di qosaqi rhat don säda ama märänga aa ron doqor tak täkt. \v 10 Näkt nga nasot i qale ngän bät ama qot äm ama qäväläm da ama märänga aa ron dä va ma Ngämuqa na ama ñämsävätki qärakni i qa mes ngän säda aa murhämeska ama sok täm ga nävät ma Krais diva ma Ngämuqa maräkt ka rhumamär na ngän dä va qä sämaqrot na ngän dä va qa rhu ngän bä va mamär na ngän. \v 11 Mamär iva urhi nän sä qa inguna va qat turäkt pasägos. Ngäktki rhoqoräkt. \s1 Ama Enge Na Ama Märmärgem Ama Dängdängini Na Ngät \p \v 12 Ma Silvanas\f + \fr 5:12 \fq Silvanas \ft Ura ‘ma Sailas’\f* ka matnärhäm ngo iva ngu säm dakt täkt ama abuk. Nguat tu gu snäng i qa di ama qatnanaktpämga qärakni i qat dräm gät päs ma Engeska aa rhäng mamär. Sa ngua säm dangät täkt ama qot ngät ama enge sävät a ngän ivakt iva ngut täsläp pät a ngän dä nguat tamän maräkt i sa ngua sameng sävät ma Ngämuqa aa engäktki na qi aa ñämsävätki. Mamär iva qale ngän ma ama qrot dä iaqyäkt aa ñämsävätki arha ron. \p \v 13 Ama qatnanaktpämda e mät ama värhäm ama mor äm ma Babilon gärarhani i qosaqi ma Ngämuqa qa armeng däm da rhoqor ngän di rhit täk na arhä märmärgem sagem ngän \p dä qosaqi ngua emga ma Mak kät täk na aa märmärgem sagem ngän. \p \v 14 Ngäni rhar sa ama qatnanaktpämda i ngänit kärhäktgyäm ne na ama lavuqi.\f + \fr 5:14 \fq Ngäni rhar sa ama qatnanaktpämda i ngänit kärhäktgyäm ne na ama lavuqi. \ft Na ama Grikkäna arha enge di rhangät täkt ama enge di rhoqortäqyia, mamär iva ngän des ama qunäga aa qäväläm sävät a ne nävät ama lat kärangätni iva ngäni vop pa angäna sdäm gane nävät ama lavuqi.\f* \p Mamär iva qale ama bulap mänguräp mä ngän gärarhae i ma Krais aa ruvek na rha.