\id JAS JAS-URIM Kalpm \h Jems \toc2 Jems \toc1 Wurkapm a Jems ro \mt1 Wurkapm a Jems ro \c 1 \p \v 1 Kipm hom wampwam yikakwomwekg a Israel, yohmpei alpmento, kipm a hor ark kai ark hor pa kai, kupm ukwepm wor! Kupm Jems, kupm melnum a ak kwap a Maur Wailen, a Wailen Jisas Krais, kupm ro wurkapm rikil ekg aklin kipm. \s1 Kalkut pa aklinjepm ekg kipm atn titnongket \p \v 2 Muitnwar yanipopm alkupm, kalkut a kipm ye pa, ampur kipm akwonalmpen tolpa pa paitn, kalkut wrongwailet pa wor ekg aklinjepm, ti kipm utopen om! \v 3 Kipm ari pa, kipm nampil Jisas Krais pa ak wang a kipm ye kalkut pa, pa ak ntekg kipm ekg kipm ntie ekg atn titnongket ukpma Jisas Krais. \v 4 Kipm atn titnongket hor pa ye kai, ekg hi kipm paln wor, ekg hi ake kipm warkip ekg nikgwalpm wor ur a Maur Wailen. Kipm hi atn wor, ak kwap wor wrijen. \s1 Maur Wailen uk arie a nikgwalpm wor ekg melnum a ukpma kil yatom ropontel. \p \v 5 Tol kipm warkip ekg arie a nikgwalpm wor ekg ntekg kuina ur a wor kai ikg a Maur Wailen pa, kipm ropon Maur Wailen, kil ntie ekg ukwepm. Kil melnum a ake lawen kweiur kweiur pa, kil melnum a nikgwalpm wor. Tol mla ur ropontel ekg kuina ur pa, kil uk tolti. \v 6 Ampur kipm akwonalmpen wailet yatom kipm ropon Maur Wailen. Kipm ye nikgwalpm wrij tolti, yatom kipm ropon Maur Wailen! Melnum a ye nikgwalpm wailet pa kil atn kaingkul tol hunokg a wripm hor kai ak ntekg yatom tupor pa. \v 7-8 Nikgwalpm a melnum pa ark pa ark pa, tol yawrik a kil atne pa, ake wa kil atn hute. Melnum a tolpa pa ampur kil akwonalmpen tolpa, al Wailen akalmpe ropo alkilen pa yatom ukwel kweiur pa, pa kalpm. \s1 Melnum a ntie, a melnum a warkip \p \v 9 Melnum a ukpma Jisas Krais, kil a arpm warkip nang kalpmen ekg kweiur kweiur pa, melnum a tolpa pa kil utopen om! Kil pa nang wail ntie kweiur kweiur kai ikg a Maur Wailen. \v 10-11 Tol Maur Wailen plan melnum a nang wail, a ntie kweiur kweiur pa tolpa kil paln warkip wrijen kai ikg alkilen pa, kil utopen om! Kweiur kweiur a kil ntie pa hi kai plaln, tol hmpei hrin ariwor a takgni rkwa, yatom kai tngklak paitn om nur. Melnum a ntie kweiur kweiur pa apm tolpake, kil hi mo tol hmpei hrin a takgni rkwa ak wang a kil arpm ak kwap ti pen. \s1 Kalkut pa ak ari melnum tolpa kil atn titnongket aki kalpm e? \p \v 12 Melnum a atn titnongket ye kalkut pa, kil utopen om! Tol kil ake ngko, kil nampil Jisas pa atn titnongket ak wang a kil ye kalkut pa, pa hi Maur Wailen kil ukwel arpm a aklei wang, tol pike kil yipon yangkipm namponen tu a wakrongen kil. \v 13 Tol kalkut ur paln ekg melnum ur ak ariel pa, ampur kil akwonalmpen tolpa, Maur Wailen kil lokel nikgwalpm om kil ngko kai paitnpaitn pa, tolpa kalpm. Paitnpaitn pa ake ntie al rkoln Maur Wailen kai ngko pa, wa Maur Wailen pa ake al pleln nikgwalpmel melnum ur ekg kil ngko kai paitnpaitn pa, kalpm. \v 14 Pa ipma wakrongen a melnum kil alkil pa ak nikgwalpm alkilen ngko kai paitnpaitn. Tol kweiur kweiur a ak nikgwalpm tukol wampung a kai ngko hmpei a melnum ur lekg pa. \v 15 Ipma wakrongen a kil pa atn kaingkai, kil ntekg ase. Pa tol kin a itna, kai ipma wail, kai raku. Kil ntekg paitnpaitn pa tolpa kaingkai wail tolti, maur wor a kil pa apm mo ase. Pa tol warim alkil pa wreitn wail kai wa kwat warim ur. \s1 Maur Wailen kil alkil yiprokgen a kweiur kweiur worwor wrongwailet \p \v 16 Muitnwar yanipopm alkupm, ipma a kupm pa reinjepm paitn, tolpa ti kipm atn ari, ampur kipm la Maur Wailen tolpa kil pa paitn. Kil pa wor wrijen. \v 17 Yiprokgen a nikgwalpm wor a kweiur kweiur worwor wrongwailet pa ha kaino ha wor a Maur Wailen pa nar pake. Kil ntekg takgni, kainil, kungkumeim, a apm paln, apm paln, a ntekg mrangku alkil pa warkip watin. Pake alkilen pa ake apm paln warkip watin tolpa, kil pa apm wor tolpa atn pake. \v 18 Ipma wakrongen a Maur Wailen alkil pa tolpa yatom, kil uko yangkipm wor a la tolpa, Jisas Krais pike kil mo akarmpen mento, yatom mento paln tol warim alkilen, ekg al mento paln tol ekpma a tukgun hep a kil ntekg, wa kweiur kweiur wrongwailet a kil ntekg pa kul kai atn kanukg. \s1 Kipm itning kutnun yangkipm akil pa worwor \p \v 19 Yanipopm muitnwar alkupm, kipm itning yangkipm ti worwor! Ampur ek akipm pa kulkula ekg ekla aktutu, kalpm. Kipm nungkulkg irpme worwor pen, plaln pa, kipm ekla! Ampur kipm ipma wleket aktutu! \v 20 Melnum a ipma wleket tolpa pa, ake ak kwap wor kai ikg a Maur Wailen. \v 21 Tolpa ti kipm kwan nikgwalpm paitn a kweiur kweiur paitnpaitn wrongwailet pa, wa kipm rku kipm alkipm pa ekg wi yangkipm a Maur Wailen a kil arm arpm kahor ipmanikg alkipmen. Yangkipm pa la Jisas Krais a ntie ak aklinjepm akarmpentepm pake. \s1 Kipm ik kwap kutnun yangkipm a kil la pa \p \v 22 Kipm atning katnun yangkipm alkilen pa pati wor pake. Kipm atning ak nungkulkg kalpmel tolti, pa kipm akplainel ipmanikg alkipmen. \v 23 Melnum a atning yangkipm a Maur Wailen, pake kil ake katnun pa pati, tol melnum a wi mrangku ak ari ikgek alkilen pa. \v 24 Kil ak ari plaln, kil elntha tolti om kil kai, apm wa kil wonhmiten ikgek alkilen ase. \v 25 Tol melnum ur kil wi yangkipm titnongket wor a Maur Wailen pa, kil ak ari worwor pake aklei wang ye hor pa kai. Tol ake kil wi yatom kil wonhmiten pa, kalpm. Kil wi tolti, kil ntekg komkiti, yatom yangkipm a Maur Wailen pa ak kwan titnongket a paitnpaitn akil pa om kil paln wor. Yatom kuina ur a kil ntekg pa, paln wor tolti. \p \v 26 Tol melnum ur kil akwonalmpen tolpa, “Kupm kil melnum wor a ak kwap a Maur Wailen”. Ari ake kil ikghlen ek alkil pa ariworwor, pa kil akplainel ipma alkilen. Ti kwap a Maur Wailen a kil ak pa, ake paln wor ek arke. \v 27 Kwap a Yan Maur Wailen pa pati, kil wakrongen tolpa, kipm kai iklin tu a arpm paitn, tol warim hlompo a kin karpikg. Wa kil wakrongen yat tolpa, kipm alkipm ngkom nlokgen kweiur kweiur paitnpaitn kimpilpet a atn knokg ti. Kwap a kipm ak tolpa pati, nipet wor wrijen kai ikg a Maur Wailen pake. \c 2 \s1 Kipm wakrongen tu wrongwailet pa tukol tita \p \v 1 Kipm yanipopm muitnwar alkupm, tol kipm ukpma Wailen Jisas Krais, kil tukol Maur Wailen, pa ampur kipm wi wor uk melnum ur pa, wa wi paitn uk melnum ur pa, tolpa yaper! \v 2 Tol kipm ikwonilmpen yangkipm kil: ak wang a kipm arpm atning yangkipm a Maur Wailen arpm wan alkilen pa, kipm ari melnum wail ur a ak lukglukg worwor nowe num pa kulhor wan pa, wa melnum ur a arpm warkip a nowe hapm rekel pa wa kulhor. \v 3 Kipm ari melnum wail a ak lukglukg worwor nowe num pa, kipm pirpiren kulamtel wrik wor pa ekg kil arpme. Pake melnum a arpm warkip pa, kipm la tolpa, “Kitn itn kwa” aki “Kitn irpm kai knokg ti!” \v 4 Kipm ntekg nikgwalpm tolpa pa, pa kipm ari wor aki? Pa kipm wako kipm alkipm ti atn wekg. Pa kipm ari klon melnum pa ak nikgwalpm paitn alkipmen. \p \v 5 Kipm yanipopm muitnwar alkupm! Kipm wa itning yangkipm ti: melnum a arpm warkip kai ikg a tu melnum a arpm knokg ti pa, pake kil ukpma Jisas Krais, pa kil paln melnum wail ntie kweiur kweiur kai ikg a Maur Wailen, wa kil hi wi num aklin kweiur kweiur worwor a Maur Wailen pake, tol pike kil yipon yangkipm namponen tu a wakrongen kil. \v 6 Ti ntekg tolhai ti wa kipm uk numpaitn tu a arpm warkip pa? Ake tu pa ntekgepm paitn ukwepm kalkut rkolepm ye kai ekg ntekg yangkipm pa, kalpm. Pa tu melnum a ntie kweiur kweiur pa ntekgepm paitn pake. \v 7 Kipm a Jisas Krais, kipm ye nang wor alkilen, ari nang wor wrijen alkilen a kipm ye pa, mla ur la paitnel? Pa apm tu kmel a ntie kweiur kweiur pa la paitnel pake! \s1 Kitn wakrongen tu wrongwailet tol a kitn wakrongen kitn alkitn \p \v 8 Tol kipm katnun yangkipm titnongket kil a hel kai wurkapm a Maur Wailen pa pati wor pake. Pa atn hep hangken yangkipm titnongket wrongwailet a Maur Wailen pa la tolpa, “Kitn wakrongen tu wrongwailet, tol a kitn wakrongen kitn alkitn!” \x - \xo 2.8 \xt Wok Pris 19.18\x* \v 9 Tol kipm ari melnum a arpm warkip pa, kipm wi paitn uk. Wa kipm ari melnum a arpm ntie pa, kipm wi wor uk, tolpa pa ake wor. Pa kipm kwaten yangkipm titnongket kil ase, a la tolpa, “Kitn wakrongen tu wrongwailet, tol a kitn wakrongen kitn alkitn!” \v 10 Ekg nte, kipm katnun yangkipm titnongket wrongwailet tiur pake, kipm kwaten yangkipm wrij ur tolti pa, pa kipm ntekg paitn tol a tu melnum a kwaten yangkipm titnongket wrongwailet. \v 11 Maur Wailen kil la tolpa, “Ampur kitn wi kin nanen kpman nanen a kmel ur pa.” Wa kil la tolpa yat, “Ampur kitn alm melnum ur mo.” Tol ake kitn wi kin nanen kpman nanen pake, tol kitn alm melnum ur mo pa, apm pake, apm kitn ntekg paitn kwaten yangkipm titnongket wrongwailet a Maur Wailen pa yat ase. \v 12 Hi Maur Wailen alkil yewepm kai atn ekg ntekg yangkipm katnun yangkipm a la Krais a ntie ekg ak kwan titnongket a paitnpaitn alkipmen. Tolpa ti kipm itn worwor la yangkipmek worwor katnun yangkipm ripa. \v 13 Ak wang a Maur Wailen wiyepm ye kai atn ntekg yangkipm pa, kil hi ake rein melnum ur a ake rein melnum ur pa, kalpm. Kil hi wa akalmpe paitnpaitn alkilen. Melnum ur a kil rein melnum ur pa, Maur Wailen hi wa reinjel ak wang a kil hi wa atn ntekg yangkipm pa, kil hi ake akalmpe paitnpaitn alkilen pa. \s1 Kipm ukpma Maur Wailen pake ake kipm ak kwap katnun worwor \p \v 14 Oi, kipm muitnwar yanipopm alkupm! Tol melnum ur la tolpa, “Kupm kil ukpma Jisas Krais”. Pake atn a arpm a kil pa paln manet, tolpa ake wor. Ukpma a kil pa hi ak aklinjel ekg ak wi maur wor akil pa ye kul ekg Maur Wailen tolhai? Kalpm. \v 15 Tol muinwror aki muitnwror ur alkitnen kil arpm warkip ekg ekpma aki, nung aki, kweiur kweiur tolpa, \v 16 om kitn la tolpa, “Yek alkupm, Maur Wailen ukweitn wor, kai om! Kitn kai ka wakg pa rkgin irpm om, ntekg ekpma pa il nikgwor irpm worwor irpm om!” Ek a kitn la tolti hute, ake kitn aklinjel ekg ekpma a nung kweiur kweiur pa, kalpm. Yangkipm a kitn la tolpa pa al aklinjel tolhai? Pa kalpm. \v 17 Kitn ukpma Jisas Krais pa apm tolpake. Kitn ukpma pake, atn a kwap a kitn ak pa paln manet. Tolpa ti ake kitn ukpma Jisas pa aklahle. \p \v 18 Aki nikgwalpm alkipmen pa ur la tolpa, “Kupm kil ukpma Jisas Krais, a kitn pa atn wor ak kwap worwor, pa mentekg katnun Jisas Krais tol tita pake.” Pake kupm la naseitn tolkil: tol kitn ake ak kwap wor, atn worwor pa, al kupm ari tolhai kitn ukpma Jisas Krais aki? Pake tol kitn ari atn wor, kwap wor a kupm ntekg pa, pa planteitn tolpa kupm ukpma Jisas Krais. \v 19 Kitn ari tolpa Maur Wailen kil wrij hute. Kitn ari wor pake, pa tu mring maur apm wa ari tolpa yat pake. Maur Wailen kil wrij hute, ti tu kark kwarkwar paitn. \v 20 Nikgwalpm a kitn la tolpa pa kitn hmithmit, kitn ukpma Jisas Krais, ari kitn ake atn ariworwor, kitn ake ak kwap wor, ti a kitn ukpma Jisas Krais pa ake ngko ek arke. Ti kitn wakrongen akal ari yiprokgen a yangkipm ripa worwor aki? \v 21 Ti ntekg tolhai Apraham yohmpei alpmenen ti? Kil eln warim kpman alkilen Aisak elnthel kaino nung kwa weij a kil kat alile tita pa, ekg akal alm Aisak mo om lap, al wor uk Maur Wailen. Kil ntekg katnun yangkipmek a Maur Wailen pa, yatom Maur Wailen la tolpa, kil ukpma kupm, kil pa melnum nipet wor pake. \v 22 Apraham kil ukpma Maur Wailen ti, wa kil ak kwap katnun yangkipm alkilen pa yat. Ti kitn ari aki kalpm e? Kil ak kwap katnun ek a Maur Wailen la pa ak planto tolpa, kil ukpma Maur Wailen pa aklahle. \v 23 Ti yangkipm a Maur Wailen a pike tu ro, ti paln aklahle ak wang a Apraham akal alm Aisak ekg al wor uk Maur Wailen, yangkipm pa la tolpa, “Apraham kil ukpma Maur Wailen, ti kil paln melnum nipet wor kai ikg a Maur Wailen.”\x - \xo 2.23 \xt Stat 15.6\x* Tolpa ti Maur Wailen kil kwewel tolpa melnum wor alkilen. \v 24 Ti kipm ari pa, melnum ake ntie ekg ukpma Jisas Krais kalpmel tolti, kalpm. Kil ukpma, kil ak kwap pa katnun pati, al kil paln melnum nipet wor kai ikg a Maur Wailen. Kalpm pati, pa kalpm. \p \v 25 Tol Rehep, kin a pike atn ya pa yat, kil pa apm tolpake. Kil katnun yangkipmek a Maur Wailen, tolpa yatom Maur Wailen kil kwewel tolpa kil kin nipet wor kai ikg alkilen ekg kil wi melnum wekg a Israel lam, kil la nasen ya pa ekg al tuwekg ngkom nlokgen wrongmnto alntuen. \v 26 Tol melnum ur ukpma Maur Wailen kalpmel tolti pa, ake wa kil ak kwap katnun yangkipmek a Maur Wailen la pa, kil ake ukpma pa aklahle. Ti a kil ukpma tolpa pa kai kalpm tolti tol yipmri a maur wor alkilen hor kai tukuleinjel ase. \c 3 \s1 Men ikghlen ekla alpmen pa worwor \p \v 1 Kipm yanipopm muitnwar alkupm! Kipm ari pa, men melnum a uk arie ekg yangkipm a Maur Wailen, men ntekg paitn pa, men wa hi atn yangkipm wail; tu melnum a ukpma Jisas Krais tolti pa, hi ake atn yangkipm wail. Tolpa yatom ake wor ekg al kipm melnum wailet atn hep uk arie ekg yangkipm a Maur Wailen pa. \v 2 Mento melnum a ntekg paitnpaitn plaln. Ti tol melnum ur ake la yangkipmek paitn ur kai ek a kil pa, pa kil pa wor wrijen pake. Melnum a tolpa pa ntie ekg ikghlen numpwam a ek wrongwailet alkil ariworwor pake. \v 3 Tol mento eln weij wasok ur pa elntarpm ek a hos pa, kuten hmpei pa atn ek pa ntie ekg ak lok hos pa kai ak wakrong alpmenen pa, kil pa atning nungkulkg tolti kai.\fig Tu eln hmpei itna ek a hos ekg ak lokel kai. (3.3.)|src="GW-212.tif" size="col" ref="3.3" \fig* \v 4 Kipm akwonalmpen wan hunokgen pa! Wan hunokgen pa wailmanten paitn ai. Wripm titnongket wail hor ak wi wan hunokgen pa ye kai hunokg kuin pa, pake yamingkit taklo wasok tolti, ari kil wa ntie ekg ak lok wan hunokgen wail pa kai wrik ur a melnum a wamparpme yamingkit taklo pa akal kai pa. Ti wripm titnongket pa ake ntie ekg ak wi wan hunokgen pa ye kai atn tol ur pa. \v 5 Tol ek a men ti wasikyek, ari ntie ekg ak la kweiur paitnpaitn ti wailet wa kat nang alkilen pa. Ti tol wakgyelk waitketn ur kil tupor eln nar krpo al kweiur nungkor waitketn ur pa nungkwat wail tolti kai krpo al ming wail ur hor pa kai. \v 6 Ti ek amen pa tol wakg pa, paitnpaitn wrongwailet pa apm paln kai ek amen pa kai pake. Ek wasikyek a num amen ti ak ntekg numpwam wrongwailet, a atn a arpm amen ti kai paitn. Tol wakg a krpo al ming wail ur pa, wakg pa nungkwat ha kai maur paitn pa kul pake. \v 7 Wlikgek, wel, a kweiur kweiur wasok, a wail, a kweiur kweiur tilipmingken wrongwailet, a kweiur kweiur hunokgen pa melnum pa uk ikghlen, pa ntie ekg paln wampil ase. \v 8 Ari ek a men ti pa kalpm, paln paitn wrijen atn tolti, tol wanin a pleln alm kmel ak tukgunakg ak nimpilpm pa. Melnum ur ake ntie ekg ikghlen ek akil pa, kalpm. \p \v 9 Wangkur pa ek amen ti ak kat nang a Wailen, a Yan Wailen. Wa wangkur pa ek amen ti ak la paitnel ekg melnum ur a Maur Wailen kil ntekg tol kil alkil. \v 10 Ek amen pa paln wekg, paln wor ekg ak kat nang a Maur Wailen, a paln paitn ekg ak la paitnel melnum ur. Kipm muitnwar yanipopm alkupm, ek amen ak la tolpa pa paitn, elnten om! \v 11 Hulkung ur ake al yinokg a hukupuk pa ark wrij, tolpa kalpm. \v 12 Muitnwar yanipopm alkupm! Mento ari pa, yo fik pa ake ntie ekg al ngko hmpei wain ek, wa hmpei wain pa ake ntie ekg al ngko yo fik ek pa, kalpm. Apm tolpa yat pake, mento ake ntie ekg nong hukupuk pa kai yinokg pa, kalpm. Ti ek amen ti apm tolpake, ampur paln wekg ak la yangkipm wor a paitn pa, tolpa yaper! \s1 Arie wor pa hakai Maur Wailen pa kul pake \p \v 13 Tol melnum ur kai kuin alkipmen pa kil la tolpa, kil arie wor a nikgwalpm wor pa, al kil arku nang akil pa, wa atn wor a arpm wor. Kil ntekg tolpa pa, pa tu ari tolpa kil pa melnum a arie wor a nikgwalpm wor pake. \v 14 Tol kahor ipmanikg wonen akil pa, kil akwonalmpen ipma alkilen pa, a ipma alkilen pa wreitn ekg ak kle melnum ur, a kil ari kweiur kweiur a mla ur a ntie kweiur kweiur wailet pa, kil ipmanikg paitn. Tolpa pa, ake wor ekg kil kat nang akil pa tolpa, kil wi arie wail pa. Pa kil akplainel kil alkil, kil ake katnun yangkipm a Maur Wailen pa. \v 15 Arie a tolpa pa ake Maur Wailen pa ukwel, pa kalpm. Arie a tolpa pa arie a ipma peset a knokg ti tolti. Pa hakai maur paitn pa kul pake. \v 16 Tu melnum a ipma paitn ekg melnum ur, a kat nang alntuen a arku nang a melnum ur pa, tu melnum a tolpa pa, tu ntekg paitnpaitn wrongwailet, yatom tu ak ro ipma wrij a kipm ukpma Maur Wailen pa kai ark manman. \v 17 Melnum a wi arie wor, nikgwalpm wor a Maur Wailen ukwel pa tol kil: atn hep pati la tolpa: \q1 kil melnum nipet wor, \p kanukg pa la tolpa: \q1 kil hretel a kle er tita, \q1 kil nikgwalpm wor, arpm atn mehen, \q1 kil melnum a hor hanekg mla ur, \q1 kil melnum a ipma rein, \q1 kil ak kwap a Maur Wailen wor tol yo a ngko ark ye ek wor. \q1 Kil ake ari klon la tolpa melnum ur wor, melnum ur paitn. \q1 Kil melnum a la yangkipmek aklahle, a ntekg kweiur kweiur aklahle tolti. \m \v 18 Tol melnum ur kil arpm ipma wrij namponen mla ur, tol kil hretel ekg kle er tita, pa tol kil alin ekpma wor. Tol kil arpm ipma wrij pa, ekg atn a arpm alkilen pa paln nipet wor, pa tol ekpma wor a kil kitin. \c 4 \s1 Mla ur kil wakrongen kweiur kweiur wrongwailet a knokg ti pa, kil wrongmnto a Maur Wailen \p \v 1 Nikgwalpm a kipm alm er tita kle tita pa kipm wi kai hai? Nikgwalpm a tolpa pa paln kahor ipmanikg alkipmen. Nikgwalpm a kipm wreitn arikowe, ak wakrongen kweiur kweiur wrongwailet, akwonalmpen kuina ur wailet, nikgwalpm paitn a tolpa pa ak rkoln tita arpm kahor ipmanikg alkipmen pa, yatom kipm alm er tita kle tita pake. \v 2 Ipmanikg a kipm pa wreitn arikowe kweiur kweiur wrongwailet a atn knokg ti, pake ake wa kipm wi, tolpa yatom kipm alm melnum mo pa. Kipm kwarkwaren kweiur kweiur a kmel ur, ari ake wa kipm wi, yatom kipm kle er tita pa. Ake kipm wi, ekg nte, ake kipm ropon Maur Wailen pa. \v 3 Kipm ropon, pake ake kipm wi, ekg nte, kahor nikgwalpm alkipmen pa kipm akwonalmpen tolpa kipm akal wi kweiur kweiur ekg aklin kipm alkipm ti tolti hute. \v 4 Kipm wakrongen kweiur kweiur a knokg ti, pa kipm uk yirokg Maur Wailen. Pa kipm ntekg paitn tukol kin a nuhurn kpman alkil om kai wi kpman ur pa. Kipm ari aki kalpm e? Nikgwalpm a mla ur kil ark wail ekg kweiur kweiur wrongwailet a atn knokg ti pa, kil pa wrongmnto a Maur Wailen. \v 5 Yangkipm ur a hel kai wurkapm a Maur Wailen pa la tolpa, “Maur wor a kil elntarpm kahor ipma alpmenen ti pa, kil lawen ekg arpm hor hanekg ekg kil alkil wrij.” Yangkipm a Maur Wailen ti a kipm atning pa, yangkipm kalpmel ur tolti aki? Pa kalpm, pa yangkipm aklahle. \v 6 Pake ipma rein a Maur Wailen rein mento pa wailmanten paitn, tol a wurkapm alkilen pa la, “Tol melnum ur a kil kat nang alkilen pa, al Maur Wailen kil ukwel yirokg. Melnum a kil arku kil alkil pa, Maur Wailen kil rein aklinjel.” \s1 Kipm arku kipm alkipm hor hanekg ekg Maur Wailen \p \v 7 Tolpa ti kipm rku kipm alkipm hor hanekg ekg Maur Wailen, ekg atn titnongket talpuln Maur Paitn Satan pa, ekg al kil kark kai tukuleinjepm. \v 8 Kipm kai yampingken Maur Wailen, om Maur Wailen kil kul yampingken kipm! Kipm melnum a ntekg paitnpaitn pa, kipm klak wam a kipm pa! Kipm melnum a nikgwalpm wekg pa, kipm elnten nikgwalpm paitn pa, om kipm rkul nikgwalpm wor pa ye itn! \v 9 Kipm a arpm ipma utopen pa, kipm irpm ipma kalkut om! Ampur kipm nmpa, kipm hakg rein paitnpaitn a kipm ntekg pa om! \v 10 Kipm rku kipm alkipm pa hor hanekg ekg Maur Wailen pa, ekg al kil kat nang alkipmen. \s1 Ampur kipm la paitnel melnum ur \p \v 11 Kipm yanipopm muitnwar alkupm, ampur kipm la yangkipm paitnel ekg tita. Tol melnum ur a kil la paitnel melnum ur pa aki ari klon melnum ur pa, pa kil la paitnel yangkipm titnongket a Maur Wailen pa, wa kil la yangkipm titnongket akil pa paitn. Tol kil la yangkipm titnongket a Maur Wailen pa paitn pa, kil ake komkiti yangkipm titnongket a Maur Wailen. Ti kil paln tol melnum wail a ari klon yangkipm hai wor, yangkipm hai paitn. \v 12 Maur Wailen kil alkil kil hi arpm atning yangkipmek amen. Kil alkil kil yiprokgen a yangkipm titnongket wrongwailet, wa kil alkil wrij a ntie ekg ntekg yangkipm. Kil alkil kil ntie titnongket ekg ak wi melnum pa ye kul wor aki ak kwan melnum pa ye kai paitn. Ti kil apm tolpake. Ti kitn ropon mla yatom kitn arpm tol melnum a arpm atning yangkipm a melnum ur pa la tolpa, kil pa wor, aki wa arpm atning yangkipm a melnum ur pa la tolpa, kil pa paitn, tolpa ake wor. \s1 Ampur kipm la tolpa kipm arpm ak wakrong a kipm alkipm pa \p \v 13-14 Kipm tiur pa kipm la tolpa kipm arpm ak wakrong a kipm alkipm, yatom kipm la tolpa, “Am aki hikg pa kupm kai ha wail ur ai, arpm tol wring wrij ur, kor kwap ekg akal ak kwap marpm wail ur ai.” Kipm pa itning om, kipm ari kipm hikg arpm aki kalpm e? Kipm pa tol hu yiprak a ngko ak kang pa, takgni no almpen pa, apm kai tngklak ase. Ti kipm apm tolpake. Kipm arpm waitketn tolti, apm mo ase. \v 15 Tolpa ti ake wor ekg kipm la tolpa. Pa wakrong a Maur Wailen alkil ai. Kil la ekg mento ntekg kuina ur pa, mento ntekg. Tolpa ti kipm la tolkil, “Tol wakrong a Wailen alkil pa, hi wa mento arpm knokg ti watin, ekg ntekg kweiur kweiur aur aur arpm knokg ti pen.” \v 16 Ari ake kipm la tolpa, kalpm. Kipm akwonalmpen kipm alkipm ti tol kipm ntie titnongket. Ake wor ekg melnum ur kat nang a kil alkil. Tolpa ake wor. \p \v 17 Ti kipm ikwonilmpen kil worwor: tol melnum ur kil ari kweiur kweiur wor ekg akal kil ntekg, pake ake wa kil ntekg, pa kil ntekg paitnpaitn. \c 5 \s1 Melnum a ntie kweiur kweiur wailet, ari kil ake ak kwap wor pa, kil hi wa ye kalkut wail \p \v 1 Kupm akal la yangkipm kil nasi kipm melnum a ntie kweiur kweiur wailet, kipm itning! Kipm akwonalmpen kalkut wailmanten hi wa kipm ye kanukg, ti kipm hakg rein om! \v 2 Kweiur kweiur wrikya alkipmen pa htnok al paitn a hapmnung kweiur kweiur alkipmen pa tumpung kwatkwat. \v 3 Kipm kor tita marpm kweiur kweiur worwor wailet pa elntirk, ari ake kipm akwonalmpen wang humpuen a kul yampingken ti. Marpm a kweiur kweiur worwor alkipmen pa kai kimpilpet, kweiur kweiur wailet alkipmen a atn kimpilpet pa hi wa ak la kwap a kipm ak pa ake wor, pa hi wa alepm tol wakg pa. \v 4 Kipm itning! Tu melnum a aktepm kwap kitin kweiur kweiur kai wring alkipmen pa, tu hakg la wailet ekg ake kipm armpenten, ti Maur Wailen ntie titnongket apm kil atning ase. \v 5 Ak wang a kipm arpm knokg ti kipm ntie kweiur kweiur worwor wailet ak ntekg kipm alkipm ti arpm utopen. Kipm ntie kweiur kweiur worwor wrongwailet, pake kipm atn hmit, tol mnto a tu uk ti atn hmit akwekgel wang a tu akal almpel mo pa. \v 6 Kipm wi melnum nipet wor ye kai atn ntekg yangkipm, kipm erel mo, pake ake kil akalmpe wam a kipm erel pa, kil uk num tolti. \s1 Men rku ipma om ye kalkut itn nungkwangen Wailen Jisas Krais \p \v 7 Kipm yanipopm muitnwar alkupm, kipm rku ipmanikg alkipm pa itn titnongket nungkwangen wang a Wailen, Jisas Krais, kil nar. Kipm rku ipma alkipmen pa itn nungkwangen tol melnum a ntekg wring pa, yatom kil arku ipma alkil pa atn titnongket nungkwangen wang a hu a takgni ak ntekg knokg pa ekg ekpma pa paln wor. \v 8 Kipm apm tolpake. Kipm rku ipma alkipm pa itn titnongket, ipma alkipmen pa irpm kulkula, ekg nte, wang a Wailen nar pa ake atn watin, wang apm kul yampingken tike. \p \v 9 Yanipopm muitnwar alkupm, ampur kipm ipma paitn la yangkipm helyirokgel tita pa, al Maur Wailen wiyepm ye kai atn yangkipm. Melnum a arpm atning yangkipm pa hi wa nar pa, wang apm kul yampingken tike. \v 10 Kipm muitnwar yanipopm alkupm, kipm ikwonilmpen tu melnum ek wripm a Maur Wailen a pike laron ak nang a Maur Wailen. Tu pike arku ipma alntu pa atn titnongket ye kalkut. Ti kipm ntekg tol tu pa om, kipm rku ipma alkipm pa itn titnongket ekg ye kalkut. \v 11 Mento kat nang a tu melnum a Maur Wailen ekg pike tu arku ipma alntu pa atn titnongket ye kalkut. Kipm atning por a Jop pa ase, kil pike ye kalkut wail arku ipma alkil pa atn titnongket tolpa kaingkai, kanukg pa Wailen kil reinjel om aklinjel. Aklahle, Wailen pa melnum a ipma wor a ipma rein ekg mento melnum ti. \s1 Ampur kipm la kweiur a ak titnongketel yangkipm ur a kipm la pa \p \v 12 Kipm muitnwar yanipopm alkupm, kipm itning yangkipm titnongket kil! Ampur kipm ukwe msan, aki kwe Maur Wailen wam kaino kwa, aki la kweiur a ak titnongketel yangkipm ur a kipm la pa. Kipm la aklahle pa, apm pake. Kalpm pa, kalpm. Pa Maur Wailen kil hi ake wa la yangkipm ur ntiepm ak wang a kil wiyepm ye kai atn ntekg yangkipm. \s1 Ropo a melnum nipet wor pa titnongket \p \v 13 Kipm mla ur a ye kalkut pa, kipm ropon Maur Wailen. Wa kipm mla ur a arpm utopen pa, kipm ak nangnang ak kat nang a Maur Wailen. \v 14 Melnum ur kil numpet pa, kil kwe tu melnum a atn hep ekg ak kwap a Maur Wailen pa, tu kul eln kweiur tol hu yuwa pa eln hel melnum numpet pa kai nang a Wailen Jisas Krais, ropon Maur Wailen ekg al kil ntekg kil paln wor. \v 15 Tol tu ukpma Maur Wailen ekg kil ntie ekg akalmpe kuina ur a tu ropontel pa, yatom tu ropontel, pa kil aklin melnum ripa wreitn paln wor. Tol kil ntekg paitnpaitn ur pa, pa Maur Wailen kil wa kwan paitnpaitn a kil ntekg pa. \v 16 Tolpa ti kipm wrij wrij laron paitnpaitn alkipmen pa la nasi tita om, wa kipm ropon Maur Wailen pa iklin tita ekg al kil ntekg kipm pa paln wor. Ropo a melnum nipet wor pa titnongket, om ropo akil pa paln ngko ek arke wailet. \v 17 Ilaija pa melnum ur tol mento tike. Kil pike ropon Maur Wailen titnongket la tolpa, hu pa ake al wei. Tolpa yatom hu pa pike ake wei atn knokg ti tol wring wraur wompel. \v 18 Yatom wa kil ropon nti ur, yatom hu pa wei nar ak ntekg knokg pa, yatom tu ntekg kweiur kweiur pa wa paln wor atn wring pa. \s1 Melnum ur a ngko kai paitn pa, kipm wa wiyel ye kul \p \v 19-20 Kipm muitnwar yanipopm alkupm, tol melnum ur ngko kai uk yirokg yangkipm wor aklahle a Maur Wailen pa, wa melnum ur wiyel ye kul pa, tol kitn melnum pa, kitn itning yangkipm kil. Kitn wi melnum pa yewel kul, yatom kitn aklin maur wor a kil pa paln wor. Kalpm pa, maur wor akil pa al mo. Kitn ak kwap wor, yatom Maur Wailen kwan paitnpaitn wrongwailet a kil ntekg pa. \p Yangkipm a kupm Jems ro pa apm kai eln tolpake.