\id JHN - Urarina NT -Peru 2008 (DBL -2013) \h Joaancha Laenai \toc1 Joaancha laenai Ena Nenaa Cana Coaunera Ere \toc2 Joaancha Laenai \toc3 Jn \mt1 Joaancha laenai \mt2 Ena Nenaa Cana Coaunera Ere \c 1 \s1 Cana Coaunera Ere \p \v 1-2 Jaurianejeeinte nenaa ne caa Erenaa. \p Itolere, dede, cana rai chauratane, naaojoain coaunaa Cana Coaunerane ajiinihate nelu caa Cana Coaunera Ere, jelai Cana Coauneraneein. \p \v 3 Nii jelai Erenaa quete itolere coauneratelu Cana Coaunera. Nihei nii colane necoaunaain nei. \p \v 4 Nii Erenaate ichaonaa teraneein ne. \p Nii ichaonaa teerate, cacha cononeein ne. \v 5 Nii Erenaate, cononeein nocohena conaeraneein ne. Jacatiasihei nocohena tabai. \p Charijieein teinti cana rai chauratane conae caa enoto. Nii rijijieinte cacha suujua conae nii Erenaa. Amuritonaa nainesihei nocohena tabai. \p \v 6-9 Inae chauratane que turuelalajia nii cono esine, satiin cachaauru conoaeranune janate, Joaan letoae Cana Coaunera, nii cono que ereerejeein cachaauru relaane, aonaain esenetaain coitucuuruhane coina. \p \v 10 Nii Erenaa quete, chauratane coaunerate Cana Coaunera niqui. Nete cajia chauratane que turuhane jana coitucuurene caa chauratane que nenacaauru, niicha coaunanohineein neeuruhane saijieein. \p \v 11 Caa niicha coaunai chauratane que turuhane janate, que jaolequiin raaurene cachaauru. \v 12 Nii janate, atiin raain esenetaaure coroatajajei cachaauru. Nii corenihate, calaohi raane rijiijieein acaauru rae Cana Coaunera. \v 13 Joaereein cacha calaohi rijiijieein nihei inae Cana Coaunera ere esenetaane cacha. Rauhijiriinte Cana Coaunera calaohi rijijieein nereein nii Erenaa esenetaane. \p \v 14 Nii Erenaate, cachaneein nejanoain canacaanu aina ichoae. Nii jaunna aina amuemujueein coaracaanune jaun, leinjiin acaihanejeein Cana Coaunera Calaohineein nihane coaracaanu canacaanu nota que, jerichanejeein Cana Coaunera rijijieein chabana nohanelanaala rauhijiriin canacaanu belaihana jaun. \v 15 Nii janate, turuha uhane jana: “Taa quenara aitonajacoonra, ‘Canu caaijiete turuha ureein canu ajiniha nenaara,’ naain aitonajacoon,” nae Joaan, nii Erenaa cojoeluhin. \p \v 16 Inetono janonaa banate, satiin cacha belaain cana coroatajane nii Erenaa. \p \v 17 Moisesa quete rai naitoonjoan berateein laenaeratelu niqui Cana Coaunera. Nete tonoraaurene cachaauru. Nii natiinte, atiin cachaauru belaiha ichaonaa rauhi que cachaauru relaane coina turue Cana Coaunera Calaohi Jesocurisito, nii cacha relaana jaan ichaonaa rauhi raauruha cachaaurune coina. \v 18 Chabana Cana Coaunera coaracuruhi cachaauru niqui, nete inaca Cana Coaunera coitucuhane jaun, nii inaca que cana relae, acaihanejei Calaohineein nihana jaun. \s1 Turuha urichain Jesocurisitone beebejiha Joaan- cacha coujunacaterane \p \v 19 Joaan renete batirichuru letoaaure nii Jerosaleen nenacaauru bichauhenaauru: “Chaneeita,” naain Joaan caje bajaauruhane coina. \p \v 20 Inae Joaan rene turuhin bajauruhane janate: “Curisito nihaunta,” naain rauhijiriin tonoranaaca Joaanne jana: \p \v 21 “Chaneei najian. Cana Coaunera ere bera Eliasineeina,” naain coaiteen bajaauruhane jana: \p “Aca nihaunta,” naain coaiteein tonoranaaca Joaanne jana: \p “Aca neneeina jaun, chaneei najian. Nii turuha niicha jerecuri canacaanuhacha cohajei Cana Coaunera ere beranecaai,” naauruhane janate: \p “Ahan- aihei, aca nihaunta,” naain tonoranaaca coaiteenne jana: \p \v 22 “Chaneei najian. Beeinete ne, bihacaanu canacaanu letoaurera raine coina. Chatoanai icharaneei najian,” naain bajauruhane jana: \p \v 23 “Canu quetejian, nerichaain leinjiin cacha, cacha areeroo cuhin eeheehejeein cacha cotiaranura: ‘Turuha cana curaanaane jaan coero raujiauchera, naain beranura,’ naa Isaihasi najaan nichaaunra,” naain biha Joaanne jana: \p \v 24-25 “Chanuna jana chaen, acau que cachaauru coujunacateei, nii canaacha cohajei Mesihasi neein, niheichu Eliasi neein, niheichu leeocha Cana Coaunera ere bera- \it profeta \it* neein, naaonjoainuri neein nenaalanaala,” naain bajaauruha nii fariseeocuru letonocurune janate: \p \v 26 “Acauhanau teeinne canu, cachaauru cojunacatiha baotisanajaaun. Inae turuha urichaain canu caaijie inaraacha coitucuhi cacha. \v 27 Canu caaijiete turuha ureein, nii inoaelu nenaa cacha- jataen canu amuritoeriin cocoainanacai,” naain acaauru rai be Joaan. \p \v 28 Nitohaneeinte, Jorodaan jeraniha nenaa Betabarau niha Joaanne jana, Jerosaleen caje uhin Joaan rene turuhin bajauruhane janate: “Canuna laen cacha areeroo eeheehejeein cacha cotiaraneein neeunra,” naain acaauru rai be Joaan- cacha coujunacatera. \s1 Cana Coaunera carenero narejeen \p \v 29 Nii cojoanoote, tajia uujiha Cana Coaunera Calaohi Jesosone jana coaariin: “Notara Cana Coaunera carenero narejeenta. Taate itolere caa chauratane que nenacaauru cachaauru caje osa itajeranu que oha cureeincha. \v 30 Taa quenara aitonajacoonra, ‘Canu caijiete turuha ureein nii canu ajiiniha nenaa cacha,’ naain aitonajacoon. \v 31 Inae niqui inoaelu caje coauneein nesianiha niqui, nete caa cacaijie turuha uhe. Canu netonaichu coitucuhaunlu jauriaa nejeein. Jianacoo cana mitaeraunu que Cana Coaunera letononeein nihane coitucuhaunlu. Nena laen inae ena coitucuun, carai biha caletoaerana jaun. Isaraeli cocoaichacuru que coitucueratihanune coinate, carai beein caletoae caletoaera. \v 32-33 Osa caje cana mitaeranu que letononeein nihane coitucuhaunlu niqui. Nena, ‘Leinjiin cacha choaae fauha uha serori rijiijiein Cana Coaunera Suujuenete, Cana Coaunera Suujue que coujunacatihate aicheeincha,’ naain carai biha caletoaerana jaun, choaae fauha uha dede caje serori rijijieeine coaracaunna jaunna coitucuun. \v 34 Nii jaunna, ‘Acate Cana Coaunera Calaohi inecaihara,’ naaun, nitoanihane coaracaunna jaun,” naain be Joaan. \s1 Ichoaechania Jesoso Ere tonoraerauru \p \v 35 Nii cojoanoote jelaiha Betabarau coroatajai nere tonoraerauru Simoon Fedoro ocoala Aanderesi, chaen canu, naojoaain nihacaanu Joaan ainane jana, \v 36 situha uhe Cana Coaunera Calaohi Jesoso. Nii janate: “Taa Cana Coaunera carenero narejeen coaracuchera,” naain biha Joaan canacaanu raine jaun, \v 37 Cana Coaunera Calaohi Jesoso coaariin caijie cuhacaanu. \v 38 Nitohaneein caaijie cuhacaanune janate, jaotoraain canacaanu coaariin: \p “Chate ichaquiche niriirijieeinta cachaauru,” naa Cana Coaunera Calaohi Jesoso canacaanu raine jana: \p “Chute neei aaita cacha relaera,” naacaanune jana: \p \v 39 “Chajauchetejian coaanicha,” naain canacaanu amaane jana, inae enuna macoijiu teejia enotone jaun, cuu aina sonafaacaanu. \p \v 40-41 Nii baihate, nihana Simoon Fedoro ariha cue nii Aanderesi. Ariin, ruhin: “Inae canaacha cohajei jianacoon cana mitaeranu que- Cana Coaunera letono Curisito eruhacaanura,” naain nihana Simoon Fedoro rai biha cue Aanderesi. \p \v 42 Nii baihate, Cana Coaunera Calaohi Jesoso rene, Simoon Fedoro turuaa uha Aanderesine jana, Simoon coariin: \p “Jonasi calaohi Simoonneei niqui, nete Fedoro nereein ichurujuara,” naain Fedoroneein curaate Cana Coaunera Calaohi Jesoso, aca laraajiin nere beraneein nerichaine coitucuhana jaun. \s1 Ferifi aina Natanaaeli cotihaca Cana Coaunera Calaohi Jesosone \p \v 43-46 Nii cojoanoote Calileea batane que cuna jaaun, Ferifi aina itaque tacauruhana jaun: “Caniha neeorihura,” nae Cana Coaunera Calaohi Jesoso, Ferifi rai. \p Fedorooru nese Betesaaida caje unaa nii Ferifi netonai. \p Niritiin cotihacane jaunte, Natanaaeli ariha cue Ferifi. Ariin, eruin: “Inae turuha nii Cana Coaunera Quiricha Inoaesi cuhane turuha uha niicha jerecuri eruhacaanura. Nii cacha- canacaanuhacha eruhite, Jose calaohi- Nasarete cocoaichanera,” naain biha Ferifi, Natanaaeli raine jana jetaote: \p “Chaquete nelatere Nasarete cocoaichata,” naane jana jetao: \p “Chajaachaautejian coaanicha,” naa Ferifine jaun, Ferifi jiniichaain uhin turuha uhe. \p \v 47 Nii janate, inae rohan nichuuntaa Natanaaeline jana: “Nocoa inae uha Isaraeli cocoaicha esine- coritanacae lanaala nenaara,” naa Cana Coaunera Calaohi Jesosone janate: \p \v 48 “Inasiinte cacoitucuhita. Cacoitucuhi inachute,” naane janate: \p “Eejeen- aihanura. Ii cotihaca uha Ferifine ajinihana inae ii coitucuun. Nii uheraneein curajaain enuha asaae neeine janana, ichoharajeeunra,” naane janate: \p \v 49 “Iite Cana Coaunera Calaohineein canacaanuacha cohajei Isaraeli curaanaa \it Rey \it* neeicha cacha relaera,” naa Jesoso rai Natanaaeline jana: \p \v 50 “Nii uhera asaae neeine coaracaunne que aitocoaunne najaanchana canu esenetaai. Inae jataain nii amuritoeriin coaariquiincha. \v 51 Rauhijiriina aitoonra. Inae nejoracaa dede bacuujuane janate inaraacha cohajei Cacha Calaohi nichaunne choae fauhin, jelaiha iniha cuuruha Cana Coaunera letonocuru aanjeraurune coaariquiincha,” nae Cana Coaunera Calaohi Jesoso. \c 2 \s1 Nisirihatiha cachane beseta \p \v 1 Nii baihate nichata janohi catiariin Calileea batane que nenaa- Canaau neein curajain nenaa neseu ne nisirihatiha cachana jaan beseta. \p Nii jaunte, cuu nii beseta bitoaa cue Cana Coaunera Calaohi Jesoso neba. \p \v 2 Nii janate Cana Coaunera Calaohi Jesoso netonai cotihacure nii beseta que, aina nerelanacaauru aina cuhane coina. \p \v 3 Nitohaneein inae nii beseta que neeuru jana jetaote, inae saa binone jana: “Inae nihei binota,” naain Jesoso rai biha nebana jaun: \p \v 4 “Saan. Chanuna niriitohi caraite oma. Inasiina jaiti turuha canu amihaneeon nunuhetihanune jaan cojoinaca que ne coalanaala,” naa neba raine janate: \p \v 5 “Chajaaincha naitoojoaancha ichacuchera,” nae nii cuu bino chaluurera rai Jesoso neba. \p \v 6-7 Nii janate cuu ne Jorioocuru rai saotaneein baichaje tabaanaain- atane caje ichanohineein, Cana Coaunera notaracaae biji culejeein itolere acaauru lenonecuru culejeein ratirihuruhana jaanu que jesinaaeca teeuruhana jaan. \p Nii jaunte: “Caa cuhane acau raain teeuche nainecolijiaanaaincha,” nae Jesoso nii bino chaluurera rai. \p Nii le baichajete baichaje seeojoan cuhane coroata baichajihanaai curujuae. \p Inae nii baichaje nainecolijiaanaain acau raain, teein beeuruhane janate: \v 8 “Soriin amaain, taa beseta erora cocoanihura,” naa Jesosone jaun, soriin amaain nii beseta erora cocoae nii acau chaluurera. \p \v 9 Nii janate Cana Coaunera Calaohi Jesosohacha rotoi nihane coitucuelanaala coe nii beseta erora. Acaihanejein nii acau raureraachate coitucuure. \p Nii jaunte nii bino cohin aonaain: \v 10 “Raotoha caa bino,” naain, “Chajataauraa,” naain, nii ene ranaa jerera cotijiain: “Raaotoha caa ii bino. Aihuruha leeochaaurune rijijieein, bino caohacha que nunueteein cana cocoaerate lanaalate aaita. Taoniin nunueniha canaacha coi amuritoeriinte raaotera,” nae nii beseta erora, nii ene ranaa jerera rai. \p \v 11 Nitohaneeinte Calileea batane que nenaa nese Canaau, binoneein jesinaaeca rotoe Jesoso, esinae Cana Coaunera letononeein nihane coitucuuruha cachaaurune coina. \p Nii coaraaina, esentaacaanu aina nerelanaa nichaanune. \p Nitohaneein nunuheteeinte, itolere cunaitenacaauru rautaain, itolere ichae Cana Coaunera Calaohi Jesoso. \p \v 12 Nii baihane Caferenaaon cuha Jesosone jana, corianiha cuhacaanu, nejeraauru, neba, aina nerelanaa nichaanune naaonjoaain, cuu neeorihacaanu inata janojoeine coina. \s1 Jerosaleen nenaa Teenforo caje necoretenacaauru sitaa Cana Coaunera Calaohi Jesosone \r (Mt 21.12-13; Mr 11.15-18; Lc 19.45-46) \p \v 13 Nii janate Jorioocuru beseta Fasocoa que turuelalajihana jaun, turuha cue Cana Coaunera Calaohi Jesoso. \p (Fasocoa besetate bitohaure Jorioocuru ajelanaala, nii Teenforo asaae. Cairichaaerinajaain niha Egipto curaanaane caje jianacoo mitanajaa Cana Coaunera najaan- cojoanonaaniha nii Fasocoa besetana jaunte, nitohaneein Fasocoa beseta cojoanonaa bana Teenforo asaae itataojiain Cana Coaunera coroajeein bajaaure Jorioocuru.) \p \v 14 Nii janate Jerosaleeun nenaa Cana Coaunera rai ita taojiauruhana jaan loreri inoaesi- Teenforo asaae necoretiha neeure Jorioocuru, itolere baca, carenero, serori naaonjoain que. Nii janate ecu jelai teein ne cachaauru rai coriqui coreeurera. Niite acaauru coriqui choae laurujua laurujuauruhane jana, \v 15 sicho coinori que rajirajinajaain, nii acaauru rai bacaauru, carenerocuru, naaonjoain aina curuaataain, acaauru sitaain, nii coriqui coreeurera rai coriqui riariae atane choae. Acaauru coriqui rori raatiin sieitiin, \v 16 chujuhecoha nii serori que necoretenaane jana: “Naain caa serorichuru amaauchera. Coa caa Ofa Cana Coaunera loreri asaae necoretihachera,” naain sitanajae Cana Coaunera Calaohi Jesoso. \p \v 17 Nii jaunte, “Jataain ii loreri beraihanunete ne,” naain aitosihalu Cana Coaunera Quiricha Inoaesi cuhane nii canacaanuhacha cohajeine jaun, “Aca caara,” naain canacaanu suujua cuhane Jesoso coarajiacaanu aina nerelanaa nichaanune. \p \v 18 Nii jaunte sitanajaa Jesosone jaun: “Chatohanai jana ichaain canacaanu notaareei jana, esinae Cana Coaunera letononeeine coitucuhacaanune coinata,” naain Jesoso caje bajaauruha Jorioocurune janate: \p \v 19 “Caa Cana Coaunera loreri chamuhitiin jaohichenena, nichata janojoeincha cuhane michureeunni nacoaauneeincha,” naane janate: \p \v 20 “Inasiinte jenachoonca saota jaanacaain ichacuruhalu jetao natiin, iicha nichata janojoeeincha cuhane michureeita,” naaure Joriocuru Jesoso rai. \p \v 21 Rai jaberocohacha quete aite, nii Cana Coaunera loreri que ujuaiteein. Nii jaunte nichata janojoeein ichanae Jesoso- oo caje. \v 22 Nii jaunte nichata janojoeein ichanaane coaracaanune jaun, inae jauriaa aitosihana jaun, canacaanu suujua neeoritohana jaun, nii aitoha Jesosone esenetacaanu, Cana Coaunera Quiricha Inoaesi cuhane aitohana jaun. \s1 Satiin cacha suujua coitucuha Jesosone \p \v 23 Fasocoa bana cuu Jerosaleeun neein, bacosacuru, maosacuru, urichosae, naaojoaunri rautaane coaraainte, Cana Coaunera Calaohi Jesoso esenetaacoaaure arajii cachaauru. \v 24 Nete, “Naaojoaainte chuhisi, esinae rauhijiriin quesenetaurureeincha,” naene Jesoso, acaauru suujua coitucuhana jaun. \v 25 “Naaojoaaunruha caa cachaaurura,” naain biha chuneine que airijiinte, cacha suujua coitucuhana jaun, saneein esenetanajaene Cana Coaunera Calaohi Jesoso. \c 3 \s1 Jesoso rene turuha Necodemone \p (Niha lelauriin Jorioocuru fariseeo neein curuajaain. Niichurute, “Acaauruhachajete jataain leeochaauru amuritoheriin Cana Coaunera ere tonoraaure,” naaure.) \p \v 1 Leinjiin fariseeo Necodemo neein curajaain nenaate nii lelauriin Jorioocuru bichauhenaneein ne, acaauru rai jataain nelateineein. \v 2 Niite janotiin Cana Coaunera Calaohi Jesoso rene turuha uhe. Turuhinte: \p “Eletoaa Cana Coaunerane coitucuhacaanura. Iite itolere bacosacuru aina cunaitenacaauru rautaeraneein neeicha. Nitohanai ichana nainihei jelai cacha Cana Coaunera colaneta, cacha relaera,” naa Necodemone janate: \p \v 3 “Esinaena rauhijiriin aitoreeunni. Enacoaauneein nejanoaeniha cachane, Cana Coaunera aina jiniiquiin nenaa nainihei” naa Jesosone jaunte: \p \v 4 “Inasiina enacoaauneein nejanoare ichauhena. Inasiinte coaiteen neba suuri cuhane neloroaain nejanoare ichauhena,” naa Necodemone janate: \p \v 5 “Esinaena rauhijiriin aitoon. Nihei acau nejei, Cana Coaunera Suujue naojoain que coujunacatenoineniha cachane, Cana Coaunera Ere tonoraeraneein nenaa nainihein cacha. \v 6 Jana, cacha caje nejanoanaate- jelai cachaneeinne. Jana, suujua culejeein caruruhin coriha Cana Coauneranete, Cana Coaunera cachaneein ne. Colane aihei. \v 7 Cana Coaunera Calaohi coitucuhin esenetaain nere tonorana jereraaurute nejanoaain Cana Coaunera cachaneein nereein. Coaa caa ichei caritocoaaunne cojoaelatiincha caeneein aonajiha,” naa Jesoso, Necodemo rai. \v 8 Niritiinte, “Charijieein teeinti tiririjiin uha cujuanane, ‘Naaojoain cajete uhera,’ naain coitucueneei. Niheichu ‘Cuute cuera,’ naain coitucuheneei. Nii rijijieein techu, ‘Naojoainte cacha rai ichaonaa te Cana Coaunera Suujue,’ naain coitucueneeicha,” naa Jesosone janate: \p \v 9 “Chatohanihana,” naa Necodemone janate: \p \v 10 “Jataain Isaraeli cocoaicha relaeraneei inatiin, ta carihanai coitucuhine. \v 11 Esinaena rauhijiriin aitocoaanu, canacaanu nota que coaracaanune jaun. Nete, aitocoaanune esenetaeneeichera. \v 12 Caa cana rai chauratane que aitocoaunne esentaeneeine, chatohaneein jana dedeeu ichaonaa bihanune esenetareei. \p \v 13 Nihei chunei dedeeu iniin coaara. Canuna laaen dedeeu nihanune caje uhin cau turuun cachaneein, itolere caa chauratane que nenaa cacha rijijieein nihanune coina. Canuna Cacha Calaohineein inaraacha cohajeineein neeun. \v 14 Charijiieein teeinti, coaata caje acano ichaain, enuha que nujuateein chujuraa Moisesane coitucuhi chachu natiin. Nii rijijieein techu, enuha que nujuateein Cacha Calaohi nichaunne chujuraa cuurureein, \v 15 nitajenaachara nejeein nenaa ichaonaa raa quesenetaerane coina,” naain, \s1 Chauratane que nenacaauru belaitoha Cana Coaunerane \p \v 16 “Jataain caa chauratane que nenacaauru cachaauru belaitoha Cana Coaunerana jaunte, acaihanejein calaohi nichaaunne letoae caa chauratane que Cana Coaunera, nitajenaachara nejeein niha quesenetaain cacoitucuurera cachaaurune coina. \v 17 Coatiha cacha casetecaanune coina calaohi nichaaunne letoaai Cana Coaunera. Jianacoo osa caje cacha mitaanune coinate, cau calaohi nichaaunne letoae Cana Coaunera. \p \v 18 Nii Cana Coaunera Calaohi nichaaunne esenetaa cachane, caseteco coaarinaain. Jana Cana Coaunera Calaohi nichaaunne esenetaaite, caseteconeein niha cureein, acaihanejein Cana Coaunera Calaohi nichaaunne esenetaenihana jaun. \p \v 19 Cono rijijieeinne turuun caa chauratane que Cana Coaunera Calaohi nichaaunne, cacha conaeranu que niqui. Nete nii cono jerecurene nii Cana Coaunera Calaohi nichaaunne esenetaauruhi cachaauru. Acaihanejein nocohena janaachate nenaa jerecure, nocohenaanau neein suujua coaraelanaala baaso ichacuruhane coina. Nii corenihate caseteconeein neeurureein. \v 20 Baaso ichacuruhane coaracuruhane coataate, cono rohan nichuuntanaa jerecurene saain nii baasoneein nenacaauru cachaauru. \v 21 Jana caohachaain ichaaoruhanete, cono rohan nichuuntaaure, Cana Coaunera jerenohin ichacuruhane coaracuruhane coina,” naainte Necodemo rai aite Cana Coaunera Calaohi Jesoso raaje neque. \s1 Enacoauneeinte Jesoso que ereereje Joaan- Cacha Coujunacatera \p \v 22 Nii baihate Jodea batane que cue Cana Coaunera Calaohi Jesoso, aina nerelanaa nichaanune aina, cuu inata janojoeei nejeein neeoriin, acauhanau cachauru teein coujunacatenajaain baotisanajaane coina. \v 23 Nii janate, Salim rohan nenaa Enoon, cachaauru coujunacatiha ne Joaan, cuu niha tabaain acauna jaun. Nii janate cuu turuhajeeure cachaauru, acauhanau teein coujunacatenajaain baotisanajaa Joaanne coina. \p \v 24-26 Inae Joaan enoaene lalajeeuruha caresero cuhane janate, acauhanau teein cachaauru coujunacateein baotisaa Jesosone jaun, ita cotaicha rijiitocure Joaan ere tonoraaurera, leinjiin Jorioo aina. Nii baihate Joaan rene turuhin: “ ‘Cha,’ naau. Taolu ii aina Jorodaan jeraniha nenaalu leinjiin cacha canacaanu rai iicha beebejeilute, enene acauhanau teein cachaauru coujunacateein baotisanajaa ne. Saainte inae aca ere tonoraaure,” naauruha Joaan rai nere tonoraaurerane janate: \p \v 27-28 “Saan. Jeriha Cana Coaunerane jaunte aihure. Inae inara rai rauhijiriin aitonajaaocaaun, ‘Coatiha Curisito nihaun,’ nanajaaocaaun. Canute letoae Cana Coaunera nii beraanu que. \v 29 Charijieein teeinti, inae comasai raa cachane coroaje rai belaicha. Nii rijijieein inachu canu netonai coroajeeun, Cana Coaunera Calaohi Jesoso ere tonoraauruha cachaaurune. \v 30 Aca ere tejian tonoraa cuurureein cachaauru, jelaichoae jauhecotojoeriin. Jana canu erete tonoraa cuurureein fautojoeriin. \v 31 Nii dede caje unaate, itolere cacha curuaanaa neein ne. Jana chauratane que nenaa cachate, niicha coaraaicha coitucuujue. Jana aihei dede caje unaa. Itolere dedeeu nenaa, itolere caa chauratane que nenacaauru, naojoainte coaraain coitucue. \v 32 Acate itolere niicha coarai coaraain be niqui, nete esenetaaurene caa chauratane que nenacaauru. \v 33-34 Jana esenetaa cachanete, esinae rauhijiriin aitoha Cana Coaunerane coitucuha cureein, jelai Cana Coaunera Suujue que suujuecoha Cana Coaunera Calaohi Jesosone jaun. \p \v 35 Cana Coaunerate, nii letono calaohi belaitohana jaun, itolere cacha curuaanaa nihane coina cocoainae. \v 36 Nii jaunte Cana Coaunera Calaohi esenetaera, nirijijieein nitajenaachara nejeein nenaa ichaonaa raa cureein. Jana, nii Cana Coaunera Calaohi esenetaite nitajiha cureein Cana Coaunera casetecanohi neein,” nae Joaan- Cacha Coujunacatera, nere tonoraaurera rai. Nitohanihalu inae Joaan enoaene lalajeeuruha caresero cuhane rai. \c 4 \s1 Samaria bene rai iriha Jesosone \p \v 1 Joaan cacha coujunacatera ere tonoraauruhane amuritoheriinte, Jesoso ere tonoraaure arajii cachaauru. Chaen “Aca jete, Joaan amuritoheriin acauhanau teein cachaauru coujunacateein baotisanajae.” naain coitucuure fariseeocuru. \v 2 (Coatiha aca, acauhanau teein cachaauru coujunacateein baotisanajaai. Acaihanejein canacaanu aina nerelanaa nichaanunechana acauhanauteein cachaauru coujunacateein baotisanajaacaanu.) \v 3 Nii jaunte nii coitucuhin, Jodea batane caje mituhin, Calileea cauha cue Cana Coaunera Calaohi Jesoso. \p \v 4-5 Nii Calileea batane que turuhane coina, nii Samaria batane choae situhin, Sicaraneein curuajaain nenaa neseu turue Jesoso, calaohi Jose rai Jacoboacha tei atane rohan. \p \v 6 Nii jaunte cuu niha atane jachu ucuaatiin acau mitunajaan Jacobo curuaa siriina jaun, enoto chujutaae lalajeein rijiu ecu lauturoaain lauhecoha Jesosone tonohanaune, \v 7-8 nii nese Sicarau, lenone coretiha cuhacaanu saain. \p Nii jana jetaote canacaanu caaijie tocoriin tajiha acau raa uhe leinjiin Samaria bene. \p Nii jaun jetaote: “Caisichuche nii ii acau quera,” naain acau bajaa Jesosone jana jetaote: \p \v 9 “Chanuna Joriooneeinche natiin, cacaje acau bajaaiche, Samaria beneneein nihanuche natiin,” nae jetao nii Samaria bene Jesoso rai, Samaria cocoaichacuru aina ita belaihureniha Jorioocuruna jaun. \p \v 10 Nii jaun jetaote: “Ichei Cana Coauneraacha tenaa jerei coitucuhin, canu nichaaunne coitucuhin cacaje laaen bajaaichene jana nihanena laaen, canu cocoirenachara nejeein niha cacha najaan acau ichaonaa tera tereeunche icheicha,” naa Cana Coaunera Calaohi Jesosone jana jetaote: \p \v 11 “Chaquena acau soriin rariquiche, raina jaannu sirijieequichene coalanaalata. Ucuhatohache caa atane jachu natiinta. Cha cajete ichaonaa tera acau tereeiche caraita. \v 12 Canacaanu foeratera inoaesi Jacobohacha ratirineein nihache caa atane jachu natiinta. Caje raain niha nete acau corejetecurechelu Jacobo calaohichuru, rai nirihuru, naaojoaihunrichera. Iina amurijiriin nenaa jereeichete,” naa Samaria benene jana jetaote: \p \v 13 “Satiin caa caje acau raain coorerate, jerichanejeein enacoaauneein cocoiriha cureeinchera. \v 14 Jana, canuhacha tei acau coha cachanete, coaiteen enacoauneein cocoirenereeinchera. Quiicha tei acaute, cacha suujua cuhane marohemarohereein, cacha rai nitajenaachara nejeein nenaa ichaonaa teranu quera,” naa Jesosone jana jetaote: \p \v 15 “Saan. Carai aihane nii acau uhauche coaiteen cocoirichaaunchene coataara, enacoauneein coaiteen acau raanuchene coataara,” naane jana jetaote: \p \v 16 “Ii sinijiera cotihachanihuchera,” naa Jesosone jana jetaote: \p \v 17 “Niheiche casinejerata,” naane jana jetao: \p “Esinaete chuhisi, rauhijiriin niicha que aitocoichera. \v 18 Jauriaate niqui saoquiin sinijieraoquichelura. Chaeen nii ena ii aina nenaate rauhijiriin isinejera neein nenecheta,” naa Jesosone jaun jetaote: \p \v 19 “Cana Coaunera Ere beraneeina ichoaraaunchera. \v 20 Caa atane ucuuno quete Cana Coaunera bajaebajaeraetoorechelu canacaanu foeratera inoaesihuruchera. Jana inara Joriooneeichenete, naain Jerosaleeun cuhin Cana Coaunera bajaebajaecaanune jerequichelura,” naa nii Samaria benene jana jetao: \p \v 21 “Quesenetaauchera. Inae ichuunnejeeonria caa atane ucuuno que uhichene laatelanaala, nii Jerosaleeun cuhichene laatelanaala, chunijiu niha natiin Cana Coaunera bajaebajaequichenera. \v 22 Samaria cocoaicha neeichene, coatiha nii inaraacha bajaebajajei coitucuujueein aitoheeiche. Jana canacaanu Jorioo nichaanunena nii canacaanuhacha bajaebajajei coitucuhin laaen aitocoaanuche, Jorioocuru caje ecoona nihache nii jianacoon cacha mitaerane jaun. \v 23 Enene caje coauneein, caa atane ucuuno que unaa laatelanaala, nii Jerosaleeun cunaa laatelanaala, rauhijiriin suujua cuhane Cana Coaunera bajaauruhineche nere tonoraeraauru esineeuru. Nitohaneeinte jereche Cana Coaunera, \v 24 suujue nejeesiha nijihachena jaun,” naa Jesosone jana jetaote: \p \v 25 “Raotojoeeina turuha urichain Cana Coaunera letono Curisitone coitucuunche. Acate laen cana relaa ureeinche itolere que,” naa nii enene jana jetaote: \p \v 26 “Saan. Canuna acaneein caa ichei aitoonchera,” nae jetao Cana Coaunera Calaohi Jesoso. \p \v 27 Nii janana eruhacaanu aina nerelanaa nichaanune, nii ene aina ereeree jana. Nii natiine, “Chaquena ereereequiche,” naain bajanaa nainenihacaanu, jataain cana curuaanaa nihane jaun. \p \v 28 Nii jaunte cuu baichaje ratiriin, canacaanu que janoriin naain neseu biha cue nii Samaria bene. \v 29 Inae neseu turuhin jetaote: “Chajaauchete, taa leinjiin cacha coaraera. Acate naaojoaain itolere ichacaunne que aite caraicha. Jerihane acate Cana Coaunera Letono Curisito necaihara,” naa nii neseu nenacaauru rai turuhinna jaun \v 30 tajiha jiniichaain uhin, nii ratiriha najaun turuhin coaraa uure. \p \v 31 Nii tonohanauna jaiti uujeeuru jana: “Chaelainejein quiorihura,” naain lenonihane coina counujichaanune janate: \p \v 32 “Niha caleeonne inaraacha coitucuhine lanaalara,” naa Jesosone jaun: \p \v 33 “Jerihane chunicohanejeinte coroaatecaihara,” naacaanu itaraine janate: \p \v 34 “Lenoneein inara suujua nunaaichene rijijieeina, casuujua nunaaun caletoaera amihaneeon ichaain jitaanune. Acate caleonne nera. \v 35-38 Inoaelu nere bera que catohaneein turuhanune beratiha Cana Coaunerana jaun, turuhanune cohajeein neeuruha cau nenacaauru cachaaurune jaunna inara letoareeunni, inae turuhanune beebejeeichene esenetauruhane, nitajenaachara nejeein nenaa ichaonaa raauruhane coina,” naa Cana Coaunera Calaohi Jesoso, aina nerelanaa nichaanune rai. \p \v 39 Nii neseu turuhin niriitiin cachaauru rai beein, “Naaojoain itolere ichacaaunne quete aitera,” naa nii enene jaun jetaote esenetaaure arajiin nii Samaria cocoaichacuru. \v 40 Nitohaneein Cana Coaunera Calaohi Jesoso rene turuhin: “Canacaanu aina neeorihura,” naauruhana jaun, acaauru aina coroata janojoeein neeorihacaanuna jaun, \v 41 jataain jelai amuritoheriin esenetaacoaaure, nujuaae caje raaje aitohane jaun. \p \v 42 Nitohaneeinte nii jauriaanejeein Jesoso aina erenaa Samaria bene rai: “Ii cajena aasaaeriin coitucuhin esenetacaanuchelu. Inae laaen enene esenetacaanuche jataain nujuae caje raaje aitohane aonacaanuchene jaun. Acate Curisitonechera. Acate caa chauratane que nenacaauru itolere cachaauru jianacoon mitaera nechera,” naaure nii ene rai. \s1 Jorioocuru curuaanaacuru curuaanaa \it rey \it* rai cocoainanacaineein nenaa calaohi rautaa Jesosone \p \v 43 Coroata janohin Samaria batane que nihane baihate, caje amuhin naain Calileea batane que cue Cana Coaunera Calaohi Jesoso. \v 44 “Naaojoainte Cana Coaunera Letononeein nera,” naain caohachaain coitucuhin, belaain, raaurenerichaain naraaichurune coitucuha raotojoein inatiinte, atiin Calileea cauha cue Jesoso. \p \v 45 Inae Calileea turuhacaanune janate, caohatiin Jesoso raaure jelai batane que ichaonacaauru. Jaurianejeein Jerosaleeun Fasocoa bitoauruhane jana cuu itolere ichaa Jesosone coaracuruhane jaunte caohatiin raaure. \p \v 46-47 Nii jaunte Calileea nenaa nese- Canaau turuha cue Cana Coaunera Calaohi Jesoso, nii jauriaanejeein bino neein jeesinaaeca rotoha najaun. \p Nii janate coitucuuriin coaraa uhe Jorioocuru curuaanaacuru curuaanaa \it rey \it* rai cocoainanacaineein nenaa, cunaitiha calaohina jaun que rautaeratihane coina. Tajiha turuhinte: “Atiin canenajau Caferenaaon turuha uute carai canaanai rautaaicha,” naa nii cocoainanacaine jana: \p \v 48 “Saan. Chatohanai coaraeneeiche inara nota quene, cha esenetaheeiche,” naane janate: \p \v 49 “Chajaaojoaau atiin osiha carai canaanaine ajiinihara curuaanaa,” naane janate: \p \v 50 “Chajaaincha chaque tonajelanaala caunihu. Inae nerautaa ii rai canaanaicha,” naa Jesosone jaun, esenetaain cauha cue. \p \v 51 Nii jana jetaote, inae turuhelalajeein cuujihane jana jetao, tajiha que tacaain: “Inae nerautaa ii calaohicha,” naauruha que tacaain cachaaurune jaun jetao: \p \v 52 “Chu teejia enotone jana nejelajaain nerautaeta,” naain bajaane jana jetaote: \p “Raca enoto cafetaainte nejelajaain nerautaera,” naaurua najaun jetaote: \p \v 53 “Nii rijiute chujian aite carai Jesosora,” naain jetao, nii caje coaauneein jetao Cana Coaunera Calaohi Jesoso esenetaaure saain, sinijiera, bereecuru, naaojoain aina jiniiquiin. \p \v 54 Nii quete coroata saain coitucuuruha cachaaurune coina niicha ichai ichae Cana Coaunera Calaohi Jesoso, Jodea caje Calileea nenaa neseu turuna jaun. \c 5 \s1 Jiurona rautaa Cana Coaunera Calaohi Jesosone \p \v 1 Nii baihate Jerosaleeun cauha cue Jesoso, Jorioocuru beseta bitoaane coina. \p \v 2 Nii Jerosaleeunte, carenero bacuujuaneein curuajaain nenaa acuujua rohan ne Beteseta neein curuajaain acau netaojia najaan. \v 3 Ecute saoquiin niha lohanarine jana nasaae daraacoore arajiin cunaitenacaauru, maosacuru, bacosacuru, neluhinaauru, jiuronacaauru, niichuru daraaque nerurujuaa nii acau netaojiane cohaca. \v 4 Nii acau netaojia jetaote, tabaque nichoae fauha Cana Coaunera Letonone, nerurujuae nii acau. Nitohaneein nerurujuaane jana, ichoaaichaniha cuhane fai cunaitenaa jetaote nerautae. \p \v 5 Cuute ne leinjiin cacha, nichatachoonca fosa jaanacain cunaaicha aina nei. \v 6 Niite tocoeecohane jana coarae Cana Coaunera Calaohi Jesoso. Coaraane jana, inae nitohaneein carajaain cunai aina nihana jaunte, rai: “Nerautanaa jereeina,” naain caje bajaa Jesosone janate: \p \v 7 “Eejeen, aihanu niquicha. Nete nene caa acau netaojianaja cuhane canu faeraanura. Faunaa jerichaaunne naineeinte, canu ichoaechaniha faaure leeochaaurura,” naa nii cunaitenaane janate: \p \v 8 “Saan. Chajaain nimichuhin chela seriin amuute coaracaara,” naa Jesosone janate, \v 9 nii rijieeoritiin caoachanainejeein nerautaain, nela seriin nichaauraain jelai caje amue nii cunaitenaa. \p Nii janate nebetacanaa janonaa bana nitohanai ichaane jaun, coaraain: \v 10 “Ta cocoaeraa chaelai baijiera enenene coitucuhinete, nebetacanaa cojoanonaa nihane saijieein anajiin baijiaai,” naauruha rai Jorioocurune janate: \p \v 11 “Aihanu niqui, nete caletoae canu cunai caje carautaera,” naane jana: \p \v 12 “Chate nii nitohanai ichaaine coina eletoaeta,” naain niqui bajaauruhane jana \v 13 coitucuene, arajii cacha jana nitajeoriha Jesosone jaun. \p \v 14 Nii baihate nii Jerosaleeun nenaa ita taojiaain Cana Coaunera bajauruha Joriocuru najaan Teenforo asaae eruhin: \p “Aonaau, inae laaen nerautaicha. Nijiaonria coaiteen naosatenaa coauquine. Coaiteeinete jelai amuritoeriin coaraa curiquiincha,” naa Jesoso raine jaunte, \v 15 Jorioocuru rai biha cue: \p “Acate carautaera,” naain. \v 16 Nii jaunte Jesoso aina nejerateein, jataain sohin jaonaa jerecure Jorioocuru, nitohaneein nebetacanaa janonaa bana cacha rautaana jaun. \p \v 17 Nii jaunte: “Joaenreein bana amianiha Ofana jaunna, jerichanejeein ichaaunra,” nae Cana Coaunera Calaohi Jesoso. \p \v 18 Niritoha Jesosone jaunte, jataain jelaichoaae jauhecotojoeriin aina obajeein sohin jaonaa jerecure. Chaen nebetacanaa janonaa que aitocuruhane tonoraelanaala, “Cana Coaunera Calaohi nihane jaun jete, ichaa Cana Coaunerane rijijieein ichae,” naane corenihane maajeein jataain rautaaurene Jorioocuru. \s1 Rai inaca Cana Coaunera cocoainanohineein niha Cana Coaunera Calaohine \p \v 19 Nii jaunte: “Esinaena rauhijiriin aitoreeunni inara rai, Coatiha casuujua caje coaauneein quiicha jerei ichana nainihaun, Cana Coaunera Calaohi nichaun natiin. Acaihanejein Ofaacha jerenohichana ichaaun. Itolere Ofaacha ichaichana ichaaun canu netonai. \v 20 Cacoelaiha Ofa Cana Coaunerana jaunte, itolere niicha ichai que canotajae. Chaaen techu jeelai choae jauhecotojoeriin caque itolere ichaain inara notaaratihane, nii cojoaelatiin coaraa curiquicheein. \v 21 Onacaauru ichateein acaauru rai ichaonaa tiha Ofa Cana Coaunerana jaunna, canu netonai quiicha belaihuri ichateein acaauru rai ichaonaa teeun. \v 22 Chabana cacha coujuhin coaraai Ofa Cana Coaunera. Coatiha ichana nainenihane caun aihei. Nii jaunte canu cocoainaain caletoae cacha coujuhin coaraaunnuque, \v 23 chaen rijijieein jataain curuaanaa neein nihanune coitucuhin, rai nere tonoraauruhane rijijieein quere netonai tonoraauruhane coina. Cha teeinti quere tonoraene, niite caletoaera Ofa ere tonoraenereein. \p \v 24 Caletoaera ere esenetaain, quere tonoraain naaojoain neeichenena inara coujuhin inara coaraelanaala rauhijiriin nitajenaachara nejeein nenaa ichaonaa tereeunni inara rai, jaoleneein neeichene coataa. Esinaena rauhijiriin aitoon. \p \v 25 Enene caje coauneeinte Cana Coaunera Calaohineein nihanune ere aonacuruha Cana Coaunera coitucuhi cachaaurune jana, quere tonorauruhane, acaauru suujua coriha cureein Cana Coaunera. \v 26 Raajenihane ichaonaa nitajenaachara nejeein nenaa ichaonaa teraneein niha Ofa Cana Coaunerana jaunna, jerichanejeein rijijieen nenaa rai calaohi nichaunna jaun canu netonai nitajenaachara nejeein nenaa ichaonaa teeun. \v 27 Inaraacha cohajei- cacha calaohi nichaaunne cocoainaainte caletoae, caohachaain ichaaoruhane coaraain baasoneein ichaonacaauru ichao rucueranu que. \v 28 Coaa caa aitocoaunne cojoaelatohache. Inae cojoinaca que turuhane banate, rai nere aonacurureein. \v 29 Nii banate natane bana caje mituurureein satiin onacaauru, caoacha icharaauru nitajenaachara nejeein nenaa ichaonaa raauruhane jana, baaso icharaaurute caseteco coaraa cuurureein. \p \v 30 Coatiha casuujua caje coauneein cacha coujuhin coarahaaun. Aitiin caletoaa Ofane rijijieeina rauhijiriin cacha coujuhin coaraaun. \p \v 31 ‘Cana Coaunera Calaohi nichaunra,’ naain irihanu caraajenianene caohacharihei. \v 32-33 Inae Joaan caje bajaerateichene jana, rauhijiriin inara rai bihalu Joaan. Aihana jaun, esenetaaichenete caohachae, Cana Coaunera ere beraneein niha Joaanne coitucuichene jaun. \p \v 34 Esinaete rauhijiriinte caque aite Joaan- acauhanau teein cachaauru coujunacateein baotisaera, caje bajaaichene jana niqui, nena cacha aitohane lateneeun. Jianacoon mituhin neeiche osa cajene jerena caaunna, caa niritiin aitoon. \p \v 35 Aca aiha leinjiin conone rijijieein niha Joaanne jaunte niqui, coroajeein neeichelu basiijiin reeintiariin. \v 36 Chaaen techu, ‘Acate canaacha cohajeinera,’ naain inara rai biha rauhijiriin Joaanne choae tacaain techu niqui, inara nota que itolere ichacaaunne coaraquiche. Nii quiicha ichaina ichaaun, esinae rauhijiriin caletoaa Ofa Cana Coaunerane coitucuhichene coina. \p \v 37-40 Chariji bana Cana Inaca Cana Coaunera coaraain nere aonaheeiche niqui. Nete, nere bera inoaesihuru que catohaneein turuhanune berateein laenaeratihalu Cana Inaca najaan que nerelaaiche niqui, caje ichaonaa nitajenaachara nejeein nenaa raaichene coina. Nete nii aitohane rijiijieein caletoaa Cana Inacane esenetaeneeichene jaun raenereicheein. \p \v 41 Nii jaunna caque tacaain canu coroajeein caraaichene jereneeun. \v 42 Chaaen nachu raotojoeein Cana Coaunera jereein, nere tonoraain neneeichene coitucuun. \p \v 43 Cana Inaca Cana Coaunerate niqui caletoae. Nete, caohachaain caranaa jereneeiche. Jana inara rene turuhin, ‘Canuna Cana Coaunera letono neeunra,’ naa inara rene turuhin Cana Coaunera letono niheinete laen caohachaain rariquiche. \p \v 44 Cana Coaunera coacuelanaala itaacha coroajeein, ‘Iite caohati cachaneein neeicha,’ naain neeichene jaunte, quesenetana naineneeiche. \p \v 45 Coatiha Ofa rai inara coulurujuenaa coauhaaun canu. Nii Moisesa inaraacha esenetaite laen Cana Coaunera rai inara colurujuereein. \v 46 Moisesa aitoojoan esenetaaichene jana nihanete, quesenetareeiche, catohaneein turuhanune que aitiin laenaalu Moisesane jaun. \v 47 Nii aitiin niicha laenai esenetaeneichene, chatohaneein jana aitocoaunne esenetareeiche,” nae Jesoso. \c 6 \s1 Saoqui oharaancai cacha rai lenone tiha Jesosone \p \v 1 Nii baihate Calileea conemuri jeraque cuha Jesosone jana, \v 2 sacuha cuure arajiin cachaauru, cunaitenacaauru rautaane coaracuruhana jaun. \p \v 3 Nii janate cuu atane ucuuno choae iniin nelauriariin lauheque Jesoso, aina nerelanaa nichaanune aina, \v 4 Jorioocuru beseta Fasocoa catainajeein. \p \v 5 Nii jaunte arajiin turuuruha cachaaurune jaun: “Chu lenone coreterihacache, caa arajii cachaauru rai,” naain bajae Ferifi rai Cana Coaunera Calaohi Jesoso. \v 6 Niicha ichaneni coitucuha natiinte bajae Jesoso Ferifi caje, “Toohanrichaaincha,” naain. \p \v 7 Niritiin bajaane jana: “Coroata fashai janonei amihanenaa core jeeoneein faan coretichaachene niha natiin coatia caa arajii cacha naineriheta,” naa Ferifine baihate: \p \v 8-9 “Caute ne caa canaanai rai saoquijieein faan, nii baiha coroatajaain ate, naaonjoaain niqui, nete caa araainein cacha nainenere carijiei,” naa nii Simoon Fedoro ocoala Aanderesine jaunte: \p \v 10 “Saan. Acaauru rai aitocuchete nelauriaauruhine satiin,” naa Jesosone jaunte: \p “Nii omane choae nelauriaauchera,” naauruhane jana, nelauriaaure nii saoqui oaraancai quichaauru nejeesina, enecuru, canaanaihunru, naaojoain janijilanaala. \p \v 11 Nii janate nii faan teberiaain: “Nariha,” naain Cana Coaunera bajaane baiha, nii aina nerelanaa nichaanune rai nii faan te Cana Coaunera Calaohi Jesoso, chaluhacaanune coina. Chaluhacaanune janate, nii saoqui oharaancai cacha naine nii faan. Jerichanejeein techu nainecohanajae nii ate. \p \v 12 Nii janate, inaeneeuruhana jana cautihana jaun: “Caa caute curujuaain raauche nijiaohanne coataa,” naa Jesoso, aina nerelanaa nichaanune raine jaun, \v 13 curuhacaanune janate ne, elechoonca coroata omariin faan caute. Nitohaneeinte caute, nii saoquijiei faan nefaain. \p \v 14 Nii coaraainte: “Caate caa chauratane que turuha uha niicha jerecuri Cana Coaunera letono canaacha cohajeinecaihara,” naaure cachaauru. \p \v 15 Nii jaunte jataain acaauru curuaanaa \it rey \it* neein Jesoso tenaa jereein, counujueein amanaa jerecuruhane coarajihana jaun, acaauru que janoriin amue rautaenihana jaun. Nitohaneeinte acaauru que janoriin amuhin, atane ucuuno que iniha cue Jesoso, cuu jelai basiijiin neeorihane coina. \s1 Acau choae amuha Jesosone \p \v 16-17 Nii janane, inae nocohecane jaun, jaiti turueniha Jesoso atane ucuuno cajena jaun, fauha cuhacaanu. Fauhina, leinjiin bote cuhane naain jera jaoha cuhacaanu, Caferenaaon turuhacaanune coina. Nii janate inae nalaaquiin cuhin nocojoe. \v 18-19 Nii janate, inae bote cuhane fauhin cuujihacaanune jana, canacaanu sacuha uhe Jesoso, acau choaae rurujueein uhin. Nitohaneeinte acau choae uhin canacaanu rohan nichuuntaain, nii acau jiheeitohane jana, fichafichanaa tabai nihane jana, nii bote nalaaene amuniha canacaanu rai janate coaracaanune jana, tajiha acau choaae uhin rurujue, nii bote nichaae uhin. Nii jaunne coasiha nesoonetohacaanune janate: \p \v 20-21 “Coaa nesoonetohachera. Canuna aihunra,” naane jaun, que tacaain coroajeein, nii bote cuhane fauhin amaacaanu. Nii janana cohaneeoriin turutoha cuhacaanu canacaanuhacha coinetihu. \p \v 22 Nii cojoanoote, acaihanejein satononiha jera jaoha cunaa bote cuhane fauhin jera jaoha cuhacaanune jana, canaacaanu aina uheniha Jesosone jaun, nii que ereereecure. \v 23 Nii jana jetaote, Tiberia nese caje uhin turuha uhe leinjiin bote. Turuhin jetaote, najauriaa uhe nii Cana Coaunera bajaain niicha tei faan quihuruha najaan rohan. \v 24 Nii jana cuu nenihacaanune jana, Jesoso netonai niha natiin nenihana jaun, nii bote cuhane nefaujuaain cuhin, nii nihacaanune jaaun Caferenaaon turuhin ariha uure. \s1 “Ichaonaa esine tera lenoneneeinne neeun,” naa Jesosone \p \v 25 Nii janate jera jaohin coaraa uuruhane jana, cuu nii Caferenaaon ne Jesoso. Nii jaunte rai: “Chabana cau turuhite cacha relaera” naauruhane janate: \p \v 26 “Nii quiicha ichai coaraquiche natiin, ‘Naaojoain caara,’ naain inara suujuau erenaa coacuelanaala, nainaain obejeein lenonequichene jaunte cariirijieeiche,” naainte, \v 27 “Coa sanaa inaera lenone corenihacha amihanihache. Acaihanejein ichaonaa tera- chabana sanaachara nejeein lenone coreniha amihaneeuche. Nii nitajenachara nejeein niha cacha najaan lenone tihanune coinate caletoae Ofa Cana Coaunera. Canuna inaraacha cohajei Cacha Calaohi ineeunra,” naa Jesoso acaauru rai janate: \p \v 28 “Chatohaneein nerichaanu Cana Coaunera jerenohi ichacaaunne coina,” naain bajaauruhane janate: \p \v 29 “Caa niicha letoai nichaunne esenetaichenete jere Cana Coaunera,” naa Jesosone janate: \p \v 30 “Chatohanaina ichaain canacaanu notaareei, coaraain esinaaen rauhijiriin Cana Coaunera letononeeine esenetaacaanune coina. \v 31 Carene tabai que amuhemuhecuruha najaaun jetaote, neniha lenonene jaun jetao, dede caje faan rijijieei nenaa manaa neein curuajaain nenaa que jetao ichaohin amuhemuhecururejetelu canacaanu inoaesihuru. Nitohaneein jetaote, neniha lenonene jaun, ‘Dede caje nenaa faan rijijieein nenaa manaa te Cana Coaunera,’ naa Cana Coaunera Quiricha inoaesi cuhane” naauruhane jaunte: \p \v 32 “Coatiha Moisesa nii dede caje nenaa faan manaa tihei. Acaihanejein Ofa Cana Coauneraachate nii dedeeu nenaa faan esine teraneein ne. \v 33 Nii Ofa Cana Coauneraacha tei faante turue caa chauratane que, cachaauru rai ichaonaa chabana nitajenaachara nejeein nenaa teranu que,” naa Jesosone jaunte: \p \v 34 “Atiin canacaanu rai inetono janonaa bana, nii faan que canacaanu sihura curuaanaa,” naauruhane janate: \p \v 35 “Canuna cacha rai ichaonaa tera faan neein neeun. Cha teeinte carene uhe aca mijiteriaain. Cha teeinti quesenetae, aca cocoireriaain. \v 36 Nete inara rai aitocoaaunne esenetaeneeiche, inara nota que quiicha ichai coaraquiche natiin. \p \v 37 Satiin Ofa Cana Coauneraacha letoaite carene uhe. Nii jaunna carene uhi nihane sitaenereeunni. \p \v 38 Coatiha quiicha ichana jerei ichacaaunne coina, dede caje uhin turuha uhaaun caa chauratane que. Acaihanejein caletoaera Ofa Cana Coauneraacha jerei ichacaunne coinana cau turuun. \v 39 Nabana nitajeuruha cachaaurune coataate caletoae Ofa Cana Coaunera. Nii jaunna satiin nii carai niicha teeuri cachaauru ichateein michunajaa cureeunni inae saa cana janonaane bana. \p \v 40 Nii Cana Coaunera Calaohi coaracuruhane esenetaauruha satiin cachaaurunete jere caletoaera Ofa Cana Coaunera, chabana nitajenaachara nejeein nenaa ichaonaa raa esenetaeraaurune coina. \p Nii jaunna inae saa cana janonaane bana ichateein michuunajaa cureeunni,” naain acaauru tonorae Jesoso. \v 41 Niritiinte, “Canuna dede caje faunaa faan neeunra,” naa Jesosone jaun nocoeje chanuure Jorioocuru. \p \v 42 Nitohaneeinte ita rai: “Ta Jose calaohi Jesoso niha caane. Raotojoeein inaca, neba, naaojoain coitucuhacache natiin, dede caje faunaa nereta,” naauruha ita rai Jorioocurune janate: \p \v 43 “Inae canu necoeje chanuhichene jianecuchera. \v 44 Chunei carene unaa nainihei, nii jereein neniha caletoaera Ofa Cana Coaunerane. Inae saa janonaane banana nii carene uhine ichatiha cureeunni. \v 45 ‘Satiinte relareein Cana Coaunera,’ naa Cana Coaunera ere beracuru ioaensiuruhacha laenai quiricha cuhane jaunte, satiin Ofa ere aonaain tonoraain que nerelanacaaurute, carene ureeincha. \p \v 46 Chabana Ofa coaraai chunei. Acaihanejein canuhachana coaraaun caje unaa nichaunna jaun. \p \v 47 Esinaena rauhijiriin aitoreeunni. Quesenetaerate ichaonaa chabana nitajenaachara nejeein nenaa raa cureein. \p \v 48 Canuna ichaonaa chabana nitajenaachara nejeein nenaa tera lenoneneein neeunra. \p \v 49 Neniha leinjiinejein cacha najaaun carene tabai choae amuhemuhecuruha inara inoaesihurune janate, que ichaaoruhane coina cojoanoo netojoeein manaa neein curuajaain nenaa quinacai nalae Ofa Cana Coaunera, que ichaaoruhane coina. Nete, satiin oore nii quihurera- inara inoaesihuru inae binaaneein. \v 50 Canuna dede caje faunaa lenone neeun. Nii faan nichaaunne quicha, chabana orihain. \v 51 Canuna nii lenone neein dede caje faunaa neein neeun. Nii lenone que ichaohin neite nirijijieein nitajenaachara nejeein niha cureein. \p Nii lenone quiicha tenaa jereite, cajabereonneein ne. Acane tiha cureeunni, que ichaohin neeuruha caa chauratane que nenacaaurune coina,” naa Jesosone janate, \p \v 52 “Chatohaneeina rai jaberoco que cana coroaatere,” naain nejesinajeein ita cotaicha rijitocure Jorioocuru. \p \v 53 Nii jaunte: “Esinaena rauhijiriin aitoreeunni inara rai. Canuna Cana Coaunera Calaohineein, jelai Cacha Calaohineein inaraacha cohajei ineein neeun. Cajabereeon quiin cacoichana coheneeichene, nihei ichaonaa esine ranaa nainiheeiche. \v 54 Cajabereeon quiin cacoichana coerate, chabana nitajenaachara nejeein nenaa ichaonaa raa cureein. Acane, saa cana janonaane bana ichateein michuha cureeunni. \v 55 Ichaonaa tera lenone esine neein niha cajabereeonne janate, ichaonaa tera conacai ineein ne cacoichana. \v 56 Nitohaneein cajabereeon quiin, cacoichana coerate, caniha jiniiquiin nereein. \v 57 Nii caletoaera Ofa Cana Coaunerate ichaonaa siri. Nii jaunna que ichaohin neeun. Nii rijijieein techu, cacoreniha ichaoha cureein caque lenoneein nei. \p \v 58 Nii dede caje faunaa lenone quena aitoon. Coatiha nii inara inoaesihuruhacha quii manaa rijijieein nihei. Nii manaa quihuruha niqui inara inoaesihuru, nete satiin oore nii quihurera. Jana nii caitoojoan dede caje faunaa lenone quiha cachanete, chabana nitajenaachara nejeein niha cureein,” \v 59 naain relanajae Jesoso, Caferenaaon, acaauru rai sinacoca asaae netaojiauruha Jorioocurune jana. \s1 Nitajenaachara nejeein nenaa ichaonaa tera erenaa \p \v 60 Caritiin relanajaa Jesosone jaunte: “Caaintatoha jataain caa naitoojoan. Chate nere tonorare,” naauruha nii caaijie arajiin cunacaauru cachaaurune janate, \v 61 aohanriin: \p “Ta aihane carautaaichene. \v 62 Toohanreichecha, jauriaa nihanulune jaaun jelaiha iniha cuhanune coaraquichene. \v 63 Caa quere aonaain esenetaeraaurute, chaelai janonaa bana nitajenereein. Jana, caa aitocoaunne esenetaelanaala erenaa tonoraauruhite, ichaoha jaberoco niha natiin, nitajiha cureein suujue. Cha que nelatihei cana jaberoco, cana suujue colane. \v 64 Nete jaiti caa aitocoaunne jaan esenetaaurene inara tabaauru,” nae acaauru rai Jesoso, inae inoaelu caje coauneein, “Acaauru acaaurute quesenetaenereein. Jana, acate naaonjoain cacoulrujueein naaonjoain caeteratiha cureein,” naain coitucuhana jaun. \p \v 65 Nii jaunte: “Nii jereniha Ofane, carene unaa nainihei chunei,” naa Jesosone caijiete, \v 66 jianijihacoaaure nii arajiin aina nerelananichaanune aina amuhemuhenacaauru niritoha Jesosone jaun. \p \v 67 Nii jaunte: “Inara netonaiha cajaohin caratiriin amuriquiche,” naain bajaa elechoonca coroatajai nichaanune cajene jana: \p \v 68 “Ahan aihei. Chuna nenacae curichaacaanu. Nii canacaanu relaina jaan tejian nenacaae ichaonaa chabana nitajenaachara nejeein nenaa teraneein ne. \v 69 Canacaanuna laaen ii esenetaacaanu. Nii jaunna acaihanejein Cana Coaunera Calaohi Curisitoneein neeine coitucuhacaanura,” naa Fedorone janate: \p \v 70 “Canuna lechoonca coroatajai niquichene cotijiaain raain neeun niqui. Nete, nii inara lechoonca coroataja nechu aansain moconajaeraneein ne,” nae Jesoso canacaanu rai. \v 71 Nii Simoon calaohi Jodasi Isacariote quete aite Jesoso, aina nerelanaa nichaanune lechoonca coroataja niha natiin coulurujuerichaaine coitucuhana jaun. \c 7 \p \v 1 Nii baihate, Calileea batane que nenacaauru neseeuru neseeuru cachaauru relaa amuhemujue Cana Coaunera Calaohi Jesoso. Jodea batane que cunaa jerihei, cuu sohin jaonaa jerecuruha cuu nenacaauru Jorioocuruna jaun. \v 2 Nii janate, inae ichuunejeonriha lohanari beseta bitoaauruha Jorioocurune jaun: \p \v 3 “Coa cau niha. Jodea cunihunte cuu chaaelai ichaaine coaracurumii cuu nenacaauru ii coitucuurera. \v 4 Coitucuha cachane jeriha chuneine, asiin cha ichana nainihei. Aihana jaun, letonoaneein satiin coarajeeurera notaracaae ichaaute coaracurumii,” nae nocoalacuru. \v 5 Nihei nocoalacuru nihanatiin esenetaaurenihana jaunte aitocure. \p \v 6 Nii jaunte: “Inasiina jaiti turuha cuhanune jaan cojoinacane coaalanaala cureeun. Inara raite laaen caoachae joaenreein bana cuhichene, \v 7 neniha chatohaneein inara aina nejerateein, inara cotaain, chatohaneein inara tenaa naineniha caa chauratane que nenacaaurune jaun. Canihate laaen nejerateeure, itolere baaso ichacuruhane que rauhijiriin aitocoaunne coreniha. \v 8 Inara cunichuchete beseta bitoaaiche. Jaiti curihaunni canu, turueniha cuhanune jaan cojoinaca quene jaun,” naain \v 9 nii Calileea nedae Jesoso. \s1 Lohanari beseta bitoaaurera jana turuha Cana Coaunera Calaohi Jesosone \p \v 10 Nii baihate inae cuuruha nocoalacurune jana, acaaentonai cue acaauru caaijie nasina rijijieein, acaauru aina beseta bitoaa. \p \v 11 Nii janate inae nunuheca besetane jana ariirijieeure Jorioocuru: “Aancacha nii cacha,” naain \v 12 cuu nejesinajeein coaucuhin ita rai ereerejeein: \p “Acate caohachanejein cachaneein ne,” naauruha tabaaurune janate, tabaauru: \p “Caohachanejein cacha nihei jana canacaanu rai, cacha coritaain naojoaanna jaun,” naaure tabaauru. \v 13 Nete, rauhijiriin “Aca,” naain chaque erenaa nainene chunei Jorioocuru coasiha. \p \v 14 Nii janate, netaojiauruhana jaan loreri Teenforo asaae enoha Jesosone jana, inae sanaa jere nii beseta. \p \v 15 Nii janate cuu relanajaa Jesosone jana cojoaelatoore Jorioocuru. Cojoaelatiinte: \p “Chatohaneeina nirijieein nerelaelanaala itolere coitucue,” naauruhane janate: \p \v 16 “Coatiha casuujua caje quiicha rocohi nihei- caa inara relaanune jaan. Caa inara relaanune jaante, nii caletoaera caje unaa ne. \v 17 Nii jaunte inae jatoroaain Cana Coaunera jerenohi ichana jererate aitocoaunne aonaain coitucuha cureein. Nitohaneeinte esinaae rauhijiriin casuujua caje rocohin aitenihanune coitucuurureein. \p \v 18 Charijieein teeinti: ‘Canuna caoacha cachaneein neeun,’ naain suujua caje rocohin raotono que ereereecane, ereereje cacha raotojoeein: ‘Caate jataain caohachanejeein cachaneein ne,’ naain caohachaain belaain coaracuruha cachaaurune coina. Nete rai letoaera curuaanaa coitucuhin coroaecuruhane coina, esinae rauhijiriin aite. Aihana jaun, Nihei nii que: ‘Casaje,’ naain ereereecuruhane jaanu. \p \v 19 ‘Cana Coaunera ere bera Moisesa ere tonoraacaanu,’ naainte ereeiche niqui. Nete: ‘Coa sonajaain jaohache,’ naain aitoha Moisesa natiin tonoraeneeichene jaun, casohin cajaonaa jerequiche,” naa Jesosone janate: \p \v 20 “Chana ishohin ijiaonaa jerete aansai,” naauruhane janate: \p \v 21 “Chanuna jana chaaen, nebetacanaa janonaa bana cunaitenaa rautaanune jana, cojoaelatiin obaaequichelu caniha. \v 22 ‘Quichaneein nejanoaa inara bereene, inae fosa janoniha nejanoaane jana, rai nacatichei cari jiununuhin saauche,’ naa Moisesane jaunte niqui, nii tonoraain nebetacanaa janonaa bana niha natiin, canaanai nacatichei cari jiununuhin sauhin naaonjoaain neeichelu. \v 23 Chanuna chaaen nebetacanaa janonaa bana lesajeein cunaitenaa rautaanune coreniha, caniha obajeein caque nererojoecaaichelu. \v 24 ‘Cana Coaunera aitoojoaan tonoraacaanu,’ naaiche inara suujua cuhane natiin, esinae rauhijiriin Cana Coaunera aitoonjoan coitucuhin tonoraain niheeiche. Esinae rauhijiriin Cana Coaunera aitoonjoa coitucuhin neeinchene jananihane, caniha obajeein caque nererojoecaain neriheeiche,” nae acaauru rai Cana Coaunera Calaohi Jesoso. \s1 “Naaojoain cajena unaa neeun,” naa Cana Coaunera Calaohi Jesosone \p \v 25 Nii janate: “Tana caa cacha ariirijieuruha sohin jaaoruhane coinane,” naauruha nii Jerosaleen nenacaaurune jana, \v 26 “Nocoa chujianra jianacoo neein satiin coarajera notaracaae ereerejena. Chanuna colaraain inauhene coarajeeure. Jerihanete acaauru esenetaain, ‘Acate Cana Coaunera letono Curisitone,’ naaurucaiha cocoainanacaihuru. \v 27 Canacaanuna laaen, nii uhana jaan coitucuhacaanu. Jana turuha Curisitone, ‘Naojoain cajete uhera,’ naain coitucuerariaain,” naauruhane janate, \v 28 cuu nii ita taojiaauruhana jaan loreri Teenforo asaae aonajenajaain, \p “Esinaena aihana jaun, canu unajaan coitucuhiche. Coatiha casuujua caje coauneein uhaaun. Inaraacha coitucuhi Cana Coaunerate caletoae. \v 29 Dede caje, aca caletoana jaunna coitucuun caje uhanune jaun,” nae Cana Coaunera Calaohi Jesoso tonijiain. \p \v 30 Niritohane corenihate mucuhin amaain caresero cuhane Jesoso enoanaa jerecure niqui, nete jaiti cuu tenihana jaun, chatoaneei que biji teeurene. \v 31 Nete, atiin esenetaain: \p “Turuha Curisitone, coatiha aiha caa cachane amuritoheriin araai saain niicha ichai ichaain cacha notaariaain,” naaure arajii cachaauru. \s1 Teenforo beraihurera folisiaacuru que Cana Coaunera Calaohi Jesoso mucuhin raerateeuruha fariseeocurune \p \v 32 Jesoso queecha ereeuruha cachaaurune que urichocuruhana jaunte, rautaaurenihana jaun nere tonoraeraauru Teenforo beraihurera folisiacuru letoaaure nii fariseeocuru, nii cuu nenaa batirichuru curuaanaacuru, naojoaihuri, Jesoso mucuhin raacuuruhane coina. \v 33 Nii jaunte: \p “Basijiin reeintiariina cau neeorihun. Nii baihana nii caletoaera rene cauha cureeunni. \v 34 Canu aririquicheein niqui. Nete caurueneriquicheein, nii cuhanune jaun turunaa naineneriquicheei najaun,” naa Cana Coaunera Calaohi Jesosone jaunte, \v 35 nejeesinajeein itarai: \p “Chuna curute, ariirijiacachene niha natiin eruhenerihacache. Jerihanete Curiecocuru que najasiiteein nenacaauru Jorioocuru ataneu cunaa jere, Curiecocuru relaane coina. \v 36 Chatohanerichaain naate aite: ‘Canu ariichene niha natiin, caururiheicheein cuhanune jaun turunaa naineneriquicheeine jaun,’ nae,” naainte itacaje bajaebajaecure Jorioocuru. \s1 “Cocoirei carene uhinena cocoae,” naa Jesosone \p \v 37 Nii beseta satono janonaa banate, beseta nunuhe bana, bajaauruhane amuritoheriin Cana Coaunera bajaaure jiniiquiin nii beseta bitoaa turunacaauru. \p Nii jaunte beseta satono que nimichuhin tonijiain, nii cuu nenacaauru rai: \p “Cocoirei carene uhinena cocoae. \v 38 Aitoha Cana Coaunera Quiricha Inoaesi cuhanene tocohaneein, quesenetaera cacha suujua cajete mitureein acau rijijieein sorohin, jelaiha suujua cuhane maroemaroereein, suujua rucujueein rai ichaonaa nitajenaachara nejeein nenaa teraaunu que, chaen leochaauru rai niha natiin tihane coina,” nae Cana Coaunera Calaohi Jesoso, nii beseta bitoaaurera rai. \p \v 39 Nitohaneein Cana Coaunera Suujue raaururichaain esenetaeraauru cachaaurune quete aite Cana Coaunera Calaohi Jesoso, coitucuuruane coina. Jaiti dede curuaanaaneein Jesoso enoaenihana jaunte, esenetaeraauru rai suujue letoaene Cana Coaunera. Nii quete aite Cana Coaunera Calaohi Jesoso. \s1 Jesoso coreniha ita caje nelerucuruha cachaaurune \p \v 40 Nii jaunte niritoha Jesosone jaun tabaauru: \p “Acate nii turuha uha niicha jerecuri Cana Coaunera ere berane,” naauruhane jana, \p \v 41 “Acate Curisitonera,” naacoauruha leeochaaurune janate, tabaauru jana: \p “Inasiin jetao Calileea caje uriha Curisitone coaalanaala. \v 42 ‘Jerichanejeeinte curuaanaa inoaesi Rabiri rijijieein Beleen cocoaichaneein nereein Curisito, curuaanaa inoaesi Rabiri ichoalaneein nenaa,’ naa Cana Coaunera Quiricha Inoaesi cuhane natiin, Curisito nere Calileea cocoaicha,” naaure. \v 43 Niritiinte Jesoso coreniha cuu ita rerohecaain ita caje nelerucure. \p \v 44 Tabaaurute mucuhin amaain caresero cuhane tenaa jerecure niqui, nete ichana nainene chunei. \s1 Jesoso esenetaaureniha cocoainanacaihurine \p \v 45 Nii jaunte, Jesoso colane turuha uuruha nii Teenforo beraihurera folisiaacurune jana: \p “Chanuna mucuhin uhaeneeiche,” naain bajaauruha cuu nenaa fariseeocuru, batirichuru curuaanaacuru, naaonjoaihurine jana: \p \v 46 “Cha corenihana mucuhin uharichaanu joaereein coreniha. Nihei chunei cacha irihane rijijieein erei,” naauruhane janate: \p \v 47 “Inae nachu inara netonai coritaate. \v 48 Esenetaauruha cana curuaanaacuru, fariseeocuru, naaonjoainurine coaalanaala esenetaaiche. \v 49 Acaihanejein Cana Coaunera Ere coitucuuruhi, Cana Coaunera jaolecuru cachaaurute esenetae,” naauruhane jana: \p \v 50-51 “Nainihei joaereein nere aonaelanaala, joaereein: ‘Naojoainte ichae,’ naain, caohachaain coitucuhelanaa, cacha casetecaacachene, niritiin aitoha cana quiricha inoaesi cuhanene jaunne,” naa nii janotiin Jesoso rene turuha cunaa fariseeo Necodemone janate: \p \v 52 “Ii tonaina Calileea cocoaicha neei. Nihei chunei Calileea caje ecocohin Cana Coaunera ere bera. Cana Coaunera Quiricha cuhane arihute coitucuhi,” naauruha leeochaauru fariseeocuru Necodemo rai janate, \v 53 nenajau cauha cuure nii cuu nenacaauru. \c 8 \s1 Ene cojoaelorohe \p \v 1 Nii janate acaauru que janoriin, naain Oliboneein curuajaain nenaa atane ucuuno cue Cana Coaunera Calaohi Jesoso. \v 2 Inae janohane janate naain Jerosaleeun cauha cue, coaiteen enacoaauneein cuu nenaa Teenforo asaae enohane coina. \p Nii janate rene turuhajeeuruha arajii cachaaurune jaun, nelauriaain relanajae Jesoso. \v 3 Nii janate nejelau quicha que nicharatihane jana ene cojoaeloroe eruhin, mucuhin, tajiha turuaa uure, Cana Coaunera aitoonjoa que cacha relaaurera fariseeocuru. \v 4 Nitohaneein turuaainte, nii cuu nenacaauru cataaun teein: \p “Naaojoaain nejelau quicha ainane janana, caa ene eruhin mucuhin uhaacaanura cacha relaera. \v 5 Cana Quiricha Inoaesi cuhanete laenaain cana rai rauhin teein letoaelu Moisesa, nitohaniha ene cojoaelorohe ne, sohin jaohacache ajeri que botosiine coina. ‘Tonaai jana ii,’ ” \v 6 naain bajaaure, nii ene sohin joaeratenaa jerenihane coulurujueeuruhane coina. \p Nii janate acaauru tonoraelanaala notoroaain, biji couturi que atane laenaje. \v 7 Nii janate cuu tonoranajae lanaala atane laenajiha biji couturi quene jana, cuu jeelai coaineeinejeein bajaebajaecuruhana jaun, couturi michuriin: \p “Niha cau leinjiin inara jana osa que lanaala, chabana baaso ichae lanaala nenaa ne, nii ichoaechaniha focoine ajeri que,” \v 8 naain coaiteen notoroaain atane laenaje biji couturi que Jesoso. \p \v 9 Niritoha Jesosone jaunte, aihuru bana acaauru netonai baaso ichacuruhana jaun, acaauru suujua que tacaana jaun, coejeein, biinaa que ichoaichaain leinjihana leinjihanaain mituhin cauha cuure. Inae satiin mituhin amuuruha nii ene coulurujueurerana jaun, nii eneecha que jerajejeein neeorihana jaun, \v 10 nimichuhin nichauraain: \p “Aancaauruche icholurueraauruta. Ta ishohin ijiaohache chuneine,” naain nii ene caje bajaa Jesosone janate: \p \v 11 “Aiheicheta curuaanaa. Nihei casohin cajaohiche chuneita,” naa nii enene jana: \p “Niheichu, canu niha natiin chatohaneein cheteein, ishohin ijiaonaa nainihaaunche. Inae caunichuche. Jiaonriha caa baiha coaiteen nosateichenera,” naain nii ene jiane Jesoso. \s1 Cana rai chauratane cononeein niha Jesosone \p \v 12 Nii baihate coaiteen cachaauru rai beebeje Jesoso: \p “Canuna caa chauratane que nenacaauru cononeein neeunra. Quere esenetaerate ichaonaa tera cono siricheein. Chabana nocohenaanau amuhemuheriaain,” naa Cana Coaunera Calaohi Jesosone janate: \p \v 13 “Nohaneeicha. Ichaajenihane aitiinte aitohicha. Nii jaun chaque nelatihei nii aitohine jaanta,” naauruha fariseeocurune jana: \p \v 14 “Caraajenihane aitiin aitocoaaunne niha natiinte, nelate quere. Canuna nii uhanuluna jaan jelai coitucuun. Jana inara coitucuheeiche. Niheichu canu cunajaanu coitucuheeiche. \v 15 Nechu jataain Cana Coaunera coitucueneeichene jaunte, joaenreein inara suujua cuaaichene jaun, joaenreein ereereequiche. Aanca chunei coulurujuerichaaun canu. \v 16 Canu, cacha coulurujianunete, esinae rauhijiriin coulurujuenojoineei ne, canuhacha jelai caitono nenihana jaun, caletoaera Cana Inaca aina aitocoaunna jaun. \v 17 Charijieein teeinti ‘Ita rijiitojoeein ereeuruha coroatajai coaraaurune, esenetaacache nete ne,’ naain aite inara quiricha inoaesi cuhane, nitohaneein ichaquichene coina. \v 18 Nirijieeinna coaaraneein aitoon, nii caletoaera Ofate cajiniichaain coaaraneein ne. Nii jaun quesenetaaichenetene,” naa Jesosone jaunte: \p \v 19 “Aanca aihane nii chaca,” naain bajaauruhane jana: \p “Cacoitucueneeichene jaun, Ofa coitucuheeiche. Cacoitucuhichene jana nihanete, Ofa netonai coitucuriquiche,” \v 20 naain relanajae Jesoso, nii ita taojiaauruhana jaan loreri Teenforo asaae, nii coriqui teeuruha cachaaurune jaaun neein. Niritoha Jesosone jaunte mucuhin enoanaa jerecure. Nete enoaaurene, jaiti nitohaneein teeuruhane jaan cojohinaca que turuenihana jaun. \s1 “Nii cuhanune jaaun cunaa nainiheeiche,” naa Jesosone \p \v 21 Nii baihate coaiteen aitiin: \p “Inae amuhanune baihate cariirijieriquicheein inacojoeein. Nete inara osa caaun cauhacha neein oriquicheein, nii cuhanune jaun cunaa naineneeichene jaun,” naa Jesosone jaun: \p \v 22 “Jerihanete raajenihane nesohin nijiaonreein. Nii jaunte nii cunajaun cuenerihacacheeine que aite,” naain ita rai ereereecuruha Jorioocuruna jaun: \p \v 23 “Inarate, caa chauratane que neeiniquiche. Canuna jana, cana choae caje nenaa neeinneeun. \v 24 Nii jaunte oha curiquicheein osa caaun, canuneein nihanune esenetaeneeichene jaun,” naa Cana Coaunera Calaohi Jesosone jana: \p \v 25 “Chaneeina jian,” naain bajaauruha Jorioocurune jana: \p “Inae inara rai aitocoaacaaun turuhanune caje coauneein. \v 26 Niha arajiin erenaa inara rai quiicha beenei. Nii caletoaerate rauhijiriin esinae aite. Cauricho que aonacaaunna jaunna jerichanetojoeein beebejeeun, caa chauratane que neniquichene rai,” naa Cana Coaunera Calaohi Jesosone \v 27 janate coitucusichurene, “Naaonjoain Cana Coaunera quete aitera,” naain coitucuurenihane jaun. \p \v 28 Nitohaneein coitucuurenihana jaunte: \p “Inara araaineein nihanu natiinte, enuha que ecuu canu nujuateein canu chujuuraa curiquicheein. Nii banate Curisitoneein nihanune coitucuhin, casuujua caje rocohin aitenihanune coitucuha curiquicheein. Acaihanejein carelaa Ofa Cana Coaunerana jaan que aitocoaaunne coitucuha curiquicheein. \v 29 Chabana jelai caratirihei caletoaera Ofa, niicha jerenohin ichacaaunna jaun,” \v 30 naa Cana Coaunera Calaohi Jesosone jaunte esenetaaure arajiin cachaauru. \s1 Jelai teein Cana Coaunera cacha, jelai teein Moconajaera cacha \p \v 31 Nii baihate esenetaaurera Jeroocuru rai: \p “Rauhijiriin quere tonoraaichenete, canu ere tonoraera esineneein neriquicheein. \v 32 Nii banate esinae rauhijiriin, Cana Coaunera jerenohi coitucuhin raotojoeein jianacoo ichaonaa naineriquicheein,” naa esenetaerauru rai Cana Coaunera Calaohi Jesosone janate: \p \v 33 “Canacaanu foeratera Abaraaun caje coaauneein nihein chunei fatoroon canacaanu cailichaera. Inasiinte nii aitohine tocohaneei enene cuhaneeicha ichoreniha jianacoo mituhin nerichaanu. Nechu jataaina inoaelu caje coauneein raotojoeein rerohecaeraelanaala ichohacaanu,” naauruha nii esenetaaichuru Jorioocurune janate: \p \v 34 “Satiin quere tonoraauruhite jataain mululuhin osa tabai aiha ne. Nii chunijiu cuhin nichotenaa nainerihaain. \v 35 Cana Coaunera Calaohineein nihanune jaunte ne carai rauhi jianacoo nii osa caje inara mitaanune coina. \v 36 Canu nii caje jianacoo inara mitaanunete esinaae rauhijiriin jianacoo mituhin neriquicheein. \v 37 Abaraaunte chuhisi inara foeratera ne niqui, nete casohin cajaonaa jerequiche, quere esentaeneeichene jaun. \v 38 Carelaa Ofa najaan quena inara rai aitoon. Charijieein teeinti, inara relaa inara inacana jaan ichaquiche, nii rijijieeina canu netonai caletoaa Ofane jaa ichaaun,” naa Jesosone janate: \p \v 39 “Abaraaunte canacaanu inacane,” naauruha Jorioocurune janate: \p “Esinae rauhijiriin Abaraaun calaohi neeichene jana nihanetera, aichejetohalune rijijieein neriquiche inara netonai. \v 40 Nete esinaae caletoaa Cana Coaunerane que aitocoaaunne coreniha casohin cajaonaa jerequiche. Chabana nitohanai que nerurujuanaa jeriheilu Abaraaun. \v 41 Inarate aiha inara inacane rijijieein neeinche,” naa Cana Coaunera Calaohi Jesosone janate: \p “Coatiha unosineein nihaacaanu, Cana Coauneraachate canacaanu inacane,” naauruha Jorioocurune janate: \p \v 42 “Cana Coaunera inara inaca niha netera, canu belaicheeiche, Cana Coaunera caje uhin cau turuhin nihanune jaun. Coatiha casuujua caje coaauneein cau uhin turuhaaun. Cana Coaunera te caletoae. \v 43 Quere esenetana jereneeichene jaunte, caa inara rai aitocoaunne aonasineeinche. \v 44 Moconajaerate inara inaca ne. Nii jaunte, caje nenaa neeichene jaun niicha jereeicha ichaquiche. Nii Moconajaerate inoaelu caje coauneein soserejeein ne. Chabana rauhijiriin chaque irihei. Chaque irihanete nohane, nichaon nihana jaun, casaje nujuaneein nihana jaun. \v 45 Esinae rauhijiriin aitocoaunna jaunte quesenetaeneeiche. \v 46 Chariji inara caje osaquiin nihanune coitucue. Chanuna esinae rauhijiriin aitocoaun natiin quesenetaeneeiche. \v 47 Cana Coaunera cacha nequichenetera, Cana Coaunera ere rautaain aonaain tonorareeiche. Cana Coaunera cacha neneeichena jaunte, Cana Coaunera ere aohana jereneeiche. \s1 Abaraaun ajinihate nesihane Curisito \p \v 48 Esinaete rauhijiriin osaoquicha- Samaria cocoaicha,” naain Cana Coaunera Calaohi Jesoso cotaihuruha Jorioocurune jana: \p \v 49 “Nihei aansijieein nejein osaaohaun. Nechu acaihanejein Ofaacha jerenohin ichaain nihanune corenihate caansaine que ereeiche. \v 50 Coatiha, ‘Canuna caohacha cachaneeun,’ naain irihaun. Curuaanaaneeinte caeteein ne Ofa. \v 51 Esinaena rauhijiriin aitoon, quere tonoraerate chabana nitajenaachara nejeein nereein,” naa Jesosone janate: \p \v 52 “Esinaete osaaoquicha. Inasiinte Abaraaun, satiin Cana Coaunera ere bera inoaesihuru, naaojoaihunru inae oosichuruhalu inoaelu natiin, chere tonoraeraacha nitajenaachara nejeein neeurureta. \v 53 Abaraaun amurijiriinna nereei iite. Inae ohane jana ohacoaauruhalu Cana Coaunera ere bera inoaesihuru netonai natiin. Chaneeina jana ii nereei,” naauruha Jorioocurune janate: \p \v 54 “ ‘Canuna inara curuaanaa caohati neeun,’ naain irihanune caohacharihei. Nete caque: ‘Caate acaihanejein canu calaohine. Nere tonoraauche,’ nae Ofa Cana Coaunera. ‘Cacoaunera,’ naaiche niqui. Nete \v 55 coitucuujueneeiche. Canune laaen coitucuun. Inara rijijieein casaje nichaaunnena, ‘Coitucuhaun,’ nareeun. Esinaena rauhijiriin caraajenihane coaracaunna jaun, nere tonoraain caletoaana jaan ichaaun. \v 56 Inara foeratera Abaraaunte, cau chauratane que catohaneein tururichaaunine coitucue. Nii jaunte inae ena cau turuhanune jaun coroajeein rachoojoe,” naa Cana Coaunera Calaohi Jesosone jaunte: \p \v 57 “Inasina saoquichoonca jaanacaaine coaalanaala, canacaanu foeratera Abaraaun coaareei,” naauruha Cana Coaunera Calaohi Jesoso rai Jorioocurune jana: \p \v 58 “Aihanu. Esinaena rauhijiriin aitoon. Inae inoaeluna Abaraaun ajiniha nesiha neeun canu,” naa Cana Coaunera Calaohi Jesosone jaun, \v 59 ajeri mucuutaaure, que botosihuruhane coina. Ajeri mucuutaauruhane janate, jianatoroaain acaauru cataan cuhin, Teenforo caje mituhin amue. \c 9 \s1 Maosa rautaa Jesosone \p \v 1 Amuhemujuena jaunte leinjiin cacha maosaneein nejanoanaa coarae Cana Coaunera Calaohi Jesoso. \v 2 Coaraane janate: \p “Chanuna maosaneein nejanoae caa cacha. Rai fojiaraauru osa caaun nenihane, rai nosa caaunna,” naain Jesoso caje bajaacaanune janate: \p \v 3 “Aihei, coatiha nosa caun nihei. Niheichu fojiaraauru osa caaun nihei. Cana Coaunera ichanohi coaraa cachane coinate catohaneein nejanoae. \v 4 Inae caletoaeraacha icharatei ichacaaunnete ne, nainichaaunne cojoataa. Inae caa baiha nainerihaaunni. \v 5 Cau chauratane que nihanune quena, chauratane cononeein neeun,” \v 6 naainte, atane choaae lune churutaain, biji couturi que laculacunejeein, itacariin nii maosa nota rujuaain: \p \v 7 “Inae laaenra, taa necaojoanaa najaan Silohe inota culeenihura,” naa Jesosone jaun, cuhin culeecane caje turuhane janate, inae conoe nii maosa nota. (Silohe nanaate, Letono nanaa ne.) \p \v 8 Inae nerautaa jana coaraainte: “Caana lauhajelauhajeein coriqui bajanajaaoca,” naain ita caje bajaaure nii laurijiracuru- nii jauriaa nitohaneein coaaraauru. \p \v 9 Niritiin ita caje bajaainte: \p “Aca chujianrana,” naauruha tabaaurune janate: \p “Aca nihane coaalanaala. Tocohaniha chuhisi niqui, nete aca nene,” naaure leeochaauru. \p Nii janate raajenihane: \p “Acaneeun chujianrana,” naa raajene jaun: \p \v 10 “Inasina jana enene conoe inota,” naain bajaauruhane janate: \p \v 11 “Nii leinjiin cacha- Jesoso neein curuajaain nenaate, atane choae lune churutaain, biji couturi que laculacunejeein, tucuacaain canota rujuaain: ‘Inae laaenra, necaonjoanaana jaaun Silohe culeenihura,’ naain caletohana jaun: ‘Ai,’ naain culeecaunne janate, inae conoe caa canotara,” naain bihane janate: \p \v 12 “Aanca chaen nii cacha,” naain bajaauruhane janate: \p “Jm, jm, jm. Aancachaainti. Coitucuhaun,” nae nii maosa nerautanaa. \s1 Nii nerautanaa maosa caje bajaauruha fariseeocurune \p \v 13 Nii janate nii maosa nerautanaa amaauruha fariseeocuru renene janate: \p \v 14-15 “Inasiinte enene conoe inotata,” naain cotaain bajaaure fariseeocuru nii cacha caje, nebetacanaa janonaa bana atane choae lune churutaain biji couturi que laculacunejeein tucuacaain nii maosa nota rujuaain, rautaa Jesosone jaun. Bajauruhane janate: \p “Itanicha que canota rujuarujuariin culeeratihane jana, culeecaaunne janate inae conoe canotara,” naane janate: \p \v 16 “Cana Coaunera caje nenaa nihei nitohanai cacha, amihaniha nebetacanaa janonaa banana jaun,” naauruha tabaaurune janate: \p “Inasiinte Cana Coaunera tocohaneein ichaa natiin, osaona nihane nitohanai ichanaa nainerihei bajiaa,” naauruha nii leeochaauruna jaunte, \v 17 coaiteen enacoauneein: \p “Tonaai jana ii, nii ichautaera cacha que,” naain bajaauruhane jana: \p “ ‘Jerihane acate Cana Coaunera Ere berane,’ naanu canu,” naa nii nerautanaa maosane janate, \v 18 esentaaurene. Esenetaaurenihana jaunte, fojiaraauru caje bajaaure: \p \v 19 “Caana inara calaohineein maosaneein nejanoaa. Inasiina jana enene conoe rai nota,” naain bajauruhane janate: \p \v 20 “Aca chujian, acate canacaanu calaohi maosaneein nejanoanaa ne. \v 21 Inasiin chaaiti conoe enene rai nota. Niheichu nii rautaera coitucuhaacaanu. Cajejian bajaauche. Inae canaanai nihane coaalanaala. Acate naine raaje bihane,” \v 22 naaure nii fojiaraauru, Jorioocuru curuaanaa coasiha. “Acate Curisitone,” naain iriha chuneine, “Cau sinacoca asaae enohane jererihacacheein,” naauruha nii Jorioocuru curuaanaacurune raotojoeein coitucuuruhana jaunte: \v 23 “Cajejian bajaauche. Inae canaanai nihane coaalanaala. Acate naine raaje bihane,” naaure nii fojiaraauru. \p \v 24 Nii janate coaiteen nii maosa niicha rautain cotijiain: \p “Esinaen rauhijiriin beeu, Cana Coaunera notaracaae. Osaaotoha nii cachane coitucuhacaanu,” naauruha Jorioocuru curuaanaane janate: \p \v 25 “Osaaotoha nii cachane coitucuhaaun canu. Acaihanejein maosa nihanune caje, inae enene conoha canota neeinchana coitucuujueeun,” naane janate: \p \v 26 “Chatohaneeinte chete nitohaneein conoha inotane coinata,” naain bajaauruha coaiteenne janate: \p \v 27 “Inaera inara rai aitoonna. Chatonaaina nenacaaen bereeun. Chanuna coaiteen enacoaauneein inara rai bihanune jerequiche. Jerihane inara netonaite nere tonorana jerequiche,” naane janate: \p \v 28 “Iite laaen nii cacha ere tonoraai. Canacaanuna jana, jelai teein Moisesa ere tonoraacaanu. \v 29 Moisesa aina iriha Cana Coaunera neeichana coitucuhacaanu. Jana nii cacha coitucueraai caoachanainejeein. Chacaje chaainti ecoonane,” naain nii maosa nerautanaa cotaicha rijitucuruhane janate: \p \v 30 “Tara canota tihane caje coitucuhichene. Niheichu: ‘Naaojoain cajete uhe,’ naain coitucuheeiche. \v 31 Cana Coaunera bajaa osaaonaaurune tonoraeniha Cana Coaunerane coitucuhacaanu raotojoeein. Acaihanejein nere tonoraain niicha jerei ichaain nenaa cacha bajaanete coroatajane Cana Coaunera. \v 32 Nihei chunei, inoaelu caje coauneein nitohaneein maosaneein nejanoaa leinjiin cachane jana nota cono tera. \v 33 Cana Coaunera caje unaa nenihane noote catohanai ichare,” naane janate: \p \v 34 “Osaaotiin nejanoaaina jaun noote canacaanu relanaa jereeita,” naain nii maosa sitaaure ita taojiaauruhana jaan loreri caje. \p \v 35 Inae nii maosa sitaauruhane coitucuuriin, coaraa cuha Jesosone janate que tacaa uhe. Nii jaunte caje bajae: \p “Cana Coaunera Calaohi esenetaaina,” naain bajaane janate: \p \v 36 “Eenje. Carai beeuna, rauhijiriin Cana Coaunera Calaohi nihane coitucuhin esenetaera Curuaanaa,” naane jana: \p \v 37 “Canuna acaneeun,” naa Cana Coaunera Calaohi Jesosone janate, \v 38 nacatiha neseeonraain: \p “Esenetaanura Curuaanaa,” naane janate: \p \v 39 “Canuna caa chauratane que turuun, maosacuru niha natiin, conoha rai notane coina. Jana, notaa nocoetonacaauru maosaneein nihane coina,” naa Jesosone janate, \v 40 cuu aonajeeuruhana jaun: \p “Canacaanu netonainoona maosaneein nihacaanu,” naa tabaauru fariseeocurune janate: \p \v 41 “Maosa neeichene, caseteco coaariheeicheein osa coreniha niqui. Nete, ‘Itolere canacaanuhacha ichai coaraain coitucuhin ichacaaunne jaun maosa nihaacaanu,’ naaichene jaun, caseteco coaraa curiquichein nii coreniha,” nae fariseeocuru rai Cana Coaunera Calaohi Jesoso. \c 10 \s1 “Chariji teeinti, acuujua edaa enoe. Niite asijiauto ne,” naa Jesosone \p \v 1 Niritohane baihate: “Esinaena rauhijiriin aitoreeunni. Carenero ucuha acuujua edaa enoite asijiauto ne. \v 2 Jana, rauhijiriin nacuujua cuhane enoite beraicha esine ne. \v 3 Acuujua beraichate, janone acuujua joracaain, enohin curuaacuru curuaacuru que curuaateein, nii carenerocuru cotihacane tajiha uure, acaauru beraicha nihane ere coitucuuruhana jaun. \v 4 Nitohaneein cotihanajaain, inae saain mituuru jana, acaauru ajiniha cuujihane jana, caaijie cuure nii carenerocuru, acaauru beraicha nihane coitucuruhana jaun. \v 5 Jana nejelau cotihanaacanete, que janoriin soroore, nejelau ere nihane coitucuuruhana jaun,” \v 6 naain niqui relanajae Cana Coaunera Calaohi Jesoso, coitucuuruhane coina niqui. Nete, “Naaonjoain quete aite,” naain aonaain coitucuurene. \s1 Cachaauru corenihate oha cureein Jesoso \p \v 7 Nii jaunte, rauhijiriin aonacuruhane coina: \p “Leinjiin canuhachana jianacoo cacha mitaeranu que nenaa neeun. Cacolane cana Inaca Cana Coaunera rene turunaa nainihei chunei. \v 8 Nii jauriaa cajiniha unacaaurute, nechu jataain cacha coritaeraaunu que unacaaurulu ne niqui. Nete, nere tonoraaurene cacoitucueranuuru cachaauru. \v 9 Leinjiin cacorenihachate naine, cana Inaca Cana Coaunera bijiu tacaain aina neeichene. \v 10 Arajiite inara curuaanaaneein nenaa jere, nechu jataain nohaneein inara coritaain. Acaauru esenetaain, acaauru ere tonoraeraaurute caoachanainejeein nitajiha cuurureein. Canuna turuun, raotojoeein rachoojoeein cha latelanaala Cana Coaunera aina neeichene coina. \v 11 Canuna esinae rauhijiriin inara curuaanaanu que letononeein neeun. Nii jaunna oha cureeunni satiin canu cachaauru coreniha, nabana necairichaauruhane coataa, satiin quere tonoraain esenetaeraauru, necairichanaa coaraelanaala rauhijiriin Cana Coaunera aina nihane coina. \v 12 Nii curuaanaa neein nenaa jereraaurute, nechu jataain core coinaacha aihuruhana jaun, niha acaauru aina nejerateein acaauru coineterane, cachaauru jaohin ratiriin sorooruhane acaauruhacha mucuhin sooruhane, cajihaneein ita caje riaaneeure. \v 13 Nitohaneeinte rai cachaauru ratiriin soroore, nechu jataain curuaanaa neein nenaa jerecuruha core coinana jaun, coaraain cuu nainaauruhane coina. \v 14-15 Canunajian nenacaaen caohacha nejeein curuaanaaneein neeun. Charijieein teeinti cacoitucuhiche nii rijijieeina Ofa coitucuun. Nii rijijieein inachu, canu cachaauru coitucuun. Jerichanejeein techu coitucunajaanune rijijieein cacoitucuure. Canuna canu cachaauru coreniha caraajenihane neteein oha cureeunni. \v 16 Nihachu naain nejelau canu cachaauru, cotihanaacaaun nete ne, ita aina inara tihanune coina. Cotianaacaun nete, quere tonoraain uurureein. Inae nitohanihanena leinjiin canuhacha inara curuaanaa neein niha cureeunni, nitohaneein ita aina inara tihanu ne. \p \v 17 Nere tonoraain caletoaana jaan ichacaaunna jaunte, jataain cacoelai cana Inaca Cana Coaunera. Nii corenihana caraajenihane netiha cureeunni, casohin cajaaoruhane coina, nena ichanaa cureeunni. \v 18 Canu jerenihanune, nihei chunei casohin cajaonaa nainerihei. Nena caraajenihane netiha cureeunni, nitohanihanune coina caletoaa Ofa Cana Coaunerana jaun,” nae Cana Coaunera Calaohi Jesoso. \v 19 Niritoha Jesosone esenetaeraauru Jorioocurute, nii esenetaauruhichuru caje nejelau neleruhin neeure. \v 20 Niichurute: \p “Chanuna caa osaaonaa nechu aansai jaeloroheneein nenaa cacha ere tonoraaure,” naaure tabaauru itarai. \v 21 Nii jana nii esenetaaurerate laaen: \p “Osaaocane noote caritiin erere. Chasiina jana osaaocane maosacuru nota cono tere,” naaure ita rai nejesinajeein. \s1 Cana Coaunera Calaohi Jesoso raaureniha Jorioocurune \p \v 22 Inae elohena nihane janate, Jerosaleeun ita taojiaain nii loreri inoaesi Teenforo besaute beseta bitoaaure Jorioocuru. \v 23 Nii jana nii Teenforo coonri seeonjoan- Salomoon curuaa siriin nenaa asaae amuhemuheca Cana Coaunera Calaohi Jesosone jana \v 24 curuaacotaain, acaauru cataaun teteriin: \p “Cha carajana erereei ii coitucuhacaanune coina. Rauhijiriincha letonoaneein ereeu, esinaae Curisitoneeine,” naauruha Jorioocurune jana: \p \v 25 “Inae bihanulu. Nii jana quesenetaheeichelu. Inae caletoaa Ofana jaan ichacaaun inara notaracaae. \v 26 Nii coaraquiche niqui. Nete jauriaa aitocoaaunne tocohaneein canu cacha neneeichene jaunte, caje nainaain quesenetaeneeiche. \v 27 Coitucunajaain nihanune rijijieein techu, cacoitucuhin quere tonoraain neeure canu cachaauru. \v 28 Canuna acaauru rai nitajenaachara nejeein nenaa ichaonaa teeun. Chaaelai janonaa bananeriaain nitajeeuruhane. Niheichu chaaen cacaje rulunajaera. \v 29 Satiin curuaanaacuru curuaanaa Ofa Cana Coaunera carai tenajaana jaun, nihei chunei cacaje rulunajaera. \v 30 Canuna, Ofa aina leinjiin Cana Coauneraneein nihacaanu,” naa Jesosona jaunte, \v 31 ajeri mucuutaaure Jorioocuru, que bodoosihuruhane coina. \p \v 32 Nii jaunte: “Itolere caohachana ichaaun satiin coarajeeichene notaracaae, Ofa letononeein. Chatohanei corenihana nitoaneein ajeri que canu bodoosicheeiche,” naa Cana Coaunera Calaohi Jesosone janate: \p \v 33 “Caohacha ichaaine coreniha ajeri que ii bodoosiriahacaanu. Cana Coaunera niha nocoetiin, Cana Coaunera rerohecaaina jaunna ichana jerichaanu. Cana Coaunera niheei. Raujiaain cachaneein natiinte Cana Coaunera niha nocoetohi,” naauruhane jana: \p \v 34-36 “Inarate casohin cajaonaa jerequiche, ‘Ofa cana Inaca calaohi nichaaun,’ naanune coreniha. Chaaen techu nii coreniha, ‘Ofa cana Inaca Cana Coaunera rerohecaa,’ cacoeeiche, Cana Coaunera chujian raajenihane, ‘Canu calaohichuru’ naa inoaelu ichauhenaauru rai, rai quiricha inoaesi cuhanena jana, esenetaaichelu satiinina jaun chujian, caa chauratane que caletoaa Ofa cana Inaca, niicha jerenohi ichacaaunne coina natiin. Inasiina Cana Coaunera rerohecareeun, ‘Ofa Cana Inaca calaohi nichaaun,’ naanune coreniha. \v 37 Ichaa Ofane tocohaneein cha ichaenihanune coa canu esenetaache. \v 38 Aihane jaun, canu esenetaeneeichene nihanatiin, nii canuhacha ichai coaraain esenetaaichenete caohachae. Nii ainate canu aina niha Ofa Cana Coaunerane jana, canu rai Calaohineein aina nihanune esenetaaichene caohachae,” naa Jesosone jana, \p \v 39 coaiteen mucuhin amanaa jerecuruhane jana, acaauru que janoriin amue Jesoso. \p \v 40 Acaauru que janoriin amuhinte Jorodaan jerau cauha cue. Nii jauriaa cachaauru coujunacatihalu Joaanna jaaun turuhin cuu ne. \v 41 Nii janate rene turuha uure arajiin cachaauru. Cuu turuhin coaraain: \p “Esinaete chuhisi rauhijiriin aite Joaan, caa cacha que. Niicha ichai ichaain cana notaaca Jesosone rijijieein cana notaacane que airijiinte, esinae rauhijiriin aitohane tocohane,” naainte \v 42 Jesoso esenetaaure cuu nenacaauru cachaauru. \c 11 \s1 Oha Lasarone \p \v 1 Naain Betaniau coroatajai baihuru aina nenaa Lasaroneein curuajai jetaote, banejelanaala cunaite. \p \v 2 Marata, Mariha, naa nii baihuru curuaa. Nii Marihate, Cana Coaunera Calaohi Jesoso tijia choaae erene jujui jataain coreti chorohin, couturiji que jacoraera ne. \p \v 3 Nii jaunte cunaitiha nii acaauru cona Lasarona jaun, “Cunaitiha iicha belaaicha curuaanaa,” naain Jesoso rai berateeure. \p \v 4 Nii jaunte Jesoso rene turuhin beeuruhane jana: “Coatiha nii cuaaetoha nii cunai caaun orihaain. Cana Coaunera coitucuhin, ‘Caohatoha Cana Coaunera Calaohi,’ naain Cana Coaunera Calaohi coitucuuruha satiin cachaaurune coinate cunaite nii cacha,” naainte cuelanaala cuu coroata janohin ne Cana Coaunera Calaohi Jesoso. \v 5 Nii baihuru aina curataain belainaaca natiinte \v 6 “Cunaitiha Lasaro,” naain berateeuruhane jana. \v 7 coroata janohi cuu nihane baiha: \p “Chajaauchete coaiteen Jodea cunichaache,” naa Jesoso, aina nerelanaa nichaanune raine janate: \p \v 8 “Jaitinootera carajaje, ishohin ijiaonaa jerecuruha Jorioocuru, ajeri que ii bodoosiine. Nii atiin inachura coaiteen ucuaae cunaa jereeite cacha relaera,” naacaanune janate: \p \v 9-10 “Tana, cojoanonaateein caletoaa Ofa Cana Coaunerana jaan ichacaaunne nihane coitucuhichene. Ichaenihanune, canuhachana baasoneein nedareeunni,” nae Jesoso. \p \v 11 Nii baihate: “Siniha cana belaicha Lasaro, nocoa inae nocoaa curichaaun,” naa Jesosone jana: \p \v 12 “Aihana jaunte chujian, sinihana jaun nerautareein,” naacaanu. \v 13 Esinae sininaa que jecha aite naacaanuna jaunte, \p \v 14 rauhijiriin: “Inae oha Lasaro. \v 15 Caoacha quete cuu nenihanune jana ai. Inae laaen jataain quesenetaa curiquicheein,” naa Jesosone jana: \p \v 16 “Chajaauchete cana netonai aina cunichaache, aina jiniiquiin ohacachene coina,” nae nii Tomasi canacaanu rai. (Nii Tomasite curuaateeure Fafione neei, fafione nihana jaun.) \s1 Onaa ichateein, rai ichaonaa tera niha Cana Coaunera Calaohi Jesosone \p \v 17 Nii janate Betaniau turuha Jesosone jana, inae jena janoha atane neruujuene beeure. \v 18 Saaneein itaraeniha Jerosaleen caje nii Betaniane jaunte, \v 19 tajiha caje turuhacoaaure Jorioocuru, nii onaa cacha baihuru Marata, Mariha, naaonjoain suujua nunaauruhane coina. \p \v 20 Nii janate turuelalajeein tajiha uujiha Jesosone coitucuuriin que tacaa uhe Marata. Jana, Marihate, loreri asaae nedae. \p \v 21 Nitohaneein cuhin Jesoso que tacaain: “Cau neeichene jana nihane, oriheiche canejerata curaanaa. \v 22 Nete, chaelai bajaaichene ichei tiha cureeinche Cana Coaunera,” naa Maratane jana: \p \v 23 “Ichanaainte coaiteen nichaurareeinche,” naa Marata rai Jesosone jana: \p \v 24 “Eenjeen airichaainche chuhisi. Inae besautiha cana janonaane banate, coaiteen ichanaain ichaoha cuurureeinche oonacaauru niquicha,” naa Maratane jana: \p \v 25 “Canuna onaa ichateein, rai ichaonaa nitajenaa charanejeein nenaana jaan teraneeunche. Quesenetaerate, ohane niha natiin ichaoha cureeinche. \v 26 Satiin jaiti ichaohin nenacaauru quesenetaanete, ohane niha natiin, chabana nitajenereeinche. Caa caitoonjoan esenetaaichena,” naa Jesosone jana: \p \v 27 “Eenjeen, iite Curisito neein- Cana Coaunera Calaohineeinchene esenetaanuchera. Iite caa chauratane que turuha uha niicha jerecuri canacaanuhacha cohajei ineinchera,” nae Marata. \s1 Lasaro atanebana choae chanaa Jesosone \p \v 28 Niritohane baihate, nocoasai Mariha cotihaca cue Marata. Rene turuhinte: “Taute turue cacha relaera. Ichotijiaeratiha jaunna ii cotihaca uun,” naa Maratane jana, \v 29 luhecotariin nimihuritiin Jesoso coaraa uhe Mariha. \v 30 Nii janate nii ratiriha Maratana jaaun jelaiha ne Jesoso, jaiti nii neseu turuelanaala. \v 31 Luhecotariin nimihuritiin uha Marihana jaunte caaijie uure nii loreri asaae aina neein suujua nunaa nenacaauru Jorioocuru, “Naain atanebana choaae jecha inaderaa cue,” naain niqui caaijie cuure nii Jorioocuru. \p \v 32 Nii janate Jesoso rene turuhin nacatiha neseonraain: \p “Cau neeichene jana nihane, oriheiche canejerata Curuaanaa,” naain \v 33 chanaa Marihane jana, aina chanaauruha Jorioocuruna jaun, jataain inaderaain: \p \v 34 “Chu atane rucuhecure,” naain bajaa Jesosone jana: \p “Nota taute atane rucuhecurera Curuaanaa. Chajaautejian coaanicha,” naauruhane jana \v 35 chanae Jesoso. \p \v 36 Nii jaunte: “Jataainte coinaderae,” naaure Jorioocuru tabaauru. \p \v 37 Nii jana leochaaurute jana: “Tajian caa cacha, maosa nota cono tihalune. Tajian jana naineriha chaaelai ichaa oheniha Lasarone coinane,” naaure nii leochaauru Jorioocuru. \s1 Oo caje ichanaa Lasarone \p \v 38 Nii jaunte atane bana rohan turuhin, coaiteen inaderae Jesoso. Ajeri jachu cuhane ita rucuhecuruha Jorioocuru, jelai ajeri que fuhina jaun: \p \v 39 “Joracaauche,” naa Jesosone janate: \p “Inae jerihane nirinihache cacha natiinta. Inae jena janohache aiha cachane natiinta Curaanaa,” naa nii nijiaonaa cacha bai Maratane jana: \p \v 40 “Inaera ichei, ‘Esenetaaichenete Cana Coaunera ichanohin caohati coaariquicheeincha,’ naain ichei aitoonchena,” naa Cana Coaunera Calaohi Jesosone jana \v 41-42 joracaauruhane jana, dede coarajeein: \p “Nariha Ofa, ii bajaanune satiin quiicha bajanojoin tenajaaoqui bajaanune naineeine coreniha. Nii jaunna ichei aitoon, aonacuruha nuricho que cau nenacaauru cachaaurune coina, aonaain esinae rauhijiriin ii caletohaine esenetaauruhane coinara Ofa,” naane \v 43 baihate: \p “Lasaro, mituu nii lai caje,” naa Cana Coaunera Calaohi Jesoso tonijiaine jana, \v 44 tajiha conaara tijianeein mituha uhane jana: “Batuhichuchete jianacoon mituhine,” nae Cana Coaunera Calaohi Jesoso. \p \v 45 Nii ainate Cana Coaunera Calaohi Jesoso esenetaaure le lauriin Jorioocuru, nii Mariha corianiha cunacaauru. \s1 Jesoso mucuuruhane rai neeuruha fariseeocurune \r (Mt 26.1-5; Mr 14.1-2; Lc 22.1-2) \p \v 46 Nii jana, acaauru tabaauru jetaote turuhin biha cuure fariseeocuru rai. \v 47 Nii jaun jetaote itataojiaaure fariseeocuru, batirichuru curuaanaacuru, saain cocoainanacaihuri nii que ita rai ereereecuruhane coina. Nii jaun jetaote ita rai: \p “Inae itolere ichaa nii cacha. Inasirihacacheta. Maosacuru rautaain, onaa ichateein, lenone faain, itolere ichaa inae. \v 48 Naajeein inauheneeicha coarajihacachenete, esenetaacoaauruha satiin cachaaurune, cana cairichaaurureein Romanocuru rai cocoainanacaihuri. Cana raite caa ita taojianaana jaan loreri Teenforo chamuhitiin cana cairichaaurure,” naaure jetao Jorioocuru curuaanaacuru. \p \v 49 Nii jana jetaote, cuune leinjiin Caifasineein curuajaain batirichuru curuaanaa. Nii jetaote: \p “Joaereeinte ereereequiche. \v 50 Nita coitucuhichene, cana caohachanu que tejian oha cureein nii leinjiin cacha, nabana necairichanaa coaracaache satiin Isaraeli cocoaicha nichaachene coataa,” nae jetao acaauru rai nii Caifasi. \p \v 51 (Coatiha suujua caje coaauneein rocohin aitohi nii Caifasi. Nii ajaana cuhane batirichuru curuaanaa neein nihana jaunte coroatajane Cana Coaunera, nabana necairichaa Jorioocurune coataa oha curichaain Cana Coaunera Calaohi Jesosone que aitohane coina. \v 52 Coatiha Jorioocuruhacha coreniha oha curihaain niqui. Satiin chauratane sacutaain riaaneein nenacaauru Cana Coaunera calaohichuru jitariin taojiaane coinate aicheein.) \v 53 Nitohaneein oo caje Lasaro ichatihane caje coauneeinte, Cana Coaunera Calaohi Jesoso que necosuujuaaure Jorioocuru rai cocoainanacaihuri, sohin jaaoruhane coina. \p \v 54 Nii jaunte Jorioocuru rai cocoainanacaihuri rai ecocoelanaala nii Jodea batane caje mituhin naain Efaraaiun cue Jesoso. Cacha areroo rohan nenaa neseu Efaraaiun cuhin cuu ne, canacaanu aina. \p \v 55 Fasocoa cataihajeein, neseeuru neseeuru caje naain Jerosaleeun cuhajeeure, acaauru necoaauna rijijieein naunatajaain, necaaonjoaain jatoroaain Fasocoa beseta bitohauruhane coina. \v 56 Nii Jerosaleeun turuhinte cuu cajianeein Jesoso ariirijieeure. Cuu nenaa ita taojiahuruna jaan Teenforo asaae ita taojiaain: \p “Beseta bitohanacha urichaai,” naain itacaje bajaaure, \v 57 “Chunocoha, ‘Cuute ne,’ naain coitucuhane, beeinete mucuhin raeratihacaanu,” naauruha fariseeocuru, batirichuru curuanaacuru, naaonjoainurine jaun. \c 12 \s1 Jataain Jesoso belaiha Marihane \p \v 1 Saota janonejeein lanajeeca Fasocoa janonaane janate, nii oo caje niicha ichatei Lasaro coaraa cue Jesoso naain Betaniau. \v 2 Nii janate cuu beseta bana rijijieein Jesoso coroaateeure, raaoti lenone que. Lasaro bai Maratate, acaauru rai lenone lauriae. \p \v 3 Nii jana litoro cataaun uujoaain erene jujui coreti uhaain, que Cana Coaunera Calaohi Jesoso tijia rujuaain, couturiji que jacoraa Marihane jana, juujijiain bijiihaque nii loreri asajai. \p \v 4-5 Nii jaunte: “Chanuna nichata fashai janonei amihanenaa core tocohaneein necoretelanaala aihure, cairichaihuri coroatajanenarichaae,” nae nii canacaanu lechoonca coroataja Simoon calaohi Jodasi Isacariote, nii Jesoso coulurujueranu. \v 6 Coatiha esinaae rauhijiriin cairichaihuri coroatajanena jerihane caaun aitohi. Asijiautonihana jaunte aite, nechu jataain aca nii coriqui raane jerena caaun. Aca canacaanu coriqui beraichaneein nihana jaun raotojoeein basijiauhane coinate aite. \p \v 7 Niritoha Jodasine janate: “Coa rerohecaa. Cajabereeo rucuhecuruha najaannu que niicha rucujuei nihana jaunte ichae. \v 8 Cairichaihuri coroatajanena jereeinete, nereein inoaenlu netojoeein arajiin cairichaihuri. Coatiha inoaelu netojoeein cau nerinaaunni inara aina,” nae Jesoso. \s1 Lasaro sohin jaonaa jerecuruha Jorioocurune \p \v 9 Nii baihate, Betaniau niha Jesosone coitucuuriin coaraa cuure Jorioocuru. Coatiha acaacha coaraa aihuruhi. Lasaro- nii oo caje niicha ichatei coaracuruhane coinane maajeeinte aihure. \p \v 10 Nii jaunte ita suujua rijitojoeein, ita suujuau tacaain, “Chatohaneeinte acaentonai sohin jaonaaneeineta,” naain \v 11 nii Lasaro netonai que necosuujuaaure batirichuru curuaanaacuru. Ohane jana ichatiha Jesosone coaraain esenetaauruha le lauriin Jorioocuru, acaauru jianeeinna jaun. \s1 Jerosaleeun turuha Jesosone \r (Mt 21.1-11; Mr 11.1-11; Lc 19.28-40) \p \v 12 Nii janate Jerosaleeun cuhacoaaure arajiin cachaauru, Fasocoa beseta bitoaa. \p Nii cojoanoote turuha urichaain Jesosone coitucuure. \v 13 Nitohaneein coitucuhinte, elele alo saaujiin amaain que tacaa cuure. Que tacaain: “Caohacha quete uhicha- canacaanu coroatajaneraunu que Cana Coaunera letono. Cachuura,” naain, “Caa Cana Coaunera letono belaihuruhine itolere cachaauru. Caa Isaraeli Curuaanaa \it Rey \it* belaihuruhinera,” naain, ehequiin coroajeein Jesoso raaure. \v 14 Nii janate cabario tocohaneein nenaa boro ichoaae iniin laulauquiin turuha uhe Jesoso, aitoha Cana Coaunera Quiricha Inoaesi cuhanene tocohaneein: \q1 \v 15 “Coa coasichachera \q1 Jerosaleen cocoaichacuru. \q1 Coaracuche, boro choaaete \q1 laulauquiin turuha ureein \q1 inara Curuaanaa \it Rey\it*cha,” \m naa Cana Coaunera Quiricha Inoaesi cuhanene tocohaneeinte turuha uhe Jesoso. \p \v 16 Nii janana caoachanae netojoeein aonajihacaanu aina nerelanaa nichaanune. Nii baiha inae dedeeu cuha Jesosone janate, canacaanu suujuau neeorite, niriitiin aitoha Cana Coaunera Quiricha Inoaesi cuhanene tocohaneein aihane coaracaanune jaun. \p \v 17 Oo jana nii Lasaro ichatiha Jesosone coaraauru cachaaurute nii leochaauru rai beeuruhana jaun, \v 18 nitohaneein onaa ichatihane coitucuuruhana jaun, Jerosaleeun turuha Jesosone jana, que tacaa cuure. \v 19 Nii janana coarajenajaain: “Inae coaraquiche. Inae cha chana nainihaacacheta. Coaracuchera. Saainte aina cuurera,” naain ita rai ereerejeeure fariseeocuru nejesinajeein. \s1 Jesoso arihuruha Curiecocurune \p \v 20 Naain Jerosaleeun cuhin Fasocoa beseta bitoha cunacaauru aina cunacauru \v 21 Curiecocuru tabaaurute Jesoso aina nerelanaa Ferifi rene turuhin: “Jesoso coaana jerichaanura curaanaa,” naaure. (Nii Ferifite Calileea batane que nenaa Betesaaida cocoaichane.) \v 22 Nii janate Aanderesi rai bihana jaun, jiniiquiin cuhin Jesoso rai biha cuure. Jesoso rai beeuruhane janate: \p \v 23 “Inae laen ecu tiha ohanune cojoinaca. Canuna inaraacha cohajei cachaneein neeun. Ohanune baihate satiin curuaanaacuru curuaanaa niha caenoaa cureein Ofa Cana Coaunera,” nae Jesoso. \v 24 Niritiinte, “Esinaena rauhijiriin aitoon. Charijieein teeinti lecuhejeein temueraeniha arosone, omaroelanaala jerichanejeein ne. Jana atane choaae naluhane, omarohin arajiin inacaain nefae. \v 25 Nii rijijieein techu ne cacha netonai. Niicha jereeicha ichaa cachanete, temueraeniha ne, aiha arosone rijijieein jerichanejeein ne. Nirijieeinte, nechu jataain joaereein niha cureein. Jana cha que casilanaala Cana Coaunera jerenohi ichaa cachanete, Cana Coaunera bijiu tacaa cureein. Jana, ainihanete nitajiha cureeincha. \v 26 Quere tonorana jerera, quere tonoraaine. Nii quere tonoraerate, nii cuhanune jaun niha cureein caniha. Chaen techu, quere tonoraera, Ofa rai coroaaenacai ichareein,” nae Jesoso. \s1 Orichaaine biha Cana Coaunera Calaohi Jesosone \p \v 27 Nii baihate: “Nererojoecaa jataain casuujua. Chatohanerihanu coaetaata. Nihei, ‘Cacorataaneeu Ofa, casohin canu ateinaauruhane coataa,’ naain erenaa nainihaun, nii coina cau turuhanune jaun,” naane baihate, \v 28 “Ofa, coaiteen iicha ichana jerei ichaain caa cachaauru notaacu, aihute coaraain, ‘Caohatoha Cana Coaunerara,’ naaurumiin satiin cachaauru coaraaincha,” naain Cana Inaca Cana Coaunera bajaa Jesosone janate dedeeu tonii: \p “Inae ichacaaun cacoitucuuruhane coina. Inae coaiteen icharichaaunni coaraain canu nichaaunne coitucuuruhane coina,” naain toni dedeeu. \v 29 Naa dedeeu toniine jana: \p “Arara jecha,” naaure nii cuu neein aonajeeurera cachaauru. Nii jana tabaauru: “Cana Coaunera letonote aite,” naauruhane jana: \p \v 30 “Coatiha canu rai aitohi. Aonaquichene coinate inara rai aite. \v 31 Inae chauratane curuaanaa Moconajaera aina jaoleneein neeururichaain inae Cana Coaunera coitucuuruhi. \v 32 Inae ecuun coroso que nihanunena, satiin quesenetaaurera raa cureeunnicha,” nae Cana Coaunera Calaohi Jesoso. \v 33 Niritohane ainate, “Naaonjoaainte oha cureeincha,” naain coitucuure satiin cachaauru. \p Niritoha Jesosone jaunte: \v 34 “ ‘Onaachara nejeeinte nirijieein niha cureein Curisitora,’ naa canacaanu quiricha inoaesi cuhane natiin, chatohaneeina coroso que ecuun nere nii cachaneein nejanohanaa. Charijina nii cachaneein nejanohanaa ne,” naauruha Cana Coaunera Calaohi Jesoso rai jana: \p \v 35 “Canuna cacha cononeein neeun. Basijiin reintiariinne inara aina neeorihun. Quesenetaauche, inae inara ratirihanune, nocohenaanau nitajeeichene coataa. \v 36 Cau jaiti nihanune cojoataa quesenetaauche, canu cachaneein neeichene coina,” naane baiha jianatoroaain acaauru caje naasi Cana Coaunera Calaohi Jesoso. \s1 Jesoso esenetaaureniha Jorioocurune \p \v 37 Itolere maosa rautaain, onaa ichateein, lenone faain, naojoaan acaauru notaracaae Jesoso natiinte, esenetaaurene Jorioocuru. \p \v 38 Inae niritiin laenaain bihalu inoaelu Cana Coaunera Ere bera inoaesi Isaihasi najaunte, nii laconaa nainene: \q1 “Cha canacaanuhacha \q1 beebejei esenetaete \q1 curuaanaa,” \q1 naainte: \q1 “Chariji jana iicha ichai \q1 coaraain esenetaete \q1 curuaanaa” \m naain laenaelu Isaihasi. \v 39 Nii jaunte esenetana jerecurenihaluna jaun coaiteen laenaain: \q1 \v 40 “Jauriaa esenetana \q1 jerecurenihana jaun, \q1 inae acaauru suujua anioaan \q1 Cana Coaunerana jaunte, \q1 turuha Cana Coaunera Calaohine jana \q1 coitucuurene, \q1 nota que coaraain \q1 nesoone caaun \q1 enaraa coitucuuruhane coataa. \q1 Nitohaneeinte \q1 tenajae Cana Coaunera,” \m naainte \v 41 laenaelu Isaihasi inoaelu, cajiha cana rai chauratane que turuha uha Jesosone ajiniha. Ichoaichanihate nii coaraain caritiin laenaelu Isaihasi inoaelu. \p \v 42 Nii natiinte saain esenetaurenihane caniha, esenetaaure araijiriin. Cocoainanacaihuru tabaauru niha natiinte esenetaaure niqui. Nete chunei rai beeurene, nii ita taojiauruha najaan loreri sinacoca caje sitanajaa fariseeocurune coataa. \v 43 Acaauru belaiha Cana Coaunerane rautaauruhane amuritoheriin acaauru belaiuruha acaauru araichurune jerecuruhana jaun. \s1 Nereecha que cachaauru coulurujiha Jesosone \p \v 44 Nii jaunte tonijiaain: “Quesenetaera, coatiha canuhacha esenetarinaain. Nii caletoaera Ofa niha natiinte esenetareein quesenetaera. \v 45 Cacoharaerate nii caletoaera netonai coarae. \p \v 46 Canuna caa chauratane cono neeun. Canuna caa chauratane que turuun, nabana nocohenaana niha quesenetaerane coataa. \v 47 Quere tonoraeniha chuneine coatiha canu coulurujuerinaauni. Coatiha caa chauratane que nenacaauru coulurujueranu que uhaun. Jianacoon niha caa chauratane que nenacaauru cachaaurune coinana turuun. \v 48 Chariji teeinti, ‘Caohachaaita,’ naain quere tonoraene. Niite coulurujiha cureein caa quicha beebejei Erenaa, inae saa cana janonaane bana, \v 49 casuujua caje rocohin aitenihanune jaun. Caletoaera Ofa aitoonjoaacha quena caa aitiin inara relaaun. \v 50 Ofate caletoae nitajenaachara nejeein niha canu ere esenetaain tonoraerane coina. Nii jaunna caletohane rijijieein, caa aitoon,” nae Jesoso. \c 13 \s1 Aina nerelanacaauru tijia culeeca Jesosone \p \v 1 Le janojoeein lanajeeca Fasocoa besetane janate, inae Cana Inaca rene cauha cuhane catainaaecane coitucue Cana Coaunera Calaohi Jesoso. Itolere janonaa bana chauratane que nenacaauru cachaauru belaiha coichana aina cutaainna jaunte, esinae rauhijiriin belainaacane coitucuuruhane coina raajenihane netiha cureein. \v 2-4 Nii jaunte aina nerelanaa nichaanune aina lenone Jesoso. Nii janate cuune canacaanu aina Simoon calaohi Jodasi Isacariote, suujua saruha Moconajaerana jaun Cana Coaunera Calaohi Jesoso coulurujueranu. Nii jana satiin curuaanaa neein tiha Cana Inaca Cana Coaunerane baiha, Cana Coaunera caje uhane coitucuhin, inae jelaiha cauha cuhane coitucue Cana Coaunera Calaohi Jesoso. Nii janane jaiti nitohaneein nerichaaine coitucuelanaala lenonejihacaanune jana, lenoneeo jiaaeriin, nobiri rocoriin, jaleri que faino balutaain, \v 5 baandeja cuhane acau chotaain, canacaanu tijia culejeein, nii rai faino que canacaanu tijia jacorae Cana Coaunera Calaohi Jesoso. \p \v 6 Nii baihate Simoon Fedoro tijia culeena jeriha Jesosone jana: \p “Iina catiha culeena jereeite curaanaa,” naa Fedorone jana: \p \v 7 “ ‘Naaonjoain coinate caa ichae,’ naain coitucuheei. Nii baihate coitucuriquiin,” naa Jesosone janate: \p \v 8 “Chaaelai janonaa bana nihei catiha culeequine jerichaaunne,” naa Fedorone jana: \p “Ii tijia culejenihanune, canu aina nenaa naineriheini,” naa Jesosone jana: \p \v 9 “Aihana jaun, coa catihacha culeeca, cacoii, cacoturi naaonjoaine maajeein culeecura Curuaanaa,” naa Simoon Fedorone jana: \p \v 10 “Enanejeein necaojoanaa, jitariin jaberocone maajeein culeera latiheei. Leinjiin rai tijia culeeraachate late, enanejeein necaojoane baiha niha natiin necalanoaaeca rai tijia najaun. Saainte niqui culeenohineein neeiche. Nete ne inara jana leinjiin jaiti \v 11 culeenojoinelanaala,” nae Jesoso, Jodasi Isacariote que, coulurujuerichaain Jodasi Isacariotene coitucuha najaun. \p \v 12 Acaauru tijia culeecane baihate, nobiri curujuaain, coaiteen mesa choae nelauriaain: “ ‘Naaonjoaane jaunte caa cana tijia culeje,’ naain coitucuuche. \v 13 Rauhijiriinte caque, ‘cacha relaera,’ naaiche. Chaen techu, ‘Curuaanaa,’ naaiche, rauhijiriin aca nichaaunna jaun. \v 14 Canu, inara relaeraneein, inara curuaanaa neein nihanu natiina, inara tijia culejeeun. Nirijieein inara suujua coaraain ita tijia culeequichenete caohachae. \v 15 Charijieein teeinti aihun, nirijiein chabana necoasitaelanaala, raotojoeein ita belaain neeuche. \p \v 16 Inara curuaanaa neein, inara relaera neein nihanu natiin, inara tijia culejeein nihanune jaun, jerichanejeein carijijieein satiin cachaauru belaain, inara suujua caje coauneein niha natiin, chaelai ichacuche, ‘Naaonjoaain nihanune jaun, naaonjoain ichana nainihaaun,’ nanaa coacuelanaala ichacuche. \v 17 Inara suujua coaraain, ita coroataja neein, ita belaain, caa caitono aonaain tonoraaichenete, raotojoeein neriquicheein. \v 18 Nete, caohachanainejeein satiin ena neeichene rijijieein nenereeicheein. Janijiina satiin inara raain neeunlu niqui. Nete, ‘Caniha nejeratereein leinjiin caniha lenonei,’ naalu Cana Quiricha Inoaesi cuhanene rijijieeinte, caniha nejeratereein leinjiin. \v 19 Jaiti aihei niqui, nena letonoha inara rai beeun, inae caque nejeratihane, Cana Coaunera Calaohi Curisito nichaaunne coitucuhichene coina. \p \v 20 Esinaena rauhijiriin aitoreeunni. Chunocoha quiicha letoai raanete, jerichanejeein canu raane rijijieein rareein. Nii canu raane rijijieein techu, caletoaera Ofa Cana Coaunera rareein,” nae Cana Coaunera Calaohi Jesoso. \s1 Coulurujiha Jodasine biha Jesosone \r (Mt 26.20-25; Mr 14.17-21; Lc 22.21-23) \p \v 21 Nii janate: “Esinaena rauhijiriin aitoreeunni. Leinjiin inara caje cachate cacoluruheca cureein,” naain be Cana Coaunera Calaohi Jesoso. Niritiinte jataain inaderae Jesoso, coulurujuerichaain niicha belaaina jaun. \p \v 22 Nii janana, itaacha cajanacajanaain itaacha coaracaanu aina nerelanaa nichaanune, “Caa quete aite,” naain nii naitoonjoa coitucueniha caanune jaun. \p \v 23 Nii jana Jesoso roan neein lenonejianune jana, \v 24 canu cojoeluhin: “Chana icholuruherete, curuaanaa” naain caque bajaeratiha Simoon Fedorona jaun, \v 25 Jesoso roan naurutaain nuricho nainejeein metoroaain: \p “Charijina icholuruherete, curuaanaa,” naain bajaanune janate: \p \v 26 “Saan. Coarajeeujia. Obene que faan setejiariin tihanune jana raerate, aca nereein,” naain obene que faan setejiariin, Simoon calaohi Jodasi Isacariote rai te Jesoso. \v 27 Obene que setejianohin faan raain quiha Jodasine rijieonritiinte, Jodasi suujua sarue Moconajaera, Cana Coaunera Calaohi Jesoso coulurujiane coina. \p Nii jaunte: “Letonoaneein, ena nii iicha ichana jerei ichaau,” nae Jesoso, Jodasi rai. \v 28 Nii janana, “Naaonjoain ichaane coinate aite,” naain coitucuenihacaanu. \v 29 Nii jaunna, “Aca canacaanu coriqui beraicha nihana jaun jecha beseta rai chaelai inejei coretihane coina aite,” naacaanu. “Ainihane, cairichaihuru rai chaelai inejei coreteein tihane coina jecha aite,” naacaanu coitucuenihacaanune jaun. Nii janate aine. \v 30 Nii setejiariin Jesosohacha tei faan quihane baihate mituha cue, inae nocohecane jana Jodasi. \s1 Namu biha Jesosone \p \v 31 Inae mituha cuha Jodasine janate: \p “Inae laaen caohatiin, rauhijiriin inaraacha cohajei Cacha Calaohi nichaaunne coitucuriquicheein, chaen techu canu aina cuaain, ‘Naaonjoaan Cana Coaunera’ naain Ofa coitucuriquicheein. \v 32 Charijieein teeinti, aca neein niha Ofane coitucuerateeun inara que. Nii rijijieein techu, inara que canu neein nihanune coitucueratereein inae ena sorotiin Ofa Cana Coaunera. \v 33 Inae carajaain inara aina nerihaaunni canaanaihuru. Canu aririquicheein niqui. Nete, aitocoaaun Jorioocuru raine rijijieein, canu cunajaan cunaa naineneriquicheein. \v 34 Inae ena nenaa caa erenaa bihanu inara rai, cacoichana aina cutaain inara belaihanune rijijieein jiniiquiin ita belaain neeichene coina. \v 35 Satiin chauratane que nenacaaurute, quiicha relaaurineeichene coitucuha cuurureein, jiniiquiin ita belaaichene coaracuruhane,” nae Cana Coaunera Calaohi Jesoso. \s1 Jesoso coitucuha nocoeniha Fedorone \r (Mt 26.31-35; Mr 14.27-31; Lc 22.31-34) \p \v 36 Niritoha Cana Coaunera Calaohi Jesosone jaun: \p “Chuna cureeite Curuaanaa,” naa Simoon Fedorone janate: \p “Cuhanune jaun jaiti casaauna nainihei. Nii baihate casaaureeini,” naa Jesosone jana: \p \v 37 “Chanuna ii sacunaa nainenereeunte curuaanaa. Nainichaaun ichoreniha ohanune,” naa Fedorone jana: \p \v 38 “Esinae chachu naineei cacoreniha ohine. Esinaena rauhijiriin ichei aitoreeunni. Iriha ataoharine ajinihate, nichata saain, ‘Jesoso cacha nihaunta,’ naa curiquiin,” nae Jesoso, Fedoro rai. \c 14 \s1 Cana Inaca rene turunaa najaan neein niha Jesosone \p \v 1 “Coa nererojoecaache. Cana Coaunera esenetaaichene rijijieein quesenetaauche. \v 2 Lanaai Ofa loreri asaae turunaa najaan cuu turuhin raotojoeein neeichene jaanu. Nenihane jananihane coatiha berihaun. Aihana jaunna, inara turunajaanu rucuheca cureeunni letonoa inara ajiniha. \v 3 Inara nenajaanu rucuheca cuhanune baihana coaiteen ureeunni, inara raa tajiha caniha neeichene coina. \v 4 Inarate nii curichaunnine jaan coitucuhiche. Nii jaunte nii cuhanune jaun turuha cunaa nainiquiche tonajelanaala,” naa Cana Coaunera Calaohi Jesosone jaunte: \p \v 5 “Nii cuhina jaan coitucuhaacaanuta Curuaanaa. Inasiina coitucuhin urichaanuta,” naa Tomasine jana: \p \v 6 “Quere esenetaain tonoraaichenete, Cana Inaca rene turuhin aina ichaoriquicheein. Nete laaen cacolane turuenereein chunei, rauhijiriin ichaonaa rauhi tera nihanuna jaun. \v 7 Rauhijiriin cacoitucuhichenete, Ofa Cana Coaunera coitucuhiche. Inae laaen enene caje coauneein Ofa coitucuhiche, inae cacoharaichene jaun,” naa Cana Coaunera Calaohi Jesosone jana: \p \v 8 “Cana Inaca Cana Coaunera coarateeujian canacaanu quena, nii aina raotojoeein nihacaanune coinara Curuaanaa,” naa Ferifine janate: \p \v 9 “Inae carajaain inara aina nihanu. Ta jaiti cacoitucuhichenete, Ferifi. Cacoharaerate Cana Inaca coarae. Aihana jaun, chanuna Cana Inaca Cana Coaunera coaaratihanu inara quene jerequiche. Tajian, ‘Cacoharaerate Cana Inaca Cana Coaunera coarae,’ naanune aonaquichene. \v 10 Ta Ofa suujua que suujuaquiin nihanune coitucuhichene. Coatiha casuujua caje rocohin quiicha jerei que irihaaun. Acaihanejeein Ofaacha jerenohichana ichaaun, Ofa suujue que suujuequiin nihanune jaun. \v 11 Aihana jaaun Ofa suujue que suujuequiin nihanune esenetaeneeichene nihanatiin, itolere ichacaunne coaraquiche inara nota que najaun esenetaaichenete ne. \p \v 12 Esinae rauhijiriine aitoreeunni. Quesenetaerate quiicha ichai ichareein camuritoheriin niha natiin, Ofa rene tacaain aina nerichaunina jaun. \v 13 Cuu nihanune jana, cacurajateein chaelai inaraacha latei bajaaichenena, tiha cureeunni. Nitohaneeina Cana Inaca Cana Coaunera ichanohin coaaratiha cureeunni, Cana Inaca Cana Coaunera coitucuhin coroaequichene coina. \v 14 Nii jaunna, chaelai bajaaichene tereeunni. \p \v 15 Rauhijiriin esinae cacoelaichene, quere tonoraauche. \v 16 Nitohaneein neeichenena, Cana Inaca bajareeunni, inara Coroatajanera letoaane coina. Inoaelu netiin chabana satonoe lanaalate inara aina niha cureein inara Coroatajanera. \v 17 Acate, esinae Cana Coaunera Suujue nereein. Nii Cana Coaunera Suujue coitucunaa nainecuruhi cacoitucuuruhi. Inarate laaen, raotojoeein coitucuhiche inara aina nihana jaun. Inoaelu netiinte, chabana satonoe lanaala inara aina niha cureein. \v 18 Coatiha inara jaohin, inara ratiriha cainerinaain. Turuhana ureeunni, coaiteen inara aina nihanune coina. \v 19 Inae cacoharaaururinaain quesenetaaichuru. Inaraachate laaen cacoharaa curiquicheein, inae coaiteen turuhanune. Ohanune caje ichanarihanuhina jaunte, jerichanejeein nitajenaachara nejeein niha curiquicheein, ichaohin nihanune rijijieein. \v 20 Inae inara suujua cuhane enoha Cana Coaunera Suujuenete, Cana Inaca aina nihanune coitucuhin, canu aina neeichene coitucuhin, coitucuha curiquicheein. \v 21 Quere tonoraain neite, esinae rauhijiriin cacoelaicha nereein. Niite belaiha cureein Cana Inaca Cana Coaunera. Canu netonainiha natiinna inara belaain, inara que necoharaeratereeunni, raotojoeein rauhijiriin cacoitucuhichene coina,” naa Cana Coaunera Calaohi Jesoso canacaanu raina jaun: \p \v 22 “Chanuna canacaanuhacha rai ecocohin, leeochaauru que necoharaeratenereeite Curuaanaa,” naa nii leeocha Jodasine jana: \p \v 23 “Cacoelaichate quere tonorae. Niite belaiha cureein Ofa Cana Coaunera. Chaenna aina jiniiquiin Ofa aina niha cureeunni. \v 24 Cacoelaiheite, caa quiicha beebejei esenetaene. Caa inara rai quiicha beebejei inaraacha aonajeite caletoaera- Ofa Cana Coaunera ere ne. \v 25 Cau inara aina nihanune cojoataana, caritiin inara rai beebejeeun. \v 26 Chaaen, Cana Inaca rene cuhanunete, cacoreniha Suujue letoareein Ofa Cana Inaca, inara suujua lararajiaain, inara suujuateein, inara coroatajanihane coina. Acate itolere que inara relareein, itolere caitoojoan que coauquichene coina. \v 27 Raotojoeeinna inara rai necoeeun. Canuhachana, Cana Coaunera tenojoin- raotojoeein neeichene jaannu teeun. Nerinaain cabaiha nii rijijieein raotojoein neeichene jaannu teraanu. Aihana jaun, chaque casilanaala, raotojoeein neeuche. \p \v 28 Esinae rauhijiriin besichaaunlune rijijieeina, cau niha ureeunni coaiteen. Esinae cacoelaaichenete rachoojoeein neriquicheein. Nii caletoaera Ofa renene cureeunni, jelai choaae jauhecotojoeriin inara coroatajanihane coina. \v 29 Amuhanune ajinihana aitoon, inae ichacaaunne, ‘Esinaete aitelu,’ naain esenetaaichene coina. \p \v 30 Inae nenacaaeneein inara rai ereerejerinaaunni, inae urichaain canu coitucuuruhi cachaauru letoaeranu Moconajaerane jaun. Canu jerenihanune, caniha cha chana nainerihei. \v 31 Nena, inauhene coarajereeunni, caletoaera Ofa belaain nere tonoraanune coaracuruha satiine coina. Chajaauchete amuhacache. Inae jitariin bihanu inara rai, coitucuhichene coina,” naainte canacaanu amaain amue Jesoso. \c 15 \s1 “Canuna esinae rauhijiriin lenacai oba esine rijijieein neeun,” naa Jesosone \p \v 1-2 Nii baihate aina nerelanaa nichaanune rai: \p “Canuna lenacai oba esine rijijieein neeun. Charijieein teeinti, lenacai oba une beraihaca, ajaanaa naineein. Caohatiin anasitiin inaana nuune cataaun uhajeein sauhin jaohaca, caohatiin nujua cutujuaain inaacane coina. Jana inacaeniha le unene, temura nainejeein tacaain sauhin jaohaca. \p Nii rijijieein techu, cacoitucue lanaala, suujua coaraelanaala, rai suujua letonohacha ichara, naaonjoain jaoha cureein moconajaera rene Ofa Cana Coaunera. Jana quere tonoraain canuhacha icharatei icharate, jeelai amuritoheriin suujua lararajiaain coroatajanereein Ofa Cana Coaunera. \v 3 Inara relaanune jaan Ofa Cana Coaunera aitoojoan esenetaain, tonoraain neeichene jaunte, inae inara suujua culeje Cana Coaunera, jianacoo neeichene coina. \p \v 4-5 Coanete jiniiquiin Ofa Cana Coaunera jerenohin ichacaache. Ainihane, jelai chujutoroaain cacolane ichana naineriheeiche. Charijieein teeinti, nujua caje nebeuha lenacai oba unene, ojoiin inae inaana nainene. Nii rijijieein techu cacolane, jelai caohachaain Ofa Cana Coaunera jerenohi ichana naineneriquiche. Jana, jiniiquin canu aina ichaquichenete laaen esinae Ofa Cana Coaunera jerenohi ichariquicheein. \p \v 6 Chunocoha inara tabanejei, quere tonoraane jianihanete, nitajiha cureein cahoachanainejeein, Moconajaera rene jaorichaain Ofa Cana Coaunerana jaun. \v 7 Esinae rauhijiriin quere tonoraain neeichene, jiaonriha inara relaanune jaan baitiquichene. Chaelai inaraacha latei bajaaichenete, tereein Ofa Cana Coaunera. \p \v 8 Nere tonoraain, naitoojoan beebejeeiche cachaauru rainete, inara coaraain, Ofa Cana Coaunera coroaeca cuurureein inara coaaraauru. Nii banate esinae rauhijiriin quere tonoraera neein neriquicheein. \p \v 9 Cacoelaiha Ofa Cana Coaunerane rijijieeina inara belaihun. Caa inara belaihanune rijijieein, inara suujua coaraain cacha belaain neeuche. \v 10 Caa caitoonjoan tonoraain ichaain neeichenena, itolere bana inara belaicheeunni. Charijieein teeinti caletoaa Ofa Cana Coaunerana jaan tonoraain ichaain nihanune jaun, canu belaain ne, nii rijijieein. \p \v 11 Itolereneein raotojoeein rachoojoeein canu aina jiniiquiin neeichene coinana aitoon. \v 12 Caa inara belaain nihanune rijijieein, ita belaain neeuche. Nitohaneein neeuche, caa inara rai aitocoaunne rijijieein. \p \v 13 Nainihei chatohanai, onaa niha natiin coasiin nihacane. Cana belaichaauru coreniha cana raaje netiha cuhacanetejian, nenacaaen caohachae, ichaohin neeuruha canaacha belaihurine jerena caaun. \v 14 Inarate quiicha belaiineein neriquicheein, caa inara letoaanune jaan ichaain neeichene. \v 15 ‘Canu cachaauru,’ narihaunni. Rauhijiriichana, ‘Canu belaichaauru,’ nareeunni. Chabana, ‘Naaonjoainte ichae,’ naain curuaanaacha ichai coitucuhin neniha cachana jaun. Nii jaunna, ‘Canu belaichaauru,’ naaun inara que. Carai aitiin caletoaa Ofa najaan coitucueratihanu inara quena jaun, nainihaun canu, ‘Canu cachaauru,’ naain irihanu inara quene. \v 16 Coatiha inara, cariin carene uhin niheeichelu. Canuna inara ariin inara raain neeunlu. Nii jaunna Ofa Cana Coaunera rai arajiin cacha ariin raeraanu que inara letoaaun, inoaelu netiin neeneinu que. Nitohaneein neeichenete, chaelai latequichene, bajaaiche cacorenihane, tiha cureein Ofa Cana Coaunera,” nae Cana Coaunera Calaohi Jesoso. \p \v 17 Nii baihate: “Aonacuchena caa que aite, raotojoeein jiniiquiin ita belaain neeuche. \s1 Rai cachaauru aina curuataain Jesoso cairichaaeriin neeuruha caa chauratane que nenacaaurane \p \v 18 Inara coaana jerelanaala, inara belaihureniha caa chauratane que nenacaaurune, nii caje nainaauche, nenacaaen canu nichaun natiinte, cacoharanaa jerelanaala cacoelaihurene. Nii jaunte jelai amuritoheriin inara belaihurenereein. \v 19 Chauratane que nenaa cacha neneeichena jaunte, inara belaain, inara coaana nainecurenereein caa chauratane que nenacaauru cachaauru. Canuna caa chauratane que nenacaauru caje inara raaunlu. Nii jaunte inara belaain inara coaana nainecurene caa chauratane que nenacaauru cachaauru, inae caa chauratane que nenaa cacha neneeichene jaun. \v 20 Aitocoaaunlune tocohaneein, nihei chunei rai curuaanaa amurijiriin nei. Nenacaen canu rerohecauruhaluna jaunte, jerichanejeein inara rerohecaa cuurureein. Quere esenetaain tonoraeraurute, jerichanejeein inara ere tonoraain esenetaaurureein. \v 21 Nitohanihate, cuurureein nii caletoaera coitucuuruhi nechu aansaineein nenacaauru cachaauru. Nitohanihate cuurureein, canu ere beebejeichene coreniha. \p \v 22 Acaauru rene turuhin, acaauru relaenihanune jana nihane, chaelai ujuaihoneein neeururihei niqui. Nete inae enene acaauru osa coreniha chunijiun nichoteeurenereein. \v 23 Nii cacoharanaa jerelanaala quere tonoraichurute, jerichanejeein nii caletoaera Ofa Cana Coaunera ere tonoraaurene. \v 24 Itolere, lenone faain, itolere cunaitenacaauru rautaain, itolere ichaain acaauru notajaain, naaonjoaain inatiinte, coaracuruha nota que natiin, canu batohin, Ofa Cana Coaunerane maajeein batohin neeuruhane corenihate caseteco coaraa cuurureein. Nii coaracuruha natiin esenetaaurenihane colane aihururihei. \v 25 Aitoha acaauru quiricha inoaesi cuhanene rijijieeinte, aihure. ‘Nechu jataain, joaereein corenihate aina nejerateein jerecurenereein,’ naain aitoha acaauru quiricha inoaesi cuhanene rijijieeinte aihure, inae nitohanihane coina laenanohineein nihana jaun. \p \v 26 Inae turuha urichaain inara coroatajaneraanu. Canuna Ofa caje letoareeunni. Nii inara coroatajaneraanu- Cana Coaunera Suujuete esinae rauhijiriin caitoojoan que inara relaa ureein. \v 27 Nii ainate chaque casilanaala laraajiin canu aitoonjoan Cana Coaunera ere beebejeriquicheein cachaauru rai. \c 16 \p \v 1 Nii jaunna inara rai aitoon, inara rerohecaauruhane, nererojoecaain inara letoaanune jaan jianeeichene coataana, caa caritiin aitoon inara rai, laraajiin abaantaain neeichene coina. \v 2 Acaauru ita taojiaauruhana jaan loreri asaae enohichene janate, caje inara sitaa cuurureein. Chaaente, chunicoha inara tabanejei sohin jaooruhane, ‘Jeriha Cana Coaunerana jaunne, caa ichaaun,’ naa cuurureein. \v 3 Nii chabana Ofa coitucuelanaala, canu nihanatiin coitucuurenihana jaunte, nitohanain ichaa cuurureein. \v 4 Inae cuutihane bana, ‘Esinaete aitelu,’ naaichene coinana caa aitoon. \s1 Chaaelai ichana nainiha Cana Coaunera Suujuene \p Jaiti jelai inara ratirihanune rai nenihanune jaunna, jauriaa caa que inara rai erenajaqueneeun. \v 5 Inae laaen curichaaunni nii caletoaera aina nihanune coina. Nihei chunicohanejein nii cunaa jerichaaunna jaan bajaane que airijiin, \v 6 satiin inaderaachaquiche caa que aitocoaunna jaun. \v 7 Inara rai tejian caohachare cuhanune. Jana cuenihanune, urihei inara corianeein inara suujua lararajiaain, inara coroatajaneraaunu. Acate inara suujua lararajiaain, inara corihaneein inara coroatajanereein. Inae cuhanunena, canu letoareeunni. \v 8 Aca inae turuhanete, cacha relaa cureein, osaaocuruhane coitucuuruha cachaaurune coina. Chaaen techu, caohati ichaonaa que cacha relaa aicheein. Jana ichaonaa caoacha sacunaa jeriheichurute, casetecaa cureein Cana Coaunera, \v 9 osaaocuruhane saijieein quesenetaaurenihane coreniha. \v 10 Nii banate, esinaae rauhijiriin ichaonaa esine teraneein nihanune coitucuha cuurureein, Ofa nenajaun tacaa curichaaunnine jaun. \p Inae canu coaariheicheein cuutihane reeintiaain. \v 11 Nii banate, Moconajaera aina jiniiquiin nosa coreniha caseteco coaraa cuururichaaine coitucuha cuurureein cachaauru. \p \v 12 Niha arajiin inara rai quiicha beeni niqui, nete ‘Quete toon aite,’ naain coitucunaa naineneriquiche. \v 13 Inae turuha Cana Coaunera Suujuenete, rauhijiriin inara relaa cureein. Coatiha suujua caje rocohin aitoriaain. Aitoha Cana Coaunera najaan quete aitoha cureein, nitohaneein situsihane ajiniha coitucuhin neeichene coina. \v 14 Acate coroajeein canu nichaaunne biha cureein, cacoitucuhin neeichene coina. \v 15 Charijieein teeinti, itolere coauneraneein ne Cana Inaca. Niirijijieein inachu canu netonai neeun, Cana Inaca calaohi nichaaunne. Aihana jaun, coaa cojoaelatohache canu coitucueratiha Ofa Suujuene. \s1 Inaderaichene baihate necoriha cureein inara suujua rachoojoenaa neein \p \v 16 Satonoote, caa basiijiin cacoharaa curiquicheein. Nii baihajirite canu coaraa curiquicheein coaiteen,” nae Cana Coaunera Calaohi Jesoso. \p \v 17 Nii jaunte ita caje: “Tonaa nena, ‘Satonoote cacoharaririquicheein, Cana Inaca rene curichaaunnine jaun. Nii baihajirite cacoharaa curiquicheein,’ nae. \v 18 Chatonaa nena aite,” naacaanu ita rai. \p \v 19 Nii jaunte, caje bajanaa jerichaanune coarajihane jaun: “ ‘Satonoote basiijiin cacoharaririquicheein. Nii baihajirite cacoharareeicheein,’ naanune jaunna ita caje bajaaiche. \p \v 20 Esinaena rauhijiriin aitoreeunni. Inaderanaa caaunte chanaa curiquicheein. Nii janate inara coroaaeca cuurureein caa chauratane que nenacaauru cachaauru. Nete rachoojoenaaneein necoriha cureein inara suujua. \p \v 21 Charijieein teeinti, nejanoana jeriha rai canaanaine nererojoecaaure enecuru cunaa caaun. Jana inae lesajeein nejanoaane, inae nii cuna coacuelanaala raotojoeein rachoojoeein ne, nii canaanai coroaaeca. \p \v 22 Nii rijijieeinte nererojecaaiche niqui ena. Nete, turuhin inara coaraa uhanune, aitohi rijitojoeein rachoojoenaa neein niha cureein inara suujua cuhanai. Nihei chunei inara caje nii rulunaa nainera. \p \v 23 Nii bana inae cacaje, ‘Chatohanein icharihacaanu,’ naain cacaje cha bajariheicheein, inara netonai coitucuriquicheeina jaun. Chaaelai inaraacha latei bajaaiche cacorenihanete, tiha cureein Cana Inaca. \v 24 Nihei caniha neeichene caje coaauneein, cacoreniha chaaelai bajaheeiche. Bajaaiche cacorenihanete, tiha cureein Cana Inaca, raotojoeein rachoojoeein neeichene coina. \p \v 25 Inae cuutihane bana caritiin, ‘Charijieein teeinti naojoaen,’ naain cuaain, inara rai berihaaunni. Inae cuu tihane banane, nechu jataain rauhijiriincha cuaain Cana Inaca aitoojoan que inara relareeunni, rauhijiriin aonaain coitucuichene coina. \v 26 Nii banate, inara raaje inaraacha latei bajaa curiquicheein. Nitohanihane bana, coatiha canu Cana Inaca rai aitorihaunni, \v 27 inae raujiaain caje uhanune esenetaaichene coreniha inara belaiha Cana Coaunerana jaun. \v 28 Canuna, Cana Inaca nenaja caje mituhin, caa chauratane que turuha uun. Inae caa chauratane ratiriin, Ofa Cana Inaca Cana Coaunera rene curichaaunni,” naa Cana Coaunera Calaohi Jesosone janate: \p \v 29 “Inae laaen aonacaaun rauhijiriin aitohina jaun. \v 30 Nii jaunna esinae itolere coitucuhin, esinae rauhijiriin Cana Coaunera caje uhine esenetacaanu. Aihana jaun, nihei nenacaaen canacaanuhacha bajaaenenu, inae coitucuhacaanuna jaun,” naacaanune jana: \p \v 31 “Nii jaunchana esenetaaiche. \v 32 Inae cojoinaca que tiha. Enenete satiin ita caje riatoroaain, jelai cajaohin caratiriin amuriquicheein, nena jelai caa neneeun, caniha niha Ofa Cana Coaunerana jaun. \v 33 Coitucuhichene jerena caunna caa aitoon, quesenetaain raotojoeein rachoojoeein neeichene coina. Chaaen inara netonai, caa chauratane que necairichanaa coaraa curiquicheeina jaunna, raotojoeein rachoojoeein necairichanaa abaantaichene coinana aitoon. Caa chauratane curuaanaa Moconajaera amuritohanune jaun, inara netonai laraajiin caa chauratane curuaanaa Moconajaera amuritohichene coinana, coitucuhichene jerena caaun aitoon,” nae Cana Coaunera Calaohi Jesoso, aina nerelanaa nichaanune rai. \c 17 \s1 Cana Inaca bajaa aina nerelanaa nichaanune coreniha Jesosone \p \v 1 Niritohane baihate, jabatoroaain dede coarajeein: \p “Inae caletoaina jaan ichacaaunne jaan cojoanonaa que turuha. Chajaain laaen cacorataaneeu, ii jerenohi ichacaaunne coina. \v 2 Iite ii calaohineein nihanune cocoainaain, caa chauratane que caletoaai, satiin carai iicha teeuri cachaauru rai nitajenaachara nejeein nenaa ichaonaa teraaunu que. \v 3 Leinjiin iichate nitajenaachara nejeein nenaa ichaonaa teraneei. Nii jana canuna, leinjiin ii letono Jesocurisitoneein neeun. Nii jaunte nitajenaachara nejeein neeurureein cana coitucuhin nenacaauru. Coatiha chabana nitajeeururinaain. \v 4 Inae caa chauratane que nenacaauru que ii coitucueratihanu. Chaaen nachu inae caletoaaina jaan nainaaun. \v 5 Inoaenlu, jaiti necoaunaeniha caa chauratanene ajiniha, cocoainanacaineein nihanulune rijijieein, ii rene turuhanune, coaiteen cocoainanacaineein caeteeu, coaracuruha satiine coinara Ofa. \p \v 6 Inae caa chauratane caje raain carai iicha tenojoinhuru cachaauru que ii neeine coitucueratihanu. Icheineeinte neeure, caa carai iicha teeuri cachaauru. Niichurute, chere aonaain tonoraain neeure. \v 7 Inae laaen cacorataaneei jaan aina caletoai jaan ichacaaunne jaunte coaraain inae esenetaaure. \v 8 Caletoaaina jaan que acaauru rai aitocoaaunna jaunte tonoraaure, carai iicha tenojoihuru cachaauru. \p \v 9 Coatiha caa chauratane que nenacaauru cachaauru, ii coitucuuruhi coroatajaneeine coina ii bajahaun. Caa carai iicha teeuri cachaauru icheineein nenacaauru coroatajaneeine coinana, canu Inaca neeine bajaaun. \v 10 Satiin canu cachaneein nenacaaurute, jerichanejeein ii cachaneein neeure. Jerichanejeein techu, canu cachaneein neeure ii cachaauru. Nii jaunte jerichanejeein aihanune rijijieein ichaoore. \p \v 11 Inae taenetojoeein caa chauratane que nerihaunni. Acaaurute jana jaiti caa chauratane que nedaa cuurureein. Canuna laaen inae ureeunni, ii aina nihanune coina. Ofa, carai caa iicha tenojoihuru cachaauru coroatajaneeu iicha jerei chana que. Charijieein teeinti canu coroatajaneein canu rai iicha tei ichana que, nii rijijieein acaauru coroatajaneeu. \v 12 Enanetojoeein cacorataaneeine que, caa carai iicha tenojoihuru cachaauru nihei leinjiinejei nitajihei. Leinjiin caa, ii quiricha inoaesi cuhane beein laenaerateeilune rijijieein cacoluruheraachate, inae nitaje. \p \v 13 Inae laaen enene, nii neeina jaaun urichaaunni iniha nihanune coina. Jaiti caa chauratane que nihanune cojoataana aitoon, raotojoeein rachoojoeein nihanune rijijieein, acaauru netonai canu rijijieein raotojoeein rachoojoeein neeuruhane coina. \v 14 Ii ere bihanu acaauru raine jana, esenetaain tonorauruhana jaunte, acaauru belaain, acaauru rautaain, acaauru coana nainecurene ii coitucuuruhi, aihanune rijijieei, inae caa chauratane que nenaa cachaneein neeurenihana jaun. \p \v 15 Ofa Cana Coaunera, coatiha ena, caa chauratane caje ranajaain dedeeu amanajaaine coina caitono nihei. Acaauru que Moconajaera janoriteein, acaauru coroatajaneeine jerena caunna aitoon. \v 16 Moconajaera cachaneein nenihanune rijijieein, carijijieein acaauru netonai inae Moconajaera cachaneein neeuruhi. \v 17 Ii raihuruneein neeuruhana jaunna aitoon, acaauru suujua rucujueein, acaauru coroatajaneeute, nejelau suujua cuaelanaala leinjiin ii jerenohicha ichacurumii. Ii erete esinaae rauhijiriin ichaonaa caohacha teraneein ne. Chaelai janonaa bana nihei nitajiha ii ere esenetaain tonoraain nenacaaurune. \v 18 Charijieein teeinti, casuujua lararajiaain canu cocoainaain caletoaai, nii rijijieeina acaauru cocoainaain acaauru letoaaun, ii ere beebejiha cuuruha caa chauratane que nenacaauru raine coina. \v 19 Acaauru corenihana nejelau casuujua cuaelanaala caletoaina jaancha ichaaun caraajenihane, acaauru netonai aihanune rijijieein nejelau suujua cuaelanaala relanajaanune rijijieein letoanajaanune jaancha ichacuruhane coina. \p \v 20 Coatiha acaauruhacha coroatajaneeine coina caitono nihei. Canu ere beebejeeuruhane, canu esenetaaichuru suujua rucujueein coroatajaneeute, \v 21 jiniiquiin aihacane rijijieein, ita aina jiniiquiin raotojoeein neein, nejelau suujua cuaelanaala ita coroatajaneein, neeuruhinete, esinaae ii caletoaine esenetaauruhine caa chauratane que nenacaauru. \v 22 Jeelai, nii canu cocoainaain neeina jaana teeun acaauru rai, ita neein nihacane rijijieein, acaauru netonai ita neein neeuruhane coina. \v 23 Chaaen nachu, casuujua cuhane neeine rijijieein, acaauru suujua cuhane neeun, jeelai ita neein neeuruhane coina, nii caje nainaain esinaae ii caletoaaine coitucuuruha caa chauratane que nenacaaurune coina. Aihute, cacoelaaine rijijieein, belainaaquine coitucuuruhine. \p \v 24 Carai tenajaaina jaunna, caniha nii nerichaunnine jaun caniha neeuruhane jereeun, nii ii necaohacha aina canu necaohacha coarajeein neeuruhane coina. Chaaen necoaunaa caa chauratanene ajiniha caje coauneein cacoelaaine coaracuruhane coinara Ofa,” naain te, \v 25 “Rauhijiriin itolere coaunera Ofa neeine coitucuuruhi caa chauratane que nenacaauru niqui. Nena laaen canu ichoitucuun. Caa carai iicha teeurite laaen, esinaae ii caletoaaine coitucuure, \v 26 esinaae ii neeine coitucueratihanune jaun. Jelai choaae jauhecotojoeriine, ii coitucueratihajeein sacureeunni, esinaae cacoelaaine rijijieein acaauru belaaine coitucuuruhane coina, canu netonai nihanatiin acaauru aina nihanune coitucuuruhane coina,” naainte Cana Inaca Cana Coaunera bajaaebajaje Cana Coaunera Calaohi Jesoso. \c 18 \s1 Caseteconeein Cana Coaunera Calaohi Jesoso amaauruha Romanocurune \r (Mt 26.47-56; Mr 14.43-50; Lc 22.47-53) \p \v 1 Cana Inaca aina irihane baihate, aina nerelanaa nichaanune amaain, Sedroon neein curuajaain nenaa nucuesoro jera que cue Cana Coaunera Calaohi Jesoso, cuu nii enuha inaa necojoai turuha canacaanu ainane coina. \p \v 2 Nii jaunte raotojoeein Jesoso cunajaa coitucuhana jaun, canacaanu caaijie turuha uhe Jodasi. Belaichaneein niha Jesoso natiin, Jesoso coulurujueein soondarooru uhaain turuha uhe. \v 3 Nii soondarooru, chaaen batirichuru curuaanaacuru, fariseoocuru, naaonjoainuri letono folisiaacuru uhaain turuha uhe nii Jodasi. Rejoon, sabere rijijieein nenaa- esefara, naaonjoain que biji achunequiin, raafariin, cohinee, naaonjoain que conoquiin turuha uure. \v 4 Nii jaunte inae raotojoeein nitohanai que siturichaainne coitucuhana jaun, acaauru que tacaain: “Chate ariicheta,” naain bajaa Cana Coaunera Calaohi Jesosone jana: \p \v 5-6 “Nasarete cocoaicha Jesosona arihacaanura,” naauruhane jana: \p “Saan. Canune aca neeunra,” naa acaauru rai Jesosone janate, nii niicha uhauri soondarooru aina jiniiquiin janori nichaae richootoroalaain tocojoaai tacae nii Jesoso coulurujuera Jodasi. \v 7 Nii jaunte: \p “Chate esinaae ariicheta,” naain coaiteen enacoauneein bajaa acaauru caje Jesosone jana: \p “Nasarete cocoaicha Jesosona arihacaanura,” naauruhane jana: \p \v 8 “Inae rauhijiriin bihanu inara rai. Canuna aca neeun. Cariha aaichene, caa caniha nenacaauru jianecuchete amuuruhine,” nae acaauru rai Jesoso. \v 9 “Coatiha leinjiinejein nitajerinaain carai Ofa tenojoinunri cachaauru,” naain inae aitosiha Cana Coaunera Calaohi Jesosone jaunte nitohane. \p \v 10 Nii janate sabere sirihana jaun rocohitiin, que leinjiin uricho raotono nichajai beuhite Fedoro. Nii niicha uricho beuhitite batirichuru curuaanaa cachaneein nenaa- Malco ne. \p \v 11 Nii jaunte: “Jelaiha curu cuhane nii ishabere teeura. Ta caletoaa Ofana jaan icharichaunnine coitucuhin quesenetaaineta,” nae Fedoro rai Jesoso. \s1 Batirichuru curuaanaa Anasi rene, caseteconeein Jesoso amaauruha soondadoorune \r (Mt 26.57-58; Mr 14.53-54; Lc 22.54) \p \v 12 Nii jaunte Cana Coaunera Calaohi Jesoso mucuure caseteconeein soondadooru acaauru curuaanaa aina uhin, chaaen Jorioocuru rai folisiaacuru, naaonjoahunri. \p \v 13 Nitohaneein mucuhinte Cana Coaunera Calaohi Jesoso amaaure soondarooru, Anasi loreri asaae. (Nii Anasite, Caifasi tanaa ne.) Nii janate, nii ajaanaa cuhane batirichuru curuaanaaneein ne nii Caifasi. \v 14 Nii Caifasite, jauriaa Jorioocuru rai “Cana caohachanu quetejian, cana atane coreniha ohane ore leinjiin cachara,” naain Jorioocuru rai erenaane. \s1 Fedoro caje bajaa nii acuujua beraichane \r (Mt 26.69-70; Mr 14.66-68; Lc 22.55-57) \p \v 15 Canacaanuna, Simoon Fedoro aina Jesoso sacuha cuhacaanu. Nii jana, canu coitucuha batirichuru curuaanaa jaunna, Jesoso jiniichaain enoon batirichuru curuaanaa loreri asaae. \v 16 Jana Fedorote nedae airiniha acuujua rohan. Nii jaunna, acuujua beraicha ranuna rai ereeun, Fedoro enoaane coina. \p \v 17 Nii jaunte Fedoro enoaain: “Tana taa cacha aina nerelanaaneeine,” naain bajaa Fedoro caje nii acuujua beraichane jana: \p “Acanihahaunta,” naain benaa jerene Fedoro. \v 18 Nii jaunte, jelarotohana jaun usi mocohin que nichaateeuruha Anasi cachaauru, Jorioocuru rai folisiaacuru, naaonjoainurine jaun acaauru aina nichaatiha ne Fedoro. \s1 “Chaquete cachaauru relaaita,” naain, Jesoso caje bajaa batirichuru curuaanaane \r (Mt 26.59-66; Mr 14.55-64; Lc 22.66-71) \p \v 19 Nii jana, cuu nii loreri asaae ucuha cuhane niha Cana Coaunera Calaohi Jesosone janate: \p “Chaauru caa iicha relaaurineein ne. Chaquete acaauru relaaita,” naain bajaa Jesoso caje batirichuru curuaanaane janate: \p \v 20 “Satiin aonajeeuruha cachaaurune acatiha teeinna canu, rauhijiriin aitonajacoon. Coatiha asinojoineein cachaauru relahaun. Sinacoca asaae, satiin itataojiauruha Jorioocuruna jaan Teenforo asaaene acaauru relanajacoon. \v 21 Chanuna nii bajaai cacaje. Nii relanajaanune jana aonaraauru caje bajaaute, raajenihane acaauru relaanune jaan beeuruhine,” nae Jesoso. \p \v 22 Niritoha Jesosone janate, ecu niha Teenforo rai folisiaana jaun: “Niritiina erereei batirichuru curuaanaa rai te,” naain Cana Coaunera Calaohi Jesoso meri faohitohane jana: \p \v 23 “Baaso neeinoona aitoon. Chanuna caque ichohi teein aitohi,” nae Cana Coaunera Calaohi Jesoso nii Teenforo rai folisiaa rai. \s1 “Acanihahaunta,” naain nesuujiha Fedorone \r (Mt 26.71-75; Mr 14.69-72; Lc 22.58-62) \p \v 24-25 Nii batirichuru curuaanaa Caifasi loreri asaae niha Jesosone tonohanaute, jelai cuu inae neeoriha Fedorone jana: “Ta ii taa cacha aina nerelanaa neeine,” naain bajauruhane jana: \p “Acanihahaunta,” naain benaa jereniha Fedorone jana: \p \v 26 “Tana, ii coaracaaunlu aina, enuha inaa neeonjoai jana neeine jananeta,” naain bajaa leinjiin batirichuru curuaanaa cacha- nii niicha uricho beuhiti cacha araineein nenaane janate: \p \v 27 “Acanihahaunta,” naain nesuujiha coaiteen Fedorone jana, inae ere ataohari. \s1 Jesoso coulurujeeuruha Filato raine \r (Mt 27.1-2, 11-14; Mr 15.1-5; Lc 23.1-5) \p \v 28 Nii janate Caifasi loreri caje coberenadoro Filato loreri asaae Cana Coaunera Calaohi Jesoso amaauruhane jana, inae nemataracajiha janonaana jaun, enonaa nainecurene Jorioocuru, coberenadoro loreri asaae. Jorioo neniha nii coberenadorona jaunte, coberenadoro loreri asaae enonaa nainecurene Jorioocuru, enooruhane Fasocoa beseta bitoanaa nainecurenihane coataa. \v 29 Nii jaunte airiniha mituhin: \p “Chatohanai ichaane corenihana caa cacha colurujueeiche,” naain bajaa coberenadoro Filato, Jorioocuru cajene jana: \p \v 30 “Nechu aansai taebinaen neein nenihanenoona, ichei colurujuerichaanu,” naauruha Jorioocurune jaunte: \p \v 31 “Saan. Aihachuhisi niqui. Inara, amaain jeriquichene tocohaneein teeuche,” naa Filato, Jorioocuru raina jaunte: \p “Nihei canacaanu rai rauhi, chunei sohin jaohacaanune coinata,” naaure Jorioocuru Filato rai. \p \v 32 Rauhijiriin coitucuhin, “Naaonjoaainte catinaa cuurureeincha,” naa Cana Coaunera Calaohi Jesosone rijijieeinte, rauhijiriin ichacure. \p \v 33 Nii jaunte coaiteen enacoauneein loreri asaae Jesoso cotijiain, caje bajae Filato: “Ii ina Jorioocuru curuaanaa \it rey \it* neei,” naain bajaa caje Filatone jana: \p \v 34 “Ishuujua cuhane aitiina bajaai. Ainihane leochaauruna ichei Jorioocuru curuaanaa nihanune que aitoha,” naa Filato rai Jesosone janate: \p \v 35 “Chasiinna Jorionichaaunne coalanaala caraajenihane aitiin aitoreeun. Charaaichuru, batirichuru curuaanaacurute carai icholurujue. Chatohanai najian ichaaite icholuruhecure,” naa Filatone jana: \p \v 36 “Coatiha cajiha caa chauratane que nenacaauru curuaanaa nihaaunta. Caa chauratane que nenacaauru curuaanaa nihanunetera, sonaacurure quere tonoraeraauru, catohaneein caetecuruha Jorioocurune coataa,” naa Jesosone jana: \p \v 37 “Aihana jaun, iina curuaanaa \it rey \it* neeite,” naa Filatone janate: \p “Ejeen, aca nichaaun. Nii aitohine rijijieeine acaneeun. Canuna caa chauratane que uhin nejanoaaunlu- cachaneein, esinae Cana Coauneraacha jerei rauhi coitucuuruha cachaaurune coina. Satiin Cana Coauneraacha jerei rauhi tonoraaurerate quere tonorae,” naa Jesosone jaunte: \p \v 38 “Chatohanai Cana Coauneraacha jerei rauhi esinena,” naain bajaa Filato, Jesoso cajene baihate, enacoaauneein coaiteen mituhin Jorioocuru aina iriha cue. \p “Coatiha chatohanai ichaai carai caa cachata. \v 39 Inarate, Fasocoa beseta naineei, Fasocoa beseta catainajeein, naaonjoaain niha catohanai casetecone, nii beseta situ reeintiaain jianerate najaaoquiche. Tonaquiche, jerecuchene caa Jorioocuru curuaanaa \it rey \it* jiane beseta situ reeintiaain,” naa Filato, Jorioocuru raine janate: \p \v 40 “Aihei. Coa nii jianiha. Nii Barabasi jianeeujian laaen,” naainte nujuaae soaisoaihure Jorioocuru, Filato rai, nii Barabasi asijiautoneein nenaa que. \c 19 \p \v 1 Nii jaunte Cana Coaunera Calaohi Jesoso bisichate rai soondarooru que Filato. \p \v 2 Nitohaneein bisihuruhane baihate, ojoa caje janojoin comai curuhacure Jesoso couturi que. Nii baihate coaiteen que cajione lanaajiojoai curuhacure. \p \v 3 Nitohaneein teeuruhane baihate, Jesoso rohan turuhin: “Caa Jorioocuru curuaanaa \it rey \it* coaracuchera,” naain Jesoso meri faohafacoaaure biji que Romanocuru rai soondarooru. \p \v 4 Nii janate jelai caje mituhin Jorioocuru rai: “Coaraquichene coinana caa cacha mitaa uun, neniha que chatoanai baaso ichaenihane coaracaunna jaun,” nae Filato. \p \v 5 Nii jaunte, inae ojoa que jerichanejeein comaiquiin, lanaajiojoai que cajionequiin mituha uhe Jesoso. Mituha uha Jesosone janate: “Caa cacha coaracuchera,” nae Filato. \p \v 6 Niritoha Filatone jaunte, Jesoso coaraain: “Coroso que teeuche. Coroso que teeuchera,” naain nujuae soaisoaiuruha batirichuru curaanaacuru, folisiacuru naaonjoainurina jaun: \p “Inara amaain coroso que teeuche. Neniha carai que chana jaunna, nitohaneein tenaa naineneeun canu,” naa Filatone jana: \p \v 7 “Canacaanu quiricha inoaesi cuhanete aite, nitohaneein nei nihane sohin jaohacaanune coina. Cana Coaunera Calaohi niha nocoetohane corenihate caohachae, sohin jaohacane,” naauruha Jorioocurune \v 8 aonajihane jaunte, jataain casi Filato. \p \v 9 Nii jaunte nacoauneein loreri asaae enohin: \p “Chaa cajena unaaneei,” naain bajaa Filatone jana, inauhene chujuhequiin aonaje Cana Coaunera Calaohi Jesoso. \v 10 Nitohaneein tonoraeniha Jesosone jaunte: “Chanuna catoonraeneei. Tana cocoainanacaineein nihanune coitucuhine. Canune nainereeun coroso que ii teratihanune. Chaaen nachu naineeun caa ii colurujueeuruhane jaan caje jianacoo chetichaaunne,” naa Filatone jana: \p \v 11 “Cocoainanacaine lanaala cheteein nii jereniha Cana Coaunerane, canasia nainihei. Nii jaunte, chamurijiriin osaque caa catohaneein ichei caetera,” naa Cana Coaunera Calaohi Jesosone jaunte, \v 12 Jesoso jianena jere Filato niqui. Nete: \p “Jiaohine jianeeine. Aca, curuaanaa \it rey \it* neein nenaa jerihane jaun, caohacharihei jianeeine. Jianeeinete, satiin inara curuaanaacuru curuaanaa enferadoro aina nejeratenaa neriquiin,” naauruha nujuae soaisoain Jorioocurune jaun, \v 13 Jesoso raerate, nii Cabata naauruha Ebereeo ere cuhanene jaan- ajeri caje ichanohineein nenaa aranichoae uhauruhane coina. Nitohaneein raerateeuruhane jaun, raain turaauruhane jana, nii casetecocuru neruujuena jaaun nelauriariin lauheque nelaurianaana jaan rori choaae, \v 14 enoto chujutaain Fasocoa catainajeein. Nii jaunte nitohaneein raerateein: \p “Nocoa inara curuaanaa \it rey\it*,” naa Filato Jorioocuru raine jana: \v 15 “Coroso que teeuchete coaraain cuu ohine,” naain nujuae soaisoaiuruhane jana: \p “Chasiinna inara curuaanaa \it rey \it* tereeun coroso que,” naa Filatone jana: \p “Romanocuru curuaanaa enferadorohachate canacaanu curuaanaa \it rey \it* neein nera. Nihei nii baiha curuaanaa \it rey\it*ta,” naauruha batirichuru curuaanaacuru Filato raine jaun, \v 16 acaauru que Jesoso amaerate Filato. \p \v 17 Nii jaunte nii Jesoso amaain, que corosonu baijieratecuruhane jana, Couturi Bejeroneein curuajaain nenaa atane ucuuno que baibaichaain amaain, nii coroso tiha cue Jesoso. (Nii Ebereeo ere cuhane Colocota naauru najaan- Couturi Bejeroo.) \p \v 18 Nii janate cuu coroatajai coroso que, cuu neeuruha coroatajaain soserenacaaurune jaun, acaaru cataaun Jesoso teeure coroso que, leinjiin jera que, leocha jera que, naaonjoaain. \p \v 19 Nii janate, cuu Jesoso curuaa laenaerate Filato. “Nasarete cocoaicha Jesoso, Jorioocuru curuaanaa \it rey\it*” nasiin laenerate coroso que, tabara que teein Filato. \v 20 Nii jana arajiin Jorioocurute nii Jesoso curuaa Filatohacha laenaeratei ereretaaure, nii Jesoso teeuruha coroso quene jaan caje icharaeniha Jerosaleenne jaun. Ebereeo ere, Curieco ere, Romano ere, naaonjoain que nichata lauriin erenaa cuhane teeinte laenaaure, nii que erenaa inaurera ereretaauruhane coina. \p \v 21 Nii jaunte: “Coa, Jorioocuru Curuaanaa \it rey\it*neein teein laenaratihara,” naaure Joriocuruneein batirichuru curaanaacuru Filato rai. “Nii Jorioocuru curuaanaa \it rey \it* niha nocoeti, nasiin laenaerateeura,” nauruhane jana: \p \v 22 “Nii rijieeincha nedaainera,” nae acaauru rai Filato. \p \v 23 Nitohaneein coroso que Cana Coaunera Calaohi Jesoso curaboaain teeuruhane baihate, Cana Coaunera Calaohi Jesoso cajione raaure jenai soondarooru. Rai nobirine maajeein raaure. Rai nobiri, coaracuruhane jana nirijieein ijiabereeonu farueraelanaala tocoonojoi inelanaala niha nii rai nobirine jaun: \v 24 “Coa soaihachete naajeein amaacache, nenacaaentejian caohachare naajeen amaacachene. Aihute que necoatijianaa neeine, chariji rai neeincha nedareein,” naaure soondarooru. “Ita raite cacaijione leruhin raaurureein que necoatijiain,” naa Cana Coaunera Quiricha Inoaesi cuhanene jaunte, nii Cana Coaunera Quiricha cuhane aitohane nainaane coina nitohaneein teeure soondarooru. \p \v 25 Nii jaunte, inae Jesoso mucuuruhane coitucuuriin, coroso asaae cuhin coaraje rai neba, nichatajai enecuru aina. Nocoasai, Cureeofasi comasaineein nenaa- Mariha, Mariha- Maadala bene, naaonjoaain. \v 26 Nii janana cuu nihacaanu, jataain niicha belaaii nichaanune temeecohacaanu neba ainane jana, neba coaariin: \p “Nii ii calaoita oma,” naa neba raine baiha: \p \v 27 “Nii chobata,” naa caraina jaunna jerichanejeein cafojiara raanune rijijieein raain amaaun caloheri asaae. \s1 Oha Jesosone niha \r (Mt 27.45-56; Mr 15.33-41; Lc 23.44-49) \p \v 28 Inae nitohaneein nihane coina letoaa Cana Inaca Cana Coaunerane nainaane coitucuha raotojoeinne jaunte, inae Cana Coaunera Quiricha Inoaesi cuhane aitosiha inaena jaun: “Cocoiintohanura,” nae Cana Coaunera Calaohi Jesoso. \p \v 29 Nii janate baichaje laaojoiri nainecojoain ecu niha bino baasone jaun, enuha que sie rijijieein nenaa nujuateein, nii bino sisiaain Jesoso ujuaae que suesuecaauruhane jana, \v 30 nii bino baaso cohane baiha: “Inae laaenra,” naain ocoai couturi tijitiaain ohe Cana Coaunera Calaohi Jesoso. \s1 Jesoso jaleri rucuaitoha leinjiin soondaro rejoon quene \p \v 31 Le janojoeein lanaa Fasocoa besetane janate, Filato rai aitoha cuure Jorioocuru, coroso que nenacaauru anaae bacoerateein, naain nii coroso caje rocoeratenajaain, naain rucuhenaaratiha Filatone coina, nabana nebetacanaa janonaa bana cuu neeuruhane, coaranaaca cachaaurune coataa, acaauru rai jataain beseta tabaineein niha Fasocoa besetana jaun. \v 32 Nii jaun soondarooru letoaa Filatone jaun, cuhin nii Jesoso ajiniha coroso que nenacaauru anaae bucu bateeichure soondarooru. \p \v 33 Nii baiha Jesoso rohan turuhin coaracuruhane jana, inae oha Jesosone jaun, rai nanaae bacoorene. \v 34 Nete laaen rai nanaae bacoorenihane caniha laaen, rai jaleri rucuaaite leinjiin soondaro rejoon que. \p Nii janate rai jaleri rucuaitohane jana chujuhare ichana, acau que jasisiin. \p \v 35 Canuna coaaraneein aitoon inara rai, inara netonai rauhijiriin aonaain esenetaaichene coina. \p \v 36 “Nihei chatohaneei bacoorurihaainta,” naa Cana Coaunera Quiricha Inoaesi cuhanena jaunte, Jesoso bucu bacoorene. \p \v 37 Cana Coaunera Quiricha Inoaensi leeocha cuhanete “Focooruhane janate, inauhene coarajiha cuurureeincha,” naain aitohane rijijieein coarajeeure. \s1 Oo jana ajeri jachu cuhane Jesoso jaberoco teeuruhane \r (Mt 27.57-61; Mr 15.42-47; Lc 23.50-56) \p \v 38 Nii janate Cana Coaunera Calaohi Jesoso jaberoco bajae Filato caje Arimatea cocoaicha Jose, rucuhecuruhane coina. (Nii Josete asinojoineein Cana Coaunera Calaohi Jesoso ere tonoraera ne, leeochaauru Jorioocuru coasiha.) \p Nii jaunte, Jesoso jaberoco jianiha Filatone jaun, Jesoso jaberoco raain amae. \p \v 39 Nii janate turuha uhe nii jauriaanejeein janotiin Jesoso rene turuhin erenaa Necodemo netonai, nichatachoonca quironeein meentoon tocohaneein nenaa ujujuai uhain. \p \v 40 Nitohaneein Jesoso jaberoco amaain, nii juujijiai que rujuaain, cajione que baluluhin conajaain, Jesoso jaberoco rucuheca cuhe Jose, Necodemo aina. \p Nitohaneeinte onaa rucuhecure Jorioocuru, nitohaniha acaauru ichaona jaun. \p \v 41 Nii Cana Coaunera Calaohi Jesoso teeuruha Jorioocuruna jaaunte ne enuha inaa neeonjoai. Nii enuha inaa neeojoain janate ne atanebana. Ecute ne achasineneein ajeri jachu- jaiti lesajeeinejein onaa teeurenihana jaan. \v 42 Cuhanete Jesoso jaberoco teeure, ichuunejeein niha cajene jaun, chaaen inae beseta bitoauruhane coina neruujihajeeuruha Jorioocurune jaun. \c 20 \s1 Ohane baiha ichanaa Cana Coaunera Calaohi Jesosone \r (Mt 28.1-10; Mr 16.1-8; Lc 24.1-12) \p \v 1 Semana nunuhe tomiho cojoanonaa bana nocohejiriin cuhin, jaiti nocohetoojoaane jana turuhin coaraa Mariha Maadala benene jana, inae fueraene nii ajeri jachu. \v 2 Nii jaunte soroneein jelaiha uhin, Fedoro, canu, naaonjoainihacaanune rai biha uhe. “Aanca chaainti cana curuaanaa. Chu chaainti amaaureta,” \v 3 naain biha canacaanu raina jaun coaraa cuhacaanu. \p \v 4 Nii jaun, ita jiniichaain soroneein cuhin coaraa cuhacaanune jana, Fedoro reroriin cuhin, turuhin \v 5 metoraain coaracaunne janate, cuu ne cona. Nena laaen enohin coaraeneeun. \p \v 6 Nii janate canu caaijie turuhin, enohin, coaraa Fedorone jana, cuu ne jaberoco conaauru. \v 7 Nii janate nejelau ne nii Cana Coaunera Calaohi Jesocurisito couturi cona, nejelau maromarorinohineein seeque. \p \v 8 Nii janane canu netonai enohin coaracaunna jaun, ichanaa Cana Coaunera Calaohi Jesocurisitone esenetaaun. \v 9 Cana Coaunera Quiricha Inoaesi cuhane besihane jana niqui, “Naaonjoarichaaine quete aite,” naain coitucusinaaunlu. Nena canacaanu nota que coaracaanune jaun, caohachaain coitucuhin esenetaacaanu. \p \v 10 Nitohaneein coaracaanune bihane nenaanajaun cauha cuhacaanu. \s1 Oo caje ichanaain ecooca Jesosone \r (Mr 16.9-11) \p \v 11 Nii janate cuu nii ajeri jachu rohan nedaain chanaechanaje Mariha- Maadala bene. Chanaaechanajeein metoroaain nii ajeri jachu coaraane jana, \v 12 cuu laurujua laurujuaaure Cana Coaunera letonocuru anjeraauru somanerei que cajionequiin Cana Coaunera Calaohi Jesocurisito jaberoco teeuruhana jaaun, leinjiin couturi nichajai que, leeocha tijia nichajai que naaojoain. \p \v 13 Niichurute: “Chate coisiita,” naauruhane jana: \p “Carai curuaanaa jaberoco amaauruhana jaunna coisiunra. Chu chaainti amaain teeureta,” naane baiha, \v 14 jaotoroain janori nichajai coaraa Marihane jana, rai chujuhaca Cana Coaunera Calaohi Jesocurisitone jana, acanihane coitucuene. \p \v 15 Nii jana: “Chana coisiite ene. Chana arii,” naa Jesocurisitone jana: \p “Nii enuha inaa beraicha niha,” beein: “Ii amaaine, carai nii amaain teeine jaa jelai beeune coaanicha,” naa Marihane janate: \p \v 16 “Mariha,” naa Jesocurisitone jana, nejaorocoaain rautaain Jesoso coaraain: \p “Raboni,” nae Mariha. \p “Cacha relaera,” naanete aite Ebereeo ere cuhane. \p \v 17 Niritiin coineteein mucunaa jeriha Marihane jana: “Caiha neeu. Jauriaa coaa cadadaara, jaiti iniin Ofa coaraenihanune jaunra. Chajaaincha cacoelaichaauru rai canu benihura. Jaitina iniin, Ofa Cana Inaca Cana Coaunera rene iniha cureeunnicha,” naa Cana Coaunera Calaohi Jesocurisitone jaun, \v 18 nii Cana Coaunera Calaohi aina nerelanaa nichaanune rai biha uhe Mariha Maadala bene. \s1 Aina nerelanacaauru rai ecooca Jesosone \r (Mt 28.16-20; Mr 16.14-18; Lc 24.36-49) \p \v 19 Tomiho cojoanonaa bana nihana jaunna, nii cojoanotiin cuhane ita taojiaacaanu nii Cana Coaunera Calaohi Jesocurisito aina nerelanaa nichaanune, caohatiin acuujua fuhin Jorioocuru coasiha. \p Nii janate enohin, canacaanu cataaun neeoritiin: “Raotojoeein rachoojoeein neeuchera,” nae canacaanu rai Jesocurisito. \p \v 20 Niritohane baihate, biji que curabo cure, jaleri que rejoon cure, naaonjoain coaarate canacaanu que. \p Nii jaunna rachoojihacaanu aina nerelanaa nichaanune, coaiteen canacaanu aina nihana jaun. \p \v 21 Nii baihate enacoauneein: “Raotojoeein rachoojoeein neeuchera. Charijieein teeinti, caletoae Ofa, nirijieeinna caa inara letoaunra,” nae canacaanu rai Cana Coaunera Calaohi Jesocurisito. \p \v 22 Niritiinte canacaanu couturi jiririin: “Cana Coaunera suujue raauchera. \v 23 Chunei osaaona que inara suujua acatequichenena, canu netonai nii osaaona que casuujua acatereeunnicha. Jana aineeinchene, canu netonai airihaaunnita,” nae canacaanu rai Jesocurisito. \s1 “Tomasi, caa canu biji alarijia cuhane ii biji couturi enoain coaraau,” naa Jesosone \p \v 24 Nii janate, inae amuha Cana Coaunera Calaohi Jesocurisitone jana, turuha uhe Tomasi, nii fafione neein, niicha curuaateeuri. Nii Tomasite Jesocurisito aina nerelanaa nichaanune lechoonca coroataja ne. \p \v 25 Turuha Tomasine janate: “Cana Curuaanaa coaracaanura,” naain bihacaanu Tomasi raine janate: \p “Biji larijia que curabo cure coaracaaunne banaachane, esenetareeunni. Chaaen cuhane canu biji couturi enoaain, chaaen jaleri que rejoon cure cuhane canu biji couturi enoaain, naaonjoain coaracaaunne banaachane nainereeunni esenetaanunera,” nae Tomasi, rai bihacaanune jana. \p \v 26 Nii baihate foosa janonei cuhane, coaiteen jelaiha enacoauneein ita taojiacaanune janate laaen, canacaanu aina ne Tomasi. Nii jana caohatiin fueraa acuujuane saijieein enohin canacaanu cataaun neeoritiin: “Raotojoeein, rachoojoeein neeuchera,” nae canacaanu rai Jesocurisito. \p \v 27 Nii baihate: “Tomasi, caa canu biji larijia cuhane, ii biji couturi enoain coaraau. Chaaenchu caa canu jaleri que rejoon cure cuhane, ii biji couturi enoain coaraain esenetaachaau, baaso coacuelanaala,” naa Jesocurisitone jana: \p \v 28 “Canu Curuaanaa Cana Coaunera” naa Tomasine jana: \p \v 29 “Inae laaen Canu esenetaai ichaajenihane coaraina jaun. Raotojoeeinte niha cuurureein, catohaneein nihanune coaraelanaala quesenetaeraauru,” nae rai Jesocurisito. \s1 Esenetaaichene coinate, laenanohineein ne caa erenaa \p \v 30 Itolere ichaainte coaarate Cana Coaunera Calaohi Jesocurisito. Nete satiin laenanohineein nene caa quiricha cuhane. \v 31 Cana Coaunera Calaohineein niha Jesosone esenetaaichene coinate, laenanohineein ne, esenetaaichene, ichaonaa caohacha, chabana nitajeniha cachane jaan raaichene coina. \c 21 \s1 Rede jaohajihacaanune jana, canacaanu rene ecooca Jesosone \p \v 1 Nii baihate Calileea conemuri auhaniha, aina nerelanaa nichaanune rai ecocoe coaiteen Cana Coaunera Calaohi Jesoso, rede jaoha nihacaanune jana. \v 2 Nii janana laaen Fedoro aina nihacaanu, Tomasi nii fafione naauru najaan, chaaen nii baiha Natanaaeli, Calileea caje unaa Canaau cocoaicha, chaaen Sebedeeo calaohi nichaaunne, chaaen eleeocha coroatajaain, naaonjoaain nihacaanu Fedoro aina. \v 3 Nitohanihane coinanu quete: “Redena jaoha cureeun,” naa Fedorona jaun: \p “Tana iniha uhacaanu,” naacaanune jana: \p “Chajaauchetejian aihane cunichaache,” naa Fedorona jaun, cuhin bote cuhane fauhin, cuhin janoaajeein rede jaohacaanu niqui. Nii janane leinjiinejein ate mucuujenihacaanu. \v 4 Nii jana, inae mataaquiin uha janonaane jana, nemuri auhaniha ecocoe Cana Coaunera Calaohi Jesoso. Nii janana, aca nihane coitucuenihacaanu. \p \v 5 Nii janate: “Enamanaacuru, ta ate mucuhichene,” naane jana: \p “Aihahacaanuta,” naacaanune janate: \p \v 6 “Cana raotono nichajai bote jera que, rede jaohichenete ate mucuriquicheein,” naane jana, nii bote jera que jaohacaanune jana, esinae ate mucuhacaanu. \p Nii jaunna ate anaai caaun nii rede tijichasinihacaanu. \p \v 7 Nii janate: “Cana Curuaanaate aitera,” naanu Simoon Fedoro raine jana, aohanrihane rijieeoritiin torosaacha baaejeein nihana jaun, luhecotariin cajione curujuain acauhanau fautiin Jesoso rene turuha cue Simoon- Fedoro. \p \v 8 Nii janane bote cuhane caaijie cuujueein turuha cuhacaanu rede tararajeein, ate caaun lemuequiin, lefasha metoroneein lanaa nemuri auha cajena jaun. \v 9 Najauriaain inihacaanune jana, cuu ne canacaanu ajiniha usi lanarotiin. Nii jana nii usihanau niha leinjiin atene jana, cuu ne faan. \p \v 10 Nii janate: “Nii ena inaraacha mucuhi ate uhauche,” naa Jesocurisitone jaun, \v 11 bote cuhane fautiin nii rede tararae Simoon Fedoro, carene choaae. Lefasha saoquichoonca nichatajaa ate tabai inatiinte, nii rede soaine. \p \v 12 Nii janate: “Chajaauchete inara suuri noite,” naane jana, “Chaneeina” naain bajanaa nainenihacaanu, raotojoein Cana Curuaanaa Jesoso nihane coitucuhacaanune jaun. \p \v 13 Nii janate, tajiha uhin nii faan raaoriin, canacaanu nainetiin chalue. Jerichanejeein techu, nii ate basicho chalue canacaanu nainetiin. \v 14 Nitohaniha Cana Coaunera Calaohi Jesoso, oo caje ichanaain, canacaanu rai ecoocane nichata sai cuhane. \s1 “Cacoelaaina” naain bajaa Jesoso, Fedoro caje ne \p \v 15 Inae nainaain canacaanu suri noitichaanune janate: “Jonasi calaohi Simoon, cau nenacaauru leeochaauru amuritoheriina ii coichana aina cutaain cacoelai” naain bajaa Cana Coaunera Calaohi Jesoso, Simoon Fedoro cajene jana: \p “Ejeen. Iite ichoelaihanune coitucuhicha curuaanaa,” naane jana: \p “Aihane quere esenetaurera beraihura,” naane baihate coaiteen: \p \v 16 “Jonasi calaohi Simoon ii coichana aina cutaain cacoelaaina,” naain bajaa Jesocurisitone jana: \p “Iite ichoelaihanune coitucuhicha curuaanaa,” naane jana: \p “Aihane quere esenetaain tonoraeraauru beraihu,” naane jana coaiteen: \p \v 17 “Jonasi calaohi Simoon, ii coichana aina cutaain cacoelaaina,” naain nichata saain bajaane jaunte, inaderaain: \p “Ejeen. Iite itolere coitucuhin, esinae ichoelaihanune coitucuhicha curuaanaa,” naane jana: \p “Aihane quere esenetaain tonoraeraauru beraihu. \v 18 Esinaena aitoonra. Enamanaaneeinne banate, necoreeteein, chunijiu cunaa jereinajaaun curejetohi. Jana, inae biinaa neeinete, ichoii caaecaaecaaine jana, ichajione curujuaain, cunaa jereeneina jaaun niha natiin chamaaurureeincha,” nae Simoon Fedoro rai Jesoso. \v 19 Niritoha Jesoso, “Naaonjoainna Cana Coaunera ere tonoraanune coreniha oha cureeunni,” naain coitucuha Fedorone coina. \p Nii baihate: “Quere tonoraeraneein neeu, inoaelu netiin,” naane jana, \v 20 jaotoroaalaain canu coaari Fedoro, acaauru caaijie cuhanune jaun. \p \v 21 Nii jaunte: “Chataaenriha jana caa,” naa Fedorone janate: \p \v 22 “Chaquena aasare ichei. Canu jerichaaunete nacoauneein turuhanune que tiaaojoaain ichaonaa naine, Ii laaen quereecha tonoraau,” nae. \p \v 23 Niritohana jaunte, orihaunnijiecha naaure ita rai nii canu aina Cana Coaunera Calaohi coitucuurera. Coatiha oenerihanuhinne que aitohi. Netechu jataain, “Chaquena aasare ichei. Canu jerichaaunnete, coaiteen turuhanune que tiaaojoaain ichaore,” nae Fedoro rai caque Cana Coaunera Calaohi Jesoso. \p \v 24 Caraajenihane coaraain, laenaanune jaunte, esinae rauhijiriin erenaa ne. \p \v 25 Itolerete niqui ichae Cana Coaunera Calaohi Jesoso nete saain laenanohineein neene. Satiin laenanohineein nihane, nerihei caa chauratane que tenaana jaan.