\id 1CO - Urarina NT -Peru 2008 (DBL -2013) \h Coriintoo Nenacaauru Rai Leinjiin \toc1 Coriintoo nenacaauru rai Faborohacha letoai leinjiin \toc2 Corintoo Nenacaauru Rai Leinjiin \toc3 1Co \mt1 Coriintoo nenacaauru rai \mt2 Faborohacha letoai leinjiin \c 1 \s1 Chatohaneein neeiche Coriintoo neiniquichene. \p \v 1 Canune Faboro neeun. Cana Coaunera jerenohi neeinne, Jesocurisito cocoainanohi afosoto neein neeun. Cana nejera Sosetenesi aina jiniiquiin neeinna \v 2 caa quiricha laenacaanu. Satiin Coriinto neseu Cana Coaunera que banijiaineein rai iclesianeein nenacaauru cana nejeraauru raina, caa laenaain letoacaanu. \p Satiin inarate Cana Curuaanaa Jesocurisito aina cuaain araai laurii caje ranojoineein neeichene saijieein, Cana Coaunera que banijiaineein le laurii caje nenaa rijijieein neeiche, itolere sacutaain Jesocurisito coroaejeein nenacaauru aina jiniiquiin. \p \v 3 Cana Coaunera, Cana Curuaanaa Jesocurisito, naaonjoainuri inara coroatajanemiin raotojoeein neeichene coina. \s1 Jesocurisito aina cuaainte rausiaenojoinichaache. \p \v 4 Jesocurisito aina cuaain inara rausieca Cana Coaunerane corenihane, itolere bana coroajeeun. \v 5 Nii rai Calaohi Jesocurisito ere tonoraain esenetaaichene aina cuaainte, jataain inara coroatajane Cana Coaunera, niicha jerenohin coitucuhin que ita rai raotojoeein ereeichene coina. \v 6 Nitohanihane ainate, esinae rauhijiriin erenaa niha Curisito quene coitucuhin esenetaain rijijieein neeiche. \v 7 Nitohanihane jaun, inara rai lanarinaain caohacha ichaquichene coina inara rai Cana Coaunera tenojoin, ocooca uha Cana Curuaanaa Jesocurisitone coaraquichene que tiaojoaain. \v 8 Inara berairichaain Cana Coaunera satono que tiaain, inara suujua letono ichaelanaala neeichene coina, nabana turuha Cana Curuaanaa Jesocurisitone bana niha inara que tonaain ereine coataa. \v 9 Itolere banate, satiin naitoonjoa ichae Cana Coaunera. Acate inara cotijiae, jiniiquiin rai Calaohi Jesocurisito aina ichaohichene coina. \s1 Ita caje nelerucuruha Jesocurisito ranojoinunrune \p \v 10 Canejeraauru, Cana Curuaanaa Jesocurisito corenihane inara rai aitoon, atiin ita suujua rijitojoeein nii leeochaneein inara suujua cuaelanaala jiniiquiin raotojoeein ichaohichene coina. Rachoojoeein ichaaoche ita rijijieein coacuhin, ita rijitojoeein abaantaain. \v 11 Nejesinajeein ita cotaairiin neeichene coitucuhanu Clohe laurichuru cajene jaunna, caa inara rai aitoon. \v 12 Chaen techu, inara aina nenacaauru tabaaauru, “Canune Faboro lauri caje neeun,” jana leochaaurute, “Canune Aforo lauri caje neeun” jana leochaaurute, “Canune laen Fedoro lauri caje neun” jana leochaaurute, “Canune laen Curisito lauri caje neeun,” naaure. \v 13 Chasiinna araai lauriin neleruhin niha Curisitone coalanaala niritiin ereriquiche. Coatihachu canu Faboro nichaaunne inara coreniha coroso que ohanulune coaalanaala. Niheichu, Faboro nichaaunne coreniha baotisanojohi niheeiche. \v 14 Cana Coaunera coroaaejihanu, Curisifo, Caiho, naaojoainunri baotisaanune baiha leeochaauru cachaauru baotisae nihanulune jaun. \v 15 Nitohanihane jaun nii chuni, Faboro nichaaunne laurinihane coreniha baotisanojohiniha nocoetiin erenaa nainihei. \v 16 Chaen nechu Esetefana lauri baotisaaunlu. Coatiha nii baiha chuni baotisaanune coitucuhaaun. \v 17 Coatiha cacha baotisaanune coina caletoaailu Curisito. Raujiaaincha jianacoon nenaa nainecururichain cachaaurune bihanune coinate caletoaelu. Coatiha amurijiriin cha coitucueraneein nihanune coina caletoaailu. Nitohanihane saijieein cha coitucueraneein nenaa rijijieein nere bihanune, cha que nelaterihei cana ichoteraneein nihane coina coroso que ohalu Curisitone. \s1 Curisitote, niicha ichana naine aina niicha coitucuhi ichaa Cana Coaunerane jaan ne. \p \v 18 Nii coroso que ohalu Jesocurisitone que erenaate aonacure nii cha que nelatihei rijijieein nii nitajeeuruhane coina nenacaauru coitucuhichuru. Nete laen cana rai jianacoon cacha mitaeraneein ne nii erenaa, jeelai Cana Coaunera ichanohineein. \v 19 Rai Quiricha Inoaensi cuhane: \q1 “Itolere coitucuureraauru coitucunojoi itajeeinne, \q1 nainaain ichaaoruha nainanacaaurune jaan itajereeunni,” \m naain bihalu Cana Coaunera. \p \v 20 Inae cha que nelateein nedaauruhi itolere coitucuureraauru aina cacha relaaureraauru. Niheichu nelateein nedaauruhi, caa cana rai chauratane que nenacaauru itolere coitucuureraauru niha natiin. Satiin itolere coitucutoha nocoenacaaurute, leinjiin aaso rijijieein ratiri Cana Coaunera. \v 21 Cana Coaunerate niicha coitucui ichae, nabana nii niicha coitucui aina cuaain niicha tei ichaonaa coitucuhin nichotenaa nainecuruha nii coitucuhichurune coataa. Nitohanihane jaaunte, rai nere letoae, satiin esenetaain jeriha cachane jianacoon ichaonaa nainihane coina. Nete, nii nere esenetaaichuru, joaenreein nelatihei rijijieein aonacuruhane niha natiin, esinae rauhijiriin jianacoon cacha mitaeraneein ne. \p \v 22 Nitohanihane jaunte, cojoelanaacojoai coaana jerecure Joriocuru nichaaunne. Jana Curiecocuru, cha coitucuuruhane jaanu ariiriichure. \v 23 Nena canacaanu, jianacoon cacha mitaeranu que Cana Coaunera letono coroso que onaalu beebejihacaanu. Niite Joriocuru rai leijiin nererojoecanaaneein acaauru tee. Jana Jorione lanaala nenacaaurute, nechu joaenreein nelatihei rijijieein aonacure. \v 24 Nete Cana Coaunera cotihanoichuru, Jorioneein, Curieconeein, naaonjoaain nihacachene niha natiin, nii letono Mesihasi Curisitote jeelai Cana Coaunera ichanohin ichaain, niicha coitucui coitucuhin nihane coitucuhacache. \v 25 Cana Coaunera beratenojoin, joaereein nelatihei rijijieein coaraa cachane niha natiinte, satiin cachaacha coitucui amurijiriin nelate. Chaen techu Cana Coaunera icharatenohi, nelatelanaala coaraa cachane niha natiin, jataain cachaacha ichai amurijiriin, laraajiin mijiaineein nereein itolere bana. \v 26 Canejeraauru, coroatajajeeincha inara tabaauru cha coitucuera rijijieein neeichene saijieein, jitariin inara cotijiaain niha Cana Coaunerane que nainaain ichaaoche. Nii ichoae tacaain techu coroatajajeeincha inara tabaauru nelateinneein nenacaauru cachaauru lauri caje neein, cocoainanacaineein, naaonjoaineein neeichene saijieein jitariin inara rae Cana Coaunera. Nii que nainaain ichaaoche. \v 27 Nitohaneein itolere que nainaa nocoetonacaauru necoeje chanunaa jerenacaaunte, jaolecooruha nii nainanacaaurune jaancuru cachaauru janijiin cotijiae Cana Coaunera. Chaen techu nii leeochaauru amurijiriin nelatenacaauru raelanaala, nii nelatelanaala acaauruhacha coaracuri cachaauru raain ne Cana Coaunera, acaauru necoeje chanunaa jerenacaaun. \v 28 Nitohaneeinte jerenohinelanaala, coiintenojoineein, nelatelanaala, naaonjoaain cachaauruhacha coarai cotijiaain ranajaain ne Cana Coaunera, nechu nii acaauruhacha itolere amurijiriin nelatiha nocoenacaauru que jaoleconaa jerenacaaun. \v 29 Nitohaneein Cana Coaunera acatiha nihacachene jaun, nainihaacache leeochaauru amurijiriin nihacachene coaaratihacachene. \v 30 Cana Coaunerate raajenihane inara raain ne, rai Calaohi Jesocurisito aina neeichene coina. Chaen techu nii rai Calaohi Curisito coreniha chabana canaacha coitucuhi coitucuhin, coreniha osa caje mituhin, cha juaihoneein nenaa caje ichoteratenojoineein, jelai teein que banijiaain raotojoeein nenaa coina ichae Cana Coaunera. \v 31 Nitohanihane quete: “Caohachaai cana raajenihane canaacha ichai coreniha necohasitaacachene. Cana Curanaacha ichanojoiincha coroaecaachenete laen caohachae,” nae Cana Coaunera Quiricha Inoaensi cuhane. \c 2 \s1 Coroso que atinanojoin Curisito beratenojoin \p \v 1 Aonacuche canejeraauru. Inara rai Cana Coauneraacha ichaneni coitucueraelanaala nenaa que iriha uhanune bana coatiha inaraacha coitucunaa nainihei que irinaaunlu. \v 2 Nii inara aina nihanune bana, coatiha leeocha coacuhin que inara rai irihaaunlu, esinae rauhijiriin coroso que neein onaalu Jesocurisitohachane coacuhin que inara relaaunlu. \v 3 Chaen nechu inara rene turuhanune nunuheneein, joaenreein cacha chaque nelatihei rijijieein turuunlu. \v 4 Niheichu Cana Coaunera jerenohin que inara relaanune bana coatiha canu esenetaaichene jerenacaaun nii aitocuruha nii itolere coitucuurerane rijitiin ereein inara relahaaunlu. Nena rai Suujue aina itolere ichana nainiha Cana Coaunerane jaan aina cuaain inara que jereratichaaune jaun nii aina esenetaaichelu. \v 5 Leinjiin Cana Coauneraacha ichanenu esenetaain que jaaecohichene coinane, nitohaneein inara relanajacoon, nabana suujua caje rocohin cachaauruhacha coitucunojoi que jaaecohichene coataa. \s1 Rai suujue aina cuaainte necoitucuherate Cana Coaunera \p \v 6 Nena laen inae acaauru suujua cuhane niicha esenetai aina iinacaauru rai jelai amuritoheriin canacaanu que Cana Coaunera coitucueratenojoi que irihacaanu. Coatiha caa chauratane que nenacaauru cachaauruhacha coitucui que nihei. Niheichu acaauru rai cocoainanacaaihuri nitajerai nenacaauru coitucunojoineein nenaa que aitohaacaanu. \v 7 Acate caa cana rai chauratane coaunaane ajiniha, enene cana necaohachanu que niicha ichanenine que inae coaausilu Cana Coaunera. Nii quene caa inara rai irihacaanu. \v 8 Nii coitucueraelanaala nenaa niicha ichanenu coaausihalu Cana Coaunerane coitucuurenihane jaunte, coroso que teein nii cana rai caohacha icharaannu que letono atinaaurelu. Coitucuuruhane jananihane, coatiha coroso que teein atinaaururiheilu caa chauratane que nenacaauru cocoainanacaihuri. \v 9 Nete Quiricha Inoaensi cuhane: \q1 “Cana Coaunerate \q1 belaichaauru rai, \q1 chabana coaanojoinelanaala nenaa \q1 aonanojoinelanaala nenaa, \q1 naaonjoainuri ichaain \q1 acaauru que banihateein rucujue. \q1 Niheichu chuni, \q1 ‘Naaonjoanrichaain’ naain que coaaura,” \m naain beratihalune nainaane coina ichae Cana Coaunera. \v 10 Nii niicha ichaneni, niicha coacuilute cana que coitucuerate, rai Suujue aina cuaain Cana Coaunera. Nii Cana Coaunera Suujuete, satiin niicha ichaneni coitucue, satiin suujua cuhane niicha coacuine maajeein. \p \v 11 Nihei chuni ita suujua coitucuna nainera. Leinjiin nii suujua cuhane nenaa, rai suujuete naine cacha suujua coitucuhane. Nii rijijieein techu nene chuni Cana Coaunera Suujua coitucuera. Acaihaniji rai Suujue rai suujuaacha cuane nenaachate rai suujua coitucue. \v 12 Coatiha canacaanu, caa Cana Coaunera coitucuelanaala nenacaauru cachaauru rijijiein Moconajaera suuje rahaacaanu. Acaihaniji Cana Coaunera Suujuene raacaanu, aina cuaain jataain cana belaitohane jaun, cana rai niicha tei coitucunojoin aonaain coitucuhin nihacachene coina. \v 13 Canacaanu relaa Cana Coaunera Suujuene jaan quene aitocoaanu. Coatiha canacaanu suujua cuhane canacaanuhacha coacuhi que aitohaacaanu. Nitohaneeinna Cana Coaunera Suujue beratenojoi bihacaanu, Cana Coaunera Suujue coitucuhin nenacaauru rai. \p \v 14 Nitohanihane jaunte, Cana Coaunera Suujue raenihane coina ichaonaa, nii Cana Coaunera Suujue jerenohi coitucuhin tonorana nainene, nii chaque nelatihei rijijieein aonaane jaun. Niheichu aonaane niha natiin coitucunaa nainihei, Cana Coaunera Suujue sirinihane jaun. \v 15 Nete laen Cana Coaunera Suujue siricha itolere coitucuhin coulurujuenaa nainereein. Nerinaain que tonaain que ereein aca coulurujuenaa nainera. \v 16 Nitohanihane coinate, “Nihei chuni suujua cuhane Cana Coauneraacha coacui coitucuera. Niheichu chuni suujuatenaa nainera,” nae rai Quiricha Inoaensi cuhane. Nete laen cana, coaauca Jesocurisitone rijijieein coaaucaache. \c 3 \s1 Canacaanune Cana Coaunera letononeein ita amihaneeon coroatajaneraneein nihacaanu. \p \v 1 Canejeraauru, nii jauriaanejeein inara relaa uhanune bana, coatiha Cana Coaunera Suujue letono rijijieein inae ijiin ichaonacaauru cachaauru relaanune rijijieein inara relanaa nainihaaunlu. Nii jaunna Cana Coaunera coitucuhichuru cachaauru rijijieein ichaohichene jaun, Cana Coaunera Suujue letono rijijieein inara relanaa naineneeunlu. \v 2 Nitohaneeichene jaunte, caaintaelanaala inara relaanulune jana, tonoraelanaala abaantana naineneeichelu. Niheichu enanetojoeein nihanatiin tonorana nainiheeiche. \v 3 Aihuruha Cana Coaunera coitucuhichurune rijijieein enanetojoeein inara suujua coaraquichene jaunte, nii ita que necoelaain, ita que nererojoecaain, naaojoaain neeiche, aihuruha satiin Cana Coaunera coitucuelanaala nenacaauru cachaaurune rijijieein. \v 4 “Canune Faboroacha ere tonoraaun,” jana leeochaauru “Canune Aforoacha ere tonoraaun,” naain ereeichene jaunte, jaiti Cana Coaunera coitucuelanaala nenacaauru cachaauru rijijieein ichaohichene jaun aitocoiche. \p \v 5 Coatiha canu Faboro nichaaunne chanihaaun. Niheichu cha nihei Aforo netonai. Canacaanune raujiaain Cana Coaunera letononeein, inara aina niicha ichaneni coitucuerateraneein canacaanu letoaa Cana Coaunerane rijijieein, niicha icharatenohin icharaneein nihacaanu. \v 6 Canune inara que Jesocurisito coitucuerateraneein neeun. Jana Aforote caohachaain coitucuhichene coina que inara relaeraneein ne. Nete laen Cana Coaunera, nii aina cuaain chabana nitajenaachara ichaonaa teraneein ne inara rai. \v 7 Nitohanihane jaun, nii inara que coitucueratera nichaaunne, nii inara relaera aina chaneein nihaacaanu. Cana Coaunerate laen nii inara relaacaanune jaan aina ijiin ichaohichene coina icharaneein ne. \p \v 8 Nitoanihane jaun, canu inara que nii Cana Coauneraacha ichai cotucueratera nichaaunne, nii que inara relaera aina jiniiquiin ita rijiichaanu. Nete laen nii inara que niicha ichaneni coitucueratihacaanune cainareein Cana Coaunera. \p \v 9 Canacaanune Cana Coaunera letononeein canacaanu rai niicha tei amihanenaa que ita coroatajaneraneein nihacaanu. Inarate leinjiin ocoana aina leinjiin loreri rijijieein neeiche Cana Coaunera rai. \v 10 Jana canune, inara que amihanenaa nunuheteraneein neeun Cana Coaunera letononeein. Jana leeochaaurute, nii quiicha banesijiatei bucutejeeure. Nete, le cachanichaachene caohachaain ichacaachene coaraain ichacaachene caohachae. \v 11 Nihei chuni nainihei nii banesijia quiicha tenojoin coreein leeocha tenaa nainera. Nii banesijia canuhacha teite Jesocurisito ne. \v 12 Nii rai banesijia quiicha temunojoin ichoaete nainere, coata coreti, ajeri coreti, enuha, elele, jiarana nujua, naaojoain caje nainecurure loreri ichacuruhane. \v 13 Nete, inae le cachanichaachene ichao cojuhin coaraa Cana Coaunerane cojoanonaa que turuhane bana, le cacha cachaauru amihaneeon inanacaa cureein. Nii banate, usi tabaineein ureein nii cana ichanaa cojuhin coaraane coina. \v 14 Chariji ichanaa teeinti mocohelanaala nii usi abaantae, nii icharate core raa cureein. \v 15 Jana mocoha nii niicha ichainete, nitajiha cureein rai namihaneeo. Jana nii que amihaneite, nii usi caje nichotereein cha colane. \p \v 16 Tana Cana Coaunera loreri neeichene jaun, inara suujue cuhane niha Cana Coaunera Suujuene coitucuhichene. \v 17 Nii Cana Coaunera loreri neeichene jaunte, osa que inara saruhin baasoneein inara teranihane, Cana Coaunera loreri aasaeca aicheein. Niite aca itajiha cureein Cana Coaunera, acaihaniji rai loreri neeichene saijieein inara ichao asaaecane coreniha. Inarate nii rai loreri neeiche. \p \v 18 Coa inara raaje necoritaache Cana Coaunera coitucuhichuru rijijieein itolere coitucuha nocoetiin. Nitoaneein neeichene, nii baiteein enacoauneein Cana Coaunera coitucuhin neeuchete, esinae rauhijiriin cha coitucueraneein neeiche. Nii banate laen esinae rauhijiriin cha coitucueraneein neriquicheein. \v 19 Nii quete, “Nii itolere coitucutoha nocoeeuruhane jaan aina raajenihane necoritaauruha que jaoleconacaaurune coinate ichae Cana Coaunera,” naain ne laenanohineein Cana Coaunera Quiricha Inoaensi cuhane. \v 20 Chaen techu coaiteen, “Nii itolere coitucutoha nocoenacaauru coaunojoite, nii cha que nelatenihane coitucue Cana Coaunera,” naain ne laenanohineein Cana Coaunera Quiricha Inoaensi cuhane. \v 21 Nitohanihane jaun chunocoha cacha, joenreein namute cacha rijijieein ichaohane nainihei, raotojoeein niha nocoetiin necohasitaane. Satiin itolere inaraacha lateite, inara rai teein ne Cana Coaunera. Aihana jaun, Cana Coauneraachate coroaaena nainequiche, inara rai itolere teein nihane coreniha. \v 22 Canu, Aforo, cana rai chauratane, cana rai ichaonaa, caa ena nenaa, cabaiha neenihun, niichurute Cana Coaunera tenojoineein neeure inara rai. \v 23 Jana inarate Curisito rainequiche. Jana Curisitote Cana Coaunera raine. \c 4 \s1 Afosotooru amihaneeo. \p \v 1 Cana Coaunera ichanohi coitucuheraelanaala nenaa que Curisito letononeein rai cacha relaeraneein nihacaanune coitucuhichenete caohachae. \v 2 Chaelai icharaanu que letononeein nihacanete, nii cana letoaera suujua rijijiein nere tonoraain ichacaane caohachae, nere tonoraain nihacane coitucunaa nainiha nii cana letoaerane coina. \v 3 Nena laen baasoneein ichacaaunne coitucueralanaala canu que ereein neeiche cocoainanacaaihuri ainane nihanatiin, cha que tonajeneeun. Niheichu canu raajenihane nihanatiin baasoneein, caohachaain, naaojoaain ichacaaunne coitucunaa nainihaaun. \v 4 Nena, nii casuujua cuhane baaso ichaenihanune coaucaaunne, canu baaso ichacaaunne coitucunaa naineneeun. Cana Coaunerate laen, baaso ichaain, caohacha ichaain, naaonjoaannune coitucuha cureein. \v 5 Aihana jaun, “Acate baaso ichae,” naain leeochaauru que erenaa nainiheeiche acaauru ichao coitucueralanaala. Jauriaanejeein turuha cana Curuaanaane cohacuche. Acate laen nainereein, jitariin nii suujua cuhane acaauruhacha coacuhi, acaauruhacha ichai, naaonjoainuri coitucuhane. Nii banate caohachaain icharaauru lecachaauru coroaereein Cana Coaunera. \p \v 6 Canejeraauru, inara caohachanu quene caa inara rai Aforo, canu, naaonjoain nichaanune ichanohin que cuaain inara rai beeun, caje coauneein canacaanu ichanohi que coacuhin, rijijieein ichaquichene coina. Nabana Quiricha cuhane aitohane edaa cuaain ichaquichene, nabana leeochaauru amurijiriin cha coitucueraneein nenaa coacuhin, acaauru que jaolecohichene coataa. \v 7 Chariji inara rai leeochaauru amurijiriin neeichene jaannu teein ne. Chariji inaraacha sirii, Cana Coaunera tenojoinelanaala siriquiche. Tana Cana Coaunera, inara rai itolere tihane coitucuhichene. Nii saijieeinte inara raajenihane cha eruhera rijitiin inara necohasitaacha que neeiche. \p \v 8 Nitohaneeichene jaunte, itolere inaraacha jerei siriin, itolere cacha curuaanaa \it rey \it* niha nocoetiin, canacaanu latiha nocoeteneeiche. Bajiaanachuhinti esinae rauhijiriin \it rey \it* esineneein neneeiche, inara caje canacaanuhacha latei bajaain, inaraacha sirii sirichaneein nihacaanu canacaanu netonaine coina. \v 9 Canacaanu afosotooru nichaanune raite, jataain leeochaauru amurijiriin necairichanaa coaraain ohacaanune coina ichara tocoaneein canacaanu te Cana Coaunera. Chaen nechu, satiin anjeraauru, cachaauru, naaonjoainuri notaracae nihacaanu, nii cairichei coaraain. \p \v 10 Curisito esenetaain niicha jerenohin tonoracaanune corenihane, aaso cha coitucuhi rijijieein nihacaanu. Jana inarate, itolere Curisitoacha jerenohin coitucutoha nocoetiin neeiche. Chaen techu, joaereein nelatihei rijijieein nihacaanune jana, inara itolere amurijiriin laraajia nocoetiin neeiche. Nitohaneeichene jaunte, inara leeochaauru aina jiniiquiin, canacaanu que jaolecohiche. Jana leeochaaurute, inara que suujua acatecure. \p \v 11 Enanetojoeein mijitena, cocoiinina, cajione, naaonjoain que necairichaacaanune jianihacaanu. Nii canacaanu que jaolecooruhane ichoae tacaain techu, canacaanu que nererojoecaaure. Niheichu nii canacaanu nenaja niha natiin. \v 12 Chaen nechu cotaaecaanu canacaanu bijiicha que amihanejeein. Canacaanu cotaicha raine, caohachaain nihane coina irihacaanu. Chaen nechu canacaanu rerohecaauruhane niha natiin abaantaacaanu. \p \v 13 Canacaanu rai baasoneei iriha cachanena, raotojoeein tonoraacaanu. Nitohaneeinte caa cana rai chauratane que jaoleneein nenaa utoone rijijieein canacaanu coaraain, enanetojoeein canacaanu que jaolecoore. \p \v 14 Coatiha inara necoeje chanuha aitiin laenahaaun. Inara suujuatihane ichaaun. Inara belaihanu canu calaohi rijijieein neeichene jaun. \v 15 Inara Jesocurisito ranojoineein neeichene relaeraneein neeuruha lechoonca oaraancaneein niha natiin, coatiha acaauru inara inacanihei. Canune laen inara que, nii enene inaraacha esenetai Jesocurisito coitucuerateein, nii osa caje nichotiha cachane jaan ichaonaa, naaonjoain beraneein inara inacaneein neeun. \v 16 Nitohanihana jaunne inara rai aitoon, canu ichao rijijieein ichaohichene coina. \p \v 17 Nii ichaohanune rijijieein ichaohichene coinane, nii Cana Curuaanaa coreniha cacalabi- casuujua rijijieein nenaa Timoteeo letoaaun. Acate Jesocurisito esenetaeraneein nihanune ichao rijijieein, Jesocurisito ranojoihunru rene turuhanune jaaunru inara relaanune coauquichene coina inara rai bereein. \p \v 18 Inara tabaaurute inae itolere coitucuha nocoetiin raotojoeein neeure, inae inara rene nacoauneein tururichaaunine esenetaaurenihane jaun. \v 19 Nena Cana Curuaanaa jerihane enanocoojoa inara rene bedaeniha ureeunni. Nii banane, nii itolere coitucutoha nocoenacaauru coaareeunni, nii nelatecuruhane coaracaaunne coina. \p \v 20 Coatiha erenaacha nihei Cana Coaunera Cojoanonaa. Acate canacaanu cocoainae, itolere ichana naineein, itolere rucuhena nainichaanune jaannu teein. \v 21 Aihana jaun cha jeriquiche. Rauhijiriin inara casetecaa uhanunena jeriquiche. Ainihane jataain inara belaain inara coaraa uhanunena jeriquiche. \c 5 \s1 Baasoneein ichoai sitaauche inara caje. \p \v 1 Leinjiin nii inara jana nenaa, rai inaca comasai- nebaene siriha rai comasaineeinne coitucuhanu. Nitohaneein ichaonaate, jataain coasinacai ne. Nii Cana Coaunera coitucuelanaala nenacaauru niha natiin, nitohaneein ichaonaa nainecuruhi. \v 2 Nii saijieeinte caohacha ichaa nocoetiin rachoojoeeiche, bana nii baaso ichaquichene que coacuhin inaderaelanaala. Aihana jaun inara jana nitohaneein ichaoa cachane sitaauche. \p \v 3 Canu jaberoconeein inara aina nenihanune niha natiinne, canu sujua cuhane inara coaaureeunni. Nii jaunna caa inara rai canu jaberoconeein netiin aitocoaaunne rijitojoeein aitoon, canu Jesocurisito cocoainanohineein nii caitoonjoa tocohaneein baaso ichara casetecaaichene coina. \p \v 4 Ita taojiaaichenena canu suujua cuhane inara coreniha Cana Coaunera bajareeunni, caohachaain inaraacha ichaneni ichaquichene coina. Chaen techu Cana Curuaanaa Jesoso netonai ecu nicha ichana nainei letoareein, ecu inara aina nihane coina. \v 5 Nii jana laen, nii baasoneein ichaonaa cacha teeuche Moconajaera rai, nitajiha rai jaberocone niha natiin, inae turuha Cana Curuaanaa Jesosone bana rai suujue nii caje nichotihane coina. \p \v 6 Nitohaneein neeichene jaun, nainiheeiche caohacha ichaa nocoetiin ereeichene. Inarate, “Coaerai curu cuhane jorerera tihacanete enaaicha coaerae,” naa erenaane coitucuhiche. Charijieein teeinti nii jorerera lomohe nii coaaerai, nii rijijieein techu inara ichao aasaeraneein ne nii inara jana nenaa baaso ichara cacha. \v 7 Aihana jaun charijieein teeinti jorerera jaohin, jorerera colane faan jaaure Fasocoa beseta bana quihuruhane coina. Nii rijijieein nii inara jana nenaa cacha baso jaaoche, nabana rai nichao baaso aina inara ichao asaaecane coataa. Curisitote, carenero sooruhane rijijieein Fasocoa bana cana coreniha sohin jaaorelu, jianacoon nihacachene coina. \v 8 Charijieein teeinti baaso ichara cojunacaneein niha jorerera jaun, Fasocoa beseta bana nii jorerera colane ichanohi faan quihacache. Nii rijijieein techu nii jorerera colane ichanohin faan rijijieein, aihalu Jesocurisitone rijijieein, cana jana baaso sirilanaala ichaohacachene caohachae. \p \v 9 Nii leeocha quiricha, inara rene canu letoanojoin cuhanena beeun inara rai, nabana namute quicha aina, leeocha ene aina, canaanaihunru aina, naaonjoaainunri aina niicha jerei ichana jereein nenacaauru raain neeichene coataa. Nii rijijieeinchu enecuru nihanatiin namute ene aina, leeocha quicha aina, canaanainunru aina, naaonjoaainunri aina niicha jerei ichaai ichaonacaauru ranaa nainiheeiche. \v 10 Coatiha nii Cana Coaunera coitucuelanaala nenacaauru, namute quicha aina, leeocha ene aina, canaanaihunru aina, naaonjoaainunri aina niicha jerei ichana jereein nenacaauru caje amuhichene coina aitohaaun, Chunijiun cuhichene niha natiin lanaenerichaain baaso icharaaurune jaun. \v 11 Raujiaaine inara rai aitoon nabana nii Cana Coaunera coitucuhin neeuruhane saijieein, nii nejelau sinijeranelanaala nenaa aina ichaonacaauru, barioneein ichaonacaauru, nii ichanohineein nenaa coauneraacha esenetaeraauru, casajenetiin, ajetoritiin, asijiauharitiin, naaonjoaain nenacaauru aina, “canejera,” naain acaauru rai ereein neeichene coataane aitoon. Jiaonriha Cana Coaunera coitucuha nocoetocuruhane saijieein nitohaneein ichaonacaauru aina nelaurihaain lenonequichene. \p \v 12-13 Coatiha nii joaenreein Cana Coaunera coitucuelanaala nenacaauru, baaso ichacuruhane niha natiin acaauru rai ereein rucuhena nainihaaun canu. Cana Coaunera telaen, nii baaso ichacuruhane coitucuhin, acaauru que niicha ichaneni coitucureein. Nete laen inara nainequiche, nii cana rijijieein Cana Coaunera coitucuhin nenacaauru baaso ichacuruhane rucuhequichene caohachae. Aihana jaun, nii inara jana baasoneein ichaonaa cacha sitaauche. \c 6 \s1 Jiaonriha nejesinajeein inara rai niha chatohanai rucuhenacaine Cana Coaunera coitucuelanaala nenaa cocoainanacai rene cuhichene. \p \v 1 Chunocoha inara rijijieein Cana Coaunera coitucuera, inara rai baaso ichaane jana colurujuenaa jeriquichene, nainihei nii Cana Coaunera coitucuelanaala nenacaauru cocoainanacaihuri jaesiocuru rene coulurujueeichene. Raujiaainchate nainere Cana Coaunera coitucuurera bichauheneeuru rai beeichene, caohachae acaauru coitucuhin rucuhecuruhane coina. \v 2 Tana Cana Coaunera coitucuelanaala nenacaauru, baaso ichaain, caohacha ichaain, naaonjoaaunruhane coitucuhin, rucuherichaacheein Cana Coaunera coitucueraneeine coitucuhichene. Nitohaneein Cana Coaunera coitucuhichuru ichanohin coitucuhin rucuheraneein nerichaacheeinne saijieeinte, nii aansijiin laaojoiri caaintaelanaala nenaa rucuhena naineneeiche. \v 3 Tana Cana Coaunera letonocuru, anjeraaurune maajeein baaso ichaain, caohacha ichaain, naaonjoaauruhane coitucuhin rucuhena nainerichaacheeine coitucuhichene. \v 4 Aihana jaun chanuna jana chaen jaiti cau nenaa ichaonaa que ichaohichene jana inara aina baaso ichaa inara rijijieein Cana Coaunera coitucuherane, nii Cana Coaunera coitucuurera rai chanelanaala nenacaauru joesiocuru rai coulurujueein naaonjoaainche. \v 5 Nocoejequichene jaan nuquene caa aitoon inara rai. Tana inara Cana Coaunera coreniha ita nejera nejesinaneeinne, ita rai baaso ichaain neeichene nihanatiin niha leinjiin inara jana rucuhena nainerane coitucuhichene. \v 6 Chaen techu nii ita nejera nejesinajeein ita cotaaichene, nirijieein jianena coacuelanaala cocoainanacaaihuri- Cana Coaunera coitucuelanaala nenaa rene amaain naaonjoaainche. \v 7 Nitohaneeinte, nejesinajeein ita rai aasaeriin baaso ichaquichene coreniha ita coulurujueein jataain banejelanaala baaso ichaquiche. Chanuna baaso ichaain ita coulurujueichene ajiniha, baaso icharanihane abaantaeneeiche. Chanuna coaraain inara basijiaauruhane abaantana naineneeiche. \v 8 Nete nii abaantana coacuelanaala, Cana Coaunera coitucuhera nejesinaneein ita basijiauhin naaonjoaainche. \p \v 9-10 Tana nitohaneein necha aansaineein nenacaauru, Cana Coaunera Cojoanonaa que nenaa nainecurenerichaainne coitucuhichene. Nitohanihana jaun jiaonriha inara coritaauruha Cana Coaunera coitucuhichurune esenetaaichene. Coatiha Cana Coaunera Cojoanonaa que neeururinaain namute quicha aina, leeocha ene aina, canaanainunru aina, naaonjoaainunri aina niicha jerei ichana jereein nenacaauru, nii rijijieenchu enecuru nihanatiin namute ene aina, leeocha quicha aina, canaanainunru aina, naaonjoaainunri aina niicha jerei ichaai ichaonacaauru, namute cacha ichanohineein nenaa coauneraniha niicha beeuri belaichaauru, sinijeraocuruhane niha natiin leeocha ene aina ichaojeraquiin nenacaauru, namute quicha aina ichaonacaauru, asijiautooru, coriquiicha que coacuhin ichaonacaauru, ajetoriaacuru, namute cacha cairichaa casajenetiin ichaonacaauru, nii nechu namute cacha cairichanaa jerenacaaun baasoneein suujuateeureraauru, naaonjoainurine coitucuhichene. \v 11 Nii rijijieeinte nerejetocure inara tabaauru netonai. Nete inae enene nii caje couluunojoineein jianacoon neeiche, Cana Coaunera cachaneein. Chaen techu, inae nii ujuaihoneein neeichene caje, inae Cana Curuaanaa Jesocurisito, Cana Coaunera Suujue, naaonjoainuri coreniha jianacoon neeiche. \s1 Suujua letono ichana nainihei cacha. \p \v 12 Chaen techu, “Nainichaaun joaenreein quiicha jerei ichacaaunne,” naain ereeiche. Esinae rauhijiriinte niqui aitocoiche, nete caohachaene satiin itolere joaereeincha ichana jerichaane. Aihana jaun nainihei cana jaberoco amuritoeratihaca nii canaacha ichai que ne. \v 13 Esinae rauhijiriinte niqui, “Itolere lenonete coaunanojoi ne, que lenoneein ichaohanune coina. Nii rijijieein techu jatoroaain ne, canu suri jitariin canuhacha quii raane coina,” naain ereeiche. Nete inae ecu tihane bana, lenone, cana jaberoco, naaonjoain satonotereein Cana Coaunera. \p Nii rijijieein techu cana sinijera ainaacha ichaohacachene coina cana coaaunaain nelu Cana Coaunera. Coatiha joaenreein cana sinijeranelanaala nenacaauru aina canaacha jerei ichaai ichaonaa coina nihein. \p Nii jaun nainihaacache joaenreein naosateein nihacachene. \v 14 Nitohanihane jaunte, Aca jerihane rijijieein tonoraain nenaa, Cana Curuaanaa ichatiha O cajene rijijieein cana ichatiha cureein Cana Coaunera. \v 15 Tana nii nitohanihana jaun, Curisito jaberoco niha inara jaberocone coitucuhichene. Aihana jaun nainihei, Curisito jaberoco niha inara jaberocone jaun, leinjiin coriqui jeriha quicha aricha ene jaberoco rijijieein inara jaberoco teeichene. Nitohaneein jerihane inara jaberoco tenaa nainiheeiche. \v 16 Tana leinjiin ene cojoaeloroe aina, niicha jerei ichaa cachane, inae ita jaberoco que jaberocoha cachane coitucuhichene. Cana Coaunera Quiricha cuhane techu, “Ene aina ita raain niha cachanete, jiniquiin ita jaberoco que jaberoconaa rijijeein ichaaorureein” naain ne laenanohineein. \v 17 Nitohanihane jaunte Cana Coaunera coitucuhane, Cana Coaunera suujue aina suujue te cacha. \v 18 Nitoanihane jaun leeocha ene jereein coaraain, aina inaraacha jerei ichana coaauquichene jelai caje amuuche tonoraelanaala, nii rai sinijeranelanaala nenaa ene aina naosatelanaala. Leeocha osa que neosatiha cachane niha natiin, coatiha laen rai jaberoco aasaehai. Nii comasainelanaala nenaa ene aina niicha jerei ichaain niha cachanete laen, raajenihane rai jaberoco aasajeein naosatiha ai. \v 19 Tana inara jaberoco, Cana Coaunera tenojoin rai suujue nenaja nihane jaun, inara suujue cuhane ichaoha Cana Coaunera Suujuene coitucuhichene. Aihana jaun coatiha inara, inara raajenihane inara jaberoco eroraniheeiche. \v 20 Cana Coaunera jataain coreein inara coreteein nihalune jaunte, acaihaniji raaichaneein neeiche. Aihana jaun naitoonjoan tonoraain niicha jerei ichaain neeichenete caohachae. \c 7 \s1 Nisinijerateein niha cachane que suujuatera \p \v 1 Enane laen nii quiricha inaraacha letoai cuhane, canu caje inaraacha bajai bereeunni inara rai. Caohachariha niqui ene raelanaala niha quichane. \v 2 Nete enaaicha joaereein ene aina niicha jerei ichana jeriha quichane jaun, le cacha cachaauru comasaihocane caohachae. Nitohanihane jaunte, enecuru netonai niha natiin caohachae nelanajaain neeuruhane. \p \v 3 Chaen techu jiniiquiin nii rai lana aina, ita ere tonoraain raotojoeein jiniiquiin ita coiintelanaala neeuruhane caohachae. \v 4 Coatiha nii ene inae lanaaocane raaje jaberoco eroranihei. Rai lanate rai jaberoco erora ne. Niheichu nii quicha niha natiin comasaihocane raaje jaberoco erora nihei. Rai comasaite rai jaberoco erora ne. \v 5 Aihana jaun nainihei inara sinijera aina ita coiinteein neeichene. Cana Coaunera bajanaa jeriquichenete laen jiniiquiin cosinacaaichene coina nainequiche inara sinijera rai beein, ita suujua rijitojoeein coacuhin ichaquichene caohachae. Nii baihate naineriquiche coaiteen jiniiquiin raotojoeein inaraacha jerei ichaquichene caohachae, nabana inara amuritoha moconajaerane osa que nesarucuichene coataa. \p \v 6 Coatiha inara letoahaaun necoansajiaaichene coina. Niheichu nii coatiha, “Coa necoansajiaache” nahaaun. \v 7 Raujiaainchane niqui canu rijijieein neeichene jereeun. Nete Cana Coaunera tenojoineein nejelaunihacoaain ichaohacache, tabaauru leeochaneein, naaonjoaain. \p \v 8 Ene colane nenacaauru, autanaauru, naaonjoainuri raine aitoon, nirijieein sinijieraaona coacuelanaala neeuruha canu rijijieeinne coina. \v 9 Jana nichao berainaa nainecurenihane necoansaijiauruhine. Nii amuritoeriinte caohachae sinijeraaocuruhane, nabana inacojoeein necairichaauruhane coataa. \p \v 10 Inae sinijera aina nenacaauru raine laen aitoon, casuujua letononeein que airijiin, caa caitoonjoante Cana Curuaanaa aitoojoanne. Jiaonriha inae leesajeein nisinijerateein niha enene, nii rai lana jaonaa coacuhin nihane. \v 11 Jana nii rai lana jaohin niha nii enene, jiaonriha nacoauneein leeocha quicha ranaa coaaucane. Chaen techu naine nacoauneein nii quicha niicha joai rai ereein, ajeteein cainaa nii enene caohachae. Nii rijijieein techu rai comasai jaonaa nainene quicha netonai. \p \v 12 Caa caitoonjoa caje cuaainna laen casuujua caje rocohin inara rai aitoreeunni. Coatiha laen Cana Curuaanaa aitoonjoan nihei. Chunocoa cana nejeraauru inae sinijieraquiin neein Cana Curuaanaa esenetaera nihane jana nii ene Cana Curuaanaa esenetaelanaala nenaa niha nii enene, ainaacha ichaonaa jeriha nii enene, nainihei nii ene jaoha nii cana nejerane. \v 13 Jana ene, inae leeinjiin quicha aina nisinijerateein neein Cana Curuaanaa esenetaera neniha nii rai lanane, ainaacha ichaonaa jeriha nii lanane, nainihei nii rai lana jaoha nii enene. \v 14 Nitohanihane jaunte nii quicha, Cana Curuaanaa esenetaelanaala nenaa nii Cana Curuaanaa esenetaera ene que sinijeraquiin nihane jaun, Cana Coaunera que banijiaain ne. Jerichanejeein techu Cana Curuaanaa esenetaera ene, Cana Curuaanaa esenetaelanaala nenaa quicha que lanaaocane, inae acaentonai Cana Coaunera que banijiaain ne, nii Cana Curaanaa esenetaera que sinijeraaocane jaun. Nitohaneein nenihane, coatiha Cana Coaunera que banijiaain neein neeururihei inara bereecuru. Nete Cana Coaunera que banijiaain nenaa bereeneein neeuruhane jaun, jerichanejeein inara rijijieein Cana Coaunera cachaauru aina jiniiquin neeurureein. \v 15 Aihana jaun nii ene, quicha, naaonjoainuri Cana Curuaanaa esenetaelanaala nenacaauru, nii rai sinijera Cana Curaanaa esenetaera jaonaa jerihane jaohine. Nitohanihanete nii ene cana nejera, nii quicha netonai cana nejeranihane, nii ujuaihoneeuruhane caje jianacoon neeurureein. Cana Coaunerate inara raain nelu, raotojoeein caohacha ichaonaa que ichaohin neeichene coina. \v 16 Tana ii lana nihane jaun, ii coreniha ichoteratenojoineein jianacoon nenaa nainerihanine coitucuhine. Jana ii, lananeeine tana ii coreniha ichoteratenojoineein jianacoon nenaa nainerihani ii comasaine coitucuhine. \p \v 17 Atiin nainequichene rijijieein, inara rai cha chaquichene jaanu teein nihalu Cana Curuaanane rijijieein neein, nii inara cotijiaain nihalu Cana Coaunerane jana ichaohichelune rijijieein ichaaoche. Caa inara rai aitocoaaunne jaan quene, satiin Cana Coaunera ranojoineein nenacaauru rai aitoon. \v 18 Aihana jaun chuni jaberoco macohi cari molonojoin nihane jana cotijiaain niha Cana Coaunerane, jiaonriha molonojoin niha rai jaberoco macohi carine suujihane. Jana chunocoha jaberoco macohi moloeratelanaala nihane jana cotijiaa Cana Coaunerane, jiaonriha rai jaberoco cari moloeratihane. \v 19 Coatiha chaque nelatihei, molonojoineein, molonojoinelanaala, naaonjoaan cacha jaberoco carine. Cana Coaunera aitoonjoan tonoraain ichaohacanete nii amurijiriin nelate. \p \v 20 Nitohanihane jaun satiin Cana Coaunera cotihanohichurute naine, nii cotijiaain nihalu Cana Coaunerane jana ichaohalune rijijieein jerichanejeein ichaohane caohachae. \v 21 Aihana jaun inara amute cacha letononeein core colane rai amihanejeein esclavo neeichene jana inara cotijiaa Cana Coaunerane, coa nii que tonajeein nihache. Nete laen inae ena nii esclavo neeine caje nichotena naineine, raotojoeein jianacoo nichoteeu. \v 22 Nii rijijieeinte Cana Curuaanaa jerenohin esenetaane coina cotihanohichuru osaaonacaauru, inae enene rai nosa caje jianacoon, Cana Curuaanaa letononeein neeure. Jerichanejeein techu nii letononelanaala nenacaauru cotihanohichuru, enene Curisito letononeein rai niicha jerei icharaneein rai esclavo neein neeure. \p \v 23 Cana Coaunerate jataain coreein inara coreteein nelu. Aihana jaun nainiheeiche inara amute cacha letononeein nenaa coaauquichene. \v 24 Aihana jaun canejeraauru, atiin jerichanejeein nii cotihanohineein neeichene bana ichaohichelune rijijieein, inara ichao corenaa coacuelanaala Cana Curuaanaacha jerei rijijieein ichaaoche. \p \v 25 Nii necoansajiaeniha cachane que, carai beniha Cana Curuaanaane jaunna coitucuheneeun rauhijiriin. Nete aca canu coroatajanihane aina cuaain, inara rai rauhijiriin beeun. \v 26 Caraite nii nihane rijijieein, comasaihocane comasaiquelanaala, lanaaocane, lanaquelanaala, naaonjoaain neeuruha enecuru aina jiniiquiin quichaaurune caohachae, caa ena caaintati ichaonaa que ichahocachene jaun. \v 27 Aihana jaun comasaihoquichene jiaonriha jaohichene. Niheichu inara comasai colane neeichene jiaonrihachu ariichene. \v 28 Nete necoansajiain neeichene naosatiha aineriquicheein. Niheichu leinjiin ranuna niha natiin nelanajaane naosatiha aihei. Nete laen necoansajiaain neeichene necairichaa curiquicheein, nitohaneeichenena niqui jereneeun. \p \v 29 Canejeraauru, caa quene inara rai erenaa jereeun. Inae ichuunnejeeonriha cana rai janonaa. Aihana jaun nii sinijeraaonacaauru, rai sinijera colane nenaa rijijieein neeuruhine. \v 30 Jana nii onaa coinaderaa nenacaauru, beseta que nenaa rijijieein rachoojoeeuruhine. Jana nii beseta que nenacaauru onaa coinaderaera rijijieein inaderaauruhine. Itolere rucuhele sirichaauru, cha sirihei rijijieein neeuruhine. \v 31 Jana caa cana rai chauratane que netiin raotojoeein necoriquijiaain itolere niicha latei siriin ichaonacaauru, cha sirihei rijijieein ichaaoruhine, caa janonaa canaacha coarajei saa curichainne jaun. \p \v 32 Leeocha que coacuhin neeichene cajene niqui inara rocohene rijitojoeeun. Aiha sinijera colane nenaa, Cana Coauneraacha jerei que coaacuhin nihane jaun. \v 33 Nete laen inae comasaiquiin nenaa, Cana Coaunera que coaaucane jianeein, rai comasai rai caohachanuhacha que coacuhin ne. \v 34 Nitohaneeinte ita caje neleruhin neeure. Jerichanejeein techu enecuru lana colane nenacaauru, chaen chabana lanaque lanaala nenacaauru, naaonjoainuri Cana Coauneraacha jerei que coacuhin neeure, acaauru jaberoconeein, acaauru suujueneein, naaonjoaain que banijiaain neeuruhane jaun. Jana lanaaonacaaurute, acaauru lana rai caohachanuhacha que coaaucuruhane jaun Cana Coauneraacha jerei que coaaucurene. \p \v 35 Coatiha inara rai caohatiha aitohaaun. Nenacaeneeinjian inara caohachanu quene aitoon, caohachaain ichaohin Cana Curuaanaacha jerei ichajeein ichaonaa nainequichene coina. \p \v 36 Chunocoha nii niicha jerei ene ranaa coaauca inae ichauhena nihane jaunne, rai caohachaa nii coaucane tocohaneeinne, nii niicha coacuhi rijijieein nii ene raaine. Coatiha naosatenaa nihei ene raain niha cachane. \v 37 Jana chunocoha nii cha que tonajelanaala jelai jinacoon netiin niicha jerei ichaane coina, rai suujua cuhane sinijeraquenihane coina coaaucane, niite rai caohachanu que aicheein. \v 38 Jerichanejeein techu caohacha ichareein, nii niicha jerei raain nihane. Jana nirijieein sinijeraquelanaala nihanete, jelai amuritoheriin caohacha ichareein. \p \v 39 Inae lanaaocanete nii rai lanaacha sacunaa naine nii ene, oha nii rai lanane que tiaaojoaain. Jana inae oha nii rai lananete nainere chunocoha raain niha rai lananu quene caohachae, aihachu Cana Curuaana coitucuera quicha aina. \v 40 Nii amuritoheriinte niqui nenaa naine raotojoeein, nacoauneein lanaquelanaala nihane. Caritoha canu suujua. Chaen nechu Cana Coaunera suujue siriin caa aitoon. \c 8 \s1 Ichanohineein nenaa choosi ecaanto rai tenojoin lenone \p \v 1 Enane laen ichanohineein nenaa choosi ecaanto rai tenojoin lenone que erereeunni inara rai. “Satiinte itolere coitucuhacache,” naain irihacache. Nete nii canaacha coitucui aina, inae leeochaauru amurijiriin itolere coitucueraneein nenaa jerichaachene chaque nelatene. Jana laen Cana Coaunera Suujue jerihane rijijieein jiniiquiin nihacachenete caohachae. \v 2 Aihane jaun chunocoha cha coitucueraneein nenaa coaaucane, coatiha jitariin nii niicha coitucunaa jerei coitucurinaain. \v 3 Nete laen Cana Coaunera belaain niicha jerei ichaa cachane, nii belaicha coitucue Cana Coaunera. \p \v 4 Ichanohineein nenaa choosi ecaanto rai tenojoin lenone quiha cachane niha natiin, cha ichana naineniha nii ichanohineein nenaa choosi ecaantone coitucuhacache raotojoeein. Nete laen ne, rauhijiriin leinjiin Cana Coaunera. \v 5 Neeuruha dedeeu, chauratane que, naaonjoain nii acaauru choosichuru. Tabaaurute ichanohichurune. Arajiinte neeure nii acaauruhacha esenetai choosichuru. \v 6 Nete laen cana rai ne leinjiin cana inaca Cana Coaunera- itolere Coaunera neein nenaa. Chaen techu coreniha rai cachaneein nihacache. Nii rijijieein techu, ne leinjiin Cana Curuaanaa Jesocurisito. Corenihate ne itolereeuru. Cana netonaite coreniha nihacache. \v 7 Nete satiin Jesocurisito esenetaeraauru nii coitucuhin neeurenihane jaun, tabaauru jaiti enanetojoeein nii choosi ecaanto ichanohineein nenaa rai tenojoin que lenonecure, chaelai que nelatiha beein. Jaiti nii acaauruhacha esenetai aina caohachaain ijiniha acaauru suujuane jaunte, jaiti aasaeriin nii choosi ecaanto esenetaauruha acaauru netonaina jaun, “Baasojecha ichacure,” naaure. \v 8 Nete Cana Coaunera jerihana jaun, joaereein lenonichaane niha natiin, chaachaene nii canaacha quii. Niheichu nii canaacha quii coreniha jeelai amuritoheriin caohachaain nenaa nainihaacache. Niheichu quilanaala nihacachene nihanatiin, jeelai amurijiriin baasoneein nerihaacacheein. \v 9 Nete inae inara ijiin neeichene jaun, leeochaauru jaiti ijilanaala nenacaauru saruhin, osa que acaauru nalutiaaichene jianequichene caohachae. \v 10 Ii raotojoeein coitucuhi natiin, nii ichanohin choosi rai tenojoin lenone quiiche nelauriaainne jana, inara coaraain niha leeocha cana nejera ijilanaala nenaane, acaentonai nelauriaain nii ichanohin choosi belaiha tenojoin lenone quinaa nainere. jaiti caohachaain coitucuenihane jaun rai cocoaeraa nitohanei icharane saijieein. \v 11 Nitohaneeinte jaiti caohachaain coitucuelanaala nenaa cana nejera itajerateein neeiche, jaiti rai cocoaeraa nii chosi rai tenojoin iniho que lenonihanene saijieein, inae ii raotojoeein coitucuhi natiin, notaracaae nii iniho que lenoneeine jaun, acaaentonai coreniha ohin nihalu Curisitone saijieein. \v 12 Nitohaneein cana nejeraauru caohachaain coitucuelanaala nenacaauru, niicha esenetai esenetaauruhane jana, acaauru rai bacohin neeinchene jaunte, inae Curisito que nejeratenaaneein, inara raaje osa que nesarucuiche. \v 13 Aihana jaun lenone que cana nejera saruhin nihanu canune, caraite caohachare chabana iniho quilanaala nihanune, nabana osa que leeocha saruhin nihanune coataa. \c 9 \s1 Esinae rauhijiriin afosotoneein nihacane \p \v 1 Canune laen cha ujuaihonelanaala jianacoon neeun. Chaen techu ne canu rai rauhi afosoto nichaaunne jaun. Nii ichoae tacaainechu, Cana Curuaanaa Jesoso coaraaun. Inarate, canu amihaneoo caje ecoona neeiche, Cana Curuaanaa icharatenohineein. \v 2 Tabaauru jerihane afosotonichaaunne esenetaain coaana jerecuruhi. Inarate laen afosotonichaaunne coitucuhiche. Nii Cana Curuaanaa esenetaaichene jaan caje coaauneeinte, canu esinae rauhijiriin acanichaaunne coitucuhiche inara. \v 3 Caate, nii canu que erenacaauru tonoraanune jaan ne. \v 4 Niha carai rauhi joaenreein lenone, conacai, naaonjoainuri tera nihane, raain naaonjoannune coina. \v 5 Chaen nechu naineeun leinjiin ene Jesocurisito esenetaera que comasaihocaaunne, aihuruha leeochaauru afosotooru, Cana Curuaanaa nejeraauru, chaen Fedoro, naaonjoainurine rijijieein. \v 6 Canu, Berenabeen, naaonjoinichaanune rai netonai te ne rauhi, canacaanuhacha latei teeuruha Cana Coaunera coitucuurerane coina. \v 7 Nihei chuni raajenihane aiha soondarone rijijieein namihaneeo coreteein nei. Niheichu chuni temule temuhane inae nihane bana quilanaala nei. Niheichu chunei, carenero beraihane rai nitaari niicha rocoi coelanaala nei. \v 8 Jiaonriha cacha suujue caje nenaa niha caa erenaa beeichene. Moisesa aitoonjoan netonaite jerichanetojoeein be. \v 9 Jerichanejeein techu rauhi rai quiricha cuhane, “Jiaonriha rojoene jaera \it buey \it* ujuae conaaquichene,” naain ne laenanohineein. Niheichu coatiha \it buey \it* que coaaucane jaun aitohi Cana Coaunera. \v 10 Cana quete aite canaacha que coaaucane jaun. Cana corenihate laenanohineein nelu nii rauhi siricha quiricha. Aihana jaunte nii rai nucuhe rojoera aina, nii atane retuurera netonai ita rijijieein inae taojiana que turuhane jana, acaauru netonai leruhin raauruhane coina ichacure. \v 11 Canacaanune mainajeriin inara coreniha amihanihacaanu, Cana Coaunera coitucunaa nainequichene coina. Aihana jaun coatiha baasonerihei coreniha canacaanu coroatajanequiche canacaanuhacha latei quene. \v 12 Coaracuche nachuhinti leeochaauru acaauru coroatajaneein neeichene jerecuruhane, cha caaunna canacaanu coroatajanequichene jerenerichaanu canacaanu netonai. \p Nene jaiti chabana jerenihacaanu. Raujiaainchane abaantajeein nihacaanu, nabana Curisito que erenaa rerohecaacaanune coataa. \v 13 Inarate raotojoeein coitucuhiche, satiin Teenforo asaae amihanenacaauru, nii Teenforo asaae nenaa que ichaaoruhane. Nitohaneeinte, nii iniho mocooruhane jaan coaaraneein nenacaauru, nii iniho Cana Coaunera rai niicha teeuri caute que lenoneein ichaaore. \v 14 Nii rijijieein techu aitelu Cana Curuaanaa, nii niicha jerenohi que cacha relaera, nii namihaneeocha que ichaoane coina. \v 15 Nene chabana nitohanai ichana jereneeun. Niheichu coatiha carai cha teeichene coina caa aitiin laenahaaun. Jataaine raotojoeein neeun, cha teneeiche canu raine jana inara relaanune jaun. Nii colane raotiin nenaa naininaaun. \v 16 Coatiha carai coretera coina cacha relahaaun nii jianacoon cacha mitaera que. Jataain carai caohacha nihana jaunna, chatohaneein niha natiin, cacha relareeunni. Cairichaaojoarichaaun cacha relaenihanune. \v 17 Nii nitohanihane jaunte, canu raajenihane cacha relaanune, inae carai cainanojoineein ne. Jana coiintihanune saijieein ichacaaunnena jerichanejeein caletoaa Cana Coaunerane jaan ichareeunni. \v 18 Aihana jaunne, nii carai cainaane jaan aina, jataain raotojoeein core bajaelanaala cacha relaaun. Nii canu rai rauhi tonoraelanaala, core bajaelanaa cacha relaanune jaaunna, caa aitoon. \v 19 Coatiha niqui nii chuni rai cha icharaneein ninaaun, nena satiin rai niicha jerei icharaneein neeun, nainichaaunne jeeoneein Curisito rai cachaauru tenaa nainichaaunne coina. \v 20 Nii jaunna Joriocuru aina nihanune acaauru rijijieein neeun, esenetaauruhane reeintiaain. Esenetaauruhane coinane, nii Moisesa aitoonjoa rijijieein ichaonacaauru cachaauru rijijieein canuhetonai neeun, nii Moisesa aitoonjoan rijijieein nenaa nainenihanune saijieein. \v 21 Jerichanejeein nechu Moisesa aitoonjoan tonoraelanaala nenacaauru que coitucueratenaa jerenacaaun, acaauru jana turuhanune acaauru rijijieein neeun. Cana Coaunera aitoonjoan rijijieeina ichaaon, inae Curisito aitoonjoan tonoraain rijijieein ichaonune jaun. Nii saijieeina nii acaauru rijijieein neeun. \v 22 Nii jaiti ijii lanaala nenacaauru rene turuhanunena, acaauru ichao rijijieein ichaaon, coitucunaa nainecuruha acaauru netonoaine coina. Satiin rijijieeinchane neeun, tabaauru ichoteratichaaunne jianacoon nenaa nainecuruhane coina. \v 23 Satiin caa caitoonjoaaunrune ichaaun jianacoon cana mitaera coreniha, ecu nenaa nainichaaunne coina. \p \v 24 Inarate coitucuhiche, jiniquiin soronacaauru satiin sorooruhane niha natiin, leinjiincha rai core raane coitucuhiche. Aihana jaun inara netonai sorohichenete ne, nii aihuruhane rijijieein rai core raaichene coina. \v 25 Nocoatijianacaaurute inae leeocha aina nocoatijianaa jerecuruhane, chatohaneein acaauru jaberoco tenaa nainera que necohalajiin neruujueeure. Aiha leeinjiin ajaena jujuhin enaaicha ohina inaeraneein nenaa caje nenaa comai que coretenajaera coina. Jana canate necairichaaecaache coreniha chabana ohina charanejeein nenaa raacachene coina. \v 26 Aihana jaun coatiha canu joaereein coitucuhelanaala sorohoaaun. Niheichu coatiha joaereein sonacaaunne faoracahaaun. \v 27 Nitohanihana jaunna caraajenihane cajabereeo cairichaaun, casuujua tonorana nainichaaunne coina. Nabana leeochaauru relaeraneein nihanune saijieein, cha colane baasoneein nedaanune coataa. \c 10 \s1 Cana Coaunera nelanaala nenaa choosi ecaanto belaihuruhane coataate, suujuatenajae Faboro. \p \v 1 Canejeraauru, jiaonriha acaauru conaaca dede sacarine jana, satiin jana cuhin, Cucuana Lanajai jera jaaoruhalu, cana foerateracurune baitequichene. \v 2 Nitohaneein nii Moisesa aina nii dede sacari que amaeraain cucuana jera jaaoreraaurute ita rijijieein ichaaorelu. \v 3 Jerichanejeein techu, satiin jiniiquiin Cana Coaunera tenojoi lenone que lenoneein \v 4 cuuruhane corihanune que Cana Coaunera tenojoin ajeri caje nalunaa acau que netonai cocohin cuuruhane jaun, jerichanetojoeein Cana Coaunera tenojoin acau que cocohin neeurelu. Nii ajeri, acaauru corihaneraanu que Cana Coaunera tenojointe Curisito nelu. \v 5 Nete nitohaneein acaauru coroatajaniha Cana Coaunerane saijieein niicha rautaai ichacuruhane jaun, cacha areroo neleruhin amurijiriin ohacoaaurelu. \p \v 6 Nitohaneeinte nabana cana netonai rai baaso ichana coaauna coataa, nii que nainaain ichaonaa jaan nuque nitohaneein ichaelu Cana Coaunera. \v 7 Nitohanihana jaun, jiaonriha Cana Coaunera aina iriha niha Moisesane tonohanau nii acaauruahacha ichai choosi ecaanto coroaecuruhalune rijijieein inara netonai ecaanto coroaequichene. “Satiin nelauriaain lenoneein cocooruhane baihate, satiin nimichuhuin rachoojoeeure,” naalu Cana Coaunera Quiricha Inoaensi cuhanene rijijieeinte aihure. \v 8 Aihana jaun niheichu nainihaacache aihuruhalune tocohaneein nejelau ene dadaain nihacachene. Nitohaneeuruhane corenihate coroatachoonca nichata oaraancaain oorelu lejiichoo cuhane. \v 9 Jiaonrihachu inara casetecaa Curisitone coujuha chatonaain baasoneein que ereein neeichene. Tabaauru nitohaneein baasoneein erenacaaurute acano calanojoineein ohacoaaurelu. \v 10 Nii rijijieeinchu inara netonai baasoneein Cana Coaunera que erenaa nainiheeiche, tabaauru Cana Coaunera que baasoneein ereeuruhane jaun cacha atinaera aanjera letoaa Cana Coaunerane jaun, atinanaacane rijijieein inara atinaeratihane coataa. \v 11 Nitohaneein jetaote cana foerateracuru casetecaeratelu Cana Coaunera, nii caje nainaain ichaonaa coina. Chaen techu cana satiin enene ichaohacachene rai nii beeraanu que Cana Coaunera Quiricha Inoaensi cuhane laenanohineein ne. \v 12 Nitohanihane jaun chunocoha baaso ichana coacuelanaala, jeriha Cana Coaunerane rijijieein satono que tiaain nenaa jerihane, caohachaain necohalajiin neeine. \v 13 Nete inara jaiti chabana cacha nejesinaneein abaantanacainelanaala, inara coujuera coaraeneeiche. Aihana jaun Cana Coauneraacha que jaaecoochete inara beraaine, nabana inara cairichaain inara nainatijihane, jataain abaantanacaelanaala nenaa que cairichanojoinequichene coataa. Nii banate inae niha baasoneein inara teranune jana, caje inara ichoteratereein, abaatana nainequichene coina, Cana Coaunera. \v 14 Aihana jaun canejeraauru, jiaoriha Cana Coaunera nelanaala nenaa choosi ecaanto coroaeraauru aina cuhin coroaequichene. \v 15 Inarate caa inara rai caitoonjoan coitucuhiche. Nii jaunte baasoneein aitenihanune caohachaain aitocoaaunne coitucunaa nainequiche. \v 16 Nitohanihane jaunte Cana Coaunera coroajeein satiin cana ichao coreniha orichaaine rai neein rai coichana niha beein Cana Curuanaacha coi, rai coco bino cohacachene, nii rai coichana aina cuaain coichana que coichanaquiin nenaa rijijieein nihacache. Nii rijijieein techu nii jaberoco niha beein niicha taturii faan quihacachene, inae rai jaberoco aina cuaain aina ita jaberoco que jaberoconaa rijijieein nihacache. \v 17 Charijieein teeinti arajiin nihacachene nihanatiin, satiin nii leinjiin faan quihacache, nii rijijieein techu leinjiin jaberoco que jaberoconaa rijijieein nihacache. \v 18 Coaracuche nachuhinti cana foerateracuru inoaensihuru Isaraelitacuru, Cana Coaunera rai niicha mocoori iniho quihuruhane, acaauru raajenihane tera rijijieein saain que lenonecuruhane. \v 19 Coatiha chaque nelatiha Cana Coaunera coitucuhichuru chosine jaun aitoaaun, niheichu rai niicha mocoori iniho leeocha iniho amurijiriin nihane jaun aitoaaun. Acate joaenreein leeocha iniho rijijieein ne. \v 20 Cana Coaunera coitucuelanaala nenacaauru, acaauru chosi rai lenonecuru mocooruhanete, moconajaera rai ichacure. Nitohanihane jaun coatiha nii moconajaera aina enohichene jerihaaun. \v 21 Aihana jaun nainiheeiche nii Cana Curuanaa que banijiaain nenaa, rai coco bino cohichene baiha, nii moconajaera coroaaeca acaauru chosi rai niicha ichacuri iniho quiha nenacaauru aina nenaa nainiheeiche. Niheichu nii Cana Curuaanaacha tei bino cohichene baiha nainiheeiche, moconajaera coroaaeca coconacaauru aina cocoin naaonjoaaichene. \v 22 Chasiina Cana Curuaanaa baijiaeraanu tocohaneein, jianeein leeocha sacurichaache cana casetecaane abaantanaa nainerichaachene coaalanaala. \s1 Leeochaaururuhacha coacuhi que suujua acateein niha Jesocurisito ranojoine \p \v 23 “Chunite nainere joaereein niicha jerei ichaane” naaiche niqui. Esinae rauhijiriinte aitocohiche. Nete caohachaene itolere bana joaereeincha ichacaane. Chunite niqui esinae naine niicha jerei ichaane. Nete tabaauru joaereeincha ichana jerichaane, coatiha cana coroatajanihei nii canaacha ichai Cana Coaunera jerenohin ichacaane coina. \v 24 Nitohanihana jaun caohachaai cana rai caohachanuhacha ichacaane, satiin rai caohachanu ichacaanete caohachae. \v 25 Inara rai teraa joaenreein iniho ne, inae coitucuhichene jaun bajaelanaala que lenonecuche, \v 26 satiin caa cana rai chauratane aina que nenacaauru, Cana Curuanaa rai nihana jaun. \v 27 Chunocoha esenetaeranelanaala nenaa inara cotihaca lenonequichene coinane jana, cunaa jeriquichene inae coitucuhichene jaun, bajaelanaala inara rai niicha teeuri que lenonecuche. \v 28 Nii lenonequichene coina, inara cotihacuruhane jana, chunocoha inara rai, “Caa inihote leinjiin canacaanu choosi rai moconojoine” naain bihane jiaonriha quiichene. Chaen inae raotojoeein coitucuhichene jaun, nabana nii inara rai bera cairichaaichene coataa. \v 29-30 Tabaaurute, “Chanuna nainichaaun joaereein lenonichaaunne saijieein caohatere nejelau cacha, itolere bana ‘Nariha Cana Coaunera’ naanu lenonichaaunne naineeinne saijieein, chasiinna canu que ereeurure,” naaurureein. \v 31 Nitohanihane jaan caje coaauneeinte, lenoneein, acau cohin, cha ichaain, naaonjoaaichene Cana Coaunera rai caohachanu que ichaquichene caohachae. \v 32 Jiaonriha baaso ichaain leeochaauru relaain neeichene, niheichu nii Joriocuru rai niha natiin, niheichu Jorioniheichuru rai niha natiin, niheichu Cana Coaunera cachaneein nenacaauru rai niha natiin ichana nainiheeiche. \v 33 Canune laen satiincha rai caohachanu ichana jereeun, canu raaicha caohachanu coacuhelanaala, acaauru netonai nichotenaa nainecuruhane coina. \c 11 \p \v 1 Caa canuhacha ichai rijijieein cha ichaain neeuche. Charijieein teeinti, cha ichaain nihalu Curisitone rijijieein cha ichaain neeun, nii rijijieein. \s1 Inara aina netaojianacaauru enecuru rai \p \v 2 Jataaine inara coroajeeun, itolere bana canu coacuhin inara relaanune jaan tonoraain neeichene coreniha. \v 3 Nena laen Curisito satiin quicha nichaachene couturi nihane jana, rai comasai couturi niha satiin quichane rijijieein, Curisito couturi niha Cana Coaunerane coitucuhichene jereeun. \v 4 Nitohanihana jaunte, leinjiin quicha, couturi conajaain Cana Coaunera bajaain, Cana Coaunera ere beein naaonjoaanne niha natiin rai couturiji conaaca, rai couturi niha Curisitone saijieeinna jaun, nii letoaa rai couturi Curisitone tonoraenihana jaun aicheein. \v 5 Jana enete laen naine couturiji conajaain, Cana Coaunera bajaain, Cana Coaunera ere beein naaonjoaanne caohachae. Jana couturiji conajaelanaala aihanete, rai couturineein nenaa rai lana tonoraenihane jaun aicheein, loroaecaain jaonojoiniha rai couturiji jaun aihane rijijieein. \v 6 Nitohanihane jaun leinjiin ene, rai couturiji conajaenihanete caohachare rai couturiji loroaecaain joaeratihane. Jana nii couturiji joeratiha loroaaecaainne coejiha nii enene, rai couturiji conaamiin. \v 7 Jana quicha laen nainihei rai couturiji conaacane, Cana Coaunera rijijieein neein, rai cacha neein nihane coaaratihane coina. Enete laen lana que suujua acatihane coaaratiha rai couturi conaacane caohachae. \v 8 Ene caje nenaa neniha quicha jaberocone jana, quicha jaberoco caje nenaa niha ene jaberocona jaunte nitoha ne. \v 9 Coatiha ene ichao coreniha necoaunaain niheilu quicha. Jana enete laen, quicha ichao coreniha necoaunaain nelu. \v 10 Nitohanihana jaunte anjeraauru naaonjoainuri coreniha, nii cojunacaniha rai couturiji conaaca enene caohachae. \v 11 Jana Cana Curaanaa Jesocurisito coitucuhin esenetaera nichaachene raite laen, ene colane ichaonaa nainenere quicha, jana ene netonai quicha colane ichaonaa nainihei. \v 12 Nitohanihane jaunte, esinae rauhijiriin quicha caje necoaunaain nenaa niha enene rijijieein, quicha netonai ene caje nejanoaain ne, nitohaneein jeriha Cana Coaunerane jaun. \v 13 Caohachaana inara rai couturiji conajaelanaala Cana Coaunera bajaa enene. \v 14 Nitohaneein niha cana necoaaunane jaan caje coaauneeinte, necoejenaa ne leinjiin quicha rai couturiji fojiaane. \v 15 Nete laen enecuru, nelatecuruhane coujunaca nihane jaun, rai coturiji fojiaauruhane caohachae, nii coina tenojoi niha acaauru couturine jaun. \v 16 Chunocoha caa aitocoaaunne jaan que tonaain erenaa jerihane, Cana Coaunera ranojoihunru aina jiniiquiin leeocha ichaonaa coitucuenihacachene coitucuhin aitomiin. \s1 Baasoneein Cana Curuaanaa que banijiain lenone que lenonecuruhane \p \v 17 Caa, que jauhecaain canuhacha laenai cuhane laen, inara coroaena naininaaun, netaojiaaiche inara caohachanu quene niha natiin, baaso ichaquichene coreniha. \v 18 Jauriaanejeeinte canu rai beeurelu, Cana Coaunera coroaequichene coina netaojiaaichene, ita caje neleruhin netaojiaaichene que aitiin. Nii jaunna acaauru aitoonjoa tabaauru esenetaaun esinae aitocuruhane jaun. \v 19 Nii ita caje nelerujuacoaain netaojiaaichenete ichaquiche, le nelerucuru coaaraauru esinaen rauhijiriin Cana Coaunera sacueraneein neeichene coaarateeichene coina. \v 20 Nii nelerujuacoaain netaojiaaichene jaun, Cana Curuaanaa que banijiain nenaa lenone que lenonequichene niha natiin, coatiha jeriha Cana Curuaanaane rijijieein ichaeneeichene jaun, que banijiaain nenaa lenone que lenoneriheeicheein. \v 21 Nii lenonequichene rai neeichene jana, tabaauru inae lenonihane jana, tabaauru mijitenaana neeure, jana nitonohana leeochaauru ajeein naaonjoaane jaunte, baaso ichaquiche. \v 22 Chanuna leeochaauru sinaa jereneeichene, inara loreri asaaecha lenonelanaala, Cana Coaunera cachaauru que jaolecohin, cha colane nenacaauru necoeje chanuhin naaonjoaainche. Chasiina nitohaneeinchene inara coroaaena nainereeun. Inara coroaaena naininaaun nitohaneein neeichene jaun. \s1 Cana Curuaanaa que banijiaain nenaa lenone. \r (Mt 26.26-29; Mr 14.22-25; Lc 22.14-20) \p \v 23 Canune laen Cana Curuaanaa caje, caa inara relaanune jaan raain neeunlu. Nii coulurujuenojoin nihane cojoanotiin cuhanete faan mucuhin teberiaain, “Nariha Cana Coaunera” naane baiha, \v 24 cataaun tacaain nii faan tatuhin, “Caa faante inara coreniha quiicha tei canu jaberoco ne. Caa ena ichacaaunne rijijieein ichacuche canu coacuhin,” naelu Cana Curuaanaa Jesoso. \v 25 Jerichanejeein techu inae nainaain nii faan que lenonihane baiha, bino mucuhin teberihaain, “Caa binote ena nenaa Cana Coauneraacha tei rai rauhi coujunaca cacoichana ne. Aihana jaun caa ena ichacaaunne rijijieein ichacuche canu coacuhin,” naelu Cana Curuaanaa. \v 26 Nitohanihane jaun nacoaauneein turuha Cana Curuaanaane que tiaaojoaain ohalune beeichene raite ne, nii lenone que lenonequichene naineein, chaen nii acau niicha cohi coohichene naineein. \s1 Cana Curuaanaa lenone que lenoniha cachane. \p \v 27 Nitohanihane jaunte chunocoha nii bino, nii lenone, naaonjoain que lenonihane, jeriha Cana Curuaanaane tocohanelanaala ichaane, Cana Curuaanaa jaberoco rai coichana naaonjoain sarue osa que nii ichara. \v 28 Aihana jaunte nii lenone que lenoneein, nii bino cohin, naaonjoaanne ajiniha, jaurianejeein rai suujua coaraa cachane caohachae. \v 29 Jaurihanejeein suujua coaarii amuneein, “Naaonjoaane jaunte caa Cana Curuaanaa jaberocone. Naaonjoaane jaunte caa Cana Curuaanaa coichanaane,” naain coitucuhera amuneein que bino cohin, lenonihanete, raaje rai jaberoco casetecaa aicheein. \v 30 Nitohanihane jaunte inara tabaauru cunaiteein, aterojoeriin, tabaauru oore. \v 31 Caohachaain cana suujua coaraain nihacachene jana nihane, coatiha cana casetecarihei Cana Curuaanaa. \v 32 Cana casetecaane niha natiinte, raujiaain nacoauneein baaso ichaelanaala, jeelai amuritoheriin caohacha ichana que nerelana coina cana casetecae. Coatiha nii coitucuuruhi casetacaane tocohaneein nitajenaa coina cana casetecaai Cana Curuaanaa. \v 33 Nitohanihane jaan caje coaauneein, ita taojiaaiche Cana Curuaanaa lenone que lenonequichene coinane, ita jiniichaain lenonecuche. \v 34 Jana chunocoha mijitena caun leeochaauru ajiniha lenonena jerihane, nenajaun lenonemiin, nitohaneein baasoneein ichacuruhane coreniha inara casetacaa Cana Curuaanaa ne coataa. Nitohaneein neeichenete caohachaera canejeraauru. Inae inara coraa uhanune banane, inara rai leeocha rucuhenacai rucuhereeunni. \c 12 \s1 Niicha nainei ichaa cachane jaanu tiha Cana Coaunera Suujuene. \p \v 1 Canejeraauru, niicha nainei ichaa cachane jaanu tiha Cana Coaunera Suujuene coitucuhichenena jereeun. \v 2 Inarate jaiti Cana Curuaanaa coitucuhin esenetaeneeichene bana, nii chosi ecaanto ichanohineein nenaa rene inara amaauruhane, aiha maosane rijijieein curejetocohichene coitucuhiche raotojoeein. \v 3 Nitohanihane jaunte inae enene chuni, “Nechu aansaineein ichaonaa Jesoso,” naain erenaa nainene, inae enene Cana Coaunera Suujue letononeein irihane. Nii coitucuhin ichaohichenena jereeun. Chaen nihei chuni, “Jesosote Curuaanaa ne,” naain erenaa nainihei cacha, Cana Coaunera suujue letononeein erenihane. \v 4 Araai lauriin cha ichana nainihane jaannute ranaa naine cacha, Cana Coaunera tenojoineein. Nete laen nii tera, jeelai Cana Coaunera Suujueneein leinjiincha ne. \v 5 Niha araai lauriin rai nelateein nihacane jaanu, cana que jeelai Curuaanaa icharatenojoineein. \v 6 Jerichanejeein techu araai lauriin ne nelateein cha ichana nainiha cachane jaannu. Nete araai lauriin nihane nihanatii nii jeelai Cana Coaunera caje satiin unaaneein ne. \v 7 Cana Coaunerate aina nihacachene coitucuhacachene jaa te rai cachaneein neinichaachene rai, nii aina raotojoeein nihacachene coina. \v 8 Rai Suujue aina cuaainte, le cachaauru tabaauru rai coitucuhin erenaa nainecuruhane jaannu te Cana Coaunera. Jerichanejeein techu jataain itolereneein cha coitucuhin neeuruha cachaaurune jaanu teein ne, nii jeelai Cana Coaunera. \v 9 Tabaaurute esenetaauruhane jaannu rae, jeelai Cana Coaunera Suujue tenojoineein. Tabaaurute, nelateein cunaiteenaa rautaane jaannu rae. \v 10 Tabaaurute cojoelanaacojai ichaain nelatihane jaannu rae. Jana tabaaurute, Cana Coaunera caje unaa erenaa bihane coina, nelatihane jaannu rae. Tabaauru te, Moconajaera suujue ichanohin aina Cana Coaunera suujue ichanohin coitucuhane jaanu rae. Tabaauru raite, leeocha erenaa cuhane erenaa nainecuruhane jaannu te. Chaen techu, tabaauru rai nii leeocha erenaa cuhane ereeruhane jaan aonaain benaa nainiha leeochane jaannu te. \v 11 Satiin niichurute te, tenaa jerihane jaaunru rai, nii jeelai Cana Coaunera Suujue; janijiin niicha rai cachaauru rai. \s1 Araaichaache niqui nete leinjiin que jaberoconaa rijijieein nihacache. \p \v 12 Cacha nichaachene jaberocote, araai lauriin neleruhane niha natiin, jeelai cana jaberoconeein netiin ai. Nii rijijieeinte satiin nihacache araai laurii caje nihacachene nihanatiin Jesocurisito cachaneein neinichaachene. \v 13 Nii rijijieein techu satiin cana, Joriocuru, Jorioniheichuru, letononeein nenacaauru, letononelanaala nenacaauru, naaonjoainuri aina jiniiquiin coujunacatenohineein nihacache, leinjiin jaberoco que jaberocohin nenaa rijijieein nihacache, Cana Coaunera Suujue ichanaaneein. Nii rijijieein techu nii jeelai Cana Coaunera suujue caje ocoona que satiin cocohin nihacache. \v 14 Coatiha le turijieeincha nihei cana jaberoco, araai lauriinte ne cana jaberoco nelerucuru. \v 15 Nii nitohanihana jaun cana tijia, “Cacha biji nenihanune jaun coatiha cacha jaberoco nihaaun,” naane, coatiha cacha jaberoco neein nihane jianerihei. \v 16 Cana uricho netonain, “Chanuna nota neneeun,” naain irihane, coatiha cana jaberoco que nihane jianerihei. \v 17 Satiin cana jaberoco cana nota nejesina nihane, coatiha cha aonaain ichaonaa nainerihaacache. Satiin cana jaberoco cana uricho nihane, chaelai juuno aohanna nainerihaacache. \v 18 Nete lauri lauri cana jaberocooru coaaunaain rai caohachaain inanacaane jaan jeeloncuru teein coaaunaelu Cana Coaunera. \v 19 Le turijieeincha ijiabereeonu niha cana jaberoco, rai neleru colanene coatiha nerihei cana jaberoco esine. \v 20 Nitohanihane jaunte araai turiin neleruha cana jaberocone niha natiin, rauhijiriin leinji cana jaberoco. \v 21 Nii nitohanihane jaan caje coaauneein, cana nota nainihei cana biji que, “Latinaaun,” nanaa nainihei. Niheichu cana couturi niha natiin cana tijia que, “Latinaaun,” nanaa nainihei. \v 22 Nete nii nelatihei rijijieein canaacha coarai cana jaberoco- jataain nelateineein ne. \v 23 Nii cana jaberoco leeochaauru fautaain canaacha colalajiite cajioneteein sirichaache. Jana nii cana jaberoco, coanojoinelanaala nenaate, jeelai amuritoheriin cajioneteein sirichaache coaara coataa, \v 24 nii cacha notaracaae nenaa sirichaachene amurijiriin. Cana Coaunerate, nitohaneein cana jaberoco coaaunae, nii coaaraelanaala canaacha sirii amurijiriin nii cacha notaracaae nenaa belaain, caohatiin beraain sirichaachene coina. \v 25 Nabana jeelai jaberoco neein nihane saijieein, rai jaberoco nelerucuru leeochaneein coaraelanaala, rai nelatena nainihane coina. \v 26 Nii nitoanihane jaunte, chatohaneein necunaitaa le turijieein cana jaberocone niha natiin, saain cana jaberoco necairichae leinjiin coreniha. Nitohanihane jaunte, cha lateein niha cana jaberoco nelerune jana, rai teraa nii niicha lateine, satiin cana jaberoco rachoojoe. \v 27 Nii rijijieein techu inara, Curisito jaberoco neleruneein neeichene jaun, le cachanequichene naineein inaraacha ichaneni siriin neeiche. \v 28 Nii coinate jere, satiin rai cachaauru iclesianeein nenacaauru jana niha afosotooru, Cana Coaunera suujue aina cuaain ichaonaa coitucuhin beeurera \it profeta\it*curu, cacha relaaureraauru, cojoaelanaacojoai icharaauru cachaauru, cunaitenacaauru rautaeraauru, leeochaauru coroatajaneraauru, cachaauru coaaraneein nenacaauru, nejelau erena cuhane erenacaauru, naaonjoainuri neeuruhane jerelu Cana Coaunera. \v 29 Nete saain rai cachaauru afosotonena nainecurene. Niheichu saain \it profeta\it*ne naanainecuruhi. Niheichu satiin cacha relaeraneein nenaa nainecuruhi. Niheichu saain cojoaelanaacojoai ichana nainecuruhi. \v 30 Jerichanejeeinchu saain cunaitenaa rautaauruhane coina nelatena nainecuruhi. Niheichu saain leeocha erenaa cuhane erenaa nainecuruhi, jerichanejeeinchu nihei saain nii leeocha erenaa cuhane erenacaauru aohana nainecuruhi. \v 31 Nii jaunte inara jataain caohachaain nelatei jerena nainequiche. \c 13 \s1 Cana coichana aina cutaain belaina inaacane \p \v 1 Leeocha cacha ere cuhane ereein, anjeraauru ere cuhane niha natiin irihanune saijieein, cacoichana aina cutaain belaina inaelanaala aihanunena, leinjiin coata tonijiaain nenaa fautaain chaque nelaterinaaun. \v 2 Jerichanejeein techu Cana Coaunera que ereerejeein, niicha ichanenu coitucuhin, leinjiin atane ucuunno rurujuanaa nainichaaune coina esenetaanune niha natiin, esinae rauhijiriin cacoichana aina cutaain belaina inaenihanune, coatiha chaque nelaterihei canuhacha ichai. \v 3 Cairicheihuru rai jitariin quiicha sirii teein, cajabereeone maajeein tihanu acaauru corenihane nihanatiin, esinaen rauhijiriin cacoichana aina cutaain belaina inaenihanune coatiha nii cha que nelaterinaaun. \p \v 4 Esinae rauhijiriin cana coichana aina cutaain belaina inaacanete abaantana coitucuhin, caohachaain leeochaauru aina neein, chaque necoelailanaala, cana rainuhachaque coacuelanaala, leeochaauru amurijiriin nenaa coacuelanaala, \v 5 erenaa baaso que erelanaala, niheichu itolere bana cana rai caohachanuhacha que coacuelanaala, obajelanaala, baaso icharaauru que cana suujua acateein, \v 6 baaso ichacuruha leeochaaurune coroajelanaala, caohacha icharaacha coroajeein nihacane te caohachae. \v 7 Cana coichana aina cutaain belaina inaacanete, satiincha necairichanaa abaantaain, cana coroatajanihane cojoaain, itolereneein esenetaain, itolere abaantaain, naaonjoaain nihacane caohachae. \p \v 8 Nii cana coichana aina cutaain belaina inaacane chabana sarihaain. Inae ecu tihane bana, coatiha nerihaain caa Cana Coaunera ere bera \it profeta\it*curu. Niheichu coatiha leeocha erenaa cuhane erenacaauru niha natiin nerihaain. \v 9 Aihana jaun caa canaacha coitucui aina cana rai \it profeta\it*curuhacha bei, coatiha jitariin canaacha coitucuheni coitucueratihei. \v 10 Nete inae turuha nii cana relaera esine chaaeloon baaso sirilanaala nenaane, sareein nii aasaeriin canaacha coitucui. \p \v 11 Jaiti canaanainichaaunne banane, canaanainichaaunne ere que ereein, canaanainichaaunne suujua que coacuhin, naaonjoan rejetoonlu. Nene inae enene ichauhenaneein nii canaanaineein canuhacha coacuhi jianeeun. \v 12 Enate aasaeriin inanacaa cana suujuane jana coaracaache. Charijieein teeinti, acuhanau inanacae cana cojunaca nii rijijieein. Nete inae ecu tihane bana, caohachaain coaraain coitucurichaacheein. Aihane jaun caohachaain jaiti ena coitucuaaun. Nene inae ecu tihane bana charijieein teeinti cacoitucue Cana Coaunera nii rijijieein canuhetonai coitucureeunni. \p \v 13 Nichata lauriinte ne itolere bana canaacha coacuheeni. Jauriaanejeein Cana Coaunera esenetaain ichaohacane, nii baiha cana ichao rucujueein niha Cana Coaunerane cohajeein nihacane, satononejeein esenetaain jereein ichaohacane, naaonjoaain nihacachene te caohachae. Nete nii nichata laurii caje ne jataain nii coroatajai amurijiriin jataain itolere que nelateineein nenaa. Acate cana coichana aina cutaain belaiha inaacane jaan ne. \c 14 \s1 Leeocha erenaa canaacha aonaai cuhane irihacane. \p \v 1 Aihane jaun atiin inara coichana aina cutaain belaina inaeraneei neeuche, chaen inara rai Suujue tiha Cana Coaunerane corajeein jerecuchete, inara que niicha beratei, que erenaa beeichene jaannu que nelatei teeine inara rai. \v 2 Nii aonaelanaala nejelau erenaa cuhane ereite, Cana Coaunera rai iriha aite. Coatiha cacha rai aitohi. Nii jaunte aohana nainecurene cachaauru. Nii naitoonjoante Cana Coaunera Suujue caje unaanihane jaun chuni coitucuene. \v 3 Nete laen Cana Coaunera aitoonjoa bera, satiin que coitucuerate, leeochaauru quene maajeein. Chaen techu acaauru suujua aninoaain acaauru suujuate jeriha Cana Coaunera Suujuane rijijieein neeuruhane coina. \v 4 Nii nejelau erenaa coitucueraelanaala nenaa cuhane ereite, jelai acaachanejeein Cana Coaunera Suujue coitucuhin aina ijiin ne. Nete laen nii Cana Coaunera aitoonjoan berate, Cana Curuaanaa ranojoineein nenacaauru que coitucuerate aina ijiin, Aca jerihane rijijieein caohachaain neeuruhane coina. \p \v 5 Nitohanihane jaunne niqui, Cana Coaunera Suujueecha tei erenaa cuhane satiin ereeichene jereeun. Nena nii amurijiriin, Cana Coaunera aitoonjoan beeichene jereeun. Acate jataain caohachane, nii leeocha erenaa cuhane irihacane amurijiriin. Niite amuoora latelanaala aonaain, jelai amuritoeriin coitucunaa nainecure Cana Curuaanaa ranojoineein nenacaauru. \v 6 Nitohanihana jaun canejeraauru, coatiha nelaterihei inara coaraa uhanune bana, inara rai leeocha erenaa cuhane irihanune. Caohacharihei inara rai cana ere cuhane Cana Coaunera aitoonjoa que erelanaala, leeocha erenaa cuhane irihanune. Ainihane ichaonaa rauhi que inara rai erelanaala, leeocha erenaa que irihanune caohacharihei. Niheichu caohacharihei leeocha erenaa cuhane, inara rai irihanu, Cana Coaunera beratenojoi erenaa que ne. Niheichu caoacharihei, inara relaelanaala, leeocha erenaa cuhane inara rai irihanune. \p \v 7 Satiin auno aina, ita rijitojoeein toniha quitarane, coatiha nejelauneein aohanrarihei rai toni. \v 8 Nii rijijieeinchu, coatiha neruujueeururihei ita soha nenacaauru, nii ita sooruhane bihane toni rijitojoeein, toroonfeta toteniha toterane. \v 9 Nii rijiiquiche inara netonai, aonacuruhane coina ereeichene saijieein, leeocha erenaa cuhane ereeichene. Chasiina inara ere aohanre, nejelau erenaa cuhane ereeichene, nii ereeichene jaancuru. Nechu joaereeinchate ereereeriquiche inacojoeein. \v 10 Esinae rauhijiriinte niqui ne, araai lauriin caa cana rai chauratane que erenaa. Niite le laurichuru nejelaunihacoaain ne rai toni. \v 11 Nii nitohanihane jaun, canu rai, nere cuhane iriha nejelau cachane coatiha canu rai chaque nelaterihei nii erenaa. Nii rijijieeinchu nii nejelau cacha rai canu ere cuhane irihanune jana aonaenihane, chaque rai nelatihei canu ere netonai. \v 12 Inae inara netonai Cana Coaunera Suujue caje nenaa sirina jeriquichene jaun, nii Cana Curuaanaa ranojoineein rai iclesianeein nenacaauru que jeelai amuritoheriin coitucuerateraneein nenaa raauche. \p \v 13 Aihana jaun, nejelau erenaa cuhane erei, Cana Coaunera caje bajaainete, rai amuucane jaannu teeine. \v 14 Canu nejelau erenaa cuhane Cana Coaunera bajaanunete, canu suujue ainaacha Cana Coaunera bajaaun. Nete laen, canu suujua coitucunaa nainene. \v 15 Aihane jaun Cana Coaunera bajaanune, canu suujua, canu suujue, naaonjoain aina jiniiquiin bajaanunete caohachae. Nenatichaaunne niha natiin canu suujue aina jiniiquiin canu suujua cuhane coitucuuhin aitocoaaunnete caohachae. \v 16 Aihana jaun, inara suujue ainaacha Cana Coaunera coroajeein que ereereequichene jana, nii inara aitoonjoan coitucuelanaala nenaa, inara aonaane niha natiin, nii inara aitoonjoan coitucuenihane, coatiha inara aina turuhin nii aitocohichene jaan aohanna nainerihei. \v 17 Nii inara aitoojoante niqui jataain nelateinere, nete, leeochaauru coroatajanena nainene, jeriha Cana Coaunera Suujuane rijijieein coitucuuruhane coina aonacurenihana jaun. \v 18 Nariha Cana Coaunera, leeocha erenaa cuhane irihanu inara amurijiriinne coreniha. \v 19 Nena, Cana Coaunera coitucuurera rai irihanune, saoquijiei erenaa acaauruhacha aonai cuhane erenaa jereeun, aonaain acaauru netonai nerelaauruhane coina, inacojoein leeocha erenaa cuhane lechooca oaraancaneein erenaa que acaauru rai irihanune niha natiin aonacurenihane ajiniha. \p \v 20 Canejeraauru, jiaonriha suujua coaauca canaanaine rijijieein inara suujua coaauquichene. Itolere baaso rai, canaanai rijiiquichenete laen caohachae. Nete laen, inara caohachanu que coaauquiche ichauhenaneeichene suujua que cuaainne caohachae. \v 21 Ichaonaa rai rauhi rai, quiricha cuhanete, “ ‘Leeocha erenaa cuhane ne, caa cachaauru rai erereeunni. Chaen nechu, nejelau caje unacaauru cachaauru que canu ere beratereeunni. Nitohaneein acaauru rai beratihanune niha natiin, coatiha canu ere tonoraaururinaain’ naa Cana Curuanaa,” naain ne laenanohinneein. \v 22 Aihana jaun, leeocha erenaa cuhane irihacanete, Cana Coaunera coitucuhichuru que, Cana Coaunera coituhacachene cojunacaniha aitocoaache. Coatiha laen Cana Coaunera coitucuurera rai cojunacaniha aihaacache. Nete laen, Cana Coaunera aitoonjoan bihaca, Cana Coaunera coitucuurera raine, Cana Coaunera coitucuurera rai Cana Coaunera coitucuhacachene cojunacaniha aitocoaache. Coatiha, Cana Coaunera coitucuhichuru rai nihei. \v 23 Satiin Cana Coaunera rai iclesianeein neiniquichene netaojiaain netiin, leeocha erenaa cuhane ita rai ereereequichene jana, inara rene enohin aonaa neechu joaenreein nenaa cacha aina Cana Coaunera coitucuelanaala nenaa cachanete nainere, “Caa cachaaurute joaenreein ereerejeeure jaeloroherihuruhane jaun,” naain erere. \v 24 Nete laen inara ere cuhane Cana Coaunera caje unaa erenaa que ereereequichene jana, enoha uha inara rene nechu joaereein cacha, leeocha cacha Cana Coaunera coitucuhi, naaojoaaurine, le cachanecuruhane laen nainere, nii aitocoichene jaan aonaain raajenihane osaaocane coitucunaa naine, jitaain nii aitocoichene aonaane jaaun. \v 25 Nii banate, satiin rai suujua cuhane niicha coacuhi coitucuhin, neseeonraain Cana Coaunera coroajeein, inara aina niha Cana Coaunerane coitucureein. \s1 Cha ichaquichene caohachaain ichacuche, joaaenreein ichaelanaala. \p \v 26 Canejeraauru, aihane jaun caa inara rai caitono tocohaneein netaojiaaichene, tabaauru salmo que nenatemiin. Jana tabaaurute nainere cachaauru relaane. Tabaauru que Cana Coauneraacha coitucueratei que ereereemiin. Jana tabaauru leeocha erenaa cuhane ereerejeein, leeocha erenaa aonacuruhi rai beeine, nii niicha beebejei aonaain coitucuhin aina iichuruhane coina. \v 27 Chaen leeocha erenaa cuhane erenaa jeriquichene, coroatajaain nichatajaain netiin ita rerohererojoeein aitocuche le cachanequichene. Jana chunucohate nainere, nii aitocoichene jaan biha leeocha erenaa aonacuruhi raine. \v 28 Jana neniha cacha, nii erenaa aonaain benaa coitucuelanaala, nii Cana Coaunera rai iclesianeein nenacaauru janane, jiaonriha nii leeocha erenaa cuhane ereeichene. Nii leeocha erenaa cuhane erenaa jeriquichene, le cachaauru ereeine jelai netiin Cana Coaunera aina. \v 29 Jerichanejeein techu, Cana Coaunera aitoonjoan erenaa que erenaajeriquichene, nainequiche coroatajaain, nichatajaain, naaonjoaain netiin ereeichene caohachae. Nii jana leeochaauru, nii inara aitoonjoan que coaaucuruhine. \v 30 Jana, Cana Coaunera rai ereeichene jana, nii ecu lauhequiin aonajera rai irihane coina aitoha Cana Coaunerane, jauriaanejeein irihane jianiha nii ichoaichaniha erenaane cohamiin. \v 31 Nii banate satiin le cachaauru irihane jaan que turuhane naineein, Cana Coaunera aitoonjoan bihane, satiin nerelaain suujua aninoaain jeriha cuurureein acaauru netonai. \v 32 Cana Coaunera aitoonjoan que ereite, nainere nii rai aitoha Cana Coaunerane rijijieein sacuhane. \v 33 Cana Coaunerate, jianacoon raotojoeein nihacachene Coauneraneein ne; coatiha joaereein coaunera nihei, Cana Coaunera. \p Satiin Cana Coaunera cachaneein nenacaauru ichanaa rijijieein sacunaa jaun, \v 34 enecurute nainere netaojiaauruha Cana Coaunera cachaaurune jana, inauheneeicha erelanaala neeunruhane. Coatiha laen jereraai ereeuruha enecurune. Aitoha Cana Coaunera rai rauhine rijijieein rai lanaacha ere tonoraain jerecuruha acaauru lanaaurune rijijieein neeuruhine enecuru. \v 35 Aihana jaun, cha bajanaa jerecuruha enecurune, rai lana caje bajaauruhine rai loreri asaae neein. Caohachaai leinjiin ene iriha netaojiaanaa que netiinne. \p \v 36 Coatiha inara janaacha nunuheteein benojoineein nihein Cana Coaunera ere. Niheichu, coatiha inaraacha nii Cana Coauneraacha beratei sirichaneein niheeiche. Nii que, itolere bana nainaain ichaaoche. \v 37 Chunocoha, Cana Coaunera aitoonjoan bera \it profeta\it*neein nenaa coacuhin, Cana Coaunera Suujue aitoonjoa rijijieein nihanete, caa inara rai quiicha laenai, Cana Coaunera letononeein ichacaaunne coitucureein. \v 38 Jana coitucueniha nete, Cana Coaunera coitucuhenihana jaun coitucuenereein. Niheichu Cana Coaunera niha natiin acaaentonain coitucuriaain. \v 39 Canejeraauru, nitohanihana jaun, jataain corajeein Cana Coaunera aitoonjoan beeuche. Jiaonrihachu leeocha erenaa coitucueraelanaala nenaa cuhane ereeuruhane caohateeichene. \v 40 Nete cha ichaquichene rauhijiriin joaenreein ichaelanaala leinjiana leinjianaain ichaquichene caohachae. \c 15 \s1 Oo caje ichanaa Curisitone. \p \v 1 Canejeraauru, enane laen inara relaanulune jaan, cana ichoteraneein nenaa erenaa coaauquichene jereeun. Nii inara rai canuhacha bei erenaate esenetaaichene jaun, nii aitohane rijijieein baaso ichana coacuelanaala neeiche. \v 2 Chaaen techu, nii inara rai beratenojoin erenaa coreniha raotojoeein jianacoon ichoteratenojoineein neeiche. Aiha nii naitoonjoan rijijieein, baaso ichana coacuelanaala neeichene. Jana aineeichene, inacojoeeinte inara relaanune bana esenetareeichelu. \p \v 3 Jaurihanejeeine, inara que nerelaanulune coitucuerateeunlu. Chaen nechu, cana osa coreniha ohalu Curisitone que inara relaaunlu; \v 4 Ajeri jachu cuhane conautecuruhane janate, “Nichata janone cuhane ichanae,” naain laenanohiniha Cana Coaunera Quiricha inoaensi cuhanene rijijieein. \v 5 Chaen techu, Fedoro rai ococoe. Nii baihate, lechooncai coroatajai afosotooru rai ococoe. \v 6 Nii baihate laen ococoe saoqui fashai amurijirii cana nejeraauru rai. Tabaaurute jaiti enanetojoeein ichaaore, inae ohacoaauruha leeochaaurune saijieein. \v 7 Nii baihate ococoe Saantiaao rai. Nii caje cuaainte leeochaauru afosotooru rai ococoe. \v 8 Satononihate inae dedeeu cuhane baiha carajaaojoaain catiaain canu rai netonai ococoe, jauriaanejeein niicha ranojoineein nihanune que airijiin, esinae aca cana Curuaanaa nihane coitucuhanune coina. \v 9 Nitohanihana jaunna jataen leeochaauru afosotooru fauhecaain nelateeun. Cana Curuaanaa cachaauru rerohecaain sorejetocoaaunne jaun chanihaaun canu afosotoneein canu curuaateeuruhane coina. \v 10 Nena atiin jataain canu belaiha Cana Coaunerane coreniha canuneein neeun. Nete nii canu belaiha Cana Coaunerane inacojoeein aine. Nii jaunna mainajeriin amihaneeun, jataain leeochaauru amurijiriin caraajenihane aihanune que airijiin; jataain cana belaihana jaun, cacorataaniha Cana Coaunerane aina. \v 11 Coatiha canu ichacaauneecha que caohacharihei, niheichu leeochaauru ichaane niha natiin caohacharihei. Nete laen caa caitoonjoan Cana Coaunera aitoonjoan ne. Acate nii esenetaaichelu inara. \s1 Oo cajete ichanacure onacaauru. \p \v 12 Canacaanune oo caje ichanaa Curisitone que inara relaacaanu. Chanuna jana chaen inara tabaauru oo caje ichanana nainiha cachane esenetaelanaala ereeure. \v 13 Oo caje ichanana naineniha cachane jana nihane, coatiha oo caje ichanarihei Curisito. \v 14 Niheichu coatiha nelaterihei naitoonjoan inara relaacaanune jaan, oo caje ichanaeniha Curisitone. Niheichu chaque nelaterihei nii inaraacha esenetai. \v 15 Nitohanihane chujianra nechu casajeneein Cana Coaunera que ererichaanuna, Curisito ichatihane que irihacaanune jana, esinae rauhijiriin oo caje ichanaeniha onacaaurune jana aitocoaanune. \v 16 Esinae rauhijiriin oo caje ichanaeniha onacaaurune coatiha oo caje ichanarihei Curisito netonai. \v 17 Jana oo caje ichanaeniha Curisitone, coatiha nii chaque nelaterihei nii inaaraacha esenetai. Jerichanejeeinte inara osaacha aina ichaoriquiche. \v 18 Nii oo caje ichanaeniha Curisitone chujianra, nitajeeurure nii esenetaain onacaauruna. \v 19 Curisitoaacha cohajihacache caa ichaonaa que netiinne jana, oo caje ichanaenihane chujianra, Cana Coaunera coitucuhichuru amurijiriin cairichaaojoaain nerichaache. \p \v 20 Nete esinae rauhijiriin oo caje ichanae Curisito. Acate jaurihanejeein ichoaichaniha oo caje ichanaelu. \v 21 Charijieein teeinti caa cana rai chauratane que leinjiin cacha coreniha turuhelu onaa. Nii rijijieein techu leinjiin cacha coreniha turuhelu, onaa caje ichanaa cachane jaanu. \v 22 Nii rijijieein techu Adaan coreniha saain ohe cacha, nii rijijieein techu Curisito coreniha satiin rai nereein ichaonaa. \v 23 Nete laen le cachanichaachene dadaane rijijieein nerichaacheein. Curisitote nunuhe neein nereein. Nii baihate rijijieein neeurureein rai cachaauru, inae nacoauneein turuhane bana. \v 24 Nii baihate laen nii curuanaaneein nenacaauru, cocoainanacaineein nenacaauru, nii nelaaetiin niha nocoenacaauru, naaonjoainuri amuritiin itajeein, rai cojoanonaa tiha Cana Curuanaa Cana Coaunera raine janate, inae Cana Coaunera Cojoanonaa que turureein. \v 25 Curisitote nii rucuhecane rai ne, satiin que nejeratenacaauru, rai tijia asae neseeonriaauruhane reeintiaain. \v 26 Satononiha niicha itajeenite nii cana que nejeratenaaneein nenaa onaa ne. \v 27 Cana Coaunerate satiin itolere Curuaanaa nihane coina nitohaneein telu niqui. Nete laen itolere Curuaanaa nihane coina aitoha Cana Coaunera natiin, Cana Coaunera Curuaanaanena nainene, Cana Coaunera itolere Curuaanaaneein cocoainaain tihane jaun. \v 28 Inae satiin Curuaanaa niha Curisitone coina ichaa Cana Coaunerane baihate, inae satiin itolere bijiu nihane jana, nii rai Calaohi Curisito, Cana Coaunera rai jitaain nii itolere tiha cureein. Nii banate Cana Coaunera itolere Curuaanaaneein nereein. \p \v 29 Aihana jaun nii onacaauru coreniha camujuaain baotisanojoinunru niriimiin. Oo caje ichanana naineniha onacaaurune, nainihei acaauru coreniha camujuaain baotisanojoinichaane. \p \v 30 Chanuna jana chaen, neniha ichanaa oo caje onaane jaanne saijieein, necairichaaecaache itolere bana. \v 31 Canejeraauru, esinaae rauhijiriine inetono janonaa bana ohanune rai neeun. Nii rijijieeinechu raotojoeein neeun, Cana Curuaanaa Jesocurisito esenetaeraneein neeichene coreniha. \v 32 Chaen nechu Efesoo nii necha aansai taibinae neein nenanacaauru amuritoonlu mainajeein necairichanaa coaraain. Chaque jana canu rai jelaiha caaujue nii necairichaanune. Chanuna jana neniha onaa caje ichanaa cachane jaanne, inacojoeein necairichareeun. Aihana jaun chujianra, “Lenoneein, acau cohin ichaoacache, eresi onaa ajiniha,” naauruha tabaaurune rijijieein ichaorichaachena. \v 33 Jiaonriha inara coritaauruhane esenetaaichene. Chunocohate inara rai, “Chanuna baaso ichaquiche. Nechu joaenreein casajete nii ichaquiche. Nii jianeein caa aihacaanune rijijieein ichaaoche,” naain inara suujua auhacaaurureein. \v 34 Aihana jaun nacoauneein caohachaain inara suujua coaraain neeuche, naosatenaa coacuhelanaala. Inara tabaaurute jaiti Cana Coaunera coitucuurene. Necoejeeichene jaan nuquene caa inara rai aitoon. \s1 Chatohaneeinna oo caje ichanacurure onacaauru \p \v 35 Tabaaurute jerihane, “Chatohaneeinna oo caje ichanacurure onacaauru. Nitohanihane chatohanai quena jana jaberocore,” naaure. \v 36 Jataain aasohachate nainere niritiin coaaucane. Chaaelai ucuhe temuhacanete ohe, nii rai nucuhe ichaohin omarona nainihane coina. \v 37 Aihana jaun coatiha canaacha temuhi nii ajaena neein omarohi. Nechu jataain aansijiin nenaa cajete omarohe, tirico caje, leeocha ucuhe caje, naaonjoaain. \v 38 Jana Cana Coaunerate Aca jerihane rijijieein teein le laurichuru rai acaauru jaberoco te. \v 39 Coatiha saain jaberocohin neinichaachene, ita rijijieein jaberocohaacache. Cana cachanichaachenete jelai teein ne cana jaberoco. Jana lenonecurute jelai teein rai jaberoco que jaberocoore. Tajaaecurute jelai teein jaberoco que jaberocoore. Ateeuru netonainte jelai teein jaberoco que jaberocohin neeure. \v 40 Nii rijijieein techu ne dedeeu itolere jaberocoori. Jerichanejeein techu jaberocohacoaain ne itolere caa cana rai chauratane que. Nete laen nii dedeeu nenaa nihane jaberoco necaohacha que necaohachaain neeure. Jana caa chauratane que nenacaaurute, chauratane que neeuru jaberoco caohacha que necaohachaain neeure. \v 41 Enoto cono niha natiinte nejelauneein conohe, atene, arasijie, naaonjoaaihunri cono aina ita rijijielanaala. Jerichanejeein techu arasijieeuru niha natiin nejelaunihacoaain conohe, ita rijijieein conohelanaala. \p \v 42 Nii rijiicha oo caje ichanaa onacaaurune jaan. Rai jaberoco conautenohinte setuhe, jana rai suujue ichanana coatiha chabana setuhi. \v 43 Jaberoco canaacha conautei nii cha que nelatihei. Jana rai suujue ichananate laen, nelateein necaohacha que necaohachaain ne. Nii jaberoco conautenohin, nii cha que nelatihei. Jana, rai suujue ichananate laen nelateein ne. \v 44 Nii jaberoco conatenohinte jaberocohin bucuhin ne. Jana nii rai suujue ichananate suujue nejesinaneein ne. Nete aiha jaberocohin cachane rijijieein ne, rai suujue netonai. \p \v 45 Cana Coaunera Quiricha inoaensi cuhanete, “Jaurihanejeein cacha nunuheneein nenaa Adaante cachaneein ichaoin nelu. Jana nii baiha cacha satononeein nenaa Adaante, suujue nejesinaneein ichaonaa teraneein ne,” naain ne laenanohineein. \v 46 Nitohanihane jaun coatiha suujue nejesinaneein nenaa ichoaichaniha niheilu. Jaberocohin nenaate, ichoaichaniha nelu. Nii baihate laen ne nii suujue nejesinaneein nenaa. \v 47 Nii jauriaanejeein cacha nenaate atane caje coaaunanojoineein nelu. Jana, nii baiha nenaa cachate laen dede caje nenaane. \v 48 Caa chauratane que nenacaauru jaberocote, nii atane caje nenaalu cacha jaberoco rijijie. Jana nii dedeeu nenacaauru jaberocoorute, nii dede caje nenaa jaberoco rijijie. \p \v 49 Nii cacha atane caje coaaunanohineein nenaa tocohaneein nihacachene rijijieein techu, nii dede caje nenaa cacha tocohaneein nerichaacheein. \p \v 50 Canejeraauru, inara raine benaa jereeun, jaberocohin bucuhin nenaa cacha, Cana Coaunera Cojoanonaa que nenaa nainihei. Aihana jaun nii setunaa inaera, niha nii setuhelanaala nenaane jaun nenaa nainihei. \v 51 Nena laen coitucueraelanaala nenaa coitucuhichene jereeun. Coatiha saain orihacacheein. Nete laen, corenejoin niha cureein cana jaberoco. \v 52 Inae tonihane satonotiha jaihane janate, cana nota mitaain cana nota toretana rijijieein, inae turureein Cana Coaunera Cojoanonaa. Inae Cana Coaunera Cojoanonaa que turuhane janate, ichanaa cuurureein onacaauru, inae chabana ooruhane coina que airijiin. Nii jana canate laen, corenojoin niha curichaacheein. \v 53 Nii cana jaberoco setu rai nenaate, necoriha cureein setunaa inaai que. Jerichanejeein techu nii cana jaberoco onaa inaera nihane caje, onaa inaelanaala nenaa que corerareein. \v 54 Inae nii cana jaberoco setunaa inaera, setunaa inaai que coreraain, nii cana jaberoco onaa inaera netonai onaa inaai que necorihane janate, inae Cana Coaunera quiricha cuhane, “Onaate corenojoinne, chabana onaa inaain que. \v 55 Chu neeinte onaa. Itolere amuritiin nenaa jerei. Onaa, chu ne cachaauru cairichaeriine jaan,” naain laenanoineein nihane que turureein. \v 56 Nii cacha cairichaa onaane jaante osa ne. Jana nii inoaenlu rauhi, acaauru aitoonjoante nii osa lararajiaera ne. \v 57 Nariha Cana Coaunera. Cana Coaunerate, nii onaanaja itajerate Cana Curuaanaa Jesocurisito aina cuaain. \p \v 58 Canejeraauru, aihana jaun nii baaso coacuelanaala, raotojoein itolere bana neeuche. Itolere bana, jelai amuritoheriin Cana Curuaanaacha jerei ichajeein neeuche. Inarate, Cana Curuaanaa aina jiniiquii canaacha ichai inacojoeein nenihane coitucuhiche. \c 16 \s1 Coriqui taojiaauche cana nejeraauru rai. \p \v 1 Canaacha esenetai esenetaeraneein nenacaauru- cana nejeraauru rai coriqui taaojiaaichene, Galasia bataneun nenacaauru, Cana Coaunera coitucuureraauru relaanulune rijijieein ichacuche. \v 2 Tomiho bana naineein, inara amihaneeo coreniha inaraacha eruujuei neleru rucuhecuche jelai teein, nabana turuhanune janaacha taojiana coaauquichene coataa. \v 3 Aihune inae turuhanune bana, inaraacha letoaenenuuru cachaauru letoae, acaauru rai quiricha laenaain teein, nii coriqui inaraacha taojiai aina amaain teeuruha cana nejeraauru raine coina. \v 4 Canuhetonai cunaa jerichaaunnena, acaauru aina jiniiquiin curichaanuhin. \s1 Coriintoote cunaa jere Faboro. \p \v 5 Inae inara rene turuha uhanunena, Masedonia batane jeloon cuhin, caje coaauneein laen Coriinto turureeunni. \v 6 Jerihanena, carajaaojoaain inara aina nereeunni. Nainichaaunena inara aina nereeunni, situha elohenane reeintiaain. Nii banate, canu coroatajanena naineriquicheein, jelai caje chunijiun cunaa jerichaaunne. \v 7 Coatiha canu situneeicha inara coaana jerihaaun. Nii jaunna inara aina carajaeriin nenaa jereeun, jeriha Cana Curuaanaa ne. \v 8 Nena laen Efesoo nereeunni, Feentecosetesi janonaa bana que tiaaojoaain. \v 9 Aiha jataain ecu Cana Curuaanaa rai amihanihanune, caohachaain mituha canu amihaneeonne rai nihane jaun. Arajiin caque nejeratenaaneein neeuruhane saijieeinna aicheeunni. \p \v 10 Inae inara rene turuha Timoteeone caohachaain raauchete raotojoeein inara aina neeine. Acaaentonainte jerichanejeein canu rijijieein Cana Curuaanaa amihaneeon ichana coitucue. \v 11 Aihana jaun jiaonriha chuni nere tonoraenihane. Raujiaaincha namu que coroatajanecuchete nii chaque situhelanaala raotojoeein canu coaraa uhine. Cauna leeochaaauru canejeraauru aina cohajihacaanu. \p \v 12 Canejera Aforo netonai raine maajeeinne niqui aitoon, leeochaauru cana nejeraauru aina uhin inara coaraa uhane coina. Nete unaa jerene. Caa baiha nainihane banate ureein. \s1 Satononihate necoe Faboro. \p \v 13 Caohachaain nainaain necohalajiin, itolere que laraajiin baaso ichana coacuelanaala neeuche. \v 14 Chaelai ichaquiche leeochaauru raine, jataain belaain corajeein ichacuche. \p \v 15 Canejeraauru, inarate rai naraaichuru aina curuaequiin jauriaanejeein Cana Coaunera esenetaalu Esetefana, Acaiha batane quene coitucuhiche raotojoeein. Chaen techu acaauru nii cana nejeraauru coroatajaneraneein neeure, canaacha esenetai coitucuuruhane coina. \v 16 Nitohanihana jaunna nii Cana Coaunera coitucuurera aina, satiin acaauru coroatajaneraaurune maajeein, que inara suujua acatequichene jereeun. \p \v 17 Jataainne rachoojoeeun inara aina nenihanune jana, canu rene turuuruha Esetefana aina Forotonato, Acaico, naaonjoainurine jaun. \v 18 Acaauru ainate raotojoeein nedae casuujua, jerichanejeein inara rijijieein aihuruhane jaun. Acaauru rijijieein caohachaain nenacaauru cachaauru coitucuhin neeuche. \v 19 Asia batane que nenacaauru Cana Curuaanaa Jesocurisito ranojoinunrute inara coaaucure. Aquila, Firisila, chaen rai loreri asae netaojianacaauru naaojoainunrite inara coaaucure, Cana Curuanaa Curisito coreniha. \v 20 Satiin cana nejeraaurute inara coaaucure. Raotojoeein ita rene turuhichene ita raain neeuche. \v 21 Canune Faboroneein inara rai canu raajenihane cacoii que caa laenaaun inara coacuhin. \v 22 Chunocoha Cana Curuaanaa belainihane, baaso jana nijiaoine. Inae cataainjian Cana Curuaanaa. \v 23 Cana Curuaanaa Jesocurisito, inara rai caohachaain neeinchene jaanu teeine. \v 24 Satiin inarane jataain belaihun cana Curuaanaa Jesocurisito coreniha.