\id ROM UROM2, Uripiv Romans, 1987 McKerras, D2 Canberra JN 28.05.02. \h Rom \toc1 Naul nga Pol Muli tevi Kalesia Nir renge ROM \toc2 Rom \mt1 Naul nga Pol Muli tevi Kalesia Nir renge \mt1 ROM \imt1 Batu nale nga mivsivseni lut nga parmeteni naul ngel puto suri \ip Jinibb arlesi Pol evi jinibb nga milep re kalesia nir, asi kalesia m̃inij nir, ne tuwi ko mijpari lelingenok. Womu, ko ni oji kalesia nir eterter, mian ko re daron nga ni m̃ilesi Iesu renge sel ne Damaskas, ko nolon olwi. Ko ni emajing vajin erpe Aposol, rreknga jinibb san nga Iesu mukoni, asi sia ngavöl eru (20). Ko re daron ngok ko ni osp̃e suri nosp̃en nga m̃irres re vanu p̃etp̃eti nir nga Rom mutorir. Ko ni oli kele naul elep tevi kalesia nir. Kerr kele rramrongwos rrapmeteni naul ngok nir esngavöl drromon itul (13) nga marto malum, ko nga marlingir re Naul On. Ko naul nga ni muli tevi kalesia nir renge Rom osp̃e erres p̃elak suri nosp̃en nga m̃irres nga Pol mokwerwer suri re majingen sen. Ni owra jinibb jijle nir, m̃eri Isrel nir ko jinibb ne vare nir, arlik re derteren ne nololien. Ko jinibb nir arongwos parmomsawos parres re bbong nosurien ser nga marosuri Iesu Kristo, daron nga marlingi nolor m̃iterter renge ni. Ko nir nga marosuri arlik vajin renge demat tevi Atua, ko Nem̃in On ololi nir arivel sisarow renge nololien ko mijen. \ie \c 1 \s1 Pol owra “erres” tevi nir \p \v 1 Inu Pol, nuvi jinibb ne majingen se Iesu Kristo. Atua everuse inu tweni nga bevi aposol, ko okonik suri nanu sansan bbong: nosp̃en nga m̃irres sen. \v 2 Nosp̃en ngok, Atua erijrij womu pae tevi jinibb sen nir renge jingo propet nir, ko aruli tweni renge Naul On. \v 3 Nosp̃en ngok osp̃e suri Atua Natun, Iesu Kristo nga mivi Numal se kerr. Re devjen ne jinibb, ko ni eak renge metka se Devet. \v 4 Ko re devjen se Atua, Atua eviseni renge derteren nga milep sen nga Iesu evi ni Natun, suri nga muloloi ni mimaur luwi kele re mijen. \v 5 Ko renge Iesu Kristo Atua ololi nuvi aposol san renge nalol nga m̃irres sen, ko okonik nga bololi jinibb ne vare nir renge vanu jijle nir parosuri ko parvijuri Iesu Kristo, puloli nga jinibb pilep parsurövi vajin ni nisen. \v 6 Ko niko majingen suk ejpari kami kele nga kamlik re Rom, nga Atua miveruse kami nga kapivi jinibb se Iesu Kristo. \p \v 7 Nomok-uli naul ngel tevi kami nga kamlik Rom nga Atua mimrreni kami, ko miverus kami tweni nga kapivi jinibb nga kapon p̃irres. Nurongwose, Atua Tata se kerr ko Numal Iesu Kristo porok-wilwil se kami ko porlai demat tevi kami renge nalol nga m̃irres se nuru. \s1 Pol owra pian puklue nir \p \v 8 Womunen, nuwra bowra erres wor tevi Atua suk renge nise Iesu Kristo suri kami jijle. Suri nosurien se kami arok-supsup̃e renge iel ngatan p̃etp̃eti. \v 9-10 Ko Atua orongwose numrreni temijpal bevinuk boklue kami. Nomok-majing sen tevi nolok p̃etp̃eti renge nosp̃en nga m̃irres se Natun. Ko Atua orongwose nomok-rrorrmi kami tetajer nabong jijle nga poro bolot, ko nomok-ngoni poro nga lelingenok vajin Atua pimarong ko borongwos vajin bevinuk ji kami. Suri nutriv tuwi le wor tweni nga bololi pirpok. \v 11 Numrreni temijpal b̃elesi kami pirpok ngok, suri nuwra b̃ela merrenien se Nem̃in On san tevi kami nga puloli kaptur wor p̃iterter. \v 12 Merrenien ngok nga mosp̃e ngok evi nga rrapwer jilijle kerr tevi inu nosurien suk ko tevi kami nosurien se kami. \v 13 Ko niaken suk nir, nuwra kaprongwose nga vavis kis le pa, nuwra bevinuk ji kami; ko ejpari lelingenok, sete nurongwos wore. Nuwra b̃etawe wenen sopon ji kami pirpe nga mololi pa ji jinibb ne vare m̃inij nir. \v 14 Suri Atua elngik pa nga ban wor ji jinibb p̃etp̃eti nir, jinibb ne dis, ko jinibb ne liven vanu; nir nga norongwosien ser mutoe, ko nir nga norongwosien ser mijkie. \v 15 Ko niko numrreni lenglengen b̃ewerwer suri nosp̃en nga m̃irres tevi kami kele nga kamlik Rom. \s1 Derteren ne nosp̃en nga m̃irres \p \v 16 Nuosuri nosp̃en nga m̃irres ngok sete orongwos p̃iasi nawon daron nga m̃ewerwer e, suri derteren nga milep se Atua oto ren nga moklila mauren tevi jinibb jijle nir nga marosuri. Erpok re m̃eri Isrel nir womu, mian ko vitunen re jinibb p̃etp̃eti nir vajin. \v 17 Ko Atua eviseni sel sen nga ni puloli jinibb parmomsawos p̃irres rengen. Sel nen etipatun re nosurien ko owlu kis bbong re nosurien, ejpari bongsin mawos nga marmomsawos m̃irres p̃etp̃eti vajin. Naul On owrai erpok re nga musp̃e mirpel: ‘Ni nga mumomsawos m̃irres suri nosurien sen kis kobbong, m̃ernen ko pimaur.’ \s1 Jinibb nir arivel lingi Atua pa osuw \p \v 18 Atua eviseni pa lolaren sen re melrin vini iel ngatan. Lolaren sen ngok oto tere murrun nga marsij nir se jinibb nir nga marvilvil ore weretunen suri nololien ser nga marsij. \v 19 Lolaren sen oto terer erpok suri oto limjer ko pa nga parongwose Atua. Erpe Atua eviseni pa ni tevir. \v 20 Sete arleslesi Atua, ko arlesi mawos mae erres renge nanu nir nga Atua mulolir, m̃itipatun nga muloli iel ngatan renge derteren sen nga sete orongwos pusuw. Arongwos pae erres p̃elak nga Atua ko ololi nanu ngok nir. Ko niko gerisen ser ejkie. \v 21 Suri arongwos pae Atua, ko sete artori erpe Atua, ko sete arwera erres wor tevi. Norrorrmien ser owlu elep, ko sete ejpari nanu san. Ko norrorrmien ser arlengleng vajin ko armalik. \v 22 Nir arwera norongwosien ser elep, ko arnganga nawon temijpal. \v 23 Ko arkelkele Atua nga mimaur tuwi ngok vini, ko nga nosrövien sen milep, ko arsurövi wanie vajin nanu nga jinibb mulolir re nevren nga misavi rrongrrongvi jinibb, rreknga numön, rreknga num̃et, nanu nga marmaur mumrrol kobbong, pian ko parmij kobbong. \p \v 24 Ko niko Atua elngilngir nga parloli sev nga marsij nga nolor marmerrenir, ko arok-loli nanu nga marsij tevi nir sisamis lululweni. \v 25 Atua elngilngir erpok suri arkelkele weretunen suri Atua ko arla vajin nga mivi gerisen ela wani. Ko arlot tevi ko arvijuri sev nga Atua mulolir kobbong, ko Atua ejki. Ko Atua ni esansan kobbong erres osorsan nga parsurövi tuwi ngok vini. Pirpok ko. \p \v 26 Ko ngok Atua elngilngir nga parvijuri nanu nga marsij nga nolor marmerreni karkare nir. Nesevin nir arkelkel arla wani milnge diwen ser nir, ko ngok arlokloksi murrun nga \m musorsan. \v 27 Ko erpok kele re norman nir. Nir arlinglingi sel nga musorsan nga parkorti tevi nesevin, ko armerrmerreni temijpal lululweni nir, ko arok-loli nanu nga marsij tevi nir lululweni. Ko Atua erpe otorrlai pa nir renge sev nga miplari pa jir suri nanu nga marsij nga marlolir. \p \v 28 Ko suri armusus partori norrorrmien suri Atua, ko niko Atua vajin elngilngir renge norrorrmien ne lenglengen ser ko nololien nga marsij ser. \v 29 Nolor owun saute nanu lele nir nga marsij, nolor ela nanu jijle, arok-ungasi jinibb. Nolor owun saute lol leplep, murrun nga marevji pini jinibb, balpalen, gerisen, murrun nga marloli nawone m̃isij tevi jinibb, ko arivi jungwarwar. \v 30 Arok-linglingi nawon nale gerisen, arok-ungasi Atua, arok-rij teweswasi, batur eterter, arok-rij melmelas, armurri suri parloli p̃isij, arok-rong tweni tata ko tasu ser nir. \v 31 Norrorrmien ser ejkie, ko arok-tor otvi rijrijen ser, ko sete arrorrmi rragrrag jinibb. \v 32 Arongwos pae nale nesesreien se Atua nga muwra nir nga marok-loli mirpok parmij ko wor, ko arok-loli malum wore ko. Ko mare nen kele, arok-rij erres suri nir nga kele marloli mirpok. \c 2 \s1 Atua p̃iwer sesesre lat nga puto suri tevi jinibb nir renge sel nga mumomsawos \p \v 1-2 Rramrongwose, Atua ololi nanu nga mumomsawos kobbong daron nga mutor vitrangi jinibb nir nga marok-loli nanu nir nga marirpok. Ko nik vajin nga komok-wer lokloksi jinibb m̃inij nir, nik lweni kupasi pirpese? Suri daron nga komok-wer lokloksi jinibb m̃inij, komok-wer lokloksi lweni nik, suri nik lweni komok-loli nanu mawos nen nir. \v 3 E selek, nik komok-loli nanu mawos nen bbong nga komok-wer lokloksi jinibb m̃inij nir suri! Ko kurrorrmi nik ma Atua sete orongwos p̃iwer lokloksi nik? Pirpese? \v 4 Rrek nik kurrorrmi Atua p̃itlasi tweni nawon tama nololien som? Ewretun, Atua oktori selsale jinibb nir erres temijpal, ko oktori totoni nolon epriv temijpal. Ko sete kurongwose Atua nolon nga m̃irres ngok owra bbong pirvei lweni nik nolom pulululwi? \v 5 Ko nik nga nolom m̃iterter ko mumusus pulululwi, komok-ser kortoni kobbong nanu nir nga Atua pia-wer lokloksim surir renge nabong nga ni pia-wera suri lat nga puto suri tevi jinibb nir renge murrun mawos sen, ko lolaren sen pia-rremali. \v 6 Re nabong nen, Atua pia-wuli jinibb sisamis nir pusorsan tevi majingen sisamis ser. \v 7 Nir nga martori majingen nga marres ser marterter, ko niko marok-p̃elp̃elak suri nga Atua p̃ilesir erpe parres ko pusrövir ko p̃ilai mauren nga sete orongwos pusuw, tevi nir nga ngok ko Atua p̃ilai mauren ne tuwi ngok vini tevir. \v 8 Ko nir ma nga marok-rrorrmi lweni kis nir lweni ko sete arvijuri weretunen, ko arvijuri bbong murrun nga m̃isij, tevi nir nga ngok ko Atua p̃ilai lolaren nga milep sen tevir. \v 9 Ko jinibb jijle nir nga marok-loli m̃isij parla norongen nga m̃isij ko norongen karkar nga marsij nir, womujnen re m̃eri Isrel nir, ko vitunen re jinibb p̃etp̃eti nir vajin. \v 10 Ko jinibb jijle nir nga marok-loli m̃irres parla demat ji Atua, ko Atua pusrövir ko puosurir, womujnen re m̃eri Isrel nir, ko vitunen re jinibb p̃etp̃eti nir vajin. \v 11 Suri Atua ololi omomsawos osorsan kobbong tevi jinibb jijle nir. \p \v 12 Jinibb ne vare nir arrelenge nale nesesreien se Moses. Arok-loli esij, ko arok-mij ko wor suri iok kobbong; Atua sete pivijuri nale nesesreien se Moses daron nga pia-wera suri lat nga puto suri tevir. Ko m̃eri Isrel ma nir nga martori nale nesesreien se Moses ko nga marok-loli m̃isij, ko Atua pia-wera suri lat nga puto suri tevi nir renge nale nesesreien ngok. \v 13 Suri sete jinibb san orongwos pumomsawos p̃irres re nga mok-runge nawone nale nesesreien, ko re bbong nga mok-vijuri nale nen. \v 14 Ewretun, jinibb ne vare nir sete arongwose nale nesesreien. Ko daron nga marvijuri bbong nir nolor ko arloli osorsan tevi nale nesesreien, erpe artori pa nale nesesreien, weretunen sete jinibb san elai tevir. \v 15 Murrur ngok eviseni nga Atua elngi nale nir nga nale nesesreien muwrair oto pa renge nolor. Norrorrmien ser kele eviseni kele nanu ngok, suri nabong sopon arongwos pae nga marloli m̃isij, ko nabong sopon arongwos pae nga marloli m̃irres. \v 16 Ko pia-irpok renge nabong nga Atua pia-wera suri lat nga puto suri tevi jinibb nir nga nomok-werwer suri renge nosp̃en nga m̃irres. Re nabong nen, Atua pia-koni Iesu Kristo pia-wera suri lat nga puto suri tevi jinibb nir pusorsan tevi norrorrmien ser nga muto silveni pa re nolor. \s1 Nale nesesreien sete orongwos p̃ila nawone se m̃eri Isrel nir \p \v 17 Ko kami m̃eri Isrel nir, rrek sete erres p̃elak re kami. Kambibto re nale nesesreien, ko kamrij melmelas re nga kamrongwose Atua. \v 18 Ko kamrongwos pae marongen se Atua, ko kamlesi wos pae sev nga m̃irres, suri marvisviseni pa kami renge nale nesesreien. \v 19 Ko kamok-wera eterter nga kamivi m̃erwomu re metrrorr nir, ko kamivi moron se nir nga marlik re nemalik, \v 20 ko kamivi jinibb nevisvisenien se lartul nga marlengleng ko se nir kele nga sete marongwose nanu san. Suri renge nale nesesreien nga kamtori ngok, aruli tweni p̃etp̃eti pa norongwosien ko weretunen. \v 21 Nanu ngok arivi weretunen nir. Ko erpese kami nga kamok-visviseni jinibb m̃inij nir, sete kamok-visviseni lweni kami nir? Kamok-werwer tere venao, ko erpese kami kamok-vevna? \v 22 Kamok-wer ore murrun nga marok-venae nesevin, ko erpese kami kamok-venvenae nesevin? Kamok-ungasi atua m̃inij nir, ko erpese kamok-evna renge naim on ser nir? \v 23 Kamok-rij melmelas renge nale nesesreien, ko kamok-tor ototvi kele kobbong. Erpok kamok-lokloksi nise Atua. \v 24 Re iok eplari erpe Naul On muwrai pa, ngel: ‘Jinibb ne vare nir arok-rij esij suri Atua suri bbong kami.’ \p \v 25 Ko re nga kaman pa renge bae se m̃eri Isrel nir, ko kamlik erres, poro bbong kaptori nale nesesreien ser. Ko poro nga kamok-tor otvi nale nesesreien, ko kamsorsan vajin tevi jinibb ne vare nir nga sete maran renge bae. \v 26 Suri poro nga jinibb ne vare san nga sete mian re bae otori sev nga nale nesesreien se m̃eri Isrel nir muwrai, erpe ean pa re bae ko osuw. \v 27 Ko nir vajin nga sete marevji niber renge bae ko nga marosuri ma nale nesesreien parwer lokloksi kami nga nale nesesreien ko bae muto ji kami, ko kamok-tor ototvi nale nen nir. \v 28 Si evi jinibb weretunen se Atua? Sete evi nir nga martori kis bbong nanu ne vare nir, erpe bae nga marloli vare re nibe jinibb. \v 29 Ko jinibb weretunen se Atua rramlesi wose renge nolon. Ni ko bae sen oto re nolon, renge nem̃in ko sete renge niben. Ko ni ko sete jinibb nir arij erres suri, ko Atua ma. \c 3 \s1 Murru Atua omomsawos erres tetajer \p \v 1 Ko poro pirpok, nga m̃eri Isrel nir kele arivi jinibb ne nololien osorsan tevi jinibb ne vare nir, ko m̃eri Isrel nir nga martori bae ser, liken ser erresrres renge jinibb ne vare nir erpese? \v 2 Ejki, arlik ko pa erresrres renge nanu elep. Womujnen, Atua elai nale sen tevir. \v 3 Weretunen, nir sopon sete arosuri. Ko murrun ser ngok orongwos puloli Atua p̃il \m ngilngir? \v 4 Ejki rres nawon! Jinibb jijle arongwos parkerkeris, ko Atua sete orongwos p̃ikrekris. Suri Naul On owra ‘Niko parlesi wose nga nik Atua kummomsawos daron nga kumrij, ko kupasi daron nga marwera parwer lokloksi nik.’ \p \v 5 Ko poro b̃erij vajin pirpe jinibb rres nurongwos bowra “O, sel nga m̃isij se kem m̃eri Isrel nir ololi jinibb nir arongwose parmeteni viringsi p̃irres p̃elak tevi sel nga m̃irres p̃elak se Atua. Ko niko sete osorsan nga Atua p̃iwer lokloksi kem suri sel nga m̃isij se kem.” \v 6 Ejki rres nawon! Poro pirpok, ko Atua pia-wera suri lat nga puto suri tevi jinibb nir ne iel ngatan pirpese? Suri jinibb jijle nir arsij arirpe kem. \p \v 7 Ko poro pivi weretunen nga weretunen se Atua eplari elep p̃elak suri gerisen suk, ko suri sev marwer lokloksi inu merpe malum jinibb nga m̃isij? \v 8 Ko poro pirpok, vesan kele ko jinibb san tuwra “Bololi p̃isij, ko nanu nga m̃irres piplari rengen.” Nir sopor arij pa esij suri inu arsupsup̃e pa nga inu nomok-rij mirpok. Erres p̃elak nga Atua pia-tor vitrangi nir suri nale ser ngok. \s1 Jinibb san ejki rres nawon nga mumomsawos m̃irres \p \v 9 Ko pirpese vajin? Kem m̃eri Isrel nir nammomsawos asie jinibb ne vare nir? Ejki. Suri erpe nga mowrai pa, kem m̃eri Isrel nir ko jinibb ne vare nir kele rramsorsan, rramlik re derteren ne nololien. \v 10 Suri Naul On owra ‘Sete san omomsawos, ejki rres nawon. \v 11 Sete san orongwose, sete san ep̃lak tweni nga purongwose Atua. \v 12 Nir p̃etp̃eti arivel lingi pa Atua, nir jijle arloli esij. Sete san okloli erres, jinibb san ejki rres. \v 13 B̃irislar erpe dobbi jinibb san nga setewor martevni ore, ler armotot; nemer arok-kerkeris, nevlu jingor arsij arirpe num̃et korpila, nale ser arerngis. \v 14 Jingor owun saute rijen nga marsij nga marpelari renge nolor nga markarkar, \v 15 nevrer esisarow nga parevji jinibb. \v 16 Lat jijle nga maran e, arlokloksi p̃etp̃eti nanu nir, \v 17 ko arrelenge sel ne demat. \v 18 Ko metutuen se Atua sete oto sopon re nolor.’ \p \v 19 Ko rramrongwose nga nale jijle ne nale nesesreien owrai tevi nir nga marlik rengen, ngok m̃eri Isrel ko nir. Ko niko nir jijle jingor arwonwon vajin, setemun arongwos para-wera kele nanu san. Atua pia-tor vitrangi nir, ko jinibb p̃etp̃eti nir, suri nololien nga marsij ser. \p \v 20 B̃erij otvi vajin, bololi nale suk pumrrol: jinibb san ejki rres nawon nga murongwose pumomsawos p̃irres re no Atua re nga mivijuri nale nesesreien nga Moses m̃ilai tevi m̃eri Isrel nir. Renge ma nale nesesreien arlesi wose nololien ser. \s1 Jinibb san orongwos pumomsawos p̃irres renge nosurien kis kobbong \p \v 21 Ko Atua eviseni vajin sel sen nga puloli jinibb pumomsawos p̃irres. Sete eplari renge nale nesesreien, ejki. Ko nale nesesreien ko propet nir arjuji tweni. \v 22 Atua puloli jinibb p̃etp̃eti parmomsawos parres poro bbong parosuri Iesu Kristo. Suri kerr jijle rramsorsan kobbong. \v 23 Kerr jijle rramloli nololien ko rrammumrrol re nosrövien se Atua. \v 24 Ko rrammomsawos rramrres nawon suri nalol nga m̃irres sen kobbong, erpe sete rramloli nanu san suri. Iesu Kristo kobbong ojri lweni kerr. \v 25 Atua elngi Iesu Kristo nga pimij nga puloli sel renge drra ne mijen sen nga p̃itlasi tweni nololien nir se jinibb nir nga marosuri. Iok eviseni nga Atua ololi omomsawos erres re nga mimalie nololien se b̃irterwarreng nga womu sopor, \v 26 suri nolon nga mipriv. Atua eviseni tevi kerr lelingenok nga ni mumomsawos m̃irres re nga sete m̃iwer lokloksi nir ngok, suri Iesu Kristo emij esre nir. \p \v 27 Si vajin orongwos p̃irij melmelas? Sete jinibb san. Ko suri sev? Ko suri kerr sete rrammajing tweni liken mawos se kerr re nga rramvijuri nale nesesreien, ko re bbong nga rramosuri Iesu Kristo. \v 28 Suri nomok-werai eterter nga jinibb san orongwos pumomsawos p̃irres renge nosurien kobbong, sete renge majingen ne nale nesesreien. \v 29 Ko evi weretunen nga m̃eri Isrel arok-wera “Atua evi Atua se kem kis kobbong”? Ejki, evi kele Atua se jinibb ne vare nir. \v 30 Suri Atua esansan bbong, ko okloli osorsan tevi m̃eri Isrel nir nga maran pa renge bae ser, ko tevi jinibb ne vare nir, nga sete maran re bae. Nuru korti, Atua okloli ormomsawos erres suri bbong nosurien se nuru. \v 31 Ko re iok nuwra bejkie nale nesesreien suri nosurien? Ejki rres nawon, nutori ko wor mare. \c 4 \s1 Epram omomsawos suri bbong nosurien sen \p \v 1 Ko pirpese vajin re Epram, batu tata se kem m̃eri Isrel nir? \v 2 Poro nga Epram omomsawos erres suri nga mivijuri nale nesesreien, ko orongwos p̃irij melmelas suri. Ko ejki, ni sete orongwos p̃irij melmelas re no Atua. \v 3 Suri Naul On owra ‘Epram osuri Atua, ko Atua elesi vajin erpe ni omomsawos erres.’ \v 4 Poro jinibb san p̃imajing tweni nowlin, ko parlai wor nowlin ko suri majingen sen ngok, sete parlai pirpe merrenien san. \v 5 Ko poro jinibb san sete p̃imajing, nanu nga marlai tevi vajin pivi merrenien. Erpok ko, jinibb san poro puosuri Atua nga mokloli jinibb nga marsij marmomsawos m̃irres, ko poro m̃ernen sete p̃imajing suri majingen ne nale nesesreien, ko Atua vajin p̃ilesi ni omomsawos erres suri nosurien sen ngok kobbong. \v 6 Erpok kele Numal Devet erij erres suri jinibb san nga Atua m̃ilesi mumomsawos m̃irres sete renge nga mivijuri nale nesesreien: \v 7 ‘Jinibb nga Atua m̃itlasi tweni nololien sen ko musuw, elik pa erres vajin. \v 8 Jinibb nga Atua m̃itlasi nololien sen elik erres.’ \p \v 9 Ko rijen nga m̃irres ngok oto re nir nga maran pa re bae se m̃eri Isrel nir, rreknga re nir nga sete maran? Erpese re Epram? Suri erpe nga rramlesi pa, Naul On owra ‘Atua elesi erpe ni omomsawos erres’. \v 10 Ko re wosenen, daron nga Atua muloli mirpok, ko Epram ean pa re bae, rreknga ejki wor? Ejki ko wor, setewor ean wor. \v 11 Ni bae sen evi pa nelesien ko san nga mivini vitu nga miviseni limjer nga ni omomsawos pa erres. Ko ni omomsawos erres erpok suri bbong nosurien sen, daron nga setewor mian re bae sen. Ko niko ni evi batu tata se nir nga marosuri ko nga sete maran re bae se m̃eri Isrel nir, ko nga Atua m̃ilesir marmomsawos m̃irres suri nosurien ser. \v 12 Ko evi kele batu tata se nir nga maran pa renge bae se m̃eri Isrel nir, ko nga marvijuri kele bbötö Epram re nosurien sen nga muto pa jin daron nga ni setewor ean re bae. \s1 Atua ololi rijrijen sen tevi Epram suri Epram nosurien sen \p \v 13 Rijrijen nga Atua muloli tevi Epram ko tevi metka sen, nga nir para-lai iel ngatan, sete eplari renge nale nesesreien se m̃eri Isrel nir, ko eplari bbong suri Epram omomsawos erres renge nosurien sen. \v 14 Ko poro nga nir nga marvijuri nale nesesreien se m̃eri Isrel nir para-lai iel ngatan, ko niko nosurien vajin evi nanu nawon, ko rijrijen ngok se Atua evitan nawon. \v 15 Ko ejki, nale nesesreien ervei bbong lolaren se Atua. Suri poro nga nale nesesreien pijki, ko nololien kele pijki. \v 16 Ko niko rijrijen ngok se Atua oto renge nosurien, ko evi vajin merrenien. Ko ngok, metka ngok nir p̃etp̃eti para-lai, sete nir kis nga renge nale nesesreien se m̃eri Isrel nir, ko nir p̃etp̃eti nga nosurien ser mutoe mirpe Epram. Ko ngok Epram evi vajin batu tata se kerr p̃etp̃eti. \v 17 Erpe Atua muwrai renge Naul On: ‘Nulngi nik kuvi batu tata se jinibb ne vanu pilep.’ Ko re no Atua nga Epram muosuri, rijrijen ngok otur. Atua ngok nalol nga m̃irres sen erres p̃elak. Ni okla mauren tevi nir nga marmij, armaur luwi kele, ko okloli nanu nga sete marto, arpelari arto. \v 18 Ko rijrijen se Atua nga m̃ilai tevi Epram owrai nga ni metka sen pilep lenglengen, ko erpok ni pivi batu tata se jinibb ne vanu pilep. \p Ko Epram osuri nale ngok eterter, ko etravi eterter nga pia-pelari. \v 19 Nosurien sen ngok sete otor wolwolue sopon, ejki, otori totoni vane, ewretun ni etra temijpal ko ni orrorrmi ni sete orongwos pivasus. Niben etra lenglengen, osorsan erpe pimij, suri sia sen oji ongut (100). Ko Sera kele em̃er. \v 20 Ko Epram sete elngilngi nosurien sen, ko sete orong tweni rijrijen se Atua. Ko ni oksurövi Atua, ko okrujrujoni kele nosurien sen p̃iterter re Atua. \v 21 Ni orongwos kemkam̃e nga Atua nga m̃ila rijrijen ngok tevi evter temijpal ko pa nga puloli suri. \v 22 Ko re nga Epram muosuri Atua mirpok, ko Atua elesi ni erpe ni omomsawos erres, erpe nga Naul On muwrai. \p \v 23 Ko nale ngok sete aruli suri ni kis, \v 24 ko aruli kele suri kerr jijle nga Atua pia-lesi nosurien se kerr pirpe rrammomsawos m̃irres. Kerr rramosuri Atua nga muloli Numal se kerr Iesu Kristo mimaur luwi kele renge mijen. \v 25 Iesu ngok, arlingi re mijen suri nololien se kerr, ko Atua ololi emaur luwi kele re mijen nga puloli kerr rrapmomsawos p̃irres. \c 5 \s1 Demat ko neiren \p \v 1 Ko ngok, rrammomsawos erres pa suri nosurien se kerr, ko sete suri rramvijuri nale nesesreien se m̃eri Isrel nir. Ko rramlik vajin renge demat tevi Atua suri Numal se kerr Iesu Kristo. \v 2 Suri Kristo kele, rramjipari pa mauren ngel se Atua nga rrammaur rengen. Ko rram̃ir vajin suri rramrongwose rrapa-jipari nosrövien se Atua. \v 3 Ko sete re iok kis kobbong, ko rram̃ir kele suri norongen nga m̃isij nga jinibb nir marok-loli tevi kerr. Rram̃ir, suri rramrongwose norongen nga m̃isij ngok puloli nolo kerr p̃iterter, \v 4 ko ngok vajin nalol nga m̃itra m̃irres puto renge kerr. Ko ngok, norrorrmien se kerr p̃iterter kele wor vajin re Atua renge sev nga rramteravi jin. \v 5 Ko rramrongwose rrapa-lai ko pa nanu ngok nir nga rramteravir ji Atua, suri Atua ejivreni merrenien sen renge \m nolo kerr re nevre Nem̃in On sen nga m̃ila tevi kerr. \p \v 6 Renge daron nga rramtor pot malum, erpe sete rramrongwos rraploli lweni nanu san se kerr, ko Kristo emij sere kerr jinibb nga rramsij nir. Ko ololi erpok re daron momsawos nga Atua m̃ilngi. \v 7 Renge devjen ne jinibb, eterter nga san pimij suri jinibb san, poro m̃ernen pivi jinibb nga mumomsawos. Rrek poro nga m̃ernen p̃irres p̃elak, rrekma san pia-mij ko wor suri. \v 8 Ko Atua ma eviseni ni merrenien sen nga mimrreni kerr temijpal, re nga Kristo mimij suri kerr daron nga rramivi jinibb nga rramsij malum. \v 9 Ko lelingenok vajin rrammomsawos erres suri drra ne mijen sen. Ko rramrongwos kemkam̃e vajin nga ni pia-loli rrapa-asie lolaren se Atua vajin, suri ngok erpe nanu nga m̃isisarow vajin renge kerr. \v 10 Suri daron nga rramivi malum devje nuval se Atua, ko mijen se ni Natun ololi rramivi vajin sele Atua. Ko evi vajin nanu nga m̃isisarow nga rrapa-asi, suri rramivi pa sele Atua, ko Kristo emaur luwi pa renge derteren. \v 11 Rrapa-asi ko wor, ko rrap̃ir kele renge Atua suri Numal se kerr Iesu Kristo, nga mivi nevre Atua nga muloli rramivi vajin sele Atua. \s1 Atam ko Iesu Kristo \p \v 12 Erpok ko, nololien mivini iel ngatan renge jinibb sansan kobbong, Atam, ko nololien ngok ololi mijen kele mivini. Ko mijen mian vajin re jinibb jijle, suri jinibb jijle arloli nololien. \v 13 Ko ngok, nololien oto womu ko pa iel ngatan osuw, ko vitunen nale nesesreien se m̃eri Isrel nir mia-vini vajin. Ko sete areve nololien poro nale nesesreien mijki. \v 14 Ko ewretun, mijen orrul totkoni jinibb p̃etp̃eti nir, m̃itipatun re Atam mijpari daron nga Moses m̃ila nale nesesreien. Nir p̃etp̃eti armij, ewretun nir nololien ser sete arlelep jipari nga Atam, nga mutor otvi nale mawos se Atua. Ko re nga Atam m̃isan muloli nololien mivini iel ngatan, rramlesi rrurrngi Kristo nga p̃isan pia-la tweni nololien ngok. \p \v 15 Ko merrenien se Kristo elep asi wor nololien se Atam. Ewretun, jinibb elep armij renge nololien se Atam esan. Ko merrenien ma se Atua ko nelaien nawon nga Iesu Kristo m̃isan m̃ilai suri ni merrenien sen tevi jinibb elep, ngok elep p̃elak asi. \v 16 Ko nelaien ngok wenen sete erpe wenen ne nololien se jinibb sansan ngok. Suri wenen ne nololien sansan ngok evi nga Atua putor vitrangir; ko wenen ma ne nelaien ngok ololi jinibb armomsawos, ewretun nololien ser sete sansan, elep ko wor. \v 17 Ewretun, mijen orrul totkoni jinibb nir suri jinibb sansan bbong nga muloli nololien sen. Ko ewretun temijpal, kerr nga rramlai merrenien nga muwun saut se Atua ko nga rramivi vajin jinibb nga rrammomsawos nawone ren, kerr vajin rraprrul totkoni mauren ko rrapbböt renge nololien suri Iesu Kristo esan. \p \v 18 Ko erpok ko, nololien se jinibb sansan kobbong ololi evter nga Atua putor vitrangi jinibb jijle nir. Ko erpok kele, majingen nga mumomsawos m̃irres se jinibb sansan kobbong ololi jinibb jijle nir parasi re iok ko parlai mauren nga mumomsawos m̃irres. \v 19 Ko niko, jinibb elep arini arivi jinibb ne nololien suri jinibb sansan otor otvi nale. Ko erpok kele, jinibb elep arini arivi vajin jinibb nga marmomsawos m̃irres suri jinibb sansan otori suri nale. \p \v 20 Atua ela nale nesesreien nga puloli jinibb parlesi wose limjer nololien ser nga muwun saut. Ko merrenien ma se Atua owun saut asi temijpale vajin. \v 21 Tuwi, nololien orrul totkoni kerr renge mijen. Ko lelingenok vajin merrenien se Atua orrul totkoni kerr, ko suri Iesu Kristo Numal se kerr rrammomsawos erres, ko rraplai mauren ne tuwi ngok vini. \c 6 \s1 Rrammij jile re nololien \p \v 1 Ko pirpese vajin? Rraplik renge nololien, nga merrenien se Atua piplari puwun saut? \v 2 Ejki rres nawon! Kerr rrammij jile, ko niko rramtor otvi derteren ne nololien. Ko pirpese vajin rrapok-maur malum renge nololien ngok? \v 3 Rrek sete kamrongwose nga renge daron nga marpaptaese kami nga kapivi se Iesu Kristo, ko arpaptaese kami kele renge mijen sen. \v 4 Erpe renge baptaesen se kerr, erpe artevni kerr tevi ni renge mijen sen. Oto erpok nga kerr kele rramrongwos rrapmaur renge mauren nga mimerr, pirpe Iesu Kristo mimaur luwi kele re mijen suri nosrövien ne derteren nga milep se Tata sen. \v 5 Ko suri rramlik erpe artevni kerr tevi ni re mijen sen, ko niko rramrongwos pae nga rrapa-maur luwi kele re \m mijen pirpe ni, rrapa-korti tevi ni. \v 6 Ko rramrongwose, mauren nga m̃itra se kerr emij tevi Kristo renge nai pelaot, ko ngok olokloksi nibe kerr nga mokloli nololien. Ko niko setemun vajin rrapivi demij maur ne nololien. \v 7 Suri si nga mimij, evel sisarow vajin re devjen ne nololien. \p \v 8 Ko suri rrammij tevi Kristo, ko niko rramosuri nga rrapa-maur kele tevi. \v 9 Ko rramrongwose Kristo, nga Atua muloli mimaur luwi kele pa re mijen, setemun pia-mij kele, suri mijen setemun orrul totkoni. \v 10 Re mijen nga mimij ren, ko emij vesansan kobbong, ko otor otvi derteren ne nololien ko osuw. Ko mauren sen nga mimaur rengen vajin, ko emaur korti luwi tevi Atua. \v 11 Ko kami, kapmeteni lululweni kami erpe kammij ko kamtor otvi derteren ne nololien, ko kammaur korti luwi tevi Atua suri Iesu Kristo. \p \v 12 Ko niko, sete kaplingi nololien purrul totkoni nibe kami, nga kaposuri nanu nga marsij nga nibe kami marmerrenir. \v 13 Ko sete kaplinglingi murrrmurr ne nibe kami san pivi nevre nololien, pijki. Ko kaplai kami p̃etp̃eti tevi Atua erpe kammaur luwi re mijen. Ko murrmurru kami vajin nir parivi nevre Atua nga parok-loli pumomsawos p̃irres. \v 14 Ko niko nololien setemun purrul totkoni kami, suri setemun kamlik re nevre nale nesesreien, ko kamlik vajin renge nevre merrenien se Atua. \s1 Demij maur rreknga slev ne murrun nga mumomsawos \p \v 15 Ko pirpese vajin? Rrek rraploli nololien suri setemun rramlik re nevre nale nesesreien ko rramlik re nevre merrenien se Atua? Ejki rres nawon. \v 16 Rrek sete kamrongwose nga poro nga kammarong kapivi demij maur se jinibb san, ko setemun kamiel sisarow vajin, ko kapvijuri wor m̃ernen ko. Ko erpok ko, poro nga kapmarong kapvijuri sel ne nololien, ko derteren nen orrul totkoni vajin kami ko pa, ko kapa-mij ren. Ko poro nga ma kapmarong kapvijuri nale se Atua, ko kapa-asi ko, kapa-momsawos p̃irres. \v 17 Ko rramwera erres wor elep tevi Atua suri kami. Suri womu kamivi demij maur ne nololien, ko lelingenok vajin kamvijuri tevi nolo kami nevisvisenien nga m̃irres nga marvisviseni kami ren. \v 18 Murrun ne nololien setemun orrul totkoni kami vajin, ko kamivi vajin demij maur ne murrun nga mumomsawos. \p \v 19 Nomok-rij rrongrrongvi suri demij maur nir ngok nga puloli kaprongwose p̃irres. Ko niko, kapmarong vajin kapvijuri p̃etp̃eti p̃irres sel nga mumomsawos, pirpe demij maur san mivijuri p̃etp̃eti numal sen. Ko ngok puloli kapa-on p̃irres. Ko setemun kapirpe bonevis nga kamok-vijuri sel nga sete muwokwok ko nololien se kami muwun saut ren. \v 20 Suri re wosenen, kamirpe demij maur ne nololien, ko murrun nga mumomsawos derteren nen ejki re kami. \v 21 Ko lelingenok vajin, no kami esij suri nololien ngok nir. Ko wene nir arirpese re wosenen? Suri bongsir para-vini re mijen. \v 22 Ko lelingenok vajin, murrun ne nololien derteren nen ejki re kami, ko kamirpe vajin demij maur se Atua. Ko wenen nga kaplai vajin evi murrun nga muon m̃irres, ko bongsin pia-vini re mauren ne tuwi ngok vini. \p \v 23 Bowra ototvi vajin, bololi nale suk pumrrol: nowli nololien evi mijen. Ko merrenien ma se Atua evi mauren ne tuwi ngok vini, rrurrngi Iesu Kristo Numal se kerr. \c 7 \s1 Nale rrongrrongvien ne totkoien \p \v 1 Niaken suk nir, kami kamrongwose nale nesesreien se m̃eri Isrel nir. Ko niko kamrongwose nga nale nesesreien derteren nen oto re jinibb san daron nga mimaur malum. \v 2 Ko erpok, re nesevin san nga m̃ilik ji diwen sen, ko nale nesesreien esre totoni tevi diwen sen daron nga diwen sen mimaur malum. Suri owra nir nga marlik pa ji diwen ser sete arongwos parkorti tevi norman m̃inij. Ko poro nga diwen sen pimij vajin, ko erpe artelasi tweni vinnen vajin renge nale nesesreien nen nga m̃isre totoni tevi diwen sen. \v 3 Ko poro nga diwen sen mimaur malum ko vinnen pukorti tevi norman m̃inij, ko ngok otor otvi pa nale nesesreien nen vajin, ololi pa esij. Ko poro nga diwen sen emij, ko nale nesesreien nen setemun orrul totkoni vajin, ko ni sete ololi esij poro pukorti tevi norman m̃inij. \p \v 4 Ko kami niaken suk nir, kamirpe vinnen. Ko kami kammij re devjen ne nale nesesreien renge mijen se Kristo. Ko erpe kamkorti vajin tevi diwen m̃inij vajin, nga kamkorti tevi Kristo. Ko Kristo emaur luwi re mijen nga kami kapwene wenen se Atua. \v 5 Daron nga rramlik malum renge mauren tera se kerr, ko norrorrmien nga marsij se kerr nga nale nesesreien mukonkonir armajing renge nibe kerr, nga rrapwene wenen ne mijen. \v 6 Ko lelingenok vajin, artelasi tweni kerr renge nale nesesreien, erpe rrammij lingi, ko setemun orrul totkoni kerr. Ko rramm̃ejmajing vajin renge sel nga mimerr se Nem̃in On, ko sete renge sel nga m̃itra, sel ne nale nesesreien. \s1 Nololien evi nanu nga m̃isij p̃erp̃er \p \v 7 Ko rrapwera pirpese vajin? Rrapwera nale nesesreien esij? Ejki rres nawon! Poro nga nale nesesreien pijki, ko sete borongwose nanu nga m̃isij. Erpe poro nga nale nesesreien nen pijki nga muwra ‘Sete kupmerrmerreni karkar nanu san se jinibb m̃inij’, ko sete borongwose vajin nga murrun ngok esij. \v 8 Ko nololien eska sel sen renge nale nesesreien, ko emajing vajin renge inu merrenien karkar lele nir. Ko poro nale nesesreien ejki, ko nololien emij vajin, derteren nen ejki rres nawon. \v 9 Ko bonevis, daron nga nale nesesreien ejki wor, ko inu numaur. Ko nale nesesreien evini vajin, ko nololien emaur vajin, \v 10 ko inu numij. Ko nale nesesreien nga muwra p̃ila mauren tevi jinibb, ejki mun, ela mijen vajin. \v 11 Erpe nololien eska sel sen renge nale nesesreien ko ekrekrasik ko otor pinik renge nale nesesreien. \p \v 12 Ko iok rramlesi wose nale nesesreien on ko nale nen nir aron ko armomsawos erres p̃elak. \v 13 Ko niko, nale nesesreien, nga mivi nanu nga m̃irres, ela mijen tevi inu rrek? Ejki rres nawon! Ko nololien, nga m̃imajing renge nanu nga m̃irres ngok, ololi numij. Ko ngok rramlesi wose nololien evi nanu nga m̃isij p̃erp̃er, ko renge nale nesesreien evan p̃elak renge sel nga m̃isij sen. \p \v 14 Ngok rramrongwose nga nale nesesreien erres, ko evel ji Atua. Ko inu ma nuvi jinibb kobbong, derteren suk ejkie, ko nurpe demij maur ne nololien. \v 15 Ko sete nurongwose nanu nga nomok-lolir. Suri nanu nga memrrenir, sete nomok-lolir, ko nanu nga mongasir, ngok ko nomok-lolir. \v 16 Ko suri nomok-loli nanu nga sete memrreni bololir, ko ngok nurongwos bowra ewretun, nale nesesreien erres kobbong. \v 17 Ko setemun evi inu nga nomok-loli m̃isij ngok, ko nololien nga m̃ilik renge inu. \v 18 Suri nurongwose nga sete nanu san nga m̃irres elik renge inu, erpe renge nibek ngel. Suri nomok-marong nga bololi p̃irres, ko sete nurongwos bololi luwe. \v 19 Suri sete nomok-loli sev nga memrreni, ko nomok-loli nanu nga marsij nga numusus bololir. \v 20 Ko suri nomok-loli nanu nga numusus bololir, ko ngok erpe setemun inu nga nomok-loli nanu ngok nir, ko nololien nga m̃ilik renge inu, ni ko ololir. \p \v 21 Nulesi erpok tetajer ko: daron nga nuwra bololi nanu nga m̃irres, ko nanu nga m̃isij evini mori inu. \v 22 Nuir renge nale nesesreien se Atua renge nolok; \v 23 ko nulesi tetajer, nololien nga m̃ilik renge nibek okval tevi norrorrmien suk nga m̃irres ngok. Ko ololi vajin nololien ngok orrul totkonik tetajer. \v 24 O, nulik esij p̃erp̃er. Siko p̃itka tweni inu renge nibek ne mijen ngel? \v 25 Nuwra erres wor tevi Atua nga muloli mirpok rrurrngi Iesu Kristo Numal se kerr. \p Bowra ototvi vajin, bololi nale suk pumrrol: poro nga inu b̃esan, ko norrorrmien suk kobbong orongwos pivijuri nale nesesreien se Atua. Ko nibek ma emelisna ko tetajer evijuri nololien. \c 8 \s1 Mauren nga Nem̃in On m̃ilai \p \v 1 Ko ngok Atua setemun orongwos puwra kerr nga rramkorti pa tevi Iesu Kristo rramsij kele mun, suri rramasi pa. \v 2 Suri derteren se Nem̃in On etlasi tweni kerr renge nololien ko mijen nga m̃ika totoni kerr, ko ela mauren tevi kerr nga rramkorti tevi Iesu Kristo. \v 3 Ko nale nesesreien, derteren sen ejkie nga p̃itlasi tweni kerr renge nololien ko mijen, suri nibe kerr ololi emelisna. Ko Atua okoni ni Natun, niben erpe nibe kerr nga marsij, tweni nga p̃ila tweni nololien suri mijen sen nga niben mimij rengen. \v 4 Atua ololi erpok tweni nga kerr nga rramok-vijuri Nem̃in On ko setemun rramvijuri nibe kerr nga marsij, rrapirpe vajin rramloli p̃etp̃eti pa sev nga nale nesesreien muwrai. \v 5 Nir nga marok-vijuri niber nga marsij arok-rrorrmi suri niber nanu nen nir. Ko nir nga ma marok-vijuri Nem̃in On arok-rrorrmi suri Nem̃in On nanu sen nir. \v 6 Nga marok-rrorrmi suri niber erpok evi sel ne mijen, ko nga marok-rrorrmi suri Nem̃in On evi sel ne mauren ko demat. \v 7 Suri murrun nga marok-rrorrmi suri niber ololi arivi devje nuval se Atua, ko nir nga marirpok sete arok-osuri nale nesesreien se Atua, suri sete arongwose. \v 8 Ko nir nga marok-vijuri niber nga marsij ngok setete arongwose parloli Atua purnge p̃irres surir, ejki. \p \v 9 Ko kami ma setemun kamvijuri nibe kami, ko kamvijuri Nem̃in On, suri Nem̃in On se Atua elik pa renge kami. (Ko si nga Nem̃in On sete m̃ilik rengen, ni sete evi jinibb se Kristo.) \v 10 Ko suri Kristo elik renge kami, ewretun nibe kami armij suri nololien, ko Nem̃in On emaur renge kami, suri kammomsawos erres pa re no Atua. \v 11 Ko niko Atua, nga muloli Iesu mimaur luwi kele re mijen, Nem̃in On sen elik pa re kami. Ko derteren sen nga milep temijpal ngok puloli nibe kami kele parmaur renge nevre Nem̃in On sen nga mimaur renge kami. \p \v 12 Ko niko, niaken suk nir, rrapvijuri ko wor Nem̃in On, ko setemun rrapvijuri nibe kerr nga marsij. \v 13 Suri poro nga kapvijuri nibe kami nga marsij ko kapa-mij. Ko poro nga ma kaprevji pini murrun ne nibe kami nga marsij re nevre Nem̃in On, ko kapmaur vajin. \v 14 Suri nir p̃etp̃eti nga Nem̃in On se Atua mokwowomue nir arivi pa natu Atua ko. \v 15 Suri Nem̃in On se Atua nga kamlai ngok setemun mia-loli kele kapivi kele demij maur rreknga kapmetutu, ko ololi kamivi natu Atua. Ko Nem̃in On ngok ololi rramok-verus Atua erpe “Tata”. \v 16 Nem̃in On se Atua erij se nem̃i kerr nga muwra rramivi natu Atua. \v 17 Ko suri rramivi natu Atua, ko niko rrapa-korti tevi Kristo ko rrapa-la nanu nga marres nir se Atua. Ko rrapkorti ko wor tevi Kristo renge norongen nga m̃isij ne ngatan ngel nir, tweni nga rrapa-korti kele tevi renge nosrövien sen. \s1 Nosrövien nga rrapa-lai \p \v 18 Re inu nelesien suk, nulesi nga norongen nga m̃isij nga rramok-runge m̃isij rer lelingen ngel arivi nanu nawon daron nga rrammetenir tevi nosrövien nga Atua pia-lai tevi kerr. \v 19 Suri nanu p̃etp̃eti nir nga Atua mulolir arok-tiriv malume eterter terai nga kerr rrapala p̃etp̃eti milnge kerr vajin nga rrapivi natu Atua. \v 20 Suri nga Atua elngi nanu p̃etp̃eti nir parvasil nawon. Ko iok sete suri nanu nir armarong pirpok, ko suri Atua ko wor emarong. Ko Atua elngi kele nga nanu nir partiriv tweni \v 21 nga Atua p̃ila twenir renge murrun ngok nga marvasil nawon, erpe nga marok-maur m̃irres mian ko tetajer marok-mij pin ko marpo. Ko nanu nir para-asi vajin re iok ko para-korti tevi kerr natu Atua nir renge nosrövien se Atua. \v 22 Suri rramrongwose, ejpari lelingen ngel, nanu p̃etp̃eti nir arirpe nesevin san nga m̃ingirr re nga puwosi natun. Suri nanu nir arok-tiriv eterter nga para-asi pirpok. \v 23 Ko kerr kele, rramirpok kele. Rramlai ma Nem̃in On, nga mirpe wenen womunen ne sev nga rrapa-lai, ko nolo kerr engirr vane renge norongen nga m̃isij ngel. Ko rramok-tiriv nga Atua pia-juri lweni nibe kerr ko rrapa-ivi natun mawos vajin. \v 24 Ko Atua ewilwil se kerr nga rraptiriv tweni nanu ngok. Ewretun, setewor rramlesi; ko poro rraplesi, ko setemun rrama-tiriv vajin. Sete san oktiriv tweni nanu san nga m̃ilesi pae meten musuw. \v 25 Ko kerr rramok-tiriv tweni nanu san nga setewor rramlesi, nga rrapa-ivi Atua natun mawos. Ko rramlingi no kerr eterter mawose nga rrapa-lai ko. \p \v 26 Ko erpok kele, Nem̃in On kele ewilwil se kerr renge lolmijmij se kerr. Suri kerr sete rramrongwose kele lut nga rraplot puto suri, ko Nem̃in On ongun-ngun se kerr ji Atua. Ko engirr bbonge, suri nale san sete evter nga puwra tweni iok. \v 27 Ko Atua nga murongwos alje nolo jinibb orongwos kele norrorrmien se Nem̃in On, suri nga Nem̃in On okngun-ngun se kalesia nir osorsan tevi marongen se Atua. \p \v 28 Ko rramrongwose nga Atua okloli nanu jijle nir nga marpelpelari ji kerr arres bbong re kerr jijle, suri rrammerreni Atua, ko Atua everus pa kerr suri norrorrmien sen nga muto tuwi pa. \v 29 Erpe Atua otobbtobbu wowomue kerr tuwi pa nga rrapa-ivi sen, ko elngi kerr nga rrapa-sorsan p̃etp̃eti ko wor tevi ni Natun. Ko Natun nen niaken sen pilep vajin, ko ni puwowomu re nir, pivi tuwar. \v 30 Ko kerr nga Atua m̃ilngi kerr nga rrapa-sorsan p̃etp̃eti tevi ni Natun, Atua everus tweni kerr pa osuw. Ko ololi kele rrammomsawos erres osuw, ko ela kele pa nosrövien sen tevi kerr osuw. Ko iok rramasi vajin re nanu p̃etp̃eti osuw. \s1 Merrenien se Atua nga mimrreni kerr e \p \v 31 Ko rrapwera pirpese vajin? Atua ko otur tevi kerr, ko si mun p̃itre kerr vajin? \v 32 Atua sete orrul totkoni jere Natun mawos, ko okoni tweni vini, emij suri kerr jijle. Ko suri sev sete orongwos p̃ila nanu p̃etp̃eti tevi kerr vajin, suri ololi jile pa nanu nga m̃iterter nen osuw? \v 33 Ko si mun orongwos p̃ilngi nanu nga m̃isij san re kerr nga Atua miverus tweni kerr? Suri Atua ko ololi rramasi, okwera rrammomsawos jile pa erres osuw. \v 34 Si mun puwra rramsij? Iesu Kristo ejki. Suri ni emij suri kerr, ko emaur luwi kele osuw, ko elik vajin re Atua nevren rres, ko okngun-ngun vajin tevi Atua suri kerr. \v 35 Ko sev pirvei tweni kerr re merrenien se Atua nga mimrreni kerr e? Norongen nga m̃isij? Mauren nga m̃iterter? Daron nga jinibb marojoji sarrsarr kerr? Numer? Daron nga nanu san ejki nga rrapuri ore nibe kerr? Daron nga rramlik re liven ne mijen? Nuval? Ejki rres nawon! \v 36 Erpe Naul On muwrai, ‘Suri namivi jinibb som, Atua, ko jinibb arwera parevji pini kem nabong jile. Arlesi kem erpe sipsip nga parpal.’ \v 37 Nanu ngok nir ewretun arto tetajer ji kerr, ko rramasi kemkam̃e p̃etp̃eti rer. Atua nga mimrreni kerr ololi rramasie nir. \v 38 Suri nurongwose erres, sete nanu san orongwos pirvei tweni kerr re merrenien se Atua nga mimrreni kerr e, poro pivi mijen, rreknga mauren, anglo nir rreknga derteren tama san re melrin, rreknga nanu tama san ne lelingenok, rreknga nanu tama san nga pia-vini \v 39 rreknga nanu tama san re mare, rreknga nanu tama san renge lat nga jinibb nga marmij marlik ren, rreknga nanu kele san nga Atua muloli, ko ejki. Sete nanu san orongwos pirvei tweni kerr re merrenien se Atua nga mimrreni kerr e rrurrngi Iesu Kristo Numal se kerr. \c 9 \s1 Atua otobbtobbue m̃eri Isrel nir tuwi pa \p \v 1 Inu nuvi jinibb se Kristo weretunen. Sete nukrekris ko, ejki. Ko norrorrmien suk kele, Nem̃in On owowomue ko owrai tevik, ko nurongwose nga inu sete nukrekris ko. \v 2 Norrorrmien suk nga morrorrmie ololi tetajer nurnge esij elep temijpal. Ololi nolok erpe p̃iap nawone. \v 3 Suri nga m̃eri Isrel ngok nir arivi inu metka suk nir, drra sansan, ko arlik malum ngasue Kristo. Inu nurrorrmi poro bololi nanu san ko puloli nga nir parongwos parini ji Kristo e. Rrek poro mijki, ko parla twenik ma ji Kristo, puloli Atua pulolarsik e, poro pirpok orongwos bololi sel ser san. \v 4 Suri nir arivi pa Atua jinibb sen, ko Atua ololi pa nir arivi ni natun ko eviseni pa nosrövien sen tevir. Ko ololi pa rijrijen sen nga marterter milep tevir osuw, ko ela nale nesesreien tevir, ko loten weretunen. \v 5 Ko nir arivi metka se jinibb se Atua nga tuwi pa nir. Ko Kristo kele renge mauren sen nga mimaur e iel ngatan, ni evi metka ser nen san. Ko ni elep asi wore nir ko jinibb jijle, suri evi pa Atua. Ko kerr rrapsusi nisen van mare tetajer tuwi ngok vini. Pirpok ko! \p \v 6 Ko bosusi ta: Suri m̃eri Isrel arlik ngasue Atua erpok ngok, ngok rijrijen se Atua suri m̃eri Isrel nir evitan? Ejki, suri sete m̃eri Isrel jijle nir arivi m̃eri Isrel weretunen se Atua. \v 7 Erpok kele, sete nir jijle nga marivi metka se Epram arivi Atua natun, ejki. Suri Atua owrai tevi Epram owra ‘Renge Aesak kis kobbong, metka som nir nga m̃erijrij ngel e tevi nik para-iak jin.’ \v 8 Ko niko, renge bipi nga mariak, sete nir jile arivi Atua natun, ejki, bipi nga bbong mariak ko renge rijrijen se Atua arivi ni natun mawos. \v 9 Atua ololi rijrijen sen erpel le, owra ‘Renge daron mawos nen ko, inu bea-luwi vini e. Ko ngok ko Sera pia-wosi bipi norman sen san.’ Ngok niko rijrijen se Atua suri Aesak. \v 10 Ko sete ngok ko pa ko osuw, ejki. Suri Repeka natun norman eru nga morivi m̃elew, nuru kele tata se nuru mawos ko apu se kem Aesak. \v 11-12 Ko suri bbong renge norrorrmien se Atua ko, owra putobbtobbue bipi nen nuru tuwen. Ko ngok, renge daron nga setewor moriak e, ko setewor morloli nanu san nga m̃irres ko nga m̃isij, ko Atua erij tevi Repeka owra ‘Natum nga mivi m̃erwomu nen pokmajing se natum nga m̃iak vitunen.’ Murrun ngel eviseni nga daron nga Atua mutobbtobbue jinibb nir, ololi sete suri majingen ser, ejki, ko suri bbong norrorrmien se ni ko. \v 13 Erpe nale on se Atua muwrai, ‘Numrreni Jekop ko nungasi Iso’. \s1 Atua okloli erres kobbong \p \v 14 Ko pirpese, rrapwera Atua ololi esij? Ejki rres nawon, ololi wor erres ko. \v 15 Suri owrai pa tevi Moses osuw, owra ‘Poro nga inu borrorrmi jinibb san, ko inu bololi ko wor pirpe morrorrmi. Ko poro nga inu b̃erres tevi jinibb san, ko inu bololi ko wor pirpe morrorrmi.’ \v 16 Ko niko lat nga puto suri tevi jinibb nir sete evijuri sev nga nir marmerreni rrek marloli, ko sansan kobbong, evijuri norrorrmien se Atua nga murrorrmi jinibb e. \v 17 Renge Naul On Atua owrai tevi numal ne Ijip, owra ‘Inu nulngi nik suri nanu sansan kobbong, nga nabong sopon, bololi nanu nga marlelep tevi nik, beviseni derteren suk, nga jinibb nga iel ngatan totoklai parlesi wose derteren suk.’ \v 18 Ko niko Atua orrorrmi si nga ni murrorrmi ko wor, ko Atua ololi esij tevi si nga ni mimrreni puloli p̃isij ko wor tevi. \p \v 19 Poro kami san puwrai tevik, puwra ‘O, poro nanu ngel pirpok, ko Atua puwra jinibb san esij pirpese? Isi purongwos p̃iwer ore nanu nga Atua mimrreni puloli? Sete san orongwos p̃iwer ore marongen se Atua!’ \v 20 Ko inu bowra lweni: ‘Ko isi ko nik selek, nga kumrij weli Atua mirpok? Sete sospen dan san orongwos p̃irij tevi m̃er nga mumoli tweni ni renge dan pirpel, “Erpese nik kumlolik merpel?” \v 21 Suri ewretun lenglengen, m̃er nga mokmoli dan mivi sospen esansan kobbong elesi suri lat nga puloli surie. Orongwos pumoli tweni sospen p̃ieru renge dan san. Pumoli tweni tuwen pumomsen p̃irres p̃elak nga pivi ne nabong nga milep, ko pumoli tweni tuwen pivi ne nabong jijle. \p \v 22 Ko erpok kele, sev nga Atua muloli, sete san orongwos pususi kele. Suri emrreni nga piviseni lolaren sen, ko puloli parongwose derteren sen. Ko ni ololi nolon epriv tevi nir nga mulolarsir nga paran renge mijen nga pia-vini. \v 23 Ko ni emrreni piviseni kele batun ne mete nosrövien sen nga muwun saut piplari, nga pimejivjiv vini renge kerr nga murrorrmi kerr, ko rraplai nosrövien sen. \v 24 Suri kerr rramivi jinibb nga ni miveruse. Sete renge m̃eri Isrel kis kobbong, ko ejki, renge kele jinibb ne vare nir. \v 25 Ngel evi nale nga muwrai renge Osea: ‘Jinibb nga sete marivi suk, inu bea-verus nir ‘jinibb suk’; ngaim nga sete memrrenir inu bea-verus nir ‘Inu numrreni lengleng nir’. \v 26 Ko renge vanu jijle nga mowra ‘Kami sete kamivi jinibb suk te’, renge ie bea-wera ‘kami kamivi jinibb suk’; renge ie bea-veruse nir arivi Atua nga m̃ilik tuwi ngok vini natun.’ \v 27 Ko Aesea osp̃e suri m̃eri Isrel nir, owra ‘Poro nir pimaur pilep lengleng pirpe dep̃inan nga ngalu renge dis, ko nir pievis kobbong Atua pia-lai ser para-maur. \v 28 Suri oto mori pa nga Atua putor m̃eljeni iel ngatan p̃etp̃eti nir nga marsij, sete pisansan pijpon.’ \v 29 Erpe Aesea nale sen nga muwrai tuwi pa renge daron nga nanu ngok nir setewor marini marpelari e, ko owra ‘Poro Atua ne drromsen mare nga derteren jijle muto jin sete p̃ilingling metka se kerr sopon parmaur jer, ngok rrapmij p̃etp̃eti pirpe jinibb ne Sotom ko jinibb ne Komora nir. Ko ejki, suri ni orrorrmi kerr.’ \s1 M̃eri Isrel elep sete arongwose nosp̃en nga m̃irres se Kristo \p \v 30 Ko niko vajin kerr rramwera jinibb ne vare nir nga sete marp̃elak tweni parloli nir lweni parres re no Atua, nir arres vajin renge no Atua renge bbong nosurien ser ko. \v 31 Ko m̃eri Isrel nir nga marp̃elak milep nga parloli lweni nir parres renge no Atua renge sel ne nale nesesreien se Moses, sete artor wos. \v 32 Ko suri sev nga nir sete martor wos mirpok? Suri sete armajil renge nosurien, ko armajil bbong renge sev nga nir kobbong marloli. Ko niko marjilaklak renge nevöt nga marok-jilaklak e. \v 33 Ngok Atua osp̃e suri pa renge nale on, owra ‘Inu nusi nevöt san renge Saeon nga puloli jinibb parjilaklak ren, ko nir pilep parvitan ren. Ko jinibb nga puosuri nevöt ngok, ko nevöt ngok sete orongwos pulokloksi rragrrage.’ \c 10 \p \v 1 Selek nir, renge inu ma nolok numrreni lengleng wore nga poro Atua p̃ila se jinibb suk nir parmaur. Ko niko inu nomok-p̃elak, nomok-lot suri nir. \v 2 Nurongwos bowrai tevi kami nga nir armerreni Atua elep; ko armerreni ma erpok, ko arrelenge sisini sel weretunen nga parlesi Atua rengen. \v 3 Ko arreleng sel nga Atua puloli jinibb pumomsawos p̃irres renge ni non, ko arloli sel ser ela wani milngen; ko armusus parvijuri sel se Atua. \v 4 Suri Kristo evnivni ore pa nanu nga nale nesesreien se Moses muto tweni. Ko niko jinibb jile nga marosuri ni arres ko pa osuw renge no Atua. \s1 Atua elai mauren tevi m̃eri Isrel nir ko jinibb ne vare nir \p \v 5 Moses oli suri ngel, erpel: owra nga jinibb nga mimrreni pumomsawos p̃irres renge no Atua renge sel ne nale nesesreien se Moses pivijuri wor nale ne nesesreien ko, nga muwra ‘Isi tama san nga pivijuri nanu nga nale nesesreien muwrai, m̃ernen pimaur ko wor.’ \v 6 Ko jinibb si nga mimrreni pumomsawos p̃irres renge no Atua renge sel ne nosurien pirpel ma: ‘Sete kapsususi lululweni tevi kami lweni kapwera “Isi ko pian renge melrin?” (nga p̃ilai Iesu vini iel ngatan). \v 7 Rreknga kapwera “Isi pian ngatan ji jinibb nga marmij nir ko p̃ila lweni Iesu ji jinibb nga marmij nir vini?”. Ejki, suri Iesu evini pa iel ngatan, ko emaur luwi pa renge mijen. \v 8 Ko sev nga marwerai ngok ni le ngel, “Nosp̃en nga m̃irres se Atua oto mori bbong, renge jingo kami ko nolo kami.” Nosp̃en nga m̃irres ngok evi nosp̃en ne nosurien nga kem namwerwer rengen pa tevi kami, erpel: \v 9 Poro nga kami kapwera tweni tevi jingo kami nga Iesu evi Numal, ko kaposuri renge nolo kami nga Atua ololi ni emaur luwi kele renge mijen, ko kami kapmaur ko pa. \v 10 Suri renge nosurien se kerr ko, renge nolo kerr, niko Atua ololi kerr rrammomsawos erres ko pa renge ni non. Ko rramwera tweni nale ngok nir renge jingo kerr, ko niko kerr rrammaur ko pa osuw. \v 11 Naul On owra ‘Isi tama san nga puosuri Atua sete orongwos pimanun te, ejki rres nawon.’ \v 12 Ko nale ngel etawi ore jinibb jile nir. Suri sete enije renge m̃eri Isrel nir ko jinibb ne vare nir. Atua evi Numal se jinibb jile nir, ko erij erres suri jinibb jile nga marveruse ni. \v 13 Erpe Naul On owra ‘Jinibb jijle nga parverus van ji Numal, ni pia-lai mauren tevir.’ \p \v 14 Ko nir parverus van jin pirpese ko poro sete parosuri? Ko nir parosuri ni pirpese ko poro sete parunge nosp̃en nen? Ko nir parunge pirpese poro nosp̃en nen sete parsup̃sup̃e tevir? \v 15 Ko parwerai nosp̃en nen pirpese, poro sete parkoni san pian tweni nga puwrai? Erpe Naul On owra ‘Erres p̃elak nga jinibb nga marok-konkoni mivini nga p̃ila Nosp̃en nga m̃irres tevi jinibb nir.’ \v 16 Ko sete jinibb jijle armerreni nosp̃en nga m̃irres; Aesea ko owra ‘Numal, isi osuri nosp̃en se kem?’ \v 17 Ko erpel ko, nosurien evini renge marunge nosp̃en nen. Ko parunge daron nga parwerwer renge nosp̃en se Kristo. \p \v 18 Bosusi kele mun, Evi weretunen ko nga nir sete arunge nosp̃en nen? Ejki rres nawon ma, nir arunge ko pa osuw. Suri Naul On osp̃e suri nir nga marwerwer renge nosp̃en se Kristo, ko owra ‘Drrelar owlu jile pa van renge ngatan jijle, ko nale ser ejpari pa renge bongsi ngatan totoklai osuw.’ \v 19 Bosusi lweni kele mun, Evi weretunen ko wor nga m̃eri Isrel nir sete arongwose? Ejki rres nawon ma, nir arongwose ko pa; Moses ko evi m̃er nga muwra wowomue: ‘Mian ko bea-koni jinibb nga marsij nir para-loli jinibb suk nir nolor pileplep. Bea-koni jinibb nga marlengleng kobbong nga parloli kami kaplolar.’ \v 20 Aesea owra rujrujoni kele owra ‘Lartul nga sete marpej inu nabong san, nir arlesi inu pa. Lartul nga nabong san sete marverus inu, inu nuplari pa jir osuw.’ \v 21 Ko Atua osp̃e ma suri m̃eri Isrel nir owra ‘Renge nabong totoklai ngel pian pijpari nial piwaj pini, nusale nevrek nuru roroni m̃eri Isrel nir, nuwra b̃erake totonir, ko armusus. Sete arosuri inu, ko artere inu tetajer.’ \c 11 \s1 Atua emrreni malume m̃eri Isrel \p \v 1 Inu numrreni bosusi kele ta, Atua elngi kurtweni m̃eri Isrel nir nga ni mutobbtobbu wowomue nir tuwi jer pa? Ejki rres nawon! Suri inu ngel nuvi m̃eri Isrel le san, nga mevi metka nga meplari renge metka se Benjamin san, nga miplari re metka se Epram. \v 2 Ejki, Atua sete elngi kurtweni jinibb sen nir nga ni mutobbtobbu womu nir tuwi jerjer pa. Kami kamrongwose sev nga Naul On muwrai renge nale nga Elaeja m̃irij tere m̃eri Isrel nir rengen tevi Atua \v 3 nga muwra “Numal, lartul ngel nir arevji pini propet som nir, ko artingtingi nawot som ne sulsulen. Ko inu le vajin nusansan nujpon jer, ko nir arloli lesi kele nga parevji pini inu.” \v 4 Ko Atua owra lweni tevi erpese? Owra “Inu numetmete jinibb suk nir evi nuvasngavöl vabut (7000) nga sete marlotoe Atua keris ngok Bal.” \v 5 Ko erpok kele, lelingenok, nir evis bbong nga Atua mutobbtobbue nir, suri ni bbong merrenien sen. \v 6 Ni otobbtobbue nir renge bbong ni ko merrenien sen, sete renge sev nga nir marok-majinge. Poro Atua putobbtobbue jinibb renge sev nga marmajinge, ngok ko merrenien sen setemun pivi merrenien. \p \v 7 Ko erpese? M̃eri Isrel nir setemun arlesi sev nga marpej. Nir evis kobbong nga Atua mutobbtobbuer arlesi. Nir jijle nga ngok nen e nir arjimje ore boror renge verusen se Atua. \v 8 Erpe Naul On owrai owra ‘Atua ololi norrorrmien ser ko nolor arsiror pa, mivini mijpari lelingen ngel. Sete arongwos parkulkulu ko parungrunge.’ \v 9 Ko erpe kele Devet owrai owra ‘Poro bbong parlair e niva ko nimet renge nanen ser, poro bbong parvitan, ko poro bbong Atua putor vitrangir. \v 10 Poro bbong meter parrorr ko puloli sete parkulkulu, ko poro bbong durer parru tetajer renge solosloen ser.’ \s1 Mian ko Atua p̃ila lweni m̃eri Isrel nir \p \v 11 Bosusi kele: Daron nga m̃eri Isrel nir marjilaklak ko arvitan, ko arvitan jer? Ejki ma, suri marloli nololien ko ololi Atua ela mauren tevi jinibb ne vare nir, nga puloli m̃eri Isrel nir nolor pileplep tevir e vajin. \v 12 Nololien se m̃eri Isrel nir ololi Atua ela nanu nga marres nir tevi jinibb totoklai ne iel ngatan nir. Ko suri m̃eri Isrel nir marvitan, ko ngok ololi Atua ela nijor nga marres nga marivi se Nem̃in tevi jinibb ne vare nir. Ko poro pirpok, ko pia-lai kele wor pia-asi jere ngok nir daron nga pia-la lwenir vajin. \s1 Atua ela mauren tevi jinibb ne vare nir \p \v 13 Lelingen ngel inu nurij tevi kami jinibb ne vare nir. Daron nga Atua m̃ilngi inu mevi aposol renge jinibb ne vare nir, ko nomok-sursurövi majingen suk. \v 14 Nomok-loli erpok tweni nga bololi metka suk sopor nolor pileplep ko parini vajin, ko pirpok ko inu borongwose b̃ela se nir sopon. \v 15 Ko daron nga Atua m̃isir duren tevi nir, ko ololi jinibb m̃inij nir nga marivi devje nuval se Atua arivi selen e vajin. Ko pia-irpese vajin poro Atua p̃ila lwenir? Pia-irpe marmij ko marmaur luwi kele! \p \v 16 Poro kuloli niv sopor, ko kula san tevi Atua, ko niv p̃etp̃eti nen nir arivi vajin se Atua. Ko poro kuwer ore batu nai san, evi se Atua, ko rengsin p̃etp̃eti nir arivi vajin se Atua. \v 17 Nai olip ne orsel san rengsin emabbur tweni, ko Atua ela rengsi nai olip ne lolmarrul ko ejipjipteni wanie. Ko kami jinibb ne vare nir kamirpok ko, kamirpe nai olip ne lolmarrul ngok, ko kamjipjipti vajin renge nai olip ne orsel. Ko niko lelingen ngel vajin kami kamlai mauren nga m̃irres nga mivi se m̃eri Isrel nir. \v 18 Ko niko erpok ko, sete kapungasi lartul nga marirpe rengsi nai nga marmabbur tweni ngok nir. Kaplololie kami pirpese? Kami kamirpe bbong rengsin nir. Kami sete kamla suwen tevi durun, ejki, durun ko ma ela suwen tevi kami. \p \v 19 Ko nik kupwera “O-o, ko rengsin ngel nir nga marmabbur twenir ngel nir arloli inu milnguk.” \v 20 Ngok ewretun, ko armabbur twenir suri sete arosuri. Ko kami ma kamosuri, ko kamlik malum. Ko sete kaplololie kami e te pijki, ko kapmetutu ma. \v 21 Atua ela tweni rengsi nai olip ngok nir. Ni esesri vasenir. Ko kapmetmet, kami kele takok-irpok, tisesri tweni kami kele tirpe nir. \v 22 Iel rramlesi erpese nga Atua murrun m̃irres, ko erpese nga murrun m̃iterter. Ni eta tweni nir nga marvitan, ko ololi erres tevi kami, poro kami kaplik tetajer p̃irres renge merrenien sen. Ko poro sete kaploli pirpok, ko kami kele, tita tweni kami. \v 23 M̃eri Isrel ngok nir, poro parlingi tweni murrur nga sete marosuri ngok e, ko Atua p̃ilngi lwenir renge milnger. Suri Atua orongwos puloli pirpok. \v 24 Kami nga tuwi kamivi jinibb ne vare, kami kamirpe nai olip ne lolmarrul ngok rengsin. Ko Atua ejipjipteni kami tevi nai olip ne orsel sen san, nga sete kamsorsan p̃elak tei. Ko m̃eri Isrel ma arirpe rengsi nai olip weretunen ne orsel ngel, ko evi nanu nga m̃isisarow nga ni p̃ijipteni lweni nir renge batur mawos kele. \s1 Atua orrorrmi jinibb jijle \p \v 25 Selek nir, nale weretunen kobbong san ngok nga Atua muloli muto teptepi ngok, inu numrreni kami kaprongwose, suri nga esij nga kami kaprrorrmi kami wor norongwosien se kami easi nale nen. Evi nga musp̃e suri butterter se m̃eri Isrel nir sete evi murrun san nga puto tetajer, ejki. Murrun ngok orongwos puto renge nir pian pijpari bbong jinibb ne vare totoklai nga Atua mutobbtobbu nir nen parini ji Atua. Ko murrur ngok pia-suw vajin. \v 26 Ko m̃eri Isrel nir p̃etp̃eti para-lai mauren vajin, erpe Naul On owrai owra ‘Ni nga mokla mauren tevi jinibb nir pivel Saeon e vini ko pia-la tweni nanu nga marsij nga metka se Jekop marloli. \v 27 Bea-loli rijrijen ngel tevir daron nga inu b̃etlasi tweni nololien ser.’ \v 28 Suri nga nir marsir durer tevi nosp̃en nga m̃irres, m̃eri Isrel nir arivi devje nuval se Atua, ko ngok erres re kami jinibb ne vare nir. Ko suri nga marivi jinibb nga pa Atua mutobbtobbue nir, ko niko nir arivi pa sele Atua, suri renge apu ser nga tuwi pa nir. \v 29 Atua sete orongwos p̃irieni norrorrmien sen renge sev nga ni mutobbtobbue pa ko m̃irij m̃irres suri pa. \v 30 Ko erpe renge kami jinibb ne vare; bonevis sete kamosuri Atua, ko lelingen ngel vajin Atua orrorrmi kami, daron nga m̃eri Isrel arsir durer tevi, nga sete arosuri. \v 31 Ko niko renge sel ngel ko, suri Atua orrorrmi kami pa osuw ko, m̃eri Isrel nir nga sete arosuri Atua, nir kele Atua pia-rrorrmir. \v 32 Jinibb jijle sete arosuri, ko Atua ololir arivi demij maur suri, nga ni pia-loli jinibb jijle parivel sisarow. \s1 Murru Atua erres p̃elak \p \v 33 Atua murrun erres nga erres elep tevi jinibb nir. Norrorrmien sen ko norongwosien sen oran ngasu nga ngasu lengleng. Si orongwos puwra suri norrorrmien sen? Isi orongwos purongwose sel \m sen nir? \v 34 Erpe nga Naul On muwrai muwra, ‘Isi orongwos norrorrmien se Iova? Isi orongwos puwra nanu san tevi?’ \v 35 Nanu jile ngok nir, isi pa ela san tevi Atua, ko ngok ni puwli lweni tevi?’ \v 36 Nanu jijle Atua kobbong ololir, ko nanu jile nga marto nir arto bbong renge ni ko marongen sen, ko arivi sen. Nosrövien pian ji Atua tuwi ngok vini. Pirpok ko. \c 12 \s1 Loten weretunen se kalesia nir \p \v 1 Niko selek nir, suri nga Atua murrorrmi kerr milep, ko niko inu nuwrai eterter tevi kami nga kapla kami lweni tevi Atua pirpe sulsulen san nga mimaur ko nga muon, ko nga ni p̃ir ren. Ngel ko evi loten weretunen nga kami kaplai. \v 2 Sete kapvijuri norrorrmien se jinibb ne iel ngatan nir, ko kaplinglingi ma Atua p̃irieni norrorrmien se kami p̃etp̃eti parmerr kele, ko puloli kami kapviter nga kaprongwose sev nga Atua mimrreni, sev nga marres renge Atua non, ko sev nga ni purnge p̃irres renger, ko nga parsorsan parres p̃etp̃eti. \s1 Norrorrmien se kami pian ngatan \p \v 3 Ko suri Atua erres temijpal tevi inu, ko inu vajin nuwrai tevi kami jijle: sete kaploli norrorrmien se kami pian mare jer. Kaploli norrorrmien se kami pian ngatan, ko kapmeteni lululweni kami renge norrngov ne nosurien nga Atua m̃ilai pa tevi kami sisamis musuw. \v 4 Nibe kerr kalesia sansan kobbong, ko murrrmurr nen elep wor. Ko renge murrrmurr ngok nir armajing majingen lele ko wor. \v 5 Ko ngok osorsan tevi kerr: kerr elep ko wor, ko rramivi sansan bbonge, suri rramjipjipteni kerr renge murrrmurr ne nibe Kristo. Ko niko rramivi pa sansan ko. \v 6 Ko niko kerr jijle rrapmajing renge derteren lele ngok nga Atua m̃ilai tevi kerr ngok, pusorsan tevi nga m̃ilai. Poro nga derteren nga m̃ilai tevi kerr evi nga rrapwer tweni nale sen, ko rrapwerai pusorsan tevi nga rramosuri. \v 7 Poro nga derteren nen nga m̃ilai tevi kerr evi nga rrapmajing se kalesia nir, ko rrapmajing wor se kalesia nir. Ko poro nga derteren nen nga m̃ilai tevi kerr evi nga rrapvisviseni, ko rrapvisviseni wor. \v 8 Ko poro derteren nen pivi nga rrapwer jilijle jinibb, ko rrapa-loli ko wor; ko isi nga moklai merrenien tevi jinibb m̃inij nir, puloli ko wor tevi nolon nga m̃ir m̃irres; ko isi nga muwowomue nir, p̃imajing wor p̃iterter; ko isi nga moklai tevi nir nga nevrer marmumrrol re nanu san, puloli wor tevi nolon nga m̃ir. \s1 Murrun nga marmerreni temijpale jinibb \p \v 9 Kami kapmerreni wor jinibb ko nir re weretunen, sete kapmerreni kerkeris bbonge nir. Ko tetajer kapungasi nanu nga m̃isij, ko kaprrul totoni ma nanu nga m̃irres. \v 10 Kami kapmerrmerreni kami lululwi p̃iterter pirpe kalesia nir, ko tetajer kaprresrres tevi kami lululwi ko wor. \v 11 Kapmajing p̃iterter ko wor, sete nibe kami pimijmij e. Ko kaploli majingen se Numal tevi nolo kami p̃etp̃eti, sete sopon pijpon jer. \v 12 Kaplingi norrorrmien se kami puto p̃iterter renge Atua, ko kap̃ir. Ko daron nga poro nanu nga m̃isij piplari ji kami e, kaptor totoni wor nolo kami ko p̃iterter. Ko renge nabong jijle, kaplot. \v 13 Kami kaptututweni joro kami nir tevi jinibb nga marivi kalesia nir nga joror muwelili, ko kaptasi metali ne naim se kami tevi jinibb neturvitan nir. \s1 Jinibb nga marivi kalesia nir parmerreni devje nuval ser \p \v 14 Kapngoni tevi Atua nga p̃irij p̃irres tevi jinibb nga marloli m̃isij tevi kami. O-o pirpok ko, kapngoni ni p̃irij p̃irres surir, sete kapwerai tevi nga pulokloksi nir. \v 15 Ko kami kap̃ir kobbong tevi jinibb nga marir nir, ko kapting tevi jinibb nga marting nir. \v 16 Kami norrorrmien se kami pivi sansan bbonge ko tevi jinibb nir. Sete kaplololie kami te, ko kaploli ma sel tevi nir nga marivi jinibb malum. Ko sete kaprrorrmi kami kamivi jinibb nga norongwosien se kami milep. \p \v 17 Poro jinibb san ololi esij tevi kami, ko sete kaploli lweni p̃isij tevi, kapkele e. Ko kaploli lesi ma kaploli sev nga p̃irres renge jinibb jijle nir. \v 18 Kaploli nanu jile p̃irres renge devjen nga kami nen, nga puloli kami kaplik p̃irres renge demat tevi jinibb totoklai nir. \v 19 Poro jinibb san ololi esij tevi kami, ko kami sete kaploli lweni kele pirpok tevi. Kaplinglingi puto. Atua pia-tor vitrangi m̃ernen. Suri Naul On owra ‘Murrun ngok nga jinibb puloli lweni tevi jinibb nga muloli m̃isij, inu kobbong nusan nurongwos bololi, ko b̃ekle lweni tevi.’ \v 20 Erpe Naul On owrai kele, ‘Poro devje nuval som numer aji, kupla nanen tevi; ko poro nolon emesmes, kupla nuwi tevi pimni. Renge nga kuploli pirpok ko puloli ni pimanune.’ \v 21 Sete kaplinglingi nanu nga marsij parevei tweni kami, ko kaploli ma nanu nga m̃irres p̃ila tweni nanu nga m̃isij. \c 13 \s1 Kalesia parosuri wor numal ko nir \p \v 1 Kalesia parosuri wor numal nga martori derteren ko nir, suri numal nir arwaji nais ngok suri bbong nanu sansan ko, suri Atua kobbong elai tevir. Ko erpok numal nga marlelep nga marlik, Atua kobbong elngir. \v 2 Poro jinibb san p̃itre numal nga marlelep ngok nir, ni etre sev nga Atua muloli pa. Ko ngok poro jinibb san ololi wor erpok, ko ni lweni ololi nga partor vitrangi. \v 3 Jinibb nga marok-loli m̃irres sete arongwos parmetutu numal nir, ko jinibb nga marok-loli m̃isij arongwos parmetutu numal nir. Ko poro kami kapmerreni nga sete kapmetutu numal nir, ko ngok kaploli nanu nga marres nir, ko puloli numal nir parsurövi kami. \v 4 Suri nir arivi jinibb ne majingen se Atua, armajing suri nanu nga parres renge kami. Ko poro nga kami kaploli nanu nga sete parres, ngok iok kami kapmetutu ko wor. Suri nir derteren ser otoe nga partor vitrangi kami. Iel ewretun le, suri nga nir arivi jinibb ne majingen se Atua. Arla wani milnge Atua nga marvirrvirrali jinibb nir nga marloli nanu nga marsij. \v 5 Suri nanu ngel ko, niko kami kaposuri wor numal nga martori derteren ko nir. Ko sete erres nga kami kaploli pirpel suri bbong nga kami kammetutue nga Atua pia-virrali kami; ejki, kami kaposuri wor numal nir nga puloli norrorrmien se kami sete pulokloksi kami. \v 6 Ko ngok erpok ko muloli kami kamwuli takis. Suri numal nir arivi jinibb ne majingen se Atua daron nga marloli majingen ser. \v 7 Ko erpok ko kami kaplai wor nevöt ne takis lele nir nga numal nir marwera kaplair; ko kaptorir van mare ko kaposuri nir. \s1 Jinibb nir parmerreni tuwar ko tasir \p \v 8 Sete erres nga kami kaploli nivnon ji jinibb pisan; ko nanu kobbong san nga kami kaploli pirpe pivi nivnon se kami, evi merrenien nga kami kapmerrmerreni kami lululweni. Isi san nga puloli pirpel erpe osuri nale nesesreien ko pa. \v 9 Nale nesesreien nga marto ngel, ‘Nik sete kupvenae nesevin, Nik sete kuprevji pini jinibb, Nik sete kupvevna, Nik sete kupmerrmerreni joro jinibb nir’, nale nesesreien nga mowrair ngel nir, ko nale nesesreien nga marjijpon, sete mowrair nen nir, nale nesesreien sansan kobbong etawi ore nir jijle, ni le ngel: ‘Kupmerreni selem pirpe nik luwi kobbong’. \v 10 Poro kupmerreni jinibb m̃inij nir, ko sete kuma-loli m̃isij rragrrag tevir. Niko nga jinibb pimrreni jinibb pirpok, erpe otori nale nesesreien jijle ko pa nir osuw. \s1 Kerr rramivi jinibb ne moron \p \v 11 Kami kaploli pirpel, suri kamrongwose daron evini nga kaptaol vajin renge meturen se kami nga kammatur e, kapmera. Suri daron nga rrapla mauren evini mori jer vajin, asie nga womu daron nga rrama-osuri e. \v 12 Nat nga mupong otomori pa p̃iasi, nat erin le pa ngel. Niko setemun rraploli nanu nga marsij nga marivi se nemalik, ko rrapla nijor ne nuval nga rrapval renge moron vajin. \v 13 Erres ma kerr rrapok-loli nanu nga marok-rres nir pirpe jinibb nga marlik pa renge moron ne nat nga m̃irin. Ko sete rraploli dabbuen nga p̃isij, ko sete rrapmini p̃elake norro rreknga nuwi nga m̃iterter nga puloli rraplengleng. Ko sete rraploli p̃isij tevi nesevin, rreknga rraploli murrun nga marsij. Ko sete rraplat, ko sete nolo kerr pileplep. \v 14 Ko rraplai Numal se kerr Iesu Kristo erpe sunsun ne nuval se kerr nga orongwos puto ore nanu jijle nga marsij. Ko setemun kapok-rrorrmi murrun nga marsij nir nga norrorrmien se kami muwra purrorrmir. \c 14 \s1 Sete kapwer lokloksi tuwa kami nir ko tasi kami nir \p \v 1 Kami kapmarong ko wor nir nga nosurien ser muwelili ngok parini ji kami. Ko sete kaprij tevir suri norrorrmien ser. \v 2 Jinibb sopor renge norrorrmien ser arosuri nga nanen jijle arres kobbong renge parurroir. Ko jinibb sopor nga nosurien ser muwelili, nir arurroi kis bbong nanen ne orsel ko nir, ko sete arurroi nanu nga visor mutoe. \v 3 Jinibb nga marurroi nanen jijle ngok nir, sete erres nga nir parmeteni p̃isij renge nir nga sete marurro nanen jijle ngok nir. Ko jinibb nga marurroi kis bbong nanen ne orsel ngok nir, sete erres nga nir parwer lokloksi jinibb nga marurroi nanen jijle ngok nir, suri Atua emarong pa nir maran jin. \v 4 Nik kuvi isi, nga kupwer lokloksi jinibb ne majingen se jinibb m̃inij? Ngok oto pa renge Numal ser ko nga pia-werai suri tevir, arloli erres rreknga arloli esij. Ko nir para-loli p̃irres ko, suri Numal ser orongwose puloli para-loli p̃irres. \p \v 5 Jinibb sopor arrorrmi nabong sopor aron wor arasi nabong m̃inij nen nir, ko jinibb sopor arrorrmi nabong jile ngok nir arsorsan kobbong. Re iok, ko kerr sisamis rraprrorrmi ko wor p̃irres, sete norrorrmien se kerr p̃ieru e. \v 6 Jinibb nga marrorrmi ko martor tutune nabong ngok nir van mare, arloli wor erpok renge marosuri Numal ko. Ko jinibb nga marurro nanen jijle ngok nir arloli erpok renge wor marosuri Numal ko. Suri arwera erres pa tevi Atua renge nanen ngok. Ko jinibb nga marmusus weretunen nga parurroi vison ngok nir, arloli erpok renge wor marosuri Numal ko, ko nir kele arwera erres tevi Atua. \v 7 Sete kerr san nga mauren sen evi se ni kobbong, ko sete san mijen sen evi se ni kobbong. \v 8 Poro kerr rrapmaur, evi se Numal nga kerr rrammaur. Ko poro kerr rrapmij, ko evi se Numal nga kerr rrapmij. Erpok ko, poro rrapmaur rreknga rrapmij, evi se Numal. \v 9 Suri Kristo emij pa ko emaur luwi kele pa renge mijen nga pivi Numal se nir nga marmaur ko se nir nga marmij pa. \v 10 Ko niko, erpe kami nga kamaani nanen ne orsel kobbong nir, suri sev kami kapwer lokloksi jinibb m̃inij nir? Ko kami nga kamrro nanen jijle nir, suri sev nga kami kammeteni p̃isij renge sele kami bbong nir? Kerr jile rraptur renge no Atua, nga pia-wera suri lat nga puto suri tevi kerr. \v 11 Suri Naul On owrai nga Atua ojuji lweni ni ko owrai owra ‘Nale ngel ewretun erpe inu numaur, Jinibb jijle parjipa ngatan jik parsurövi inu, parwerwerai nga inu nuvi Atua’. \v 12 Ngel erpe owra kerr jijle rraptur renge no Atua ko rrapwowra tweni nanu nga marres ko nanu nga marsij nga rramlolir. \s1 Sete rraploli sele kerr nir parvitan \p \v 13 Ko niko setemun rrapok-supsup̃e lokloksi lululweni kerr nir pirpok; rrapsupsup̃e suri ma lat san nga p̃ila wani, nga puloli setemun rrapok-loli sele kerr nir parjilaklak rreknga parvitan van renge nololien. \v 14 Inu nukorti pa tevi Numal Iesu, ko ngok ololi nurongwose nga ewretun nanen jijle arres kobbong, sete san orro. Ko poro nga san puosuri nga nanen san orro, ko ngok erpok ko pa, orro ko pa rengen. \v 15 Ko poro san nga mirpok ornge esij daron nga m̃ilesi nik kurro nanen san, ko ngok setemun kuvijuri sel nga kumrreni ni e ko. Sete kuploli nanen nga kumrroi pulokloksi jinibb san nga Kristo mimij suri pa. \v 16 Sete kuploli jinibb nir parworworsur suri nanu nga kumlolir marres, ko parwer lokloksir parwera arsij. \v 17 Suri nga batun vanu se Atua sete evi ne nanen ko minminen, ko evi ne ma murrun nga marres, ko demat, ko neiren nga Nem̃in On m̃ilair. \v 18 Renge daron nga kuploli majingen se Kristo renge sel ngel, ko ololi Atua ornge erres e ko, ko jinibb kele nir arlesi erres e. \p \v 19 Ko ngok niko, kerr tetajer rrapvijuri sel nga m̃ilai demat, ko ngel puloli kerr rraplila lululweni se kerr nir. \v 20 Kami sete kaploli nanen pulokloksi sev nga Atua muloli pa musuw. Nanen jijle parurroir kobbong, ko esij ko ma renge parurroi san nga pulokloksi jinibb san pivitan van renge nololien. \v 21 Nanu nga m̃irres nen ma nga nik kuploli evi nga nik sete kuprro vison, ko sete kupmini norro, rreknga sete kuploli nanu m̃inij nen kele san nga puloli selem pivitan van renge nololien. \v 22 Nik nosurien som oto livö renge Atua ko nik. Ko inu nosurien suk oto livö renge Atua ko inu. Nik sete kupon tertere inu bevijuri nik renge vison, ko inu sete bon tertere nik kupvijuri inu. Ko neiren ma renge nir nga sete norrorrmien ser eru e re daron nga marvijuri norrorrmien ser nga muwra nanu ngok evi nanu nga m̃irres. \v 23 Ko poro norrorrmien se kami daron nga kamrroi p̃ieru e, ko Atua p̃iwer lokloksi kami nga kamurroi. Suri kami sete kamloli renge nosurien te. Ko nanu jijle nga sete muto renge nosurien evi nololien. \c 15 \s1 Sete rraprrorrmi kerr kis kobbong, kerr rraprrorrmi wor jinibb m̃inij ko nir \p \v 1 Kerr nga nosurien se kerr m̃iterter pa musuw, rrapla se wor nir nga nosurien ser muwelili, ko sete rraploli nanu nga parres renge kerr kis bbong nir. \v 2 Ko rraploli ma pirpel: rraprrorrmi sele kerr nir, nanu nga nir marmerrenir, nga puloli nir nosurien se nir parterter kele wor. \v 3 Suri Kristo kele sete ololi nanu nga m̃irres renge ni luwi bbong, ko erpel ma, erpe Naul On muwrai muwra ‘Nale ser nga marsij nir, nga marok-werair tevim, nir kele le ngel marwerair tevi inu.’ \v 4 Nanu jijle nga maruli renge Naul On, arulir suri nga parvisviseni kerr, nga puloli norrorrmien se kerr p̃iterter. Suri nale on nga marto renge Naul On arloli kerr rramrunge erres, ko ololi nosurien se kerr pipriv. \v 5 Atua okloli nosurien se kami arperiv ko kamrunge erres. Ko ngel evi verusen suk, nga ni puloli kami jile norrorrmien se kami parivi sansan bbonge. Suri kami kamvijuri pa sel se Iesu Kristo. \v 6 Ko ngok puloli nga kami jile kaprongwos kapsurövi Atua Tata se Numal se kerr Iesu Kristo renge drrelan sansan. \s1 M̃eri Isrel nir ko jinibb m̃inij nir parini wor lat pisansan ko \p \v 7 Kami kaprevei wor sele kami ko nir parini ji kami kapkorti lat pisansan, pirpe Iesu Kristo mirvei kami vini lat sansan, kamkorti m̃irres tevi ni. Renge sel ngok ko ololi nosrövien van ji Atua. \v 8 Nuwrai tevi kami renge mauren se Iesu renge daron nga m̃ilik iel ngatan e emajing se m̃eri Isrel nir, nga piviseni nga Atua ololi jile rijrijen sen nga muwrai pa tevi apu ser nga tuwi nir arpelari. \v 9 Ko ni ololi erpok nga puloli jinibb ne vare nir kele parsusi Atua nisen van mare suri murrorrmir, erpe nga Naul On owrai nga muwra ‘Ko inu bea-susi nisem van mare ji jinibb ne vare nir mian ko b̃ela nubo bosusi nisem van mare.’ \v 10 Ko Naul On owrai kele, ‘Kami jinibb ne vare nir, kappitevi jinibb se Atua nir, kap̃ir korti tevir.’ \v 11 Vesan kele, Naul On owra ‘Kami jinibb ne vare nir, kappitevi jinibb jijle nir, kapsusi Atua nisen pian mare.’ \v 12 Ko vesan kele Aesea owra ‘Mian ko metka se Jese san pia-pelari. Ni pivini nga pivi m̃erwomu renge jinibb ne vare nir, ko nir para-lingi norrorrmien ser rengen p̃iterter.’ \v 13 Selek nir, ngel evi verusen suk, nga Atua nga rramlingi nolo kerr rengen nga rrapla nanu nga rramtirive jin, ni pia-songni neiren ko demat renge nolo kami nga kamosuri ni. Ko ngok renge derteren se Nem̃in On puloli nolo kami pututun suri malume nanu nga kamtiriv tweni. \s1 Majingen se Pol nga m̃imajing se jinibb ne vare nir \p \v 14 Selek nir, inu nurongwose nga kami kamwun saute murrun nga m̃irres ko norongwosien, ko kamrongwos kapvisviseni kami lululwenie nir. \v 15 Renge naul suk ngel inu nula nale nga marterter sopon tevi kami, nga puloli kami kaprrorrmi malume nale nga namwerair pa tevi kami. Inu nurij eterter erpok suri wor Atua ko elngi inu. \v 16 Ni elngi inu nga bevi jinibb ne majingen se Iesu Kristo, nga b̃emajing se jinibb ne vare nir. B̃emajing pirpe jinibb ne sulsulen san nga b̃ewerwer renge nosp̃en nga m̃irres se Atua. Ko pirpok ko nga puloli jinibb ne vare nir parirpe sulsulen san nga Atua p̃ilai, ko Nem̃in On puloli nir paron. \v 17 Inu nukorti pa tevi Iesu Kristo, ko niko rreknga inu nurongwos bosrosrövik e sopon renge majingen se Atua; \v 18 ko bosrosrövik suri bbong sev nga Kristo m̃ilngi renge inu bololi nga puloli jinibb ne vare nir partori Atua, renge nale nga mowrair ko renge nanu nga mololir. \v 19 Ko Kristo emajing renge derteren ne nanu nga marinijnij nawone nir, ko emajing renge derteren se Nem̃in On se Atua. Ko niko renge daron nga mevel suri sel renge Jerusalem mevini mejpari Ilirikam, tetajer renge sel inu nomok-wera tweni nosp̃en nga m̃irres se Kristo p̃etp̃eti. \v 20 Tetajer norrorrmien suk eterter nga bowra tweni nosp̃en nga m̃irres renge vanu nga jinibb nen nir setewor marunge. Numusus b̃emajing naim nga jinibb m̃inij m̃ilil tur jile pae. \v 21 Erpe nga Naul On muwrai muwra ‘Jinibb nga sete marunge nosp̃en nen parlesi ko, ko jinibb nga sete marunge nosp̃en ne ni wor parongwose.’ \s1 Pol orrorrmi nga pian pukluklu Rom \p \v 22 Nabong elep nga nomok-wera nobok-inuk nobok-kulkulue kami, ko majingen suk nir arok-to ore. \v 23 Ko lelingen ngel inu numajing jile pa majingen suk nir nga iel nir, ko numrreni lengleng wor nga bevinuk bokluklu kami renge sia elep pa arasi osuw. \v 24 Ko niko lelingen ngel nurongwos bololi le vajin. Ko numrreni bokluklue kami renge daron nga bean Spen e, ko b̃elik beblen tevi kami. Ko renge daron nga bokluklu jile kami, renge daron nga bevel e, ko kami sopor parpitevik renge sel. \v 25 Ko renge lelingen ngel inu bean mun Jerusalem, bololi majingen se jinibb se Atua sopor nga marlik ie. \v 26 Suri kalesia ne Masetonia ko kalesia ne Akaea arsupsup̃e nga parlai merrenien sopon tevi jinibb nir nga joror mijkie renge Atua jinibb sen nir renge Jerusalem. \v 27 Norrorrmien ngok evi wor nga nir ko, nga parloli pirpok. Ko erpe norrorrmien ngok ewretun. Suri m̃eri Isrel nir arla nale nga m̃irres se Atua tevi jinibb ne vare nir, ko ngok niko erres jinibb ne vare nir parloli lweni pirpok, parla joror sopor nga Atua m̃ilai tevir tevi m̃eri Isrel nir nga nevrer marmumrrol. \v 28 Ko renge daron nga bosuw renge majingen ngok, nga b̃ela nevöt nga jinibb ne vare marlai ngel tevir pusuw, ko bevijuri sel nga bean Spen e ko bea-asi ji kami, bokluklue kami. \v 29 Nurongwose renge daron nga bevinuk ji kami, ko bea-la nanu pilep lengleng nga marres se Kristo tevi kami. \p \v 30 Selek nir, renge nise Numal se kerr Iesu Kristo ko renge merrenien nga Nem̃in On m̃ilai pa tevi kerr, inu nungoni tevi kami nga kappitevik renge loten suk, nga kami kaplot surik van ji Atua p̃iterter. \v 31 Kami kapngoni tevi ni p̃iterter nga ni putor totoni nolo jinibb ne Jutia nir nga sete marosuri, nga puloli nir sete parevjik, ko puloli nga majingen suk nga bololi Jerusalem, jinibb se Atua nga marlik ie parlesi p̃irres. \v 32 Ko inu b̃eir pilep nga bokluklue kami vajin, poro nga Atua pimarong, ko b̃eir pilep nga b̃elik ji kami, puloli nga inu b̃eterter kele. \v 33 Ngel le evi verusen suk tevi kami, nga Atua nga mivi batu demat se kerr, ni p̃ilik tevi kami jijle. Pirpok ko. \c 16 \s1 Pol nale sen nga muwra erres tevi jinibb nir \p \v 1 Nusrövi joji kerr nga m̃imajing se kalesia nir nga Kenkria nga nisen Pipi. Ni evi nesevin nga m̃imajing m̃irres milep san. \v 2 Ko niko kami kaptekai ni van renge naim se kami nir renge nise Numal se kerr, pirpe jinibb se Atua nir marloli. Ko poro nga ni emrreni nanu san ji kami, ko kami kaplai ko wor tevi ni. Suri nga ni ololi sel tevi delung elep, ko evi nesevin san nga m̃irres tevi jinibb nir, ko tevi inu kele. \p \v 3 Ko nuwra erres tevi Akwila ko nesen sen wor Prisila, nga nuru morpitevik pa, kem nammajing renge majingen se Iesu Kristo. \v 4 Nuru ormarong pa pormij suri inu bonevis. Ko niko inu nuwra erres nga erres temijpal wor tevi nuru; ko sete inu kis nusan ko, nir kalesia nga marivi jinibb ne vare kele wor nir arunge erpok. \v 5 Ko nuwra erres kele tevi kalesia nir nga marok-korti renge naim se nuru. \p Ko nuwrai erres kele wor tevi inu wor selek nga memrreni Epaenetas. Ni evi m̃er nga muosuri womue Kristo renge jinibb ne Esia nir. \v 6 Nuwra erres tevi Merri, renge nga m̃ip̃lak temijpale kami. \v 7 Nuwra erres tevi laru ngel nuru, Antronikas ko Junias. Ko m̃eri Isrel nga itul ngel ko, namlik renge naim ne nekaien namvesane. Laru ngel nuru, aposol nir arongwose nuru erres, ko orivi kalesia owowomu mian ko vitunen vajin ko inu. \p \v 8 Inu nuwra erres elep tevi Ampliatus nga mukorti pa tevi Numal. Ni evi selek nga memrreni milep. \v 9 Nuwra erres tevi Opanas nga mukorti pa tevi kami renge majingen se Kristo, ko Stakis nga inu memrreni lenglenge. \v 10 Nuwra erres tevi Apeles, m̃er nga miviseni nga ni nosurien sen eterter weretunen renge Kristo. Ko nuwra erres kele tevi metka se Aristopolas nga marlik renge naim sen. \v 11 Inu nuwra erres tevi Erotien m̃eri Isrel ngok, ko tevi nir nga markorti pa tevi Numal se kerr nga marlik renge naim se Nasisas. \v 12 Nuwra erres tevi nesevin ngel nuru Tritaena ko Triposa nga morok-majing milep renge majingen se Numal se kerr, ko tevi Persis kele, selek nga memrreni milep nga m̃iplak milep renge majingen se Numal se kerr. \v 13 Nuwra erres tevi Rupus. Ni evi jinibb san nga m̃imajing milep renge majingen se Numal se kerr. Ko nuwra erres wor tevi tasu sen, nga ni mimetmete inu m̃irres erpe wor nga ni mivesik. \v 14 Nuwra erres tevi lartul ngel nir, Asinkritas ko Relkon ko Eremes ko Patropas ko Eremas, ko kalesia m̃inij nen kele nir nga marok-lik tevir iok. \v 15 Nuwra erres tevi Pilolokas ko vinel Julia, ko Nereas ko jojin wor, ko Olimpas ko jinibb se Atua nga marok-lik tevir iok. \v 16 Kapwera erres tevi kami lululwi tevi merrenien ko demat. Ko kalesia nir se Kristo kele nir arwera erres tevi kami. \s1 Bongsi nale se Pol tevi nir \p \v 17 Selek nir, inu nuwrai eterter tevi kami nga kami kapmetmet ko wor renge jinibb nga marwerai parloli kami kapser wirrwirr, ko armerreni parlokloksi nosurien se kami, ko artere nesesreien nga kem namlai tevi kami. Kami kapwij wor ngasue nir ko. \v 18 Lartul nga marloli nanu ngok nir sete armajing se Kristo Numal se kerr; nir arok-vijuri bbong norrorrmien ser nga marsij ko nir, ko arok-rij nale melmelas nir ko nale nga marrun nir. Ko arok-kerkeris, ko arevei tweni jinibb sopor nga sete arloli nanu nga m̃isij san nabong san. \v 19 Jinibb jile arunge pa nga kamtur m̃iterter renge nosp̃en nga m̃irres, ko suri murrun ngel ko ololi inu nuir renge kami. Ko numrreni kami kaprongwose sev nga marres ko sev nga marsij, ko niko kami sete kapan renge nanu nga marsij nir, pijki rres nawon. \v 20 Sete ngasu nga ngasu rragrrag te nga Atua ne batu demat se kerr puni Demij van ngatan renge nolon b̃ela kami kapbböt ren. Ngel evi verusen suk, merrenien se Numal se kerr Iesu piptevi kami tuwi ngok vini. \p \v 21 Timoti nga mok-majing tevik, ni owra erres tevi kami. Ko m̃eri Isrel nga itul ngel, Lusias ko Jeson ko Sosipata, nir kele arwera erres tevi kami. \v 22 Inu le Tosias nuli tweni Pol nale sen nga muwrair renge naul ngel, ko inu kele nuwra erres tevi kami nga kerr rramivi pa kalesia, rramkorti pa tevi Numal se kerr Iesu. \p \v 23 Jinibb san nga nisen Gaeas nga inu Pol nomok-lik renge naim sen, ko kalesia nir marok-ini jin marok-korti renge naim sen, ni owra erres tevi kami. Ko Erastas nga mivi m̃er nga mok-metmete nevöt ne ngaim ngel, ko tasi wor kerr Kwotas, nuru korti orwera erres tevi kami. \v 24 [Ko ngel evi loten suk, nga merrenien se Numal Iesu Kristo piptevi kami. Pirpok ko.]\f A \fr 16:24 \ft Nale nga muto re nolo [ ], rrek sete Pol oli, ko jinibb san ea-uli vitue daron nga muli tweni kopi san ne naul ngel.\f* \s1 Nale ne parsurövi nise Atua pian mare \p \v 25 Kerr rrapsurövi Atua nisen pian mare. Ni kobbong esan orongwos puloli kami kaptur p̃iterter renge nosurien se kami. Nale ngok osorsan tevi nosp̃en nga m̃irres nga nomok-werwer rengen suri Iesu Kristo, ko osorsan tevi nale nga Atua m̃ilngi silveni tuwi jer pa, ko lelingen ngel vajin ololi oto limjer erres. \v 26 Atua nga mimaur tuwi ngok vini, ni emajing renge nale nga propet sen nga tuwi jer pa nir maruli nga parwowrai nale nga Atua m̃ilngi silveni ngel tuwi jer pa, piplari vajin limjer. Ko ni owrai eterter nga nale ngel puwlu jile renge vanu nga musuwsuw ngok nir, ko puloli jinibb parosuri ni, ko partori ni. \v 27 Atua sansan bbong, ko esan norongwosien sen otoe, ko niko kerr rrapsurövi ni renge nise Iesu Kristo tuwi ngok vini. Pirpok ko.