\id TIT
\h Titusⱪa 
\toc1 Titusⱪa 
\toc2 Titusⱪa 
\toc3 Tit. 
\mt1 Titusⱪa  
\c 1
\s1 Rosul Pawlus Titusⱪa yazƣan mǝktup •••• Salam  
\m
\v 1 Hudaning talliƣanliriƣa amanǝt bolƣan etiⱪad wǝ ihlasmǝnlikkǝ elip baridiƣan ⱨǝⱪiⱪǝtning bildürülüxi üqün, Əysa Mǝsiⱨning rosuli ⱪilip tǝyinlǝngǝn, Hudaning ⱪuli bolƣan mǝnki Pawlustin sanga salam — \f □ \fr 1:1 \ft \+bd «Hudaning talliƣanliriƣa amanǝt bolƣan etiⱪad wǝ ihlasmǝnlikkǝ elip baridiƣan ⱨǝⱪiⱪǝtning bildürülüxi üqün...»\+bd* — bu sɵz bolsa: (1) Hudaning Ɵzi talliƣan hǝlⱪigǝ tapxurƣan ɵzgǝrmǝs etiⱪadⱪa muwapiⱪ, Hudaning uningda bolƣan mǝⱪsiti üqün; (2) Hudaning talliƣanlirini muxu etiⱪadⱪa erixtürüx üqün; (3) Hudaning talliƣanlirining etiⱪadini alƣa sürüx üqün degǝn üq mǝnini ɵz iqigǝ elixi mumkin.\f*  
\v 2 (bu etiⱪad wǝ ⱨǝⱪiⱪǝt mǝnggülük ⱨayatⱪa baƣlanƣan ümidni elip kelidu; bu mǝnggülük ⱨayatni mutlǝⱪ yalƣan eytmaydiƣan Huda ⱨǝmmǝ dǝwr-zamanlardin ilgirila wǝdǝ ⱪilƣanidi; \x + \xo 1:2 \xt Qɵl. 23:19; Rim. 16:25; Əf. 1:9; 3:9; Kol. 1:26; 2Tim. 2:13; 1Pet. 1:20. \x*  
\v 3 lekin \add ⱨazir\add* wǝdisining waⱪti kelip Ⱪutⱪuzƣuqimiz Huda buning kalam-hǝwirini Ɵz ǝmri bilǝn manga tapxurƣan jakar arⱪiliⱪ axkarilidi) \x + \xo 1:3 \xt Ros. 20:24; 2Kor. 2:12; 7:14; 8:6,16; Gal. 1:1; 2:3. \x*  
\v 4 — ortaⱪ etiⱪadimizda ɵz oƣlum bolƣan Titusⱪa salam! Huda’Atimiz wǝ nijatkarimiz Mǝsiⱨ Əysadin sanga meⱨir-xǝpⱪǝt wǝ hatirjǝmlik bolƣay! \f □ \fr 1:4 \ft \+bd «ortaⱪ etiⱪadimizda ɵz oƣlum bolƣan Titusⱪa...»\+bd* — bu ibarǝ xübⱨisiz xuni kɵrsitiduki, Titus hux hǝwǝrni ǝslidǝ Pawlustin angliƣan wǝ xundaⱪla uningƣa ixinip ⱨayatⱪa erixkǝnidi. Xuning bilǝn (Pawlus baxⱪa yǝrlǝrdǝ kɵp eytⱪinidǝk) roⱨiy jǝⱨǝttin Titusni hux hǝwǝr arⱪiliⱪ «tuƣdi» wǝ uningƣa roⱨiy jǝⱨǝttin atidǝk boldi.\f*  \x + \xo 1:4 \xt Əf. 1:2; Kol. 1:2; 2Tim. 1:2; 1Pet. 1:2. \x*   
\b  
\m  
\s1 Titusning Kret arilidiki hizmiti  
\m
\v 5 Seni Kret arilida ⱪalduruxtiki sǝwǝb, orundilip bolmiƣan ixlarni bir tǝrǝp ⱪilixing üqün wǝ ⱨǝr xǝⱨǝrdǝ sanga tapiliƣinimdǝk jamaǝtkǝ aⱪsaⱪallarni tǝyinlixing üqün idi. \x + \xo 1:5 \xt 2Tim. 2:2. \x*  
\v 6 Aⱪsaⱪalliⱪⱪa tǝyinlinidiƣan kixi ǝyibsiz boluxi, bir ayalliⱪ, pǝrzǝntliri bolsa etiⱪad ⱪilƣuqi boluxi wǝ ixlirida xallaⱪliⱪ ⱪilidiƣan yaki \add ata-anisiƣa\add* boysunmaydiƣan ǝyibliri bolmiƣan boluxi kerǝk. \f □ \fr 1:6 \ft \+bd «Aⱪsaⱪalliⱪⱪa tǝyinlinidiƣan kixi ǝyibsiz boluxi, bir ayalliⱪ... boluxi kerǝk»\+bd* — «bir ayalliⱪ» yaki «bir ayalning eri», bǝlkim «ɵz ayaliƣa sadiⱪ» degǝn mǝnidǝ. Bu toƣruluⱪ «Timotiyƣa (1)»diki «ⱪoxumqǝ sɵz»imizni kɵrüng. \+bd «pǝrzǝntliri bolsa etiⱪad ⱪilƣuqi boluxi ... kerǝk»\+bd* — yaki, «pǝrzǝntliri bolsa sadiⱪ boluxi... kerǝk».\f*  \x + \xo 1:6 \xt 1Tim. 3:2. \x*   
\m
\v 7 Qünki jamaǝtning yetǝkqisi Hudaning \add ailisigǝ\add* ƣojidar bolux süpitidǝ, ǝyibsiz boluxi kerǝk; baxbaxtaⱪ ǝmǝs, terikkǝk ǝmǝs, ⱨaraⱪ-xarabⱪa berilgǝn ǝmǝs, zorawan ǝmǝs, nǝpsaniyǝtqi ǝmǝs, \f □ \fr 1:7 \ft \+bd «jamaǝtning yetǝkqisi Hudaning ailisigǝ ƣojidar bolux süpitidǝ, ǝyibsiz boluxi kerǝk; baxbaxtaⱪ ǝmǝs...»\+bd* — «baxbaxtaⱪ» — grek tilida bu sɵz «xǝhsiyǝtqi, mǝnmǝnqi» degǝn mǝnilǝrnimu ɵz iqigǝ alidu. \+bd «ⱨaraⱪ-xarabⱪa berilgǝn ǝmǝs, zorawan ǝmǝs, nǝpsaniyǝtqi ǝmǝs...»\+bd* — «nǝpsaniyǝtqi» grek tilida «ɵzini bulƣaydiƣan nǝpsaniyǝtqilikkǝ berilgǝn» degǝn bir sɵz bilǝn ipadilinidu. Bu sɵzgǝ ⱪariƣanda, pul wǝ mal-dunyani ⱪoƣlixix insanni ⱨaram ⱪilip bulƣaydu. Bu tema toƣrisida yǝnǝ «Luⱪa» 16:9-11 wǝ xu ayǝtlǝrdiki izaⱨatlarni wǝ «Luⱪa»diki «ⱪoxumqǝ sɵz»imizdiki 16-bab toƣruluⱪ «naⱨǝⱪ dunyaƣa tǝwǝ bolƣan mal-dunya» degǝn mǝzmunni kɵrüng.\f*  \x + \xo 1:7 \xt Law. 10:9; Mat. 24:45; 1Kor. 4:1; Əf. 5:18; 1Tim. 3:3,15; 1Pet. 5:2. \x*  
\v 8 bǝlki meⱨmandost, sahawǝtlik, yahxiliⱪni sɵyidiƣan, salmaⱪ, adil, ihlasmǝn wǝ ɵzini tutuwalƣan boluxi lazim. \f □ \fr 1:8 \ft \+bd «bǝlki meⱨmandost, sahawǝtlik, yahxiliⱪni sɵyidiƣan, salmaⱪ, adil, ihlasmǝn wǝ ɵzini tutuwalƣan boluxi lazim»\+bd* — grek tilida «sahawǝtlik, yahxiliⱪni sɵyidiƣan» birla sɵz bilǝn ipadilinidu.\f*  \x + \xo 1:8 \xt 1Tim. 3:2. \x*  
\v 9 U yǝnǝ saƣlam tǝlim bilǝn riƣbǝt-tǝsǝlli berix üqün wǝ ⱪarxi qiⱪⱪuqilarƣa rǝddiyǝ berix üqün, tapxurulƣan tǝlimdiki ixǝnqlik kalam-sɵzdǝ qing turuxi kerǝk. \f □ \fr 1:9 \ft \+bd «u yǝnǝ saƣlam tǝlim bilǝn riƣbǝt-tǝsǝlli berix üqün wǝ ⱪarxi qiⱪⱪuqilarƣa rǝddiyǝ berix üqün...»\+bd* — «saƣlam tǝlim» bolsa Pawlusning kɵp ixlitidiƣan ibarisi. Hudadin kǝlgǝn tǝlim ⱨǝⱪiⱪǝt, toƣra ǝlwǝttǝ, u ɵzini ⱪobul ⱪilƣanlarda saⱪ, saƣlam roⱨiy ⱨayatni ⱨasil ⱪilidu wǝ ⱪuwwǝtlǝydu.\f*   
\m
\v 10 Qünki ⱨazir bimǝnǝ sɵz ⱪilidiƣan, kixilǝrning kɵnglini owlap ezitⱪuluⱪ ⱪilidiƣan, ɵz beximqiliⱪ ⱪilidiƣan kɵpligǝn kixilǝr bar, bolupmu hǝtniliklǝrdin qiⱪⱪanlar bar. \f □ \fr 1:10 \ft \+bd «... kixilǝrning kɵnglini owlap ezitⱪuluⱪ ⱪilidiƣan, ɵz beximqiliⱪ ⱪilidiƣan kɵpligǝn kixilǝr bar, bolupmu hǝtniliklǝrdin qiⱪⱪanlar bar»\+bd* — «hǝtniliklǝrdin qiⱪⱪanlar» Yǝⱨudiylar yaki ǝslidǝ Yǝⱨudiylarning «sinagog»iƣa ⱪobul ⱪilinix üqün hǝtnǝ ⱪobul ⱪilƣanlarni kɵrsitidu. Bǝzi alimlar «hǝtniliklǝr»ni hǝtnilikni ⱪobul ⱪilix kerǝk dǝp tǝlim bǝrgǝnlǝrni kɵrsitidu, dǝp ⱪaraydu. Lekin tɵwǝndiki 11-ayǝtkǝ ⱪariƣanda ularning ⱨǝrtürlük ziyanliⱪ tǝlimliri bar idi.\f*  \x + \xo 1:10 \xt Ros. 15:1. \x*  
\v 11 Ularning aƣzini etix kerǝk; qünki ular ⱨaram dunyani dǝp ɵgitixkǝ tegixlik bolmiƣan tǝlimlǝrni ɵgitip, ⱨǝtta pütün aililǝrni nabut ⱪilmaⱪta. \f □ \fr 1:11 \ft \+bd «ular ⱨaram dunyani dǝp ɵgitixkǝ tegixlik bolmiƣan tǝlimlǝrni ɵgitip, ⱨǝtta pütün aililǝrni nabut ⱪilmaⱪta»\+bd* — «ⱨaram dunyani dǝp»: — tǝlim (mǝyli toƣra bolsun, natoƣra bolsun) berixtiki mǝⱪsǝt dunyaƣa erixix bolsa bǝribir ⱨaram ix bolidu, ǝlwǝttǝ.\f*  \x + \xo 1:11 \xt Mat. 23:14; 2Tim. 3:6. \x*  
\v 12 Xulardin biri, yǝni \add Kret arilidikilǝrning\add* ɵzining bir pǝyƣǝmbiri: «Kretlar ⱨǝmixǝ yalƣan sɵzlǝydiƣanlar, wǝⱨxiy ⱨaywanlar wǝ ⱨurun toymaslardur» degǝn. \f □ \fr 1:12 \ft \+bd «xulardin biri, yǝni Kret arilidikilǝrning ɵzining bir pǝyƣǝmbiri: «Kretlar ⱨǝmixǝ yalƣan sɵzlǝydiƣanlar, wǝⱨxiy ⱨaywanlar wǝ ⱨurun toymaslardur» degǝn»\+bd* — Kretliⱪ xair Epimenidis, miladiyǝdin ilgiri altinqi ǝsirdǝ yazƣan xeir. «ⱨurun toymiƣurlar» grek tilida «lɵm-lüm axⱪazanlar» bilǝn ipadilinidu — demǝk, ularning axⱪazinidin baxⱪa ǝzaliri yoⱪ ohxaydu.\f*   
\m
\v 13-14 Bu guwaⱨliⱪ ⱨǝⱪiⱪǝttur; xunga ularning etiⱪadta saƣlam turuxi üqün, xundaⱪla Yǝⱨudiy ǝpsanilǝrgǝ wǝ ⱨǝⱪiⱪǝttin qǝtnigǝnlǝr toⱪuwalƣan insaniy ⱪaidǝ-bǝlgilimilǝrgǝ ⱪulaⱪ salmasliⱪi üqün ularni ⱪattiⱪ ǝyiblǝp agaⱨlandurƣin.\f □ \fr 1:13-14 \ft \+bd «xundaⱪla Yǝⱨudiy ǝpsanilǝrgǝ wǝ ⱨǝⱪiⱪǝttin qǝtnigǝnlǝr toⱪuwalƣan insaniy ⱪaidǝ-bǝlgilimilǝrgǝ ⱪulaⱪ salmasliⱪi üqün...»\+bd* — «Yǝⱨudiy ǝpsanilǝr» toƣruluⱪ «Timotiyƣa (1)»diki «ⱪoxumqǝ sɵz»imiz (1:4 wǝ 4:7-ayǝtlǝr üstidǝ tohtalƣinimiz)ni kɵrüng. \+bd «...ularni ⱪattiⱪ ǝyiblǝp agaⱨlandurƣin»\+bd* — «ularni» bolsa «Krettiki etiⱪadqilarni».\f*  \x + \xo 1:13-14 \xt Yǝx. 29:13; Mat. 15:9; Kol. 2:22; 1Tim. 1:4; 4:7; 6:20. \x*   
\m
\v 15 Pak kixilǝr üqün ⱨǝmmǝ nǝrsǝ pak; lekin bulƣanƣan napaklar wǝ etiⱪadsizlar üqün ⱨeqⱪandaⱪ nǝrsǝ pak ǝmǝstur. Qünki ularning oy-pikrlirimu, wijdanimu bulƣinip kǝtkǝn. \x + \xo 1:15 \xt Mat. 15:11; 23:25; Ros. 10:15; Rim. 14:20,23. \x*  
\v 16 Ular Hudani tonuymiz dǝp dawrang ⱪilsimu, lekin ǝmǝlliridǝ Uningdin tanidu; qünki ular yirginqliklǝr, ⱨeqgǝp anglimaydiƣanlar, ⱨeqⱪandaⱪ yahxi ixlarni ⱪilixⱪa yarimaydiƣanlardur.   
\b  
\b  
\m  
\c 2
\s1 Saƣlam tǝlimgǝ layiⱪ yaxax  
\m
\v 1 Lekin sǝn bolsang saƣlam tǝlimgǝ ⱪandaⱪ uyƣun yaxaxni ɵgitixing kerǝk.  
\v 2 Yaxanƣan ǝrlǝrgǝ, ⱨoxyar, salmaⱪ, tǝmkin, etiⱪadta, meⱨir-muⱨǝbbǝttǝ wǝ sǝwr-taⱪǝttǝ saƣlam boluxni tapiliƣin.  
\v 3 Xuningdǝk, yaxanƣan ayallarƣa yürüx-turuxta ihlas-muⱪǝddǝslikkǝ layiⱪ boluxni, qeⱪimqiliⱪ ⱪilmasliⱪni, ⱨaraⱪ-xarabⱪa berilmǝydiƣan boluxni, güzǝl ixlarni ɵgǝtküqilǝr boluxni tapiliƣin. \x + \xo 2:3 \xt 1Tim. 2:9; 5:13; 1Pet. 3:3. \x*  
\v 4-5 Buning bilǝn ular yax ayallarƣa ǝrlirigǝ kɵyünüx, baliliriƣa kɵyünüx, salmaⱪ bolux, pak bolux, ɵy ixlirini puhta ⱪilix, meⱨriban bolux wǝ ɵz ǝrlirigǝ boysunuxni ɵgitǝlǝydu. Xundaⱪ bolƣanda Hudaning sɵzi ⱪarilanmaydu. \x + \xo 2:4-5 \xt Yar. 3:16; 1Kor. 14:34; Əf. 5:22; Kol. 3:18; 1Pet. 3:1. \x*   
\m
\v 6 Xuningdǝk yax ǝrlǝrnimu salmaⱪ boluxⱪa jekiligin.  
\v 7 Ɵzüngmu ⱨǝmmǝ ixta güzǝl ǝmǝlliring bilǝn ularƣa ülgǝ bolƣin; tǝlim bǝrginingdǝ pak-diyanǝtlik, eƣir-besiⱪ bolup, \x + \xo 2:7 \xt 1Tim. 4:12; 1Pet. 5:3. \x*  
\v 8 ⱨeqkim ⱪusur tapalmaydiƣan, saƣlam sɵzlǝrni yǝtküzgin; buning bilǝn, ⱪarxi qiⱪⱪuqilar biz toƣruluⱪ yaman gǝp ⱪilidiƣan yǝrni tapalmay hijil bolidu. \x + \xo 2:8 \xt 1Pet. 2:12,15; 3:16. \x*   
\m
\v 9 Ⱪullarƣa ɵz hojayinlirini ⱨǝmmǝ ixta ⱪanaǝtlǝndürüp ularƣa boysunuxni ɵgǝtkin. Ular gǝp yandurmay, \x + \xo 2:9 \xt Əf. 6:5; Kol. 3:22; 1Tim. 6:1, 2; 1Pet. 2:18. \x*  
\v 10 oƣriliⱪ ⱪilmay, ɵzlirining ⱨǝr jǝⱨǝttǝ ixǝnqlik ikǝnlikini kɵrsǝtsun. Ular buning bilǝn Ⱪutⱪuzƣuqimiz Hudaning tǝlimatiƣa ⱨǝr jǝⱨǝttin zinnǝt bolidu. \f □ \fr 2:10 \ft \+bd «... ɵzlirining ⱨǝr jǝⱨǝttǝ ixǝnqlik ikǝnlikini kɵrsǝtsun»\+bd* — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «... ular etiⱪadning ⱨǝr jǝⱨǝttǝ yahxiliⱪini kɵrsitip bǝrsun».\f*   
\m
\v 11 Qünki Hudaning nijatni barliⱪ insanlarƣa elip kelidiƣan meⱨir-xǝpⱪiti ayan boldi;  
\v 12 u bizgǝ ihlassizliⱪ wǝ bu dunyaning arzu-ⱨǝwǝslirini rǝt ⱪilip, ⱨazirⱪi zamanda salmaⱪ, ⱨǝⱪⱪaniy, ihlasmǝn ⱨayatni ɵtküzüximiz bilǝn, \x + \xo 2:12 \xt Əf. 1:4. Kol. 1:22; 2Tim. 1:9; 1Yuⱨa. 2:16. \x*  
\v 13 uluƣ Huda, nijatkarimiz Əysa Mǝsiⱨning xan-xǝrǝp bilǝn kelidiƣanliⱪiƣa bolƣan mubarǝk ümidimizning ǝmǝlgǝ exixini intizarliⱪ bilǝn kütüxni ɵgitidu. \f □ \fr 2:13 \ft \+bd «uluƣ Huda, nijatkarimiz Əysa Mǝsiⱨning xan-xǝrǝp bilǝn kelidiƣanliⱪiƣa bolƣan mubarǝk ümidimizning ǝmǝlgǝ exixini intizarliⱪ bilǝn kütüxni ɵgitidu»\+bd* — toluⱪ 12-13-ayǝtning baxⱪa birhil tǝrjimisi: «...u bizgǝ ihlassizliⱪ wǝ bu dunyaning arzu-ⱨǝwǝslirini rǝt ⱪilip, ⱨazirⱪi zamanda salmaⱪ, ⱨǝⱪⱪaniy, ihlasmǝn ⱨayatni ɵtküzüxni ɵgitidu; xuning bilǝn biz buning bilǝn mubarǝk ümidimizning ǝmǝlgǝ exixini, yǝni uluƣ Huda, nijatkarimiz Əysa Mǝsiⱨning xan-xǝripining ayan ⱪilinixini tǝlpünüp kütimiz».\f*  \x + \xo 2:13 \xt 1Kor. 1:7; Fil. 3:20. \x*  
\v 14 U bǝdǝl tɵlǝp bizni ⱨǝmmǝ itaǝtsizliklǝrdin azad ⱪilix ⱨǝmdǝ bizni ɵzi üqün pak ⱪilip, Ɵzigǝ mǝnsup bolƣan, yahxi ǝmǝllǝrgǝ ⱪizƣin intilidiƣan hǝlⱪ ⱪilixⱪa biz üqün ⱪurban boldi. \f □ \fr 2:14 \ft \+bd «U bǝdǝl tɵlǝp bizni ⱨǝmmǝ itaǝtsizliklǝrdin azad ⱪilix ⱨǝmdǝ bizni Ɵzi üqün pak ⱪilip, ɵzigǝ mǝnsup bolƣan, yahxi ǝmǝllǝrgǝ ⱪizƣin intilidiƣan hǝlⱪ ⱪilixⱪa biz üqün ⱪurban boldi»\+bd* — Tǝwrat, «Zǝb.» 130:8, «Əz.» 37:23, «Ⱪan.» 14:2ni kɵrüng.\f*  \x + \xo 2:14 \xt Gal. 1:4; 2:20; Əf. 2:10; 5:2; Ibr. 9:14. \x*   
\m
\v 15 Barliⱪ ⱨoⱪuⱪungni ixlitip bu ixlarni jakarlap eytⱪin, nǝsiⱨǝt berip jekiligin wǝ agaⱨlandurƣin. Ⱨeqkim seni kǝmsitmisun. \x + \xo 2:15 \xt 1Tim. 4:12. \x*   
\b  
\b  
\m  
\c 3
\s1 Etiⱪadqilar ⱪilixⱪa tegixlik ixlar  
\m
\v 1 \add Jamaǝttikilǝrgǝ\add* xuni ǝslitip turƣinki, ular ⱨɵkümranlarƣa wǝ ⱨoⱪuⱪdarlarƣa boysunup, xularning sɵzini anglisun, ⱨǝrⱪandaⱪ yahxi ǝmǝllǝrni ⱪilixⱪa tǝyyar tursun, \x + \xo 3:1 \xt Rim. 13:1, 3-7; 1Pet. 2:13. \x*  
\v 2 ⱨeqkimning yaman gepini ⱪilmisun, jedǝlhor bolmisun, mulayim bolsun, ⱨǝmmǝ adǝmgǝ ⱨǝr jǝⱨǝttǝ mɵminlik kɵrsǝtsun. \f □ \fr 3:2 \ft \+bd «ⱨeqkimning yaman gepini ⱪilmisun, jedǝlhor bolmisun, mulayim bolsun, ⱨǝmmǝ adǝmgǝ ⱨǝr jǝⱨǝttǝ mɵminlik kɵrsǝtsun»\+bd* — Tǝwrat-Injilda «mɵminlik»ning nemǝ mǝnisi barliⱪi toƣruluⱪ «Kolossidikilǝrgǝ»diki «ⱪoxumqǝ sɵz»imizni (3:12 üstidǝ tohtalƣinimizni) kɵrüng.\f*  \x + \xo 3:2 \xt Fil. 4:5; 2Tim. 2:24,25. \x*   
\m
\v 3 Qünki biz ɵzimizmu ǝslidǝ nadan bolup, itaǝtsiz, azdurulƣan, ⱨǝrhil xǝⱨwǝt-ⱨǝwǝslǝrning ⱨǝm lǝzzǝtlǝrning ⱪuli bolƣan, rǝzillik wǝ ⱨǝsǝthorluⱪ iqidǝ yaxiƣan, nǝprǝtlik bolƣan ⱨǝm bir-birimizdin nǝprǝtlinidiƣanlardin iduⱪ. \x + \xo 3:3 \xt 1Kor. 6:11; Əf. 2:1; Kol. 3:7; 1Pet. 4:3. \x*  
\v 4 Biraⱪ Ⱪutⱪuzƣuqimiz Hudaning insanlarƣa bolƣan meⱨribanliⱪi wǝ meⱨir-muⱨǝbbiti ayan boluxi bilǝn,  
\v 5 (ɵzimizning ⱪandaⱪtur ⱨǝⱪⱪaniy ǝmǝllirimiz bilǝn ǝmǝs, bǝlki Uning rǝⱨim-xǝpⱪiti bilǝn) yengidin tuƣuluxta yuyuxliri wǝ Muⱪǝddǝs Roⱨta yengilixi arⱪiliⱪ U bizni ⱪutⱪuzdi;\f □ \fr 3:5 \ft \+bd «... Yengidin tuƣuluxta yuyuxliri wǝ Muⱪǝddǝs Roⱨta yengilixi arⱪiliⱪ U bizni ⱪutⱪuzdi»\+bd* — «yengidin tuƣuluxta yuyuxliri» grek tilida «yengidin tuƣuluxtiki «das süyi»». Tǝwrat dǝwridiki zamanlarda kaⱨinlar ibadǝthanida Hudaƣa yeⱪinlixix üqün pütkül tǝnlirini qong das («dengiz») iqidǝ yuyuxi kerǝk idi. Bu yǝrdǝ tǝn ǝzalirini yuyux ǝmǝs, adǝmning pütkül roⱨining yuyunixi kɵrsitilidu, ǝlwǝttǝ.\f*  \x + \xo 3:5 \xt Ros. 15:11; Rim. 3:20, 28; 4:2, 6; 9:11; 11:6; Gal. 2:16; Əf. 1:4; 2:4, 9; 2Tim. 1:9. \x*  
\v 6 bu Roⱨni Huda Nijatkarimiz Əysa Mǝsiⱨ arⱪiliⱪ wujudimizƣa mol ⱪuydi.\x + \xo 3:6 \xt Əz. 36:25. \x*  
\v 7 Bu arⱪiliⱪ, Hudaning meⱨir-xǝpⱪiti bilǝn ⱨǝⱪⱪaniy ⱪilinip, mǝnggülük ⱨayatⱪa erixix ümidini tutⱪan mirashorlar bolduⱪ.   
\m
\v 8 Bu sɵzlǝr ixǝnqliktur wǝ bu ⱨǝⱪiⱪǝtlǝrni alaⱨidǝ tǝkitlixingni tǝlǝp ⱪilimǝn. Xundaⱪ ⱪilƣiningda, Hudaƣa etiⱪad ⱪilƣanlar ɵzlirini yahxi ǝmǝllǝrni ⱪilixⱪa berilixkǝ kɵngül bɵlidu. Bu ixlar insanlar üqün güzǝl wǝ paydiliⱪ.   
\m
\v 9 Biraⱪ ǝhmiⱪanǝ munazirilǝr, nǝsǝbnamilǝrdiki \add ⱪuruⱪ gǝplǝr\add*, jedǝl-majralar, Tǝwrat ⱪanuniƣa munasiwǝtlik talax-tartixlardin ɵzüngni neri tutⱪin; qünki bular paydisiz wǝ bimǝniliktur.\x + \xo 3:9 \xt 1Tim. 1:4; 4:7; 6:20; Tit. 1:14. \x*   
\m
\v 10 Ariƣa bɵlgünqilik ⱪilƣuqi adǝmni bolsa bir-ikki ⱪetim agaⱨlandurƣandin keyin uning bilǝn bolƣan bardi-kǝldini üziwǝt; \f □ \fr 3:10 \ft \+bd «Ariƣa bɵlgünqilik ⱪilƣuqi adǝmni bolsa bir-ikki ⱪetim agaⱨlandurƣandin keyin uning bilǝn bolƣan bardi-kǝldini üziwǝt»\+bd* — «ariƣa bɵlgünqilik ⱪilƣuqi adǝm» jamaǝtni (bǝlkim adǝmni azduridiƣan tǝlim bilǝn) bɵlmǝkqi bolidu.\f*  \x + \xo 3:10 \xt Mat. 18:17; Rim. 16:17; 2Tes. 3:6; 2Tim. 3:5; 2Yuⱨa. 10. \x*  
\v 11 qünki bundaⱪ adǝmni ⱨǝⱪiⱪǝttin qǝtnidi, gunaⱨ sadir ⱪiliwatidu, xundaⱪla ɵzini ɵzi jazaƣa mǝⱨkum ⱪilƣan dǝp bilisǝn.   
\b  
\m  
\s1 Ahirⱪi sɵz  
\m
\v 12 Artemasni yaki Tikikusni sanga mangdurƣanda, mumkin ⱪǝdǝr tezrǝk Nikopolis xǝⱨirigǝ mening yenimƣa kǝlgin, qünki u yǝrdǝ ⱪixlimaⱪqi boluwatimǝn. \x + \xo 3:12 \xt Ros. 20:4; Əf. 6:21; 2Tim. 4:12. \x*  
\v 13 Adwokat Zenas bilǝn Apollosning sǝpirigǝ kɵngül bɵlüp ⱨimmitingning bariqǝ uzatⱪin; kǝm-kütiliri bolsa, ularning ⱨajitidin qiⱪⱪin. \x + \xo 3:13 \xt Ros. 18:24; 1Kor. 1:12. \x*  
\v 14 Bizning ⱪowmimiz mewisiz ⱪalmasliⱪi üqün ⱨajǝtmǝnlǝrgǝ yardǝm ⱪilip, ɵzlirini güzǝl ǝmǝllǝrni ⱪilixⱪa beƣixlaxni ɵgǝnsun.   
\m
\v 15 Yenimdikilǝrning ⱨǝmmisidin sanga salam. Etiⱪadta bizni sɵyidiƣalarƣa salam eyt.  
\m Meⱨir-xǝpⱪǝt ⱨǝmminglarƣa yar bolƣay!