\id REV
\h Wǝⱨiy 
\toc1 Wǝⱨiy 
\toc2 Wǝⱨiy 
\toc3 Wǝⱨ. 
\mt1 Wǝⱨiy  
\c 1
\m
\v 1 Bu kitab Əysa Mǝsiⱨning wǝⱨiysi, yǝni Huda Uningƣa Ɵz ⱪul-hizmǝtkarliriƣa yeⱪin kǝlgüsidǝ yüz berixi muⱪǝrrǝr bolƣan ixlarni kɵrsitixi üqün tapxurƣan wǝⱨiydur. Mǝsiⱨ buni Ɵz pǝrixtisini ǝwǝtip ⱪuli Yuⱨannaƣa alamǝtlǝr bilǝn ayan ⱪildi.\f □ \fr 1:1 \ft \+bd «Bu kitab Əysa Mǝsiⱨning wǝⱨiysi»\+bd* — «Əysa Mǝsiⱨning wǝⱨiysi» ⱨǝm Əysa Mǝsiⱨ toƣrisida ⱨǝm Uningdin kǝlgǝn wǝⱨiydur. \+bd «Huda Uningƣa Ɵz ⱪul-hizmǝtkarliriƣa yeⱪin kǝlgüsidǝ yüz berixi muⱪǝrrǝr bolƣan ixlarni kɵrsitixi üqün tapxurƣan wǝⱨiydur»\+bd* — Hudaning «ⱪul-hizmǝtkarliri» Injilda Hudaning «ⱪulluⱪ»ida bolƣanlar, yǝni mǝjburiy ⱨalda ǝmǝs, bǝlki muⱨǝbbǝtning türtkisidǝ qin kɵnglidin xundaⱪ talliwalƣanlarni kɵrsitidu, ǝlwǝttǝ.\f*  
\v 2 Yuⱨanna bolsa Hudaning sɵz-kalami ⱨǝmdǝ Əysa Mǝsiⱨ toƣrisidiki guwaⱨliⱪⱪa kɵrgǝnlirining ⱨǝmmisigǝ guwaⱨliⱪ bǝrdi.  
\v 3 Bu bexarǝtni oⱪup bǝrgüqi wǝ uning sɵzlirini anglap, uningda yezilƣanlarƣa itaǝt ⱪilƣuqi bǝhtliktur! Qünki wǝⱨiyning waⱪti yeⱪindur.\f □ \fr 1:3 \ft \+bd «wǝⱨiyning waⱪti yeⱪindur»\+bd* — «wǝⱨiyning waⱪti» degǝn, bu ixlarning ǝmǝlgǝ axidiƣan waⱪti.\f*  \x + \xo 1:3 \xt Wǝⱨ. 22:7,10. \x*   
\b  
\m  
\s1 Rosul Yuⱨannaning «Kiqik Asiya»diki yǝttǝ jamaǝtkǝ yolliƣan salamliri wǝ hǝtliri  
\m
\v 4 Mǝnki Yuⱨannadin Asiya \add ɵlkisidiki\add* yǝttǝ jamaǝtkǝ salam! Ⱨazir bar bolƣan, ɵtkǝndimu bolƣan ⱨǝm kǝlgüsidǝ Kǝlgüqidin, Uning tǝhtining aldidiki yǝttǝ Roⱨtin\f □ \fr 1:4 \ft \+bd «Uning tǝhtining aldidiki yǝttǝ Roⱨtin... (meⱨir-xǝpⱪǝt wǝ hatirjǝmlik bolƣay)»\+bd* — «yǝttǝ» degǝn sanning kamalǝtkǝ yǝtkǝn, mukǝmmǝl degǝn mǝnisi bolup, bǝzi alimlar bu «yǝttǝ Roⱨ» Hudaning Muⱪǝddǝs Roⱨining yǝttǝ tǝripini kɵrsitidu, dǝp ⱪaraydu (5:6ni wǝ «Yǝx.» 11:2ni kɵrüng). Baxⱪilar ularni yǝttǝ pǝrixtini kɵrsitidu, dǝp ⱪaraydu. Bǝzilǝr: «yǝttǝ tǝrǝplik Roⱨ» yaki «yǝttǝ tǝrǝplimilik Roⱨ» dǝp tǝrjimǝ ⱪilidu.\f*  \x + \xo 1:4 \xt Mis. 3:14; Wǝⱨ. 1:8; 4:8; 11:17; 16:5. \x*  
\v 5 wǝ sadiⱪ Guwaⱨqi, ɵlümdin tunji Tirilgüqi, jaⱨandiki padixaⱨlarning Ⱨɵkümrani bolƣan Əysa Mǝsiⱨtin silǝrgǝ meⱨir-xǝpⱪǝt wǝ hatirjǝmlik bolƣay.  
\m Əmdi bizni sɵygüqi, yǝni Ɵz ⱪeni bilǝn bizni gunaⱨlirimizdin yuƣan\f □ \fr 1:5 \ft \+bd «ɵlümdin tunji Tirilgüqi»\+bd* — grek tilida muxu yǝrdiki «tunji» adǝttǝ «birinqi bolup tuƣulƣan»ni kɵrsitidu. Sɵzning toluⱪ mǝnisi toƣruluⱪ «Kol.» 1:16-17 wǝ 18-ayǝttiki izaⱨatlarni kɵrüng. \+bd «Ɵz ⱪeni bilǝn bizni gunaⱨlirimizdin yuƣan»\+bd* — yaki «Ɵz ⱪeni bilǝn bizni gunaⱨlirimizdin azad ⱪilƣan».\f*  \x + \xo 1:5 \xt Yǝx. 55:4; Ros. 20:28; 1Kor. 15:20; Kol. 1:18; Ibr. 9:12,14; 1Pet. 1:19; 1Yuⱨa. 1:7; Wǝⱨ. 3:14; 5:9. \x*  
\v 6 wǝ bizni bir padixaⱨliⱪⱪa uyuxturup, Ɵz Atisi Hudaƣa kaⱨinlar ⱪilƣanƣa barliⱪ xan-xǝrǝp wǝ küq-ⱪudrǝt ǝbǝdil’ǝbǝdgiqǝ bolƣay, amin! \f □ \fr 1:6 \ft \+bd «munasiwǝtlik ayǝt(lǝr)»\+bd* — «Mis.» 19:6.\f*  \x + \xo 1:6 \xt Rim. 12:1; 1Pet. 2:5, 9; Wǝⱨ. 5:10. \x*   
\m
\v 7 Mana, U bulutlar bilǝn kelidu, xundaⱪla ⱨǝr bir kɵz, ⱨǝtta Uni sanjiƣanlarmu Uni kɵridu. Yǝr yüzidiki pütkül ⱪǝbilǝ-hǝlⱪ U sǝwǝblik aⱨ-zar kɵtüridu. Xundaⱪ bolidu, amin! \f □ \fr 1:7 \ft \+bd «ⱨǝtta Uni sanjiƣanlarmu Uni kɵridu»\+bd* — yaki «yǝni Uni sanjiƣanlarmu Uni kɵridu». \+bd «munasiwǝtlik ayǝtlǝr»\+bd* — «Dan.» 7:13, «Zǝk.» 12:10\f*  \x + \xo 1:7 \xt Dan. 7:13; Zǝk. 12:10; Mat. 24:30; 25:31; Yⱨ. 19:37; Ros. 1:11; 1Tes. 1:10; 2Tes. 1:10; Yǝⱨ. 14. \x*   
\m
\v 8 Mǝn «Alfa» wǝ «Omega», Muⱪǝddimǝ wǝ Hatimǝ Ɵzümdurmǝn, ⱨazir bar bolƣan, burunmu bar bolƣan ⱨǝm kǝlgüsidimu bar Bolƣuqidurmǝn, xundaⱪla Ⱨǝmmigǝ Ⱪadirdurmǝn, dǝydu Pǝrwǝrdigar Huda. \f □ \fr 1:8 \ft \+bd «Mǝn «Alfa» wǝ «Omega»...durmǝn»\+bd* — grek tilida «alfa» birinqi ⱨǝrp, «omega» ahirⱪi ⱨǝrptur. Demǝk, Huda bax wǝ ahirdur. Bǝzi kona kɵqürülmilǝrdǝ «Muⱪǝddimǝ wǝ Hatimǝ Ɵzümdurmǝn» degǝn sɵzlǝr tepilmaydu.\f*  \x + \xo 1:8 \xt Yǝx. 41:4; 44:6; Wǝⱨ. 21:6; 22:13. \x*   
\b  
\m  
\s1 Tirilgǝn Mǝsiⱨning Yuⱨannaƣa kɵrünüxi  
\m
\v 9 Silǝrning ⱪerindixinglar ⱨǝm silǝr bilǝn birgǝ Əysada bolƣan azab-oⱪubǝt, padixaⱨliⱪ wǝ sǝwr-taⱪǝttin ortaⱪ nesipdixinglar bolƣan mǝnki Yuⱨanna Hudaning sɵz-kalami wǝ Əysaning guwaⱨliⱪi wǝjidin Patmos degǝn aralda \add mǝⱨbus\add* bolup turup ⱪalƣandim. \f □ \fr 1:9 \ft \+bd «Əysada bolƣan azab-oⱪubǝt, padixaⱨliⱪ wǝ sǝwr-taⱪǝttin ortaⱪ nesipdixinglar»\+bd* — demǝk, Əysa Mǝsiⱨdǝ bolƣanlar qoⱪum ⱨǝm Uning nami wǝjidin azab-oⱪubǝt tartidu, xundaⱪla Uning sǝwr-taⱪitidin küq elixi kerǝk bolidu, ⱨǝm Uningda bolƣan padixaⱨliⱪtin bǝⱨrimǝn bolidu. \+bd «Əysaning guwaⱨliⱪi wǝjidin»\+bd* — demǝk «Əysa toƣrisidiki guwaⱨliⱪ»; baxⱪa hil mǝnisi «Əysa (Ɵzi) bǝrgǝn guwaⱨliⱪ». \+bd «Patmos degǝn aralda mǝⱨbus bolup turup ⱪalƣandim»\+bd* — Patmos rimliⱪlarning dǝⱨxǝtlik «ǝmgǝk lagiri» bolƣan türmǝ idi. Yuⱨanna mǝzkur kitabni yeziwatⱪanda Patmos arilidin azad ⱪilinƣan boluxi mumkin.\f*  
\v 10 «Rǝbning küni»dǝ mǝn Roⱨning ilkigǝ elinixim bilǝn, kǝynimdin kanay awazidǝk küqlük bir awazni anglidim. \f □ \fr 1:10 \ft \+bd ««Rǝbning küni»dǝ mǝn Roⱨning ilkigǝ elinixim bilǝn...»\+bd* — «Rǝbning küni» yaki «rǝblik kün». Alimlar bu toƣruluⱪ üq pikirdǝ bolidu: — (1) Rǝbning küni yǝkxǝnbǝ küni (Rǝb ɵlümdin tirilgǝn kün)ni kɵrsitidu; (2) Tǝwratta kɵp tilƣa elinƣan, ⱪiyamǝt künini ɵz iqigǝ alƣan ahirⱪi zamanlardiki ahirⱪi dǝⱨxǝtlik azab-oⱪubǝtlik künlǝrni, yǝni «Pǝrwǝrdigarning küni»ni kɵrsitidu, muxu kɵzⱪarax boyiqǝ bolƣanda Yuⱨanna Roⱨta kɵtürülüp kǝlgüsidiki zamanlarƣa yɵtkilip «Pǝrwǝrdigarning küni»ni kɵridu; (3) xu waⱪitlarda ⱨǝr yilning bir künidǝ Rim imperatori (xu waⱪitta Domitiyan idi) barliⱪ puⱪralirini ɵzigǝ sǝjdǝ ⱪildurup: «Ⱪǝysǝr rǝbtur!» dǝp etirap ⱪilip, huxbuy selixⱪa mǝjbur ⱪilatti. Xunga xu küni «Rǝbning küni» dǝp atalƣan. Bizningqǝ «Rǝbning küni» dǝl xu künni kɵrsitidu; lekin kinayilik ⱨǝm ⱨǝjwiylik ix xuki, Rǝb dǝl xu künidǝ (2-kɵzⱪaraxtikidǝk) Ɵzining, yǝni «Pǝrwǝrdigarning küni»ni ayan ⱪilixni layiⱪ kɵrdi. \+bd «Mǝn Roⱨning ilkigǝ elinixim bilǝn...»\+bd* — «Roⱨ» Hudaning Roⱨi, Muⱪǝddǝs Roⱨni kɵrsitidu.\f*  \x + \xo 1:10 \xt Wǝⱨ. 4:2. \x*  
\v 11 Bu awaz: «Kɵridiƣanliringni kitab ⱪilip yaz wǝ uni yǝttǝ jamaǝtkǝ, yǝni Əfǝsus, Smirna, Pǝrgamum, Tiyatira, Sardis, Filadelfiyǝ wǝ Laodikiyadiki jamaǝtlǝrgǝ ǝwǝt» dedi. \f □ \fr 1:11 \ft \+bd «Smirna»\+bd* — ⱨazirⱪi Türkiyǝdiki «Izmir». \+bd «kɵridiƣanliringni kitab ⱪilip yaz wǝ uni yǝttǝ jamaǝtkǝ, yǝni Əfǝsus, Smirna, Pǝrgamum, Tiyatira, Sardis, Filadelfiyǝ wǝ Laodikiyadiki jamaǝtlǝrgǝ ǝwǝt»\+bd* — bu yǝttǝ xǝⱨǝrning ⱨǝmmisi bir dügilǝktǝ bir-birigǝ yandax jaylaxⱪanidi. Rosul Yuⱨanna yaxanƣanda Əfǝsus xǝⱨiridǝ makanlaxⱪanidi. «Ⱪoxumǝ sɵz» wǝ hǝritini kɵrüng.\f*   
\b  
\m
\v 12 Manga sɵz ⱪilƣan awazning kimning ikǝnlikini kɵrüx üqün kǝynimgǝ buruldum. Burulƣinimda, kɵzümgǝ yǝttǝ altun qiraƣdan \f □ \fr 1:12 \ft \+bd «munasiwǝtlik ayǝtlǝr»\+bd* — «Mis.» 25:31-40.\f*  
\v 13 wǝ ularning otturisida uqisiƣa putliriƣiqǝ qüxüp turidiƣan ton kiygǝn, kɵksigǝ altun kǝmǝr baƣliƣan Insan’oƣliƣa ohxaydiƣan biri kɵründi. \f □ \fr 1:13 \ft \+bd «kɵksigǝ altun kǝmǝr baƣliƣan Insan’oƣli»\+bd* — yaki «kɵksigǝ altun kǝmǝr baƣliƣan insanning bir oƣli». «Dan.» 7:13ni wǝ izaⱨatini kɵrüng.\f*  \x + \xo 1:13 \xt Əz. 1:26; Dan. 7:13; Wǝⱨ. 14:14. \x*  
\v 14 Uning bax-qeqi aⱪ yungdǝk, ⱨǝtta ⱪardǝk ap’aⱪ idi wǝ kɵzliri goya yalⱪunlap turƣan ottǝk idi. \x + \xo 1:14 \xt Dan. 7:9; Wǝⱨ. 19:12. \x*  
\v 15 Putliri humdanda tawlinip parⱪiriƣan tuqⱪa ohxaytti, awazi xarⱪirap eⱪiwatⱪan nurƣun sularning awazidǝk idi. \x + \xo 1:15 \xt Wǝⱨ. 14:2. \x*  
\v 16 U ong ⱪolida yǝttǝ yultuz tutⱪan bolup, aƣzidin ikki bisliⱪ ɵtkür ⱪiliq qiⱪip turatti. Qirayi huddi ⱪuyaxning toluⱪ küqidǝ parliƣandǝk yarⱪin idi. \f □ \fr 1:16 \ft \+bd «munasiwǝtlik ayǝt»\+bd* — «Dan.» 7:13.\f*  \x + \xo 1:16 \xt Yǝx. 49:2; Əf. 6:17; Ibr. 4:12; Wǝⱨ. 2:16; 19:15. \x*   
\m
\v 17 Uni kɵrginimdǝ, ayiƣiƣa ɵlüktǝk yiⱪildim. U ong ⱪolini üstümgǝ tǝgküzüp mundaⱪ dedi:  
\m — Ⱪorⱪma, Awwalⱪisi wǝ Ahirⱪisi \x + \xo 1:17 \xt Yǝx. 41:4; 44:6; 48:12. \x*  
\v 18 ⱨǝmdǝ ⱨayat Bolƣuqi Ɵzümdurmǝn. Mǝn ɵlgǝnidim, ǝmma mana, Mǝn ǝbǝdil’ǝbǝdgiqǝ ⱨayatturmǝn, ɵlüm wǝ tǝⱨtisaraning aqⱪuqliri ⱪolumdidur! \x + \xo 1:18 \xt Ayup 12:14; Yǝx. 22:22; Rim. 6:9; Wǝⱨ. 3:7; 20:1. \x*  
\v 19 Xuning üqün, kɵrgǝn ixlarni, ⱨazir boluwatⱪan ixlarni wǝ bulardin keyin bolidiƣan ixlarni yezip ⱪaldur.  
\v 20 Sǝn ong ⱪolumda kɵrgǝn yǝttǝ yultuzning wǝ yǝttǝ altun qiraƣdanning siri mana mundaⱪ — yǝttǝ yultuz yǝttǝ jamaǝtning ǝlqiliri wǝ yǝttǝ qiraƣdan bolsa yǝttǝ jamaǝttur.\f □ \fr 1:20 \ft \+bd «yǝttǝ yultuz yǝttǝ jamaǝtning ǝlqiliri wǝ yǝttǝ qiraƣdan bolsa yǝttǝ jamaǝttur»\+bd* — «ǝlqiliri» baxⱪa hil tǝrjimisi: «pǝrixtiliri». Grek tilida ⱨǝm ibraniy tilida «pǝrixtǝ» wǝ «ǝlqi» bir sɵz bilǝn ipadilinidu (pǝrixtilǝr Hudaning ǝlqiliri bolƣaq). Bizningqǝ muxu yǝrdǝ jamaǝtlǝr ǝwǝtkǝn ǝlqilǝrni kɵrsǝtsǝ kerǝk, qünki pǝrixtilǝrgǝ hǝt yezix ⱨajǝtsiz idi. Yǝttǝ ǝlqi Patmos ariliƣa berip Yuⱨannadin ⱨal soraxⱪa kǝlgǝn boluxi mumkin.\f*   
\b  
\b  
\m  
\c 2
\s1 Əfǝsustiki jamaǝtkǝ yezilƣan hǝt  
\m
\v 1 — Əfǝsustiki jamaǝtning ǝlqisigǝ mundaⱪ yazƣin:  
\m «Ong ⱪolida yǝttǝ yultuzni tutup, yǝttǝ altun qiraƣdanning otturisida Mangƣuqi mundaⱪ dǝydu:   
\m
\v 2 — Sening ǝjir-ǝmǝlliringni, tartⱪan japaliringni ⱨǝm sǝwr-taⱪitingni, rǝzil adǝmlǝrning ⱪilmixliriƣa qidap turalmaydiƣanliⱪingni, xundaⱪla rosul bolmisimu ɵzlirini rosul dǝp atiwalƣanlarni sinap, ularning yalƣanqi bolƣanliⱪini tonuƣanliⱪingnimu bilimǝn.\f □ \fr 2:2 \ft \+bd «Sening ǝjir-ǝmǝlliringni, tartⱪan japaliringni ⱨǝm sǝwr-taⱪitingni, rǝzil adǝmlǝrning ⱪilmixliriƣa qidap turalmaydiƣanliⱪingni... bilimǝn»\+bd* — bu toluⱪ sɵz ǝlqigǝ eytilƣini bilǝn xübⱨisizki, pütkül jamaǝtkǝ (bir adǝm süpitidǝ) eytilidu.\f*  
\v 3 Xundaⱪ, sening sǝwr-taⱪǝt ⱪiliwatⱪanliⱪingni, Mening namim wǝjidin japa-muxǝⱪⱪǝtkǝ bǝrdaxliⱪ bǝrgǝnlikingni ǝmma erinmigǝnlikingni bilimǝn.  
\v 4 Lekin sanga xu bir etirazim barki, sǝn ɵzüngdiki dǝslǝpki meⱨir-muⱨǝbbǝttin waz kǝqting.  
\v 5 Xunga ⱪaysi ⱨalǝttin yiⱪilip qüxkǝnlikingni esinggǝ elip towa ⱪilƣin, awwalⱪi ǝmǝllǝrni ⱪayta ⱪilƣin. Bolmisa yeningƣa kelimǝn wǝ towa ⱪilmisang qiraƣdeningni jayidin yɵtkiwetimǝn.\f □ \fr 2:5 \ft \+bd «... bolmisa yeningƣa kelimǝn wǝ towa ⱪilmisang qiraƣdeningni jayidin yɵtkiwetimǝn»\+bd* — Əfǝsusta ⱨazir jamaǝt bolmayla ⱪalmay, ⱨǝtta xǝⱨǝr ɵzi harabilik bolidu.\f*  
\v 6 Biraⱪ, sening xu artuⱪqiliⱪing barki, Mǝn Ɵzüm nǝprǝtlinidiƣan Nikolas tǝrǝpdarlirining ⱪilmixliridin sǝnmu nǝprǝtlinisǝn.\f □ \fr 2:6 \ft \+bd «Mǝn Ɵzüm nǝprǝtlinidiƣan Nikolas tǝrǝpdarlirining ⱪilmixliridin sǝnmu nǝprǝtlinisǝn»\+bd* — «Nikolas tǝrǝpdarliri»ning kim ikǝnliki ⱨazir eniⱪ ǝmǝs. Bǝzilǝr ularni «Ros.», 5:6-ayǝttiki «Nikolas» isimlik jamaǝt hizmǝtkari bilǝn munasiwǝtlik dǝp ⱪaraydu; lekin bizningqǝ buningƣa eniⱪ ispat tepilmidi. Ⱨeqbolmiƣanda ular etiⱪadqilarni jinsiy buzuⱪluⱪⱪa azdurmaⱪqi bolƣanidi (14-15-ayǝtni kɵrüng).\f*  \x + \xo 2:6 \xt Wǝⱨ. 2:15\x*   
\m
\v 7 Ⱪuliⱪi barlar Roⱨning jamaǝtlǝrgǝ degǝnlirini anglisun! Ƣǝlibǝ ⱪilƣuqilarni Hudaning jǝnnitining otturisidiki ⱨayatliⱪ dǝrihining mewiliridin yeyixkǝ muyǝssǝr ⱪilimǝn».\x + \xo 2:7 \xt Yar. 2:9; Wǝⱨ. 22:2. \x*   
\b  
\m  
\s1 Izmirdiki jamaǝtkǝ yezilƣan hǝt  
\m
\v 8 — Izmirdiki jamaǝtning ǝlqisigǝ mundaⱪ yazƣin: —  
\m «Awwalⱪisi wǝ Ahirⱪisi, ɵlgǝn wǝ Tirilgüqi mundaⱪ dǝydu:\f □ \fr 2:8 \ft \+bd «Izmir»\+bd* — kona ismi «Smirna».\f*  \x + \xo 2:8 \xt Yǝx. 41:4; 44:6; Wǝⱨ. 1:17. \x*   
\m
\v 9 — Sening azab-oⱪubǝtliringni wǝ namratliⱪingni bilimǝn (lekin sǝn bay!), Yǝⱨudiy ǝmǝs turup ɵzlirini Yǝⱨudiy dǝwalƣan, Xǝytanning bir sinagogi bolƣanlarning tɵⱨmǝtlirinimu bilimǝn. \f □ \fr 2:9 \ft \+bd «... Yǝⱨudiy ǝmǝs turup ɵzlirini Yǝⱨudiy dǝwalƣan, Xǝytanning bir sinagogi bolƣanlarning tɵⱨmǝtlirinimu bilimǝn»\+bd* — imperator Domitiyan ⱨɵküm sürgǝn bǝzi waⱪitlarda birsi ɵzining Yǝⱨudiy ikǝnlikini ispatliyalsa, ziyankǝxlikkǝ uqrimasliⱪi kerǝk degǝn bir ⱪanun küqkǝ igǝ idi; xübⱨisizki, bǝzi «etiⱪadqilar» wǝ baxⱪilar bu ⱪanundin ⱪalaymiⱪan paydilinip ziyankǝxliktin ⱪeqip, xundaⱪla baxⱪilarƣimu ziyan yǝtküzgǝnidi.\f*   
\m
\v 10 Aldingda qekidiƣan azab-oⱪubǝtlǝrdin ⱪorⱪma. Mana, Iblis aranglardin bǝziliringlarni sinilixinglar üqün yeⱪinda zindanƣa taxlitidu. Silǝr on kün ⱪiynilisilǝr. Taki ɵlgüqǝ sadiⱪ bolƣin, Mǝn sanga ⱨayatliⱪ tajini kiydürimǝn.   
\m
\v 11 Ⱪuliⱪi barlar Roⱨning jamaǝtlǝrgǝ degǝnlirini anglisun! Ƣǝlibǝ ⱪilƣuqilar ikkinqi ɵlümning ziyiniƣa ⱨǝrgiz uqrimaydu!».\x + \xo 2:11 \xt Mat. 13:9. \x*   
\b  
\m  
\s1 Pǝrgamumdiki jamaǝtkǝ yezilƣan hǝt  
\m
\v 12 — Pǝrgamumdiki jamaǝtning ǝlqisigǝ mundaⱪ yazƣin: —  
\m «Ikki bisliⱪ ɵtkür ⱪiliqi bar Bolƣuqi mundaⱪ dǝydu:\x + \xo 2:12 \xt Wǝⱨ. 1:16; 2:16. \x*   
\m
\v 13 — Mǝn sǝn olturƣan yǝrni, yǝni Xǝytanning tǝhti bolƣan jayni bilimǝn. Xundaⱪtimu, sǝn Mening namimni qing tutup, ⱨǝtta sadiⱪ guwaⱨqim Antipas makaningda, yǝni Xǝytan turƣan jayda ⱪǝtl ⱪilinƣan künlǝrdimu, Manga ⱪilƣan etiⱪadingdin tenip kǝtmiding.  
\v 14 Lekin sanga xu birnǝqqǝ etirazim barki, aranglarda Balaamning tǝlimigǝ ǝgǝxkǝnlǝrdin bǝzilǝr bolmaⱪta — Balaam bolsa Balaⱪⱪa Israillarni butⱪa atap ⱪurbanliⱪ ⱪilinƣan gɵxni yeyix wǝ jinsiy buzuⱪluⱪ ⱪilixⱪa azduruxni ɵgǝtkǝnidi. \f □ \fr 2:14 \ft \+bd «munasiwǝtlik ayǝtlǝr»\+bd* — «Qɵl.» 22-24-bab, 31:16.\f*  \x + \xo 2:14 \xt Qɵl. 22:23; 24:14; 25:1; 31:16. \x*  
\v 15 Xuningƣa ohxax, silǝrning aranglarda Nikolas tǝrǝpdarlirining tǝlimini tutⱪanlarmu bar. \x + \xo 2:15 \xt Wǝⱨ. 2:6\x*  
\v 16 Xuning üqün, towa ⱪil! Undaⱪ ⱪilmisang, yeningƣa tez arida berip, aƣzimdiki ⱪiliqim bilǝn xularƣa ⱨujum ⱪilimǝn.\x + \xo 2:16 \xt Yǝx. 49:2; Əf. 6:17; Ibr. 4:12; Wǝⱨ. 1:16. \x*   
\m
\v 17 Ⱪuliⱪi barlar Roⱨning jamaǝtlǝrgǝ degǝnlirini anglisun! Ƣǝlibǝ ⱪilƣuqilar bolsa yoxurup ⱪoyƣan mannadin berimǝn wǝ ⱨǝrbirigǝ birdin aⱪ tax berimǝn. Tax üstidǝ yengi bir isim pütüklük bolidu, xu isimni uni ⱪobul ⱪilƣan kixidin baxⱪa ⱨeqkim bilmǝydu».\f □ \fr 2:17 \ft \+bd «ƣǝlibǝ ⱪilƣuqilar bolsa yoxurup ⱪoyƣan mannadin berimǝnv wǝ ⱨǝrbirigǝ birdin aⱪ tax berimǝn»\+bd* — «manna» — Israillar qɵl-bayawanda yürgǝn waⱪtida Huda ularƣa asmandin qüxürgǝn kündülük uzuⱪluⱪ idi («Mis.» 16:32-36-ayǝtlǝrgǝ wǝ «Yuⱨ.» 6:48-58-ayǝtlǝrgǝ ⱪaralsun).\f*  \x + \xo 2:17 \xt Mis. 16:4-36. \x*   
\b  
\m  
\s1 Tiyatiradiki jamaǝtkǝ yezilƣan hǝt  
\m
\v 18  — Tiyatiradiki jamaǝtning ǝlqisigǝ mundaⱪ yazƣin: —  
\m «Kɵzliri yalⱪunliƣan otⱪa wǝ putliri parⱪiraⱪ tuqⱪa ohxaydiƣan Hudaning Oƣli mundaⱪ dǝydu:\x + \xo 2:18 \xt Wǝⱨ. 1:14,15. \x*   
\m
\v 19 — Sening ǝmǝlliringni, meⱨir-muⱨǝbbitingni, etiⱪadingni, ǝjir-hizmitingni wǝ sǝwr-taⱪitingni, xundaⱪla ⱨazirⱪi ǝmǝlliringning awwalⱪidin exip qüxüwatⱪanliⱪinimu bilimǝn.  
\v 20 Lekin, sanga xu bir etirazim barki, ɵzini pǝyƣǝmbǝr dǝp atiwalƣan axu hotun Yizǝbǝlgǝ yol ⱪoyuwatisǝn. U hotun ⱪul-hizmǝtkarlirimƣa tǝlim berip, ularni jinsiy buzuⱪluⱪ ⱪilixⱪa wǝ butⱪa atap nǝzir ⱪilinƣan gɵxni yeyixkǝ azdurmaⱪta. \f □ \fr 2:20 \ft \+bd «munasiwǝtlik ayǝtlǝr»\+bd* — «1Pad.» 16-, 18-19-, 21-bab.\f*  \x + \xo 2:20 \xt 1Pad. 16:31; 2Pad. 9:7. \x*  
\v 21 Mǝn uningƣa towa ⱪilƣudǝk waⱪit bǝrgǝnidim, lekin u ɵz buzuⱪluⱪiƣa towa ⱪilixni halimaydu.  
\v 22 Əmdi mana, Mǝn uni \add eƣir kesǝl\add* orniƣa taxlap yatⱪuzimǝn wǝ uning bilǝn zina ⱪilƣanlar ⱪilmixliriƣa towa ⱪilmisa, ularnimu eƣir azabⱪa qɵmdürimǝn. \f □ \fr 2:22 \ft \+bd «mana, Mǝn uni eƣir kesǝl orniƣa taxlap yatⱪuzimǝn»\+bd* — grek tilida: «mana, Mǝn uni kariwatⱪa taxlaymǝn».\f*  
\v 23 Uning pǝrzǝntlirinimu ǝjǝllik kesǝl bilǝn urimǝn. Xu qaƣda, barliⱪ jamaǝtlǝr niyǝt-nixanlarni wǝ ⱪǝlblǝrni kɵzitip tǝkxürgüqining Ɵzüm ikǝnlikimni, xundaⱪla Mening ⱨǝrbiringlarƣa ⱪilƣan ǝmǝliyitinglarƣa yarixa yanduridiƣanliⱪimni bilidu. \f □ \fr 2:23 \ft \+bd «uning pǝrzǝntlirinimu ǝjǝllik kesǝl bilǝn urimǝn»\+bd* — «pǝrzǝntliri» bolsa jismaniy yaki roⱨiy jǝⱨǝttinmu boluxi mumkin. \+bd «barliⱪ jamaǝtlǝr niyǝt-nixanlarni wǝ ⱪǝlblǝrni kɵzitip tǝkxürgüqining Ɵzüm ikǝnlikimni... bilidu»\+bd* — «niyǝt-nixanlar» — grek tilida «bɵrǝklǝr» bilǝn ipadilinidu. \+bd «munasiwǝtlik ayǝt»\+bd* — «Yǝr.» 17:10.\f*  \x + \xo 2:23 \xt 1Sam. 16:7; 1Tar. 28:9; 29:17; Zǝb. 7:9; 62:12; Yǝr. 11:20; 17:10; 32:19; Mat. 16:27; Ros. 1:24; Rim. 2:6; 14:12; 2Kor. 5:10; Gal. 6:5; Wǝⱨ. 20:12. \x*  
\v 24-25 Lekin, Tiyatiradiki ⱪalƣanlarƣa, yǝni bu tǝlimni ⱪobul ⱪilmiƣanlar (ularning pikri boyiqǝ, Xǝytanning atalmix «qongⱪur sirliri»ni ɵgǝnmigǝnlǝr), yǝni silǝrgǝ xuni eytimǝnki: Ɵzünglarda bar bolƣanni Mǝn kǝlgüqǝ qing tutunglar. Üstünglarƣa buningdin baxⱪa yükni artmaymǝn. \x + \xo 2:24-25 \xt Wǝⱨ. 3:11. \x*  
\v 26 Ƣǝlibǝ ⱪilƣuqilarƣa, yǝni ǝmǝllirimni ahirƣiqǝ qing tutⱪan kixilǝrgǝ bolsa, ularƣa pütkül ǝllǝrgǝ ⱨakim bolux ⱨoⱪuⱪini berimǝn.  
\v 27 Mana bu Atam Manga bǝrgǝn ⱨoⱪuⱪⱪa ohxax ⱨoⱪuⱪtur: —  
\m «U ularni tɵmür kaltǝk bilǝn padiqidǝk baxⱪurup, sapal ⱪaqilarni urup qaⱪⱪandǝk tarmar ⱪilidu». \f □ \fr 2:27 \ft \+bd «U ularni tɵmür kaltǝk bilǝn padiqidǝk baxⱪurup,...»\+bd* — yaki «U ularni xaⱨanǝ tɵmür ⱨasa bilǝn padiqidǝk baxⱪurup,... ». \+bd «U ularni ... sapal ⱪaqilarni urup qaⱪⱪandǝk tarmar ⱪilidu»\+bd* — bu ayǝt «Zǝb.» 2:9-ayǝttin elinƣan bolup, bu yǝrdiki «ular» Huda bilǝn ⱪarxilaxⱪan «yat ǝllǝr»ni kɵrsitidu. \+bd «munasiwǝtlik ayǝtlǝr»\+bd* — «Zǝb.» 2:8-9, «Wǝⱨ.» 12:5, 19:15.\f*  \x + \xo 2:27 \xt Zǝb. 2:8-9. \x*   
\m
\v 28 Mǝn uningƣa tang yultuzinimu ata ⱪilimǝn.  
\v 29  Ⱪuliⱪi barlar Roⱨning jamaǝtlǝrgǝ degǝnlirini anglisun!»   
\b  
\b  
\m  
\c 3
\s1 Sardistiki jamaǝtkǝ yezilƣan hǝt  
\m
\v 1 — Sardistiki jamaǝtning ǝlqisigǝ mundaⱪ yazƣin: —  
\m «Hudaning yǝttǝ Roⱨi wǝ yǝttǝ yultuzining Igisi Bolƣuqi mundaⱪ dǝydu:  
\m — Sening ǝmǝlliringni wǝ xundaⱪla «ⱨayat» degǝn nam-abruyungning barliⱪini, lekin ǝmǝliyǝttǝ ɵlük ikǝnlikingni bilimǝn.\x + \xo 3:1 \xt Wǝⱨ. 1:14, 16. \x*  
\v 2 Xunga, oyƣan, seningdǝ bar bolƣan, ǝmma ɵlǝy dǝp ⱪalƣan \add hislǝtliringni\add* küqǝyt; qünki Hudayim aldida ǝmǝlliringning tügǝl ǝmǝslikini bildim.  
\v 3 Uning üqün \add sɵz-kalamni\add* ⱪandaⱪ ⱪobul ⱪilip angliƣiningni yadingƣa kǝltürüp, uni qing tutup towa ⱪilƣin. Lekin oyƣanmisang Mǝn oƣridǝk üstüngkǝ kelimǝn wǝ sǝn ⱪaysi saǝttǝ üstünggǝ kelidiƣinimni ⱨǝrgiz bilmǝysǝn.\f □ \fr 3:3 \ft \+bd «Lekin oyƣanmisang Mǝn oƣridǝk üstüngkǝ kelimǝn wǝ sǝn ⱪaysi saǝttǝ üstünggǝ kelidiƣinimni ⱨǝrgiz bilmǝysǝn»\+bd* — «oƣridǝk kelimǝn...»: bir ⱪetim Sardis xǝⱨiri düxmǝnning ⱨujumi astida turuwatⱪanda «sepil-istiⱨkamimiz ⱨeq bɵsülmǝs» dǝp hatirjǝmliktǝ uhlawatⱪanda düxmǝn «oƣridǝk» kirip uni ixƣal ⱪilƣan.\f*  \x + \xo 3:3 \xt Mat. 24:43; 1Tes. 5:2; 2Pet. 3:10; Wǝⱨ. 3:19; 16:15. \x*  
\v 4 Lekin Sardista ɵz kiyimlirigǝ daƣ tǝgküzmigǝn birnǝqqǝ xǝhs bar. Ular aⱪ kiyim kiyip Mǝn bilǝn billǝ mangidu, qünki ular buningƣa layiⱪtur.\f □ \fr 3:4 \ft \+bd «Lekin Sardista ɵz kiyimlirigǝ daƣ tǝgküzmigǝn birnǝqqǝ xǝhs bar»\+bd* — «kiyimlirigǝ daƣ tǝgküzmigǝn» degǝn ibarǝ kɵqmǝ mǝnidǝ, ǝhlaⱪni kɵrsitidu. \+bd «...birnǝqqǝ xǝhs bar»\+bd* — grek tilida «... birnǝqqǝ namlar bar».\f*  
\v 5 Ƣǝlibǝ ⱪilƣuqilar mana xundaⱪ aⱪ kiyimlǝrni kiyidu. Mǝn ularning namini ⱨayatliⱪ dǝptiridin ⱨǝrgiz ɵqürmǝymǝn, bǝlki ularning namini Atam Hudaning wǝ Uning pǝrixtilirining aldida oquⱪ etirap ⱪilimǝn.\x + \xo 3:5 \xt Mis. 32:32; Zǝb. 69:28; Mat. 10:32; Luⱪa 12:8; Fil. 4:3; Wǝⱨ. 20:12; 21:27. \x*   
\m
\v 6 Ⱪuliⱪi barlar Roⱨning jamaǝtlǝrgǝ degǝnlirini anglisun!»   
\b  
\m  
\s1 Filadelfiyǝdiki jamaǝtkǝ yezilƣan hǝt  
\m
\v 7 — Filadelfiyǝdiki jamaǝtning ǝlqisigǝ mundaⱪ yazƣin: —  
\m «Muⱪǝddǝs wǝ Ⱨǝⱪiⱪiy Bolƣuqi, xundaⱪla Dawutning aqⱪuqiƣa igǝ Bolƣuqi, aqsam ⱨeqkim yapalmaydu, yapsam ⱨeqkim aqalmaydu degüqi munu ixlarni dǝydu: \f □ \fr 3:7 \ft \+bd «...xundaⱪla Dawutning aqⱪuqiƣa igǝ bolƣuqi»\+bd* — Əysa Mǝsiⱨ jismaniy jǝⱨǝttǝ Dawut padixaⱨning ǝwladi bolup, u Hudaning padixaⱨliⱪiƣa kirix dǝrwazisining aqⱪuqidur. «Yǝx.» 22:20-25ni kɵrüng.\f*  \x + \xo 3:7 \xt Ayup 12:14; Yǝx. 22:22; Wǝⱨ. 1:18; 3:14. \x*   
\m
\v 8 — Sening ǝmǝlliringni bilimǝn. Sening bir’az küqüng bolƣaq sɵz-kalamimƣa itaǝt ⱪilƣining wǝ namimdin tenip kǝtmigining üqün, aldingda ⱨeqkim yapalmaydiƣan bir ixikni eqip ⱪoydum.\f □ \fr 3:8 \ft \+bd «sening bir’az küqüng bolƣaq...»\+bd* — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «küqüng ajiz bolsimu,...».\f*  
\v 9 Mana, Xǝytanning sinagogidikilǝrdin, Yǝⱨudiy ǝmǝs turup ɵzlirini Yǝⱨudiy dǝp atiwalƣan yalƣanqilarni bolsa xundaⱪ aⱪiwǝtkǝ ⱪaldurimǝnki, ularni kelip sening ayiƣingƣa bax uridiƣan wǝ Mening seni sɵygǝnlikimni bilidiƣan ⱪilimǝn. \f □ \fr 3:9 \ft \+bd «Xǝytanning sinagogidikilǝrdin, Yǝⱨudiy ǝmǝs turup ɵzlirini Yǝⱨudiy dǝp atiwalƣan yalƣanqilar...»\+bd* — 2:9diki izaⱨatni kɵrüng.\f*  \x + \xo 3:9 \xt Wǝⱨ. 2:9; Pǝnd. 14:19\x*  
\v 10 Sǝn Mening sǝwr-taⱪǝt yolumdiki sɵz-kalamimni saⱪlap ǝmǝl ⱪilixing üqün bu dunyadiki insanlarni sinaxⱪa pütkül yǝr yüzigǝ qüxidiƣan wabaliⱪ sinaⱪning waⱪit-saiti kǝlgǝndǝ seni uningdin saⱪlap ⱪoƣdap ⱪalimǝn.\f □ \fr 3:10 \ft \+bd «Mening sǝwr-taⱪitimdiki sɵz-kalamni saⱪlap ǝmǝl ⱪilixing üqün...»\+bd* — «Mening sǝwr-taⱪǝt yolumdiki sɵz-kalamim» yaki (1) hux hǝwǝrning ɵzini (qünki uni qing tutup saⱪlax üqün ⱨǝrⱨalda kɵp sǝwr-taⱪǝt kerǝk); yaki (2) Mǝsiⱨning alaⱨidǝ sǝwr-taⱪǝtlik bolux ǝmrlirini; yaki (3) Hudaning pütkül sɵz-kalamini kɵrsitidu (unimu qing tutuxⱪa ajayib sǝwr-taⱪǝt bolux kerǝk). Bizningqǝ bu sɵz yuⱪiriⱪi üq jǝⱨǝtning ⱨǝmmisini ɵz iqigǝ alidu. Mǝsiⱨning ɵzining sǝwr-taⱪiti bizgǝ bolmisa, biz «sǝwr-taⱪitimdiki sɵz-kalam»ni ⱨeq tutalmaymiz, ǝlwǝttǝ. \+bd «pütkül yǝr yüzigǝ qüxürülidiƣan sinaⱪ waⱪit-saiti»\+bd* — yaki (1) imperator Trajan yürgüzgǝn ziyankǝxlǝrni, yaki (2) tarihtiki bizgǝ ⱨazir namǝlum baxⱪa bir mǝzgilni, yaki (3) kǝlgüsidiki «dǝⱨxǝtlik azab-oⱪubǝt»ni kɵrsitidu (mǝsilǝn «Mat.» 24:9-22). \+bd «munasiwǝtlik ayǝtlǝr»\+bd* — «Yǝx.» 26:20-21.\f*   
\m
\v 11 Mǝn pat arida kelimǝn. Tajingni ⱨeqkimning tartiwalmasliⱪi üqün, ɵzüngdǝ bar bolƣanni qing tutⱪin. \x + \xo 3:11 \xt Wǝⱨ. 2:25. \x*  
\v 12 Ƣǝlibǝ ⱪilƣuqini bolsa, Hudayimning ibadǝthanisiƣa tüwrük ⱪilimǝnki, u u yǝrdin ǝsla qiⱪmaydu. Mǝn uning üstigǝ Hudayimning namini, Hudayimning xǝⱨirining namini, yǝni ǝrxtin — Hudaning yenidin qüxidiƣan yengi Yerusalemning namini wǝ Mening yengi namimni yazimǝn.\x + \xo 3:12 \xt 1Pad. 7:21; Wǝⱨ. 21:2,10; 22:4. \x*   
\m
\v 13  Ⱪuliⱪi barlar Roⱨning jamaǝtlǝrgǝ degǝnlirini anglisun!»   
\b  
\m  
\s1 Laodikiyadiki jamaǝtkǝ yezilƣan hǝt  
\m
\v 14 — Laodikiyadiki jamaǝtning ǝlqisigǝ mundaⱪ yazƣin: —  
\m «Amin Atalƣuqi, yǝni Sadiⱪ wǝ Ⱨǝⱪiⱪiy Guwaⱨqi, Hudaning kainitining kelip qiⱪixining Sǝwǝbqisi mundaⱪ dǝydu: \f □ \fr 3:14 \ft \+bd «Amin Atalƣuqi, yǝni Sadiⱪ wǝ Ⱨǝⱪiⱪiy Guwaⱨqi, Hudaning kainitining kelip qiⱪixining Sǝwǝbqisi»\+bd* — «Amin» sɵzining mǝnisi «xundaⱪ bolsun» bolup, bu yǝrdǝ Əysa Mǝsiⱨning Hudaning barliⱪ wǝdǝ wǝ pilanlirining «amin»i, yǝni ularning ǝmǝlgǝ exixining kapaliti ikǝnliki tǝkitlǝngǝn. («2Kor.» 1:20). 
\fp  «Hudaning kainitining kelip qiⱪixining Sǝwǝbqisi» degǝnning baxⱪa tǝrjimisi «Huda yaratⱪan kainatning idarǝ ⱪilƣuqisi». Bunngƣa ohxax sɵz «Kol.» 1:15, 18-ayǝttǝ tepilidu, xu ayǝtlǝrdiki izaⱨatlarnimu kɵrüng).\f*  \x + \xo 3:14 \xt Kol. 1:15; Wǝⱨ. 1:5, 6. \x*  
\v 15 Sening ǝmǝlliringni bilimǝnki, sǝn soƣuⱪmu ǝmǝs, ⱪiziⱪmu ǝmǝs. Mǝn sening ya soƣuⱪ, ya ⱪiziⱪ boluxungni halayttim!\f □ \fr 3:15 \ft \+bd «Sening ǝmǝlliringni bilimǝnki, sǝn soƣuⱪmu ǝmǝs, ⱪiziⱪmu ǝmǝs. Mǝn sening ya soƣuⱪ, ya ⱪiziⱪ boluxungni halayttim!»\+bd* — Laodikiya xǝⱨiridǝ yahxi su mǝnbisi yoⱪ idi. Ətrapidiki xǝⱨǝrlǝrdinissiⱪ su (turuba arⱪiliⱪ) yǝtküzülsǝ ilman bolup ⱪalatti; soƣuⱪ su yǝtküzülsimu soƣuⱪ ǝmǝs, bǝlki ilman bolup ⱪalatti; ular ɵzliri bu ilman suni yahxi kɵrmǝytti.\f*   
\m
\v 16 Sǝn ya soƣuⱪ ya ⱪiziⱪ ǝmǝs, bǝlki ilman bolƣanliⱪing üqün, seni aƣzimdin ⱨɵ ⱪilimǝn.  
\v 17 Sǝn bay adǝmmǝn, dɵlǝtmǝn boldum, ⱨeq nǝrsigǝ ⱨajǝtmǝn ǝmǝsmǝn degining bilǝn ɵzüngning ƣerib, biqarǝ, yoⱪsul, kor wǝ yalingaq ikǝnlikingni bilmigǝqkǝ,  
\v 18 bay boluxung üqün otta tawlanƣan altun, yalingaqliⱪ nomusluⱪungning yepilixi üqün kiygüzülüxünggǝ aⱪ kiyim-keqǝk, kɵrüxüng üqün kɵzliringgǝ sürtüxkǝ tutiyani mǝndin setiwelixingni nǝsiⱨǝt ⱪilimǝn. \f □ \fr 3:18 \ft \+bd «kɵrüxüng üqün kɵzliringgǝ sürtüxkǝ tutiyani mǝndin setiwelixingni nǝsiⱨǝt ⱪilimǝn»\+bd* — «kɵzliringgǝ sürtüx tutiya» grek tilida «kɵzliringni mǝsiⱨlǝydiƣan tutiya...» yaki «kɵzliringni Mǝsiⱨ ⱪilidiƣan tutiya...». \+bd «bay boluxung üqün otta tawlanƣan altun, yalingaqliⱪ nomusluⱪungning yepilixi üqün kiygüzülüxünggǝ aⱪ kiyim-keqǝk, kɵrüxüng üqün kɵzliringgǝ sürtüxkǝ tutiyani Mǝndin setiwelixingni nǝsiⱨǝt ⱪilimǝn»\+bd* — Laodikiya xǝⱨiri ǝslidǝ: (1) intayin bay. Ularning nurƣun bankiliri bar idi. Bay ikǝnlikining bir misali, miladiyǝ 17-yili ⱪattiⱪ yǝr tǝwrǝx tüpǝylidin Filadǝlfiyǝ, Sardis wǝ Laodikiya xǝⱨǝrliri intayin eƣir ziyanƣa uqriƣaqⱪa Rim ⱨɵkümiti ularƣa nurƣun yardǝm pul ǝwǝtti. Laodikiya xǝⱨiridikilǝr pulimiz bar dǝp bu pulni rǝt ⱪildi; (2) ularning qirayliⱪ yungluⱪ kiyim-keqǝk ixlǝx bilǝn dangⱪi qiⱪⱪan; (3) ularning ünümlük birhil kɵz mǝlⱨiminingmu dangⱪi qiⱪⱪanidi.\f*  \x + \xo 3:18 \xt 2Kor. 5:3; Wǝⱨ. 7:13; 16:15; 19:8. \x*  
\v 19 Mǝn kimni sɵysǝm, xuning ǝyibini kɵrsitip tǝrbiyilǝymǝn; xuning üqün ⱪizƣin kɵyüp-pixip towa ⱪil. \x + \xo 3:19 \xt Ayup 5:17; Pǝnd. 3:12; Ibr. 12:5. \x*  
\v 20 Mana, Mǝn ⱨazir ixik aldida turup, ixikni ⱪeⱪiwatimǝn. Əgǝr biri awazimni anglap ixikni aqsa, uning yeniƣa kirimǝn. Mǝn uning bilǝn, umu Mǝn bilǝn billǝ ƣizalinidu. \f □ \fr 3:20 \ft \+bd «Əgǝr biri awazimni anglap ixikni aqsa, uning yeniƣa kirimǝn. Mǝn uning bilǝn, umu Mǝn bilǝn billǝ ƣizalinidu»\+bd* — grek tilida «ƣizalinix» degǝn sɵz adǝttǝ kǝqlik tamaⱪni kɵrsitidu.\f*  
\v 21 Ƣǝlibǝ ⱪilƣuqini bolsa, Mǝnmu ƣǝlibǝ ⱪilip, Atamning tǝhtidǝ uning bilǝn birgǝ olturƣinimdǝk, unimu tǝhtimdǝ Mǝn bilǝn birgǝ olturuxⱪa muyǝssǝr ⱪilimǝn.\x + \xo 3:21 \xt Mat. 19:28; 1Kor. 6:2. \x*   
\m
\v 22  Ⱪuliⱪi barlar Roⱨning jamaǝtlǝrgǝ degǝnlirini anglisun!»\f □ \fr 3:22 \ft \+bd « Ⱪuliⱪi barlar Roⱨning jamaǝtlǝrgǝ degǝnlirini anglisun!»»\+bd* — bu yǝttǝ jamaǝtning baxⱪabir ǝⱨmiyiti, yǝni bexarǝtlik ǝⱨimiyiti toƣruluⱪ «ⱪoxumqǝ sɵz»imizni kɵrüng.\f*  \fig «Kiqik Asiya»diki yǝttǝ jamaǝt|src="7churches-upin-01.jpg" size="span" ref="«Wǝⱨ.» 2, 3" \fig*   
\b  
\b  
\m  
\c 4
\s1 Ərxtiki ibadǝt  
\m
\v 1 Andin mǝn ⱪariwidim, mana, asmanda bir ixik eqiⱪliⱪ turatti. Mǝn tunji ⱪetim angliƣan kanay awaziƣa ohxap ketidiƣan awaz manga: «Bu yaⱪⱪa qiⱪ, sanga bulardin keyin yüz berixi muⱪǝrrǝr bolƣan ixlarni kɵrsitǝy» dedi  
\v 2 wǝ dǝrⱨal mǝn Roⱨning ilkidǝ boldum; mana, ǝrxtǝ bir tǝht, tǝhttǝ bir zat olturatti.\f □ \fr 4:2 \ft \+bd «dǝrⱨal mǝn Roⱨning ilkidǝ boldum»\+bd* — «Roⱨning ilkidǝ» grek tilda «Roⱨta». Demǝk, Muⱪǝddǝs Roⱨning ilkidǝ wǝ ilⱨami astida bolƣan.\f*  
\v 3 Tǝhttǝ olturƣuqining ⱪiyapiti yexil ⱪaxtax wǝ ⱪizil kwartsⱪa ohxaytti. Tǝhtning qɵrisini zumrǝttǝk bir ⱨǝsǝn-ⱨüsǝn orap turatti. \f □ \fr 4:3 \ft \+bd «munasiwǝtlik ayǝtlǝr»\+bd* — «Əz.» 1:26-28.\f*   
\m
\v 4 Tǝhtning ǝtrapida yǝnǝ yigirmǝ tɵt tǝht bar idi. Tǝhtlǝrdǝ aⱪ kiyimlǝr bilǝn kiyingǝn, baxliriƣa altun taj taⱪalƣan yigirmǝ tɵt aⱪsaⱪal olturatti.\f □ \fr 4:4 \ft \+bd «tǝhtlǝrdǝ aⱪ kiyimlǝr bilǝn kiyingǝn, baxliriƣa altun taj taⱪalƣan yigirmǝ tɵt aⱪsaⱪal olturatti»\+bd* — «aⱪsaⱪallar» kimlǝr? Alimlarning pikri: yaki (1) ular Mǝsiⱨning jamaitini bildüridu; yaki (2) Tǝwrat dǝwridiki etiⱪadi bilǝn yol baxliƣuqilarni kɵrsitidu. Biz (2)-pikirgǝ mayilmiz, qünki keyinki bablarda jamaǝt aⱪsaⱪallardin ayrim kɵrünidu (7:9-17, 19:1-10). «Ibr.» 11-bab, bolupmu 2-ayǝtnimu kɵrüng.\f*  
\v 5 Tǝhttin qaⱪmaⱪlar qeⱪip, türlük awazlar wǝ güldürmamilar anglinip turatti. Tǝhtning aldida yalⱪunlap turƣan yǝttǝ mǝx’ǝl kɵyüp turatti; bular Hudaning yǝttǝ Roⱨi idi. \f □ \fr 4:5 \ft \+bd «Tǝhtning aldida yalⱪunlap turƣan yǝttǝ mǝx’ǝl kɵyüp turatti; bular Hudaning yǝttǝ roⱨi idi»\+bd* — bǝzi alimlar bu yǝttǝ Roⱨ yǝttǝ pǝrixtini kɵrsitidu, dǝp ⱪaraydu, baxⱪilar Hudaning Muⱪǝddǝs Roⱨining yǝttǝ tǝripini kɵrsitidu, dǝp ⱪaraydu (6:5ni wǝ «Yǝx.» 11:2ni kɵrüng). \+bd «munasiwǝtlik ayǝtlǝr»\+bd* — «Mis.» 19:16, «Zǝk.» 3:9, 4:10.\f*  
\v 6 Tǝhtning aldi huddi hrustaldǝk parⱪirap turidiƣan, süzük ǝynǝk dengizdǝk idi. Tǝhtning otturisida wǝ tǝhtning qɵrisidǝ, aldi wǝ kǝyni kɵzlǝr bilǝn tolƣan tɵt ⱨayat mǝhluⱪ turatti. \f □ \fr 4:6 \ft \+bd «munasiwǝtlik ayǝtlǝr»\+bd* — «Əz.» 1:4-28.\f*  \x + \xo 4:6 \xt Wǝⱨ. 15:2. \x*  
\v 7 Birinqi mǝhluⱪ xirƣa, ikkinqi mǝhluⱪ buⱪiƣa ohxaytti. Üqinqi mǝhluⱪning yüzi adǝmning qirayiƣa ohxaytti. Tɵtinqi mǝhluⱪ pǝrwaz ⱪiliwatⱪan bürkütkǝ ohxaytti.  
\v 8 Tɵt ⱨayat mǝhluⱪning ⱨǝrbirining altidin ⱪaniti bar idi; ularning pütün bǝdinining qɵrisi ⱨǝtta iq tǝripimu kɵzlǝr bilǝn tolƣanidi; ular keqǝ-kündüz tohtimay: —  
\m «Muⱪǝddǝs, muⱪǝddǝs, muⱪǝddǝstur,  
\m Bar bolƣan, ⱨazirmu bar ⱨǝm kǝlgüsidimu Bolƣuqi,  
\m Ⱨǝmmigǝ Ⱪadir Pǝrwǝrdigar Huda!» — deyixǝtti.\f □ \fr 4:8 \ft \+bd «Tɵt ⱨayat mǝhluⱪning ⱨǝrbirining altidin ⱪaniti bar idi»\+bd* — «Əzakiyal»da kɵrüngǝn «ⱨayat mǝhluⱪlar»ning tɵt ⱪaniti bar idi. \+bd «ularning pütün bǝdinining qɵrisi ⱨǝtta iq tǝripimu kɵzlǝr bilǝn tolƣanidi»\+bd* — «iq tǝripimu» yaki «ⱪanat astimu».\f*  \x + \xo 4:8 \xt Yǝx. 6:3; Wǝⱨ. 1:4, 8; 11:17; 16:5. \x*   
\m
\v 9 Ⱨayat mǝhluⱪlar tǝhttǝ olturƣan ǝbǝdil’ǝbǝd ⱨayat Bolƣuqini uluƣlap, Uningƣa ⱨɵrmǝt-xǝwkǝt wǝ tǝxǝkkür izⱨar ⱪilƣinida,  
\v 10 yigirmǝ tɵt aⱪsaⱪal tǝhttǝ olturƣuqining ayiƣiƣa yiⱪilip ǝbǝdil’ǝbǝd ⱨayat Bolƣuqiƣa bax ⱪoyup sǝjdǝ ⱪilatti, tajlirini tǝhtning aldiƣa taxlap ⱪoyup, mundaⱪ deyixǝtti: —   
\b  
\m
\v 11 «Sǝn, i Pǝrwǝrdigarimiz wǝ Hudayimiz,  
\m Xan-xǝrǝp, ⱨɵrmǝt-xɵⱨrǝt wǝ ⱪudrǝtkǝ layiⱪtursǝn.  
\m Qünki Ɵzüng ⱨǝmmini yaratting,  
\m Ularning ⱨǝmmisi iradǝng bilǝn mǝwjut idi wǝ yaritildi!»\x + \xo 4:11 \xt Wǝⱨ. 5:12. \x*   
\b  
\b  
\m  
\c 5
\s1 Ⱪozining oram yazmini ⱪoliƣa elixi  
\m
\v 1 Andin tǝhttǝ olturƣuqining ong ⱪolida iq wǝ tax tǝripigǝ hǝt pütülgǝn wǝ yǝttǝ mɵⱨür bilǝn peqǝtlǝngǝn bir oram yazmini kɵrdüm. \f □ \fr 5:1 \ft \+bd «munasiwǝtlik ayǝtlǝr»\+bd* — «Zǝk.» 5:1-4.\f*  \x + \xo 5:1 \xt Əz. 2:10. \x*  
\v 2 Yuⱪiri awaz bilǝn: «Oram yazmini eqip, peqǝtlǝrni yexixkǝ kim layiⱪtur?» dǝp towliƣan ⱪawul bir pǝrixtinimu kɵrdüm.  
\v 3 Lekin nǝ ǝrxtǝ nǝ yǝr yüzidǝ nǝ yǝr astida oram yazmini aqalaydiƣan yaki iqigǝ ⱪariyalaydiƣan ⱨeqkim qiⱪmidi.\x + \xo 5:3 \xt Fil. 2:10; Wǝⱨ. 5:13. \x*  
\v 4 Oram yazmini eqixⱪa yaki iqigǝ ⱪaraxⱪa layiⱪ birǝrsi tepilmiƣaqⱪa, ⱪattiⱪ yiƣliwǝttim.  
\v 5 Andin aⱪsaⱪallardin biri manga:  
\m — Yiƣlima! Ⱪara, Yǝⱨuda ⱪǝbilisidin bolƣan xir — Dawutning yiltizi Bolƣuqi ƣǝlibǝ ⱪildi; xunga oram yazmini wǝ uning yǝttǝ peqitini eqixⱪa U ⱪadir,  — dedi.\f □ \fr 5:5 \ft \+bd «Dawutning yiltizi bolƣuqi»\+bd* — yaki «Dawutning yiltizining notisi» («Yǝx.» 11:1ni kɵrüng). Lekin bizningqǝ bu sɵz Dawutning Mǝsiⱨtin kelip qiⱪⱪanliⱪini ⱨǝm Mǝsiⱨning Dawutning Rǝbbi ikǝnlikini kɵrsitidu (22:16 wǝ «Mat.» 22:42-45).\f*  \x + \xo 5:5 \xt Yar. 49:9,10; Yǝx. 11:10; Rim. 15:12; Wǝⱨ. 22:16. \x*   
\m
\v 6 Andin ⱪarisam, tǝht bilǝn tɵt ⱨayat mǝhluⱪning ariliⱪida, aⱪsaⱪallar otturisida bir Ⱪoza ɵrǝ turatti. U yengila boƣuzlanƣandǝk ⱪilatti; Uning yǝttǝ münggüzi wǝ yǝttǝ kɵzi bolup, bu kɵzlǝr Hudaning pütkül yǝr yüzigǝ ǝwǝtkǝn yǝttǝ Roⱨi idi.\x + \xo 5:6 \xt Zǝk. 3:9; 4:10; Wǝⱨ. 4:5. \x*  
\v 7 Ⱪoza berip, tǝhttǝ olturƣuqining ong ⱪolidin oram yazmini aldi.  
\v 8 Yazmini alƣanda, tɵt ⱨayat mǝhluⱪ wǝ yigirmǝ tɵt aⱪsaⱪal ⱪozining ayiƣiƣa yiⱪildi; ularning ⱨǝrbirining qiltari wǝ huxbuy bilǝn tolƣan altun qiniliri bar idi (bu huxbuy muⱪǝddǝs bǝndilǝrning dualiri idi).\x + \xo 5:8 \xt Zǝb. 141:2; Wǝⱨ. 14:2. \x*  
\v 9 Ular yengi bir küy eytixti: —  
\b  
\m «Oram yazmini elixⱪa,  
\m Wǝ peqǝtlǝrni eqixⱪa layiⱪsǝn;  
\m Qünki boƣuzlanding  
\m Wǝ ⱨǝr ⱪǝbilidin, ⱨǝr tildin,  
\m Ⱨǝr millǝttin, ⱨǝr ǝldin bolƣan insanlarni  
\m Ɵz ⱪening bǝdili bilǝn setiwelip, Hudaƣa mǝnsup ⱪilding.\x + \xo 5:9 \xt Ros. 20:28; Əf. 1:7; Kol. 1:14; Ibr. 9:12; 10:10; 1Pet. 1:19; 1Yuⱨa. 1:7; Wǝⱨ. 4:11. \x*   
\m
\v 10 Ularni Hudayimiz üqün bir padixaⱨliⱪⱪa uyuxturup,  
\m Kaⱨinlar ⱪilding.  
\m Ular yǝr yüzidǝ ⱨɵküm süridu».\x + \xo 5:10 \xt Mis. 19:6; 1Pet. 2:5, 9; Wǝⱨ. 1:6. \x*   
\m
\v 11 Andin kɵrdüm wǝ mana, tǝhtning, ⱨayat mǝhluⱪlarning wǝ aⱪsaⱪallarning ǝtrapida nurƣunliƣan pǝrixtilǝrning awazini anglidim. Ularning sani tümǝn ming-tümǝn ming, milyon-milyon idi. \f □ \fr 5:11 \ft \+bd «Ularning sani tümǝn ming-tümǝn ming, milyon-milyon idi»\+bd* — ǝslidǝ «ularning sani yüz milyonliƣan, «milyonliƣan idi».\f*  \x + \xo 5:11 \xt Dan. 7:10; Ibr. 12:22. \x*  
\v 12 Ular yuⱪiri awaz bilǝn: —  
\b  
\m «Boƣuzlanƣan ⱪoza ⱪudrǝt, dɵlǝt, danaliⱪ, küq-ⱪuwwǝt, ⱨɵrmǝt, xan-xǝrǝp  
\m Wǝ mǝdⱨiyigǝ layiⱪtur» deyixǝtti.\x + \xo 5:12 \xt Wǝⱨ. 4:11. \x*   
\b  
\m
\v 13 Andin mǝn ǝrx, yǝr yüzi, yǝr asti wǝ dengizdiki ⱨǝrbir mǝhluⱪ wǝ ularning iqidǝ bar bolƣanlarning ⱨǝmmisining: —  
\b  
\m «Tǝhttǝ Olturƣuqiƣa wǝ Ⱪoziƣa  
\m Mǝdⱨiyǝ, ⱨɵrmǝt, xan-xǝrǝp wǝ ⱨoⱪuⱪ-ⱪudrǝt  
\m Əbǝdil’ǝbǝdgiqǝ mǝnsup bolƣay!» deginini anglidim.   
\b  
\m
\v 14 Tɵt ⱨayat mǝhluⱪ «Amin!» dǝp jawab ⱪayturatti, aⱪsaⱪallar yǝrgǝ yiⱪilip sǝjdǝ ⱪilatti.\f □ \fr 5:14 \ft \+bd «...Tɵt ⱨayat mǝhluⱪ «amin!» dǝp jawab ⱪayturatti, aⱪsaⱪallar yǝrgǝ yiⱪilip sǝjdǝ ⱪilatti»\+bd* — bu muⱨim babning temisi toƣruluⱪ «ⱪoxumqǝ sɵz»imizdǝ azraⱪ tohtilimiz.\f*   
\b  
\b  
\m  
\c 6
\s1 Ⱪozining altǝ peqǝtni eqixi  
\m
\v 1 Andin Ⱪoza yǝttǝ peqǝtning birini aqⱪanda, mǝn ⱪarap turdum. Tɵt ⱨayat mǝhluⱪtin birining güldürmamidǝk awaz bilǝn: «Kǝl!» deginini anglidim.\f □ \fr 6:1 \ft \+bd «Tɵt ⱨayat mǝhluⱪtin birining güldürmamidǝk awaz bilǝn: «Kǝl!» deginini anglidim»\+bd* — «Kǝl!» degǝn sɵz bǝlkim 2-8-ayǝtlǝrdǝ kɵrüngǝn atliⱪlarning ⱨǝrbirigǝ qiⱪirilƣan buyruⱪ bolsa kerǝk (3-, 5-, 7-ayǝtnimu kɵrüng). 
\fp  Bǝzi kona kǝqürülmilǝrdǝ «kǝl»ning ornda «kelip kɵrgin!» deyilidu.\f*  
\v 2 Kɵrdümki, mana bir aⱪ at kǝldi! Atⱪa mingüqining ⱪolida bir oⱪ-ya bar idi; uningƣa bir taj berildi. U ƣǝlibǝ ⱪilƣuqi süpitidǝ zǝpǝr ⱪuqux üqün jǝnggǝ atlandi.\f □ \fr 6:2 \ft \+bd «uningƣa bir taj berildi»\+bd* — «taj» degǝn bu sɵz padixaⱨningki ǝmǝs, bǝlki jǝng-uruxlarda yaki elixix musabiⱪilirida ƣaliblarƣa berilidiƣan, birhil nǝpis qǝmbirǝkni kɵrsitidu. \+bd «Kɵrdümki, mana bir aⱪ at kǝldi! Atⱪa mingüqining ⱪolida bir oⱪ-ya bar idi... u ƣǝlibǝ ⱪilƣuqi süpitidǝ zǝpǝr ⱪuqux üqün jǝnggǝ atlandi»\+bd* — «aⱪ atⱪa mingüqi»ning salaⱨiyiti toƣruluⱪ «ⱪoxumqǝ sɵz»imizdǝ tohtilimiz.\f*  \x + \xo 6:2 \xt Wǝⱨ. 19:11. \x*   
\m
\v 3 Ⱪoza ikkinqi peqǝtni aqⱪanda, ikkinqi ⱨayat mǝhluⱪning: «Kǝl!» deginini anglidim.  
\v 4 Yǝnǝ bir at otturiƣa qiⱪti, uning rǝnggi ⱪipⱪizil idi. Atⱪa mingüqigǝ yǝr yüzidiki tinqliⱪni elip ketix wǝ insanlarni ɵzara ⱪirƣinqiliⱪⱪa selix ⱨoⱪuⱪi berildi. Uningƣa yǝnǝ qong bir ⱪiliq berildi.   
\m
\v 5 Ⱪoza üqinqi peqǝtni aqⱪanda, üqinqi ⱨayat mǝhluⱪning: «Kǝl!» deginini anglidim. Mǝn kɵrdümki, mana bir ⱪara at kǝldi. Atⱪa mingüqining ⱪolida bir taraza bar idi.  
\v 6 Tɵt ⱨayat mǝhluⱪning arisidin: —  
\b  
\m «Bir tawaⱪ buƣday bir dinarius pulƣa,  
\m Üq tawaⱪ arpa bir dinarius pulƣa setilidu.  
\m Əmma zǝytun yeƣiƣa wǝ xarabⱪa zǝrǝr yǝtküzmigin!»  
\m — degǝndǝk bir awazni anglidim.\f □ \fr 6:6 \ft \+bd «Bir tawaⱪ buƣday»\+bd* — grek tilida «bir ɵlqǝm buƣday». \+bd «bir dinarius pul»\+bd* — asasǝn bir künlük ix ⱨǝⱪⱪi idi («Mat.» 20:2). «Bir tawaⱪ» bǝlkim bir xing idi (grek tilida «qɵniks»). Biraⱪ bir tawaⱪ buƣday aranla bir kixining künlük tamiⱪiƣa yetidu. Xunga «ⱪara at» aqarqiliⱪ elip kelidu. Ⱨalbuki, xuning bilǝn bir waⱪitta baylar bolsa ɵz raⱨǝt-paraƣitigǝ kerǝk bolƣan «may wǝ xarab»larni setiwalalaydu.\f*  \x + \xo 6:6 \xt Wǝⱨ. 9:4. \x*   
\m
\v 7 Ⱪoza tɵtinqi peqǝtni aqⱪanda, tɵtinqi ⱨayat mǝhluⱪning: «Kǝl!» degǝn awazini anglidim.  
\v 8 Kɵrdümki, mana bir tatirang atni kɵrdüm. Atⱪa mingüqining ismi «Ɵlüm» idi. Uning kǝynidin tǝⱨtisara ǝgixip keliwatatti. Ularƣa yǝr yüzining tɵttin birigǝ ⱨɵkümranliⱪ ⱪilip, ⱪiliq, aqarqiliⱪ, waba wǝ yǝr yüzidiki yirtⱪuq ⱨaywanlar arⱪiliⱪ adǝmni ɵltürüx ⱨoⱪuⱪi berildi.\f □ \fr 6:8 \ft \+bd «ⱪilip, ⱪiliq, aqarqiliⱪ, waba wǝ yǝr yüzidiki yirtⱪuq ⱨaywanlar arⱪiliⱪ...»\+bd* — «waba» grek tilida «ɵlüm».\f*   
\m
\v 9 Ⱪoza bǝxinqi peqǝtni aqⱪanda, Hudaning sɵz-kalami üqün wǝ izqil guwaⱨliⱪ bǝrgǝnliki wǝjidin ɵltürülgǝnlǝrning janlirini ⱪurbangaⱨning tegidǝ kɵrdüm. \x + \xo 6:9 \xt Wǝⱨ. 19:10; 20:4. \x*  
\v 10 Ular ⱪattiⱪ awaz bilǝn nida selixip:  
\m — Əy ⱨakimmutlǝⱪ Igimiz, muⱪǝddǝs wǝ ⱨǝⱪiⱪiy Bolƣuqi! Sǝn ⱪaqanƣiqǝ yǝr yüzidǝ turuwatⱪanlarni soraⱪ ⱪilmay, ulardin ⱪenimizning intiⱪamini almaysǝn? — deyixǝtti.   
\m
\v 11 Ularning ⱨǝrbirigǝ birdin aⱪ ton berildi. Ularƣa, ɵzünglarƣa ohxax ɵltürülidiƣan ⱪul-buradǝrliringlar ⱨǝm ⱪerindaxliringlarning sani toxⱪuqǝ azƣinǝ waⱪit aram elixinglar kerǝk, dǝp eytildi.  
\v 12 Andin mǝn Ⱪoza altinqi peqǝtni aqⱪinida kɵrdümki, mana dǝⱨxǝtlik bir yǝr tǝwrǝx yüz bǝrdi, ⱪuyax bǝǝyni ⱪara yungdin toⱪulƣan bɵzdǝk ⱪapⱪara rǝnggǝ, tolun ay bolsa ⱪanning rǝnggigǝ kirdi. \f □ \fr 6:12 \ft \+bd «Andin mǝn Ⱪoza altinqi peqǝtni aqⱪinida kɵrdüm...»\+bd* — «yǝttǝ peqǝt» toƣruluⱪ «ⱪoxumqǝ sɵz»imizdǝ tohtilimiz.\f*  \x + \xo 6:12 \xt Yo. 2:10, 31; 3:15; Yǝx. 13:10; 24:23; Am. 8:9; Mat. 24:29, Ros. 2:20\x*  
\v 13 Ənjür dǝrihining ⱪattiⱪ boranda silkinixidin ǝnjür ƣoriliri yǝrgǝ tɵkülgǝndǝk, asmandiki yultuzlarmu yǝr yüzigǝ tɵküldi.  
\v 14 Asman huddi oram yazmining türülginidǝk ƣayib boldi, ⱨǝrbir taƣ wǝ aral ornidin yɵtkǝldi; \f □ \fr 6:14 \ft \+bd «munasiwǝtlik ayǝt»\+bd* — «Yǝx.» 34:4.\f*  
\v 15 ⱨǝmdǝ dunyadiki padixaⱨlar, mɵtiwǝrlǝr, sǝrdarlar, baylar, küqlüklǝr, ⱪullar wǝ ⱨɵrlǝrning ⱨǝmmisi ɵngkürlǝrgǝ wǝ taƣlarning kamarliriƣa yoxurundi. \f □ \fr 6:15 \ft \+bd «sǝrdarlar»\+bd* — grek tilida «mingbexilar». \+bd «munasiwǝtlik ayǝtlǝr»\+bd* — «Yǝx.» 2:21.\f*  
\v 16 Ular taƣlarƣa wǝ ⱪoram taxlarƣa mundaⱪ dǝp jar saldi: —  
\m «Üstimizgǝ qüxünglar! Bizni tǝhttǝ Olturƣuqining siymasidin ⱨǝm Ⱪozining ƣǝzipidin yoxurunglar wǝ saⱪlanglar! \f □ \fr 6:16 \ft \+bd «munasiwǝtlik ayǝt»\+bd* — «Ⱨox.» 10:8.\f*  \x + \xo 6:16 \xt Yǝx. 2:19; Ⱨox. 10:8; Luⱪa 23:30; Wǝⱨ. 9:6. \x*  
\v 17 Qünki Ularning dǝⱨxǝtlik ƣǝzǝp küni kǝldi, ǝmdi kim put tirǝp turalisun?!».\x + \xo 6:17 \xt Yo. 2:10, 31; 3:15; Yǝx. 2:12-22; 13:6-13; 24:23; Am. 8:9; Mat. 24:29; Ros. 2:20\x*   
\b  
\b  
\m  
\c 7
\s1 Mɵⱨürlǝngǝn 144000 kixi  
\m
\v 1 Uningdin keyin mǝn kɵrdümki, tɵt pǝrixtǝ yǝr yüzining tɵt bulungida turatti. Ular ⱨǝrⱪandaⱪ xamalning ⱪuruⱪluⱪ, dengiz ⱨǝm dǝl-dǝrǝhlǝrgǝ urulmasliⱪi üqün yǝr yüzining tɵt tǝripidin qiⱪidiƣan xamalni tizginlǝp turatti.  
\v 2 Mǝn ⱨayat Hudaning mɵⱨürini alƣan, kün qiⱪixtin kɵtürüliwatⱪan baxⱪa bir pǝrixtini kɵrdüm. U ⱪattiⱪ awaz bilǝn ⱪuruⱪluⱪ wǝ dengizlarni wǝyran ⱪilix ⱨoⱪuⱪi berilgǝn axu tɵt pǝrixtigǝ:  
\v 3 «Biz Hudaning ⱪul-hizmǝtkarlirining pexanisigǝ mɵⱨür basⱪuqǝ, ⱪuruⱪluⱪ, dengiz wǝ dǝl-dǝrǝhlǝrni wǝyran ⱪilmanglar!» dǝp towlidi.  
\v 4 Mǝn mɵⱨürlǝngǝnlǝrning sanini anglidim — Israillarning ⱨǝrⱪaysi ⱪǝbililiridin bir yüz ⱪiriⱪ tɵt ming kixi, yǝni: —\x + \xo 7:4 \xt Wǝⱨ. 14:1. \x*   
\b  
\m
\v 5 Yǝⱨuda ⱪǝbilisidin on ikki ming kixi,  
\m Rubǝn ⱪǝbilisidin on ikki ming kixi,  
\m Gad ⱪǝbilisidin on ikki ming kixi,   
\m
\v 6 Axir ⱪǝbilisidin on ikki ming kixi,  
\m Naftali ⱪǝbilisidin on ikki ming kixi,  
\m Manassǝⱨ ⱪǝbilisidin on ikki ming kixi,   
\m
\v 7 Ximeon ⱪǝbilisidin on ikki ming kixi,  
\m Lawiy ⱪǝbilisidin on ikki ming kixi,  
\m Issakar ⱪǝbilisidin on ikki ming kixi,   
\m
\v 8 Zǝbulun ⱪǝbilisidin on ikki ming kixi,  
\m Yüsüp ⱪǝbilisidin on ikki ming kixi,  
\m Binyamin ⱪǝbilisidin on ikki ming kixi mɵⱨürlǝngǝnidi.\f □ \fr 7:8 \ft \+bd «...Zǝbulun ⱪǝbilisidin on ikki ming kixi, Yüsüp ⱪǝbilisidin on ikki ming kixi, Binyamin ⱪǝbilisidin on ikki ming kixi mɵⱨürlǝngǝnidi»\+bd* — on ⱪǝbilidin Dan ⱪǝbilisi kǝm idi; Yüsüpning ⱪǝbilisi ikki bɵlǝkkǝ (Yüsüpning wǝ Manassǝⱨning)gǝ bɵlündi.\f*   
\b  
\m  
\s1 Nijatni tapⱪan zor bir tup halayiⱪ  
\m
\v 9 Bu ixlardin keyin kɵrdümki, mana ⱨǝr ǝl, ⱨǝr ⱪǝbilǝ, ⱨǝr millǝttin bolƣan, ⱨǝrhil tillarda sɵzlixidiƣan san-sanaⱪsiz zor bir top halayiⱪ tǝhtning wǝ Ⱪozining aldida turatti; ularning ⱨǝmmisigǝ aⱪ ton kiydürülgǝn bolup, ⱪollirida horma xahliri tutⱪanidi.  
\v 10 Ular yuⱪiri awaz bilǝn: —  
\m «Nijat tǝhttǝ olturƣuqi Hudayimizƣa wǝ Ⱪoziƣa mǝnsup bolƣay!» dǝp warⱪirixatti.\f □ \fr 7:10 \ft \+bd «Nijat tǝhttǝ olturƣuqi Hudayimizƣa wǝ Ⱪoziƣa mǝnsup bolƣay!»\+bd* — «Nijat... Ⱪoziƣa bolƣay!» degǝn ibarǝ bolsa Huda wǝ Ⱪoza insanlarƣa ata ⱪilƣan nijatning mewisi bolƣan xan-xǝrǝp, nam-xɵⱨrǝt wǝ ⱨǝmdusanalarning ⱨǝmmsi ⱨeq nemǝ ⱪaldurmay Huda wǝ Ⱪoziƣa ⱪayturup kelinsun, degǝndǝk mǝnidǝ.\f*   
\m
\v 11 Barliⱪ pǝrixtilǝr tǝhtning, aⱪsaⱪallarning wǝ tɵt ⱨayat mǝhluⱪning ǝtrapiƣa olaxⱪanidi. Ular tǝhtning aldida yiⱪilip, Hudaƣa sǝjdǝ ⱪilip mundaⱪ deyixǝtti: —   
\b  
\m
\v 12 «Amin! Ⱨǝmd-mǝdⱨiyǝ, xan-xǝrǝp,  
\m Danaliⱪ wǝ tǝxǝkkür,  
\m Ⱨɵrmǝt wǝ küq-ⱪudrǝt  
\m Hudayimizƣa ǝbǝdil’ǝbǝdgiqǝ mǝnsup bolƣay, amin!»   
\b  
\m
\v 13 Əmdi aⱪsaⱪallardin biri mǝndin:  
\m — Bu aⱪ ton kiydürülgǝn kixilǝr kim bolidu, ⱪǝyǝrdin kǝldi? — dǝp soridi.   
\m
\v 14 — Tǝⱪsir, bu ɵzlirigǝ mǝlumdur, — dedim.  
\m U manga:  
\m — Bular dǝⱨxǝtlik azab-oⱪubǝtni bexidin ɵtküzüp kǝlgǝnlǝr. Ular tonlirini Ⱪozining ⱪenida yuyup ap’aⱪ ⱪilƣan.  
\v 15 Xunga ular Hudaning tǝhtining aldida turup, ibadǝthanisida keqǝ-kündüz Uning hizmitidǝ bolidu; tǝhttǝ Olturƣuqi bolsa ularning üstigǝ qedirini sayiwǝn ⱪilidu. \f □ \fr 7:15 \ft \+bd «tǝhttǝ Olturƣuqi bolsa ularning üstigǝ qedirini sayiwǝn ⱪilidu»\+bd* — grek tilida «tǝhttǝ Olturƣuqi bolsa ularning üstigǝ Ɵz qedirini yeyip beridu».\f*  
\v 16 Ular yǝnǝ ⱨeq aq ⱪalmaydu, ⱨeq ussimaydu, ularƣa nǝ aptap, nǝ piȥiƣirim issiⱪ ⱨeq urmaydu. \x + \xo 7:16 \xt Yǝx. 49:10. \x*  
\v 17 Qünki ularni tǝhtning otturisidiki Ⱪoza baⱪidu wǝ ⱨayatliⱪ süyi bulaⱪliriƣa elip baridu; wǝ Huda ularning ⱨǝrbir kɵz yexini sürtidu, — dedi. \f □ \fr 7:17 \ft \+bd «munasiwǝtlik ayǝtlǝr»\+bd* — «Yǝx.» 5:5-6, 25:8.\f*  \x + \xo 7:17 \xt Yǝx. 25:8; Zǝb. 23:1; Wǝⱨ. 21:4. \x*   
\b  
\b  
\m  
\c 8
\s1 Ⱪozining yǝttinqi peqǝtni eqixi  
\m
\v 1 Ⱪoza yǝttinqi peqǝtni aqⱪanda, ǝrxtǝ yerim saǝtqǝ jimjitliⱪ ⱨɵküm sürdi.\f □ \fr 8:1 \ft \+bd «Ⱪoza yǝttinqi peqǝtni aqⱪanda, ǝrxtǝ yerim saǝtqǝ jimjitliⱪ ⱨɵküm sürdi»\+bd* — «yǝttǝ peqǝt» toƣruluⱪ «ⱪoxumqǝ sɵz»imizdǝ tohtilimiz.\f*  
\v 2 Andin Hudaning aldida turidiƣan yǝttǝ pǝrixtini kɵrdüm. Ularƣa yǝttǝ kanay berildi.  
\v 3 Altun huxbuydan tutⱪan yǝnǝ bir pǝrixtǝ kelip, huxbuygaⱨning aldida turdi. Barliⱪ muⱪǝddǝs bǝndilǝrning dualiri bilǝn birliktǝ tǝhtning aldidiki altun huxbuygaⱨ üstidǝ \add Hudaƣa\add* atap sunuxⱪa uningƣa kɵp huxbuy berildi.\f □ \fr 8:3 \ft \+bd «huxbuygaⱨ... altun huxbuygaⱨ»\+bd* — grek tilida «ⱪurbangaⱨ... altun ⱪurbangaⱨ».\f*  
\v 4 Wǝ huxbuyning tütünliri muⱪǝddǝs bǝndilǝrning dualiri bilǝn billǝ pǝrixtining ⱪolidin Hudaning aldiƣa kɵtürüldi.\x + \xo 8:4 \xt Zǝb. 141:2\x*  
\v 5 Andin pǝrixtǝ huxbuydanni ⱪoliƣa elip, uni ⱪurbangaⱨdiki ot bilǝn toldurup, yǝr yüzigǝ atti; xuning bilǝn türlük awazlar, güldürmamilar anglandi, qaⱪmaⱪlar qeⱪildi wǝ bir yǝr tǝwrǝx boldi.  
\v 6 Andin ⱪolliriƣa birdin kanay tutⱪan yǝttǝ pǝrixtǝ kanaylirini qelixⱪa ⱨazirlandi.   
\b  
\m  
\s1 Yǝttǝ kanayning qelinixi  
\m
\v 7 Birinqi pǝrixtǝ kaniyini qaldi; xuning bilǝn mɵldür wǝ ot ⱪan arilax pǝyda bolup yǝr yüzigǝ taxlandi, zeminning üqtin biri kɵydürüldi, dǝl-dǝrǝhlǝrning üqtin biri kɵydürüldi wǝ pütkül yexil ot-qɵplǝr kɵydürüldi.   
\m
\v 8 Ikkinqi pǝrixtǝ kaniyini qaldi; xuning bilǝn goyaki lawuldap kɵyüwatⱪan yoƣan bir taƣdǝk ƣayǝt zor \add bir jisim\add* dengizƣa taxlandi. Dengizning üqtin biri ⱪanƣa aylandi  
\v 9 wǝ dengizdiki janiwarlarning üqtin biri ɵldi; kemilǝrning üqtin biri wǝyran boldi.   
\m
\v 10 Üqinqi pǝrixtǝ kaniyini qaldi; xuning bilǝn asmandin mǝx’ǝldǝk yalⱪunlap yanƣan qong bir yultuz qüxti; u dǝryalarning üqtin birining wǝ bulaⱪlarning suliri üstigǝ qüxti.  
\v 11 Yultuzning ismi «Kǝkrǝ» idi. Sularning üqtin biri kǝkridǝk bolup kǝtti, sular aqqiⱪ bolup kǝtkǝqkǝ nurƣun adǝm sudin ɵldi.   
\m
\v 12 Tɵtinqi pǝrixtǝ kaniyini qaldi; xuning bilǝn ⱪuyaxning üqtin biri, ayning üqtin biri wǝ yultuzlarning üqtin biri uruldi. Nǝtijidǝ, ⱪuyax, ay wǝ yultuzlarning yoruⱪluⱪining üqtin biri ⱪarangƣulaxti, kündüzning üqtin biridǝ yoruⱪluⱪ yoⱪaldi, keqining üqtin biridimu xundaⱪ boldi.   
\m
\v 13 Yǝnǝ kɵrdümki, asmanning otturisida uqup ketiwatⱪan bir bürkütning ⱪattiⱪ awaz bilǝn: —  
\m «Kanayni qelixⱪa tǝmxǝlgǝn ⱪalƣan üq pǝrixtining kanay awazliri anglansa yǝr yüzidǝ turuwatⱪanlarning ⱨaliƣa way, way, way!» deginini anglidim.   
\b  
\b  
\m  
\c 9
\m
\v 1 Bǝxinqi pǝrixtǝ kaniyini qaldi; mǝn asmandin yǝrgǝ qüxüp kǝtkǝn bir yultuzni kɵrdüm. Tegi yoⱪ ⱨangƣa baridiƣan ⱪuduⱪning aqⱪuqi uningƣa berildi,\x + \xo 9:1 \xt Luⱪa 8:31; Wǝⱨ. 17:8. \x*  
\v 2 U tegi yoⱪ ⱨangning ⱪuduⱪini aqti. Ⱪuduⱪtin yoƣan humdanning isidǝk tütün ɵrlǝp qiⱪti. Ⱨangning ⱪuduⱪining tütünidin ⱪuyax wǝ kɵkni ⱪarangƣuluⱪ basti.  
\v 3 Tütünning iqidin yǝr yüzigǝ qekǝtkǝ yaƣdi. Ularƣa yǝr yüzidiki qayanlardǝk qeⱪix küqi berilgǝnidi.  
\v 4 Ularƣa yǝr yüzidiki ot-qɵplǝrgǝ wǝ ⱨǝrⱪandaⱪ ɵsümlük yaki dǝl-dǝrǝhlǝrgǝ zǝrǝr yǝtküzmǝnglar, pǝⱪǝt pexanisidǝ Hudaning mɵⱨüri bolmiƣan adǝmlǝrgila zǝrǝr ⱪilinglar, dǝp eytildi.\x + \xo 9:4 \xt Əz. 9:4; Wǝⱨ. 6:6; 7:3. \x*  
\v 5 Ularƣa adǝmlǝrni ɵltürüxkǝ ǝmǝs, bǝlki bǝx ayƣiqǝ ⱪiynaxⱪa yol ⱪoyuldi; ular yǝtküzidiƣan azab adǝmni qayan qaⱪⱪandikidǝk azab idi.  
\v 6 Xu künlǝrdǝ, insanlar ɵlümni izdǝydu, lekin tapalmaydu; ɵlümni seƣinidu, lekin ɵlüm ulardin ⱪaqidu.\x + \xo 9:6 \xt Yǝx. 2:19; Yǝr. 8:3; Ⱨox. 10:8; Luⱪa 23:30; Wǝⱨ. 6:16. \x*   
\b  
\m
\v 7 Qekǝtkilǝrning ⱪiyapiti huddi jǝnggǝ ⱨazirlanƣan atlarƣa ohxaytti. Baxlirida bolsa altun tajⱪa ohxaydiƣan bir nǝrsǝ bolup, qirayi adǝmningkigǝ ohxaytti.\x + \xo 9:7 \xt Mis. 10:4. \x*  
\v 8 Qaqliri ayallarning qeqiƣa, qixliri xirning qixiƣa ohxaytti.  
\v 9 Ularning kɵkrikidiki sawuti tɵmür sawutlarƣa ohxaytti; ⱪanatlirining awazi jǝnggǝ atlanƣan nurƣun at-ⱨarwilarning awaziƣa ohxaytti.  
\v 10 Qayanlarningkigǝ ohxax ⱪuyruⱪliri wǝ nǝxtǝrliri bar idi. Adǝmni bǝx ay azabⱪa salidiƣan küq bolsa ⱪuyruⱪlirida idi.  
\v 11 Ularni idarǝ ⱪilidiƣan padixaⱨi, yǝni tegi yoⱪ ⱨangning pǝrixtisi bar idi. Uning ibraniyqǝ ismi Awaddon; grekqǝ ismi Apoliyon idi.\f □ \fr 9:11 \ft \+bd «Uning ibraniyqǝ ismi Awaddon; grekqǝ ismi Apoliyon idi»\+bd* — bu ikki isimning mǝnisi «ⱨalak ⱪilƣuqi».\f*   
\m
\v 12 Birinqi «way» ɵtüp kǝtti. Mana, buningdin keyin yǝnǝ ikki «way» kelidu.\x + \xo 9:12 \xt Wǝⱨ. 8:13. \x*   
\b  
\m  
\s1 Altinqi kanayning qelinixi; «ikkinqi way»ning baxlinixi  
\m
\v 13-14 Altinqi pǝrixtǝ kaniyini qaldi; mǝn Hudaning aldidiki altun ⱪurbangaⱨning tɵt münggüzidin qiⱪⱪan bir awazni anglidim, bu awaz kanayni tutⱪan altinqi pǝrixtigǝ:  
\m — Qong Əfrat dǝryasining yenida baƣlaⱪliⱪ tɵt pǝrixtini boxat, dedi.  
\v 15 Dǝl xu saǝt, xu kün, xu ay, xu yil üqün ⱨazirlap ⱪoyulƣan bu tɵt pǝrixtǝ insanlarning üqtin birini ⱨalak ⱪilix üqün baƣlaⱪtin boxitildi.  
\v 16 Bularning atliⱪ lǝxkǝrlǝr ⱪoxunining sani ikki yüz milyon idi. Ularning sanining jakarlanƣanliⱪini anglidim.\f □ \fr 9:16 \ft \+bd «bularning atliⱪ lǝxkǝrlǝr ⱪoxunining sani ikki yüz milyon idi»\+bd* — «ikki yüz milyon» grek tilida «ikki tümǝn ⱨǝssǝ tümǝn».\f*   
\m
\v 17 Ƣayibanǝ kɵrünüxtǝ kɵzümgǝ kɵrüngǝn at wǝ üstigǝ mingǝnlǝr mana mundaⱪ idi: atliⱪlarning kɵkrikidiki sawuti qoƣdǝk ⱪizil, kɵk yaⱪuttǝk kɵk wǝ günggürttǝk seriⱪ idi. Atlarning baxliri xirning bexidǝk idi; ularning eƣizliridin ot, tütün wǝ günggürt qiⱪip turatti. \f □ \fr 9:17 \ft \+bd «atliⱪlarning kɵkrikidiki sawuti qoƣdǝk ⱪizil, kɵk yaⱪuttǝk kɵk wǝ günggürttǝk seriⱪ idi»\+bd* — «qoƣdǝk ⱪizil, kɵk yaⱪuttǝk kɵk wǝ günggürttǝk seriⱪ idi» yaki «ot, kɵk yaⱪut wǝ günggürttin idi».\f*  
\v 18 Bu üq baladin, yǝni atlarning aƣzidin qiⱪⱪan ot wǝ tütün wǝ güngürttin insanlarning üqtin biri ɵltürüldi.  
\v 19 Qünki atlarning küqi eƣizlirida wǝ ⱪuyruⱪlirida idi; ularning ⱪuyruⱪlirining yilanlarƣa ohxax bexi bolup, bular bilǝn adǝmni zǝhimlǝndürǝtti.   
\m
\v 20 Ⱪalƣan insanlar, yǝni bu balayi’apǝtlǝrdin ɵltürülmǝy ⱪalƣanlar ɵz ⱪollirining ǝmǝllirigǝ towa ⱪilmidi, yǝni jinlarƣa, kɵrǝlmǝs, angliyalmas wǝ mangalmas altun, kümüx, tuq wǝ yaƣaq butlarƣa qoⱪunuxtin waz kǝqmidi. \x + \xo 9:20 \xt Zǝb. 115:4, 5, 6, 7; 135:15. \x*  
\v 21 Ular ⱪatilliⱪ, seⱨirgǝrlik, jinsiy buzuⱪluⱪ wǝ oƣriliⱪliriƣimu towa ⱪilmidi.   
\b  
\b  
\m  
\c 10
\s1 Pǝrixtǝ wǝ kiqik oram yazma  
\m
\v 1 Andin keyin, ǝrxtin qüxüwatⱪan yǝnǝ bir küqlük pǝrixtini kɵrdüm. U bir parqǝ bulut bilǝn yepinƣan bolup, bexining üstidǝ bir ⱨǝsǝn-ⱨüsǝn bar idi. Qirayi ⱪuyaxⱪa, putliri ot tüwrükkǝ ohxaytti;\x + \xo 10:1 \xt Mat. 17:2; Wǝⱨ. 1:15. \x*  
\v 2 ⱪolida bir kiqik eqiⱪliⱪ oram yazma bar idi. U ong putini dengiz üstigǝ, sol putini ⱪuruⱪluⱪⱪa ⱪoyup turup,  
\v 3 xirning ⱨɵrkirixigǝ ohxax ⱪattiⱪ awaz bilǝn warⱪiridi. U warⱪiriƣanda, yǝttǝ güldürmama ɵz awazlirini anglitip sɵz ⱪildi.   
\m
\v 4 Yǝttǝ güldürmama sɵz ⱪilƣanda, degǝnlirini hatiriliwalmaⱪqi bolup turattim. Biraⱪ asmandin: —  
\m «Yǝttǝ güldürmamining eytⱪanlirini mɵⱨürlǝp, ularni hatirilimǝ» degǝn awazni anglidim.\f □ \fr 10:4 \ft \+bd «Yǝttǝ güldürmamining eytⱪanlirini mɵⱨürlǝp, ularni hatirilimǝ»\+bd* — demǝk, bu sɵzlǝrni mǝhpiy tut.\f*  \x + \xo 10:4 \xt Dan. 8:26; 12:4. \x*  
\v 5 Dengiz ⱨǝm ⱪuruⱪluⱪning üstidǝ turƣan, mǝn kɵrgǝn u pǝrixtǝ ong ⱪolini asmanƣa kɵtürüp,\x + \xo 10:5 \xt Dan. 12:7. \x*  
\v 6 asmanlar ⱨǝm ularda bolƣanlarning ⱨǝmmisini, yǝr-zemin ⱨǝm uningda bolƣanlarning ⱨǝmmisini, dengiz ⱨǝm uningda bolƣan ⱨǝmmisini Yaratⱪuqi, yǝni ǝbǝdil’ǝbǝdgiqǝ ⱨayat Yaxiƣuqi bilǝn ⱪǝsǝm ⱪilip:  
\m — Waⱪit yǝnǝ kǝynigǝ sürülmǝydu;\x + \xo 10:6 \xt Wǝⱨ. 11:15. \x*  
\v 7 bǝlki yǝttinqi pǝrixtǝ kanay qelix aldida, yǝni awazi anglinix aldidiki künlǝrdǝ, Hudaning Ɵz ⱪul-hizmǝtkarliri bolƣan pǝyƣǝmbǝrlǝrgǝ hux hǝwirini yǝtküzginidǝk Uning siri tügǝllinip, ǝmǝlgǝ axidu, — dedi.   
\m
\v 8 Mǝn asmandin angliƣan awaz manga yǝnǝ sɵzlǝp:  
\m — Berip, dengiz ⱨǝm ⱪuruⱪluⱪning üstidǝ turƣan pǝrixtining ⱪolidiki eqiⱪliⱪ oram yazmini alƣin, dedi.   
\m
\v 9 Mǝn berip, pǝrixtining kiqik oram yazmini manga berixini soridim. U manga:  
\m — Buni elip yǝ! Axⱪaziningni zǝrdab ⱪilidu, biraⱪ aƣzing ⱨǝsǝldǝk tatliⱪ bolidu, dedi.\f □ \fr 10:9 \ft \+bd «...Buni elip yǝ! Axⱪaziningni zǝrdab ⱪilidu, biraⱪ aƣzing ⱨǝsǝldǝk tatliⱪ bolidu»\+bd* — kɵqmǝ mǝnisi «sanga awwal birhil huxalliⱪ yǝtküzidu, lekin keyin yürikingni eqixturidu» degǝndǝk bolidu. \+bd «munasiwǝtlik ayǝtlǝr»\+bd* — «Əz.» 2:6-3:3.\f*  \x + \xo 10:9 \xt Əz. 3:1. \x*   
\m
\v 10 Mǝn xuning bilǝn kiqik oram yazmini pǝrixtining ⱪolidin elip yedim; dǝrwǝⱪǝ aƣzimƣa ⱨǝsǝldǝk tatliⱪ tetidi, lekin yegǝndin keyin axⱪazinim zɵrdab boldi. \f □ \fr 10:10 \ft \+bd «Mǝn xuning bilǝn kiqik oram yazmini pǝrixtining ⱪolidin elip yedim...»\+bd* — «oram yazmini yeyix» bizningqǝ Yuⱨanna mǝzmunini yǝtküzüxi kerǝk bolidiƣan, tɵwǝndiki 11-19-bablardiki bexarǝtlǝr bilǝn baƣliⱪ. «Ⱪoxumqǝ sɵz»imizdǝ u toƣruluⱪ tohtilimiz.\f*  
\v 11 Xuning bilǝn manga:  
\m — Sǝn kɵp millǝtlǝr, ǝllǝr wǝ ⱨǝr hil tillarda sɵzlixidiƣanlar wǝ padixaⱨlar toƣrisidiki wǝⱨiy-bexarǝtlǝrni yǝnǝ jakarlixing lazim, deyildi.   
\b  
\b  
\m  
\c 11
\s1 Ikki guwaⱨqi; «ikkinqi way»ning dawami  
\m
\v 1 Manga ɵlqigüq ⱨasidǝk bir ⱪomux berilip, mundaⱪ deyildi:  
\m «Barƣin, Hudaning ibadǝthanisi, ⱪurbangaⱨi wǝ u yǝrdǝ ibadǝt ⱪiliwatⱪanlarni ɵlqigin. \f □ \fr 11:1 \ft \+bd «Barƣin, Hudaning ibadǝthanisi, ⱪurbangaⱨi wǝ u yǝrdǝ ibadǝt ⱪiliwatⱪanlarni ɵlqigin»\+bd* — ⱪiziⱪ yeri xuki, Yuⱨanna muⱪǝddǝs ibadǝthanini wǝ uningda ibadǝt ⱪilƣuqilarni ɵlqigin dǝp buyrulƣini bilǝn u bizgǝ bularning ɵlqǝmlirini eytmaydu. Bu ixning ǝⱨmiyiti toƣruluⱪ «ⱪoxumqǝ sɵz»imizdǝ azraⱪ tohtilimiz. \+bd «munasiwǝtlik ayǝtlǝr»\+bd* — «Əz.» 40:3 ⱪatarliⱪlar, «Zǝk.» 2:1-4.\f*  \x + \xo 11:1 \xt Əz. 40:3-49; Əz. 41; Əz. 42; Əz. 43. \x*  
\v 2 Lekin ibadǝthanining taxⱪiriⱪi ⱨoylisini ɵlqimǝy ⱪoy, qünki u yǝr yat taipilǝrgǝ berildi, xuning bilǝn muⱪǝddǝs xǝⱨǝr ⱪiriⱪ ikki ay dǝpsǝndǝ ⱪilinidu.\x + \xo 11:2 \xt Wǝⱨ. 13:5. \x*  
\v 3 Mǝn ikki guwaⱨqimƣa ⱪudrǝt berimǝn, xuning bilǝn ular bɵz kiyim kiyip, wǝⱨiy-bexarǝtlǝrni bir ming ikki yüz atmix kün yǝtküzidu»\f □ \fr 11:3 \ft \+bd «ikki guwaⱨqim... bɵz kiyim kiyip...»\+bd* — kona zamanlarda «bɵz kiyim kiyix» towa ⱪilix yaki matǝm tutuxni bildürǝtti. Xübⱨisizki, bu ix ularning towa ⱪilix ⱨǝⱪⱪidiki hǝwǝrni tǝkitlǝx üqün bolidu.\f*  
\v 4 (bular yǝr-zeminning Rǝbbi aldida turƣan ikki tüp zǝytun dǝrihi wǝ ikki qiraƣdandur). \f □ \fr 11:4 \ft \+bd «munasiwǝtlik ayǝtlǝr»\+bd* — «Zǝk.» 4:1-7.\f*  \x + \xo 11:4 \xt Zǝk. 4:3,14. \x*   
\m
\v 5 Birǝrsi ularni zǝhimlǝndürmǝkqi bolsa, eƣizliridin ot pürkülüp qiⱪip, düxmǝnlirini yǝp tügitidu. Ularni zǝhimlǝndürmǝkqi bolƣanlar mana xundaⱪ ɵltürülidu.  
\v 6 Ular bexarǝt-wǝⱨiyni yǝtküzgǝn künlǝrdǝ yamƣur yaƣdurmasliⱪⱪa asmanni etiwetix ⱪudritikǝ igǝ; sularni ⱪanƣa aylandurux wǝ ⱨǝrhil bala-waba bilǝn yǝr-zeminni haliƣan waⱪitta urux ⱪudritigimu igǝ.\x + \xo 11:6 \xt Mis. 7; 8; 9; 10; 12; 1Pad. 17:1. \x*  
\v 7 Ularning guwaⱨliⱪ wǝzipisi ayaƣlixixi bilǝn, tegi yoⱪ ⱨangdin qiⱪidiƣan diwǝ ular bilǝn elixidu wǝ ularni yengip ɵltüridu.\f □ \fr 11:7 \ft \+bd «tegi yoⱪ ⱨangdin qiⱪidiƣan diwǝ ular bilǝn elixidu»\+bd* — grek tilida «tegi yoⱪ ⱨangdin qiⱪidiƣan diwǝ ular bilǝn uruxidu».\f*  \x + \xo 11:7 \xt Dan. 7:21; Wǝⱨ. 13:7,11. \x*  
\v 8 Jǝsǝtliri roⱨiy jǝⱨǝttin Sodom wǝ Misir dǝp atilidiƣan xu katta xǝⱨǝrning ƣol koqisida yatidu; xu yǝrdǝ ularning Rǝbbimu krestlǝngǝnidi.\f □ \fr 11:8 \ft \+bd «roⱨiy jǝⱨǝttin Sodom wǝ Misir dǝp atilidiƣan xǝⱨǝr»\+bd* — Sodom eƣir buzuⱪluⱪⱪa qɵmgǝnidi, Misir bolsa Hudaning bǝndilirigǝ nisbǝtǝn ǝslidǝ ularni ǝsir ⱪiliwalƣan «bu rǝzil dunya»ning simwolidur. Xǝⱨǝrning «roⱨiy jǝⱨǝttin» xu namlarda boluxi «Rim» yaki «Babil (Babilon)»ni kɵrsitixi mumkin; xǝⱨǝr ⱨǝrⱨalda ahirⱪi zamanda bu rǝzil dunyaning küq-ⱪudritigǝ ǝng qong namayandǝ boluxi kerǝk. 
\fp  Bǝzi alimlar xǝⱨǝrni Yerusalem dǝp ⱪaraydu.\f*  \x + \xo 11:8 \xt Wǝⱨ. 7:2, 5; 18:10. \x*  
\v 9 Ⱨǝr millǝttin, ⱨǝr ⱪǝbilidin wǝ ⱨǝr hil tilda sɵzlixidiƣanlardin, ⱨǝr ǝldin bolƣan adǝmlǝr ularning jǝsǝtlirigǝ üq yerim kün tikilip ⱪaraydu wǝ jǝsǝtlǝrning yǝrlikkǝ ⱪoyuluxiƣa yol ⱪoymaydu.  
\v 10 Yǝr yüzidǝ turuwatⱪanlar ularning bu ⱨalidin huxallinip, tǝbriklixip, bir-birigǝ ⱨǝdiyǝlǝr ǝwǝtixidu; qünki bu ikki pǝyƣǝmbǝr yǝr yüzidikilǝrni ⱪiynaytti.   
\m
\v 11 Lekin üq yerim kündin keyin, Hudadin kǝlgǝn ⱨayatliⱪ nǝpisi ikkiylǝngǝ kirdi, ular ornidin put tirǝp turdi; ularƣa ⱪarawatⱪanlarning üstigǝ qong bir ⱪorⱪunq qüxti. \f □ \fr 11:11 \ft \+bd «Hudadin kǝlgǝn ⱨayatliⱪ nǝpisi ikkiylǝngǝ kirdi...»\+bd* — grek tilida «nǝpǝs» wǝ «roⱨ» birla sɵz bilǝn ipadilinidu.\f*  \x + \xo 11:11 \xt Əz. 37:5,10\x*  
\v 12 Andin ular ikkǝylǝngǝ ǝrxtin kǝlgǝn: — «Bu yaⱪⱪa qiⱪ!» degǝn yuⱪiri bir awazni anglidi; xuning bilǝn ular düxmǝnlirining kɵz aldida bir bulut iqidǝ asmanƣa kɵtürüldi. \f □ \fr 11:12 \ft \+bd «ular ikkǝylǝngǝ ǝrxtin kǝlgǝn: — «Bu yaⱪⱪa qiⱪ!» degǝn yuⱪiri bir awazni anglidi»\+bd* — bǝzi ⱪǝdimki kɵqürmilǝrdǝ: «Mǝn ular ikkilisi ɵzlirigǝ ǝrxtin kǝlgǝn: — «Bu yaⱪⱪa qiⱪ!» degǝn yuⱪiri bir awazni anglidim» deyilidu.\f*  
\v 13 Dǝl xu saǝt iqidǝ xiddǝtlik yǝr tǝwrǝx yüz bǝrdi, xǝⱨǝrning ondin biri gumran bolup, yǝttǝ ming kixi ⱨalak boldi. Ⱪalƣanliri dǝkkǝ-dükkigǝ qɵmüp, ǝrxtiki Hudani uluƣlaxti.\f □ \fr 11:13 \ft \+bd «yǝttǝ ming kixi ⱨalak boldi»\+bd* — grek tilida «yǝttǝ ming nam ⱨalak boldi».\f*   
\m
\v 14 Ikkinqi «way» ɵtüp kǝtti; mana, üqinqi «way» kelixkǝ az ⱪaldi.\x + \xo 11:14 \xt Wǝⱨ. 8:13; 9:12; 15:1. \x*   
\b  
\m  
\s1 Yǝttinqi pǝrixtining kanay qelixi; «üqinqi way»  
\m
\v 15 Andin yǝttinqi pǝrixtǝ kaniyini qaldi; ǝrxtǝ yuⱪiri awazlar anglinip mundaⱪ deyildi: —  
\m «Dunyaning padixaⱨliⱪi Pǝrwǝrdigarimiz  
\m Wǝ uning Mǝsiⱨining padixaⱨliⱪi boldi,  
\m U ǝbǝdil’ǝbǝdgiqǝ ⱨɵküm süridu».   
\m
\v 16 Hudaning aldida ɵz tǝhtliridǝ olturƣan yigirmǝ tɵt aⱪsaⱪal yǝrgǝ yiⱪilip bax ⱪoyup, Hudaƣa sǝjdǝ ⱪilip mundaⱪ deyixti: —   
\m
\v 17 «Xükürlǝr eytimiz sanga,  
\m I bar Bolƣuqi wǝ bar bolƣan Ⱨǝmmigǝ Ⱪadir Pǝrwǝrdigar Huda,  
\m Qünki uluƣ ⱪudritingni ⱪolungƣa elip,  
\m Ⱨɵkümüngni yürgüzüxkǝ baxliding.\x + \xo 11:17 \xt Wǝⱨ. 1:4, 8; 4:18; 16:5. \x*   
\m
\v 18 Əllǝr ƣǝzǝplǝngǝnidi,  
\m Əmdi Sening ƣǝziping yetip kǝldi!  
\m Ɵlgǝnlǝrni soraⱪ ⱪilix,  
\m Ⱪul-hizmǝtkarliring bolƣan pǝyƣǝmbǝrlǝrni,  
\m Muⱪǝddǝs bǝndilǝrni,  
\m Tɵwǝn yaki katta bolsun namingdin ⱪorⱪⱪanlarni in’amiƣa igǝ ⱪilix,  
\m Yǝr yüzini ⱨalak ⱪilƣanlarni ⱨalak ⱪilix waⱪti kǝldi».   
\b  
\m
\v 19 Andin Hudaning ǝrxtiki ibadǝthanisi eqildi wǝ uning ǝⱨdǝ sanduⱪi ibadǝthanida kɵründi; qaⱪmaⱪlar, türlük awazlar, güldürmamilar , yǝr tǝwrǝx wǝ dǝⱨxǝtlik mɵldür boldi.\x + \xo 11:19 \xt Wǝⱨ. 15:5. \x*   
\b  
\b  
\m  
\c 12
\s1 Ayal, oƣul bala wǝ ǝjdiⱨa  
\m
\v 1 U qaƣda, ǝrxtǝ ajayip bir karamǝt pǝyda boldi — u ⱪuyaxni yepinqaⱪliƣan, putlirining astida ay, bexida on ikki yultuzluⱪ taj bar bir ayal idi.  
\v 2 U ⱨamilidar bolup, tolƣaⱪ yǝp tuƣux azabida dad-pǝryad kɵtürdi.\f □ \fr 12:2 \ft \+bd «U (ayal) ⱨamilidar bolup, tolƣaⱪ yǝp tuƣux azabida dad-pǝryad kɵtürdi...»\+bd* — ayal toƣruluⱪ üq pikir bar; u yaki (1) jamaǝtni; yaki (2) büwi Mǝryǝm; yaki (3) Israilni bildüridu. Bizning uning Israilni bildüridiƣanliⱪiƣa ⱪilqǝ gumanimiz yoⱪ. 
\fp  Ⱨǝzriti Yüsüpning Tǝwrat, «Yaritilix» 37-babta hatirilǝngǝn qüxini kɵrüng. «Ayal» jamaǝt boluxi mumkin ǝmǝs, qünki «ayal» Mǝsiⱨni tuƣidu (5-ayǝt). 12:17nimu kɵrüng.\f*  
\v 3 Andin ǝrxtǝ yǝnǝ bir alamǝt kɵründi — mana, yǝttǝ baxliⱪ, on münggüzlük, yǝttǝ bexida yǝttǝ taj bar bolƣan qong bir ⱪizil ǝjdiⱨa turatti.  
\v 4 U ⱪuyruⱪi bilǝn asmandiki yultuzlarning üqtin birini süpürüp, ularni yǝr yüzigǝ qɵrüwǝtti. Əjidiⱨa tuƣay dǝp ⱪalƣan ayal yǝnggigǝn ⱨaman uning balisini yalmap yutuwǝtmǝkqi bolup uning aldida turdi.\f □ \fr 12:4 \ft \+bd «U (ǝjdiⱨa) ⱪuyruⱪi bilǝn asmandiki yultuzlarning üqtin birini süpürüp, ularni yǝr yüzigǝ qɵrüwǝtti...»\+bd* — bu wǝⱨiy bizningqǝ Xǝytanning ǝslidǝ ǝrxtǝ Hudaƣa ⱪarxi kɵtürgǝn isyanini kɵrsitidu. Bundaⱪ xǝrⱨ toƣra bolsa, pǝrixtilǝrning üqtin biri isyanƣa ⱪoxulup ⱨazirⱪi jinlar bolup qiⱪⱪan.\f*  
\v 5 Ayal bir bala, yǝni pütün ǝllǝrni tɵmür ⱨasisi bilǝn padiqidǝk baⱪidiƣan bir oƣul tuƣdi. Bala bolsa Hudaning wǝ Uning tǝhtining aldiƣa ƣaqqidǝ elip qiⱪildi.\x + \xo 12:5 \xt Zǝb. 2:9; Wǝⱨ. 2:27. \x*  
\v 6 Ayal qɵlgǝ ⱪaqti; u yǝrdǝ uning 1260 kün beⱪilixi üqün uningƣa Huda tǝripidin ⱨazirlap ⱪoyulƣan bir jay bar idi.\x + \xo 12:6 \xt Wǝⱨ. 11:3. \x*   
\m
\v 7 Andin ǝrxtǝ jǝng boldi. \add Bax pǝrixtǝ\add* Mikail wǝ uning pǝrixtiliri ǝjdiⱨa bilǝn jǝng ⱪilƣili turdi; ǝjdiⱨamu ɵz pǝrixtiliri bilǝn ularƣa etildi.\f □ \fr 12:7 \ft \+bd «Bax pǝrixtǝ Mikail»\+bd* — bax pǝrixtǝ Mikailning Israil hǝlⱪini ⱪoƣdax üqün alaⱨidǝ mǝs’uliyiti bar («Dan.» 10:13, 21, 12:1 wǝ «Yǝⱨ.» 9ni kɵrüng).\f*  
\v 8 Lekin u üstünlük ⱪazinalmidi, uningƣa wǝ pǝrixtilirigǝ ǝrxtǝ turuxⱪa orun ⱪalmidi.\x + \xo 12:8 \xt Dan. 2:35. \x*  
\v 9 Xuning bilǝn zor ǝjdiⱨa, yǝni Iblis wǝ Xǝytan dǝp atalƣan, pütün jaⱨanni azdurƣuqi ⱨeliⱪi ⱪǝdimiy yilan yǝr yüzigǝ taxlandi. Uning pǝrixtilirimu uning bilǝn tǝng taxlandi.\x + \xo 12:9 \xt Luⱪa 10:18; Wǝⱨ. 20:2. \x*   
\m
\v 10 Andin mǝn ǝrxtǝ yuⱪiri bir awazning mundaⱪ degǝnlikini anglidim: —  
\b  
\m «Kǝldi Hudayimizning nijatliⱪi, ⱪudriti, padixaⱨliⱪi wǝ Uning Mǝsiⱨining ⱨoⱪuⱪi!  
\m Qünki ⱪerindaxlirimizning üstidin Hudayimizning aldida keqǝ-kündüz xikayǝt ⱪilip turƣan xikayǝt ⱪilƣuqi ǝrxtin taxliwetildi;   
\m
\v 11 ⱪerindaxlar uning üstidin Ⱪozining ⱪeni wǝ ularning guwaⱨliⱪ sɵzi bilǝn ƣalib kǝldi;  
\m Ular ⱨǝtta ɵlümni kɵzigǝ ilmay ɵz jenini ǝziz kɵrmidi.   
\m
\v 12 Xuning üqün, xadlininglar, ǝy ǝrxlǝr wǝ ularda turuwatⱪalar!  
\m Lekin ⱨalinglarƣa way, ǝy yǝr wǝ dengizlar!  
\m Qünki Iblis üstünglarƣa qüxti;  
\m Waⱪtining az ⱪalƣanliⱪini bilgǝq,  
\m Ƣǝzǝp-ⱪǝⱨri bilǝn kǝldi!».\x + \xo 12:12 \xt Zǝb. 96:11; Yǝx. 49:13; Wǝⱨ. 8:13. \x*   
\m
\v 13 Əjdiⱨa ɵzining yǝr yüzigǝ taxlanƣanliⱪini kɵrüp, oƣul balini tuƣⱪan ayalni ⱪoƣlaxⱪa baxlidi.  
\v 14 Ayalning yilanning yüzidin daldilinixi, qɵldǝ ɵzi \add üqün ⱨazirlanƣan\add* makaniƣa beripbir mǝzgil, ikki mǝzgil wǝ yerim mǝzgil beⱪilsun dǝp xu yǝrgǝ uqup ketixi üqün, uningƣa yoƣan bir bürkütning ikki ⱪaniti berildi.\f □ \fr 12:14 \ft \+bd «bir mǝzgil, ikki mǝzgil, wǝ yerim mǝzgil»\+bd* — 1260 kün, tǝhminǝn üq yerim yil. «Dan.» 7:25, 12:7ni, izaⱨatliri wǝ «Daniyal»diki «ⱪoxumqǝ sɵz»nimu kɵrüng.\f*  \x + \xo 12:14 \xt Wǝⱨ. 2:6. \x*  
\v 15 Andin yilan ayalning arⱪisidin aƣzi bilǝn dǝryadǝk su pürküp, uni sǝl bilǝn eⱪitip yoⱪatmaⱪqi boldi.  
\v 16 Lekin zemin ayalƣa yardǝm ⱪilip, aƣzini eqip, ǝjdiⱨa aƣzidin pürküp qiⱪarƣan dǝryani yutuwǝtti.  
\v 17 Buning bilǝn ǝjdiⱨaning ayalƣa ⱪattiⱪ ƣǝzipi kelip, uning ⱪalƣan nǝsli, yǝni Hudaning ǝmrlirigǝ ǝmǝl ⱪilip, Əysaning guwaⱨliⱪini tutⱪan pǝrzǝntliri bilǝn jǝng ⱪilƣili kǝtti; u dengiz saⱨili üstidǝ turatti.\f □ \fr 12:17 \ft \+bd «Əysaning guwaⱨliⱪini tutⱪan pǝrzǝntliri»\+bd* — yaki Əysa toƣruluⱪ guwaⱨliⱪ beridiƣanlar, yaki U Ɵzi bǝrgǝn guwaⱨliⱪni qing tutⱪanlarni kɵrsitidu. Bizningqǝ awwalⱪisi toƣra.\f*   
\b  
\b  
\m  
\c 13
\s1 Dengizdin qiⱪⱪan diwǝ  
\m
\v 1 Andin, dengizdin on münggüzlük, yǝttǝ baxliⱪ bir diwining qiⱪiwatⱪanliⱪini kɵrdüm. Uning ⱨǝrbir münggüzidǝ birdin taj bar idi, ⱨǝrbir bexida kupurluⱪ namliri yeziⱪliⱪ idi.\f □ \fr 13:1 \ft \+bd «dengizdin on münggüzlük, yǝttǝ baxliⱪ bir diwining qiⱪiwatⱪanliⱪini kɵrdüm»\+bd* — Adǝm’atimiz Hudaning obrazida bolƣandǝk (keyin gunaⱨ ⱪilƣaqⱪa bu obraz buzulƣan, ǝlwǝttǝ), andin Mǝsiⱨ Ɵzi Hudaning mukǝmmǝl obrazi, xundaⱪla yǝr yüzidiki wǝkili bolƣandǝk, bu «diwǝ» 12-babta kɵrüngǝn Xǝytanning toptoƣra (yǝttǝ baxliⱪ on münggüzlük) obrazidur. Yǝnǝ bir ⱪiziⱪ ix xuki, u kɵrünüxtǝ Mǝsiⱨgǝ ohxax «ɵlümdin tirilgǝn» bolidu (3-ayǝt). Xuning bilǝn bizdǝ ⱪilqǝ guman yoⱪki, bu diwǝ Xǝytanning yǝr yüzidiki wǝkili, yǝni Mǝsiⱨning rǝⱪibi bolƣan adǝm — dǝjjalning ɵzini kɵrsitidu.\f*  \x + \xo 13:1 \xt Dan. 7:20; Wǝⱨ. 17:3. \x*  
\v 2 Mǝn kɵrgǝn bu diwǝ yilpizƣa ohxaytti, putliri eyiⱪning putliriƣa, aƣzi bolsa xirning aƣziƣa ohxaytti. Əjdiⱨa uningƣa ɵz ⱪudriti, tǝhti wǝ zor ⱨoⱪuⱪini bǝrdi.\f □ \fr 13:2 \ft \+bd «munasiwǝtlik ayǝtlǝr»\+bd* — «Dan.» 7:1-8.\f*  
\v 3 Diwining baxliridin biri ǝjǝllik yarilanƣandǝk turatti. Lekin, bu ǝjǝllik yara saⱪayƣanidi. Pütkül dunya diwigǝ ⱨǝyranuⱨǝs bolup uningƣa \add ǝgǝxti\add*.  
\v 4 Əjdiⱨa diwigǝ \add sǝltǝnǝtlik\add* ⱨoⱪuⱪ bǝrgǝqkǝ ular ǝjdiⱨaƣa qoⱪunuxti. Ular yǝnǝ diwigimu qoⱪunup: — Diwining tǝngdixi barmu? Uning bilǝn kimmu elixalisun? — dedi.\x + \xo 13:4 \xt Wǝⱨ. 18:18. \x*   
\m
\v 5 Diwigǝ tǝkǝbburluⱪ wǝ kupurluⱪ ⱪilidiƣan eƣiz berildi; uningƣa ⱪiriⱪ ikki ay ix kɵrüxkǝ ⱨoⱪuⱪ berildi.\x + \xo 13:5 \xt Wǝⱨ. 11:2. \x*  
\v 6 U Hudaƣa kupurluⱪ ⱪilƣili — Uning namiƣa wǝ Uning dǝrgaⱨiƣa, xundaⱪla ǝrxni makan ⱪilƣanlarƣa kupurluⱪ ⱪilƣili aƣzini aqti.\f □ \fr 13:6 \ft \+bd «...Uning namiƣa wǝ Uning dǝrgaⱨiƣa... kupurluⱪ ⱪilƣili...»\+bd* — yaki «... Uning namiƣa wǝ Uning turalƣu qediriƣa... kupurluⱪ ⱪilƣili...». «Uning dǝrgaⱨi» yaki ǝrxtiki turalƣusi yaki yǝr yüzidiki ibadǝthanisini kɵrsǝtkǝn bolsa kerǝk.\f*  
\v 7 Uning muⱪǝddǝs bǝndilǝrgǝ ⱪarxi jǝng ⱪilip, ularning üstidin ƣalib kelixigǝ yol ⱪoyuldi; ⱨǝr ⱪǝbilǝ, ⱨǝr millǝt, ⱨǝr hil tilda sɵzlixidiƣan ǝllǝrgǝ ⱨɵkümranliⱪ ⱪilix ⱨoⱪuⱪi uningƣa berildi.\x + \xo 13:7 \xt Dan. 7:21; Wǝⱨ. 11:7. \x*  
\v 8 Yǝr yüzidikilǝrning ⱨǝmmisi — alǝm apiridǝ bolƣandin buyan boƣuzlinip bolƣan Ⱪozining ⱨayatliⱪ dǝptirigǝ nami yezilmiƣanlar bolsa, uningƣa sǝjdǝ ⱪilidu.\f □ \fr 13:8 \ft \+bd «alǝm apiridǝ bolƣandin buyan boƣuzlinip bolƣan Ⱪozining ⱨayatliⱪ dǝptirigǝ nami yezilmiƣanlar bolsa»\+bd* — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «alǝm apiridǝ bolƣandin buyan, boƣuzlanƣan Ⱪozining ⱨayatliⱪ dǝptirigǝ nami yezilmiƣanlar bolsa,...»\f*  \x + \xo 13:8 \xt Mis. 32:33; Fil. 4:3; Wǝⱨ. 3:5; 17:8; 20:12; 21:27. \x*   
\m
\v 9 Ⱪuliⱪi barlar, buni anglisun!   
\b  
\m
\v 10 ««Tutⱪun bolidu» dǝp bekitilgǝnlǝr qoⱪum tutⱪun bolidu, «ⱪiliqlinidu» dǝp bekitilgǝnlǝr qoⱪum ⱪiliqlinip ɵlidu».  
\b  
\m Muⱪǝddǝs bǝndilirining sǝwri-taⱪiti wǝ etiⱪadi mana xu ixlarda mǝlum bolidu.\f □ \fr 13:10 \ft \+bd ««ⱪiliqlinidu» dǝp bekitilgǝnlǝr qoⱪum ⱪiliqlinip ɵlidu»\+bd* — baxⱪa bir kɵqürmidǝ: «Kim ⱪiliqlap ɵltürsǝ, ⱪiliqlinip ɵltürülüxi muⱪǝrrǝr» degǝn sɵzlǝr tepilidu. Bu sɵz Rǝbbimizning «Mat.» 26:52dǝ degǝn sɵzlirigǝ mas kelidu.\f*  \x + \xo 13:10 \xt Yar. 9:6; Mat. 26:52; Wǝⱨ. 14:12. \x*   
\b  
\m  
\s1 Yǝrdin qiⱪⱪan diwǝ  
\m
\v 11 Mǝn yǝrdin qiⱪiwatⱪan yǝnǝ bir diwini kɵrdüm. Uning ⱪoziningkidǝk kiqik ikki münggüzi bar idi, lekin awazi ǝjdiⱨaningkidǝk qiⱪatti. \x + \xo 13:11 \xt Wǝⱨ. 11:7. \x*  
\v 12 U awwalⱪi diwigǝ wakalitǝn uning pütün ⱨoⱪuⱪini yürgüzüp, yǝr yüzini wǝ uningda turuwatⱪanlarni ǝjǝllik yarisi saⱪayƣan awwalⱪi diwigǝ qoⱪunduridu. \x + \xo 13:12 \xt Wǝⱨ. 19:20. \x*  
\v 13 U zor mɵjizilik alamǝtlǝrni kɵrsitǝtti, ⱨǝtta kixilǝrning kɵz aldida asmandin yǝr yüzigǝ ot yaƣduratti. \x + \xo 13:13 \xt 2Tes. 2:9; Wǝⱨ. 16:14. \x*  
\v 14 U awwalⱪi diwigǝ wakalitǝn kɵrsitixkǝ ⱨoⱪuⱪlandurulƣan alamǝtlǝr bilǝn yǝr yüzidǝ turuwatⱪanlarni azdurup, ularƣa «ⱪiliq bilǝn yarilanƣan, lekin tirik ⱪalƣan» degǝn awwalⱪi diwigǝ atap bir but-ⱨǝykǝl yasap tiklǝxni tapilidi. \x + \xo 13:14 \xt Ⱪan. 13:2; Mat. 24:24; Wǝⱨ. 16:14; 19:20. \x*  
\v 15 Diwining but-ⱨǝykiligǝ nǝpǝs kirgüzüp, uningƣa uni sɵzliyǝlǝydiƣan ⱪilix wǝ uningƣa qoⱪunmiƣanlarning ⱨǝmmisini ɵltürgüzüx ⱪudriti berildi. \x + \xo 13:15 \xt Wǝⱨ. 19:20. \x*  
\v 16 U tɵwǝn wǝ katta, bay wǝ kǝmbǝƣǝl, ⱨɵr wǝ ⱪullarning ⱨǝmmisini ong ⱪoli yaki pexanisigǝ tamƣa basturuxⱪa mǝjburlidi.  
\v 17 U yǝnǝ bu tamƣa, yǝni diwining nami yaki uning namidiki rǝⱪǝm besilƣanlardin baxⱪa ⱨeqkim bir nǝrsǝ setiwalalmaydu yaki satalmaydu, dǝp bekitti.\x + \xo 13:17 \xt Wǝⱨ. 14:11. \x*   
\m
\v 18 Mana bu yǝrdǝ ⱨekmǝt bar. Əⱪil-parasiti barliki kixilǝr diwining rǝⱪimini ⱨesablap baⱪsun; qünki bu rǝⱪǝm bir adǝmning rǝⱪimi bolidu. Uning rǝⱪimi 666dur.\f □ \fr 13:18 \ft \+bd «bu rǝⱪǝm bir adǝmning rǝⱪimi bolidu»\+bd* — yaki «bu rǝⱪǝm insanning rǝⱪimi bolidu». \+bd «Əⱪil-parasiti barliki kixilǝr diwining rǝⱪimini ⱨesablap baⱪsun... uning rǝⱪimi 666dur»\+bd* — «diwining rǝⱪimini ⱨesablax» murǝkkǝp ix ǝmǝs. Biz «ⱪoxumqǝ sɵz»imizdǝ xu kona zamanlardiki ⱨesablax tüzümini jǝdwǝldǝ kɵrsitimiz. Bu babdiki baxⱪa bǝzi muⱨim ixlar toƣruluⱪ «ⱪoxumqǝ sɵz»imizdǝ tohtilimiz.\f*  \x + \xo 13:18 \xt Wǝⱨ. 17:9. \x*   
\b  
\b  
\m  
\c 14
\s1 Ⱪutⱪuzuwelinƣanlarning mǝdⱨiyǝ küyi  
\m
\v 1 Andin mǝn kɵrdümki, mana, Ⱪoza Zion teƣi üstidǝ turatti. Uning yenida pexanisigǝ Ɵz nami wǝ Atisining nami yezilƣan bir yüz ⱪiriⱪ tɵt ming kixi bar idi.\f □ \fr 14:1 \ft \+bd «munasiwǝtlik ayǝtlǝr»\+bd* — «Zǝb.» 48-küy, «Ibr.» 12:18-29.\f*  \x + \xo 14:1 \xt Wǝⱨ. 7:4; 2Tar. 23:7\x*  
\v 2 Asmandin huddi \add xarⱪirap eⱪiwatⱪan\add* nurƣun sularning awazidǝk wǝ ⱪattiⱪ güldürmamining awazidǝk bir awazni anglidim. Mǝn angliƣan awaz yǝnǝ qiltarqilar qiltarlarni qalƣan awazƣa ohxaytti;\x + \xo 14:2 \xt Wǝⱨ. 1:15; 5:8. \x*  
\v 3  ⱨeliⱪi kixilǝr tǝhtning, tɵt ⱨayat mǝhluⱪning wǝ aⱪsaⱪallarning aldida yengi bir küyni eytixti. Bu küyni \add gunaⱨlirining\add* bǝdili tɵlinip bu dunyadin azad ⱪilinƣan kixilǝrdin bir yüz ⱪiriⱪ tɵt mingdin baxⱪa ⱨeqkim ɵginǝlmǝytti.\x + \xo 14:3 \xt Wǝⱨ. 5:9. \x*  
\v 4 Ular ayallar tǝripidin gunaⱨta bulƣanmiƣan, qünki ular pak adǝmlǝrdur. Ⱪoza nǝgǝ barsa, ularmu Uningƣa ǝgixip xu yǝrgǝ baridu. Ular bǝdǝl bilǝn insanlar arisidin Hudaƣa wǝ Ⱪoziƣa ⱨosulning tunji mewisidǝk bolux üqün setiwelinƣan.\f □ \fr 14:4 \ft \+bd «qünki ular pak adǝmlǝrdur»\+bd* — «pak adǝmlǝr» bolsa grek tilida adǝttǝ bu sɵz jinisiy munasiwǝtni ɵtküzmigǝn kixilǝrni kɵrsitidu. Muxu yǝrdǝ (1) ǝmǝliy xu mǝnidǝ (2) yaki roⱨiy jǝⱨǝttǝ kɵqmǝ mǝnidǝ (3) yaki ikki mǝnidǝ tǝng boluxi mumkin. Ayǝttin kɵrüniduki, ular ⱨǝmmisi oƣul balilar. \+bd «ular bǝdǝl bilǝn insanlar arisidin Hudaƣa wǝ Ⱪoziƣa ⱨosulning tunji mewisidǝk bolux üqün setiwelinƣan»\+bd* — «ⱨosulning tunji mewisi»ning ɵz ⱪimmiti bar, ǝlwǝttǝ; Tǝwrat dǝwridǝ Israillar daim «ⱨosulning tunji mewisi» Hudaƣa (nǝzir ⱪilip) ataytti. Bu ixlar toƣruluⱪ «ⱪoxumqǝ sɵz»imiznimu kɵrüng.\f*  \x + \xo 14:4 \xt 2Kor. 11:2. \x*  
\v 5 Ular ǝyibsiz bolup, aƣzidin ⱨeq yalƣan sɵz qiⱪmaydu. \f □ \fr 14:5 \ft \+bd «Ular ǝyibsiz bolup, aƣzidin ⱨeq yalƣan sɵz qiⱪmaydu...»\+bd* — muxu yǝrdǝ bǝzi kona kɵqürülmilǝrdǝ «qünki ular Hudaning tǝhti aldida ǝyibsiz ispatlinidu» degǝn sɵzlǝr ⱪoxulidu.\f*  \x + \xo 14:5 \xt Zǝf. 3:13; Əf. 5:27. \x*   
\b  
\m  
\s1 Üq pǝrixtǝ elip kǝlgǝn hǝwǝrlǝr  
\m
\v 6 Andin mǝn asmanning otturisida uqup yürgǝn baxⱪa bir pǝrixtini kɵrdüm. Uningƣa yǝr yüzidǝ turuwatⱪanlarƣa, yǝni ⱨǝrbir ǝl, ⱪǝbilǝ, ⱨǝr hil tilda sɵzlixidiƣanlar, ⱨǝr millǝtlǝrgǝ elip yǝtküzüxi üqün mǝnggülük hux hǝwǝr tapxuruldi.  
\v 7 U yuⱪiri awaz bilǝn:  
\m — Hudadin ⱪorⱪunglar, Uni uluƣlanglar! Qünki Uning sot ⱪilix saiti yetip kǝldi; asmanni, zeminni, dengizni wǝ su bulaⱪlirini Yaratⱪuqiƣa sǝjdǝ ⱪilinglar! — dǝytti.\x + \xo 14:7 \xt Yar. 1:1; Zǝb. 33:6; 124:8; 146:6; Ros. 14:15; 17:24. \x*   
\m
\v 8 Uning kǝynidin ikkinqi pǝrixtǝ kelip mundaⱪ dedi: «Ƣulidi! Katta xǝⱨǝr Babil ƣulidi, u ɵz zina-buzuⱪluⱪining sǝwdaliⱪ xarabini pütkül ǝllǝrgǝ iqküzgǝn».\f □ \fr 14:8 \ft \+bd «u ɵz zina-buzuⱪluⱪining sǝwdaliⱪ xarabini pütkül ǝllǝrgǝ iqküzgǝn»\+bd* — «sǝwdaliⱪ» toƣruluⱪ: grek tilida «sǝwdasi» degǝn sɵz ikki bisliⱪ sɵz bolup, yǝnǝ «ƣǝzǝp» degǝn mǝnisimu bar; xübⱨisizki, muxu yǝrdǝ buning ikkinqi mǝnidǝ kǝlgǝn; Babilning xarabini iqkǝnlǝr Hudaning ⱪattiⱪ ƣǝzipigǝ uqraydu.\f*  \x + \xo 14:8 \xt Yǝx. 21:9; Yǝr. 51:8; Wǝⱨ. 16:19; 17:5; 18:2,10,21. \x*   
\m
\v 9 Aldinⱪi ikki pǝrixtining kǝynidin yǝnǝ bir pǝrixtǝ, yǝni üqinqi pǝrixtǝ yuⱪiri awaz bilǝn mundaⱪ dedi: —  
\m «Kimdikim diwigǝ wǝ uning but-ⱨǝykiligǝ qoⱪunsa, uning tamƣisini pexanisigǝ yaki ⱪoliƣa ⱪobul ⱪilsa,  
\v 10 Hudaning ⱪǝⱨrining ǝbjǝx ⱪilinmiƣan sap xarabini Uning ƣǝzipi bilǝn tolƣan ⱪǝdǝⱨtǝ iqidu. U muⱪǝddǝs pǝrixtilǝrning wǝ Ⱪozining aldida ot wǝ günggürttǝ ⱪiynilidu. \x + \xo 14:10 \xt Wǝⱨ. 16:19; 18:6; 19:20. \x*  
\v 11 Ularning ⱪiynilixliridin qiⱪⱪan is-tütǝklǝr ǝbǝdil’ǝbǝd purⱪirap turidu; diwigǝ wǝ uning but-ⱨǝykiligǝ qoⱪunƣanlar yaki uning namining tamƣisini ⱪobul ⱪilƣanlarƣa keqǝ-kündüz aramliⱪ bolmaydu».\x + \xo 14:11 \xt Wǝⱨ. 19:3. \x*   
\m
\v 12 Muⱪǝddǝs bǝndilirining sǝwri-taⱪiti wǝ etiⱪadi mana xu ixlarda mǝlum bolidu. \x + \xo 14:12 \xt Wǝⱨ. 13:10. \x*  
\v 13 Mǝn yǝnǝ asmanda mundaⱪ bir awazni anglidim: —  
\m «Bu sɵzni yaz: «Buningdin keyin Rǝbdǝ wapat bolup ɵlgǝnlǝr bǝhtliktur!  
\m — Durus, dǝydu Roⱨ, — ular ⱨazir ɵz ixliridin tohtap aram alalaydu. Qünki ⱪilƣan ǝmǝlliri ularƣa ǝgixip kelidu»».\f □ \fr 14:13 \ft \+bd «durus, dǝydu Roⱨ»\+bd* — «Roⱨ» bolsa Muⱪǝddǝs Roⱨ. \+bd «ⱪilƣan ǝmǝlliri ularƣa ǝgixip kelidu»\+bd* — demǝk, ǝmǝllirining in’ami bexiƣa qüxidu.\f*   
\b  
\m  
\s1 Yǝr yüzidin alƣan ikki orma  
\m
\v 14 Mǝn kɵrdümki, mana bir parqǝ aⱪ bulut, bulutning üstidǝ bexiƣa altun taj kiygǝn, ⱪolida ɵtkür bir orƣaⱪ tutⱪan Insan’oƣliƣa ohxaydiƣan birsi olturatti. \f □ \fr 14:14 \ft \+bd «Insan’oƣliƣa ohxaydiƣan birsi»\+bd* — bizningqǝ, bu zat Mǝsiⱨ boluxi kerǝk. Qünki «Yo.» 3:11-14dǝ «orma oriƣuqi»ning Hudaning Ɵzi ikǝnliki kɵrünidu.\f*  \x + \xo 14:14 \xt Əz. 1:26; Dan. 7:13; Wǝⱨ. 1:13. \x*  
\v 15 Ibadǝthanidin baxⱪa bir pǝrixtǝ qiⱪip, bulutning üstidǝ Olturƣuqiƣa yuⱪiri awaz bilǝn:  
\m — Orƣiⱪingni sal wǝ oruxⱪa baxla! Qünki orma waⱪti kǝldi, yǝr yüzidiki ziraǝtlǝr pixip yetildi, dedi.\f □ \fr 14:15 \ft \+bd «munasiwǝtlik ayǝtlǝr»\+bd* — «Yo.» 3:11-14.\f*  \x + \xo 14:15 \xt Yo. 3:13; Mat. 13:39. \x*   
\b  
\m
\v 16 Bulut üstidǝ Olturƣuqi orƣiⱪini yǝr yüzigǝ saldi wǝ yǝr yüzidiki ziraǝtlǝr oruldi.   
\m
\v 17 Ərxtǝ bolƣan ibadǝthanidin yǝnǝ bir pǝrixtǝ qiⱪti. Uningmu ɵtkür bir orƣiⱪi bar idi.  
\v 18 Arⱪidinla, otni baxⱪuridiƣan yǝnǝ bir pǝrixtǝ ⱪurbangaⱨdin qiⱪip, ɵtkür orƣaⱪ tutⱪan pǝrixtigǝ yuⱪiri awaz bilǝn:  
\m — Ɵtkür orƣiⱪingni selip, yǝr yüzidiki üzüm telining sapaⱪlirini yiƣiwal, qünki üzümliri pixip yetildi, — dedi.\f □ \fr 14:18 \ft \+bd «otni baxⱪuridiƣan yǝnǝ bir pǝrixtǝ»\+bd* — bǝlkim ǝrxtiki ibadǝthanining ⱪurbangaⱨidiki otⱪa mǝs’ul bolƣan pǝrixtǝ. \+bd «yǝr yüzidiki üzüm teli...»\+bd* — yaki «yǝr yüzidiki üzümzar...».\f*   
\m
\v 19 Buning bilǝn pǝrixtǝ orƣiⱪini yǝr yüzigǝ saldi wǝ yǝrdiki üzüm telining mewilirini yiƣip, Hudaning ⱪǝⱨrining qong xarab kɵlqikigǝ taxlidi. \f □ \fr 14:19 \ft \+bd «yǝrdiki üzüm teli»\+bd* — yaki «yǝrdiki üzümzar».\f*  \x + \xo 14:19 \xt Wǝⱨ. 19:15. \x*  
\v 20 Xǝⱨǝrning sirtidiki xarab kɵlqikidiki üzümlǝr dǝssilip, xǝrbǝtliri ⱪan bolup, atning tizginigǝ qiⱪidiƣan egizliktǝ üq yüz qaⱪirim yiraⱪliⱪⱪa aⱪti.\f □ \fr 14:20 \ft \+bd «xǝⱨǝrning sirtidiki xarab kɵlqikidiki üzümlǝr dǝssilip,...»\+bd* — «xǝⱨǝr» muxu yǝrdǝ bǝlkim Yerusalemni kɵrsitidu. \+bd «üq yüz qaⱪirim»\+bd* — grek tilida «bir ming altǝ yüz stadiyon». Bir stadiyon 185 metr, 1600 stadiyon 290 kilometr. \+bd «munasiwǝtlik ayǝtlǝr»\+bd* — «Yǝx.» 63:1-6, «Wǝⱨ.» 13:19.\f*  \x + \xo 14:20 \xt Yǝx. 63:3. \x*   
\b  
\b  
\m  
\c 15
\s1 «Yǝttǝ qinǝ» — ahirⱪi yǝttǝ balayi’apǝt  
\m
\v 1 Asmanda zor ⱨǝm karamǝtlik yǝnǝ bir alamǝtni, yǝni ahirⱪi yǝttǝ balayi’apǝtni tutup turƣan yǝttǝ pǝrixtini kɵrdüm (ahirⱪi balayi’apǝt deyilixtiki sǝwǝb, Hudaning ƣǝzipi bular bilǝn ahirlixidu).\x + \xo 15:1 \xt Wǝⱨ. 11:14. \x*   
\b  
\m
\v 2 Mǝn yǝnǝ ot arilax ǝynǝk dengizidǝk bir kɵrünüxni ⱨǝm ǝynǝk dengizning üstidǝ turƣan, diwǝ wǝ uning but-ⱨǝykili wǝ namining rǝⱪimi üstidin ƣalib kǝlgǝnlǝrni kɵrdüm. Ularning ⱪollirida Huda bǝrgǝn qiltarlar bolup,\x + \xo 15:2 \xt Wǝⱨ. 4:6; Mik. 7:18. \x*  
\v 3 ular Hudaning ⱪul-hizmǝtkari bolƣan Musaning küyini ⱨǝm Ⱪozining küyini eytixatti: —  
\b  
\m «Uluƣ wǝ karamǝt Sening ⱪilƣanliring,  
\m I Ⱨǝmmigǝ Ⱪadir Pǝrwǝrdigar Huda,  
\m Yolliring adil wǝ ⱨǝⱪtur,  
\m I pütkül ǝllǝrning Padixaⱨi!\x + \xo 15:3 \xt Zǝb. 111:2; 139:14; 145:17. \x*   
\m
\v 4 I Pǝrwǝrdigar, kim Sǝndin ⱪorⱪmaydiƣan,  
\m Namingni uluƣlimaydiƣan bolalisun?  
\m Qünki birdinbir muⱪǝddǝs Ɵzüngdursǝn;  
\m Barliⱪ ǝllǝr aldingƣa kelidu,  
\m Sanga sǝjdǝ ⱪilidu;  
\m Qünki ⱨǝⱪⱪaniy ⱪilƣanliring axkarǝ boldi».\f □ \fr 15:4 \ft \+bd «Qünki ⱨǝⱪⱪaniy ⱪilƣanliring axkarǝ boldi»\+bd* — «ⱨǝⱪⱪaniy ⱪilƣanliring» yaki «qünki ⱨǝⱪⱪaniy ⱨɵkümliring axkarǝ boldi». \+bd «munasiwǝtlik ayǝtlǝr»\+bd* — «Yǝr.» 7:10, «Zǝb.» 86:9-10.\f*  \x + \xo 15:4 \xt Yǝr. 10:7. \x*   
\b  
\m
\v 5 Bu ixlardin keyin, mǝn kɵrdümki, mana ǝrxtiki ibadǝthana, yǝni ⱨɵküm-guwaⱨliⱪ qediri eqildi!\f □ \fr 15:5 \ft \+bd «ⱨɵküm-guwaⱨliⱪ qediri»\+bd* — Tǝwrat dǝwridǝ ibadǝt qediri «ǝⱨdǝ sanduⱪi» ⱨǝm uning iqidiki «on pǝrman»ning makani bolƣanidi. Bu «on pǝrman» Hudaning harakteri wǝ pǝzilǝtlirini kɵrsitidiƣan bolƣaq, qedir bǝzidǝ «ⱨɵküm-guwaⱨliⱪ qediri» yaki «ǝⱨdǝ-guwaⱨliⱪ qediri» dǝp atalƣanidi. Ərxtiki «muⱪǝddǝs qedir» uningƣa ohxaxla Hudaning tǝbiiti toƣruluⱪ alaⱨidǝ guwaⱨliⱪ bǝrsǝ kerǝk.\f*  \x + \xo 15:5 \xt Wǝⱨ. 11:19. \x*  
\v 6 Yǝttǝ balayi’apǝtni ɵz ilkidǝ tutⱪan yǝttǝ pǝrixtǝ pakiz, parⱪirap turidiƣan libas kiygǝn, kɵksigǝ altun kǝmǝr baƣliƣan ⱨalda ibadǝthanidin qiⱪti.\x + \xo 15:6 \xt Wǝⱨ. 1:13. \x*  
\v 7 Tɵt ⱨayat mǝhluⱪning biri yǝttǝ pǝrixtigǝ ǝbǝdil’ǝbǝd yaxaydiƣan Hudaning ⱪǝⱨri bilǝn tolƣan yǝttǝ altun qinini bǝrdi.  
\v 8 Ibadǝthana Hudaning xan-xǝripi wǝ ⱪudritidin tütün bilǝn liⱪ toldi. Yǝttǝ pǝrixtining yǝttǝ balayi’apiti ayaƣlaxmiƣuqǝ, ⱨeqkim ibadǝthaniƣa kirǝlmidi. \f □ \fr 15:8 \ft \+bd «munasiwǝtlik ayǝtlǝr»\+bd* — «Mis.» 40:34-36, «1Pad.» 8:11-12.\f*  \x + \xo 15:8 \xt Mis. 40:34; 1Pad. 8:10; Yǝx. 6:4. \x*   
\b  
\b  
\m  
\c 16
\s1 Hudaning ⱪǝⱨri tolƣan yǝttǝ qinǝ  
\m
\v 1 Xuningdin keyin, ibadǝthanidin kɵtürülgǝn yuⱪiri bir awazning yǝttǝ pǝrixtigǝ: «Beringlar, Hudaning ⱪǝⱨri tolƣan yǝttǝ qinini yǝr yüzigǝ tɵkünglar!» degǝnlikini anglidim.   
\m
\v 2 Birinqisi berip qenidikini yǝr-zeminƣa tɵkti. Buning bilǝn diwining tamƣisi besilƣan wǝ uning but-ⱨǝykiligǝ qoⱪunƣanlarda birhil yirginqlik ⱨǝm azabliⱪ qaⱪa-jaⱨarǝt pǝyda boldi.\x + \xo 16:2 \xt Mis. 9:9,10,11; Wǝⱨ. 13:14, 16,17. \x*   
\m
\v 3 Ikkinqisi qinidikini dengizƣa tɵkti; dengiz süyi ɵlükning ⱪeniƣa ohxax ⱪanƣa aylandi wǝ iqidiki pütün janliⱪlar ɵldi.\x + \xo 16:3 \xt Mis. 7:20. \x*   
\m
\v 4 Üqinqisi qinidikini dǝrya wǝ bulaⱪlarning suliriƣa tɵkti; ularning süyimu ⱪanƣa aylandi.  
\v 5 Andin mǝn sularning pǝrixtisining mundaⱪ degǝnlikini anglidim: —  
\b  
\m «Muxundaⱪ ⱨɵkümlǝrni qiⱪirixingda adil bolƣansǝn,  
\m I ⱨazir bar Bolƣuqi, bar bolƣan Muⱪǝddǝs Bolƣuqi!\x + \xo 16:5 \xt Wǝⱨ. 1:4, 8; 4:8; 11:17. \x*   
\m
\v 6 Muxu adǝmlǝr muⱪǝddǝs bǝndilǝr wǝ pǝyƣǝmbǝrlǝrning ⱪenini tɵkkǝnliki wǝjidin,  
\m Sǝn ularƣa iqkili ⱪan bǝrding. Ular xuningƣa layiⱪtur».\x + \xo 16:6 \xt Mat. 23:34. \x*   
\m
\v 7 Andin ⱪurbangaⱨning jawabǝn: —  
\b  
\m «Xundaⱪ, i Ⱨǝmmigǝ Ⱪadir Pǝrwǝrdigar Huda,  
\m Ⱨɵkümliring ⱨǝⱪ wǝ adildur»  
\m — degǝnlikini anglidim.\x + \xo 16:7 \xt Wǝⱨ. 15:3. \x*   
\b  
\m
\v 8 Tɵtinqisi qinidikini ⱪuyaxning üstigǝ tɵkti; buning bilǝn ⱪuyaxⱪa insanlarni ot bilǝn ɵrtigili ⱪudrǝt berildi.\f □ \fr 16:8 \ft \+bd «buning bilǝn ⱪuyaxⱪa insanlarni ot bilǝn ɵrtigili ⱪudrǝt berildi»\+bd* — «ot bilǝn» — demǝk, ottǝk ⱪiziⱪliⱪi bilǝn. 9-ayǝtni kɵrüng.\f*   
\m
\v 9 Xuning bilǝn insanlar dǝⱨxǝtlik ⱪiziⱪta ɵrtǝldi; biraⱪ ular ⱨeq towa ⱪilmidi wǝ bu balayi’apǝtlǝrning Igisi bolƣan Hudani uluƣlaxning orniƣa Uning namini ⱪarƣaxti.\x + \xo 16:9 \xt Wǝⱨ. 16:11,21. \x*   
\m
\v 10 Bǝxinqisi qinidikini diwining tǝhtigǝ tɵkti; diwining padixaⱨliⱪini ⱪarangƣuluⱪ basti, kixilǝr azabtin tillirini qixlǝxti  
\v 11 wǝ aƣriⱪ-azabi wǝ qaⱪa-jaraⱨǝtlirining dǝstidin ǝrxtiki Hudani kupurluⱪ ⱪilip ⱪarƣixip, ⱪilmixliriƣa ⱨeq towa ⱪilixmidi.   
\m
\v 12 Altinqisi qinidikini uluƣ Əfrat dǝryasiƣa tɵkti; xu ⱨaman künqiⱪixtin kelidiƣan padixaⱨlarning yolini ⱨazirlaxⱪa dǝryaning süyi ⱪuridi. \f □ \fr 16:12 \ft \+bd «künqiⱪixtin kelidiƣan padixaⱨlarning yolini ⱨazirlaxⱪa dǝryaning süyi ⱪuridi»\+bd* — «künqiⱪixtin kelidiƣan padixaⱨlar» — Ⱨarmageddonda bolƣan jǝnggǝ ⱪatnixixⱪa kelidiƣan padixaⱨlar (16-ayǝtni kɵrüng). \+bd «munasiwǝtlik ayǝtlǝr»\+bd* — «Yǝr.» 10:46, 36:51, «Wǝⱨ.» 14:9.\f*  
\v 13 Andin mǝn ǝjdiⱨaning, diwining wǝ sahta pǝyƣǝmbǝrning eƣizliridin qiⱪⱪan paⱪiƣa ohxaydiƣan üq napak roⱨni kɵrdüm. \f □ \fr 16:13 \ft \+bd «sahta pǝyƣǝmbǝr»\+bd* — ⱪozining ⱪiyapitidǝ bolƣan diwǝ (13:11-17).\f*  
\v 14 Bular mɵjizilik alamǝtlǝrni kɵrsitidiƣan jinlarning roⱨliri bolup, pütkül yǝr yüzidiki padixaⱨlarni Ⱨǝmmigǝ Ⱪadir Hudaning dǝⱨxǝtlik künidiki jǝnggǝ jǝm ⱪilixⱪa ularning yeniƣa qiⱪip ketiwatatti \x + \xo 16:14 \xt 2Tes. 2:9; Wǝⱨ. 13:13; 17:14; 19:19,20; 20:8. \x*  
\v 15 («mana, Mǝn oƣridǝk kelimǝn! Yalingaq mangmasliⱪ, nomusi kɵrünmǝsliki üqün, kiyimlirini qing saⱪlap, sǝgǝk turƣanlar bǝhtliktur!»).\f □ \fr 16:15 \ft \+bd «mana, Mǝn oƣridǝk kelimǝn!»\+bd* — «oƣrining kelixi» bǝlkim kütülmigǝn waⱪitta, tuyuⱪsiz kelixini kɵrsǝtsǝ kerǝk. \+bd «mana, Mǝn oƣridǝk kelimǝn! Yalingaq mangmasliⱪ, nomusi kɵrünmǝsliki üqün, kiyimlirini qing saⱪlap, sǝgǝk turƣanlar bǝhtliktur!»\+bd* — muxu sɵzlǝrni degüqi Mǝsiⱨ Ɵzi. \+bd «munasiwǝtlik ayǝtlǝr»\+bd* — «Yo.» 3:14, «Ⱨox.» 1:5, 11.\f*  \x + \xo 16:15 \xt Mat. 24:43; Luⱪa 12:39; 1Tes. 5:2; 2Pet. 3:10; Wǝⱨ. 3:3,18. \x*   
\m
\v 16 Əmdi \add napak roⱨlar\add* \add padixaⱨlarni\add* ibraniyqǝ «Ⱨarmageddon» deyilidiƣan yǝrgǝ jǝm ⱪildi.\f □ \fr 16:16 \ft \+bd «Əmdi napak roⱨlar padixaⱨlarni... jǝm ⱪildi»\+bd* — grek tilida «Ular ularni... jǝm ⱪildi». \+bd «Ⱨarmageddon»\+bd* — «Mǝgiddo teƣi» degǝn mǝnidǝ. Ibraniy tilida toptoƣra «Ⱨar-Mǝgiddo» deyilidu.\f*   
\m
\v 17 Yǝttinqisi qinidikini ⱨawaƣa tɵkti; ǝrxtiki ibadǝthanidin, tǝhttin yuⱪiri bir awaz kɵtürülüp: «Ix tamam boldi!» deyildi.\x + \xo 16:17 \xt Wǝⱨ. 21:6. \x*   
\m
\v 18 Xuan qaⱪmaⱪlar qeⱪildi, türlük awazlar wǝ güldürmamilar anglandi wǝ dǝⱨxǝtlik bir yǝr tǝwrǝx yüz bǝrdi; insanlar yǝr yüzidǝ apiridǝ bolƣandin beri bunqilik dǝⱨxǝtlik yǝr tǝwrǝx ⱨeq bolup baⱪmiƣanidi. \x + \xo 16:18 \xt Wǝⱨ. 4:5; 8:5. \x*  
\v 19 Katta xǝⱨǝr üqkǝ bɵlündi; ⱨǝrⱪaysi ǝllǝrdiki xǝⱨǝrlǝrmu ƣulitildi. Xuning bilǝn katta xǝⱨǝr Babil Hudaning yadiƣa keqip uning ǝxǝddiy ⱪǝⱨrlik xarabi bilǝn tolƣan ⱪǝdǝⱨ uningƣa berildi. \f □ \fr 16:19 \ft \+bd «Katta xǝⱨǝr üqkǝ bɵlündi»\+bd* — «Katta xǝⱨǝr» Babildur (14:8, 18:10 ⱪatarliⱪlarni kɵrüng).\f*  \x + \xo 16:19 \xt Yǝr. 25:15; Wǝⱨ. 14:8,10; 18:5. \x*  
\v 20 Barliⱪ arallar ɵzini ⱪaqurup ƣayib boldi, taƣlarmu yoⱪ boldi;  
\v 21 Insanlarning üstigǝ ⱨǝrbir danisi bir talant eƣirliⱪta kelidiƣan mɵldür asmandin yaƣdi. Mɵldür apiti xundaⱪ dǝⱨxǝtlik boldiki, adǝmlǝr apǝtning dǝstidin Hudani kupurluⱪ ⱪilip ⱪarƣaxti.\f □ \fr 16:21 \ft \+bd «Insanlarning üstigǝ ⱨǝrbir danisi bir talant eƣirliⱪta kelidiƣan mɵldür asmandin yaƣdi»\+bd* — «bir talant» 45 kilo.\f*  \x + \xo 16:21 \xt Wǝⱨ. 11:19; 16:9,11. \x*   
\b  
\b  
\m  
\c 17
\s1 Qong paⱨixǝ ayal «Babil»  
\m
\v 1 Yǝttǝ qinisi bar yǝttǝ pǝrixtining biri kelip, manga sɵzlǝp:  
\m — Bu yǝrgǝ kǝl, nurƣun sular üstidǝ olturƣan qong paⱨixǝ ayalning tartidiƣan jazasini sanga kɵrsitip ⱪoyay.  
\v 2 Yǝr yüzidiki padixaⱨlar uning bilǝn buzuⱪluⱪ ɵtküzdi, yǝr yüzidikilǝr uning buzuⱪluⱪining xarabidin mǝst boluxti, — dedi.   
\m
\v 3 Xuning bilǝn u pǝrixtǝ meni Roⱨning ilkidiki ⱨalǝttǝ bir qɵlgǝ elip bardi. U yǝrdǝ yǝttǝ baxliⱪ, on münggüzlük, pütün ǝzayini kupurluⱪ namliri ⱪapliƣan bir toⱪ ⱪizil diwining üstidǝ olturƣan bir ayalni kɵrdüm.\f □ \fr 17:3 \ft \+bd «Xuning bilǝn u pǝrixtǝ meni Roⱨning ilkidiki ⱨalǝttǝbir qɵlgǝ elip bardi»\+bd* — muxu jümlidiki «Roⱨ» yaki ɵz roⱨini yaki Muⱪǝddǝs Roⱨnimu kɵrsitixi kerǝk.\f*  \x + \xo 17:3 \xt Wǝⱨ. 13:1; 17:8. \x*  
\v 4 Ayal sɵsün wǝ toⱪ ⱪizil kiyim kiygǝn bolup, altun, ⱪimmǝtlik yaⱪut wǝ mǝrwayitlar bilǝn pǝrdazlanƣanidi. Ⱪolida yirginqlik nomussizliⱪlar wǝ ɵz buzuⱪluⱪining nijasǝtliri bilǝn tolƣan bir altun ⱪǝdǝⱨ bar idi.\x + \xo 17:4 \xt Wǝⱨ. 18:16. \x*  
\v 5 Pexanisigǝ bir sir — «Katta Babil, paⱨixilǝrning wǝ dunyadiki pütkül yirginqlik nomussizliⱪlarning anisi» degǝn nam pütüklük idi.\f □ \fr 17:5 \ft \+bd «Pexanisigǝ bir sir — «Katta Babil, paⱨixilǝrning wǝ dunyadiki pütkül yirginqlik nomussizliⱪlarning anisi» degǝn nam pütüklük idi»\+bd* — «sir» bolsa Injilda ǝslidǝ yoxurun, Huda Ɵz bǝndilrigǝ axkarǝ ⱪilƣan bir ajayib ⱨǝⱪiⱪǝtni kɵrsitidu.\f*  \x + \xo 17:5 \xt 2Tes. 2:7. \x*  
\v 6 Mǝn ayalning muⱪǝddǝs bǝndilǝrning ⱪeni wǝ Əysaƣa guwaⱨliⱪ bǝrgüqilǝrning ⱪeni bilǝn mǝst bolƣanliⱪini kɵrdüm. Uni kɵrüp tolimu tǝǝjjüp ⱪilip intayin ⱨǝyran ⱪaldim.\f □ \fr 17:6 \ft \+bd «Əysaƣa guwaⱨliⱪ bǝrgüqilǝr»\+bd* — yaki «Əysaning guwaⱨqiliri». Birinqi ǝsirning ahirⱪi yilliridin tartip «guwaⱨqi» degǝn sɵz «Hudaning yolida ⱪurban bolƣuqi» degǝn mǝninimu bildürǝtti. Sǝwǝbi, nurƣunliƣan etiⱪadqilar guwaⱨliⱪ berix yolida ɵlümgǝ mǝⱨkum ⱪilinatti.\f*  \x + \xo 17:6 \xt Wǝⱨ. 18:24. \x*  
\v 7 Pǝrixtǝ manga mundaⱪ dedi: —  
\m «Nemigǝ ⱨǝyran ⱪalding? Ayalning wǝ uni kɵtürüp turƣan yǝttǝ baxliⱪ, on münggüzlük diwining sirini sanga eytip berǝy.  
\v 8 Sǝn kɵrgǝn diwǝ bir zamanlarda bar idi, ⱨazir yoⱪ; uzun ɵtmǝy tegi yoⱪ ⱨangdin qiⱪip, ⱨalakǝtkǝ ⱪarap mangidu. Yǝr yüzidǝ turuwatⱪanlar — dunya apiridǝ bolƣandin buyan isimliri ⱨayatliⱪ dǝptirigǝ pütülmigǝn kixilǝr diwini kɵrüp intayin ⱨǝyran ⱪalidu. Qünki u bir zamanlarda bar idi, ⱨazir yoⱪ, lekin yǝnǝ pǝyda bolidu.\f □ \fr 17:8 \ft \+bd «Sǝn kɵrgǝn diwǝ bir zamanlarda bar idi, ⱨazir yoⱪ; uzun ɵtmǝy tegi yoⱪ ⱨangdin qiⱪip, ⱨalakǝtkǝ ⱪarap mangidu... u bir zamanlarda bar idi, ⱨazir yoⱪ, lekin yǝnǝ pǝyda bolidu»\+bd* — bu sirliⱪ ayǝt, xundaⱪla bu babta bexarǝt ⱪilinƣan baxⱪa ixlar üstidǝ «ⱪoxumqǝ sɵz»imizdǝ tohtilimiz.\f*  \x + \xo 17:8 \xt Mis. 32:32; Fil. 4:3; Wǝⱨ. 13:8. \x*  
\v 9 Mana buni qüxinixkǝ lazim bolƣan ⱨekmǝt: — yǝttǝ bax bolsa u ayal olturƣan yǝttǝ taƣⱪa, xundaⱪla yǝttǝ padixaⱨⱪa wǝkillik ⱪilidu. \x + \xo 17:9 \xt Wǝⱨ. 13:1,18. \x*  
\v 10 Bularning bǝxi yiⱪilƣan, birsi bar, yǝnǝ biri tehi kǝlmidi. U kǝlgǝndǝ pǝⱪǝt azla waⱪit turalaydu.  
\v 11 Burun bar bolƣan, ǝmdi ⱨazir yoⱪ bolƣan diwining ɵzi sǝkkizinqi padixaⱨdur, xundaⱪla u ⱨǝm yǝttisidin biri bolup ⱨalakǝtkǝ ⱪarap mangidu.\f □ \fr 17:11 \ft \+bd «burun bar bolƣan, ǝmdi ⱨazir yoⱪ bolƣan diwining ɵzi sǝkkizinqi padixaⱨdur, xundaⱪla u ⱨǝm yǝttisidin biri bolup ⱨalakǝtkǝ ⱪarap mangidu»\+bd* — biz bu sirliⱪ ayǝt üstidǝ «ⱪoxumqǝ sɵz»imizdǝ tohtilimiz, ǝlwǝttǝ.\f*   
\m
\v 12 Sǝn kɵrgǝn on münggüz on padixaⱨdur. Ularning padixaⱨliⱪliri tehi yoⱪ, ǝmdi ularƣa diwǝ bilǝn billǝ bir saǝtlik padixaⱨliⱪ ⱨoⱪuⱪi berilidu. \f □ \fr 17:12 \ft \+bd «Sǝn kɵrgǝn on münggüz on padixaⱨdur. Ularning padixaⱨliⱪliri tehi yoⱪ, ǝmdi ularƣa diwǝ bilǝn billǝ bir saǝtlik padixaⱨliⱪ ⱨoⱪuⱪi berilidu»\+bd* — «Dan.» 2:39-43, 7:23-26ni kɵrüng.\f*  \x + \xo 17:12 \xt Dan. 7:20; Wǝⱨ. 13:1. \x*  
\v 13 Bu padixaⱨlar bir oy, bir niyǝttǝ bolup ɵz ⱪudriti wǝ ⱨoⱪuⱪlirini diwigǝ berixidu.  
\v 14 Diwǝ wǝ padixaⱨlar birlixip Ⱪoziƣa ⱪarxi jǝng ⱪilidu. Ⱪoza ularning üstidin ƣalib kelidu, qünki U rǝblǝrning Rǝbbi, padixaⱨlarning Padixaⱨidur. Uning bilǝn birgǝ turƣanlar bolsa qaⱪirilƣan, tallanƣan wǝ Uningƣa sadiⱪ bolƣanlardur».\x + \xo 17:14 \xt 1Tim. 6:15; Wǝⱨ. 16:14; 19:16. \x*   
\m
\v 15 Pǝrixtǝ manga yǝnǝ:  
\m — Paⱨixǝ ayal üstidǝ olturƣan, sǝn kɵrgǝn sular bolsa millǝtlǝr, ɵzara toplaxⱪan nurƣun kixilǝr, ǝllǝr wǝ ⱨǝr hil tillarda sɵzlixidiƣan kixilǝrdur. \f □ \fr 17:15 \ft \+bd «ɵzara toplaxⱪan nurƣun kixilǝr...»\+bd* — muxu ibarǝ bolsa bǝlkim ahirⱪi zamanlarda (1) nurƣun kixilǝr igǝ-qaⱪisiz sǝrsan yüridiƣanliⱪi; yaki (2) nurƣun kixilǝr ɵz dɵliti iqidǝ bir-birigǝ uyuxup siyasiy mǝⱪsǝttǝ guruⱨlaxⱪanliⱪini kɵrsitixi mumkin.\f*  \x + \xo 17:15 \xt Yǝx. 8:7. \x*  
\v 16 Sǝn kɵrgǝn on münggüz wǝ diwǝ bu paⱨixǝ ayaldin nǝprǝtlinidu, uni talan-taraj ⱪilip yalingaqlap ⱪoyidu, uning gɵxini yǝp, ɵzini otta kɵydüridu. \x + \xo 17:16 \xt Wǝⱨ. 18:8. \x*  
\v 17 Qünki Huda Ɵz sɵz-kalamliri ǝmǝlgǝ axⱪuqǝ, axu \add on padixaⱨning\add* kɵngligǝ Ɵz iradisini ijra ⱪilip, bir ⱪararda tohtixip padixaⱨliⱪ ⱨoⱪuⱪini diwigǝ berix niyitini saldi.   
\m
\v 18 Sǝn kɵrgǝn ayal yǝr yüzidiki padixaⱨlar üstidin ⱨɵkümranliⱪ ⱪilidiƣan katta xǝⱨǝrdur, — dedi.\f □ \fr 17:18 \ft \+bd «... yǝr yüzidiki padixaⱨlar üstidin ⱨɵkümranliⱪ ⱪilidiƣan katta xǝⱨǝr..»\+bd* — «katta xǝⱨǝr» — oⱪurmǝnlǝrning esidǝ boluxi kerǝkki, u Babilni kɵrsitidu (1-ayǝt).\f*  \x + \xo 17:18 \xt Wǝⱨ. 16:19. \x*   
\b  
\b  
\m  
\c 18
\s1 Babilning gumran boluxi  
\m
\v 1 U ixlardin keyin mǝn qong ⱨoⱪuⱪluⱪ yǝnǝ bir pǝrixtining asmandin qüxüwatⱪanliⱪini kɵrdüm. Yǝr yüzi uning julaliliⱪidin yorup kǝtti.   
\m
\v 2 Pǝrixtǝ yuⱪiri awaz bilǝn mundaⱪ warⱪiridi: —  
\m «Ƣulidi! Katta xǝⱨǝr Babil ƣulidi!  
\m Əmdi u jinlarning makani, ⱨǝrbir napak roⱨlarning solaⱪhanisi,  
\m Ⱨǝrbir mǝkruⱨ wǝ yirginqlik ⱪuxlarning solaⱪ-qanggisi boldi! \f □ \fr 18:2 \ft \+bd «Ⱨǝrbir mǝkruⱨ wǝ yirginqlik ⱪuxlarning solaⱪ-qanggisi boldi..»\+bd* — bǝzi ⱪǝdimki kɵqürmilǝrdǝ bu sɵzlǝrdin keyin: «wǝ ⱨǝrbir ⱨaram wǝ yirginqlik ⱨaywanning solaⱪ-uwisi boldi» — degǝn sɵzlǝr ⱪoxulidu. \+bd «munasiwǝtlik ayǝtlǝr»\+bd* — «Yǝx.» 13:19-22, 14:22-23, 21:9, «Yǝr.» 50:34-40, 51:36-37.\f*  \x + \xo 18:2 \xt Yǝx. 13:21; 21:9; 34:11,14; Yǝr. 50:39; 51:8; Wǝⱨ. 14:8. \x*   
\m
\v 3 Qünki barliⱪ ǝllǝr uning zina-buzuⱪluⱪining sǝwdaliⱪ xarabidin iqixti;  
\m Yǝr yüzidiki barliⱪ padixaⱨlar uning bilǝn buzuⱪluⱪ ɵtküzüxti,  
\m Yǝr yüzidiki sodigǝrlǝr uning ǝyx-ixritining ǝlwǝkqilikidin beyixti».\x + \xo 18:3 \xt Wǝⱨ. 14:8; 17:2. \x*   
\b  
\m
\v 4 Asmandin yǝnǝ bir awazni anglidim: —  
\m «I Mening hǝlⱪim, uning gunaⱨliriƣa xerik bolmasliⱪinglar üqün,  
\m Ⱨǝm uning bexiƣa qüxidiƣan balayi’apǝtlǝrgǝ uqrimasliⱪinglar üqün, uning iqidin qiⱪinglar! \f □ \fr 18:4 \ft \+bd «munasiwǝtlik ayǝtlǝr»\+bd* — «Yǝx.» 52:11, «Yǝr.» 50:8, 51:6-8, 45 ⱪatarliⱪlar.\f*  \x + \xo 18:4 \xt Yar. 19:12; Yǝx. 48:20; 52:11; Yǝr. 51:6,45; 2Kor. 6:17. \x*   
\m
\v 5 Qünki uning gunaⱨliri pǝlǝkkǝ yǝtküdǝk dɵwilinip kǝtkǝn,  
\m Huda uning ⱨǝⱪⱪaniyǝtsizliklirini esigǝ aldi.\f □ \fr 18:5 \ft \+bd «munasiwǝtlik ayǝt»\+bd* — «Zǝb.» 36:5.\f*  \x + \xo 18:5 \xt Wǝⱨ. 16:19. \x*   
\m
\v 6 U baxⱪilarƣa yandurƣinidǝk uning ⱪilƣinini ɵzigǝ yandurunglar;  
\m Uning ⱪilmixliriƣa muwapiⱪ ikki ⱨǝssǝ ⱪoxlap ⱪayturunglar;  
\m U \add baxⱪilarƣa\add* ǝbjǝx ⱪilip bǝrgǝn ⱪǝdǝⱨtǝ uningƣa ikki ⱨǝssǝ ⱪoyuⱪ ǝbjǝx ⱪilinglar.\x + \xo 18:6 \xt Wǝⱨ. 14:10. \x*   
\m
\v 7 U ɵzini ⱪanqilik uluƣliƣan bolsa,  
\m Ⱪanqilik ǝyx-ixrǝttǝ yaxiƣan bolsa,  
\m Uningƣa xunqilik ⱪiynilix wǝ dǝrd beringlar;  
\m U kɵnglidǝ: «Mǝn tul ǝmǝs, bǝlki tǝhtǝ olturƣan hanixmǝn;  
\m Mǝn dǝrd-ǝlǝmni ǝsla kɵrmǝymǝn» degini tüpǝylidin, \f □ \fr 18:7 \ft \+bd «munasiwǝtlik ayǝt»\+bd* — «Yǝx.» 47:8.\f*  \x + \xo 18:7 \xt Yǝx. 47:8. \x*   
\m
\v 8 Bu wǝjidin bir kün iqidila uningƣa qüxidiƣan balayi’apǝtlǝr,  
\m Yǝni ɵlüm, dǝrd-ǝlǝm wǝ aqarqiliⱪ kelidu,  
\m U ot bilǝn kɵydürülidu;  
\m Qünki uni soraⱪ ⱪilƣuqi Pǝrwǝrdigar Huda ⱪudrǝtliktur!».\x + \xo 18:8 \xt 2Tes. 2:8; Wǝⱨ. 17:16. \x*   
\m
\v 9 Uning bilǝn buzuⱪluⱪ ⱪilƣan wǝ uning bilǝn ǝyx-ixrǝttǝ yaxiƣan yǝr yüzidiki padixaⱨlar uni ɵrtigǝn otning is-tütǝklirini kɵrgǝndǝ, uning ⱨaliƣa ⱪarap yiƣa-zar kɵtürüxidu. \x + \xo 18:9 \xt Wǝⱨ. 17:2; 18:3,18. \x*  
\v 10 Ular uning tartiwatⱪan azabidin ⱪorⱪup, yiraⱪta turup dǝyduki:  
\m — «Way isit, way isit, i katta xǝⱨǝr!  
\m Aⱨ Babil, küqlük xǝⱨǝr!  
\m Qünki bir saǝt iqidila jazaying bexingƣa qüxti!»\x + \xo 18:10 \xt Yǝx. 21:9; Yǝr. 51:1; Wǝⱨ. 14:8. \x*   
\b  
\m
\v 11 Yǝr yüzidiki sodigǝrlǝrmu uning üstidǝ yiƣa-zar ⱪilixidu. Qünki ǝmdi ularning kemidiki yük-mallirini,  
\v 12 yǝni altun-kümüx, ⱪimmǝtlik yaⱪutlar, ünqǝ-mǝrwayit, nǝpis libas rǝht, sɵsün rǝht, yipǝk, toⱪ ⱪizil rǝnglik gǝzmal, ⱨǝrhil huxbuy turunj yaƣaqlar, pil qixi buyumliri, ǝng esil yaƣaq, tuq, tɵmür wǝ mǝrmǝrlǝrdin ixlǝngǝn hilmuhil buyumlar, \f □ \fr 18:12 \ft \+bd «toⱪ ⱪizil rǝnglik gǝzmal»\+bd* — yaki «toⱪ ⱪizil boyaⱪ».\f*  
\v 13 xuningdǝk ⱪowzaⱪdarqin, tetitⱪular, huxbuy, murmǝkki, mǝstiki, xarab, zǝytun meyi, aⱪ un, buƣday, kala, ⱪoy, at, ⱨarwa wǝ insanlarning tǝnliri wǝ janliri degǝn mallirini setiwalidiƣan kixi yoⱪtur.\f □ \fr 18:13 \ft \+bd «insanlarning tǝnliri wǝ janliri degǝn malliri»\+bd* — «insanlarning tǝnliri wǝ janliri» degǝn ibarǝ bǝlkim ⱪullarning ⱨalitini yaki bu baylarning mal-mülkining kɵp kixilǝrning janlirining bǝdiligǝ kǝlgǝnlikini kɵrsitiximu mumkin. Ⱪulluⱪ adǝmlǝrning tǝnlirini ⱨalak ⱪilipla ⱪalmay, bǝlki ularning jan-ⱨayatining ⱨǝrⱪandaⱪ ǝⱨmiyitidin mǝⱨrum ⱪilidu, ǝlwǝttǝ.\f*  \x + \xo 18:13 \xt Əz. 27:13. \x*   
\m
\v 14 (\add I Babil\add*, jening mǝstanǝ bolƣan esil mewilǝr sǝndin kǝtti,  
\m Barliⱪ ⱨǝxǝmǝtlik wǝ ⱨǝywǝtlik mal-dunyaliring sǝndin yoⱪaldi.  
\m Ular bularni ǝmdi ⱨǝrgiz tapalmaydu!)\f □ \fr 18:14 \ft \+bd «jening mǝstanǝ bolƣan esil mewilǝr sǝndin kǝtti»\+bd* — «esil (pixⱪan) mewilǝr» muxu yǝrdǝ bǝlkim kɵqmǝ mǝnidǝ bolup, ⱨǝrhil esil nǝrsilǝrni bildüridu.\f*   
\b  
\m
\v 15 Bu mallarni setip beyiƣan sodigǝrlǝr bolsa xǝⱨǝrning tartiwatⱪan azabidin ⱪorⱪup, yiraⱪta turup uning üstidǝ yiƣa-zar ⱪilixip deyixiduki: —   
\b  
\m
\v 16 «Way isit, way isit, i katta xǝⱨǝr!  
\m Nǝpis libas rǝhtlǝrgǝ, sɵsün wǝ toⱪ ⱪizil rǝnglik gǝzmallarƣa orilip,  
\m Altun, ⱪimmǝtlik yaⱪutlar wǝ ünqǝ-mǝrwayitlar bilǝn bezǝlgǝnsǝn! \x + \xo 18:16 \xt Wǝⱨ. 17:4. \x*   
\m
\v 17 Bir saǝt iqidila xunqǝ katta bayliⱪlar wǝyran boldi!»  
\m Barliⱪ kemǝ hojayinliri, kemidiki barliⱪ yoluqilar, kemiqilǝr wǝ dengizƣa tayinip jan baⱪidiƣanlarning ⱨǝmmisi yiraⱪta turup,  
\v 18 Uni ɵrtigǝn otning is-tütǝklirini kɵrüp:  
\m — Bu katta xǝⱨǝrgǝ ⱪaysi xǝⱨǝr tǝng kelǝlisun? — dǝp pǝryad kɵtürüxti. \x + \xo 18:18 \xt Yǝx. 34:10; Wǝⱨ. 13:4; 18:9. \x*  
\v 19 Ular baxliriƣa topa qeqip, pǝryad kɵtürüxüp, yiƣa-zar ⱪilixip:  
\m — Way isit, way isit, u katta xǝⱨǝr!  
\m U arⱪiliⱪ, uning dɵlitidin, dengizda kemisi barlar beyiƣanidi!  
\m Bir saǝt iqidila wǝyran boldi bu xǝⱨǝr! — deyixidu.   
\m
\v 20 — «Uning bexiƣa kǝlgǝnlǝrdin xadlininglar,  
\m Əy ǝrx, ǝy muⱪǝddǝs bǝndilǝr, rosullar wǝ pǝyƣǝmbǝrlǝr!  
\m Qünki Huda silǝrning dǝwayinglardiki ⱨɵkümni uning üstidin qiⱪarƣan!».\x + \xo 18:20 \xt Wǝⱨ. 19:2. \x*   
\b  
\m
\v 21 Andin, küqlük bir pǝrixtǝ tügmǝn texiƣa ohxax yoƣan bir taxni kɵtürüp, dengizƣa taxlap mundaⱪ dedi: —  
\m «Mana xundaⱪ xiddǝt bilǝn,  
\m Katta xǝⱨǝr Babil ƣulitilidu,  
\m U ⱪaytidin kɵrünmǝydu! \f □ \fr 18:21 \ft \+bd «munasiwǝtlik ayǝtlǝr»\+bd* — «Mis.» 5:15, «Yǝr.» 51:-63-64.\f*  \x + \xo 18:21 \xt Yǝr. 51:64. \x*   
\m
\v 22 Qiltarqilarning, sazqilarning,  
\m Nǝyqilǝr wǝ sunayqilarning awazi seningdǝ ⱪaytidin ⱨǝrgiz anglanmaydu,  
\m Ⱨǝrhil ⱨünǝrni ⱪilidiƣan ⱨünǝrwǝn seningdǝ ⱪaytidin ⱨǝrgiz tepilmaydu,  
\m Tügmǝnningmu awazi seningdǝ ⱪaytidin ⱨǝrgiz anglanmaydu, \f □ \fr 18:22 \ft \+bd «munasiwǝtlik ayǝtlǝr»\+bd* — «Yǝx.» 24:8-9, «Yǝr.» 7:34, 16:9-10, 25:10, «Əz.» 26:13.\f*  \x + \xo 18:22 \xt Yǝr. 25:10; Əz. 26:13. \x*   
\m
\v 23 Ⱨǝtta qiraƣning yoruⱪi seningdǝ ⱪaytidin ⱨǝrgiz yorumaydu,  
\m Toy boluwatⱪan yigit-ⱪizning awazi seningdǝ ⱪaytidin ⱨǝrgiz anglanmaydu;  
\m Qünki sening sodigǝrliring yǝr yüzidiki ǝrbablar bolup qiⱪti,  
\m Barliⱪ ǝllǝr sening seⱨir-ǝpsunliringƣa aldandi;\x + \xo 18:23 \xt Yǝr. 7:34; 16:9; 25:10. \x*   
\m
\v 24 Pǝyƣǝmbǝrlǝrning, muⱪǝddǝs bǝndilǝrning \add tɵkülgǝn ⱪanliri\add*,  
\m Xundaⱪla yǝr yüzidǝ barliⱪ ⱪirƣin bolƣanlarning ⱪanlirimu uningda tepildi».\x + \xo 18:24 \xt Wǝⱨ. 17:6. \x*   
\b  
\b  
\m  
\c 19
\s1 Ərxtiki ⱨǝmdusanalar  
\m
\v 1 Bu ixlardin keyin, ǝrxtǝ zor bir top adǝmlǝrning warⱪiraxliridǝk bir awazni anglidim. Ular: —  
\b  
\m — Ⱨǝmdusana! Nijat, xan-xǝrǝp wǝ ⱪudrǝt Hudayimizƣa mǝnsuptur!\f □ \fr 19:1 \ft \+bd «Ⱨǝmdusana»\+bd* — grek til wǝ ibraniy tilida «Halleluyaⱨ!» degǝn sɵz bilǝn ipadilinidu. Mǝnisi ««Yaⱨ»ⱪa mǝdⱨiyǝ bolƣay!». Oⱪurmǝnlǝrning esidǝ barki, «Yaⱨ» «Yaⱨwǝⱨ» (Pǝrwǝrdigar)ning ⱪisⱪartilƣan xǝklidur.\f*   
\m
\v 2 Qünki Uning ⱨɵkümliri ⱨǝⱪ wǝ adildur;  
\m U yǝr yüzini ɵz buzuⱪluⱪi bilǝn buzƣan qong paⱨixining üstidin ⱨɵküm qiⱪirip,  
\m Ɵz ⱪul-hizmǝtkarlirining ⱪenining intiⱪamini uningdin aldi,  
\m — deyixǝtti.\f □ \fr 19:2 \ft \+bd «Ɵz ⱪul-hizmǝtkarlirining ⱪenining intiⱪamini uningdin aldi»\+bd* — grek tilida «Ɵz ⱪul-hizmǝtkarlirining ⱪenining intiⱪamini uning ⱪolidin aldi». \+bd «munasiwǝtlik ayǝtlǝr»\+bd* — «Zǝb.» 19:9, «Ⱪan.» 32:43.\f*  \x + \xo 19:2 \xt Ⱪan. 32:43; Wǝⱨ. 15:3; 16:7; 18:20. \x*   
\b  
\m
\v 3 Ular ikkinqi ⱪetim: — «Ⱨǝmdusana!» deyixti. Uningdin qiⱪⱪan is-tütǝklǝr ǝbǝdil’ǝbǝdgiqǝ purⱪiraydu!\f □ \fr 19:3 \ft \+bd «munasiwǝtlik ayǝtlǝr»\+bd* — «Yǝx.» 34:10.\f*  \x + \xo 19:3 \xt Yǝx. 34:10; Wǝⱨ. 14:11; 18:18. \x*  
\v 4 Yigirmǝ tɵt aⱪsaⱪal wǝ tɵt ⱨayat mǝhluⱪ yǝrgǝ yiⱪilip: — «Amin! Ⱨǝmdusana!» dǝp, tǝhttǝ olturƣan Hudaƣa sǝjdǝ ⱪilixti.   
\b  
\m  
\s1 Ⱪozining toy ziyapiti  
\m
\v 5 Andin tǝhttin kɵtürülgǝn bir awaz mundaⱪ dedi: —  
\m «Əy uning barliⱪ ⱪul-hizmǝtkarliri,  
\m Uningdin ⱪorⱪidiƣan kattilar bolsun, tɵwǝnlǝr bolsun,  
\m Ⱨǝmminglar Hudayimizni mǝdⱨiyilǝnglar!»   
\b  
\m
\v 6 Andin zor bir top adǝmlǝrning awaziƣa, nurƣun sularning xarⱪirixiƣa, ⱪattiⱪ güldürmamilarning güldürlixigǝ ohxax bir awazning mundaⱪ degǝnlikini anglidim: —  
\b  
\m «Ⱨǝmdusana! Ⱨǝmmigǝ Ⱪadir Pǝrwǝrdigar Hudaymiz sǝltǝnǝt ⱪildi!\x + \xo 19:6 \xt Wǝⱨ. 11:17. \x*   
\m
\v 7 Xadlinayli, tǝntǝnǝ ⱪilayli wǝ uni mǝdⱨiyilǝp uluƣlayli!  
\m Qünki Ⱪozining toy-mǝrikǝ küni yetip kǝldi,  
\m Ⱪiz ɵzini tǝyyar ⱪildi!»\x + \xo 19:7 \xt Mat. 22:2; Luⱪa 14:16. \x*   
\m
\v 8 Ⱪizƣa kiyix üqün pakiz, parⱪirap turidiƣan nǝpis libas berildi (nǝpis libas bolsa muⱪǝddǝs bǝndilǝrning ⱨǝⱪⱪaniy ǝmǝlliridur).   
\m
\v 9 Andin, \add pǝrixtǝ\add* manga:  
\m — Munu sɵzlǝrni hatiriliwal: —  
\m «Ⱪozining toy ziyapitigǝ qaⱪirilƣanlar bǝhtliktur!» — dedi.  
\m U manga yǝnǝ: — Bular Hudaning ⱨǝⱪiⱪiy sɵzliridur, — dedi.\f □ \fr 19:9 \ft \+bd «Andin, pǝrixtǝ manga...dedi»\+bd* — grek tilida «Andin, u manga...dedi» deyilidu. Sɵzligüqi qoⱪum pǝrixtǝ bolidu; 10-ayǝtni kɵrüng.\f*  \x + \xo 19:9 \xt Wǝⱨ. 21:5. \x*   
\m
\v 10 Mǝn uningƣa sǝjdǝ ⱪilƣili ayiƣiƣa yiⱪildim. Lekin u:  
\m — Ⱨǝrgiz undaⱪ ⱪilma! Mǝnmu Hudaning sǝn wǝ Əysaƣa guwaⱨliⱪ bǝrgüqi ⱪerindaxliring bilǝn ohxax ⱪul-hizmǝtkarmǝn. Hudaƣila ibadǝt ⱪil! Qünki wǝⱨiy-bexarǝtning roⱨ-maⱨiyiti bolsa Əysa ⱨǝⱪⱪidǝ guwaⱨliⱪ berixtur, — dedi.\f □ \fr 19:10 \ft \+bd «Əysaƣa guwaⱨliⱪ bǝrgüqi ⱪerindaxliring...»\+bd* — grek tilida «Əysaning guwaⱨliⱪini tutⱪanǝ ⱪerindaxliring...». \+bd «wǝⱨiy-bexarǝtning roⱨ-maⱨiyiti bolsa Əysa ⱨǝⱪⱪidǝ guwaⱨliⱪ berixtur»\+bd* — bu, intayin muⱨim bir prinsiptur. Demǝk, pütkül Tǝwrat-Injildiki wǝⱨiy-bexarǝtlǝr wǝ Hudaning gaⱨi waⱪitlarda ulardin baxⱪa jamaǝtlǝrdǝ yürgüzgǝn wǝⱨiy-bexarǝtlǝrning meƣizi wǝ jǝwⱨiri bolsa «Əysa ⱨǝⱪⱪidǝ guwaⱨliⱪ (berix)»tur. Mǝlum bir «wǝⱨiy-bexarǝt»tǝ xundaⱪ amil yaki nǝtijǝ bolmisa, uning ⱨǝⱪiⱪiy bir «wǝⱨiy-bexarǝt» ikǝnlikidin gumanlinixiƣa toƣra kelidu.\f*  \x + \xo 19:10 \xt Ros. 10:26; 14:14; Wǝⱨ. 22:9. \x*   
\b  
\m  
\s1 Aⱪ atⱪa Mingüqi  
\m
\v 11 Andin kɵrdümki, asman eqildi wǝ mana, bir aⱪ at turatti; üstigǝ mingüqining bolsa nami «Sadiⱪ» wǝ «Ⱨǝⱪiⱪiy» bolup, U ⱨǝⱪⱪaniyliⱪ bilǝn ⱨɵküm qiⱪiridu wǝ jǝng ⱪilidu. \x + \xo 19:11 \xt Wǝⱨ. 6:2. \x*  
\v 12 Uning kɵzliri ot yalⱪuniƣa ohxaytti, bexida nurƣun taji bolup, tenidǝ Ɵzidin baxⱪa ⱨeqkim bilmǝydiƣan bir nam pütüklük idi. \x + \xo 19:12 \xt Wǝⱨ. 1:14. \x*  
\v 13 U uqisiƣa ⱪanƣa milǝngǝn bir ton kiygǝnidi, Uning nami «Hudaning Kalami» dǝp atilidu. \x + \xo 19:13 \xt Yǝx. 63:1; Yⱨ. 1:1. \x*  
\v 14 Uning kǝynidin ǝgixip keliwatⱪan ǝrxtiki ⱪoxunlar bolsa, aⱪ atlarƣa mingǝn, ap’aⱪ, pak nǝpis kanap libas bilǝn kiydürülgǝnidi. \x + \xo 19:14 \xt Mat. 28:3; Wǝⱨ. 4:4; 7:9. \x*  
\v 15 Uning aƣzidin ɵtkür bir ⱪiliq qiⱪip turatti; U buning bilǝn barliⱪ ǝllǝrni uridu; U ularni tɵmür kaltǝk bilǝn padiqidǝk baⱪidu; U Ⱨǝmmigǝ Ⱪadir Hudaning dǝⱨxǝtlik ƣǝzipining «xarab kɵlqiki»ning qǝyligüqisidur.\f □ \fr 19:15 \ft \+bd «munasiwǝtlik ayǝtlǝr»\+bd* — «Yǝx.» 63-bab.\f*  \x + \xo 19:15 \xt Zǝb. 2:9; Yǝx. 63:3; Wǝⱨ. 2:16,27; 14:19,20; 19:21. \x*   
\m
\v 16 Uning toni wǝ yotisi üstigǝ «Padixaⱨlarning Padixaⱨi wǝ rǝblǝrning Rǝbbi» degǝn nam yezilƣanidi.\x + \xo 19:16 \xt 1Tim. 6:15; Wǝⱨ. 17:14. \x*   
\m
\v 17 Andin mǝn ⱪuyaxning iqidǝ turƣan bir pǝrixtini kɵrdüm. U asmanning otturisida uquwatⱪan barliⱪ ⱪuxlarƣa yuⱪiri awaz bilǝn:  
\m —Kelinglar, Hudaning katta ziyapitigǝ yiƣilinglar! \x + \xo 19:17 \xt Yǝr. 12:9; Əz. 39:17. \x*  
\v 18 Padixaⱨlarning, sǝrdarlarning wǝ palwanlarning, atlarning wǝ ularƣa mingǝnlǝrning, xundaⱪla barliⱪ ǝt igilirining, ⱪullarning ⱨǝm ⱨɵrlǝrning, kattilarning ⱨǝm tɵwǝnlǝrning gɵxlirini yǝnglar! — dedi.\f □ \fr 19:18 \ft \+bd «palwanlarning..»\+bd* — yaki «ⱪudrǝtliklǝrning...».\f*   
\b  
\m
\v 19 Xuning bilǝn mǝn diwǝ, yǝr yüzidiki padixaⱨlar wǝ ularning ⱪoxunlirining atⱪa Mingüqi ⱨǝm Uning ⱪoxuni bilǝn jǝng ⱪilix üqün toplanƣanliⱪini kɵrdüm.  
\v 20 Əmdi diwǝ wǝ uningƣa wakalitǝn mɵjizilik alamǝtlǝrni kɵrsǝtkǝn sahta pǝyƣǝmbǝrning ⱨǝr ikkisi tutuwelindi (sahta pǝyƣǝmbǝr xu alamǝtlǝr bilǝn diwining tamƣisini ⱪobul ⱪilƣan ⱨǝmdǝ uning but-ⱨǝykiligǝ qoⱪunƣanlarni azdurup yürgǝnidi). Ular ikkisi günggürt yeniwatⱪan ot kɵligǝ tirik taxlandi. \x + \xo 19:20 \xt Ⱪan. 13:2; Dan. 7:11; Mat. 24:24; Wǝⱨ. 13:12,13,15,16; 16:14; 20:10. \x*  
\v 21 Ⱪalƣini bolsa atⱪa Mingüqining aƣzidin qiⱪⱪan ⱪiliq bilǝn ⱪirildi. Barliⱪ pütün uqar-ⱪanatlar bularning gɵxi bilǝn yǝp toyundi.   
\b  
\b  
\m  
\c 20
\s1 Mǝsiⱨning yǝr yüzidiki ming yilliⱪ sǝltǝniti  
\m
\v 1 Uningdin keyin, ⱪolida tegi yoⱪ ⱨangning aqⱪuqi wǝ yoƣan zǝnjir tutⱪan bir pǝrixtining asmandin qüxüwatⱪanliⱪini kɵrdüm.\x + \xo 20:1 \xt Wǝⱨ. 1:18. \x*  
\v 2 Pǝrixtǝ ǝjdiⱨani, yǝni Iblis yaki Xǝytan deyilidiƣan ⱨeliⱪi ⱪǝdimiy yilanni tutup, ming yilliⱪ zǝnjirlǝp ⱪoydi.\x + \xo 20:2 \xt 2Pet. 2:4; Wǝⱨ. 12:9. \x*  
\v 3 Uning ming yil toxⱪuqǝ ǝllǝrni azdurmasliⱪi üqün, uni tegi yoⱪ ⱨangƣa taxlap ⱨangning aƣzini etip peqǝtliwǝtti. Bu waⱪitlardin keyin, u waⱪtinqǝ ⱪoyup berilixi muⱪǝrrǝr.\x + \xo 20:3 \xt Wǝⱨ. 16:14,16; 20:8. \x*   
\m
\v 4 Andin mǝn tǝhtlǝrni wǝ ularda olturƣanlarni kɵrdüm. Ularƣa ⱨɵküm ⱪilix ⱨoⱪuⱪi berilgǝnidi. Mǝn yǝnǝ, Əysaƣa bǝrgǝn guwaⱨliⱪi wǝjidin wǝ Hudaning sɵz-kalami wǝjidin kallisi elinƣanlarning janlirinimu kɵrdüm. Ular diwigǝ wǝ uning but-ⱨǝykiligǝ qoⱪunmiƣan, uning tamƣisi pexanisigǝ wǝ ⱪoliƣa urulmiƣanlar idi. Ular tirilip, Mǝsiⱨ bilǝn birliktǝ ming yil ⱨɵküm sürdi \f □ \fr 20:4 \ft \+bd «munasiwǝtlik ayǝtlǝr»\+bd* — «Zǝb.» 149:4-9, «1Kor.» 6:2-3.\f*  \x + \xo 20:4 \xt Wǝⱨ. 6:9,11; 13:12,15,16. \x*  
\v 5 (ɵlgǝnlǝrning ⱪalƣanliri ming yil toxmiƣuqǝ tirilmǝydu). Bu dǝslǝpki tirilix idi.   
\m
\v 6 Dǝslǝpki tirilixtin nesiwǝ bolƣanlar bǝhtlik wǝ muⱪǝddǝstur; ikkinqi ɵlümning bularni ilkigǝ elix ⱨoⱪuⱪi yoⱪtur. Ular Hudaning wǝ Mǝsiⱨning kaⱨinliri bolidu wǝ Uning bilǝn birliktǝ ming yil ⱨɵküm süridu.\x + \xo 20:6 \xt Yǝx. 61:6; 1Pet. 2:9; Wǝⱨ. 1:6; 5:10. \x*   
\b  
\m  
\s1 Xǝytanning ahirⱪi mǝƣlubiyiti  
\m
\v 7 Ming yil toxⱪanda, Xǝytan zindandin boxitilip,  
\v 8 yǝr yüzining tɵt bulungidiki ǝllǝrni, yǝni Gog wǝ Magogni azdurux wǝ ularni jǝng ⱪilixⱪa bir yǝrgǝ toplaxⱪa qiⱪidu. Toplanƣanlarning sani dengiz saⱨilidiki ⱪumdǝk sanaⱪsiz bolidu.\f □ \fr 20:8 \ft \+bd «... yǝr yüzining tɵt bulungidiki ǝllǝrni, yǝni Gog wǝ Magogni azdurux wǝ ularni jǝng ⱪilixⱪa bir yǝrgǝ toplaxⱪa qiⱪidu»\+bd* — «Gog wǝ Magog» toƣruluⱪ: Gog bǝlkim «Magog»ning bexi boluxi mumkin («Əz.» 38:2-3ni kɵrüng). Xubⱨisizki, uyƣur tilidiki «yǝjüj-mǝjüj» degǝn isim ibraniy tilidiki bu isimlardin qiⱪⱪanidi; lekin «Gog wǝ Magog» yalmawuzdǝk birhil mǝhluⱪ ǝmǝs, bǝlki türlük ǝllǝrni kɵrsitidu. «Əz.» 38:1-39:29dǝ, Hudaning «Gog wǝ Magog» bilǝn bolƣan uruxi bexarǝt ⱪilinƣan. Biraⱪ bizningqǝ u urux «dǝⱨxǝtlik azab-oⱪubǝt» bilǝn baƣliⱪ bolidu; ming yilning ahirida bolidiƣan, muxu ayǝtlǝrdǝ ayan ⱪilinƣan «ahirⱪi urux» uningƣa ohxaydiƣan boluxi mumkin bolsimu, u ǝmǝs.\f*  \x + \xo 20:8 \xt Əz. 38:2; 39:1; Wǝⱨ. 16:14. \x*  
\v 9 Ular yǝr yüzidiki kǝng tüzlǝnglikkǝ qiⱪip, muⱪǝddǝs bǝndilǝrning bargaⱨini, yǝni Huda sɵyidiƣan xǝⱨǝrni muⱨasirigǝ alidu. Lekin asmandin ot yeƣip, ularni yutuwetidu. \f □ \fr 20:9 \ft \+bd «Ular yǝr yüzidiki kǝng tüzlǝnglikkǝ qiⱪip...»\+bd* — yaki «ular zemin (demǝk Ⱪanaan, Pǝlǝstin)diki kǝng tüzlǝnglikkǝ qiⱪip...» yaki «ular pütün yǝr yüzini kezip...».\f*  
\v 10 Ularni azdurƣan Iblis bolsa diwǝ bilǝn sahta pǝyƣǝmbǝr kɵyüwatⱪan ot wǝ günggürt kɵligǝ taxlinip, u yǝrdǝ keqǝ-kündüz ǝbǝdil’ǝbǝdgiqǝ ⱪiynilidu.\x + \xo 20:10 \xt Dan. 7:11; Wǝⱨ. 14:10; 19:20. \x*   
\b  
\m  
\s1 Qong aⱪ tǝht — ahirⱪi ⱨɵküm  
\m
\v 11 Uningdin keyin, qong bir aⱪ tǝht wǝ uningda Olturƣuqini kɵrdüm. Asman bilǝn zemin Uning yüzidin ɵzini ⱪaqurup, ular turƣan jay ⱨǝrgiz tepilmaydu.  
\v 12 Mǝn yǝnǝ katta bolsun, yaki tɵwǝn bolsun, ɵlgǝnlǝrning ⱨǝmmisining tǝhtning aldida turƣanliⱪini kɵrdüm. Kitablar eqildi; andin yǝnǝ bir kitab — «Ⱨayatliⱪ dǝptiri» dǝp atalƣan kitab eqildi. Ɵlgǝnlǝrgǝ kitablarda hatirilǝngini boyiqǝ ɵz ǝmǝliyitigǝ ⱪarap ⱨɵküm ⱪilindi. \x + \xo 20:12 \xt Mis. 32:32; Zǝb. 62:12; 69:28; Yǝr. 17:10; 32:19; Mat. 16:27; Rim. 2:6; 14:12; 2Kor. 5:10; Gal. 6:5; Fil. 4:3; Wǝⱨ. 2:23; 3:5. \x*  
\v 13 Dengiz ɵzidǝ ɵlgǝnlǝrni tapxurup bǝrdi, ɵlüm wǝ tǝⱨtisaramu ɵzliridiki ɵlgǝnlǝrni tapxurup berixti. Ⱨǝrkimning üstigǝ ɵz ǝmǝliyitigǝ ⱪarap ⱨɵküm ⱪilindi.  
\v 14 Andin ɵlüm wǝ tǝⱨtisara ot kɵligǝ taxlandi. Mana ikkinqi ɵlüm — ot kɵlidur.  
\v 15 Kimning ismining «Ⱨayatliⱪ dǝptiri»dǝ yezilmiƣanliⱪi bayⱪalsa, ot kɵligǝ taxlandi.   
\b  
\b  
\m  
\c 21
\s1 Yengi asman, yengi zemin  
\m
\v 1 Andin, yengi asman wǝ yengi zeminni kɵrdüm; qünki burunⱪi asman wǝ zemin ɵtüp kǝtkǝnidi, dengizmu mǝwjut bolmidi.\x + \xo 21:1 \xt Yǝx. 65:17; 66:22; 2Pet. 3:13. \x*  
\v 2 Muⱪǝddǝs xǝⱨǝrning, yǝni Hudadin qiⱪⱪan, huddi ɵz yigitigǝ toy pǝrdazlirini ⱪilip ⱨazirlanƣan ⱪizdǝk yengi Yerusalemning ǝrxtin qüxüwatⱪanliⱪni kɵrdüm.\x + \xo 21:2 \xt Wǝⱨ. 3:12; 21:10. \x*  
\v 3 Ərxtin yuⱪiri kɵtürülgǝn bir awazning mundaⱪ degǝnlikini anglidim: «Mana, Hudaning makani insanlarning arisididur; U ular bilǝn billǝ makanlixip turidu, ular Uning hǝlⱪi bolidu. Huda Ɵzimu ular bilǝn billǝ turup, ularning Hudasi bolidu. \f □ \fr 21:3 \ft \+bd «Ərxtin yuⱪiri kɵtürülgǝn bir awaz»\+bd* — bǝzi kona kɵqürülmilǝrdǝ: «tǝhttin yuⱪiri kɵtürülgǝn bir awaz» deyilidu. \+bd «munasiwǝtlik ayǝtlǝr»\+bd* — «Yǝx.» 7:14, «Yǝr.» 24:7, 31:33, «Zǝk.» 8:8.\f*  \x + \xo 21:3 \xt Əz. 43:7. \x*  
\v 4 U ularning kɵzliridiki ⱨǝr tamqǝ yaxni sürtidu; ǝmdi ɵlüm ǝsla bolmaydu, nǝ matǝm, nǝ yiƣa-zar, nǝ ⱪayƣu-ǝlǝm bolmaydu, qünki burunⱪi ixlar ɵtüp kǝtti».\f □ \fr 21:4 \ft \+bd «munasiwǝtlik ayǝt»\+bd* — «Yǝx.» 25:8.\f*  \x + \xo 21:4 \xt Yǝx. 25:8; Wǝⱨ. 7:17. \x*   
\m
\v 5 Tǝhttǝ Olturƣuqi:  
\m — Mana, ⱨǝmmini yengi ⱪilimǝn! — dedi. U manga yǝnǝ:  
\m Bularni hatiriliwal! Qünki bu sɵzlǝr ⱨǝⱪiⱪiy wǝ ixǝnqliktur, — dedi.\x + \xo 21:5 \xt Yǝx. 43:19; 2Kor. 5:17; Wǝⱨ. 4:2; 19:9; 20:11. \x*  
\v 6 U yǝnǝ manga mundaⱪ dedi: —  
\m «Ix tamam boldi! Mǝn «Alfa» wǝ «Omega»durmǝn, Muⱪǝddimǝ wǝ Hatimǝ Ɵzümdurmǝn. Ussiƣan ⱨǝrkimgǝ ⱨayatliⱪ süyining buliⱪidin ⱨǝⱪsiz berimǝn.\f □ \fr 21:6 \ft \+bd «Mǝn «Alfa» wǝ «Omega»durmǝn»\+bd* — grek tilida «Alfa» birinqi ⱨǝrp, «Omega» ahirⱪi ⱨǝrptur — demǝk, Huda bax wǝ ahirdur.\f*  \x + \xo 21:6 \xt Yǝx. 41:4; 44:6; 55:1; Wǝⱨ. 1:8; 16:17; 22:13. \x*   
\m
\v 7 Ƣǝlibǝ ⱪilƣuqi ⱨǝrkim bularƣa mirashorluⱪ ⱪilidu; Mǝn uning Hudasi bolimǝn, umu Mening oƣlum bolidu.\x + \xo 21:7 \xt Zǝk. 8:8; Ibr. 8:10. \x*  
\v 8 Lekin ⱪorⱪunqaⱪlar, etiⱪadsizlar, yirginqliklǝr, ⱪatillar, buzuⱪluⱪ ⱪilƣuqilar, seⱨirgǝrlǝr, butpǝrǝslǝr wǝ barliⱪ yalƣanqilarƣa bolsa, ularning ⱪismiti ot bilǝn günggürt yenip turuwatⱪan kɵldur — bu bolsa ikkinqi ɵlümdur».\x + \xo 21:8 \xt Wǝⱨ. 20:14,15; 22:15. \x*   
\b  
\m  
\s1 Yengi Yerusalem  
\m
\v 9 Ahirⱪi yǝttǝ balayi’apǝt bilǝn tolƣan yǝttǝ qinini tutⱪan yǝttǝ pǝrixtidin biri kelip, manga sɵzlǝp:  
\m — Kǝl! Sanga Ⱪozining jorisi bolidiƣan ⱪizni kɵrsitip ⱪoyay, — dedi.\x + \xo 21:9 \xt Wǝⱨ. 15:6, 7. \x*   
\m
\v 10 Andin u meni Roⱨning ilkidǝ bolƣan ⱨalda yoƣan wǝ egiz bir taƣⱪa elip ⱪoydi. U yǝrdin manga Hudadin qiⱪⱪan muⱪǝddǝs xǝⱨǝr Yerusalemning ǝrxtin qüxüwatⱪanliⱪini kɵrsǝtti. \f □ \fr 21:10 \ft \+bd «Andin u meni Roⱨning ilkidǝ bolƣan ⱨalda yoƣan wǝ egiz bir taƣⱪa elip ⱪoydi»\+bd* — «Roⱨ» muxu yǝrdǝ Hudaning Muⱪǝddǝs Roⱨini kɵrsitidu.\f*  \x + \xo 21:10 \xt Ibr. 12:22; Wǝⱨ. 1:10; 21:2. \x*  
\v 11 Uningda Hudaning xan-xǝripi bar idi, uning julasi intayin ⱪimmǝtlik gɵⱨǝrning, yexil yaⱪuttǝk yaltiriƣan hrustalning julasiƣa ohxaytti.  
\v 12 Uning qong ⱨǝm egiz sepili bar idi; sepilning on ikki dǝrwazisi bolup, dǝrwazilarda on ikki pǝrixtǝ turatti. Ⱨǝrbir dǝrwazining üstigǝ Israillarning on ikki ⱪǝbilisidin birining ismi yezilƣanidi.  
\v 13 Mǝxriⱪ tǝripidǝ üq dǝrwaza, ximal tǝripidǝ üq dǝrwaza, jǝnub tǝripidǝ üq dǝrwaza wǝ mǝƣrip tǝripidǝ üq dǝrwaza bar idi.  
\v 14 Xǝⱨǝrning sepilining on ikki ul texi bolup, ularning üstigǝ on ikki isim, yǝni Ⱪozining rosulining isimliri pütüklüktur.\f □ \fr 21:14 \ft \+bd «munasiwǝtlik ayǝtlǝr»\+bd* — «Əz.» 48:31-34.\f*  \x + \xo 21:14 \xt Əf. 2:20. \x*   
\m
\v 15 Manga sɵz ⱪilƣan pǝrixtining ⱪolida xǝⱨǝrni, uning dǝrwaziliri wǝ uning sepilini ɵlqǝydiƣan altun ⱪomux ɵlqigüq ⱨasa bar idi. \x + \xo 21:15 \xt Əz. 40:3; Zǝk. 1:18. \x*  
\v 16 Xǝⱨǝr tɵt qasa bolup, uzunluⱪi bilǝn kǝngliki ohxax idi. Pǝrixtǝ xǝⱨǝrni ⱨasa bilǝn ɵlqidi — on ikki ming stadiyon kǝldi (uzunluⱪi, kǝngliki wǝ egizliki tǝngdur). \f □ \fr 21:16 \ft \+bd «on ikki ming stadiyon»\+bd* — bir stadiyon 185 metr bolup, bu 2200 kilometrdur.\f*  
\v 17 U sepilnimu ɵlqidi. Sepilning \add ⱪelinliⱪi\add* insanlarning ɵlqǝm birliki boyiqǝ, yǝni xu pǝrixtining ɵlqimi boyiqǝ bir yüz ⱪiriⱪ tɵt jǝynǝk kǝldi. \f □ \fr 21:17 \ft \+bd «sepilning ⱪelinliⱪi insanlarning ɵlqǝm birliki boyiqǝ, yǝni xu pǝrixtining ɵlqimi boyiqǝ bir yüz ⱪiriⱪ tɵt jǝynǝk kǝldi»\+bd* — «jǝynǝk» bolsa (yaki «gǝz») jǝynǝktin ⱪolining uqiƣiqǝ bolƣan ariliⱪ, yǝni yerim metr; demǝk, sepilning ⱪelinliⱪi 65 metrqǝ idi.\f*  
\v 18 Sepilning ⱪuruluxi bolsa yexil yaⱪuttin, xǝⱨǝr ǝynǝktǝk süzük sap altundin bina ⱪilinƣanidi.  
\v 19 Xǝⱨǝr sepilining ulliri ⱨǝrhil ⱪimmǝtlik yaⱪutlar bilǝn bezǝlgǝnidi. Birinqi ul tax yexil yaⱪut, ikkinqisi kɵk yaⱪut, üqinqisi ⱨeⱪiⱪ, tɵtinqisi zumrǝt,  
\v 20 bǝxinqisi ⱪizil ⱨeⱪiⱪ, altinqisi ⱪizil ⱪaxtax, yǝttinqisi seriⱪ kwarts, sǝkkizinqisi sus yexil yaⱪut, toⱪⱪuzinqisi topaz, oninqisi yexil kwarts, on birinqisi sɵsün yaⱪut wǝ on ikkinqisi piroza idi. \f □ \fr 21:20 \ft \+bd «ⱪizil ⱨeⱪiⱪ»\+bd* — yaki «sardoniks». \+bd «ⱪizil ⱪaxtax»\+bd* — yaki «sardius», yaki «parⱪiraⱪ ⱪizil ⱪaxtexi». \+bd «seriⱪ kwarts»\+bd* — yaki «hrizolit», «peridot». \+bd «sus yexil yaⱪut»\+bd* — yaki «beril». \+bd «topaz»\+bd* — «topaz» bolsa seriⱪ rǝnglik bir yaⱪut. \+bd «yexil kwarts»\+bd* — yaki «hrizopras». \+bd «piroza»\+bd* — yaki «ametist».\f*  
\v 21 On ikki dǝrwaza on ikki mǝrwayit idi, demǝk dǝrwazilarning ⱨǝrbiri birdin mǝrwayittin yasalƣanidi. Xǝⱨǝrning ƣol yoli ǝynǝktǝk süzük sap altundin idi.   
\m
\v 22 Xǝⱨǝrdǝ ⱨeqⱪandaⱪ ibadǝthana kɵrmidim, qünki Ⱨǝmmigǝ Ⱪadir Pǝrwǝrdigar Huda wǝ Ⱪoza uning ibadǝthanisidur.  
\v 23 Xǝⱨǝrning yorutuluxi üqün ⱪuyaxⱪa yaki ayƣa moⱨtaj ǝmǝs, qünki Hudaning xan-xǝripi uni yorutⱪanidi, uning qiriƣi bolsa Ⱪozidur. \x + \xo 21:23 \xt Yǝx. 60:19; Zǝk. 14:7. \x*  
\v 24 Əllǝr xǝⱨǝrdiki yoruⱪluⱪta yüridu; yǝr yüzidiki padixaⱨlar xanuxǝwkitini uning iqigǝ elip kelidu. \f □ \fr 21:24 \ft \+bd «munasiwǝtlik ayǝtlǝr»\+bd* — «Yǝx.» 60:19-20, «Zǝk.» 8:22.\f*  \x + \xo 21:24 \xt Yǝx. 60:3. \x*  
\v 25 Uning dǝrwaziliri kündüzdǝ ⱨǝrgiz taⱪalmaydu (ǝmǝliyǝttǝ u yǝrdǝ keqǝ zadi bolmaydu). \x + \xo 21:25 \xt Yǝx. 60:11; Wǝⱨ. 22:5. \x*  
\v 26 Ⱨǝrⱪaysi ǝllǝrning xanuxǝwkiti wǝ ⱨɵrmǝt-izziti uning iqigǝ elip kelinidu.\f □ \fr 21:26 \ft \+bd «munasiwǝtlik ayǝtlǝr»\+bd* — «Yǝx.» 60:5-7, «Ⱨag.» 2:7.\f*  
\v 27 Ⱨǝrⱪandaⱪ ⱨaram nǝrsǝ wǝ ⱨǝrⱪandaⱪ yirginqlik ixlarni ⱪilƣuqi yaki yalƣanqiliⱪ ⱪilƣuqi uningƣa kirǝlmǝydu; pǝⱪǝt nami Ⱪozining ⱨayatliⱪ dǝptiridǝ yezilƣanlarla kirǝlǝydu.\x + \xo 21:27 \xt Mis. 32:32; Zǝb. 69:28; Fil. 4:3; Wǝⱨ. 3:5; 20:12. \x*   
\b  
\b  
\m  
\c 22
\m
\v 1 Andin \add pǝrixtǝ\add* manga hrustaldǝk parⱪiraⱪ ⱨayatliⱪ süyi eⱪiwatⱪan dǝryani kɵrsǝtti. Dǝrya Hudaning wǝ Ⱪozining tǝhtidin qiⱪⱪan bolup, \f □ \fr 22:1 \ft \+bd «munasiwǝtlik ayǝtlǝr»\+bd* — «Zǝb.» 36:38, 46:4, «Əz.» 47:1-9, «Zǝk.» 14:8.\f*  \x + \xo 22:1 \xt Əz. 47:1; Zǝk. 14:8. \x*  
\v 2 xǝⱨǝrning ƣol yolining otturisida eⱪiwatⱪanidi. Dǝryaning bu tǝripidǝ wǝ u tǝripidimu on ikki hil mewǝ beridiƣan, ⱨǝr ayda mewilǝydiƣan ⱨayatliⱪ dǝrihi bar idi; dǝrǝhning yopurmaⱪliri ǝllǝrning xipasi üqün idi.\f □ \fr 22:2 \ft \+bd «on ikki hil mewǝ beridiƣan, ⱨǝr ayda mewilǝydiƣan ⱨayatliⱪ dǝrihi»\+bd* — yaki «on ikki ⱪetim mewigǝ kiridiƣan, ⱨǝr ayda mewilǝydiƣan ⱨayatliⱪ dǝrihi».\f*  \x + \xo 22:2 \xt Wǝⱨ. 2:7. \x*  
\v 3 Lǝnǝt degǝn ǝmdi bolmaydu; Hudaning wǝ Ⱪozining tǝhti xǝⱨǝrning iqidǝ bolup, Uning ⱪul-hizmǝtkarliri Uning hizmǝt-ibaditidǝ bolidu.  
\v 4 Ular Uning jamalini kɵridu; Uning nami ularning pexanilirigǝ pütüklük bolidu.\x + \xo 22:4 \xt Wǝⱨ. 3:12. \x*  
\v 5 U yǝrdǝ ǝsla keqǝ bolmaydu, nǝ qiraƣ nuriƣa, nǝ ⱪuyax nuriƣa moⱨtaj bolmaydu. Qünki Pǝrwǝrdigar Huda ularning üstidǝ yoridu, ular ǝbǝdil’ǝbǝdgiqǝ ⱨɵküm süridu.\x + \xo 22:5 \xt Yǝx. 60:19; Zǝk. 14:7; Wǝⱨ. 21:23. \x*   
\b  
\m  
\s1 Ahirⱪi agaⱨ-guwaⱨ  
\m
\v 6 Pǝrixtǝ manga:  
\m — Bu sɵzlǝr ⱨǝⱪiⱪiy wǝ ixǝnqliktur; pǝyƣǝmbǝrlǝrning roⱨlirining Rǝb Hudasi yeⱪin kǝlgüsidǝ yüz berixi muⱪǝrrǝr bolƣan ixlarni Ɵz ⱪul-hizmǝtkarliriƣa kɵrsitix üqün, pǝrixtisini ǝwǝtti, — dedi.\f □ \fr 22:6 \ft \+bd «yeⱪin kǝlgüsidǝ yüz berixi muⱪǝrrǝr bolƣan ixlar»\+bd* — yaki «tuyuⱪsiz yüz berixi muⱪǝrrǝr bolƣan ixlar». \+bd «bu sɵzlǝr ⱨǝⱪiⱪiy wǝ ixǝnqliktur»\+bd* — bu sɵzlǝr 19:9 wǝ 21:5dimu tepilidu, xu yǝrdǝ aldinⱪi ixlarni (21:1-5) tǝstiⱪlax üqün eytilƣan. Əmma muxu yǝrdǝ, xübⱨisizki, pütkül kitabning mǝzmunini yaki ⱨǝttǝ yaki pütkül Injilning mǝzmunini yaki pütkül Tǝwrat-Injilning mǝzmunini kɵrsitiximu mumkin. \+bd «pǝyƣǝmbǝrlǝrning roⱨlirining Rǝb Hudasi»\+bd* — muxu yǝrdǝ Rǝb Əysani kɵrsǝtsǝ kerǝk (1:1ni kɵrüng).\f*  \x + \xo 22:6 \xt Wǝⱨ. 1:1; 19:9; 21:5. \x*   
\b  
\m
\v 7 («Mana, pat yeⱪinda kelimǝn! Bu kitabtiki bexarǝtning sɵzlirini tutⱪuqi kixi bǝhtliktur!»)\f □ \fr 22:7 \ft \+bd «Mana, pat yeⱪinda kelimǝn! Bu kitabtiki bexarǝtning sɵzlirini tutⱪuqi kixi bǝhtliktur!»\+bd* — bu sɵzlǝr Rǝb Əysaning, ǝlwǝttǝ.\f*  \x + \xo 22:7 \xt Wǝⱨ. 1:3. \x*   
\m
\v 8 Bularni angliƣuqi wǝ kɵrgüqi mǝn Yuⱨannamǝn. Bu ixlarni angliƣinimda wǝ kɵrginimdǝ, bularni manga kɵrsǝtkǝn pǝrixtigǝ sǝjdǝ ⱪilƣili ayiƣi aldiƣa yiⱪildim.  
\v 9 Lekin u manga:  
\m — Ⱨǝrgiz undaⱪ ⱪilma! Mǝnmu Hudaning sǝn wǝ ⱪerindaxliring bolƣan pǝyƣǝmbǝrlǝr bilǝn ohxax ⱪul-hizmǝtkarimǝn. Hudaƣila ibadǝt ⱪil! — dedi.\x + \xo 22:9 \xt Ros. 10:26; 14:14; Wǝⱨ. 19:10. \x*   
\m
\v 10 U manga yǝnǝ:  
\m — Bu kitabtiki bexarǝtning sɵzlirini peqǝtlimǝ; qünki bularning waⱪti yeⱪin kǝldi. \f □ \fr 22:10 \ft \+bd «Bu kitabtiki bexarǝtning sɵzlirini peqǝtlimǝ»\+bd* — mǝnisi bǝlkim, oⱪurmǝnlǝrgǝ oquⱪ bolsun, mǝhpiy bolmisun.\f*  \x + \xo 22:10 \xt Dan. 8:26; 12:4; Wǝⱨ. 1:3. \x*   
\m
\v 11 Ⱪǝbiⱨlik ⱪilƣuqi kixi ⱪǝbiⱨlikni ⱪiliwǝrsun; pǝskǝx kixi bolsa pǝskǝxliktǝ turiwǝrsun; ⱨǝⱪⱪaniy kixi bolsa ⱨǝⱪⱪaniyliⱪini yürgüziwǝrsun; pak-muⱪǝddǝs kixi bolsa pak-muⱪǝddǝsliktǝ turiwǝrsun, — dedi.   
\b  
\m  
\s1 Əysa Mǝsiⱨ biwasitǝ Yuⱨannaƣa sɵzlǝydu  
\m
\v 12  «Mana, pat yeⱪinda kelimǝn! Ⱨǝrkimning ǝmǝliyitigǝ ⱪarap beridiƣinimni Ɵzüm bilǝn billǝ elip kelimǝn.\f □ \fr 22:12 \ft \+bd «munasiwǝtlik ayǝtlǝr»\+bd* — «Yǝx.» 40:10, 62:11.\f*  \x + \xo 22:12 \xt Zǝb. 62:12; Yǝr. 17:10; 32:19; Mat. 16:27; Rim. 2:6; 14:12; 1Kor. 3:8; 2Kor. 5:10; Gal. 6:5; Wǝⱨ. 2:23. \x*  
\v 13 Mǝn «Alfa» wǝ «Omega», Birinqi wǝ Ahirⱪi, Muⱪǝddimǝ wǝ Hatimǝ Ɵzümdurmǝn».\f □ \fr 22:13 \ft \+bd «Mǝn «Alfa» wǝ «Omega»...»\+bd* — grek tilida «alfa» birinqi ⱨǝrp, «omega» ahirⱪi ⱨǝrptur. Demǝk, Əysa Mǝsiⱨ bax wǝ ahirdur.\f*  \x + \xo 22:13 \xt Yǝx. 41:4; 44:6; 48:12; Wǝⱨ. 1:8; 21:6. \x*   
\b  
\m
\v 14 Ⱨayatliⱪ dǝrihining mewisidin nesip bolux wǝ dǝrwaziliridin xǝⱨǝrgǝ kirixkǝ muyǝssǝr bolux üqün tonlirini yuƣanlar bǝhtliktur!  
\v 15 Xǝⱨǝrning sirtidikilǝr — itlar, seⱨirgǝrlǝr, buzuⱪluⱪ ⱪilƣuqilar, ⱪatillar, butpǝrǝslǝr, yalƣanqiliⱪⱪa huxtar bolƣanlar wǝ ǝmǝl ⱪilƣuqilardur.\x + \xo 22:15 \xt 1Kor. 6:10; Əf. 5:5; Kol. 3:5, 6. \x*   
\b  
\m
\v 16 «Mǝnki Əysa jamaǝtlǝrni dǝp silǝrgǝ bu ixlarning guwaⱨliⱪini yǝtküzüx üqün pǝrixtǝmni ǝwǝttim. Dawutning Yiltizi ⱨǝm Nǝsli, Parlaⱪ Tang Yultuzidurmǝn!»\x + \xo 22:16 \xt Yǝx. 11:10; Rim. 15:12; 2Pet. 1:19; Wǝⱨ. 1:1; 5:5. \x*   
\b  
\m
\v 17 Roⱨ wǝ toyi bolidiƣan ⱪiz: «Kǝl!» dǝydu.  
\m Angliƣuqi: «Kǝl!» desun.  
\m Ussiƣuqi ⱨǝrkim kǝlsun, haliƣan ⱨǝrkim ⱨayatliⱪ süyidin ⱨǝⱪsiz iqsun.\f □ \fr 22:17 \ft \+bd «Roⱨ wǝ toyi bolidiƣan ⱪiz: «Kǝl!» dǝydu»\+bd* — «Roⱨ» — Muⱪǝddǝs Roⱨtur. «Toy bolidiƣan ⱪiz» dǝgǝnlik jamaǝtni kɵrsitidu. 19-bab 7-, 8-ayǝtlǝrgǝ ⱪaralsun.\f*  \x + \xo 22:17 \xt Yǝx. 55:1; Yⱨ. 7:37. \x*   
\b  
\m  
\s1 Hatimǝ  
\m
\v 18 Mǝnki bu kitabtiki bexarǝtning sɵzlirini angliƣanlarƣa guwaⱨliⱪ berip agaⱨlandurimǝnki: kimdikim bu sɵzlǝrgǝ birnemini ⱪoxsa, Huda uningƣa bu kitabta yezilƣan balayi’apǝtlǝrni ⱪoxidu. \f □ \fr 22:18 \ft \+bd «Mǝnki bu kitabtiki bexarǝtning sɵzlirini angliƣanlarƣa guwaⱨliⱪ berip agaⱨlandurimǝnki»\+bd* — «Mǝnki» degǝn sɵz bǝzi alimlar, 18-19-ayǝttiki sɵzlǝrni rosul Yuⱨannaningki dǝp ⱪaraydu. Biraⱪ Yuⱨanna ɵzini biwasitǝ kɵrsǝtmigǝqkǝ (1:9ni kɵrüng), xundaⱪla 20-ayǝttǝ Rǝb Ɵzi eniⱪ kɵrsitilgǝqkǝ biz sɵzlǝrni Rǝbningki, degǝn pikirgǝ mayilmiz.\f*  
\v 19 Kimdikim bu bexarǝtlik kitabning sɵzliridin birǝr sɵzni elip taxlisa, Hudamu uningdin bu kitabta yezilƣan ⱨayatliⱪ dǝrihidin wǝ muⱪǝddǝs xǝⱨǝrdin bolidiƣan nesiwisini elip taxlaydu.\x + \xo 22:19 \xt Ⱪan. 4:2; 12:32; Pǝnd. 30:6; Wǝⱨ. 13:8; 17:8. \x*   
\m
\v 20 — Mana, bularƣa agaⱨ-guwaⱨ Bǝrgüqi bolsa mundaⱪ dǝydu:  
\b  
\m — «Xundaⱪ, pat yeⱪinda kelimǝn!»  
\b  
\m — «Amin! Kǝl, ya Rǝb Əysa!»   
\b  
\m
\v 21 Rǝb Əysa Mǝsiⱨning meⱨir-xǝpⱪiti barliⱪ muⱪǝddǝs bǝndilǝr bilǝn billǝ bolƣay, amin!