\id NUM
\h Qɵl-bayawandiki sǝpǝr 
\toc1 Qɵl-bayawandiki sǝpǝr 
\toc2 Qɵl-bayawandiki sǝpǝr 
\toc3 Qɵl. 
\mt1 Qɵl-bayawandiki sǝpǝr  
\c 1
\s1 Israil hǝlⱪining birinqi ⱪetim royhǝtkǝ elinixi  
\m
\v 1 Wǝ Israillar Misirdin qiⱪⱪandin keyin ikkinqi yili ikkinqi ayning birinqi küni Pǝrwǝrdigar Sinay qɵlidǝ, jamaǝt qedirida turup Musaƣa mundaⱪ dedi: —\f □ \fr 1:1 \ft \+bd «Wǝ Israillar Misirdin qiⱪⱪandin keyin»\+bd* — «wǝ» degǝn bu sɵz «Qɵl-bayawndiki sǝpǝr» degǝn kitabning «Kaⱨin-lawiylarning dǝsturi» wǝ «Misirdin qiⱪix» degǝn kitablar bilǝn ziq baƣlanƣanliⱪini kɵrsitidu. «Misirdin qiⱪix» 40-bab, 1- wǝ 38-ayǝtni kɵrüng. Mǝzkur kitab bu ikki kitabning dawamidur. \+bd «jamaǝt qediri»\+bd* — yaki «kɵrüxüx qediri». «jamaǝt qediri» degǝn sɵzdǝ «jamaǝt» degǝnlik ibraniy tilida «Huda bilǝn uqrixix» degǝn uⱪumni bildüridu.\f*   
\m
\v 2 Silǝr pütkül Israil jamaitini ⱪǝbilisi, ata jǝmǝti boyiqǝ sanini elip qiⱪinglar; adǝmlǝrning ismi asas ⱪilinip, barliⱪ ǝrkǝklǝr tizimlansun.\x + \xo 1:2 \xt Mis. 30:12\x*  
\v 3 Israillar iqidǝ omumǝn yigirmǝ yaxtin axⱪan, jǝnggǝ qiⱪalaydiƣanlarni Ⱨarun bilǝn ikkinglar ularning ⱪoxun-ⱪismiliri boyiqǝ sanaⱪtin ɵtküzünglar.  
\v 4 Ⱨǝrbir ⱪǝbilidin silǝrgǝ yardǝmlixidiƣan birdin kixi bolsun; ularning ⱨǝrbiri ularning ata jǝmǝtining bexi bolidu.  
\v 5 Tɵwǝndikilǝr silǝrgǝ yardǝmlixidiƣanlarning isimliki: — Rubǝn ⱪǝbilisidin Xidɵrning oƣli Əlizur;  
\v 6 Ximeon ⱪǝbilisidin Zuri-xaddayning oƣli Xelumiyǝl;  
\v 7 Yǝⱨuda ⱪǝbilisidin Amminadabning oƣli Naⱨxon;  
\v 8 Issakar ⱪǝbilisidin Zuarning oƣli Nǝtanǝl;  
\v 9 Zǝbulun ⱪǝbilisidin Ⱨelonning oƣli Eliab;  
\v 10 Yüsüp ǝwladliri iqidǝ Əfraim ⱪǝbilisidin Ammiⱨudning oƣli Əlixama; Manassǝⱨ ⱪǝbilisidin Pidaⱨzurning oƣli Gamaliyǝl;  
\v 11 Binyamin ⱪǝbilisidin Gideonining oƣli Abidan;  
\v 12 Dan ⱪǝbilisidin Ammixaddayning oƣli Aⱨiǝzǝr;  
\v 13 Axir ⱪǝbilisidin Okranning oƣli Pagiyǝl;  
\v 14 Gad ⱪǝbilisidin Deuǝlning oƣli Əliasaf;  
\v 15 Naftali ⱪǝbilisidin Enanning oƣli Aⱨira».   
\m
\v 16 Bular jamaǝt iqidin qaⱪirilƣanlar, yǝni ata jǝmǝt-ⱪǝbililirining baxliⱪliri, mingliƣan Israillarning bax sǝrdarliri idi. \f □ \fr 1:16 \ft \+bd «jamaǝt iqidin qaⱪirilƣan»\+bd* — demǝk, Huda tǝripidin. Baxⱪa birhil tǝrjimisi: «jamaǝt tǝripidin saylanƣan».\f*  
\v 17 Xuning bilǝn Musa bilǝn Ⱨarun ismi atalƣan bu kixilǝrni baxlap,  
\v 18 ikkinqi ayning birinqi küni pütkül jamaǝtni yiƣdi; ular hǝlⱪning ⱨǝrbirining ⱪǝbilǝ-nǝsǝbi, ata jǝmǝti boyiqǝ ismini asas ⱪilip, yigirmǝ yaxtin yuⱪirilarning ⱨǝmmisini bir-birlǝp tizimlidi.  
\v 19 Pǝrwǝrdigar Musaƣa ⱪandaⱪ buyruƣan bolsa, Musa Sinay qɵlidǝ ularni xundaⱪ sanaⱪtin ɵtküzdi.   
\m
\v 20 Israilning tunji oƣli Rubǝnning ǝwladliri ata jǝmǝti, ailisi boyiqǝ, ismi asas ⱪilinip, yigirmǝ yaxtin axⱪan, jǝnggǝ qiⱪalaydiƣan ǝrkǝklǝrning ⱨǝmmisi bir-birlǝp tizimlandi;  
\v 21 Rubǝn ⱪǝbilisidin sanaⱪtin ɵtküzülgǝnlǝr jǝmiy ⱪiriⱪ altǝ ming bǝx yüz kixi boldi.\f □ \fr 1:21 \ft \+bd «ming»\+bd* — bǝzi alimlar ibraniy tilidiki «ming» degǝn sɵzni «jǝmǝt» dǝp tǝrjimǝ ⱪilidu. Lekin undaⱪ tǝrjimǝ mǝzkur kitabning kɵp yǝrlirigǝ zit kelixi mumkin.\f*   
\m
\v 22 Ximeonning ǝwladliri ata jǝmǝti, ailisi boyiqǝ, ismi asas ⱪilinip, yigirmǝ yaxtin axⱪan, jǝnggǝ qiⱪalaydiƣan ǝrkǝklǝrning ⱨǝmmisi bir-birlǝp tizimlandi;  
\v 23 Ximeon ⱪǝbilisidin sanaⱪtin ɵtküzülgǝnlǝr jǝmiy ǝllik toⱪⱪuz ming üq yüz kixi boldi.   
\m
\v 24 Gadning ǝwladliri ata jǝmǝti, ailisi boyiqǝ, ismi asas ⱪilinip, yigirmǝ yaxtin axⱪan, jǝnggǝ qiⱪalaydiƣanlarning ⱨǝmmisi bir-birlǝp tizimlandi;  
\v 25 Gad ⱪǝbilisidin sanaⱪtin ɵtküzülgǝnlǝr jǝmiy ⱪiriⱪ bǝx ming altǝ yüz ǝllik kixi boldi.   
\m
\v 26 Yǝⱨudaning ǝwladliri ata jǝmǝti, ailisi boyiqǝ, ismi asas ⱪilinip, yigirmǝ yaxtin axⱪan, jǝnggǝ qiⱪalaydiƣanlarning ⱨǝmmisi bir-birlǝp tizimlandi;  
\v 27 Yǝⱨuda ⱪǝbilisidin sanaⱪtin ɵtküzülgǝnlǝr jǝmiy yǝtmix tɵt ming altǝ yüz kixi boldi.   
\m
\v 28 Issakarning ǝwladliri ata jǝmǝti, ailisi boyiqǝ, ismi asas ⱪilinip, yigirmǝ yaxtin axⱪan, jǝnggǝ qiⱪalaydiƣanlarning ⱨǝmmisi bir-birlǝp tizimlandi;  
\v 29 Issakar ⱪǝbilisidin sanaⱪtin ɵtküzülgǝnlǝr jǝmiy ǝllik tɵt ming tɵt yüz kixi boldi.   
\m
\v 30 Zǝbulunning ǝwladliri ata jǝmǝti, ailisi boyiqǝ, ismi asas ⱪilinip, yigirmǝ yaxtin axⱪan, jǝnggǝ qiⱪalaydiƣanlarning ⱨǝmmisi bir-birlǝp tizimlandi;  
\v 31 Zǝbulun ⱪǝbilisidin sanaⱪtin ɵtküzülgǝnlǝr jǝmiy ǝllik yǝttǝ ming tɵt yüz kixi boldi.   
\m
\v 32 Yüsüpning ǝwladliri: — uning oƣli Əfraimning ǝwladliri ata jǝmǝti, ailisi boyiqǝ, ismi asas ⱪilinip, yigirmǝ yaxtin axⱪan, jǝnggǝ qiⱪalaydiƣanlarning ⱨǝmmisi bir-birlǝp tizimlandi;  
\v 33 Əfraim ⱪǝbilisidin sanaⱪtin ɵtküzülgǝnlǝr jǝmiy ⱪiriⱪ ming bǝx yüz kixi boldi.   
\m
\v 34 \add Yüsüpning ikkinqi oƣli\add* Manassǝⱨning ǝwladliri ata jǝmǝti, ailisi boyiqǝ, ismi asas ⱪilinip, yigirmǝ yaxtin axⱪan, jǝnggǝ qiⱪalaydiƣanlarning ⱨǝmmisi bir-birlǝp tizimlandi;  
\v 35 Manassǝⱨ ⱪǝbilisidin sanaⱪtin ɵtküzülgǝnlǝr jǝmiy ottuz ikki ming ikki yüz kixi boldi.   
\m
\v 36 Binyaminning ǝwladliri ata jǝmǝti, ailisi boyiqǝ, ismi asas ⱪilinip, yigirmǝ yaxtin axⱪan, jǝnggǝ qiⱪalaydiƣanlarning ⱨǝmmisi bir-birlǝp tizimlandi;  
\v 37 Binyamin ⱪǝbilisidin sanaⱪtin ɵtküzülgǝnlǝr jǝmiy ottuz bǝx ming tɵt yüz kixi boldi.   
\m
\v 38 Danning ǝwladliri ata jǝmǝti, ailisi boyiqǝ, ismi asas ⱪilinip, yigirmǝ yaxtin axⱪan, jǝnggǝ qiⱪalaydiƣanlarning ⱨǝmmisi bir-birlǝp tizimlandi;  
\v 39 Dan ⱪǝbilisidin sanaⱪtin ɵtküzülgǝnlǝr jǝmiy atmix ikki ming yǝttǝ yüz kixi boldi.   
\m
\v 40 Axirning ǝwladliri ata jǝmǝti, ailisi boyiqǝ, ismi asas ⱪilinip, yigirmǝ yaxtin axⱪan, jǝnggǝ qiⱪalaydiƣanlarning ⱨǝmmisi bir-birlǝp tizimlandi;  
\v 41 Axir ⱪǝbilisidin sanaⱪtin ɵtküzülgǝnlǝr jǝmiy ⱪiriⱪ bir ming bǝx yüz kixi boldi.   
\m
\v 42 Naftalining ǝwladliri ata jǝmǝti, ailisi boyiqǝ, ismi asas ⱪilinip, yigirmǝ yaxtin axⱪan, jǝnggǝ qiⱪalaydiƣanlarning ⱨǝmmisi bir-birlǝp tizimlandi;  
\v 43 Naftali ⱪǝbilisidin sanaⱪtin ɵtküzülgǝnlǝr jǝmiy ǝllik üq ming tɵt yüz kixi boldi.   
\m
\v 44 Yuⱪiriⱪilar bolsa sanaⱪtin ɵtküzülgǝnlǝr bolup, Musa bilǝn Ⱨarun ⱨǝm Israillarning on ikki ǝmiri (ⱨǝrbiri ɵz ata jǝmǝtigǝ wǝkil boldi) ularni sanaⱪtin ɵtkǝzgǝn.  
\v 45 Xundaⱪ ⱪilip, Israillarning ⱨǝmmisi, yǝni Israilda yigirmǝ yaxtin axⱪanlardin, jǝnggǝ qiⱪalaydiƣanlarning ⱨǝmmisi ata jǝmǝtliri boyiqǝ tizimlandi;  
\v 46 Sanaⱪtin ɵtküzülgǝnlǝr jǝmiy altǝ yüz üq ming bǝx yüz ǝllik kixi boldi.\x + \xo 1:46 \xt Mis. 38:26\x*   
\b  
\m  
\s1 Lawiylarning ⱨesabⱪa kirgüzülmigǝnliki  
\m
\v 47 Biraⱪ Lawiylar ata jǝmǝt-ⱪǝbilisi boyiqǝ sanaⱪning iqigǝ kirgüzülmidi.   
\m
\v 48 Qünki Pǝrwǝrdigar Musaƣa sɵz ⱪilip: —  
\v 49 «Sǝn pǝⱪǝt Lawiy ⱪǝbilisinila xu ⱨesabⱪa kirgüzmigin, ularning omumiy saninimu Israillarning ⱪatariƣa kirgüzmigin.\f □ \fr 1:49 \ft \+bd «Sǝn pǝⱪǝt Lawiy ⱪǝbilisinila xu ⱨesabⱪa kirgüzmigin»\+bd* — keyin Musa ularni ayrim sanaⱪtin ɵtküzüxi kerǝk idi (26:32).\f*  
\v 50 Lekin sǝn Lawiylarni \add Hudaning\add* ⱨɵküm-guwaⱨliⱪi saⱪlaⱪliⱪ qedir wǝ uning iqidiki barliⱪ ⱪaqa-ⱪuqa ǝswablarni ⱨǝm uningƣa dair barliⱪ nǝrsilǝrni baxⱪuruxⱪa tǝyinligin; ular \add ibadǝt\add* qedirini wǝ uning iqidiki barliⱪ ⱪaqa-ⱪuqa ǝswablarni kɵtüridu; ibadǝt qedirining hizmitini ⱪilƣuqilar xular bolsun, ular qedirning tɵt ǝtrapida ɵz qedirlirini tiksun.\f □ \fr 1:50 \ft \+bd «Hudaning ⱨɵküm-guwaⱨliⱪi saⱪlaⱪliⱪ qedir»\+bd* — «ibadǝt qediri»ning baxⱪa bir nami. «Guwaⱨliⱪ» yaki «ⱨɵküm-guwaⱨliⱪ» bolsa Hudaning Israilƣa bolƣan tüp ǝmrlirini, xundaⱪla uning Israil bilǝn bolƣan ǝⱨdisini kɵrsitidu; Hudaning muⱪǝddǝs maⱨiyiti wǝ harakteri xu ǝmrlǝrdǝ ayan ⱪilinƣaqⱪa, «ⱨɵküm-guwaⱨ» dǝpmu atilidu.\f*  
\v 51 Qedirni kɵqüridiƣan qaƣda uni Lawiylar sɵksun; qedirni tikidiƣan qaƣda uni Lawiylar tiksun; \add Lawiylarƣa\add* yat bolƣan ⱨǝrⱪandaⱪ adǝm uningƣa yeⱪinlaxsa ɵlümgǝ mǝⱨkum ⱪilinsun.  
\v 52 Israillar bargaⱨ ⱪurƣanda ⱨǝr adǝm ɵz ⱪismida, ɵzigǝ has tuƣ astiƣa qedir tiksun.\f □ \fr 1:52 \ft \+bd «tuƣ»\+bd* — muxu yǝrdǝ bǝlkim ⱨǝr ⱪǝbilining ɵz tuƣini kɵrsitidu (2:2ni kɵrüng).\f*  
\v 53 Biraⱪ \add Hudaning\add* ƣǝzipi Israil jamaitining üstigǝ qüxmǝsliki üqün, Lawiylar Hudaning ⱨɵküm-guwaⱨliⱪi saⱪlaⱪliⱪ qedirning tɵt ǝtrapiƣa bargaⱨ ⱪursun; Lawiylar Hudaning ⱨɵküm-guwaⱨliⱪi saⱪlaⱪliⱪ qedirni muⱨapizǝt ⱪilixⱪa mǝs’ul bolidu» — degǝnidi.   
\m
\v 54 Israillar ǝnǝ xundaⱪ ⱪildi; Pǝrwǝrdigar Musaƣa ⱪandaⱪ buyruƣan bolsa, ular xundaⱪ ⱪildi.   
\b  
\b  
\m  
\c 2
\s1 Ⱨǝrⱪaysi ⱪǝbililǝrning bargaⱨ ⱪurux tǝrtipi wǝ orni  
\m
\v 1 Pǝrwǝrdigar Musa bilǝn Ⱨarunƣa mundaⱪ dedi: —   
\m
\v 2 Israillar ⱨǝrbiri ɵzlirining tuƣi astiƣa, ɵzlirining ata jǝmǝtining bayriⱪi astida qedir tiksun; jamaǝt qedirining tɵt ǝtrapidin sǝl yiraⱪraⱪ bargaⱨ ⱪursun.   
\m
\v 3 Kün qiⱪix tǝrǝpkǝ, xǝrⱪ tǝrǝpkǝ ⱪaritip ɵz tuƣi astida ⱪoxun-ⱪismi boyiqǝ bargaⱨ ⱪuridiƣini Yǝⱨuda bolsun; Yǝⱨudalarning ǝmiri Amminadabning oƣli Naⱨxon bolsun.  
\v 4 Uning ⱪoxuni, yǝni sanaⱪtin ɵtküzülgǝnlǝr jǝmiy yǝtmix tɵt ming altǝ yüz kixi.  
\v 5 Uning yenida bargaⱨ ⱪuridiƣini Issakar ⱪǝbilisi bolsun; Issakarlarning ǝmiri Zuarning oƣli Nǝtanǝl bolsun.  
\v 6 Uning ⱪoxuni, yǝni sanaⱪtin ɵtküzülgǝnlǝr jǝmiy ǝllik tɵt ming tɵt yüz kixi.  
\v 7 Ularning yenida yǝnǝ Zǝbulun ⱪǝbilisi bolsun; Zǝbulunlarning ǝmiri Ⱨelonning oƣli Eliab bolsun.  
\v 8 Uning ⱪoxuni, yǝni sanaⱪtin ɵtküzülgǝnlǝr jǝmiy ǝllik yǝttǝ ming tɵt yüz kixi.  
\v 9 Omumǝn Yǝⱨuda bargaⱨiƣa ⱪaraydiƣanlarning ⱨǝmmisi, yǝni ⱪoxun-ⱪisimliri boyiqǝ sanaⱪtin ɵtküzülgǝnlǝr jǝmiy bir yüz sǝksǝn altǝ ming tɵt yüz kixi; ular aldi bilǝn yolƣa qiⱪsun.   
\m
\v 10 — Jǝnub tǝrǝptǝ, tuƣ tiklǝp, ⱪoxun tǝrtipi bilǝn bargaⱨ ⱪuridiƣini Rubǝn ⱪǝbilisi bolsun; Rubǝnlarning ǝmiri Xidɵrning oƣli Əlizur bolsun.  
\v 11 Uning ⱪoxuni, yǝni sanaⱪtin ɵtküzülgǝnlǝr jǝmiy ⱪiriⱪ altǝ ming bǝx yüz kixi.  
\v 12 Uning yenida bargaⱨ ⱪuridiƣini Ximeon ⱪǝbilisi bolsun; Ximeonlarning ǝmiri Zuri-xaddayning oƣli Xelumiyǝl bolsun.  
\v 13 Uning ⱪoxuni, yǝni sanaⱪtin ɵtküzülgǝnlǝr jǝmiy ǝllik toⱪⱪuz ming üq yüz kixi.  
\v 14 Ularning yenida Gad ⱪǝbilisi bolsun; Gadlarning ǝmiri Deuǝlning oƣli Əliasaf bolsun.\f □ \fr 2:14 \ft \+bd «Deuǝl»\+bd* — yaki «Reuǝl».\f*  
\v 15 Uning ⱪoxuni, yǝni sanaⱪtin ɵtküzülgǝnlǝr jǝmiy ⱪiriⱪ bǝx ming altǝ yüz ǝllik kixi.  
\v 16 Rubǝn bargaⱨiƣa ⱪaraydiƣanlarning ⱨǝmmisi, yǝni ⱪoxuni boyiqǝ sanaⱪtin ɵtküzülgǝnlǝr jǝmiy bir yüz ǝllik bir ming tɵt yüz ǝllik kixi; ular ikkinqi sǝp bolup yolƣa qiⱪsun.   
\m
\v 17 Andin jamaǝt qediri bilǝn Lawiylarning bargaⱨi baxⱪa bargaⱨlarning otturisida mangsun; ular ⱪandaⱪ bargaⱨ ⱪurƣan bolsa, xundaⱪ yolƣa qiⱪsun; ⱨǝr ⱪaysisi ɵz ornida ɵz tuƣi astida bolsun.   
\m
\v 18 — Kün petix tǝrǝptǝ, tuƣ tiklǝp, ⱪoxun tǝrtipi bilǝn bargaⱨ ⱪuridiƣini Əfraim ⱪǝbilisi bolsun; Əfraimlarning ǝmiri Ammiⱨudning oƣli Əlixama bolsun.  
\v 19 Uning ⱪoxuni, yǝni sanaⱪtin ɵtküzülgǝnlǝr jǝmiy ⱪiriⱪ ming bǝx yüz kixi.  
\v 20 Uning yenida bargaⱨ ⱪuridiƣini Manassǝⱨ ⱪǝbilisi bolsun; Manassǝⱨlǝrning ǝmiri Pidaⱨzurning oƣli Gamaliyǝl bolsun.  
\v 21 Uning ⱪoxuni, yǝni sanaⱪtin ɵtküzülgǝnlǝr jǝmiy ottuz ikki ming ikki yüz kixi.  
\v 22 Ularning yenida Binyamin ⱪǝbilisi bolsun; Binyaminlarning ǝmiri Gideonining oƣli Abidan bolsun.  
\v 23 Uning ⱪoxuni, yǝni sanaⱪtin ɵtküzülgǝnlǝr jǝmiy ottuz bǝx ming tɵt yüz kixi.  
\v 24 Omumǝn Əfraim bargaⱨiƣa ⱪaraydiƣanlarning ⱨǝmmisi, yǝni ⱪoxun ⱪisimliri boyiqǝ sanaⱪtin ɵtküzülgǝnlǝr jǝmiy bir yüz sǝkkiz ming bir yüz kixi; ular üqinqi sǝp bolup yolƣa qiⱪsun.   
\m
\v 25 — Ximal tǝrǝptǝ, tuƣ tiklǝp, ⱪoxun tǝrtipi bilǝn bargaⱨ ⱪuridiƣini Dan ⱪǝbilisi bolsun. Danlarning ǝmiri Ammixaddayning oƣli Aⱨiǝzǝr bolsun.  
\v 26 Uning ⱪoxuni, yǝni sanaⱪtin ɵtküzülgǝnlǝr jǝmiy atmix ikki ming yǝttǝ yüz kixi.  
\v 27 Uning yenida bargaⱨ ⱪuridiƣini Axir ⱪǝbilisi bolsun; Axirlarning ǝmiri Okranning oƣli Pagiyǝl bolsun.  
\v 28 Uning ⱪoxuni, yǝni sanaⱪtin ɵtküzülgǝnlǝr jǝmiy ⱪiriⱪ bir ming bǝx yüz kixi.  
\v 29 Ularning yenida Naftali ⱪǝbilisi bolsun; Naftalilarning ǝmiri Enanning oƣli aⱨira bolsun.  
\v 30 Uning ⱪoxuni, yǝni sanaⱪtin ɵtküzülgǝnlǝr jǝmiy ǝllik üq ming tɵt yüz kixi.  
\v 31 Dan bargaⱨiƣa ⱪaraydiƣanlarning ⱨǝmmisi, yǝni ⱪoxun-ⱪisimliri boyiqǝ sanaⱪtin ɵtküzülgǝnlǝr jǝmiy bir yüz ǝllik yǝttǝ ming altǝ yüz kixi; ular ɵz tuƣliri astida ⱨǝmmining kǝynidǝ yolƣa qiⱪsun.   
\m
\v 32 Yuⱪiridikilǝr ɵz ata jǝmǝti boyiqǝ sanaⱪtin ɵtküzülgǝn Israillardur; ⱪoxun-ⱪisimliri boyiqǝ bargaⱨlarda sanaⱪtin ɵtküzülgǝnlǝr jǝmiy altǝ yüz üq ming bǝx yüz ǝllik kixi boldi.\x + \xo 2:32 \xt Mis. 38:26; Qɵl. 1:46\x*  
\v 33 Biraⱪ Lawiylarla, Pǝrwǝrdigarning Musaƣa ⱪilƣan ǝmri boyiqǝ, Israillar ⱪatarida sanaⱪtin ɵtküzülmidi.\x + \xo 2:33 \xt Qɵl. 1:48, 49\x*   
\m
\v 34 Israillar Pǝrwǝrdigarning Musaƣa ⱪilƣan barliⱪ ǝmri boyiqǝ ix tutup, ɵzlirining tuƣi boyiqǝ bargaⱨ ⱪuratti; ular ɵz ⱪǝbilisi wǝ ata jǝmǝti tǝrtipi boyiqǝ yolƣa qiⱪatti.   
\b  
\b  
\m  
\c 3
\s1 Ⱨarunning ǝwladliri  
\m
\v 1 Pǝrwǝrdigar Sinay teƣida Musa bilǝn sɵzlǝxkǝn künlǝrdǝ, Ⱨarun bilǝn Musaning ǝwladliri tɵwǝndikilǝrdin ibarǝt idi.\f □ \fr 3:1 \ft \+bd «künlǝrdǝ»\+bd* — ibraniy tilida «kündǝ».\f*  
\v 2 Ⱨarunning oƣullirining ismi mundaⱪ: tunji oƣlining ismi Nadab idi, uning yǝnǝ Abiⱨu, Əliazar, Itamar degǝn oƣulliri bar idi.\x + \xo 3:2 \xt Mis. 6:23\x*  
\v 3 Ⱨarunning oƣullirining ismi ǝnǝ xundaⱪ idi, ular mǝsiⱨlǝngǝn kaⱨinlar idi; \add Musa\add* ularni kaⱨinliⱪ wǝzipisini ɵtǝxkǝ Hudaƣa atap ayriƣanidi.\f □ \fr 3:3 \ft \+bd «Hudaƣa atap ayrix»\+bd* — bu ayǝttiki «Hudaƣa atap ayrix» ibraniy tilida «ⱪolƣa selix» yaki «ⱪolni toldurux» bilǝn bildürülidu. «Mis.» 28:41 wǝ izaⱨatini kɵrüng. Kaⱨinliⱪ wǝzipisi asasǝn Hudaning ⱪurbanliⱪlirini ɵz ⱪoliƣa elixi bilǝn baxlinatti.\f*  
\v 4 Lekin Nadab bilǝn Abiⱨu Sinay qɵlidǝ ƣǝyriy bir otni Pǝrwǝrdigarning aldiƣa sunƣini tüpǝylidin Pǝrwǝrdigar aldida ɵldi wǝ ularning ⱨeq nǝsli ⱪaldurulmidi; Əliazar bilǝn Itamar ɵz atisi Ⱨarun aldida kaⱨinliⱪ wǝzipisini ɵtidi.\x + \xo 3:4 \xt Law. 10:1-7; Qɵl. 26:61; 1Tar. 24:2\x*   
\b  
\m  
\s1 Lawiylarning wǝzipisi  
\m
\v 5 Pǝrwǝrdigar Musaƣa sɵz ⱪilip: —   
\m
\v 6 Sǝn Lawiy ⱪǝbilisini aldingƣa kǝltürüp, ularni kaⱨin Ⱨarunning hizmitidǝ boluxⱪa uning aldiƣa ⱨazir ⱪil.\x + \xo 3:6 \xt Qɵl. 16:9; 18:2\x*  
\v 7 Ular Ⱨarunning ⱨajiti wǝ pütkül jamaǝtning ⱨajitidin qiⱪip jamaǝt qedirining aldida wǝzipǝ ɵtǝp, ibadǝt qedirining hizmitini bejirsun.  
\v 8 Ular yǝnǝ jamaǝt qediridiki barliⱪ ⱪaqa-ⱪuqa ǝswablarni baxⱪurux bilǝn Israillarning hizmitidǝ bolup wǝzipǝ ɵtǝp, ibadǝt qedirining ixlirini bejirsun.  
\v 9 Sǝn Lawiylarni Ⱨarun bilǝn uning oƣulliriƣa tǝⱪsimlǝp bǝrgin; ular Israillar iqidin mǝhsus uningƣa tallap berilgǝn.  
\v 10 Ⱨarun bilǝn oƣullirini bolsa sǝn ɵzining kaⱨinliⱪ wǝzipisini ɵtǝxkǝ bekitkin; ⱨǝrⱪandaⱪ yat kixi yeⱪinlaxsa ɵltürülsun, — dedi.   
\b  
\m  
\s1 Lawiylarning tallinixi  
\m
\v 11 Andin Pǝrwǝrdigar Musaƣa mundaⱪ dedi: —   
\m
\v 12 — Ⱪara, Mǝn Israillar iqidin Lawiylarni tallidim, ularni Israil iqidǝ baliyatⱪuning barliⱪ tunji mewisining orniƣa, yǝni qong oƣullirining orniƣa ⱪoyimǝn, xunga Lawiylar Mening bolidu.\f □ \fr 3:12 \ft \+bd «tunji balilar Meningkidur»\+bd* — Huda ǝslidǝ Israillarni Misirdin ⱪutⱪuzux yolida Misirliⱪlarning barliⱪ tunji oƣullirini wǝ ⱨǝtta ⱨaywanlarning tunji balilirinimu ɵltürüwǝtkǝnidi. Biraⱪ Israillar «ɵtüp ketix ⱨeytining ⱪozisi» («pasha ⱪoza»)ning ⱪenini ixik kexǝklirigǝ sepixi bilǝn, ularning tunji oƣulliri wǝ ⱨaywanlarning tunji baliliri xu aⱪiwǝttin ⱪutⱪuzup ⱪilinƣan. Huda Israillarning tunjilirini alayitǝn ⱪutⱪuzƣan bolƣaqⱪa, ⱨazir hǝlⱪⱪǝ: «tunji balilar Meningkidur» dǝydu. Demǝk, ular ǝslidǝ Hudaning ⱪulluⱪida boluxi kerǝk idi, lekin Huda «Mǝn ularning orniƣa Lawiylarni ⱪoyimǝn» dǝp Ɵz hizmitigǝ Lawiylarni ularning orniƣa ⱪobul ⱪildi (13-ayǝtnimu kɵrüng).\f*  \x + \xo 3:12 \xt Mis. 13:2\x*  
\v 13 Qünki tunji oƣullarning ⱨǝmmisi Meningkidur; Mǝn Misir zeminida tunji tuƣulƣanlarning ⱨǝmmisini ⱪǝtl ⱪilƣan künidǝ Israillarning iqidiki tunjilarning ⱨǝmmisini, mǝyli adǝm bolsun yaki ⱨaywan bolsun, muⱪǝddǝs ⱨesablap Meningki ⱪilƣanidim. Ular Meningkidur; Mǝn Pǝrwǝrdigardurmǝn.\x + \xo 3:13 \xt Mis. 13:2; 22:29; 34:19; Law. 27:26; Qɵl. 8:16; Luⱪa 2:22\x*   
\b  
\m  
\s1 Lawiylarning nopusining sanaⱪtin ɵtküzülüxi  
\m
\v 14 Andin Pǝrwǝrdigar Sinay qɵl-bayawanida Musaƣa: —   
\m
\v 15 — Sǝn Lawiylarni ata jǝmǝti, ailisi boyiqǝ sanaⱪtin ɵtküz; barliⱪ ǝrkǝklǝrni, yǝni bir ayliⱪtin axⱪanlarning ⱨǝmmisini sanaⱪtin ɵtküz, — dedi.  
\v 16 Xuning bilǝn Musa Pǝrwǝrdigarning ǝmri boyiqǝ, ɵzigǝ deyilgǝndǝk Lawiylarni sanaⱪtin ɵtküzdi.   
\m
\v 17 Lawiyning oƣullirining ismi mundaⱪ: — Gǝrxon, Koⱨat, Mǝrari.\x + \xo 3:17 \xt Mis. 6:16, 17, 18; Qɵl. 26:57; 1Tar. 6:1, 16; 23:6\x*  
\v 18 Gǝrxonning oƣullirining ismi aililiri boyiqǝ Libni wǝ Ximǝy idi.  
\v 19 Koⱨatning oƣulliri aililiri boyiqǝ Amram, Izⱨar, Ⱨebron wǝ Uzziǝl idi.  
\v 20 Mǝrarining oƣulliri aililiri boyiqǝ Maⱨli wǝ Muxi idi. Bularning ⱨǝmmisi ata jǝmǝti boyiqǝ Lawiylarning jǝmǝti boldi.   
\m
\v 21 Gǝrxondin Libnilarning jǝmǝti bilǝn Ximǝylǝrning jǝmǝti wujudⱪa kǝldi; bular Gǝrxonlarning jǝmǝtliri idi.  
\v 22 Barliⱪ ǝrlǝrning saniƣa asasǝn, bir ayliⱪtin axⱪanlirining sanaⱪtin ɵtküzülgǝnliri jǝmiy yǝttǝ ming bǝx yüz kixi boldi.  
\v 23 Gǝrxonning jǝmǝti ibadǝt qedirining arⱪa tǝripidǝ, yǝni ƣǝrb tǝrǝptǝ bargaⱨ ⱪurdi;  
\v 24 Gǝrxon jǝmǝtining ǝmiri Laǝlning oƣli Əliasaf idi.  
\v 25 Gǝrxonlarning jamaǝt qediridiki wǝzipisi ibadǝt qedirining ɵzidiki astinⱪi ikki yapⱪuq-pǝrdǝ, uning üstidiki yopuⱪ wǝ jamaǝt qedirining ixik pǝrdisigǝ,\f □ \fr 3:25 \ft \+bd «qedirining ɵzidiki astinⱪi ikki yapⱪuq-pǝrdǝ»\+bd* — ibraniy tilida «turalƣu ɵzi wǝ qedirni» — mǝnisi qoⱪum tǝrjimimizdǝk boluxi kerǝk. «Mis.» 25:1-13ni kɵrüng.\f*  
\v 26 xundaⱪla ⱨoyla ǝtrapidiki pǝrdilǝr, ⱨoyla dǝrwazisining pǝrdisi (ⱨoyla pǝrdiliri ibadǝt qediri bilǝn ⱪurbangaⱨni qɵridǝp turatti) wǝ ⱨoylida ixlitilidiƣan munasiwǝtlik barliⱪ tanilarƣa ⱪarax idi.   
\m
\v 27 Koⱨattin Amramlarning jǝmǝti, Izⱨarlarning jǝmǝti, Ⱨebronlarning jǝmǝti wǝ Uzziǝllǝrning jǝmǝti wujudⱪa kǝldi; bu Koⱨatlarning jǝmǝtliri idi.  
\v 28 Barliⱪ ǝrkǝklǝrning sani boyiqǝ, bir ayliⱪtin axⱪanlar jǝmiy sǝkkiz ming altǝ yüz adǝm bolup qiⱪti; ular muⱪǝddǝs jayƣa ⱪarax wǝzipisini ɵtǝydiƣan boldi.  
\v 29 Koⱨat ǝwladlirining jǝmǝtliri jamaǝt qedirining jǝnub tǝripidǝ bargaⱨ tikti.  
\v 30 Koⱨat jǝmǝtining ǝmiri Uzziǝlning oƣli Əlizafan idi.  
\v 31 Ularning wǝzipisi ǝⱨdǝ sanduⱪi, xirǝ, qiraƣdan, ikki ⱪurbangaⱨ, xuningdǝk muⱪǝddǝs jayning iqidǝ ixlitidiƣan ⱪaqa-ⱪuqa, pǝrdǝ wǝ ibadǝt qedirining iqidǝ ixlitidiƣan barliⱪ nǝrsilǝrgǝ ⱪarax idi.   
\m
\v 32 Lawiylarning ǝmirlirining ǝmiri bolsa kaⱨin Ⱨarunning oƣli Əliazar idi; u muⱪǝddǝshaniƣa ⱪarax wǝzipisini ɵtǝydiƣanlar üstidin nazarǝt ⱪilidiƣan boldi.   
\m
\v 33 Mǝraridin Maⱨli jǝmǝti bilǝn Muxi jǝmǝti wujudⱪa kǝldi; bular Mǝrarining jǝmǝtliri boldi.  
\v 34 Barliⱪ ǝrkǝklǝrning saniƣa asasǝn, bir ayliⱪtin yuⱪiri bolƣanlar sanaⱪtin ɵtküzülgǝndǝ jǝmiy altǝ ming ikki yüz kixi qiⱪti.  
\v 35 Mǝrarining jǝmǝtining ǝmiri Abiⱨayilning oƣli Zuriyǝl boldi; ular ibadǝt qedirining ximal tǝripigǝ bargaⱨ ⱪurdi.  
\v 36 Mǝrari ǝwladlirining wǝzipisi ibadǝt qedirining tahtayliri, baldaⱪliri, hadiliriƣa, tǝglikliri barliⱪ ǝswab-jabduⱪliriƣa ⱪarax, xuningdǝk bularƣa munasiwǝtlik ixlitilidiƣan barliⱪ nǝrsilǝrgǝ,  
\v 37 xundaⱪla ⱨoylining tɵt ǝtrapidiki hadilarƣa wǝ ularning tǝglikliri, ⱪozuⱪ wǝ tanilarƣa mǝs’ul boluxⱪa bǝlgilǝnidi.   
\m
\v 38 Ibadǝt qedirining aldiƣa, xǝrⱪ tǝripigǝ, yǝni jamaǝt qedirining künqiⱪix tǝripigǝ bargaⱨ ⱪurƣanlar Musa, Ⱨarun wǝ Ⱨarunning oƣulliri idi; ular Israillarning hizmitidǝ bolux wǝzipisini ɵtǝp, muⱪǝddǝs jayƣa ⱪaraydiƣan boldi; ularƣa yat bolƣan ⱨǝrⱪandaⱪ adǝm \add muⱪǝddǝs\add* jayƣa yeⱪinlaxsa, ɵltürülǝtti.\x + \xo 3:38 \xt Qɵl. 3:10; 16:40\x*   
\m
\v 39 Musa bilǝn Ⱨarun Pǝrwǝrdigarning ǝmri boyiqǝ, sanaⱪtin ɵtküzgǝn barliⱪ Lawiylar, jǝmǝtliri boyiqǝ, yǝni bir ayliⱪtin yuⱪiri sanaⱪtin ɵtküzülgǝn ǝrkǝklǝr jǝmiy yigirmǝ ikki ming qiⱪti.   
\b  
\m  
\s1 Lawiylarning Israillarning tunjilirining ornini besip Hudaƣa atilixi  
\m
\v 40 Pǝrwǝrdigar Musaƣa: — Sǝn Israillar iqidǝ bir ayliⱪtin axⱪan tunji oƣullarni sanaⱪtin ɵtküzüp, isim-familisi boyiqǝ tizimlap qiⱪ.  
\v 41 Sǝn Lawiylarni Israillarning barliⱪ tunjilirining ornida Manga has ⱪil (Mǝn Pǝrwǝrdigardurmǝn); Lawiylarning mal-qarwilirinimu Israillarning barliⱪ tunji mal-qarwilirining ornida Manga has ⱪil, — dedi.   
\m
\v 42 Musa Pǝrwǝrdigarning ǝmri boyiqǝ, Israillarning tunjilirini ⱪoymay sanaⱪtin ɵtküzdi.  
\v 43 Bir ayliⱪtin yuⱪiri tunji oƣul balilirini isim-familisi bilǝn sanaⱪtin ɵtküzgǝndǝ, ular jǝmiy yigirmǝ ikki ming ikki yüz yǝtmix üq kixi qiⱪti.   
\m
\v 44 Pǝrwǝrdigar Musaƣa mundaⱪ dedi: —  
\v 45 Sǝn Lawiylarni Israillarning tunjilirining ornida Manga talla, xundaⱪla Lawiylarning mal-qarwilirinimu Israillarning mal-qarwilirining ornida Manga talla; xuning bilǝn Lawiylar Meningki bolidu; Mǝn Pǝrwǝrdigardurmǝn.  
\v 46 Wǝ Lawiylarning sanidin artuⱪ qiⱪⱪan Israillarning tunjiliri, yǝni xu ikki yüz yǝtmix üqi üqün ⱨɵrlük ⱨǝⱪⱪini ⱪobul ⱪilƣin;\f □ \fr 3:46 \ft \+bd «ikki yüz yǝtmix üqi»\+bd* — «Israillarning tunji oƣulliri»ning sani 22273 (43-ayǝt) «Lawiylarning» bolsa 22000 idi (39-ayǝt), ǝmdi «Lawiylarning sanidin artuⱪ qiⱪⱪan Israillarning tunjiliri»ning sani 273 adǝm idi.\f*  
\v 47 xularning ⱨǝrbiri üqün bǝx xǝkǝl kümüx al, kixi saniƣa ⱪarap bolsun; muⱪǝddǝs jaydiki xǝkǝlning ɵlqǝm birliki boyiqǝ ulardin alƣin (bir xǝkǝl yigirmǝ gǝraⱨdur).\f □ \fr 3:47 \ft \+bd «bir xǝkǝl»\+bd* — tǝhminǝn 11.4 gram boluxi mumkin, bǝx xǝkǝl 57 gram. \+bd «muⱪǝddǝs jaydiki xǝkǝlning ɵlqǝm birliki»\+bd* — «muⱪǝddǝs jaydiki xǝkǝlning ɵlqǝm birliki» xübⱨisizki, pütkül ǝl üqün ɵzgǝrmǝs ɵlqǝm bolsun dǝp, muⱪǝddǝs jayda saⱪlaⱪliⱪ, muⱪim bekitilgǝn birnǝqqǝ hil ɵlqǝmlǝrdin biri boluxi kerǝk idi.\f*  \x + \xo 3:47 \xt Mis. 30:31; Law. 27:25; Qɵl. 18:16; Əz. 45:12\x*  
\v 48 Artuⱪ qiⱪⱪan adǝmlǝrning, yǝni ⱨɵrlük ⱨǝⱪⱪini tɵlixi kerǝk bolƣanlarning kümüxini Ⱨarun bilǝn uning oƣulliriƣa bǝr.   
\m
\v 49 Əmdi Lawiylar tǝripidin «ⱨɵrlükkǝ qiⱪirilƣan» dǝp ⱨesablanƣan tunji oƣullardin artuⱪ qiⱪⱪanlardin bolsa, Musa ulardin xu ⱨɵrlük ⱨǝⱪⱪini aldi;  
\v 50 u Israillarning tunjiliridin xu kümüxni, yǝni muⱪǝddǝs jaydiki xǝkǝlning ɵlqǝm birliki boyiqǝ jǝmiy bir ming üq yüz atmix bǝx xǝkǝl aldi.\f □ \fr 3:50 \ft \+bd «bir ming üq yüz atmix bǝx xǝkǝl»\+bd* — tǝhminǝn 16.4 kilogram.\f*  
\v 51 Musa Pǝrwǝrdigarning ǝmri boyiqǝ «ⱨɵrlükkǝ qiⱪirilƣan»larning kümüxini dǝl Pǝrwǝrdigar buyruƣinidǝk, Ⱨarun bilǝn uning oƣulliriƣa bǝrdi.   
\b  
\b  
\m  
\c 4
\s1 Koⱨat ǝwladlirining wǝzipisi  
\m
\v 1 Andin Pǝrwǝrdigar Musa bilǝn Ⱨarunƣa sɵz ⱪilip mundaⱪ dedi: —   
\m
\v 2 Sǝn Lawiylar iqidin ata jǝmǝti boyiqǝ Koⱨat ǝwladlirining omumiy sanini tizimliƣin,  
\v 3 ottuz yaxtin ǝllik yaxⱪiqǝ bolƣan, jamaǝt qedirida ix-hizmǝt ⱪilixⱪa kelǝlǝydiƣanlarning ⱨǝmmisini tizimlap qiⱪ.\f □ \fr 4:3 \ft \+bd «ix-hizmǝt ⱪilixⱪa kelǝlǝydiƣanlar»\+bd* — ibraniy tilida «ix-hizmǝt ⱪilixⱪa kelǝlǝydiƣan ⱪoxun» degǝn sɵzlǝr bilǝn ipadilinidu.\f*  
\v 4 Koⱨat ǝwladlirining jamaǝt qediri iqidiki wǝzipisi ǝng muⱪǝddǝs buyumlarni baxⱪurux bolidu.  
\v 5 Bargaⱨ kɵqürülidiƣan qaƣda, Ⱨarun bilǝn uning oƣulliri kirip «\add ǝng muⱪǝddǝs jay\add*»diki «ayrima pǝrdǝ-yopuⱪ»ni qüxürüp, uning bilǝn ⱨɵküm-guwaⱨliⱪ sanduⱪini yɵgisun;  
\v 6 andin uning üstini delfinning terisidin etilgǝn yopuⱪ bilǝn orap, üstigǝ kɵk bir rǝhtni yepip, andin kɵtüridiƣan baldaⱪlarni ɵtküzsun.\f □ \fr 4:6 \ft \+bd «delfinning terisi»\+bd* — yaki «dengiz eyiⱪining terisi» yaki «borsuⱪning terisi».\f*  
\v 7 Tǝⱪdim nan \add tizilƣan\add* xirǝgǝ kɵk bir rǝht selinip, üstigǝ legǝn, tǝhsǝ, piyalǝ wǝ xarab ⱨǝdiyǝlirini qaqidiƣan ⱪǝdǝⱨlǝr tizip ⱪoyulsun; xirǝdimu «daimiy nan» tizilip turiwǝrsun;\f □ \fr 4:7 \ft \+bd «tǝⱪdim nan xirǝsi»\+bd* — yaki «ⱨuzuriy nan xirǝsi» («Hudaning ⱨuzuridiki nan»lar) — Muxu yǝrdǝ pǝⱪǝt «Hudaning ⱨuzuridiki xirǝ» degǝn sɵz bilǝn ipadilinidu. Nanlar wǝ altun xirǝ toƣruluⱪ «Mis.» 25:23-30 wǝ «Law.» 24:5-9ni kɵrüng. \+bd «daimiy nan»\+bd* — «tǝⱪdim nan»ning baxⱪiqǝ atilixi.\f*  \x + \xo 4:7 \xt Mis. 25:30\x*  
\v 8 bu nǝrsilǝrning üsti ⱪizil rǝht bilǝn, uning üsti yǝnǝ delfin terisidǝ etilgǝn bir yopuⱪ bilǝn yepilip, andin kɵtiridiƣan baldaⱪlar ɵtküzüp ⱪoyulsun.  
\v 9 Ular kɵk rǝht elip, uning bilǝn qiraƣdan bilǝn üstidiki qiraƣlarni, pilik ⱪisⱪuqlarni, küldanlarni wǝ qiraƣdanƣa ixlitidiƣan, barliⱪ may ⱪaqilaydiƣan ⱪaqilarni yepip ⱪoysun.\x + \xo 4:9 \xt Mis. 25:31,38\x*  
\v 10 Ular yǝnǝ qiraƣdan bilǝn qiraƣdanƣa ixlitidiƣan ⱨǝmmǝ ⱪaqa-ⱪuqa ǝswablarni delfin terisidin etilgǝn yopuⱪ bilǝn yɵgǝp, andin ǝpkǝxkǝ selip ⱪoysun.   
\m
\v 11 Altun huxbuygaⱨⱪa kɵk bir rǝht selip, yǝnǝ delfin terisidǝ etilgǝn yopuⱪ bilǝn yepip, andin kɵtürgüqkǝ ⱪox baldaⱪlarni ɵtküzüp ⱪoysun.\f □ \fr 4:11 \ft \+bd «altun huxbuygaⱨ»\+bd* — ibraniy tilida «altun ⱪurbangaⱨ».\f*  
\v 12 Muⱪǝddǝs jayning iqidǝ ixlitidiƣan barliⱪ ⱪaqa-ⱪuqilarni kɵk bir rǝht bilǝn yɵgǝp, andin üstigǝ delfin terisidǝ etilgǝn yopuⱪni yepip, andin bir ǝpkǝxkǝ selip ⱪoysun.   
\m
\v 13 Ular ⱪurbangaⱨni külidin tazilap, üstigǝ sɵsün rǝnglik bir rǝhtni yeyip ⱪoysun.  
\v 14 Andin yǝnǝ ⱪurbangaⱨta ixlitilidiƣan ǝswablar — küldan, ilmǝk, bǝlgürjǝk, qinilǝr, xundaⱪla barliⱪ ǝswablarni ⱪurbangaⱨ üstigǝ tizip, andin delfin terisidǝ etilgǝn bir yopuⱪ bilǝn yepip, andin kɵtüridiƣan baldaⱪlarni ɵtküzüp ⱪoysun.   
\m
\v 15 Pütün bargaⱨtikilǝr yolƣa qiⱪidiƣan qaƣda, Ⱨarun bilǝn uning oƣulliri muⱪǝddǝs jay wǝ muⱪǝddǝs jaydiki barliⱪ ⱪaqa-ⱪuqa ǝswablarni yepip bolƣandin keyin, Koⱨatning ǝwladliri kelip kɵtürsun; lekin ɵlüp kǝtmǝslik üqün muⱪǝddǝs buyumlarƣa ⱪol tǝgküzmisun. Jamaǝt qediri iqidiki nǝrsilǝrdin xularni Koⱨatning ǝwladliri kɵtürüxi kerǝk.   
\m
\v 16 Ⱨarunning oƣli Əliazarning wǝzipisi qiraƣ meyi, huxbuy ǝtir, daimiy tǝⱪdim ⱪilinidiƣan axliⱪ ⱨǝdiyǝ bilǝn mǝsiⱨlǝx meyiƣa ⱪarax, xundaⱪla pütkül ibadǝt qediri bilǝn uning iqidiki barliⱪ nǝrsilǝr, muⱪǝddǝs jay ⱨǝm muⱪǝddǝs jaydiki ⱪaqa-ⱪuqa ǝswablarƣa ⱪaraxtin ibarǝt.\x + \xo 4:16 \xt Mis. 29:40; 30:23,24,34,35\x*   
\m
\v 17 Andin Pǝrwǝrdigar Musa bilǝn Ⱨarunƣa sɵz ⱪilip mundaⱪ dedi: —   
\m
\v 18 Silǝr Koⱨat jǝmǝtidikilǝrni Lawiylar arisidin ⱪǝt’iy yoⱪitip ⱪoymanglar;  
\v 19 bǝlki ularning ɵlmǝy, ⱨayat ⱪelixi üqün ular «ǝng muⱪǝddǝs» buyumlarƣa yeⱪinlaxⱪan qaƣda, Ⱨarun bilǝn uning oƣulliri kirip ularning ⱨǝrbirigǝ ⱪilidiƣan wǝ kɵtüridiƣan ixlarni kɵrsitip ⱪoysun;  
\v 20 ular pǝⱪǝt muⱪǝddǝs jayƣa kirgǝndǝ muⱪǝddǝs buyumlarƣa bir dǝⱪiⱪimu ⱪarimisun, undaⱪ ⱪilip ⱪoysa ɵlüp ketidu.\f □ \fr 4:20 \ft \+bd «ular pǝⱪǝt ... bir dǝⱪiⱪimu ⱪarimisun»\+bd* — demǝk, Ⱨarunning oƣulliri kaⱨinlar muⱪǝddǝs buyumlarni yepiwatⱪan waⱪitta muⱪǝddǝs qedirƣa kirmǝsliki kerǝk, pǝⱪǝt buyumlar yepilƣandin keyin kirixkǝ bolidu.\f*   
\b  
\m  
\s1 Gǝrxon ǝwladlirining wǝzipisi  
\m
\v 21 Pǝrwǝrdigar Musaƣa sɵz ⱪilip mundaⱪ dedi: —   
\m
\v 22-23 Gǝrxon ǝwladliri iqidǝ ata jǝmǝti wǝ aililiri boyiqǝ, ottuz yaxtin ǝllik yaxⱪiqǝ bolƣan, jamaǝt qediri iqidǝ hizmǝt ⱪilix sepigǝ kirǝlǝydiƣan ⱨǝmmisini sanaⱪtin ɵtküzüp omumiy sanini al.\f □ \fr 4:22-23 \ft \+bd «hizmǝt ⱪilix sepigǝ kirǝlǝydiƣanlar»\+bd* — ibraniy tilida «jǝnggǝ qiⱪalaydiƣan ⱪoxundikilǝr» degǝn sɵzlǝr bilǝn ipadilinidu. Iqki mǝnisi, xübⱨisizki, kaⱨinlarning muⱪǝddǝs jayda Israil üqün ⱪurbanliⱪlarni ɵtküzüp, ularƣa roⱨiy wǝkil boluxi Israillar üqün jin-xǝytanlar bilǝn roⱨiy urux hizmiti ⱪilƣanƣa barawǝr.\f*  
\v 24 Gǝrxon aililirining ⱪilidiƣan hizmiti wǝ ular kɵtüridiƣan nǝrsilǝr tɵwǝndikiqǝ:  
\v 25 — ular jamaǝt qedirining ɵzini, yǝni astidiki iqki pǝrdiliri wǝ sirtⱪi pǝrdilirini, uning yapⱪuqini, xundaⱪla üstigǝ yapⱪan delfin terisidǝ etilgǝn yopuⱪni wǝ jamaǝt qedirining kirix ixikining pǝrdisini,\f □ \fr 4:25 \ft \+bd «astidiki iqki pǝrdiliri wǝ sirtⱪi pǝrdiliri»\+bd* — ibraniy tilida «turalƣuning pǝrdiliri wǝ jamaǝt qediri». Mǝnisi qoⱪum tǝrjimimizdǝk bolidu. Qedirning tɵt ⱪǝwǝt yopuⱪi bar idi; (1) iqki pǝrdiliri; (2) ɵqkǝ teriliri; (3) ⱪizil buyalƣan ⱪoqⱪar teriliri; (4) delfin teriliri. Bǝzi waⱪitlarda 2-ⱪǝwiti, yǝni ɵqkǝ terisidin etilgǝn pǝrdilǝr «jamaǝt qedir»ning ɵzi dǝp ⱨesablinatti. «Misirdin qiⱪix» 25؛1-15ni kɵrüng.\f*  
\v 26 ibadǝt qediri bilǝn ⱪurbangaⱨni qɵridǝp tartilƣan ⱨoylidiki pǝrdilǝr bilǝn kirix dǝrwazisining pǝrdisini, xularƣa has tanilirini wǝ ixlitidiƣan barliⱪ ⱪaqa-ⱪuqa ǝswablarni kɵtürsun; bu ǝswab-üskünilǝrgǝ munasiwǝtlik kerǝk bolƣan ixlarni ⱪilsun.  
\v 27 Gǝrxon ǝwladlirining pütün wǝzipisi, yǝni ular kɵtüridiƣan wǝ bejiridiƣan barliⱪ ixlar Ⱨarun wǝ uning oƣullirining kɵrsǝtmiliri boyiqǝ bolsun; ularning nemǝ kɵtüridiƣanliⱪini silǝr bǝlgilǝp beringlar.  
\v 28 Gǝrxon ǝwladlirining jǝmǝtlirining jamaǝt qedirining iqidǝ ⱪilidiƣan hizmiti xular; ular kaⱨin Ⱨarunning oƣli Itamarning ⱪol astida turup ixlisun.   
\b  
\m  
\s1 Mǝrari ǝwladlirining wǝzipisi  
\m
\v 29 Mǝrarining ǝwladlirinimu, ularni ata jǝmǝti, aililiri boyiqǝ, sanaⱪtin ɵtküz;  
\v 30 ottuz yaxtin ǝllik yaxⱪiqǝ bolƣan, jamaǝt qediri iqidǝ hizmǝt ⱪilix sepigǝ kirǝlǝydiƣan ⱨǝmmisini sanaⱪtin ɵtküzüp omumiy sanini al.\f □ \fr 4:30 \ft \+bd «hizmǝt ⱪilix sepigǝ kirǝlǝydiƣanlar»\+bd* — 23-ayǝtni wǝ izaⱨatini kɵrüng.\f*  
\v 31 Ularning jamaǝt qediri iqidiki barliⱪ hizmiti, yǝni kɵtürüx wǝzipisi mundaⱪ: — Ular jamaǝt qedirining tahtayliri, baldaⱪliri, hadiliri wǝ ularning tǝglikliri,  
\v 32 ⱨoylining tɵt ǝtrapidiki hadilar, ularning tǝglikliri, ⱪozuⱪliri, tanaliri, barliⱪ ǝswab-üskünǝ ⱨǝm xularƣa kerǝklik bolƣan barliⱪ nǝrsilǝrni kɵtürüx bolsun; ular kɵtüridiƣan ǝswab-üskünilǝrni namini atap bir-birlǝp ⱨǝr adǝmgǝ kɵrsitip beringlar.  
\v 33 Mǝrari jǝmǝt-aililirining jamaǝt qediri iqidǝ ⱪilidiƣan barliⱪ ixliri ǝnǝ xular; ular kaⱨin Ⱨarunning oƣli Itamarning ⱪol astida turup ixlisun.   
\b  
\m  
\s1 Lawiylarning nopusining sanaⱪtin ɵtküzülüxi  
\m
\v 34-35 Musa bilǝn Ⱨarun wǝ jamaǝtning ǝmirliri Koⱨatning ǝwladlirining ottuz yaxtin ǝllik yaxⱪiqǝ bolƣan, jamaǝt qedirida hizmǝt ⱪilix sepigǝ kirǝlǝydiƣanlarning ⱨǝmmisini ata jǝmǝti, aililiri boyiqǝ sanaⱪtin ɵtküzdi.\f □ \fr 4:34-35 \ft \+bd «sepigǝ kirǝlǝydiƣanlar»\+bd* — 23-ayǝtni wǝ izaⱨatini kɵrüng. 39-, 43-ayǝttǝ ohxax sɵzlǝr tepilidu.\f*  
\v 36 Ulardin jǝmǝti boyiqǝ sanaⱪtin ɵtküzülgǝnlǝr jǝmiy ikki ming yǝttǝ yüz ǝllik kixi bolup qiⱪti.  
\v 37 Muxular Koⱨat jǝmǝtidin sanaⱪtin ɵtküzülgǝnlǝr bolup, jamaǝt qedirida ix ⱪilidiƣan ⱨǝrbiri, yǝni Pǝrwǝrdigarning Musaning wastisi bilǝn ⱪilƣan ǝmri boyiqǝ Musa bilǝn Ⱨarun sanaⱪtin ɵtküzgǝnlǝr idi.   
\m
\v 38-39 Gǝrxonlarning ata jǝmǝti, aililiri boyiqǝ, ottuz yaxtin ǝllik yaxⱪiqǝ bolƣan, jamaǝt qedirida hizmǝt ⱪilix sepigǝ kirǝlǝydiƣan ⱨǝmmisi sanaⱪtin ɵtküzüldi;  
\v 40 ata jǝmǝti, aililiri boyiqǝ sanaⱪtin ɵtküzülgǝnlǝr jǝmiy ikki ming altǝ yüz ottuz kixi bolup qiⱪti.  
\v 41 Muxular Gǝrxon jǝmǝtidin sanaⱪtin ɵtküzülgǝnlǝr bolup, jamaǝt qedirida ix ⱪilidiƣan ⱨǝrbiri, yǝni Pǝrwǝrdigarning Musaning wastisi bilǝn ⱪilƣan ǝmri boyiqǝ Musa bilǝn Ⱨarun sanaⱪtin ɵtküzgǝnlǝr idi.   
\m
\v 42-43 Mǝrarilarning ata jǝmǝti, aililiri boyiqǝ, ottuz yaxtin ǝllik yaxⱪiqǝ bolƣan, jamaǝt qedirida hizmǝt ⱪilix sepigǝ kirǝlǝydiƣan ⱨǝmmisi sanaⱪtin ɵtküzüldi;  
\v 44 ata jǝmǝti, aililiri boyiqǝ sanaⱪtin ɵtküzülgǝnlǝr jǝmiy üq ming ikki yüz kixi bolup qiⱪti.  
\v 45 Muxular Mǝrari jǝmǝtidin sanaⱪtin ɵtküzülgǝnlǝr bolup, jamaǝt qedirida ix ⱪilidiƣan ⱨǝrbiri, yǝni Pǝrwǝrdigarning Musaning wastisi bilǝn ⱪilƣan ǝmri boyiqǝ Musa bilǝn Ⱨarun sanaⱪtin ɵtküzgǝnlǝr idi.   
\m
\v 46-47 Sanaⱪtin ɵtküzülgǝn Lawiylar mana xular idi; Musa bilǝn Ⱨarun ⱨǝm Israillarning ǝmirliri ulardin ata jǝmǝti, aililiri boyiqǝ, ottuz yaxtin ǝllik yaxⱪiqǝ bolƣan, jamaǝt qedirida hizmǝt ⱪilix wǝ yük kütürüx wǝzipisigǝ kirǝlǝydiƣanlarni sanaⱪtin ɵtküzgǝn.  
\v 48 Ularning sani jǝmiy sǝkkiz ming bǝx yüz sǝksǝn adǝm bolup qiⱪti.  
\v 49 Pǝrwǝrdigarning ǝmri boyiqǝ, ular Musa tǝripidin sanaⱪtin ɵtküzüldi; ⱨǝrkim ɵzi ⱪilidiƣan Ixi wǝ kɵtüridiƣan yükigǝ asasǝn sanaⱪtin ɵtküzüldi. Bularning ⱨǝmmisi Pǝrwǝrdigarning Musaƣa ǝmr ⱪilƣinidǝk boldi.   
\b  
\b  
\m  
\c 5
\s1 Napaklarni bargaⱨtin ayrix kerǝk  
\m
\v 1 Pǝrwǝrdigar Musaƣa sɵz ⱪilip: —  
\v 2-3 Sǝn Israillarƣa ǝmr ⱪilip: «Silǝr pisǝ-mahaw kesili bilǝn aⱪma kesiligǝ giriptar bolƣanlarni, xundaⱪla ɵlükkǝ tegixi bilǝn napak bolup ⱪalƣan ⱨǝmmisini ǝr-ayal demǝy bargaⱨtin qiⱪiriwetinglar. Bargaⱨlarni bulƣiwǝtmǝsliki üqün ularni bargaⱨtin qiⱪiriwetinglar; qünki Mǝn bargaⱨ otturisida makan ⱪildim» — degin, — dedi.\f □ \fr 5:2-3 \ft \+bd «pisǝ-mahaw kesili bilǝn aⱪma kesiligǝ giriptar bolƣanlar»\+bd* — «Law.» 13-babni, 15-bab 16-, 19-, 25-, 31-ayǝtni kɵrüng. \+bd «ɵlükkǝ tegixi bilǝn napak bolup ⱪalƣan...»\+bd* — mǝsilǝn, uruⱪ-tuƣⱪinini dǝpnǝ ⱪilixi bilǝn. \+bd «bargaⱨlar»\+bd* — ⱨǝrⱪaysi ⱪǝbililǝrning ɵz bargaⱨliri, demǝkqi.\f*  \x + \xo 5:2-3 \xt Law. 13:3, 46; 15:2; 21:1 \x*   
\m
\v 4 Israillar xundaⱪ ⱪilip ularni bargaⱨtin qiⱪiriwǝtti; Pǝrwǝrdigar Musaƣa ⱪandaⱪ ǝmr ⱪilƣan bolsa, Israillar xundaⱪ ⱪildi.   
\b  
\m  
\s1 Tɵlǝm tɵlǝx nizami — «itaǝtsizlik ⱪurbanliⱪi» wǝ ⱪoxumqǝ tɵlǝm  
\m
\v 5 Pǝrwǝrdigar Musaƣa sɵz ⱪilip mundaⱪ dedi: —   
\m
\v 6 Sǝn Israillarƣa eytⱪin: — Mǝyli ǝr yaki ayal bolsun, ǝgǝr u insanlarning Pǝrwǝrdigarƣa wapasizliⱪ ⱪilidiƣan ⱨǝrⱪandaⱪ gunaⱨliridin birini sadir ⱪilip, xuning bilǝn gunaⱨkar dǝp bekitilsǝ,\x + \xo 5:6 \xt Law. 5:21, 22\x*  
\v 7 undaⱪta u ɵzi ɵtküzgǝn gunaⱨiƣa iⱪrar ⱪilip, itaǝtsizliki kǝltürüp qiⱪarƣan, ziyanlanƣuqining ziyinini toluⱪ tɵlǝp berixi kerǝk wǝ uning sirtida u kixigǝ yǝnǝ bǝxtin bir ülüxni ⱪoxup tɵlǝp bǝrsun.\x + \xo 5:7 \xt Law. 5:24\x*  
\v 8 Ziyanlanƣuqining mubada itaǝtsizlik kǝltürüp qiⱪarƣan ziyanƣa berilgǝn tɵlǝm pulini alƣudǝk tuƣⱪini bolmisa, tɵlǝm puli gunaⱨkar bolƣan kixining kafaritigǝ sunulidiƣan ⱪoxⱪarƣa ⱪoxulup, Pǝrwǝrdigarƣa atilip, kaⱨinƣa berilsun.\x + \xo 5:8 \xt Law. 5:21-26\x*  
\v 9 Xuningdǝk Israillarning Hudaƣa atiƣan barliⱪ muⱪǝddǝs ⱨǝdiyǝliri, yǝni kaⱨinƣa kǝltürgǝn nǝrsilǝrdin barliⱪ «kɵtürmǝ ⱪurbanliⱪ-ⱨǝdiyǝ»lǝr kaⱨinƣa ⱨesab bolsun.  
\v 10 Ⱨǝrkim Hudaƣa atiƣan ⱨǝdiyǝlǝr muⱪǝddǝs dǝp ⱨesablansun, xundaⱪla kaⱨinning bolsun; kixilǝr kaⱨinƣa nemǝ ⱨǝdiyǝ ⱪilsa, uning ⱨǝmmisi kaⱨinning bolsun.\x + \xo 5:10 \xt Law. 10:12\x*   
\b  
\m  
\s1 Zina ⱪildi dǝp ǝrz ⱪilinƣan hotunni sinax usuli wǝ bir tǝrǝp ⱪilix nizami  
\m
\v 11 Pǝrwǝrdigar Musaƣa sɵz ⱪilip mundaⱪ dedi: —   
\m
\v 12 Sǝn Israillarƣa sɵz ⱪilip mundaⱪ degin: — Əgǝr birsining hotuni ɵz eridin yüz ɵrügǝn, sadaⱪǝtsizlik ⱪilƣan bolsa,  
\v 13 — demǝk, baxⱪa birsi bilǝn yeⱪinlaxⱪan, xundaⱪla uning bulƣanƣanliⱪi erining kɵzliridin yoxurun bolƣan bolsa, ⱨeq guwaⱨqi bolmiƣan ⱨǝm gunaⱨ ⱪilƣan qeƣida tutulupmu ⱪalmiƣan bolsa,  
\v 14 xundaⱪ ǝⱨwalda, eri ɵz hotunidin guman ⱪilip künlisǝ, hotuni rastla zina ⱪilip bulƣanƣan bolsa (yaki ɵz hotuniƣa guman ⱪilip künlisimu, hotuni zina ⱪilmiƣan wǝ bulƣanmiƣan bolsa)  
\v 15 ǝⱨwalini ispatlax üqün bu adǝm hotunini kaⱨinning yeniƣa ǝkǝlsun ⱨǝm hotuni üqün zɵrür axliⱪ ⱨǝdiyǝsi, yǝni arpa undin ondin bir ǝfaⱨni alƣaq kǝlsun; xu ⱨǝdiyǝning üstigǝ u ⱨeq zǝytun meyi ⱪuymisun yaki ⱨeq mǝstiki ⱪoxup ⱪoymisun; qünki bu kündaxliⱪ ⱨǝdiyǝsi, ǝslǝtmǝ axliⱪ ⱨǝdiyǝsi bolup, ularning ⱪǝbiⱨlikigǝ bolƣan ǝslǝtmidur.\f □ \fr 5:15 \ft \+bd «bir ǝfaⱨ»\+bd* —— tǝhminǝn 2 kürǝ yaki 22 litr idi.\f*   
\m
\v 16 Kaⱨin u hotunni aldiƣa kǝltürüp, Pǝrwǝrdigarning ⱨuzurida turƣuzsun.  
\v 17 Kaⱨin komzǝkkǝ muⱪǝddǝs sudin ⱪuyup, ibadǝt qedirining yǝr topisidin bir qimdim elip suƣa qeqip ⱪoysun.\f □ \fr 5:17 \ft \+bd «muⱪǝddǝs su»\+bd* — «yuyunux desi»din elinƣan su bolsa kerǝk.\f*  
\v 18 Kaⱨin u hotunni Pǝrwǝrdigarning ⱨuzurida turƣuzup, bexini eqip, ǝslǝtmǝ axliⱪ ⱨǝdiyǝsi, yǝni kündaxliⱪ ⱨǝdiyǝsini uning ⱪoliƣa tutⱪuzsun, andin kaⱨin ⱪoliƣa ⱪarƣix kǝltürgüqi ǝlǝm süyini alsun.  
\v 19 Kaⱨin u hotunƣa ⱪǝsǝm iqküzüp, uningƣa «Dǝrwǝⱪǝ sǝn ⱨeqⱪandaⱪ adǝm bilǝn billǝ yatmiƣan, eringning ornida baxⱪa birsi bilǝn billǝ boluxⱪa ezip buzuⱪluⱪ ⱪilmiƣan bolsang, undaⱪta sǝn bu ⱪarƣix kǝltürgüqi ǝlǝm süyidin halas bolƣaysǝn.\f □ \fr 5:19 \ft \+bd «eringning ornida»\+bd* — bu degǝnlikning baxⱪa birhil tǝrjimisi «eringning ǝmri astida turup».\f*  
\v 20 Lekin sǝn eringning ornida baxⱪa birsigǝ yeⱪinlixip ɵzüngni bulƣiƣan bolsang, eringdin baxⱪa bir ǝr sǝn bilǝn billǝ yatⱪan bolsa, —» desun;  
\v 21-22 andin kaⱨin u hotunƣa ⱪarƣix ⱪǝsimini iqküzgǝndin keyin, yǝnǝ uningƣa: «— Pǝrwǝrdigar yotangni yiglitip, ⱪorsiⱪingni ixxitiwǝtsun, xuningdǝk Pǝrwǝrdigar seni ɵz hǝlⱪing iqidǝ ⱪarƣix wǝ ⱪǝsǝm iqix dǝstikigǝ aylandursun; bu ⱪarƣix süyi iq-ⱪarningƣa kirip, ⱪorsiⱪingni ixxitiwǝtsun, yotangni yigilitiwǝtsun» degǝndǝ, u hotun: «Amin, amin» desun.   
\m
\v 23 Xuningdǝk kaⱨin bu ⱪarƣix sɵzlirini dǝptǝrgǝ pütüp ⱪoysun, xundaⱪla yazƣan sɵzlǝrni ǝlǝm süyigǝ qilisun,  
\v 24 andin u hotunƣa bu ⱪarƣix kǝltürgüqi ǝlǝm süyini iqküzsun, bu ⱪarƣix kǝltürgüqi su uning iqigǝ kirixi bilǝnla uningƣa azab-ǝlǝm bolidu.  
\v 25 Kaⱨin u hotunning ⱪolidin kündaxliⱪ axliⱪ ⱨǝdiyǝsini elip, uni Pǝrwǝrdigarning ⱨuzurida pulanglitip bolƣandin keyin, ⱪurbangaⱨⱪa elip kǝlsun.  
\v 26 Kaⱨin ⱨǝdiyǝdin bir siⱪim un elip, hatirǝ ⱨesabida ⱪurbangaⱨⱪa ⱪoyup kɵydürsun; andin u hotunƣa bu suni iqküzsun.   
\m
\v 27 Kaⱨin ǝmdi u hotunƣa suni iqküzgǝndin keyin, ǝgǝr u ⱨǝⱪiⱪiy bulƣanƣan bolup, ɵz erigǝ sadaⱪǝtsizlik ⱪilƣan bolsa, qoⱪum xundaⱪ boliduki, bu ⱪarƣix süyi uning iqigǝ kirgǝndin keyin uningƣa azab-ǝlǝm kǝltüridu; uning ⱪorsiⱪi ixxip, yotisi yigilǝp ketidu; xuning bilǝn u hotun ɵz hǝlⱪi iqidǝ ⱪarƣixⱪa ketidu.  
\v 28 Lekin ǝgǝr u hotun bulƣanmiƣan pak bolsa, xu ixtin halas bolidu wǝ ǝksiqǝ ⱨamilidar bolup pǝrzǝntlik bolidu.   
\m
\v 29 Mana bu kündaxliⱪ toƣrisidiki ⱪanundur; hotun ɵz erining ornida baxⱪa birsi bilǝn billǝ boluxi bilǝn ezip bulƣanƣan bolsa\f □ \fr 5:29 \ft \+bd «eringning ornida»\+bd* — bu degǝnlikning baxⱪa birhil tǝrjimisi «erining ǝmri astida turup».\f*  
\v 30 wǝ yaki birsi hotunidin guman ⱪilip künlisǝ, undaⱪta u hotunini Pǝrwǝrdigarning aldida turƣuzsun, kaⱨin uningƣa xu ⱪanun boyiqǝ ⱨǝmmini ijra ⱪilsun.  
\v 31 Ənǝ xundaⱪ ⱪilƣanda, ǝr gunaⱨtin halas bolup, hotun ɵz gunaⱨini kɵtiridu.\f □ \fr 5:31 \ft \+bd «hotun ɵz gunaⱨini kɵtüridu»\+bd* — gunaⱨi bar bolsa, ǝlwǝttǝ. Bu ⱪanunda ǝr bilǝn hotunƣa nisbǝtǝn birǝr barawǝrsizlik barmu? Muxu ix toƣruluⱪ «ⱪoxumqǝ sɵz»imizdǝ azraⱪ tohtilimiz.\f*   
\b  
\b  
\m  
\c 6
\s1 «Nazariylar»ning nizami  
\m
\v 1 Pǝrwǝrdigar Musaƣa sɵz ⱪilip mundaⱪ dedi: —   
\m
\v 2 Sǝn Israillarƣa eytⱪin: «Mǝyli ǝr yaki ayal bolsun, «Ɵzümni Pǝrwǝrdigarƣa atap, nazariylardin bolimǝn» degǝn alaⱨidǝ bir ⱪǝsǝmni iqkǝn bolsa,\f □ \fr 6:2 \ft \+bd «Nazariy»\+bd* — «nazariy» degǝn sɵz «(Hudaƣa) atiƣan» degǝn mǝnini bildüridu.\f*  
\v 3 undaⱪta u ɵzini ⱨaraⱪ-xarabtin ayrip pǝrⱨiz tutsun; ⱨaraⱪ-xarab bilǝn ixlǝngǝn sirkinimu iqmisun yaki ⱨǝrⱪandaⱪ üzüm xǝrbitini iqmisun wǝ ⱨɵl-ⱪuruⱪ üzümlǝrnimu yemisun.  
\v 4 Ɵzini Pǝrwǝrdigarƣa atiƣan barliⱪ künlǝrdǝ, üzüm telidin qiⱪⱪan ⱨǝrⱪandaⱪ nǝrsini, mǝyli üzüm uruⱪi bolsun, posti bolsun, ularni yeyixkǝ bolmaydu.\f □ \fr 6:4 \ft \+bd «Nazariy bolimǝn»\+bd* — «Nazariy bolimǝn» dǝp ⱪǝsǝm ⱪilƣan kixilǝr ɵzini mǝlum bir mɵⱨlǝttǝ yaki ɵmürwayǝt Hudaƣa ataydu (mǝsilǝn, «Ⱨak.» 13:5, «Luⱪa» 1:15ni kɵrüng).\f*   
\m
\v 5 Ɵzümni Pǝrwǝrdigarƣa atidim dǝp ⱪǝsǝm ⱪilƣan künliridǝ, ularning bexiƣa ustira tǝgküzüxkǝ bolmaydu; ɵzini Pǝrwǝrdigarƣa atiƣan künlǝr ɵtüp bolmiƣuqǝ, u muⱪǝddǝs boluxi kerǝk; ular qaqlirini uzun ⱪoyuxi kerǝk.\f □ \fr 6:5 \ft \+bd «qaqlirini uzun ⱪoyuxi kerǝk»\+bd* — bu ixta (a) matǝm bildürüxtǝ qaqlirini qüxürüx mǝn’i ⱪilinidu; (ǝ) ɵzigǝ birhil nomusluⱪ kǝltüridu (qünki u ayaldǝk kɵrünidu). Xuning bilǝn ɵzini ⱪǝsǝm iqip Hudaƣa atiƣanliⱪini ⱨǝmmǝ adǝmgǝ ayan bolidu.\f*  \x + \xo 6:5 \xt Ⱨak. 13:5; 1Sam. 1:11\x*  
\v 6 U ⱪǝsǝm iqkǝn barliⱪ künliridǝ ⱨeqⱪandaⱪ ɵlüklǝrgǝ yeⱪinlixixⱪa bolmaydu.\f □ \fr 6:6 \ft \+bd «ɵlüklǝr»\+bd* — bu sɵz ⱨaywanlarning taplirinimu ɵz iqigǝ alidu.\f*  
\v 7 Uning ɵz atisi, anisi, ⱪerindixi yaki ⱨǝdǝ-singilliri ɵlüp ⱪalƣan bolsa, ularni dǝp ɵzini napak ⱪilmasliⱪi kerǝk; qünki bexida Pǝrwǝrdigarƣila has bolimǝn dǝp bǝrgǝn wǝdisining bǝlgisi bolidu.\f □ \fr 6:7 \ft \+bd «ɵzini napak ⱪilmasliⱪi»\+bd* — oⱪurmǝnlǝrgǝ ayanki, kim bir jǝsǝtkǝ tǝgkǝn bolsa waⱪitliⱪ «napak» dǝp ⱨesablinidu (uning muⱪǝddǝs jayƣa yeⱪinlixixiƣa yaki ⱪurbanliⱪ ⱪilixiƣa bolmaytti. «Lawiylarning dǝsturi» 5:2-3, 11-babni kɵrüng). \+bd «bexida... bǝlgisi bolidu»\+bd* — uzun qaqliri, demǝk.\f*  
\v 8 Ɵzini Hudaƣa atiwǝtkǝn barliⱪ künlǝrdǝ u Pǝrwǝrdigar aldida muⱪǝddǝs bolup tursun.   
\m
\v 9 Mubada bir kixi uning yenida tuyuⱪsiz ɵlüp ⱪelip, ɵzini Pǝrwǝrdigarƣa atiƣanliⱪning bǝlgisi bolƣan bexi bulƣanƣan bolsa, u ɵzini paklax küni wǝ keyinki yǝttinqi künimu qeqini aldursun.  
\v 10 Sǝkkizinqi küni u ikki pahtǝkni yaki ikki baqkini elip jamaǝt qedirining dǝrwazisi aldida kaⱨinƣa tapxursun.  
\v 11 Kaⱨin birini gunaⱨ ⱪurbanliⱪi, yǝnǝ birini kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ süpitidǝ sunup, ɵlük sǝwǝbidin napak bolup ⱪalƣan gunaⱨini tilǝp kafarǝt ⱪilsun; nazariy xu künning ɵzidǝ ɵz bexini ⱪaytidin muⱪǝddǝs-pak ⱪilsun,  
\v 12 u ɵzini Pǝrwǝrdigarƣa atiƣan künlirini yengiwaxtin baxlisun, xuning bilǝn bir yaxliⱪ bir ǝrkǝk ⱪozini itaǝtsizlik ⱪurbanliⱪi ⱪilip sunsun; ilgiriki künliri bolsa inawǝtsiz ⱨesablansun; qünki uning ɵzini \add Pǝrwǝrdigarƣa\add* atiƣan ⱨaliti bulƣanƣan.   
\m
\v 13 Nazariylardin biri ɵzini \add Pǝrwǝrdigarƣila\add* atiƣan künlǝr toxⱪan künidǝ u toƣruluⱪ ⱪanun-bǝlgilimǝ mundaⱪ: — Kixilǝr uni jamaǝt qedirining dǝrwazisi aldiƣa ǝkǝlsun;  
\v 14 u ɵzi Pǝrwǝrdigarƣa sunulidiƣan kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ üqün bir yaxliⱪ bejirim ǝrkǝk ⱪozini, gunaⱨ ⱪurbanliⱪi üqün bir yaxliⱪ qixi bejirim bir ⱪozini, inaⱪliⱪ ⱪurbanliⱪi üqün bejirim bir ⱪoxⱪarni kǝltürsun,  
\v 15 xundaⱪla bir sewǝt petir nan, zǝytun meyi ilǝxtürülgǝn esil undin pixurulƣan toⱪaqlar ⱨǝmdǝ zǝytun meyi sürülüp mǝsiⱨlǝngǝn petir ⱨǝmǝk nanlar wǝ xu ⱪurbanliⱪlarning ⱪoxumqǝ axliⱪ ⱨǝdiyǝliri wǝ xarab ⱨǝdiyǝlirini kǝltürsun.\f □ \fr 6:15 \ft \+bd «toⱪaqlar»\+bd* — ibraniy tilida bu sɵz yaki ⱨalⱪisiman yaki qǝkküq bilǝn texilgǝn birhil nanlarni kɵrsitidu.\f*  
\v 16 Kaⱨin bularni Pǝrwǝrdigarning ⱨuzuriƣa kǝltürüp, Nazariyning xu gunaⱨ ⱪurbanliⱪi bilǝn kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪini sunsun;  
\v 17 u Pǝrwǝrdigarƣa atalƣan inaⱪliⱪ ⱪurbanliⱪi süpitidǝ ⱪoxⱪarni sunsun, uningƣa ⱪoxup bir sewǝt petir nanni sunsun; kaⱨin xular bilǝn tǝng Nazariy ⱪoxup tǝⱪdim ⱪilƣan axliⱪ ⱨǝdiyǝ bilǝn xarab ⱨǝdiyǝni kǝltürüp sunsun.  
\v 18 Nazariy jamaǝt qedirining dǝrwazisi aldida ɵzini Pǝrwǝrdigarƣa atiƣanliⱪiƣa bǝlgǝ ⱪilip ⱪoyuwǝtkǝn qeqini qüxürüp, qeqini elip inaⱪliⱪ ⱪurbanliⱪi astidiki otⱪa ⱪoysun.\x + \xo 6:18 \xt Ros. 21:24\x*  
\v 19 Nazariy xu tǝriⱪidǝ ɵzini Pǝrwǝrdigarƣila atiƣanliⱪ qeqini qüxürüp bolƣandin keyin, kaⱨin ⱪaynap pixirilƣan ⱪoxⱪarning bir aldi ⱪolini ⱨǝm sewǝttin bir petir nan bilǝn bir petir ⱨǝmǝk nanni elip kelip Nazariyning ⱪoliƣa tutⱪuzsun.  
\v 20 Kaⱨin bularni Pǝrwǝrdigarning aldida pulanglatma ⱪurbanliⱪ süpitidǝ ɵrüsun; bular pulanglatma ⱪurbanliⱪ süpitidǝ sunƣan tɵx bilǝn kɵtürmǝ ⱨǝdiyǝ ⱪilinƣan aldi ⱪol bilǝn ⱪoxulup, muⱪǝddǝs dǝp ⱨesablinip kaⱨinƣa berilsun; andin keyin Nazariy xarab iqsǝ bolidu.\x + \xo 6:20 \xt Mis. 29:27\x*   
\m
\v 21 Xular bolsa ⱪǝsǝm iqkǝn Nazariy toƣrisida, ɵzini Pǝrwǝrdigarƣa ataxta sunux zɵrür bolƣan ⱪurbanliⱪ-ⱨǝdiyǝlǝr toƣrisida bekitilgǝn ⱪanun-bǝlgilimidur; xuningdǝk uning ⱪoli nemigǝ yǝtsǝ xuni sunsimu bolidu; u iqkǝn ⱪǝsimi boyiqǝ, yǝni ɵzini Hudaƣa atax wǝdisi toƣruluⱪ xu nizam-bǝlgilimǝ boyiqǝ ⱨǝmmǝ ixni ada ⱪilsun; wǝdisigǝ ǝmǝl ⱪilsun.   
\b  
\m  
\s1 Kaⱨinlarning bǝht-bǝrikǝt tilǝp ⱪilƣan sɵzi  
\m
\v 22 Pǝrwǝrdigar Musaƣa sɵz ⱪilip mundaⱪ dedi: —   
\m
\v 23 Sǝn Ⱨarun bilǝn uning oƣulliriƣa sɵz ⱪilip mundaⱪ degin: — Silǝr Israillarƣa mundaⱪ bǝht-bǝrikǝt tilǝnglar: —   
\m
\v 24 «Pǝrwǝrdigar silǝrgǝ bǝht-bǝrikǝt ata ⱪilƣay, silǝrni Ɵz panaⱨida saⱪliƣay;   
\m
\v 25 Pǝrwǝrdigar yüzini silǝrning üstünglǝrdǝ yorutup, silǝrgǝ xapaǝt ⱪilƣay;   
\m
\v 26 Pǝrwǝrdigar yüzini üstünglarƣa ⱪaritip kɵtürüp, silǝrgǝ hatirjǝmlik bǝrgǝy!» — dǝp tilǝnglar.   
\m
\v 27 Ular xundaⱪ ⱪilip namimni Israillarning üstigǝ ⱪonduridu wǝ Mǝn ularƣa bǝht-bǝrikǝt ata ⱪilimǝn.   
\b  
\b  
\m  
\c 7
\s1 Ⱨǝrⱪaysi ⱪǝbilǝ ǝmirlirining ⱨǝdiyǝliri  
\m
\v 1-2 Musa ibadǝt qedirini tikligǝn küni, u qedirni mǝsiⱨ ⱪilip maylap muⱪǝddǝs ⱪildi, xundaⱪla uning iqidiki barliⱪ ǝswab-jabduⱪlar, ⱪurbangaⱨ wǝ uning barliⱪ ⱪaqa-ⱪuqa ǝswablirini mǝsiⱨ ⱪilip maylap muⱪǝddǝs ⱪildi; xü küni xundaⱪ boldiki, Israilning ǝmirliri, yǝni ularning ata jǝmǝtining baxliⱪliri bolƣan, ⱪǝbilǝ ǝmirliri kelip ⱨǝdiyǝlǝrni sundi; xu ⱪǝbililǝrning ǝmirliri sanaⱪtin ɵtküzüx ixiƣa nazarǝt ⱪilƣuqilar idi.\f □ \fr 7:1-2 \ft \+bd «ibadǝt qediri tiklǝx»\+bd* ⱪatarliⱪ ixlar «Mis.» 40-bab, 17-34-ayǝtlǝrdǝ tǝswirlinidu. Demǝk, «xu küni»diki ixlar «Qɵl.» 1-6-bablardiki ixlardin awwal, xundaⱪla «Law.» 8:11tiki ixlardin keyin yüz bǝrgǝnidi.\f*  \x + \xo 7:1-2 \xt Mis. 40:18\x*  
\v 3 Ular ɵzlirining ⱨǝdiyǝlirini Pǝrwǝrdigarning ⱨuzuriƣa ⱨazir ⱪilixti, kǝltürülgǝn bu ⱨǝdiyǝlǝr jǝmiy bolup altǝ ⱨarwa, on ikki ɵküzdin ibarǝt idi; ⱨǝr ikki ǝmir birlixip birdin sayiwǝnlik ⱨarwa, ⱨǝrbir ǝmir birdin ɵküz elip kǝldi; ular bu ⱨǝdiyǝlǝrni qedirining aldiƣa ǝkilixti.  
\v 4 Pǝrwǝrdigar Musaƣa sɵz ⱪilip: —   
\m
\v 5 Jamaǝt qedirining ixliriƣa ixlitix üqün sǝn bu nǝrsilǝrni ⱪobul ⱪilip, Lawiylarning ⱨǝrbirining bejiridiƣan ixliri boyiqǝ ularning ixlitixigǝ bǝrgin, — dedi.   
\m
\v 6 Xuning bilǝn Musa ⱨarwa bilǝn ɵküzlǝrni ⱪobul ⱪilip Lawiylarƣa tapxurup bǝrdi.  
\v 7 U Gǝrxon ǝwladlirining ⱪilidiƣan ixliriƣa asasǝn, ularƣa ikki ⱨarwa bilǝn tɵt ɵküz bǝrdi.  
\v 8 Mǝrari ǝwladlirining ⱪilidiƣan ixliriƣa asasǝn, ularƣa tɵt ⱨarwa bilǝn sǝkkiz ɵküz bǝrdi; ularning ⱨǝmmisi kaⱨin Ⱨarunning oƣli Itamarƣa ⱪaraytti;  
\v 9 lekin u Koⱨatning ǝwladliriƣa ⱨeqnemǝ bǝrmidi; qünki ular muⱪǝddǝs nǝrsilǝrni kɵtürüxkǝ mǝs’ul idi; demǝk, ular mǝs’ul bolƣan nǝrsilǝrni ɵz mürisidǝ kɵtürǝtti.\f □ \fr 7:9 \ft \+bd «muⱪǝddǝs nǝrsilǝr»\+bd* — baxⱪa birhil tǝrjimisi «muⱪǝddǝs jay».\f*   
\m
\v 10 Ⱪurbangaⱨ maylinip mǝsiⱨlǝngǝn küni, uni Hudaƣa beƣixlax yolida ǝmirlǝr sunidiƣan ⱨǝdiyǝlirini elip kelip, ⱪurbangaⱨ aldiƣa ⱪoyuxti.  
\v 11 Pǝrwǝrdigar Musaƣa: —  
\m Ular ⱪurbangaⱨni beƣixlax yolida ⱨǝdiyǝlirini sunsun; ⱨǝrbir ǝmir ɵz künidǝ sunsun, — dedi.   
\m
\v 12 Birinqi küni ⱨǝdiyǝ sunƣuqi Yǝⱨuda ⱪǝbilisidin Amminadabning oƣli Naⱨxon boldi.  
\v 13 U sunƣan ⱨǝdiyǝ eƣirliⱪi bir yüz ottuz xǝkǝl kelidiƣan bir kümüx legǝn, eƣirliⱪi yǝtmix xǝkǝl kelidiƣan bir kümüx das bolup, bular muⱪǝddǝs jaydiki xǝkǝlning ɵlqǝm birliki boyiqǝ ɵlqǝndi; axliⱪ ⱨǝdiyǝ bolsun dǝp ikkisigǝ zǝytun meyi arilaxturulƣan esil un toldurulƣanidi;\f □ \fr 7:13 \ft \+bd «xǝkǝl»\+bd* — kümüxning ɵlqimi bolup, adǝttǝ 11.4 gramƣa barawǝr boluxi mumkin. Xunga 130 xǝkǝl 1.5 kilogram, 70 xǝkǝl 0.8 kilogram boluxi mumkin. \+bd «muⱪǝddǝs jaydiki xǝkǝlning ɵlqǝm birliki boyiqǝ»\+bd* — 3:47-ayǝttiki izaⱨatni kɵrüng.\f*  
\v 14 on xǝkǝl eƣirliⱪta, huxbuy toldurulƣan bir altun piyalǝ;  
\v 15 kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ üqün bir ǝrkǝk torpaⱪ, bir ⱪoqⱪar, bir yaxliⱪ bir ǝrkǝk ⱪoza;  
\v 16 gunaⱨ ⱪurbanliⱪi üqün bir tekǝ;  
\v 17 inaⱪliⱪ ⱪurbanliⱪi üqün ikki buⱪa, bǝx ⱪoqⱪar, bǝx tekǝ, bir yaxliⱪ bǝx ǝrkǝk ⱪoza; bular Amminadabning oƣli Naⱨxon sunƣan ⱨǝdiyǝlǝr idi.   
\m
\v 18 Ikkinqi küni ⱨǝdiyǝ sunƣuqi Issakarning ǝmiri Zuarning oƣli Nǝtanǝl boldi.  
\v 19 U sunƣan ⱨǝdiyǝ eƣirliⱪi bir yüz ottuz xǝkǝl kelidiƣan bir kümüx legǝn, eƣirliⱪi yǝtmix xǝkǝl kelidiƣan bir kümüx das bolup, bular muⱪǝddǝs jaydiki xǝkǝlning ɵlqǝm birliki boyiqǝ ɵlqǝndi; axliⱪ ⱨǝdiyǝ bolsun dǝp ikkisigǝ zǝytun meyi arilaxturulƣan esil un toldurulƣanidi;  
\v 20 on xǝkǝl eƣirliⱪta, huxbuy toldurulƣan bir altun piyalǝ;  
\v 21 kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ üqün bir torpaⱪ, bir ⱪoqⱪar, bir yaxliⱪ bir ǝrkǝk ⱪoza;  
\v 22 gunaⱨ ⱪurbanliⱪi üqün bir tekǝ;  
\v 23 inaⱪliⱪ ⱪurbanliⱪi üqün ikki buⱪa, bǝx ⱪoqⱪar, bǝx tekǝ, bir yaxliⱪ bǝx ǝrkǝk ⱪoza; bular Zuarning oƣli Nǝtanǝl sunƣan ⱨǝdiyǝlǝr idi.   
\m
\v 24 Üqinqi küni ⱨǝdiyǝ sunƣuqi Zǝbulun ǝwladlirining ǝmiri Ⱨelonning oƣli Eliab boldi.  
\v 25 U sunƣan ⱨǝdiyǝ eƣirliⱪi bir yüz ottuz xǝkǝl kelidiƣan bir kümüx legǝn, eƣirliⱪi yǝtmix xǝkǝl kelidiƣan bir kümüx das bolup, bular muⱪǝddǝs jaydiki xǝkǝlning ɵlqǝm birliki boyiqǝ ɵlqǝndi; axliⱪ ⱨǝdiyǝ bolsun dǝp ikkisigǝ zǝytun meyi arilaxturulƣan esil un toldurulƣanidi;  
\v 26 on xǝkǝl eƣirliⱪta, huxbuy toldurulƣan bir altun piyalǝ;  
\v 27 kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ üqün bir torpaⱪ, bir ⱪoqⱪar, bir yaxliⱪ bir ǝrkǝk ⱪoza;  
\v 28 gunaⱨ ⱪurbanliⱪi üqün bir tekǝ;  
\v 29 inaⱪliⱪ ⱪurbanliⱪi üqün ikki buⱪa, bǝx ⱪoqⱪar, bǝx tekǝ, bir yaxliⱪ bǝx ǝrkǝk ⱪoza; bular Ⱨelonning oƣli Eliab sunƣan ⱨǝdiyǝlǝr idi.   
\m
\v 30 Tɵtinqi küni ⱨǝdiyǝ sunƣuqi Rubǝn ǝwladlirining ǝmiri Xidɵrning oƣli Əlizur boldi.  
\v 31 U sunƣan ⱨǝdiyǝ eƣirliⱪi bir yüz ottuz xǝkǝl kelidiƣan bir kümüx legǝn, eƣirliⱪi yǝtmix xǝkǝl kelidiƣan bir kümüx das bolup, bular muⱪǝddǝs jaydiki xǝkǝlning ɵlqǝm birliki boyiqǝ ɵlqǝndi; axliⱪ ⱨǝdiyǝ bolsun dǝp ikkisigǝ zǝytun meyi arilaxturulƣan esil un toldurulƣanidi;  
\v 32 on xǝkǝl eƣirliⱪta, huxbuy toldurulƣan bir altun piyalǝ;  
\v 33 kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ üqün bir torpaⱪ, bir ⱪoqⱪar, bir yaxliⱪ bir ǝrkǝk ⱪoza;  
\v 34 gunaⱨ ⱪurbanliⱪi üqün bir tekǝ;  
\v 35 inaⱪliⱪ ⱪurbanliⱪi üqün ikki buⱪa, bǝx ⱪoqⱪar, bǝx tekǝ, bir yaxliⱪ bǝx ǝrkǝk ⱪoza; bular Xidɵrning oƣli Əlizur sunƣan ⱨǝdiyǝlǝr idi.   
\m
\v 36 Bǝxinqi küni ⱨǝdiyǝ sunƣuqi Ximeon ǝwladlirining ǝmiri Zuri-xaddayning oƣli Xelumiyǝl boldi.  
\v 37 U sunƣan ⱨǝdiyǝ eƣirliⱪi bir yüz ottuz xǝkǝl kelidiƣan bir kümüx legǝn, eƣirliⱪi yǝtmix xǝkǝl kelidiƣan bir kümüx das bolup, bular muⱪǝddǝs jaydiki xǝkǝlning ɵlqǝm birliki boyiqǝ ɵlqǝndi; axliⱪ ⱨǝdiyǝ bolsun dǝp ikkisigǝ zǝytun meyi arilaxturulƣan esil un toldurulƣanidi;  
\v 38 on xǝkǝl eƣirliⱪta, huxbuy toldurulƣan bir altun piyalǝ;  
\v 39 kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ üqün bir torpaⱪ, bir ⱪoqⱪar, bir yaxliⱪ bir ǝrkǝk ⱪoza;  
\v 40 gunaⱨ ⱪurbanliⱪi üqün bir tekǝ;  
\v 41 inaⱪliⱪ ⱪurbanliⱪi üqün ikki buⱪa, bǝx ⱪoqⱪar, bǝx tekǝ, bir yaxliⱪ bǝx ǝrkǝk ⱪoza; bular Zuri-xaddayning oƣli Xelumiyǝl sunƣan ⱨǝdiyǝlǝr idi.   
\m
\v 42 Altinqi küni ⱨǝdiyǝ sunƣuqi Gad ǝwladlirining ǝmiri Deuǝlning oƣli Əliasaf boldi.  
\v 43 U sunƣan ⱨǝdiyǝ eƣirliⱪi bir yüz ottuz xǝkǝl kelidiƣan bir kümüx legǝn, eƣirliⱪi yǝtmix xǝkǝl kelidiƣan bir kümüx das bolup, bular muⱪǝddǝs jaydiki xǝkǝlning ɵlqǝm birliki boyiqǝ ɵlqǝndi; axliⱪ ⱨǝdiyǝ bolsun dǝp ikkisigǝ zǝytun meyi arilaxturulƣan esil un toldurulƣanidi;  
\v 44 on xǝkǝl eƣirliⱪta, huxbuy toldurulƣan bir altun piyalǝ;  
\v 45 kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ üqün bir torpaⱪ, bir ⱪoqⱪar, bir yaxliⱪ bir ǝrkǝk ⱪoza;  
\v 46 gunaⱨ ⱪurbanliⱪi üqün bir tekǝ;  
\v 47 inaⱪliⱪ ⱪurbanliⱪi üqün ikki buⱪa, bǝx ⱪoqⱪar, bǝx tekǝ, bir yaxliⱪ bǝx ǝrkǝk ⱪoza; bular Deuǝlning oƣli Əliasaf sunƣan ⱨǝdiyǝlǝr idi.   
\m
\v 48 Yǝttinqi küni ⱨǝdiyǝ sunƣuqi Əfraim ǝwladlirining ǝmiri Ammiⱨudning oƣli Əlixama boldi.  
\v 49 U sunƣan ⱨǝdiyǝ eƣirliⱪi bir yüz ottuz xǝkǝl kelidiƣan bir kümüx legǝn, eƣirliⱪi yǝtmix xǝkǝl kelidiƣan bir kümüx das bolup, bular muⱪǝddǝs jaydiki xǝkǝlning ɵlqǝm birliki boyiqǝ ɵlqǝndi; axliⱪ ⱨǝdiyǝ bolsun dǝp ikkisigǝ zǝytun meyi arilaxturulƣan esil un toldurulƣanidi;  
\v 50 on xǝkǝl eƣirliⱪta, huxbuy toldurulƣan bir altun piyalǝ;  
\v 51 kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ üqün bir torpaⱪ, bir ⱪoqⱪar, bir yaxliⱪ bir ǝrkǝk ⱪoza;  
\v 52 gunaⱨ ⱪurbanliⱪi üqün bir tekǝ;  
\v 53 inaⱪliⱪ ⱪurbanliⱪi üqün ikki buⱪa, bǝx ⱪoqⱪar, bǝx tekǝ, bir yaxliⱪ bǝx ǝrkǝk ⱪoza; bular Ammiⱨudning oƣli Əlixama sunƣan ⱨǝdiyǝlǝr idi.   
\m
\v 54 Sǝkkizinqi küni ⱨǝdiyǝ sunƣuqi Manassǝⱨ ǝwladlirining ǝmiri Pidaⱨzurning oƣli Gamaliyǝl boldi.  
\v 55 U sunƣan ⱨǝdiyǝ eƣirliⱪi bir yüz ottuz xǝkǝl kelidiƣan bir kümüx legǝn, eƣirliⱪi yǝtmix xǝkǝl kelidiƣan bir kümüx das bolup, bular muⱪǝddǝs jaydiki xǝkǝlning ɵlqǝm birliki boyiqǝ ɵlqǝndi; axliⱪ ⱨǝdiyǝ bolsun dǝp ikkisigǝ zǝytun meyi arilaxturulƣan esil un toldurulƣanidi;  
\v 56 on xǝkǝl eƣirliⱪta, huxbuy toldurulƣan bir altun piyalǝ;  
\v 57 kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ üqün bir torpaⱪ, bir ⱪoqⱪar, bir yaxliⱪ bir ǝrkǝk ⱪoza;  
\v 58 gunaⱨ ⱪurbanliⱪi üqün bir tekǝ;  
\v 59 inaⱪliⱪ ⱪurbanliⱪi üqün ikki buⱪa, bǝx ⱪoqⱪar, bǝx tekǝ, bir yaxliⱪ bǝx ǝrkǝk ⱪoza; bular Pidaⱨzurning oƣli Gamaliyǝl sunƣan ⱨǝdiyǝlǝr idi.   
\m
\v 60 Toⱪⱪuzinqi küni ⱨǝdiyǝ sunƣuqi Benyamin ǝwladlirining ǝmiri Gideonining oƣli Abidan boldi.  
\v 61 U sunƣan ⱨǝdiyǝ eƣirliⱪi bir yüz ottuz xǝkǝl kelidiƣan bir kümüx legǝn, eƣirliⱪi yǝtmix xǝkǝl kelidiƣan bir kümüx das bolup, bular muⱪǝddǝs jaydiki xǝkǝlning ɵlqǝm birliki boyiqǝ ɵlqǝndi; axliⱪ ⱨǝdiyǝ bolsun dǝp ikkisigǝ zǝytun meyi arilaxturulƣan esil un toldurulƣanidi;  
\v 62 on xǝkǝl eƣirliⱪta, huxbuy toldurulƣan bir altun piyalǝ;  
\v 63 kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ üqün bir torpaⱪ, bir ⱪoqⱪar, bir yaxliⱪ bir ǝrkǝk ⱪoza;  
\v 64 gunaⱨ ⱪurbanliⱪi üqün bir tekǝ;  
\v 65 inaⱪliⱪ ⱪurbanliⱪi üqün ikki buⱪa, bǝx ⱪoqⱪar, bǝx tekǝ, bir yaxliⱪ bǝx ǝrkǝk ⱪoza; bular Gideonining oƣli Abidan sunƣan ⱨǝdiyǝlǝr idi.   
\m
\v 66 Oninqi küni ⱨǝdiyǝ sunƣuqi Dan ǝwladlirining ǝmiri Ammixaddayning oƣli Aⱨiǝzǝr boldi.  
\v 67 U sunƣan ⱨǝdiyǝ eƣirliⱪi bir yüz ottuz xǝkǝl kelidiƣan bir kümüx legǝn, eƣirliⱪi yǝtmix xǝkǝl kelidiƣan bir kümüx das bolup, bular muⱪǝddǝs jaydiki xǝkǝlning ɵlqǝm birliki boyiqǝ ɵlqǝndi; axliⱪ ⱨǝdiyǝ bolsun dǝp ikkisigǝ zǝytun meyi arilaxturulƣan esil un toldurulƣanidi;  
\v 68 on xǝkǝl eƣirliⱪta, huxbuy toldurulƣan bir altun piyalǝ;  
\v 69 kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ üqün bir torpaⱪ, bir ⱪoqⱪar, bir yaxliⱪ bir ǝrkǝk ⱪoza;  
\v 70 gunaⱨ ⱪurbanliⱪi üqün bir tekǝ;  
\v 71 inaⱪliⱪ ⱪurbanliⱪi üqün ikki buⱪa, bǝx ⱪoqⱪar, bǝx tekǝ, bir yaxliⱪ bǝx ǝrkǝk ⱪoza; bular Ammixaddayning oƣli Aⱨiǝzǝr sunƣan ⱨǝdiyǝlǝr idi.   
\m
\v 72 On birinqi küni ⱨǝdiyǝ sunƣuqi Axir ǝwladlirining ǝmiri Okranning oƣli Pagiyǝl boldi.  
\v 73 U sunƣan ⱨǝdiyǝ eƣirliⱪi bir yüz ottuz xǝkǝl kelidiƣan bir kümüx legǝn, eƣirliⱪi yǝtmix xǝkǝl kelidiƣan bir kümüx das bolup, bular muⱪǝddǝs jaydiki xǝkǝlning ɵlqǝm birliki boyiqǝ ɵlqǝndi; axliⱪ ⱨǝdiyǝ bolsun dǝp ikkisigǝ zǝytun meyi arilaxturulƣan esil un toldurulƣanidi;  
\v 74 on xǝkǝl eƣirliⱪta, huxbuy toldurulƣan bir altun piyalǝ;  
\v 75 kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ üqün bir torpaⱪ, bir ⱪoqⱪar, bir yaxliⱪ bir ǝrkǝk ⱪoza;  
\v 76 gunaⱨ ⱪurbanliⱪi üqün bir tekǝ;  
\v 77 inaⱪliⱪ ⱪurbanliⱪi üqün ikki buⱪa, bǝx ⱪoqⱪar, bǝx tekǝ, bir yaxliⱪ bǝx ǝrkǝk ⱪoza; bular Okranning oƣli Pagiyǝl sunƣan ⱨǝdiyǝlǝr idi.   
\m
\v 78 On ikkinqi küni ⱨǝdiyǝ sunƣuqi Naftali ǝwladlirining ǝmiri Enanning oƣli Aⱨira boldi.  
\v 79 U sunƣan ⱨǝdiyǝ eƣirliⱪi bir yüz ottuz xǝkǝl kelidiƣan bir kümüx legǝn, eƣirliⱪi yǝtmix xǝkǝl kelidiƣan bir kümüx das bolup, bular muⱪǝddǝs jaydiki xǝkǝlning ɵlqǝm birliki boyiqǝ ɵlqǝndi; axliⱪ ⱨǝdiyǝ bolsun dǝp ikkisigǝ zǝytun meyi arilaxturulƣan esil un toldurulƣanidi;  
\v 80 on xǝkǝl eƣirliⱪta, huxbuy toldurulƣan bir altun piyalǝ;  
\v 81 kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ üqün bir torpaⱪ, bir ⱪoqⱪar, bir yaxliⱪ bir ǝrkǝk ⱪoza;  
\v 82 gunaⱨ ⱪurbanliⱪi üqün bir tekǝ;  
\v 83 inaⱪliⱪ ⱪurbanliⱪi üqün ikki buⱪa, bǝx ⱪoqⱪar, bǝx tekǝ, bir yaxliⱪ bǝx ǝrkǝk ⱪoza; bular Enanning oƣli Aⱨira sunƣan ⱨǝdiyǝlǝr idi.   
\m
\v 84 Ⱪurbangaⱨ maylinip mǝsiⱨlǝngǝn künidǝ, Israil ǝmirliri ⱪurbangaⱨⱪa sunƣan ⱨǝdiyǝlǝr: — jǝmiy on ikki kümüx legǝn, on ikki kümüx das, on ikki altun piyalǝ boldi,  
\v 85 ⱨǝrbir kümüx legǝnning eƣirliⱪi bir yüz ottuz xǝkǝl, ⱨǝrbir kümüx dasning eƣirliⱪi yǝtmix xǝkǝl idi; muxu ⱪaqa-ⱪuqiƣa kǝtkǝn kümüx muⱪǝddǝs jaydiki xǝkǝlning ɵlqǝm birliki boyiqǝ ɵlqǝngǝndǝ, jǝmiy ikki ming tɵt yüz xǝkǝl qiⱪti;  
\v 86 huxbuy bilǝn toldurulƣan altun piyalǝ on ikki bolup, muⱪǝddǝs jaydiki xǝkǝlning ɵlqǝm birliki boyiqǝ ɵlqǝngǝndǝ, ⱨǝrbir altun piyalining eƣirliⱪi on xǝkǝl qiⱪti; bu altun piyalilǝrning altuni jǝmiy bir yüz yigirmǝ xǝkǝl qiⱪti;  
\v 87 kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪlar üqün bolƣan mallar: — jǝmiy on ikki torpaⱪ, on ikki ⱪoqⱪar, on ikki bir yaxliⱪ ǝrkǝk ⱪoza idi, ⱨǝrbiri tegixlik axliⱪ ⱨǝdiyǝlǝr bilǝn billǝ sunuldi; on ikki tekǝ gunaⱨ ⱪurbanliⱪi üqün sunuldi;  
\v 88 inaⱪliⱪ ⱪurbanliⱪliri üqün sunulƣini jǝmiy yigirmǝ tɵt buⱪa, atmix ⱪoqⱪar, atmix tekǝ, bir yaxliⱪ atmix ǝrkǝk ⱪoza idi. Ⱪurbangaⱨ maylinip mǝsiⱨlinip, uni Hudaƣa beƣixlax yolida sunulƣan ⱨǝdiyǝlǝr mana muxular.   
\m
\v 89 Musa \add Pǝrwǝrdigar\add* bilǝn sɵzlǝxkili jamaǝt qediriƣa kirgǝn qeƣida, u «ⱨɵküm-guwaⱨliⱪ sanduⱪi»ning üstidiki «kafarǝt tǝhti»ning ikki tǝripidiki kerubning otturisidin uning ɵzigǝ gǝp ⱪilƣan awazini anglap turdi; Pǝrwǝrdigar xu yolda uningƣa sɵz ⱪilatti.\f □ \fr 7:89 \ft \+bd «Pǝrwǝrdigar bilǝn»\+bd* — Ibraniy tilida «uning bilǝn». \+bd «Pǝrwǝrdigar xu yolda...»\+bd* — Ibraniy tilida «U xu yolda...».\f*   
\b  
\b  
\m  
\c 8
\s1 Altun qiraƣdan  
\m
\v 1 Pǝrwǝrdigar Musaƣa sɵz ⱪilip: —   
\m
\v 2 Sǝn Ⱨarunƣa: «Sǝn qiraƣlar yaⱪidiƣan qaƣda yǝttǝ qiraƣning ⱨǝmmisi qiraƣdanning aldini yorutidiƣan bolsun» dǝp eytip ⱪoy, — dedi.\x + \xo 8:2 \xt Mis. 25:37\x*   
\m
\v 3 Ⱨarun xundaⱪ ⱪildi; u qiraƣdan üstidiki qiraƣlarning ⱨǝmmisini yandurup, huddi Pǝrwǝrdigarning Musaƣa eytⱪinidǝk, qiraƣ nurini qiraƣdanning aldini yorutidiƣan ⱪilip ⱪoydi.  
\v 4 Qiraƣdanning yasilixi mundaⱪ: u altundin bolⱪa bilǝn soⱪup yasalƣan, putidin güllirigiqǝ bolⱪa bilǝn soⱪup qiⱪirilƣan. Pǝrwǝrdigar Musaƣa kɵrsǝtkǝn nushidǝk, u qiraƣdanni xundaⱪ yasatti.\x + \xo 8:4 \xt Mis. 25:31\x*   
\b  
\m  
\s1 Lawiylarning Hudaning hizmitigǝ atap paklinip ayrilixi  
\m
\v 5 Pǝrwǝrdigar Musaƣa mundaⱪ dedi: —   
\m
\v 6 Sǝn Israillarning iqidin Lawiylarni tallap qiⱪip pakliƣin.  
\v 7 Ularni paklax üqün ularƣa mundaⱪ ⱪil: «kafarǝt süyi»ni ularning bǝdinigǝ qaqⱪin; andin ular ɵzliri pütün bǝdinini ustura bilǝn qüxürsun, kiyimlirini yuyup ɵzini pak ⱪilsun.\f □ \fr 8:7 \ft \+bd «kafarǝt süyi»\+bd* — ibraniy tilida «gunaⱨ süyi» yaki «gunaⱨdin paklax süyi». Bu su 19-babta tǝpsiliy tǝswirlinidu.\f*  
\v 8 Andin keyin ular bir torpaⱪ bilǝn xuningƣa ⱪoxup axliⱪ ⱨǝdiyǝsini, yǝni zǝytun meyi ilǝxtürülgǝn esil unni kǝltürsun; sǝn gunaⱨ ⱪurbanliⱪi üqün yǝnǝ bir torpaⱪni kǝltür.  
\v 9 Sǝn Lawiylarni jamaǝt qedirining aldiƣa kǝltür wǝ pütün Israil jamaitini yiƣip kǝl;  
\v 10 Lawiylarni Pǝrwǝrdigarning ⱨuzuriƣa ⱨazir ⱪilƣin; andin Israillar kelip ⱪollirini ularning üstigǝ ⱪoysun.  
\v 11 Ⱨarun Lawiylarni Israillarning «pulanglatma ⱪurbanliⱪ»i süpitidǝ Pǝrwǝrdigarning hizmitini ⱪilsun dǝp, Pǝrwǝrdigarƣa ⱨǝdiyǝ ⱪilsun.\f □ \fr 8:11 \ft \+bd «ⱨǝdiyǝ ⱪilsun»\+bd* — ibraniy tilida «irƣanglatsun».\f*  
\v 12 Lawiylar ⱪollirini ⱨeliⱪi ikki torpaⱪning bexiƣa ⱪoysun; sǝn birini gunaⱨ ⱪurbanliⱪi bolsun, birini kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ bolsun, Lawiylar üqün kafarǝt kǝltürsun dǝp Pǝrwǝrdigarƣa sunƣin.\f □ \fr 8:12 \ft \+bd «sǝn ... Pǝrwǝrdigarƣa sunƣin»\+bd* — Tǝwrat boyiqǝ, bu Musa pǝyƣǝmbǝrning ɵzi kaⱨinning ornida birdinbir ⱪurbanliⱪ ⱪilƣan waⱪti idi.\f*  
\v 13 Sǝn andin Lawiylarni Ⱨarun bilǝn uning oƣullirining aldida turƣuzup, ularni pulanglatma ⱪurbanliⱪ süpitidǝ Pǝrwǝrdigarƣa ⱨǝdiyǝ ⱪil.   
\m
\v 14 Lawiylar Meningki bolsun dǝp, sǝn Lawiylarni ǝnǝ xu tǝriⱪidǝ Israillardin ayrip qiⱪ.\x + \xo 8:14 \xt Qɵl. 3:45\x*  
\v 15 Andin Lawiylar kirip jamaǝt qedirining ixlirini ⱪilsa bolidu; sǝn ularni paklandur, ularni pulanglatma ⱪurbanliⱪ süpitidǝ ⱨǝdiyǝ ⱪil.  
\v 16 Qünki ular Israillar iqidǝ pütünlǝy Manga atalƣan; Mening ularni Meningki bolsun dǝp tallixim ularni Israillarning arisida baliyatⱪuning tunji mewisi ornida ⱪoyƣanliⱪimdur.  
\v 17 Qünki Israillarning tunjisi, mǝyli u insan yaki ⱨaywan bolsun, pütünlǝy Manga tǝwǝdur; Mǝn Misir zeminida barliⱪ tunjilarni ɵltürgǝn küni ularni Ɵzümgǝ muⱪǝddǝs ⱪilip eliwalƣanidim.\x + \xo 8:17 \xt Mis. 13:2; 22:29; 34:19; Law. 27:26; Qɵl. 3:13; Luⱪa 2:23\x*  
\v 18 Mening Lawiylarni u yol bilǝn tallixim ularni Israillarning iqidiki tunjilirining ornida ⱪoyuxum üqündur.\x + \xo 8:18 \xt Qɵl. 3:12\x*  
\v 19 Wǝ jamaǝt qedirida Israillarning hizmitidǝ bolsun wǝ Israillarning \add gunaⱨini tilǝp\add* kafarǝt kǝltürsun, xuningdǝk Israillar muⱪǝddǝs jayƣa yeⱪinlaxⱪanda ular arisida bala-ⱪaza qiⱪmisun dǝp, Mǝn Israillar iqidin Lawiylarni Ⱨarun bilǝn uning oƣulliriƣa bǝrdim.  
\v 20 Musa, Ⱨarun wǝ pütkül Israil jamaiti Lawiylarni xundaⱪ ⱪildi; Pǝrwǝrdigarning Lawiylar toƣruluⱪ Musaƣa buyruƣinidǝk Israillar ⱨǝmmisini bǝja kǝltürdi.  
\v 21 Lawiylar xundaⱪ ⱪilip ɵzlirini \add gunaⱨtin\add* paklap, kiyim-keqǝklirini yuyup pakizlidi; Ⱨarun ularni pulanglatma ⱪurbanliⱪ süpitidǝ Pǝrwǝrdigarƣa ⱨǝdiyǝ ⱪildi; Ⱨarun yǝnǝ ularni paklaxⱪa \add gunaⱨini tilǝp\add* kafarǝt ⱪildi.  
\v 22 Andin keyin Lawiylar kirip Ⱨarunning aldida, xundaⱪla uning oƣullirining aldida, jamaǝt qediri iqidiki ixlarni ⱪilixⱪa kirixti; Pǝrwǝrdigar Lawiylar toƣruluⱪ Musaƣa ⱪandaⱪ buyruƣan bolsa, Israillar uni xu boyiqǝ bǝja kǝltürdi.   
\m
\v 23 Pǝrwǝrdigar Musaƣa sɵz ⱪilip mundaⱪ dedi: —   
\m
\v 24 Lawiylarning wǝzipisi mundaⱪ bolsun: — Yigirmǝ bǝx yaxtin yuⱪiriliri kirip jamaǝt qediri iqidiki ixlarni ⱪilixⱪa sǝpkǝ kirsun;\f □ \fr 8:24 \ft \+bd «sǝpkǝ kirsun»\+bd* — ibraniy tilida «jǝng üqün ⱪoxunƣa kirsun» degǝn sɵzlǝr bilǝn ipadilinidu. 4:23ni wǝ izaⱨatini kɵrüng.\f*  
\v 25 ǝllik yaxⱪa yǝtkǝndin keyin sǝptin qekinip xu hizmǝtni ⱪilmisun;  
\v 26 lekin ular jamaǝt qediri iqidǝ ⱪerindaxliriƣa yardǝmlixip, ularning ⱨajǝtliridin qiⱪixⱪa bolidu, ǝmma qedirdiki rǝsmiy wǝzipidǝ bolmisun. Lawiylarning wǝzipiliri ⱨǝⱪⱪidǝ ularƣa ǝnǝ xundaⱪ ⱪil.   
\b  
\b  
\m  
\c 9
\s1 Sinay qɵl-bayawinida «ɵtüp ketix ⱨeyti»ni ɵtküzüx  
\m
\v 1 Misir zeminidin qiⱪⱪandin keyinki ikkinqi yili birinqi ayda, Pǝrwǝrdigar Sinay qɵlidǝ Musaƣa buyrup: —   
\m
\v 2 Israillar bekitilgǝn waⱪitta ɵtüp ketix ⱨeytini ɵtküzsun;\x + \xo 9:2 \xt Mis. 12:1-28; Law. 23:5; Qɵl. 28:16; Ⱪan. 16:2\x*  
\v 3 yǝni muxu ayning on tɵtinqi küni gugumda, bekitilgǝn waⱪitta, barliⱪ bǝlgilimǝ wǝ ⱪaidǝ-tǝrtip boyiqǝ ⱨeytni ɵtküzünglar, — dedi.\f □ \fr 9:3 \ft \+bd «gugum»\+bd* — ibraniy tilida «ikki kǝq ariliⱪida» degǝn sɵzlǝr bilǝn ipadilinidu — demǝk xǝpǝⱪ waⱪti, «kün petix» wǝ ⱪarangƣuluⱪ ariliⱪida bolƣan waⱪit.\f*  
\v 4 Xuning bilǝn Musa Israillarƣa sɵz ⱪilip ɵtüp ketix ⱨeytini ɵtküzüxni buyrudi.  
\v 5 Ular birinqi ayning on tɵtinqi küni gugumda, Sinay qɵlidǝ ɵtüp ketix ⱨeytini ɵtküzdi; Pǝrwǝrdigar Musaƣa ⱪandaⱪ buyruƣan bolsa, Israillar xundaⱪ ⱪildi. \f □ \fr 9:5 \ft \+bd «gugum»\+bd* — 3-ayǝttiki izaⱨatni kɵrüng.\f*   
\m
\v 6 Bir nǝqqǝylǝn bir ɵlükkǝ tegip ketip napak bolup ⱪalƣanliⱪi üqün, ular xu küni ɵtüp ketix ⱨeytini ɵtküzǝlmidi-dǝ, ular xu küni Musa bilǝn Ⱨarunning aldiƣa kelip Musaƣa: —   
\m
\v 7 Biz ɵlüp ⱪalƣan adǝmgǝ tegip ketip napak bolup ⱪalƣan bolsaⱪmu, lekin nemixⱪa Israillarning ⱪatarida, bekitilgǝn waⱪitta Pǝrwǝrdigarƣa sunuxⱪa kerǝk bolƣinini elip kelixtin rǝt ⱪilinimiz? — deyixti.   
\m
\v 8 — Tohtap turunglar, mǝn berip Pǝrwǝrdigar silǝr toƣranglarda nemǝ buyruydikin, anglap baⱪay, — dedi Musa ularƣa.   
\m
\v 9 Pǝrwǝrdigar Musaƣa sɵz ⱪilip mundaⱪ dedi: —   
\m
\v 10 Sǝn Israillarƣa mundaⱪ degin: «Silǝr wǝ silǝrning ǝwladliringlar iqidǝ bǝzilǝr ɵlüklǝrgǝ tegip ketip napak bolup ⱪalƣan bolsa yaki uzaⱪ sǝpǝr üstidǝ bolsa, ular yǝnila Pǝrwǝrdigar üqün ɵtüp ketix ⱨeytini ɵtküzüxkǝ bolidu.\f □ \fr 9:10 \ft \+bd «ular yǝnila Pǝrwǝrdigar üqün ɵtüp ketix ɵtküzüxkǝ bolidu»\+bd* — yaki «u yǝnila Pǝrwǝrdigar üqün ɵtüp ketix ⱨeytini ɵtküzidu».\f*  
\v 11 Undaⱪ kixilǝr ikkinqi ayning on tɵtinqi küni gugumda ⱨeytni ɵtküzsun; \add ⱨeyt taamini\add* petir nan wǝ aqqiⱪ kɵktatlar bilǝn billǝ yesun;\f □ \fr 9:11 \ft \+bd «gugum»\+bd* — 3-ayǝttiki izaⱨatni kɵrüng.\f*  
\v 12 ulardin ǝtigǝ azraⱪmu ⱪaldurmisun wǝ \add ⱪozisining\add* ustihanliridin birǝrsinimu sundurƣuqi bolmisun; ular ⱨeytni ɵtüp ketix ⱨeytining barliⱪ bǝlgilimiliri boyiqǝ ɵtküzsun.\f □ \fr 9:12 \ft \+bd ««ɵtüp ketix ⱨeyti»diki ⱪoza»\+bd* — «Mis.» 12:46, «Yuⱨ.» 19:36ni kɵrüng.\f*  \x + \xo 9:12 \xt Mis. 12:46; Yⱨ. 19:33, 36\x*  
\v 13 Ⱨalbuki, pak bolƣan, sǝpǝr üstidimu bolmiƣan ǝmma ɵtüp ketix ⱨeytini ɵtküzüxkǝ etibar bǝrmigǝn kixi bolsa ɵz hǝlⱪidin üzüp taxlinidu; qünki bekitilgǝn waⱪitta Pǝrwǝrdigarƣa sunux kerǝk bolƣinini sunmiƣanliⱪi üqün, u ɵz gunaⱨini ɵz üstigǝ alidu.\f □ \fr 9:13 \ft \+bd «ɵz hǝlⱪidin üzüp taxlinidu»\+bd* — bu ibarǝ adǝttǝ adǝmning Hudaning biwasitǝ jazasi bilǝn dunyadin ketixini kɵrsitidu. «Mis.» 12:19diki izaⱨatni kɵrüng.\f*  
\v 14 Əgǝr aranglarda turuwatⱪan yat ǝllik bir musapir Pǝrwǝrdigar üqün ɵtüp ketix ⱨeytini ɵtküzüxni halisa, u ɵtüp ketix ⱨeyti toƣrisidiki bǝlgilimǝ wǝ ⱪaidǝ-tǝrtip boyiqǝ ɵtküzsun; yat ǝllik musapirlar üqün wǝ zeminda tuƣulƣanlar üqünmu aranglarda xu birla nizam bolsun.\x + \xo 9:14 \xt Mis. 12:49\x*   
\b  
\m  
\s1 Hudaning Israillarni qɵl-bayawanda Ɵz buluti wǝ oti bilǝn yetǝklixi  
\m
\v 15 Ibadǝt qediri tiklǝngǝn küni, bulut ibadǝt qedirini, yǝni ⱨɵküm-guwaⱨliⱪ qedirini ⱪaplap turdi; kǝqtin taki ǝtigǝngiqǝ, bulut huddi ottǝk ibadǝt qedirining üstidǝ turdi.\f □ \fr 9:15 \ft \+bd «Ibadǝt qedirini ⱪapliƣan bulut»\+bd* — «Mis.» 40:34-38ni kɵrüng.\f*  \x + \xo 9:15 \xt Mis. 40:34\x*  
\v 16 Daim xundaⱪ bolatti; \add kündüzi\add* bulut ibadǝt qedirini ⱪaplap turatti, keqisi u otⱪa ohxaytti.  
\v 17 Ⱪaqaniki bulut jamaǝt qedirining üstidin kɵtürülsǝ, Israillar yolƣa qiⱪatti; bulut ⱪǝyǝrdǝ tohtisa, Israillar xu yǝrdǝ bargaⱨ tikǝtti.  
\v 18 Israillar Pǝrwǝrdigarning buyruⱪi boyiqǝ mangatti, Pǝrwǝrdigarning buyruⱪi boyiqǝ bargaⱨ tikǝtti; bulut ibadǝt qedirining üstidǝ ⱪanqǝ uzaⱪ tohtisa, ular bargaⱨta xunqǝ uzaⱪ turatti.\x + \xo 9:18 \xt 1Kor. 10:1\x*  
\v 19 Bulut ibadǝt qedirining üstidǝ heli künlǝrgiqǝ tohtap tursa, Israillarmu Pǝrwǝrdigarning kɵrsitmisini tutup sǝpǝrgǝ qiⱪmaytti;  
\v 20 mubada bulut ibadǝt qedirining üstidǝ pǝⱪǝt birnǝqqǝ künla tohtisa, ular Pǝrwǝrdigarning buyruⱪi boyiqǝ xu waⱪitta bargaⱨ ⱪurup yatatti, andin yǝnǝ Pǝrwǝrdigarning buyruⱪi boyiqǝ sǝpǝrgǝ atlinatti.  
\v 21 Wǝ mubada bulut pǝⱪǝtla kǝqtin ǝtigǝngiqǝ tohtap, ǝttigǝndǝ bulut yǝnǝ kɵtürülsǝ, ular yǝnǝ yolƣa qiⱪatti; mǝyli kündüzi yaki keqisi bulut kɵtürülsila, ular sǝpǝrgǝ qiⱪatti.  
\v 22 Bulut ibadǝt qedirining üstidǝ uzunraⱪ tursa, mǝyli ikki kün, bir ay, bir yil tursimu, Israillar yolƣa qiⱪmay bargaⱨta turuwerǝtti; lekin bulut kɵtürülüp mangsila ular sǝpirini dawamlaxturatti.\x + \xo 9:22 \xt Mis. 40:36, 37\x*  
\v 23 Pǝrwǝrdigarning buyruⱪi bilǝn ular bargaⱨ ⱪuratti, Pǝrwǝrdigarning buyruⱪi bilǝn ular sǝpǝrni dawamlaxturatti; ular Pǝrwǝrdigarning Musaning wastisi bilǝn bǝrgǝn ǝmri boyiqǝ, Pǝrwǝrdigarning kɵrsitmisini tutatti.   
\b  
\b  
\m  
\c 10
\s1 Kümüx kanay qelinix waⱪitliri  
\m
\v 1 Pǝrwǝrdigar Musaƣa sɵz ⱪilip mundaⱪ dedi: —   
\m
\v 2 Sǝn ɵzünggǝ ikki kanay yasatⱪin; ularni kümüxtin soⱪtur. Ular jamaǝtni yiƣixⱪa, xundaⱪla jamaǝtni bargaⱨlirini yiƣixturup yolƣa qiⱪixⱪa qaⱪirix üqün ixlitilidu.  
\v 3 Ikki kanay qelinƣanda pütkül jamaǝt sening yeningƣa jamaǝt qediri dǝrwazisining aldiƣa yiƣilidiƣan bolsun.  
\v 4 Əgǝr yalƣuz biri qelinsa, ǝmirliri, yǝni mingliƣan Israillarning mingbexiliri sening yeningƣa kelip yiƣilsun.  
\v 5 Silǝr ⱪattiⱪ yuⱪiri awaz bilǝn qalƣanda kün qiⱪix tǝrǝptiki bargaⱨlar yolƣa qiⱪsun.\f □ \fr 10:5 \ft \+bd «ⱪattiⱪ yuⱪiri awaz bilǝn»\+bd* — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «agaⱨ awazi bilǝn».\f*  
\v 6 Andin silǝr ikkinqi ⱪetim ⱪattiⱪ, yuⱪiri awaz bilǝn qalƣanda jǝnub tǝrǝptiki bargaⱨlar yolƣa qiⱪsun; ular yolƣa qiⱪⱪan qaƣda kanay ⱪattiⱪ, yuⱪiri awaz bilǝn qelinixi kerǝktur.   
\m
\v 7 Jamaǝtni yiƣilixⱪa qaⱪiridiƣan qaƣda, kanay qelinglar, ǝmma ⱪattiⱪ, yuⱪiri awaz bilǝn qalmanglar;  
\v 8 Ⱨarunning ǝwladliri, kaⱨin bolƣanlar kanaylarni qalsun; bular silǝrgǝ ǝwladmu-ǝwlad bir ǝbǝdiy bǝlgilimǝ bolsun.\f □ \fr 10:8 \ft \+bd «bular»\+bd* — kanaylar ɵzliri.\f*  
\v 9 Əgǝr silǝr ɵz zemininglarda silǝrgǝ zulum salƣan düxmininglar bilǝn jǝng ⱪilixⱪa qiⱪsanglar, ⱪattiⱪ, yuⱪiri awaz bilǝn qelinglar. Xuning bilǝn ɵzünglarning Hudasi bolƣan Pǝrwǝrdigarning aldida yad etilip, düxmininglardin ⱪutulisilǝr.  
\v 10 Buningdin baxⱪa, huxal künliringlarda, bekitilgǝn ⱨeytliringlarda wǝ ayning birinqi künliridǝ, silǝr kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ wǝ inaⱪliⱪ ⱪurbanliⱪlirini sunƣininglarda, ⱪurbanliⱪlarning aldida turup kanay qelinglar; xuning bilǝn \add kanaylar\add* silǝrni Hudayinglarƣa ǝslǝtküqi bolidu; Mǝn Hudayinglar Pǝrwǝrdigardurmǝn.   
\b  
\m  
\s1 Sinaydin yolƣa qiⱪix tǝrtipi  
\m
\v 11 Ikkinqi yili, ikkinqi ayning yigirminqi küni bulut ⱨɵküm-guwaⱨliⱪ qedirining üstidin kɵtürüldi;\f □ \fr 10:11 \ft \+bd «ⱨɵküm-guwaⱨliⱪ»\+bd* — muxu yǝrdǝ «ⱨɵküm-guwaⱨliⱪ» Hudaning Israilƣa ata ⱪilƣan tüp ǝmrlirini, xundaⱪla uning Israil bilǝn bolidiƣan ǝⱨdisini kɵrsitidu («Mis.» 20-babni kɵrüng). Hudaning muⱪǝddǝs maⱨiyiti wǝ harakteri xu ǝmrlǝrdǝ ayan ⱪilinƣaqⱪa, uning «ⱨɵküm-guwaⱨliⱪ»i dǝpmu atilidu. Xu ǝmrlǝr «ǝⱨdǝ sanduⱪi» iqidǝ saⱪlaⱪliⱪ tax tahtaylar üstigǝ pütülgǝn («Mis.» 40:20ni kɵrüng).\f*  
\v 12 xuning bilǝn Israillar Sinay qɵlidin qiⱪip, yol elip sǝpǝrlirini baxlidi; bulut Paran qɵlidǝ tohtidi.  
\v 13 Bu ularning birinqi ⱪetim Pǝrwǝrdigarning Musaning wastisi bilǝn ⱪilƣan ǝmri boyiqǝ yolƣa qiⱪixi boldi.  
\v 14 Yǝⱨuda bargaⱨi ɵzining tuƣi astida ⱪoxun-ⱪoxun bolup aldi bilǝn yolƣa qiⱪti; ⱪoxunning baxliⱪi Amminadabning oƣli Naⱨxon idi.\x + \xo 10:14 \xt Qɵl. 1:7; 2:3 \x*  
\v 15 Issakar ⱪǝbilisi ⱪoxunining baxliⱪi Zuarning oƣli Nǝtanǝl idi.  
\v 16 Zǝbulun ⱪǝbilisi ⱪoxunining baxliⱪi Ⱨelonning oƣli Eliab idi.  
\v 17 Andin ibadǝt qediri quwulup, Gǝrxonning ǝwladliri bilǝn Mǝrarining ǝwladliri uni kɵtürüp yolƣa qiⱪti.   
\m
\v 18 Rubǝn bargaⱨi ɵzining tuƣi astida ⱪoxun-ⱪoxun bolup yolƣa qiⱪti; ⱪoxunning baxliⱪi Xidɵrning oƣli Əlizur idi.  
\v 19 Ximeon ⱪǝbilisi ⱪoxunining baxliⱪi Zuri-xaddayning oƣli Xelumiyǝl idi.  
\v 20 Gad ⱪǝbilisi ⱪoxunining baxliⱪi Deuǝlning oƣli Əliasaf idi.  
\v 21 Andin Koⱨatlar muⱪǝddǝs buyumlarni kɵtürüp yolƣa qiⱪti; ular yetip kelixtin burun ibadǝt qedirini \add kɵtürgüqilǝr\add* kelip uni tiklǝp ⱪoyuxⱪanidi.\x + \xo 10:21 \xt Qɵl. 4:4\x*   
\m
\v 22 Əfraim bargaⱨi ɵzining tuƣi astida ⱪoxun-ⱪoxun bolup yolƣa qiⱪti; ⱪoxunning baxliⱪi Ammiⱨudning oƣli Əlixama idi.  
\v 23 Manassǝⱨ ⱪǝbilisi ⱪoxunining baxliⱪi Pidaⱨzurning oƣli Gamaliyǝl idi.  
\v 24 Binyamin ⱪǝbilisi ⱪoxunining baxliⱪi Gideonining oƣli Abidan idi.   
\m
\v 25 Dan bargaⱨi ⱨǝmmǝ bargaⱨlarning arⱪa muⱨapizǝtqisi bolup, ɵzining tuƣi astida ⱪoxun-ⱪoxun bolup yolƣa qiⱪti; ⱪoxunning baxliⱪi Ammixaddayning oƣli Aⱨiǝzǝr idi.  
\v 26 Axir ⱪǝbilisi ⱪoxunining baxliⱪi Okranning oƣli Pagiyǝl idi.  
\v 27 Naftali ⱪǝbilisi ⱪoxunining baxliⱪi Enanning oƣli Aⱨira idi.   
\m
\v 28 Bular Israillar yolƣa qiⱪⱪanda ⱪoxun-ⱪoxun bolup mengix tǝrtipi idi; ular xu tǝriⱪidǝ yolƣa qiⱪti.   
\b  
\m  
\s1 Musaning ⱪeynakisi Ⱨobabⱪa bolƣan tǝlipi  
\m
\v 29 Musa ɵzining ⱪeynatisi, Midiyanliⱪ Reuǝlning oƣli Ⱨobabⱪa: — Biz Pǝrwǝrdigar wǝdǝ ⱪilƣan yǝrgǝ ⱪarap sǝpǝr ⱪiliwatimiz, U: «Mǝn u yǝrni silǝrgǝ miras ⱪilip berimǝn» degǝn; ɵzlirining biz bilǝn billǝ mengixlirini ɵtünimǝn, biz siligǝ yahxi ⱪaraymiz, qünki Pǝrwǝrdigar Israil toƣruluⱪ bǝht-saadǝt ata ⱪilimǝn dǝp wǝdǝ bǝrgǝn, — dedi.   
\m
\v 30 Lekin Ⱨobab Musaƣa: — Yaⱪ, mǝn ɵz yurtum, ɵz uruⱪ-tuƣⱪanlirimƣa ketimǝn, — dedi.   
\m
\v 31 Musa uningƣa: Bizdin ayrilip kǝtmisilǝ; qünki sili qɵldǝ ⱪandaⱪ bargaⱨ ⱪuriximiz kerǝklikini bilila, sili bizgǝ kɵz bolup bǝrsilǝ.  
\v 32 Xundaⱪ boliduki, biz bilǝn billǝ barsila, kǝlgüsidǝ Pǝrwǝrdigar bizgǝ ⱪandaⱪ yahxiliⱪ ⱪilsa, bizmu siligǝ xundaⱪ ⱪilimiz! — dedi.   
\m
\v 33 Israillar Pǝrwǝrdigar teƣidin yolƣa qiⱪip üq kün yol mangdi; Pǝrwǝrdigarning ǝⱨdǝ sanduⱪi ularƣa aram alidiƣan yǝr izdǝp ularning aldida üq kün yol baxlap mangdi.   
\m
\v 34 Ular qedirlirini yiƣixturup yolƣa qiⱪidiƣan qaƣlarda, Pǝrwǝrdigarning buluti ⱨaman ularning üstidǝ bolatti.  
\v 35 Əⱨdǝ sanduⱪi yolƣa qiⱪidiƣan qaƣda Musa: «Ornungdin turƣaysǝn, i Pǝrwǝrdigar; düxmǝnliring tiripirǝn bolsun; Sanga ɵqlǝr yüzüngning aldidin ⱪaqsun!» — dǝytti.\x + \xo 10:35 \xt Zǝb. 68:1-2\x*  
\v 36 Əⱨdǝ sanduⱪi tohtiƣan qaƣda u: «Ⱪaytip kǝlgǝysǝn, i Pǝrwǝrdigar, mingliƣan-tümǝnligǝn Israil hǝlⱪi arisiƣa ⱪaytip kǝlgǝysǝn!» — dǝytti.   
\b  
\b  
\m  
\c 11
\s1 Hǝlⱪning yol boyi ƣotuldixip Pǝrwǝrdigarning aqqiⱪini kǝltürüxi  
\m
\v 1 Wǝ xundaⱪ boldiki, hǝlⱪ ƣotuldixatti, ularning ƣotuldaxliri Pǝrwǝrdigarning ⱪuliⱪiƣa yetip intayin rǝzil anglandi; U bu sɵzlǝrni anglidi wǝ Uning ƣǝzipi ⱪozƣaldi; Pǝrwǝrdigarning ot-yalⱪuni ularning arisida tutixip, bargaⱨning qetidiki bǝzilǝrni kɵydürüxkǝ baxlidi.\x + \xo 11:1 \xt Ⱪan. 9:22; Zǝb. 78:21; 106:13-18\x*  
\v 2 Hǝlⱪ bu qaƣda Musaƣa yalwuriwidi, Musa Pǝrwǝrdigardin tilidi; xuning bilǝn ot pǝsiyip ɵqti.  
\v 3 Pǝrwǝrdigarning oti ularning otturisida tutaxⱪanliⱪi üqün u u yǝrgǝ «Tabǝraⱨ» dǝp at ⱪoydi. \f □ \fr 11:3 \ft \+bd «Tabǝraⱨ»\+bd* — «kɵyüx» degǝn mǝnidǝ.\f*   
\b  
\m  
\s1 Hǝlⱪning ozuⱪ toƣruluⱪ ƣotuldaxliri  
\m
\v 4 Ularning arisidiki xalƣut kixilǝrning nǝpsi taⱪildap kǝtti, Israillarmu yǝnǝ yiƣlaxⱪa baxlidi: «Əmdi bizgǝ kim gɵx beridu?\f □ \fr 11:4 \ft \+bd «xalƣut kixilǝr»\+bd* — bǝzilǝr «bikar tǝlǝplǝr» dǝp tǝrjimǝ ⱪilidu. Lekin keyinki sɵzlǝrdin ⱪariƣanda, ular bǝlkim Israillardin ayrim, baxⱪa birnǝqqǝ millǝtlǝrdin bolƣan bir türküm kixilǝr boluxi mumkin.\f*  \x + \xo 11:4 \xt Mis. 12:38; 16:3; Zǝb. 106:14; 1Kor. 10:6\x*  
\v 5 Ⱨelimu esimizdiki, biz Misirdiki qaƣlarda pul hǝjlimǝy turupmu beliⱪ yeyǝlǝyttuⱪ, yǝnǝ tǝrhǝmǝk, tawuz, piyaz wǝ küdǝ piyaz bilǝn samsaⱪmu bar idi.  
\v 6 Mana bu yǝrdǝ ⱨazir kɵz aldimizda mannadin baxⱪa ⱨeqnemǝ yoⱪ, ǝmdi bizning jenimizmu ⱪurup ketiwatidu» deyixti.   
\m
\v 7 Manna goya yumƣaⱪsüt uruⱪiƣa, kɵrünüxi goya kǝⱨriwaƣa ohxaytti.\x + \xo 11:7 \xt Mis. 16:14, 31; Zǝb. 78:24-25; Yⱨ. 6:31, 49\x*  
\v 8 Kixilǝr uyan-buyan qepip uni yiƣip, bǝzidǝ yarƣunqaⱪta ezip, bǝzidǝ ⱨawanqida soⱪup, ya bǝzidǝ ⱪazanda pixurup nan ⱪilip yǝytti; tǝmi zǝytun mayliⱪ toⱪaqlarƣa ohxaytti.\f □ \fr 11:8 \ft \+bd «tǝmi zǝytun mayliⱪ toⱪaqlarƣa ohxaytti»\+bd* — yaki «tǝmi tatliⱪ zǝytun mayƣa ohxaytti».\f*  
\v 9 Keqidǝ bargaⱨⱪa xǝbnǝm qüxkǝndǝ, mannamu xuning üstigǝ qüxǝtti.   
\m
\v 10 Musa hǝlⱪning ailimu-ailǝ ⱨǝrbiri ɵz qedirining ixiki aldida yiƣa-zar ⱪilixiwatⱪinini anglidi; buningƣa Pǝrwǝrdigarning ƣǝzipi ⱪattiⱪ ⱪozƣaldi, bu ix Musaning nǝziridimu yaman kɵründi.  
\v 11 Musa Pǝrwǝrdigarƣa: —  
\m Sǝn bu barliⱪ hǝlⱪning eƣir yükini manga artip ⱪoyup, mǝn ⱪulungni nemixⱪa bundaⱪ ⱪiynaysǝn; nemixⱪa mǝn Sening aldingda iltipat tapmaymǝn?  
\v 12 Ya mǝn bu pütün hǝlⱪⱪǝ ⱨamilidar bolup, ularni tuƣdummu? Sǝn tehi manga: «Sǝn ularni Mǝn ⱪǝsǝm iqip ularning ata-bowiliriƣa miras ⱪilƣan xu yǝrgǝ yǝtküzgüqǝ, huddi baⱪⱪan atisi ǝmqǝktiki bowaⱪni baƣriƣa alƣandǝk baƣringƣa elip kɵtürüp mang» dǝwatisǝn?  
\v 13 Mǝn bu hǝlⱪⱪǝ nǝdin gɵx tepip berǝlǝymǝn? Qünki ular manga yiƣlap: «Sǝn bizgǝ yegüdǝk gɵx tepip bǝr!» deyixmǝktǝ.  
\v 14 Mǝn bu hǝlⱪni kɵtürüxni yalƣuz üstümgǝ elip ketǝlmǝydikǝnmǝn, bu ix manga bǝk eƣir keliwatidu.  
\v 15 Əgǝr Sǝn manga muxundaⱪ muamilǝ ⱪilmaⱪqi bolsang, mǝn ɵtünüp ⱪalay, bu harab ⱨalitimni manga kɵrsǝtmǝy, iltipat ⱪilip meni ɵltürüwǝt! — dedi.   
\b  
\m  
\s1 Pǝrwǝrdigarning Musaƣa yǝtmix aⱪsaⱪalni tallap qiⱪixni buyruxi  
\m
\v 16 Pǝrwǝrdigar Musaƣa mundaⱪ dedi: —  
\m Israil aⱪsaⱪalliri iqidin, sǝn yenimƣa tonuydiƣan hǝlⱪ aⱪsaⱪalliri wǝ bǝglǝrdin yǝtmixni tallap yiƣⱪin, ularni jamaǝt qedirining aldiƣa ǝkǝl. Ular sening bilǝn billǝ xu yǝrdǝ tursun.  
\v 17 Mǝn xu yǝrgǝ qüxüp sening bilǝn sɵzliximǝn; wǝ sening üstüngdǝ turuwatⱪan Roⱨni elip ularning üstigimu bɵlüp ⱪoyimǝn. Xuning bilǝn ular sǝn bilǝn billǝ hǝlⱪni kɵtürüx mǝs’uliyitini üstigǝ alidu, andin sǝn uni ɵzüng yalƣuz kɵtürmǝydiƣan bolisǝn.\f □ \fr 11:17 \ft \+bd «sening üstüngdǝ turuwatⱪan Roⱨ»\+bd* — xübⱨisizki, Hudaning Ɵzining Muⱪǝddǝs Roⱨi. 29-ayǝtni kɵrüng.\f*  
\v 18 Sǝn hǝlⱪⱪǝ mundaⱪ degin: «Ətǝ gɵx yiyixkǝ tǝyyarlinip ɵzǝnglǝrni \add Hudaƣa\add* atap paklanglar; qünki silǝr Pǝrwǝrdigarning ⱪuliⱪini aƣritip yiƣlap: «Əmdi kim bizgǝ gɵx beridu? Aⱨ, Misirdiki ⱨalimiz bǝk yahxi idi!» degǝnidinglar ǝmǝsmu? Pǝrwǝrdigar dǝrwǝⱪǝ silǝrgǝ gɵx beridu, silǝr uningdin yǝysilǝr.  
\v 19 Silǝr bir kün, ikki kün ǝmǝs, bǝx kün, on kün ǝmǝs, yigirmǝ künmu ǝmǝs,  
\v 20 bǝlki pütün bir ay yǝysilǝr, taki burninglardin etilip qiⱪip ⱨɵ bolƣuqǝ yǝysilǝr; qünki silǝr aranglarda turuwatⱪan Pǝrwǝrdigarni mǝnsitmǝy, uning aldida yiƣlap turup: «Biz nemǝ üqün Misirdin qiⱪtuⱪ?» — dedinglar».\x + \xo 11:20 \xt Qɵl. 21:5 \x*   
\m
\v 21 Musa: — Mǝn ularning arisida turuwatⱪan bu hǝlⱪtin yolƣa qiⱪalaydiƣan ǝrkǝklǝr altǝ yüz ming tursa, Sǝn tehi: «Mǝn ularni gɵx yǝydiƣan, ⱨǝtta pütün bir ay gɵx yǝydiƣan ⱪilimǝn» dǝysǝn;\f □ \fr 11:21 \ft \+bd «yolƣa qiⱪalaydiƣan ǝrkǝklǝr»\+bd* — yaki «piyadǝ ǝskǝrlǝr». 1:46ni kɵrüng.\f*  
\v 22 ǝmisǝ ⱪoy, kala padilirining ⱨǝmmisi soyulsa ularƣa yetǝmdu? Yaki dengizdiki ⱨǝmmǝ beliⱪ ularƣa tutup berilsǝ, ularning yiyixigǝ yitǝrmu? — dedi.\x + \xo 11:22 \xt Yⱨ. 6:7 \x*   
\m
\v 23 Xuning bilǝn Pǝrwǝrdigar Musaƣa: — Pǝrwǝrdigarning ⱪoli ⱪisⱪa bolup ⱪaptimu? Əmdi kɵrüp baⱪⱪinǝ, Mening sanga degǝn sɵzüm ǝmǝlgǝ axurulamdu-yoⱪ? — dedi.\x + \xo 11:23 \xt Yǝx. 50:2; 59:1\x*   
\m
\v 24 Xuning bilǝn Musa qiⱪip Pǝrwǝrdigarning sɵzini hǝlⱪⱪǝ yǝtküzdi wǝ hǝlⱪ iqidiki aⱪsaⱪallardin yǝtmix adǝmni tallap yiƣip ularni jamaǝt qedirining ǝtrapida turƣuzdi.  
\v 25 Andin Pǝrwǝrdigar bulut iqidin qüxüp, Musa bilǝn sɵzlixip, uningdiki Roⱨtin elip yǝtmix aⱪsaⱪalƣa ⱪoydi; Roⱨ ularning üstigǝ ⱪonuxi bilǝn ular bexarǝt berixkǝ kirixti. Lekin xu waⱪittin keyin ular undaⱪ ⱪilmidi.  
\v 26 Lekin u qaƣda ulardin ikki adǝm bargaⱨta ⱪaldi; birsining ismi Əldad, ikkinqisi Medad idi (ular ǝslidǝ aⱪsaⱪallarning arisida tizimlanƣanidi, lekin ibadǝt qediriƣa qiⱪmay ⱪalƣanidi). Roⱨ ularning üstidimu ⱪondi wǝ ular bargaⱨ iqidǝ bexarǝt berixkǝ baxlidi.  
\v 27 Yax bir yigit yügürüp kelip Musaƣa: —  
\m Əldad bilǝn Medad bargaⱨta bexarǝt beriwatidu, — dedi.  
\v 28 Musaning hizmǝtkari, Musa talliƣan sǝrhil yigitliridin biri, Nunning oƣli Yǝxua ⱪopup: —  
\m I hojam Musa, ularni tosuƣayla, — dedi.  
\v 29 Lekin Musa uningƣa: — Sǝn mening sǝwǝbimdin ⱨǝsǝt ⱪiliwatamsǝn? Pǝrwǝrdigarning pütün hǝlⱪi pǝyƣǝmbǝr bolup kǝtsǝ idi, Pǝrwǝrdigar Ɵzining Roⱨini ularning üstigǝ ⱪoysa idi! — dedi.   
\m
\v 30 Xuning bilǝn Musa bilǝn Israil aⱪsaⱪallirining ⱨǝmmisi bargaⱨⱪa ⱪaytip ketixti.   
\b  
\m  
\s1 Pǝrwǝrdigarning bɵdünǝ qüxürüxi  
\m
\v 31 Əmdi Pǝrwǝrdigar aldidin bir xamal qiⱪip, u dengiz tǝrǝptin bɵdünilǝrni uqurtup kelip, bargaⱨning ǝtrapiƣa yeyiwǝtti; bɵdünilǝr bargaⱨning u tǝripidimu bir künlük yol, bu tǝripidimu bir künlük yol kǝlgüdǝk yǝr yüzini ikki gǝz egizliktǝ kǝlgüdǝk ⱪaplidi.\f □ \fr 11:31 \ft \+bd «Yǝr yüzini ikki gǝz egizliktǝ kǝlgüdǝk ⱪaplidi.»\+bd* — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «yǝr yüzidin alaⱨazǝl ikki gǝz egizliktǝ uqup kǝldi». \+bd «gǝz»\+bd* — Muⱪǝddǝs Kitabta ixlitilgǝn «gǝz» adǝmning ⱪolining jǝynǝktin barmaⱪning uqiƣiqǝ bolƣan ariliⱪi (tǝhminǝn 45 santimetr) idi.\f*  \x + \xo 11:31 \xt Mis. 16:13; Zǝb. 78:26-28\x*   
\m
\v 32 Hǝlⱪ ornidin turup pütkül xu küni, xu keqisi wǝ ǝtisi pütün kün bɵdünǝ tutup yiƣdi, ǝng az degǝnlirimu alaⱨazǝl ikki homir yiƣdi; ular bularni bargaⱨning tɵt ǝtrapiƣa ɵzliri üqün yeyixti.\f □ \fr 11:32 \ft \+bd «homir»\+bd* —— Bir «homir» tǝhminǝn ming litrgǝ barawǝr. Bɵdünilǝrning yeyilixi, xübⱨisizki, gɵxini ⱪaⱪlax üqün idi.\f*  
\v 33 Ular gɵxni qaynap ezip bolmay, gɵx tehi qixliri arisida turƣanda, Pǝrwǝrdigarning ƣǝzipi ularƣa ⱪozƣilip, hǝlⱪni intayin eƣir bir waba bilǝn urdi.\f □ \fr 11:33 \ft \+bd «Pǝrwǝrdigarning ƣǝzipi ularƣa ⱪozƣilip, hǝlⱪni... urdi»\+bd* — Huda nemixⱪa hǝlⱪ ⱪaⱪxiƣan waⱪtida ǝmǝs, bǝlki dǝl bɵdünilǝrgǝ eƣiz tǝgkǝndǝ ularni urdi? Xübⱨisizki, U ularni xu ixta sinidi. Ular ǝslidǝ Uningdin narazi bolup gumanlinip: «Əmdi bizgǝ kim gɵx beridu?» — deyixkǝnidi (4-ayǝt). Biraⱪ Huda ularƣa kɵz aldida gɵx bǝrgini bilǝn, ular gumanidin towa ⱪilmidi yaki tǝxǝkkur eytmidi.\f*  \x + \xo 11:33 \xt Zǝb. 78:29-31\x*  
\v 34 Xunga kixilǝr xu yǝrni «Ⱪibrot-Ⱨattawaⱨ» dǝp atidi; qünki ular xu yǝrdǝ nǝpsi taⱪildiƣan kixilǝrni yǝrlikkǝ ⱪoyƣanidi.\f □ \fr 11:34 \ft \+bd «Ⱪibrot-Ⱨattawaⱨ»\+bd* — mǝnisi «Nǝpsaniyǝtning ⱪǝbriliri».\f*  
\v 35 Keyin hǝlⱪ Ⱪibrot-Ⱨattawaⱨtin yolƣa qiⱪip Ⱨazirotⱪa kelip, Ⱨazirotta tohtidi.   
\b  
\b  
\m  
\c 12
\s1 Mǝriyǝm bilǝn Ⱨarunning Musaƣa ⱪara qapliƣanliⱪi  
\m
\v 1 Mǝriyǝm bilǝn Ⱨarun Musaning ⱨǝbǝxlik ⱪizni hotunluⱪⱪa alƣini üqün uningƣa ⱪarxi sɵz ⱪildi (qünki u ⱨǝbǝxlik bir ⱪizni alƣanidi).\f □ \fr 12:1 \ft \+bd «Ⱨǝbǝxlik»\+bd* — «Efiopiyǝlik» degǝnning baxⱪiqǝ atilixi. Tekisttǝ, Musaning birinqi ayali bolƣan Zipporaⱨning ⱨayat yaki ⱨayat ǝmǝsliki toƣruluⱪ hǝwǝr berilmǝydu.\f*  
\v 2 Ular: — Pǝrwǝrdigar pǝⱪǝt Musa bilǝnla sɵzlixip, biz bilǝn sɵzlǝxmǝptimu? — deyixti. Bu gǝpni Pǝrwǝrdigar anglidi.  
\v 3 Musa degǝn bu adǝm intayin kǝmtǝr-mɵmin adǝm bolup, bu tǝrǝptǝ yǝr yüzidikilǝr arisida uning aldiƣa ɵtidiƣini yoⱪ idi.   
\m
\v 4 Pǝrwǝrdigar Musa, Ⱨarun wǝ Mǝriyǝmgǝ tuyuⱪsiz: — Silǝr üqünglar jamaǝt qediriƣa kelinglar, — dedi.  
\m Üqilisi qiⱪip kǝldi.   
\m
\v 5 Andin Pǝrwǝrdigar \add ǝrxtin\add* bulut tüwrüki iqidǝ qüxüp, jamaǝt qedirining aldida tohtap, Ⱨarun bilǝn Mǝryǝmni ⱪiqⱪiriwidi, ular aldiƣa kǝldi.   
\m
\v 6 U ularƣa: — Əmdi silǝr gepimni anglanglar, ǝgǝr silǝrning aranglarda pǝyƣǝmbǝr bolsa, Mǝn Pǝrwǝrdigar alamǝt kɵrünüxtǝ uningƣa Ɵzümni ayan ⱪilimǝn, qüxidǝ uning bilǝn sɵzliximǝn.  
\v 7 Lekin ⱪulum Musaƣa nisbǝtǝn undaⱪ ǝmǝs; u barliⱪ ailǝm iqidǝ tolimu sadiⱪtur;  
\v 8 Mǝn uning bilǝn tepixmaⱪ eytip olturmay, yüzmu yüz turup biwasitǝ sɵzliximǝn; u Mǝn Pǝrwǝrdigarning ⱪiyapitini kɵrǝlǝydu. Əmdi silǝr nemixⱪa ⱪulum Musa toƣruluⱪ yaman gǝp ⱪilixtin ⱪorⱪmidinglar? — dedi.\f □ \fr 12:8 \ft \+bd «yüzmu yüz»\+bd* — ibraniy tilida «eƣizmu eƣiz».\f*  \x + \xo 12:8 \xt Mis. 33:11; Ⱪan. 34:10 \x*   
\m
\v 9 Pǝrwǝrdigarning otluⱪ ƣǝzipi ularƣa ⱪozƣaldi wǝ u ketip ⱪaldi.   
\b  
\m  
\s1 Mǝryǝmning mahaw bolup ⱪalƣanliⱪi  
\m
\v 10 Xuning bilǝn bulut jamaǝt qediri üstidin kǝtti, wǝ mana, Mǝryǝm huddi ap’aⱪ ⱪardǝk pesǝ-mahaw bolup kǝtti; Ⱨarun burulup Mǝryǝmgǝ ⱪariwidi, mana, u pesǝ-mahaw bolup ⱪalƣanidi.  
\v 11 Ⱨarun Musaƣa: —  
\m Way hojam! Nadanliⱪ ⱪilip gunaⱨ ɵtküzüp ⱪoyƣanliⱪimiz sǝwǝbidin bu gunaⱨni bizning üstimizgǝ artmiƣaysǝn.  
\v 12 U huddi anisining ⱪorsiⱪidin qiⱪⱪandila bǝdini yerim qirik, ɵlük tuƣulƣan balidǝk bolup ⱪalmiƣay! — dedi.   
\m
\v 13 Xuning bilǝn Musa Pǝrwǝrdigarƣa: — I Tǝngri, uning kesilini saⱪaytiwǝtkǝn bolsang, — dǝp nida ⱪildi.   
\m
\v 14 Pǝrwǝrdigar Musaƣa: — Əgǝr atisi uning yüzigǝ tükürgǝn bolsa, u yǝttǝ kün hijilqiliⱪ iqidǝ turƣan bolatti ǝmǝsmu? Əmdi u bargaⱨning sirtiƣa yǝttǝ kün ⱪamap ⱪoyulsun, andin u ⱪaytip kǝlsun, — dedi.\f □ \fr 12:14 \ft \+bd «atisi uning yüzigǝ tükürgǝn bolsa, u yǝttǝ kün hijilqiliⱪ iqidǝ turƣan bolatti ǝmǝsmu?»\+bd* — bu sɵzlǝr ibraniylar arisidiki ⱪǝdimki bir ɵrp-adǝtni kɵrsǝtsǝ kerǝk.\f*   
\m
\v 15 Xuning bilǝn Mǝryǝm bargaⱨ sirtiƣa yǝttǝ kün ⱪamap ⱪoyuldi, taki Mǝryǝm ⱪaytip kǝlgüqǝ hǝlⱪ yolƣa qiⱪmay turup turdi.  
\v 16 Andin keyin hǝlⱪ Ⱨazirottin yolƣa qiⱪip, Paran qɵlidǝ bargaⱨ ⱪurdi.   
\b  
\b  
\m  
\c 13
\s1 Musaning Ⱪanaanni qarlap kelixkǝ on ikki qarliƣuqi ǝwǝtixi  
\m
\v 1 Pǝrwǝrdigar Musaƣa sɵz ⱪilip: —   
\m
\v 2 Mǝn Israillarƣa miras ⱪilip bǝrgǝn Ⱪanaan zeminini qarlap kelixkǝ adǝmlǝrni ǝwǝtkin; ⱨǝrbir ata jǝmǝtkǝ tǝwǝ ⱪǝbilidin birdin adǝm qiⱪirilsun, ular ɵz ⱪǝbilisidiki ǝmir bolsun, — dedi.  
\v 3 Musa Pǝrwǝrdigarning ǝmri boyiqǝ, ularni Paran qɵlidin yolƣa saldi; ularning ⱨǝmmisi Israillarning baxliri idi.   
\m
\v 4 Tɵwǝndikilǝr ularning isimliri: — Rubǝn ⱪǝbilisidin Zakkurning oƣli Xammuya,  
\v 5 Ximeon ⱪǝbilisidin Horining oƣli Xafat,  
\v 6 Yǝⱨuda ⱪǝbilisidin Yǝfunnǝⱨning oƣli Kalǝb,  
\v 7 Issakar ⱪǝbilisidin Yüsüpning oƣli Igal,  
\v 8 Əfraim ⱪǝbilisidin Nunning oƣli Ⱨoxiya,  
\v 9 Binyamin ⱪǝbilisidin Rafuning oƣli Palti,  
\v 10 Zǝbulun ⱪǝbilisidin Sodining oƣli Gaddiyǝl,  
\v 11 Yüsüp ⱪǝbilisidin, yǝni Manassǝⱨ ⱪǝbilisidin Susining oƣli Gaddi,  
\v 12 Dan ⱪǝbilisidin Gimallining oƣli Ammiyǝl,  
\v 13 Axir ⱪǝbilisidin Mikailning oƣli Sǝtur,  
\v 14 Naftali ⱪǝbilisidin Wofsining oƣli Naⱨbi,  
\v 15 Gad ⱪǝbilisidin Makining oƣli Geuǝl.  
\v 16 Mana bular Musa qarlap kelinglar dǝp Ⱪanaan zeminiƣa ǝwǝtkǝn adǝmlǝrning ismi. Musa Nunning oƣli Ⱨoxiyani Yǝⱨoxuya dǝp atidi.\f □ \fr 13:16 \ft \+bd «Ⱨoxiya»\+bd* — ibraniy tilida «u ⱪutⱪuzidu», «Yǝⱨoxua» — «Pǝrwǝrdigar (Yaⱨwǝⱨ) ⱪutⱪuzidu» degǝn mǝnidǝ. «Əysa» ibraniy tilida dǝl xu isimdur.\f*   
\m
\v 17 Musa ularni qarlap kelixkǝ Ⱪanaanƣa sǝpǝrwǝr ⱪilip: — Silǝr muxu yǝrdin Nǝgǝw qɵli tǝrǝpkǝ ⱪarap menginglar, andin taƣliⱪ rayonƣa qiⱪinglar.\f □ \fr 13:17 \ft \+bd «Nǝgǝw qɵli»\+bd* — «Nǝgǝw» degǝn qɵl Pǝlǝstinning jǝnubi tǝripidǝ bolup, muxu yǝrdǝ wǝ kɵp baxⱪa yǝrlǝrdǝ «jǝnub»ni bildüridu.\f*  
\v 18 U yǝrning ⱪandaⱪ ikǝnlikini, u yǝrdikilǝrning küqlük-ajizliⱪini, az yaki kɵplükini kɵrüp beⱪinglar;  
\v 19 ular turuwatⱪan yǝrning ⱪandaⱪ ikǝnlikini, yahxi-yamanliⱪini kɵrünglar; ular turuwatⱪan xǝⱨǝrlǝrning ⱪandaⱪ ikǝnlikini, bargaⱨliⱪ xǝⱨǝr yaki sepil-ⱪǝlǝlik xǝⱨǝr ikǝnlikini;  
\v 20 u yǝrning munbǝt yaki munbǝtsiz ikǝnlikini, dǝl-dǝrǝhlirining bar-yoⱪluⱪini kɵrüp kelinglar. Yürǝklikrǝk bolup, mewǝ-qiwiliridin alƣaq kelinglar, — dedi.  
\m Bu qaƣ dǝl üzüm pixip ⱪalƣan waⱪit idi.  
\v 21 Ular xu tǝrǝplǝrgǝ qiⱪip, zeminni Zin qɵlidin tartip taki Ⱨamat eƣizining yenidiki Rǝⱨobⱪiqǝ berip qarlaxti.  
\v 22 Ular jǝnub tǝrǝptǝ Ⱨebronƣa bardi, u yǝrlǝrdǝ Anaⱪiylarning ǝwladliridin Aⱨiman, Xixay, Talmay degǝnlǝr olturuxluⱪ idi. Əslidǝ Ⱨebron xǝⱨiri Misirdiki Zoan xǝⱨiridin yǝttǝ yil ilgiri yasalƣanidi.\f □ \fr 13:22 \ft \+bd «jǝnub»\+bd* — iIbraniy tilida «Nǝgǝw».\f*  
\v 23 Ular «Əxkol jilƣisi»ƣa kǝldi, u yǝrdǝ bir sap üzümi bar bir üzüm xehini kesip, bir baldaⱪⱪa esip ikki adǝmgǝ kɵtürgüzüp mangdi; ular azraⱪ anar bilǝn ǝnjürmu elip ⱪaytip kǝldi.\f □ \fr 13:23 \ft \+bd «Əxkol»\+bd* — mǝnisi «üzümlǝr».\f*  
\v 24 Israillar xu yǝrdǝ kesiwalƣan ǝxu üzüm sǝwǝbidin u yǝr «Əxkol jilƣisi» («\add üzüm sapiⱪi jilƣisi\add*») dǝp ataldi.   
\m
\v 25 Ular ⱪiriⱪ kündin keyin u yǝrlǝrni qarlap tügitip, ⱪaytip kǝldi.   
\b  
\m  
\s1 Qarliƣuqilarning mǝlumati  
\m
\v 26 Ular kelip, Paran qɵllükidiki Ⱪadǝxtǝ Musa, Ⱨarun wǝ pütün Israil jamaiti bilǝn kɵrüxti. Ular ikkiylǝngǝ ⱨǝm pütkül Israil jamaitigǝ mǝlumat bǝrdi ⱨǝm zeminning mewilirini ularƣa kɵrsǝtti.  
\v 27 Ular Musaƣa mǝlumat berip: —  
\m Biz ɵzliri beringlar degǝn yǝrlǝrgǝ barduⱪ, rasttinla süt bilǝn ⱨǝsǝl eⱪip turidiƣan yǝr ikǝn, mana bular xu yǝrning mewiliri.\x + \xo 13:27 \xt Mis. 3:8; 33:3\x*  
\v 28 Biraⱪ u yǝrdikilǝr bǝk küqtünggür ikǝn, xǝⱨǝrlǝr sepilliⱪ bolup ⱨǝm puhta-ⱨǝywǝtlik ikǝn. Uning üstigǝ, biz u yǝrdǝ Anaⱪiylarning ǝwladlirinimu kɵrduⱪ.  
\v 29 Amalǝklǝr jǝnub tǝrǝptǝ turidikǝn; Ⱨittiylar, Yǝbusiylar, Amoriylar taƣlarda turidikǝn; Ⱪanaaniylar dengiz boylirida wǝ Iordan dǝryasi boylirida turidikǝn, — dedi.   
\m
\v 30 Kalǝb Musaning aldida kɵpqilikni tinqitip: —  
\m Biz dǝrⱨal atlinip berip u yǝrni igilǝyli! Qünki biz qoⱪum ƣalip kelimiz — dedi.   
\m
\v 31 Lekin uning bilǝn billǝ qiⱪⱪan baxⱪilar bolsa: —  
\m Ular bizdin küqlük ikǝn, xunga ularƣa ⱨujum ⱪilsaⱪ bolmaydu, — deyixti.  
\v 32 Andin qarliƣuqilar ɵzliri qarlap kǝlgǝn zeminning ǝⱨwalidin Israillarƣa yaman mǝlumat berip:  
\m — Biz kirip qarlap ɵtkǝn zemin bolsa ɵz aⱨalisini yǝydiƣan zemin ikǝn; biz u yǝrdǝ kɵrgǝnlǝrning ⱨǝmmisi yoƣan adǝmlǝr ikǝn.  
\v 33 Biz u yǝrlǝrdǝ «Nǝfiliylǝr» degǝn \add gigant\add* adǝmlǝrni kɵrduⱪ (dǝrwǝⱪǝ Anaⱪiylarning ǝwladliri Nǝfiliylǝrdin qiⱪⱪandur); biz ɵzimizgǝ ⱪarisaⱪ qekǝtkidǝk turidikǝnmiz, biz ularƣimu xundaⱪ kɵrinidikǝnmiz, — dedi.\f □ \fr 13:33 \ft \+bd «Nǝfiliylǝr»\+bd* — topandin ilgiri pǝyda bolƣan gigantlar idi. Ⱨǝmmisi topanda yoⱪitilƣan bolƣaqⱪa, qarliƣuqilarning xu gepi pǝⱪǝt ɵzlirining toⱪuƣan ǝpsaniliri, halas. Gǝrqǝ «Anaⱪiylar»mu gigantlar bolsimu («Ⱪan.» 9:1-2ni kɵrüng), ularning «Nǝfiliylǝr» bilǝn ⱨeqⱪandaⱪ munasiwiti yoⱪ idi. 
\fp  Ⱨalbuki, roⱨiy jǝⱨǝttin bu gigantlarning «Nǝfiliylǝr»ning ǝslidiki kelip qiⱪixi bilǝn munasiwiti boluxi mumkin («Yar.» 6:1-4).\f*   
\b  
\b  
\m  
\c 14
\s1 Israillarning tapa-tǝnǝ ⱪilixi  
\m
\v 1 Xuning bilǝn barliⱪ jamaǝt dad-pǝryad kɵtürüp yiƣlidi; ular keqiqǝ yiƣa-zar ⱪilixip qiⱪti.  
\v 2 Israillar Musa bilǝn Ⱨarunƣa tapa-tǝnǝ ⱪilip: — Biz baldurla Misirda ɵlüp kǝtsǝk boptikǝn! Muxu qɵl-jǝziridǝ ɵlüp kǝtsǝk boptikǝn!  
\v 3 Pǝrwǝrdigar nemixⱪa bizni ⱪiliq astida ɵlsun, hotun bala-qaⱪilirimiz bulinip, \add düxmǝnning\add* oljisi bolsun dǝp bizni bu yǝrgǝ baxlap kǝlgǝndu? Uningdin kɵrǝ, Misirƣa ⱪaytip kǝtkinimiz yahxi ǝmǝsmu? — dǝp ƣotuldaxti.  
\v 4 Xuning bilǝn ular bir-birigǝ: — Baxⱪidin bir baxliⱪ tiklǝp Misirƣa ⱪaytip ketǝyli, — deyixti.   
\m
\v 5 Musa bilǝn Ⱨarun pütün Israil jamaiti aldida yiⱪilip düm yatti.  
\v 6 Xu yǝrni qarlap kǝlgǝnlǝr iqidiki Nunning oƣli Yǝxua bilǝn Yǝfunnǝⱨning oƣli Kalǝb kiyimlirini yirtip,  
\v 7 pütün Israil jamaǝtqilikigǝ: — Biz qarlap kelixkǝ ɵtüp barƣan zemin intayin bǝk yahxi zemin ikǝn.  
\v 8 Əgǝr Pǝrwǝrdigar bizdin sɵyünsǝ, bizni xu zeminƣa, yǝni ⱨǝsǝl bilǝn süt eⱪip turidiƣan xu zeminƣa baxlap berip, uni bizgǝ beridu.  
\v 9 Silǝr pǝⱪǝt Pǝrwǝrdigarƣa asiyliⱪ ⱪilmanglar! U zeminidikilǝrdin ⱪorⱪmanglar, qünki ular bizgǝ nisbǝtǝn bir ƣizadur; ularning panaⱨdarliri ulardin kǝtti, Pǝrwǝrdigar bolsa biz bilǝn billǝ; ulardin ⱪorⱪmanglar, — dedi.\x + \xo 14:9 \xt Ⱪan. 20:3\x*   
\m
\v 10 Ⱨalbuki, pütkül jamaǝt tǝrǝp-tǝrǝptin: — U ikkisini qalma-kesǝk ⱪilip ɵltürüwetǝyli, deyixti. Lekin Pǝrwǝrdigarning julasi jamaǝt qedirida Israillarƣa ayan boldi.   
\b  
\m  
\s1 Hudaning jazasi, Musaning helⱪ üqün nida ⱪilƣanliⱪi  
\m
\v 11 Pǝrwǝrdigar Musaƣa: — Bu hǝlⱪ Meni ⱪaqanƣiqǝ mǝnsitmǝydu? Gǝrqǝ ularning otturisida xunqǝ mɵjizilik alamǝtlǝrni yaratⱪan bolsammu, lekin ular Manga ⱪaqanƣiqǝ ixinixmǝydikǝn?  
\v 12 Mǝn ularni waba bilǝn urup yoⱪitimǝn, xuning bilǝn seni ulardin tehimu qong wǝ ⱪudrǝtlik bir ǝl ⱪilimǝn, — dedi.   
\m
\v 13 Musa bolsa Pǝrwǝrdigarƣa mundaⱪ dedi: —  
\m «Bundaⱪ bolidiƣan bolsa bu ixni misirliⱪlar anglap ⱪalidu, qünki Sǝn uluƣ ⱪudriting bilǝn bu hǝlⱪni ularning arisidin elip qiⱪⱪaniding;\x + \xo 14:13 \xt Mis. 32:12\x*  
\v 14 wǝ Misirliⱪlar bu ixni xu zemindiki hǝlⱪlǝrgimu eytidu. U zemindiki aⱨalimu Sǝn Pǝrwǝrdigarning bu hǝlⱪning arisida ikǝnlikingni, Sǝn Pǝrwǝrdigarning ularning aldida yüzmuyüz kɵrüngǝnlikingni, Sening buluting daim ularƣa sayǝ qüxürüp kǝlgǝnlikini, xundaⱪla Sening kündüzi bulut tüwrükidǝ, keqisi ot tüwrükidǝ ularning aldida mangƣanliⱪingni angliƣanidi.\x + \xo 14:14 \xt Mis. 13:21; 40:38\x*  
\v 15 Əmdi Sǝn bu hǝlⱪni huddi bir adǝmni ɵltürgǝndǝk ɵltürüwǝtsǝng, Sening nam-xɵⱨritingni angliƣan ǝllǝrning ⱨǝmmisi:  
\v 16 «Pǝrwǝrdigar bu hǝlⱪni Ɵzi ularƣa berixkǝ ⱪǝsǝm ⱪilƣan zeminƣa baxlap baralmaydiƣanliⱪi üqün, xunga ularni ǝxu qɵl-jǝziridǝ ɵltürüwetiptu» dǝp ⱪalidu.\x + \xo 14:16 \xt Ⱪan. 9:28 \x*  
\v 17 Əmdi ɵtünimǝnki, Rǝbbim ⱪudritingni jari ⱪildurƣaysǝn, Ɵzüngning:  
\v 18 «Pǝrwǝrdigar asanliⱪqǝ aqqiⱪlanmaydu, Uning meⱨir-muⱨǝbbiti texip turidu; U gunaⱨ wǝ itaǝtsizlikni kǝqüridu, lekin gunaⱨkarlarni ⱨǝrgiz gunaⱨsiz dǝp ⱪarimaydu, atilarning ⱪǝbiⱨlikini atisidin balisiƣiqǝ, ⱨǝtta nǝwrǝ-qǝwrilirigiqǝ ularning üstigǝ yüklǝydu» deginingdǝk ⱪilƣaysǝn.\f □ \fr 14:18 \ft \+bd «atilarning ⱪǝbiⱨlikini atisidin balisiƣiqǝ, ⱨǝtta nǝwrǝ-qǝwrilirigiqǝ ularning üstigǝ yüklǝydu»\+bd* — bu muⱨim sɵz toƣruluⱪ «Əzakiyal»diki «ⱪoxumqǝ sɵz»imizni (18-, 33-bablar toƣruluⱪ) kɵrüng.\f*  \x + \xo 14:18 \xt Mis. 20:5; 34:6; Ⱪan. 5:9; Zǝb. 86:15; 103:8; 145:8; Yun. 4:2\x*  
\v 19 Meⱨriy-xǝpⱪitingning kǝngriliki boyiqǝ, Misirdiki qaƣdin taki ⱨazirƣiqǝ daim kǝqürüp kǝlginingdǝk, bu hǝlⱪning ⱪǝbiⱨlikini kǝqürgǝysǝn!».   
\m
\v 20 Pǝrwǝrdigar: — «Boptu, sǝn degǝndǝk ularni kǝqürdüm.  
\v 21 Lekin Ɵz ⱨayatim bilǝn ⱪǝsǝm ⱪilimǝnki, pütkül yǝr yüzi Mǝn Pǝrwǝrdigarning xan-xǝripi bilǝn tolidu.   
\m
\v 22 Ⱨalbuki, Mening julayimni, Misirda wǝ qɵl-jǝziridǝ kɵrsǝtkǝn mɵjizilik alamǝtlirimni kɵrüp turupmu Meni muxundaⱪ on ⱪetimlap sinap yǝnǝ awazimƣa ⱪulaⱪ salmiƣanlar,  
\v 23 Mǝn ⱪǝsǝm iqip ularning ata-bowiliriƣa miras ⱪilip berimǝn degǝn u zeminni ⱨǝrgiz kɵrǝlmǝydu; Meni mǝnsitmigǝnlǝrdin birimu u yurtni kɵrǝlmǝydu.\x + \xo 14:23 \xt Ⱪan. 1:35, 36 \x*  
\v 24 Lekin ɵzidǝ baxⱪiqǝ bir roⱨning bolƣini, pütün ⱪǝlbi bilǝn Manga ǝgǝxkini üqün ⱪulum Kalǝbni u kirgǝn yǝrgǝ baxlap kirimǝn; uning ǝwladlirimu u yǝrgǝ mirashor bolidu.\x + \xo 14:24 \xt Yǝ. 14:8, 9\x*  
\v 25 (xu qaƣda Amalǝklǝr bilǝn Ⱪanaaniylar \add taƣliⱪ\add* jilƣilarda turuwatatti) — Ətǝ silǝr yolunglardin burulup, Ⱪizil Dengizƣa baridiƣan yol bilǝn mengip qɵlgǝ sǝpǝr ⱪilinglar» — dedi.   
\b  
\m  
\s1 Pǝrwǝrdigarning Israillarni jazalixi  
\m
\v 26 Pǝrwǝrdigar Musa bilǝn Ⱨarunƣa sɵz ⱪilip mundaⱪ dedi:   
\m
\v 27 — Mǝn Mening yaman gepimni ⱪilip ƣotuldixidiƣan bu rǝzil jamaǝtkǝ ⱪaqanƣiqǝ qidixim kerǝk? Israillarning Mening yaman gepimni ⱪilƣanliri, xu \add tohtawsiz\add* ƣotuldaxlirining ⱨǝmmisini anglidim.\x + \xo 14:27 \xt Zǝb. 106:24-26 \x*  
\v 28 Sǝn ularƣa: — Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: «Mǝn ⱨayatim bilǝn ⱪǝsǝm ⱪilimǝnki, hǝp, Mǝn silǝrgǝ ⱪuliⱪimƣa kirgǝn sɵzliringlar boyiqǝ muamilǝ ⱪilmaydiƣan bolsam!\x + \xo 14:28 \xt Qɵl. 26:65; 32:11 \x*  
\v 29 Silǝrning ɵlükünglar muxu qɵldǝ yatidu; silǝrning iqinglarda sanaⱪtin ɵtküzülgǝnlǝr, yǝni yexi yigirmidin axⱪan, Mening yaman gepimni ⱪilip ƣotuldiƣanlarning ⱨǝmmisi pütün sani boyiqǝ\x + \xo 14:29 \xt Ⱪan. 1:35; Ibr. 3:17 \x*  
\v 30 Silǝrgǝ ⱪol kɵtürüp \add ⱪǝsǝm ⱪilip\add*, turalƣunglar ⱪilip berimǝn degǝn zeminƣa ⱨeq kirǝlmǝydu; pǝⱪǝt Yǝfunnǝⱨning oƣli Kalǝb bilǝn Nunning oƣli Yǝxuala kiridu.\x + \xo 14:30 \xt Yǝ. 14:6 \x*  
\v 31 Silǝrning kiqik baliliringlar, yǝni «Bulinip, düxmǝnning oljisi bolup ⱪalidu» deyilgǝnlǝrni Mǝn baxlap kirimǝn, ular silǝr kǝmsitkǝn u zemindin bǝⱨrimǝn bolidu.  
\v 32 Biraⱪ silǝr bolsanglar, silǝr yiⱪilip, ɵlükünglar bu qɵldǝ ⱪalidu.  
\v 33 Silǝrning baliliringlar buzuⱪluⱪ-wapasizliⱪinglarning ǝlimini tartip, ɵlükünglar qɵldǝ yoⱪalƣuqǝ, bu qɵldǝ ⱪiriⱪ yil sǝrgǝrdan bolup yüridu.\f □ \fr 14:33 \ft \+bd «buzuⱪluⱪ-wapasizliⱪinglar»\+bd* — ibraniy tilida «paⱨixiwazliⱪliringlar». Hudadin ezip ketix Tǝwrat-Injilda «paⱨixiwazliⱪ» dǝp ⱨesablinidu.\f*  
\v 34 Silǝrning xu zeminni qarliƣan künliringlarning sani boyiqǝ, ⱪiriⱪ künning ⱨǝrbir künini bir yil ⱨesablap, ⱪǝbiⱨlikliringlarni ⱪiriⱪ yil ɵz üstünglarƣa elip yürisilǝr; xu qaƣda Mening ɵzünglardin yatlaxⱪinimning nemǝ ikǝnlikini bilip yetisilǝr» — degin.\x + \xo 14:34 \xt Zǝb. 95:8-11\x*  
\v 35 Mǝn Pǝrwǝrdigar xundaⱪ degǝnikǝnmǝn, yiƣilip Manga ⱪarxi qiⱪⱪan bu rǝzil hǝlⱪ jamaitigǝ Mǝn qoⱪum xundaⱪ ⱪilimǝn; ular muxu qɵl-jǝziridǝ yǝwetilidu, xu yǝrdǝ ɵlidu.   
\m
\v 36 Musa u zeminni qarlap kelixkǝ ǝwǝtkǝnlǝr ⱪaytip kǝlgǝndǝ, u zemin toƣruluⱪ yaman hǝwǝr elip kelix bilǝn pütün jamaǝtni ƣotulditip, Musaning yaman gepini ⱪilƣuzƣanlar,  
\v 37 yǝni u zemin toƣruluⱪ yaman hǝwǝr ǝkǝlgǝn bu kixilǝrning ⱨǝmmisi waba kesili tegip Pǝrwǝrdigarning aldida ɵldi.\x + \xo 14:37 \xt 1Kor. 10:10; Yǝⱨ. 5\x*  
\v 38 Zeminni qarlap kelixkǝ barƣan adǝmlǝr iqidin pǝⱪǝt Nunning oƣli Yǝxua bilǝn Yǝfunnǝⱨning oƣli Kalǝbla ⱨayat ⱪaldi.   
\b  
\m  
\s1 Ɵz mǝyliqǝ ⱨujumƣa ɵtüp mǝƣlup bolup ⱪeqix  
\m
\v 39 Musa bu gǝplǝrni pütkül Israil jamaitigǝ eytiwidi, ⱨǝmmisi bǝk ⱨǝsrǝt qǝkti.  
\v 40 Ular ǝtigǝn tang atⱪanda turup taƣⱪa qiⱪip: — Mana biz kǝlduⱪ! Pǝrwǝrdigar eytⱪan yurtⱪa qiⱪip ⱨujum ⱪilayli; qünki biz gunaⱨ ⱪilduⱪ, — deyixti.   
\m
\v 41 — Silǝr yǝnǝ nemixⱪa Pǝrwǝrdigarning ǝmrigǝ hilapliⱪ ⱪilisilǝr? — dedi Musa, — Bu ix ƣǝlibilik bolmaydu!\x + \xo 14:41 \xt Ⱪan. 1:41\x*  
\v 42 Pǝrwǝrdigar aranglarda bolmiƣaqⱪa, düxmǝnning ⱪiliqi astida ɵlüp, mǝƣlup bolmasliⱪinglar üqün ⱨujumƣa qiⱪmanglar.  
\v 43 Qünki Amalǝklǝr bilǝn Ⱪanaaniylar u yurtta, silǝrning aldinglarda turidu; silǝr ⱪiliq astida ɵlüp ketisilǝr; qünki silǝr Pǝrwǝrdigardin tenip kǝttinglar, Pǝrwǝrdigar silǝr bilǝn billǝ bolmaydu.   
\m
\v 44 Lekin, gǝrqǝ Pǝrwǝrdigarning ǝⱨdǝ sanduⱪi wǝ Musa bargaⱨtin ⱪozƣalmiƣan bolsimu, ular yǝnila ɵz mǝyliqǝ taƣⱪa qiⱪip ⱨujumƣa ɵtti.  
\v 45 Xuning bilǝn Amalǝklǝr bilǝn xu taƣda turuxluⱪ Ⱪanaaniylar qüxüp ularni taki Hormaⱨƣiqǝ ⱪoƣlap, bitqit ⱪilip ⱪirƣin ⱪildi.   
\b  
\b  
\m  
\c 15
\s1 Türlük ⱪurbanliⱪlar toƣrisidiki ⱪaidǝ-nizam  
\m
\v 1 Pǝrwǝrdigar Musaƣa sɵz ⱪilip mundaⱪ dedi: —   
\m
\v 2 Sǝn Israillarƣa mundaⱪ degin: — Silǝr makanlixixinglar üqün silǝrgǝ tǝⱪdim ⱪilip beridiƣan zeminƣa kirgǝn qeƣinglarda,  
\v 3 ǝgǝr Pǝrwǝrdigarƣa atap otta sunulidiƣan, uningƣa huxbuy bolsun dǝp birǝr ⱨǝdiyǝ-ⱪurbanliⱪ ⱪilmaⱪqi bolsanglar, ⱪurbanliⱪ kala yaki ⱪoy-ɵqkǝ padisidin bolsun. U kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ bolsun, ⱪǝsǝmni ada ⱪilix ⱪurbanliⱪi bolsun, ihtiyariy ⱪurbanliⱪ yaki silǝrgǝ bekitilgǝn ⱨeytlardiki zɵrür ⱪurbanliⱪ bolsun,\f □ \fr 15:3 \ft \+bd «birǝr ⱨǝdiyǝ-ⱪurbanliⱪ ⱪilmaⱪqi bolsanglar»\+bd* — bu ayǝttǝ kɵzdǝ tutulƣan ⱪurbanliⱪlarning ⱨǝmmisi «kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ» yaki «inaⱪliⱪ ⱪurbanliⱪi»dur (5-ayǝtni kɵrüng).\f*  
\v 4-5 ⱪurbanliⱪ sunƣuqi kixi Pǝrwǝrdigarƣa atiƣiniƣa bir axliⱪ ⱨǝdiyǝsini ⱪoxup kǝltürsun. Kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ yaki baxⱪa ⱪurbanliⱪ ⱪoza bolsa, undaⱪta axliⱪ ⱨǝdiyǝsi zǝytun meyidin bir ⱨinning tɵttin biri ilǝxtürülgǝn esil undin ǝfaⱨning ondin biri bolsun; uningƣa yǝnǝ xarab ⱨǝdiyǝsi süpitidǝ tɵttin bir ⱨin xarabni ⱪuxup sunsun.\f □ \fr 15:4-5 \ft \+bd «bir ǝfaⱨ»\+bd* — tǝhminǝn 2 kürǝ yaki 22 litr idi. Bir ⱨin tǝhminǝn 3.6 litr idi.\f*  \x + \xo 15:4-5 \xt Law. 2:1; 6:14\x*   
\m
\v 6 Ⱪurbanliⱪing ⱪoqⱪar bolsa, sǝn uningƣa axliⱪ ⱨǝdiyǝsi süpitidǝ üqtin bir ⱨin zǝytun meyi ilǝxtürülgǝn esil undin ǝfaⱨning ondin ikkisi bolsun  
\v 7 wǝ xarab ⱨǝdiyǝsi süpitidǝ tɵttin bir ⱨin xarabni ⱪuxup sunsun; bular Pǝrwǝrdigarƣa huxbuy qiⱪarsun dǝp sunulsun.  
\v 8 Əgǝr sǝn Pǝrwǝrdigarƣa kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ, yaki ⱪǝsǝm ada ⱪilix ⱪurbanliⱪi yaki inaⱪliⱪ ⱪurbanliⱪi süpitidǝ torpaⱪ atiƣan bolsang,  
\v 9 undaⱪta torpaⱪⱪa axliⱪ ⱨǝdiyǝ süpitidǝ yerim ⱨin zǝytun meyi ilǝxtürülgǝn esil undin ǝfaⱨning ondin üqini,  
\v 10 xarab ⱨǝdiyǝ süpitidǝ yerim ⱨin xarabni ⱪoxup sunƣin; bular Pǝrwǝrdigarƣa atilip otta sunulup, huxbuy qiⱪarsun dǝp kǝltürülsun.   
\m
\v 11 Ⱨǝrbir sunulƣan torpaⱪ, ⱪoqⱪar, ⱪoza yaki oƣlaⱪⱪa nisbǝtǝn muxundaⱪ ⱪilinsun.  
\v 12 Silǝr sunidiƣininglarning sani boyiqǝ, ⱨǝrhil ⱪurbanliⱪning saniƣa ⱪarap xundaⱪ ⱪilisilǝr.   
\m
\v 13 Xu zeminda tuƣulƣanlarning ⱨǝmmisi Pǝrwǝrdigarƣa huxbuy qiⱪarsun dǝp, otta sunulidiƣan ⱪurbanliⱪ ⱪilmaⱪqi bolsa ǝnǝ xundaⱪ ⱪilsun.  
\v 14 Xuningdǝk silǝr bilǝn billǝ turuwatⱪan musapir yaki ǝwladmu-ǝwlad silǝr bilǝn billǝ turuwatⱪanlar bolsa, huxbuy qiⱪarsun dǝp otta sunulidiƣan ⱪurbanliⱪ ⱪilmaⱪqi bolsa, silǝr ⱪandaⱪ ⱪilƣan bolsanglar, ularmu xundaⱪ ⱪilsun.  
\v 15 Pütkül jamaǝtkǝ, mǝyli silǝr bolunglar yaki silǝr bilǝn billǝ turuwatⱪan musapir bolsun, ⱨǝmminglar üqün ohxax bir bǝlgilimǝ bolidu; silǝr üqün dǝwrmu-dǝwr ǝbǝdiy bir bǝlgilimǝ bolidu; Pǝrwǝrdigar aldida silǝr ⱪandaⱪ bolsanglar, musapirlarmu xundaⱪtur.\x + \xo 15:15 \xt Mis. 12:49; Qɵl. 9:14 \x*  
\v 16 Silǝrgimu, aranglarda turuwatⱪan musapirlarƣimu ohxax bir ⱪanun-bǝlgilimǝ, ohxax bir ⱨɵküm bolsun.   
\m
\v 17 Pǝrwǝrdigar Musaƣa sɵz ⱪilip mundaⱪ dedi: —   
\m
\v 18 Sǝn Israillarƣa sɵz ⱪilip ularƣa mundaⱪ degin: — «Silǝr Mǝn silǝrni ǝkiridiƣan zeminƣa yetip barƣanda,  
\v 19 xu yǝrdin qiⱪⱪan axliⱪni yǝydiƣan qeƣinglarda, Pǝrwǝrdigarƣa bir «kɵtürmǝ ⱨǝdiyǝ» tǝⱪdim ⱪilinglar.  
\v 20 Silǝr ⱨǝrbir yengi hemirdin pixⱪan nanlardin birini «kɵtürmǝ ⱨǝdiyǝ» ⱪilip tǝⱪdim ⱪilinglar; silǝr uni tǝⱪdim ⱪilƣanda huddi hamanning «kɵtürmǝ ⱨǝdiyǝ»sigǝ ohxax bolsun.\f □ \fr 15:20 \ft \+bd «Silǝr ⱨǝrbir yengi hemirdin pixⱪan nanalardin birini «kɵtürmǝ ⱨǝdiyǝ» ⱪilip tǝⱪdim ⱪilinglar»\+bd* — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «Silǝr dǝslǝpki ⱨosuldin qiⱪⱪan hemirdin bir nan pixurup uni «kɵtürmǝ ⱨǝdiyǝ» ⱪilip tǝⱪdim ⱪilinglar» (biraⱪ tǝrjimimiz «Əz.» 44:30din ⱪariƣanda toƣriraⱪ boluxi mumkin). \+bd «hamanning «kɵtürmǝ ⱨǝdiyǝ»sigǝ ohxax bolsun»\+bd* — oⱪurmǝnlǝrgǝ mǝlumki, Israillar yengi pixⱪan ⱨosulning tunji ⱪismini hamandin ayrip, Hudaƣa atixi kerǝk («Mis.» 23:19, 34:22 wǝ 26ni kɵrüng.)\f*  
\v 21 Dǝwrdin-dǝwrgǝ silǝr dǝslǝpki ⱨosuldin qiⱪⱪan hemirdin bir nanni «kɵtürmǝ ⱨǝdiyǝ» süpitidǝ Pǝrwǝrdigarƣa sununglar.   
\b  
\m  
\s1 Bilmǝy ⱪilƣan gunaⱨi üqün kafarǝt kǝltürüx  
\m
\v 22 Əgǝr silǝr ɵzünglar bilmǝy ezip gunaⱨ ⱪilip, Pǝrwǝrdigarning Musaƣa buyruƣan bu barliⱪ ǝmirlirigǝ ǝmǝl ⱪilmiƣan bolsanglar,\f □ \fr 15:22 \ft \+bd «ǝmǝl ⱪilmiƣan bolsanglar»\+bd* — bu ayǝtlǝrdǝ kɵzdǝ tutulƣan gunaⱨ Hudaning ǝmrlirigǝ \+bd ǝmǝl ⱪilmasliⱪtin\+bd* ibarǝt; «Law.» 4-babta tilƣa elinƣan ⱪurbanliⱪlar Hudaning ǝmrlirigǝ \+bd hilapliⱪ ⱪilƣan ixlarƣa\+bd* kafarǝt kǝltüridiƣan ⱪurbanliⱪlardin ibarǝt.\f*  
\v 23 yǝni Pǝrwǝrdigar buyruƣan kündin etibarǝn barliⱪ ǝwladliringlarƣiqǝ Pǝrwǝrdigarning Musaning wastisi bilǝn silǝrgǝ buyruƣan barliⱪ ixliriƣa ǝmǝl ⱪilmiƣan bolsanglar,  
\v 24 jamaǝt xundaⱪ birǝr gunaⱨning bilmǝy ɵtküzülgǝnlikidin hǝwǝrsiz bolsa, undaⱪta pütkül jamaǝt Pǝrwǝrdigarƣa huxbuy qiⱪarsun dǝp yax bir torpaⱪni kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ süpitidǝ sunsun ⱨǝmdǝ ⱪaidǝ-nizam boyiqǝ uningƣa munasiwǝtlik axliⱪ ⱨǝdiyǝ bilǝn xarab ⱨǝdiyǝni ⱪoxup sunsun, wǝ uning üstigǝ bir tekini gunaⱨ ⱪurbanliⱪi süpitidǝ sunsun.  
\v 25 Xu yol bilǝn kaⱨin pütkül Israil jamaiti üqün kafarǝt kǝltürüp, bu gunaⱨ ulardin kǝqürüm ⱪilinidu; qünki bu bilmǝy ɵtküzüp ⱪoyƣan gunaⱨ wǝ ular ɵzlirining bilmǝy ɵtküzüp ⱪoyƣan gunaⱨi üqün ⱪurbanliⱪ, yǝni Pǝrwǝrdigarƣa atap otta sunulidiƣan ⱪurbanliⱪ wǝ gunaⱨ ⱪurbanliⱪini birliktǝ Pǝrwǝrdigar aldiƣa sunƣan.  
\v 26 Bu gunaⱨ pütkül Israil jamaiti bilǝn ularning arisida turuwatⱪan musapirlarning ⱨǝmmisidin kǝqürüm ⱪilinidu, qünki bu pütkül hǝlⱪ bilmǝy turup ɵtküzüp ⱪoyƣan gunaⱨtur.   
\m
\v 27 Əgǝr bir kixi bilmǝstin gunaⱨ ⱪilip ⱪoyƣan bolsa, u bir yaxliⱪ bir qixi oƣlaⱪni gunaⱨ ⱪurbanliⱪi süpitidǝ sunsun.\x + \xo 15:27 \xt Law. 4:27 \x*  
\v 28 Kaⱨin xu yol bilǝn bilmǝy gunaⱨ ⱪilip ⱪoyƣan adǝm üqün kafarǝt kǝltüridu; uning üqün kafarǝt kǝltürsǝ uning Pǝrwǝrdigar aldida bilmǝy ɵtküzgǝn gunaⱨi uningdin kǝqürüm ⱪilinidu.  
\v 29 Bilmǝy birǝr sǝwǝnlik ɵtküzüp ⱪoyƣan barliⱪ kixilǝrgǝ, mǝyli xu zeminda tuƣulƣan Israillar bolsun yaki ularning arisida turuwatⱪan musapirlarƣa bolsun, — silǝrning ⱨǝmminglarƣa ohxax bir ⱪanun-bǝlgilimǝ tǝtbiⱪlinidu.   
\b  
\m  
\s1 Bilip turup ⱪilƣan gunaⱨlar toƣruluⱪ  
\m
\v 30 Lekin yürikini ⱪaptǝk ⱪilip ix kɵrgǝn kixi, mǝyli u zeminda tuƣulƣan bolsun yaki musapir bolsun, Pǝrwǝrdigarƣa ⱨaⱪarǝt kǝltürgǝn bolidu; u ⱨaman ɵz hǝlⱪidin üzüp taxlinidu.  
\v 31 U Pǝrwǝrdigarning sɵzini mǝnsitmigǝnikǝn, Pǝrwǝrdigarning ǝmrigǝ hilapliⱪ ⱪilƣanikǝn; xuning üqün u qoⱪum üzüp taxlinidu; gunaⱨi ɵzining bexiƣa qüxidu.   
\b  
\m  
\s1 Xabat künigǝ hilapliⱪ ⱪilƣuqilarƣa berilidiƣan jaza  
\m
\v 32 Israillar qɵl-jǝziridiki waⱪitlirida, bir kixining xabat künidǝ otun tǝrgǝnliki bayⱪaldi.\f □ \fr 15:32 \ft \+bd «bir kixining xabat künidǝ otun tǝrgǝnliki bayⱪaldi»\+bd* — xübⱨisizki, bu wǝⱪǝ yuⱪiriⱪi 30-31-ayǝttiki prinsipⱪa misal kǝltürülüx üqün bayan ⱪilinidu.\f*  
\v 33 Otun teriwatⱪanliⱪini bayⱪap ⱪalƣanlar uni Musa, Ⱨarun wǝ pütkül jamaǝtning aldiƣa elip kǝldi.  
\v 34 Uni ⱪandaⱪ bir tǝrǝp ⱪilix kerǝkliki tehi kɵrsitilmigǝqkǝ, ular uni ⱪamap ⱪoydi.\x + \xo 15:34 \xt Law. 24:12 \x*  
\v 35 Pǝrwǝrdigar Musaƣa: — U adǝm ɵltürülmisǝ bolmaydu; pütün jamaǝt uni bargaⱨning texiƣa ǝpqiⱪip qalma-kesǝk ⱪilip ɵltürsun, — dedi.  
\v 36 Andin pütün jamaǝt u adǝmni bargaⱨ sirtiƣa ǝpqiⱪip, huddi Pǝrwǝrdigar Musaƣa buyruƣandǝk, qalma-kesǝk ⱪilip ɵltürdi.   
\b  
\m  
\s1 Kiyim-keqǝklǝrgǝ quqa tutux nizami  
\m
\v 37 Pǝrwǝrdigar Musaƣa sɵz ⱪilip mundaⱪ dedi: —   
\m
\v 38 Sǝn Israillarƣa mundaⱪ degin, ular ǝwladmu-ǝwlad kiyim-keqǝklirining qɵrisigǝ quqilarni tutsun ⱨǝm burjikidiki quqilirining ⱨǝrbirigǝ kɵk xoyna tikip ⱪoysun;\x + \xo 15:38 \xt Ⱪan. 22:12; Mat. 23:5 \x*  
\v 39 bu hil quqilar silǝrning uni tikip turuxunglar üqün bolidu; uni kɵrgǝndǝ Pǝrwǝrdigarning barliⱪ ǝmrlirini esinglarda tutup, ularƣa ǝmǝl ⱪilixinglar üqün bu silǝrgǝ bir ǝslǝtmǝ bolidu; xuningdǝk silǝrning ⱨazirⱪidǝk ɵzünglarning kɵnglünglar wǝ kɵzünglarning kǝynigǝ kirip, ⱪatirap buzuⱪluⱪ ⱪilip kǝtmǝslikinglar,\f □ \fr 15:39 \ft \+bd «buzuⱪluⱪ»\+bd* — Tǝwrattiki kɵp ⱪisimlarda kɵrsitilgǝn bu «buzuⱪluⱪ»ning ⱨǝm jismaniy jǝⱨǝti (ǝyx-ixrǝt) ⱨǝm roⱨiy jǝⱨǝti (butpǝrǝslik ⱪilip Hudaƣa wapasizliⱪ ⱪilix) bardur.\f*  
\v 40 Mening barliⱪ ǝmrlirimni ǝstǝ tutuxunglar ⱨǝm uningƣa ǝmǝl ⱪilip, Hudayinglarƣa atap pak-muⱪǝddǝs boluxunglar üqün bolsun.  
\v 41 Mǝn Hudayinglar bolux üqün silǝrni Misir zeminidin elip qiⱪⱪan Pǝrwǝrdigardurmǝn; Mǝn Pǝrwǝrdigar Hudayinglardurmǝn.   
\b  
\b  
\m  
\c 16
\s1 Koraⱨ, Datan wǝ Abiramning asiyliⱪ ⱪilixi  
\m
\v 1 Lawiyning ǝwrisi, Koⱨatning nǝwrisi, Izⱨarning oƣli Koraⱨ wǝ Rubǝnning ǝwladliridin Eliabning oƣulliri Datan bilǝn Abiram wǝ Pǝlǝtning oƣli On\x + \xo 16:1 \xt Qɵl. 26:9; 27:3; Yǝⱨ. 11\x*  
\v 2 Israillar iqidiki jamaǝt ǝmirliri bolƣan, jamaǝt iqidin saylap qiⱪilƣan mɵtiwǝrlǝrdin ikki yüz ǝllik kixini baxlap kelip Musaƣa ⱪarxi qiⱪti.  
\v 3 Ular yiƣilip Musaƣa ⱪarxi ⱨǝm Ⱨarunƣa ⱪarxi qiⱪip: —  
\m Silǝr ⱨǝddinglardin bǝk axtinglar, pütkül jamaǝtning ⱨǝmmisi pak-muⱪǝddǝs, Pǝrwǝrdigarmu ularning arisida, xundaⱪ turuƣluⱪ silǝr nemǝ dǝp ɵzünglǝrni Pǝrwǝrdigarning jamaitidin üstün ⱪoyusilǝr? — dedi.   
\m
\v 4-5 Musa ularning gepini anglap düm yiⱪilip, Koraⱨ bilǝn uning guruⱨidikilǝrgǝ sɵz ⱪilip: —  
\m Ətǝ ǝtigǝndǝ Pǝrwǝrdigar kimlǝrning Ɵzigǝ mǝnsup ikǝnlikini, kimlǝrning pak-muⱪǝddǝs ikǝnlikini ayan ⱪilidu; xu kixini Ɵzigǝ yeⱪinlaxturidu; kimni talliƣan bolsa, uni Ɵzigǝ yeⱪinlaxturidu.  
\v 6 Silǝr mundaⱪ ⱪilinglar: — Sǝn Koraⱨ wǝ sening guruⱨingdikilǝr ⱨǝmmisi huxbuydanlarni ǝpkelinglar;  
\v 7 ǝtǝ Pǝrwǝrdigarning aldida huxbuydanlarƣa ot yeⱪip, huxbuyni uning üstigǝ ⱪoyunglar; Pǝrwǝrdigar kimni tallisa, xu muⱪǝddǝs-pak bolƣan bolsun! Əy silǝr Lawiylar, ⱨǝddinglardin bǝk axtinglar! — dedi.   
\m
\v 8 Musa yǝnǝ Koraⱨⱪa:  
\m — I Lawiylar, gepimgǝ ⱪulaⱪ selinglar.  
\v 9-10 Israilning Hudasi Pǝrwǝrdigar silǝrni Ɵzining qedirining ixlirini ⱪilsun dǝp ⱨǝmdǝ jamaǝtning aldida ularning hizmitidǝ bolsun dǝp Ɵzigǝ yeⱪinlaxturux üqün silǝrni Israil jamaitidin ayrip qiⱪⱪan — yǝni Pǝrwǝrdigar seni wǝ sening ⱨǝmmǝ ⱪerindaxliring bolƣan Lawiyning ǝwladlirini birdǝk Ɵzigǝ yeⱪinlaxturƣanliⱪi silǝrqǝ kiqik ixmu? Silǝr yǝnǝ tehi kaⱨinliⱪ wǝzipisini tama ⱪiliwatamsilǝr?\f □ \fr 16:9-10 \ft \+bd «Pǝrwǝrdigar silǝrni\+bd*\+bdit , yǝni Lawiylarni\+bdit*... Ɵzigǝ yeⱪinlaxturux üqün silǝrni Israil jamaitidin ayrip qiⱪⱪan...» — oⱪurmǝnlǝrning esidǝ boluxi kerǝkki, Huda ǝslidǝ Lawiy ⱪǝbilisi iqidin Ⱨarun wǝ uning ǝwladlirini ɵzigǝ kaⱨin boluxⱪa talliƣanidi, ⱪalƣan Lawiylarni muⱪǝddǝs qedirdiki hizmǝttǝ bolup kaⱨinlarƣa yardǝmqi rolda boluxⱪa bekitkǝnidi.\f*  
\v 11 Xu wǝjidin sǝn wǝ sening guruⱨingdikilǝr ⱨǝmmisi yiƣilip Pǝrwǝrdigarƣa ⱪarxi qiⱪiwetipsilǝr-dǝ; Ⱨarun nemidi, silǝr uning üstidin xunqilik aƣrinip ƣotuldixip kǝtküdǝk? — dedi.   
\m
\v 12 Musa Eliabning oƣli Datan bilǝn Abiramni ⱪiqⱪirip kelixkǝ adǝm ǝwǝtiwidi, ular:  
\m — Barmaymiz!  
\v 13 Sening bizni süt bilǝn ⱨǝsǝl aⱪidiƣan zemindin baxlap qiⱪip bu qɵl-jǝziridǝ ɵltǝrmǝkqi bolƣanliⱪingning ɵzi kiqik ixmu? Sǝn tehi ɵzüngni padixaⱨ ⱨesablap bizning üstimizdin ⱨɵkümranliⱪ ⱪilmaⱪqimu?\f □ \fr 16:13 \ft \+bd «bizni süt bilǝn ⱨǝsǝl aⱪidiƣan zemindin baxlap qiⱪip...»\+bd* — muxu adǝmlǝr Misir zeminini mahtimaⱪqi bolup, xu yǝrdiki ⱪulluⱪ ⱨayatini pütünlǝy untudi.\f*  
\v 14 Ⱨalbuki, sǝn bizni süt bilǝn ⱨǝsǝl aⱪidiƣan yurtⱪa baxlap kǝlmiding, etiz wǝ üzümzarliⱪlarnimu bizgǝ miras ⱪilip bǝrmiding. Sǝn bu hǝⱪning kɵzinimu oyuwalmaⱪqimu? Biz barmaymiz! — dedi.   
\m
\v 15 Buni anglap Musa ⱪattiⱪ ƣǝzǝplinip Pǝrwǝrdigarƣa: —  
\m Ularning sowƣat-ⱨǝdiyǝsigǝ etibar ⱪilmiƣaysǝn; mǝn ularning ⱨǝtta birǝr exikinimu tartiwalmidim, birǝr adimigimu ⱨeq ziyan-zǝhmǝt yǝtküzmidim, — dedi.\x + \xo 16:15 \xt 1Sam. 12:3\x*   
\b  
\m  
\s1 Hudaning jazasi  
\m
\v 16 Musa Koraⱨⱪa: —  
\m Ətǝ sǝn wǝ sening guruⱨingdikilǝr — sǝn, ular wǝ Ⱨarun Pǝrwǝrdigarning aldiƣa kelinglar.  
\v 17 Ⱨǝrbiringlar ɵzünglarning huxbuydanliringlarni ǝkilip uning üstigǝ huxbuyni selinglar; ⱨǝrbiringlar ɵzünglarning huxbuydanliringlarni, yǝni jǝmiy ikki yüz ǝllik huxbuydanni elip uni Pǝrwǝrdigarning ⱨuzurida tutup turunglar; sǝnmu, Ⱨarunmu ⱨǝrbiringlar ɵz huxbuydanliringlarni elip kelinglar, — dedi.   
\m
\v 18 Xuning bilǝn ⱨǝrbir adǝm ɵzining huxbuydanini elip, otni yeⱪip, huxbuy selip, Musa wǝ Ⱨarun bilǝn birliktǝ jamaǝt qedirining dǝrwazisi aldida turuxti.  
\v 19 Koraⱨ Musa bilǝn Ⱨarunƣa ⱨujum ⱪilƣili pütün jamaǝtni yiƣip jamaǝt qedirining dǝrwazisi aldiƣa keliwidi, Pǝrwǝrdigarning julasi pütkül jamaǝtkǝ ayan boldi.  
\v 20 Pǝrwǝrdigar Musa bilǝn Ⱨarunƣa sɵz ⱪilip: —   
\m
\v 21 Silǝr bu hǝlⱪning arisidin neri turunglar, mǝn kɵz yumup aqⱪuqǝ ularni yutuwetimǝn, — dewidi,  
\v 22 Musa bilǝn Ⱨarun düm yiⱪilip: —  
\m I Tǝngrim, barliⱪ ǝt igilirining roⱨlirining Hudasi, bir adǝm gunaⱨ ⱪilsa, ƣǝzipingni pütün jamaǝtkǝ qaqamsǝn? — dedi.\x + \xo 16:22 \xt Qɵl. 27:16; Ibr. 12:9 \x*   
\m
\v 23 Pǝrwǝrdigar Musaƣa sɵz ⱪilip: —  
\v 24 Sǝn jamaǝtkǝ: «Silǝr Koraⱨ, Datan wǝ Abiramning turar jayliridin ayrilip ulardin neri ketinglar» — dǝp buyruⱪ bǝr, — dedi.   
\m
\v 25 Xuning bilǝn Musa ornidin turup Datan bilǝn Abiram tǝrǝpkǝ ⱪarap mangdi; Israil aⱪsaⱪallirimu uningƣa ǝgixip mangdi.  
\v 26 Musa jamaǝtkǝ: — Silǝrdin ɵtünimǝn, bu rǝzil adǝmlǝrning qedirliridin yiraⱪ ketinglar, ularning barliⱪ gunaⱨliri sǝwǝbidin ular bilǝn billǝ wǝyran bolmasliⱪinglar üqün ularning ⱨeqnǝrsisigǝ ⱪol tǝgküzmǝnglar, — dedi.   
\m
\v 27 Xuning bilǝn jamaǝt Koraⱨ, Datan, Abiramning qedirlirining tɵt ǝtrapidin neri kǝtti; Datan bilǝn Abiram bolsa ɵz ayallirini, oƣul-ⱪizlirini wǝ bowaⱪlirini elip qiⱪip ɵz qedirining ixiki aldida turdi.   
\m
\v 28 Musa: — Buningdin silǝr xuni bilisilǝrki, bu ixlarning ⱨǝmmisi mening kɵnglümdin qiⱪⱪan ǝmǝs, bǝlki Pǝrwǝrdigar meni ularni ada ⱪilixⱪa ǝwǝtkǝn:  
\v 29 — ǝgǝr bu adǝmlǝrning ɵlümi adǝttiki adǝmlǝrning ɵlümigǝ ohxax bolidiƣan yaki ularning bexiƣa qüxidiƣan ⱪismǝtlǝr adǝttiki adǝmlǝr duqar bolidiƣan ⱪismǝtlǝrgǝ ohxax bolidiƣan bolsa, Pǝrwǝrdigar meni ǝwǝtmigǝn bolatti.  
\v 30 Əgǝr Pǝrwǝrdigar yengi bir ixni ⱪilip, yǝr aƣzini eqip ularni wǝ ularning pütün nǝrsisini yutup ketixi bilǝn, ular tirikla tǝⱨtisaraƣa qüxüp kǝtsǝ, u qaƣda silǝr bu adǝmlǝrning Pǝrwǝrdigarni mǝnsitmigǝnlikini bilip ⱪalisilǝr, — dedi.   
\m
\v 31 Musaning bu gepi ahirlixixi bilǝnla ularning puti astidiki yǝr yerildi.  
\v 32 Yǝr aƣzini eqip ularni barliⱪ ailisidikilǝr bilǝn, xuningdǝk Koraⱨⱪa tǝwǝ ⱨǝmmǝ adǝmlǝrni ⱪoymay tǝǝlluⱪatliri bilǝn ⱪoxup yutup kǝtti.\x + \xo 16:32 \xt Qɵl. 26:10; 27:3; Ⱪan. 11:6; Zǝb. 106:17\x*  
\v 33 Xundaⱪ ⱪilip, ular wǝ ularning tǝwǝsidikilǝrning ⱨǝmmisi tirikla tǝⱨtisaraƣa qüxüp kǝtti, yǝr ularning üstidǝ yepildi. Ular xu yol bilǝn jamaǝtning arisidin yoⱪaldi.  
\v 34 Ularning ǝtrapida turƣan Israillarning ⱨǝmmisi ularning nalisini anglap: «Yǝr biznimu yutup ketǝrmikin!» deyixip ⱪeqixti.   
\m
\v 35 Andin Pǝrwǝrdigarning aldidin bir ot qiⱪip, huxbuy sunuwatⱪan ⱨeliⱪi ikki yüz ǝllik adǝmnimu yutup kǝtti.\x + \xo 16:35 \xt Zǝb. 106:18\x*   
\b  
\m  
\s1 Yadnamǝ ⱪilixⱪa ⱪaldurulƣan huxbuydanlar  
\m
\v 36 Pǝrwǝrdigar Musaƣa mundaⱪ dedi: —   
\m
\v 37 Sǝn kaⱨin Ⱨarunning oƣli Əliazarƣa buyruƣin, u huxbuydanlarni ot arisidin teriwelip, qoƣlirini yiraⱪlarƣa qeqiwǝtsun, qünki u huxbuydanlar Hudaƣa atalƣandur;  
\v 38 xunga ɵzining jeniƣa ɵzi zamin bolƣan gunaⱨkarlarning huxbuydanlirini teriwalƣin; ular ⱪurbangaⱨni ⱪaplax üqün soⱪup nepiz tünikǝ ⱪilinsun, qünki bu huxbuydanlar ǝslidǝ Pǝrwǝrdigarning ⱨuzuriƣa sunulup uningƣa atalip muⱪǝddǝs ⱪilinƣan. Xundaⱪ ⱪilip ular keyin Israillarƣa ibrǝt bolidiƣan ixarǝt-bǝlgǝ bolidu.   
\m
\v 39 Xuning bilǝn kaⱨin Əliazar otta kɵydürüwetilgǝnlǝr sunƣan mis huxbuydanlarni teriwaldi; ular ⱪurbangaⱨni ⱪaplitixⱪa nepiz tünikǝ ⱪilip soⱪuldi.  
\v 40 Xuning bilǝn \add ⱪurbangaⱨning bu ⱪaplimisi\add* Ⱨarunning ǝwladliriƣa yat adǝmlǝrning huddi Koraⱨ bilǝn uning guruⱨidikilǝrgǝ ohxax ⱪismǝtkǝ ⱪalmasliⱪi üqün, Pǝrwǝrdigarning ⱨuzurida huxbuy kɵydürüxkǝ yeⱪinlaxmasliⱪiƣa Israillar üqün bir ǝslǝtmǝ boldi. Bu Pǝrwǝrdigarning Musaning wastisi bilǝn Əliazarƣa buyruƣanliridur.   
\b  
\m  
\s1 Jamaǝtning Ⱨarunning yalwuruxi sǝwǝbidin ⱪutulup ⱪelixi  
\m
\v 41 Ətisi pütkül Israil jamaiti Musa bilǝn Ⱨarunning yaman gepini ⱪilip: —  
\m Silǝr Pǝrwǝrdigarning hǝlⱪini ɵltürdünglar, — dǝp ƣotuldaxti.  
\v 42 Wǝ xundaⱪ boldiki, jamaǝt Musa bilǝn Ⱨarunƣa ⱨujum ⱪilixⱪa yiƣiliwatⱪanda, jamaǝt burulup jamaǝt qediriƣa ⱪariwidi, wǝ mana, bulut qedirni ⱪapliwaldi ⱨǝm Pǝrwǝrdigarning julasi ayan boldi.  
\v 43 Xuning bilǝn Musa bilǝn Ⱨarun jamaǝt qedirining aldiƣa berip turdi.  
\v 44 Pǝrwǝrdigar Musaƣa sɵz ⱪilip: —   
\m
\v 45 Mǝn kɵzni yumup aqⱪuqǝ ularni yoⱪitip taxlixim üqün ikkinglar bu jamaǝttin qiⱪip neri ketinglar, — dǝp buyruwidi, ikkiylǝn yiⱪilip yǝrdǝ düm yatti.  
\v 46 Musa Ⱨarunƣa: —  
\m Sǝn huxbuydanni elip uningƣa ⱪurbangaⱨtiki ottin sal, uningƣa huxbuy ⱪoyup, ular üqün kafarǝt kǝltürüxkǝ tezliktǝ jamaǝtning arisiƣa apar; qünki ⱪǝⱨr-ƣǝzǝp Pǝrwǝrdigarning aldidin qiⱪti, waba basⱪili turdi, — dedi.  
\v 47 Ⱨarun Musaning deginidǝk ⱪilip, huxbuydanni elip jamaǝtning arisiƣa yügürüp kirdi; wǝ mana, waba kixilǝrning arisida baxlanƣanidi; u huxbuyni huxbuydanƣa selip, hǝlⱪ üqün kafarǝt kǝltürdi.  
\v 48 U ɵlüklǝr bilǝn tiriklǝr otturisida turuwidi, waba tohtidi.  
\v 49 Koraⱨning wǝⱪǝsi munasiwiti bilǝn ɵlgǝnlǝrdin baxⱪa, waba sǝwǝbidin ɵlgǝnlǝr on tɵt ming yǝttǝ yüz kixi boldi.\f □ \fr 16:49 \ft \+bd ««Koraⱨ wǝ ailisidikilǝr» toƣruluⱪ — izaⱨat»\+bd* — Koraⱨ wǝ ailisidikilǝr xundaⱪ ǝxǝddiy aⱪiwǝtkǝ uqriƣini bilǝn, uning keyinki bǝzi ǝwladliri «Zǝbur»ning bǝzi ⱪisimlirini (mǝsilǝn, 42-49-küylǝrni) yazƣan. Koraⱨdikilǝrning bǝziliri 24-ayǝttǝ kɵrsitilgǝn ǝmrgǝ itaǝt ⱪilƣan bolsa kerǝk.\f*  
\v 50 Ⱨarun jamaǝt qedirining dǝrwazisi yenida turƣan Musaning yeniƣa yenip kǝldi; waba tohtidi.   
\b  
\b  
\m  
\c 17
\s1 Ⱨarunning ⱨasisining qeqǝklixi  
\m
\v 1 Pǝrwǝrdigar Musaƣa sɵz ⱪilip mundaⱪ dedi: —  
\v 2 «Sǝn Israillarƣa sɵz ⱪilip, ulardin ata jǝmǝti boyiqǝ, ⱨǝr ⱪǝbilining ǝmiridin birdin on ikki ⱨasa alƣin; sǝn ularning ⱨǝrbirining ismini ɵzining ⱨasisiƣa yezip ⱪoyƣin.  
\v 3 Lawiy ⱪǝbilisining ⱨasisiƣa Ⱨarunning ismini yazƣin, qünki ⱨǝrbir ata jǝmǝt ⱪǝbilǝ baxliⱪi üqün bir ⱨasa wǝkil bolidu.  
\v 4 Sǝn bu ⱨasilarni jamaǝt qediridiki ⱨɵküm-guwaⱨliⱪ \add sanduⱪining\add* aldiƣa, yǝni Mǝn sening bilǝn kɵrüxidiƣan yǝrgǝ ⱪoyƣin.\f □ \fr 17:4 \ft \+bd «ⱨɵküm-guwaⱨliⱪ»\+bd* — muxu yǝrdǝ «ⱨɵküm-guwaⱨliⱪ» Hudaning Israilƣa bolƣan tüp ǝmrlirini, xundaⱪla uning Israil bilǝn bolƣan ǝⱨdisini kɵrsitidu; Hudaning muⱪǝddǝs maⱨiyiti wǝ harakteri xu ǝmrlǝrdǝ ayan ⱪilinƣaqⱪa, «ⱨɵküm-guwaⱨ» dǝpmu atilidu. 
\fp  Oⱪurmǝnlǝrgǝ ayanki, xu ǝmrlǝr ǝⱨdǝ sanduⱪi iqidǝ saⱪlaⱪliⱪ tax tahtaylar üstidǝ pütüklük idi. Xunga bǝzidǝ sanduⱪ «ⱨɵküm-guwaⱨliⱪ sanduⱪi», ibadǝt qediri «ⱨɵküm-guwaⱨliⱪ qediri» dǝp atilidu.\f*  \x + \xo 17:4 \xt Mis. 25:22 \x*  
\v 5 Wǝ xundaⱪ boliduki, Mǝn talliƣan kixining bolsa, uning ⱨasisi bih süridu; xundaⱪ ⱪilip Israillarning silǝrgǝ ƣuduraxⱪan gǝplirini tohtitip Manga anglanmaydiƣan ⱪiliwetimǝn».   
\m
\v 6 Xuning bilǝn Musa Israillarƣa xundaⱪ sɵz ⱪildi; ularning ⱨǝmmǝ ǝmirliri uningƣa birdin ⱨasini, jǝmiy bolup on ikki ⱨasini bǝrdi; ⱨǝrbir ata jǝmǝtkǝ bir ⱨasa wǝkil boldi, Ⱨarunning ⱨasisimu xularning iqidǝ idi.  
\v 7 Musa ⱨasilarni ⱨɵküm-guwaⱨliⱪ qediriƣa ǝkirip Pǝrwǝrdigarning ⱨuzuriƣa ⱪoydi.   
\m
\v 8 Wǝ xundaⱪ boldiki, Musa ǝtisi ⱨɵküm-guwaⱨliⱪ qediriƣa kiriwidi, mana, Lawiy jǝmǝtigǝ wǝkil bolƣan Ⱨarunning ⱨasisi bih sürüp, ƣunqilap, qeqǝklǝp, badam qüxkǝnidi.  
\v 9 Musa ⱨasilarning ⱨǝmmisini Pǝrwǝrdigarning aldidin elip qiⱪip, Israil hǝlⱪigǝ kɵrsǝtti; ular kɵrgǝndin keyin ⱨǝrkim ɵz ⱨasilirini elip ketixti.   
\m
\v 10 Pǝrwǝrdigar Musaƣa: — Xu asiyliⱪ ⱪilƣuqi balilarƣa bir agaⱨ bǝlgisi bolsun dǝp Ⱨarunning ⱨasisini ⱨɵküm-guwaⱨning aldiƣa ǝkirip ⱪoyƣin. Xundaⱪ ⱪilsang sǝn ularning ƣuduraxⱪan gǝplirini tohtitip, Manga anglanmaydiƣan ⱪilisǝn; ularmu xuning bilǝn ɵlüp kǝtmǝydu, — dedi.\f □ \fr 17:10 \ft \+bd «ⱨɵküm-guwaⱨ»\+bd* — 17:4tiki izaⱨatta kɵrsitilgǝndǝk, muxu yǝrdǝ «ⱨɵküm-guwaⱨ» Hudaning Israilƣa bolƣan tüp ǝmrlirini kɵrsitidu, xundaⱪla ularni saⱪlaydiƣan ǝⱨdǝ sanduⱪini kɵrsitidu.\f*  \x + \xo 17:10 \xt Ibr. 9:4\x*   
\m
\v 11 Musa xundaⱪ ⱪildi; Pǝrwǝrdigar ɵzigǝ ⱪandaⱪ buyruƣan bolsa u xundaⱪ ⱪildi.   
\m
\v 12 Israillar Musaƣa sɵz ⱪilip: —  
\m Biz nǝpǝstin ⱪalay dǝwatimiz, biz tügǝxtuⱪ, biz ⱨǝmmimiz tügǝxtuⱪ!  
\v 13 Pǝrwǝrdigarning ibadǝt qediriƣa yeⱪinlaxⱪanlar ɵlmǝy ⱪalmaydu, xundaⱪ ikǝn, biz ⱨǝmmimiz mutlǝⱪ nǝpǝstin ⱪeliximiz kerǝkmu? — deyixti.   
\b  
\b  
\m  
\c 18
\s1 Kaⱨin wǝ Lawiylarning wǝzipisi  
\m
\v 1 Pǝrwǝrdigar Ⱨarunƣa mundaⱪ dedi: —  
\m Sǝn, oƣulliring wǝ ata jǝmǝtingdikilǝr sening bilǝn birliktǝ muⱪǝddǝs jayƣa munasiwǝtlik bolƣan gunaⱨni, xuningdǝk sǝn wǝ oƣulliring birliktǝ kaⱨinliⱪ wǝzipisigǝ munasiwǝtlik bolƣan gunaⱨni üstünglǝrgǝ alisilǝr.\f □ \fr 18:1 \ft \+bd «muⱪǝddǝs jayƣa munasiwǝtlik bolƣan gunaⱨ»\+bd* — demǝk, muⱪǝddǝs jay bilǝn munasiwǝtlik mǝlum gunaⱨ ɵtküzülsǝ, xu gunaⱨning mǝs’uliyitini birinqi üstigǝ alƣuqi kaⱨinlar ⱨǝm Lawiylar bolidu; gunaⱨ kaⱨinliⱪ bilǝn munasiwǝtlik ix bolsa mǝs’uliyǝtni birinqi üstigǝ alƣuqi kaⱨinlar boluxi kerǝk. Muxu agaⱨ, xübⱨisizki, 17-babtiki wǝⱪǝ bilǝn munasiwǝtlik agaⱨtur.\f*  
\v 2 Sǝn ⱪerindaxliring bolƣan Lawiy ⱪǝbilisidikilǝrni, yǝni ata-bowiliringning ⱪǝbilisidikilǝrni ɵzüng bilǝn birlǝxtür ⱨǝm ularni hizmitingni ⱪilixi üqün baxlap elip kǝl; biraⱪ sǝn bilǝn oƣulliring sening bilǝn birliktǝ ⱨɵküm-guwaⱨliⱪ qediri aldida hizmǝtlǝrni ⱪilsun.\f □ \fr 18:2 \ft \+bd «birlǝxtür»\+bd* — bu sɵz muxu yǝrdǝ wǝ 4-ayǝttǝ ibraniy tilida «Lawiy» degǝn sɵz bilǝn ipadilinidu («Yar.» 29:34ni kɵrüng).\f*  
\v 3 Ular sening buyruⱪliringƣa tǝyyar turup, xundaⱪla qedirdiki barliⱪ hizmǝt-wǝzipisini ɵtǝydu; pǝⱪǝt muⱪǝddǝs jaydiki ⱪaqa-ⱪuqa ǝswablarƣa wǝ ⱪurbangaⱨⱪa yeⱪinlaxmisun; undaⱪ ⱪilsa, ularmu, silǝrmu ɵlüp ketisilǝr.  
\v 4 Ular sening bilǝn birlixip, jamaǝt qediridiki wǝzipini ɵtǝp, ⱪilidiƣan ⱨǝrbir ixini ⱪilsun; pǝⱪǝtla ⱨeq yat kixilǝr silǝrgǝ yeⱪinlaxmisun.  
\v 5 Ⱪǝⱨr-ƣǝzǝp yǝnǝ Israillarning bexiƣa qüxmisun üqün, silǝr muⱪǝddǝs jaydiki wǝzipǝ bilǝn ⱪurbangaⱨdiki wǝzipini ɵtǝxkǝ mǝs’ul bolunglar.  
\v 6 Mana, Mǝn Ɵzüm silǝrning ⱪerindaxliringlar bolƣan Lawiylarni Israillar iqidin tallap qiⱪtim; ular jamaǝt qedirining ixlirini ⱪilixⱪa Pǝrwǝrdigarƣa tǝⱪdim ⱪilinƣan bolup, silǝrgǝ sowƣa süpitidǝ ata ⱪilinƣan.\x + \xo 18:6 \xt Qɵl. 3:45 \x*  
\v 7 Lekin sǝn wǝ oƣulliring sening bilǝn birliktǝ kaⱨinliⱪ wǝzipǝnglǝrdǝ turup, ⱪurbangaⱨtiki barliⱪ ixlarni ⱨǝm pǝrdǝ iqidiki ixlarni bejiringlar; silǝrning wǝzipǝnglǝr xundaⱪ bolsun. Kaⱨinliⱪ wǝzipisini, hizmitimdǝ boluxunglar üqün silǝrgǝ sowƣa ⱪilip bǝrdim; yat adǝmlǝr yeⱪinlaxsa, ɵltürüwetilsun.   
\b  
\m  
\s1 Kaⱨinlarning elixⱪa tegixlik ülüxi  
\m
\v 8 Pǝrwǝrdigar Ⱨarunƣa mundaⱪ dedi: —  
\m Mǝn Manga sunulƣan kɵtürmǝ ⱨǝdiyǝlǝrni, yǝni Israillar Manga muⱪǝddǝs dǝp atiƣan barliⱪ nǝrsilǝrni ülüxünglar bolsun dǝp, mana mǝnggülük bǝlgilimǝ bilǝn sanga wǝ sening ǝwladliringƣa tǝⱪdim ⱪildim.  
\v 9 Israillar otta sunidiƣan, «ǝng muⱪǝddǝs» nǝrsilǝrdin silǝrgǝ munular ⱪaldurup berilidu: — ularning Manga atap sunƣan barliⱪ nǝrsiliri, yǝni barliⱪ axliⱪ ⱨǝdiyǝlǝrdin, barliⱪ gunaⱨ ⱪurbanliⱪliridin, barliⱪ itaǝtsizlik ⱪurbanliⱪliridin «ǝng muⱪǝddǝs» ⱨesablanƣanliri, sanga wǝ ǝwladliringƣa ata ⱪilinidu.  
\v 10 Sǝn xu \add ülüxüngni\add* «ǝng muⱪǝddǝs» süpitidǝ yegin, silǝrdin bolƣan ⱨǝrbir ǝr kixi uni yesun; u sanga «ǝng muⱪǝddǝs» dǝp bilinsun.\f □ \fr 18:10 \ft \+bd «sǝn xu ülüxüngni «ǝng muⱪǝddǝs» süpitidǝ yegin»\+bd* — «ǝng muⱪǝddǝs» ⱨesablanƣan nǝrsilǝr «muⱪǝddǝs yǝrdǝ», yǝni muⱪǝddǝs jaydiki ⱨoylida yeyilixi kerǝk idi. Mǝsilǝn, «Law.» 6:16ni kɵrüng.\f*   
\m
\v 11 Munularmu sening bolidu: — Israillarning sowƣatliri iqidin kɵtürmǝ ⱨǝdiyǝlǝr, barliⱪ pulanglatma ⱨǝdiyǝlǝr sening; Mǝn ularni sanga, xundaⱪla oƣulliring bilǝn ⱪizliringƣa mǝnggülük bǝlgilimǝ bilǝn tǝⱪdim ⱪildim; sening ɵyüngdiki ⱨǝrbir pak adǝm uningdin yesǝ bolidu.\x + \xo 18:11 \xt Law. 10:14\x*  
\v 12 Zǝytun meyidin ǝng esilini, yengi xarabtin ǝng esilini, xundaⱪla axliⱪtin ǝng esilini, yǝni Israillar Pǝrwǝrdigarƣa atap sunƣan dǝslǝpki pixⱪan mǝⱨsulatlarning ⱨǝmmisini Mǝn sanga tǝⱪdim ⱪilip bǝrdim.  
\v 13 Ular yǝrdin elip Pǝrwǝrdigarƣa atap ǝkǝlgǝn dǝslǝpki pixⱪan nǝrsilǝrning ⱨǝmmisi sening bolsun; ɵyüngdiki ⱨǝrbir pak adǝm uningdin yesǝ bolidu.   
\m
\v 14 Israilda Hudaƣa mutlǝⱪ atilidiƣan ⱨǝrbir nǝrsǝ sening bolidu.\x + \xo 18:14 \xt Law. 27:28\x*   
\m
\v 15 Ular Pǝrwǝrdigarƣa atap kǝltüridiƣan barliⱪ janiwarlarning tunjiliri, mǝyli insan yaki ulaƣ-qarpay bolsun sening bolidu; ⱨalbuki, insanlarning tunjilirini bolsa ularni tɵlǝm tɵlǝp yanduruwalsun wǝ napak ⱨaywanlarning tunjilirini tɵlǝm tɵlǝp yanduruwalsun.\f □ \fr 18:15 \ft \+bd «barliⱪ janiwarlarning tunjiliri»\+bd* — ibraniy tilida «barliⱪ ǝt igisi (bolƣan janiwar)ning baliyatⱪusini aqidiƣanlar». \+bd «tɵlǝm tɵlǝp yanduruwalsun»\+bd* — demǝk, hǝlⱪ ularning ornida kaⱨinlarƣa pul berixi kerǝk.\f*  \x + \xo 18:15 \xt Mis. 13:2; 22:29; Law. 27:26; Qɵl. 3:13\x*  
\v 16 Tɵlǝm tɵlǝx kerǝk bolƣanlar üqün yexi bir ayliⱪtin axⱪanda tɵlǝm puli tɵlǝnsun; ularƣa sǝn tohtatⱪan baⱨa boyiqǝ, yǝni muⱪǝddǝs jaydiki xǝkǝlning ɵlqǝm birliki boyiqǝ (bir xǝkǝl yigirmǝ gǝraⱨdur) baⱨa ⱪoyup, bǝx kümüx xǝkǝl al.\x + \xo 18:16 \xt Mis. 30:13; Law. 27:25; Qɵl. 3:47; Əz. 45:12\x*  
\v 17 Pǝⱪǝt tunji kala, tunji ⱪoy yaki tunji oƣlaⱪⱪa tɵlǝm alsang bolmaydu; ularning ⱨǝmmisi muⱪǝddǝstur. Sǝn ularning ⱪenini ⱪurbangaⱨⱪa qeqip, meyini Pǝrwǝrdigarƣa atap otta sunulidiƣan, Uningƣa huxbuy kǝltüridiƣan ⱪurbanliⱪ süpitidǝ kɵydürgin.  
\v 18 Ularning gɵxi sening bolidu; huddi «kɵtürmǝ ⱨǝdiyǝ» ⱪilinƣan tɵx wǝ ong arⱪa putiƣa ohxax, sanga tǝwǝ bolidu.  
\v 19 Israillar Pǝrwǝrdigarƣa atap sunƣan muⱪǝddǝs nǝrsilǝr iqidiki kɵtürmǝ ⱨǝdiyǝ-ⱪurbanliⱪning ⱨǝmmisini Mǝn sanga wǝ sening bilǝn billǝ turuwatⱪan oƣul-ⱪizliringƣa mǝnggülük bǝlgilimǝ bilǝn tǝⱪdim ⱪildim. Bu Pǝrwǝrdigar aldida sanga wǝ sening bilǝn billǝ turuwatⱪan ǝwladliring üqün mǝnggülük tuzluⱪ ǝⱨdǝ bolidu.   
\b  
\m  
\s1 Lawiylarning wǝzipiliri ⱨǝm ülüxliri  
\m
\v 20 Pǝrwǝrdigar Ⱨarunƣa mundaⱪ dedi: —  
\m \add Israil\add* zeminida sening ⱨeqⱪandaⱪ mirasing bolmaydu, ularning arisidimu ⱨeqⱪandaⱪ nesiwǝng bolmaydu; Israillar arisida mana Mǝn Ɵzüm sening nesiwǝng, sening mirasingdurmǝn.\x + \xo 18:20 \xt Ⱪan. 10:9; 18:2; Əz. 44:28 \x*  
\v 21 Lawiylarƣa bolsa, ularning ɵtǝydiƣan hizmǝtliri, yǝni jamaǝt qediridiki hizmiti üqün, mana Mǝn Israilda tǝⱪdim ⱪilinƣan barliⱪ «ondin bir ülüx»ning ⱨǝmmisini ularƣa miras ⱪilip bǝrgǝnmǝn.  
\v 22 Buningdin keyin, gunaⱨkar bolup ɵlüp kǝtmǝsliki üqün, Israillar jamaǝt qediriƣa yeⱪinlaxmisun.  
\v 23 Jamaǝt qediridiki hizmǝtni bolsa, uni ɵtigüqilǝr pǝⱪǝt Lawiylarla bolidu wǝ xu ixta bolƣan gunaⱨini ɵzliri üstigǝ alidu, bu silǝr üqün ǝwladmu-ǝwlad mǝnggülük bir bǝlgilimǝ bolidu; ularning Israillarning iqidǝ ⱨeqⱪandaⱪ mirasi bolmaydu.\f □ \fr 18:23 \ft \+bd «xu ixta bolƣan gunaⱨini ɵzliri üstigǝ alidu»\+bd* — demǝk, mubada Lawiylar muⱪǝddǝs qedirni bulƣap, gunaⱨ sadir ⱪilsa, xundaⱪla ularning bihǝstǝlikidin hǝlⱪ muⱪǝddǝs qedirni bulƣap ⱨǝrⱪandaⱪ gunaⱨ sadir ⱪilƣan bolsa, bax mǝs’uliyǝtni Lawiylar ɵz üstigǝ elixi kerǝk.\f*  
\v 24 Qünki Israillarning Pǝrwǝrdigarƣa atap kɵtürmǝ ⱨǝdiyǝ süpitidǝ sunƣan «ondin bir ülüx»ni Lawiylarƣa miras ⱪilip tǝⱪdim ⱪilidiƣan boldum; xunga Mǝn ular toƣruluⱪ: Israillar iqidǝ ⱨeqⱪandaⱪ mirasi bolsa bolmaydu, — dedim.   
\m
\v 25 Pǝrwǝrdigar Musaƣa mundaⱪ dedi: —   
\m
\v 26 Sǝn Lawiylarƣa eytⱪin: «Silǝr Israillarning ⱪolidin Mǝn silǝrgǝ miras bolsun dǝp tǝⱪdim ⱪilƣan «ondin bir ülüx»ni alƣan ikǝnsilǝr, silǝr xu ondin bir ülüxning yǝnǝ ondin bir ülüxini ayrip, uni Pǝrwǝrdigarƣa atap kɵtürmǝ ⱨǝdiyǝ süpitidǝ sununglar.  
\v 27 Bu yol bilǝn silǝrning xu «kɵtürmǝ ⱨǝdiyǝ»nglar silǝrgǝ «hamandiki axliⱪinglar»din ⱨǝm «xarab kɵlqikidiki tolup taxⱪan xarabinglar»din atalƣanlar ⱨesablinidu.\f □ \fr 18:27 \ft \+bd «...silǝrning xu «kɵtürmǝ ⱨǝdiyǝ»nglar... din atalƣanlar ⱨesablinidu»\+bd* — Lawiylarning ⱨeqⱪandaⱪ hamini yaki xarab kɵlqǝkliri yoⱪ idi, ǝlwǝttǝ. Xunga ular ɵzliri hǝlⱪtin ⱪobul ⱪilƣan «ondin bir ülüx»lǝrdin ondin birini elip, Pǝrwǝrdigarƣa «kɵtürmǝ ⱨǝdiyǝ»lǝrni atixi kerǝk. Xu yol bilǝn ularning sunƣini huddi deⱨⱪanlarning Pǝrwǝrdigarƣa ɵz ⱨosulidin sunƣiniƣa ohxax bolidu.\f*  
\v 28 Bundaⱪ bolƣanda, silǝr Israillarning ⱪolidin alƣan ondin bir ülüxning ⱨǝmmisidin Pǝrwǝrdigarƣa atap kɵtürmǝ ⱨǝdiyǝ sunisilǝr; silǝr Pǝrwǝrdigarƣa atiƣan xu «kɵtürmǝ ⱨǝdiyǝ»ni kaⱨin Ⱨarunƣa beringlar.  
\v 29 Silǝrgǝ tǝⱪdim ⱪilinƣan barliⱪ nǝrsilǝrdin ǝng esilini elip xularni muⱪǝddǝs ⱨesablap «Pǝrwǝrdigarƣa atalƣan toluⱪ kɵtürmǝ ⱨǝdiyǝ» süpitidǝ sununglar».   
\m
\v 30 Xunga sǝn Lawiylarƣa eytⱪinki, «Silǝr xulardin ǝng esilini kɵtürüp sunsanglar, bu silǝr Lawiylarning hamandiki axliⱪinglar wǝ xarab kɵlqikidiki xarabinglarƣa ohxax ⱨesablinidu.  
\v 31 Xundaⱪ ⱪilƣandin keyin silǝr wǝ ɵydikiliringlar xu «ondin bir ülüx»lǝrni haliƣan yǝrdǝ yesǝnglar bolidu, qünki bu silǝrning jamaǝt qediridiki hizmitinglarning in’ami bolidu;\f □ \fr 18:31 \ft \+bd «silǝr wǝ ɵydikiliringlar»\+bd* — muxu yǝrdǝ Lawiylarni kɵrsitidu.\f*  
\v 32 Silǝr \add xu ülüxlǝrdin\add* ǝng esilini kɵtürüp sunsanglar, muxu ixinglar sǝwǝbidin gunaⱨkar bolmaysilǝr. Undaⱪ ⱪilsanglar silǝr Israillar atiƣan muⱪǝddǝs nǝrsilǝrni bulƣimaysilǝr, xuning bilǝn ɵlmǝysilǝr».\f □ \fr 18:32 \ft \+bd «silǝr Israillar atiƣan muⱪǝddǝs nǝrsilǝrni bulƣimaysilǝr, xuning bilǝn ɵlmǝysilǝr»\+bd* — baxⱪa bir hil tǝrjimisi: «silǝr Israillar atiƣan muⱪǝddǝs nǝrsilǝrni ⱨeq bulƣimanglar; bolmisa, ɵlisilǝr».\f*   
\b  
\b  
\m  
\c 19
\s1 Ⱪizil siyirning küli  
\m
\v 1 Pǝrwǝrdigar Musa bilǝn Ⱨarunƣa sɵz ⱪilip mundaⱪ dedi: —   
\m
\v 2 Mǝn Pǝrwǝrdigar ǝmr ⱪilƣan ⱪanun-bǝlgilimǝ xuki: — Sǝn Israillarƣa buyruƣin, ular bejirim, nuⱪsansiz, boyunturuⱪ selinmiƣan ⱪizil yax siyirdin birni sening yeningƣa ǝkǝlsun.  
\v 3 Sǝn siyirni kaⱨin Əliazarƣa tapxur, u uni qedirgaⱨning sirtiƣa ǝpqiⱪsun, andin birsi siyirni uning aldida boƣuzlisun.\x + \xo 19:3 \xt Ibr. 13:11, 12 \x*   
\m
\v 4 Kaⱨin Əliazar barmiⱪini ⱪanƣa milǝp, jamaǝt qedirining aldiƣa ⱪaritip yǝttǝ mǝrtǝm qaqsun.\x + \xo 19:4 \xt Ibr. 9:13\x*  
\v 5 Andin birsi Əliazarning kɵz aldida pütkül siyirni kɵydürsun, yǝni uning terisi, gɵxi, ⱪeni wǝ tezǝklirini kɵydürsun.\x + \xo 19:5 \xt Mis. 29:14; Law. 4:11, 12 \x*  
\v 6 Kaⱨin kedir yaƣiqi, zofa ɵsümlüki wǝ ⱪizil rǝhtni siyir kɵydürülidiƣan otⱪa taxlisun.\f □ \fr 19:6 \ft \+bd «ⱪizil rǝhtni»\+bd* — yaki «ⱪizil yipni».\f*  
\v 7 Andin kaⱨin ɵz kiyimini yusun wǝ bǝdinini suda yusun, andin keyin bargaⱨⱪa kirixkǝ bolidu; lekin kaⱨin kǝq kirgüqǝ napak sanalsun.  
\v 8 Siyirni kɵydürgǝn kiximu kiyimlirini su bilǝn yuyup, ɵz bǝdinini suda yusun, andin u kǝq kirgüqǝ napak sanalsun.  
\v 9 Pak bir adǝm siyirning külini yiƣip bargaⱨning sirtidiki pak bir yǝrgǝ ⱪoysun; u Israil jamaiti üqün «napakliⱪni qiⱪarƣuqi su»ni yasaxⱪa xu yǝrdǝ saⱪlansun, u bir «gunaⱨni pakliƣuqi»dur.  
\v 10 Siyirning külini yiƣixturƣan adǝm ɵzining kiyimlirini yusun wǝ kǝq kirgüqǝ napak sanalsun. Bu Israillarƣa wǝ ularning arisida turuwatⱪan musapirlarƣa mǝnggülük ⱪanun-bǝlgilimǝ bolidu.   
\b  
\m  
\s1 Hǝlⱪni napakliⱪtin paklax nizami  
\m
\v 11  — Ɵlükkǝ, yǝni ⱨǝrⱪandaⱪ ɵlgǝn kixining jǝsitigǝ tegip kǝtkǝn ⱨǝrbir kixi yǝttǝ kün napak sanilidu.\x + \xo 19:11 \xt Qɵl. 31:19; Ⱨag. 2:13\x*  
\v 12 U adǝm üqinqi küni \add axu su\add* bilǝn ɵzini paklisun, ⱨǝmdǝ yǝttinqi künimu paklisun, andin u pak sanilidu; ǝgǝr u üqinqi küni ⱨǝmdǝ yǝttinqi küni ɵzini paklimisa, pak sanalmaydu.\f □ \fr 19:12 \ft \+bd «Izaⱨat»\+bd* — toluⱪ ayǝtning baxⱪa bir hil tǝrjimisi: «U adǝm üqinqi küni ǝnǝ xundaⱪ (napakliⱪni qiⱪarƣuqi) su bilǝn ɵzini paklisun, yǝttinqi küni u pak sanilidu; ǝgǝr u üqinqi küni ɵzini paklimisa, yǝttinqi küni pak sanalmaydu».\f*  
\v 13 Ⱨǝrⱪandaⱪ adǝm ɵlükkǝ, yǝni ⱨǝrⱪandaⱪ ɵlgǝn kixining jǝsitigǝ tegip kǝtsǝ, ⱨǝmdǝ ɵzini paklimisa, Pǝrwǝrdigarning qedirini bulƣiƣan bolidu; xu kixi Israil arisidin üzüp taxlinidu; qünki «napakliⱪni qiⱪarƣuqi su» uningƣa sepilmigǝqkǝ, u napak sanilidu; uning napakliⱪi tehiqǝ üstidǝ turidu.   
\m
\v 14 Əgǝr birǝr kixi bir qedir iqidǝ ɵlüp ⱪalƣan bolsa, u toƣruluⱪ ⱪanun-bǝlgilimǝ mundaⱪ bolidu: — xu qedirƣa kirgǝn ⱨǝrbirsi wǝ qedirda turup ⱪalƣanlarning ⱨǝrbiri yǝttǝ kün napak sanilidu.  
\v 15 Ⱨǝrbir oquⱪ turƣan, aƣzi yepilmiƣan ⱪaqa-ⱪuqilarning ⱨǝmmisi napak sanilidu.  
\v 16 Xuningdǝk dalada ⱪiliq-xǝmxǝr bilǝn ɵltürülgǝnlǝrgǝ, yaki ɵzi ɵlüp ⱪalƣanning ɵlükigǝ, yaki adǝmning ustihininiƣa yaki ⱪǝbrisigǝ tǝgkǝn ⱨǝrbir kixi yǝttǝ küngiqǝ napak sanilidu.  
\v 17 Kixilǝr bu napak kixi üqün «paklandurƣuqi ⱪurbanliⱪ»ning külidin azraⱪ elip komzǝkkǝ selip, ularning üstigǝ eⱪin su ⱪuysun.  
\v 18 Andin pak bir kixi zofa ɵsümlükini elip xu suƣa tǝgküzüp uni qedirƣa wǝ iqidiki barliⱪ ⱪaqa-ⱪuqilarƣa ⱨǝm xu yǝrdǝ turƣan barliⱪ kixilǝrning üstigǝ sepip ⱪoysun, wǝ yǝnǝ uni ustihanƣa, ɵltürülgüqigǝ yaki ⱪǝbrigǝ tǝgkǝn kixining üstigǝ sepip ⱪoysun.\x + \xo 19:18 \xt Zǝb. 51:7\x*  
\v 19 Üqinqi küni wǝ yǝttinqi küni ⱨeliⱪi pak adǝm \add pak bolmiƣan adǝmlǝrning\add* üstigǝ xu suni sepip ⱪoysun; xundaⱪ ⱪilƣanda, yǝttinqi künigǝ kǝlgǝndǝ u kixi paklanƣan bolidu; andin u kixi kiyimlirini yuyup, bǝdinini suda yusun, kǝq kirgǝndǝ u pak sanilidu.   
\m
\v 20 Lekin napak bolup ⱪelip, ɵzini paklimiƣan kixi Pǝrwǝrdigarning muⱪǝddǝs jayini bulƣiƣini üqün, jamaǝt arisidin üzüp taxlinidu; «napakliⱪni qiⱪarƣuqi su» uning üstigǝ sepilmigǝn, xunga u napak sanilidu.  
\v 21 Bu Israillarƣa mǝnggülük bǝlgilimǝ bolidu, «napakliⱪni qiⱪarƣuqi su»ni sǝpkǝn kixi bolsa ɵzining kiyimlirini yusun wǝ «napakliⱪni qiⱪarƣuqi su»ƣa tǝgkǝn kixi kǝq kirgüqǝ napak sanalsun.  
\v 22 Napak kixi tǝgkǝn ⱨǝrⱪandaⱪ nǝrsimu napak sanilidu; bu nǝrsilǝrgǝ tǝgkǝn kixilǝrmu kǝq kirgüqǝ napak sanalsun.   
\b  
\b  
\m  
\c 20
\s1 Mǝryǝmning wapat boluxi  
\m
\v 1 Birinqi ayning iqidǝ Israillar, yǝni pütkül Israil jamaiti Zin qɵligǝ yetip kelip, Ⱪadǝxtǝ turup ⱪaldi; Mǝryǝm xu yǝrdǝ wapat boldi wǝ xu yǝrgǝ dǝpnǝ ⱪilindi.   
\b  
\m  
\s1 Mǝribaⱨ süyi — hǝlⱪning yǝnǝ ⱪaⱪxixi  
\m
\v 2 Jamaǝtkǝ iqidiƣanƣa su yoⱪ idi, ular yiƣilip Musa bilǝn Ⱨarunƣa ⱨujum ⱪilƣili turdi.  
\v 3 Hǝlⱪ Musa bilǝn tǝgixip: — Ⱪerindaxlirimiz Pǝrwǝrdigarning aldida ɵlgǝn qaƣda bizmu billǝ ɵlsǝk boptikǝn!\x + \xo 20:3 \xt Qɵl. 16:32, 49\x*  
\v 4 Silǝr nemǝ üqün biz wǝ qarpaylirimizni bu yǝrdǝ ɵlüp kǝtsun dǝp, Pǝrwǝrdigarning jamaitini bu qɵl-jǝzirigǝ baxlap kǝldinglar?  
\v 5 Silǝr nemǝ üqün bizni Misirdin elip qiⱪip bundaⱪ dǝⱨxǝtlik yǝrgǝ ǝkǝldinglar? Bu yǝrdǝ ya teriⱪqiliⱪ ⱪilƣili yǝr bolmisa, ya ǝnjür, üzüm, anar bolmisa, iqidiƣanƣa sumu bolmisa, — deyixti.   
\m
\v 6 Xuning bilǝn Musa bilǝn Ⱨarun jamaǝttin ayrilip jamaǝt qedirining dǝrwazisi aldiƣa kelip düm yiⱪiliwidi, Pǝrwǝrdigarning julasi u ikkisigǝ ayan boldi.  
\v 7 Pǝrwǝrdigar Musaƣa sɵz ⱪilip mundaⱪ dedi: —   
\m
\v 8 Ⱨasini ⱪolungƣa al, andin sǝn akang Ⱨarun bilǝn birliktǝ jamaǝtni yiƣip, ularning kɵz aldidila ⱪoram taxⱪa buyruⱪ ⱪil; xundaⱪ ⱪilsang ⱪoram tax ɵz süyini qiⱪiridu; xu yol bilǝn sǝn ularƣa su qiⱪirip, jamaǝt wǝ qarpayliri iqidiƣanƣa su berisǝn.\f □ \fr 20:8 \ft \+bd «ⱨasini ⱪolungƣa al»\+bd* — Musaning xu ⱨasisi kɵp ⱪetim Hudaning yolida ixlitilip kelingǝn. Birinqi ⱪetimⱪisi «Mis.» 4:2dǝ tepilidu.\f*  \x + \xo 20:8 \xt Nǝⱨ. 9:15; Zǝb. 78:15, 16; 105:41; 114:8\x*   
\m
\v 9 Xuning bilǝn Musa Pǝrwǝrdigarning ǝmri boyiqǝ Pǝrwǝrdigarning ⱨuzuridin ⱨasini aldi.  
\v 10 Musa bilǝn Ⱨarun ikkisi jamaǝtni ⱪoram taxning aldiƣa yiƣdi wǝ Musa ularƣa: — Gepimgǝ ⱪulaⱪ selinglar, i asiylar! Biz silǝrgǝ bu ⱪoram taxtin su qiⱪirip berǝylimu?! — dedi.\x + \xo 20:10 \xt Ⱪan. 32:51; Zǝb. 106:32,33 \x*  
\v 11 Andin Musa ⱨasisi bilǝn ⱪoram taxni ikki ⱪetim uruwidi, naⱨayiti kɵp su eⱪip qiⱪti, sudin jamaǝtmu, qarpaylarmu iqixti.\x + \xo 20:11 \xt Zǝb. 78:15-16; 105:41; Yǝx. 43:20; 48:21; 1Kor. 10:4\x*  
\v 12 Pǝrwǝrdigar Musa bilǝn Ⱨarunƣa: —  
\m Silǝr Manga ixǝnmǝy, Israillar aldida Meni muⱪǝddǝs dǝp ⱨɵrmǝtlimigininglar üqün, ikkinglarning bu jamaǝtni Mǝn ularƣa tǝⱪdim ⱪilip bǝrgǝn zeminƣa baxlap kirixinglarƣa yol ⱪoymaymǝn, — dedi.\f □ \fr 20:12 \ft \+bd «Silǝr Manga ixǝnmǝy, Israillar aldida Meni muⱪǝddǝs dǝp ⱨɵrmǝtlimigininglar üqün»\+bd* — Musa bilǝn Ⱨarunning «Israillar aldida Hudani muⱪǝddǝs dǝp ⱨɵrmǝtlimǝslik» gunaⱨi toƣruluⱪ «ⱪoxumqǝ sɵz»imizdǝ azraⱪ tohtilimiz. «Ⱪoram tax» toƣruluⱪ «1Kor.» 10:4ni wǝ izaⱨatini kɵrüng.\f*  \x + \xo 20:12 \xt Qɵl. 27:14; Ⱪan. 1:37\x*  
\v 13 Su qiⱪirilƣan jay «Mǝribaⱨ suliri» dǝp atalƣan; Israillar xu yǝrdǝ Pǝrwǝrdigar bilǝn takallaxⱪanliⱪi üqün, U ularning otturisida Ɵzining muⱪǝddǝs ikǝnlikini kɵrsǝtti.\f □ \fr 20:13 \ft \+bd «Mǝribaⱨ»\+bd* — «takallixix» degǝn mǝnidǝ. \+bd «\+bd*\+bdit Pǝrwǝrdigar\+bdit* ularning otturisida ɵzining muⱪǝddǝs ikǝnlikini kɵrsǝtti» — Huda Musa wǝ Ⱨarunning Ɵzini ⱨɵrmǝtlimigini üqün, ularni jazalap, Musaning hǝlⱪ aldida ⱪilƣan biⱨɵrmǝtlik sɵzlirining Ɵzigǝ wǝkillik ⱪilmaydiƣanliⱪini ipadilǝp, hǝlⱪ aldida Ɵzining pak-muⱪǝddǝslikini kɵrsǝtti.\f*   
\b  
\m  
\s1 Edomlarning Israillarning qegridin ɵtüxigǝ yol ⱪoymasliⱪi  
\m
\v 14 Musa Ⱪadǝxtin Edom padixaⱨi bilǝn kɵrüxüxkǝ ǝlqi ǝwǝtip uningƣa: «Ⱪerindaxliri Israil mundaⱪ dǝydu: — Biz tartiwatⱪan jǝbr-japalarning ⱪandaⱪliⱪi ɵzlirigǝ mǝlum,\x + \xo 20:14 \xt Ⱪan. 23:6; Ob. 10; Ob. 12 \x*  
\v 15 bizning ata-bowilirimiz Misirƣa qüxkǝn bolup, biz Misirda uzaⱪ zaman turup kǝttuⱪ; misirliⱪlar bizgimu, bizning ata-bowilirimizƣimu yaman muamilǝ ⱪildi;  
\v 16 biz Pǝrwǝrdigarƣa yeliniweduⱪ, U bizning zarimizƣa ⱪulaⱪ selip, Pǝrixtǝ ǝwǝtip bizni Misirdin elip qiⱪti. Ⱨazir mana, biz ɵzlirining qegrisiƣa jaylaxⱪan Ⱪadǝx degǝn bir xǝⱨǝrdǝ turuwatimiz.\f □ \fr 20:16 \ft \+bd «Pǝrixtǝ»\+bd* — bǝzilǝr «Əlqi» dǝp tǝrjimǝ ⱪilidu. Lekin «Mis.» 23:20, 23, 34:32din ⱪariƣanda, mǝnisi dǝrwǝⱪǝ «Pǝrixtǝ»dur.\f*  \x + \xo 20:16 \xt Mis. 2:23; 14:19 \x*  
\v 17 Əmdi bizning zeminliridin ɵtüximizgǝ ruhsǝt ⱪilƣan bolsila, biz etiz-eriⱪ wǝ üzümzarliⱪlardin ɵtmǝymiz, ⱪuduⱪliringladin sumu iqmǝymiz; «Han yoli» bilǝn mengip qegriliridin ɵtüp kǝtküqǝ ong-solƣa burulmaymiz» — dedi.   
\m
\v 18 Lekin Edomlar uningƣa: «Silǝrning bizning zeminimizdin ɵtüxünglǝrgǝ bolmaydu, ɵtimǝn desǝnglar ⱪiliq kɵtürüp silǝrgǝ jǝnggǝ qiⱪimiz» — dedi.\f □ \fr 20:18 \ft \+bd «... bizning zeminimizdin ... silǝrgǝ jǝnggǝ qiⱪimiz»\+bd* — ibraniy tilida «... mening zeminimdin... silǝrgǝ jǝnggǝ qiⱪimǝn» deyilidu.\f*   
\m
\v 19 Israillar uningƣa: «Biz «kɵtürülgǝn yol» bilǝn mangimiz, ɵzimiz wǝ mallirimiz süyünglarni iqsǝk, nǝrhi boyiqǝ ⱨǝⱪⱪini berimiz; biz pǝⱪǝt piyadǝ ɵtüp ketimiz, baxⱪa ⱨeq tǝlipimiz yoⱪ» dewidi,\f □ \fr 20:19 \ft \+bd «biz»\+bd* — ibraniy tilida «mǝn».\f*  
\v 20 Edom padixaⱨi: «Yaⱪ. Ɵtmǝysilǝr!» dedi. Edom \add padixaⱨi\add* naⱨayiti kɵp adimini baxlap qiⱪip Israillarƣa zor ⱨǝywǝ kɵrsǝtti.\f □ \fr 20:20 \ft \+bd «Edom padixaⱨi»\+bd* — ibraniy tilida «Edom».\f*  
\v 21 Xundaⱪ ⱪilip Edomlar Israillarning ularning tǝwǝlikidin ɵtüxigǝ ǝnǝ xu yosunda yol ⱪoymidi; xuning bilǝn Israillar Edomlarning aldidin burulup kǝtti.\x + \xo 20:21 \xt Ⱨak. 11:18 \x*   
\b  
\m  
\s1 Ⱨarunning wapat bolƣanliⱪi  
\m
\v 22 Ular Ⱪadǝxtin yolƣa qiⱪti; pütkül Israil hǝlⱪi Ⱨor teƣiƣa kǝldi.\x + \xo 20:22 \xt Qɵl. 33:37 \x*  
\v 23 Pǝrwǝrdigar Edomning qegrisidiki Ⱨor teƣida Musa bilǝn Ⱨarunƣa sɵz ⱪilip mundaⱪ dedi: —   
\m
\v 24 Ⱨarun ɵz hǝlⱪlirigǝ ⱪoxulup ketidu; ikkinglar Mǝribaⱨ suliri degǝn jayda Mening ǝmrimgǝ hilapliⱪ ⱪilƣininglar üqün, uning Mǝn Israillarƣa tǝⱪdim ⱪilip bǝrgǝn zeminƣa kirixigǝ bolmaydu.\f □ \fr 20:24 \ft \+bd «ɵz hǝlⱪlirigǝ ⱪoxulux»\+bd* — muxu ibarǝ toƣruluⱪ «Yar.» 25:8 wǝ izaⱨatini kɵrüng. Xübⱨisizki, bu ibarǝ adǝm ɵlgǝndin keyin, roⱨining yǝnila ⱨayat bolidiƣanliⱪini kɵrsitidu.\f*  
\v 25 Sǝn Ⱨarun bilǝn oƣli Əliazarni elip Ⱨor teƣiƣa qiⱪⱪin;\x + \xo 20:25 \xt Qɵl. 33:38; Ⱪan. 32:50 \x*  
\v 26 Ⱨarunning kiyimlirini saldurup, oƣli Əliazarƣa kiydürüp ⱪoy; Ⱨarun xu yǝrdǝ ɵlüp, ɵz hǝlⱪlirigǝ ⱪoxulidu.   
\m
\v 27 Musa Pǝrwǝrdigarning deginidǝk ⱪildi, üqǝylǝn pütkül jamaǝtning kɵz aldida Ⱨor teƣiƣa qiⱪti.  
\v 28 Musa Ⱨarunning kiyimlirini saldurup uning oƣli Əliazarƣa kiydürüp ⱪoydi; Ⱨarun taƣning qoⱪⱪisida ɵldi. Andin Musa bilǝn Əliazar taƣdin qüxüp kǝldi.\x + \xo 20:28 \xt Ⱪan. 10:6; 32:50 \x*  
\v 29 Pütkül jamaǝt Ⱨarunning ɵlgǝnlikini bildi; xuning bilǝn pütün Israil jǝmǝti Ⱨarun üqün ottuz kün matǝm tutti.   
\b  
\b  
\m  
\c 21
\s1 Ⱪanaaniylarning mǝƣlup ⱪilinixi  
\m
\v 1 Jǝnubta turuxluⱪ Arad mǝmlikitining Ⱪanaaniylardin bolƣan padixaⱨi Israillarning Atarim yoli bilǝn keliwatⱪanliⱪini anglap, qiⱪip ular bilǝn soⱪuxup, nǝqqǝylǝnni tutⱪun ⱪilip kǝtti.\f □ \fr 21:1 \ft \+bd «Jǝnubta»\+bd* — ibraniy tilida «Nǝgǝwdǝ». Nǝgǝw bolsa Pǝlǝstin zeminining jǝnub tǝripidiki qong qɵllük yǝrdur.\f*  
\v 2 Andin Israillar Pǝrwǝrdigarƣa ⱪǝsǝm iqip: «Əgǝr bu hǝlⱪni bizning ⱪolimizƣa pütünlǝy tapxuridiƣan bolsang, ularning xǝⱨǝrlirini wǝyran ⱪilip taxlaymiz» — dedi.  
\v 3 Pǝrwǝrdigar Israillarning pǝryadini anglap, Ⱪanaanliylarni ularning ⱪoliƣa tapxurdi, xuning bilǝn ular Ⱪanaaniylarni ularning xǝⱨǝrliri bilǝn ⱪoxup wǝyran ⱪildi; xu sǝwǝbtin ular xu yǝrni «Hormaⱨ» dǝp atidi.\f □ \fr 21:3 \ft \+bd «Hormaⱨ»\+bd* — degǝnning mǝnisi «wǝyranǝ».\f*   
\b  
\m  
\s1 Zǝⱨǝrlik yilanlar bilǝn mis yilan  
\m
\v 4 Ular Ⱨor teƣidin yolƣa qiⱪip, Edom zeminini aylinip ɵtüx üqün, Ⱪizil dengiz boyidiki yolni boylap mangdi; hǝlⱪ muxu yol sǝwǝbidin kɵnglidǝ tolimu taⱪǝtsiz bolup,  
\v 5 Hudaƣa wǝ Musaƣa ⱪarxi qiⱪip: — Silǝr nemǝ üqün bizni qɵl-jǝziridǝ ɵlsun dǝp Misir zeminidin baxlap qiⱪⱪansilǝr? Bu yǝrdǝ ya axliⱪ, ya su yoⱪ, kɵnglimiz bu ǝrzimǝs nanlardin bizar boldi, deyixti.\f □ \fr 21:5 \ft \+bd «ǝrzimǝs nanlar»\+bd* — bu sɵz Huda ularning üstigǝ ⱨǝr küni qüxüridiƣan «manna»ni kɵrsitidu. «Mis.» 16:13-36ni kɵrüng.\f*  
\v 6 Xu sǝwǝbtin Pǝrwǝrdigar ularning arisiƣa zǝⱨǝrlik yilanlarni ǝwǝtti; yilanlar ularni qaⱪti, xu sǝwǝbtin Israillardin nurƣun adǝm ɵlüp kǝtti.\f □ \fr 21:6 \ft \+bd «zǝⱨǝrlik yilanlar»\+bd* —— Ibraniy tilida «ot yilanlar».\f*  \x + \xo 21:6 \xt 1Kor. 10:9 \x*  
\v 7 Hǝlⱪ Musaning aldiƣa kelip uningƣa: — Biz aƣzimizni buzup, Pǝrwǝrdigarƣa ⱨǝm sanga ⱨujum ⱪilip, yaman gǝp ⱪilip gunaⱨ ⱪilduⱪ; Pǝrwǝrdigarƣa tilawǝt ⱪilsang, u bu yilanlarni arimizdin elip kǝtkǝy, — dewidi, Musa hǝlⱪ üqün dua ⱪildi.   
\m
\v 8 Pǝrwǝrdigar Musaƣa: —  
\m Sǝn bir zǝⱨǝrlik yilanning xǝklini yasap hadiƣa esip ⱪoyƣin; yilan qeⱪiwalƣan ⱨǝrbiri uningƣa ⱪarisila ⱪayta ⱨayatⱪa erixidu, — dedi.\x + \xo 21:8 \xt Yⱨ. 3:14\x*  
\v 9 Musa mistin bir yilan yasitip hadiƣa esip ⱪoydi; wǝ xundaⱪ boldiki, yilan birkimni qeⱪiwalƣan bolsa, u bu mis yilanƣa ⱪarisila, ular ⱨayat ⱪaldi.\f □ \fr 21:9 \ft \+bd «mistin bir yilan... yasitip hadiƣa esip ⱪoyƣin»\+bd* — bu wǝⱪǝ toƣruluⱪ yǝnǝ «Yuⱨ.» 3:14-15ni kɵrüng.\f*  \x + \xo 21:9 \xt 2Pad. 18:4; Yⱨ. 3:14\x*   
\b  
\m  
\s1 Obottin Pisgaⱨƣiqǝ mengix  
\m
\v 10 Israillar yǝnǝ yolƣa qiⱪip Obotⱪa kelip qedir tikti.\x + \xo 21:10 \xt Qɵl. 33:43 \x*  
\v 11 Yǝnǝ Obottin yolƣa qiⱪip, Moab zeminining udulida kün qiⱪix tǝrǝptiki Iyǝ-Ibarimƣa kelip qedir tikti.  
\v 12 Ular yǝnǝ u yǝrdin yolƣa qiⱪip Zǝrǝd jilƣisida qedir tikti.  
\v 13 Yǝnǝ u yǝrdin mengip Amoriylarning zeminining qetidin qiⱪip qɵl-bayawandin ɵtüp, eⱪip turƣan Arnon dǝryasining u ⱪetida qedir tikti (qünki Arnon dǝryasi Moabiylarning qegrisi bolup, Moabiylar bilǝn Amoriylarning otturisida idi. \x + \xo 21:13 \xt Ⱨak. 11:18\x*  
\v 14-15 Xunga «Pǝrwǝrdigarning jǝngnamisi» degǝn kitabta: —  
\m «Sufaⱨdiki Waⱨǝb wǝ dǝrya-wadiliri,  
\m Arnon dǝryasi wǝ jilƣilirining yanbaƣirliri,  
\m Arning turalƣusiƣiqǝ yetip,  
\m Moabning qegrisiƣa qüxidu» dǝp pütülgǝnidi).\f □ \fr 21:14-15 \ft \+bd «tǝrjimǝ»\+bd* — bu ⱪǝdimki xeirning birnǝqqǝ hil tǝrjimiliri bar. Bu yǝrdǝ Musa pǝyƣǝmbǝrning uni nǝⱪil kǝltürüxining mǝⱪsiti, xübⱨisizki, Pǝrwǝrdigar ⱪǝdimdin tartip Moab üqün bekitkǝn qegraning Arnon dǝryasi bilǝn Ar xǝⱨiri ikǝnlikini ispatlax üqündur.\f*   
\m
\v 16 \add Israillar\add* yǝnǝ u yǝrdin mengip Bǝǝrgǝ kǝldi; «\add Bǝǝr\add*» ⱪuduⱪ degǝn mǝnidǝ bolup, ilgiri Pǝrwǝrdigar Musaƣa: «Sǝn hǝlⱪni yiƣ, Mǝn ularƣa iqidiƣan su berǝy» degǝndǝ xu ⱪuduⱪni kɵzdǝ tutⱪan.  
\v 17 Xu qaƣda Israillar munu nahxini eytixⱪan: —  
\m «Aⱨ ⱪuduⱪ, qiⱪsun süyüng bulduⱪlap,  
\m Nahxa eytinglar, ⱪuduⱪⱪa beƣixlap:   
\m
\v 18 Bu ⱪuduⱪni ǝmirlǝr,  
\m Hǝlⱪning kattiliri ⱪazƣan,  
\m Ⱪanun qiⱪarƣuqining sɵzi bilǝn,  
\m Ⱨasiliri bilǝn ⱪazƣan».  
\m Israillar qɵl-bayawandin yǝnǝ Mattanaⱨⱪa,\f □ \fr 21:18 \ft \+bd «ⱪanun qiⱪarƣuqining sɵzi bilǝn»\+bd* — baxⱪa birhil tǝrjimisi: — «tayaⱪliri bilǝn». \+bd «hǝlⱪning kattiliri ⱪazƣan, ... ⱨasiliri bilǝn ⱪazƣan»\+bd* — bu ixning xu alaⱨidiliki barki, pǝⱪǝt addiy puhralarla ǝmǝs, hǝlⱪning kattilirimu ǝmgǝk ⱪilip ⱪuduⱪ kolaxti.\f*  
\v 19 Mattanaⱨtin Naⱨaliyǝlgǝ, Naⱨaliyǝldin Bamotⱪa,  
\v 20 Bamottin Moab dalasidiki jilƣiƣa, yǝnǝ qɵl-bayawan tǝrǝpkǝ ⱪarap turƣan Pisgaⱨ teƣining qoⱪⱪisiƣa yetip bardi.   
\b  
\m  
\s1 Amoriylarning padixaⱨi bilǝn Baxan  padixaⱨini yǝnggǝnliki  
\m
\v 21 Israillar Amoriylarning padixaⱨi Siⱨonning aldiƣa ǝlqilǝrni ǝwǝtip:\f □ \fr 21:21 \ft \+bd «izaⱨat»\+bd* — «Ⱪan.» 2:26-3:11nimu kɵrüng.\f*  \x + \xo 21:21 \xt Ⱪan. 2:26; Ⱨak. 11:19 \x*  
\v 22 — Bizning ɵz zeminliridin ɵtüweliximizgǝ ijazǝt bǝrgǝyla; biz silining etizliⱪliriƣa wǝ üzümzarliⱪliriƣa kirmǝymiz, ⱪuduⱪliridin sumu iqmǝymiz; tǝwǝliridin ɵtüp kǝtküqǝ «Han yoli»din qiⱪmaymiz, — dedi.\x + \xo 21:22 \xt Qɵl. 20:17 \x*  
\v 23 Siⱨon Israillarni ɵz qegrisidin ɵtkili ⱪoymayla ⱪalmastin, ǝksiqǝ u Israillar bilǝn soⱪuximǝn dǝp, ɵzining barliⱪ hǝlⱪini yiƣip qɵlgǝ ⱪarap atlandi. U Yaⱨazƣa kelip Israilƣa ⱨujum ⱪildi.\x + \xo 21:23 \xt Ⱪan. 2:30; 29:7; Yǝ. 24:8; Ⱨak. 11:20 \x*  
\v 24 Israillar uni ⱪiliq bilǝn qepip ɵltürüp, uning yurtini Arnon dǝryasidin Yabbok dǝryasiƣiqǝ, yǝni Ammoniylarning qegrisiƣiqǝ igilidi; Ammoniylarning qegrisi bolsa bǝk mustǝⱨkǝm idi.\f □ \fr 21:24 \ft \+bd «Ammoniylarning qegrisiƣiqǝ igilidi»\+bd* — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «Ammoniylarning qegrisi Yaazǝr idi» (32-ayǝtni kɵrüng).\f*  \x + \xo 21:24 \xt Ⱪan. 2:33,37; 29:7; Yǝ. 12:2; 24:8; Ⱨak. 11:2; Zǝb. 135:10-12; 136:19-21; Am. 2:9 \x*  
\v 25 Israillar bu yǝrdiki ⱨǝmmǝ xǝⱨǝrni igilidi ⱨǝm Amoriylarning xǝⱨǝrlirigǝ, yǝni Ⱨǝxbonƣa wǝ uningƣa tǝwǝ barliⱪ yeza-ⱪixlaⱪlarƣimu kirip orunlaxti.\x + \xo 21:25 \xt Ⱪan. 2:34, 35\x*  
\v 26 Qünki Ⱨǝxbon ǝslidǝ Amoriylarning padixaⱨi Siⱨonning mǝrkiziy xǝⱨiri idi; Siⱨon ǝslidǝ Moabning ilgiriki padixaⱨi bilǝn soⱪuxⱪan, uning Arnon dǝryasiƣiqǝ bolƣan ⱨǝmmǝ zeminini tartiwalƣanidi.  
\v 27 Xu sǝwǝbtin xairlar: —  
\m «Ⱨǝxbonƣa kelinglar!  
\m Mana Siⱨonning xǝⱨiri yengiwaxtin ⱪurulsun,  
\m Siⱨonning xǝⱨiri mǝⱨkǝm ⱪilinsun.   
\m
\v 28 Qünki Ⱨǝxbonning ɵzidin qiⱪti bir ot,  
\m Siⱨonning xǝⱨiridin bir yalⱪun yalⱪunlap,  
\m Yutuwǝtti Moabtiki Ar xǝⱨirini,  
\m Arnondiki egiz jaylarning ǝmirlirini.\x + \xo 21:28 \xt Yǝx. 48:45\x*   
\m
\v 29 Way sanga ǝy Moab!  
\m Ⱨǝy Kemoxning ümmiti, tügǝxtinglar!  
\m Qünki \add Kemox\add* ɵz oƣullirini ⱪaqⱪunƣa aylandurdi,  
\m Ⱪizlirini ǝsirlikkǝ berip, Amoriylarning padixaⱨi Siⱨonƣa tutup bǝrdi!\f □ \fr 21:29 \ft \+bd «Kemox»\+bd* — Kemox Moab qoⱪunƣan but idi. Moabiylarning uningƣa ɵz balilirini ⱪurbanliⱪ ⱪilix aditi bar idi («2Pad.» 3:27ni kɵrüng). Bu tarihⱪa ⱪariƣanda, Kemoxning «ɵz hǝlⱪigǝ» ⱨeq paydisi bolmiƣanidi!\f*  \x + \xo 21:29 \xt 1Pad. 11:7, 33 \x*  
\v 30 Biz ularni yiⱪitiwǝttuⱪ,  
\m Ⱨǝxbon taki Dibonƣiqǝ ⱨalak boldi;  
\m Biz ⱨǝtta Nofaⱨⱪiqǝ (Nofaⱨtin Mǝdǝbaƣa yetidu) ularning yurtini wǝyran ⱪiliwǝttuⱪ!» — dǝp xeir yezixⱪanidi.\f □ \fr 21:30 \ft \+bd «biz ularni yiⱪitiwǝttuⱪ»\+bd* — yaki «biz ularƣa attuⱪ».\f*   
\m
\v 31 Xuning bilǝn Israillar ǝnǝ xu tǝriⱪidǝ Amoriylarning yurtiƣa orunlaxti.  
\v 32 Musa Yaazǝrni qarlap kelixkǝ qarliƣuqilarni ǝwǝtti; andin Israillar Yaazǝrning yeza-ⱪixlaⱪlirini ixƣal ⱪilip, u yǝrlǝrdiki Amoriylarni yeridin ⱪoƣliwǝtti.  
\v 33 Xuningdin keyin Israillar burulup, Baxanning yolini boylap mangdi; Baxanning padixaⱨi Og wǝ uning barliⱪ hǝlⱪi qiⱪip Ədrǝydǝ Israillar bilǝn jǝng ⱪilixⱪa sǝp tüzdi.\x + \xo 21:33 \xt Ⱪan. 3:1; 29:7\x*  
\v 34 Pǝrwǝrdigar Musaƣa: — Ⱪorⱪma, Mǝn uni, uning barliⱪ hǝlⱪi ⱨǝm zeminini ⱪolungƣa tapxurimǝn; sǝn uni ilgiri Ⱨǝxbonda turuxluⱪ Amoriylarning padixaⱨi Siⱨonni ⱪilƣandǝk ⱪilisǝn, — dedi.\x + \xo 21:34 \xt Zǝb. 136:20\x*  
\v 35 Xuning bilǝn ular Og bilǝn uning oƣullirini ⱨǝm barliⱪ hǝlⱪining birini ⱪoymay ⱪirip taxlidi wǝ uning zeminini igilidi.\x + \xo 21:35 \xt Zǝb. 136:20, 21, 22\x*   
\b  
\b  
\m  
\c 22
\s1 Moab padixaⱨi Balaⱪning Balaamni Israilni ⱪarƣaxⱪa qaⱪirixi  
\m
\v 1 Israillar yǝnǝ yolƣa qiⱪip Moab tüzlǝnglikliridǝ, yǝni Iordan dǝryasining xǝrⱪ tǝripidǝ, Yerihoning udulida qedir tikti.  
\v 2 Israillarning Amoriylarƣa ⱪilƣan ixlirining ⱨǝmmisini Zipporning oƣli Balaⱪ kɵrüp turƣanidi.  
\v 3 Moablar hǝlⱪtin intayin ⱪorⱪuxti, qünki ular bǝk kɵp idi; Moabiylar Israillarning sǝwǝbidin bǝk alaⱪzadǝ bolup ketixti.  
\v 4 Moabiylar Midiyan aⱪsaⱪalliriƣa: «Bu bir top adǝm ǝtrapimizdiki ⱨǝmmǝ nǝrsini, huddi kala etizdiki otni yalmiƣandǝk yalmap yǝp ketidiƣan boldi» — deyixti. U qaƣda Zipporning oƣli Balaⱪ Moabning padixaⱨi idi.   
\m
\v 5 U ǝlqilǝrni Beorning oƣli Balaamning aldiƣa, Balaamning ana yurtidiki uluƣ dǝrya boyidiki Petor xǝⱨirigǝ berip, Balaamni qaⱪirip kelixkǝ ǝwǝtip: padixaⱨimiz: — «Ⱪarisila, bir hǝlⱪ Misirdin qiⱪⱪanidi; mana, ular pütün zeminƣa yamrap kǝtti, mana ular bizning udulimizƣa kelip qüxti.\f □ \fr 22:5 \ft \+bd «Balaam»\+bd* — Balaamning kim ikǝnliki toƣruluⱪ yǝnǝ «ⱪoxumqǝ sɵz»imizni kɵrüng.\f*  \x + \xo 22:5 \xt Yǝ. 24:9 \x*  
\v 6 Ular meningdin küqlük bolƣaqⱪa, ǝmdi ɵzliri kelip bu hǝlⱪni mǝn üqün bir ⱪarƣap bǝrgǝn bolsila; bǝlkim mǝn ularni yengip, bu zemindin ⱪoƣlap qiⱪirixim mumkin; qünki ɵzliri kimgǝ bǝht tilisilǝ xuning bǝht ⱪuqidiƣanliⱪini, kimni ⱪarƣisila, xuning ⱪarƣixⱪa ⱪalidiƣanliⱪini bilimǝn» dǝydu, dǝnglar, — dedi.  
\v 7 Moabning aⱪsaⱪalliri bilǝn Midiyanning aⱪsaⱪalliri ⱪollirida pal selix in’amlirini elip mangdi; ular Balaamning aldiƣa kelip Balaⱪning gǝplirini yǝtküzdi.  
\v 8 Balaam ularƣa: —  
\m Bügün ahxam muxu yǝrdǝ ⱪonup ⱪelinglar, mǝn Pǝrwǝrdigarning manga ⱪilƣan sɵzi boyiqǝ silǝrgǝ jawap yǝtküzimǝn, — dedi. Xuning bilǝn Moabning xu ǝmirliri Balaamningkidǝ ⱪonup ⱪaldi.\f □ \fr 22:8 \ft \+bd «Uluƣ dǝrya»\+bd* — Əfrat dǝryasini kɵrsitixi mumkin.\f*   
\m
\v 9 Huda Balaamningkigǝ kelip: —  
\m Sening bilǝn billǝ turƣan bu adǝmlǝr kim? — dewidi,  
\v 10 Balaam Hudaƣa: — Moab padixaⱨi Zipporning oƣli Balaⱪ ǝlqilǝrni ǝwǝtip manga:  
\v 11 «Ⱪarisila, Misirdin bir hǝlⱪ qiⱪⱪanidi, ular pütün zeminƣa yamrap kǝtti; bu yǝrgǝ kelip mening üqün ularni ⱪarƣap bǝrsilǝ, xundaⱪ ⱪilsila bǝlkim ularni yengip, bu yǝrdin ⱪoƣliwetǝlixim mumkin» — dedi, — dedi.   
\m
\v 12 Huda Balaamƣa:  
\m Sǝn ular bilǝn billǝ barsang bolmaydu, u hǝlⱪni ⱪarƣisangmu bolmaydu, qünki ularƣa bǝht-bǝrikǝt ata ⱪilinƣan, — dedi.  
\v 13 Balaam ǝtigǝn turup Balaⱪning ǝmǝldarliriƣa: —  
\m Silǝr ɵz yurtunglarƣa ⱪaytip ketinglar, qünki Pǝrwǝrdigar mening silǝr bilǝn billǝ beriximƣa ruhsǝt ⱪilmidi, — dedi.  
\v 14 Moabning ǝmǝldarliri ⱪopup Balaⱪning yeniƣa kelip uningƣa: —  
\m Balaam biz bilǝn billǝ kelixkǝ unimidi, — dedi.   
\m
\v 15 Xuning bilǝn Balaⱪ tehimu kɵp wǝ tehimu mɵtiwǝr ǝmǝldarlarni ǝwǝtti,  
\v 16 Ular Balaamning aldiƣa kelip uningƣa: —  
\m «Zipporning oƣli Balaⱪ mundaⱪ dǝydu: — «Ⱨeqnemǝ silining yenimƣa kelixlirini tosumiƣay;  
\v 17 qünki mǝn ɵzlirini zor xan-xɵⱨrǝtkǝ igǝ ⱪilimǝn; nemǝ desilǝ maⱪul dǝymǝn; xunga manga ǝxu hǝlⱪni ⱪarƣap bǝrsilila bolidu», — dedi.   
\m
\v 18 Balaam Balaⱪning hizmǝtkarliriƣa jawabǝn: —  
\m Balaⱪ manga ɵzining altun-kümüxkǝ liⱪ tolƣan ɵz ɵyini bǝrsimu, mǝyli qong yaki kiqik ix ⱪilay, Hudayim Pǝrwǝrdigarning manga buyruƣanliridin ⱨalⱪip ketǝlmǝymǝn.\x + \xo 22:18 \xt Qɵl. 24:13 \x*  
\v 19 Silǝrmu bügün ahxam muxu yǝrdǝ ⱪonup ⱪelinglar, Pǝrwǝrdigar yǝnǝ xu ixlar toƣrisida manga nemǝ dǝydikin, xuni bilǝy, — dedi.   
\m
\v 20 Xu keqisi Huda Balaamningkigǝ kelip uningƣa: —  
\m U kixilǝr seni tǝklip ⱪilip kǝlgǝn bolsa, ular bilǝn billǝ barƣin, lekin sǝn Mening sanga eytidiƣanlirim boyiqǝ ix ⱪilixing kerǝk, — dedi.   
\b  
\m  
\s1 Pǝrwǝrdigarning Pǝrixtisi bilǝn Balaamning exiki  
\m
\v 21 Balaam ǝtigǝn turup exikini toⱪup Moabning ǝmirliri bilǝn billǝ mangdi.  
\v 22 Huda Balaamning mangƣanliⱪidin ƣǝzǝplǝndi; Pǝrwǝrdigarning Pǝrixtisi uni tosuxⱪa yolda turatti. U xu qaƣda exikigǝ minip ikki ƣulami bilǝn billǝ ketiwatatti.\f □ \fr 22:22 \ft \+bd «Pǝrwǝrdigarning Pǝrixtisi»\+bd* — Tǝwrat dǝwridǝ intayin alaⱨidǝ bir xǝhs idi. Bǝzi ixlarda U Hudaning ornida kɵrünǝtti (mǝsilǝn, Tǝwrattiki «Yar.» 16:4-17-ayǝt, 18-babni ⱨǝmdǝ «Tǝbirlǝr»nimu kɵrüng).\f*  
\v 23 Mada exǝk Pǝrwǝrdigarning Pǝrixtisining ⱪoliƣa ⱪiliq alƣan ⱨalda yolda turƣanliⱪini kɵrüp, yoldin qiⱪip etizliⱪ bilǝn mengiwidi, Balaam exǝkni yolƣa qiⱪip mengixⱪa dumbalap urdi.\x + \xo 22:23 \xt 2Pet. 2:16; Yǝⱨ. 11\x*  
\v 24 Pǝrwǝrdigarning Pǝrixtisi ikki tǝripi tosma tam bilǝn tosalƣan üzümzarliⱪtiki tar bir yolda turuwaldi.  
\v 25 Exǝk Pǝrwǝrdigarning Pǝrixtisini kɵrüp, tamƣa ⱪistilip mengip, Balaamning putini tamƣa ⱪistap yarilandurup ⱪoydi; Balaam exǝkni yǝnǝ dumbalidi.  
\v 26 Pǝrwǝrdigarning Pǝrixtisi bolsa yǝnǝ aldiƣiraⱪ berip, ong ya solƣa buruluxⱪa bolmaydiƣan tehimu tar bir yǝrdǝ kütüp turdi.  
\v 27 Exǝk Pǝrwǝrdigarning Pǝrixtisini kɵrüp mangmay, Balaamning astida yetiwaldi; Balaam ⱪattiⱪ hapa bolup, exǝkni ⱨasisi bilǝn ⱪattiⱪ dumbalap kǝtti.  
\v 28 Bu qaƣda Pǝrwǝrdigar exǝkkǝ zuwan kirgüzüwidi, exǝk Balaamƣa: —  
\m Meni üq ⱪetim dumbalaydiƣanƣa sanga nemǝ yamanliⱪ ⱪiptimǝn? — dewidi,\x + \xo 22:28 \xt 2Pet. 2:16; Yǝⱨ. 11\x*  
\v 29 Balaam exǝkkǝ: —  
\m Sǝn meni sǝtlǝxtürdüng, ⱪolumda ⱪiliq bolƣan bolsa idi, seni qepip ɵltürüwetǝttim! — dedi.   
\m
\v 30 Exǝk Balaamƣa: — Mǝn seningki bolƣinimdin tartip minip kǝlgǝn exiking mǝn ǝmǝsmu? Ilgiri mǝn sanga muxundaⱪ ⱪilix aditim bolup baⱪⱪanmu? — dewidi,  
\m — Yaⱪ, — dedi \add Balaam\add*.   
\b  
\m  
\s1 Balaamning ǝyiblinixi  
\m
\v 31 Ənǝ xu qaƣda Pǝrwǝrdigar Balaamning kɵzlirini aqti, Balaam Pǝrwǝrdigarning Pǝrixtisining ⱪiliqini ƣilipidin qiⱪirip, yolda turƣanliⱪini kɵrdi; u yǝrgǝ bexini ⱪoyup sǝjdǝ ⱪildi.  
\v 32 Pǝrwǝrdigarning Pǝrixtisi uningƣa: —  
\m Sǝn exikingni nemǝ üqün üq ⱪetim dumbalaysǝn? Ⱪariƣina, mangƣan yolung Mening nǝzirimdǝ tǝtür bolƣaqⱪa, seni tosuxⱪa qiⱪⱪuqi Mǝn Ɵzüm idim.\x + \xo 22:32 \xt 2Pet. 2:15\x*  
\v 33 Exǝk Meni kɵrüp üq ⱪetim Mening aldimdin burulup kǝtti; ǝgǝr exǝk Mening aldimdin burulup kǝtmigǝn bolsa, Mǝn alliⱪaqan seni ɵltürüp exǝkni tirik ⱪaldurƣan bolattim, — dedi.   
\m
\v 34 Balaam Pǝrwǝrdigarning Pǝrixtisigǝ: —  
\m Mǝn gunaⱨkarmǝn, Ɵzlirining yolda meni tosup turƣanliⱪlirini kɵrmǝptimǝn; mubada ǝmdi mening berixim nǝzǝrliridǝ rǝzil kɵrünsǝ, mǝn ⱪaytip ketǝy, — dedi.   
\m
\v 35 Pǝrwǝrdigarning Pǝrixtisi Balaamƣa yǝnǝ: — Boptu, bu kixilǝr bilǝn billǝ barƣin, biraⱪ pǝⱪǝt Mǝn sanga degǝn sɵznila degin, — dedi. Xuning bilǝn Balaam Balaⱪning ǝmǝldarliri bilǝn billǝ mangdi.   
\b  
\m  
\s1 Balaⱪning Balaamni ⱪarxi elixi  
\m
\v 36 Balaⱪ Balaamni keliwetiptu dǝp anglap, ⱪarxi elix üqün Moabning Arnon dǝryasining boyidiki, qegrining ǝng bexidiki xǝⱨirigǝ kǝldi:\f □ \fr 22:36 \ft \+bd «ǝng bexidiki xǝⱨirigǝ»\+bd* — padixaⱨning meⱨmanni ⱪarxi elix üqün, xunqǝ uzun yolƣa berip aldiƣa qiⱪixi uningƣa bolƣan qongⱪur ⱨɵrmitini bildürüx üqün idi, ǝlwǝttǝ.\f*  
\v 37 — Mǝn silini qaⱪirixⱪa xunqǝ jiddiy ǝlqi ǝwǝtkǝnidim, nemǝ üqün kelixkǝ unimidila? Mǝn silini xan-xɵⱨrǝtkǝ igǝ ⱪilalmayttimmu? — dedi Balaⱪ Balaamƣa.   
\m
\v 38 — Ⱪarisila, mana kǝldimƣu, ǝmdi mǝn ɵz aldimƣa birnemǝ deyǝlǝyttimmu? — dedi Balaam, — Huda aƣzimƣa nemǝ gǝpni salsa, mǝn xunila dǝymǝn.   
\m
\v 39 Balaam Balaⱪ bilǝn billǝ yolƣa qiⱪip Kiriat-Huzotⱪa kǝldi.  
\v 40 Balaⱪ kala, ⱪoylarni soyup ⱪurbanliⱪ ⱪilip, ularning gɵxidin Balaam wǝ uning bilǝn billǝ bolƣan ǝmirlǝrgǝ ǝwǝtip bǝrdi.  
\v 41 Andin Balaⱪ ǝtisi sǝⱨǝrdǝ Balaamni Baalning egiz jayliriƣa elip qiⱪti; u xu yǝrdin Israil hǝlⱪining ǝng qǝttiki bir ⱪismini kɵrdi.\f □ \fr 22:41 \ft \+bd «Baalning egiz jayliriƣa elip qiⱪti»\+bd* — «Baal» butning ismi. Xu qaƣlarda butpǝrǝslǝr daim ɵz butliriƣa ⱪurbanliⱪ ⱪilip ibadǝt ⱪilixⱪa yeⱪin ǝtraptiki mǝlum birnǝqqǝ egiz jaylarƣa qiⱪatti. Baxⱪa birhil tǝrjimisi: «Bamot-Baalƣa elip qiⱪti».\f*   
\b  
\b  
\m  
\c 23
\s1 Balaⱪ bilǝn Balaamning ⱪurbanliⱪ sunuxi  
\m
\v 1 Balaam Balaⱪⱪa: —  
\m Sili muxu yǝrgǝ manga yǝttǝ ⱪurbangaⱨ yasitip bǝrsilǝ, muxu yǝrgǝ yǝnǝ yǝttǝ buⱪa bilǝn yǝttǝ ⱪoxⱪarmu ⱨazirlap bǝrsilǝ, — dedi.  
\v 2 Balaⱪ Balaamning deginidǝk ⱪilip bǝrdi; Balaⱪ bilǝn Balaam ikkisi ⱨǝrbir ⱪurbangaⱨⱪa ⱪurbanliⱪ ⱪilixⱪa birdin buⱪa bilǝn birdin ⱪoxⱪar sundi.  
\v 3 Balaam Balaⱪⱪa: —  
\m Sili ɵz kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪlirining yenida tursila, mǝn aldiƣa barimǝn, Pǝrwǝrdigar mening bilǝn kɵrüxüxkǝ kelǝmdikin? U manga nemǝ dǝp kɵrsǝtmǝ bǝrsǝ, mǝn ɵzlirigǝ xuni dǝp berimǝn, — dedi wǝ bir dɵnggǝ qiⱪti.   
\m
\v 4 Huda Balaam bilǝn kɵrüxti; Balaam Hudaƣa: —  
\m Mǝn yǝttǝ ⱪurbangaⱨ ⱨazirlattim, ⱨǝrbir ⱪurbangaⱨⱪa ⱪurbanliⱪ süpitidǝ birdin buⱪa bilǝn birdin ⱪoxⱪar sundum, — dedi.  
\v 5 Pǝrwǝrdigar Balaamning aƣziƣa bir sɵzni selip: — Balaⱪning yeniƣa ⱪaytip berip uningƣa mundaⱪ, mundaⱪ degin, — dedi.  
\v 6 Xuning bilǝn u Balaⱪning yeniƣa ⱪaytip bardi. Mana, u wǝ Moabning barliⱪ ǝmirliri uning kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪining yenida turatti.   
\b  
\m  
\s1 Balaamning birinqi ⱪetim bexarǝt berixi  
\m
\v 7 Balaam kalam sɵzini aƣziƣa elip mundaⱪ dedi: —  
\m Balaⱪ meni Aram degǝn yurttin,  
\m Moab xaⱨi Balaⱪ meni mǝxriⱪ taƣliridin elip kelip,  
\m Mundaⱪ dedi: —  
\m Kǝl, mening üqün Yaⱪupni ⱪarƣiƣin.  
\m Kǝl, Israilni rasa bir sɵküp ǝyibligin.\f □ \fr 23:7 \ft \+bd «kalam sɵzi»\+bd* — Huda ɵgǝtkǝn sɵz (5-ayǝtni kɵrüng). Gǝrqǝ Balaam ǝski adǝm, ⱨǝtta «sahta pǝyƣǝmbǝr» wǝ palqi bolƣini bilǝn, Huda muxu yǝrdǝ uning aƣzi arⱪiliⱪ Israilƣa bolƣan meⱨir-xǝpⱪitini eniⱪ kɵrsitidu.\f*   
\m
\v 8 Tǝngri Ɵzi ⱪarƣimiƣan birawni mǝn ⱪandaⱪ ⱪarƣay?  
\m Pǝrwǝrdigar Ɵzi sɵküp ǝyiblimigǝn birawni mǝn ⱪandaⱪ sɵküp ǝyiblǝy?   
\m
\v 9 Mǝn ⱪoram taxlarning qoⱪⱪilirida turup uni kɵrmǝktimǝn,  
\m Dɵnglǝrdǝ turup uningƣa nǝzǝr salmaⱪtimǝn;  
\m Mana, ular yǝkkǝ yaxaydiƣan bir ⱪowm,  
\m Ular baxⱪa ⱪowmlarning ⱪatarida sanalmaydu.\x + \xo 23:9 \xt Ⱪan. 33:28\x*   
\m
\v 10 Yaⱪupning topilirini kim ⱨesablap qiⱪalaydu?  
\m Ⱨǝtta Israilning tɵttin birinimu kim sanap qiⱪalaydu?  
\m Mening jenim ⱨǝⱪⱪaniyning ɵlümidǝk ɵlsun,  
\m Mening ahirim uningkidǝk bolƣay!\f □ \fr 23:10 \ft \+bd «Yaⱪupning topilirini kim ⱨesablap qiⱪalaydu?»\+bd* — mǝnisi bǝlkim «toliliⱪida topidǝk bolƣan Yaⱪupni kim ⱨesablap qiⱪalaydu?» — degǝndǝk boluxi kerǝk.\f*   
\m
\v 11 Balaⱪ Balaamƣa ⱪarap: —  
\m Sǝn manga nemǝ ⱪiliwatisǝn?! Mǝn seni düxmǝnlirimni ⱪarƣap berixkǝ qaⱪiritⱪan tursam, mana sǝn ǝksiqǝ pütünlǝy ularƣa amǝt tiliding! — dedi.   
\m
\v 12 — Pǝrwǝrdigarning aƣzimƣa salƣinini yǝtküzüxkǝ kɵngül ⱪoymisam bolamti? — dǝp jawap bǝrdi Balaam.   
\m
\v 13 Balaⱪ Balaamƣa: — Mening bilǝn billǝ baxⱪa bir yǝrgǝ barsila, ularni xu yǝrdin kɵrǝlǝyla; biraⱪ ularning ⱨǝmmisini ǝmǝs, ularning qegridiki bir ⱪisminila kɵrǝlǝyla; sili xu yǝrdǝ turup ularni mǝn üqün ⱪarƣap bǝrsilǝ, — dedi.   
\m
\v 14 Xuning bilǝn Balaⱪ Balaamni «Zofimning dalasi»ƣa, Pisgaⱨ teƣining qoⱪⱪisiƣa baxlap berip, xu yǝrdǝ yǝttǝ ⱪurbangaⱨ saldurup, ⱨǝrbir ⱪurbangaⱨⱪa ⱪurbanliⱪ süpitidǝ birdin buⱪa, birdin ⱪoxⱪar sundi.\f □ \fr 23:14 \ft \+bd «Zofimning dalasi»\+bd* — yaki «Kɵzǝtqilǝrning dalasi».\f*  
\v 15 Balaam Balaⱪⱪa: —  
\m Sili muxu yǝrdǝ ɵzlirining kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪlirining yenida turup tursila, mǝn awu yaⱪⱪa berip kɵrüxüp kelǝy, — dedi.\f □ \fr 23:15 \ft \+bd «kɵrüxüp kelǝy»\+bd* — Pǝrwǝrdigar bilǝn kɵrüxüx, ǝlwǝttǝ. Balaam Balaⱪni hapa ⱪilmasliⱪ üqün, bǝlkim Pǝrwǝrdigarning namini biwasitǝ tilƣa almaydu.\f*  
\v 16 Pǝrwǝrdigar Balaam bilǝn kɵrüxüp, uning aƣziƣa bir sɵzni selip: —  
\m Sǝn Balaⱪning yeniƣa ⱪaytip uningƣa mundaⱪ, mundaⱪ degin, — dedi.\x + \xo 23:16 \xt Qɵl. 22:35\x*  
\v 17 Balaam Balaⱪning yeniƣa ⱪaytip kǝlgǝndǝ, mana, u wǝ Moabning barliⱪ ǝmirliri uning kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪining yenida turatti.  
\m — Pǝrwǝrdigar nemǝ dedi? — dǝp soridi Balaⱪ.   
\b  
\m  
\s1 Balaamning ikkinqi ⱪetim bexarǝt berixi  
\m
\v 18 Balaam kalam sɵzini aƣziƣa elip mundaⱪ dedi: —  
\m «Ⱨǝy Balaⱪ, sǝn ⱪopup angliƣin,  
\m Aⱨ , Zipporning oƣli, manga ⱪulaⱪ salƣin.   
\m
\v 19 Tǝngri insan ǝmǝstur, U yalƣan eytmaydu,  
\m Yaki adǝm balisimu ǝmǝstur, U puxayman ⱪilmaydu.  
\m U degǝnikǝn, ixⱪa axurmay ⱪalamdu?  
\m U sɵz ⱪilƣanikǝn, wujudⱪa qiⱪarmay ⱪalamdu?\x + \xo 23:19 \xt 1Sam. 15:29; Yaⱪ. 1:17\x*   
\m
\v 20 Mana, manga «bǝrikǝtlǝ» dǝp tapxuruldi,  
\m U bǝrikǝtligǝnikǝn, buni mǝn yanduralmaymǝn.   
\m
\v 21 U Yaⱪupta ⱨeq gunaⱨ kɵrmigǝn,  
\m Israilda naⱨǝⱪliⱪni uqratmiƣan.  
\m Hudasi Pǝrwǝrdigar uning bilǝn billǝ,  
\m Padixaⱨning tǝntǝnǝ awazi uning arisididur.\f □ \fr 23:21 \ft \+bd «naⱨǝⱪliⱪ»\+bd* — yaki «balayi’apǝt» yaki «balayi’apǝtning sǝwǝbi». \+bd «padixaⱨning tǝntǝnǝ awazi»\+bd* — yaki «padixaⱨning (ⱪarxi elinix) tǝntǝnisi».\f*  \x + \xo 23:21 \xt Zǝb. 32:1, 2; 51:9-10; Yǝr. 50:20; Rim. 4:7\x*   
\m
\v 22 Tǝngri uni Misirdin elip qiⱪⱪan;  
\m Uningda yawa kaliningkidǝk küq bardur.\f □ \fr 23:22 \ft \+bd «uningda yawa kaliningkidǝk küq bardur»\+bd* — ibraniy tilida «uning yawa kalining münggüzliri bardur».\f*  \x + \xo 23:22 \xt Qɵl. 24:8\x*   
\m
\v 23 Qünki Yaⱪuplarƣa ǝpsun karƣa kǝlmǝydu,  
\m Israillarƣimu pal karƣa kǝlmǝydu.  
\m Waⱪti-saiti kǝlgǝndǝ,  
\m Yaⱪup bilǝn Israil toƣrisida: —  
\m «Tǝngri nǝⱪǝdǝr karamǝt ix ⱪilip bǝrgǝn-ⱨǝ!»  
\m Dǝp jakarlanmay ⱪalmaydu!   
\m
\v 24 Mana, bu ⱪowm qixi xirdǝk ⱪopidu,  
\m Ərkǝk xirdǝk ⱪǝddini ruslaydu;  
\m Ɵzi owliƣan owni yemigüqǝ,  
\m Ɵltürgǝnlǝrning ⱪenini iqmigüqǝ,  
\m Ⱨǝrgiz yatmaydu!».   
\m
\v 25 Balaⱪ Balaamƣa: — Boldi, sili ularni azraⱪmu ⱪarƣimisila, ularƣa amǝtmu tilimisilǝ! — dedi.   
\m
\v 26 Balaam Balaⱪⱪa jawab ⱪilip: — Mǝn siligǝ: — «Pǝrwǝrdigarning manga eytⱪanlirining ⱨǝmmisigǝ ǝmǝl ⱪilmisam bolmaydu» degǝn ǝmǝsmidim? — dedi.   
\b  
\m  
\s1 Balaamning üqinqi ⱪetim bexarǝt berixi  
\m
\v 27 Balaⱪ Balaamƣa: — Kǝlsilǝ, mǝn silini baxⱪa bir yǝrgǝ apiray, Hudaning nǝziridǝ sili xu yǝrdǝ turup ularni ⱪarƣaxliri muwapiⱪ tepilarmikin? — dedi.  
\v 28 Xuning bilǝn Balaⱪ Balaamni baxlap, qɵl-bayawanƣa ⱪaraydiƣan Peor teƣining qoⱪⱪisiƣa kǝldi.   
\m
\v 29 Balaam Balaⱪⱪa: — Sili bu yǝrdǝ manga yǝttǝ ⱪurbangaⱨ saldurup bǝrsilǝ, yǝttǝ buⱪa bilǝn yǝttǝ ⱪoxⱪarmu tǝyyarlap bǝrsilǝ, — dedi.  
\v 30 Balaⱪ Balaamning deginidǝk ⱪildi, ⱨǝrbir ⱪurbangaⱨⱪa birdin buⱪa bilǝn birdin ⱪoqⱪar sundi.   
\b  
\b  
\m  
\c 24
\m
\v 1 Balaam Pǝrwǝrdigarning Israillarƣa bǝht-bǝrikǝt ata ⱪilixni muwapiⱪ kɵrgǝnlikini kɵrüp yetip, aldinⱪi \add ikki\add* ⱪetimⱪidikidǝk seⱨir ixlitixkǝ barmidi, bǝlki yüzini qɵl-bayawan tǝrǝpkǝ ⱪaratti.  
\v 2 Balaam bexini kɵtürüp Israillarning ⱪǝbilǝ boyiqǝ qedirlarda olturaⱪlaxⱪanliⱪini kɵrdi, Hudaning Roⱨi uning üstigǝ qüxti.  
\v 3 Xuning bilǝn u aƣziƣa kalam sɵzini elip mundaⱪ dedi: —  
\m «Beorning oƣli Balaam yǝtküzidiƣan kalam sɵzi,  
\m Kɵzi eqilmiƣan adǝmning eytidiƣan kalam sɵzi,   
\m
\v 4 Yǝni Tǝngrining sɵzlirini angliƣuqi,  
\m Ⱨǝmmigǝ Ⱪadirning alamǝt kɵrünüxini kɵrgüqi,  
\m Mana ǝmdi kɵzi eqilip düm yiⱪilƣan kixi yǝtküzgǝn kalam sɵzi: —\f □ \fr 24:4 \ft \+bd «kɵzi eqilip düm yiⱪilƣan kixi yǝtküzgǝn kalam sɵzi»\+bd* — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «... kɵzliri eqilƣan adǝm eytidiƣan kalam sɵzi», yǝni «Tǝngrining sɵzlirini angliƣuqi, Ⱨǝmmigǝ Ⱪadirning alamǝt kɵrünüxini kɵrgüqi, kɵzi oquⱪ turup düm yiⱪilƣan kixi yǝtküzgǝn kalam sɵzi». Mumkinqiliki barki, Balaam 22-babtiki wǝⱪǝni ǝslǝydu; xu qaƣda «Pǝrwǝrdigarning Pǝrixtisi»ni uning exiki kɵrgǝn, ǝmma u kɵrmigǝn, andin Huda «uning kɵzini aqti»\f*   
\m
\v 5 Aⱨ Yaⱪup, qedirliring nǝⱪǝdǝr güzǝl,  
\m Turalƣuliring nǝⱪǝdǝr güzǝl, aⱨ Israil!   
\m
\v 6 Goya kengǝygǝn dǝrya wadiliridǝk,  
\m Huddi dǝrya boyidiki baƣlardǝk,  
\m Goya Pǝrwǝrdigar tikip ɵstürgǝn ud dǝrǝhliridǝk,  
\m Dǝrya boyidiki kedir dǝrǝhliridǝk;   
\m
\v 7 Sular uning soƣiliridin eⱪip qiⱪidu,  
\m Əwladliri süyi mol jaylarda bolidu;  
\m Padixaⱨi Agagdin exip ketidu,  
\m Uning padixaⱨliⱪi üstün ⱪilinip güllinidu.\f □ \fr 24:7 \ft \+bd «Agag»\+bd* — bǝlkim Amalǝk yaki ularning ǝtrapidiki hǝlⱪlǝrning padixaⱨlirining unwani idi. «1Sam.» 15:8ni kɵrüng. 
\fp  Baxⱪa bir hil tǝrjimisi «Gog».\f*   
\m
\v 8 Tǝngri uni Misirdin elip qiⱪⱪan,  
\m Uningda yawa buⱪining küqi bardur;  
\m Düxmǝn ǝllǝrni u yǝp ketidu,  
\m Ustihanlirini ezip taxlaydu,  
\m Oⱪya etip ularni texip taxlaydu.\x + \xo 24:8 \xt Qɵl. 23:22\x*   
\m
\v 9 U baƣirlap yatsa, ǝrkǝk xirdǝk,  
\m Yatsa ⱨǝm qixi xirdǝk,  
\m Kim uni ⱪozƣitixⱪa petinar?  
\m Kim sanga bǝht-bǝrikǝt tilisǝ, bǝht-bǝrikǝt tapidu.  
\m Kim seni ⱪarƣisa, ⱪarƣixⱪa ketidu».\x + \xo 24:9 \xt Yar. 49:9; Qɵl. 23:24\x*   
\m
\v 10 Balaⱪ Balaamƣa aqqiⱪlinip, ⱪolini ⱪoliƣa urup kǝtti; Balaⱪ Balaamƣa: — Mǝn silini düxminimni ⱪarƣap berixkǝ ⱪiqⱪirtⱪanidim wǝ mana, sili üq ⱪetim pütünlǝy ularƣa amǝt tilidilǝ!  
\v 11 Əmdi tezdin yurtliriƣa ⱪeqip kǝtsilǝ; mǝn ǝslidǝ silining izzǝt-ⱨɵrmǝtlirini katta ⱪilay degǝnidim, mana Pǝrwǝrdigar silini bu katta izzǝt-ⱨɵrmǝtkǝ nail boluxtin tosup ⱪoydi, — dedi.   
\m
\v 12 Balaam Balaⱪⱪa: — Mǝn ǝslidǝ ɵzlirining ǝlqilirigǝ:  
\v 13 «Balaⱪ manga ɵzining altun-kümüxkǝ liⱪ tolƣan ɵz ɵyini bǝrsimu, Pǝrwǝrdigarning buyruƣinidin ⱨalⱪip, ɵz mǝylimqǝ yahxi-yaman ix ⱪilalmaymǝn; Pǝrwǝrdigar manga nemǝ desǝ, mǝn xuni dǝymǝn» degǝn ǝmǝsmidim?\x + \xo 24:13 \xt Qɵl. 22:18\x*  
\v 14 Əmdi mǝn ɵz hǝlⱪimgǝ ⱪaytimǝn; kǝlsilǝ, mǝn ɵzlirigǝ bu hǝlⱪning künlǝrning ahirida silining hǝlⱪlirigǝ ⱪandaⱪ muamilǝ ⱪilidiƣanliⱪini eytip berǝy, — dedi.   
\b  
\m  
\s1 Balaamning tɵtinqi ⱪetim bexarǝt berixi  
\m
\v 15 U kalam sɵzini aƣziƣa elip mundaⱪ dedi: —  
\m Beorning oƣli Balaam yǝtküzidiƣan kalam sɵzi,  
\m Kɵzliri eqilmiƣan kixi eytⱪan kalam sɵzi,   
\m
\v 16 Tǝngrining sɵzlirini angliƣuqi,  
\m Ⱨǝmmidin Aliyning wǝⱨiylirini bilgüqi,  
\m Ⱨǝmmigǝ Ⱪadirning alamǝt kɵrünüxini kɵrgüqi,  
\m Mana ǝmdi kɵzi eqilƣan düm yiⱪiliƣan kixi yǝtküzidiƣan kalam sɵzi: —\f □ \fr 24:16 \ft \+bd «kɵzi eqilƣan düm yiⱪiliƣan kixi yǝtküzidiƣan kalam sɵzi»\+bd* — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «... kɵzliri eqilƣan adǝm eytidiƣan kalam sɵzi». Demǝk, «Tǝngrining sɵzlirini angliƣuqi, Ⱨǝmmigǝ Ⱪadirning alamǝt kɵrünüxini kɵrgüqi, kɵzi oquⱪ düm yiⱪilƣan kixi yǝtküzgǝn kalam sɵzi».\f*   
\m
\v 17 Mǝn Uni kɵrimǝn, lekin ⱨazir ǝmǝs;  
\m Mǝn Uningƣa ⱪaraymǝn, lekin yeⱪin yǝrdin ǝmǝs;  
\m Yaⱪuptin qiⱪar bir yultuz,  
\m Kɵtürülǝr Israildin bir xaⱨanǝ ⱨasa;  
\m Qeⱪiwetǝr u Moabning qekisini,  
\m Barliⱪ Xetlǝrning bexini yanjiydu.\f □ \fr 24:17 \ft \+bd «yeⱪin yǝrdin ǝmǝs»\+bd* — yaki «pat arida ǝmǝs». \+bd «Xetlǝr»\+bd* — mǝlum ⱪǝbilini yaki tehimu mumkinqiliki barki, Adǝm’atining oƣli Xetning ǝwladlirini, yǝni (Nuⱨ pǝyƣǝmbǝrning ǝwladliri bolƣan) barliⱪ insanlarni kɵrsitixi mumkin. Undaⱪta bu bexarǝt Mǝsiⱨning barliⱪ insanlar üstidin ⱨɵkümranliⱪ ⱪilidiƣanliⱪini kɵrsitidu. «Xetlǝr» degǝnning baxⱪa birhil tǝrjimisi: «ƣowƣa-topilang kɵtürgüqilǝr». \+bd «bexarǝtni xǝrⱨlǝx»\+bd* —bu bexarǝt (16-19) awwal Dawut padixaⱨni, andin Dawutning ǝwladi bolƣan Mǝsiⱨni kɵrsitidu. Bu bexarǝttǝ Dawut padixaⱨning Moab, Edom wǝ Seirni (Seir Edom turƣan yurtning baxⱪa bir ismi) ixƣal ⱪilidiƣanliⱪi eytilidu, dǝrwǝⱪǝ Dawut u yǝrlǝrni ixƣal ⱪilidu («2Sam.» 8:2, «Zǝb.» 60:1-2). Ahirⱪi zamanda Mǝsiⱨ Israilni ⱪutⱪuzux üqün, Israillarning düxmǝnlirigǝ xu ohxax ixlarni ⱪilidu.\f*  \x + \xo 24:17 \xt Yǝr. 48:45\x*   
\m
\v 18 Edom uningƣa tǝwǝ bolidu,  
\m Yǝnǝ tehi düxmini Seirlar uningƣa tǝwǝ bolidu;  
\m Israil bolsa baturluⱪ ⱪilidu.   
\m
\v 19 Yaⱪuptin qiⱪⱪan biri sǝltǝnǝt süridu,  
\m Xǝⱨǝrdǝ ⱪalƣan ⱨǝmmǝylǝnni yoⱪitidu».\f □ \fr 24:19 \ft \+bd «Xǝⱨǝr»\+bd* — bǝlkim Moabning paytǝhtini kɵrsitixi mumkin. «Xǝⱨǝrdǝ ⱪalƣan ⱨǝmmǝylǝn» degǝnning baxⱪa birhil tǝrjimisi: «xǝⱨǝrning ⱪalduⱪi» (demǝk, xǝⱨǝrning ⱪalƣan yǝrliri).\f*  \x + \xo 24:19 \xt 2Sam. 8:14\x*   
\b  
\m  
\s1 Balaamning ahirⱪi bexariti  
\m
\v 20 Andin Balaam Amalǝkni kɵrüp, mundaⱪ kalam sɵzini eytti: —  
\m «Amalǝk idi ǝsli ǝllǝr arisida bax,  
\m Əmdi ⱨalakǝttur tǝⱪdir-ⱪismiti».\f □ \fr 24:20 \ft \+bd «Amalǝk idi ǝsli ǝllǝr arisida bax»\+bd* — bǝlkim ⱨǝjwiy, kinayilik gǝp. Amalǝk degǝn ǝl Israilƣa birinqi bolup ⱨujum ⱪilƣanidi, bǝlkim ular ɵzlirini «ǝllǝrning bexi» dǝp qaƣliƣan boluxi mumkin — Lekin ular ⱨalak bolidu. Bu ix awwal Saul padixaⱨ («1Sam.» 14-15-bab) andin Dawut padixaⱨ arⱪiliⱪ («1Sam.» 27:8, «2Sam.» 12:8), ahirida Ximeonlar arⱪiliⱪ bolƣan («2Tar.» 4:34).\f*   
\b  
\m
\v 21 Andin Balaam Keniylǝrni kɵrüp mundaⱪ kalam sɵzini eytti: —  
\m «Sening makaning mustǝⱨkǝm bolup,  
\m Qanggang ⱪoram tax iqidǝ bolsimu,   
\m
\v 22 Lekin silǝr Keniylǝr ⱨalak ⱪilinip turisilǝr;  
\m Taki Axur silǝrni tutⱪun ⱪilip kǝtküqǝ».\f □ \fr 24:22 \ft \+bd «Axur»\+bd* — Asuriyǝni kɵrsitidu. Bexarǝt bǝlkim Asuriyǝ imperiyǝsi tǝripidin ǝmǝlgǝ axurulƣan. Asuriyǝ imperatori Tiglat-Pilǝsǝr III miladiyǝdin ilgiriki 742-yili, Xalmanǝzǝr V miladiyǝdin ilgiriki 722-yili keniylǝrni Israillar bilǝn birgǝ tutⱪun ⱪilip, elip kǝtkǝn boluxi mumkin. Bǝzi alimlar bexarǝtni baxⱪa bir «Axur» dǝp atalƣan hǝlⱪni kɵrsitidu, dǝp ⱪaraydu («Yar.» 25:3, «2Sam.» 2:9).\f*   
\b  
\m
\v 23 Balaam yǝnǝ kalam sɵzini dawam ⱪilip mundaⱪ dedi: —  
\m «Aⱨ , Tǝngri bu ixlarni ⱪilƣan qeƣida,  
\m Kim tirik ⱪelixⱪa ⱪadir bolar?   
\m
\v 24 Kittim tǝrǝpliridin kemilǝr kelip,  
\m Zulum-zǝhmǝt salidu Axurƣa,  
\m Zulum-zǝhmǝt salidu Ebǝrgǝ;  
\m Lekin \add Kittimdin kǝlgüqi\add* ɵzimu ⱨalakǝtkǝ yüzlinǝr.\f □ \fr 24:24 \ft \+bd «Ebǝr»\+bd* — Ibraniylarning ǝjdadini, xundaⱪla muxu yǝrdǝ Yǝⱨudiy hǝlⱪini kɵrsitixi mumkin. \+bd «Kittim»\+bd* — Tǝwratning awwalⱪi dǝwrliridǝ «Kittim» Kretlǝrni kɵrsitǝtti. Bexarǝt awwal miladiyǝdin ilgiriki 13-ǝsirdǝ Filistiylǝrning ottura xǝrⱪⱪǝ tajawuz ⱪilixini kɵrsitidu. Keyinki waⱪitlarda «Kittim» degǝn bu isim Ottura Dengiz tǝrǝptin yaki mǝƣrib tǝrǝptin kelip tajawuz ⱪilidiƣan ⱨǝrⱪaysi ǝllǝrni kɵrsǝtkǝn. Xunga bu bexarǝt yǝnǝ Rim imperiyǝsining ottura xǝrⱪⱪǝ tajawuz ⱪilixini (miladiyǝdin ilgiriki 190-yili baxlanƣan) kɵrsitixi mumkin («Dan.» 11:30ni wǝ izaⱨatlarni kɵrüng). Ahir berip Rim imperiyǝsi ⱨalak boldi; u ahir zamanda yǝnǝ bir ⱪetim dǝjjalning baxⱪuruxi astida bolup, yǝnǝ bir xǝkildǝ pǝyda boluxi mumkin; ahirda Mǝsiⱨ dǝjjalning imperiyǝsini mutlǝⱪ ⱨalak ⱪilidu.\f*   
\b  
\m
\v 25 Xuning bilǝn Balaam ornidin ⱪopup ɵz yurtiƣa ⱪaytti; Balaⱪmu ɵz yoliƣa mangdi.   
\b  
\b  
\m  
\c 25
\s1 Israillarning Peorda eziⱪturulup buzuⱪluⱪ ⱪilixi  
\m
\v 1 Israillar Xittimda turƣan mǝzgildǝ, hǝlⱪ Moab ⱪizliri bilǝn buzuⱪluⱪ ⱪilixⱪa berilip kǝtti.\x + \xo 25:1 \xt Qɵl. 31:16; 33:49\x*  
\v 2 U ⱪizlar Israillarni ɵz ilaⱨliriƣa atalƣan ⱪurbanliⱪlarƣa ⱪatnixixⱪa qaⱪirdi; \add Israillarmu\add* ⱪurbanliⱪlardin yǝydiƣan, ularning ilaⱨliriƣa birliktǝ qoⱪunidiƣan boldi.\x + \xo 25:2 \xt Zǝb. 106:28; Ⱨox. 9:10\x*  
\v 3 Israillar Baal-Peor bilǝn ǝnǝ xu tǝriⱪidǝ baƣlinip kǝtkǝnliki üqün, Pǝrwǝrdigarning Israillarƣa aqqiⱪi ⱪozƣaldi.\f □ \fr 25:3 \ft \+bd «Baal»\+bd* — butning ismi; «Baal-Peor» degǝn sɵz Peor degǝn jayni «alaⱨidǝ baxⱪurƣan Baal»ni kɵrsitidu.\f*  \x + \xo 25:3 \xt Zǝb. 106:29\x*  
\v 4 Pǝrwǝrdigar Musaƣa: —  
\m Pǝrwǝrdigarning ⱪattiⱪ ƣǝzipi Israillarƣa qüxmisun üqün, hǝlⱪning ǝmirlirining ⱨǝmmisini tutup, ularni Mening aldimda aptapta esip ⱪoyƣin, — dedi.\x + \xo 25:4 \xt Ⱪan. 4:3; Yǝ. 22:17\x*   
\m
\v 5 Xuning bilǝn Musa Israilning soraⱪqiliriƣa: — Silǝr berip ⱨǝrbiringlar ɵzünglarning Baal-Peor bilǝn baƣlinip kǝtkǝn adǝmlirini ɵltürüwetinglar, — dedi.   
\m
\v 6 Wǝ Musa pütkül Israil jamaiti bilǝn jamaǝt qedirining dǝrwazisi aldida yiƣa-zar ⱪilip turuwatⱪanda, mana Israillardin birǝylǝn kelip ularning kɵz aldidila Midiyaniy bir ⱪizni ɵz ⱪerindaxlirining yeniƣa elip mangdi.  
\v 7 Kaⱨin Ⱨarunning nǝwrisi, Əliazarning oƣli Finiⱨas buni kɵrüp, jamaǝt iqidin ⱪopti-dǝ, ⱪoliƣa nǝyzǝ elip,\x + \xo 25:7 \xt Zǝb. 106:30\x*  
\v 8 ⱨeliⱪi Israil adǝmning arⱪisidin qedirning iqkirigǝ kirip, ⱪiz bilǝn ikkisining ⱪarniƣa nǝyzǝ tiⱪiwǝtti. Israillar arisida tarⱪalƣan waba ǝnǝ xu qaƣdila tohtidi.  
\v 9 Xu qaƣda waba tegip ɵlgǝnlǝr jǝmiy yigirmǝ tɵt ming adǝmgǝ yǝtkǝnidi.\x + \xo 25:9 \xt 1Kor. 10:8\x*  
\v 10 Andin Pǝrwǝrdigar Musaƣa mundaⱪ dedi: —   
\m
\v 11 — «Kaⱨin Ⱨarunning nǝwrisi, Əliazarning oƣli Finiⱨas Meni dǝp wapasizliⱪⱪa bolƣan ⱨǝsitimni ɵz ⱨǝsiti bilip, Mening Israillarƣa bolƣan ƣǝzipimni yandurdi. Xunga gǝrqǝ Mǝn wapasizliⱪⱪa bolƣan ⱨǝsitimdin ƣǝzǝplǝngǝn bolsammu, Israillarni yoⱪitiwǝtmidim.\x + \xo 25:11 \xt 2Kor. 11:2\x*  
\v 12 Xunga sǝn: — «Mana, Mǝn uningƣa ɵz aman-hatirjǝmlik ǝⱨdǝmni tǝⱪdim ⱪilimǝn!\x + \xo 25:12 \xt Zǝb.106:31\x*  
\v 13 Bu \add ǝⱨdǝ\add* uningƣa wǝ uning ǝwladliriƣa tǝwǝ bolidiƣan mǝnggülük kaⱨinliⱪ ǝⱨdisi bolidu, qünki u ɵz Hudasini dǝp wapasizliⱪⱪa ⱨǝsǝt ⱪilip, Israillar üqün kafarǝt kǝltürdi» — dǝp jakarliƣin».   
\m
\v 14 Ɵltürülgǝn yǝni ⱨeliⱪi Midiyaniy ⱪiz bilǝn billǝ ɵltürülgǝn Israil adǝmning ismi Zimri bolup, Saluning oƣli, Ximeon ⱪǝbilisidiki bir jǝmǝtning ǝmiri idi.  
\v 15 Ɵltürülgǝn Midiyaniy ⱪizning ismi Kozbi bolup, Zurning ⱪizi idi; Zur bolsa Midiyaniy bir ⱪǝbilining baxliⱪi idi.  
\v 16 Pǝrwǝrdigar Musaƣa: —   
\m
\v 17 Sǝn Midiyaniylarƣa aram bǝrmǝy zǝrbǝ bǝrgin;\x + \xo 25:17 \xt Qɵl. 31:2\x*  
\v 18-19 Qünki ular ⱨiylǝ-mikir ixlitip silǝrgǝ aram bǝrmigǝn; Peordiki ixta, xundaⱪla ularning singlisi bolƣan Midiyanning bir ǝmirining ⱪizi Kozbining ixidimu ⱨiylǝ-mikir ixlitip silǝrni azdurƣan, — dedi. Kozbi waba tarⱪalƣan künidǝ Peordiki ix sǝwǝbidin ɵltürüldi.\x + \xo 25:18-19 \xt Wǝⱨ. 18:6\x*   
\b  
\b  
\m  
\c 26
\s1 Israillarning ikkinqi ⱪetim sanaⱪtin ɵtküzülüxi  
\m
\v 1 Wabadin keyin Pǝrwǝrdigar Musa bilǝn Ⱨarunning oƣli Əliazarƣa sɵz ⱪilip: —\f □ \fr 26:1 \ft \+bd wabadin keyin\+bd* — bu waba bilǝn ǝyni qaƣda Pǝrwǝrdigarƣa asiyliⱪ ⱪilƣan qonglarning ⱪalduⱪliri ɵltürüldi (64-65-ayǝtlǝrni kɵrüng).\f*   
\m
\v 2 Silǝr pütkül Israillarning jamaiti iqidǝ yigirmǝ yaxtin axⱪan, jǝnggǝ qiⱪalaydiƣanlarni ata jǝmǝti boyiqǝ ⱨesablap sanaⱪtin ɵtküzünglar, — dedi.\x + \xo 26:2 \xt Qɵl. 1:3\x*   
\m
\v 3 Xuning bilǝn Musa bilǝn kaⱨin Əliazar Moab tüzlǝnglikliridǝ, yǝni Yerihoning yenidiki Iordan dǝryasining boyida Israillar bilǝn sɵzlixip ularƣa:  
\v 4 «Pǝrwǝrdigarning Musa wǝ Misirdin qiⱪⱪan Israillarƣa buyruƣini boyiqǝ, silǝrdin yigirmǝ yaxtin axⱪanlarning ⱨǝmmisi \add tizimlinip\add* sanaⱪtin ɵtküzülüxi kerǝk» dǝp uⱪturdi. \add tizimlitilƣan sanlar mundaⱪ boldi\add*: —\f □ \fr 26:4 \ft \+bd ⱨǝmmisi tizimlinip sanaⱪtin ɵtküzülüxi kerǝk\+bd* — bu sanaⱪtin ɵtküzüxning mǝⱪsǝtliri xübⱨisizki: 
\fp  (1) Ⱪanaan zeminiƣa kirgǝndin keyin ular kɵp ⱪetim jǝnggǝ qiⱪixi kerǝk bolatti. Xuningƣa tǝyyarliⱪ ⱪilix üqün Israillarning ⱨǝrbir jǝngqisi sǝp-sǝplǝrdǝ orunlaxturuluxi kerǝk; 
\fp  (2) ular Ⱪanaan zeminiƣa kirix aldida turidu; pat arida xu zemin ⱨǝrbir ⱪǝbiligǝ, jǝmǝtkǝ, ailigǝ sanliriƣa ⱪarap tǝⱪsim ⱪilinidu (34:16-29). Xunga hǝlⱪning sanliri ⱪǝbilǝ-jǝmǝt boyiqǝ tǝpsiliy eniⱪlinixi kerǝk idi; 
\fp  (3) Hudaning sɵzining ǝmǝlgǝ axuruluxi bilǝn ǝslidǝ ɵzigǝ ⱪarxi qiⱪⱪan «qonglar»ning ⱨǝmmisining yoⱪalƣanliⱪini ispatlax üqün boldi (64-65-ayǝtni kɵrüng).\f*  \x + \xo 26:4 \xt Qɵl. 1:1, 2, 3\x*   
\m
\v 5 Israilning tunji oƣli Rubǝn idi. Rubǝnning ǝwladliri, yǝni Ⱨanuⱪning nǝslidin bolƣan Ⱨanuⱪ jǝmǝti; Palluning nǝslidin bolƣan Pallu jǝmǝti;\x + \xo 26:5 \xt Yar. 46:9; Mis. 6:14; 1Tar. 5:1\x*  
\v 6 Ⱨǝzron nǝslidin bolƣan Ⱨǝzron jǝmǝti; Karmi nǝslidin bolƣan Karmi jǝmǝti.  
\v 7 Bular Rubǝnning jǝmǝtliri bolup, ulardin sanaⱪtin ɵtküzülgini jǝmiy ⱪiriⱪ üq ming yǝttǝ yüz ottuz kixi boldi.   
\m
\v 8 Palluning oƣli Eliab;  
\v 9 Eliabning oƣulliri Nimuǝl, Datan, Abiram idi. Datan bilǝn Abiram ǝslidǝ jamaǝt iqidin qaⱪirilƣan mɵtiwǝrlǝr bolsimu, Koraⱨ guruⱨidikilǝr Pǝrwǝrdigar bilǝn takallaxⱪanda, ular bilǝn birlixip Musa wǝ Ⱨarun bilǝn takallaxⱪanidi.\f □ \fr 26:9 \ft \+bd «qaⱪirilƣan mɵtiwǝrlǝr bolsimu»\+bd* — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «qaⱪirilƣan bolsimu,...»\f*  \x + \xo 26:9 \xt Qɵl. 16:12\x*  
\v 10 Yǝr aƣzini eqip ularni Koraⱨ bilǝn birgǝ yutup kǝtkǝn; xu qaƣda Koraⱨ guruⱨidikilǝrning ⱨǝmmisi ɵlgǝn; baxⱪilarƣa ibrǝt bolsun dǝp, ot uning ikki yüz ǝllik adimini yutup kǝtkǝn.  
\v 11 Lekin Koraⱨning ǝwladliri ɵlüp kǝtmigǝn.   
\m
\v 12 Ximeonning ǝwladliri, jǝmǝt boyiqǝ, Nǝmuǝlning nǝslidin bolƣan Nǝmuǝl jǝmǝti; Yamin nǝslidin bolƣan Yamin jǝmǝti; Yaⱪin nǝslidin bolƣan Yaⱪin jǝmǝti;\f □ \fr 26:12 \ft \+bd «Nǝmuǝl»\+bd* —— «Yar.» 46:10dǝ «Yǝmuǝl».\f*  
\v 13 Zǝraⱨ nǝslidin bolƣan Zǝraⱨ jǝmǝti; Saul nǝslidin bolƣan Saul jǝmǝti.  
\v 14 Bular Ximeonning jǝmǝtliri bolup, jǝmiy yigirmǝ ikki ming ikki yüz adǝm qiⱪti.   
\m
\v 15 Gad ⱪǝbilisidin, jǝmǝt boyiqǝ, Zǝfon nǝslidin bolƣan Zǝfon jǝmǝti; Ⱨaggi nǝslidin bolƣan Ⱨaggi jǝmǝti; xuni nǝslidin bolƣan xuni jǝmǝti;  
\v 16 Ozni nǝslidin bolƣan Ozni jǝmǝti; eri nǝslidin bolƣan eri jǝmǝti;  
\v 17 Arod nǝslidin bolƣan Arod jǝmǝti; Arǝli nǝslidin bolƣan Arǝli jǝmǝti.  
\v 18 Bular Gad ǝwladlirining jǝmǝtliri bolup, ular jǝmǝtliri boyiqǝ sanaⱪtin ɵtküzülgǝndǝ jǝmiy ⱪiriⱪ ming bǝx yüz adǝm qiⱪti.   
\m
\v 19 Yǝⱨudaning oƣulliri Er bilǝn Onan idi; bu ikkisi Ⱪanaan zeminida ɵlüp kǝtkǝn.\x + \xo 26:19 \xt Yar. 38:7, 10; 46:12\x*  
\v 20 Yǝⱨudaning ǝwladliri, jǝmǝti boyiqǝ, Xilaⱨning nǝslidin bolƣan Xilaⱨ jǝmǝti; Pǝrǝzning nǝslidin bolƣan Pǝrǝz jǝmǝti; Zǝraⱨning nǝslidin bolƣan Zǝraⱨ jǝmǝti.  
\v 21 Pǝrǝzning ǝwladliri Ⱨǝzronning nǝslidin bolƣan Ⱨǝzron jǝmǝti; Ⱨamulning nǝslidin bolƣan Ⱨamul jǝmǝti.\x + \xo 26:21 \xt Yar. 46:12\x*  
\v 22 Bular Yǝⱨudaning jǝmǝtliri bolup, ular jǝmǝt boyiqǝ sanaⱪtin ɵtküzülgǝndǝ jǝmiy yǝtmix altǝ ming bǝx yüz adǝm qiⱪti.   
\m
\v 23 Issakarning ǝwladliri, jǝmǝt boyiqǝ, Tolaning nǝslidin bolƣan Tola jǝmǝti; Puaⱨning nǝslidin bolƣan Puaⱨ jǝmǝti;  
\v 24 Yaxubning nǝslidin bolƣan Yaxub jǝmǝti; Ximronning nǝslidin bolƣan Ximron jǝmǝti.  
\v 25 Bular Issakarning jǝmǝtliri bolup, ular jǝmǝt boyiqǝ sanaⱪtin ɵtküzülgǝndǝ jǝmiy atmix tɵt ming üq yüz adǝm qiⱪti.   
\m
\v 26 Zǝbulunning ǝwladliri, jǝmǝti boyiqǝ, Sǝrǝdning nǝslidin bolƣan Sǝrǝd jǝmǝti; Elon nǝslidin bolƣan Elon jǝmǝti; Jaⱨliyǝlning nǝslidin bolƣan Jaⱨliyǝl jǝmǝti.  
\v 27 Bular Zǝbulunning jǝmǝtliri bolup, ular jǝmǝt boyiqǝ sanaⱪtin ɵtküzülgǝndǝ jǝmiy atmix ming bǝx yüz adǝm qiⱪti.   
\m
\v 28 Yüsüpning oƣulliri: — jǝmǝt boyiqǝ, Manassǝⱨ bilǝn Əfraim idi.  
\v 29 Manassǝⱨning ǝwladliri: — Makirning nǝslidin bolƣan Makir jǝmǝti (Makirdin Gilead tɵrǝlgǝn), Gileadning nǝslidin bolƣan Gilead jǝmǝti idi.\x + \xo 26:29 \xt Yǝ. 17:1\x*  
\v 30 Tɵwǝndikilǝr Gileadning ǝwladliri: — Yǝǝzǝrning nǝslidin bolƣan Yǝǝzǝr jǝmǝti; Ⱨǝlǝkning nǝslidin bolƣan Ⱨǝlǝk jǝmǝti;  
\v 31 Asriyǝlning nǝslidin bolƣan Asriyǝl jǝmǝti; Xǝkǝmning nǝslidin bolƣan Xǝkǝm jǝmǝti;  
\v 32 Xǝmidaning nǝslidin bolƣan Xǝmida jǝmǝti; Ⱨǝfǝrning nǝslidin bolƣan Ⱨǝfǝr jǝmǝti.  
\v 33 Ⱨǝfǝrning oƣli Zǝlofiⱨad oƣul pǝrzǝnt kɵrmǝy ⱪiz pǝrzǝnt kɵrgǝn; Zǝlofiⱨadning ⱪizlirining ismi Maⱨlaⱨ, Noaⱨ, Ⱨoglaⱨ, Milkaⱨ, Tirzaⱨ idi.\x + \xo 26:33 \xt Qɵl. 27:1\x*  
\v 34 Bular Manassǝⱨning jǝmǝtliri bolup, sanaⱪtin ɵtküzülgǝndǝ jǝmiy ǝllik ikki ming yǝttǝ yüz adǝm qiⱪti.   
\m
\v 35 Tɵwǝndikilǝr Əfraimning ǝwladliri, jǝmǝti boyiqǝ: — Xutilaⱨning nǝslidin bolƣan Xutilaⱨ jǝmǝti; Bǝkǝrning nǝslidin bolƣan Bǝkǝr jǝmǝti; Taⱨanning nǝslidin bolƣan Taⱨan jǝmǝti.  
\v 36 Xutilaning ǝwladliri Eranning nǝslidin bolƣan Eran jǝmǝti.  
\v 37 Mana bular Əfraim ǝwladlirining jǝmǝtliri bolup, ⱨǝrⱪaysi jǝmǝtlǝr boyiqǝ sanaⱪtin ɵtküzülgǝndǝ jǝmiy ottuz ikki ming bǝx yüz adǝm qiⱪti. Jǝmǝtliri boyiqǝ, ularning ⱨǝmmisi Yüsüpning ǝwladliri idi.   
\m
\v 38 Binyaminning ǝwladliri, jǝmǝti boyiqǝ, Belaning nǝslidin bolƣan Bela jǝmǝti; Axbǝlning nǝslidin bolƣan Axbǝl jǝmǝti; Aⱨiramning nǝslidin bolƣan Aⱨiram jǝmǝti;  
\v 39 Xǝfufamning nǝslidin bolƣan Xufam jǝmǝti; Ⱨufamning nǝslidin bolƣan Ⱨufam jǝmǝti.\f □ \fr 26:39 \ft \+bd «Xǝfufamning»\+bd* — yaki «Xufamning».\f*  
\v 40 Ard bilǝn Naaman Belaning oƣulliri idi; Ardning nǝslidin bolƣan Ard jǝmǝti; Naamanning nǝslidin bolƣan Naaman jǝmǝti.  
\v 41 Bular Binyaminning ǝwladliri bolup, jǝmǝt boyiqǝ sanaⱪtin ɵtküzülgǝndǝ jǝmiy ⱪiriⱪ bǝx ming altǝ yüz adǝm qiⱪti.   
\m
\v 42 Tɵwǝndikilǝr Danning ǝwladliri bolup, jǝmǝt boyiqǝ, Xuⱨamning nǝslidin bolƣan Xuⱨam jǝmǝti; jǝmǝt boyiqǝ bular Danning jǝmǝtliri idi.  
\v 43 Xuⱨamning ⱨǝmmǝ jǝmǝti sanaⱪtin ɵtküzülgǝndǝ jǝmiy atmix tɵt ming tɵt yüz adǝm qiⱪti.   
\m
\v 44 Axirning ǝwladliri, jǝmǝt boyiqǝ, Yimnaⱨning nǝslidin bolƣan Yimnaⱨ jǝmǝti; Yexwining nǝslidin bolƣan Yexwi jǝmǝti; Beriyaⱨning nǝslidin bolƣan Beriyaⱨ jǝmǝti.  
\v 45 Beriyaⱨning ǝwladliri, jǝmǝt boyiqǝ, Ⱨǝbǝrning nǝslidin bolƣan Ⱨǝbǝr jǝmǝti; Malkiǝlning nǝslidin bolƣan Malkiǝl jǝmǝti.  
\v 46 Axirning ⱪizining ismi Seraⱨ idi.\f □ \fr 26:46 \ft \+bd «Seraⱨ»\+bd* — yaki «Saraⱨ».\f*  
\v 47 Bular Axir ǝwladlirining jǝmǝtliri bolup, ular jǝmǝt boyiqǝ sanaⱪtin ɵtküzülgǝndǝ jǝmiy ǝllik üq ming tɵt yüz adǝm qiⱪti.   
\m
\v 48 Naftalining ǝwladliri, jǝmǝt boyiqǝ, Yaⱨziǝlning nǝslidin bolƣan Yaⱨziǝl jǝmǝti; Gunining nǝslidin bolƣan Guni jǝmǝti;  
\v 49 Yǝzǝrning nǝslidin bolƣan Yǝzǝr jǝmǝti; Xillǝmning nǝslidin bolƣan Xillǝm jǝmǝti.  
\v 50 Bular Naftalining jǝmǝtliri bolup, jǝmǝt boyiqǝ sanaⱪtin ɵtküzülgǝndǝ jǝmiy ⱪiriⱪ bǝx ming tɵt yüz adǝm qiⱪti.   
\m
\v 51 Yuⱪiriⱪilar Israillardin sanaⱪtin ɵtküzülgǝnlǝr bolup, jǝmiy altǝ yüz bir ming yǝttǝ yüz ottuz adǝm qiⱪti.   
\m
\v 52 Pǝrwǝrdigar Musaƣa sɵz ⱪilip mundaⱪ dedi: —   
\m
\v 53 Zemin muxularƣa royhǝtkǝ elinƣan san boyiqǝ miras ⱪilip tǝⱪsim ⱪilinsun.\f □ \fr 26:53 \ft \+bd «royhǝtkǝ elinƣan san boyiqǝ»\+bd* — ibraniy tilida «adǝm ismi bilǝn elinƣan san boyiqǝ».\f*  
\v 54 Mirasni adǝm sani kɵp ⱪǝbililǝrgǝ kɵprǝk, adǝm sani az ⱪǝbililǝrgǝ azraⱪ bɵl; miras royhǝttin ɵtküzülgǝn adǝm saniƣa ⱪarap ⱨǝrbir adǝmgǝ bɵlüp berilsun.\x + \xo 26:54 \xt Qɵl. 33:54\x*  
\v 55 Ⱨalbuki, zemin qǝk taxlinix yoli bilǝn bɵlünsun; ular mirasⱪa ɵzlirining ata jǝmǝt-ⱪǝbilisining nami boyiqǝ warisliⱪ ⱪilsun.\x + \xo 26:55 \xt Qɵl. 33:54; Yǝ. 11:23; 14:2\x*  
\v 56 Miras ularƣa qǝk taxlax yoli bilǝn adǝm sanining az-kɵplükigǝ ⱪarap ⱨǝrbir \add ailǝ-jǝmǝtkǝ\add* bɵlüp berilsun.   
\m
\v 57 Tɵwǝndikilǝr ata jǝmǝt boyiqǝ sanaⱪtin ɵtküzülgǝn Lawiylar: — Gǝrxonning nǝslidin bolƣan Gǝrxon jǝmǝti; Koⱨatning nǝslidin bolƣan Koⱨat jǝmǝti; Mǝrarining nǝslidin bolƣan Mǝrari jǝmǝti.\x + \xo 26:57 \xt Mis. 6:17, 18, 19, 20\x*  
\v 58 Bular Lawiylarning jǝmǝtliri: — Libni jǝmǝti, Ⱨebron jǝmǝti, Maⱨli jǝmǝti, Muxi jǝmǝti, Koraⱨ jǝmǝti. Koⱨattin Amram tɵrǝlgǝn.  
\v 59 Amramning ayalining ismi Yokǝbǝd bolup, Lawiyning Misirda tuƣulƣan ⱪizi idi; u Amramƣa Ⱨarun, Musa wǝ ularning aqisi Mǝryǝmni tuƣup bǝrgǝn.\x + \xo 26:59 \xt Mis. 2:1, 2; 6:19\x*   
\m
\v 60 Ⱨarundin Nadab, Abiⱨu, Əliazar, Itamar tɵrǝlgǝn.  
\v 61 Lekin Nadab bilǝn Abiⱨu Pǝrwǝrdigarning aldiƣa ƣǝyriy bir otni sunƣanda ɵlüp kǝtkǝn.\f □ \fr 26:61 \ft \+bd «ƣǝyriy ot»\+bd* — muxu wǝⱪǝ «Law.» 10-babta hatirilinidu; «Law.» 10:1diki izaⱨatnimu kɵrüng.\f*  \x + \xo 26:61 \xt Law. 10:2; Qɵl. 3:4; 1Tar. 24:2\x*  
\v 62 Lawiylar iqidǝ bir ayliⱪtin axⱪan barliⱪ ǝrkǝklǝr sanaⱪtin ɵtküzülgǝndǝ jǝmiy yigirmǝ üq ming adǝm qiⱪti. Ular Israillar iqidǝ sanaⱪtin ɵtküzülmigǝn, qünki ularƣa Israillar iqidǝ ⱨeqⱪandaⱪ miras \add zemin\add* bɵlüp berilmigǝn.   
\m
\v 63 Yuⱪirida eytilƣan adǝmlǝr Moab tüzlǝnglikliridǝ, Yerihoning udulidiki Iordan dǝryasi boyida Musa bilǝn kaⱨin Əliazar tǝripidin sanaⱪtin ɵtküzülgǝn Israillardur.  
\v 64 Biraⱪ bu adǝmlǝr iqidǝ Musa bilǝn kaⱨin Ⱨarun ilgiri Sinay qɵlidǝ sanaⱪtin ɵtküzgǝndǝ sanaⱪtin ɵtküzülgǝn birmu adǝm yoⱪ idi.  
\v 65 Qünki Pǝrwǝrdigar ular toƣrisida: «Ular qɵldǝ ɵlmǝy ⱪalmaydu» dǝp eytⱪanidi. Xunga, Yǝfunnǝⱨning oƣli Kalǝb bilǝn Nunning oƣli Yǝxuadin baxⱪa birimu ⱪalmiƣan.\x + \xo 26:65 \xt Qɵl. 14:28, 29, 34, 35; 1Kor. 10:5, 6\x*   
\b  
\b  
\m  
\c 27
\s1 Zǝlofiⱨadning ⱪizliri — Miras toƣrisidiki alaⱨidǝ bǝlgilimilǝr  
\m
\v 1 Yüsüpning oƣli Manassǝⱨning nǝslidin bolƣan jǝmǝtlǝr iqidǝ Manassǝⱨning qǝwrisi, Makirning ǝwrisi, Gileadning nǝwrisi, Ⱨǝfǝrning oƣli Zǝlofiⱨadning ⱪizliri bolup, ularning ismi Maⱨlaⱨ, Noaⱨ, Ⱨoglaⱨ, Milkaⱨ, wǝ Tirzaⱨ idi.\x + \xo 27:1 \xt Qɵl. 26:33; 36:2; Yǝ. 17:3\x*  
\v 2 Ular jamaǝt qedirining dǝrwazisi aldiƣa kelip, Musa bilǝn kaⱨin Əliazar wǝ ǝmirlǝr bilǝn pütkül jamaǝtning aldida turup:  
\v 3 — Bizning atimiz qɵldǝ ɵlüp kǝtkǝn; u u yǝrdǝ Pǝrwǝrdigarƣa ⱨujum ⱪilƣili yiƣilƣanlardin ǝmǝs, yǝni Koraⱨ guruⱨidikilǝrdin ǝmǝs; u bǝlki ɵz gunaⱨi iqidǝ ɵlgǝn, wǝ uning oƣul pǝrzǝnti yoⱪ idi.\x + \xo 27:3 \xt Qɵl. 14:35; 16:1; 26:64\x*  
\v 4 Nemǝ üqün atimizning oƣli yoⱪluⱪi sǝwǝblik uning nami uning jǝmǝtidin ɵqürüwetilidu? Ɵzlirining bizgǝ atimizning ⱪerindaxliri ⱪatarida miras bɵlüp berixlirini ɵtünimiz, — dedi.   
\m
\v 5 Musa ularning bu ixini Pǝrwǝrdigarning aldiƣa ⱪoydi.  
\v 6 Pǝrwǝrdigar Musaƣa sɵz ⱪilip mundaⱪ dedi: —   
\m
\v 7 Zǝlofiⱨadning ⱪizlirining eytⱪini durus, sǝn qoⱪum ularƣa atisining ⱪerindaxliri ⱪatarida miras bǝr; ularning atisining mirasini ularƣa ɵtküzüp bǝrgin.\x + \xo 27:7 \xt Qɵl. 36:2\x*  
\v 8 Sǝn Israillarƣa eytⱪin: «Bir adǝm ɵlüp kǝtkǝn qaƣda uning oƣli bolmisa, undaⱪta silǝr uning mirasini ⱪiziƣa ɵtküzüp beringlar.  
\v 9 Ⱪizi bolmisa, mirasini ⱪerindaxliriƣa beringlar.  
\v 10 Ⱪerindaxliri bolmisa, mirasini ata jǝmǝt taƣiliriƣa beringlar.  
\v 11 Əgǝr uning atisining ⱪerindaxliri bolmisa, undaⱪta uning mirasini uning jǝmǝtidiki ǝng yeⱪin bir tuƣⱪiniƣa beringlar; u adǝm uning mirasiƣa igǝ bolsun. Bu Pǝrwǝrdigar Musaƣa buyruƣandǝk, Israillarƣa qüxürülgǝn ⱨɵküm, ⱪanun-bǝlgilimǝ bolup ⱪalsun».   
\b  
\m  
\s1 Yǝxuaning Musaning wǝzipisigǝ warisliⱪ ⱪilixi  
\m
\v 12 Pǝrwǝrdigar Musaƣa: —  
\m Sǝn mawu Abarim teƣiƣa qiⱪip, Mǝn Israillarƣa tǝⱪdim ⱪilƣan zeminƣa ⱪarap baⱪ.\f □ \fr 27:12 \ft \+bd «Izaⱨat»\+bd* — «Ⱪan.» 31:1-8nimu kɵrüng.\f*  \x + \xo 27:12 \xt Ⱪan. 32:48, 49\x*  
\v 13 Kɵrüp bolƣandin keyin sǝnmu akang Ⱨarunƣa ohxax ɵz hǝlⱪliringgǝ ⱪoxulisǝn.\f □ \fr 27:13 \ft \+bd «ɵz hǝlⱪliringgǝ ⱪoxulisǝn»\+bd* — bu ibarǝ toƣruluⱪ «Yar.» 25:8 wǝ izaⱨatini kɵrüng.\f*  \x + \xo 27:13 \xt Qɵl. 20:24\x*  
\v 14 Qünki Zin qɵlidǝ, jamaǝt jedǝl qiⱪarƣan qaƣda, ikkinglar Mening buyruⱪimƣa asiyliⱪ ⱪilip, suning ixida (Zin qɵlidǝ, Ⱪadǝxtiki «Mǝribaⱨ suliri» degǝn jayda) Meni jamaǝtning aldida muⱪǝddǝs dǝp ⱨɵrmǝtlimidinglar, — dedi.\x + \xo 27:14 \xt Qɵl. 20:12\x*   
\m
\v 15 Musa Pǝrwǝrdigarƣa sɵz ⱪilip:  
\v 16-17 — I Pǝrwǝrdigar, barliⱪ ǝt igilirining roⱨlirining Hudasi, Ɵz jamaitining padiqisiz padidǝk bolup ⱪelixining aldini elix üqün jamaǝtni idarǝ ⱪilidiƣan, ularning aldiƣa kirip qiⱪalaydiƣan, ularni baxlap mangalaydiƣan bir adǝmni tiklǝp berixingni tilǝymǝn, — dedi. \f □ \fr 27:16-17 \ft \+bd «aldiƣa kirip qiⱪalaydiƣan»\+bd* — ibraniy tilida «(hǝlⱪning) aldida qiⱪip kirǝlǝydiƣan». Bu ibarǝ ibraniy tilida hǝlⱪni sirttiki düxmǝnlǝrgǝ taⱪabil turuxⱪa yetǝkqilik ⱪilalaydiƣan wǝ iqki ixlarni obdan bir tǝrǝp ⱪilalaydiƣan degǝnni bildüridu. \+bd «baxlap mangalaydiƣan»\+bd* — ibraniy tilida «baxlap qiⱪip kirǝlǝydiƣan». Yuⱪiriⱪi izaⱨatni kɵrüng.\f*  \x + \xo 27:16-17 \xt Qɵl. 16:22; Ibr. 12:9; 1Pad. 22:17; Mat. 9:36; Mar. 6:34\x*   
\m
\v 18 Sǝn Nunning oƣli Yǝxuani talliƣin, — dedi Pǝrwǝrdigar Musaƣa, — Uningda Roⱨim bar, sǝn ⱪolungni uning bexiƣa ⱪoy,\f □ \fr 27:18 \ft \+bd «Roⱨim bar»\+bd* — ibraniy tilida «Roⱨ bar» — Hudaning Muⱪǝddǝs Roⱨi.\f*  \x + \xo 27:18 \xt Ⱪan. 3:21; 34:9 \x*  
\v 19 uni kaⱨin Əliazar wǝ barliⱪ jamaǝtning aldida turƣuzup wǝzipigǝ ⱪoy.  
\v 20 Sǝn pütkül Israil jamaiti uning gepigǝ kirixi üqün ɵzüngning izzǝt-xɵⱨritingdin bir ⱪismini uningƣa bǝrgin.  
\v 21 U kaⱨin Əliazarning aldida tursun, \add Əliazar\add* urimning ⱨɵkümini wasitǝ ⱪilip turup, Pǝrwǝrdigarning ⱨuzurida uning üqün yol sorisun; Israil hǝlⱪi, yǝni pütkül jamaǝt uning buyruⱪi bilǝn qiⱪidu, uning buyruⱪi bilǝn kirixi kerǝk.\f □ \fr 27:21 \ft \+bd «urim»\+bd* — birhil tax idi. Ularning ⱪandaⱪ ikǝnlikini ⱨazir bir nemǝ demǝk tǝs. Lekin ular arⱪiliⱪ Huda Ɵzining iradisini izdǝydiƣanlarƣa yol kɵrsitǝtti. «Mis.» 28:30 wǝ izaⱨatni kɵrüng.\f*  \x + \xo 27:21 \xt Mis. 28:30; Law. 8:8\x*   
\m
\v 22 Xuning bilǝn Musa Pǝrwǝrdigarning buyruⱪi boyiqǝ ix kɵrüp, Yǝxuani baxlap kelip, kaⱨin Əliazarning wǝ barliⱪ jamaǝtning aldida turƣuzdi;  
\v 23 \add Əliazar\add* ⱪolini uning bexiƣa ⱪoyup, uni Pǝrwǝrdigarning Musaning wasitisi bilǝn buyruƣinidǝk wǝzipigǝ ⱪoydi.   
\b  
\b  
\m  
\c 28
\s1 Daimliⱪ kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ, yǝni künlük kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ sunux toƣrisidiki nizam  
\m
\v 1 Pǝrwǝrdigar Musaƣa sɵz ⱪilip mundaⱪ dedi: —\f □ \fr 28:1 \ft \+bd «Daimliⱪ kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ»\+bd* — yaki «daimiy kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ» yaki «künlük kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ». «Mis. » 29:38-46nimu kɵrüng.\f*   
\m
\v 2 Sǝn Israillarƣa buyrup: — «Manga sunulƣan ⱨǝdiyǝ-ⱪurbanliⱪlarni, yǝni Manga ozuⱪ bolidiƣan, huxbuy kǝltüridiƣan otta sunulidiƣan ⱨǝdiyǝ-ⱪurbanliⱪlarni bolsa, silǝr ⱨǝrbirini bekitilgǝn ⱪǝrǝlidǝ sunuxⱪa kɵngül ⱪoyunglar» — degin.  
\v 3 Sǝn ularƣa yǝnǝ: «Silǝrning Pǝrwǝrdigarƣa atap otta sunidiƣan kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪinglar mundaⱪ bolidu: — ⱨǝr küni bejirim bir yaxliⱪ ǝrkǝk ⱪozidin ikkini daimiy kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ ⱪilinglar.\x + \xo 28:3 \xt Mis. 29:38\x*  
\v 4 Ətigini birni, gugumda birni sununglar;\f □ \fr 28:4 \ft \+bd «gugum»\+bd* — ibraniy tilida «ikki kǝq ariliⱪida» degǝn sɵz bilǝn ipadilinidu — demǝk, kün petiwatⱪan waⱪit bilǝn ⱪarangƣu qüxüx ariliⱪida bolƣan waⱪit.\f*  
\v 5 yǝnǝ tɵttin bir ⱨindin soⱪup qiⱪirilƣan zǝytun meyi ilǝxtürülgǝn esil undin ondin bir ǝfaⱨni axliⱪ ⱨǝdiyǝ süpitidǝ sununglar.\f □ \fr 28:5 \ft \+bd «bir ǝfaⱨ»\+bd* — tǝhminǝn 2 kürǝ yaki 22 litr idi. Bir ⱨin tǝhminǝn 3.6 litr idi.\f*  \x + \xo 28:5 \xt Mis. 16:36; 29:40; Law. 2:1 \x*  
\v 6 Sinay teƣida bǝlgilǝngǝn, Pǝrwǝrdigarƣa atap huxbuy qiⱪarsun dǝp, otta sunulidiƣan daimiy kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ mana xudur.  
\v 7 Ⱨǝrbir ⱪoza üqün uningƣa ⱪoxulidiƣan xarab ⱨǝdiyǝsi tɵttin bir ⱨin xarab bolidu; eqitma iqimlik bolƣan xarab ⱨǝdiyǝsi muⱪǝddǝs jayda Pǝrwǝrdigarƣa sunup tɵkülsun.\f □ \fr 28:7 \ft \+bd «muⱪǝddǝs jay»\+bd* — muxu yǝrdǝ ibadǝt qedirining ⱨoylisini kɵrsǝtsǝ kerǝk.\f*  
\v 8 Sǝn ikkinqi bir ⱪozini gugumda sunƣin; uni ǝtigǝnkidǝk axliⱪ ⱨǝdiyǝsi wǝ xarab ⱨǝdiyǝsi bilǝn ⱪoxup sunƣin; u huxbuy kǝltürüx üqün Pǝrwǝrdigarƣa atap otta sunulidiƣan kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ bolidu.   
\b  
\m  
\s1 Xabat küni sunulidiƣan ⱪurbanliⱪ  
\m
\v 9 — Xabat küni bejirim bir yaxliⱪ ikki ǝrkǝk ⱪoza sunulsun; uningƣa ⱪoxup zǝytun meyi ilǝxtürülgǝn esil undin ǝfaⱨning ondin ikkisi axliⱪ ⱨǝdiyǝ süpitidǝ sunulsun wǝ xarab ⱨǝdiyǝsi sunulsun;  
\v 10 bu ⱨǝrbir xabat künidǝ sunulidiƣan xabat künidiki ⱪurbanliⱪtur; uning bilǝn daimiy kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ wǝ ⱪoxumqǝ sunulidiƣan xarab ⱨǝdiyǝsi billǝ sunulsun.   
\b  
\m  
\s1 Ayning birinqi küni sunulidiƣan ⱪurbanliⱪ  
\m
\v 11 — Ⱨǝr ayning birinqi küni Pǝrwǝrdigarƣa atilidiƣan kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ sununglar; yǝni ikki yax torpaⱪ, bir ⱪoqⱪar, bir yaxliⱪ bejirim yǝttǝ ǝrkǝk ⱪozini sununglar.  
\v 12 Ⱨǝr torpaⱪ bexiƣa zǝytun meyi ilǝxtürülgǝn esil undin ǝfaⱨning ondin üqi axliⱪ ⱨǝdiyǝ süpitidǝ, ⱪoxⱪarƣa zǝytun meyi ilǝxtürülgǝn esil undin ǝfaⱨning ondin ikkisi axliⱪ ⱨǝdiyǝ süpitidǝ,  
\v 13 ⱨǝrbir ⱪoza bexiƣa zǝytun meyi ilǝxtürülgǝn esil undin ǝfaⱨning ondin biri axliⱪ ⱨǝdiyǝ süpitidǝ sunulsun; bu Pǝrwǝrdigarƣa otta sunulidiƣan, huxbuy qiⱪiridiƣan bir kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪtur.  
\v 14 Ularning xarab ⱨǝdiyǝliri bolsa: — ⱨǝrbir torpaⱪ bexiƣa xarabtin yerim ⱨin, ⱪoxⱪar bexiƣa ⱨinning üqtin biri, ⱨǝrbir ⱪoza bexiƣa ⱨinning tɵttin biri sunulsun. Bu ⱨǝr ayda sunulidiƣan ayliⱪ kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ bolup, yilning ⱨǝr eyida xundaⱪ ⱪilinsun.  
\v 15 Bularning üstigǝ Pǝrwǝrdigarƣa atilidiƣan gunaⱨ ⱪurbanliⱪ süpitidǝ bir tekǝ sunulsun; xularning ⱨǝmmisi daimiy kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ wǝ ⱪoxumqǝ xarab ⱨǝdiyǝsi bilǝn billǝ sunulsun.   
\b  
\m  
\s1 «Ɵtüp ketix ⱨeyti» ⱨǝm «petir nan ⱨeyti»diki ⱪurbanliⱪlar  
\m
\v 16 Birinqi ayning on tɵtinqi küni Pǝrwǝrdigarƣa atalƣan «ɵtüp ketix» \add ⱪozisi sunulsun\add*.\f □ \fr 28:16 \ft \+bd «Pǝrwǝrdigarƣa atalƣan «ɵtüp ketix» ⱪozisi sunulsun»\+bd* —— Ibraniy tilida «Pǝrwǝrdigarƣa atalƣan «ɵtüp ketix» bolidu». Bu ⱨeyt toƣruluⱪ «Law.» 23.5-14nimu kɵrüng.\f*  \x + \xo 28:16 \xt Mis. 12:18; 23:15; Law. 23:5\x*  
\v 17 Xu ayning on bǝxinqi küni ⱨeyt baxlinidu; yǝttǝ kün petir nan yeyilsun.  
\v 18 Birinqi küni muⱪǝddǝs yiƣilix ɵtküzülsun, ⱨeqⱪandaⱪ ix-ǝmgǝk ⱪilmasliⱪinglar kerǝk,\x + \xo 28:18 \xt Law. 23:7\x*  
\v 19 xu küni otta sunulidiƣan, Pǝrwǝrdigarƣa atalƣan kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ süpitidǝ yax torpaⱪtin ikkini, bir ⱪoqⱪar wǝ yǝttǝ bir yaxliⱪ ǝrkǝk ⱪoza sununglar; ular aldinglarda bejirim kɵrünsun;  
\v 20 xularƣa ⱪoxulidiƣan axliⱪ ⱨǝdiyǝliri zǝytun meyi ilǝxtürülgǝn esil un bolup, ⱨǝrbir torpaⱪ bexiƣa ǝfaⱨning ondin üqi, ⱪoqⱪar bexiƣa ǝfaⱨning ondin ikkisi,  
\v 21 xu yǝttǝ ⱪoza bexiƣa ǝfaⱨning ondin biri sunulsun;  
\v 22 xuningdǝk \add gunaⱨinglar\add* üqün kafarǝt kǝltürüxkǝ gunaⱨ ⱪurbanliⱪi süpitidǝ bir tekǝ sunulsun.  
\v 23 Bularning ⱨǝmmisini ǝtigǝnlik kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ, yǝni daimiy kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪtin ayrim sununglar.  
\v 24 Silǝr bu tǝriⱪidǝ uda yǝttǝ kün Pǝrwǝrdigarƣa atap otta sunulidiƣan, huxbuy kǝltüridiƣan axundaⱪ ⱨǝdiyǝ-ⱪurbanliⱪlarni sununglar; xularning ⱨǝmmisi daimiy kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ wǝ ⱪoxup sunulidiƣan xarab ⱨǝdiyǝsining sirtida sunulidu.  
\v 25 Yǝttinqi küni muⱪǝddǝs yiƣilix ɵtküzünglar, xu küni ⱨeqⱪandaⱪ ix-ǝmgǝk ⱪilixⱪa bolmaydu.   
\b  
\m  
\s1 «Ⱨǝptilǝr ⱨeyti», yǝni «Dǝslǝpki orma ⱨeyti»diki ⱪurbanliⱪlar  
\m
\v 26 «Dǝslǝpki orma» küni, yǝni «ⱨǝptilǝr ⱨeyti»nglarda silǝr yengi axliⱪ ⱨǝdiyǝni Pǝrwǝrdigarƣa sunƣan qaƣda muⱪǝddǝs yiƣilix ɵtküzünglar; ⱨeqⱪandaⱪ ix-ǝmgǝk ⱪilmanglar.\f □ \fr 28:26 \ft \+bd ««Dǝslǝpki orma» küni, yǝni «ⱨǝptilǝr ⱨeyti»nglarda»\+bd* — yaki «yǝni (silǝr) ⱨǝptǝnglarni (demǝk, yǝttǝ ⱨǝptǝ) ɵtküzgǝndin keyin». «Law.» 23:15-22nimu kɵrüng.\f*  
\v 27 Silǝr Pǝrwǝrdigarƣa atalƣan, huxbuy kǝltüridiƣan kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ süpitidǝ yax torpaⱪtin ikkini, ⱪoqⱪardin birni, bir yaxliⱪ ǝrkǝk ⱪozidin yǝttini sununglar.  
\v 28 Xularƣa ⱪoxup sunulidiƣan axliⱪ ⱨǝdiyǝ zǝytun meyi ilǝxtürülgǝn esil undin bolup, ⱨǝrbir torpaⱪ bexiƣa ǝfaⱨning ondin üqi, ⱪoqⱪar bexiƣa ǝfaⱨning ondin ikkisi,  
\v 29 xu yǝttǝ ⱪoza bexiƣa ǝfaⱨning ondin biri sunulsun;  
\v 30 xuningdǝk silǝrning \add gunaⱨinglar üqün\add* kafarǝt kǝltürüxkǝ \add gunaⱨ ⱪurbanliⱪi süpitidǝ\add* bir tekǝ sunulsun.  
\v 31 Xularning ⱨǝmmisi daimiy kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ wǝ uning axliⱪ ⱨǝdiyǝsigǝ ⱪoxup (bularning ⱨǝmmisi aldinglarda bejirim kɵrünsun), xarab ⱨǝdiyǝliri bilǝn billǝ sunulsun.   
\b  
\b  
\m  
\c 29
\s1 Kanay qelix ⱨeytidiki ⱪurbanliⱪlar •••• «Law.» 23:23-25nimu kɵrüng  
\m
\v 1 Yǝttinqi ayning birinqi küni silǝr muⱪǝddǝs yiƣilix ɵtküzünglar; \add u küni\add* ⱨeqⱪandaⱪ ix-ǝmgǝk ⱪilmasliⱪinglar kerǝk. Bu silǝr üqün kanaylar qelinidiƣan küni bolidu.\f □ \fr 29:1 \ft \+bd «muⱪǝddǝs yiƣilix»\+bd* — «muⱪǝddǝs yiƣilix»lar yaki «muⱪǝddǝs sorun»lar toƣruluⱪ «Law.» 23:2 wǝ izaⱨatini kɵrüng.\f*  \x + \xo 29:1 \xt Law. 23:24\x*  
\v 2 Silǝr Pǝrwǝrdigarƣa atalƣan, huxbuy kǝltüridiƣan kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ süpitidǝ yax bir torpaⱪ, bir ⱪoqⱪar, yǝttǝ bir yaxliⱪ bejirim ǝrkǝk ⱪozini sununglar.  
\v 3 Xularƣa ⱪoxup sunulidiƣan axliⱪ ⱨǝdiyǝ zǝytun meyi ilǝxtürülgǝn esil undin bolup, ⱨǝrbir torpaⱪ bexiƣa ǝfaⱨning ondin üqi, ⱪoqⱪar bexiƣa ǝfaⱨning ondin ikkisi,  
\v 4 xu yǝttǝ ⱪoza bexiƣa ǝfaⱨning ondin biri sunulsun;  
\v 5 xuningdǝk silǝrning \add gunaⱨinglar üqün\add* kafarǝt kǝltürüxkǝ gunaⱨ ⱪurbanliⱪi süpitidǝ bir tekǝ sunulsun.  
\v 6 Xularni ayning birinqi künidiki kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ wǝ uningƣa ⱪoxumqǝ bolƣan axliⱪ ⱨǝdiyǝsi, daimiy kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ, uningƣa ⱪoxumqǝ bolƣan axliⱪ ⱨǝdiyǝsi wǝ bularƣa ⱪoxulidiƣan xarab ⱨǝdiyǝlirining sirtida sununglar; bularning ⱨǝmmisi ⱨǝrbiri bǝlgilimǝ boyiqǝ Pǝrwǝrdigarƣa atap otta huxbuy kǝltürsun dǝp sunulsun.   
\b  
\m  
\s1 Kafarǝt küni sunulidiƣan ⱪurbanliⱪlar •••• «Law.» 23:26-32nimu kɵrüng.  
\m
\v 7 Yǝttinqi ayning oninqi küni silǝr muⱪǝddǝs yiƣilix ɵtküzünglar; nǝpsinglarni tartip ɵzünglarni tɵwǝn tutunglar. U küni ⱨeqⱪandaⱪ ix-ǝmgǝk ⱪilixⱪa bolmaydu.\f □ \fr 29:7 \ft \+bd «nǝpsinglarni tartip ɵzünglarni tɵwǝn tutup»\+bd* —— Ibraniy tilida birla sɵz bilǝn ipadilinidu. Yǝⱨudiy ǝn’ǝniliri boyiqǝ bu ixlar roza tutuxni ɵz iqigǝ alatti. 16:29-31nimu kɵrüng.\f*  \x + \xo 29:7 \xt Law. 16:29, 31; 23:27\x*  
\v 8 Silǝr Pǝrwǝrdigarƣa atalƣan, huxbuy kǝltüridiƣan kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ süpitidǝ yax bir torpaⱪ, bir ⱪoqⱪar, bir yaxliⱪ ǝrkǝk ⱪozidin yǝttini sununglar (bularning ⱨǝmmisi aldinglarda bejirim kɵrünsun).\x + \xo 29:8 \xt Qɵl. 28:19\x*  
\v 9 Xularƣa ⱪoxup sunulidiƣan axliⱪ ⱨǝdiyǝ zǝytun meyi ilǝxtürülgǝn esil undin bolup, ⱨǝrbir torpaⱪ bexiƣa ǝfaⱨning ondin üqi, ⱪoqⱪar bexiƣa ǝfaⱨning ondin ikkisi,  
\v 10 xu yǝttǝ ⱪoza bexiƣa ǝfaⱨning ondin birini,  
\v 11 xuningdǝk gunaⱨ ⱪurbanliⱪi süpitidǝ bir tekǝ sununglar; ularning ⱨǝmmisi kafarǝt künidiki gunaⱨ ⱪurbanliⱪi, daimiy kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ, uning ⱪoxumqǝ axliⱪ ⱨǝdiyǝsi wǝ bularning xarab ⱨǝdiyǝliri billǝ sunulsun.   
\b  
\m  
\s1 «Kǝpilǝr ⱨeyti»diki ⱪurbanliⱪlar •••• «Law.» 23:33-44nimu kɵrüng.  
\m
\v 12 Yǝttinqi ayning on bǝxinqi küni muⱪǝddǝs yiƣilix ɵtküzünglar; u küni ⱨeqⱪandaⱪ ix-ǝmgǝk ⱪilixⱪa bolmaydu. Pǝrwǝrdigarƣa atap yǝttǝ kün ⱨeyt ⱪilinglar;  
\v 13 silǝr Pǝrwǝrdigarƣa atap, huxbuy kǝltürsun dǝp otta sunulidiƣan kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ süpitidǝ yax torpaⱪtin on üqni, ikki ⱪoqⱪar, bir yaxliⱪ ǝrkǝk ⱪozidin on tɵtni sununglar (xular ⱨǝmmisi bejirim bolsun).  
\v 14 Xularƣa ⱪoxup sunulidiƣan axliⱪ ⱨǝdiyǝ zǝytun meyi ilǝxtürülgǝn esil undin bolup, on üq torpaⱪ bexiƣa ǝfaⱨning ondin üqi, ikki ⱪoqⱪar bexiƣa ǝfaⱨning ondin ikkisi,  
\v 15 on tɵt ⱪoza bexiƣa ǝfaⱨning ondin birini,  
\v 16 xuningdǝk gunaⱨ ⱪurbanliⱪi süpitidǝ bir tekǝ sununglar; xularning üstigǝ daimiy kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ, uning ⱪoxumqǝ axliⱪ ⱨǝdiyǝsi wǝ xarab ⱨǝdiyǝsi billǝ sunulsun.   
\m
\v 17 Ikkinqi küni yax torpaⱪtin on ikkini, ikki ⱪoqⱪar, bir yaxliⱪ ǝrkǝk ⱪozidin on tɵtni sununglar (xular ⱨǝmmisi bejirim bolsun)  
\v 18 wǝ xundaⱪla torpaⱪlar, ⱪoqⱪarlar wǝ ǝrkǝk ⱪozilarning saniƣa ⱪarap bǝlgilimǝ boyiqǝ ⱪoxumqǝ sunulidiƣan axliⱪ ⱨǝdiyǝliri bilǝn xarab ⱨǝdiyǝlirini sununglar.  
\v 19 Xuningdǝk gunaⱨ ⱪurbanliⱪi süpitidǝ bir tekǝ sununglar; xularning üstigǝ daimiy kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ, uning ⱪoxumqǝ axliⱪ ⱨǝdiyǝsi wǝ xularning xarab ⱨǝdiyǝliri billǝ sunulsun.   
\m
\v 20 Üqinqi küni bir yax torpaⱪtin on birni, ikki ⱪoqⱪar, bir yaxliⱪ ǝrkǝk ⱪozidin on tɵtni sununglar (xular ⱨǝmmisi bejirim bolsun)  
\v 21 wǝ xundaⱪla torpaⱪlar, ⱪoqⱪarlar wǝ ǝrkǝk ⱪozilarning saniƣa ⱪarap bǝlgilimǝ boyiqǝ ⱪoxumqǝ sunulidiƣan axliⱪ ⱨǝdiyǝliri bilǝn xarab ⱨǝdiyǝlirini sununglar;  
\v 22 xuningdǝk gunaⱨ ⱪurbanliⱪi süpitidǝ bir tekǝ sununglar; xularning üstigǝ daimiy kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ, uning ⱪoxumqǝ axliⱪ ⱨǝdiyǝsi wǝ xarab ⱨǝdiyǝsi billǝ sunulsun.   
\m
\v 23 Tɵtinqi küni yax torpaⱪtin onni, ikki ⱪoqⱪar, bir yaxliⱪ ǝrkǝk ⱪozidin on tɵtni sununglar (xular ⱨǝmmisi bejirim bolsun)  
\v 24 wǝ xundaⱪla torpaⱪlar, ⱪoqⱪarlar wǝ ǝrkǝk ⱪozilarning saniƣa ⱪarap bǝlgilimǝ boyiqǝ ⱪoxumqǝ sunulidiƣan axliⱪ ⱨǝdiyǝliri bilǝn xarab ⱨǝdiyǝlirini sununglar;  
\v 25 xuningdǝk gunaⱨ ⱪurbanliⱪi süpitidǝ bir tekǝ sununglar; xularning üstigǝ daimiy kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ, uning ⱪoxumqǝ axliⱪ ⱨǝdiyǝsi wǝ xarab ⱨǝdiyǝsi billǝ sunulsun.   
\m
\v 26 Bǝxinqi küni yax torpaⱪtin toⱪⱪuzni, ikki ⱪoqⱪar, bir yaxliⱪ ǝrkǝk ⱪozidin on tɵtni sununglar (xular ⱨǝmmisi bejirim bolsun)  
\v 27 wǝ xundaⱪla torpaⱪlar, ⱪoqⱪarlar wǝ ǝrkǝk ⱪozilarning saniƣa ⱪarap bǝlgilimǝ boyiqǝ ⱪoxumqǝ sunulidiƣan axliⱪ ⱨǝdiyǝliri bilǝn xarab ⱨǝdiyǝlirini sununglar;  
\v 28 xuningdǝk gunaⱨ ⱪurbanliⱪi süpitidǝ bir tekǝ sununglar; xularning üstigǝ daimiy kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ, uning ⱪoxumqǝ axliⱪ ⱨǝdiyǝsi wǝ xarab ⱨǝdiyǝsi billǝ sunulsun.   
\m
\v 29 Altinqi küni yax torpaⱪtin sǝkkizni, ikki ⱪoqⱪar, bir yaxliⱪ ǝrkǝk ⱪozidin on tɵtni sununglar (xular ⱨǝmmisi bejirim bolsun)  
\v 30 wǝ xundaⱪla torpaⱪlar, ⱪoqⱪarlar wǝ ǝrkǝk ⱪozilarning saniƣa ⱪarap bǝlgilimǝ boyiqǝ ⱪoxumqǝ sunulidiƣan axliⱪ ⱨǝdiyǝliri bilǝn xarab ⱨǝdiyǝlirini sununglar;  
\v 31 xuningdǝk gunaⱨ ⱪurbanliⱪi süpitidǝ bir tekǝ sununglar; xularning üstigǝ daimiy kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ, uning ⱪoxumqǝ axliⱪ ⱨǝdiyǝsi wǝ xarab ⱨǝdiyǝsi billǝ sunulsun.   
\m
\v 32 Yǝttinqi küni yax torpaⱪtin yǝttini, ikki ⱪoqⱪar, bir yaxliⱪ ǝrkǝk ⱪozidin on tɵtni sununglar (xular ⱨǝmmisi bejirim bolsun)  
\v 33 wǝ xundaⱪla torpaⱪlar, ⱪoqⱪarlar wǝ ǝrkǝk ⱪozilarning saniƣa ⱪarap bǝlgilimǝ boyiqǝ ⱪoxumqǝ sunulidiƣan axliⱪ ⱨǝdiyǝliri bilǝn xarab ⱨǝdiyǝlirini sununglar;  
\v 34 xuningdǝk gunaⱨ ⱪurbanliⱪi süpitidǝ bir tekǝ sununglar; xularning üstigǝ daimiy kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ, uning ⱪoxumqǝ axliⱪ ⱨǝdiyǝsi wǝ xarab ⱨǝdiyǝsi billǝ sunulsun.   
\m
\v 35 Sǝkkizinqi küni silǝr muⱪǝddǝs yiƣilix ɵtküzünglar; u küni ⱨeqⱪandaⱪ ix-ǝmgǝk ⱪilmanglar.\x + \xo 29:35 \xt Law. 23:36\x*  
\v 36 Silǝr Pǝrwǝrdigarƣa atap, huxbuy kǝltürsun dǝp otta sunulidiƣan kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ süpitidǝ bir torpaⱪ, bir ⱪoqⱪar wǝ bir yaxliⱪ ǝrkǝk ⱪozidin on tɵtni (xular ⱨǝmmisi bejirim bolsun)  
\v 37 ⱨǝmdǝ torpaⱪ, ⱪoqⱪar wǝ ǝrkǝk ⱪozilarning saniƣa ⱪarap, bǝlgilimǝ boyiqǝ ⱪoxumqǝ sunulidiƣan axliⱪ ⱨǝdiyǝliri bilǝn xarab ⱨǝdiyǝlirini sununglar;  
\v 38 xuningdǝk gunaⱨ ⱪurbanliⱪi süpitidimu bir tekǝ sununglar; xularning üstigǝ daimiy kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ, uning ⱪoxumqǝ axliⱪ ⱨǝdiyǝsi wǝ xarab ⱨǝdiyǝsi billǝ sunulsun.   
\m
\v 39 Bǝlgilǝngǝn ⱨeytliringlarda Pǝrwǝrdigarƣa atap sunulidiƣan ⱪurbanliⱪ-ⱨǝdiyǝlǝr ǝnǝ xulardur; silǝrning ⱪǝsǝmgǝ baƣliⱪ yaki ihtiyarǝn sunidiƣanliringlar, kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪliringlar, axliⱪ ⱨǝdiyǝliringlar, xarab ⱨǝdiyǝliringlar wǝ inaⱪliⱪ ⱪurbanliⱪliringlar bolsa, ularning sirtididur.  
\v 40 Xundaⱪ ⱪilip, Musa Pǝrwǝrdigarning ɵzigǝ buyruƣanlirining ⱨǝmmisini ⱪaldurmay Israillarƣa uⱪturdi.   
\b  
\b  
\m  
\c 30
\s1 Ⱪǝsǝm ⱪilix nizami  
\m
\v 1 Musa Israillarning ⱪǝbilǝ baxliⱪliriƣa sɵz ⱪilip mundaⱪ dedi: — Pǝrwǝrdigarning buyruƣanliri mundaⱪ: —   
\m
\v 2 Əgǝr biraw Pǝrwǝrdigarƣa ⱪǝsǝm iqkǝn bolsa yaki ɵz ɵzini qǝklimǝkqi bolup ⱪǝsǝm iqkǝn bolsa, lǝwzidin ⱪaytixⱪa bolmaydu, ⱨaman aƣzidin qiⱪⱪan ⱨǝmmǝ gǝp boyiqǝ ix tutuxi kerǝk.\x + \xo 30:2 \xt Ⱪan. 23:20\x*   
\m
\v 3 Ⱪiz bala yax bolup, tehi atisining ɵyidiki qaƣda, ɵz-ɵzini qǝklǝx toƣruluⱪ Pǝrwǝrdigarƣa ⱪǝsǝm bǝrgǝn bolsa,  
\v 4 ǝmma atisi ⱪizining ⱪǝsimini yaki ɵz-ɵzini qǝklǝx toƣrisida bǝrgǝn wǝdisini angliƣan wǝ ⱪizining aldida ündimǝy xük turƣan bolsa, undaⱪta uning barliⱪ ⱪǝsǝmliri wǝ ɵz-ɵzini qǝklǝx toƣrisida ⱪilƣan ⱨǝmmǝ wǝdisi inawǝtlik bolidu.  
\v 5 Lekin ⱪizning atisi angliƣan qaƣda uni tosⱪan bolsa, uning ⱪilƣan ⱪǝsǝmliri yaki ɵz-ɵzini qǝklǝx toƣrisida ⱪilƣan wǝdiliridin ⱨeqbiri inawǝtlik bolmaydu; atisi uni tosⱪan bolƣaqⱪa, Pǝrwǝrdigarmu uni kǝqüridu.   
\m
\v 6 — Əgǝr u ⱪǝsǝm ⱪilƣan yaki ɵz-ɵzini qǝklǝxkǝ aƣzida tǝntǝklik bilǝn wǝdǝ ⱪilƣan ⱨalǝttǝ ǝrgǝ tǝgkǝn bolsa,  
\v 7 eri xuni angliƣan bolsa, lekin angliƣan küni ündimǝy  xük turƣan bolsa, undaⱪta uning ⱪilƣan ⱪǝsǝmliri yaki ɵz-ɵzini qǝklǝxkǝ ⱪilƣan gǝpliri inawǝtlik bolidu.  
\v 8 Əgǝr eri angliƣan küni uni tosⱪan bolsa, uning ⱪilƣan ⱪǝsimini wǝ ɵz-ɵzini qǝklǝx toƣruluⱪ aƣzidin qiⱪarƣan tǝntǝk gǝplirini bikar ⱪilsa, undaⱪta ular inawǝtsiz bolidu; Pǝrwǝrdigar uni kǝqüridu.   
\m
\v 9 Lekin tul hotun yaki eridin ajrixip kǝtkǝn hotunlar ⱪilƣan ⱪǝsǝm, yǝni uning ɵzini qǝklǝx toƣruluⱪ ⱪilƣan barliⱪ wǝdiliri bolsa inawǝtlik bolidu.  
\v 10 Əgǝr u erining ɵyidǝ ⱪǝsǝm ⱪilƣan yaki ɵz-ɵzini qǝklǝx toƣruluⱪ ⱪǝsǝm-wǝdǝ iqkǝn,  
\v 11 eri anglap turuⱪluⱪ xük turuwelip tosmiƣan bolsa, undaⱪta uning barliⱪ ⱪilƣan ⱪǝsǝmliri wǝ ɵz-ɵzini qǝklǝx toƣruluⱪ ⱪilƣan barliⱪ wǝdiliri inawǝtlik bolidu.  
\v 12 Lekin uning eri anglap turƣan qaƣda uning ⱪǝsǝm-wǝdilirini eniⱪ rǝt ⱪilƣan bolsa, ayal aƣzidin qiⱪarƣan wǝdǝ berix wǝ ɵz-ɵzini qǝklǝp turux toƣruluⱪ ⱪilƣan barliⱪ wǝdilirining ⱨeqⱪaysisi inawǝtlik bolmaydu; uning eri bularni rǝt ⱪilƣan bolƣaqⱪa, Pǝrwǝrdigar uni kǝqüridu.   
\m
\v 13 Ayalning bǝrgǝn wǝdisini wǝ uning qidap turup ɵzümni qǝklǝymǝn dǝp ⱪilƣan ⱪǝsǝm-wǝdisini uning eri inawǝtlikmu ⱪilalaydu, inawǝtsizmu ⱪilalaydu.  
\v 14 Əgǝr uning eri ⱨǝrküni uning aldida xük turuwelip gǝp ⱪilmisa, undaⱪta uning bǝrgǝn barliⱪ ⱪilƣan ⱪǝsǝmlirini wǝ ɵz-ɵzini qǝklǝp turux toƣruluⱪ ⱪilƣan ⱨǝmmǝ wǝdilirini inawǝtlik ⱪilƣanliⱪi ⱨesablinidu; qünki erining anglap turƣan künidǝ gǝp ⱪilmay xük turƣanliⱪi uning ayalining ⱪǝsǝm-wǝdilirini küqkǝ igǝ ⱪilƣanliⱪidur.  
\v 15 Lekin eri ayalining ⱪǝsǝm-wǝdilirini anglap naⱨayiti uzaⱪ waⱪitlardin keyin andin uning ⱪǝsǝm-wǝdilirini inawǝtsiz ⱪilsa, undaⱪta u ayalining gunaⱨini ɵz üstigǝ alƣan bolidu.   
\m
\v 16 Yuⱪiriⱪilar Pǝrwǝrdigarning Musaƣa buyruƣanliri, yǝni eri bilǝn ayali, ata bilǝn ɵz ɵyidǝ turuwatⱪan, tehi yaxliⱪida bolƣan ⱪizi otturisidiki nizam-bǝlgimilǝrdur.   
\b  
\b  
\m  
\c 31
\s1 Midiyanlarƣa jǝng ⱪilix wǝzipisi  
\m
\v 1 Pǝrwǝrdigar Musaƣa sɵz ⱪilip: —   
\m
\v 2 Sǝn Midiyanlardin Israillarning intiⱪamini al, andin ɵz hǝlⱪliringgǝ ⱪoxulisǝn, — dedi.\x + \xo 31:2 \xt Qɵl. 25:17; 27:13 \x*   
\m
\v 3 Musa hǝlⱪⱪǝ mundaⱪ dedi: — Aranglardin jǝnggǝ qiⱪixⱪa bir türküm adǝmlǝrni ⱪorallandurunglar; andin ular Midiyanlardin Pǝrwǝrdigar üqün intiⱪam elixⱪa atlansun.  
\v 4 Silǝr Israillarning ⱨǝrbir ⱪǝbilisidin jǝng ⱪilixⱪa mingdin adǝm mangdurunglar.   
\m
\v 5 Xuning bilǝn tümǝnligǝn Israil hǝlⱪining ⱨǝr ⱪǝbilisidin mingdin, jǝmiy on ikki ming adǝm jǝng ⱪilixⱪa ⱪorallanduruldi.  
\v 6 Musa ⱨǝr ⱪǝbilidin mingdin adǝmni jǝng ⱪilixⱪa mangdurdi ⱨǝmdǝ Əliazarning oƣli Finiⱨasni ular bilǝn billǝ mangdurdi, Finiⱨasning ⱪolida muⱪǝddǝs ǝswablar wǝ agaⱨ kanay bar idi.\f □ \fr 31:6 \ft \+bd «muⱪǝddǝs ǝswablar»\+bd* — nemǝ ikǝnliki ⱨazir eniⱪ ǝmǝs. «urim» wǝ «tummim» boluxi mumkin. «Agaⱨ kanay» bǝlkim 10:2dǝ tilƣa elinƣan ikki kanay idi.\f*   
\m
\v 7 Ular Pǝrwǝrdigarning Musaƣa buyruƣini boyiqǝ Midiyanlar bilǝn soⱪuxⱪili qiⱪip, ǝrkǝklǝrning ⱨǝmmisini ɵltürüwǝtti;\f □ \fr 31:7 \ft \+bd «Midiyanlar bilǝn soⱪuxⱪili qiⱪip, ǝrkǝklǝrning ⱨǝmmisini ɵltürüwǝtti»\+bd* — Pǝrwǝrdigarning Midiyanlar toƣruluⱪ bu buyruⱪi 25:16-18dimu hatirilinidu. «Ərkǝklǝrning ⱨǝmmisi» — jǝnggǝ ⱪatnaxⱪan ǝrkǝklǝr, ǝlwǝttǝ.\f*  
\v 8 muxu ɵltürülgǝnlǝrdin baxⱪa, yǝnǝ Midiyanning Əwi, Rǝkǝm, Zur, Hur wǝ Rǝba degǝn bǝx padixaⱨini ɵltürdi; yǝnǝ Beorning oƣli Balaamni ⱪiliq bilǝn qepip taxlidi.\x + \xo 31:8 \xt Yǝ. 13:21, 22\x*  
\v 9 Israillar Midiyanlarning hotun-ⱪizliri wǝ balilirini tutⱪun ⱪilip kǝtti, yǝnǝ ularning pütün qarwa malliri, ⱪoy padiliri wǝ mal-mülüklirini olja ⱪildi;  
\v 10 ular turuwatⱪan yǝrlǝrdiki barliⱪ xǝⱨǝr wǝ barliⱪ bargaⱨliriƣa ot ⱪoyuwǝtti;  
\v 11 ular adǝm bolsun mal bolsun barliⱪ ƣǝniymǝt, barliⱪ oljini elip kǝtti;\x + \xo 31:11 \xt Ⱪan. 20:14\x*  
\v 12 ular tutⱪan ǝsirlǝrni ⱨǝm olja-ƣǝniymǝtni Moab tüzlǝngliklirigǝ, Iordan dǝryasi boyiƣa jaylaxⱪan Yerihoning udulidiki bargaⱨⱪa ǝkilip, Musa bilǝn kaⱨin Əliazarƣa, xundaⱪla Israillarning jamaitigǝ tapxurdi.  
\v 13 Musa, kaⱨin Əliazar wǝ jamaǝtning barliⱪ ǝmirliri bargaⱨning sirtiƣa qiⱪip ularni ⱪarxi aldi.   
\m
\v 14 Lekin Musa jǝngdin ⱪaytⱪan ⱨǝrbiy sǝrdarlarƣa, yǝni mingbexi, yüzbexilarƣa hapa bolup: —   
\m
\v 15 Silǝr ayallarning ⱨǝmmisini tirik ⱪaldurdunglarmu?  
\v 16 Ⱪaranglar, dǝl xular Balaamning ⱨiylǝ-mǝsliⱨǝti bilǝn Peordiki ixta Israillarni Pǝrwǝrdigar aldida gunaⱨⱪa patⱪuzuxi bilǝn, Pǝrwǝrdigarning jamaitigǝ waba yaƣdurulƣan ǝmǝsmu?\f □ \fr 31:16 \ft \+bd « \+bd*\+bdit Midiyanliⱪ ayallar\+bdit* ... Israillarni... gunaⱨⱪa patⱪuzuxi bilǝn, Pǝrwǝrdigarning jamaitigǝ waba yaƣdurulƣan ǝmǝsmu?» — bu waba toƣruluⱪ 25:1-3ni kɵrüng.\f*  \x + \xo 31:16 \xt Qɵl. 25:1, 2, 18; 2Pet. 2:15; Wǝⱨ. 2:14 \x*  
\v 17 Əmdi silǝr barliⱪ oƣul balilarni ɵltürüwetinglar, ǝrlǝr bilǝn munasiwǝt ɵtküzgǝn ayallarni ⱪoymay ɵltürüwetinglar.\x + \xo 31:17 \xt Ⱨak. 21:11\x*  
\v 18 Biraⱪ yax ⱪizlar, yǝni ǝrlǝr bilǝn munasiwǝt ɵtküzmigǝnlǝrni bolsa, ɵzliringlarƣa tirik ⱪaldurunglar.\f □ \fr 31:18 \ft \+bd «yax ⱪizlar»\+bd* — yaki «ⱪiz balilar».\f*   
\m
\v 19 Silǝr bargaⱨ sirtida yǝttǝ kün qedir tikip turunglar; adǝm ɵltürgǝn wǝ ɵlükkǝ tǝgkǝn ⱨǝrkim üqinqi küni wǝ yǝttinqi küni ɵzini paklisun; silǝr wǝ silǝr ǝsir ⱪilƣan kixilǝrning ⱨǝmmisi xundaⱪ ⱪilsun.\f □ \fr 31:19 \ft \+bd «Silǝr bargaⱨ sirtida yǝttǝ kün qedir tikip turunglar... üqinqi küni wǝ yǝttinqi küni ɵzini paklisun»\+bd* — yaki «ⱨǝrkim adǝm ɵltürgǝn wǝ ɵlükkǝ tǝgkǝn bolsa, silǝr bargaⱨ sirtida yǝttǝ kün qedir tikip turunglar; ⱨǝrkim üqinqi küni wǝ yǝttinqi küni ɵzini paklisun».\f*  
\v 20 Barliⱪ kiyim-keqǝk, terǝ ǝswab üskünilǝr, tiwitta toⱪulƣan barliⱪ nǝrsilǝr ⱨǝm yaƣaq ǝswab-üskünilǝrning ⱨǝmmisini paklanglar, — dedi.   
\m
\v 21 Kaⱨin Əliazar jǝnggǝ qiⱪip ⱪaytⱪan lǝxkǝrlǝrgǝ:  
\m — Mana Pǝrwǝrdigar Musaƣa buyruƣan ⱪanun-bǝlgilimǝ:  
\v 22 altun, kümüx, mis, tɵmür, ⱪǝlǝy, ⱪoƣuxun ⱪatarliⱪ  
\v 23 otⱪa qidamliⱪ nǝrsilǝrning ⱨǝmmisini ottin ɵtküzünglar, xundaⱪ ⱪilsanglar pak ⱨesablinidu; xundaⱪtimu, yǝnila «napakliⱪni qiⱪarƣuqi su» bilǝn pakizlanglar; otⱪa qidamsiz nǝrsilǝrni xu sudin ɵtküzünglar.\x + \xo 31:23 \xt Qɵl. 19:9\x*  
\v 24 Yǝttinqi küni kiyimliringlarni yuyunglar, andin silǝr pak ⱨesablinisilǝr; andin keyin bargaⱨⱪa kirsǝnglar bolidu, — dedi.   
\b  
\m  
\s1 Jǝng ƣǝniymǝtlirining tǝⱪsim ⱪilinixi  
\m
\v 25 Pǝrwǝrdigar Musaƣa sɵz ⱪilip mundaⱪ dedi: —   
\m
\v 26 Sǝn kaⱨin Əliazar wǝ jamaǝt iqidiki ⱪǝbilǝ kattiliri bilǝn birliktǝ elinƣan olja-ƣǝnimǝtning, adǝm bolsun, qarpay bolsun, xularning omumiy sanini ⱨesablap qiⱪⱪin;  
\v 27 olja-ƣǝniymǝtni ikkigǝ bɵl, yerimini jǝnggǝ qiⱪⱪanlarƣa bǝr, ⱪalƣan yerimini barliⱪ jamaǝtkǝ bǝr.\x + \xo 31:27 \xt 1Sam. 30:24\x*  
\v 28 Sǝn yǝnǝ qiⱪip jǝnggǝ ⱪatnaxⱪan lǝxkǝrlǝr alidiƣan adǝm, kala, exǝk yaki ⱪoy padiliridin bǝx yüzdin birini Pǝrwǝrdigarƣa atalƣan ülüx bolsun dǝp ayriƣin;  
\v 29 silǝr xuni lǝxkǝrlǝrgǝ tǝwǝ bolƣan yerimidin elip Pǝrwǝrdigarƣa atalƣan «kɵtürmǝ ⱨǝdiyǝ» süpitidǝ kaⱨin Əliazarƣa tapxurunglar.  
\v 30 Israillarƣa tǝwǝ bolƣan yerimining adǝm, kala, exǝk, ⱪoy padiliri, xundaⱪla ⱨǝrhil ⱨaywanlardin ǝlliktin birini Pǝrwǝrdigarning jamaǝt qediriƣa ⱪaraxⱪa mǝs’ul bolƣan Lawiylarƣa beringlar.   
\m
\v 31 Xuning bilǝn Musa bilǝn kaⱨin Əliazar Pǝrwǝrdigarning Musaƣa buyruƣinidǝk ⱪildi.   
\m
\v 32 Əmdi olja-ƣǝniymǝt, yǝni jǝnggǝ qiⱪⱪan lǝxkǝrlǝr eliwalƣan nǝrsilǝrdin ⱪalƣini ⱪoy jǝmiy altǝ yüz yǝtmix bǝx ming,  
\v 33 kala yǝtmix ikki ming,  
\v 34 exǝk atmix bir ming,  
\v 35 ǝrkǝklǝr bilǝn munasiwǝt ɵtküzmigǝn ⱪizlar ottuz ikki ming qiⱪti.  
\v 36 Jǝnggǝ qiⱪⱪanlarning ülüxi, yǝni ularƣa tǝwǝ yerimi, ⱪoy jǝmiy üq yüz ottuz yǝttǝ ming bǝx yüz;  
\v 37 bu ⱪoy padiliridin Pǝrwǝrdigarƣa atalƣini altǝ yüz yǝtmix bǝx boldi;  
\v 38 kala ottuz altǝ ming, buningdin Pǝrwǝrdigarƣa atalƣini yǝtmix ikki boldi.  
\v 39 Exǝk ottuz ming bǝx yüz qiⱪti, buningdin Pǝrwǝrdigarƣa atalƣini atmix bir boldi.  
\v 40 Adǝm on altǝ ming qiⱪti, buningdin Pǝrwǝrdigarƣa atalƣini ottuz ikki adǝm boldi.  
\v 41 Musa Pǝrwǝrdigar ɵzigǝ buyruƣini boyiqǝ Pǝrwǝrdigarƣa sunulidiƣan «kɵtürmǝ ⱨǝdiyǝ» bolƣan ülüxni kaⱨin Əliazarƣa tapxurup bǝrdi.\x + \xo 31:41 \xt Qɵl. 18:8,19\x*   
\m
\v 42 Israillarƣa tǝwǝ bolƣan yerimi, yǝni Musa jǝnggǝ qiⱪip kǝlgǝnlǝrdin elip bɵlüp bǝrgini —  
\v 43 jamaǝtkǝ tǝwǝ bolƣan xu yerimi — ⱪoy üq yüz ottuz yǝttǝ ming bǝx yüz,  
\v 44 kala ottuz altǝ ming,  
\v 45 exǝk ottuz ming bǝx yüz,  
\v 46 adǝm on altǝ ming idi.  
\v 47 Musa Pǝrwǝrdigar ɵzigǝ buyruƣini boyiqǝ, Israillarƣa tǝwǝ bolƣan xu yerimining, mǝyli adǝm yaki ⱨaywan bolsun, ǝlliktin birini ayrip elip Pǝrwǝrdigarning ibadǝt qediriƣa ⱪaraxⱪa mǝs’ul bolƣan Lawiylarƣa tapxurdi.   
\m
\v 48 Pütkül ⱪoxunning sǝrdarliri, ming bexi, yüz bexiliri Musa bilǝn kɵrüxkili kelip,  
\v 49 Musaƣa: — Hizmǝtkarlirining ⱪol astida jǝng ⱪilƣan lǝxkǝrlǝrning omumiy sanini sanaⱪtin ɵtküzsǝk birimu kǝm qiⱪmidi.  
\v 50 Xunga, mana Pǝrwǝrdigarning ⱨuzurida ɵzimizning gunaⱨining kafariti üqün ⱨǝrⱪaysimiz erixkǝnlǝrni Pǝrwǝrdigarƣa atalƣan ⱨǝdiyǝ ⱪilimiz — altun buyumlar, put-ⱪol zǝnjirliri, bilǝzük, mɵⱨür üzük, zirǝ-ⱨalⱪa, marjanlarning ⱨǝmmisini elip kǝlduⱪ, — dedi.   
\m
\v 51 Xuning bilǝn Musa bilǝn kaⱨin Əliazar ular ǝkǝlgǝn altunlarni, yǝni altunda yasalƣan ⱨǝrhil buyumlarni aldi.  
\v 52 Ularning ming bexi wǝ yüz bexiliridin alƣini Pǝrwǝrdigarƣa atalƣan «kɵtürmǝ ⱨǝdiyǝ» süpitidǝ sunuldi; barliⱪ altun jǝmiy on altǝ ming yǝttǝ yüz ǝllik xǝkǝl qiⱪti  
\v 53 (lǝxkǝrlǝrning ⱨǝrbiri ɵzliri üqün mal-mülükni bulang-talang ⱪilixⱪanidi).\x + \xo 31:53 \xt Ⱪan. 20:14\x*  
\v 54 Musa bilǝn kaⱨin Əliazar ming bexi wǝ yüz bexilirining ⱪolidin altunni elip, jamaǝt qedirining iqigǝ ǝkirip, uni Pǝrwǝrdigarning ⱨuzurida Israillar üqün yadnamǝ ⱪildi.   
\b  
\b  
\m  
\c 32
\s1 Ikki ⱪǝbilining dǝryaning kün qiⱪix tǝripidiki zeminni tǝlǝp ⱪilƣanliⱪi  
\m
\v 1 Rubǝnning ǝwladliri bilǝn Gadning ǝwladlirining kala padiliri tolimu kɵpǝygǝnidi; ularning Yaazǝrning zemini bilǝn Gileadning zeminiƣa kɵzi qüxti; wǝ mana, xu zemin qarwa beⱪixⱪa mas kelidiƣan yǝr idi.\f □ \fr 32:1 \ft \+bd «Izaⱨat»\+bd* — «Ⱪan.» 3:12-22nimu kɵrüng.\f*  
\v 2 Xunga ular Musa, kaⱨin Əliazar wǝ jamaǝtning ǝmirlirining aldiƣa kelip ularƣa: —   
\m
\v 3 Atarot, Dibon, Yaazǝr, Nimraⱨ, Ⱨǝxbon, Əlǝalǝⱨ, Sǝbam, Nebo, Bǝon degǝn yǝrlǝr,\f □ \fr 32:3 \ft \+bd «Sibmaⱨ»\+bd* — yaki «Sibmaⱨ».\f*  
\v 4 yǝni Israil jamaiti aldida Pǝrwǝrdigar mǝƣlup ⱪilip bǝrgǝn yǝrlǝr bolup, qarwa beⱪixⱪa bap yǝrlǝr ikǝn, ⱪulliriningmu qarwa meli bar, — dedi  
\v 5 wǝ yǝnǝ: — Əgǝr silining aldilirida iltipatliriƣa erixkǝn bolsaⱪ, bizni Iordan dǝryasidin ɵt demǝy, bu yǝrni bizgǝ miras ⱪilip bǝrsilǝ, — dedi.   
\m
\v 6 Musa Gadning ǝwladliri bilǝn Rubǝnning ǝwladliriƣa: — Ⱪerindaxliringlar jǝnggǝ qiⱪⱪan waⱪtida silǝr muxu yǝrdǝ turamtinglar?  
\v 7 Silǝr nemǝ üqün Israillarning \add dǝryadin\add* ɵtüp Pǝrwǝrdigar ularƣa ata ⱪilip bǝrgǝn zeminƣa kirixigǝ kɵngullirini sowutisilǝr?  
\v 8 Ilgiri mǝn Ⱪadǝx-Barneadin ata-bowiliringlarni xu zeminni qarlap kelixkǝ ǝwǝtkinimdǝ ularmu xundaⱪ ⱪilixⱪanidi.\x + \xo 32:8 \xt Qɵl. 13:3; Ⱪan. 1:22 \x*  
\v 9 Ular Əxkol jilƣisiƣa qiⱪip, u zeminni kɵrüp, Israillarning kɵnglini Pǝrwǝrdigar ata ⱪilip bǝrgǝn zeminƣa kirixtin sowutⱪan.  
\v 10 Xu qaƣda Pǝrwǝrdigarning aqqiⱪi kelip ⱪǝsǝm ⱪilip:  
\v 11 «Misirdin qiⱪⱪan yigirmǝ yaxtin yuⱪirilar qin kɵnglidin Manga ǝgǝxmigǝqkǝ, ular Mǝn Ibraⱨim, Isⱨaⱪ, Yaⱪuplarƣa «Silǝrgǝ ata ⱪilimǝn» dǝp ⱪǝsǝm ⱪilƣan zeminni kɵrsǝ, \add Mǝn Pǝrwǝrdigar bolmay ketǝy\add*!\x + \xo 32:11 \xt Qɵl. 14:28; Ⱪan. 1:35\x*  
\v 12 Pǝⱪǝt kǝnizziylǝrdin bolƣan Yǝfunnǝⱨning oƣli Kalǝb bilǝn Nunning oƣli Yǝxuala Manga qin kɵnglidin ǝgǝxkǝn bolƣaqⱪa, zeminni kɵrǝlǝydu», degǝnidi.  
\v 13 Xuning bilǝn Pǝrwǝrdigarning Israillarƣa aqqiⱪi ⱪozƣalƣaqⱪa, Pǝrwǝrdigarning aldida rǝzil bolƣanni ⱪilƣan ǝxu bir ǝwlad ɵlüp tügigüqǝ, u ularni qɵl-bayawanda ⱪiriⱪ yil sǝrgǝrdanliⱪta yürgüzdi.  
\v 14 Əmdi mana, gunaⱨkarlarning ǝwladliri bolƣan silǝrmu ata-bowanglarning izini besip Pǝrwǝrdigarning Israillarƣa bolƣan ⱪattiⱪ ƣǝzipini tehimu ⱪozƣimaⱪqi bopsilǝr-dǝ!  
\v 15 Əgǝr silǝr uningƣa ǝgixixtin burulup kǝtsǝnglar, undaⱪta U \add Israillarni\add* yǝnǝ qɵl-bayawanƣa taxliwetidu, bu ⱨalda silǝr bu barliⱪ hǝlⱪni harab ⱪilƣan bolisilǝr, — dedi.   
\m
\v 16 Ikki ⱪǝbilining adǝmliri Musaning aldiƣa kelip uningƣa: —  
\m Biz bu yǝrdǝ mallirimizƣa ⱪotan, balilirimizƣa ⱪǝl’ǝ-xǝⱨǝr salayli.  
\v 17 Biz bolsaⱪ ⱪorallinip, Israillarni ɵzigǝ tǝwǝ jayliriƣa baxlap barƣuqǝ sǝpning aldida mangimiz; bu zemindiki yat hǝlⱪlǝr sǝwǝblik, bizning kiqik balilirimiz mustǝⱨkǝm xǝⱨǝrlǝrdǝ turuxi kerǝk.  
\v 18 Israillar ɵz mirasliriƣa igǝ bolmiƣuqǝ biz ɵyimizgǝ ⱨǝrgiz ⱪaytmaymiz.  
\v 19 Qünki biz ular bilǝn Iordan dǝryasining kün petix tǝripidiki zeminƣa yaki uningdinmu yiraⱪtiki zeminƣa tǝng igidar bolmaymiz, qünki mirasimiz Iordan dǝryasining bu tǝripidǝ, yǝni kün qiⱪixtidur, — dedi.   
\m
\v 20 Musa ularƣa: — Əgǝr xundaⱪ ⱪilsanglar, yǝni Pǝrwǝrdigarning aldida ⱪorallinip jǝnggǝ qiⱪip,  
\v 21 silǝrdin ⱪorallanƣanlarning ⱨǝmmisi Iordan dǝryasidin ɵtüp, Pǝrwǝrdigar Ɵz düxmǝnlirini ularning zeminidin ⱪoƣlap qiⱪirip bolƣanda,  
\v 22 xu zemin Pǝrwǝrdigar aldida boysundurulup bolƣanda andin ⱪaytsanglar, silǝr Pǝrwǝrdigar wǝ Israillar aldida gunaⱨsiz ⱨesablinisilǝr; bu zeminmu Pǝrwǝrdigar aldida silǝrgǝ miras ⱪilip berilidu.  
\v 23 Lekin bundaⱪ ⱪilmisanglar, mana, Pǝrwǝrdigar aldida gunaⱨkar bolisilǝr; xuni obdan bilixinglar kerǝkki, gunaⱨinglar ɵzünglarni ⱪoƣlap bexinglarƣa qüxidu.  
\v 24 Əmdi silǝr aƣzinglardin qiⱪⱪan gepinglar boyiqǝ ix tutunglar, baliliringlar üqün xǝⱨǝr, ⱪoy padiliringlar üqün ⱪotan selinglar, — dedi.   
\m
\v 25 Gadning ǝwladliri bilǝn Rubǝnning ǝwladliri Musaƣa: —  
\m Ⱪulliri ƣojam eytⱪinidǝk ⱪilidu.  
\v 26 Hotun-bala qaⱪilirimiz, kalilar wǝ barliⱪ qarpaylirimiz Gileadning ⱨǝrⱪaysi xǝⱨǝrliridǝ ⱪalidu;  
\v 27 Lekin ⱪulliri, jǝnggǝ tǝyyarlinip ⱪorallanƣanlarning ⱨǝrbiri ƣojam eytⱪandǝk \add dǝryadin\add* ɵtüp Pǝrwǝrdigarning aldida jǝng ⱪilidu, — dedi.   
\m
\v 28 Xuning bilǝn Musa ular toƣruluⱪ kaⱨin Əliazar bilǝn Nunning oƣli Yǝxuaƣa wǝ Israilning barliⱪ ⱪǝbilǝ baxliⱪliriƣa tapilap,\x + \xo 32:28 \xt Yǝ. 1:13; 4:12\x*  
\v 29 ularƣa: — Əgǝr Gadning ǝwladliri bilǝn Rubǝnning ǝwladliri ⱪorallinip Pǝrwǝrdigarning aldida jǝnggǝ qiⱪixⱪa silǝr bilǝn birliktǝ Iordan dǝryasidin ɵtsǝ, u zemin silǝrning aldinglarda boy sundurulsa, undaⱪta silǝr Gilead zeminini ularƣa miras ⱪilip beringlar.  
\v 30 Əgǝr ular ⱪorallinip silǝr bilǝn billǝ ɵtmǝymiz desǝ, undaⱪta ularning mirasi aranglarda, yǝni Ⱪanaan zeminida bolsun, — dedi.   
\m
\v 31 Gadning ǝwladliri bilǝn Rubǝnning ǝwladliri: —  
\m Pǝrwǝrdigar ⱪulliriƣa ⱪandaⱪ buyruƣan bolsa, biz xundaⱪ ⱪilimiz.  
\v 32 Biz ⱪorallinip Pǝrwǝrdigarning aldida dǝryadin ɵtüp Ⱪanaan zeminiƣa kirimiz, andin Iordan dǝryasining bu yeⱪidiki zemin bizgǝ miras ⱪilip berilidiƣan bolidu, — deyixti.   
\m
\v 33 Xuning bilǝn Musa Amoriylarning padixaⱨi Siⱨonning padixaⱨliⱪi bilǝn Baxanning padixaⱨi Ogning padixaⱨliⱪini, zemin wǝ tǝwǝsidiki xǝⱨǝrlǝrni, ǝtrapidiki xǝⱨǝrlǝr bilǝn ⱪoxup, ⱨǝmmisini Gadning ǝwladliriƣa, Rubǝnning ǝwladliriƣa wǝ Yüsüpning oƣli Manassǝⱨning yerim ⱪǝbilisigǝ bǝrdi.\x + \xo 32:33 \xt Ⱪan. 3:12; Yǝ. 13:8; 22:4 \x*  
\v 34 Gadning ǝwladliri Dibon, Atarot, Aroǝr,  
\v 35 Atrot-Xofan, Yaazǝr, Yogbihaⱨ,  
\v 36 Bǝyt-Nimraⱨ, Bǝyt-Ⱨaran ⱪatarliⱪ mustǝⱨkǝm xǝⱨǝrlǝrni saldi wǝ xundaⱪla ⱪotanlarni saldi.   
\m
\v 37 Rubǝnning ǝwladliri \add yengidin\add* Ⱨǝxbon, Əlǝalǝⱨ, Kiriatayim,  
\v 38 Nebo, Baal-Meon (yuⱪiriⱪi isimlar ɵzgirtilgǝn) wǝ Sibmaⱨni saldi; ⱨǝm ular salƣan xǝⱨǝrlǝrgǝ yengidin nam bǝrdi.   
\m
\v 39 Manassǝⱨning oƣli Makirning ǝwladliri Gileadⱪa yürüx ⱪilip, u yǝrni elip, xu yǝrdǝ turuxluⱪ Amoriylarni ⱪoƣliwǝtti.\x + \xo 32:39 \xt Yar. 50:23\x*  
\v 40 Xuning bilǝn Musa Gileadni Manassǝⱨning oƣli Makirƣa beriwidi, u xu yǝrdǝ turup ⱪaldi.   
\m
\v 41 Manassǝⱨning oƣli Yair Amoriylarning yeza-ⱪixlaⱪlirini ⱨujum ⱪilip elip, bu yeza-ⱪixlaⱪlarni Ⱨawot-Yair dǝp atidi.\f □ \fr 32:41 \ft \+bd «Ⱨawot-Yair»\+bd* — «Yairning yeziliri» degǝn mǝnidǝ.\f*   
\m
\v 42 Nobaⱨ Kinat wǝ uningƣa ⱪaraxliⱪ yeza-ⱪixlaⱪlarni ⱨujum ⱪilip elip Kinatni ɵz ismi bilǝn Nobaⱨ dǝp atidi.   
\b  
\b  
\m  
\c 33
\s1 Misirdin Abǝl-Xitimƣiqǝ bolƣan ⱪiriⱪ yilliⱪ sǝrgǝrdanliⱪ sǝpǝr  
\m
\v 1 Tɵwǝndikilǝr ɵz ⱪoxunliri boyiqǝ, Musa bilǝn Ⱨarunning yetǝkqiliki astida Misir zeminidin qiⱪⱪan Israillarning mangƣan yolliridur;  
\v 2 Musa Pǝrwǝrdigarning ǝmri boyiqǝ, ɵzlirining sǝpǝr ⱪilƣan yollirini pütüp ⱪoydi, ularning sǝpǝr ⱪilƣan yolliri mundaⱪ: —   
\m
\v 3 Birinqi ayning on bǝxinqi küni \add Israillar\add* Ramsǝs xǝⱨiridin sǝpǝrgǝ qiⱪti; ɵtüp ketix ⱨeytining ǝtisi ular barliⱪ Misirliⱪlarning kɵz aldida mǝrdanilik bilǝn yolƣa qiⱪti.\f □ \fr 33:3 \ft \+bd «mǝrdanilik bilǝn»\+bd* — ibraniy tilida «ⱪolini yuⱪiriƣa kɵtürgǝn ⱨalda».\f*  \x + \xo 33:3 \xt Mis. 12:37 \x*  
\v 4 Bu qaƣda Misirliⱪlar ularning arisidiki Pǝrwǝrdigar tǝripidin ɵltürülgǝnlǝrni, yǝni barliⱪ tunji oƣullirini dǝpnǝ ⱪiliwatⱪanidi; Pǝrwǝrdigar Misirliⱪlarning mǝbudlirining üstidin ⱨɵküm qüxürdi.\f □ \fr 33:4 \ft \+bd «Pǝrwǝrdigar Misirliⱪlarning mǝbudlirining üstidin ⱨɵküm qüxürdi»\+bd* — «Mis.» 12:12ni wǝ izaⱨatini kɵrüng.\f*  
\v 5 Israillar Ramsǝstin yolƣa qiⱪip Sukkotⱪa berip qedir tikti.  
\v 6 Ular Sukkottin yolƣa qiⱪip qɵl-bayawanning ayiƣidiki Etamƣa berip qedir tikti.\x + \xo 33:6 \xt Mis. 13:20 \x*  
\v 7 Etamdin yolƣa qiⱪip, aylinip Baal-Zefonning udulidiki Pi-Hahirotⱪa berip Migdolning aldida qedir tikti.\x + \xo 33:7 \xt Mis. 14:2 \x*  
\v 8 Pi-hahirottin yolƣa qiⱪip, dengizning otturisidin ɵtüp, Etam qɵlidǝ üq kün yol yürüp Maraⱨda qedir tikti.\x + \xo 33:8 \xt Mis. 15:22, 23\x*  
\v 9 Maraⱨdin yolƣa qiⱪip Elimgǝ kǝldi; Elimdǝ on ikki bulaⱪ bilǝn yǝtmix horma dǝrihi bar idi; ular xu yǝrdǝ qedir tikti.\x + \xo 33:9 \xt Mis. 15:27\x*  
\v 10 Elimdin yolƣa qiⱪip Ⱪizil Dengiz boyida qedir tikti.  
\v 11 Ⱪizil Dengizdin yolƣa qiⱪip Sin qɵlidǝ qedir tikti.\x + \xo 33:11 \xt Mis. 16:1\x*  
\v 12 Sin qɵlidin yolƣa qiⱪip Dofⱪaⱨⱪa kelip qedir tikti.  
\v 13 Dofⱪaⱨdin yolƣa qiⱪip Aluxⱪa berip qedir tikti.  
\v 14 Andin keyin Aluxtin yolƣa qiⱪip Rifidimƣa kelip qedir tikti, u yǝrdǝ hǝlⱪⱪǝ iqidiƣan su tepilmay ⱪaldi.\x + \xo 33:14 \xt Mis. 17:1\x*  
\v 15 Rifidimdin yolƣa qiⱪip, Sinay qɵligǝ berip qedir tikti.\x + \xo 33:15 \xt Mis. 19:1\x*   
\b  
\m  
\s1 Qɵldǝ sǝrgǝrdan bolux  
\m
\v 16 Sinay qɵlidin yolƣa qiⱪip Ⱪibrot-Ⱨattawaⱨⱪa kelip qedir tikti.\x + \xo 33:16 \xt Qɵl. 11:34, 35\x*  
\v 17 Ⱪibrot-ⱨattawaⱨdin yolƣa qiⱪip Ⱨazirotta qedir tikti.  
\v 18 Ⱨazirottin yolƣa qiⱪip Ritmaⱨda qedir tikti.  
\v 19 Ritmaⱨdin yolƣa qiⱪip Rimmon-Pǝrǝzdǝ qedir tikti.  
\v 20 Rimmon-Pǝrǝzdin yolƣa qiⱪip Libnaⱨda qedir tikti.  
\v 21 Libnaⱨdin yolƣa qiⱪip Rissaⱨda qedir tikti.  
\v 22 Rissaⱨdin yolƣa qiⱪip Kǝⱨǝlataⱨda qedir tikti.  
\v 23 Kǝⱨǝlataⱨdin yolƣa qiⱪip Xafir teƣida qedir tikti.  
\v 24 Xafir teƣidin yolƣa qiⱪip Ⱨaradaⱨta qedir tikti.  
\v 25 Ⱨaradaⱨdin yolƣa qiⱪip Makⱨilotta qedir tikti.  
\v 26 Makⱨilottin yolƣa qiⱪip Taⱨatta qedir tikti.  
\v 27 Taⱨattin yolƣa qiⱪip Tǝraⱨda qedir tikti.  
\v 28 Tǝraⱨdin yolƣa qiⱪip Mitⱪaⱨda qedir tikti.  
\v 29 Mitⱪaⱨdin yolƣa qiⱪip Ⱨaxmonaⱨta qedir tikti.  
\v 30 Ⱨaxmonaⱨtin yolƣa qiⱪip Moxǝrotta qedir tikti.\x + \xo 33:30 \xt Ⱪan. 10:6\x*  
\v 31 Moxǝrottin yolƣa qiⱪip Bǝnǝ-Yaakanda qedir tikti.  
\v 32 Bǝnǝ-Yaakandin yolƣa qiⱪip Hor-Ⱨagidgadⱪa berip qedir tikti.  
\v 33 Hor-Ⱨagidgadtin yolƣa qiⱪip Yotbataⱨⱪa kelip qedir tikti.  
\v 34 Yotbataⱨtin yolƣa qiⱪip Abronaⱨⱪa kelip qedir tikti.  
\v 35 Abronaⱨtin yolƣa qiⱪip Əzion-Gǝbǝrgǝ kelip qedir tikti.  
\v 36 Əzion-Gǝbǝrdin yolƣa qiⱪip Zin qɵlidǝ, yǝni Ⱪadǝxtǝ qedir tikti.\x + \xo 33:36 \xt Qɵl. 20:1\x*  
\v 37 Ⱪadǝxtin yolƣa qiⱪip Edom zeminining qegrisidiki Ⱨor teƣida qedir tikti.\x + \xo 33:37 \xt Qɵl. 20:22\x*  
\v 38 Israillar Misir zeminidin qiⱪⱪandin keyinki ⱪiriⱪinqi yili bǝxinqi ayning birinqi küni, kaⱨin Ⱨarun Pǝrwǝrdigarning ǝmri boyiqǝ Ⱨor teƣiƣa qiⱪip xu yǝrdǝ ɵldi.\x + \xo 33:38 \xt Qɵl. 20:25; Ⱪan. 32:50\x*  
\v 39 Ⱨarun Ⱨor teƣida ɵlgǝn qeƣida bir yüz yigirmǝ üq yaxta idi.   
\b  
\m
\v 40 U qaƣda, Ⱪanaan zeminining jǝnubida turuxluⱪ Ⱪanaaniylarning padixaⱨi Arad Israillar keliwetiptu dǝp angliƣanidi.\x + \xo 33:40 \xt Qɵl. 21:1\x*  
\v 41 Israillar Ⱨor teƣidin yolƣa qiⱪip Zalmonaⱨda qedir tikti.\x + \xo 33:41 \xt Qɵl. 21:4\x*  
\v 42 Zalmonaⱨdin yolƣa qiⱪip Punonƣa kelip qedir tikti.  
\v 43 Punondin yolƣa qiⱪip Obotⱪa kelip qedir tikti.\x + \xo 33:43 \xt Qɵl. 21:10\x*  
\v 44 Obottin yolƣa qiⱪip Moabning qegrisidiki Iyǝ-Abarimƣa kelip qedir tikti.  
\v 45 Iyimdin yolƣa qiⱪip Dibon-Gadⱪa kelip qedir tikti.\f □ \fr 33:45 \ft \+bd «Iyim»\+bd* — «Iyǝ-Abarim» degǝnning ⱪisⱪartilƣan xǝkli.\f*  
\v 46 Dibon-Gadtin yolƣa qiⱪip Almon-Diblatayimƣa kelip qedir tikti.  
\v 47 Almon-Diblatayimdin yolƣa qiⱪip Neboning aldidiki Abarim taƣliⱪiƣa kelip qedir tikti.  
\v 48 Abarim taƣliⱪidin yolƣa qiⱪip Yerihoning udulida Iordan dǝryasining boyidiki Moab tüzlǝnglikliridǝ qedir tikti.  
\v 49 Moab tüzlǝnglikliridǝ Iordan dǝryasini boylap tikkǝn qedirliri Bǝyt-Yǝximottin tartip Abǝl-Xittimƣiqǝ bardi.\f □ \fr 33:49 \ft \+bd «Abǝl-Xittim»\+bd* —— «Akatsiyǝ qimǝnzarliⱪi» degǝn mǝnidǝ.\f*  \x + \xo 33:49 \xt Qɵl. 25:1; Yǝ. 2:1\x*   
\b  
\m
\v 50 Pǝrwǝrdigar Moab tüzlǝnglikliridiki Iordan dǝryasi boyida Yerihoning udulida Musaƣa sɵz ⱪilip mundaⱪ dedi: —   
\m
\v 51 Sǝn Israillarƣa sɵz ⱪilip mundaⱪ buyruƣin: — «Silǝr Iordan dǝryasidin ɵtüp Ⱪanaan zeminiƣa kǝlgǝn qeƣinglarda,  
\v 52 zemindiki barliⱪ turuwatⱪanlarni aldinglardin ⱨǝydiwetinglar, ularning barliⱪ oyma, ⱪuyma butlirini qeⱪip taxlanglar ⱨǝm barliⱪ «yuⱪiri jay»lirini wǝyran ⱪilip taxlanglar.\f □ \fr 33:52 \ft \+bd ««yuⱪiri jay»lar»\+bd* — ǝslidǝ butpǝrǝslǝr mǝbudliriƣa qoⱪunidiƣan, tawap ⱪilidiƣan taƣ qoⱪⱪiliri ⱪatarliⱪ jaylar idi. Israillar keyinki waⱪitlarda xu yǝrlǝrdǝ Pǝrwǝrdigarƣa ibadǝt ⱪilatti, biraⱪ uzun ɵtmǝyla butpǝrǝs hǝlⱪlǝrgǝ ǝgixip xu yǝrlǝrni butpǝrǝslik ⱪilidiƣan jaylar ⱪiliwaldi. «Law.» 26:30ni wǝ izaⱨatini kɵrüng.\f*  \x + \xo 33:52 \xt Ⱪan. 7:2-26 \x*  
\v 53 Silǝr xu zeminni igilǝp makanlixinglar, qünki Mǝn u zeminni silǝrgǝ miras ⱪilip bǝrgǝnmǝn.  
\v 54 Silǝr jǝmǝt boyiqǝ qǝk taxlap, zeminni ɵzünglǝrgǝ miras ⱪilip elinglar; adimi kɵprǝklǝrgǝ kɵprǝk miras bɵlüp beringlar; adimi azraⱪlarƣa azraⱪ miras bɵlüp beringlar; qǝk taxlanƣanda kimlǝrgǝ ⱪǝyǝr qiⱪⱪan bolsa, xu yǝr uning mirasi bolsun; silǝr mirasⱪa ata ⱪǝbilǝ-jǝmǝt boyiqǝ warisliⱪ ⱪilinglar.\x + \xo 33:54 \xt Qɵl. 26:54-65\x*  
\v 55 Ⱨalbuki, ǝgǝr u zeminda turuwatⱪanlarni aldinglardin ⱨǝydiwǝtmisǝnglar, ulardin ⱪelip ⱪalƣanlar qoⱪum kɵzünglǝrgǝ tikǝn, biⱪininglarƣa yantaⱪ bolup sanjilidu, turƣan zemininglarda silǝrni parakǝndǝ ⱪilidu;\x + \xo 33:55 \xt Yǝ. 23:13; Ⱨak. 2:3\x*  
\v 56 wǝ xundaⱪ boliduki, Mǝn ǝslidǝ ularƣa ⱪandaⱪ muamilǝ ⱪilmaⱪqi bolƣan bolsam, silǝrgǝ xundaⱪ muamildǝ bolimǝn».   
\b  
\b  
\m  
\c 34
\s1 Ⱪanaan zeminining qegrasi  
\m
\v 1 Pǝrwǝrdigar Musaƣa sɵz ⱪilip mundaⱪ dedi: —   
\m
\v 2 Sǝn Israillarƣa sɵz ⱪilip mundaⱪ buyruƣin: «Silǝr Ⱪanaan zeminiƣa kirgǝn qaƣda, silǝrgǝ miras boluxⱪa tǝⱪsim ⱪilinidiƣan zemin Ⱪanaan zemini bolidu; zeminning bekitilgǝn jay-qegraliri mundaⱪ bolidu: —   
\m
\v 3 Silǝrning jǝnub tǝripinglǝr Zin qɵlidin baxlap Edom qegrisiƣa taⱪalsun; andin jǝnub tǝrǝptiki qegranglar «Xor dengizi»ning jǝnub tǝripining ǝng ayiƣiƣa yǝtsun;\f □ \fr 34:3 \ft \+bd «Xor dengizi»\+bd* — yǝnǝ «Ɵlük dengiz» dǝpmu atilidu.\f*  \x + \xo 34:3 \xt Yǝ. 15:1\x*  
\v 4 xu yǝrdin qegranglar «Seriⱪ Exǝk dawini»ning jǝnub tǝripidin burulup zinƣa ɵtsun; uning ayiƣi toptoƣra Ⱪadǝx-Barneaning jǝnubida bolidu; andin u yǝrdin yǝnǝ Ⱨazar-Addarƣa berip, Azmonƣa tutixidu;\f □ \fr 34:4 \ft \+bd «Seriⱪ Exǝk dawini»\+bd* — ibraniy tilida «Akrabbim dawini».\f*  
\v 5 andin qegra Azmondin burulup mengip, Misir eⱪiniƣa baridu wǝ dengizƣiqǝ tutixidu.   
\m
\v 6 Kün petix tǝrǝptǝ qegranglar «Uluƣ dengiz»ning ɵzi bolidu, yǝni uning boyliri bolidu; mana bu silǝrning kün petix tǝrǝptiki qegranglar bolidu.\f □ \fr 34:6 \ft \+bd «Uluƣ dengiz»\+bd* — ⱨazir «Ottura dengiz» dǝp atilidu.\f*   
\m
\v 7 Ximal tǝrǝptiki qegranglar mundaⱪ bolidu: — «Uluƣ dengiz»din baxlap ⱨor teƣiƣiqǝ pasil sizilsun;  
\v 8 pasil siziⱪi Ⱨor teƣidin baxlap Hamat eƣiziƣa sozulup, andin qegra Zǝdadƣa tutaxsun;\f □ \fr 34:8 \ft \+bd «Hamat eƣizi»\+bd* — yaki «Libo-Hamatⱪa».\f*  
\v 9 qegra yǝnǝ Zifronƣa ɵtüp Ⱨazar-Enanda ahirlaxsun; mana bu silǝrning ximaliy qegranglar bolidu.   
\m
\v 10 Andin xǝrⱪiy qegrayinglarning pasil siziⱪi Ⱨazar-Enandin Xefamƣiqǝ sizilsun.  
\v 11 Bu qegra Xefamdin Ayinning kün qiⱪix tǝripidiki Riblaⱨⱪa qüxidu; andin qegra xu yǝrdin qüxüp Kinnǝrǝt dengizining dawinidin ɵtüp kün qiⱪix tǝrǝpkǝ tutixidu.\f □ \fr 34:11 \ft \+bd «Kinnǝrǝt dengizi»\+bd* — yaki «Kinnǝrǝt kɵli» keyin «Galiliyǝ dengizi», «Tiberius dengizi» dǝpmu atalƣan. «Kinnǝrǝt»ning mǝnisi «qiltar» — kɵlning xǝkli qiltarsimandur.\f*  
\v 12 Andin qegra tɵwǝnlǝp Iordan dǝryasini boylap qüxüp, Xor Dengiziƣiqǝ yǝtsun. Mana bu qegralar bilǝn bekitilgǝn zemininglar bolidu».   
\m
\v 13 Musa Israillarƣa sɵz ⱪilip mundaⱪ dǝp buyrudi: — «Mana bu Pǝrwǝrdigar toⱪⱪuz ⱪǝbilǝ wǝ yerim ⱪǝbiligǝ tǝⱪdim ⱪilinsun dǝp buyruƣan, qǝk taxlinix arⱪiliⱪ ɵzünglar warisliⱪ ⱪilidiƣan zemininglar bolidu;  
\v 14 qünki Rubǝn ⱪǝbilisidikilǝr ata jǝmǝti boyiqǝ wǝ Gad ⱪǝbilisidikilǝr ata jǝmǝti boyiqǝ ɵz mirasiƣa alliⱪaqan warisliⱪ ⱪilip uni igiligǝn, Manassǝⱨning yerim ⱪǝbilisimu ɵz mirasiƣa warisliⱪ ⱪilip uni igiligǝn;  
\v 15 Bu ikki ⱪǝbilǝ wǝ yerim ⱪǝbilǝ Yerihoning udulida, Iordan dǝryasining xǝrⱪiy ⱪirƣiⱪidiki kün qiⱪix tǝrǝptǝ ɵz miraslirini elip bolƣan».   
\b  
\m  
\s1 Zeminni tǝⱪsim ⱪilixⱪa nazarǝt ⱪilƣuqi hadimlar  
\m
\v 16 Pǝrwǝrdigar Musaƣa sɵz ⱪilip mundaⱪ dedi: —  
\v 17 Tɵwǝndikilǝr zeminni silǝrgǝ tǝⱪsim ⱪilip bǝrgüqilǝrning isimliki: — Kaⱨin Əliazar wǝ Nunning oƣli Yǝxua.\x + \xo 34:17 \xt Yǝ. 14:1\x*  
\v 18 Silǝrmu yǝnǝ zemin tǝⱪsim ⱪilixⱪa yardǝmlixix üqün ⱨǝr ⱪǝbilidin birdin ǝmir tallap beringlar.   
\m
\v 19 Bularning ismi mundaⱪ: — Yǝⱨuda ⱪǝbilisidin Yǝfunnǝⱨning oƣli Kalǝb.\f □ \fr 34:19 \ft \+bd «Yǝⱨuda Yǝⱨuda ⱪǝbilisidin»\+bd* — yaki «Yǝⱨuda ⱪǝbilisi üqün».\f*  
\v 20 Ximeon ⱪǝbilisidikilǝrdin Ammiⱨudning oƣli Xǝmuǝl.\f □ \fr 34:20 \ft \+bd «Xǝmuǝl»\+bd* — yaki «Samuil».\f*  
\v 21 Binyamin ⱪǝbilisidin Kislonning oƣli Əlidad.  
\v 22 Dan ⱪǝbilisidikilǝrdin Yoglining oƣli, ǝmir Bukki idi.  
\v 23 Yüsüpning ǝwladliridin: — Manassǝⱨ ⱪǝbilisidikilǝrdin Əfodning oƣli ǝmir Ⱨanniyǝl  
\v 24 ⱨǝm Əfraim ⱪǝbilisidikilǝrdin Xiftanning oƣli ǝmir Kǝmuǝl.  
\v 25 Zǝbulun ⱪǝbilisidikilǝrdin Parnaⱪning oƣli ǝmir Əlizafan;  
\v 26 Issakar ⱪǝbilisidikilǝrdin Azzanning oƣli ǝmir Paltiyǝl;  
\v 27 Axir ⱪǝbilisidikilǝrdin Xelomining oƣli ǝmir Ahiⱨud;  
\v 28 Naftali ⱪǝbilisidikilǝrdin Ammiⱨudning oƣli ǝmir Pǝdaⱨǝl idi.   
\m
\v 29 Mana bular Pǝrwǝrdigar ǝmr ⱪilip Israillarƣa Ⱪanaan zeminidiki miraslirini tǝⱪsim ⱪilixⱪa bekitkǝnlǝr idi.   
\b  
\b  
\m  
\c 35
\s1 Lawiylarning xǝⱨǝrliri  
\m
\v 1 Pǝrwǝrdigar Yerihoning udulida, Iordan dǝryasining boyidiki Moab tüzlǝnglikliridǝ Musaƣa sɵz ⱪilip mundaⱪ dedi: —   
\m
\v 2 Sǝn Israillarƣa mundaⱪ ǝmr ⱪil, ular miras ⱪilip erixkǝn zemindiki bǝzi xǝⱨǝrlǝrni Lawiylarning olturuxiƣa bǝrsun; u xǝⱨǝrlǝrning ɵpqɵrisidiki yaylaⱪlarnimu Lawiylarƣa bǝrsun.\x + \xo 35:2 \xt Yǝ. 21:2\x*  
\v 3 Xundaⱪ ⱪilip ularning turidiƣan xǝⱨǝrliri bolidu wǝ xu xǝⱨǝrlǝrgǝ tǝwǝ yaylaⱪlarƣa ularning qarpayliri, baxⱪa mal-mülükliri ⱨǝmdǝ barliⱪ ⱨaywanliri orunlaxturulidu.   
\m
\v 4 Silǝr Lawiylarƣa beridiƣan xǝⱨǝrlǝrdiki yaylaⱪlar sepilidin baxlap ⱨesabliƣanda ming gǝz bolsun.\f □ \fr 35:4 \ft \+bd «gǝz»\+bd* — Muⱪǝddǝs Kitabta ixlitilgǝn «gǝz»ni bǝlkim bir «jǝynǝk» deyixkǝ toƣra kelidu — yǝni adǝmning jǝynikidin barmaⱪlirining uqiƣiqǝ bolƣan ariliⱪ (tǝhminǝn 45 santimetr).\f*  
\v 5 Silǝr yǝnǝ xǝⱨǝr sirtidin kün qiⱪix tǝrǝpkǝ ⱪarap ikki ming gǝz, jǝnub tǝrǝpkǝ ⱪarap ikki ming gǝz, kün petix tǝrǝpkǝ ⱪarap ikki ming gǝz, ximal tǝrǝpkǝ ⱪarap ikki ming gǝz ɵlqǝnglar, xǝⱨǝr otturida bolsun; xǝⱨǝrlǝr ǝtrapidiki muxu yǝrlǝr ular üqün yaylaⱪlar bolsun.\f □ \fr 35:5 \ft \+bd «ayǝtning xǝrⱨi»\+bd* — muxu ayǝttiki «ikki ming gǝz» bǝlkim xu yaylaⱪlarning uzunluⱪi boluxi mumkin. Demǝk, Lawiylarning ular turidiƣan xǝⱨǝr ǝtrapida ularƣa yayliⱪ ⱪilip ayrilƣan tɵt parqǝ yeri bar idi; ⱨǝrbir parqǝ yǝr sepilƣa yandax bolup, uzunluⱪi ikki ming gǝz, kǝngliki bir ming gǝz kelǝtti.\f*  
\v 6 Silǝr Lawiylarƣa bǝrgǝn xǝⱨǝrlǝr iqidǝ altǝ xǝⱨǝr «panaⱨliⱪ xǝⱨiri» bolsun; silǝr xularni adǝm ɵltürüp ⱪoyƣan kixilǝrning xu xǝⱨǝrlǝrgǝ ⱪeqip beriwelixiƣa bikitinglar; bulardin baxⱪa ularƣa yǝnǝ ⱪiriⱪ ikki xǝⱨǝr beringlar.\f □ \fr 35:6 \ft \+bd «qüxǝnqisi»\+bd* — tɵwǝndiki 10-34-ayǝtlǝrdiki ⱪanunni kɵrüng.\f*  \x + \xo 35:6 \xt Yǝ. 21:21\x*  
\v 7 Silǝr Lawiylarƣa beridiƣan xǝⱨǝrlǝr jǝmiy ⱪiriⱪ sǝkkiz bolup, xu xǝⱨǝrlǝr bilǝn ularƣa tǝwǝ yaylaⱪlar ularƣa berilsun.  
\v 8 Silǝr ularƣa beridiƣan xu xǝⱨǝrlǝr Israillar miras ⱪilƣan tǝwǝliklǝrdin bolsun; adimi kɵprǝk bolƣanlardin kɵprǝk, adimi azraⱪ bolƣanlardin azraⱪ elinglar; ⱨǝrbir ⱪǝbilǝ ɵzigǝ tǝⱪsim ⱪilinƣan mirasⱪa asasǝn xǝⱨǝrlǝrdin bǝzilirini elip Lawiylarƣa tǝⱪsim ⱪilip bǝrsun.\f □ \fr 35:8 \ft \+bd «panaⱨliⱪ xǝⱨǝrliri»\+bd* — Lawiylar yalƣuz bu xǝⱨǝrlǝrdǝ turƣan ǝmǝs; biraⱪ bǝlkim ɵzliri xu xǝⱨǝrlǝrdin turuxⱪa haliƣan ɵylǝrni ǝtraptiki ⱪǝbilidikilǝrdin awwal tallax ⱨoⱪuⱪi boluxi mumkin. Mǝsilǝn, «Ⱨak.» 9:1dǝ «Xǝⱪǝm» (Lawiylarning bir xǝⱨiri)dǝ yǝnǝ «Abimǝlǝk wǝ ⱪerindaxliri» turatti.\f*   
\b  
\m  
\s1 Panaⱨliⱪ xǝⱨirliri •••• «Ⱪan» 19:1-13; «Yǝxua» 20:1-9ni kɵrüng  
\m
\v 9 Pǝrwǝrdigar Musaƣa sɵz ⱪilip mundaⱪ dedi: —   
\m
\v 10 Sǝn Israillarƣa mundaⱪ degin: «Silǝr Iordan dǝryasidin ɵtüp Ⱪanaan zeminiƣa kirgininglarda,\x + \xo 35:10 \xt Ⱪan. 19:2; Yǝ. 20:2\x*  
\v 11 tasadipiyliⱪtin adǝm ɵltürüp ⱪoyƣanlarning panaⱨlinixi üqün ⱪeqip beriwelixiƣa birnǝqqǝ xǝⱨǝr tallap bekitinglar.  
\v 12 Xundaⱪ ⱪilƣanda bu xǝⱨǝrlǝr adǝm ɵltürgüqi taki jamaǝt aldida soraⱪⱪa tartilƣuqǝ, ⱪisaskarning ɵltürüp ⱪoyuxidin panaⱨlinidiƣan xǝⱨǝrlǝr bolidu.\f □ \fr 35:12 \ft \+bd «Ⱪisaskar» \+bd*\+bdit yaki «ⱪisas alƣuqi»\+bdit*» — (ibraniy tilida «goel») muxu yǝrdǝ ɵltürülgüqining yeⱪin bir tuƣⱪinini kɵrsitidu. Birsi baxⱪa birsini (mǝyli ⱪǝstǝn yaki ⱪǝstǝn bolmisun) ɵltürgǝn bolsa, ɵltürülgüqining ailisidin birsi «ⱪan ⱪisasi alimǝn» degǝn bir kixi ɵltürgüqining ⱪenini elix ⱨoⱪuⱪi bar idi. «Panaⱨliⱪ xǝⱨǝrlǝr» degǝn nizam-tüzüm ɵltürüx ixning ⱪatilliⱪ yaki tasadipiyliⱪtin bolƣanliⱪini eniⱪlaxⱪa yitǝrlik waⱪit bolsun degǝn mǝⱪsǝt bilǝn bekitilgǝn. «Goel» toƣruluⱪ yǝnǝ «Ayup» 19:25 wǝ izaⱨatini kɵrüng.\f*  
\v 13 Silǝr bekitkǝn bu xǝⱨǝrlǝr silǝrgǝ panaⱨlinidiƣan altǝ xǝⱨǝr bolidu.  
\v 14 Panaⱨliⱪ xǝⱨiri üqün Iordan dǝryasining kün qiⱪix tǝripidǝ üq xǝⱨǝr, Ⱪanaan zeminidimu üq xǝⱨǝrni ayrip ⱪoyunglar.\x + \xo 35:14 \xt Ⱪan. 4:41; Yǝ. 20:8\x*  
\v 15 Bu altǝ xǝⱨǝr Israillar, yat ǝldikilǝr wǝ ularning arisida arilixip olturƣan musapirlar üqün panaⱨliⱪ xǝⱨǝrliri bolsun; tasadipiyliⱪtin adǝm ɵltürüp ⱪoyƣan ⱨǝrbir kixi xu yǝrlǝrgǝ ⱪeqixⱪa bolidu.   
\m
\v 16 — Əgǝr biraw tɵmür ǝswab bilǝn urup adǝm ɵltürüp ⱪoyƣan bolsa, u ⱪǝstǝn adǝm ɵltürgǝn ⱪatil bolidu; ⱪǝstǝn adǝm ɵltürgüqi jǝzmǝn ɵltürülüxi kerǝk.  
\v 17 Əgǝr biraw ⱪol kɵtürüp adǝm ɵltürgüdǝk tax bilǝn urup adǝm ɵltürüp ⱪoyƣan bolsa, u ⱪǝstǝn adǝm ɵltürgǝn ⱪatil bolidu; ⱪǝstǝn adǝm ɵltürgüqi jǝzmǝn ɵltürülüxi kerǝk.  
\v 18 Əgǝr biraw adǝm ɵltürgüdǝk kaltǝk bilǝn urup adǝm ɵltürüp ⱪoyƣan bolsa, u ⱪǝstǝn adǝm ɵltürgǝn ⱪatil bolidu; ⱪǝstǝn adǝm ɵltürgüqi jǝzmǝn ɵltürülüxi kerǝk.  
\v 19 Ⱪan ⱪisas alƣuqi kixi xu ⱪatilni ɵltürsun; u ⱪatilni uqratⱪan yeridǝ ɵltürsun.  
\v 20 Əgǝr biraw ɵqmǝnlik bilǝn birsini ittirip yiⱪitiwetip yaki mɵküp turup birǝr nǝrsǝ etip ɵltürüp ⱪoyƣan bolsa,\x + \xo 35:20 \xt Ⱪan. 19:11\x*  
\v 21 yaki ɵqǝkixip muxt bilǝn urup ɵltürüp ⱪoyƣan bolsa, adǝm urƣuqi jǝzmǝn ɵltürülüxi kerǝk, qünki u ⱪatil bolidu; ⱪan ⱪisas alƣuqi kixi ⱪatilni uqriƣan yǝrdǝ ɵltürüwǝtsun.   
\m
\v 22 Lekin u adǝmning ɵqi yoⱪ, tasadipiy ittiriwetix yaki mǝⱪsǝtsizla birǝr nǝrsǝ etip,\f □ \fr 35:22 \ft \+bd «mǝⱪsǝtsizla»\+bd* — ibraniy tilida «mɵküngǝn ⱨalda ǝmǝs bolup...».\f*  
\v 23 yaki adǝm ɵltürgüdǝk ⱨǝrⱪandaⱪ bir taxni adǝmni kɵrmǝy etip selip, adǝm ɵltürüp ⱪoyƣan bolsa, uning ǝslidǝ uningƣa ⱨeqⱪandaⱪ ɵqi bolmisa, uningƣa ziyankǝxlik ⱪilix niyitimu bolmisa;  
\v 24 bundaⱪ ǝⱨwalda, jamaǝt xu ⱪanun-ⱨɵkümlǝrgǝ asasǝn adǝm ɵltürgüqi bilǝn ⱪan ⱪisas alƣuqi otturisida kesim ⱪilsun.  
\v 25 Jamaǝt tasadipiy adǝm ɵltürüp ⱪoyƣuqini ⱪan ⱪisas alƣuqi kixining ⱪolidin jǝzmǝn ⱪutⱪuzuwalsun; ular uni ⱪeqip beriwalƣan panaⱨliⱪ xǝⱨirigǝ \add aman-esǝn\add* ⱪayturup bǝrsun; andin muⱪǝddǝs may bilǝn mǝsiⱨlǝngǝn bax kaⱨin ɵlüp kǝtküqǝ u xu xǝⱨǝrdǝ tursun.  
\v 26 Lekin tasadipiyliⱪtin adǝm ɵltürüp ⱪoyƣan kixi ǝgǝr ⱪeqip beriwalƣan panaⱨliⱪ xǝⱨirining tǝwǝsidin qiⱪip kǝtkǝn bolsa,  
\v 27 xundaⱪla ⱪan ⱪisas alƣuqi kixi uni panaⱨliⱪ xǝⱨirining pasillirining sirtida uqritip ⱪelip ɵltürüwǝtkǝn bolsa, undaⱪta ⱪan ⱪisas alƣuqi ⱪan tɵküx gunaⱨini tartmaydu;  
\v 28 qünki tasadipiyliⱪtin adǝm ɵltürüp ⱪoyƣan kixi ǝslidǝ bax kaⱨin ɵlüp kǝtküqǝ panaⱨliⱪ xǝⱨiridǝ turuxi kerǝk idi; bax kaⱨin ɵlüp kǝtkǝndin keyin ɵz tǝwǝliki bolƣan zeminƣa ⱪaytip barsa bolidu.   
\m
\v 29 — Bular silǝr turuxluⱪ ⱨǝmmǝ yǝrdǝ ǝwladmu-ǝwlad ⱪanun-bǝlgilimilǝr bolsun.   
\m
\v 30 Baxⱪa birsini ɵltürgǝn ⱪatilni bolsa, birnǝqqǝ guwaⱨqining guwaⱨliⱪidin keyin andin ɵltürüxkǝ bolidu; lekin pǝⱪǝt birla guwaⱨqining guwaⱨliⱪi bolsa, u uni ɵltürüxning sǝwǝbi bolmaydu.\x + \xo 35:30 \xt Ⱪan. 17:6; 19:15\x*   
\m
\v 31 Ɵlümgǝ layiⱪ gunaⱨ ɵtküzgǝnlǝrgǝ, yǝni ⱪǝstǝn adǝm ɵltürgǝnlǝr üqün silǝr ⱨeqⱪandaⱪ tɵlǝm pulini ⱪǝt’iy ⱪobul ⱪilmanglar; undaⱪ kixi jǝzmǝn ɵltürülüxi kerǝk.  
\v 32 Xuningdǝk panaⱨliⱪ xǝⱨǝrgǝ ⱪeqip beriwalƣan kixi üqün bax kaⱨin ɵlüp ketixtin ilgiri ɵz yerigǝ ⱪaytip keliwelixiƣa ⱨeqⱪandaⱪ tɵlǝm pulini ⱪǝt’iy ⱪobul ⱪilmanglar.   
\m
\v 33 Xundaⱪ ⱪilsanglar, ɵzünglar turƣan zeminni bulƣiƣan bolmaysilǝr, qünki ⱪan zeminni bulƣaydu; zeminda tɵkülgǝn ⱪanƣa dǝl xu ⱪanni tɵkkǝn kixining ɵz ⱪenidin baxⱪa ⱨeqⱪandaⱪ kafarǝt kǝltürüxkǝ bolmaydu.  
\v 34 Ɵzünglar olturƣan zeminni, yǝni Mǝn Ɵzüm makan ⱪilƣan zeminni bulƣimanglar; qünki Mǝn Pǝrwǝrdigar Israillar arisida makan tutⱪuqidurmǝn.   
\b  
\b  
\m  
\c 36
\s1 Ayal mirashorning turmux ⱪuruxi toƣrisidiki nizam  
\m
\v 1 Yüsüp ǝwladlirining jǝmǝtliridin Manassǝⱨning nǝwrisi, Makirning oƣli Gileadning ǝwladlirining jǝmǝt baxliⱪliri Musa wǝ Israillarning kattiliri bolƣan ǝmirlǝrning aldiƣa kelip mundaⱪ dedi: —  
\v 2 «Pǝrwǝrdigar ilgiri ƣojamƣa qǝk taxlap zeminni Israil hǝlⱪigǝ miras ⱪilip tǝⱪsim ⱪilip berixni buyruƣan; ƣojammu Pǝrwǝrdigarning ⱪerindiximiz Zǝlofiⱨadning mirasini uning ⱪizliriƣa tǝⱪsim ⱪilip berix toƣrisidiki buyruⱪinimu alƣan.\x + \xo 36:2 \xt Qɵl. 26:55, 56; 27:7; 33:54; Yǝ. 17:3, 4\x*  
\v 3 Lekin, ular Israillarning baxⱪa ⱪǝbilisidikilǝrgǝ yatliⱪ bolup kǝtsǝ, ularning mirasimu ata-bowilirimizning mirasidin qiⱪip ularning ǝrlirining ⱪǝbilisining mirasiƣa ⱪoxulup ketidu; undaⱪ bolƣanda biz qǝk taxlap erixkǝn miras tügǝydu.  
\v 4 Israillarning «azadliⱪ yili» kǝlgǝndǝ ularning mirasi ularning ǝrlirining ⱪǝbilisining mirasiƣa ⱪoxulup ketidu; bundaⱪ bolƣanda ularning mirasi bizning ata-bowilirimizning mirasidin elip ketilidu».\f □ \fr 36:4 \ft \+bd «azadliⱪ yili»\+bd* — ǝslidǝ ibraniy tilida «burƣa (qelix) yili» dǝp atilatti. Keyin, uning qüxǝnqisi tezla «azadliⱪ yili», «xadliⱪ yili» degǝngǝ ɵzgǝrdi. «Law.» 25-bab, bolupmu 25:10 wǝ izaⱨatini kɵrüng.\f*   
\m
\v 5 Musa Pǝrwǝrdigarning sɵzi boyiqǝ Israillarƣa sɵz ⱪilip mundaⱪ ǝmr ⱪilip: — Yüsüp ⱪǝbilisidikilǝr toƣra eytidu.  
\v 6 Zǝlofiⱨadning ⱪizliri toƣrisida Pǝrwǝrdigarning buyruƣini mundaⱪ: «Ular ɵzliri haliƣan ǝrgǝ yatliⱪ bolsa boluweridu, lekin ɵz jǝmǝti, ɵz ata ⱪǝbilisidin bolƣan birigǝ yatliⱪ boluxi kerǝk.  
\v 7 Xundaⱪ bolƣanda Israillarning mirasi bir ⱪǝbilidin yǝnǝ bir ⱪǝbiligǝ yɵtkilip kǝtmǝydu; Israillarning ⱨǝrbiri ɵz ata-bowilirining ⱪǝbilisining mirasini qing tutup ⱪoyup bǝrmǝsliki kerǝk.  
\v 8 Israillarning ⱨǝrbiri ɵz ata-bowilirining mirasini igilǝx üqün Israil ⱪǝbililiridin mirasⱪa warisliⱪ ⱪilƣan ⱨǝrbir ⱪiz-ayal ɵz ata-bowilirining ⱪǝbilisidin bolƣan birsigǝ yatliⱪ boluxi kerǝk.  
\v 9 Muxundaⱪ bolƣanda, Israillarning mirasi bir ⱪǝbilidin yǝnǝ bir ⱪǝbiligǝ yɵtkilip kǝtmǝydu; qünki Israil ⱪǝbililiri ɵz mirasini ⱪolidin bǝrmǝsliki kerǝk, — dedi.   
\m
\v 10 Pǝrwǝrdigar Musaƣa ⱪandaⱪ ǝmr ⱪilƣan bolsa, Zǝlofiⱨadning ⱪizlirimu xundaⱪ ⱪildi.  
\v 11 Zǝlofiⱨadning ⱪizliridin Maⱨlaⱨ, Tirzaⱨ, Ⱨoglaⱨ, Milkaⱨ wǝ Noaⱨlar ɵz taƣilirining oƣulliriƣa yatliⱪ boldi.\x + \xo 36:11 \xt Qɵl. 27:1\x*  
\v 12 Ular Yüsüpning oƣli Manassǝⱨning ǝwladlirining jǝmǝtidikilǝrgǝ yatliⱪ boldi; ularning mirasi yǝnila atisining ⱪǝbilisi iqidǝ ⱪaldi.   
\m
\v 13 Bular Pǝrwǝrdigar Yerihoning udulida, Iordan dǝryasining boyidiki Moab tüzlǝnglikliridǝ Musaning wasitisi bilǝn Israillarƣa buyruƣan ǝmrlǝr wǝ ⱨɵkümlǝrdur.