\id NAM
\h Naⱨum 
\toc1 Naⱨum 
\toc2 Naⱨum 
\toc3 Naⱨ. 
\mt1 Naⱨum  
\c 1
\s1 Hudaning Ninǝwǝning ⱨalakiti toƣruluⱪ pǝrmani  
\m
\v 1 Ninǝwǝ xǝⱨiri toƣrisida yüklǝngǝn wǝⱨiy — Əlkoxluⱪ Naⱨum kɵrgǝn alamǝt kɵrünüx hatirilǝngǝn kitab.\f □ \fr 1:1 \ft \+bd «Yüklǝngǝn wǝⱨiy»\+bd* — ibraniy tilida «Massa» (asasiy mǝnisi «yük») degǝn bir sɵz bilǝnla ipadilinip ⱨǝm «wǝⱨiy» ⱨǝm «pǝyƣǝmbǝrning zimmisigǝ yüklǝngǝn bir wǝzipǝ» degǝn ikki mǝnini ɵz iqigǝ alidu.\f*   
\b  
\m
\v 2 Pǝrwǝrdigar otluⱪ muⱨǝbbǝtlik, intiⱪam alƣuqi bir Hudadur;  
\m Bǝrⱨǝⱪ, Pǝrwǝrdigar bir intiⱪam alƣuqi,  
\m Dǝrƣǝzǝp Igisidur;  
\m Pǝrwǝrdigar yawliridin intiⱪam alidu,  
\m Düxmǝnliri üqün adawǝt saⱪlaydu.\x + \xo 1:2 \xt Mis. 20:5\x*   
\m
\v 3 Pǝrwǝrdigar asanliⱪqǝ aqqiⱪlanmaydu,  
\m Küq-ⱪudrǝttǝ uluƣdur,  
\m Gunaⱨi barni ⱨeq aⱪlimaydu;  
\m Pǝrwǝrdigar — Uning yoli ⱪara ⱪuyunda wǝ borandidur,  
\m Bulutlar Uning ayaƣliri purⱪiratⱪan qang-tozangdur.   
\m
\v 4 U dengizƣa tǝnbiⱨ berip uni ⱪuruⱪ ⱪilidu,  
\m Barliⱪ dǝryalarni ⱪurutiwetidu;  
\m Baxan ⱪaƣjirap ketidu,  
\m Karmǝlmu ⱨǝm xundaⱪ bolidu;  
\m Liwandiki gül-giyaⱨmu ⱪaƣjiraydu.\f □ \fr 1:4 \ft \+bd «Barliⱪ dǝryalarni ⱪurutiwetidu; Baxan ⱪaƣjirap ketidu, Karmǝlmu ⱨǝm xundaⱪ bolidu; Liwandiki gül-giyaⱨmu ⱪaƣjiraydu»\+bd* — Baxan wǝ Liwanda ⱨɵl-yeƣin kɵp, bǝk mol bolidu; ularning otlaⱪliri intayin munbǝt idi. Karmǝl bolsa Israilda ⱨɵl-yeƣin ǝng kɵp bolidiƣan jay; u «ⱪaƣjirap kǝtkǝn» bolsa, baxⱪa jaylar tehimu xundaⱪ bolatti.\f*   
\m
\v 5 Taƣlar uning aldida titrǝp ketidu,  
\m Dɵnglǝr erip ketidu,  
\m Yǝr yüzi Uning ⱨuzuri aldiƣa kɵtürülidu,  
\m Jaⱨan ⱨǝm uningda barliⱪ yaxawatⱪanlarmu xundaⱪ bolidu.\x + \xo 1:5 \xt Mis. 19:18; Zǝb. 18:7-9; 29:4-6; 97:4, 5; 114:4. \x*   
\m
\v 6 Kim Uning ƣǝzipi aldida tik turalisun?  
\m Kim Uning aqqiⱪining dǝⱨxitidǝ ⱪǝddini kerip turalisun?  
\m Uning dǝrƣǝzipi ottǝk tɵkülidu,  
\m Uning aldida taxlar yerilidu.   
\m
\v 7 Pǝrwǝrdigar meⱨribandur, külpǝtlik kündǝ baxpanaⱨdur;  
\m Ɵzigǝ tayanƣanlarni U bilidu.\x + \xo 1:7 \xt Yo. 3:16\x*   
\m
\v 8 Biraⱪ exip taxⱪan kǝlkün bilǝn xu yǝrni pütünlǝy tügǝxtüridu,  
\m Ⱪarangƣuluⱪ uning düxmǝnlirini ⱪoƣlaydu.\f □ \fr 1:8 \ft \+bd «Biraⱪ exip taxⱪan kǝlkün bilǝn xu yǝrni pütünlǝy tügǝxtüridu»\+bd* — «exip taxⱪan kǝlkün» pǝyƣǝmbǝrlǝrning yazmilirida adǝttǝ kɵqmǝ mǝnidǝ ⱪollinilip «tajawuz ⱪilƣuqi ⱪorⱪunqluⱪ ⱪoxun»ni kɵrsitidu. Biraⱪ «Naⱨum» degǝn uxbu ⱪismida, u ⱨǝm ǝsli mǝnisidǝ (kǝlkün) bilǝn ⱪollinilƣan ⱨǝm «tajawuzqi ⱪoxun» degǝn kɵqmǝ mǝnidimu ⱪollinilƣan. Ninǝwǝ xǝⱨiri Tigris dǝryasining exip texixi ⱨǝm Babil ⱪoxuni tǝripidin yǝr bilǝn tǝng ⱪilinƣan. 
\fp  «Xu yǝr» bǝlkim Ninǝwǝ xǝⱨirini kɵrsitidu.\f*   
\m
\v 9 Silǝr Pǝrwǝrdigar bilǝn ⱪarxilixip nemǝ oylawatisilǝr?  
\m U ixliringlarni pütünlǝy tügǝxtüridu;  
\m Yamanliⱪ silǝrdin ikkinqi ⱪetim qiⱪmaydu.\f □ \fr 1:9 \ft \+bd «U ixliringlarni pütünlǝy tügǝxtüridu»\+bd* — yaki «U Ɵzi ⱪilmaⱪqi bolƣinini bǝribir ada ⱪilidu». \+bd «Yamanliⱪ silǝrdin ikkinqi ⱪetim qiⱪmaydu»\+bd* — kona zamanlardiki nurƣun «wǝyran ⱪilinƣan» xǝⱨǝrlǝr keyin ⱪayta ⱪurulƣan. Mǝsilǝn, Yerusalem xǝⱨiri az degǝndǝ bǝx ⱪetim ⱪaytidin ⱪurulƣan. Biraⱪ Ninǝwǝ xǝⱨiri ƣulitiwetilgǝndin keyin pütünlǝy yoⱪap kǝtti.\f*   
\m
\v 10 Ular ⱪamƣaⱪtǝk bir-birigǝ qirmixiwalƣan bolsimu,  
\m Ɵz ⱨaraⱪliridin süzmǝ bolup kǝtkǝn bolsimu,  
\m Ular ⱪuruⱪ pahaldǝk pütünlǝy yǝp ketilidu.\f □ \fr 1:10 \ft \+bd «Ɵz ⱨaraⱪliridin süzmǝ bolup kǝtkǝn bolsimu,...»\+bd* — pǝyƣǝmbǝr muxu yǝrdǝ, Ninǝwǝ xǝⱨiridiki ⱨǝmmǝ puⱪra mǝst bolƣan waⱪtida wǝyran ⱪilinidu, dǝp puritidu. \+bd «Ular ⱪuruⱪ pahaldǝk pütünlǝy yǝp ketilidu»\+bd* — mǝnisi bǝlkim «kɵydürülidu». Baxⱪa birnǝqqǝ hil tǝrjimilǝr uqrixi mumkin.\f*   
\m
\v 11 Sǝndin Pǝrwǝrdigarƣa rǝzillik oyliƣuqi qiⱪⱪanidi,  
\m U Iblisning bir nǝsiⱨǝtqisidur. \f □ \fr 1:11 \ft \+bd «U Iblisning bir nǝsiⱨǝtqisidur»\+bd* — «Iblis» muxu yǝrdǝ ibraniy tilida «Belial» deyilidu. Bu sɵz Tǝwratta adǝttǝ Xǝytanning ɵzini kɵrsitixi mumkin. Baxⱪa tǝrjimilǝrdǝ «rǝzil», «ǝrzimǝs» degǝn mǝnilǝrdǝ kelidu. 
\fp  Mumkinqiliki barki, bu «Iblisning nǝsiⱨǝtqisi» Sǝnnaheribni kɵrsitidu (Sǝnnaherib miladiyǝdin ilgiriki 702-yili Yǝⱨudaƣa ⱪattiⱪ ⱨujum ⱪilƣan. Uning mǝƣlubiyiti ⱨǝm ɵlümi Tǝwratta, «Yǝxaya» 36-38 bablarda hatirilǝngǝn). Undaⱪ bolƣanda, Naⱨum pǝyƣǝmbǝr ɵzining bu bexaritini mǝzkur kitabni rǝsmiy toplap pütküzüxtin 50 yil burun, yǝni yax waⱪtida hatiriligǝn bolidu.\f*   
\m
\v 12 Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: —  
\m «Ularning tǝyyarliⱪliri toluⱪ, sani zor kɵp bolsimu,  
\m Ular ohxaxla üzüp taxlinidu,  
\m Xundaⱪla kǝlmǝskǝ ketidu;  
\m Mǝn sanga azar ⱪilƣinim bilǝn, \add i hǝlⱪim\add*,  
\m Ⱪaytidin sanga azar ⱪilmaymǝn. \f □ \fr 1:12 \ft \+bd «Ularning tǝyyarliⱪliri toluⱪ, sani zor kɵp bolsimu,... »\+bd* — «tǝyyarliⱪliri toluⱪ, sani zor kɵp» — bu Asuriyǝliklǝrning ɵzlirini tǝswirlǝxkǝ daim ixlitidiƣan ibarǝ. \+bd «Ular ohxaxla üzüp taxlinidu, xundaⱪla kǝlmǝskǝ ketidu»\+bd* — ibaraniy tilida «kǝlmǝskǝ ketidu» degǝn bu sɵz bǝzidǝ «tamqilap-tamqilap yoⱪap ketidu» degǝnni bildüridu.\f*   
\m
\v 13 Ⱨazir Mǝn uning boyunturuⱪini boynungdin sundurup eliwatimǝn,  
\m Wǝ asarǝtliringni bɵsüp taxlaymǝn.   
\m
\v 14 Pǝrwǝrdigar sǝn toƣruluⱪ pǝrman qüxürgǝnki,  
\m Sening naming ⱪaytidin terilmǝydu;  
\m Butungning ɵyidin Mǝn oyma ⱨǝykǝl, ⱪuyma ⱨǝykǝlni yoⱪitimǝn;  
\m Mǝn ⱪǝbrǝngni tǝyyarlawatimǝn,  
\m Qünki sǝn pǝsǝndidursǝn.\f □ \fr 1:14 \ft \+bd «Pǝrwǝrdigar sǝn toƣruluⱪ pǝrman qüxürgǝnki, sening naming ⱪaytidin terilmǝydu; ...»\+bd* — Huda muxu yǝrdǝ ⱪaytidin Asuriyǝ padixaⱨiƣa sɵz ⱪilidu. 
\fp  «Sening naming .. terilmǝydu» — bu bǝlkim ikki bisliⱪ sɵz. Birinqidin Asuriyǝ padixaⱨining ⱨeq nǝsli ⱪalmaydu; ikkinqidin, uni ǝslitidiƣan ⱨeq abidilǝr, hatirǝ taxlar ⱪalmaydu (Asuriyǝ padixaⱨliri ǝslidǝ qong-qong abidǝ taxliriƣa naⱨayiti amraⱪ idi). \+bd «Mǝn ⱪǝbrǝngni tǝyyarlawatimǝn»\+bd* — baxⱪa birhil tǝrjimisi «Mǝn uni (yǝni padixaⱨning buthanisini) ⱪǝbrǝng ⱪilip bekitimǝn».\f*   
\m
\v 15 Mana taƣlar üstidǝ, hux hǝwǝrni elip kǝlgüqining ayaƣliriƣa,  
\m Aram-hatirjǝmlikni jakarliƣuqining ayaƣliriƣa ⱪara!  
\m Ⱨeytliringni tǝbriklǝ, i Yǝⱨuda, iqkǝn ⱪǝsǝmliringni ada ⱪil;  
\m Qünki u rǝzil bolƣuqi zeminingdin ikkinqi ɵtmǝydu;  
\m U pütünlǝy üzüp taxlanƣan bolidu.\f □ \fr 1:15 \ft \+bd «Mana taƣlar üstidǝ, hux hǝwǝrni elip kǝlgüqining ayaƣliriƣa, aram-hatirjǝmlikni jakarliƣuqining ayaƣliriƣa ⱪara!»\+bd* — muxu hux hǝwǝrning mǝzmuni bǝlkim Ninǝwǝ xǝⱨiri wǝyran bolup, Hudaning hǝlⱪigǝ hatirjǝm künlǝr kǝldi, degǝnlik.\f*  \x + \xo 1:15 \xt Yǝx. 52:7; Rim. 10:15\x*   
\b  
\b  
\m  
\c 2
\s1 Ninǝwǝning ⱨalak boluxining tǝswirliri •••• Huda Ninǝwǝgǝ ⱪaytidin sɵz ⱪilidu  
\m
\v 1 Bitqit ⱪilidiƣan birsi kɵz aldingƣila kǝldi;  
\m Əmdi istiⱨkam üstidǝ kɵzǝt ⱪil,  
\m Yolƣa ⱪara, belingni baƣla, küqliringni yiƣip tehimu küqǝyt!\f □ \fr 2:1 \ft \+bd «Bitqit ⱪilidiƣan birsi kɵz aldingƣila kǝldi»\+bd* — demǝk, birsi sǝn Ninǝwǝning aldiƣa kelip sanga ⱨujum ⱪilidu. \+bd «Əmdi istiⱨkam üstidǝ kɵzǝt ⱪil, yolƣa ⱪara, belingni baƣla, küqliringni yiƣip tehimu küqǝyt!»\+bd* — bu kinayilik, ⱨǝjwiy gǝp — Ninǝwǝliklǝr jǝnggǝ xunqǝ kɵp tǝyyarliⱪ ⱪilƣan bolsimu, ⱨǝmmisi bikar bolidu.\f*   
\m
\v 2 (Qünki Pǝrwǝrdigar Yaⱪupning xan-xǝripini ǝsligǝ kǝltürdi,  
\m Uni Israilning xan-xǝripigǝ layiⱪ dǝrijidǝ ǝsligǝ kǝltürdi;  
\m Qünki ⱪuruⱪdiƣuqilar ularni ⱪuruⱪdap ⱪoyƣanidi,  
\m Ularning üzüm tal xahlirini wǝyran ⱪilƣanidi).\f □ \fr 2:2 \ft \+bd «Pǝrwǝrdigar Yaⱪupning xan-xǝripini ǝsligǝ kǝltürdi, uni Israilning xan-xǝripigǝ layiⱪ dǝrijidǝ ǝsligǝ kǝltürdi»\+bd* — oⱪurmǝnlǝr bǝlkim esigǝ kǝltüriduki, Huda Yaⱪup pǝyƣǝmbǝrgǝ yengi isim ⱪoydi, yǝni «Israil» dǝp ⱪoydi. «Yaⱪup»ning mǝnisi «aldamqi» yaki «baxⱪining ornini basⱪuqi», «Israil»ning mǝnisi «Huda bilǝn billǝ bolƣan xaⱨzadǝ». Demǝk, Huda Yaⱪupning ǝgri-toⱪay yollirini ɵzgǝrtip, uningƣa parlaⱪ kelǝqǝk bǝrgǝn. Xuning bilǝn Muⱪǝddǝs Kitabta, «Yaⱪup» bǝzi waⱪitlarda Israilning «kona tǝbiiti»ni, yǝni Huda ɵq kɵrgǝn yaman illǝtlirini kɵrsitidu. \+bd «Qünki ⱪuruⱪdiƣuqilar ularni ⱪuruⱪdap ⱪoyƣanidi, ularning üzüm tal xahlirini wǝyran ⱪilƣanidi»\+bd* — Asuriyǝ Israil ⱨǝm Yǝⱨudani kɵp ⱪetim ⱨǝrhil usul (bulangqiliⱪ, jazanihorluⱪ, baj-seliⱪ ⱪatarliⱪlar) bilǝn «ⱪuruⱪdap ⱪoyƣanidi».\f*  \x + \xo 2:2 \xt Zǝb. 80:12-13; Yǝx. 10:12\x*   
\m
\v 3 \add Bitqit ⱪilƣuqining\add* palwanlirining ⱪalⱪanliri ⱪizil boyaldi,  
\m Uning baturliri pǝrǝngdǝ kiygüzüldi;  
\m Tǝyyarliⱪ künidǝ, jǝng ⱨarwiliri polatning julasida yaltirap ketidu,  
\m Nǝyzilǝr oynitilidu;\f □ \fr 2:3 \ft \+bd «Bitqit ⱪilƣuqining palwanlirining ⱪalⱪanliri ⱪizil boyaldi»\+bd* — «ⱪalⱪanliri ⱪizil boyaldi» mumkinqiliki barki, Asuriyǝ lǝxkǝrliri jǝnggǝ tǝyyaranƣinida ⱪalⱪanlirini ⱪizil rǝngdǝ boyap ⱪoyatti.\f*   
\m
\v 4 Jǝng ⱨarwiliri koqilarda güldürlixip qepixiwatidu;  
\m Kǝng yollarda bir-birigǝ soⱪulidu;  
\m Ularning ⱪiyapiti mǝx’ǝllǝrdǝk bolidu,  
\m Ular qaⱪmaⱪlardǝk yügürüxidu.   
\m
\v 5 \add Sǝrdar\add* ǝmirlirigǝ ǝmr qüxüridu;  
\m Ular yürüx ⱪilƣinida aldiriƣinidin bir-birigǝ putlixip mangidu;  
\m Ninǝwǝning sepiliƣa ⱪarap aldiraydu,  
\m \add Baxliriƣa\add* bolsa «muⱨasirǝ ⱪalⱪini» tǝyyarlinidu.\f □ \fr 2:5 \ft \+bd «Sǝrdar ǝmirlirigǝ ǝmr qüxüridu»\+bd* — «sǝrdar» ibraniy tilida «u» deyilidu. Bizningqǝ düxmǝnlǝrning sǝrdarini kɵrsitidu (1-ayǝtni kɵrüng). 
\fp  Bǝzi alimlar «u» Asuriyǝ padixaⱨni kɵrsitidu, dǝp ⱪaraydu. Undaⱪ bolƣanda, ayǝt Asuriyǝliklǝrning jiddiy mudapiǝ tǝyyarliⱪi ⱪiliwatⱪinini kɵrsitidu. 
\fp  \+bd «Baxliriƣa bolsa «muⱨasirǝ ⱪalⱪini» tǝyyarlinidu»\+bd* — «muⱨasirǝ ⱪalⱪini» — ǝskǝrlǝr sepilƣa ⱨujum ⱪilip ɵrümǝkqi bolƣanda, baxlirini ⱪoƣdax üqün bax üstigǝ qong bir ⱪalⱪandǝk nǝrsini kɵtürüp yürǝtti. Baxⱪa birhil tǝrjimisi: «ⱪalⱪanliⱪ potǝy».\f*   
\m
\v 6 «Dǝryalarning dǝrwaziliri» eqilidu,  
\m \add Padixaⱨning\add* ordisi erip ketidu.\f □ \fr 2:6 \ft \+bd ««Dǝryalarning dǝrwaziliri» eqilidu, padixaⱨning ordisi erip ketidu»\+bd* — «dǝryalarning dǝrwaziliri» degǝnlik nemǝ mǝnisi? Tigris dǝryasining tarmaⱪ-eriⱪliri Ninǝwǝ xǝⱨiridin ɵtǝtti. Dǝryalar sepildin ɵtkǝn jaylarda kemilǝrni ɵtküzüx-ɵtküzmǝslik üqün ⱨǝm baxⱪa jaylarda su eⱪimlirini tizginlǝx üqün dǝrwaza-taⱪaⱪlar bekitilgǝnidi. Dǝl Ninǝwǝ xǝⱨiri muⱨasirigǝ elinƣan qaƣda dǝrya texip, uning taxⱪi sepilining 3 kilometrliⱪ ⱪismini eⱪitip kǝtkǝn. Xuning bilǝn Babil ⱪoxuni bɵsüp kirip, andin iqki sepilƣa ⱨujum ⱪilixⱪa kirixti. 
\fp  «Padixaⱨning ordisi erip ketidu» — Bǝlkim padixaⱨ ⱨǝm ordidikilǝrning yüriki ⱪorⱪunqtin erip kǝtkǝnlikini kɵrsitidu. Padixaⱨ barliⱪ bayliⱪlirini yoƣan bir gülhan ⱪilip, ɵzi wǝ kenizǝklirini gulhanning üstidǝ kɵydürüwaldi. 
\fp  Bǝzi alimlar bu sɵzni jismaniy tǝrǝptin: «orda (dǝrya eⱪimi bilǝn) eⱪip ketidu» dǝp qüxinidu.\f*   
\m
\v 7 Huzzabning bolsa uyatliri eqilidu —  
\m \add Düxmǝn\add* tǝripidin yalap epketilidu,  
\m Dedǝkliri huddi pahtǝklǝrning sadasidǝk aⱨ-uⱨ tartip,  
\m Mǝydilirini urup ketidu.\f □ \fr 2:7 \ft \+bd «Huzzabning bolsa uyatliri eqilidu»\+bd* — «Huzzab» bolsa bǝlkim Ninǝwǝ hanixining ismi (bu isim ularning bir ayal butining ismi, yǝni «ixtar» degǝn isim bilǝn munasiwǝtlik). Padixaⱨ ɵzini kɵydüriwalƣini bilǝn hanix ɵzi tirik ⱪelip rǝswa ⱪilinip, dedǝkliri bilǝn ⱪulluⱪⱪa ǝwǝtilidu. Bǝzi alimlarning baxⱪa birhil tǝrjimisi bar — «Mana bu xundaⱪ bekitilgǝndur, — uning (Ninǝwǝ xǝⱨirining) uyatliri eqilidu...».\f*   
\m
\v 8 Ninǝwǝ apiridǝ bolƣandin beri kɵl süyidǝk \add tinq\add* bolup kǝldi,  
\m Biraⱪ ular ⱨazir ⱪeqip ketidu...  
\m Əy tohta! Əy tohta!  
\m — Biraⱪ ⱨeqkim kǝynigǝ ⱪarimaydu.\f □ \fr 2:8 \ft \+bd «Ninǝwǝ apiridǝ bolƣandin beri kɵl süyidǝk tinq bolup kǝldi, biraⱪ ular ⱨazir ⱪeqip ketidu...»\+bd* — baxⱪa birhil tǝrjimisi «Ninǝwǝ bir kɵl süyidǝktur, biraⱪ ⱨazir suliri yoⱪap ketidu...».\f*   
\m
\v 9 Kümüxlǝrni buliwelinglar, altunlarni buliwelinglar;  
\m Qünki uning xǝwkǝtlik hǝzinisidiki ⱪimmǝt ⱪaqa-ⱪuqilirining sani yoⱪtur.   
\m
\v 10 U ⱪuruⱪdalƣan, wǝyran ⱪilinƣan, bǝrbat bolƣan!  
\m Yüriki erip ketidu,  
\m Tizliri bir-birigǝ jalaⱪlap tǝgmǝktǝ;  
\m Bǝlliri tolƣaⱪ tutⱪandǝk tolƣinidu,  
\m Barliⱪ yüzlǝr tatirip ketidu.\x + \xo 2:10 \xt Ⱪan. 1:28; 20:8; Yǝ. 2:11; 5:1; 7:5; Yǝx. 13:7, 8; 21:3; Əz. 21:12. \x*   
\m
\v 11 Ⱪeni, xirlarning uwisi?  
\m Yax xirlar ozuⱪlinidiƣan jay,  
\m Xir, qixi xir, xir arslini ⱨeqkimdin ⱪorⱪmay yürgǝn jay ⱪeni?\f □ \fr 2:11 \ft \+bd «Ⱪeni, xirlarning uwisi? Yax xirlar ozuⱪlinidiƣan jay, xir, qixi xir, xir arslini ⱨeqkimdin ⱪorⱪmay yürgǝn jay ⱪeni?»\+bd* — xir Asuriyǝ imperiyǝsining simwoli idi.\f*   
\m
\v 12 Xir ɵz arslanlirini ⱪanduruxⱪa owlarni titma-titma ⱪilƣanidi,  
\m Qixi xirliri üqün owlarni boƣⱪanidi;  
\m Ɵngkürlirini ow bilǝn, uwilirini olja bilǝn toxⱪuzƣanidi.   
\m
\v 13 Mana, Mǝn sanga ⱪarximǝn, — dǝydu samawi ⱪoxunlarning Sǝrdari bolƣan Pǝrwǝrdigar;  
\m Mǝn sening jǝng ⱨarwiliringni is-tütǝkkǝ aylandurup kɵydüriwetimǝn;  
\m Ⱪiliq yax xirliringni yǝwatidu,  
\m Owangni yǝr yüzidin elip taxlaymǝn;  
\m Əlqiliringning awazliri ⱪayta ⱨeq anglanmaydu.\f □ \fr 2:13 \ft \+bd «Mǝn sening jǝng ⱨarwiliringni is-tütǝkkǝ aylandurup kɵydüriwetimǝn»\+bd* — ibraniy tilida «Mǝn uning jǝng ⱨarwilirini is-tütǝkkǝ aylandurup kɵydüriwetimǝn».\f*   
\b  
\b  
\m  
\c 3
\s1 Ninǝwǝning ⱨalak boluxidiki sǝwǝblǝr  
\m
\v 1 Ⱪanliⱪ xǝⱨǝrgǝ way!  
\m U yalƣanqiliⱪ, zulum-zorawanliⱪ bilǝn tolƣan,  
\m U olja elixtin ⱨeq ⱪol üzgǝn ǝmǝs!\f □ \fr 3:1 \ft \+bd «Ⱪanliⱪ xǝⱨǝrgǝ way!»\+bd* — «ⱪanliⱪ xǝⱨǝr» Ninǝwǝ xǝⱨirini kɵrsitidu, ǝlwǝttǝ; 1-3-ayǝtlǝrdǝ, bɵsüp kirgǝn ⱪoxunliri, xundaⱪla ularning ⱪirƣinqiliⱪi tǝswirlinidu.\f*   
\m
\v 2 Aⱨ, ⱪamqining ⱪarsildaxliri!  
\m Qaⱪlirining daⱪangxiwatⱪan,  
\m Atlarning qapqiwatⱪan,  
\m Pingildap ketiwatⱪan jǝng ⱨarwilirining sadaliri!   
\m
\v 3 Ⱪara, atliⱪ lǝxkǝrlǝrning ⱪangⱪixliri,  
\m Ⱪiliqlarning walildaxliri,  
\m Nǝyzilǝrning palildaxliri,  
\m Ɵltürülgǝnlǝrning kɵplüki,  
\m Ɵlüklǝr dɵwǝ-dɵwǝ!  
\m Jǝsǝtlǝrning sani yoⱪtur;  
\m Ular jǝsǝtlǝrgǝ putlixidu.   
\m
\v 4 — Seⱨirlǝrning piri u,  
\m — Əllǝrni paⱨixiwazliⱪi,  
\m Jǝmǝtlǝrni seⱨirliri bilǝn setiwetidu;  
\m Sǝn xerinsuhǝn paⱨixining nurƣun paⱨixilikliri tüpǝylidin,\f □ \fr 3:4 \ft \+bd «Seⱨirlǝrning piri u»\+bd* — «u» bu yǝrdǝ Ninǝwǝ xǝⱨirini kɵrsitidu. \+bd «u... ǝllǝrni paⱨixiwazliⱪi, jǝmǝtlǝrni seⱨirliri bilǝn setiwetidu; sǝn xerinsuhǝn paⱨixining nurƣun paⱨixilikliri tüpǝylidin,...»\+bd* — Ninǝwǝdikilǝr rǝⱨimsizlik, zorawanliⱪtin ⱨǝwǝs alƣan bolupla ⱪalmay, yǝnǝ kɵp ǝllǝrgǝ kɵp jadugǝrlik ⱨǝm hurapatliⱪ ɵrp-adǝtlirini ⱨǝm ɵzlirining paskina butpǝrǝslikini tarⱪatⱪanidi.\f*   
\m
\v 5 Mana, Mǝn sanga ⱪarxilixip qiⱪⱪanmǝn, —  
\m — dǝydu samawiy ⱪoxunlarning Sǝrdari bolƣan Pǝrwǝrdigar,  
\m Kɵnglikingning etikini ⱪayrip yüzünggǝ yepip, seni axkarilaymǝn,  
\m Əllǝrgǝ uyat yǝrliringni,  
\m Padixaⱨliⱪlarƣa nomusungni kɵrsitimǝn.   
\m
\v 6 Üstünggǝ nijasǝtni taxlaymǝn,  
\m Seni xǝrmǝndiqiliktǝ ⱪaldurimǝn,  
\m Seni rǝswa ⱪilimǝn.   
\m
\v 7 Wǝ xundaⱪ boliduki,  
\m Seni kɵrgǝnlǝrning ⱨǝmmisi sǝndin ⱪeqip: —  
\m «Ninǝwǝ wǝyran ⱪilindi! Uning üqün kim ⱨaza tutidu?» — dǝydu;  
\m Mǝn sanga tǝsǝlli bǝrgüqilǝrni nǝdin tepip berimǝn?\f □ \fr 3:7 \ft \+bd «Mǝn sanga tǝsǝlli bǝrgüqilǝrni nǝdin tepip berimǝn?»\+bd* — Naⱨum pǝyƣǝmbǝr muxu yǝrdǝ sɵz oyini ⱪilip ɵzining ismi («tǝsǝlli bǝrgüqi» degǝn mǝnidǝ) üstidǝ kinayilik, ⱨǝjwiy gǝp ⱪilidu. U ɵzining Yǝⱨuda hǝlⱪigǝ bexarǝtliri bilǝn tǝsǝlli bǝrgǝnidi. Biraⱪ «Ninǝwǝ xǝⱨiri üqün «Naⱨum»lar nǝdin tepilidu?».\f*   
\m
\v 8 Sǝn dǝryalarning otturisida turƣan,  
\m Ətrapida sular bolƣan,  
\m Istiⱨkami dengiz bolƣan,  
\m Sepili dengiz bolƣan No-Amon xǝⱨiridin ǝwzǝlmusǝn?   
\m
\v 9 Efiopiyǝmu, Misirmu uning küq-ⱪudriti idi,  
\m Ularning küqi qǝksiz idi;  
\m Put ⱨǝm Liwiyǝliklǝr uningƣa yardǝmqi idi;\f □ \fr 3:9 \ft \+bd «Put ⱨǝm Liwiyǝliklǝr uningƣa yardǝmqi idi»\+bd* — «Put» degǝn yurt ⱨazirⱪi Somaliyǝ. «Liwiyǝ», yǝni «Libya»ning ⱪǝdimki ismi «Kux».\f*   
\m
\v 10 Umu elip ketilip, ǝsirlikkǝ qüxkǝn;  
\m Barliⱪ koqa bexida bowaⱪliri qɵrüp taxliwetildi;  
\m Ular uning mɵtiwǝrliri üqün qǝk taxlidi,  
\m Uning barliⱪ ǝrbabliri zǝnjirdǝ baƣlanƣanidi.\f □ \fr 3:10 \ft \+bd «Umu (No-Amonmu, 8-ayǝtni kɵrüng) elip ketilip, ǝsirlikkǝ qüxkǝn; barliⱪ koqa bexida bowaⱪliri qɵrüp taxliwetildi,....»\+bd* — Misirdiki qong xǝⱨǝr «No-Amon» intayin mustǝⱨkǝm, ⱨǝtta Asuriyǝ xǝⱨiridin tehimu «yengilmǝs» idi. U Nil (dengizdǝk kǝng bolƣan) dǝryasining tɵt eⱪimi arisiƣa jaylaxⱪan bolup, 20000 jǝng ⱨarwisi, 100 dǝrwaziliⱪ zor egiz sepili bar, tɵt mǝmlikǝt bilǝn ittipaⱪdax idi. Xunga u «yengilmǝs bir xǝⱨǝr» dǝp ⱨesablanƣan. Biraⱪ u Asuriyǝ padixaⱨi Axurbanipal tǝripidin miladiyǝdin ilgiriki 665-yili rǝⱨimsizlik bilǝn bitqit ⱪilindi.\f*   
\m
\v 11 Sǝnmu mǝst bolisǝn;  
\m Sǝn mɵkünüwalisǝn;  
\m Sǝn düxmǝndin ⱨimayǝ izdǝp yürisǝn;\f □ \fr 3:11 \ft \+bd «Sǝnmu mǝst bolisǝn; sǝn mɵkünüwalisǝn,...»\+bd* — «sǝn\+bd mu\+bd* mǝst bolisǝn» — tarihta kɵp küqlük xǝⱨǝrlǝr ɵzidǝ turƣuqilarning bihǝstǝlik ⱪilixi wǝ ɵzliridin mǝƣrurlinip ⱨaraⱪ iqip mǝst boluxi bilǝn, düxmǝnlǝr bɵsüp kirgǝn. No-Amonning ǝⱨwalimu bǝlkim xundaⱪ bolƣan, Ninǝwǝning aⱪiwiti jǝzmǝn xundaⱪ bolidu.\f*   
\m
\v 12 Sening barliⱪ istiⱨkamliring huddi tunji mewigǝ kirgǝn ǝnjür dǝrihining ǝnjürlirigǝ ohxaydu;  
\m Birla silkisǝ, ular yegüqining aƣziƣa qüxidu.   
\m
\v 13 Mana, hǝlⱪing xǝⱨiringdǝ ⱪiz-ayallardǝk bolup ⱪaldi;  
\m Zeminingning ⱪowuⱪliri düxmǝnliringgǝ kǝng iqilidu;  
\m Ot tɵmür taⱪaⱪliringni yǝp ketidu.\f □ \fr 3:13 \ft \+bd «hǝlⱪing xǝⱨiringdǝ ⱪiz-ayallardǝk bolup ⱪaldi»\+bd* — bu ikki bisliⱪ gǝp. Birinqidin Ninǝwǝ xǝⱨiridiki kɵp ǝrlǝr xu dǝwrdiki padixaⱨi Sardonopolisⱪa ǝgixip bǝqqiwaz bolup kǝtti. Sardonopolis ɵzi ayalqǝ kiyinip yürǝtti. Bu ixlar Huda aldida ɵzlirigǝ jaza elip kelidiƣan eƣir gunaⱨ idi. Ikkinqidin, jǝnggǝ kǝlgǝndǝ, Asuriyǝ hǝlⱪi ⱪiz-ayallardǝk ⱪorⱪup ketip ⱪaqidiƣanliⱪini kɵrsitidu.\f*   
\m
\v 14 Əmdi muⱨasirigǝ tǝyyarliⱪ ⱪilip su tartip ⱪoy!  
\m Ⱪorƣanliringni mustǝⱨkǝmlǝ!  
\m Seƣiz topidin lay etip,  
\m Ⱨak layni qǝylǝp ⱪoy!  
\m Humdanni raslap ⱪoy!   
\m
\v 15 Ot seni xu yǝrdǝ yǝp ketidu;  
\m Ⱪiliq seni üzüp taxlaydu;  
\m U seni qekǝtkǝ liqinkisidǝk yǝwatidu;  
\m Əmdi ɵzüngni qekǝtkǝ liqinkiliridǝk kɵp ⱪil,  
\m Qekǝtkidǝk ɵzüngni zor kɵp ⱪil!   
\m
\v 16 Sǝn sodigǝrliringni asmandiki yultuzlardin kɵp ⱪilding;  
\m Mana, qekǝtkǝ liqinkisi ⱪanat qiⱪirip, uqup ketidu!\f □ \fr 3:16 \ft \+bd «qekǝtkǝ liqinkisi ⱪanat qiⱪirip, uqup ketidu!»\+bd* — «qekǝtkǝ liqinkisi ... uqup ketidu» degǝnning mǝnisi bǝlkim Ninǝwǝning kɵp sodigǝrliri bexiƣa eƣir kün qüxkǝndǝ uningƣa ⱨeq yardǝm bǝrmǝy, «bikar tǝlǝp» qekǝtkidǝk ⱪeqip ketidu; 17-ayǝtnimu kɵrüng.\f*   
\m
\v 17 Sening ǝrbabliring qekǝtkilǝrdǝk,  
\m Sǝrdarliring mijir-mijir qaⱪqiⱪizlardǝk bolidu;  
\m Mana ular soƣuⱪ künidǝ qitlar iqigǝ kiriwelip makan ⱪilidu;  
\m Ⱪuyax qiⱪⱪanda, ular ⱪeqip ketidu,  
\m Barƣan yerini tapⱪili bolmaydu.\f □ \fr 3:17 \ft \+bd «Sening ǝrbabliring qekǝtkilǝrdǝk, sǝrdarliring mijir-mijir qaⱪqiⱪizlardǝk bolidu; mana ular soƣuⱪ künidǝ qitlar iqigǝ kiriwelip makan ⱪilidu»\+bd* — qekǝtkilǝr soƣuⱪ waⱪitlarda «tonglap ⱪetip ⱪalidu», ⱨeq midirlimas bolup ⱪalidu. Asuriyǝning ǝskǝrliri ohxaxla jǝnggǝ kirgǝndǝ ⱨeq ⱨǝrikǝt ⱪilmay, bǝlkim ⱪorⱪunqtin «ⱪetip ⱪalidu». Andin ular ⱪeqip «uqup ketidu».\f*   
\m
\v 18 Qopanliring mügdǝp ⱪaldi, i Asuriyǝning padixaⱨi;  
\m Sening aⱪsɵngǝkliring jim yatidu;  
\m Hǝlⱪing taƣlar üstigǝ tarⱪilip kǝtti,  
\m Ⱨeqkim ularni yiƣmaydu;\f □ \fr 3:18 \ft \+bd «Qopanliring mügdǝp ⱪaldi, i Asuriyǝning padixaⱨi.... hǝlⱪing taƣlar üstigǝ tarⱪilip kǝtti, ⱨeqkim ularni yiƣmaydu...»\+bd* — «qopanliring» yǝni «hǝlⱪ padiqiliring», «hǝlⱪ baⱪⱪuqiliring» bǝlkim mǝmlikǝtning bihǝtǝrlikigǝ mǝs’ul bolƣanlarni, yǝni padixaⱨning ordisidiki wǝzir-wuzralirini kɵrsitidu. Ⱨeqkim tarⱪilip kǝtkǝn Asuriyǝ hǝlⱪidin hǝwǝr elip ularni yiƣmaydu, baⱪmaydu. 
\fp  \+bd «Hǝlⱪing taƣlar üstigǝ tarⱪilip kǝtti, ⱨeqkim ularni yiƣmaydu...»\+bd* — Asuriyǝ hǝlⱪi tarⱪitilƣandin keyin ⱨǝrgiz ⱪaytidin bir ǝl-yurt bolmiƣan.\f*   
\m
\v 19 Sening yarang dawasiz,  
\m Sening zǝhming eƣirdur;  
\m Hǝwiringni angliƣanlarning ⱨǝmmisi üstüngdin qawak qalidu;  
\m Qünki tohtawsiz rǝzilliking kimning bexiƣa kǝlmigǝndu?