\id LAM
\h Yǝrǝmiyaning yiƣa-zarliri 
\toc1 Yǝrǝmiyaning yiƣa-zarliri 
\toc2 Yǝrǝmiyaning yiƣa-zarliri 
\toc3 Yiƣ. 
\mt1 Yǝrǝmiyaning yiƣa-zarliri  
\c 1
\s1 «Yǝrǝmiya pǝyƣǝmbǝrning yiƣa-zarliri» •••• 1-munajat — Yerusalemning ⱪayƣu-ⱨǝsriti  
\m
\v 1 |א| (Alǝf) Aⱨ!  
\m Ilgiri adǝmlǝr bilǝn liⱪ tolƣan xǝⱨǝr,  
\m Ⱨazir xunqǝ yiganǝ olturidu!  
\m Əllǝr arisida katta bolƣuqi,  
\m Ⱨazir tul hotundǝk boldi!  
\m Ɵlkilǝr üstidin ⱨɵküm sürgǝn mǝlikǝ,  
\m Ⱨaxarƣa tutuldi!\f □ \fr 1:1 \ft \+bd «Aⱨ! Ilgiri adǝmlǝr bilǝn liⱪ tolƣan xǝⱨǝr, ⱨazir xunqǝ yiganǝ olturidu!...»\+bd* — izaⱨat: birinqi babta Yǝrǝmiya Yerusalemni musibǝttǝ bolƣan ayal yaki ⱪiz süpitidǝ tǝswirlǝydu, uning dǝrdidǝ ⱪayƣuridu. Ⱪariximizqǝ, muxu babtiki «u» Yerusalem (Zion)ni kɵrsitidu, xundaⱪla «u» musibǝtlik ayal yaki ⱪiz süpitidǝ kɵrünidu. Birinqi babta «mǝn» — pǝyƣǝmbǝr ɵzini Yerusalemning orniƣa ⱪoyup, musibǝtlik ayal yaki ⱪiz süpitidǝ Yerusalemning ornida ⱪayƣuridu («mǝn» yaki «u» ayalqǝ rodta ipadilǝngǝn).\f*   
\m
\v 2 |ב| (Bǝt) U keqiqǝ aqqiⱪ yiƣa kɵtürmǝktǝ;  
\m Mǝngzidǝ kɵz yaxliri taramlimaⱪta;  
\m Axniliri arisidin,  
\m Uningƣa tǝsǝlli beridiƣan ⱨeqbiri yoⱪtur;  
\m Barliⱪ dostliri uningƣa satⱪunluⱪ ⱪildi,  
\m Ular uningƣa düxmǝn bolup kǝtti.\f □ \fr 1:2 \ft \+bd «Axniliri» ... «dostliri»....\+bd* — Yerusalemƣa ittipaⱪdax bolayli degǝn yat ǝllǝrni yakiYerusalemdikilǝr tayanƣan butlarni kɵrsitidu.\f*  \x + \xo 1:2 \xt Zǝb. 6:6-7\x*   
\m
\v 3 |ג| (Gimǝl) Yǝⱨuda jǝbir-japa ⱨǝm eƣir ⱪulluⱪ astida,  
\m Sürgünlükkǝ qiⱪti;  
\m U ǝllǝr arisida musapir boldi,  
\m Ⱨeq aram tapmaydu;  
\m Uni ⱪoƣliƣuqilarning ⱨǝmmisi,  
\m Uningƣa yetixiwelip, uni tar yolda ⱪistaydu;\f □ \fr 1:3 \ft \+bd «Yǝⱨuda jǝbir-japa ⱨǝm eƣir ⱪulluⱪ astida...»\+bd* — baxⱪa birhil tǝrjimisi «Yǝⱨuda jǝbir-japa ⱨǝm eƣir ⱪulluⱪtin keyin, ...».\f*   
\m
\v 4 |ד| (Dalǝt) Ⱨeqkim ⱨeytlarƣa kǝlmigǝnliki tüpǝylidin,  
\m Zionƣa baridiƣan yollar matǝm tutmaⱪta.  
\m Barliⱪ ⱪowuⱪliri qɵldǝrǝp ⱪaldi,  
\m Kaⱨinliri aⱨ-zar kɵtürmǝktǝ,  
\m Ⱪizliri dǝrd-ǝlǝm iqididur;  
\m Ɵzi bolsa,  
\m Ⱪattiⱪ azablanmaⱪta.   
\m
\v 5 |ה| (He) Küxǝndiliri uningƣa hojayin boldi,  
\m Düxmǝnliri ronaⱪ tapmaⱪta;  
\m Qünki uning kɵpligǝn asiyliⱪliri tüpǝylidin,  
\m Pǝrwǝrdigar uni jǝbir-japaƣa ⱪoydi.  
\m Uning baliliri kǝlmǝskǝ kǝtti,  
\m Küxǝndisigǝ ǝsir bolup sürgün boldi. \f □ \fr 1:5 \ft \+bd «Düxmǝnliri ronaⱪ tapmaⱪta»\+bd* — baxⱪa birhil tǝrjimisi «Düxmǝnliri uni bulang-talang ⱪildi».\f*   
\m
\v 6 |ו| (Waw) Barliⱪ ⱨɵrmǝt-xɵⱨriti Zionning ⱪizidin kǝtti;  
\m Əmirliri yaylaⱪni tapalmiƣan kiyiklǝrdǝk boldi;  
\m Ularning owqidin ɵzini ⱪaqurƣudǝk ⱨeq dǝrmani ⱪalmidi.\f □ \fr 1:6 \ft \+bd «Barliⱪ ⱨɵrmǝt-xɵⱨriti Zionning ⱪizidin kǝtti»\+bd* — yaki «Barliⱪ ⱨɵrmǝt-xɵⱨriti Zionning ⱪizidin elip ketildi».\f*   
\m
\v 7 |ז| (Zain) Harlanƣan, sǝrgǝrdan bolƣan künliridǝ,  
\m Hǝlⱪi küxǝndisining ⱪoliƣa qüxkǝn,  
\m Ⱨeqkim yardǝm ⱪolini sozmiƣan qaƣda,  
\m Yerusalem ⱪǝdimdǝ ɵzigǝ tǝwǝ bolƣanlirini,  
\m Ⱪimmǝtlik bayliⱪlirini yadiƣa kǝltürmǝktǝ;  
\m Küxǝndiliri uningƣa mǝshirilik ⱪaraytti;  
\m Küxǝndiliri uning nabut bolƣanliⱪini mǝshirǝ ⱪilixti.\f □ \fr 1:7 \ft \+bd «Ⱨeqkim yardǝm ⱪolini sozmiƣan qaƣ»\+bd* — Yǝⱨuda ⱨǝrdaim baxⱪa ǝllǝr bilǝn ittipaⱪdax bolmaⱪqi bolup kǝlgǝn — lekin ⱨalⱪiliⱪ pǝyttǝ «ittipaⱪdaxliri» uningƣa ⱨeq yardǝm ⱪilmiƣan.\f*   
\m
\v 8 |ח| (Hǝt) Yerusalem ǝxǝddiy eƣir gunaⱨ sadir ⱪilƣan;  
\m Xuning bilǝn u ⱨaram boldi;  
\m Uning yalingaqliⱪini kɵrgǝqkǝ,  
\m Uni ⱨɵrmǝtligǝnlǝr ⱨazir uni kǝmsitidu;  
\m Uyatta, uⱨ tartⱪiniqǝ u kǝynigǝ buruldi.\f □ \fr 1:8 \ft \+bd «Xuning bilǝn u ⱨaram boldi»\+bd* — baxⱪa birhil tǝrjimisi «Xunga u mazaⱪning obyekti boldi».\f*  \x + \xo 1:8 \xt Yǝx. 47:3\x*   
\m
\v 9 |ט| (Tǝt) Uning ɵz ⱨǝyzliri etǝklirini bulƣiwǝtti;  
\m U aⱪiwitini ⱨeq oylimiƣandur;  
\m Uning yiⱪilixi ajayib boldi;  
\m Uningƣa tǝsǝlli bǝrgüqi yoⱪtur;  
\m — «Aⱨ Pǝrwǝrdigar, harlanƣinimƣa ⱪara!  
\m Qünki düxmǝn \add ⱨalimdin\add* mahtinip kǝtti!»\x + \xo 1:9 \xt Ⱪan. 32:29\x*   
\m
\v 10 |י| (Yod) Küxǝndisi ⱪolini uning ⱪimmǝtlik nǝrsiliri üstigǝ sozdi;  
\m Ɵzining muⱪǝddǝs jayiƣa ǝllǝrning besip kirgǝnlikini kɵrdi;  
\m Sǝn ǝsli ularni ibadǝt jamaitinggǝ «kirixkǝ bolmaydu» dǝp mǝn’i ⱪilƣanƣu!   
\m
\v 11 |כ| (Kaf) Bir qixlǝm nan izdǝp,  
\m Uning hǝlⱪining ⱨǝmmisi uⱨ tartmaⱪta;  
\m Jenini saⱪlap ⱪelix üqünla,  
\m Ular ⱪimmǝtlik nǝrsilirini axliⱪⱪa tegixti.  
\m «Aⱨ Pǝrwǝrdigar, ⱪara!  
\m Mǝn ǝrzimǝs sanaldim.\x + \xo 1:11 \xt Yǝr. 52:6\x*   
\m
\v 12 |ל| (Lamǝd) Əy ɵtüp ketiwatⱪanlar,  
\m Bu silǝr üqün ⱨeq ix ǝmǝsmu?  
\m Ⱪarap baⱪ, mening dǝrd-ǝlimimdǝk baxⱪa dǝrd-ǝlǝm barmidu?  
\m Pǝrwǝrdigar otluⱪ ƣǝzipini qüxürgǝn künidǝ,  
\m Uni mening üstümgǝ yüklidi.\x + \xo 1:12 \xt Ayup 19:21; Zǝb. 69:19-20; Mat. 26:38-40\x*   
\m
\v 13 |מ| (Mǝm) U yuⱪiridin ot yaƣdurdi, ot sɵngǝklirimdin ɵtüp kɵydürdi.  
\m U ularning üstidin ƣǝlibǝ ⱪildi.  
\m U putlirim üqün tor-tuzaⱪni ⱪoyup ⱪoydi,  
\m Meni kǝynimgǝ yandurdi,  
\m U meni nabut ⱪildi,  
\m Kün boyi U meni zǝiplǝxtürdi.   
\m
\v 14 |נ| (Nun) Asiyliⱪlirim boyunturuⱪ bolup boynumƣa baƣlandi;  
\m Ⱪolliri tanini qing qigip qǝmbǝrqas ⱪiliwǝtti;  
\m Asiyliⱪlirim boynumƣa artildi;  
\m U dǝrmanimni mǝndin kǝtküzdi;  
\m Rǝb meni mǝn ⱪarxiliⱪ kɵrsitǝlmǝydiƣanlarning ⱪolliriƣa tapxurdi.   
\m
\v 15 |ס| (Samǝⱪ) Rǝb barliⱪ baturlirimni otturumdila yǝrgǝ uruwǝtti;  
\m U mening hil yigitlirimni ezixkǝ,  
\m Üstümdin ⱨɵküm qiⱪirixⱪa kengǝx qaⱪirdi.  
\m Rǝb goya üzüm kɵlqikidiki üzümlǝrni qǝyligǝndǝk,  
\m Yǝⱨudaning pak ⱪizini qǝyliwǝtti.\f □ \fr 1:15 \ft \+bd «Rǝb barliⱪ baturlirimni otturumdila yǝrgǝ uruwǝtti»\+bd* — «otturumdila» bolsa Yerusalemning otturisida.\f*   
\m
\v 16 |ע| (Ayin) Muxular tüpǝylidin taramlap yiƣlimaⱪtimǝn;  
\m Mening kɵzlirim, mening kɵzlirimdin su eⱪiwatidu;  
\m Manga tǝsǝlli bǝrgüqi, jenimni ǝsligǝ kǝltürgüqi mǝndin yiraⱪtur;  
\m Balilirimning kɵngli sunuⱪtur,  
\m Qünki düxmǝn ƣǝlibǝ ⱪildi.\f □ \fr 1:16 \ft \+bd «Manga tǝsǝlli bǝrgüqi, jenimƣa mǝdǝt bǝrgüqi»\+bd* — Huda Ɵzidur. \+bd «Balilirimning kɵngli sunuⱪtur»\+bd* — oⱪurmǝnlǝrning esidǝ barki, sɵzligüqi ⱨazir Yerusalem, xunga «mening balilirim» ɵzidǝ turuwatⱪanlarni kɵrsitidu, ǝlwǝttǝ.\f*  \x + \xo 1:16 \xt Yǝr. 13:17\x*   
\m
\v 17 |פ| (Pe) Zion ⱪolini sozmaⱪta,  
\m Lekin uningƣa tǝsǝlli bǝrgüqi yoⱪ;  
\m Pǝrwǝrdigar Yaⱪup toƣruluⱪ pǝrman qüxürdi —  
\m Ⱪoxniliri uning küxǝndiliri bolsun!  
\m Yerusalem ular arisida nijis nǝrsǝ dǝp ⱪaraldi.\f □ \fr 1:17 \ft \+bd «Ⱪoxniliri uning küxǝndiliri bolsun!»\+bd* — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «Uning küxǝndiliri ǝtrapiƣa olaxsun!».\f*   
\b  
\m  
\s1 Yerusalem sɵzlǝydu  
\m
\v 18 |צ| (Tsadǝ) Pǝrwǝrdigar ⱨǝⱪⱪaniydur;  
\m Qünki mǝn Uning ǝmrigǝ hilapliⱪ ⱪildim!  
\m Əy, barliⱪ hǝlⱪlǝr, anglanglar!  
\m Dǝrdlirimgǝ ⱪaranglar!  
\m Pak ⱪizlirim, yax yigitlirim sürgün boldi!   
\m
\v 19 |ק| (Kof) Axnilirimni qaⱪirdim,  
\m Lekin ular meni aldiƣanidi;  
\m Jan saⱪliƣudǝk ozuⱪ-tülük izdǝp yürüp,  
\m Kaⱨinlirim ⱨǝm aⱪsaⱪallirim xǝⱨǝrdǝ nǝpǝstin ⱪaldi.\x + \xo 1:19 \xt Yǝr. 30:14\x*   
\m
\v 20 |ר| (Rǝx) Ⱪara, i Pǝrwǝrdigar, qünki azar qekiwatimǝn!  
\m Ⱨǝddidin ziyadǝ asiyliⱪ ⱪilƣinim tüpǝylidin,  
\m Iq-baƣrim ⱪiyniliwatidu,  
\m Yürikim ɵrtilip kǝtti.  
\m Sirtta ⱪiliq \add anisini balisidin\add* juda ⱪildi,  
\m Ɵylirimdǝ bolsa ɵlüm-waba ⱨɵküm sürmǝktǝ!\f □ \fr 1:20 \ft \+bd «Ɵylirimdǝ bolsa ɵlüm-waba ⱨɵküm sürmǝktǝ»\+bd* — ibraniy tilida «Iqidǝ bolsa ɵlüm-waba ⱨɵküm sürmǝktǝ».\f*  \x + \xo 1:20 \xt Yǝx. 16:11; Yǝr. 48:36\x*   
\m
\v 21 |ש| (Xiyn) \add Hǝⱪlǝr\add* aⱨ-zarlirimni anglidi;  
\m Lekin tǝsǝlli bǝrgüqim yoⱪtur;  
\m Düxmǝnlirimning ⱨǝmmisi külpitimdin hǝwǝrdar bolup,  
\m Bu ⱪilƣiningdin huxal boldi;  
\m Sǝn jakarliƣan künni ularning bexiƣa qüxürgǝysǝn,  
\m Xu qaƣda ularning ⱨali meningkidǝk bolidu. \f □ \fr 1:21 \ft \+bd «Sǝn jakarliƣan kün...»\+bd* — Huda Yǝrǝmiyaƣa wǝ baxⱪa pǝyƣǝmbǝrlǝrgǝ Israilni jazalaydiƣan bir künni ⱨǝm yat ǝllǝrni jazalaydiƣan bir künni wǝⱨiy ⱪilƣanidi.\f*   
\m
\v 22 |ת| (Taw) Ularning barliⱪ rǝzillikini kɵz aldingƣa kǝltürgǝysǝn,  
\m Barliⱪ asiyliⱪlirim üqün meni ⱪandaⱪ ⱪilƣan bolsang,  
\m Ularƣimu xundaⱪ ⱪilƣaysǝn;  
\m Qünki aⱨ-zarlirim nurƣundur,  
\m Ⱪǝlbim azabtin zǝiplixip kǝtti!   
\b  
\b  
\m  
\c 2
\s1 2-munajat — Yerusalemning jazalinixi  
\m
\v 1 |א| (Alǝf) Rǝb ƣǝzǝp buluti bilǝn Zion ⱪizini xundaⱪ ⱪaplidi!  
\m U Israilning xǝrǝp-julasini asmandin yǝrgǝ qɵrüwǝtti,  
\m Ƣǝzipi qüxkǝn künidǝ Ɵz tǝhtipǝrini ⱨeq esidǝ ⱪaldurmidi.\f □ \fr 2:1 \ft \+bd «Israilning xǝrǝp-julasi» ... «(Hudaning) Ɵz tǝhtipǝri»\+bd* — bular Hudaning muⱪǝddǝs ibadǝthanisini kɵzdǝ tutuxi mumkin.\f*   
\m
\v 2 |ב| (Bǝt) Rǝb Yaⱪupning barliⱪ turalƣulirini yutuwǝtti, ⱨeq ayimidi;  
\m U ⱪǝⱨri bilǝn Yǝⱨudaning ⱪizining ⱪǝl’ǝ-ⱪorƣanlirining ⱨǝmmisini ƣulatti;  
\m U padixaⱨliⱪni ǝmirliri bilǝn nomusⱪa ⱪoyup,  
\m Yǝr bilǝn yǝksan ⱪiliwǝtti.\f □ \fr 2:2 \ft \+bd «Yaⱪupning barliⱪ turalƣuliri»\+bd* — «Yaⱪup» muxu ayǝtlǝrdǝ Yaⱪupning ǝwladlirini, yǝni Israillarni kɵrsitidu, ǝlwǝttǝ. \+bd «Yǝⱨudaning ⱪizining ⱪǝl’ǝ-ⱪorƣanlirining ⱨǝmmisini ƣulatti»\+bd* — «ⱪǝl’ǝ-ⱪorƣanliri» bǝlkim Yǝⱨudaning mustǝⱨkǝm xǝⱨǝrlirini kɵrsitidu.\f*   
\m
\v 3 |ג| (Gimǝl) U ⱪattiⱪ ƣǝzǝptǝ Israilning ⱨǝmmǝ münggüzlirini kesiwǝtti;  
\m Düxmǝnni tosuƣan ong ⱪolini Uning aldidin tartiwaldi;  
\m Lawuldap kɵygǝn ɵz ǝtrapini yǝp kǝtküqi ottǝk,  
\m U Yaⱪupni kɵydürüwǝtti. \f □ \fr 2:3 \ft \+bd «U ⱪattiⱪ ƣǝzǝptǝ Israilning ⱨǝmmǝ münggüzlirini kesiwǝtti»\+bd* — Tǝwratta, «münggüz»lǝr kɵp ⱨallarda adǝmlǝrning abruy-xɵⱨritini bildüridu. Muxu yǝrdǝ Israilning pǝhri bolƣan abruyluⱪ mɵtiwǝrlirini yaki batur ǝzimǝtlirini kɵrsitixi mumkin. Münggüzlǝr adǝmning bexidin ɵskǝn ǝmǝs! \+bd «U Yaⱪupni kɵydürüwǝtti»\+bd* — muxu yǝrdǝ «Yaⱪup» Yaⱪupning (Israilning) zemini wǝ xǝⱨǝr-yezilirini kɵrsitidu.\f*   
\m
\v 4 |ד| (Dalǝt) Düxmǝndǝk U oⱪyasini kǝrdi;  
\m Uning ong ⱪoli etixⱪa tǝyyarlanƣanidi;  
\m Kɵzigǝ issiⱪ kɵrüngǝnlǝrning ⱨǝmmisini küxǝndisi kǝbi ⱪirdi;  
\m Zion ⱪizining qediri iqidǝ,  
\m Ⱪǝⱨrini ottǝk yaƣdurdi;   
\m
\v 5 |ה| (He) Rǝb düxmǝndǝk boldi;  
\m U Israilni yutuwaldi,  
\m Ordilirining ⱨǝmmisini yutuwaldi;  
\m Uning ⱪǝl’ǝ-ⱪorƣanlirini yoⱪatti,  
\m Yǝⱨudaning ⱪizida matǝm wǝ yiƣa-zarlarni kɵpǝytti.   
\m
\v 6 |ו| (Waw) U Uning kǝpisini baƣqini paqaⱪlatⱪandǝk paqaⱪlatti;  
\m U ibadǝt sorunlirini yoⱪitiwǝtti;  
\m Pǝrwǝrdigar Zionda ⱨeyt-bayramlar ⱨǝm xabatlarni \add hǝlⱪining\add* esidin qiⱪiriwǝtti;  
\m Ƣǝzǝp oti bilǝn padixaⱨ ⱨǝm kaⱨinni qǝtkǝ ⱪeⱪiwǝtti.\f □ \fr 2:6 \ft \+bd «U Uning kǝpisini baƣqini paqaⱪlatⱪandǝk paqaⱪlatti»\+bd* — «Uning kǝpisi» muxu yǝrdǝ yǝnǝ muⱪǝddǝs ibadǝthanini kɵrsitidu; gǝrqǝ ibadǝthana ƣayǝt zor imarǝt bolsimu, ibadǝthana Huda aldida pǝⱪǝt bir «kǝpǝ», waⱪitliⱪ bir nǝrsǝ, halas. \+bd «U ibadǝt sorunlirini yoⱪitiwǝtti»\+bd* — yaki «u ibadǝt sorunini yoⱪitiwǝtti». Bu keyinki tǝrjimǝ toƣra bolsa, umu ibadǝthanini kɵrsitidu. \+bd «Pǝrwǝrdigar Zionda ⱨeyt-bayramlar ⱨǝm xabatlarni hǝlⱪining esidin qiⱪiriwǝtti»\+bd* — «xabatlar», (yǝni «xabat künliri») — «xabat» dǝm elix küni, Huda Israilƣa: Silǝrgǝ muⱪǝddǝs kün bolsun dǝp bekitkǝn, xǝnbǝ künini kɵrsitidu.\f*   
\m
\v 7 |ז| (Zain) Rǝb ⱪurbangaⱨini taxliwǝtti,  
\m Muⱪǝddǝs jayidin waz kǝqti;  
\m U Ziondiki ordilarning sepillirini düxmǝnning ⱪoliƣa tapxurdi;  
\m Ⱨǝtta Pǝrwǝrdigarning ɵyidǝ,  
\m Ular ⱨeyt-ayǝm künidikidǝk tǝntǝnǝ ⱪilixti!   
\m
\v 8 |ח| (Hǝt) Pǝrwǝrdigar Zion ⱪizining sepilini qeⱪiwetixni ⱪarar ⱪilƣan;  
\m U uningƣa \add ⱨalak\add* ɵlqǝm tanisini tartip ⱪoyƣan;  
\m U ⱪolini qeⱪixtin ⱨeq üzmidi;  
\m U ⱨǝm istiⱨkamlarni ⱨǝm sepilni zarlatti;  
\m Ikkisi tǝng ⱨalsirap ⱪayƣurmaⱪta.\f □ \fr 2:8 \ft \+bd «Pǝrwǝrdigar ... uningƣa ⱨalak ɵlqǝm tanisini tartip ⱪoyƣan»\+bd* — demǝk, Ⱨǝmmigǝ Ⱪadir Huda Yerusalemning ⱨalak boluxini alliⱪaqan tǝpsiliy ɵlqǝp ⱪoyƣanidi.\f*   
\m
\v 9 |ט| (Tǝt) Uning dǝrwaziliri yǝr tegigǝ ƣǝrⱪ bolup kǝtti;  
\m U uning tɵmür-taⱪaⱪlirini parǝ-parǝ ⱪiliwǝtti.  
\m Padixaⱨi ⱨǝm ǝmirliri ǝllǝr arisiƣa palandi;  
\m Tǝwrattiki tǝrbiyǝ-yolyoruⱪ yoⱪap kǝtti,  
\m Pǝyƣǝmbǝrliri Pǝrwǝrdigardin wǝⱨiy-kɵrünüxlǝrni izdǝp tapalmaydu.\f □ \fr 2:9 \ft \+bd «Uning dǝrwaziliri yǝr tegigǝ ƣǝrⱪ bolup kǝtti»\+bd* — kona zamanlarda xǝⱨǝrning ⱪowuⱪ-dǝrwaziliri mɵtiwǝrlǝr soraⱪ ⱪilix, nǝsiⱨǝt ⱪilix, mǝsliⱨǝt berixkǝ olturidiƣan jay idi (5:14ni kɵrüng). \+bd «Tǝwrattiki tǝrbiyǝ-yolyoruⱪ»\+bd* — yaki «Tǝwrat». Ibraniy tilida «tǝwrat» degǝn sɵz «yolyoruⱪ», «tǝrbiyǝ» degǝn mǝnidǝ. \+bd «Pǝyƣǝmbǝrliri Pǝrwǝrdigardin wǝⱨiy-kɵrünüxlǝrni izdǝp tapalmaydu»\+bd* — «pǝyƣǝmbǝrliri» Hudaning pǝyƣǝmbǝrliri ǝmǝs, bǝlki «Yǝⱨudaning pǝyƣǝmbǝrliri». Bu kinayilik gǝp, u «sahta pǝyƣǝmbǝrlǝr»ni kɵrsitidu (14-ayǝt, «Yǝr.» 14:13-18nimu kɵrüng); Əzakiyal pǝyƣǝmbǝr wǝ Yǝrǝmiya pǝyƣǝmbǝr alliⱪaqan Yerusalemning wǝyran ⱪilinixi toƣruluⱪ aldin’ala tǝpsiliy bexarǝt bǝrgǝnidi.\f*   
\m
\v 10 |י| (Yod) Zion ⱪizining aⱪsaⱪalliri,  
\m Yǝrdǝ zuwan sürmǝy olturmaⱪta;  
\m Ular baxliriƣa topa-qang qeqixti;  
\m Ular beligǝ bɵz yɵgiwelixti;  
\m Yerusalemning pak ⱪizlirining baxliri yǝrgǝ kirip kǝtküdǝk boldi.   
\m
\v 11 |כ| (Kaf) Mening kɵzlirim taramliƣan yaxlirimdin ⱨalidin kǝtti;  
\m Iqi-baƣrilirim zǝrdapƣa toldi;  
\m Jigirim yǝr yüzigǝ tɵkülüp parǝ-parǝ boldi,  
\m Qünki hǝlⱪimning ⱪizi nabut ⱪilindi,  
\m Qünki xǝⱨǝr koqilirida narsidilǝr ⱨǝm bowaⱪlar ⱨoxsiz yatmaⱪta.   
\m
\v 12 |ל| (Lamǝd) Ular xǝⱨǝr koqilirida yarilanƣanlardǝk ⱨalidin kǝtkǝndǝ,  
\m Anilirining ⱪuqiⱪida yetip jan talaxⱪanda,  
\m Aniliriƣa: «Yemǝk-iqmǝk nǝdǝ?» dǝp yalwuruxmaⱪta.\f □ \fr 2:12 \ft \+bd «Yemǝk-iqmǝk nǝdǝ?»\+bd* — ibraniy tilida: «Nan-xarab nǝdǝ?». Ⱪurƣaⱪqiliⱪ tüpǝylidin bǝlkim pǝⱪǝt xarabla ⱪaldimu, su yoⱪmidu?\f*   
\m
\v 13 |מ| (Mǝm) Mǝn dǝrdinggǝ guwaⱨqi bolup, seni nemigǝ ohxitarmǝn?  
\m Seni nemigǝ selixturarmǝn, i Yerusalem ⱪizi?  
\m Sanga tǝsǝlli berixtǝ, nemini sanga tǝng ⱪilarmǝn, i Zionning pak ⱪizi?  
\m Qünki sening yarang dengizdǝk qǝksizdur;  
\m Kim seni saⱪaytalisun?\f □ \fr 2:13 \ft \+bd «Mǝn dǝrdinggǝ guwaⱨqi bolup, seni nemigǝ ohxitarmǝn? Seni nemigǝ selixturarmǝn, i Yerusalem ⱪizi? Sanga tǝsǝlli berixtǝ, nemini sanga tǝng ⱪilarmǝn, i Zionning pak ⱪizi?...»\+bd* — ayǝttiki barliⱪ sɵzlǝr bǝlkim Zionning dǝrd-ǝlimini ɵlqigili bolmaydiƣanliⱪini kɵrsitixi mumkin (ahirida «yarang» toƣruluⱪ sɵzlǝydu). \+bd «...sening yarang dengizdǝk qǝksizdur»\+bd* — ibraniy tilida «... sening bɵsülgǝn jaying dengizdǝk qǝksizdur».\f*   
\m
\v 14 |נ| (Nun) Pǝyƣǝmbǝrliringning sǝn üqün kɵrgǝnliri bimǝnilik ⱨǝm ǝhmǝⱪliⱪtur;  
\m Ular sening ⱪǝbiⱨlikingni ⱨeq axkarǝ ⱪilmidi,  
\m Xundaⱪ ⱪilip ular sürgün boluxungning aldini almidi.  
\m Əksiqǝ ularning sǝn üqün kɵrgǝnliri yalƣan bexarǝtlǝr ⱨǝm ezitⱪuluⱪlardur. \f □ \fr 2:14 \ft \+bd «...sǝn üqün kɵrgǝnliri yalƣan bexarǝtlǝr»\+bd* — «bexarǝtlǝr» ibraniy tilida «yüklǝr» yaki «yükligǝn bexarǝtlǝr». Adǝttǝ «yük» degǝn sɵz bexarǝtning eƣirliⱪini, wǝzinini, muⱨim sɵz ikǝnlikini kɵrsitidu. Bu yǝrdǝ «yük», xübⱨisizki, ⱨǝjwiy gǝp bolup, muxundaⱪ kixilǝrning «bexarǝtliri» kixilǝrgǝ ⱨeq ilⱨam yaki mǝdǝt bǝrmǝy, ǝksiqǝ, ǝmǝliyǝttǝ, adǝmlǝrgǝ «eƣir yük» artidiƣanliⱪni kɵrsitidu. 
\fp  «Ezitⱪuluⱪ»ning baxⱪa birhil tǝrjimisi «qiⱪirixⱪa (yǝni, sürgün boluxⱪa) sǝwǝbqi» degǝn bolidu.\f*   
\m
\v 15 |ס| (Samǝⱪ) Yeningdin ɵtüwatⱪanlarning ⱨǝmmisi sanga ⱪarap qawaklixidu;  
\m Ular üxⱪirtip Yerusalemning ⱪiziƣa bax qayⱪaxmaⱪta: —  
\m «Güzǝllikning jǝwⱨiri, pütkül jaⱨanning hursǝnliki» dǝp atalƣan xǝⱨǝr muxumidu?»\f □ \fr 2:15 \ft \+bd «Yeningdin ɵtüwatⱪanlarning ⱨǝmmisi sanga ⱪarap qawaklixidu»\+bd* — bu «qawaklixix» mǝshirǝ ⱪilixni bildürsǝ kerǝk. Yǝrusalemni kürsitiƣan «güzǝllikning jǝwⱨiri» «pütkül jaⱨanning hursǝnliki» degǝn ibarilǝr «Zǝb.» 50:2 wǝ 48:2din elinƣan.\f*   
\m
\v 16 |פ| (Pe) Barliⱪ düxmǝnliring sanga ⱪarap aƣzini yoƣan eqip \add mazaⱪ ⱪilmaⱪta\add*,  
\m Ux-ux ⱪilixip, qixlirini ƣuqurlatmaⱪta;  
\m Ular: «Biz uni yutuwalduⱪ!  
\m Bu bǝrⱨǝⱪ biz kütkǝn kündur!  
\m Biz buni ɵz kɵzimiz bilǝn kɵrüxkǝ muyǝssǝr bolduⱪ!» — demǝktǝ.   
\m
\v 17 |ע| (Ayin) Pǝrwǝrdigar Ɵz niyǝtlirini ixⱪa axurdi;  
\m Ⱪǝdimdin tartip Ɵzining bekitkǝn sɵzigǝ ǝmǝl ⱪildi;  
\m U ⱨeq rǝⱨim ⱪilmay ƣulatti;  
\m U düxmǝnni üstüngdin xadlandurdi;  
\m Küxǝndiliringning münggüzini yuⱪiri kɵtürdi.\f □ \fr 2:17 \ft \+bd «Ⱪǝdimdin tartip Ɵzining bekitkǝn sɵzigǝ ǝmǝl ⱪildi...»\+bd* — Pǝrwǝrdigar uzundin buyan (Musa pǝyƣǝmbǝr dǝwridin tartip) Israilƣa butpǝrǝslik wǝ itaǝtsizlikning aⱪiwiti toƣruluⱪ agaⱨlandurup kǝlgǝnidi.\f*   
\m
\v 18 |צ| (Tsadǝ) Ularning kɵngli Rǝbgǝ nida ⱪilmaⱪta!  
\m I Zion ⱪizining sepili!  
\m Yaxliring dǝryadǝk keqǝ-kündüz aⱪsun!  
\m Ɵzünggǝ aram bǝrmǝ;  
\m Yax tamqiliring taramlaxtin aram almisun!\x + \xo 2:18 \xt Yǝr. 14:17; Yiƣ. 1:16\x*   
\m
\v 19 |ק| (Kof) Tün keqidǝ ornungdin tur,  
\m Kǝqtǝ jesǝk baxlinixi bilǝn nida ⱪil!  
\m Kɵnglüngni Rǝbning aldiƣa sudǝk tɵk;  
\m Narsidiliringning ⱨayati üqün uningƣa ⱪolliringni kɵtür!  
\m Ular barliⱪ koqiliring doⱪmuxida ⱪǝⱨǝtqiliktin ⱨalidin kǝtmǝktǝ.   
\m
\v 20 |ר| (Rǝx) Ⱪara, i Pǝrwǝrdigar, oylap baⱪⱪaysǝn,  
\m Sǝn kimgǝ muxundaⱪ muamilǝ ⱪilip baⱪⱪan?!  
\m Ayallar ɵz mewiliri — ǝrkǝ bowaⱪlirini yeyixkǝ bolamdu?  
\m Kaⱨin ⱨǝm pǝyƣǝmbǝrni Rǝbning muⱪǝddǝs jayida ɵltürüxkǝ bolamdu?!\x + \xo 2:20 \xt Yiƣ. 4:10\x*   
\m
\v 21 |ש| (Xiyn) Yaxlar ⱨǝm ⱪerilar koqilarda yetixmaⱪta;  
\m Pak ⱪizlirim wǝ yax yigitlirim ⱪiliqlinip yiⱪildi;  
\m Ularni ƣǝziping qüxkǝn künidǝ ⱪirdingsǝn;  
\m Ularni ⱨeq ayimay soydungsǝn.   
\m
\v 22 |ת| (Taw) Sǝn ⱨeyt-bayram künidǝ jamaǝtni qaⱪirƣandǝk,  
\m Meni tǝrǝp-tǝrǝplǝrdin besixⱪa wǝⱨimilǝrni qaⱪirding;  
\m Pǝrwǝrdigarning ƣǝzǝp künidǝ ⱪaqⱪanlar yaki tirik ⱪalƣanlar yoⱪ idi;  
\m Ɵzüm ǝrkilitip qong ⱪilƣanlarni düxminim yǝp kǝtti.\f □ \fr 2:22 \ft \+bd «Meni tǝrǝp-tǝrǝplǝrdin besixⱪa wǝⱨimilǝrni qaⱪirding»\+bd* — «Yǝr.» 20:3 wǝ 10ni kɵrüng.\f*   
\b  
\b  
\m  
\c 3
\s1 3-munajat — Jaza wǝ ümid •••• Azab tartⱪuqi dǝrd-ǝlǝm tɵkidu  
\m
\v 1 |א| (Alǝf) Mǝn uning ƣǝzǝp tayiⱪini yǝp jǝbir-zulum kɵrgǝn adǝmdurmǝn.\f □ \fr 3:1 \ft \+bd «Mǝn uning ƣǝzǝp tayiⱪini yǝp jǝbir-zulum kɵrgǝn adǝmdurmǝn...»\+bd* — 3-babta (1-66) sɵzligüqi bǝlkim Yǝrǝmiyaning ɵzi; u bǝzi yǝrlǝrdǝ (1) «Yerusalemƣa wǝkil bolup» sɵzlǝydu; (2) (bizningqǝ) yǝnǝ bǝzi yǝrlǝrdǝ Muⱪǝddǝs Roⱨ uning arⱪiliⱪ Mǝsiⱨning gunaⱨimiz üqün tartidiƣan ⱪurbanliⱪ azablirini aldin’ala kɵrsitidu. \+bd «Mǝn uning ƣǝzǝp tayiⱪini yǝp jǝbir-zulum kɵrgǝn adǝmdurmǝn»\+bd* — muxu ayǝttiki «adǝm» degǝn sɵz, adǝttǝ «ǝrkǝk», «oƣul bala», batur-palwanni kɵrsitidu.\f*   
\m
\v 2 Meni U ⱨǝydiwǝtti,  
\m Nurƣa ǝmǝs, bǝlki ⱪarangƣuluⱪⱪa mangdurdi;   
\m
\v 3 Bǝrⱨǝⱪ, U kün boyi ⱪolini manga ⱪayta-ⱪayta ⱨujum ⱪildurdi;   
\m
\v 4 |ב| (Bǝt) Ətlirimni wǝ terilirimni ⱪaⱪxal ⱪiliwǝtti,  
\m Sɵngǝklirimni sunduruwǝtti.   
\m
\v 5 U manga muⱨasirǝ ⱪurdi,  
\m Ɵt süyi wǝ japa bilǝn meni ⱪapsiwaldi.   
\m
\v 6 U meni ɵlgili uzun bolƣanlardǝk ⱪapⱪarangƣu jaylarda turuxⱪa mǝjbur ⱪildi.   
\m
\v 7 |ג| (Gimǝl) U meni qiⱪalmaydiƣan ⱪilip qitlap ⱪorxiwaldi;  
\m Zǝnjirimni eƣir ⱪildi.   
\m
\v 8 Mǝn warⱪirap nida ⱪilsammu,  
\m U duayimni ⱨeq ixtimidi.   
\m
\v 9 U yollirimni jipsilaxⱪan tax tam bilǝn tosuwaldi,  
\m Qiƣir yollirimni ǝgri-toⱪay ⱪiliwǝtti.   
\m
\v 10 |ד| (Dalǝt) U manga paylap yatⱪan eyiⱪtǝk,  
\m Pistirmida yatⱪan xirdǝktur.   
\m
\v 11 Meni yollirimdin burap tetma-titma ⱪildi;  
\m Meni tügǝxtürdi.   
\m
\v 12 U oⱪyasini kerip,  
\m Meni oⱪining ⱪarisi ⱪildi.   
\m
\v 13 |ה| (He) Oⱪdenidiki oⱪlarni bɵrǝklirimgǝ sanjitⱪuzdi.\f □ \fr 3:13 \ft \+bd «Oⱪdenidiki oⱪlarni bɵrǝklirimgǝ sanjitⱪuzdi»\+bd* — ibraniylar bɵrǝkni wijdan yaki ⱨessiyatning mǝnbǝsi dǝp ⱪaraytti.\f*   
\m
\v 14 Mǝn ɵz hǝlⱪimgǝ rǝswa obyekti,  
\m Kün boyi ularning mǝshirǝ nahxisining nixani boldum.   
\m
\v 15 U manga zǝrdabni toyƣuqǝ yutⱪuzup,  
\m Kǝkrǝ süyini toyƣuqǝ iqküzdi.   
\m
\v 16 |ו| (Waw) U qixlirimni xeƣil taxlar bilǝn qeⱪiwǝtti,  
\m Meni küllǝrdǝ tügüldürdi;   
\m
\v 17 Jenim tinq-hatirjǝmliktin yiraⱪlaxturuldi;  
\m Arambǝhxning nemǝ ikǝnlikini untup kǝttim.\f □ \fr 3:17 \ft \+bd «Jenim tinq-hatirjǝmliktin yiraⱪlaxturuldi»\+bd* — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «Jenimni tinq-hatirjǝmliktin yiraⱪlaxturdungsǝn».\f*   
\m
\v 18 Mǝn: «Dǝrmanim ⱪalmidi, Pǝrwǝrdigardin ümidim ⱪalmidi» — dedim.   
\m
\v 19 |ז| (Zain) Mening har ⱪilinƣanlirimni, sǝrgǝdan bolƣanlirimni,  
\m Əmǝn wǝ ɵt süyini \add yǝp-iqkinimni\add* esinggǝ kǝltürgǝysǝn!\f □ \fr 3:19 \ft \+bd «Mening har ⱪilinƣanlirimni, sǝrgǝdan bolƣanlirimni, ǝmǝn wǝ ɵt süyini yǝp-iqkinimni esinggǝ kǝltürgǝysǝn!»\+bd* — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «Mening har ⱪilinƣanlirim, mening sǝrgǝrdan bolƣanlirimni ǝslisǝm, ǝmǝn yegǝndǝk wǝ ɵt süyini iqiwalƣandǝk bolimǝn».\f*   
\m
\v 20 Jenim bularni ⱨǝrdaim ǝslǝwatidu,  
\m Yǝrgǝ kirip kǝtküdǝk bolmaⱪta.   
\m
\v 21 Lekin xuni kɵnglümgǝ kǝltürüp ǝslǝymǝnki,  
\m Xuning bilǝn ümid ⱪaytidin yanidu, —\x + \xo 3:21 \xt Zǝb. 73:17\x*   
\m
\v 22 |ח| (Hǝt) Mana, Pǝrwǝrdigarning ɵzgǝrmǝs meⱨribanliⱪliri! Xunga biz tügǝxmiduⱪ;  
\m Qünki Uning rǝⱨimdilliⱪlirining ayiƣi yoⱪtur;\f □ \fr 3:22 \ft \+bd «Pǝrwǝrdigarning ɵzgǝrmǝs meⱨribanliⱪliri! Xunga biz tügǝxmiduⱪ;...»\+bd* — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «Pǝrwǝrdigarning ɵzgǝrmǝs meⱨribanliⱪliri ⱨǝrgiz üzülmǝydu;...»\f*  \x + \xo 3:22 \xt Yǝx. 1:9; Ⱨab. 3:13\x*   
\m
\v 23 Ular ⱨǝr sǝⱨǝrdǝ yengilinidu;  
\m Sening ⱨǝⱪiⱪǝt-sadiⱪliⱪing tolimu moldur!\x + \xo 3:23 \xt Zǝb. 30:5\x*   
\m
\v 24 Ɵz-ɵzümgǝ: «Pǝrwǝrdigar mening nesiwǝmdur;  
\m Xunga mǝn Uningƣa ümid baƣlaymǝn» — dǝymǝn.\x + \xo 3:24 \xt Ⱨab. 2:3\x*   
\m
\v 25 |ט| (Tǝt) Pǝrwǝrdigar Ɵzini kütkǝnlǝrgǝ,  
\m Ɵzini izdigǝn jan igisigǝ meⱨribandur;   
\m
\v 26 Pǝrwǝrdigarning nijatini kütüx,  
\m Uni süküt iqidǝ kütüx yahxidur.\f □ \fr 3:26 \ft \+bd «Uni süküt iqidǝ kütüx yahxidur»\+bd* — «süküt iqidǝ» degǝnlik muxu yǝrdǝ yǝnǝ «sǝwr-taⱪǝt bilǝn» degǝnnimu bildüridu.\f*   
\m
\v 27 Adǝmning yax waⱪtida boyunturuⱪni kɵtürüxi yahxidur.\f □ \fr 3:27 \ft \+bd «Adǝmning yax waⱪtida boyunturuⱪni kɵtürüxi yahxidur»\+bd* — bu ayǝtning bǝlkim ikki mǝnisi bar: — (1) adǝm yax waⱪtida japa-muxǝⱪǝtni kɵrüx yahxi ixtur; (2) Babilning boyunturuⱪi yüklǝngǝnlǝr (sürgün bolƣanlar) arisidin yaxlar ahirida bu boyunturuⱪning (tǝhminǝn 60 yildin keyin) elip taxlinixini kɵrǝlǝydu. Xunga xu qaƣda «boyunturuⱪni kɵtürgǝn yaxlar»ning bǝhti bolidu; ularƣa nisbǝtǝn «yaxliⱪta boyunturuⱪni kɵtürüx yahxi ixtur».\f*   
\m
\v 28 |י| (Yod) U yeganǝ bolup süküt ⱪilip oltursun;  
\m Qünki Rǝb buni uningƣa yüklidi.   
\m
\v 29 Yüzini topa-tupraⱪⱪa tǝgküzsun,  
\m — Eⱨtimal, ümid bolup ⱪalar?\f □ \fr 3:29 \ft \+bd «Yüzini topa-tupraⱪⱪa tǝgküzsun»\+bd* — ibraniy tilida «aƣzini tupraⱪⱪa bastursun». Bu ⱨǝrikǝt ⱪattiⱪ dua-tilawǝt ⱪilixni bildüridu.\f*  \x + \xo 3:29 \xt Ros. 8:22\x*   
\m
\v 30 Mǝngzini urƣuqiƣa tutup bǝrsun;  
\m Til-aⱨanǝtlǝrni toyƣuqǝ ixitsun!   
\m
\v 31 |כ| (Kaf) Qünki Rǝb ǝbǝdil-ǝbǝd insandin waz kǝqmǝydu;   
\m
\v 32 Azar bǝrgǝn bolsimu,  
\m Ɵzgǝrmǝs meⱨribanliⱪlirining molluⱪi bilǝn iqini aƣritidu;   
\m
\v 33 Qünki U insan balilirini har ⱪilixni yaki azablaxni haliƣan ǝmǝstur.   
\m
\v 34 |ל| (Lamǝd) Yǝr yüzidiki barliⱪ ǝsirlǝrni ayaƣ astida yanjixⱪa,   
\m
\v 35 Ⱨǝmmidin Aliy Bolƣuqining aldida adǝmni ɵz ⱨǝⱪⱪidin mǝⱨrum ⱪilixⱪa,   
\m
\v 36 Insanƣa ɵz dǝwasida uwal ⱪilixⱪa, — Rǝb bularning ⱨǝmmisigǝ guwaⱨqi ǝmǝsmu?   
\m
\v 37 |מ| (Mǝm) Rǝb uni buyrumiƣan bolsa,  
\m Kim deginini ǝmǝlgǝ axuralisun?\x + \xo 3:37 \xt Zǝb. 33:9\x*   
\m
\v 38 Külpǝtlǝr bolsun, bǝht-saadǝt bolsun, ⱨǝmmisi Ⱨǝmmidin Aliy Bolƣuqining aƣzidin kǝlgǝn ǝmǝsmu? \x + \xo 3:38 \xt Yǝx. 45:7; Am. 3:6\x*   
\m
\v 39 Əmdi tirik bir insan nemǝ dǝp aƣrinidu,  
\m Adǝm balisi gunaⱨlirining jazasidin nemǝ dǝp waysaydu?\f □ \fr 3:39 \ft \+bd «Əmdi tirik bir insan nemǝ dǝp aƣrinidu, adǝm balisi gunaⱨlirining jazasidin nemǝ dǝp waysaydu?»\+bd* — gunaⱨlirimizning tegixlik jazasi jismaniy ⱨǝm roⱨiy ɵlüm bolsa, biz tirik qaƣda xu tegixlik jazani tehi tartmiduⱪ.\f*   
\m
\v 40 |נ| (Nun) Yollirimizni tǝkxürüp sinap bilǝyli,  
\m Pǝrwǝrdigarning yeniƣa yǝnǝ ⱪaytayli;   
\m
\v 41 Ⱪollirimizni kɵnglimiz bilǝn billǝ ǝrxtiki Tǝngrigǝ kɵtürǝyli!   
\m
\v 42 Biz itaǝtsizlik ⱪilip sǝndin yüz ɵriduⱪ;  
\m Sǝn kǝqürüm ⱪilmiding.   
\m
\v 43 |ס| (Samǝⱪ) Sǝn ɵzüngni ƣǝzǝp bilǝn ⱪaplap, bizni ⱪoƣliding;  
\m Sǝn ɵltürdüng, ⱨeq rǝⱨim ⱪilmiding.   
\m
\v 44 Sǝn Ɵzüngni bulut bilǝn ⱪapliƣansǝnki,  
\m Dua-tilawǝt uningdin ⱨeq ɵtǝlmǝs.   
\m
\v 45 Sǝn bizni hǝlⱪlǝr arisida daxⱪal wǝ nijasǝt ⱪilding.   
\m
\v 46 |פ| (Pe) Barliⱪ düxmǝnlirimiz bizgǝ ⱪarap aƣzini yoƣan eqip \add mazaⱪ ⱪildi\add*;   
\m
\v 47 Üstimizgǝ qüxti alaⱪzadilik wǝ ora-tuzaⱪ,  
\m Wǝyranqiliⱪ ⱨǝm ⱨalakǝt.   
\m
\v 48 Hǝlⱪimning ⱪizi nabut bolƣini üqün,  
\m Kɵzümdin yaxlar ɵstǝng bolup aⱪmaⱪta.   
\m
\v 49 |ע| (Ayin) Kɵzüm yaxlarni üzülmǝy tɵküwatidu,  
\m Ular ⱨeq tohtiyalmaydu,   
\m
\v 50 Taki Pǝrwǝrdigar asmanlardin tɵwǝngǝ nǝzǝr selip \add ⱨalimizƣa\add* ⱪariƣuqǝ.   
\m
\v 51 Mening kɵzüm Roⱨimƣa azab yǝtküzmǝktǝ,  
\m Xǝⱨirimning barliⱪ ⱪizlirining Ⱨali tüpǝylidin.   
\m
\v 52 |צ| (Tsadǝ) Manga sǝwǝbsiz düxmǝn bolƣanlar,  
\m Meni ⱪuxtǝk ⱨǝdǝp owlap kǝldi.   
\m
\v 53 Ular orida jenimni üzmǝkqi bolup,  
\m Üstümgǝ taxni qɵridi.   
\m
\v 54 Sular beximdin texip aⱪti;  
\m Mǝn: «Üzüp taxlandim!» — dedim.\f □ \fr 3:54 \ft \+bd «Sular beximdin texip aⱪti; Mǝn: «Üzüp taxlandim!» — dedim»\+bd* — oⱪurmǝnlǝrning esidǝ barki, Yǝrǝmiya pǝyƣǝmbǝr «su azgili»ƣa taxliwetilgǝn. Lekin muxu ayǝtlǝrdǝ eytilƣan dǝrdlǝr axu sǝrgüzǝxttin exip ketidu.\f*   
\m
\v 55 |ק| (Kof) Ⱨangning tüwliridin namingni qaⱪirip nida ⱪildim, i Pǝrwǝrdigar;   
\m
\v 56 Sǝn awazimni angliding;  
\m Ⱪutulduruxⱪa nidayimƣa ⱪuliⱪingni yupuruwalmiƣin!   
\m
\v 57 Sanga nida ⱪilƣan künidǝ manga yeⱪin kǝlding,  
\m «Ⱪorⱪma» — deding.   
\m
\v 58 |ר| (Rǝx) I rǝb, jenimning dǝwasini ɵzüng soriding;  
\m Sǝn manga ⱨǝmjǝmǝt bolup ⱨayatimni ⱪutⱪuzdung.   
\m
\v 59 I Pǝrwǝrdigar, manga bolƣan uwalliⱪni kɵrdüngsǝn;  
\m Mǝn üqün ⱨɵküm qiⱪarƣaysǝn;   
\m
\v 60 Sǝn ularning manga ⱪilƣan barliⱪ ɵqmǝnliklirini,  
\m Barliⱪ ⱪǝstlirini kɵrdungsǝn.   
\m
\v 61 |ש| (Xiyn) I Pǝrwǝrdigar, ularning aⱨanǝtlirini,  
\m Meni barliⱪ ⱪǝstligǝnlirini anglidingsǝn,   
\m
\v 62 Manga ⱪarxi turƣanlarning xiwirlaxlirini,  
\m Ularning kün boyi kǝynimdin kusur-kusur ⱪilixⱪanlirini anglidingsǝn.   
\m
\v 63 Olturƣanlirida, turƣanlirida ularƣa ⱪariƣaysǝn!  
\m Mǝn ularning \add mǝshirǝ\add* nahxisi boldum.   
\m
\v 64 |ת| (Taw) Ularning ⱪolliri ⱪilƣanliri boyiqǝ,  
\m i Pǝrwǝrdigar, bexiƣa jaza yandurƣaysǝn;   
\m
\v 65 Ularning kɵngüllirini kaj ⱪilƣaysǝn!  
\m Bu sening ularƣa qüxidiƣan lǝniting bolidu!   
\m
\v 66 Ƣǝzǝp bilǝn ularni ⱪoƣliƣaysǝn,  
\m Ularni Pǝrwǝrdigarning asmanliri astidin yoⱪatⱪaysǝn!   
\b  
\b  
\m  
\c 4
\s1 4-munajat — Harabilik iqidǝ turƣan Yerusalem  
\m
\v 1 |א| (Alǝf) Aⱨ! Altun xunqǝ julasiz bolup kǝtti!  
\m Sap altun xunqǝ tutuⱪ bolup kǝtti!  
\m Muⱪǝddǝs ɵydiki taxlar ⱨǝrbir koqining bexiƣa tɵkülüp qeqildi!\f □ \fr 4:1 \ft \+bd «Muⱪǝddǝs ɵydiki taxlar...»\+bd* — muⱪǝddǝs ibadǝthanining tǝrkibi bolƣan yoƣan oyulƣan taxlarni kɵrsitidu. Bǝzi alimlar «taxlar» muⱪǝddǝs ibadǝthanidiki «gɵⱨǝr, yaⱪutlar»ni kɵrsitidu, dǝp ⱪaraydu; lekin bu gɵⱨǝrlǝrni Neboⱪadnǝsar miladiyǝdin ilgiriki 605-yili Babilƣa elip kǝtkǝnidi.\f*   
\m
\v 2 |ב| (Bǝt) Zionning oƣulliri xunqǝ ⱪimmǝtlik,  
\m Sap altunƣa tegixküsiz idi,  
\m Ⱨazir sapal kozilardǝk,  
\m Sapalqining ⱪoli yasiƣanliriqilikmu \add ⱪimmiti yoⱪ\add* dǝp ⱪariliwatidu!   
\m
\v 3 |ג| (Gimǝl) Ⱨǝtta qilbɵrilǝr ǝmqikini tutup berip balilirini emitidu;  
\m Lekin mening hǝlⱪim qɵldiki tɵgiⱪuxlarƣa ohxax rǝⱨimsiz boldi.\f □ \fr 4:3 \ft \+bd «...mening hǝlⱪim qɵldiki tɵgiⱪuxlarƣa ohxax rǝⱨimsiz boldi»\+bd* — tɵgiⱪuxlar adǝttǝ ɵz balilirini baⱪmaydu; baliliri ɵz-ɵzini baⱪidu.\f*   
\m
\v 4 |ד| (Dalǝt) Bowaⱪning tili ussuzluⱪtin tangliyiƣa qaplixiwatidu;  
\m Kiqik balilar nan tilimǝktǝ,  
\m Ⱨeqkim ularƣa oxtup bǝrmǝywatidu.   
\m
\v 5 |ה| (He) Nazunemǝtlǝrni yǝp kɵngǝnlǝr koqilarda sarƣiyip yüridu;  
\m Sɵsün kiyim kiydürülüp qong ⱪilinƣanlar tezǝklikni ⱪuqaⱪlap yetiwatidu.   
\m
\v 6 |ו| (Waw) Hǝlⱪimning ⱪizining ⱪǝbiⱨlikigǝ qüxkǝn jaza Sodomning gunaⱨining jazasidin eƣirdur;  
\m Qünki Sodom biraⱪla ɵrüwetilgǝnidi, ⱨeq adǝmning ⱪoli uni ⱪiynimiƣanidi.\f □ \fr 4:6 \ft \+bd «Hǝlⱪimning ⱪizining ⱪǝbiⱨlikigǝ qüxkǝn jaza Sodomning gunaⱨining jazasidin eƣirdur; qünki Sodom biraⱪla ɵrüwetilgǝnidi, ⱨeq adǝmning ⱪoli uni ⱪiynimiƣanidi»\+bd* — oⱪurmǝnlǝrning esidǝ barki, Huda Sodom xǝⱨirining üstigǝ ot-günggürt yaƣdurup jazaliƣan. Xuning bilǝn uning tartⱪan jazasi intayin ⱪisⱪa bolƣan, Yerusalemningkidǝk uzunƣiqǝ sozulƣan ǝmǝs, yǝnǝ kelip u «adǝmning ⱪoli»ning zorawanliⱪiƣa uqriƣan ǝmǝs.\f*   
\m
\v 7 |ז| (Zain) Hǝlⱪimning «Nazariy»liri bolsa ⱪardin sap, süttin aⱪ, teni ⱪizil yaⱪutlardin parⱪiraⱪ idi,  
\m Tǝⱪi-turⱪi kɵk yaⱪuttǝk idi.\f □ \fr 4:7 \ft \+bd «Hǝlⱪimning «Nazariy»liri bolsa ⱪardin sap, süttin aⱪ, ... tǝⱪi-turⱪi kɵk yaⱪuttǝk idi»\+bd* — «Nazariy»lar bolsa mǝlum mǝzgildǝ yaki ɵmürwayǝt ɵzlirini Hudaƣa alaⱨidǝ atap tapxurƣan kixilǝrdur. Ular «Nazariy» bolƣan waⱪitta qaqlirini qüxürmǝytti, ⱨeqⱪandaⱪ ⱨaraⱪ-xarab iqmǝytti (Tǝwrat, «Qɵl.» 6:1-21ni kɵrüng).\f*   
\m
\v 8 |ח| (Hǝt) Ⱨazir qirayliri ⱪurumdin ⱪara;  
\m Koqilarda kixilǝr toniyalmiƣudǝk bolup ⱪaldi;  
\m Bir terǝ-bir ustihan bolup ⱪaldi;  
\m U ⱪaⱪxallixip yaƣaqtǝk bolup kǝtti. \f □ \fr 4:8 \ft \+bd «Bir terǝ-bir ustihan bolup ⱪaldi»\+bd* — ibraniy tilida: «terisi ustihanliriƣa qaplixidu».\f*   
\m
\v 9 |ט| (Tǝt) Ⱪiliqta ɵltürülgǝnlǝr ⱪǝⱨǝtqiliktǝ ɵlgǝnlǝrdin bǝhtliktur;  
\m Qünki ular ⱪaⱪxal bolup kǝtmǝktǝ,  
\m Tupraⱪning mewiliri bolmiƣaqⱪa yiⱪitilmaⱪta.   
\m
\v 10 |י| (Yod) Baƣri yumxaⱪ ayallar ɵz ⱪolliri bilǝn balilirini ⱪaynitip pixurdi;  
\m Hǝlⱪimning ⱪizi nabut ⱪilinƣinida balilar ularning gɵxi bolup ⱪaldi.   
\m
\v 11 |כ| (Kaf) Pǝrwǝrdigar ⱪǝⱨrini qüxürüp piƣandin qiⱪti,  
\m Otluⱪ ƣǝzipini tɵkti;  
\m Zionda bir ot yeⱪip,  
\m Uning ullirini yutuwǝtti.   
\m
\v 12 |ל| (Lamǝd) Yǝr yüzidiki padixaⱨlar wǝ jaⱨanda barliⱪ turuwatⱪanlar bolsa,  
\m Nǝ küxǝndǝ nǝ düxmǝnning Yerusalemning ⱪowuⱪliridin bɵsüp kiridiƣanliⱪiƣa ixǝnmǝytti.   
\m
\v 13 |מ| (Mǝm) Ⱨalbuki, pǝyƣǝmbǝrlirining gunaⱨliri tüpǝylidin,  
\m Kaⱨnlirining ⱪǝbiⱨlikliri tüpǝylidin,  
\m Ularning \add Zionda\add* ⱨǝⱪⱪaniylarning ⱪanlirini tɵkkǝnliki tüpǝylidin,  
\m — Bu ix \add bexiƣa\add* qüxti!\f □ \fr 4:13 \ft \+bd «Pǝyƣǝmbǝrlǝrning gunaⱨliri»ni ǝmǝs, bǝlki «pǝyƣǝmbǝrlirining gunaⱨliri»\+bd* — Israilda turƣan bu «pǝyƣǝmbǝrlǝr» Hudani ǝmǝs, bǝlki hǝlⱪni razi ⱪilix üqün sɵz ⱪiliwatⱪan sahta pǝyƣǝmbǝrlǝrni kɵrsitidu.\f*   
\m
\v 14 |נ| (Nun) Ⱨazir ular ⱪarƣulardǝk koqilarda tenǝp yürmǝktǝ,  
\m Ular ⱪanƣa bulƣanƣanki,  
\m Ⱨeqkim kiyimlirigǝ tǝgküqi bolmaydu. \f □ \fr 4:14 \ft \+bd «Ular ⱪanƣa bulƣanƣanki, ⱨeqkim kiyimlirigǝ tǝgküqi bolmaydu»\+bd* — Musa pǝyƣǝmbǝrgǝ tapilanƣan ⱪanun boyiqǝ, «ɵlük»kǝ tǝgkǝn adǝm «bulƣanƣan», «napak» ⱨesablinatti. Ɵlgǝn nǝrsilǝrgǝ yaki «napak» adǝmlǝrgimu tǝgkǝn kixilǝr ɵzliri bir mǝzgilgiqǝ «napak» bolidu. Muxu kaⱨinlar wǝ pǝyƣǝmbǝrlǝr xunqǝ kɵp adǝmlǝrni ɵltürgǝnki, kiyim-keqǝkliri ⱨǝrdaim «bulƣanƣan» bolup, ⱨeqkim ularƣa tegixkǝ petinalmaytti.\f*   
\m
\v 15 |ס| (Samǝⱪ) Hǝⱪ ularƣa: «Yoⱪulux! Napaklar! Yoⱪulux! Yoⱪulux, bizgǝ tǝgküqi boluxma!» dǝp warⱪirixmaⱪta.  
\m Ular ⱪeqip tǝrǝp-tǝrǝpkǝ sǝrgǝrdan bolup kǝtti;  
\m Lekin ǝllǝr: «ularning arimizda turuxiƣa bolmaydu!» — dǝwatidu.   
\m
\v 16 |פ| (Pe) Pǝrwǝrdigar Ɵzi ularni tarⱪitiwǝtti;  
\m U ularni ⱪayta nǝzirigǝ almaydu;  
\m Kaⱨinlarning ⱨɵrmiti ⱪilinmidi,  
\m Yaxanƣanlarmu ⱨeq meⱨribanliⱪ kɵrmidi.\f □ \fr 4:16 \ft \+bd «Pǝrwǝrdigar Ɵzi ularni tarⱪitiwǝtti»\+bd* — ibraniy tilida sɵzmusɵz: «Pǝrwǝrdigarning yüzi ularni tarⱪitiwǝtti» deyilidu.\f*   
\m
\v 17 |ע| (Ayin) Kɵzimiz yardǝmni biⱨudǝ kütüp ⱨalidin kǝtti;  
\m Dǝrwǝⱪǝ bizni ⱪutⱪuzalmiƣan bir ǝlni kütüp kɵzǝt munarlirimizda turup kǝlduⱪ.\f □ \fr 4:17 \ft \+bd «...bizni ⱪutⱪuzalmiƣan bir ǝl»\+bd* — Israil ⱨǝrdaim awwal Misir bilǝn, andin Asuriyǝ bilǝn ittipaⱪ tüzimǝkqi bolup, ulardin yardǝm soraytti (mǝsilǝn, 5:6ni, «Yǝr.» 2:18ni kɵrüng).\f*  \x + \xo 4:17 \xt Əz. 29:16\x*   
\m
\v 18 |צ| (Tsadǝ) Düxmǝnlirimiz izimizdin ⱪoƣlap yürdi;  
\m Xunga koqilarda yürǝlmǝyttuⱪ;  
\m Əjilimiz yeⱪinlaxti, künlirimiz toxti;  
\m Qünki ǝjilimiz kǝldi!   
\m
\v 19 |ק| (Kof) Peyimizgǝ qüxkǝnlǝr asmandiki bürkütlǝrdin ittik;  
\m Taƣlardimu bizni ⱪoƣlap yügürdi,  
\m Bayawandimu bizni bɵktürmidǝ paylaxti.   
\m
\v 20 |ר| (Rǝx) Jenimizning nǝpisi bolƣan, Pǝrwǝrdigarning Mǝsiⱨ ⱪilƣini ularning ora-tuzaⱪlirida tutuldi;  
\m Biz u toƣrisida: «uning sayisidǝ ǝllǝr arisida yaxaymiz» dǝp oyliduⱪ!\f □ \fr 4:20 \ft \+bd «Pǝrwǝrdigarning Mǝsiⱨ ⱪilƣini»\+bd* — Israilning padixaⱨini kɵrsitidu. 
\fp  «Mǝsiⱨ ⱪilix» kona bir ɵrp-adǝtkǝ ⱪaritilƣan. Tǝwrattiki bǝlgilimidǝ, yengi padixaⱨ tiklinix murasimida bexiƣa puraⱪliⱪ yaƣ ⱪuyulatti. Bu «mǝsiⱨ ⱪilix» (yaki «mǝsiⱨlǝx») dǝp atalƣan. Keyin padixaⱨ «mǝsiⱨ ⱪilinƣan» yaki «Pǝrwǝrdigarning mǝsiⱨ ⱪilƣini» («Pǝrwǝrdigarning mǝsiⱨligini») dǝp atalƣan. «Mǝsiⱨ ⱪilix» murasimi Hudaning ⱨoⱪuⱪi wǝ alaⱨidǝ yardimi uningƣa tapxurulƣanliⱪini kɵrsitidu. 
\fp  Əysa «Mǝsiⱨ»ning üstigǝ bolsa yaƣ ǝmǝs, bǝlki Muⱪǝddǝs Roⱨ ⱪuyulƣan.\f*   
\m
\v 21 |ש| (Xiyn) I uz zeminida turƣuqi, Edomning ⱪizi, huxal-huram yayriƣin!  
\m Lekin bu \add jaza\add* ⱪǝdǝⱨi sangimu ɵtidu;  
\m Sǝnmu mǝst bolisǝn, yalingaqlinisǝn!\f □ \fr 4:21 \ft \+bd «I uz zeminida turƣuqi, Edomning ⱪizi, huxal-huram yayriƣin!»\+bd* — Edom Israilƣa ɵq bolup, ⱨǝrdaim Israilning bexiƣa külpǝt qüxkǝndǝ hux bolidu. \+bd «Lekin bu jaza ⱪǝdǝⱨi sangimu ɵtidu; sǝnmu mǝst bolisǝn, yalingaqlinisǝn!»\+bd* — «ⱪǝdǝⱨ» — Hudaning ƣǝzipigǝ tolƣan «ⱪǝdǝⱨ»ni kɵrsitidu (mǝsilǝn, «Yǝr.» 25:15-17, 28ni kɵrüng). Edom uni iqkǝn künidǝ «yalingaq» bolup, düxmǝnning ⱨujumiƣa muⱨapizǝtsiz ⱪalidu, xuningdǝk bulang-talangƣa uqrap hijalǝtkǝ ⱪaldurulidu.\f*   
\m
\v 22 |ת| (Taw) Ⱪǝbiⱨlikingning jazasiƣa Hatimǝ berilidu, i Zion ⱪizi;  
\m U seni sürgünlükkǝ ⱪayta elip kǝtmǝydu;  
\m Lekin, i Edom ⱪizi, u sening ⱪǝbiⱨlikingni jazalaydu;  
\m U gunaⱨliringni eqip taxlaydu!   
\b  
\b  
\m  
\c 5
\s1 5-munajat — Israilning rǝⱨim tilǝx duasi  
\m
\v 1 Beximizƣa qüxkǝnlǝrni esinggǝ kǝltürgǝysǝn, i Pǝrwǝrdigar;  
\m Ⱪara, bizning rǝswaqiliⱪta ⱪalƣinimizni nǝziringgǝ alƣaysǝn!   
\m
\v 2 Mirasimiz yatlarƣa,  
\m Ɵylirimiz yaⱪa yurtluⱪlarƣa tapxuruldi. \f □ \fr 5:2 \ft \+bd «Mirasimiz»\+bd* — Israilƣa tǝwǝ ⱪilinƣan zeminini kɵrsitidu. Huda ularƣa uni miras ⱪilƣanidi.\f*   
\m
\v 3 Biz yetim-yesirlǝr, atisizlar bolup ⱪalduⱪ;  
\m Anilirimizmu tul ⱪaldi.   
\m
\v 4 Iqidiƣan suni setiweliximiz kerǝk;  
\m Otunni pǝⱪǝt pulƣa alƣili bolidu.   
\m
\v 5 Bizni ⱪoƣliƣuqilar tap basturup keliwatidu;  
\m Ⱨalsirap, ⱨeq aram tapalmaymiz.   
\m
\v 6 Jan saⱪliƣudǝk bir qixlǝm nanni dǝp,  
\m Misir ⱨǝm Asuriyǝgǝ ⱪol berip boysunƣanmiz.   
\m
\v 7 Ata-bowilirimiz gunaⱨ sadir ⱪilip dunyadin kǝtti;  
\m Biz bolsaⱪ, ularning ⱪǝbiⱨlikining jazasini kɵtürüxkǝ ⱪalduⱪ.   
\m
\v 8 Üstimizdin ⱨɵküm sürgüqilǝr ⱪullardur;  
\m Bizni ularning ⱪolidin azad ⱪilƣuqi yoⱪtur.\f □ \fr 5:8 \ft \+bd «Üstimizdin ⱨɵküm sürgüqilǝr ⱪullardur»\+bd* — «ⱪullar» bǝlkim mustǝbit ⱨɵkümdarliⱪⱪa qiⱪⱪan ⱪullarni kɵrsitidu; Tǝwrat «Pǝnd.» 30:21-22ni kɵrüng.\f*   
\m
\v 9 Dalada ⱪiliq tüpǝylidin,  
\m Nenimizni tepixⱪa jenimizni tǝwǝkkul ⱪilmaⱪtimiz.   
\m
\v 10 Terimiz tonurdǝk ⱪiziⱪ,  
\m Aqliⱪ tüpǝylidin ⱪizitma bizni basmaⱪta.   
\m
\v 11 Zionda ayallar,  
\m Yǝⱨuda xǝⱨǝrliridǝ pak ⱪizlar ayaƣ asti ⱪilindi.   
\m
\v 12 Əmirlǝr ⱪolidin darƣa esip ⱪoyuldi;  
\m Aⱪsaⱪallarning ⱨɵrmiti ⱨeq ⱪilinmidi.   
\m
\v 13 Yax yigitlǝr yarƣunqaⱪta japa tartmaⱪta,  
\m Oƣul balilirimiz otun yüklǝrni yüdüp dǝldǝngxip mangmaⱪta.   
\m
\v 14 Aⱪsaⱪallar xǝⱨǝr dǝrwazisida olturmas boldi;  
\m Yigitlǝr nǝƣmǝ-nawadin ⱪaldi.\f □ \fr 5:14 \ft \+bd «Aⱪsaⱪallar xǝⱨǝr dǝrwazisida olturmas boldi»\+bd* — adǝt boyiqǝ aⱪsaⱪallar xǝⱨǝr dǝrwazilirida olturup sot-ⱨɵküm bǝja kǝltürǝtti.\f*   
\m
\v 15 Xad-huramliⱪ kɵnglimizdin kǝtti,  
\m Ussul oyniximiz matǝmgǝ aylandi.   
\m
\v 16 Beximizdin taj yiⱪildi;  
\m Ⱨalimizƣa way! Qünki biz gunaⱨ sadir ⱪilduⱪ!   
\m
\v 17 Buning tüpǝylidin yürǝklirimiz mujuldi;  
\m Bular tüpǝylidin kɵzlirimiz ⱪarangƣulaxti —   
\m
\v 18 — Zion teƣiƣa ⱪarap kɵzlirimiz ⱪarangƣulaxti,  
\m Qünki u qɵldǝrǝp kǝtti,  
\m Qilbɵrǝ uningda paylap yürmǝktǝ.   
\m
\v 19 Sǝn, i Pǝrwǝrdigar, mǝnggügǝ ⱨɵküm sürisǝn;  
\m Tǝhting dǝwrdin-dǝwrgǝ dawamlixidu.   
\m
\v 20 Sǝn nemixⱪa bizni daim untuysǝn?  
\m Nemixⱪa xunqǝ uzunƣiqǝ bizdin waz keqisǝn?   
\m
\v 21 Bizni yeningƣa ⱪayturƣaysǝn, i Pǝrwǝrdigar!  
\m Xundaⱪ bolƣanda biz ⱪaytalaymiz!  
\m Künlirimizni ⱪǝdimkidǝk ǝsligǝ kǝltürgǝysǝn,   
\m
\v 22 — Əgǝr sǝn bizni mutlǝⱪ qǝtkǝ ⱪaⱪmiƣan bolsang,  
\m Əgǝr bizdin qǝksiz ƣǝzǝplǝnmigǝn bolsang!