\id JOB
\h Ayup 
\toc1 Ayup 
\toc2 Ayup 
\toc3 Ayup 
\mt1 Ayup  
\c 1
\s1 Ihlasmǝnlik ⱨǝm awatliⱪ  
\m
\v 1 «Uz» degǝn yurtta, Ayup isimlik bir adǝm yaxiƣanidi. Bu adǝm bolsa ⱪusursiz, durus, Hudadin ⱪorⱪidiƣan, yamanliⱪtin ɵzini yiraⱪ tutidiƣan adǝm idi. \x + \xo 1:1 \xt Ayup 2:3\x*   
\m
\v 2 Uningdin yǝttǝ oƣul wǝ üq ⱪiz tuƣuldi.  
\v 3 Uning yǝttǝ ming ⱪoy, üq ming tɵgǝ, bǝx yüz jüp kala, bǝx yüz mada exǝk ⱪatarliⱪ mal-mülki bar idi. Uning malayliri bǝk kɵp idi; u xǝrⱪliⱪlǝr iqidǝ ⱨǝmmidin uluƣ idi.   
\m
\v 4 Uning oƣulliri nɵwǝt boyiqǝ bekitkǝn kündǝ ɵz ɵyidǝ baxⱪilar üqün dastihan selip ziyapǝt ⱪilatti. Bu künlǝrdǝ ular adǝm ǝwǝtip üq singlisini ular bilǝn billǝ tamaⱪlinixⱪa qaⱪiritatti.  
\v 5 Ularning xu ziyapǝt künliri ayaƣlixi bilǝn Ayup adǝm ǝwǝtip ularni Huda aldida paklinixⱪa orunlaxturatti. U tang sǝⱨǝrdǝ ornidin turup ularning saniƣa asasǝn kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪlarni ⱪilatti. Qünki Ayup: «Balilirim gunaⱨ ⱪilip ⱪoyup, kɵnglidǝ Hudaƣa biⱨɵrmǝtlik ⱪilip ⱪoyamdikin» dǝp oylaytti. Ayup ⱨǝrdaim ǝnǝ xundaⱪ ⱪilip turatti. \f □ \fr 1:5 \ft \+bd «Ayup adǝm ǝwǝtip ularni Huda aldida paklinixⱪa orunlaxturatti»\+bd* — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «Ayup ularni qaⱪirixⱪa adǝm ǝwǝtip, ularni Huda aldida paklanduratti». \+bd «paklinix»\+bd* — ǝyni qaƣdiki ⱪurbanliⱪ ⱪilix üqün «adǝmni paklandurrux»ning ⱪandaⱪ elip berilidiƣanliⱪi bizgǝ namǝlum. Bǝlkim yuyundurulup, pakiz kiyimlǝrni kiydürüx degǝndǝk ix boluxi mumkin. \+bd «kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ»\+bd* — ⱪǝdimki zamanlarda mǝlum bir ⱨaywan (ⱪoy, kala, ⱪatarliⱪ)ni soyup, uning ⱪenini yǝrgǝ eⱪitiwetip, andin uning pütün tenini Hudaƣa atap kɵydürüxtin ibarǝttur. Bu hil ⱪurbanliⱪ gunaⱨni tilǝx yaki Hudaƣa ibadǝt ⱪilix mǝⱪsitidǝ ⱪilinidu. \+bd «Hudaƣa biⱨɵrmǝtlik ⱪilix»\+bd* — muxu sɵz ibraniy tilida «baruⱪ» dǝp elinidu. «Baruⱪ» adǝttǝ «bǝrikǝt, bǝht» degǝn mǝnini bildüridu. Xu dǝwrdǝ adǝmlǝr bir-biri bilǝn hoxlaxⱪanda «bǝrikǝtlik bolsun» dǝp bǝht tilǝytti. Xu sǝwǝbtin «bǝht tilǝx» («baruⱪ») «hoxlixix»ni bildürüpmu ⱪelixi mumkin idi. Demǝk, muxu yǝrdǝ bu ibarǝ «Balilirim Hudadin hoxlixip («huddi widalaxⱪandǝk») ayrilip ketǝmdikin» degǝn mǝnidǝ boluxi mumkin.\f*   
\b  
\m  
\s1 Ərxtiki birinqi ⱪetimliⱪ kengǝx; Xǝytan soⱪunup kiridu  
\m
\v 6 Bir küni, Hudaning oƣulliri Pǝrwǝrdigarning ⱨuzuriƣa ⱨazir boldi. Xǝytanmu ularning arisiƣa kiriwaldi. \f □ \fr 1:6 \ft \+bd «Hudaning oƣulliri»\+bd* — muxu yǝrdǝ eⱨtimal muⱪǝddǝs pǝrixtilǝrni kɵrsitidu. 38:7ni kɵrüng. \+bd «Xǝytanmu ularning arisiƣa kiriwaldi»\+bd* — Huda nemǝ üqün Xǝytanning ɵzining ⱨuzuriƣa kirip, ɵzini ǝrkinlik bilǝn ⱨaⱪarǝtlixigǝ yol ⱪoyidu? Bu muⱨim mǝsilǝ toƣruluⱪ «ⱪoxumqǝ sɵz»imizni kɵrüng.\f*  
\v 7 Pǝrwǝrdigar Xǝytandin: — Nǝdin kǝlding? — dǝp soridi.  
\m Xǝytan Pǝrwǝrdigarƣa jawabǝn: — Yǝr yüzini kezip paylap, uyaⱪ-buyaⱪlarni aylinip qɵrgilǝp kǝldim, dedi.\x + \xo 1:7 \xt 1Pet. 5:8\x*   
\m
\v 8 Pǝrwǝrdigar uningƣa: — Mening ⱪulum Ayupⱪa diⱪⱪǝt ⱪilƣansǝn? Yǝr yüzidǝ uningdǝk mukǝmmǝl, durus, Hudadin ⱪorⱪidiƣan ⱨǝm yamanliⱪtin yiraⱪ turidiƣan adǝm yoⱪ, — dedi.   
\m
\v 9 Xǝytan Pǝrwǝrdigarƣa jawabǝn: — Ayup Hudadin bikardin bikar ⱪorⱪmiƣandu?  
\v 10  Ɵzüng uning ɵzi, ailisidikiliri ⱨǝm uning ⱨǝmmǝ nǝrsisining ǝtrapiƣa ⱪaxa ⱪoyƣan ǝmǝsmu? Sǝn uning ⱪoliƣa bǝrikǝt ata ⱪilding, xuning bilǝn uning tǝǝlluⱪati tǝrǝp-tǝrǝptin güllinip awumaⱪta. \f □ \fr 1:10 \ft \+bd «ǝtrapiƣa ⱪaxa ⱪoyƣan»\+bd* — yaki «ǝtrapiƣa tosaⱪ ⱪoyƣan».\f*  
\v 11  Əgǝr Sǝn ⱪolungni sozup, uning ⱨǝmmǝ nǝrsilirigǝ tegip ⱪoysang, u Sǝndin yüz ɵrüp, Seni tillimisa \add Xǝytan bolmay ketǝy\add*! — dedi.   
\m
\v 12  Pǝrwǝrdigar Xǝytanƣa: — Mana, uning ⱨǝmmǝ nǝrsisini sening ⱪolungƣa tutⱪuzdum! Biraⱪ uning ɵzigǝ tǝgküqi bolma! — dedi.  
\m Xundaⱪ ⱪilip Xǝytan Pǝrwǝrdigarning ⱨuzuridin qiⱪip kǝtti.   
\b  
\m  
\s1 Birinqi sinaⱪ  
\m
\v 13 Bir küni, Ayupning oƣul-ⱪizliri qong akisining ɵyidǝ tamaⱪ yǝp, xarab iqip olturatti.  
\v 14  Bir hǝwǝrqi Ayupning yeniƣa kelip uningƣa: — Kalilar bilǝn yǝr ⱨǝydǝwatattuⱪ, exǝklǝr ǝtrapta otlawatatti;  
\v 15  Xebaliⱪlar ⱨujum ⱪilip kala-exǝklǝrni bulap kǝtti. Ixlǝwatⱪan yaxlarni ⱪiliqlap ɵltüriwǝtti. Yalƣuz mǝnla ⱪutulup ⱪelip, siligǝ hǝwǝr yǝtküzüxkǝ nesip boldi, — dedi.   
\m
\v 16  Bu adǝmning gepi tehi tügimǝy turupla, yǝnǝ birsi yügürüp kelip Ayupⱪa: — Asmandin Hudaning oti qüxüp ⱪoylar wǝ ixlǝwatⱪan yaxlarni kɵydüriwǝtti; yalƣuz mǝnla ⱪutulup ⱪaldim, siligǝ hǝwǝr yǝtküzüxkǝ nesip boldum, — dedi.   
\m
\v 17  Bu adǝmning gepi tehi tügimǝy turupla, yǝnǝ birsi yügürüp kelip Ayupⱪa: — Kaldiylǝr üq tǝrǝptin ⱨujum ⱪilip tɵgilǝrni bulap elip kǝtti, ixlǝwatⱪan yaxlarni ⱪiliqlap ɵltürüwǝtti; yalƣuz mǝnla ⱪutulup ⱪaldim, siligǝ hǝwǝr yǝtküzüxkǝ nesip boldum, — dedi.   
\m
\v 18  Bu adǝmning gepi tehi tügimǝy turupla, yǝnǝ birsi yügürüp kelip Ayupⱪa: — Oƣulliri wǝ ⱪizliri qong akisining ɵyidǝ tamaⱪ yǝp, xarab iqip olturƣinida,  
\v 19  tuyuⱪsiz, qɵldin ⱪattiⱪ bir boran qiⱪip ɵyning tɵt bulungini ⱪattiⱪ soⱪup, ɵy ƣulap qüxüp yaxlarni ɵltürüwǝtti; yalƣuz mǝnla ⱪutulup ⱪaldim, siligǝ hǝwǝr yǝtküzüxkǝ nesip boldum, — dedi.   
\m
\v 20  Ayup bolsa buni anglap ornidin dǝs turup, tonini yirtip, qeqini qüxüriwetip, ɵzini yǝrgǝ taxlap Hudaƣa ibadǝt ⱪildi: —   
\m
\v 21  Mǝn apamning ⱪorsiⱪidin yalingaq qüxkǝn, u yǝrgimu yalingaq ⱪaytimǝn; ⱨǝmmini Pǝrwǝrdigar \add manga\add* bǝrgǝn, ǝmdi Pǝrwǝrdigar \add mǝndin\add* elip kǝtti; Pǝrwǝrdigarning namiƣa tǝxǝkkür-mǝdⱨiyǝ ⱪayturulsun! — dedi.\x + \xo 1:21 \xt Top. 5:14; 1Tim. 6:7\x*   
\m
\v 22  Bularning ⱨǝmmisidǝ Ayup gunaⱨ ⱪilmidi wǝ yaki Hudani ⱨeqⱪandaⱪ nalayiⱪliⱪ bilǝn ǝyiblimidi.   
\b  
\b  
\m  
\c 2
\s1 Ərxtiki ikkinqi ⱪetimliⱪ kengǝx; Xǝytan yǝnǝ soⱪunup kiridu; ikkinqi sinaⱪ  
\m
\v 1 Yǝnǝ bir küni, Hudaning oƣulliri Pǝrwǝrdigarning ⱨuzuriƣa ⱨazir boluxⱪa kǝldi. Xǝytanmu ularning arisiƣa kiriwaldi.\f □ \fr 2:1 \ft \+bd «Hudaning oƣulliri»\+bd* — 1:6, 38:7 wǝ izaⱨatlarni yǝnǝ kɵrüng.\f*   
\m
\v 2 Pǝrwǝrdigar Xǝytandin: — Nǝdin kǝlding? — dǝp soridi. Xǝytan Pǝrwǝrdigarƣa jawabǝn: — Yǝr yüzini kezip paylap, uyaⱪ-buyaⱪlarni aylinip qɵrgilǝp kǝldim, — dedi.   
\m
\v 3 Pǝrwǝrdigar uningƣa: — Mening ⱪulum Ayupⱪa diⱪⱪǝt ⱪilƣansǝn? Yǝr yüzidǝ uningdǝk mukǝmmǝl, durus, Hudadin ⱪorⱪidiƣan ⱨǝm yamanliⱪtin yiraⱪ turidiƣan adǝm yoⱪ. Mǝyli sǝn Meni uni bikardin-bikar yutuwetixkǝ dǝwǝt ⱪilƣan bolsangmu, u yǝnila sadaⱪǝtlikidǝ qing turuwatidu, — dedi.   
\m
\v 4 Xǝytan Pǝrwǝrdigarƣa jawabǝn: — Ⱨǝr adǝm ɵz jenini dǝp terisini berixkimu razi bolidu, ⱨǝtta ⱨǝmmǝ nemisinimu berixkǝ tǝyyardur; \f □ \fr 2:4 \ft \+bd «Ⱨǝr adǝm ɵz ⱨayatini saⱪlap ⱪelix üqün terisini berixkimu razi bolidu»\+bd* — ibraniy tilida: «Ⱨǝr adǝm ɵz ⱨayatini saⱪlap ⱪelix üqün terining orniƣa terǝ berixkimu razi bolidu» degǝn ibarǝ ixlitilgǝn — mǝnisi bǝlkim biz tǝrjimǝ ⱪilƣinimizdǝk boluxi kerǝk.\f*  
\v 5 Biraⱪ Sǝn ⱨazir ⱪolungni sozup uning sɵngǝk-ǝtlirigǝ tǝgsǝng, u Sǝndin yüz ɵrüp tillimisa \add Xǝytan bolmay ketǝy\add*! — dedi.   
\m
\v 6 Pǝrwǝrdigar Xǝytanƣa: — Mana, u ⱨazir sening ⱪolungda turuwatidu! Biraⱪ uning jeniƣa tǝgmǝ! — dedi.   
\m
\v 7 Xundaⱪ ⱪilip Xǝytan Pǝrwǝrdigarning ⱨuzuridin qiⱪip, Ayupning bǝdinini tapinidin bexiƣiqǝ intayin azabliⱪ ⱨürrǝk-ⱨürrǝk yarilar bilǝn toxⱪuziwǝtti.\f □ \fr 2:7 \ft \+bd «intayin azabliⱪ ⱨürrǝk-ⱨürrǝk yarilar»\+bd* — bu kesǝlning ⱪaysi kesǝl ikǝnlikini eniⱪ dǝp berix ⱪiyin. Bǝzi dohturlar uni «yawa qeqǝk kesili» dǝp ⱪaraydu.\f*   
\m
\v 8 Ayup bolsa bǝdinini tatilax-ƣirdax üqün bir sapal parqisini ⱪoliƣa elip, küllükkǝ kirip olturdi. \f □ \fr 2:8 \ft \+bd «küllükkǝ kirip olturux»\+bd* — ⱪǝdimki zamanlarda matǝm tutux yaki ⱪattiⱪ ⱪayƣuni bildürüx üqün adǝmlǝr kül dɵwisidǝ olturatti. Ⱪǝdimki xǝⱨǝrlǝrning sirtida adǝttǝ qong bir «kül dɵwisi» bolidu, Ayup xu kül dɵwisi üstigǝ olturƣan boluxi mumkin.\f*  
\v 9 Ayali uningƣa: — Əjǝba sǝn tehiqǝ ɵz sadaⱪǝtlikingdǝ qing turuwatamsǝn? Hudani ⱪarƣa, ɵlüpla tügǝx! — dedi.\f □ \fr 2:9 \ft \+bd «Hudani ⱪarƣa!»\+bd* — Ayupning ayalining uningƣa Hudani ⱪarƣa dǝp bu nǝsiⱨǝt ⱪilixi, muxu arⱪiliⱪ Huda tǝripidin jening elinsun degǝn mǝnidǝ. 
\fp  «Hudani ⱪarƣa!» — Ibraniy tilida «baruⱪ» degǝn sɵz bilǝn ipadilinidu, «Huda bilǝn hoxlixix», «Hudadin waz keqix» degǝndǝk mǝnilǝrdǝ. 1:5diki izaⱨatni kɵrüng. \+bd «ɵlüpla tügǝx!»\+bd* — ibraniy tilida «ɵlüwǝrgin!».\f*   
\m
\v 10  Lekin Ayup uningƣa: — Sǝn ⱨamaⱪǝt ayallardǝk gǝp ⱪiliwatisǝn. Biz Hudaning yahxiliⱪini ⱪobul ⱪilƣanikǝnmiz, ǝjǝba uningdin kǝlgǝn külpǝtnimu ⱪobul ⱪiliximiz kerǝk ǝmǝsmu? — dedi. Ixlarda Ayup eƣizda ⱨeqⱪandaⱪ gunaⱨ ɵtküzmidi.   
\b  
\m  
\s1 Ayupning üq dostining uni yoⱪlap kelixi  
\m
\v 11  Ayupning dostliridin üqǝylǝn uningƣa qüxkǝn külpǝttin hǝwǝrdar boldi. Ular, yǝni Temanliⱪ Elifaz, Xuhaliⱪ Bildad wǝ Naamatliⱪ Zofar degǝn kixilǝr bolup, ɵz yurtliridin qiⱪip, Ayupⱪa ⱨesdaxliⱪ bildürüx ⱨǝm tǝsǝlli berix üqün uning yeniƣa berixⱪa billǝ kelixkǝnidi.   
\m
\v 12  Ular kelip yiraⱪtinla uningƣa ⱪariwidi, uni toniyalmay ⱪaldi-dǝ, awazlirini kɵtürüp yiƣlap taxlidi. Ⱨǝrbiri ɵz tonlirini yirtiwetip, topa-qanglarni asmanƣa etip ɵz baxliriƣa qeqixti.  
\v 13  Ular uning bilǝn billǝ daⱪ yǝrdǝ yǝttǝ keqǝ-kündüz olturdi, uningƣa ⱨeqkim gǝp ⱪilmidi; qünki ular uning dǝrd-ǝlimining intayin azabliⱪ ikǝnlikini kɵrüp yǝtkǝnidi.   
\b  
\b  
\m  
\c 3
\s1 Ayupning sɵzlixi — uning ⱨayatⱪa lǝnǝt oⱪup, ɵlümgǝ intizar boluxi  
\m
\v 1-2 \add Yǝttǝ kündin\add* keyin, Ayup eƣiz eqip \add ǝⱨwaliƣa ⱪarita\add* ɵzining kɵrüwatⱪan künigǝ lǝnǝt oⱪup mundaⱪ dedi: —\x + \xo 3:1-2 \xt Yǝr. 15:10; 20:14\x*   
\m
\v 3 «Mǝn tuƣulƣan axu kün bolmiƣan bolsa boptikǝn!  
\m «Oƣul bala apiridǝ boldi!» deyilgǝn xu keqǝ bolmiƣan bolsa boptikǝn!\f □ \fr 3:3 \ft \+bd «Oƣul bala apiridǝ boldi!»\+bd* — bu gǝpni pǝrixtilǝr ⱪilƣan boluxi mumkin.\f*   
\m
\v 4 Xu künni zulmǝt ⱪapliƣan bolsa boptikǝn!  
\m Ərxtǝ turƣan Tǝngri kɵz aldidin xu künni yoⱪitiwǝtkǝn bolsa boptikǝn,  
\m Ⱪuyax nuri uning üstigǝ qüxürülmisǝ boptikǝn!   
\m
\v 5 Xu künni ⱪarangƣuluⱪ ⱨǝm ɵlümning kɵlǝnggisi ɵz ⱪoyniƣa alsa boptikǝn!  
\m Bulutlar uni yutup kǝtsǝ boptikǝn,  
\m Xu künni kün ⱪarangƣulatⱪuqilar ⱪorⱪitip kǝtküziwǝtkǝn bolsa boptikǝn!\f □ \fr 3:5 \ft \+bd «kün ⱪarangƣulatⱪuqilar»\+bd* — buning nemǝ ikǝnlikigǝ ⱨazir birnemǝ deyix tǝs. Bǝlkim jadugǝrlǝrning bir hil jadugǝrlikni ixlitip künni ⱪarangƣulitixⱪa intilidiƣanliⱪini kɵrisitixi mumkin.\f*   
\m
\v 6 Xu kǝqni — Zulmǝt tutup kǝtsǝ boptikǝn;  
\m Xu kün yil iqidiki \add baxⱪa\add* künlǝr bilǝn billǝ xatlanmisa boptikǝn!  
\m Xu kün ayning bir küni bolup sanalmisa boptikǝn!   
\m
\v 7 Mana, xu keqidǝ tuƣut bolmisa boptikǝn!  
\m U keqidǝ ⱨeqⱪandaⱪ xad-huramliⱪ awaz yangrimisa boptikǝn!   
\m
\v 8 Künlǝrgǝ lǝnǝt ⱪilƣuqilar xu küngǝ lǝnǝt ⱪilsa boptikǝn!  
\m Lewiatanni ⱪozƣaxⱪa petinalaydiƣanlar xu küngǝ lǝnǝt ⱪilsa boptikǝn!\f □ \fr 3:8 \ft \+bd «Lewiatan»\+bd* — qongⱪur dengiz astida yaxaydiƣan ⱪorⱪunqluⱪ ǝjdiⱨaƣa ohxap ketidiƣan ⱨaywan. «Lewiatanni ⱪozƣax» bolsa, bǝzi kona mǝdǝniyǝtlǝrdǝ: «bu yoƣan ⱨaywanni ⱪozƣap ornidin turƣuzup pütün ⱪuyaxni tosup yepip, ⱪarangƣuluⱪ qüxürǝlǝymiz» degǝn kɵzⱪaraxtur. Ayupning ɵzi mundaⱪ «ⱪarangƣulaxturux usuli»ƣa ixǝnmǝsliki mumkin, biraⱪ xeirlik tǝkitlǝx üqün bu selixturmini ixlitidu. Demǝk, Ayup muxu yǝrdǝ ɵzi tuƣulƣan künining muxu ǝjdiⱨaƣa ohxax ⱪorⱪunqluⱪliⱪini wǝ taⱪabil turuxning intayin tǝslikini bildürmǝkqi bolƣan boluxi mumkin.\f*   
\m
\v 9  Xu kün tang sǝⱨǝrdiki yultuzlar ⱪarangƣulaxsa boptikǝn!  
\m U kün ⱪuyax nurini biⱨudǝ kütsǝ boptikǝn!  
\m Xu kün sübⱨining ⱪapaⱪlirining eqilixini biⱨudǝ kütsǝ boptikǝn!   
\m
\v 10  Qünki xu kün meni kɵtürgǝn baliyatⱪuning ixiklirini ǝtmigǝn,  
\m Mening kɵzlirimni dǝrd-ǝlǝmni kɵrǝlmǝs ⱪilmiƣan.   
\m
\v 11  Aⱨ, nemixⱪa anamning ⱪorsiⱪidin qüxüpla ɵlüp kǝtmigǝndimǝn?!  
\m Nemixⱪa ⱪorsaⱪtin qiⱪⱪandila nǝpǝstin ⱪalmiƣandimǝn?   
\m
\v 12  Nemixⱪa meni ⱪobul ⱪilidiƣan etǝklǝr bolƣandu?  
\m Nemixⱪa meni emitidiƣan ǝmqǝklǝr bolƣandu?   
\m
\v 13  Muxular bolmiƣan bolsa, undaⱪta mǝn mǝnggü tinq yetip ⱪalattim,  
\m Mǝnggülük uyⱪuƣa kǝtkǝn bolattim, xu qaƣda aram tapⱪan bolattim.   
\m
\v 14  Xu qaƣda ɵzliri üqünla hilwǝt jaylarƣa mazar salƣan yǝr yüzidiki padixaⱨlar ⱨǝm mǝsliⱨǝtqilǝr bilǝn,\f □ \fr 3:14 \ft \+bd «ɵzliri üqünla hilwǝt jaylarƣa mazar salƣan yǝr yüzidiki padixaⱨlar ⱨǝm mǝsliⱨǝtqilǝr»\+bd* — bu ayǝttiki «mazar» bǝlkim Misirdiki qong eⱨramlarni kɵrsitixi mumkin. Mǝyli qong, ⱨǝywǝtlik bolsimu, bǝribir adǝmni ɵlümdin ⱪoƣdiyalmaydu. Bu jümlini yǝnǝ «ɵzi üqünla ⱨazir harablixip kǝtkǝn jaylarni ⱪurƣan padixaⱨlar...» dǝp tǝrjimǝ ⱪilƣili bolidu.\f*   
\m
\v 15  Yaki altun yiƣⱪan,  
\m Ɵyliri kümüxkǝ tolƣan bǝg-xaⱨzadilǝr bilǝn bolattim;   
\m
\v 16  Ⱪorsaⱪtin mǝzgilsiz qüxüp kǝtkǝn yoxurun balidǝk,  
\m Nurni kɵrmǝy qaqrap kǝtkǝn balidǝk ⱨayat kǝqürmigǝn bolattim.   
\m
\v 17  Axu yǝrdǝ rǝzillǝr awariqiliktin haliy bolidu,  
\m Axu yǝrdǝ ⱨalidin kǝtkǝnlǝr aram tapidu;\f □ \fr 3:17 \ft \+bd «Axu yǝrdǝ \+bd*\+bdit rǝzillǝr\+bdit* ⱨalidin kǝtkǝnlǝr aram tapidu» — muxu yǝrdǝ Ayupning sɵzi Hudaning adalitidin gumanlinixiƣa yeⱪin kelidu. U, rǝzillǝr baxⱪa adǝmlǝrgǝ ohxax gɵrdǝ tǝng bolup ohxax dǝm alalaydu, dǝwatⱪandǝk mǝnidǝ sɵzlǝydu.\f*   
\m
\v 18  Axu yǝrdǝ ǝsirlǝr raⱨǝttǝ jǝm bolidu,  
\m Ular ǝzgüqilǝrning awazini anglimaydu;   
\m
\v 19  Ƣeriblarmu ⱨǝm uluƣlarmu axu yǝrdǝ turidu,  
\m Ⱪul bolsa hojayinidin azad bolidu.   
\m
\v 20 Japa tartⱪuqiƣa nemǝ dǝp nur berilidu?  
\m Nemixⱪa dǝrd-ǝlǝmgǝ qɵmgǝnlǝrgǝ ⱨayat berilidu?   
\m
\v 21  Ular tǝxnaliⱪ bilǝn ɵlümni kütidu,  
\m Biraⱪ u kǝlmǝydu;  
\m Ular ɵlümni yoxurun gɵⱨǝrni kezip izdigǝndinmu ǝwzǝl bilidu,   
\m
\v 22  Ular gɵrni tapⱪanda zor huxal bolup,  
\m Xad-huramliⱪⱪa qɵmidu.   
\m
\v 23 Ɵz yoli eniⱪsiz adǝmgǝ,  
\m Yǝni Tǝngrining tosiⱪi selinƣan adǝmgǝ nemixⱪa \add nur wǝ ⱨayat\add* berilidu?   
\m
\v 24  Xunga tamiⱪimning orniƣa nalilirim kelidu;  
\m Mening ⱪattiⱪ pǝryadlirim xarⱪiratmidǝk xarⱪiraydu.   
\m
\v 25  Qünki mǝn dǝl ⱪorⱪⱪan wǝⱨxǝt ɵz beximƣa qüxti;  
\m Mǝn dǝl ⱪorⱪidiƣan ix manga kǝldi.   
\m
\v 26  Mǝndǝ ⱨeq aramliⱪ yoⱪtur!  
\m Ⱨǝm ⱨeq hatirjǝm ǝmǝsmǝn!  
\m Ⱨeq tinq-amanliⱪim yoⱪtur!  
\m Biraⱪ parakǝndiqilik ⱨaman üstümgǝ qüxmǝktǝ!».   
\b  
\b  
\m  
\c 4
\s1 Elifazning sɵz ⱪilixi •••• «Adǝm Hudaning aldida ⱨǝⱪⱪaniy bolalmaydu»  
\m
\v 1 Temanliⱪ Elifaz jawabǝn mundaⱪ dedi: —   
\m
\v 2 «Birsi sǝn bilǝn sɵzlǝxmǝkqi bolsa, eƣir alamsǝn?  
\m Biraⱪ kim aƣziƣa kǝlgǝn gǝpni yutuwatalaydu?   
\m
\v 3 Ⱪara, sǝn kɵp adǝmlǝrgǝ tǝlim-tǝrbiyǝ bǝrgǝn adǝmsǝn,  
\m Sǝn jansiz ⱪollarƣa küq bǝrgǝnsǝn,   
\m
\v 4 Sɵzliring dǝldǝngxip aran mangidiƣanlarni riƣbǝtlǝndürgǝn,  
\m Tizliri pükülgǝnlǝrni yɵligǝnsǝn.   
\m
\v 5 Biraⱪ ⱨazir nɵwǝt sanga kǝldi,  
\m Xuningliⱪ bilǝn ⱨalingdin kǝtting,  
\m Balayi’apǝt sanga tegixi bilǝn,  
\m Sǝn alaⱪzadǝ bolup kǝtting.\f □ \fr 4:5 \ft \+bd «Balayi’apǝt sanga tegixi bilǝn, sǝn alaⱪzadǝ bolup kǝtting!»\+bd* — demǝy turalmaymizki, Elifazning «Balayi’apǝt sanga tegixi bilǝn» degini Ayupning eqinixliⱪ ǝⱨwalini naⱨayiti yenik qaƣliƣan bir sɵzdur.\f*   
\m
\v 6 Ihlasmǝnliking tayanqing bolup kǝlmigǝnmu?  
\m Yolliringdiki durusluⱪ ümidingning asasi ǝmǝsmidi?   
\m
\v 7 Esinggǝ al, kim bigunaⱨ turup wǝyran bolup baⱪⱪan?  
\m Duruslarning ⱨayati nǝdǝ üzülüp ⱪalƣan?\f □ \fr 4:7 \ft \+bd «Esinggǝ al, kim bigunaⱨ turup wǝyran bolup baⱪⱪan? Duruslarning ⱨayati nǝdǝ üzülüp ⱪalƣan?»\+bd* — Elifazning bayani, xübⱨisizki, ⱪiyamǝt künidǝ ǝmǝlgǝ axurulidu. Biraⱪ bundaⱪ sɵzlǝrning bu dunyada ⱨǝrdaim ǝmǝlgǝ axuruluxi natayin. Ayupning dostlirining ⱨǝmmisi: «Bu dunyada gunaⱨ sadir ⱪilƣan ⱨǝrⱪandaⱪ adǝmgǝ külpǝt kǝltürülidu; Ayupⱪa külpǝt kǝldi; xunga u qoⱪum mǝlum bir eƣir gunaⱨni ⱪilƣan» dǝp pǝrǝz ⱪilidu. Bu kɵzⱪaraxni Ayup ⱪobul ⱪilmisimu, lekin bundaⱪ gǝplǝr uni intayin azablaydu ⱨǝm uni Hudaning adalitidin gumanlinixⱪa türtkǝ bolidu. Ularning sɵzliridin ⱪariƣanda, Ayup wǝ uning dǝwridikilǝrning ⱪiyamǝt küni toƣrisida asasǝn hǝwiri yoⱪ idi.\f*   
\m
\v 8 Mǝn kɵrginimdǝk, gunaⱨ bilǝn yǝr aƣdurup awariqilik teriƣanlar,  
\m Ohxaxla ⱨosul alidu.\x + \xo 4:8 \xt Ayup 15:35; Zǝb. 7:14-16; Pǝnd. 22:8; Yǝx. 59:4; Ⱨox. 10:13; Gal. 6:7, 8\x*   
\m
\v 9 Tǝngrining bir nǝpisi bilǝnla ular gumran bolidu,  
\m Uning ƣǝzipining partlixi bilǝn ular yoⱪilip ketidu.\f □ \fr 4:9 \ft \+bd «nǝpisi»\+bd* — «nǝpsi» ǝmǝs.\f*  \x + \xo 4:9 \xt Yǝx. 11:4\x*   
\m
\v 10  Xirning ⱨɵrkirǝxliri,  
\m Ⱨǝm ǝxǝddiy xirning awazi \add bar bolsimu\add*,  
\m Xir arslanlirining qixliri sundurulidu;\f □ \fr 4:10 \ft \+bd «Xirning ⱨɵrkirǝxliri, ⱨǝm ǝxǝddiy xirning awazi bar bolsimu,...»\+bd* — baxⱪa bir hil tǝrjimisi: «Xirning ⱨɵrkirǝxliri ⱨǝm ǝxǝddiy xirning awazi jim bolidu...».\f*   
\m
\v 11  Batur xir bolsa ow tapalmay yoⱪilixⱪa yüzlinidu,  
\m Qixi xirning küqükliri qeqilip ketidu.   
\m
\v 12  — Mana, manga bir sɵz ƣayibanǝ kǝldi,  
\m Ⱪuliⱪimƣa bir xiwirliƣan awaz kirdi,   
\m
\v 13 Tün keqidiki ƣayibanǝ kɵrünüxlǝrdin qiⱪⱪan oylarda,  
\m Adǝmlǝrni qongⱪur uyⱪu basⱪanda,   
\m
\v 14  Ⱪorⱪunq wǝ titrǝkmu meni basti,  
\m Sɵngǝk-sɵngǝklirimni titritiwǝtti;   
\m
\v 15  Kɵz aldimdin bir roⱨ ɵtüp kǝtti;  
\m Bǝdinimdiki tüklirim ⱨürpiyip kǝtti.\f □ \fr 4:15 \ft \+bd «bir roⱨ ɵtüp kǝtti»\+bd* — andin bu roⱨ Elifazƣa gǝp ⱪilidu. «Ayup» 1-2-babtiki hǝwǝrdin ⱪariƣanda, roⱨning gepi yalƣan bolƣaqⱪa, bu roⱨ Xǝytandin kǝlgǝn yaman bir roⱨ ikǝnlikigǝ bizdǝ ⱪilqǝ guman yoⱪ. Tɵwǝndiki izaⱨatlarnimu kɵrüng.\f*   
\m
\v 16  U roⱨ ornida midirlimay turdi, biraⱪ turⱪini kɵrǝlmidim;  
\m Kɵz aldimda bir gǝwdǝ turuptu;  
\m Xiwirliƣan bir awaz anglandi: —\f □ \fr 4:16 \ft \+bd «Xiwirliƣan bir awaz anglandi»\+bd* — baxⱪa bir hil tǝrjimisi: «süküt iqidǝ bir awaz anglandi».\f*   
\m
\v 17  «Insan balisi Tǝngridin ⱨǝⱪⱪaniy bolalamdu?  
\m Adǝm ɵz Yaratⱪuqisidin pak bolalamdu?\f □ \fr 4:17 \ft \+bd «Insan balisi Tǝngridin ⱨǝⱪⱪaniy bolalamdu?»\+bd* — baxⱪa bir hil tǝrjimisi: «Insan balisi Tǝngri aldida ⱨǝⱪⱪaniy bolalamdu?».\f*   
\m
\v 18  Mana, U Ɵz ⱪulliriƣa ixǝnmigǝn,  
\m Ⱨǝtta pǝrixtilirinimu «Nadanliⱪ ⱪilƣan!» dǝp ǝyibligǝn yǝrdǝ,\x + \xo 4:18 \xt Ayup 15:15; 2Pet. 2:4\x*   
\m
\v 19  Uli topilardin bolƣan insanlar,  
\m Laydin yasalƣan ɵylǝrdǝ turƣuqilar ⱪandaⱪ bolar!?  
\m Ular pǝrwanidinmu asanla yanjilidu!\f □ \fr 4:19 \ft \+bd «Laydin yasalƣan ɵylǝrdǝ turƣuqilar ⱪandaⱪ bolar!?»\+bd* — roⱨ eytⱪan bu sɵzlǝr (17-21-ayǝtlǝr) pütünlǝy yalƣan xikayǝt sɵzliridur; qünki biz kitabning bexida Hudaning Ayupni «Mening ⱪulum Ayup» dǝp atap uningƣa bolƣan ixǝnqisi toƣrisidiki hatirilǝrni kɵrǝlǝymiz. Ⱨǝmmǝ roⱨlarning sɵzining toƣra boluxi natayin! Xuning üqün tǝkitlǝymizki, barliⱪ «roⱨlarning sɵzliri»ni, xundaⱪla insanlarning sɵzlirinimu muⱪǝddǝs yazmilar (Tǝwrat, Zǝbur, Injil)diki toluⱪ ⱨǝⱪiⱪǝtlǝrgǝ asasǝn tǝkxürüp ispatlax tolimu zɵrürdur. \+bd «Ular pǝrwanidinmu asanla yanjilidu!»\+bd* — roⱨning muxu sɵzining kɵqmǝ mǝnisi: Insan balisi Hudaning aldida ⱨeqnemǝ ⱨesablanmaydu, xunga Hudaning ⱨǝⱪⱪaniyliⱪiƣa adǝmning ǝⱪli ⱪilqǝ yǝtmǝydu, degǝnliktur. Demǝk, insanlar Hudaning ⱨǝⱪⱪaniyliⱪini ⱪǝt’iy qüxinǝlmǝydu. Biraⱪ Ayupning ⱪarixi undaⱪ ǝmǝstur. Ayup: — Gǝrqǝ adǝm wǝ Hudaning arisida insanlarning gunaⱨi sǝwǝbidin zor ⱨang pǝyda bolƣan bolsimu, insanlarning bǝribir ɵz wijdanida ⱨǝⱪⱪaniyliⱪ toƣrisidiki birhil ƣil-pal kɵrünidiƣan qüxǝnqisi bolidu, dǝp ⱪaraydu.\f*   
\m
\v 20  Ular tang bilǝn kǝq ariliⱪida kukum-talⱪan bolidu;  
\m Ular ⱨeqkim nǝzirigǝ almiƣan ⱨalda mǝnggügǝ yoⱪilidu.\f □ \fr 4:20 \ft \+bd «Ular ⱨeqkim nǝzirigǝ almiƣan ⱨalda mǝnggügǝ yoⱪilidu»\+bd* — roⱨning bu sɵzi yǝnila bir aldamqiliⱪtur; Injilƣa asǝsǝn, Huda ⱨǝtta ⱪuqⱪaqning yǝrgǝ yiⱪilƣininimu nǝzirigǝ alidu.\f*   
\m
\v 21  Ularning qedir tanisi yulup taxlanƣanƣu?  
\m Ular ⱨeq danaliⱪⱪa tehi erixmǝyla ɵlüp ketidu!». \f □ \fr 4:21 \ft \+bd «Ular... ⱨeq danaliⱪⱪa tehi erixmǝyla ɵlüp ketidu!»\+bd* — Elifaz adǝmning ⱨayatini qedirƣa ohxitidu; qedirning taniliri yulunƣada qedir dǝrⱨal ƣulap ketidu. Elifazning bu sɵzigǝ ⱪariƣanda, ⱨayatning bir mǝⱪsiti danaliⱪⱪa erixixtur. Mǝlum nuⱪtidin eytⱪanda bu sɵzning asasi bar.\f*   
\b  
\b  
\m  
\c 5
\s1 Elifazning sɵzini dawamlaxturuxi  
\m
\v 1 Ⱪeni, iltija ⱪilip baⱪ, sanga jawab ⱪilƣuqi barmikin?  
\m Muⱪǝddǝslǝrning ⱪaysisidin panaⱨ tilǝysǝn?\f □ \fr 5:1 \ft \+bd «Muⱪǝddǝslǝr»\+bd* — muxu yǝrdǝ bǝlkim muⱪǝddǝs pǝrixtilǝrni kɵrsitidu.\f*   
\m
\v 2 Qünki ǝhmǝⱪning aqqiⱪi ɵzini ɵltüridu,  
\m Ⱪǝⱨri nadanning jeniƣa zamin bolidu.\f □ \fr 5:2 \ft \+bd «Ⱪǝⱨri nadanning jeniƣa zamin bolidu»\+bd* — yaki «Kɵrmǝsliki nadanning jeniƣa zamin bolidu». 
\fp  Elifazning bu sɵzining mǝnisi: Ayupning aqqiⱪlinip, Hudaƣa ⱪaⱪxixi hǝtǝrlik ix; Huda uningƣa jawab kǝlmigǝn yǝrdǝ, Huda wǝ insanning ariliⱪida turidiƣan bir «kelixtürgüqi»dinmu yardǝm tilǝx pütünlǝy biⱨudǝ ix, degǝnlik boluxi mumkin.\f*   
\m
\v 3 Mǝn ɵz kɵzüm bilǝn ǝhmǝⱪning yiltiz tartⱪanliⱪini kɵrgǝnmǝn;  
\m Lekin xu ⱨaman uning makanini «Lǝnǝtkǝ uqraydu!» dǝp bildim,\f □ \fr 5:3 \ft \+bd «Lekin xu ⱨaman uning makanini «lǝnǝtkǝ uqraydu!» dǝp bildim»\+bd* — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «Lekin mǝn dǝrⱨal uning makaniƣa lǝnǝt oⱪudum».\f*   
\m
\v 4 Uning baliliri amanliⱪtin yiraⱪtur;  
\m Ular xǝⱨǝr dǝrwazisida sot ⱪilinƣanda basturuldi;  
\m Ularƣa ⱨeqkim ⱨimayiqi bolmaydu.   
\m
\v 5 Uning ⱨosulini aqlar yǝp tügitidu;  
\m Ular ⱨǝtta tikǝn arisida ⱪalƣanlirinimu elip tügitidu;  
\m Ⱪiltaⱪqimu uning mal-mülüklirini yutuwelixⱪa tǝyyar turidu.   
\m
\v 6 Qünki awariqilik ǝzǝldin topidin ünüp qiⱪmaydu,  
\m Külpǝtmu yǝrdin ɵsüp qiⱪⱪanmu ǝmǝs.   
\m
\v 7 Biraⱪ uqⱪun yuⱪiriƣa uqidiƣandǝk,  
\m Insan külpǝt tartixⱪa tuƣulƣandur.\f □ \fr 5:7 \ft \+bd «Insan külpǝt tartixⱪa tuƣulƣandur»\+bd* — yaki «Insan japa tartixⱪimu tuƣulƣandur». Kirix sɵzimizdǝ eytⱪinimizdǝk, oⱪurmǝnlǝrning esidǝ bolsunki, Ayupning üq dostining bǝrgǝn pikirliridǝ heli kɵp hataliⱪ yǝrliri bar. Keyin Huda xu hata gǝpliri üqün ularni ǝyiblǝydu. 42:7-9ni kɵrüng.\f*   
\m
\v 8 Ornungda mǝn bolsam, Tǝngriƣila murajiǝt ⱪilattim,  
\m Mǝn iximni Hudayimƣila tapxuriwetǝttim.   
\m
\v 9 U ⱨesabsiz karamǝtlǝrni,  
\m San-sanaⱪsiz mɵjizilǝrni yaritidu.\x + \xo 5:9 \xt Ayup 9:10; Zǝb. 72:18; Rim. 11:33\x*   
\m
\v 10  U yǝrgǝ yamƣur tǝⱪdim ⱪilidu;  
\m U dala üstigǝ su ǝwǝtip beridu.\x + \xo 5:10 \xt Zǝb. 104:10\x*   
\m
\v 11  U pǝs orunda turidiƣanlarning mǝrtiwisini üstün ⱪilidu;  
\m Matǝm tutⱪanlar amanliⱪⱪa kɵtürülidu.\x + \xo 5:11 \xt 1Sam. 2:7; Zǝb. 113:7, 8\x*   
\m
\v 12 U ⱨiyligǝrlǝrning niyǝtlirini bikar ⱪiliwetidu,  
\m Nǝtijidǝ ular ixini püttürǝlmǝydu.\f □ \fr 5:12 \ft \+bd «U ⱨiyligǝrlǝrning niyǝtlirini bikar ⱪiliwetidu, nǝtijidǝ ular ixini püttürǝlmǝydu»\+bd* — bu ayǝt Injilda («1Kor.» 1:19) rosul Pawlus tǝripidin nǝⱪil kǝltürülgǝn, xunga xübⱨisizki uni toƣra dǝp bilimiz.\f*  \x + \xo 5:12 \xt Nǝⱨ. 4:9; Zǝb. 33:10; Yǝx. 8:10\x*   
\m
\v 13  U mǝkkarlarni ɵz ⱨiyligǝrlikidin tuzaⱪⱪa alidu;  
\m Əgrilǝrning nǝyrǝngliri eⱪitip ketilidu.\f □ \fr 5:13 \ft \+bd «U mǝkkarlarni ɵz ⱨiyligǝrlikidin tuzaⱪⱪa alidu»\+bd* — Elifazning bu jümlisimu Injilda («1Kor.» 3:19) rosul Pawlus tǝripidin nǝⱪil kǝltürülgǝn, xunga xübⱨisizki unimu toƣra dǝp bilimiz.\f*  \x + \xo 5:13 \xt 1Kor. 3:19\x*   
\m
\v 14  Kündüzdǝ ular ⱪarangƣuluⱪⱪa uqraydu;  
\m Qüxtǝ tün keqidǝk silaxturup mangidu.\x + \xo 5:14 \xt Ⱪan. 28:29\x*   
\m
\v 15  Biraⱪ u miskinlǝrni mǝkkarlarning ⱪiliqi wǝ aƣzidin ⱪutⱪuzidu,  
\m Ularni küqlüklǝrning qanggilidin ⱪudrǝtlik ⱪoli bilǝn ⱪutⱪuzidu.   
\m
\v 16  Xunga, ajizlar üqün ümid tuƣulidu,  
\m Ⱪǝbiⱨlik aƣzini yumidu.\x + \xo 5:16 \xt Zǝb. 107:42\x*   
\m
\v 17  Ⱪara, Tǝngri ibrǝt bǝrgǝn adǝm bǝhtliktur,  
\m Xunga, Ⱨǝmmigǝ Ⱪadirning tǝrbiyisigǝ sǝl ⱪarima jumu!\x + \xo 5:17 \xt Pǝnd. 3:11, 12; Ibr. 12:5; Yaⱪ. 1:12; Wǝⱨ. 3:19\x*   
\m
\v 18  Qünki U adǝmni yarilanduridu, andin yarini tangidu;  
\m U sanjiydu, biraⱪ Uning ⱪolliri yǝnǝ saⱪaytidu.\x + \xo 5:18 \xt Ⱪan. 32:39; 1Sam. 2:6; Ⱨox. 6:1\x*   
\m
\v 19  U seni altǝ ⱪiyinqiliⱪtin ⱪutⱪuzidu;  
\m Ⱨǝtta yǝttǝ külpǝttǝ ⱨeqⱪandaⱪ yamanliⱪ sanga tǝgmǝydu.\f □ \fr 5:19 \ft \+bd «... altǝ ⱪiyinqiliⱪ... yǝttǝ külpǝttǝ ... »\+bd* — bu «altǝ... yǝttǝ...» degǝn ibarǝ «ⱨǝrhil..., ⱨǝrⱪandaⱪ...» degǝnni bildüridu.\f*  \x + \xo 5:19 \xt Zǝb. 91\x*   
\m
\v 20  Aqarqiliⱪta U sening ülüminggǝ,  
\m Uruxta U sanga urulƣan ⱪiliq zǝrbisigǝ nijatkar bolidu.   
\m
\v 21  Sǝn zǝⱨǝrlik tillarning zǝrbisidimu baxpanaⱨliⱪ iqigǝ yoxurunisǝn,  
\m Wǝyranqiliⱪ kǝlgǝndǝ uningdin ⱨeq ⱪorⱪmaydiƣan bolisǝn.   
\m
\v 22  Wǝyranqiliⱪ wǝ ⱪǝⱨǝtqilik aldida külüpla ⱪoyisǝn;  
\m Yǝr yüzidiki ⱨaywanlardinmu ⱨeq ⱪorⱪmaysǝn.   
\m
\v 23  Sǝn daladiki taxlar bilǝn ǝⱨdidax bolisǝn;  
\m Yawayi ⱨaywanlarmu sǝn bilǝn inaⱪ ɵtidu.\x + \xo 5:23 \xt Ⱨox. 2:20\x*   
\m
\v 24  Sǝn qediringning tinq-amanliⱪta bolidiƣanliⱪini bilip yetisǝn;  
\m Mal-mülküngni editlisǝng, ⱨǝmmǝ nemǝngning tǝl ikǝnlikini bayⱪaysǝn.   
\m
\v 25  Nǝsling kɵp bolidiƣanliⱪini,  
\m Pǝrzǝntliringning ot-qɵptǝk kɵp ikǝnlikini bilisǝn.\f □ \fr 5:25 \ft \+bd «Nǝsling kɵp bolidiƣanliⱪini, pǝrzǝntliringning ot-qɵptǝk kɵp ikǝnlikini bilisǝn»\+bd* — Elifaz Ayupning on balisidin ⱨǝm barliⱪ mal-mülkidin ayrilip ⱪalƣanliⱪini pütünlǝy esidin qiⱪirip ⱪoyƣandǝk ⱪilatti.\f*   
\m
\v 26  Sǝn ɵz waⱪtidila yetilip yiƣilƣan bir baƣ buƣdaydǝk,  
\m Pǝⱪǝt waⱪit-saiting pixip yetilgǝndila yǝrlikinggǝ kirisǝn.   
\m
\v 27  Biz ɵzimiz buni tǝkxürüp kɵrgǝnmiz — ular ⱨǝⱪiⱪǝtǝn xundaⱪtur.  
\m Xunga ɵzüng anglap bil, bularni ɵzünggǝ tǝtbiⱪlap oylap baⱪ».   
\b  
\b  
\m  
\c 6
\s1 Ayup yǝnǝ sɵzlǝydu — «Mening dadlixim ⱨǝⱪ»  
\m
\v 1 Ayup jawabǝn mundaⱪ dedi: —   
\m
\v 2 «Aⱨ, mening dǝrdlik zarlirim tarazida ɵlqǝnsǝ!  
\m Aⱨ, beximƣa qüxkǝn barliⱪ bala-ⱪaza bular bilǝn billǝ tarazilansa!\f □ \fr 6:2 \ft \+bd «... Aⱨ, beximƣa qüxkǝn barliⱪ bala-ⱪaza bular \+bd*\+bdit , yǝni dǝrdlik zarlirim\+bdit* bilǝn billǝ tarazilansa!» — Ayupning bu sɵzi: «dǝrdlik zarlirim» wǝ beximƣa qüxkǝn bala-ⱪazalar tarazada selixturulsa, ǝmǝliyǝttǝ mening zarlirimning az ikǝnliki kɵrünidu, degǝn mǝnini ɵz iqigǝ elixi mumkin.\f*   
\m
\v 3 Xundaⱪ ⱪilinsa u ⱨazir dengizdiki ⱪumdin eƣir bolup qiⱪidu;  
\m Xuning üqün sɵzlirim tǝlwilǝrqǝ boluwatidu.\x + \xo 6:3 \xt Pǝnd. 27:3 \x*   
\m
\v 4 Qünki Ⱨǝmmigǝ Ⱪadirning oⱪliri manga sanjilip iqimdǝ turuwatidu,  
\m Ularning zǝⱨirini roⱨim iqmǝktǝ,  
\m Tǝngrining wǝⱨimiliri manga ⱪarxi sǝp tüzüp ⱨujum ⱪiliwatidu.\f □ \fr 6:4 \ft \+bd «Ularning zǝⱨirini roⱨim iqmǝktǝ»\+bd* — yaki, «Ularning zǝⱨǝri roⱨimni yǝp ketidu».\f*  \x + \xo 6:4 \xt Zǝb. 38:1-3\x*   
\m
\v 5 Yawa exǝk ot-qɵp tapⱪanda ⱨangramdu?  
\m Kala bolsa yǝm-hǝxǝk üstidǝ mɵrǝmdu?   
\m
\v 6 Tuz bolmisa tǝmsiz nǝrsini yegili bolamdu?  
\m Ham tuhumning eⱪining tǝmi barmu?   
\m
\v 7 Jenim ularƣa tǝgsimu sǝskinip ketidu,  
\m Ular manga yirginqlik tamaⱪ bolup tuyulidu.   
\m
\v 8 Aⱨ, mening tǝxna bolƣinim kǝlsidi!  
\m Tǝngri intizarimni ijabǝt ⱪilsidi!   
\m
\v 9 Aⱨ, Tǝngri meni yanjip taxlisun!  
\m U ⱪolini ⱪoyuwetip jenimni üzüp taxlaxⱪa muwapiⱪ kɵrsidi!   
\m
\v 10  Xundaⱪ bolsa, manga tǝsǝlli bolatti,  
\m Ⱨǝtta rǝⱨimsiz aƣriⱪlarda ⱪiynalsammu, xadlinattim;  
\m Qünki Muⱪǝddǝs Bolƣuqining sɵzliridin tanmiƣan bolattim!\f □ \fr 6:10 \ft \+bd «Ⱨǝtta ... xadlinattim; qünki Muⱪǝddǝs Bolƣuqining sɵzliridin tanmiƣan bolattim!»\+bd* — Ayupning bundaⱪ oylixi: «Əgǝr ⱨazir Huda mening jenimni alsa, mǝn Uningdin yüz ɵrümigǝn mana muxu qaƣdila alsa boptikǝn; biraⱪ bu azab-oⱪubǝtlǝr dawamlaxturulsa, mǝndǝ nemǝ ɵzgirixlǝr bolar, mǝn Hudadin tanimǝnmu ⱪandaⱪ? Xunga yahxisi U ⱨazir meni ǝpkǝtsǝ, ⱪattiⱪ bir zǝrbǝ bilǝn ǝpkǝtsǝ mǝyli» degǝndǝk mǝnini beridu.\f*   
\m
\v 11  Mǝndǝ ɵlümni kütküdǝk yǝnǝ ⱪanqilik maƣdur ⱪaldi?  
\m Mening sǝwr-taⱪǝtlik bolup ⱨayatimni uzartiximning nemǝ nǝtijisi bolar?   
\m
\v 12  Mening küqüm taxtǝk qingmu?  
\m Mening ǝtlirim mistin yasalƣanmidi?   
\m
\v 13  Ɵzümgǝ yardǝm bǝrgüdǝk maƣdurum ⱪalmidi ǝmǝsmu?  
\m Ⱨǝrⱪandaⱪ ǝⱪil-tǝdbir mǝndin ⱪoƣliwetilgǝn ǝmǝsmu?   
\b  
\m  
\s1 Buradǝrlirining Ayupni daƣda ⱪoyuxi  
\m
\v 14  Ümidsizlinip ketiwatⱪan kixigǝ dosti meⱨribanliⱪ kɵrsǝtmiki zɵrürdur;  
\m Bolmisa u Ⱨǝmmigǝ ⱪadirdin ⱪorⱪuxtin waz keqixi mumkin.\f □ \fr 6:14 \ft \+bd «Ümidsizlinip ketiwatⱪan kixigǝ dosti meⱨribanliⱪ kɵrsǝtmiki zɵrürdur; bolmisa ...»\+bd* — ayǝtning baxⱪa birnǝqqǝ tǝrjimiliri bar. Bularning biri: «Ⱨǝtta u Ⱨǝmmigǝ Ⱪadirdin ⱪorⱪuxtin ayrilƣan bolsimu, ümidsizlinip ketiwatⱪan kixigǝ dosti meⱨribanliⱪ kɵrsǝtmiki zɵrürdur».\f*   
\m
\v 15  Biraⱪ buradǝrlirim waⱪitliⱪ «aldamqi eriⱪ» süyidǝk,  
\m Manga ⱨeligǝrlik bilǝn muamilǝ ⱪilmaⱪta;  
\m Ular suliri eⱪip tügigǝn eriⱪⱪa ohxaydu.\f □ \fr 6:15 \ft \+bd «aldamqi eriⱪ»\+bd* — qɵl bayawanda tuyuⱪsiz eⱪixtin tohtaydiƣan eriⱪ. Yoluqilarning muxundaⱪ eriⱪⱪa ixinixi intayin hǝtǝrlik, ǝlwǝttǝ. 20-21-ayǝtlǝrni kɵrüng.\f*   
\m
\v 16  Erigǝn muz suliri eriⱪⱪa kirgǝndǝ ular ⱪaridap ketidu,  
\m Ⱪarlar ularning iqidǝ yoⱪilip ketidu,   
\m
\v 17  Ular pǝsilning illixi bilǝn ⱪurup ketidu;  
\m Ⱨawa issip kǝtkǝndǝ, izidin yoⱪilip ketidu.\f □ \fr 6:17 \ft \+bd «Ⱨawa issip kǝtkǝndǝ, izidin yoⱪilip ketidu»\+bd* — demǝk, ǝng kerǝk bolƣan waⱪitta bu eriⱪlar ƣayib bolidu.\f*   
\m
\v 18  Sǝpǝrdaxlar mangƣan yolidin qiⱪip, eriⱪⱪa burulidu;  
\m Ular eriⱪni boylap mengip, qɵldǝ ezip ɵlidu.   
\m
\v 19  Temaliⱪ karwanlarmu eriⱪ izdǝp mangdi;  
\m Xebaliⱪ sodigǝrlǝrmu ularƣa ümid bilǝn ⱪaridi;\f □ \fr 6:19 \ft \+bd «Xebaliⱪ sodigǝrlǝrmu ularƣa ümid bilǝn ⱪaridi»\+bd* — yaki «Xebaliⱪ sodigǝrlǝrmu ularƣa uqraxni ümid ⱪilatti».\f*   
\m
\v 20  Biraⱪ ular ixǝnginidin ümidsizlinip nomusta ⱪaldi;  
\m Ular axu yǝrgǝ kelixi bilǝn parakǝndiqilikkǝ uqridi.   
\m
\v 21  Mana silǝr ularƣa ohxax \add manga tayini\add* yoⱪ bolup ⱪaldinglar;  
\m Silǝr ⱪorⱪunqluⱪ bir wǝⱨimini kɵrüpla ⱪorⱪup ketiwatisilǝr.   
\m
\v 22  Mǝn silǝrgǝ: «Manga beringlar»,  
\m Yaki: «Manga mal-mülükliringlardin ⱨǝdiyǝ ⱪilinglar?» — degǝnni ⱪaqan dǝp baⱪⱪan?\f □ \fr 6:22 \ft \+bd «Manga mal-mülükliringlardin ⱨǝdiyǝ ⱪilinglar?» — degǝnni ⱪaqan dǝp baⱪⱪan?»\+bd* — Ayup u dostliriƣa ⱨeqⱪaqan ⱪǝrzdar bolup baⱪmiƣan. U: «Silǝrdin pul yaki mal-mülük kütkinim yoⱪ, silǝrdin kütkinim pǝⱪǝt azraⱪ ⱨesdaxliⱪ yaki meⱨribanliⱪ, halas» demǝkqi.\f*   
\m
\v 23  Yaki: «Meni ezitⱪuqining ⱪolidin ⱪutⱪuzunglar!»  
\m Yaki «Zorawanlarning ⱪolidin gɵrügǝ pul bǝrsǝnglar!» dǝp baⱪⱪanmu?   
\m
\v 24  Manga ɵgitip ⱪoyunglar, süküt ⱪilimǝn;  
\m Nǝdǝ yoldin qiⱪⱪanliⱪimni manga kɵrsitip beringlar.   
\m
\v 25  Toƣra sɵzlǝr nemidegǝn ɵtkür-ⱨǝ!  
\m Biraⱪ ǝyibliringlar zadi nemini ispatliyalaydu?!\f □ \fr 6:25 \ft \+bd «Biraⱪ ǝyibliringlar zadi nemini ispatliyalaydu?»\+bd* — xu waⱪitⱪiqǝ Ayupning üq dosti arisidin pǝⱪǝt Elifaz sɵz ⱪilƣan. Ayup «ǝyibliringlar» (kɵplük xǝkli) degǝn sɵzi bilǝn ularƣa: «Silǝr yenimƣa kelixtin awwal ǝⱨwalim toƣruluⱪ \+bd til biriktürüwalƣan ohxaysilǝr\+bd*» dǝp puritiwatidu.\f*   
\m
\v 26  Ümidsizlǝngǝn kixining gǝpliri ɵtüp ketidiƣan xamaldǝk tursa,  
\m Pǝⱪǝt sɵzlǝrnila ǝyiblimǝkqimusilǝr?\f □ \fr 6:26 \ft \+bd «Ümidsizlǝngǝn kixining gǝpliri ɵtüp ketidiƣan xamaldǝk tursa,...»\+bd* — Ayup bu gǝpliri bilǝn ɵzümning bǝzi sɵzlirimning ⱨǝddidin exip kǝtkǝnlikini bilimǝn, dǝp etirap ⱪilƣan bolsa kerǝk. Baxⱪa birhil tǝrjimisi: «Silǝr pǝⱪǝt sɵzlǝrnila ǝyiblimǝkqimusilǝr, ümidsizlǝngǝn kixining gǝpliri naⱨayiti ɵtüp ketidiƣan bir xamaldǝkla dǝp ⱪarimaⱪqisilǝr?».\f*   
\m
\v 27  Silǝr yetim-yesirlarning üstidǝ qǝk taxlixisilǝr!  
\m Dost-buradiringlar üstidǝ sodilixisilǝr!\f □ \fr 6:27 \ft \+bd «Dost-buradiringlar üstidǝ sodilixisilǝr!»\+bd* — baxⱪa birhil mǝnisi: «Silǝr dost-buradǝrlǝr üqün ora kolixisilǝr».\f*   
\m
\v 28  Əmdi manga yüz turanǝ ⱪarap beⱪinglar;  
\m Aldinglardila yalƣan sɵz ⱪilalamdim?   
\m
\v 29  Ɵtünimǝn, boldi ⱪilinglar, gunaⱨ bolmisun;  
\m Rast, ⱪaytidin oylap beⱪinglar,  
\m Qünki ɵzümning toƣriliⱪim \add tarazida\add* turidu.\f □ \fr 6:29 \ft \+bd «Qünki ɵzümning toƣriliⱪim tarazida turidu»\+bd* — yaki: «Qünki bu ixta ⱨǝⱪ mǝn tǝrǝptidur».\f*   
\m
\v 30  Tilimda hataliⱪ barmu?  
\m Tilim yamanliⱪni zadi tetiyalmasmu?   
\b  
\b  
\m  
\c 7
\s1 Insanlarning turmux azabliri  
\m
\v 1 Insanƣa zeminda jǝwrǝ-japa qekidiƣan turmux bekitilgǝn ǝmǝsmu?  
\m Uning künliri bir mǝdikarningkigǝ ohxax ǝmǝsmu?   
\m
\v 2 Ⱪul kǝqⱪurunning sayisigǝ tǝxna bolƣandǝk,  
\m Mǝdikar ɵz ǝmgikining ⱨǝⱪⱪini kütkǝndǝk,   
\m
\v 3 Mana biⱨudǝ aylar manga bekitilgǝn,  
\m Ƣǝxlikkǝ tolƣan keqilǝr manga nesip ⱪilinƣan.\f □ \fr 7:3 \ft \+bd «Mana biⱨudǝ aylar manga bekitilgǝn,...»\+bd* — bu jümlǝ Ayupning azabi axu küngiqǝ bǝlkim birnǝqqǝ ay uzartilƣanliⱪini kɵrsitidu. Uning dostlirining Ayupning ⱪexiƣa kǝlgüqǝ ⱪilƣan sǝpiri uzun bolƣan bolsa kerǝk.\f*   
\m
\v 4 Mǝn yatⱪinimda: «Ⱪaqan ⱪoparmǝn?» dǝp oylaymǝn,  
\m Biraⱪ kǝq uzundin uzun bolidu,  
\m Tang atⱪuqǝ pütün bir keqǝ mǝn tolƣinip yatimǝn.   
\m
\v 5 Ətlirim ⱪurtlar ⱨǝm topa-qanglar bilǝn ⱪaplandi,  
\m Terilirim yerilip, yiringlap kǝtti.\f □ \fr 7:5 \ft \+bd «Ətlirim ⱪurtlar ⱨǝm topa-qanglar bilǝn...»\+bd* — yaki «Ətlirim ⱪurtlar ⱨǝm ⱪaⱪaq-qaⱪalar bilǝn...».\f*   
\m
\v 6 Künlirim bapkarning mokisidinmu ittik ɵtidu,  
\m Ular ümidsizlik bilǝn ayaƣlixay dǝp ⱪaldi.\f □ \fr 7:6 \ft \+bd «Künlirim bapkarning mokisidinmu ittik ɵtidu»\+bd* — bapkarning mokisi intayin tez, tohtimay ⱨǝrikǝt ⱪilidu. \+bd «Ular ümidsizlik bilǝn...»\+bd* — ibraniy tilida «ümidsizlik» wǝ «yip» aⱨangdax sɵz. Ayup muxu ayǝttǝ ɵz ⱨayatini toⱪulidiƣan gilǝmgǝ ohxitip, «yip tohtap ⱪalƣudǝk» demǝkqi.\f*   
\m
\v 7  \add Aⱨ Huda\add*, mening jenim bir nǝpǝsla halas.  
\m Kɵzüm yahxiliⱪni ⱪaytidin kɵrmǝydiƣanliⱪi esingdǝ bolsun;\x + \xo 7:7 \xt Ayup 8:9; 10:9; 14:1, 2, 3; 16:22; Zǝb. 90:5, 6, 9; 102:11; 103:15; 144:4; Yǝx. 40:6; Yaⱪ. 4:14; 1Pet. 1:24\x*   
\m
\v 8 Meni Kɵrgüqining kɵzi ikkinqi ⱪetim manga ⱪarimaydu,  
\m Sǝn nǝziringni üstümgǝ qüxürginingdǝ, mǝn yoⱪalƣan bolimǝn.\f □ \fr 7:8 \ft \+bd «Sǝn nǝziringni üstümgǝ qüxürginingdǝ, mǝn yoⱪalƣan bolimǝn»\+bd* — bu 7-8-ayǝttǝ, 21-ayǝtkǝ ohxax, Ayup «I Huda, Sǝn baldur manga rǝⱨim ⱪilmisang, keqikip ⱪalisǝn!» degǝndǝk ⱪilatti.\f*   
\m
\v 9 Bulut ƣayib bolup, ⱪayta kɵrünmigǝndǝk,  
\m Ohxaxla tǝⱨtisaraƣa qüxkǝn adǝm ⱪaytidin qiⱪmaydu.\f □ \fr 7:9 \ft \+bd «Tǝⱨtisara»\+bd* — muxu yǝrdǝ «tǝⱨtisara» (ibraniy tilida «xeol») degǝn yǝr «yǝr astidiki saray» (yǝni, «tǝkt saray»), ɵlgǝnlǝrning roⱨliri barƣan jayni kɵrsitidu. Eniⱪ turuptiki, Ayupning bu sɵzlǝrni eytⱪanda gɵrdin tirildürülüx toƣrisida hǝwiri kɵp ǝmǝs idi.\f*   
\m
\v 10  U yǝnǝ ɵz ɵyigǝ ⱪaytmaydu,  
\m Ɵz yurti uni ⱪayta tonumaydu.   
\m
\v 11  Xunga mǝn aƣzimni yummay,  
\m Roⱨimning dǝrd-ǝlimi bilǝn sɵz ⱪilay,  
\m Jenimning azabidin zarlaymǝn.   
\m
\v 12  Nemixⱪa Sǝn üstümdin kɵzǝt ⱪilisǝn?  
\m Mǝn \add hǝtǝrlik\add* bir dengizmu-ya?  
\m Yaki dengizdiki bir ǝjdiⱨamumǝn?\f □ \fr 7:12 \ft \+bd «Nemixⱪa Sǝn üstümdin kɵzǝt ⱪilisǝn?»\+bd* — Ayup: «Mǝn alǝmning amanliⱪiƣa birhil hǝwp yǝtküzǝmdim-ya?» dǝp Hudadin sorimaⱪqi ohxaydu.\f*   
\m
\v 13  Mǝn: «Aⱨ, yatⱪan ornum manga raⱨǝt beridu,  
\m Kɵrpǝm nalǝ-pǝryadimƣa dǝrman bolidu» — desǝm,   
\m
\v 14  Əmdi Sǝn qüxlǝr bilǝn meni ⱪorⱪutiwatisǝn,  
\m Ƣayibanǝ alamǝtlǝr bilǝn manga wǝⱨimǝ salisǝn.   
\m
\v 15  Xuning üqün boƣuluxumni, ɵlümni,  
\m Bu sɵngǝklirimgǝ ⱪarap olturuxtin artuⱪ bilimǝn.\f □ \fr 7:15 \ft \+bd «... boƣuluxumni, ɵlümni, bu sɵngǝklirimgǝ ⱪarap olturuxtin artuⱪ bilimǝn»\+bd* — Ayupning kesili, bǝlkim, boƣnuⱪux kesili (dǝm siⱪilix kesili) boluxi mumkin. 
\fp  Bu ayǝt yǝnǝ mundaⱪmu tǝrjimǝ ⱪilinidu, yǝni: «Gelimni siⱪⱪuqi bolsa boynumni, ɵlüm bolsa sɵngǝklirimni tallidi».\f*   
\m
\v 16  Mǝn ɵz jenimdin toydum;  
\m Mening mǝnggügǝ yaxiƣum yoⱪ,  
\m Meni mǝylimgǝ ⱪoyiwǝtkin,  
\m Mening künlirim biⱨudidur.\f □ \fr 7:16 \ft \+bd «Mening künlirim biⱨudidur»\+bd* — yaki «Mening künlirim bir nǝpǝs, halas!».\f*  \x + \xo 7:16 \xt Zǝb. 62:9; 144:4\x*   
\m
\v 17 Insan balisi nemidi?  
\m Sǝn nemixⱪa uni qong bilisǝn,  
\m Nemǝ dǝp uningƣa kɵngül berisǝn?\x + \xo 7:17 \xt Zǝb. 8:4; 144:3; Ibr. 2:6\x*   
\m
\v 18 Ⱨǝr ǝtigǝndǝ uni sürüxtürüp kelisǝn,  
\m Ⱨǝr nǝpǝs uni sinaysǝn!   
\m
\v 19  Ⱪaqanƣiqǝ meningdin nǝziringni almaysǝn,  
\m Manga ⱪaqanƣiqǝ aƣzimdiki seriⱪ suni yutuwalƣudǝk aram bǝrmǝysǝn?   
\m
\v 20  Mǝn gunaⱨ ⱪilƣan bolsammu,  
\m i insaniyǝtni Kɵzǝtküqi, Sanga nemǝ ⱪiliptimǝn?!  
\m Mǝn Sanga yük bolup ⱪaldimmu?  
\m Buning bilǝn meni Ɵzünggǝ zǝrbǝ nixani ⱪilƣansǝnmu?   
\m
\v 21 Sǝn nemixⱪa mening itaǝtsizlikimni kǝqürüm ⱪilip,  
\m Gunaⱨimni saⱪit ⱪilmaysǝn?  
\m Qünki mǝn pat arida topining iqidǝ uhlaymǝn;  
\m Sǝn meni izdǝp kelisǝn, lekin mǝn mǝwjut bolmaymǝn».\f □ \fr 7:21 \ft \+bd «...sǝn meni izdǝp kelisǝn, lekin mǝn mǝwjut bolmaymǝn»\+bd* — 7-bab, 7-8-ayǝt üqün berilgǝn izaⱨatnimu kɵrüng. Muxu yǝrdǝ, Ayupning iqidiki etiⱪad ⱨǝm gumanning bir-birigǝ bolƣan kürixi kɵrünidu. Ayup bir tǝrǝptin Hudani düxminimdǝk ix ⱪildi, lekin yǝnǝ bir tǝrǝptin U kǝlgüsidǝ Ɵz dostini izdigǝndǝk meni izdǝp kelidu, biraⱪ tapalmaydu, dǝydu.\f*   
\b  
\b  
\m  
\c 8
\s1 Xuhaliⱪ Bildad sɵzlǝydu — Ilgiriki dǝwrlǝrdiki azab-oⱪubǝtlǝr toƣruluⱪ guwaⱨliⱪ  
\m
\v 1 Andin Xuhaliⱪ Bildad jawabǝn mundaⱪ dedi: —   
\m
\v 2 «Sǝn ⱪaqanƣiqǝ muxularni sɵzlǝysǝn?  
\m Aƣzingdiki sɵzlǝr küqlük xamaldǝk ⱪaqanƣiqǝ qiⱪidu?   
\m
\v 3 Tǝngri adalǝtni burmiliƣuqimu?  
\m Ⱨǝmmigǝ Ⱪadir adilliⱪni burmilamdu?\x + \xo 8:3 \xt Ⱪan. 32:4; 2Tar. 19:7; Dan. 9:14\x*   
\m
\v 4 Sening baliliring Uning aldida gunaⱨ ⱪilƣan bolsa,  
\m U ularnimu itaǝtsizlikining jazasiƣa tapxurƣan, halas.\f □ \fr 8:4 \ft \+bd «Sening baliliring Uning aldida gunaⱨ ⱪilƣan bolsa, U ularnimu itaǝtsizlikining jazasiƣa tapxurƣan, halas»\+bd* — Bildadning bu bayani rǝⱨimsizlik bilǝn ⱪilinƣan sɵzlǝrdur; bu sɵzlǝr Ayupning yarisiƣa tuz sepip uni tehimu azabⱪa salidu. Qünki Ayupning ⱨǝsriti dǝl muxu ix tüpǝylidin boluwatatti; biraⱪ Bildadning Ayupning balilirining ɵtküzgǝn birǝr gunaⱨi toƣrisida ⱨeqⱪandaⱪ ispati yoⱪtur. Biz bolsaⱪ, uning balilirining ǝmǝliyǝttǝ ɵz gunaⱨi sǝwǝbidin ɵlmigǝnlikini bilimiz.\f*   
\m
\v 5 Biraⱪ ǝgǝr ɵzüng ⱨazir qin kɵnglüngdin Tǝngrini izdisǝngla,  
\m Ⱨǝmmigǝ Ⱪadirƣa iltija ⱪilsangla,\x + \xo 8:5 \xt Ayup 22:23\x*   
\m
\v 6 Əgǝr sǝn sap dil ⱨǝm durus bolƣan bolsang,  
\m Xübⱨisizki, U sǝn üqün oyƣinidu,  
\m Qoⱪum sening ⱨǝⱪⱪaniyliⱪingƣa tolƣan turalƣungni güllǝndüridu.   
\m
\v 7 Sǝn dǝslǝptǝ etibarsiz ⱪaralƣan bolsangmu,  
\m Biraⱪ sǝn ahirida qoⱪum tehimu güllinisǝn.   
\m
\v 8 Xunga sǝndin ɵtünǝyki, ɵtkǝnki dǝwrlǝrdin sorap baⱪⱪin,  
\m Ularning ata-bowilirining izdinixlirigimu kɵngül ⱪoyƣin\x + \xo 8:8 \xt Ⱪan. 4:32\x*   
\m
\v 9 (Qünki biz bolsaⱪ tünügünla tuƣulƣanmiz;  
\m Künlirimiz pǝⱪǝt bir sayǝ bolƣaqⱪa, ⱨeqnemini bilmǝymiz).\f □ \fr 8:9 \ft \+bd «Künlirimiz pǝⱪǝt bir sayǝ...»\+bd* — Bildadning bu degini, uning u dǝwridiki ata-bowilirining (ɵzining zamani bilǝn selixturƣanda) intayin uzun ɵmürlük bolƣanliⱪini kɵrsitixi mumkin. (Tǝwrattiki «Yaritilix» ⱪismiƣa asasǝn, Adǝm’atimizdin baxlap Nuⱨ pǝyƣǝmbǝrning dǝwrigiqǝ nurƣun adǝmlǝr birnǝqqǝ yüz yil yaxiƣanidi).\f*  \x + \xo 8:9 \xt Yar. 47:9; 1Tar. 29:15; Ayup 7:5, 6, 7; Zǝb. 39:5, 13; 102:11; 144:4\x*   
\m
\v 10  Sanga kɵrsǝtmǝ berip ɵgǝtǝlǝydiƣan ular ǝmǝsmu?  
\m Ular ɵz kɵnglidikini sanga sɵzlimǝmdu?   
\m
\v 11  Latⱪa bolmisa yekǝnlǝr egiz ɵsǝlǝmdu?  
\m Ⱪomuxluⱪtiki ot-qɵplǝr susiz ɵsǝlǝmdu?   
\m
\v 12  Ular yexil peti bolup, tehiqǝ orulmiƣan bolsimu,  
\m Ⱨǝrⱪandaⱪ ot-qɵptin tez tozup ketidu.\x + \xo 8:12 \xt Zǝb. 129:5-6; Yǝr. 17:6\x*   
\m
\v 13  Tǝngrini untuƣan kixilǝrning ⱨǝmmisining aⱪiwǝtliri mana xundaⱪtur;  
\m Iplaslarning ümidi mana xundaⱪ yoⱪⱪa ketǝr.\x + \xo 8:13 \xt Ayup 11:20; 18:14; Zǝb. 112:10; Pǝnd. 10:28\x*   
\m
\v 14  Qünki uning tayanƣini qürük bir nǝrsǝ, halas;  
\m Uning ixǝngini bolsa ɵmüqükning toridur, halas.   
\m
\v 15  U ɵz uwisiƣa yɵlinidu, biraⱪ u mǝzmut turmaydu;  
\m U uni qing tutuwalƣan bolsimu, biraⱪ u bǝrdaxliⱪ berǝlmǝydu.   
\m
\v 16  U ⱪuyax astida kɵkligǝn bolsimu,  
\m Uning pilǝkliri ɵz beƣini ⱪapliƣan bolsimu,   
\m
\v 17  Uning yiltizliri tax dɵwisigǝ qirmixip kǝtkǝn bolsimu,  
\m U taxlar arisida orun izdigǝn bolsimu,   
\m
\v 18  Lekin \add Huda\add* uni ornidin yuliwǝtsǝ,  
\m Axu yǝr uningdin tenip: «Mǝn seni kɵrmigǝn!» — dǝydu.\f □ \fr 8:18 \ft \+bd «... Lekin Huda uni ornidin yuliwǝtsǝ, axu yǝr uningdin tenip: «Mǝn seni kɵrmigǝn!» — dǝydu»\+bd* — muxu yǝrlǝrdǝ Bildad Ayup uqriƣan balayi’apǝtni xu birnǝqqǝ ixⱪa ohxatⱪan boluxi mumkin: — awwal -15-ayǝttǝ, u «yamanlarning ɵyining ƣulap ketixi» toƣruluⱪ sɵzlǝydu; ikkinqi, 16-ayǝttiki «pilǝklǝr» degǝn sɵz, ibraniy tilida «pǝrzǝntlǝr»nimu kɵrsitidu. Üqinqi, muxu ayǝttǝ bǝlkim «axu yǝr» degǝn sɵz Ayupning yurtdaxlirini kɵrsitidu; ular uni qǝtkǝ ⱪeⱪip: «Sǝndǝk Huda lǝnǝt ⱪilƣan adǝmni tonumaymiz» degǝn mǝnilǝrdimu eytilƣan boluxi mumkin.\f*   
\m
\v 19  Mana uning yolining xadliⱪi!  
\m Uningdin keyin orniƣa baxⱪiliri tupraⱪtin ünidu.   
\m
\v 20  Ⱪara, Huda durus adǝmni taxlimaydu,  
\m Yaki yamanliⱪ ⱪilƣuqilarning ⱪolini tutup ularni yɵlimǝydu.\f □ \fr 8:20 \ft \+bd «... yamanliⱪ ⱪilƣuqilarning ⱪolini tutup ularni yɵlimǝydu»\+bd* — yaki «...yamanliⱪ ⱪilƣuqilarni ⱪoliƣa küq bǝrmǝydu».\f*   
\m
\v 21  U yǝnǝ sening aƣzingni külkǝ bilǝn,  
\m Lǝwliringni xadliⱪ awazliri bilǝn tolduridu,   
\m
\v 22  Sanga nǝprǝtlǝngǝnlǝrgǝ xǝrmǝndilik qaplinidu,  
\m Əskilǝrning qediri yoⱪitilidu».   
\b  
\b  
\m  
\c 9
\s1 Ayup bǝrgǝn jawabi — «Insan balisi ⱪandaⱪ ⱪilip Huda aldida adil bolalaydu?»  
\m
\v 1 Ayup jawabǝn mundaⱪ dedi: —   
\m
\v 2 Way, seningla toƣra, \add dunyani\add* ⱨǝⱪiⱪǝtǝn sǝn degǝndǝk dǝp bilimǝn!  
\m Biraⱪ insan balisi ⱪandaⱪ ⱪilip Tǝngri aldida ⱨǝⱪⱪaniy bolalisun?\x + \xo 9:2 \xt Ayup 14:4; 25:4; Zǝb. 143:2\x*   
\m
\v 3 Ⱨǝtta ǝgǝr birsi uning bilǝn dǝwalixixⱪa petinalisa,  
\m Xu \add kixi\add* mǝsililǝrning mingdin birigimu jawab berǝlmǝydu.\f □ \fr 9:3 \ft \+bd «Ⱨǝtta ǝgǝr birsi uning bilǝn dǝwalixixⱪa petinalisa, xu kixi mǝsililǝrning mingdin birigimu jawab berǝlmǝydu»\+bd* — buning yǝnǝ baxⱪa ikki hil tǝrjimisi boluxi mumkin: (1) «Əgǝr Huda birsi bilǝn dǝwalixixni layiⱪ kɵrsǝ, u kixi mingdin bir mǝsiligimu jawab berǝlmǝydu»; (2) «Əgǝr Huda birsi bilǝn dǝwalixixni layiⱪ kɵrsǝ, Huda u kixining mingdin bir mǝsilisigimu jawab bǝrmǝydu».\f*   
\m
\v 4 Uning ⱪǝlbidǝ qongⱪur danaliⱪ bardur,  
\m U zor küq-ⱪudrǝtkǝ igidur;  
\m Kimmu Uningƣa ⱪarxi qiⱪip, yürikini tom ⱪilip,  
\m Keyin tinq-aman ⱪalƣan?   
\m
\v 5 U taƣlarni ƣǝzipidǝ ƣulatⱪanda,  
\m Ularƣa ⱨeq bildürmǝyla ularni yulup taxlaydu.   
\m
\v 6 U yǝr-zeminni tǝwritip ɵz ornidin ⱪozƣitidu,  
\m Xuning bilǝn uning tüwrükliri titrǝp ketidu.   
\m
\v 7 U ⱪuyaxⱪa kɵtürülmǝ dǝp sɵz ⱪilsila, u ⱪopmaydu;  
\m U \add halisa\add* yultuzlarningmu nurini peqǝtlǝp ⱪoyalaydu.   
\m
\v 8 Asmanlarni kǝng yayƣuqi pǝⱪǝt udur,  
\m U dengiz dolⱪunliri üstigǝ dǝssǝp yüridu.\x + \xo 9:8 \xt Yar. 1:6\x*   
\m
\v 9 U yǝttǝ ⱪaraⱪqi yultuz, Orion yultuz türkümi wǝ ⱪǝlb yultuz topini,  
\m Jǝnubiy yultuz türkümlirinimu yaratⱪan.\f □ \fr 9:9 \ft \+bd «Jǝnubiy yultuz türkümlirinimu yaratⱪan»\+bd* — yaki: «Jǝnubiy asmandiki hǝzinilǝrni yaratⱪan».\f*   
\m
\v 10  U ⱨesabliƣusiz uluƣ ixlarni,  
\m Sanap tügitǝlmǝydiƣan karamǝt ixlarni ⱪilidu.\x + \xo 9:10 \xt Ayup 5:9; Zǝb. 72:18; 77:14; 86:10; Rim. 11:33\x*   
\m
\v 11  Ⱪara, U yenimdin ɵtidu, biraⱪ mǝn Uni kɵrmǝymǝn;  
\m U ɵtüp ketidu, biraⱪ Uni bayⱪiyalmaymǝn.\f □ \fr 9:11 \ft \+bd «U yenimdin ɵtidu»\+bd* — yaki: «U yenimdin ɵtsǝ». \+bd «U ɵtüp ketidu»\+bd* — yaki: «U ɵtüp kǝtsǝ».\f*   
\m
\v 12 Mana, U elip ketidu, kim Uni Ɵz yolidin yanduralisun?  
\m Kim Uningdin: «Nemǝ ⱪiliwatisǝn» dǝp soraxⱪa petinalisun?\f □ \fr 9:12 \ft \+bd «U elip ketidu»\+bd* — yaki: «U elip kǝtsǝ» yaki «U bulap kǝtsǝ».\f*   
\m
\v 13  Tǝngri ƣǝzipini ⱪayturuwalmaydu;  
\m Raⱨabning yardǝmqiliri Uning ayiƣiƣa bax egidu.\f □ \fr 9:13 \ft \+bd «Raⱨab»\+bd* — «Raⱨab»ning mundaⱪ üq hil mǝnǝ mumkinqiliki bar: — (1) ⱨakawurluⱪ; (2) Misir imperiyǝsining yǝnǝ bir ismi (ⱪǝdimki dunyada ⱨakawwurluⱪta dangⱪi qiⱪⱪan); (3) ǝng qong mumkinqiliki bar mǝnisi xuki, dengizdiki zor, ⱪorⱪunqluⱪ bir ⱨaywanning ismi. Bu yoƣan ⱨaywanning yǝnǝ bir ismi «lewiatan» boluxi mumkin (yuⱪiriⱪi 3-bab, 8-ayǝttiki izaⱨatni kɵrüng). U Muⱪǝddǝs Kitabtiki baxⱪa birnǝqqǝ yǝrlǝrdǝ Xǝytanning bir simwolidur. Xunga muxu yǝrdǝ «Raⱨabning yardǝmqiliri» bǝlkim Xǝytanning yardǝmqilirini kɵrsǝtgǝn boluxi mumkin.\f*   
\m
\v 14  Xundaⱪ turuⱪluⱪ, mǝn ⱪandaⱪmu uningƣa jawab berǝlǝyttim.  
\m Mǝn munazirǝ ⱪilƣudǝk ⱪandaⱪ sɵzlǝrni talliyalayttim?   
\m
\v 15  Mubada mǝn ⱨǝⱪⱪaniy bolsammu,  
\m Mǝn yǝnila Uningƣa jawab berǝlmǝyttim;  
\m Mǝn pǝⱪǝt sotqimƣa iltijala ⱪilalayttim.   
\m
\v 16  Mǝn Uningƣa iltija ⱪilƣan wǝ U manga jawab bǝrgǝn bolsimu,  
\m Mǝn tehi Uning sadayimni angliƣanliⱪiƣa ixǝnq ⱪilalmiƣan bolattim;   
\m
\v 17  U boran-qapⱪunlar bilǝn meni ezidu,  
\m U yarilirimni sǝwǝbsiz awutmaⱪta.   
\m
\v 18  U manga ⱨǝtta nǝpǝs elixⱪimu ruhsǝt bǝrmǝydu,  
\m Əksiqǝ U manga dǝrd-ǝlǝmni yükliwǝtti.   
\m
\v 19  Küq-ⱪudrǝt toƣrisida gǝp ⱪilsaⱪ, mana, Uningdin küqlük \add yǝnǝ baxⱪa kim\add* bar?  
\m Adalǝtkǝ kǝlsǝk, kim Uni sotⱪa qaⱪiralisun?!\f □ \fr 9:19 \ft \+bd «Adalǝtkǝ kǝlsǝk, kim uni sotⱪa qaⱪiralisun?!»\+bd* — ǝsli tekistni qüxinix sǝl tǝx. Baxⱪa hil tǝrjimiliri boluxi mumkin.\f*   
\m
\v 20  Mǝn ɵzümni aⱪlimaⱪqi bolsam, ɵz aƣzim ɵzümni gunaⱨⱪa paturar,  
\m Ⱪosursiz bolƣan bolsam, U yǝnila meni ǝgri dǝp bekitǝr.\f □ \fr 9:20 \ft \+bd «... Ⱪosursiz bolƣan bolsam, u yǝnila meni ǝgri dǝp bekitǝr»\+bd* — Ayupⱪa mubada Hudaning aldida ɵzini aⱪlax pursiti kǝlsimu, u Hudaning zor küq-ⱪudriti bilǝn aƣzining eqilmas ⱪilinixidin, yaki ⱨǝtta «maxina adǝmdǝk» ɵz aƣzi bilǝn ɵzini ǝyiblǝp ketixidin ⱪorⱪidu. «Huda ⱨǝmmidin küqlük, xunga U adil» degǝn kɵzⱪarax dunyadiki ⱨǝrbir zalimning: «Küq-ⱨoⱪuⱪ degǝn ⱨǝⱪtur» degǝn kɵzⱪarixiƣa yeⱪin kelidu. Ayup muxu yǝrdǝ «Huda manga undaⱪ muamilǝ ⱪilsa, adil bolmaydu» demǝkqi bolidu. Kitabning keyinki ⱪisimlirida, Hudaning ⱨǝm ⱨǝmmidin küqlük ⱨǝm xuning bilǝn birgǝ pütünlǝy adil ikǝnliki aydinglixidu.\f*   
\m
\v 21  Biraⱪ mǝn ǝslidǝ eyibsiz idim.  
\m Mǝyli, ɵzümning ⱪandaⱪ bolidiƣanliⱪim bilǝn pǝrwayim pǝlǝk!  
\m Ɵz jenimdin toydum!   
\m
\v 22  Ⱨǝmmǝ ix ohxax ikǝn; xunga mǝn dǝymǝnki,  
\m U duruslarnimu, yamanlarnimu ohxaxla yoⱪitidu.\f □ \fr 9:22 \ft \+bd «... mǝn dǝymǝnki, u duruslarnimu, yamanlarnimu ohxaxla yoⱪitidu»\+bd* — naⱨayiti eniⱪki, bu babtiki 14-ayǝttin 34-ayǝtkiqǝ Ayup Hudaning namini bir ⱪetimmu tilƣa almay, pǝⱪǝt Uni: «U... Uning... Uni... Sǝn....» dǝp ataydu. Bǝlkim u Hudaning zor küq-ⱪudiritigǝ ⱨǝm ɵzining ⱨazirⱪi ⱪorⱪunqluⱪ ǝⱨwalini qongⱪur oylap, bǝk ⱪorⱪup kǝtkǝn bolsa kerǝk.\f*  \x + \xo 9:22 \xt Top. 9:2, 3; Mal. 3:14\x*   
\m
\v 23  Tuyuⱪsiz bexiƣa ⱪaza kelip ɵlsǝ,  
\m U bigunaⱨlarƣa ⱪilinƣan bu sinaⱪⱪa ⱪarap külidu.\f □ \fr 9:23 \ft \+bd «... U bigunaⱨlarƣa ⱪilinƣan bu sinaⱪⱪa ⱪarap külidu»\+bd* — bu ayǝt Ayupning jan aqqiⱪidin, xundaⱪla Hudaƣa bolƣan gumanidin eytⱪan bayanlirining iqidǝ ǝng ⱪattiⱪi boluxi mumkin.\f*   
\m
\v 24  Yǝr yüzi yamanlarning ⱪoliƣa tapxuruldi;  
\m Biraⱪ U sotqilarning kɵzlirini bu adalǝtsizlikni kɵrǝlmǝydiƣan ⱪilip ⱪoyidu;  
\m Muxundaⱪ ⱪilƣuqi U bolmay, yǝnǝ kim bolsun?   
\b  
\m
\v 25  Mening künlirim yǝltapanning yügürüxidinmu tez ɵtidu;  
\m Ular mǝndin ⱪeqip ketidu,  
\m Ularning ⱨeqⱪandaⱪ yahxiliⱪi yoⱪtur.\x + \xo 9:25 \xt Ayup 7:6, 7\x*   
\m
\v 26  Ular ⱪomux kemilǝrdǝk qapsan ɵtüp ketidu;  
\m Alƣur bürküt owni tutⱪili xungƣuƣandǝk tez mangidu.\f □ \fr 9:26 \ft \+bd «ⱪomux kemilǝr»\+bd* — ⱪǝdimki Misirda kɵp ixlitilgǝn, Nil dǝryasida naⱨayiti tez mangidiƣan birhil kemǝ.\f*   
\m
\v 27  Əgǝr: «Nalǝ-pǝryadtin tohtap,  
\m Qirayimni tutuldurmay hux qiray bolay» desǝmmu,   
\m
\v 28  Mǝn yǝnila azablirimning ⱨǝmmisidin ⱪorⱪup yürimǝn;  
\m Qünki Seni meni bigunaⱨ ⱨesablimaydu dǝp bilimǝn.\f □ \fr 9:28 \ft \+bd «... Seni meni bigunaⱨ ⱨesablimaydu dǝp bilimǝn»\+bd* — Ayup yǝnila Hudaning adalitidin gumanlinidu. 31-ayǝttǝ bolsa uning ümidi bǝlkim ǝng tɵwǝn dǝrijigǝ qüxkǝn boluxi mumkin.\f*   
\m
\v 29  Mǝn ⱨaman ǝyiblik adǝm bolsam,  
\m Mǝn biⱨudǝ japa tartip nemǝ ⱪilay?   
\m
\v 30  Ⱨǝtta ⱪar süyi bilǝn yuyunup,  
\m Ⱪolumni xunqǝ pakizliƣan bolsammu,\x + \xo 9:30 \xt Yǝr. 2:22\x*   
\m
\v 31  Sǝn yǝnila meni ǝwrǝzgǝ qɵmüldürisǝnki,  
\m Ɵz kiyimimmu mǝndin nǝprǝtlinidiƣan bolidu!   
\m
\v 32  Qünki U mǝn Uningƣa jawab berǝligüdǝk, manga ohxax adǝm ǝmǝs.  
\m Mening Uning bilǝn sotta dǝwalaxⱪuqilikim yoⱪtur.\f □ \fr 9:32 \ft \+bd «Qünki U ... manga ohxax adǝm ǝmǝs. Mening Uning bilǝn sotta dǝwalaxⱪuqilikim yoⱪtur»\+bd* — bu bayan bǝlkim kitabtiki soralƣan ǝng qongⱪur soal boluxi mumkin; demǝk, adǝm Huda bilǝn ⱪandaⱪmu kelixǝlisun?\f*  \x + \xo 9:32 \xt Top. 6:10; Yǝr. 49:19\x*   
\m
\v 33  Otturimizda ⱨǝr ikkimizni ɵz ⱪoli bilǝn tǝng tutidiƣan kelixtürgüqi bolsidi!\f □ \fr 9:33 \ft \+bd «Otturimizda ... kelixtürgüqi bolsidi!»\+bd* — Ayup: Adǝm bilǝn Hudaning otturisida turidiƣan, bir ⱪoli bilǝn Hudani tutidiƣan, bir ⱪoli bilǝn insanni tutidiƣan kelixtürgüqi bolsidi! dǝp eytⱪan bu kelixtürgüqi Injilda dǝl Əysa Mǝsiⱨning ɵzi ikǝnliki ayan ⱪilinidu («1Tim.» 2:5)\f*   
\m
\v 34  U Ɵzining tayiⱪini mǝndin yiraⱪ ⱪilsun,  
\m Uning wǝⱨimisi meni ⱪorⱪatmisun;\x + \xo 9:34 \xt Ayup 13:20; 33:7\x*   
\m
\v 35  Xundila mǝn Uningdin ⱪorⱪmay sɵzliyǝlǝyttim;  
\m Biraⱪ ǝⱨwalim undaⱪ ǝmǝstur!   
\b  
\b  
\m  
\c 10
\s1 Seƣiz lay kulalqi bilǝn sɵzlixidu  
\m
\v 1 Mǝn ɵz jenimdin nǝprǝtlinimǝn;  
\m Ɵz dǝrdimni tɵküwalay;  
\m Ⱪǝlbimdiki aⱨ-zarimni sɵzliwalay.   
\m
\v 2 Mǝn Tǝngrigǝ: «Mening gunaⱨimni bekitmǝ; manga kɵrsǝtkinki,  
\m Sǝn zadi nemǝ üqün mǝn bilǝn dǝwalixisǝn?   
\m
\v 3 Adǝmni ǝzgining,  
\m Ɵz ⱪolung bilǝn yaratⱪiningni qǝtkǝ ⱪaⱪⱪining Sanga paydiliⱪmu?  
\m Yamanlarning suyiⱪǝstigǝ nur qaqⱪining yahximu?\f □ \fr 10:3 \ft \+bd «Ɵz ⱪolung bilǝn yaratⱪiningni qǝtkǝ ⱪaⱪⱪining Sanga paydiliⱪmu?»\+bd* — Ayup bǝlkim: — «Sǝn manga ⱨǝm pütün insanƣa xunqǝ yahxi ǝjringni singdurgǝnikǝnsǝn, nemixⱪa bu yahxi nǝrsǝnggǝ xundaⱪ ziyan yǝtküzisǝn?» demǝkqi. U tɵwǝndiki 8-12-ayǝtlǝrdǝ bu sɵzining mǝnisini kengǝytidu.\f*   
\m
\v 4 Sening kɵzüng insanningkidǝk ajizmu?  
\m Sǝn adǝmlǝr kɵrgǝndǝk hirǝ kɵrǝmsǝn?\f □ \fr 10:4 \ft \+bd «Sening kɵzüng insanningkidǝk ajizmu?»\+bd* — ibraniy tilida: «Sening kɵzliri ǝtlik kɵzlǝrmu?».\f*   
\m
\v 5 Sening künliring ɵlidiƣan insanning künliridǝk qǝklikmu?  
\m Sening yilliring insanning yilliridǝk ⱪisⱪimu?\f □ \fr 10:5 \ft \+bd «sening künliring ... qǝklikmu? Sening yilliring insanning yilliridǝk ⱪisⱪimu?»\+bd* — Ayup bu jümliliridǝ ⱨǝmmǝ imkaniyǝtni ottura ⱪoyidu; andin u ⱨǝmmisini degüdǝk qǝtkǝ ⱪaⱪidu — Huda adǝmni ǝzginigǝ huxalmu-ya? U adǝmdǝk kaltǝ pǝmlikmu-ya, yaki uning ɵmri ⱪisⱪa bolup ɵzini jazalaxⱪa ülgürǝlmǝmdu-ya? (undaⱪ bolmisa, mǝn zadi nemixⱪa xundaⱪ azabⱪa ⱪaldurulimǝn?) dǝp oylaydu Ayup.\f*   
\m
\v 6-7 Sǝn mening rǝzil adǝm ǝmǝslikimni bilip turup,  
\m Sening ⱪolungdin ⱪutuldurƣudǝk ⱨeqkimning yoⱪluⱪini bilip turup,  
\m Nemixⱪa mening hataliⱪimni sorap yürisǝn?  
\m Nemixⱪa mening gunaⱨimni sürüxtürisǝn?» — dǝymǝn.   
\m
\v 8  — Sǝn Ɵz ⱪolliring bilǝn meni xǝkillǝndürüp, bir gǝwdǝ ⱪilip yaratⱪansǝn;  
\m Biraⱪ Sǝn meni yoⱪatmaⱪqisǝn!   
\m
\v 9 Sǝn layni yasiƣandǝk meni yasiƣiningni esingdǝ tutⱪaysǝn, dǝp yelinimǝn;  
\m Sǝn meni yǝnǝ tupraⱪⱪa ⱪayturamsǝn?\x + \xo 10:9 \xt Yar. 2:7; 3:19\x*   
\m
\v 10  Sǝn \add ustiliⱪ bilǝn\add* meni süttǝk ⱪuyup qayⱪap,  
\m Meni irimqiktǝk uyutⱪan ǝmǝsmu?\f □ \fr 10:10 \ft \+bd «Sǝn ... meni irimqiktǝk uyutⱪan ǝmǝsmu?»\+bd* — Ayupning «meni süttǝk ⱪuyup qayⱪap, ... irimqiktǝk uyutⱪan» degǝn sɵzliri Hudaning ɵz tenini xunqǝ ajayibliⱪ bilǝn murǝkkǝp yaratⱪanliⱪini bildüridu.\f*  \x + \xo 10:10 \xt Zǝb. 139:15,16\x*   
\m
\v 11  Sǝn terǝ ⱨǝm ǝt bilǝn meni kiyindürgǝnsǝn,  
\m Ustihan ⱨǝm pǝy bilǝn birlǝxtürüp meni toⱪuƣansǝn.   
\m
\v 12  Sǝn manga ⱨayat ⱨǝm meⱨir-xǝpⱪǝt tǝⱪdim ⱪilƣansǝn,  
\m Sǝn sɵygüng bilǝn roⱨimdin hǝwǝr alding.\f □ \fr 10:12 \ft \+bd «Sǝn sɵygüng bilǝn...»\+bd* — ibraniy tilida: «sǝn yoⱪlixing bilǝn...». \+bd «... Sǝn sɵygüng bilǝn roⱨimdin hǝwǝr alding»\+bd* — 8-12-ayǝttǝ, Ayup Hudaning insanning tenini xunqǝ karamǝt ustiliⱪ bilǝn birlǝxtürüp yasap, xǝpⱪǝt-sɵygü kɵrsǝtkǝndin keyin, Hudaning ⱨǝrbir adǝmgǝ nisbǝtǝn uluƣ, karamǝt bir pilani boluxi kerǝk, dǝp ⱪaraydu. Biraⱪ Ayup ɵzining ixida mundaⱪ ajayib pilanni kɵrǝlmǝy, ǝksiqǝ Hudaning uning barliⱪini astin-üstün ⱪiliwǝtkǝnlikini kɵrüp ⱪorⱪup ketip: «Biraⱪ bu ixlar sening ⱪǝlbingdǝ yoxuruⱪluⱪ idi» (13-ayǝt) dǝp, Huda mening dostum ǝmǝs, düxminim bolup qiⱪⱪan dǝp gumanlinidu. Ayupning Hudaning dostluⱪidin mǝⱨrum bolƣanmǝn degǝn ⱨessiyati wǝ uningda Hudaning uning bilǝn billǝ bolƣanliⱪ sezimining yoⱪluⱪi, xübⱨisizki uning üqün ⱨǝmmidin azabliⱪ ix idi.\f*   
\m
\v 13  Biraⱪ bu ixlar Sening ⱪǝlbingdǝ yoxuruⱪluⱪ idi;  
\m Bularning ǝslidǝ ⱪǝlbingdǝ püküklikini bilimǝn.   
\m
\v 14  Gunaⱨ ⱪilƣan bolsam, Sǝn meni kɵzitip yürgǝn bolatting;  
\m Sǝn mening ⱪǝbiⱨlikimni jazalimay ⱪoymaytting.   
\m
\v 15  Rǝzil ⱨesablanƣan bolsam, manga bala kelǝtti!  
\m Ⱨǝm yaki ⱨǝⱪⱪaniy ⱨesablansammu, ⱪattiⱪ nomusⱪa qɵmüp, azabⱪa qɵmginimdǝ,  
\m Beximni yǝnila kɵtürüxkǝ jür’ǝt ⱪilalmayttim;   
\m
\v 16  Ⱨǝtta \add beximni\add* kɵtürüxkǝ jür’ǝt ⱪilsammu,  
\m Sǝn ǝxǝddiy xirdǝk mening peyimgǝ qüxǝtting;  
\m Sǝn manga karamǝt küqüngni arⱪa-arⱪidin kɵrsitǝtting.\x + \xo 10:16 \xt Yǝx. 38:13; Yiƣ. 3:10\x*   
\m
\v 17  Sǝn meni ǝyiblǝydiƣan guwaⱨqiliringni ⱪaytidin aldimƣa kǝltürisǝn;  
\m Manga ⱪaritilƣan ƣǝzipingni zor ⱪilisǝn;  
\m Küqliring manga ⱪarxi dolⱪunlap kǝlmǝktǝ.\f □ \fr 10:17 \ft \+bd «Meni ǝyiblǝydiƣan guwaⱨqiliring»\+bd* — Ayupning bu degini, bǝlkim, Hudaning uni «Sǝn gunaⱨ ⱪilding, xunga jazalanding» dǝp ǝyiblǝydiƣan birnǝqqǝ guwaⱨqini orunlaxturƣan, dǝp kɵrsǝtmǝkqi; guwaⱨqilar bolsa, uning üq dostini, ɵz bexiƣa qüxkǝn külpǝtlǝrni ⱨǝmdǝ kesǝlning azablirini ɵz iqigǝ alsa kerǝk.\f*   
\m
\v 18  Sǝn ǝslidǝ nemixⱪa meni baliyatⱪudin qiⱪarƣansǝn?  
\m Kaxki, mǝn qaqrap kǝtkǝn bolsam, ⱨeq adǝm meni kɵrmǝs idi!\x + \xo 10:18 \xt Ayup 3:11\x*   
\m
\v 19  Mǝn ⱨeqⱪaqan bolmiƣan bolattim!  
\m Baliyatⱪudin biwasitǝ gɵrgǝ apirilƣan bolattim!   
\m
\v 20-22  Mening azƣinǝ künlirim tügǝy degǝn ǝmǝsmu?  
\m Xunga mǝn barsa kǝlmǝs yǝrgǝ barƣuqǝ,  
\m — Ⱪarangƣuluⱪ, ɵlüm sayǝ bolƣan zeminƣa,  
\m — Zulmǝt bir zeminƣa, yǝni ⱪarangƣuluⱪning ɵzining zeminiƣa,  
\m Ɵlüm sayisining zeminiƣa,  
\m Tǝrtipsiz, ⱨǝtta ɵz nuri ⱪapⱪarangƣu ⱪilinƣan xu zeminƣa barƣuqǝ,  
\m Manga azraⱪ jan kirix üqün,  
\m Ixingni bir dǝⱪiⱪǝ tohtat, mǝndin neri bol!».   
\b  
\b  
\m  
\c 11
\s1 Zofarning birinqi sɵzi — «sahta adǝmlǝrning aⱪiwiti»  
\m
\v 1 Andin Naamatliⱪ Zofar jawabǝn mundaⱪ dedi: —\f □ \fr 11:1 \ft \+bd «Naamatliⱪ Zofar»\+bd* — Ayupⱪa sɵz ⱪilidiƣan uning üqinqi dostidur. Biz Ayupning bu üq dostini selixturidiƣan bolsaⱪ, Elifaz ǝdǝblikrǝk, baxⱪilardin sǝl meⱨribandǝk kɵrünidu; sɵz ⱪilix tǝrtipidin ⱪariƣanda, uning yexi bǝlkim ǝng qong, ahirda sɵzlǝydiƣan Zofar ǝng kiqik boluxi mumkin. Elifaz ɵz tǝjribisini, yǝni ɵzining kɵrgǝn ƣayibanǝ alamitini bǝkrǝk tǝkitlǝydu; Bildad bolsa ǝn’ǝniqi bolup, ilgiriki dǝwrdikilǝr mǝyli nemǝ degǝn bolmisun, xu toƣra dǝp ⱪaraydu; Zofar bolsa ⱨessiyatqan, ⱪopal, ammibab maⱪal-tǝmsillǝrgǝ amraⱪ, «Jamaǝtning pikri bǝribir toƣridur» dǝp ⱪaraydu (3-ayǝttimu «kɵpqilik» degǝn sɵz tǝkitlinidu). Bǝzidǝ uning gǝp-sɵzliridin yamanlarning jazalinixidin uning naⱨayiti ⱨuzur alidiƣanliⱪi qiⱪip turidu.\f*   
\m
\v 2 «Gǝp mundaⱪ kɵp tursa, uni jawabsiz ⱪaldurƣili bolmas?  
\m Sɵzmǝn kixi ɵzini aⱪlisa bolamdu?   
\m
\v 3 Sening sǝpsǝtǝliring kɵpqilikning aƣzini tuwaⱪlisa bolamdu?  
\m Sǝn mazaⱪ ⱪilip sɵzligǝndin keyin, ⱨeqkim bu ixni yüzünggǝ salmisunmu?   
\m
\v 4 Qünki sǝn: «Mening ǝⱪidilirim saptur,  
\m Mǝn sǝn \add Hudaning\add* aldida pakmǝn» — deding.\f □ \fr 11:4 \ft \+bd «Mening ǝⱪidilirim saptur»\+bd* — ǝmǝliyǝttǝ Ayup bundaⱪ sɵz ⱪilmidi.\f*   
\m
\v 5 Aⱨ, Tǝngri gǝp ⱪilsidi!  
\m Aƣzini eqip seni ǝyiblisidi!   
\m
\v 6 Xundaⱪ ⱪilip U danaliⱪning sirlirini sanga eqip bǝrsidi!  
\m Qünki danaliⱪ ikki tǝrǝpliktur!  
\m Tǝngrining gunaⱨingning heli bir ⱪismini kɵtüriwetip, ulardin ɵtidiƣanliⱪini obdan bilip ⱪoy!\f □ \fr 11:6 \ft \+bd «Tǝngrining gunaⱨingning heli bir ⱪismini kɵtüriwetip, ulardin ɵtidiƣanliⱪini obdan bilip ⱪoy!»\+bd* — Zofarning bu sɵzliri: «Huda gunaⱨliringning birnǝqqisini esidin qiⱪirip, pǝⱪǝt ularning bir ⱪismining tegixlik jazasini sanga qüxürüwatidu», degǝn mǝnini bildüridu.\f*   
\m
\v 7 Sǝn Tǝngrini izdigǝn tǝⱪdirdimu Uni tüptin tonuyalamsǝn?!  
\m Ⱨǝmmigǝ Ⱪadirning qǝksizlikini qüxinip yetǝlǝmsǝn?   
\m
\v 8 \add Bundaⱪ danaliⱪ\add* asmandin egizdur, \add uningƣa erixixkǝ\add* nemǝ amaling bar?  
\m U tǝⱨtisaradin qongⱪurdur, sǝn nemini bilǝlǝysǝn?   
\m
\v 9 Uning uzunluⱪi yǝr-zemindin uzundur,  
\m Kǝngliki dengiz-okyanlardin kǝngdur.   
\m
\v 10  U ɵtüp ketiwetip, adǝmni ⱪamisa, uni soraⱪⱪa qaⱪirsa, kimmu Uni tosalisun?   
\m
\v 11  Qünki U sahta adǝmlǝrni obdan bilidu,  
\m U tǝkxürmǝy turupla aldamqiliⱪni alliⱪaqan kɵrüp bolƣan.\f □ \fr 11:11 \ft \+bd «U tǝkxürmǝy turupla aldamqiliⱪni alliⱪaqan kɵrüp bolƣan»\+bd* — yǝnǝ bir hil tǝrjimisi: «Wǝ adǝmlǝr bayⱪiyalmaydiƣan gunaⱨinimu kɵrǝlǝydu».\f*  \x + \xo 11:11 \xt Zǝb. 10:11, 14; 35:21-23; 94:11\x*   
\m
\v 12  «Insan tuƣulup bir yawa exǝkning tǝhiyigǝ aylanƣuqǝ,  
\m Nadan adǝm dana bolur!».\f □ \fr 11:12 \ft \+bd «Insan tuƣulup bir yawa exǝkning tǝhiyigǝ aylanƣuqǝ, nadan adǝm dana bolur!»\+bd* — bu ayǝtning yǝnǝ ikki hil tǝrjimisi: «Nadan kixi danaliⱪⱪa erixmǝs, insan tuƣulƣanda yawa exǝkning tǝhiyigǝ ohxaxtur, halas» yaki «Yawa exǝkning tǝhiyi tuƣulup insanƣa aylanƣuqǝ, nadan bir adǝm dana bolur». Bu sɵz bǝlkim axu dǝwrdiki bir maⱪal bolsa kerǝk.\f*  \x + \xo 11:12 \xt Ayup 5:8; 22:21; Top. 3:18\x*   
\m
\v 13 Biraⱪ sǝn bolsang, ǝgǝr ⱪǝlbingni toƣrilatsang,  
\m Ⱪolungni Hudaƣa ⱪarap sozsang,   
\m
\v 14  Ⱪolungdiki ⱪǝbiⱨlikni ɵzüngdin neri ⱪilsang,  
\m Qedirliringda ⱨeq yamanliⱪni turƣuzmisangla,   
\m
\v 15  Sǝn u qaƣda yüzüngni ⱪusursiz kɵtürüp yürisǝn,  
\m Tǝwrǝnmǝs, ⱪorⱪunqsiz bolisǝn;   
\m
\v 16  Japayingni untuysǝn,  
\m Ⱨǝtta eⱪip ɵtüp kǝtkǝn suni oyliƣandǝk ularni ǝslǝysǝn;   
\m
\v 17  Künliring qüxtiki nurdin yoruⱪ bolidu,  
\m Seni ⱨazir ⱪarangƣuluⱪ basⱪini bilǝn, tangdǝk parlaⱪ bolisǝn.\x + \xo 11:17 \xt Zǝb. 37:6; 92:14; 112:4; Pǝnd. 4:18\x*   
\m
\v 18  Ümiding bar bolƣaqⱪa, sǝn ⱨimayigǝ igǝ bolisǝn,  
\m Sǝn ǝtrapingƣa hatirjǝm ⱪarap aram elip olturisǝn.\x + \xo 11:18 \xt Law. 26:5\x*   
\m
\v 19  Rast, sǝn yatⱪiningda, ⱨeqkimning wǝswǝsisi bolmaydu,  
\m Əksiqǝ nurƣunliƣan kixilǝr sening ⱨimmitingni izdǝp kelidu.\f □ \fr 11:19 \ft \+bd «... Əksiqǝ nurƣunliƣan kixilǝr sening ⱨimmitingni izdǝp kelidu»\+bd* — muxu gǝpning ajayib yeri xuki, ahirda Zofarning ɵzi Ayupning ⱨimmitigǝ ⱨajǝtmǝn bolidu (42-bab).\f*  \x + \xo 11:19 \xt Law. 26:6; Zǝb. 3:5-6; 4:8; Pǝnd. 3:24\x*   
\m
\v 20  Biraⱪ rǝzillǝrning kɵzliri nuridin ketidu,  
\m Ularƣa ⱪeqixⱪa ⱨeq yol ⱪalmaydu,  
\m Ularning ümidi nǝpisi tohtaxtin ibarǝt bolidu, halas». \f □ \fr 11:20 \ft \+bd «Ularning ümidi nǝpisi tohtaxtin ibarǝt bolidu, halas»\+bd* — Zofarning bu sɵzi Ayupⱪa ⱪaritilƣan ⱨeqⱪandaⱪ ⱨesdaxliⱪ bolmiƣan bir agaⱨlandurux bolup: «Mundaⱪ ketiwǝrsǝng, sǝndǝ pǝⱪǝt nǝpisingni tohtitixtin baxⱪa ümid ⱪalmaydu» degǝnlik.\f*  \x + \xo 11:20 \xt Ayup 8:13,14; 18:14\x*   
\b  
\b  
\m  
\c 12
\s1 Ayup yǝnǝ sɵz ⱪilidu •••• «Hudaning küq-ⱪudriti, Uning adilliⱪi wǝ kɵrünüxtǝ bolƣan adilsizliⱪi»  
\m
\v 1 Ayup jawabǝn mundaⱪ dedi: —   
\m
\v 2 Silǝr bǝrⱨǝⱪ ǝl-ǝⱨlisilǝr!  
\m Ɵlsǝnglar ⱨekmǝtmu silǝr bilǝn billǝ ketidu!   
\m
\v 3 Meningmu silǝrdǝk ɵz ǝⱪlim bar,  
\m Əⱪildǝ silǝrdin ⱪalmaymǝn;  
\m Bunqilik ixlarni kim bilmǝydu?!   
\m
\v 4 Mǝn ɵz dostlirimƣa mazaⱪ obyekti boldum;  
\m Mǝndǝk Tǝngrigǝ iltija ⱪilip, duasi ijabǝt bolƣan kixi,  
\m Ⱨǝⱪⱪaniy, durus bir adǝm mazaⱪ ⱪilindi!\x + \xo 12:4 \xt Ayup 16:10; 17:2; 21:3; 30:1; Pǝnd. 14:2 \x*   
\m
\v 5 Raⱨǝttǝ olturƣan kixilǝr kɵnglidǝ ⱨǝrⱪandaⱪ külpǝtni nǝzirigǝ almaydu;  
\m Ular: «Külpǝtlǝr putliri teyilix aldida turƣan kixigila tǝyyar turidu» dǝp oylaydu.\f □ \fr 12:5 \ft \+bd «Raⱨǝttǝ olturƣan kixilǝr... : «külpǝtlǝr putliri teyilix aldida turƣan kixigila tǝyyar turidu» dǝp oylaydu»\+bd* — ǝsli tekistni qüxinix sǝl tǝs. Baxⱪa hil tǝrjimilirimu uqrixi mumkin.\f*   
\m
\v 6 Ⱪaraⱪqilarning qedirliri awatlixidu;  
\m Tǝngrigǝ ⱨaⱪarǝt kǝltüridiƣanlar aman turidu;  
\m Ular ɵzining ilaⱨini ɵz alⱪinida kɵtüridu.\f □ \fr 12:6 \ft \+bd «Ular ɵzining ilaⱨini ɵz alⱪinida kɵtüridu»\+bd* — demǝk, ular butpǝrǝslar. Baxⱪa bir hil tǝrjimisi: «Tǝngri ⱨǝtta ularning ⱪoliƣa molqiliⱪ beridu».\f*  \x + \xo 12:6 \xt Ayup 21:7; Zǝb. 73:11, 12; Yǝr. 12:1; Ⱨab. 1:3, 4\x*   
\m
\v 7 Əmdi ⱨaywanlardinmu sorap baⱪ,  
\m Ular sanga ɵgitidu,  
\m Asmandiki uqar-ⱪanatlarmu sanga dǝydu;   
\m
\v 8 Wǝ yaki yǝr-zeminƣa gǝp ⱪilsangqu,  
\m Umu sanga ɵgitidu;  
\m Dengizdiki beliⱪlar sanga sɵz ⱪilidu.   
\m
\v 9 Bularning ⱨǝmmisini Pǝrwǝrdigarning ⱪoli ⱪilƣanliⱪini kim bilmǝydu?   
\m
\v 10 Barliⱪ jan igiliri, barliⱪ ǝt igiliri,  
\m Jümlidin barliⱪ insanning nǝpisi uning ⱪolididur.   
\m
\v 11  Eƣizda taamni tetiƣandǝk,  
\m Ⱪulaⱪmu sɵzining toƣriliⱪini sinap baⱪidu ǝmǝsmu?\x + \xo 12:11 \xt Ayup 6:30; 34:3\x*   
\m
\v 12  Yaxanƣanlarda danaliⱪ rast tepilamdu?  
\m Künlirining kɵp boluxi bilǝn yorutulux kelǝmdu?   
\m
\v 13  Uningdila danaliⱪ ⱨǝm ⱪudrǝt bar;  
\m Uningdila yolyoruⱪ ⱨǝm yorutux bardur.\f □ \fr 12:13 \ft \+bd «Uningdila»\+bd* — Hudadila, demǝkqi.\f*   
\m
\v 14  Mana, U harab ⱪilsa, ⱨeqkim ⱪaytidin ⱪurup qiⱪalmaydu;  
\m U ⱪamap ⱪoyƣan adǝmni ⱨeqkim ⱪoyuwetǝlmǝydu.\x + \xo 12:14 \xt Ayup 9:12; 11:10; Wǝⱨ. 3:7\x*   
\m
\v 15  Mana, U sularni tohtitiwalsa, sular ⱪurup ketidu,  
\m U ularni ⱪoyup bǝrsǝ, ular yǝr-zeminni besip wǝyran ⱪilidu.   
\m
\v 16  Uningda küq-ⱪudrǝt, qin ⱨekmǝtmu bar;  
\m Aldiƣuqi, aldanƣuqimu uningƣa tǝwǝdur.   
\m
\v 17  U mǝsliⱨǝtqilǝrni yalingaq ⱪildurup, yalap elip ketidu,  
\m Soraⱪqilarni rǝswa ⱪilidu.\x + \xo 12:17 \xt 2Sam. 15:31; 17:14,23; Yǝx. 19:12; 29:14; 1Kor. 1:19\x*   
\m
\v 18 U padixaⱨlar \add ǝl-ǝⱨligǝ\add* salƣan kixǝnlǝrni yexidu,  
\m Andin xu padixaⱨlarni yalingaqlap, qatraⱪlirini lata bilǝnla ⱪaldurup \add xǝrmǝndǝ ⱪilidu\add*.\f □ \fr 12:18 \ft \+bd «U padixaⱨlar ǝl-ǝⱨligǝ salƣan kixǝnlǝrni yexidu, andin xu padixaⱨlarni yalingaqlap, ... xǝrmǝndǝ ⱪilidu»\+bd* — muxu padixaⱨlar mustǝbit boluxi natayin; ular puⱪrilarƣa salƣan kixǝnlǝrni bǝlkim adilliⱪ bilǝn salƣan boluxi mumkin. Baxⱪa birnǝqqǝ hil tǝrjimilirimu uqrixi mumkin.\f*   
\m
\v 19  U kaⱨinlarni yalingayaƣ mangdurup elip ketidu;  
\m U küq-ⱨoⱪuⱪdarlarni aƣduridu.\f □ \fr 12:19 \ft \+bd «kaⱨinlar»\+bd* — hǝlⱪⱪǝ wakalitǝn ⱪurbanliⱪ ⱪilƣuqilar, ular üqün dua ⱪilƣuqilar.\f*   
\m
\v 20  U ixǝnqlik ⱪaralƣan zatlarning aƣzini etidu;  
\m Aⱪsaⱪallarning ǝⱪlini elip ketidu.\x + \xo 12:20 \xt Ayup 32:9; Yǝx. 3:2, 3\x*   
\m
\v 21  U aⱪsɵngǝklǝrning üstigǝ ⱨaⱪarǝt tɵkidu,  
\m U palwanlarning bǝlweƣini yexip \add ularni küqsiz ⱪilidu\add*.\f □ \fr 12:21 \ft \+bd «U aⱪsɵngǝklǝrning üstigǝ ⱨaⱪarǝt tɵkidu, U palwanlarning bǝlweƣini yexip ularni küqsiz ⱪilidu»\+bd* — muxu aⱪsɵngǝk, palwanlar ǝslidǝ mǝlum bir gunaⱨ yaki zalimliⱪni ⱪilƣanliⱪi natayin. Ayup bu yǝrdǝ: Huda taxⱪi kɵrünüxtǝ sǝwǝbsiz ⱨalda bu esilzadǝ kixilǝrgǝ ⱨǝrhil külpǝt qüxüridu ⱨǝm xuning bilǝn bir waⱪitta, baxⱪa nurƣun kixilǝrni ⱪiyinqiliⱪⱪa duqar ⱪilidu, demǝkqi bolƣan boluxi mumkin. Qünki «aⱪsaⱪallarning ǝⱪli elip ketilgǝn» deyix arⱪiliⱪ ularning mǝsliⱨǝt beridiƣan adǝmliriningmu ǝⱨwalining hǝtǝrlik ikǝnlikidin bexarǝt beridu. Bu palakǝtlǝr mǝlum bir gunaⱨdin qiⱪⱪan boluximu yaki undaⱪ bolmasliⱪimu mumkin. Ayupning yuⱪiriⱪi sɵzlirigǝ ⱪariƣanda 23-25-ayǝtlǝrdǝ deyilgǝn awatqiliⱪ ⱨǝm külpǝtlǝr ohxaxla yüz bǝrgǝndǝk kɵrinidu.\f*  \x + \xo 12:21 \xt Zǝb. 107:40\x*   
\m
\v 22  U ⱪarangƣuluⱪtiki qongⱪur sirlarni axkarilaydu;  
\m U ɵlümning sayisini yorutidu.\x + \xo 12:22 \xt Mat. 10:26; 1Kor. 4:5\x*   
\m
\v 23  U ǝl-yurtlarni uluƣlaxturidu ⱨǝm andin ularni gumran ⱪilidu;  
\m Əl-yurtlarni kengǝytidu, ularni tarⱪitidu.\x + \xo 12:23 \xt Zǝb. 107:38\x*   
\m
\v 24  U zemindiki ǝl-jamaǝtning kattiwaxlirining ǝⱪlini elip ketidu;  
\m Ularni yolsiz dǝxt-bayawanda sǝrsan ⱪilip azduridu.\x + \xo 12:24 \xt Zǝb. 107:4-5, 40\x*   
\m
\v 25  Ular nursizlandurulup ⱪarangƣuluⱪta yolni silaxturidu,  
\m U ularni mǝst bolup ⱪalƣan kixidǝk galdi-guldung mangduridu.   
\b  
\b  
\m  
\c 13
\s1 Ayupning dostliriƣa sɵzlǝxtin tohtap, yǝnǝ Hudaƣa ⱪarap sɵzlixi  
\m
\v 1 Mana, mening kɵzüm bularning ⱨǝmmisini kɵrüp qiⱪⱪan;  
\m Mening ⱪuliⱪim bularni anglap qüxǝngǝn.   
\m
\v 2 Silǝrning bilgǝnliringlarni mǝnmu bilimǝn;  
\m Mening silǝrdin ⱪelixⱪuqilikim yoⱪ.   
\m
\v 3 Biraⱪ mening arzuyum Ⱨǝmmigǝ ⱪadir bilǝn sɵzlixixtur,  
\m Mening Huda bilǝn munazirǝ ⱪilƣum kelidu.\f □ \fr 13:3 \ft \+bd «...mening Huda bilǝn munazirǝ ⱪilƣum kelidu»\+bd* — yaki «...mening Huda bilǝn dǝwalaxⱪum kelidu».\f*   
\m
\v 4 Silǝr bolsanglar tɵⱨmǝt qapliƣuqilar,  
\m Ⱨǝmminglar yaramsiz tewipsilǝr. \x + \xo 13:4 \xt Ayup 16:2\x*   
\m
\v 5 Silǝr pǝⱪǝtla süküttǝ turƣan bolsanglar’idi!  
\m Bu silǝr üqün danaliⱪ bolatti!\x + \xo 13:5 \xt Pǝnd. 17:28\x*   
\m
\v 6 Mening munazirǝmgǝ ⱪulaⱪ selinglar,  
\m Lǝwlirimdiki muⱨakimilǝrni anglap beⱪinglar.   
\m
\v 7 Silǝr Hudaning wakalǝtqisi süpitidǝ boluwelip biadil sɵz ⱪilamsilǝr?  
\m Uning üqün ⱨiylǝ-mikirlik gǝp ⱪilmaⱪqimusilǝr?\x + \xo 13:7 \xt Ayup 17:5; 32:21; 36:4\x*   
\m
\v 8 Uningƣa yüz-hatirǝ ⱪilip \add huxamǝt\add* ⱪilmaⱪqimusilǝr?!  
\m Uningƣa wakalitǝn dǝwa sorimaⱪqimusilǝr?   
\m
\v 9 U iq-baƣringlarni ahturup qiⱪsa, silǝr üqün yahxi bolattimu?  
\m Insan balisini aldiƣandǝk uni aldimaⱪqimusilǝr?   
\m
\v 10  Silǝr yüz-hatirǝ ⱪilip yoxurunqǝ huxamǝt ⱪilsanglar,  
\m U qoⱪum silǝrni ǝyiblǝydu.\f □ \fr 13:10 \ft \+bd «.... Silǝr yüz-hatirǝ ⱪilip yoxurunqǝ huxamǝt ⱪilsanglar, u qoⱪum silǝrni ǝyiblǝydu»\+bd* — Ayupning sɵzliri iqidǝ adǝmni ⱨǝyran ⱪalduridiƣan nurƣun mǝnilǝr ipadilinidu. Ayupning bu bayani ulardin intayin gǝwdilik bolƣan bir misal ⱨesablinidu. U üq dostiƣa naⱨayiti kǝskin ⱨalda Hudaƣa huxamǝtqilik ⱪilixⱪa bolmaydiƣanliⱪini bildüridu. 12-babta u Hudaning adalitidin gumanlinip turup sɵzligǝn bolsimu, biraⱪ u muxu yǝrdǝ Huda ⱨǝⱪiⱪǝtni intayin ǝtiwarlaydu. Huda durus, lilla gǝpni bǝk sɵyidu, kixilǝrning Hudaƣa wakalǝtqi boluwelip, ɵzining yaki baxⱪilarning qirayliⱪ pikrini ipadilixigǝ ⱪǝt’iy bolmaydu, degǝn kɵzⱪaraxni ipadilǝydu. Hudaning ⱨɵrmitigǝ layiⱪ sɵzlǝrni ⱪilix üqün, Uning insanƣa bǝrgǝn wǝⱨiysini asas ⱪilix ⱨǝm xuning bilǝn bir waⱪitta realliⱪtin ⱪǝt’iy ayrilmay turup, bu dunyadiki kɵrünǝrlik pakitlarƣa yüzlinix zɵrürdur. Mǝyli Hudaƣa, mǝyli baxⱪilarƣa huxamǝtlik yaki yalƣan gǝp ⱪilixⱪa ⱪǝt’iy bolmaydu. 
\fp  U üq dostiƣa agaⱨlanduriduki, Hudaƣa huxamǝtqilik ⱪilsa, Huda ularni jazalaydu. Bu gǝp Ayupning Hudaning adalitigǝ ⱪǝt’iy ixǝngǝnlikini kɵrsitidu ⱨǝm uning ⱨazirⱪi etiⱪadi ⱨǝm gumani arisidiki iqidǝ bolƣan kürǝxni bizgǝ ayan ⱪilidu.\f*   
\m
\v 11  Buningdin kɵrǝ Uning ⱨǝywisining silǝrni ⱪorⱪatⱪini,  
\m Uning wǝⱨimisining silǝrgǝ qüxkini tüzük ǝmǝsmu?   
\m
\v 12  Pǝnd-nǝsiⱨǝtinglar pǝⱪǝt külgǝ ohxax sɵzlǝr, halas;  
\m Silǝr \add ixǝnq baƣliƣan\add* istiⱨkaminglar pǝⱪǝt lay istiⱨkamlar, halas.\f □ \fr 13:12 \ft \+bd «Silǝr ixǝnq baƣliƣan istiⱨkaminglar pǝⱪǝt lay istiⱨkamlar...»\+bd* — yaki «Silǝr ixǝnq baƣliƣan jawablar pǝⱪǝt lay istiⱨkamlar...».\f*   
\m
\v 13  Meni ihtiyarimƣa ⱪoyuwetip zuwan sürmǝnglar, meni gǝp ⱪilƣili ⱪoyunglar.  
\m Beximƣa ⱨǝrnemǝ kǝlsǝ kǝlsun!   
\m
\v 14  Ⱪandaⱪla bolmisun, jenim bilǝn tǝwǝkkul ⱪilimǝn,  
\m Mǝn jenimni alⱪinimƣa elip ⱪoyimǝn!\f □ \fr 13:14 \ft \+bd «Ⱪandaⱪla bolmisun, jenim bilǝn tǝwǝkkul ⱪilimǝn»\+bd* — sɵzmusɵz bolsa: «Ⱪandaⱪla bolmisun (yani «nemixⱪa») ǝtlirimni qiximda elip kürǝx ⱪilimǝn?» — u ɵzini kǝskin kürǝx ⱪilmaⱪqi bolƣan bir ⱨaywanƣa ohxitidu. \+bd «Mǝn jenimni alⱪinimƣa elip ⱪoyimǝn!»\+bd* — yaki: «Nemixⱪa jenimni alⱪinimƣa elip ⱪoydum?».\f*   
\m
\v 15  U jenimni alsimu mǝn yǝnila Uni kütimǝn, Uningƣa tayinimǝn;  
\m Biraⱪ ⱪandaⱪla bolmisun mǝn tutⱪan yollirimni Uning aldida aⱪlimaⱪqimǝn; \f □ \fr 13:15 \ft \+bd «U jenimni alsimu mǝn yǝnila Uni kütimǝn, Uningƣa tayinimǝn...»\+bd* — bu ayǝt Ayupning etiⱪadⱪa ǝng tolƣan bayanliridin biri. Ibraniy tilida «kütüx» wǝ «tayinix» bir peil bilǝnla ipadilinidu.\f*  \x + \xo 13:15 \xt Zǝb. 23:4; Pǝnd. 14:32\x*   
\m
\v 16  Bundaⱪ ⱪilixim manga nijatliⱪ bolidu;  
\m Qünki iplas bir adǝm uning aldiƣa baralmaydu.   
\m
\v 17 Sɵzlirimni diⱪⱪǝt bilǝn anglanglar,  
\m Bayanlirimƣa obdan ⱪulaⱪ selinglar.   
\m
\v 18  Mana, mǝn ɵz dǝwayimni tǝrtipliⱪ ⱪilip tǝyyar ⱪildim;  
\m Mǝn ɵzümning ⱨǝⱪiⱪǝtǝn aⱪlinidiƣanliⱪimni bilimǝn.   
\m
\v 19  Mǝn bilǝn bǝs-munazirǝ ⱪilidiƣan ⱪeni kim barkin?  
\m Ⱨazir süküt ⱪilƣan bolsam, tiniⱪtin tohtiƣan bolattim!\f □ \fr 13:19 \ft \+bd «Mǝn bilǝn bǝs-munazirǝ ⱪilidiƣan ⱪeni kim barkin? Ⱨazir süküt ⱪilƣan bolsam, tiniⱪtin tohtiƣan bolattim!»\+bd* — bu tekistning tɵt hil tǝrjimisi yaki qüxǝnqisi bar: — (1) Ayup birǝrsining ɵzi bilǝn bǝs-munazirǝ ⱪilalaydiƣanliⱪiƣa ixǝnmǝydu; ⱨǝtta birsi bǝs-munazirigǝ qiⱪsila: «Mǝn Uning soaliƣa pisǝnt ⱪilmay, bu dunyadin ketimǝn» degǝndǝk; (2) ...undaⱪ adǝm qiⱪsa, mǝn gǝp ⱪilmay süküttǝ ɵlüp ketixkǝ razimǝn!; (3) U kimning ɵzini ǝyiblixidin ⱪǝt’iynǝzǝr, süküt ⱪilixⱪa ⱪǝt’iy unimaydu; (4) Birsining ɵzi bilǝn yǝnǝ bǝs-munazirǝ ⱪilƣusi bolsa, tez boluxi kerǝk, qünki u pat arida dunyadin ketidu. Biz üqinqisini ixlǝttuⱪ.\f*   
\m
\v 20  \add Aⱨ Huda\add*! Manga pǝⱪǝt ikki ixnila ⱪilip bǝrgin;  
\m Xundaⱪ bolƣandila, mǝn ɵzümni Sǝndin ⱪaqurmaymǝn:\x + \xo 13:20 \xt Ayup 9:34; 33:7\x*   
\m
\v 21 — Ⱪolungni mǝndin yiraⱪ ⱪilƣin;  
\m — Wǝⱨimǝng meni ⱪorⱪatmisun.\f □ \fr 13:21 \ft \+bd «Manga pǝⱪǝt ikki ixnila ⱪilip bǝrgin... ⱪolungni mǝndin yiraⱪ ⱪilƣin; — wǝⱨimǝng meni ⱪorⱪatmisun»\+bd* — birinqi ix bolsa, Hudaning Ɵz ⱪolini uningdin yiraⱪ ⱪilixi bilǝn u azraⱪ dǝm alalaydu; ikkinqi ix, Hudaning wǝⱨimisi bolmisa u jür’ǝtlik bolup sɵz ⱪilidu, degǝnlik.\f*   
\m
\v 22  Andin meni sot ⱪilixⱪa qaⱪir, mǝn sanga jawab berimǝn;  
\m Yaki mǝn Sanga \add dǝwayimdin\add* sɵz ⱪilsam, Sǝnmu manga jawab berisǝn.   
\b  
\m  
\s1 Ayup dǝwasini dawamlaxturidu  
\m
\v 23  Mening ⱪǝbiⱨliklirim ⱨǝm gunaⱨlirim zadi ⱪanqilik?  
\m Itaǝtsizlikim ⱨǝm gunaⱨimni manga kɵrsitip bǝr!   
\m
\v 24  Nemixⱪa didaringni mǝndin yoxurisǝn?  
\m Nemixⱪa meni Ɵz düxmining dǝp bilding?\x + \xo 13:24 \xt Ayup 16:9; 19:11; 33:10; Yiƣ. 2:5\x*   
\m
\v 25  Uyaⱪ-buyaⱪⱪa uquruwetilidiƣan anqiki bir yopurmaⱪni wǝⱨimigǝ salmaⱪqimusǝn?  
\m Ⱪurup kǝtkǝn pahalni ⱪoƣlimaⱪqimusǝn?   
\m
\v 26  Qünki Sǝn mening üstümdin zǝⱨǝrdǝk ǝrzlǝrni yazisǝn,  
\m Sǝn yaxliⱪimdiki ⱪǝbiⱨliklirimni manga ⱪayturuwatisǝn.\x + \xo 13:26 \xt Zǝb. 25:7\x*   
\m
\v 27-28 Mǝn qirip kǝtkǝn bir nǝrsǝ,  
\m Mǝn pǝⱪǝt küyǝ yegǝn bir kiyimla bolƣinim bilǝn,  
\m Lekin Sǝn mening putlirimni kixǝnlǝysǝn,  
\m Ⱨǝmmǝ yollirimni kɵzitip yürisǝn;  
\m Tapanlirimƣa mangmasliⱪ üqün qǝk sizip ⱪoyƣansǝn. \x + \xo 13:27-28 \xt Ayup 33:11\x*   
\b  
\b  
\m  
\c 14
\s1 Ɵlümdin keyin ⱪandaⱪ bolidu?  
\m
\v 1 Anidin tuƣulƣanlarning künliri azdur,  
\m Palakǝt uningƣa yardur.\x + \xo 14:1 \xt Zǝb. 90:5-6, 9-10; 102:11; 103:15; 144:4; Yaⱪ. 4:14\x*   
\m
\v 2 U güldǝk dunyaƣa kelip andin tozuydu,  
\m U \add ⱪuyax aldidin\add* sayigǝ ohxax ⱪeqip ketidu.\x + \xo 14:2 \xt Ayup 8:9; Zǝb. 90:5-6, 9-10; 102:11; 103:15; 144:4; Yǝx. 40:6; 1Pet. 1:24\x*   
\m
\v 3 Biraⱪ Sǝn tehi xundaⱪ bir ajiz bolƣuqiƣa kɵzüngni tikip,  
\m Meni Ɵz aldingƣa soraⱪⱪa tartiwatamsǝn?\f □ \fr 14:3 \ft \+bd «Meni Ɵz aldingƣa soraⱪⱪa tartiwatamsǝn?»\+bd* — yaki «Uni Ɵz aldingƣa soraⱪⱪa tartiwatamsǝn?».\f*  \x + \xo 14:3 \xt Ayup 7:17,18; 10:20\x*   
\m
\v 4 Kim napak nǝrsilǝrdin pak nǝrsini qiⱪiralaydu? — ⱨeqkim!\f □ \fr 14:4 \ft \+bd «Kim napak nǝrsilǝrdin pak nǝrsini qiⱪiralaydu? — ⱨeqkim!»\+bd* — demǝk, insan balisi Hudaning aldida ⱪandaⱪ ⱪilip pak bolalaydu ⱨǝm ⱪobul ⱪilinalaydu? Ayupning ɵzi 19-babta bexarǝt ⱪilip bu soalƣa jawab beridu.\f*  \x + \xo 14:4 \xt Yar. 5:3; Zǝb. 51:5-7; Yⱨ. 3:6; Rim. 5:12; Əf. 2:3\x*   
\m
\v 5 \add Insanning\add* künliri bekitilgǝndikin,  
\m Uning aylirining sani Sening ilkingdǝ bolƣandikin,  
\m Sǝn uning ɵtsǝ bolmaydiƣan qǝklirini bekitkǝndikin,\x + \xo 14:5 \xt Ayup 7:1\x*   
\m
\v 6 Uning bir’az dǝm elixi üqün uningdin kɵzüngni elip ⱪaqⱪin,  
\m Xuning bilǝn mǝdikardǝk uningƣa ɵz künliridin sɵyünüx nesip bolsun!\f □ \fr 14:6 \ft \+bd «Uning bir’az dǝm elixi üqün ... mǝdikardǝk uningƣa ɵz künliridin sɵyünüx nesip bolsun!»\+bd* — Ayupning degini boyiqǝ insanlarƣa adǝttiki turmuxning (mǝdikarningkidǝk) japasi kupayǝ, xunga u bu japaliⱪ ⱨayat künliridin azraⱪⱪinǝ ⱨuzur alsun, «bu adǝttiki japaƣa tehimu kɵp japa artmiƣaysǝn» degǝn mǝnidǝ.\f*  \x + \xo 14:6 \xt Ayup 7:1, 2, 16, 19; 10:20\x*   
\m
\v 7 Qünki dǝrǝh kesiwetilgǝndin keyin, ⱪayta ɵsüxtin ümid bar;  
\m Buningliⱪ bilǝn uning yumran bihliri tügǝp kǝtmǝydu;   
\m
\v 8 Uning yiltizi yǝrdǝ ⱪurup kǝtkǝn bolsimu,  
\m Uning kɵtiki topida ɵlüp kǝtkǝn bolsimu,   
\m
\v 9 Biraⱪ suning puriⱪi bilǝnla u yǝnǝ kɵkiridu,  
\m Yumran ot-qɵptǝk yengi bihlarni qiⱪiridu.   
\m
\v 10  Biraⱪ adǝm bolsa ɵlidu, ilajsiz ongda yatidu, bǝrⱨǝⱪ,  
\m Insan nǝpǝstin ⱪalidu, andin nǝdǝ bolidu?   
\m
\v 11  Dengizdiki sular parƣa aylinip tügǝp kǝtkǝndǝk,  
\m Dǝryalar ⱪaƣjirap ⱪurup kǝtkǝndǝk,   
\m
\v 12  Ohxaxla adǝm yetip ⱪalsila ⱪaytidin turmaydu;  
\m Asmanlar yoⱪimiƣuqǝ, ular oyƣanmaydu, uyⱪudin turmaydu.   
\m
\v 13  Aⱨ, tǝⱨtisaraƣa meni yoxurup ⱪoysang idi,  
\m Ƣǝziping ɵtüp kǝtküqǝ meni mǝhpiy saⱪlap ⱪoysang idi,  
\m Meni esinggǝ alidiƣan bir waⱪit-saǝtni manga bekitip bǝrsǝng idi!\f □ \fr 14:13 \ft \+bd «tǝⱨtisara»\+bd* — ɵlgǝnlǝrning roⱨliri baridiƣan jayni kɵrsitidu. Yǝnila 7-bab, 9-ayǝttiki izaⱨatni kɵrüng.\f*   
\m
\v 14  Adǝm ɵlsǝ, ⱪayta yaxamdu?  
\m Xundaⱪ bolsa manga xundaⱪ ɵzgirix waⱪti kǝlgüqǝ,  
\m Muxu japaƣa tolƣan künlirim ɵtküqǝ, sǝwr-taⱪǝt bilǝn kütǝttim!\f □ \fr 14:14 \ft \+bd «Adǝm ɵlsǝ, ⱪayta yaxamdu? Xundaⱪ bolsa ... sǝwr-taⱪǝt bilǝn kütǝttim!»\+bd* — Ayupning insanning ülümdin (yǝni tǝⱨtisaradin) tirilixi toƣrisida hǝwiri yoⱪ. Biraⱪ u bundaⱪ ix bolsila, nǝⱪǝdǝr yahxi bolatti, undaⱪ ümid wǝ sǝwr-taⱪǝt bilǝn Hudaning orunlaxturuxini («xundaⱪ ɵzgirix»ni) kütǝttim, dǝydu. Keyin u ɵzining tirilixi toƣruluⱪ bexarǝt beridu (19-babta).\f*   
\m
\v 15  Xundaⱪ bolsa Sǝn meni qaⱪirsang, jawab berǝttim;  
\m Sǝn Ɵz ⱪolung bilǝn yaratⱪiningƣa ümid-arzuyung bolatti.\f □ \fr 14:15 \ft \+bd «Xundaⱪ bolsa ... Sǝn Ɵz ⱪolung bilǝn yaratⱪiningƣa ümid-arzuyung bolatti»\+bd* — Ayup yǝnila Hudaning Ɵzi tüjüpilǝp yaratⱪan ⱨǝmmǝ insanƣa bolƣan ajayib ümid-arzusiƣa etiⱪad ⱪilƣanliⱪini bildüridu.\f*   
\m
\v 16  Biraⱪ Sǝn ⱨazir ⱨǝrbir dǝssigǝn ⱪǝdǝmlirimni sanap,  
\m Gunaⱨimni kɵzitiwatisǝnƣu!\f □ \fr 14:16 \ft \+bd «Biraⱪ Sǝn ⱨazir ⱨǝrbir dǝssigǝn ⱪǝdǝmlirimni sanap...»\+bd* — yaki «Qünki Sǝn ⱨazir ⱨǝrbir dǝssigǝn ⱪǝdǝmlirimni sanap...».\f*  \x + \xo 14:16 \xt Ayup 31:4; 34:21; Zǝb. 56:8; 139:1-5; Pǝnd. 5:21; Yǝr. 32:19\x*   
\m
\v 17  Itaǝtsizlikim haltiƣa selinip peqǝtlǝndi,  
\m Gunaⱨlirimni dɵwǝ-dɵwǝ ⱪilip saⱪlap ⱪoydung.\f □ \fr 14:17 \ft \+bd «Itaǝtsizlikim haltiƣa selinip peqǝtlǝndi...»\+bd* — bǝzi tǝrjimanlar Ayupning muxu sɵzlirining mǝnisini, Huda Ayupning gunaⱨlirini yapⱪanikǝn, dǝp ⱪaraydu. Biz ǝksiqǝ, Ayupning muxu sɵzining mǝnisini Huda uni tehimu ǝyiblǝx üqün gunaⱨlirini dɵwǝ-dɵwǝ ⱪilip peqǝtlǝp saⱪlap ⱪoyƣan, dǝp qüxinimiz.\f*   
\m
\v 18 Dǝrwǝⱪǝ taƣmu yimirilip yoⱪalƣandǝk,  
\m Tax ɵz ornidin tǝwrinip kǝtkǝndǝk,   
\m
\v 19  Sular tax-xeƣillarni upritip yoⱪatⱪandǝk,  
\m Topanlar zemindiki topini süpürüp kǝtkǝndǝk,  
\m Sǝn adǝmning ümidini yoⱪ ⱪilisǝn.   
\m
\v 20  Sǝn mǝnggügǝ uning üstidin ƣalib kelisǝn,  
\m Xunga u dunyadin ketidu; uning qirayini tutuldurisǝn,  
\m Uni Ɵz yeningdin yiraⱪ ⱪilisǝn.   
\m
\v 21  Uning oƣulliri ⱨɵrmǝtkǝ erixidu, biraⱪ u buni bilmǝydu;  
\m Ular pǝs ⱪilinsimu,  
\m Biraⱪ uning bulardinmu hǝwiri bolmaydu.   
\m
\v 22  U \add pǝⱪǝt\add* ɵz tenidiki aƣriⱪidinla azablinidu,  
\m U kɵnglidǝ ɵzi üqünla ⱨǝsrǝt-nadamǝt qekidu. \f □ \fr 14:22 \ft \+bd «U pǝⱪǝt ɵz tenidiki aƣriⱪidinla azablinidu, ... ⱨǝsrǝt-nadamǝt qekidu»\+bd* — Ayup muxu yǝrdǝ insan gɵrgǝ qüxkǝndin keyin ɵz tenining qirip kǝtkǝnlikini ⱨes ⱪilip ⱪiynilidu, dǝp oyliƣan boluxi mumkin.\f*   
\b  
\b  
\m  
\c 15
\s1 Elifaz yǝnǝ sɵzlǝydu — Yamanlarning aⱪiwiti  
\m
\v 1 Temanliⱪ Elifaz buningƣa jawabǝn mundaⱪ dedi: —   
\m
\v 2 Danixmǝn kixining ⱪuruⱪ xamaldǝk sǝpsǝtǝ bilǝn jawab berixi toƣrimu?  
\m \add Danixmǝn\add* ⱪorsiⱪini issiⱪ mǝxriⱪ xamili bilǝn toyƣuzsa bolamdu?   
\m
\v 3 Paydisiz sɵzlǝr bilǝn,  
\m Tayini yoⱪ gǝplǝr bilǝn munazirilixixi muwapiⱪmu?   
\m
\v 4 Bǝrⱨǝⱪ, sǝn iman-ihlasni yoⱪ ⱪiliwǝtmǝkqisǝn,  
\m Hudaning aldida dua-istiⱪamǝtkǝ tosalƣu bolisǝn.   
\m
\v 5 Qünki ⱪǝbiⱨliking aƣzingƣa sɵz salidu,  
\m Sǝn mǝkkarlarning tilini tallap ⱪollinisǝn.   
\m
\v 6 Mǝn ǝmǝs, bǝlki ɵz aƣzing ɵzüngning gunaⱨingni bekitidu,  
\m Ɵz lǝwliring sanga ⱪarxi guwaⱨliⱪ beridu.\f □ \fr 15:6 \ft \+bd «Ɵz lǝwliring sanga ⱪarxi guwaⱨliⱪ beridu»\+bd* — Elifaz muxu yǝrdǝ Ayupning Huda aldida jazalanƣan gunaⱨi ⱨǝm ⱨakawurluⱪi uning ɵz aƣzi bilǝn ⱪilƣan aqqiⱪ ⱨǝm ɵtkür sɵzliridǝ kɵrünidu, demǝkqi. Biraⱪ Elifaz bilǝn ikki dostining Ayupning aƣzidin qiⱪⱪan xu aqqiⱪ ɵtkür sɵzlǝrgǝ mǝs’uliyiti bar.\f*   
\m
\v 7 Sǝn insanlar iqidǝ tunji bolup tuƣulƣanmu?  
\m Sǝn taƣ-dawanlardin awwal apiridǝ bolƣanmu?   
\m
\v 8 Tǝngrining mǝhpiy kengixini anglap kǝlgǝnmusǝn?  
\m Danaliⱪ sǝn bilǝnla qǝklinǝmdu?\x + \xo 15:8 \xt Rim. 11:34\x*   
\m
\v 9 Sǝn bilgǝnlǝrni bizning bilmǝydiƣanlirimiz barmu?  
\m Sǝn qüxǝngǝnni bizning qüxǝnmǝydiƣinimiz barmu?   
\m
\v 10  Aⱪsaⱪallar ⱨǝm ⱪerilar bizning tǝripimizdǝ turidu,  
\m Ular sening atangdinmu yaxta qongdur.\f □ \fr 15:10 \ft \+bd «Aⱪsaⱪallar ⱨǝm ⱪerilar bizning tǝripimizdǝ turidu... »\+bd* — Elifaz ilgiriki dǝwrlǝrdiki ata-bowilirining kɵzⱪarixini ɵziningkigǝ ohxax dǝp ⱪarawatidu.\f*  \x + \xo 15:10 \xt Ayup 32:7\x*   
\m
\v 11  Tǝngrining tǝsǝlliliri,  
\m Yǝni sanga mulayimliⱪ bilǝn eytⱪan muxu sɵz sǝn üqün azliⱪ ⱪilamdu?   
\m
\v 12  Nemixⱪa kɵngülning kǝynigǝ kirip ketisǝn?  
\m Kɵzüngni nemigǝ parⱪiritisǝn?   
\m
\v 13  Xundaⱪ ⱪilip sǝn roⱨingni Tǝngrigǝ ⱪarxi turƣuzdung,  
\m Eƣizingdin xundaⱪ sɵzlǝrning qiⱪixiƣa yol ⱪoyuwatisǝn!   
\m
\v 14  Insan nemǝ idi? Ɵz-ɵzini pakliyaliƣudǝk?  
\m Anidin tuƣulƣan adǝm balisi nemǝ idi? Ⱨǝⱪⱪaniy bolaliƣudǝk?\x + \xo 15:14 \xt 1Pad. 8:46; 2Tar. 6:36; Ayup 14:4; Zǝb. 14:2-3; 51:5; Pǝnd. 20:9; Top. 7:20; 1Yuⱨa. 1:8,10\x*   
\m
\v 15  Ⱪara, \add Huda\add* Ɵz muⱪǝddǝslirigimu ixǝnmigǝn yǝrdǝ,  
\m Asmanlarmu uning nǝziridǝ pak bolmiƣan yǝrdǝ,\f □ \fr 15:15 \ft \+bd «Ⱪara, Huda Ɵz muⱪǝddǝslirigimu ixǝnmigǝn yǝrdǝ...»\+bd* — muxu yǝrdiki «muⱪǝddǝslǝr» Hudaning pǝrixtilirini kɵrsǝtsǝ kerǝk. Elifaz ⱨeliⱪi yaman roⱨning ǝslidǝ uningƣa degǝn gǝplirigǝ (4:15-21) ixinip , ⱪaytilaydu.\f*  \x + \xo 15:15 \xt Ayup 4:18; 25:5\x*   
\m
\v 16  Yirginqlik bolƣan, sesip kǝtkǝn,  
\m Ⱪǝbiⱨlikni su iqkǝndǝk iqidiƣan insan balisi zadi ⱪandaⱪ bolar?\f □ \fr 15:16 \ft \+bd «Ⱪǝbiⱨlikni su iqkǝndǝk iqkǝn bir adǝm»\+bd* — muxu gǝp, xübⱨisizki, Ayupning ɵzini kɵrsitidu.\f*   
\m
\v 17  Mǝn sanga kɵrsitǝy, manga ⱪulaⱪ sal;  
\m Kɵzüm kɵrgǝnni bayan ⱪilmaⱪqimǝn.   
\m
\v 18  Danixmǝnlǝr ata-bowiliridin bularni angliƣan,  
\m Yoxurmay bularni bayan ⱪilƣan: —   
\m
\v 19  (Pǝⱪǝt xularƣila, \add yǝni ata-bowiliriƣila\add* yǝr-zemin tapxurulƣanidi,  
\m Ularning arisidin yat adǝm ɵtüxkǝ petinalmaytti)\f □ \fr 15:19 \ft \+bd «Pǝⱪǝt xularƣila, yǝni ata-bowiliriƣila yǝr-zemin tapxurulƣanidi, ularning arisidin yat adǝm ɵtüxkǝ petinalmaytti»\+bd* — Elifaz bu sɵz bilǝn bu ata-bowilarning Huda aldida ⱨǝⱪⱪaniy bolƣanliⱪini, xunga Huda ularning yǝr-zeminini yat adǝmlǝrning basturup kirixidin ⱪoƣdiƣanliⱪini kɵrsǝtmǝkqi; xuning bilǝn ularning mǝdiniyiti urux-jedǝlning dǝhligǝ uqrimay, tǝdriji tǝrǝⱪⱪiy ⱪilip, bilimi pǝlligǝ yǝtkǝnidi, demǝkqi boluxi mumkin.\f*   
\m
\v 20  — Rǝzil adǝm barliⱪ künliridǝ azablinidu,  
\m Zalim kixigǝ yillar sanaⱪliⱪla bekitilgǝndur.\f □ \fr 15:20 \ft \+bd «Rǝzil adǝm barliⱪ künliridǝ azablinidu, zalim kixigǝ yillar sanaⱪliⱪla bekitilgǝndur»\+bd* — bu sɵz ⱨǝm tɵwǝndiki 35-ayǝtkiqǝ bolƣan sɵzlǝrning ⱨǝmmisi Ayupⱪa biwasitǝ ⱪaritilip deyilgǝn boluxi mumkin.\f*   
\m
\v 21  Uning ⱪuliⱪiƣa wǝⱨimilǝrning awazi kiridu,  
\m Bayaxatliⱪida bulangqi uning ustigǝ besip qüxidu.\x + \xo 15:21 \xt 1Tes. 5:3\x*   
\m
\v 22  Ⱪarangƣuluⱪtin ⱪutuluxⱪa uning kɵzi yǝtmǝydu,  
\m U ⱪiliq bilǝn qepilixⱪa saⱪlanƣandur.   
\m
\v 23  U ax izdǝp: «Zadi nǝdin tepilar?» dǝp yolda tenǝp yüridu,  
\m U zulmǝt künining uningƣa yeⱪinlaxⱪanliⱪini bilidu.\f □ \fr 15:23 \ft \+bd «U ax izdǝp: «Zadi nǝdin tepilar?» dǝp yolda tenǝp yüridu»\+bd* — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «U yoldin tenip ketip, ⱪorultazlar üqün yǝm bolidu».\f*  \x + \xo 15:23 \xt Ayup 18:12; Zǝb. 109:10\x*   
\m
\v 24  Dǝrd-ǝlǝm ⱨǝm azab uningƣa wǝⱨimǝ ⱪilidu,  
\m Ⱨujumƣa tǝyyar bolƣan padixaⱨtǝk uning üstidin ƣǝlibǝ ⱪilidu.   
\m
\v 25  Qünki u Tǝngrigǝ ⱪarxi ⱪolini kɵtürgǝn,  
\m Ⱨǝmmigǝ ⱪadirƣa küq kɵrsǝtmǝkqi bolƣan,   
\m
\v 26  Xunga u boynini ⱪattiⱪ ⱪilip,  
\m Kɵp ⱪǝwǝtlik ⱪalⱪanni kɵtürüp uningƣa ⱪarap etilidu.   
\m
\v 27  Yüzini yaƣ basⱪan bolsimu,  
\m Beⱪinliri sǝmrǝp kǝtkǝn bolsimu,   
\m
\v 28  U harabǝ xǝⱨǝrlǝrdǝ,  
\m Adǝm ⱪonƣusi kǝlmǝydiƣan,  
\m Kesǝk düwiliri boluxⱪa bekitilgǝn ɵylǝrdǝ yaxaydu;\f □ \fr 15:28 \ft \+bd «U harabǝ xǝⱨǝrlǝrdǝ..., kesǝk düwiliri boluxⱪa bekitilgǝn ɵylǝrdǝ yaxaydu»\+bd* — ⱪǝdimdǝ bǝzi xǝⱨǝrlǝr Hudaning lǝniti bilǝn wǝyran bolƣan bolup, Hudaning lǝnitigǝ uqriƣan bu jaylarda adǝttiki kixilǝr ularni ⱪaytidin ⱪurup u yǝrdǝ olturaⱪlixixⱪa petinalmaytti. Biraⱪ (Elifazning deyixiqǝ) bu rǝzil kixilǝr (jümlidin Ayupning ɵzi?) Hudadin ⱪorⱪmay undaⱪ yǝrlǝrdǝ turuxtin bax tartmaytti.\f*   
\m
\v 29  U ⱨeq beyimaydu,  
\m Uning mal-mülki bolsa üzülüp ⱪalidu,  
\m Uning tǝǝlluⱪatliri zemin üstidǝ kengǝymǝydu.   
\m
\v 30  U ⱪarangƣuluⱪtin ⱪeqip ⱪutulalmaydu,  
\m Yalⱪun uning xahlirini kɵydürüp ⱪurutidu,  
\m \add Hudaning\add* bir nǝpisi bilǝn u \add dunyadin\add* ketidu.\f □ \fr 15:30 \ft \+bd «Hudaning bir nǝpisi bilǝn u dunyadin ketidu»\+bd* — ibraniy tilida «Uning bir nǝpisi bilǝn u dunyadin ketidu».\f*   
\m
\v 31  U sahtiliⱪⱪa tayanmisun!  
\m U aldinip kǝtkǝn, xunga sahtiliⱪning ɵzi uning in’ami bolidu;   
\m
\v 32  Uning küni tehi toxmay turupla,  
\m Uning xehi tehi kɵkirip bolmayla, bu ixlar ǝmǝlgǝ axurulidu.\x + \xo 15:32 \xt Ayup 22:16; Zǝb. 55:23\x*   
\m
\v 33  Üzüm teli silkinip, tong üzümlǝr qüxürüwetilgǝndǝk,  
\m Zǝytun dǝrihining qeqiki eqilipla tɵkülüp kǝtkǝndǝk bolidu.\f □ \fr 15:33 \ft \+bd «Üzüm teli silkinip, tong üzümlǝr qüxürüwetilgǝndǝk...»\+bd* — adǝttǝ üzüm teli pixmiƣan üzümlirini taxlimaydu. Biraⱪ Elifaz xu ohxitixi bilǝn, mundaⱪ adǝmlǝrning ixliri tehi ⱨeq pixmiƣan bolup bikarƣa ketidu, demǝkqi.\f*   
\m
\v 34  Qünki iplaslarning jǝmǝti tuƣmas bolidu,  
\m Ot para yegǝnlǝrning qedirlirini kɵydüriwetidu.   
\m
\v 35  \add Biraⱪ\add* ular \add ⱨǝrdaim\add* yamanliⱪni oylap, ⱪǝbiⱨlik tuƣduridu,  
\m Kɵnglidǝ ⱨaman ⱨiylǝ-mikir tǝyyarlaydu. \x + \xo 15:35 \xt Zǝb. 7:14; Yǝx. 59:4; Ⱨox. 10:13\x*   
\b  
\b  
\m  
\c 16
\s1 Ayup yǝnǝ jawab beridu — Ərxtǝ turidiƣan Guwaⱨqi  
\m
\v 1 Andin Ayup jawabǝn mundaⱪ dedi: —   
\m
\v 2 Mǝn muxundaⱪ gǝplǝrni kɵp angliƣanmǝn;  
\m Silǝr ⱨǝmminglar azab yǝtküzidiƣan ajayib tǝsǝlli bǝrgüqi ikǝnsilǝr-ⱨǝ!\x + \xo 16:2 \xt Ayup 13:4\x*   
\m
\v 3 Mundaⱪ watildap ⱪilƣan gǝpliringlarning qeki barmu?  
\m Silǝrgǝ mundaⱪ jawab berixkǝ zadi nemǝ ⱪutratⱪuluⱪ ⱪildi?   
\m
\v 4 Halisamla ɵzüm silǝrgǝ ohxax sɵz ⱪilalayttim;  
\m Silǝr mening ornumda bolidiƣan bolsanglar,  
\m Mǝnmu sɵzlǝrni baƣlaxturup eytip, silǝrgǝ zǝrbǝ ⱪilalaytim,  
\m Beximnimu silǝrgǝ ⱪaritip qayⱪiyalayttim!   
\m
\v 5 Ⱨalbuki, mǝn ǝksiqǝ aƣzim bilǝn silǝrni riƣbǝtlǝndürǝttim,  
\m Lǝwlirimning tǝsǝllisi silǝrgǝ dora-dǝrman bolatti.   
\m
\v 6 Lekin mening sɵzlixim bilǝn azabim azaymaydu;  
\m Yaki gepimni iqimgǝ yutuwalisammu, manga nemǝ aramqiliⱪ bolsun?   
\m
\v 7 Biraⱪ U meni ⱨalsizlandürüwǝtti;  
\m Xundaⱪ, Sǝn pütkül ailǝmni wǝyran ⱪiliwǝtting!\f □ \fr 16:7 \ft \+bd «Biraⱪ U meni ⱨalsizlandürüwǝtti; xundaⱪ, Sǝn pütkül ailǝmni wǝyran ⱪiliwǝtting!\+bd* — 8 wǝ 9-ayǝttiki «U» wǝ «Sǝn» Hudani kɵrsitidu.\f*   
\m
\v 8 Sǝn meni ⱪamalliding!  
\m Xuning bilǝn \add ǝⱨwalim manga\add* guwaⱨliⱪ ⱪilmaⱪta;  
\m Mening oruⱪ-ⱪaⱪxal \add bǝdinim\add* ornidin turup ɵzümni ǝyiblǝp guwaⱨliⱪ ⱪilidu!\f □ \fr 16:8 \ft \+bd «Sǝn meni ⱪamalliding!»\+bd* — yaki: «Sǝn meni ⱪurutuwǝtting!». \+bd «Xuning bilǝn ǝⱨwalim manga guwaⱨliⱪ ⱪilmaⱪta!»\+bd* — Ayupning xu biqarǝ ǝⱨwali: «Sǝn qoⱪum eƣir bir gunaⱨ ⱪilƣansǝn, bolmisa bu külpǝt bexingƣa qüxmigǝn bolatti» dǝp ɵzigǝ guwaⱨliⱪ ⱪilƣandǝk ⱪilidu.\f*   
\m
\v 9 Uning ƣǝzipi meni titma ⱪilip,  
\m Meni ow oljisi ⱪilidu;  
\m U manga ⱪarap qixini ƣuqurlitidu;  
\m Mening düxminimdǝk kɵzini alayitip manga tikidu.\f □ \fr 16:9 \ft \+bd «Uning ƣǝzipi meni titma ⱪilip,...»\+bd* — yaki «U tumxuⱪi bilǝn meni titma ⱪilip,...». Muxu yǝrdǝ Ayup Hudani ɵzigǝ yirtⱪuq ⱨaywandǝk zǝrbǝ ⱪiliwatidu, dǝp eytmaⱪqi.\f*  \x + \xo 16:9 \xt Ayup 10:16,17; 13:24\x*   
\m
\v 10  \add Adǝmlǝr\add* manga ⱪarap \add mazaⱪ ⱪilixip\add* aƣzini aqidu;  
\m Ular nǝprǝt bilǝn mǝngzimgǝ kaqatlaydu;  
\m Manga ⱨujum ⱪilay dǝp sǝp tüzidu.   
\m
\v 11  Huda meni ǝskilǝrgǝ tapxurƣan;  
\m Meni rǝzillǝrning ⱪoliƣa taxliwǝtkǝnikǝn.   
\m
\v 12  Əslidǝ mǝn tinq-amanliⱪta turattim, biraⱪ u meni paqaⱪlidi;  
\m U boynumdin silkip bitqit ⱪiliwǝtti,  
\m Meni Ɵz nixani ⱪilƣanikǝn.\x + \xo 16:12 \xt Ayup 7:20; Yiƣ. 3:12\x*   
\m
\v 13  Uning oⱪyaqiliri meni ⱪapsiwaldi;  
\m Ⱨeq ayimay U üqǝy-baƣrimni yirtip,  
\m Ɵtümni yǝrgǝ tɵküwǝtti.   
\m
\v 14  U u yǝr-bu yerimgǝ üsti-üstilǝp zǝhim ⱪilip bɵsüp kiridu;  
\m U palwandǝk manga ⱪarap etilidu.   
\m
\v 15  Terǝmning üstigǝ bɵz rǝht tikip ⱪoydum;  
\m Ɵz izzǝt-ⱨɵrmitimni topa-qangƣa selip ⱪoydum.\f □ \fr 16:15 \ft \+bd «Terǝmning üstigǝ bɵz rǝht tikip ⱪoydum; ɵz izzǝt-ⱨɵrmitimni topa-qangƣa selip ⱪoydum»\+bd* — bu ayǝttiki «bɵz rǝht» ⱪǝdimki zamanlarda adǝmning ⱪattiⱪ matǝm tutux, puxayman ⱪilix yaki towa ⱪilixinimu ipadilǝytti. Muxu yǝrdǝ, xübⱨisizki, «matǝm tutux»ni bildürmǝkqi. 
\fp  «Ɵz izzǝt-ⱨɵrmitimni topa-qangƣa selip ⱪoydum» degini ibraniy tilida «Münggüzümni topa-qangƣa selip ⱪoydum» degǝnliktur. Kalining yaki buⱪining münggüzi adǝmning küq-ⱪudriti ⱨǝm abruyining simwoli bolidu.\f*  \x + \xo 16:15 \xt Ayup 30:19\x*   
\m
\v 16-17 Gǝrqǝ ⱪolumda ⱨeqⱪandaⱪ zorawanliⱪ bolmisimu,  
\m Duayim qin dilimdin bolƣan bolsimu,  
\m Yüzüm yiƣa-zaridin ⱪizirip kǝtti;  
\m Ⱪapaⱪlirimni ɵlüm sayisi basti.\f □ \fr 16:16-17 \ft \+bd «Ⱪapaⱪlirimni ɵlüm sayisi basti»\+bd* — yaki «Zulmǝtlik ⱪarangƣuluⱪ sayisi basti».\f*   
\m
\v 18  Aⱨ, yǝr-zemin, ⱪenimni yapmiƣin!  
\m Nalǝ-pǝryadim tohtaydiƣanƣa jay bolmiƣay!\f □ \fr 16:18 \ft \+bd «Nalǝ-pǝryadim tohtaydiƣanƣa jay bolmiƣay!»\+bd* — demǝk, «Ijabǝt bolmiƣuqǝ pǝryadim ⱨǝrdaim ⱨǝm Hudaƣa ⱨǝm adǝmlǝrgǝ awariqilik bolsun».\f*   
\m
\v 19  Biraⱪ mana, asmanlarda ⱨazirmu manga xaⱨit Bolƣuqi bar!  
\m Ərxlǝrdǝ manga kapalǝt Bolƣuqi bar!   
\m
\v 20  Ɵz dostlirim meni mazaⱪ ⱪilƣini bilǝn,  
\m Biraⱪ kɵzüm tehiqǝ Tǝngrigǝ yax tɵkmǝktǝ.\f □ \fr 16:20 \ft \+bd «Ɵz dostlirim meni mazaⱪ ⱪilƣini bilǝn...»\+bd* — ayǝtning birinqi ⱪismining yǝnǝ birhil tǝrjimisi, «Manga wakalǝt bolƣuqi mening dostum ikǝn».\f*   
\m
\v 21  Aⱨ, insan balisi dosti üqün kelixtürgüqi bolƣandǝk,  
\m Tǝngri bilǝn adǝm otturisidimu kelixtürgüqi bolsidi!\x + \xo 16:21 \xt Ayup 31:35; Top. 6:10; Yǝx. 45:9; Rim. 9:20\x*   
\m
\v 22  Qünki yǝnǝ birnǝqqǝ yil ɵtüxi bilǝnla,  
\m Mǝn barsa ⱪaytmas yolda mengip ⱪalimǝn.\f □ \fr 16:22 \ft \+bd «Yǝnǝ birnǝqqǝ yil ɵtüxi bilǝnla, mǝn barsa ⱪaytmas yolda mengip ⱪalimǝn»\+bd* — Ayup bǝzidǝ «bu dunyadin pat arida ketimǝn» dǝp, bǝzidǝ «birnǝqqǝ yil azablar meni kütidu» dǝp oylaydu. U birinqi imkaniyǝtni nisbǝtǝn yahxi dǝp ⱪaraydu, ǝlwǝttǝ.\f*   
\b  
\b  
\m  
\c 17
\m
\v 1 Mening roⱨim sunuⱪ,  
\m Künlirim tügǝy dǝydu,  
\m Gɵrlǝr meni kütmǝktǝ.\f □ \fr 17:1 \ft \+bd «mening roⱨim sunuⱪ»\+bd* — yaki «Nǝpisim siⱪilip kǝtti».\f*   
\m
\v 2 Ətrapimda aldamqi mazaⱪ ⱪilƣuqilar bar ǝmǝsmu?  
\m Kɵzümning ularning eqitⱪuluⱪiƣa tikilip turuxtin baxⱪa amali yoⱪtur.   
\m
\v 3 Aⱨ, jenim üqün Ɵzüng haliƣan kapalǝtni elip Ɵzüngning aldida manga borun bolƣaysǝn;  
\m Sǝndin baxⱪa kim meni ⱪollap borun bolsun?\f □ \fr 17:3 \ft \+bd «Aⱨ, jenim üqün Ɵzüng haliƣan kapalǝtni elip Ɵzüngning aldida manga borun bolƣaysǝn»\+bd* — bu sɵzlǝr Hudaƣa eytilƣan, ǝlwǝttǝ. 
\fp  «Borun» (kepil bolƣuqi) — ⱪǝdimki zamanlarda, birsi mǝlum bir ixta ǝyiblǝngüqi bolsa, sotqi ⱨɵküm ⱪilƣuqǝ ǝyiblǝngüqi waⱪitliⱪ ǝrkin bolalmaydu, bǝlki ⱪamap ⱪoyulidu. Biraⱪ uning mǝlum bir dosti uningƣa kapalǝt berixkǝ razi bolsa, ǝyiblǝngüqi ǝrkin yüriwǝrsǝ bolidu. Kapalǝt bǝrgüqi uning ⱪeqip kǝtmǝslikigǝ toluⱪ kapalǝt bǝrgǝn boluxi kerǝk idi. Əgǝr ⱪeqip kǝtsǝ uning ornida ǝrkinliktin mǝⱨrum bolidu; andin ⱨɵküm ⱪilinƣandin keyin (ɵz dosti gunaⱨkar dǝp ⱨesablanƣan bolsa) dostining ornida tegixlik jazani ɵz üstigǝ alƣan bolidu. Kapalǝt bǝrgüqi bolsa ⱨɵrmǝtkǝ sazawǝr, jamaǝtning ixǝnqisigǝ igǝ bolƣan boluxi kerǝk, ǝlwǝttǝ. Xunga Ayup muxu yǝrdǝ ɵzining ⱨǝm dostliri tǝripidin ⱨǝm Huda tǝripidin ǝyiblǝngüqi ikǝnlikini ⱨes ⱪilip: «Huda, Sǝn meni bu ixlarda ǝyibligüdǝk yeri yoⱪ dǝp bilisǝn, xunga mǝn üqün kapalǝp bolalmamsǝn?» — degǝndǝk jasarǝtlik dua ⱪilidu. 
\fp  (Bǝzi alimlar bu sɵzning baxⱪa bir qüxǝnqisi bar dǝp ⱪaraydu. Ularning pikriqǝ, Ayup 2-ayǝttǝ: — «Ətrapimdikilǝr aldamqi, mazaⱪ ⱪilƣuqilar bolmisa Ayup bolmay ketǝy! Kɵzümning... amali yoⱪtur» degǝn ⱪǝsǝmni iqidu; 3-ayǝttǝ u Hudadin bu ⱪǝsǝmni ada ⱪilixⱪa (kimning toƣra bolsa uni aⱪlax, kimning hata bolsa uni jazalaxⱪa) kapalǝtqi ⱨǝm guwaⱨqi boluxni ɵtünidu, andin 4-ayǝttǝ (xu alimlarning pikriqǝ) uIltijasining Huda tǝripidin bejirilixini ɵtünidu: «Qünki Sǝn dostlirimning kɵnglini yoruⱪluⱪtin ⱪaldurƣansǝn; xunga Sǝn ularni ƣǝlibidinmu mǝⱨrum ⱪilmisang bolmaydu!» — degǝndǝk).\f*  \x + \xo 17:3 \xt 2Kor. 5:19\x*   
\m
\v 4 Qünki Sǝn \add dostlirimning\add* kɵnglini yoruⱪluⱪtin ⱪaldurƣansǝn;  
\m Xunga Sǝn ularni ƣǝlibidinmu mǝⱨrum ⱪilisǝn!   
\m
\v 5 Ƣǝniymǝt alay dǝp dostliriƣa pǝxwa atⱪan kixining bolsa,  
\m Ⱨǝtta balilirining kɵzlirimu kor bolidu.   
\m
\v 6 U meni ǝl-yurtlarning aldida sɵz-qɵqǝkkǝ ⱪoydi;  
\m Mǝn kixilǝr yüzümgǝ tüküridiƣan adǝm bolup ⱪaldim.\x + \xo 17:6 \xt Ayup 30:9\x*   
\m
\v 7 Dǝrd-ǝlǝmdin kɵzüm torlixip kǝtti,  
\m Barliⱪ ǝzalirim kɵlǝnggidǝk bolup ⱪaldi.   
\m
\v 8 Bu ixlarni kɵrüp duruslar ⱨǝyranuⱨǝs bolidu;  
\m Bigunaⱨlar iplaslarƣa ⱪarxi turuxⱪa ⱪozƣilidu.   
\m
\v 9 Biraⱪ ⱨǝⱪⱪaniy adǝm ɵz yolida qing turidu,  
\m Ⱪoli pak yüridiƣan adǝmning küqi tohtawsiz ulƣiyidu.\f □ \fr 17:9 \ft \+bd «... Ⱪoli pak yüridiƣan adǝmning küqi tohtawsiz ulƣiyidu»\+bd* — Ayupning etiⱪadi yǝnila urƣup texip turidu. Muxu yǝrdǝ u Hudaning ɵz düxmini bolup qiⱪⱪanliⱪini ⱨes ⱪilƣini bilǝn, ⱪandaⱪla bolmisun ɵzining ⱨǝⱪⱪaniy yolda qing turidiƣanliⱪini eytip, Huda ahirda ⱨǝmmǝ ixlirimni ongxaydu, dǝp bexarǝt beridu.\f*   
\m
\v 10  Əmdi ⱪeni, ⱨǝmminglar, yǝnǝ kelinglar;  
\m Aranglardin birmu dana adǝm tapalmaymǝn.\x + \xo 17:10 \xt Ayup 6:29\x*   
\m
\v 11  Künlirim ahirlixay dǝp ⱪaptu,  
\m Muddialirim, kɵnglümdiki intizarlar üzüldi.\x + \xo 17:11 \xt Ayup 7:6; 9:25\x*   
\m
\v 12  Bu adǝmlǝr keqini kündüzgǝ aylandurmaⱪqi;  
\m Ular ⱪarangƣuluⱪⱪa ⱪarap: «Nur yeⱪinlixiwatidu» deyixiwatidu.\f □ \fr 17:12 \ft \+bd «Bu adǝmlǝr keqini kündüzgǝ aylandurmaⱪqi; ular ⱪarangƣuluⱪⱪa ⱪarap: «Nur yeⱪinlixiwatidu» deyixiwatidu»\+bd* — Ayup dostlirimni ⱨǝⱪiⱪǝtni yormilap, aⱪni ⱪara, ⱪarini aⱪ dǝwatidu, xundaⱪla manga ⱪuruⱪ ümidlǝrni («Nur yeⱪinlixidu!» dǝp) yǝtküzmǝkqi, dǝydu.\f*   
\m
\v 13  Əgǝr kütsǝm, ɵyüm tǝⱨtisara bolidu;  
\m Mǝn ⱪarangƣuluⱪⱪa ornumni raslaymǝn.\f □ \fr 17:13 \ft \+bd «Tǝⱨtisara»\+bd* — 7-bab, -9-ayǝt wǝ xu ayǝttiki izaⱨatni kɵrüng.\f*   
\m
\v 14  «Qirip ketixni: «Sǝn mening atam!»,  
\m Ⱪurtlarni: «Apa! Aqa!» dǝp qaⱪirimǝn!\f □ \fr 17:14 \ft \+bd «Mening atam!»\+bd* — bu ibarining ⱪǝdimdǝ «Begim!» «Tǝⱪsir!» degǝn mǝnisimu bar idi.\f*   
\m
\v 15  Undaⱪta ümidim nǝdǝ?  
\m Xundaⱪ, ümidimni kim kɵrǝlisun?   
\m
\v 16  Ümidim tǝⱨtisaraning tɵmür pǝnjiriliri iqigǝ qüxüp ketidu!  
\m Biz birliktǝ topiƣa kirip ketimiz! \f □ \fr 17:16 \ft \+bd «tǝⱨtisara»\+bd* — 7-bab, -9-ayǝt wǝ xu ayǝtning izaⱨatini kɵrüng. \+bd «Ümidim tǝⱨtisaraning tɵmür pǝnjiriliri iqigǝ qüxüp ketidu! Biz birliktǝ topiƣa kirip ketimiz!»\+bd* — bu jümlining soal jümlǝ xǝklidǝ ⱪilinƣan tǝrjimisimu uqraydu: «Ümidim tǝⱨtisaraning tɵmür pǝnjiriliri iqigǝ qüxüp ⱪalarmu? Biz birliktǝ topiƣa kirip ketǝrmizmu?».\f*  \x + \xo 17:16 \xt Ayup 3:17,18,19; 30:23,24\x*   
\b  
\b  
\m  
\c 18
\s1 Bildadmu «Yamanlarning yaman aⱪiwiti» toƣruluⱪ sɵz ⱪilidu  
\m
\v 1 Xuhaliⱪ Bildad jawabǝn mundaⱪ dedi: —   
\m
\v 2 Sǝndǝk adǝmlǝr ⱪaqanƣiqǝ mundaⱪ sɵzlǝrni tohtatmaysilǝr?  
\m Silǝr obdan oylap beⱪinglar, andin biz sɵz ⱪilimiz.   
\m
\v 3 Biz nemixⱪa silǝrning aldinglarda ⱨaywanlar ⱨesablinimiz?  
\m Nemixⱪa aldinglarda ǝhmǝⱪ tonulimiz?\f □ \fr 18:3 \ft \+bd «Biz nemixⱪa silǝrning aldinglarda ⱨaywanlar ⱨesablinimiz?»\+bd* — «silǝr» degǝn sɵzgǝ ⱪariƣanda, Bildadning bu sɵzining pǝⱪǝt Ayupⱪila ⱪilinƣan ǝmǝslikini bildüridu. Ularning yenida gǝp angliƣuqilardin bǝzilǝr Ayupning jasarǝtlik sɵzlirini anglap uningƣa ⱪol ⱪoydimu-ya?\f*   
\m
\v 4 Ⱨǝy ɵzüngning ƣǝzipidǝ ɵzüngni yirtⱪuqi, seni dǝpla yǝr-zemin taxliwetilǝmdu?!  
\m Taƣ-taxlar ɵz ornidin kɵtürülüp ketǝmdu?!\f □ \fr 18:4 \ft \+bd «Ⱨǝy ɵzüngning ƣǝzipidǝ ɵzüngni yirtⱪuqi, seni dǝpla ... taƣ-taxlar ɵz ornidin kɵtürülüp ketǝmdu?!»\+bd* — Ayup 16-bab, 9-ayǝttǝ, «U (Huda)ning ƣǝzipi meni titma ⱪildi» degǝn. Bildad, xübⱨisizki, bu gǝpni mazaⱪ ⱪilip: «Sening yirtilixing Hudaning ƣǝzipi bilǝn ǝmǝs, bǝlki ɵz-ɵzüngning ƣǝzipi bilǝndur» demǝkqi. Bildad yǝnǝ Huda insandin uluƣ ⱨǝm aliy bolƣaqⱪa, Ayup uning bilǝn didarlixay, ⱨuzuriƣa kirip uning bilǝn sɵzlixǝy dǝp ɵz ǝⱪlidin adaxⱪan, dǝp mazaⱪ ⱪilidu — demǝkqi. 
\fp  Bildad «Insanning Huda bilǝn biwasitǝ sɵzlixixi, kɵrüxüxi zadi mumkin ǝmǝs» degǝn kɵzⱪaraxta bolidu. Biraⱪ Ayup ahirida ⱨǝⱪiⱪǝtǝn Huda bilǝn kɵrüxidu; uning üstigǝ biz Ayupni Hudani ɵzining ǝng yeⱪin ⱨǝmraⱨi dǝp bilgǝn kixi, dǝp kɵrǝlǝymiz (29:4).\f*  \x + \xo 18:4 \xt Ayup 13:14; Zǝb. 113:6; Yǝx. 54:10; Mat. 10:29-31; Rim. 8:32\x*   
\m
\v 5 Ⱪandaⱪla bolmisun, yaman adǝmning qiriƣi ɵqürülidu,  
\m Uning ot-uqⱪunliri yalⱪunlimaydu.   
\m
\v 6 Qediridiki nur ⱪarangƣuluⱪⱪa aylinidu,  
\m Uning üstigǝ asⱪan qiriƣi ɵqürülidu.   
\m
\v 7 Uning mǝzmut ⱪǝdǝmliri ⱪisilidu,  
\m Ɵzining nǝsiⱨǝtliri ɵzini mollaⱪ atⱪuzidu.   
\m
\v 8 Qünki ɵz putliri ɵzini torƣa ǝwǝtidu,  
\m U dǝl torning üstigǝ dǝssǝydiƣan bolidu.   
\m
\v 9 Ⱪiltaⱪ uni tapinidin iliwalidu,  
\m Tuzaⱪ uni tutuwalidu.\x + \xo 18:9 \xt Ayup 5:5\x*   
\m
\v 10  Yǝrdǝ uni kütidiƣan yoxurun arƣamqa bar,  
\m Yolida uni tutmaⱪqi bolƣan bir ⱪapⱪan bar.   
\m
\v 11  Uni ⱨǝr tǝrǝptin wǝⱨimilǝr besip ⱪorⱪitiwatidu,  
\m Ⱨǝm ular uni iz ⱪoƣlap ⱪoƣlawatidu.\x + \xo 18:11 \xt Ayup 15:21; Yǝr. 6:25; 46:5; 49:29\x*   
\m
\v 12  Maƣdurini aqarqiliⱪ yǝp tügǝtti;  
\m Palakǝt uning yenida paylap yüridu.\f □ \fr 18:12 \ft \+bd «Maƣdurini aqarqiliⱪ yǝp tügǝtti»\+bd* — baxⱪa bir hil tǝrjimisi «Balayi’apǝt uni yutuwetixkǝ aqkɵzlük bilǝn kütiwatidu...»\f*  \x + \xo 18:12 \xt Ayup 15:23\x*   
\m
\v 13  Ɵlümning qong balisi uning terisini yǝwatidu;  
\m Uning ǝzalirini xoraydu.\f □ \fr 18:13 \ft \+bd «ɵlümning qong balisi»\+bd* — bǝlkim birhil kesǝlni (Ayupning kesilini?) kɵrsitidu.\f*   
\m
\v 14 U ɵz qediridiki amanliⱪtin yulup taxlinidu,  
\m \add Ɵlümning tunjisi\add* uni «wǝⱨimilǝrning padixaⱨi»ning aldiƣa yalap apiridu.\x + \xo 18:14 \xt Ayup 8:13, 14; 11:20; Pǝnd. 10:28\x*   
\m
\v 15  Ɵyidikilǝr ǝmǝs, bǝlki baxⱪilar uning qedirida turidu;  
\m Turalƣusining üstigǝ günggürt yaƣdurulidu.\f □ \fr 18:15 \ft \+bd «...baxⱪilar uning qedirida turidu»\+bd* — yaki « ...ot uning qedirida turidu».\f*   
\m
\v 16  Uning yiltizi tegidin ⱪurutulidu;  
\m Üstidiki xahliri kesilidu.   
\m
\v 17  Uning ǝslimisimu yǝr yüzidikilǝrning esidin kɵtürülüp ketidu,  
\m Sirtlarda uning nam-abruyi ⱪalmaydu.\f □ \fr 18:17 \ft \+bd «Sirtlarda...»\+bd* — yaki: «Yaylaⱪlarda...» yaki «Dalada...».\f*  \x + \xo 18:17 \xt Zǝb. 109:13; Pǝnd. 10:7\x*   
\m
\v 18 U yoruⱪluⱪtin ⱪarangƣuluⱪⱪa ⱪoƣliwetilgǝn bolup,  
\m Bu dunyadin ⱨǝydiwetilidu.   
\m
\v 19  Əl-yurtta ⱨeqⱪandaⱪ pǝrzǝntliri yaki ǝwladliri ⱪalmaydu,  
\m U musapir bolup turƣan yǝrlǝrdimu nǝsli ⱪalmaydu.\x + \xo 18:19 \xt Yǝx. 14:22; Yǝr. 22:30\x*   
\m
\v 20  Uningdin keyinkilǝr uning künigǝ ⱪarap alaⱪzadǝ bolidu,  
\m Huddi aldinⱪilarmu qɵqüp kǝtkǝndǝk.\f □ \fr 18:20 \ft \+bd «Huddi aldinⱪilar qɵqüp kǝtkǝndǝk»\+bd* — Bildad eytⱪan «aldinⱪilar»ning ɵz dǝwridiki rǝzil adǝmlǝrning ǝⱨwaliƣa ⱪarap qɵqüp kǝtkǝnlikini kɵrsitixi mumkin. 
\fp  Baxⱪa birhil tǝrjimisi: «Mǝxriⱪtikilǝr uning künigǝ ⱪarap alaⱪzadǝ bolidu, mǝƣribtikilǝr uning künigǝ ⱪarap alaⱪzadǝ bolidu, mǝxriⱪtikilǝrmu qɵqüp ketidu».\f*   
\m
\v 21  Mana, ⱪǝbiⱨ adǝmning makanliri xübⱨisiz xundaⱪ,  
\m Tǝngrini tonumaydiƣan kixiningmu orni qoⱪum xundaⱪtur. \f □ \fr 18:21 \ft \+bd «Mana, ⱪǝbiⱨ adǝmning makanliri xübⱨisiz xundaⱪ, Tǝngrini tonumaydiƣan kixiningmu orni qoⱪum xundaⱪtur»\+bd* — Bildadning bu sɵzliridǝ: «ⱪǝbiⱨ adǝm», «Tǝngrini tonumaydiƣan kixi» degini, «sǝn Ayuptin baxⱪa kixi ǝmǝs» demǝkqi.\f*   
\b  
\b  
\m  
\c 19
\s1 Ayup yǝnǝ sɵz ⱪilidu: — «Mǝn Hudani kɵrimǝn!»  
\m
\v 1 Ayup jawabǝn mundaⱪ dedi: —   
\m
\v 2 «Silǝr ⱪaqanƣiqǝ jenimni azablimaⱪqisilǝr,  
\m Ⱪaqanƣiqǝ meni sɵz bilǝn ǝzmǝkqisilǝr?   
\m
\v 3 Silǝr meni on ⱪetim harlidinglar;  
\m Manga uwal ⱪilixⱪa nomus ⱪilmaysilǝr.\f □ \fr 19:3 \ft \+bd «Silǝr meni on ⱪetim harlidinglar»\+bd* — muxu yǝrdiki «on ⱪetim» degini «nurƣun ⱪetim»ning birhil ipadisi.\f*   
\m
\v 4 Əgǝr mening sǝwǝnlikim bolsa,  
\m Mǝn ǝmdi uning \add dǝrdini\add* tartimǝn.   
\m
\v 5 Əgǝr silǝr meningdin üstünlük talaxmaⱪqi bolsanglar,  
\m Yüzüm aldida xǝrm-ⱨayani kɵrsitip meni ǝyiblimǝkqi bolsanglar,   
\m
\v 6 Əmdi bilip ⱪoyunglarki, manga uwal ⱪilƣan Tǝngri ikǝn,  
\m U tori bilǝn meni qirmaxturup tartti;   
\m
\v 7 Ⱪara, mǝn nalǝ-pǝryad kɵtürüp «Zorawanliⱪ!» dǝp warⱪiraymǝn,  
\m Biraⱪ ⱨeqkim anglimaydu;  
\m Mǝn warⱪiraymǝn, biraⱪ manga adalǝt kǝlmǝydu.   
\m
\v 8 U yolumni meni ɵtüwalmisun dǝp qit bilǝn tosup ⱪoydi,  
\m Ⱪǝdǝmlirimgǝ ⱪarangƣuluⱪ saldi.   
\m
\v 9 U mǝndin xan-xǝripimni mǝⱨrum ⱪildi,  
\m Beximdin tajni tartiwaldi.   
\m
\v 10 U manga ⱨǝr tǝrǝptin buzƣunqiliⱪ ⱪiliwatidu, mǝn tügǝxtim;  
\m Ümidimni U dǝrǝhni yulƣandǝk yuluwaldi.   
\m
\v 11  Ƣǝzipini manga ⱪaritip ⱪozƣidi,  
\m Meni Ɵz düxmǝnliridin ⱨesablidi.\x + \xo 19:11 \xt Ayup 13:24; 16:9; 33:10; Yiƣ. 2:5\x*   
\m
\v 12  Uning ⱪoxunliri sǝp tüzüp atlandi,  
\m Pǝlǝmpǝylirini yasap manga ⱨujum ⱪildi,  
\m Ular qedirimni ⱪorxawƣa elip bargaⱨ tikiwaldi.   
\m
\v 13  U ⱪerindaxlirimni mǝndin neri ⱪildi,  
\m Tonuxlirimning meⱨrini mǝndin üzdi.\x + \xo 19:13 \xt Zǝb. 31:11-12; 38:11-12; 69:8; 88:8, 18\x*   
\m
\v 14  Tuƣⱪanlirim mǝndin yatlixip kǝtti,  
\m Dost-buradǝrlirim meni unutti.   
\m
\v 15  Ɵyümdǝ turƣan musapirlar, ⱨǝtta dedǝklirimmu meni yat adǝm dǝp ⱨesablaydu;  
\m Ularning nǝziridǝ mǝn musapir bolup ⱪaldim.\f □ \fr 19:15 \ft \+bd «ɵyümdǝ turƣan musapirlar»\+bd* — yaki «ɵyümdiki meⱨmanlar». \+bd «ⱨǝtta dedǝklirimmu meni yat adǝm dǝp ⱨesablaydu»\+bd* — Ayupning ɵyidǝ turƣan musapirlar (bǝlkim ǝslidǝ uning ⱨimayisigǝ erixip uning hizmǝtqiliri bolƣanlar) ⱨazir uni yat adǝm, musapir dǝp ⱪaraydu.\f*   
\m
\v 16  Mǝn qakirimni qaⱪirsam, u manga jawab bǝrmǝydu;  
\m Xunga mǝn uningƣa aƣzim bilǝn yelinixim kerǝk.\f □ \fr 19:16 \ft \+bd «Mǝn qakirimni qaⱪirsam, u manga jawab bǝrmǝydu; xunga mǝn uningƣa aƣzim bilǝn yelinixim kerǝk»\+bd* — Ayupning ǝslidǝ qakiriƣa buyruⱪ berix üqün sɵz ⱪilixi bǝlkim ⱨajǝtsiz idi, uning bir imasi yaki ⱪarap ⱪoyuxi kupayǝ idi.\f*   
\m
\v 17  Tiniⱪimdin ayalimning ⱪusⱪusi kelidu,  
\m Aka-ukilirim sesiⱪliⱪimdin bizar.\f □ \fr 19:17 \ft \+bd «Aka-ukilirim»\+bd* — ibraniy tilida «Anamning baliyatⱪusidiki oƣullar». \+bd «Aka-ukilirim sesiⱪliⱪimdin bizar»\+bd* — yaki «Aka-ukilirim yelinixlirimdin bizar».\f*   
\m
\v 18 Ⱨǝtta kiqik balilar meni kǝmsitidu;  
\m Ornumdin turmaⱪqi bolsam, ular meni ⱨaⱪarǝtlǝydu.\x + \xo 19:18 \xt Ayup 30:1\x*   
\m
\v 19  Mening sirdax dostlirimning ⱨǝmmisi mǝndin nǝprǝtlinidu,  
\m Mǝn sɵygǝnlǝr mǝndin yüz ɵridi.\x + \xo 19:19 \xt Zǝb. 41:9; 55:12-14\x*   
\m
\v 20  Ət-terilirim ustihanlirimƣa qaplixip turidu,  
\m Jenim ⱪil üstidǝ ⱪaldi.\f □ \fr 19:20 \ft \+bd «Jenim ⱪil üstidǝ ⱪaldi»\+bd* — ibraniy tilini sɵzmusɵz tǝrjimǝ ⱪilsaⱪ: «Jenim qixlirimning terisining üstidila ⱪaldi».\f*  \x + \xo 19:20 \xt Ayup 30:30; Zǝb. 102:5; Yiƣ. 4:8\x*   
\m
\v 21  Aⱨ, dostlirim, manga iqinglar aƣrisun, iqinglar aƣrisun!  
\m Qünki Tǝngrining ⱪoli manga kelip tǝgdi.   
\m
\v 22  Silǝr nemixⱪa Tǝngridǝk manga ziyankǝxlik ⱪilisilǝr?  
\m Silǝr nemixⱪa ǝtlirimgǝ xunqǝ toymaysilǝr!\f □ \fr 19:22 \ft \+bd «Silǝr nemixⱪa ǝtlirimgǝ xunqǝ toymaysilǝr!»\+bd* — ǝrǝblǝr (wǝ bǝlkim ibraniylar) bǝzidǝ «adǝmning etini yeyix» degǝnni «adǝmgǝ tɵⱨmǝt qaplax» degǝn mǝnidǝ ixlitidu. Ayupning dostliri uning azablirini az dǝp, uning azabliriƣa yǝnǝ «Huda seni taxliwǝtti» degǝn wǝⱨimini artip ⱪoyƣan.\f*   
\b  
\m  
\s1 Ⱪutⱪuzƣuqi toƣruluⱪ bexarǝt  
\m
\v 23  Aⱨ, mening sɵzlirim yezilsidi!  
\m Ular bir yazmiƣa pütüklük bolƣan bolatti!   
\m
\v 24  Ular tɵmür ⱪǝlǝm bilǝn ⱪoƣuxun iqigǝ yezilsidi!  
\m Əbǝdil’ǝbǝd tax üstigǝ oyup pütülgǝn bolatti!\f □ \fr 19:24 \ft \+bd «Aⱨ, mening sɵzlirim yezilsidi! ... ... Əbǝdil’ǝbǝd tax üstigǝ oyup pütülgǝn bolatti!»\+bd* — uning bu arzusi (23-24-ayǝt) ǝmǝlgǝ axuruldi. Biz ⱨazir uning Muⱪǝddǝs Kitabƣa pütüklük sɵzlirini oⱪuwatimiz (baxⱪa hil tǝrjimisi uqrixi mumkin).\f*   
\m
\v 25  Biraⱪ mǝn xuni bilimǝnki, ɵzümning Ⱨǝmjǝmǝt-Ⱪutⱪuzƣuqim ⱨayattur,  
\m U ahirǝt künidǝ yǝr yüzidǝ turup turidu!\f □ \fr 19:25 \ft \+bd «...ɵzümning Ⱨǝmjǝmǝt-Ⱪutⱪuzƣuqim ⱨayattur»\+bd* — Ayup ǝslidǝ 9-babta Huda ⱨǝm ɵzümning otturisida kelixtürgüqi bir «ǝlqi» yaki «ariqi» bolsa idi, degǝn intizarini bildürdi. U ⱨazir bu yǝrdǝ ɵzining mundaⱪ bir «kelixtürgüqi»sining ⱨǝⱪiⱪǝtǝn barliⱪini jakarlaydu; ibraniy tilida «goel» («ⱨǝmjǝmǝt-ⱪutⱪuzƣuqi») degǝn bu sɵz, adǝttǝ birsi mǝlum awariqilikkǝ uqriƣanda, uningƣa tuƣⱪanqiliⱪ (ⱨǝmjǝmǝtlik) ⱪilip uni ⱪutⱪuzux üqün «bǝdǝl tɵlǝydiƣan ⱪutⱪuzƣuqi tuƣⱪini»ni bilduridu. Bu Ⱪutⱪuzƣuqi-Nijatkarining bolƣanliⱪining nǝtijisi bolsa: — U kǝlgüsidǝ ɵz kɵzi bilǝn Hudasini kɵrǝlǝydu ⱨǝmdǝ xu qaƣda Huda uning bexiƣa qüxkǝnliri toƣrisida uningƣa jawab beridiƣanliⱪidin ibarǝttur. Bu bayan intayin ⱨǝyran ⱪalarliⱪ, ⱨǝm bǝzi jǝⱨǝtlǝrdin Ayupning bayanlirining iqidǝ uning etiⱪadining ǝng yuⱪiri pǝllisi süpitidǝ julalinip turidu. 
\fp  «Goel» toƣruluⱪ yǝnǝ «Rut»tiki «kirix sɵz» wǝ «ⱪoxumqǝ sɵz»imizni kɵrüng. \+bd «U ahirǝt künidǝ yǝr yüzidǝ turup turidu!»\+bd* — yaki: «U ahirⱪi bolƣuqi bolup yǝr yüzidǝ turidu».\f*  \x + \xo 19:25 \xt Mis. 6:6; Law. 25:47-49; Ayup 33:23-24; Yuⱨ. 11:25; 1Kor. 15:20-22\x*   
\m
\v 26  Ⱨǝm mening bu terǝ-ǝtlirim buzulƣandin keyin,  
\m Mǝn yǝnila tenimdǝ turup Tǝngrini kɵrimǝn!\f □ \fr 19:26 \ft \+bd «Mǝn yǝnila tenimdǝ turup Tǝngrini kɵrimǝn!»\+bd* — muxu yǝrdǝ ǝsli tekistni qüxinix sǝl tǝs. «Mǝn tenimdin sirt (demǝk, roⱨ tǝndin kǝtkǝndin keyin) Hudani kɵrimǝn!» degǝn baxⱪa bir hil tǝrjimisi bar. Bu hil tǝrjimǝ toƣra bolsa, undaⱪta uning mǝnisi «Ⱨazirⱪi tenimdin sirt...» degǝnlik bolsa kerǝk. Mǝyli ⱪaysi hil mǝnidǝ eytilƣan bolsun, Ayupning kɵzi ɵzining Hudasini kɵrüxigǝ yǝtkǝn.\f*   
\m
\v 27  Uni ɵzümla ǝyni ⱨalda kɵrimǝn,  
\m Baxⱪa adǝmning ǝmǝs, bǝlki ɵzümning kɵzi bilǝn ⱪaraymǝn;  
\m Aⱨ, ⱪǝlbim buningƣa xunqǝ intizardur!\f □ \fr 19:27 \ft \+bd «Aⱨ, ⱪǝlbim buningƣa xunqǝ intizardur!»\+bd* — muxu yǝrdǝ sɵzmusɵz tǝrjimǝ ⱪilsaⱪ: «Mening bɵrǝklirim (yürǝklirim, demǝk) iqimdǝ tügǝy dǝp ⱪaldi!». Ibraniylar üqün, «bɵrǝklǝr» adǝmning ⱨessiyatlirining, wijdaniningmu qongⱪur yiltizidur. Xuning bilǝn bu jümlǝ, Ayupning Hudani kɵrüxtin ibarǝt zor intizariƣa ɵzining bǝrdaxliⱪ berǝlmǝywatⱪanliⱪini bildürgǝn boluxi mumkin.\f*   
\m
\v 28  Əgǝr silǝr: «Ixning yiltizi uningdidur,  
\m Uni ⱪandaⱪ ⱪilip ⱪistap ⱪoƣliwetǝlǝymiz?!» — desǝnglar,\f □ \fr 19:28 \ft \+bd «Əgǝr silǝr: «Ixning yiltizi uningdidur, uni ⱪandaⱪ ⱪilip ⱪistap ⱪoƣliwetǝlǝymiz?!» — desǝnglar,...»\+bd* — Ayup ɵz dostlirining «Ayupning yoxurun gunaⱨlirini pax ⱪilmiƣuqǝ ⱨǝrgiz boldi ⱪilmayli» degǝn pozitsiyidǝ turuwatⱪanliⱪini bildürmǝkqi.\f*   
\m
\v 29  Əmdi ɵzünglar ⱪiliqtin ⱪorⱪⱪininglar tüzük!  
\m Qünki \add Hudaning\add* ƣǝzipi ⱪiliq jazasini elip kelidu,  
\m Xuning bilǝn silǝr \add Hudaning\add* sotining ⱪuruⱪ gǝp ǝmǝslikini bilisilǝr».   
\b  
\b  
\m  
\c 20
\s1 Zofarmu yamanlarning aⱪiwiti üstidǝ sɵz ⱪilidu  
\m
\v 1 Andin Naamatliⱪ Zofar jawabǝn mundaⱪ dedi: —   
\m
\v 2 «Meni biaram ⱪilƣan hiyallar jawab berixkǝ ündǝwatidu,  
\m Qünki ⱪǝlbim biaramliⱪta ɵrtǝnmǝktǝ.\f □ \fr 20:2 \ft \+bd «Meni biaram ⱪilƣan hiyallar jawab berixkǝ ündǝwatidu, qünki ⱪǝlbim biaramliⱪta ɵrtǝnmǝktǝ»\+bd* — Zofarning bir ixlarƣa bǝkmu jiddiylixip ketidiƣan harakteri bu sɵzliridin qiⱪip turidu.\f*   
\m
\v 3 Mǝn manga ⱨaⱪarǝt kǝltürüp, meni ǝyiblǝydiƣan sɵzlǝrni anglidim,  
\m Xunga mening roⱨ-zeⱨnim meni jawab berixkǝ ⱪistidi.   
\m
\v 4 Sǝn xuni bilmǝmsǝnki,  
\m Yǝr yüzidǝ Adǝm’atimiz apiridǝ bolƣandin beri,   
\m
\v 5 Rǝzillǝrning ƣalibǝ tǝntǝnisi ⱪisⱪidur,  
\m Iplaslarning huxalliⱪi birdǝmliktur.\x + \xo 20:5 \xt Zǝb. 37:35,36\x*   
\m
\v 6 Undaⱪ kixining xan-xǝripi asmanƣa yǝtkǝn bolsimu,  
\m Bexi bulutlarƣa taⱪaxsimu,   
\m
\v 7 Yǝnila ɵzining poⱪidǝk yoⱪap ketidu;  
\m Uni kɵrgǝnlǝr: «U nǝdidur?» dǝydu.   
\m
\v 8 U qüxtǝk uqup ketidu,  
\m Ⱪayta tapⱪili bolmaydu;  
\m Keqidiki ƣayibanǝ alamǝttǝk u ⱨǝydiwetilidu.   
\m
\v 9 Uni kɵrgǝn kɵz ikkinqi uni kɵrmǝydu,  
\m Uning turƣan jayi uni ⱪayta uqratmaydu.   
\m
\v 10  Uning oƣulliri miskinlǝrgǝ xǝpⱪǝt ⱪilixⱪa mǝjburlinidu;  
\m Xuningdǝk u ⱨǝtta ɵz ⱪoli bilǝn bayliⱪlirini ⱪayturup beridu.   
\m
\v 11  Uning ustihanliri yaxliⱪ maƣduriƣa tolƣan bolsimu,  
\m Biraⱪ \add uning maƣduri\add* uning bilǝn billǝ topa-qangda yetip ⱪalidu.   
\m
\v 12  Gǝrqǝ rǝzillik uning aƣzida tatliⱪ tetiƣan bolsimu,  
\m U uni til astiƣa yoxurƣan bolsimu,   
\m
\v 13  U uni yutⱪusi kǝlmǝy meⱨrini üzǝlmisimu,  
\m U uni aƣzida ⱪaldursimu,\f □ \fr 20:13 \ft \+bd «U uni yutⱪusi kǝlmǝy meⱨrini üzǝlmisimu,...»\+bd* — ibraniy tilida «uni ayap meⱨrini üzǝlmisimu». Demǝk, aƣzida ⱪalduriwǝrmǝkqi bolidu. \+bd «U uni \+bd*\+bdit , yǝni rǝzillikni\+bdit* aƣzida ⱪaldursimu...» — Zofarning bu bayani intayin zǝⱨǝrhǝndilikkǝ tolƣan bolup, bu sɵzlǝr xübⱨisizki, Ayupni biwasitǝ ǝyiblǝx üqün ⱪaritilidu; u: «rǝzillik aƣzida tatliⱪ tetiƣan» wǝ «uni til astiƣa yoxurƣan», ⱨǝm 20-ayǝttiki «Miskinlǝrni ezip, ularni taxliwǝtkǝn», «ɵzi salmiƣan bir ɵyni ɵzi igiliwalƣan» dǝp tǝswirligǝn kixi dǝl Ayuptin baxⱪa kixi ǝmǝs idi.\f*   
\m
\v 14  Biraⱪ uning ⱪarnidiki tamiⱪi ɵzgirip,  
\m Kobra yilanning zǝⱨǝrigǝ aylinidu.   
\m
\v 15  U bayliⱪlarni yutuwetidu, biraⱪ ularni yanduridu;  
\m Huda ularni axⱪazinidin qiⱪiriwetidu.   
\m
\v 16  U kobra yilanning zǝⱨǝrini xoraydu,  
\m Qar yilanning nǝxtiri uni ɵltüridu.   
\m
\v 17  U ⱪaytidin eriⱪ-ɵstǝnglǝrgǝ ⱨǝwǝs bilǝn ⱪariyalmaydu,  
\m Bal wǝ seriⱪ may bilǝn aⱪidiƣan dǝryalardin ⱨuzurlinalmaydu.   
\m
\v 18 U erixkǝnni yutalmay ⱪayturidu,  
\m Tijarǝt ⱪilƣan paydisidin u ⱨeq ⱨuzurlinalmaydu.   
\m
\v 19  Qünki u miskinlǝrni ezip, ularni taxliwǝtkǝn;  
\m U ɵzi salmiƣan ɵyni igiliwalƣan.   
\m
\v 20  U aqkɵzlüktin ǝsla zerikmǝydu,  
\m U arzuliƣan nǝrsiliridin ⱨeqⱪaysisini saⱪlap ⱪalalmaydu.\f □ \fr 20:20 \ft \+bd «U aqkɵzlüktin ǝsla zerikmǝydu»\+bd* — ibraniy tilida: «Uning axⱪazini ⱨeq hatirjǝmlikni bilmǝydu». Oⱪurmǝnlǝr 22-24-ayǝtlǝrning baxⱪa hil tǝrjimilirini uqritixi mumkin.\f*   
\m
\v 21  Uningƣa yutuwalƣudǝk ⱨeqnǝrsǝ ⱪalmaydu,  
\m Xunga uning bayaxatliⱪi mǝnggülük bolmaydu.   
\m
\v 22  Uning toⱪⱪuzi tǝl bolƣanda, tuyuⱪsiz ⱪisilqiliⱪⱪa uqraydu;  
\m Ⱨǝrbir ezilgüqining ⱪoli uningƣa ⱪarxi qiⱪidu.   
\m
\v 23  U ⱪorsiⱪini toyƣuziwatⱪinida,  
\m Huda dǝⱨxǝtlik ƣǝzipini uningƣa qüxüridu;  
\m U ƣizaliniwatⱪanda \add ƣǝzipini\add* uning üstigǝ yaƣduridu.   
\m
\v 24  U tɵmür ⱪoraldin ⱪeqip ⱪutulsimu,  
\m Biraⱪ mis oⱪya uni sanjiydu.   
\m
\v 25  Tǝgkǝn oⱪ kǝynidin tartip qiⱪiriwelginidǝ,  
\m Yaltiraⱪ oⱪ uqi ɵttin qiⱪiriwelginidǝ,  
\m Wǝⱨimilǝr uni basidu.\f □ \fr 20:25 \ft \+bd «Yaltiraⱪ oⱪ uqi ɵttin qiⱪiriwelginidǝ, wǝⱨimilǝr uni basidu»\+bd* — Zofar yaman adǝmlǝrning kǝlgüsidiki azabliridin bǝk ⱨuzurlinidiƣandǝk ⱪilatti.\f*   
\m
\v 26  Zulmǝt ⱪarangƣuluⱪ uning bayliⱪlirini yutuwetixkǝ tǝyyar turidu,  
\m Insan püwlimigǝn ot uni yutuwalidu,  
\m Uning qedirida ⱪelip ⱪalƣanlirinimu yutuwetidu.\f □ \fr 20:26 \ft \+bd «Insan püwlimigǝn ot»\+bd* — Hudaning Ɵzining otini kɵrsǝtsǝ kerǝk.\f*   
\m
\v 27  Asmanlar uning ⱪǝbiⱨlikini axkarilaydu;  
\m Yǝr-zeminmu uningƣa ⱪarxi ⱪozƣilidu.   
\m
\v 28  Uning mal-dunyasi elip ketilidu,  
\m \add Hudaning\add* ƣǝzǝplik künidǝ kǝlkün ulƣiyip ɵy-bisatini ƣulitidu.\f □ \fr 20:28 \ft \+bd «Uning mal-dunyasi elip ketilidu»\+bd* — yaki «Kǝlkün ɵyini eⱪitip ketidu».\f*   
\m
\v 29  Hudaning rǝzil adǝmgǝ bǝlgiligǝn nesiwisi mana xundaⱪtur,  
\m Bu Huda uningƣa bekitkǝn mirastur». \f □ \fr 20:29 \ft \+bd «Hudaning rǝzil adǝmgǝ bǝlgiligǝn nesiwisi mana xundaⱪtur, bu Huda uningƣa bekitkǝn mirastur»\+bd* — Zofarning bayanliri jǝmlǝxtürülginidǝ, u degǝn «rǝzil adǝm» ǝmǝliyǝttǝ tɵt-bǝx pütünlǝy baxⱪa-baxⱪa yol bilǝn ɵlgǝn!\f*   
\b  
\b  
\m  
\c 21
\s1 Ayup yǝnǝ sɵz ⱪilidu — Hudaning jaⱨanni idarǝ ⱪilixi  
\m
\v 1 Ayup jawabǝn mundaⱪ dedi: —   
\m
\v 2 «Gǝplirimgǝ ⱪulaⱪ selinglar,  
\m Bu silǝrning manga bǝrgǝn «tǝsǝlliliringlar»ning ornida bolsun!   
\m
\v 3 Sɵz ⱪiliximƣa yol ⱪoysanglar;  
\m Sɵz ⱪilƣinimdin keyin, yǝnǝ mazaⱪ ⱪiliweringlar!   
\m
\v 4 Mening xikayitim bolsa, insanƣa ⱪaritiliwatamdu?  
\m Roⱨim ⱪandaⱪmu bitaⱪǝt bolmisun?   
\m
\v 5 Manga obdan ⱪaranglarqu? Silǝr qoⱪum ⱨǝyran ⱪalisilǝr,  
\m Ⱪolunglar bilǝn aƣzinglarni etiwalisilǝr.   
\m
\v 6 Mǝn bu ixlar üstidǝ oylansamla, wǝⱨimigǝ qɵmimǝn,  
\m Pütün ǝtlirimni titrǝk basidu.\f □ \fr 21:6 \ft \+bd «Mǝn bu ixlar üstidǝ oylansamla, wǝⱨimigǝ qɵmimǝn, pütün ǝtlirimni titrǝk basidu»\+bd* — Ayupning bundaⱪ ⱪorⱪup ketixi uning tɵwǝndiki sɵzliri bilǝn qüxǝndürülidu. Ayup taki ɵzini palakǝt basⱪanƣa ⱪǝdǝr Hudani Ⱨǝmmigǝ Ⱪadir, pütünlǝy adil ⱨǝm pütünlǝy meⱨriban dǝp ixinip kǝlgǝnidi. Biraⱪ u ǝmdiliktǝ baxⱪa bir ⱪorⱪunqluⱪ eⱨtimalliⱪⱪa yüzlinixkǝ mǝjbur boluwatatti. Huda rasttinla adalǝtlik, rasttinla yahximu? Jaⱨandiki bǝzi ǝⱨwallar buningƣa tǝtür guwaⱨliⱪ beriwatⱪandǝk ⱪilatti. Yaman adǝmlǝr beyip kitiwatidu, durus adǝmlǝr eziliwatidu. Huda bu ixlarƣa pisǝnt ⱪilmamdu? U ǝslidǝ tǝsǝwwur ⱪilmiƣan bu eⱨtimalliⱪlar uni ⱨazir intayin ⱪorⱪitiwatatti.\f*   
\m
\v 7 Nemixⱪa yamanlar yaxiweridu,  
\m Uzun ɵmür kɵridu,  
\m Ⱨǝtta zor küq-ⱨoⱪuⱪluⱪ bolidu?\x + \xo 21:7 \xt Zǝb. 17:9-12; 73:12; Yǝr. 12:1; Ⱨab. 1:16\x*   
\m
\v 8 Ularning nǝsli ɵz aldida,  
\m Pǝrzǝntliri kɵz aldida mǝzmut ɵsidu,\f □ \fr 21:8 \ft \+bd «Ularning \+bd*\+bdit , yǝni yamanlarning\+bdit* nǝsli ɵz aldida, pǝrzǝntliri kɵz aldida mǝzmut ɵsidu» — Ayup Zofarning baya ⱪilƣan sɵzlirini hulasǝ ⱪilip, ularƣa rǝddiyǝ beridu; yamanlar yoⱪalmaydu, ularning pǝrzǝntliri «Ɵz bayliⱪlirini miskinlǝrgǝ ⱪayturidu» ǝmǝs, bǝlki ular ɵz aldiƣa rawaj tapidu.\f*   
\m
\v 9 Ularning ɵyliri wǝⱨimidin aman turidu,  
\m Tǝngrining tayiⱪi ularning üstigǝ tǝgmǝydu.   
\m
\v 10  Ularning kaliliri jüplǝnsǝ uruⱪlimay ⱪalmaydu,  
\m Iniki mozaylaydu,  
\m Moziyinimu taxlimaydu.   
\m
\v 11  \add Rǝzillǝr\add* kiqik balilirini ⱪoy padisidǝk talaƣa qiⱪiriweridu,  
\m Ularning pǝrzǝntliri taⱪlap-sǝkrǝp ussul oynap yüridu.   
\m
\v 12  Ular dap ⱨǝm qiltarƣa tǝngkǝx ⱪilidu,  
\m Ular nǝyning awazidin xadlinidu.   
\m
\v 13  Ular künlirini awatqiliⱪ iqidǝ ɵtküzidu,  
\m Andin kɵzni yumup aqⱪuqila tǝⱨtisaraƣa qüxüp ketidu.\f □ \fr 21:13 \ft \+bd «Ular künlirini awatqiliⱪ iqidǝ ɵtküzidu, andin kɵzni yumup aqⱪuqila tǝⱨtisaraƣa qüxüp ketidu»\+bd* — Ayup bundaⱪ yamanlar ɵmürwayǝt azadiliktǝ yaxiƣandin keyin ⱨeq azablanmay, ⱨeq jazalanmay dunyadin ketidu, dǝwatidu. «Andin kɵzni yumup aqⱪuqila tǝⱨtisaraƣa qüxüp ketidu» degǝnning baxⱪa birhil tǝrjimisi: «Ular hatirjǝmliktǝ tǝⱨtisaraƣa qüxidu».\f*   
\m
\v 14  Ⱨǝm ular Tǝngrigǝ: «Bizdin neri bol,  
\m Bizning yolliring bilǝn tonuxⱪimiz yoⱪtur!» — dǝydu,\x + \xo 21:14 \xt Ayup 22:17\x*   
\m
\v 15  — «Ⱨǝmmigǝ Ⱪadirning hizmitidǝ boluxning ǝrzigüdǝk nǝri bardu?  
\m Uningƣa dua ⱪilsaⱪ bizgǝ nemǝ payda bolsun?!».\x + \xo 21:15 \xt Mis. 5:2; Mal. 3:14\x*   
\m
\v 16  Ⱪaranglar, ularning bǝhti ɵz ⱪolida ǝmǝsmu?  
\m Biraⱪ yamanlarning nǝsiⱨiti mǝndin neri bolsun!\f □ \fr 21:16 \ft \+bd «Ⱪaranglar, ularning bǝhti ɵz ⱪolida ǝmǝsmu?»\+bd* — baxⱪa bir hil tǝrjimisi: «Ⱪaranglar, ularning awatliⱪi ɵz ⱪoli bilǝn kǝlmǝs» (awatliⱪi Hudadin kǝlgǝn, demǝkqi).\f*  \x + \xo 21:16 \xt Ayup 22:18\x*   
\m
\v 17  Yamanlarning qiriƣi ⱪanqǝ ⱪetim ɵqidu?  
\m Ularni ɵzlirigǝ layiⱪ külpǝt basamdu?  
\m \add Huda\add* ƣǝzipidin ularƣa dǝrdlǝrni bɵlüp berǝmdu?\x + \xo 21:17 \xt Ayup 20:29; Zǝb. 11:5-6\x*   
\m
\v 18  Ular xamal aldidiki engizƣa ohxax,  
\m Ⱪara ⱪuyun uqurup ketidiƣan pahalƣa ohxaxla yoⱪamdu?   
\m
\v 19  Tǝngri uning ⱪǝbiⱨlikini baliliriƣa qüxürüxkǝ ⱪalduramdu?  
\m \add Huda\add* bu jazani uning ɵzigǝ bǝrsun, uning ɵzi buni tetisun!   
\m
\v 20  Ɵzining ⱨalakitini ɵz kɵzi bilǝn kɵrsun;  
\m Ɵzi Ⱨǝmmigǝ Ⱪadirning ⱪǝⱨrini tetisun!\f □ \fr 21:20 \ft \+bd «Ⱨǝmmigǝ Ⱪadirning ⱪǝⱨrini tetisun!»\+bd* — ibraniy tilida «Ⱨǝmmigǝ Ⱪadirning ⱪǝⱨrini iqsun!».\f*   
\m
\v 21  Qünki uning bekitilgǝn yil-ayliri tügigǝndin keyin,  
\m U ⱪandaⱪmu yǝnǝ ɵz ɵydikiliridin ⱨuzur-ⱨalawǝt alalisun?   
\m
\v 22  Tǝngri kattilarning üstidinmu ⱨɵküm ⱪilƣandin keyin,  
\m Uningƣa bilim ɵgitǝlǝydiƣan adǝm barmidur?!\f □ \fr 21:22 \ft \+bd «kattilar»\+bd* — ibraniy tilida «aliylar». Bǝlkim muxu yǝrdǝ pǝrixtilǝrni kɵrsitixi mumkin. \+bd «Uningƣa bilim ɵgitǝlǝydiƣan adǝm barmidur?!»\+bd* — Ayup ularning «Yamanlar tezla jazalinidu» degǝnlirining natoƣriliⱪini ispatliƣanidi. Biraⱪ u ⱨazir: «Silǝrning bu sɵzliringlarda qing turiwelixinglar «Huda bizning pikrimizni anglap andin bu ixlarni xundaⱪ orunlaxturuxi kerǝk» degǝnlikkǝ barawǝr» demǝkqi.\f*  \x + \xo 21:22 \xt Yǝx. 40:13; Rim. 11:34; 1Kor. 2:16\x*   
\m
\v 23  Birsi saⱪ-salamǝt, pütünlǝy ƣǝm-ǝndixsiz, azadiliktǝ yilliri toxⱪanda ɵlidu;   
\m
\v 24  Beⱪinliri süt bilǝn semiz bolidu,  
\m Ustihanlirining yiliki heli nǝm turidu.   
\m
\v 25  Yǝnǝ birsi bolsa aqqiⱪ armanda tügǝp ketidu;  
\m U ⱨeqⱪandaⱪ raⱨǝt-paraƣǝt kɵrmigǝn.   
\m
\v 26  Ular bilǝn billǝ topa-qangda tǝng yatidu,  
\m Ⱪurutlar ularƣa qaplixidu.\x + \xo 21:26 \xt Ayup 17:14\x*   
\b  
\m
\v 27  — Mana, silǝrning nemini oylawatⱪanliⱪinglarni,  
\m Meni ⱪarilax niyǝtliringlarni bilimǝn.\f □ \fr 21:27 \ft \+bd «... silǝrning nemini oylawatⱪanliⱪinglarni, meni ⱪarilax niyǝtliringlarni bilimǝn»\+bd* — dostlirining sɵzlirining kɵpinqisi daritma gǝp; biraⱪ, heli roxǝnki, bu yǝrdǝ Ayupⱪa ⱪaritip ⱨujum ⱪilinidu.\f*   
\m
\v 28  Qünki silǝr mǝndin: «Esilzadining ɵyi nǝgǝ kǝtkǝn?  
\m Rǝzillǝrning turƣan qedirliri nǝdidur?» dǝp sorawatisilǝr.\f □ \fr 21:28 \ft \+bd «Silǝr mǝndin: «Esilzadining ɵyi nǝgǝ kǝtkǝn?» \+bd*\+bdit dǝp sorawatisilǝr\+bdit*» — ularning muxu «esilzadǝ» degini, xübⱨisizki, Ayupni kɵrsitidu. \+bd «Silǝr mǝndin: «... Rǝzillǝrning turƣan qedirliri nǝdidur?» dǝp sorawatisilǝr»\+bd* — Ayup yǝnǝ muxu yǝrdǝ: Silǝrning bu soalliringlar meni daritip kɵrsitidiƣanliⱪini bilimǝn, dǝwatidu.\f*   
\m
\v 29  Silǝr yoluqilardin xuni sorimidinglarmu?  
\m Ularning xu bayanliriƣa kɵngül ⱪoymidinglarmu?\f □ \fr 21:29 \ft \+bd «Silǝr yoluqilardin xuni sorimidinglarmu?»\+bd* — Zofar: «Iplaslarning huxalliⱪi birdǝmliktur», xundaⱪla bu ix «yǝr yüzidǝ Adǝm’atimiz apiridǝ bolƣandin beri» ⱨǝmmǝ adǝmgǝ ayan — degǝn. Biraⱪ Ayup yiraⱪ yurtlarƣa berip kǝlgǝnlǝrning bayanliri baxⱪiqǝ, dǝydu.\f*   
\m
\v 30  \add Demǝk\add*, «Yaman adǝm palakǝt künidin saⱪlinip ⱪalidu,  
\m Ular ƣǝzǝp künidin ⱪutulup ⱪalidu!» — \add dǝydu\add*.\x + \xo 21:30 \xt Pǝnd. 16:4\x*   
\m
\v 31  Kim \add rǝzilning\add* tutⱪan yolini yüz turanǝ ǝyiblǝydu?  
\m Kim uningƣa ɵz ⱪilmixi üqün tegixlik jazasini yegüzidu?   
\m
\v 32  Əksiqǝ, u ⱨǝywǝt bilǝn yǝrlikigǝ kɵtürüp mengilidu,  
\m Uning ⱪǝbrisi kɵzǝt astida turidu.   
\m
\v 33  Jilƣining qalmiliri uningƣa tatliⱪ bilinidu;  
\m Uning aldidimu sansiz adǝmlǝr kǝtkǝndǝk,  
\m Uning kǝynidinmu barliⱪ adǝmlǝr ǝgixip baridu.   
\m
\v 34  Silǝr nemixⱪa manga ⱪuruⱪ gǝp bilǝn tǝsǝlli bǝrmǝkqi?  
\m Silǝrning jawabliringlarda pǝⱪǝt sahtiliⱪla tepilidu! \f □ \fr 21:34 \ft \+bd «Silǝr nemixⱪa manga ⱪuruⱪ gǝp bilǝn tǝsǝlli bǝrmǝkqi? Silǝr yoluqilardin xuni sorimidinglarmu?»\+bd* — oⱪurmǝnlǝr bayⱪisunki, Ayupning üq dosti awwal sǝl eƣir-besiⱪraⱪ sɵz ⱪilidu, andin gǝp ⱪilƣanseri aqqiⱪ ⱨǝm tǝlwǝlik bilǝn sɵzlǝydu; Ayup bolsa awwal intayin tǝlwilǝrqǝ wǝ jiddiyliⱪta sɵz ⱪilƣan bolsimu, lekin uning sɵzliri barƣanseri tǝmkin bolidu.\f*   
\b  
\b  
\m  
\c 22
\s1 Elifaz yǝnǝ sɵz ⱪilidu: — •••• Hata pǝrǝzlǝr — Ayupⱪa ⱪaritilƣan ⱨujumlar  
\m
\v 1 Andin Temanliⱪ Elifaz mundaⱪ dedi: —   
\m
\v 2 Adǝm Hudaƣa ⱪandaⱪmu payda kǝltürǝlisun?  
\m Dana adǝmlǝrmu Uningƣa nemǝ payda kǝltürǝlisun?   
\m
\v 3 Sǝn ⱨǝⱪⱪaniy bolsangmu, Ⱨǝmmigǝ Ⱪadirƣa nemǝ bǝⱨrǝ berǝlǝytting?  
\m Yolliring ǝyibsiz bolƣan tǝⱪdirdimu, sǝn Uningƣa nemǝ ƣǝniymǝtlǝrni elip kelǝlǝysǝn?\f □ \fr 22:3 \ft \+bd «... Yolliring ǝyibsiz bolƣan tǝⱪdirdimu, sǝn uningƣa nemǝ ƣǝniymǝtlǝrni elip kelǝlǝysǝn?»\+bd* — 1-bab, 8-ayǝttǝ, Hudaning Ayuptin alƣan raziliⱪi, hursǝnliki naⱨayiti roxǝn bayan ⱪilinidu. Yǝnǝ kelip, Tǝwratning «Yaritilix» degǝn ⱪismida biz Hudaning insanlarning gunaⱨlliri tüpǝylidin bolƣan intayin azablinidiƣanliⱪi toƣrisida hǝwǝrdar bolimiz. Xunga Elifazning 2-ayǝt wǝ 3-ayǝttiki bu sɵzlirining tolimu hata ikǝnlikini biliximiz lazim.\f*   
\m
\v 4 Uning seni ǝyiblǝydiƣanliⱪi,  
\m Wǝ Uning sanga xikayǝtlǝr yǝtküzidiƣini sening ihlasmǝn bolƣining üqünmu-ya?   
\m
\v 5 Sening rǝzilliking zor ǝmǝsmu?  
\m Sening gunaⱨliring ⱨesabsiz ǝmǝsmu?   
\m
\v 6 Sǝn ⱪerindaxliringdin sǝwǝbsiz kepillik alƣansǝn;  
\m Sǝn yalangtüxlǝrni kiyim-keqǝkliridin mǝⱨrum ⱪiliwǝtkǝnsǝn.\x + \xo 22:6 \xt Mis. 22:26, 27; Ⱪan. 24:6, 10-13\x*   
\m
\v 7 Ⱨalsizlanƣanlarƣa su bǝrmiding,  
\m Aq ⱪalƣanlarƣa axnimu ayap bǝrmiding,   
\m
\v 8 Gǝrqǝ sǝn yǝr-zeminlik bolƣan ⱪoli uzun adǝm bolsangmu,  
\m Yǝr-zemin tutup ⱨɵrmǝtlinip kǝlgǝn adǝm bolsangmu,   
\m
\v 9 Sǝn tul hotunlarnimu ⱪuruⱪ ⱪol yandurƣansǝn,  
\m Yetim-yesirlarning ⱪolinimu yanjitiwǝtkǝnsǝn.\f □ \fr 22:9 \ft \+bd «Sǝn ... yetim-yesirlarning ⱪolinimu yanjitiwǝtkǝnsǝn»\+bd* — xuni qongⱪur qüxiniximiz kerǝkki, Elifazning bu xikayǝtliri pütünlǝy asassizdur.\f*   
\m
\v 10  Mana xu sǝwǝbtin ǝtrapingda tuzaⱪlar yatidu,  
\m Uxtumtut pǝyda bolƣan wǝⱨimimu seni basidu.   
\m
\v 11  Xu sǝwǝbtinmu seni ⱪarangƣuluⱪ besip kɵrǝlmǝs ⱪildi,  
\m Bir kǝlkün kelip seni ƣǝrⱪ ⱪildi.   
\m
\v 12  Tǝngri ǝrxalaning qoⱪⱪisida turidu ǝmǝsmu?  
\m Əng egiz yultuzlarning nǝⱪǝdǝr aliy ikǝnlikigǝ ⱪarap baⱪ!   
\m
\v 13  Biraⱪ sǝn: «Tǝngri nemini bilidu?  
\m U rast xunqǝ zulmǝt ⱪarangƣuluⱪta birnemini pǝrⱪ etǝlǝmdu?!» dǝwatisǝn.   
\m
\v 14  Yǝnǝ: «Ⱪoyuⱪ bulutlar uni tosiwalidu,  
\m Xunga U pǝlǝk üstidǝ aylinip mangƣinida bizni kɵrmǝydu!» — dǝysǝn.   
\m
\v 15  Yaman adǝmlǝr mangƣan kona yolni sǝnmu tutiwerǝmsǝn?   
\m
\v 16  Ular waⱪti toxmay turupla elip ketilgǝn,  
\m Ularning ulliri kǝlkün tǝripidin eⱪitilip ketilgǝn.\f □ \fr 22:16 \ft \+bd «Ular waⱪti toxmay turupla ..., ularning ulliri kǝlkün tǝripidin eⱪitilip ketilgǝn»\+bd* — bu yǝrdǝ Nuⱨ pǝyƣǝmbǝrning dǝwridǝ topan eⱪitip kǝtkǝn rǝzil adǝmlǝr kɵrstilgǝn boluxi mumkin.\f*   
\m
\v 17  Ular Tǝngrigǝ: «Bizdin neri bol!»  
\m Ⱨǝmmigǝ Ⱪadir bizni nemǝ ⱪilalisun?» — dǝytti.\x + \xo 22:17 \xt Ayup 21:14\x*   
\m
\v 18  Biraⱪ ularning ɵylirini esil nǝrsilǝr bilǝn toldurƣan dǝl Uning Ɵzidur,  
\m Mǝn bolsam yamanlarning nǝsiⱨitidin yiraⱪlaxⱪanmǝn!\f □ \fr 22:18 \ft \+bd «Ularning ɵylirini esil nǝrsilǝr bilǝn toldurƣan dǝl uning ɵzidur»\+bd* — Elifaz muxu yǝrdǝ Ayupning «Yamanlar bǝzidǝ beyip awatlixidu» degǝn pikrining toƣriliⱪini azraⱪ ⱪobul ⱪilƣandǝk ⱪilƣini bilǝn yǝnila: «Yamanlar tez bǝrbat bolidu» dǝydu.\f*  \x + \xo 22:18 \xt Ayup 21:16\x*   
\m
\v 19  Ⱨǝⱪⱪaniylar ularning bǝrbat bolƣanliⱪini kɵrüp xadlinidu;  
\m Bigunaⱨlar ularni mazaⱪ ⱪilip: — \x + \xo 22:19 \xt Zǝb. 107:42\x*   
\m
\v 20  «Bizgǝ ⱪarxi qiⱪⱪuqilar xübⱨisiz wǝyran bolidu,  
\m Ot ularning bayliⱪlirini yutuwǝtmǝmdu?» — dǝydu.   
\m
\v 21 \add Xunga\add* Hudaƣa boysunup Uni tonusang,  
\m Xu qaƣdila sǝn aman bolisǝn;  
\m Xuning bilǝn sanga amǝt kelidu.   
\m
\v 22  Uning aƣzidin kǝlgǝn nǝsiⱨǝtnimu ⱪobul ⱪil,  
\m Uning sɵzlirini kɵnglünggǝ püküp ⱪoy.\f □ \fr 22:22 \ft \+bd « \+bd*\+bdit Hudaning\+bdit* aƣzidin kǝlgǝn nǝsiⱨǝtnimu ⱪobul ⱪil,...» — Elifaz ɵzining baya degǝn gǝplirini «Hudaning aƣzidin kǝlgǝn nǝsiⱨǝt» dǝp ⱪarisa kerǝk.\f*   
\m
\v 23  Sǝn Ⱨǝmmigǝ Ⱪadirning yeniƣa ⱪaytip kǝlsǝng, muⱪǝrrǝrki,  
\m Ⱪaytidin ⱪurulup qiⱪalaysǝn;  
\m Əgǝr sǝn ⱪǝbiⱨlikni qedirliringdin yiraⱪlaxtursang,\x + \xo 22:23 \xt Ayup 8:5, 6\x*   
\m
\v 24  Əgǝr sǝn altunungni topa-qang üstigǝ taxliyalisang,  
\m Ofirdiki altunungni xiddǝtlik eⱪinning taxliriƣa ⱪoxuwǝtsǝng,\f □ \fr 22:24 \ft \+bd «Əgǝr sǝn ... Ofirdiki altunungni xiddǝtlik eⱪinning taxliriƣa ⱪoxuwǝtsǝng»\+bd* — Elifaz bǝlkim Ayupni altunlarƣa intayin aq kɵz adǝm dǝp ⱪaraydu. Uning bu sɵzlirining nurƣun adǝmlǝrgǝ payda yǝtküzǝlǝydiƣini bilǝn, Ayup aq kɵz adǝm bolmiƣaqⱪa, uningƣa ⱨeq yardǝm bǝrmǝydu. 
\fp  Bu ayǝttǝ deyilgǝn «Ofirdiki altun» naⱨayiti esil bir hil altunni kɵrsitidu.\f*   
\m
\v 25  Undaⱪta Ⱨǝmmigǝ Ⱪadirning Ɵzi sanga altun bolidu.  
\m Sening üqün sǝrhil kümüxmu bolidu.   
\m
\v 26  U qaƣda sǝn Ⱨǝmmigǝ Ⱪadirdin sɵyünisǝn,  
\m Yüzüngni Tǝngrigǝ ⱪarap kɵtürǝlǝysǝn.   
\m
\v 27  Sǝn Uningƣa dua ⱪilsang, U ⱪulaⱪ salidu,  
\m Xundaⱪla sǝnmu iqkǝn ⱪǝsǝmliringgǝ ǝmǝl ⱪilisǝn.   
\m
\v 28  Sǝn ⱪarar ⱪilƣan ix ǝmǝlgǝ axidu,  
\m Yolliring üstigǝ nur qüxidu.   
\m
\v 29  Adǝmlǝr pǝs ⱪilinƣanda, sǝn ularƣa: «Ornunglardin turunglar!» dǝysǝn,  
\m Xuning bilǝn \add Huda\add* qirayi sunƣanlarni ⱪutⱪuzidu.\x + \xo 22:29 \xt Pǝnd. 29:23\x*   
\m
\v 30  U ⱨǝtta gunaⱨi bar adǝmnimu ⱪutⱪuzidu,  
\m U ⱪolungdiki ⱨalalliⱪtin ⱪutⱪuzulidu. \f □ \fr 22:30 \ft \+bd «U ⱨǝtta gunaⱨi bar adǝmnimu ⱪutⱪuzidu, u ⱪolungdiki ⱨalalliⱪtin ⱪutⱪuzulidu»\+bd* — ⱪiziⱪ ix xuki, Elifazning ɵzi ahirda Ayupning duasi arⱪiliⱪ ⱪutⱪuzulidu (42-bab).\f*   
\b  
\b  
\m  
\c 23
\s1 Ayup jawab beridu — Ixǝnq-etiⱪadning guman bilǝn bolƣan kürixi  
\m
\v 1 Ayup jawabǝn mundaⱪ dedi: —   
\m
\v 2 «Bügünmu xikayitim aqqiⱪtur;  
\m Uning meni basⱪan ⱪoli aⱨ-zarlirimdinmu eƣirdur!\f □ \fr 23:2 \ft \+bd «Bügünmu xikayitim aqqiⱪtur»\+bd* — bu ayǝttiki «bügün» degǝn sɵz Ayupning dostliri bilǝn bolƣan munazirilirining birnǝqqǝ kün dawamlaxⱪanliⱪiƣa ispat bolidu. 
\fp  Elifaz 22-bab, 29-ayǝttǝ «Huda qirayi sunƣanlarni ⱪutⱪuzidu» degǝnidi. Ayup yǝnǝ bu yǝrdǝ Elifaz eytⱪan «Xikayǝt (ǝrz)» degǝn sɵzini ⱪǝstǝn ixlitip ɵzini «qirayi sunƣanlardin» ǝmǝslikini kɵrsǝtmǝkqi bolƣan boluxi mumkin.\f*   
\m
\v 3 Aⱨ, Uni nǝdin tapalaydiƣanliⱪimni bilgǝn bolsam’idi,  
\m Undaⱪta Uning olturidiƣan jayiƣa barar idim!   
\m
\v 4 Xunda mǝn Uning aldida dǝwayimni bayan ⱪilattim,  
\m Aƣzimni munazirilǝr bilǝn toldurattim,   
\m
\v 5 Mǝn Uning manga bǝrmǝkqi bolƣan jawabini bilǝlǝyttim,  
\m Uning manga nemini demǝkqi bolƣanliⱪini qüxinǝlǝyttim.   
\m
\v 6 U manga ⱪarxi turup zor küqi bilǝn mening bilǝn talixamti?  
\m Yaⱪ! U qoⱪum manga ⱪulaⱪ salatti.   
\m
\v 7 Uning ⱨuzurida ⱨǝⱪⱪaniy bir adǝm uning bilǝn dǝwalixalaytti;  
\m Xundaⱪ bolsa, mǝn ɵz Sotqim aldida mǝnggügiqǝ aⱪlanƣan bolattim.   
\m
\v 8 Əpsus, mǝn alƣa ⱪarap mangsammu, lekin U u yǝrdǝ yoⱪ;  
\m Kǝynimgǝ yansammu, Uning sayisinimu kɵrǝlmǝymǝn.\f □ \fr 23:8 \ft \+bd «Əpsus, mǝn alƣa ⱪarap mangsammu, lekin U u yǝrdǝ yoⱪ; kǝynimgǝ yansammu, Uning sayisinimu kɵrǝlmǝymǝn»\+bd* — yǝnǝ birhil tǝrjimisi: «Biraⱪ mǝn xǝrⱪⱪǝ mangimǝn, lekin U u yǝrdǝ yoⱪ; ƣǝrbkǝ yansammu, Uning sayisinimu kɵrǝlmǝymǝn».\f*   
\m
\v 9 U sol tǝrǝptǝ ix ⱪiliwatⱪanda, mǝn Uni bayⱪiyalmaymǝn;  
\m U ong tǝrǝptǝ yoxurunƣanda, mǝn Uni kɵrǝlmǝymǝn;\f □ \fr 23:9 \ft \+bd «U sol tǝrǝptǝ ... U ong tǝrǝptǝ yoxurunƣanda, mǝn Uni kɵrǝlmǝymǝn»\+bd* — Ayup ɵz ǝⱨwalidin Hudaning yahxiliⱪliridin ⱨeqⱪandaⱪ ispat kɵrǝlmǝydu wǝ Hudaning ⱨazir uningƣa nisbǝtǝn nemini ⱪiliwatⱪanliⱪini ⱨeq bilmǝydu.\f*   
\m
\v 10  Biraⱪ U mening mangidiƣan yolumni bilip turidu;  
\m U meni tawliƣandin keyin, altundǝk sap bolimǝn.\f □ \fr 23:10 \ft \+bd «Biraⱪ U mening mangidiƣan yolumni bilip turidu»\+bd* — bu ayǝtning birinqi ⱪismining yǝnǝ bir hil tǝrjimisi: «U (Huda) Ɵzining manga bolƣan yolini bilidu». 
\fp  Xübⱨisizki, Ayupning bundaⱪ degini yǝnila uning etiⱪadining ǝng parlaⱪ bayanliridin biri ⱨesablinidu. Biz yǝnila uningƣa ⱪayil bolmay turalmaymiz.\f*   
\m
\v 11  Mening putlirim uning ⱪǝdǝmlirigǝ qing ǝgǝxkǝn;  
\m Uning yolini qing tutup, ⱨeq qǝtnimidim.\x + \xo 23:11 \xt Ayup 31:4-8\x*   
\m
\v 12  Mǝn yǝnǝ Uning lǝwlirining buyruⱪidin bax tartmidim;  
\m Mǝn Uning aƣzidiki sɵzlǝrni ɵz kɵngüldikilirimdin ⱪimmǝtlik bilip ⱪǝdirlǝp kǝldim.\f □ \fr 23:12 \ft \+bd «...Uning aƣzidiki sɵzlǝrni ɵz kɵngüldikilirimdin ⱪimmǝtlik bilip...»\+bd* — yaki «...Uning aƣzidiki sɵzlǝrni ɵz nǝpsimdin ⱪimmǝtlik bilip...».\f*   
\m
\v 13  Biraⱪ Uning bolsa birla muddiasi bardur, kimmu Uni yolidin buruyalisun?  
\m U kɵnglidǝ nemini arzu ⱪilƣan bolsa, xuni ⱪilidu.\x + \xo 23:13 \xt Zǝb. 33:9; 115:3; 135:6\x*   
\m
\v 14  Qünki U manga nemini iradǝ ⱪilƣan bolsa, xuni bǝrⱨǝⱪ wujudⱪa qiⱪiridu;  
\m Mana muxu hildiki ixlar Uningda yǝnǝ nurƣundur.   
\m
\v 15  Xunga mǝn Uning aldida dǝkkǝ-dükkigǝ qüximǝn;  
\m Bularni oylisamla, mǝn Uningdin ⱪorⱪup ketimǝn.\f □ \fr 23:15 \ft \+bd «Bularni \+bd*\+bdit , yǝni 14-ayǝttiki «muxu hildiki ixlar»ni\+bdit* oylisamla, mǝn Uningdin ⱪorⱪup ketimǝn» — Ayup ǝmdi nemixⱪa Huda aldida biaram bolup, ɵz ixlirini oylisa ⱪorⱪup ketidu? 14-ayǝttǝ u Huda uning üqün bekitilgǝn ixlar (yǝni uning ⱨazir tartiwatⱪan azab-oⱪubǝtlǝr) toƣrisida sɵz ⱪilƣandin keyin, u: «Uningda nurƣunliƣan muxundaⱪ ixlar bardur» dǝydu — demǝk, u: «Mening ⱨazirƣiqǝ tartⱪan azablirimdin yǝnǝ nurƣun «muxundaⱪ ixlar» aldimda barmikin?» dǝp intayin ⱪiynilidu.\f*   
\m
\v 16  Qünki Tǝngri kɵnglümni ajiz ⱪilƣan,  
\m Ⱨǝmmigǝ Ⱪadir meni sarasimigǝ salidu.   
\m
\v 17  Ⱨalbuki, mǝn ⱪarangƣuluⱪ iqidǝ ujuⱪturulmidim,  
\m Wǝ yaki yüzümni oriwalƣan zulmǝt-ⱪarangƣuluⱪⱪimu ⱨeq süküt ⱪilmidim. \f □ \fr 23:17 \ft \+bd «Ⱨalbuki, mǝn ⱪarangƣuluⱪ iqidǝ ujuⱪturulmidim, wǝ yaki yüzümni oriwalƣan zulmǝt-ⱪarangƣuluⱪⱪimu ⱨeq süküt ⱪilmidim»\+bd* — bu ayǝtning ǝsli tǝkistini qüxinix sǝl tǝs. Yǝnǝ bir hil tǝrjimisi: «Qünki mǝn ⱪarangƣuluⱪ qüxkǝndǝ jandin üzülmiginim bilǝn, U mening yüzümni zulmǝt-ⱪarangƣuluⱪtin ⱪoƣdap ⱪutⱪuzmiƣan».\f*   
\b  
\b  
\m  
\c 24
\s1 Miskinlik wǝ jinayǝt  
\m
\v 1  — Nemixⱪa Ⱨǝmmigǝ Ⱪadir \add soraⱪ\add* künlirini bekitmǝydu?  
\m Nemixⱪa Uni tonuƣanlar Uning xu künlirini bikardin-bikar kütidu?   
\m
\v 2 Mana, adǝmlǝr pasil ⱪilinƣan taxlarni yɵtkiwetidu;  
\m Ular zorawanliⱪ bilǝn baxⱪilarning padilirini bulap-talap ɵzliri \add oquⱪ-axkara\add* baⱪidu;\f □ \fr 24:2 \ft \+bd «Mana, adǝmlǝr pasil ⱪilinƣan taxlarni yɵtkiwetidu»\+bd* — muxu bab 1-12-ayǝttiki «adǝmlǝr» bǝlkim qɵl-bayawanda turuwatⱪan miskin jinayǝtqilǝrni kɵrsitidu (bolupmu 5-12-ayǝtlǝrni kɵrüng). \+bd «...taxlarni yɵtkiwetidu»\+bd* — yaki «taxlarni yɵtkǝp ketidu».\f*  \x + \xo 24:2 \xt Ⱪan. 19:14; 27:17; Pǝnd. 22:28; 23:10\x*   
\m
\v 3 Ular yetim-yesirlarning exikini bulap ⱨǝydǝp ketidu;  
\m Ular tul hotunning kalisini kepillik üqün eliwalidu.\f □ \fr 24:3 \ft \+bd «Ular tul hotunning kalisini kepillik üqün eliwalidu»\+bd* — bu kalisi bǝlkim ⱨǝm süt üqün ⱨǝm yǝr ⱨǝydǝx üqünmu ixlitilidu.\f*   
\m
\v 4 Ular miskinlǝrni yoldin neri ittiriwetidu;  
\m Xuning bilǝn zemindiki ezilgǝnlǝrning ⱨǝmmisi mɵküxüwalidu.\x + \xo 24:4 \xt Pǝnd. 28:28\x*   
\m
\v 5 Mana, ular dǝxt-bayawanlardiki yawayi exǝklǝrdǝk,  
\m Tang sǝⱨǝrdǝ olja izdǝx «hizmiti»gǝ qiⱪidu;  
\m Janggal ular wǝ ularning baliliri üqün yemǝklik tǝminlǝydu.\f □ \fr 24:5 \ft \+bd «...ular dǝxt-bayawanlardiki yawayi exǝklǝrdǝk,...»\+bd* — bu yaman adǝmlǝr xǝⱨǝr-yezilardin ⱨǝydiwetilgǝn bolup, dǝxt-bayawanda jan beⱪixtin baxⱪa amali yoⱪ idi.\f*   
\m
\v 6 Ular yamanning \add kaliliri\add* üqün dalada ot-qɵp oridu,  
\m Uning üqün axⱪan-taxⱪan üzümlirini teriydu;\f □ \fr 24:6 \ft \+bd «Ular yamanning kaliliri üqün dalada ot-qɵp oridu, uning üqün axⱪan-taxⱪan üzümlirini teriydu»\+bd* — roxǝnki, yǝr igisi bolƣan muxu rǝzil adǝm bu «qüprǝndilǝr»gǝ ɵz axliⱪ ⱨosulini elixta yaki üzüm ⱨosulini üzüxtǝ ⱨeq ixǝnmǝydu.\f*   
\m
\v 7 Ular keqini kiyimsiz yalang ɵtküzidu,  
\m Soƣuⱪta bolsa yepinƣudǝk kiyimi yoⱪtur.   
\m
\v 8 Ular taƣⱪa yaƣⱪan yamƣurlar bilǝn süzmǝ bolup ketidu,  
\m Panaⱨsizliⱪidin taxni ⱪuqaⱪlixidu.   
\m
\v 9 Adǝmlǝr atisiz balilarni ǝmqǝktin bulap ketidu,  
\m Ular miskinlǝrdin \add bowaⱪlarni\add* kepillikkǝ alidu.\f □ \fr 24:9 \ft \+bd «Ular miskinlǝrdin bowaⱪlarni kepillikkǝ alidu»\+bd* — yaki «Ular miskinlǝrdin kepillik alidu».\f*   
\m
\v 10  \add Miskinlǝr bolsa\add* kiyimsiz, yeling ɵtidu,  
\m Baxⱪilar üqün buƣday baƣlirini kɵtürsimu, yǝnila aq ⱪalidu;\x + \xo 24:10 \xt Law. 19:13\x*   
\m
\v 11  Ular baxⱪilarning ɵyidǝ zǝytunlarni qǝylǝp yaƣ qiⱪarƣan bolsimu,  
\m Ⱨoylilirida xarab kɵlqikini qǝyligǝn bolsimu,  
\m Yǝnila ussuzluⱪta ⱪalidu.\x + \xo 24:11 \xt Ⱪan. 25:4; Yaⱪ. 5:4\x*   
\m
\v 12  Xǝⱨǝrdin adǝmlǝrning aⱨ-zarliri qiⱪip turidu,  
\m Ⱪiliq yegǝnlǝrning janliri nalǝ-pǝryad kɵtüridu;  
\m Biraⱪ Tǝngri ⱨeqkimning iplasliⱪini ǝyiblimǝydu.\f □ \fr 24:12 \ft \+bd «... Biraⱪ Tǝngri ⱨeqkimning iplasliⱪini ǝyiblimǝydu»\+bd* — keyin Ayup bu sɵzidin ⱨǝm muxuningƣa ohxax baxⱪa sɵzliridin towa ⱪilip: «Nǝsiⱨǝtni tuturuⱪisiz sɵzlǝr bilǝn hirǝlǝxtürgǝn kim?» dǝp sɵzidin yanidu (42-bab). Biraⱪ bu babtiki 1-12-ayǝtlǝrdin roxǝn qüxinimizki, u mundaⱪ kixilǝrning, ⱨǝtta uningdin yiraⱪ turƣan ezilgüqilǝrning ǝⱨwaliƣa iqini aƣritip kɵngül bɵlǝtti.\f*   
\m
\v 13  — Nurƣa ⱪarxi isyan kɵtüridiƣanlarmu bar;  
\m Ular nurning yollirini bilmǝydu,  
\m Uning tǝriⱪiliridǝ turmaydu.   
\m
\v 14  Ⱪatil tang nuri kelixi bilǝn ornidin turup,  
\m Kǝmbǝƣǝllǝr wǝ miskinlǝrni ɵltüridu;  
\m Keqidǝ u oƣridǝk yüridu.\f □ \fr 24:14 \ft \+bd «Ⱪatil tang nuri kelixi bilǝn ornidin turup, kǝmbǝƣǝllǝr wǝ miskinlǝrni ɵltüridu»\+bd* — bǝlkim tang sǝⱨǝrdiki ƣuwaliⱪtin ⱨǝm kixining bihǝstǝlikidin paydilinip yoxurun zǝrbǝ ⱪilip bulap-talaydu.\f*  \x + \xo 24:14 \xt Zǝb. 10:8, 9\x*   
\m
\v 15  Zinahormu «Meni ⱨeq kɵz kɵrmǝydu» dǝp zawal waⱪtini kütidu,  
\m Baxⱪilar meni tonumisun dǝp ayalning qümbilini yüzigǝ tartiwalidu.\x + \xo 24:15 \xt Zǝb. 10:10-11; Pǝnd. 7:8, 9\x*   
\m
\v 16  Ⱪarangƣuluⱪta \add oƣrilar\add* ɵyning tamlirini kolap texidu;  
\m Kündüzdǝ ular ɵzlirini ɵz ɵyigǝ ⱪamap ⱪoyidu;  
\m Ular nurni tonumaydu.\x + \xo 24:16 \xt Ayup 38:15; Yⱨ. 3:20\x*   
\m
\v 17  Ular üqün tang sǝⱨǝr ɵlüm sayisidǝk tuyulidu;  
\m Ular ⱪap-ⱪarangƣuluⱪning wǝⱨimilirini dost tutidu.\f □ \fr 24:17 \ft \+bd «Ular üqün tang sǝⱨǝr ɵlüm sayisidǝk tuyulidu»\+bd* — yaki «Tang sǝⱨǝr ular üqün ⱪap-ⱪarangƣuluⱪ bolidu».\f*   
\m
\v 18  Ular sularning yüzidiki kɵpüklǝrdǝk yoⱪap kǝtsun!  
\m Ularning yǝr-zemindiki nesiwisi lǝnǝt ⱪilinƣanki,  
\m Xunga ulardin ⱨeqkim üzümzarliⱪⱪa yǝnǝ mangmisun!\f □ \fr 24:18 \ft \+bd «Ular sularning yüzidiki kɵpüklǝrdǝk yoⱪap kǝtsun!»\+bd* — 18-20-ayǝtlǝrdiki peillarni buyruⱪ xǝklidǝ yaki kǝlgüsi zaman xǝklidǝ tǝrjimǝ ⱪilixⱪa bolidu. Xunga -18-20-ayǝtlǝrning baxⱪa birhil tǝrjimisi: «Ular sularning yüzidiki kɵpüklǝrdǝk yoⱪap ketidu; ularning yǝr-zemindiki nesiwisi lǝnǝt ⱪilinƣan, xuning bilǝn ulardin ⱨeqkim üzümzarliⱪⱪa yǝnǝ mangmaydu... ⱪatarliⱪ» bolidu. Biraⱪ biz tǝrjimimizni aldi-kǝynidiki ayǝtlǝrgǝ maslaxturup alduⱪ.\f*   
\m
\v 19  Ⱪurƣaⱪqiliⱪ ⱨǝm tomuz issiⱪ ⱪar sulirinimu yǝp tügitidu;  
\m Tǝⱨtisaramu ohxaxla gunaⱨ ⱪilƣanlarni yǝp tügǝtsun!   
\m
\v 20  Uni, tuƣⱪan anisimu untusun!  
\m Ⱪurt xɵlgǝylirini eⱪitip uni yesun!  
\m Əskǝ ⱨeq elinmisun!  
\m Xuning bilǝn ⱨǝⱪⱪaniysizliⱪ dǝrǝhtǝk kesilsun!\f □ \fr 24:20 \ft \+bd «Ⱪurt xɵlgǝylirini eⱪitip uni yesun!»\+bd* — yaki: «Ⱪurt uning jorisi bolsun!».\f*   
\m
\v 21  U balisi yoⱪ tuƣmaslardin olja alidu,  
\m U tul hotunlarƣimu ⱨeq xǝpⱪǝt kɵrsǝtmǝydu.   
\m
\v 22  Biraⱪ \add Huda\add* Ɵz ⱪudriti bilǝn mundaⱪ küq-ⱨoⱪuⱪi barlarning \add künini\add* uzartidu;  
\m Ular ⱨǝtta ⱨayatidin ümidsizlǝnsimu ⱪaytidin ornidin turidu.\f □ \fr 24:22 \ft \+bd «...Ular ⱨǝtta ⱨayatidin ümidsizlǝnsimu ⱪaytidin ornidin turidu»\+bd* — bu ayǝttiki ǝsli tekistni qüxinix sǝl tǝs. Baxⱪa hil tǝrjimiliri uqrixi mumkin.\f*   
\m
\v 23  \add Huda\add* yǝnila ularni amanliⱪta muⱪimlaxturidu,  
\m Xunga ular hatirjǝm bolidu;  
\m U ularning yollirini kɵzdǝ tutⱪan ǝmǝsmu?\f □ \fr 24:23 \ft \+bd «U ularning yollirini kɵzdǝ tutⱪan ǝmǝsmu?»\+bd* — Ayup muxu yǝrdǝ Hudaning yamanlarning yollirini kɵzdǝ tutⱪini bilǝn ularni alaⱨidǝ jazalimaydiƣanliⱪini, bǝlki ularni adǝttikidǝk ɵlüm künigǝ saⱪlaydiƣanliⱪini kɵrsǝtmǝkqi boluxi mumkin.\f*   
\m
\v 24  Ularning mǝrtiwisi birdǝmlik ɵstürülidu,  
\m Andin ular yoⱪ bolidu;  
\m Ular ongda ⱪaldurulidu, andin baxⱪa adǝmlǝrgǝ ohxaxla yiƣip elip ketilidu;  
\m Ular pǝⱪǝtla pixⱪan sǝrhil buƣday baxaⱪliridǝk kesilip ketidu.\f □ \fr 24:24 \ft \+bd «Ular \+bd*\+bdit , yǝni yamanlar\+bdit* pǝⱪǝtla pixⱪan sǝrhil buƣday baxaⱪliridǝk kesilip ketidu» — Ayup yǝnila, yamanlarning ⱨeq jazalanmay ⱨayatning pǝyzini sürüp andin pixⱪan sǝrhil buƣdaydǝk ⱨeq azablanmay bu dunyadin ketidiƣanliⱪini kɵrsǝtsǝ kerǝk.\f*   
\m
\v 25  Bu ixlar mundaⱪ bolmisa, ⱪeni kim meni yalƣanqi dǝp ispatliyalaydu.  
\m Mening gǝplirimni kim ⱪuruⱪ gǝp deyǝlǝydu?».   
\b  
\b  
\m  
\c 25
\s1 Bildad yǝnǝ sɵzlǝydu — Hudaning uluƣluⱪi  
\m
\v 1 Xuhaliⱪ Bildad jawabǝn mundaⱪ dedi: —   
\m
\v 2 «Uningda ⱨɵkümranliⱪ ⱨǝm ⱨǝywǝt bardur;  
\m U asmanlarning ⱪǝridiki ixlarnimu tǝrtipkǝ salidu.\f □ \fr 25:2 \ft \+bd «U asmanlarning ⱪǝridiki ixlarnimu tǝrtipkǝ salidu»\+bd* — Bildadning bu sɵzliri bǝlkim Xǝytanning ǝslidǝ Hudaƣa ⱪarxiliⱪ ⱪilip ǝrxtǝ isyan kɵtürgǝnlikini, andin Hudaning Xǝytanni ǝrxtin ⱨǝydiwetip, ǝrxtiki ixlarni ⱪaytidin tǝrtipkǝ kǝltürgǝnlikini kɵrsitidu.\f*   
\m
\v 3 Uning ⱪoxunlirini sanap tügǝtkili bolamdu?  
\m Uning nuri kimning üstigǝ qüxmǝy ⱪalar?   
\m
\v 4 Əmdi insan balisi ⱪandaⱪmu Tǝngrining aldida ⱨǝⱪⱪaniy bolalisun?  
\m Ayal zatidin tuƣulƣanlar ⱪandaⱪmu pak bolalisun?\x + \xo 25:4 \xt Ayup 4:17, 18, 19; 15:14, 15, 16\x*   
\m
\v 5 Mana, Uning nǝziridǝ ⱨǝtta aymu yoruⱪ bolmiƣan yǝrdǝ,  
\m Yultuzlarmu pak bolmiƣan yǝrdǝ,\x + \xo 25:5 \xt Ayup 15:15\x*   
\m
\v 6 Ⱪurt bolƣan insan,  
\m Sazang bolƣan adǝm balisi \add uning aldida\add* ⱪandaⱪ bolar?». \f □ \fr 25:6 \ft \+bd «Sazang bolƣan adǝm balisi uning aldida ⱪandaⱪ bolar?»\+bd* — dostlirining Ayupⱪa ǝng ahiri bǝrgǝn jawabi Bildadning bu sɵzliridur. Uning bayani bǝk ⱪisⱪa bolup, «yamanlarning aⱪiwiti» toƣrisida gǝp ⱪilmaydu, pǝⱪǝtla Hudaning uluƣluⱪini sɵzlǝydu. Ⱪariƣanda ular yǝnila Ayupning realliⱪⱪa yüzlinidiƣan sɵzlirigǝ jawab tapalmaydu.\f*  \x + \xo 25:6 \xt Ayup 4:19; Zǝb. 22:6\x*   
\b  
\b  
\m  
\c 26
\s1 Ayupning ahirⱪi sɵzliri — Bildadni ǝyiblǝx  
\m
\v 1 Ayup \add Bildadⱪa\add* jawabǝn mundaⱪ dedi: —   
\m
\v 2 «Maƣdursiz kixigǝ ⱪaltis yardǝmlǝrni beriwǝtting!  
\m Bilǝkliri küqsiz adǝmni karamǝt ⱪutⱪuzuwǝtting!   
\m
\v 3 Əⱪli yoⱪ kixigǝ ⱪaltis nǝsiⱨǝtlǝrni ⱪiliwǝtting!  
\m Wǝ uningƣa alamǝt bilimlǝrni namayan ⱪiliwǝtting!   
\m
\v 4  Sǝn zadi kimning mǝditi bilǝn bu sɵzlǝrni ⱪilding?  
\m Sǝndin qiⱪiwatⱪini kimning roⱨi?   
\b  
\m  
\s1 Hudaning uluƣluⱪi — Ayupning bayani  
\m
\v 5  — «Ərwaⱨlar, yǝni su astidikilǝr,  
\m Xundaⱪla u yǝrdǝ barliⱪ turuwatⱪanlar tolƣinip ketidu;   
\m
\v 6 Bǝrⱨǝⱪ, \add Hudaning\add* aldida tǝⱨtisaramu yepinqisiz kɵrünidu,  
\m Ⱨalakǝtningmu yapⱪuqi yoⱪtur.\x + \xo 26:6 \xt Zǝb. 139:8, 11, 12; Pǝnd. 15:11; Ibr. 4:13\x*   
\m
\v 7 U \add yǝrning\add* ximaliy \add ⱪutupini\add* alǝm boxluⱪiƣa sozƣan,  
\m U yǝr \add xarini\add* boxluⱪ iqidǝ muǝllǝⱪ ⱪilƣan;\f □ \fr 26:7 \ft \+bd «U yǝrning ximaliy ⱪutupini alǝm boxluⱪiƣa sozƣan»\+bd* — ibraniy tilida: — «U ximaliy tǝrǝplǝr alǝm boxluⱪida sozƣan». Bu ibarining yǝrning ximalini ǝmǝs, bǝlki asmanning ximalidiki tǝrǝplǝrni kɵrsitixi mumkinqilikimu bar. \+bd «yǝr xari»\+bd* — ǝyni tekisttǝ «yǝr». Biraⱪ heli roxǝnki, Ayup yǝr-zeminning mutlǝⱪ ayrim turidiƣan bir jisim ikǝnlikidin toluⱪ hǝwǝrdar idi.\f*  \x + \xo 26:7 \xt Zǝb. 104:2 \x*   
\m
\v 8 U sularni ⱪoyuⱪ bulutliri iqigǝ yiƣidu,  
\m Bulut ularning eƣirliⱪi bilǝnmu yirtilip kǝtmǝydu.   
\m
\v 9 U ayning yüzini yapidu,  
\m U bulutliri bilǝn uni tosidu.\f □ \fr 26:9 \ft \+bd «U ayning yüzini yapidu»\+bd* — yaki «U tǝhti bolƣan ǝrxning yüzini yapidu».\f*  \x + \xo 26:9 \xt Ayup 9:8; Zǝb. 104:2, 3\x*   
\m
\v 10  U sularning üstigǝ qǝmbǝr sizip ⱪoyƣan,  
\m Buning bilǝn U yoruⱪluⱪ ⱨǝm ⱪarangƣuluⱪning qegrasini bekitkǝn.\f □ \fr 26:10 \ft \+bd «Buning bilǝn u yoruⱪluⱪ ⱨǝm ⱪarangƣuluⱪning qegrasini bekitkǝn»\+bd* — ilim-pǝn jǝⱨǝttinmu, bu sɵzlǝrning top-toƣra ikǝnliki ispatlanƣan.\f*  \x + \xo 26:10 \xt Yar. 1:9; Ayup 38:8; Zǝb. 33:7; 104:5-9; Pǝnd. 8:29; Yǝr. 5:22\x*   
\m
\v 11  Asmanlarning tüwrükliri tǝwrǝp ketidu,  
\m Uning ǝyibini anglapla alaⱪzadǝ bolup ketidu.   
\m
\v 12  U dengizni ⱪudriti bilǝn tinqlanduridu;  
\m Ɵz ⱨekmiti bilǝn Raⱨabni parǝ-parǝ ⱪilip yanjiwetidu.\f □ \fr 26:12 \ft \+bd «U dengizni ⱪudriti bilǝn tinqlanduridu»\+bd* — «tinqlanduridu» degǝnning ikki hil tǝrjimisi bar: — «tinqlanduridu» yaki «dolⱪunlitidu». Biraⱪ «dolⱪunlitidu» bolsa keyinki ayǝt bilǝn maslaxmaydu. \+bd «Raⱨab»\+bd* — «Raⱨab»ning üq hil mǝnisi bar. 9-bab, 13-ayǝttiki izaⱨatni kɵrüng. Muxu yǝrdǝ, xübⱨisizki, dengizdiki axu zor, ⱪorⱪunqluⱪ ⱨaywanni kɵrsitidu, ⱨǝm xuning bilǝn bir waⱪitta u Xǝytanning bir kɵrünüxidur. Bu ayǝt bǝlkim Xǝytanning dǝslǝptǝ Hudaƣa ⱪarxiliⱪ ⱪilip isyan kɵtürgǝnlikini, andin Hudaning uni ǝrxtin ⱨǝydǝp dengizƣa taxliƣanliⱪini kɵrsitidu, xundaⱪla ǝng ahirida uni bitqit ⱪiliwetidiƣanliⱪidin bexarǝt ⱪilidu. 13-ayǝtni ⱨǝm izaⱨatinimu kɵrüng.\f*  \x + \xo 26:12 \xt Yǝx. 51:15\x*   
\m
\v 13  Uning Roⱨi bilǝn asmanlar bezǝlgǝn,  
\m Uning ⱪoli tez ⱪaqⱪan ǝjdiⱨani sanjiydu. \f □ \fr 26:13 \ft \+bd «tez ⱪaqⱪan ǝjdiⱨa\+bd* — yaki «yorƣilima ǝjdiⱨa». \+bd «tez ⱪaqⱪan ǝjdiⱨa»\+bd* — bǝlkim yuⱪiriⱪi «lewiatan»ni (9-izaⱨatni kɵrüng) yaki Xǝytanning ɵzini kɵrsitidu. Əgǝr ikkinqi mǝnisi toƣra bolsa, bu Tǝwrattiki «Yaritilix» 3-babtiki bexarǝt bilǝn ohxaydu. Demǝk, ahirda Huda Ɵz Mǝsiⱨi arⱪiliⱪ Xǝytanni pütünlǝy mǝƣlub ⱪilidu. 
\fp  Bǝzi alimlar: «U Ɵz ⱪoli bilǝn «ǝjdiⱨa yultuz türkümi»ni yasiƣan» dǝpmu tǝrjimǝ ⱪilidu.\f*  \x + \xo 26:13 \xt Zǝb. 33:6\x*   
\m
\v 14  Mana, bu ixlar pǝⱪǝt uning ⱪilƣanlirining kiqikkinǝ bir ⱪismidur, halas;  
\m Uning sɵz-kalamidin anglawatⱪinimiz naⱨayiti pǝs bir xiwirlax, halas!  
\m Uning pütkül zor ⱪudritining güldürmamisini bolsa kimmu qüxinǝlisun?!». \f □ \fr 26:14 \ft \+bd «Bu ixlar pǝⱪǝt uning ⱪilƣanlirining kiqikkinǝ bir ⱪismidur, halas»\+bd* — ibraniy tilida «Bu ixlar pǝⱪǝt uning yollirining ǝng qetidiki burjiki, halas». \+bd «Uning pütkül zor ⱪudritining güldürmamisini bolsa kimmu qüxinǝlisun?!»\+bd* — Ayupning bu üq dosti Huda ⱨǝmmidin uluƣ wǝ aliy bolƣanliⱪi üqün Uningƣa yeⱪinlixix mumkin ǝmǝs, dǝp ⱪaraydu. Biraⱪ Ayup üqün (gumanliⱪ nuⱪti’inǝzǝrdin ǝmǝs, etiⱪadning nuⱪti’inǝziridin sɵzligǝn waⱪitlarda) Hudaning uluƣluⱪi Uning insanni paklap Ɵzigǝ yeⱪinlaxturux imkaniyitini yaritip beridu. Xunga u Hudaning uluƣluⱪidin xadlinidu.\f*   
\b  
\b  
\m  
\c 27
\s1 Ayupning ⱪaytidin ɵz ⱨǝⱪ-sǝmimiylikini bayan ⱪilixi  
\m
\v 1 Ayup bayanini dawamlaxturup mundaⱪ dedi: —   
\m
\v 2 «Mening ⱨǝⱪⱪimni tartiwalƣan Tǝngrining ⱨayati bilǝn,  
\m Jenimni aƣritⱪan Ⱨǝmmigǝ Ⱪadirning ⱨǝⱪⱪi bilǝn ⱪǝsǝm ⱪilimǝnki,\f □ \fr 27:2 \ft \+bd «Mening ⱨǝⱪⱪimni tartiwalƣan Tǝngrining ⱨayati bilǝn...»\+bd* — Ayupning muxu yǝrdǝ «(Huda) mening ⱨǝⱪⱪimni tartiwalƣan» degini bǝlkim Hudaning ⱨeq sǝwǝbni kɵrsǝtmǝy uni jazalap, uningdin «adalǝtkǝ bolƣan ⱨǝⱪⱪi»ni yaki uning bu ixlar toƣruluⱪ «dǝwalixix» pursitini «tartiwalƣan»liⱪini kɵrsitidu.\f*   
\m
\v 3 Tenimdǝ nǝpǝs bolsila,  
\m Tǝngrining bǝrgǝn Roⱨi dimiƣimda tursila,   
\m
\v 4 Lǝwlirimdin ⱨǝⱪⱪaniysiz sɵzlǝr qiⱪmaydu,  
\m Tilim aldamqiliⱪ bilǝn ⱨeq xiwirlimaydu!\f □ \fr 27:4 \ft \+bd «Mening ⱨǝⱪⱪimni tartiwalƣan Tǝngrining ⱨayati bilǝn, jenimni aƣritⱪan Ⱨǝmmigǝ Ⱪadirning ⱨǝⱪⱪi bilǝn ⱪǝsǝm ⱪilimǝnki, ... lǝwlirim... tilim aldamqiliⱪ bilǝn ⱨeq xiwirlimaydu!»\+bd* — bu ⱪǝsǝm (2-4-ayǝt) bǝlkim pütkül Muⱪǝddǝs Kitab iqidǝ ǝng ajayib, ǝng ƣǝlitǝ ⱪǝsǝm ⱨesablinixi mumkin. U Huda ⱨǝⱪⱪimni tartiwalƣan ⱨǝm jenimni aƣritⱪan degini bilǝn, yǝnila Hudaning ⱨǝⱪⱪidǝ ⱪǝsǝm iqidu. Kɵrünüxtǝ qong ziddiyǝt bardǝk ⱪilsimu, biraⱪ uning ⱨǝrbir sɵzining tegidǝ uning qongⱪur etiⱪadi ipadilinip turidu.\f*   
\m
\v 5 Silǝrningkini toƣra deyix mǝndin yiraⱪ tursun!  
\m Jenim qiⱪⱪanƣa ⱪǝdǝr durusluⱪumni ɵzümdin ayrimaymǝn!   
\m
\v 6 Adilliⱪimni qing tutuwerimǝn, uni ⱪoyup bǝrmǝymǝn,  
\m Wijdanim yaxiƣan ⱨeqbir künümdǝ meni ǝyiblimisun!\f □ \fr 27:6 \ft \+bd «... Wijdanim yaxiƣan ⱨeqbir künümdǝ meni ǝyiblimisun!»\+bd* — 5- ⱨǝm 6-ayǝttiki bayanlarning ikki mǝnisi bar: — birinqidin, mǝyli yamanlarning yolliri awatlaxⱪan bolsimu, Ayup durus, diyanǝtlik boluxⱪa intilixini ⱨǝrgiz taxlimaydu; ikkinqidin, uning ⱪarixiqǝ «Ⱨǝmmǝ gunaⱨini Hudaƣa etirap ⱪilip towa ⱪilix bilǝn ɵz wijdanimƣa hilapliⱪ ⱨeq ix ⱪalmidi; ǝgǝr xundaⱪ ⱪilmiƣan bolsam, yalƣan eytattim» degǝn idiyisini ipadilǝydu.\f*   
\m
\v 7 Mening düxminim rǝzillǝrgǝ ohxax bolsun,  
\m Manga ⱪarxi qiⱪⱪanlar ⱨǝⱪⱪaniysiz dǝp ⱪaralsun.\f □ \fr 27:7 \ft \+bd «Manga ⱪarxi qiⱪⱪanlar ⱨǝⱪⱪaniysiz dǝp ⱪaralsun»\+bd* — Ayup «Meni ⱨǝⱪⱪaniysiz degüqilǝr (Huda adil bolsa) ɵzliri ⱨǝⱪⱪaniysiz dǝp ⱪarilixi kerǝk» dǝp tilǝydu. Kona ⱪanunlarƣa asasǝn, birsi baxⱪa birawƣa yalƣandin jinayǝt qaplisa, yalƣanliⱪi ispatlinixi bilǝn u dǝl xu jinayǝtkǝ tegixlik jaza bilǝn jazalinixi kerǝk idi. Huda Ayupni ⱨǝⱪⱪaniy dǝp ispatlisa, üq dostining gunaⱨi bar degǝnlik. Xuning üqün bu sɵz ⱨǝm uning bir tiliki ⱨǝm dostliriƣa bolƣan sǝmimiy agaⱨlanduruxi bolup ⱪalidu.\f*   
\m
\v 8 Qünki Tǝngri iplas adǝmni üzüp taxliƣanda,  
\m Uning jenini alƣanda,  
\m Uning yǝnǝ nemǝ ümidi ⱪalar?\x + \xo 27:8 \xt Mat. 16:26; Luⱪa 12:20\x*   
\m
\v 9 Balayi’apǝt uni besip qüxkǝndǝ,  
\m Tǝngri uning nalǝ-pǝryadini anglamdu?\x + \xo 27:9 \xt Ayup 35:12; Zǝb. 18:41; 66:18; 109:7; Pǝnd. 1:28; 28:9; Yǝx. 1:15; 16:12; Yǝr. 14:12; Əz. 8:18; Mik. 3:4; Yⱨ. 9:31; Yaⱪ. 4:3\x*   
\m
\v 10  U Ⱨǝmmigǝ Ⱪadirdin sɵyünǝmdu?  
\m U ⱨǝrdaim Tǝngrigǝ iltija ⱪilalamdu?\f □ \fr 27:10 \ft \+bd  \+bd*\+bdit Rǝzil adǝm\+bdit* Ⱨǝmmigǝ Ⱪadirdin sɵyünǝmdu? U ⱨǝrdaim Tǝngrigǝ iltija ⱪilalamdu?» — Ayupⱪa nisbǝtǝn Hudaning uning ⱪexida ⱨazir bolƣanliⱪi, uning Huda bilǝn alaⱪidǝ boluxi uning ⱨayatidiki ǝng bǝhtlik ixtur. Bu bayanida u yamanlarda undaⱪ huxalliⱪning yoⱪluⱪini, mundaⱪlarning Hudaƣa iltija ⱪilalmaydiƣanliⱪini bayⱪiƣanliⱪini ayan ⱪilidu. Diⱪⱪǝt ⱪiliximizƣa ǝrziyduki, Ayup nurƣun ⱪetim Hudaƣa iltija ⱪilip sɵzlǝydu, baxⱪilarƣa sɵz ⱪilixtin tohtap turup Hudaƣa biwasitǝ gǝp ⱪilidu. Biraⱪ uning üq dosti (ⱨǝm ahirida sɵzligǝn Elihu) bir ⱪetimmu Hudaƣa biwasitǝ sɵzlimǝydu.\f*   
\m
\v 11  Mǝn Tǝngrining ⱪolining ⱪilƣanliri toƣrisida silǝrgǝ mǝlumat berǝy;  
\m Ⱨǝmmigǝ Ⱪadirda nemǝ barliⱪini yoxurup yürmǝymǝn.   
\m
\v 12  Mana silǝr alliburun bularni kɵrüp qiⱪtinglar;  
\m Silǝr nemixⱪa axundaⱪ pütünlǝy ⱪuruⱪ hiyalliⱪ bolup ⱪaldinglar?   
\m
\v 13  Rǝzil adǝmlǝrning Tǝngri bekitkǝn aⱪiwiti xundaⱪki,  
\m Zorawanlarning Ⱨǝmmigǝ Ⱪadirdin alidiƣan nesiwisi xundaⱪki: —\x + \xo 27:13 \xt Ayup 20:29\x*   
\m
\v 14  Uning baliliri kɵpǝysǝ, ⱪiliqlinix üqünla kɵpiyidu;  
\m Uning pǝrzǝntlirining neni yetixmǝydu.\f □ \fr 27:14 \ft \+bd « \+bd*\+bdit Rǝzil adǝmning\+bdit* baliliri kɵpǝysǝ, ⱪiliqlinix üqünla kɵpiyidu; uning pǝrzǝntlirining neni yetixmǝydu» — Ayupning yamanlarning aⱪiwitini tǝswirligǝn ⱨǝm xundaⱪla dostlirining sɵzigǝ sǝl ⱪoxulƣandǝk pozitsiyisini bildürgǝn bu bayani uning bayanliri iqidǝ qüxinixkǝ ǝng tǝs bolƣan bayanlardur. Qünki bu sɵzlǝrning mǝnisi eniⱪ bolƣini bilǝn, uning ilgiriki degǝnlirigǝ ⱪarimuⱪarxi bolup qiⱪidu. Ilgiri u: «Yamanlar jazalanmasliⱪining sǝwǝbi nemǝ? Nemixⱪa xunqǝ kɵp rǝzillǝr ⱨeq jazalanmay miskinlǝrni haliƣanqǝ ezidu? Bǝzidǝ yamanlar pexkǝllikkǝ uqraydu, biraⱪ gunaⱨsizlarmu ohxaxla uqraydu; ⱨeqⱪandaⱪ tǝrtipni bayⱪiƣili bolmaydu» — degǝndǝk sɵzlǝrni ⱪilƣanidi. Mana bu bayanlarda «Uning baliliri kɵpǝysǝ, ⱪiliqlinix üqünla kɵpiyidu; uning pǝrzǝntlirining neni yetixmǝydu...» degǝn sɵzlǝr eytilidu. Bu zadi ⱪandaⱪ gǝp? Biz bu mǝsiligǝ nisbǝtǝn xundaⱪ ⱪaraymizki, Ayupning realliⱪⱪa yüzlinixtiki jüriti muxu yǝrdǝ ɵz-ɵzigǝ tǝsǝlli berix üqün sǝl ajizliⱪ ⱪilƣan boluxi mumkin. Biz «ⱪoxumqǝ sɵz»imizdǝ bu ix toƣruluⱪ yǝnǝ azraⱪ tohtilimiz.\f*  \x + \xo 27:14 \xt Ⱪan. 28:41; Ⱨox. 9:13\x*   
\m
\v 15  Uning ɵzidin keyin ⱪalƣan adǝmliri ɵlüm bilǝn biwasitǝ dǝpnǝ ⱪilinidu,  
\m Buning bilǝn ⱪalƣan tul hotunliri matǝm tutmaydu.\f □ \fr 27:15 \ft \+bd «Ⱪalƣan adǝmliri ɵlüm bilǝn biwasitǝ dǝpnǝ ⱪilinidu»\+bd* — «ɵlüm» muxu yǝrdǝ bǝlkim birhil waba yaki birhil eƣir kesǝlni kɵrsitidu. \+bd «biwasitǝ dǝpnǝ ⱪilinidu»\+bd* — demǝk, ⱨeqⱪandaⱪ daƣduƣisiz tezdin dǝpnǝ ⱪilinidu. Bǝlkim yuⱪumluⱪ kesǝl yaki waba bilǝn ɵlgǝn bolsa kerǝk. \+bd «...ⱪalƣan tul hotunliri matǝm tutmaydu»\+bd* — bǝlkim balayi’apǝt ularƣa yeⱪinlixixi bilǝn yaki ohxax sǝwǝb bilǝn rǝsmiy matǝm tutuxⱪa ülgürǝlmǝydu. 
\fp  Buningdin kɵrüwelixⱪa boliduki, Ayupning pǝⱪǝt bir ayali bar idi ⱨǝm «bir ǝr, bir hotunluⱪ» boluxni ⱪuwwǝtligǝn (29-babnimu kɵrüng). Uning deyixiqǝ, yamanlar kɵp hotunluⱪ boluxi mumkin.\f*  \x + \xo 27:15 \xt Zǝb. 78:64\x*   
\m
\v 16  U kümüxlǝrni topa-qangdǝk yiƣip dɵwilisimu,  
\m Kiyim-keqǝklǝrni laydǝk kɵp yiƣsimu,   
\m
\v 17  Bularning ⱨǝmmisini tǝyyarlisimu,  
\m Biraⱪ kiyimlǝrni ⱨǝⱪⱪaniylar kiyidu;  
\m Bigunaⱨlarmu kümüxlǝrni bɵlüxidu.\x + \xo 27:17 \xt Pǝnd. 28:8; Top. 2:26\x*   
\m
\v 18  Uning yasiƣan ɵyi pǝrwanining ƣozisidǝk,  
\m Üzümzarning kɵzǝtqisi ɵzigǝ salƣan kǝpidǝk box bolidu.   
\m
\v 19  U bay bolup yetip dǝm alƣini bilǝn,  
\m Biraⱪ ǝng ahirⱪi ⱪetim keliduki,  
\m Kɵzini aqⱪanda, ǝmdi tügǝxtim dǝydu.\x + \xo 27:19 \xt Zǝb. 49:16-20\x*   
\m
\v 20  Wǝⱨimilǝr kǝlkündǝk bexiƣa kelidu;  
\m Kǝqtǝ ⱪara ⱪuyun uni qanggiliƣa alidu.\f □ \fr 27:20 \ft \+bd «Kǝqtǝ ⱪara ⱪuyun uni qanggiliƣa alidu»\+bd* — Ayupning «ⱪara ⱪuyun»ni tilƣa elixi xundaⱪ bir ⱪara ⱪuyunning yiraⱪtin keliwatⱪanliⱪini puritidu. 38-babta bu ⱪara ⱪuyun ularning üstigǝ qüxidu.\f*  \x + \xo 27:20 \xt Ayup 15:21; 18:11\x*   
\m
\v 21  Xǝrⱪ xamili uni uqurup ketidu;  
\m Xiddǝt bilǝn uni ornidin elip yiraⱪⱪa etip taxlaydu.\f □ \fr 27:21 \ft \+bd «Xǝrⱪ xamili uni uqurup ketidu»\+bd* — Pǝlǝstindǝ «xǝrⱪ xamili» ǝwjigǝ qiⱪⱪan waⱪtida intayin ⱪorⱪunqluⱪ, ǝxǝddiy bolup pütün dǝrǝhlǝrnimu yulup yiraⱪlarƣa taxliwetǝlǝydu.\f*   
\m
\v 22  Boran uni ⱨeq ayimay, bexiƣa urulidu;  
\m U uning qanggilidin ⱪutulux üqün ⱨǝ dǝp urunidu;   
\m
\v 23  Biraⱪ \add xamal\add* uningƣa ⱪarap qawak qalidu,  
\m Uni ornidin «ux-ux» ⱪilip ⱪoƣliwetidu».\f □ \fr 27:23 \ft \+bd «Biraⱪ xamal ... uni ornidin «ux-ux» ⱪilip ⱪoƣliwetidu»\+bd* — «ux-ux ⱪilix» mǝshirǝ ⱪilixni bildüridu.\f*   
\b  
\b  
\m  
\c 28
\s1 Danaliⱪni izdǝx  
\m
\v 1  — «Xübⱨisizki, kümüx tepilidiƣan kanlar bar,  
\m Altunning tawlinidiƣan ɵz orni bardur;\f □ \fr 28:1 \ft \+bd «Altunning tawlinidiƣan ɵz orni bardur»\+bd* — yaki «altunning qayⱪilidiƣan ɵz orni bardur». 
\fp  Danaliⱪ tǝwsiyǝ ⱪilinƣan 28-babtiki bu güzǝl xeirni bǝzi alimlar Ayupning ɵz sɵzi ǝmǝs, bǝlki kitabning yazƣuqisi tekistkǝ ⱪisturup ⱪoxⱪan bir xeir, dǝp ⱪaraydu. Buning mǝⱪsiti, oⱪurmǝnlǝrning ⱨǝⱪiⱪiy danaliⱪni tǝⱨlil ⱪilixiƣa yardǝm bolsun degǝn süpǝttǝ xeirni otturiƣa ⱪoyƣan. Biz bu pikirgǝ ⱪayil bolduⱪ. Bu pikirgǝ bir ispat, 29-bab: — «Ayup bayanini dawamlaxturup mundaⱪ dedi: —» degǝn sɵzlǝr bilǝn baxlinidu, ⱪariƣanda 27:23-ayǝt bilǝn baƣliⱪ. 
\fp  Baxⱪa alimlar bu bayanlar Ayupning ɵz aƣzidin qiⱪⱪan bayanlardur, «1-ayǝtning «xübⱨisizki» (yaki «qünki») degǝn baƣliƣuqi bilǝn baxlinixi buningƣa ispat bolalaydu», dep ⱪaraydu. 
\fp  Ⱪaysi pikir toƣra boluxidin ⱪǝt’iynǝzǝr, bu babtiki ⱨǝⱪiⱪǝtlǝr xübⱨisizki Ayupning etiⱪadining ⱨǝm u muyǝssǝr bolƣan wǝⱨiylirining tegi ⱨǝm uli bolƣanidi. 
\fp  Keyin biz mǝzkur kitabni yazƣuqining kim ikǝnliki toƣruluⱪ qüxǝnqǝ berimiz.\f*   
\m
\v 2 Tɵmür bolsa yǝr astidin ⱪeziwelinidu,  
\m Mis bolsa taxtin eritilip elinidu.   
\m
\v 3 Insanlar \add yǝr astidiki\add* ⱪarangƣuluⱪⱪa qǝk ⱪoyidu;  
\m U yǝr ⱪǝrigiqǝ qarlap yürüp,  
\m Ⱪarangƣuluⱪⱪa tǝwǝ, ɵlümning sayisidǝ turƣan taxlarni izdǝydu.\f □ \fr 28:3 \ft \+bd «Insanlar yǝr astidiki ⱪarangƣuluⱪⱪa qǝk ⱪoyidu»\+bd* — demǝk, insanlar yaⱪutlarni izdǝxtǝ yǝr astidiki ⱪarangƣuluⱪni qiraƣlar bilǝn yorutidu; 4-5-ayǝtlǝrdǝ ularning arƣamqilarƣa esilip yǝr astiƣa qüxüp hǝtǝrgǝ tǝwǝkkül ⱪilƣanliⱪi tǝswirlinidu.\f*   
\m
\v 4 U yǝr yüzidikilǝrdin yiraⱪ jayda tik bolƣan ⱪuduⱪni kolaydu;  
\m Mana xundaⱪ adǝm ayaƣ basmaydiƣan, untulƣan yǝrlǝrdǝ ular arƣamqini tutup boxluⱪta pulanglap yüridu,  
\m Kixilǝrdin yiraⱪta esilip turidu.   
\m
\v 5 Axliⱪ qiⱪidiƣan yǝr,  
\m Tǝkti kolanƣanda bolsayalⱪundǝk kɵrünidu;   
\m
\v 6 Yǝrdiki taxlar arisidin kɵk yaⱪutlar qiⱪidu,  
\m Uningda altun rudisimu bardur.   
\m
\v 7 U yolni ⱨeqⱪandaⱪ alƣur ⱪux bilmǝydu,  
\m Ⱨǝtta sarning kɵzimu uningƣa yǝtmigǝn.   
\m
\v 8 Ⱨakawur yirtⱪuqlarmu u yǝrni ⱨeq dǝssǝp baⱪmiƣan,  
\m Əxǝddiy xirmu u jaydin ⱨeqⱪaqan ɵtüp baⱪmiƣan.   
\m
\v 9 Insan balisi ⱪolini qaⱪmaⱪ texining üstigǝ tǝgküzidu,  
\m U taƣlarni yiltizidin ⱪomuriwetidu.   
\m
\v 10  Taxlar arisidin u ⱪanallarni qapidu;  
\m Xundaⱪ ⱪilip uning kɵzi ⱨǝrhil ⱪimmǝtlik nǝrsilǝrni kɵridu;\f □ \fr 28:10 \ft \+bd «Taxlar arisidin u ⱪanallarni qapidu»\+bd* — bu ⱪanallar bǝlkim yǝr astidiki suni tonillardin qiⱪirix üqün kolanƣan.\f*   
\m
\v 11  Yǝr astidiki eⱪinlarni texip kǝtmisun dǝp ularni tosuwalidu;  
\m Yoxurun nǝrsilǝrni u axkarilaydu.\f □ \fr 28:11 \ft \+bd «Yǝr astidiki eⱪinlarni texip kǝtmisun dǝp ularni tosuwalidu»\+bd* — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «U eⱪinlarning mǝnbilirini izdǝp tapidu».\f*   
\m
\v 12  Biraⱪ danaliⱪ nǝdin tepilar?  
\m Yorutuluxning makani nǝdidu?   
\m
\v 13  Insan baliliri uning ⱪimmǝtliklikini ⱨeq bilmǝs,  
\m U tiriklǝrning zeminidin tepilmas.   
\m
\v 14  \add Yǝr\add* tegi: «Mǝndǝ ǝmǝs» dǝydu,  
\m Dengiz bolsa: «Mǝn bilǝnmu billǝ ǝmǝstur» dǝydu.\x + \xo 28:14 \xt Ayup 28:22\x*   
\m
\v 15  Danaliⱪni sap altun bilǝn setiwalƣili bolmaydu,  
\m Kümüxnimu uning bilǝn bir tarazida tartⱪili bolmas.\x + \xo 28:15 \xt Pǝnd. 3:14; 8:11, 19; 16:16\x*   
\m
\v 16  Ⱨǝtta Ofirda qiⱪidiƣan altun, aⱪ ⱨeⱪiⱪ yaki kɵk yaⱪut bilǝnmu bir tarazida tartⱪili bolmaydu.\f □ \fr 28:16 \ft \+bd «Ofirda qiⱪidiƣan altun»\+bd* — Ofir degǝn yǝrdiki altun naⱨayiti sap idi.\f*   
\m
\v 17  Altun wǝ hrustalnimu uning bilǝn selixturƣili bolmaydu,  
\m Esil altun ⱪaqa-ⱪuqilar uning bilǝn ⱨeq almaxturulmas.   
\m
\v 18  U ünqǝ-marjan, hrustalni adǝmning esidin qiⱪiridu;  
\m Danaliⱪni elix ⱪizil yaⱪutlarni elixtin ǝwzǝldur.   
\m
\v 19  Efiopiyǝdiki seriⱪ yaⱪut uningƣa yǝtmǝs,  
\m Seriⱪ altunmu uning bilǝn bǝslixǝlmǝydu.   
\m
\v 20 Undaⱪta, danaliⱪ nǝdin tepilidu?  
\m Yorutuluxning makani nǝdidu?\x + \xo 28:20 \xt Ayup 28:12\x*   
\m
\v 21  Qünki u barliⱪ ⱨayat igilirining kɵzidin yoxurulƣan,  
\m Asmandiki uqar-ⱪanatlardinmu yoxurun turidu.   
\m
\v 22  Ⱨalakǝt wǝ ɵlüm pǝⱪǝtla: «Uning xɵⱨritidin hǝwǝr alduⱪ» dǝydu.\x + \xo 28:22 \xt Ayup 28:14\x*   
\m
\v 23  Uning mangƣan yolini qüxinidiƣan,  
\m Turidiƣan yerini bilidiƣan pǝⱪǝtla bir Hudadur.   
\m
\v 24  Qünki Uning kɵzi yǝrning ⱪǝrigiqǝ yetidu,  
\m U asmanning astidiki barliⱪ nǝrsilǝrni kɵridu.   
\m
\v 25  U xamallarning küqini taraziƣa salƣanda,  
\m \add Dunyaning\add* sulirini ɵlqigǝndǝ,\x + \xo 28:25 \xt Pǝnd. 8:29\x*   
\m
\v 26  Yamƣurlarƣa ⱪanuniyǝt qüxürginidǝ,  
\m Güldürmamining qaⱪmiⱪiƣa yolini bekitkinidǝ,   
\m
\v 27 U qaƣda U danaliⱪⱪa ⱪarap uni bayan ⱪilƣan;  
\m Uni nǝmunǝ ⱪilip bǝlgiligǝn;  
\m Xundaⱪ, U uning bax-ayiƣiƣa ⱪarap qiⱪip,\f □ \fr 28:27 \ft \+bd «U qaƣda \+bd*\+bdit Huda\+bdit* danaliⱪⱪa ⱪarap uni bayan ⱪilƣan» — buning mǝnisi bǝlkim Hudaning dunyaning yaritilixi arⱪiliⱪ danaliⱪni bayan ⱪilƣanliⱪini ɵz iqigǝ alidu.\f*   
\m
\v 28 Insanƣa: «Mana, Rǝbdin ⱪorⱪux danaliⱪtur;  
\m Yamanliⱪtin yiraⱪlixix yorutuluxtur» — degǝn». \f □ \fr 28:28 \ft \+bd «Mana, Rǝbdin ⱪorⱪux danaliⱪtur; yamanliⱪtin yiraⱪlixix yorutuluxtur»\+bd* — bu babtiki sɵzlǝr insan balilirining yǝr astida esil taxlarni izdixini tǝnⱪid ⱪilƣan ǝmǝs, bǝlki ularning u ixta ixlǝtkǝn parasitigǝ ⱨǝm jüritigǝ ⱪayil bolƣan. Biraⱪ mǝyli adǝmning ⱪanqǝ parasiti, ⱪanqǝ jüriti bolsun, ɵzining bu hususiyǝtlirigila tayansa danaliⱪⱪa erixmǝydu; pǝⱪǝtla Rǝb Pǝrwǝrdigardin ǝyminixkǝ baxlisila, danaliⱪⱪa erixixkimu baxlaydu; yamanliⱪtin towa ⱪilip yiraⱪlaxsila, yorutuluxⱪa baxlaydu. Bu xübⱨisizki, Ayupning etiⱪadining ⱨǝm u muyǝssǝr bolƣan wǝⱨiylirining tegi ⱨǝm uli bolƣanidi.\f*  \x + \xo 28:28 \xt Zǝb. 111:10; Pǝnd. 1:7; 9:10\x*   
\b  
\b  
\m  
\c 29
\s1 Ilgiriki bǝhtlik künlǝrni ǝslǝx  
\m
\v 1 Ayup bayanini dawamlaxturup mundaⱪ dedi: —   
\m
\v 2 «Aⱨ, ǝⱨwalim ilgiriki aylardikidǝk bolsidi,  
\m Tǝngri mǝndin hǝwǝr alƣan künlǝrdikidǝk bolsidi!\f □ \fr 29:2 \ft \+bd «Aⱨ, ǝⱨwalim ilgiriki aylardikidǝk bolsidi!»\+bd* — bu bayanƣa ⱪariƣanda, Ayupni balayi’apǝt basⱪanliⱪiƣa birnǝqqǝ ay bolƣanidi.\f*   
\m
\v 3 U qaƣda Uning qiriƣi beximƣa nur qaqⱪan,  
\m Uning yoruⱪluⱪi bilǝn ⱪarangƣuluⱪtin ɵtüp kǝtkǝn bolattim!   
\m
\v 4 Bu ixlar mǝn ⱪiran waⱪtimda,  
\m Yǝni Tǝngri qedirimda manga sirdax \add dost\add* bolƣan waⱪitta bolƣanidi!\f □ \fr 29:4 \ft \+bd «... ⱪiran waⱪtimda, yǝni Tǝngri qedirimda manga sirdax dost bolƣan waⱪitta bolƣanidi!»\+bd* — eniⱪ turuptuki, Ayup ǝsli Huda bilǝn yeⱪin dostluⱪta ɵtkǝnidi. Ⱨeqⱪandaⱪ gumanimiz yoⱪki, bu dostluⱪning sezimidin mǝⱨrum bolux uningƣa nisbǝtǝn ǝng azabliⱪ ix boldi.\f*   
\m
\v 5 Ⱨǝmmigǝ Ⱪadir mǝn bilǝn billǝ bolƣan,  
\m Mening yax balilirim ǝtrapimda bolƣan;   
\m
\v 6 Mening basⱪan ⱪǝdǝmlirim seriⱪ mayƣa qɵmülgǝn;  
\m Yenimdiki tax mǝn üqün zǝytun may dǝryasi bolup aⱪⱪan;\f □ \fr 29:6 \ft \+bd «... Yenimdiki tax mǝn üqün zǝytun may dǝryasi bolup aⱪⱪan»\+bd* — bu ayǝttǝ kɵrsitilgini Ayupning ilgiri intayin bay ⱨalini tǝswirlǝydu.\f*   
\m
\v 7 Xǝⱨǝr dǝrwazisiƣa qiⱪⱪan waⱪtimda,  
\m Kǝng mǝydanda ornum tǝyyarlanƣanda,\f □ \fr 29:7 \ft \+bd «Kǝng mǝydanda ornum tǝyyarlanƣanda»\+bd* — xǝⱨǝrning (qong) dǝrwazisi yaki uning aldidiki mǝydan bolsa xǝⱨǝrning aⱪsaⱪalliri ⱨǝm ⱪaziliri yiƣilidiƣan, dǝwalarni anglaydiƣan jay idi.\f*   
\m
\v 8 Yaxlar meni kɵrüpla ǝyminip ɵzlirini qǝtkǝ alatti,  
\m Ⱪerilar bolsa ornidin turatti,   
\m
\v 9 Xaⱨzadilǝrmu gǝptin tohtap,  
\m Ⱪoli bilǝn aƣzini etiwalatti.   
\m
\v 10  Aⱪsɵngǝklǝrmu tinqlinip,  
\m Tilini tangliyiƣa qapliwalatti.   
\m
\v 11  Ⱪulaⱪ sɵzümni anglisila, manga bǝht tilǝytti,  
\m Kɵz meni kɵrsila manga yahxi guwaⱨliⱪ berǝtti.   
\m
\v 12  Qünki mǝn manga ⱨimayǝ bol dǝp yelinƣan ezilgüqilǝrni,  
\m Panaⱨsiz ⱪalƣan yetim-yesirlarnimu ⱪutⱪuzup turattim.\x + \xo 29:12 \xt Zǝb. 72:12-14; Pǝnd. 21:13\x*   
\m
\v 13  Ⱨalak bolay degǝn kixi manga bǝht tilǝytti;  
\m Mǝn tul hotunning kɵnglini xadlandurup nahxa yangratⱪuzattim.   
\m
\v 14  Mǝn ⱨǝⱪⱪaniyliⱪni ton ⱪilip kiyiwaldim,  
\m U meni ɵz gǝwdisi ⱪildi.  
\m Adalǝtlikim manga yepinqa ⱨǝm sǝllǝ bolƣan.\x + \xo 29:14 \xt Yǝx. 59:17; Əf. 6:10-17; 1Tes. 5:8\x*   
\m
\v 15  Mǝn korƣa kɵz bolattim,  
\m Tokurƣa put bolattim.   
\m
\v 16  Yoⱪsullarƣa ata bolattim,  
\m Manga natonux kixining dǝwasinimu tǝkxürüp qiⱪattim.\f □ \fr 29:16 \ft \+bd «Manga natonux kixining dǝwasinimu tǝkxürüp qiⱪattim»\+bd* — Ayupning bu aditi naⱨayiti az uqraydiƣan pǝzilǝt bolup, Ayupning intayin aliyjanab ikǝnlikini ispatlaydu. Uning mana muxundaⱪ ixliri tüpǝylidinmu nurƣun düxmǝnliri pǝyda bolƣan boluxi mumkin.\f*   
\m
\v 17  Mǝn adalǝtsizning ⱨinggayƣan qixlirini qeⱪip taxlayttim,  
\m Oljisini qixliridin elip ketǝttim.\f □ \fr 29:17 \ft \+bd «Mǝn adalǝtsizning ⱨinggayƣan qixlirini qeⱪip taxlayttim, oljisini qixliridin elip ketǝttim»\+bd* — Ayupning pǝziliti ⱨǝrgiz hiyalpǝrǝslǝrning qirayliⱪ nǝzǝriyiliri ǝmǝs.\f*   
\m
\v 18  Ⱨǝm: «Mening künlirim ⱪumdǝk kɵp bolup,  
\m Ɵz uwamda raⱨǝt iqidǝ ɵlimǝn» dǝyttim;   
\m
\v 19  Ⱨǝm: «Yiltizim sularƣiqǝ tartilip baridu,  
\m Xǝbnǝm pütün keqiqǝ xehimƣa qaplixip yatidu;   
\m
\v 20  Xɵⱨritim ⱨǝrdaim mǝndǝ yengilinip turidu,  
\m Ⱪolumdiki oⱪyayim ⱨǝrdaim yengi bolup turidu» dǝyttim.\f □ \fr 29:20 \ft \+bd «Ⱪolumdiki oⱪyayim ⱨǝrdaim yengi bolup turidu» dǝyttim»\+bd* — «oⱪya» muxu yǝrdǝ bǝlkim adilliⱪ üqün kürǝx ⱪilidiƣan ɵz baturliⱪining, jüritining simwoli boluxi mumkin.\f*   
\m
\v 21  Adǝmlǝr manga ⱪulaⱪ salatti, kütüp turatti;  
\m Nǝsiⱨǝtlirini anglay dǝp süküt iqidǝ turatti.   
\m
\v 22  Mǝn gǝp ⱪilƣandin keyin ular ⱪayta gǝp ⱪilmaytti,  
\m Sɵzlirim ularning üstigǝ xǝbnǝm bolup qüxǝtti.   
\m
\v 23  Ular yamƣurlarni kütkǝndǝk meni kütǝtti,  
\m Kixilǝr \add waⱪtida yaƣⱪan\add* «keyinki yamƣur»ni ⱪarxi alƣandǝk sɵzlirimni aƣzini eqip iqǝtti!\f □ \fr 29:23 \ft \+bd «keyinki yamƣur»\+bd* — Pǝlǝstindǝ 3-ayda yaƣidu. U ǝtiyazliⱪ ziraǝtlǝrni pixurux rolini oynaydu. Xunga ⱨǝrbir deⱨⱪan «keyinki yamƣur»ƣa tǝxnadur, ular uni bǝk ⱪǝdirlǝydu.\f*   
\m
\v 24  Ümidsizlǝnginidǝ mǝn ularƣa ⱪarap külümsirǝyttim,  
\m Yüzümdiki nurni ular yǝrgǝ qüxurmǝytti.\f □ \fr 29:24 \ft \+bd «Ümidsizlǝnginidǝ mǝn ularƣa ⱪarap külümsirǝyttim, yüzümdiki nurni ular yǝrgǝ qüxurmǝytti»\+bd* — ǝsli tekistni qüxinix sǝl tǝs. Bǝlkim uning mǝnisi: «Mening ularƣa ümid yǝtküzidiƣan yüzümning nuri mǝƣlup bolƣan ǝmǝs» — demǝk, mǝn ularƣa bǝrgǝn ümid yoⱪⱪa qiⱪⱪan ǝmǝs, demǝkqi. Baxⱪa bir hil tǝrjimisi: «Mening yüz nurum ularƣa qeqilixi bilǝnla ular ⱪayta ümidsizlǝnmidi». Ikki hil tǝrjimining mǝnisi bir-birigǝ yeⱪin. Baxⱪa hil tǝrjimilirimu uqrixi mumkin.\f*   
\m
\v 25  Mǝn ularƣa yolini tallap kɵrsitip berǝttim,  
\m Ularning arisida kattiwax bolup olturattim,  
\m Ⱪoxunliri arisida turƣan padixaⱨdǝk yaxayttim,  
\m Biraⱪ buning bilǝn matǝm tutidiƣanlarƣa tǝsǝlli yǝtküzgüqimu bolattim». \f □ \fr 29:25 \ft \+bd «Mǝn ularƣa yolini tallap kɵrsitip berǝttim...»\+bd* — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «Mǝn ularƣa ⱨakim boluxⱪa tallanƣanidim; ...». \+bd «...Ularning arisida ... ⱪoxunliri arisida turƣan padixaⱨdǝk yaxayttim, biraⱪ buning bilǝn matǝm tutidiƣanlarƣa tǝsǝlli yǝtküzgüqimu bolattim»\+bd* — gǝrqǝ uning mǝrtiwisi bǝk yuⱪiri bolsimu, u ⱨeqⱪaqan ⱨakawurluⱪ ⱪilmiƣanidi, ǝksiqǝ pexkǝllikkǝ uqriƣiqilarƣa tǝsǝlli ⱨǝm yardǝmlǝrni berip turatti.\f*   
\b  
\b  
\m  
\c 30
\s1 Ⱨazirⱪi bǝhtsiz künlǝr  
\m
\v 1  — «Biraⱪ ⱨazir bolsa, yaxlar meni mazaⱪ ⱪilidu,  
\m Ularning dadilirini ⱨǝtta padamni baⱪidiƣan itlar bilǝn billǝ ixlǝxkǝ yol ⱪoyuxnimu yaman kɵrǝttim.   
\m
\v 2 Ularning maƣduri kǝtkǝndin keyin,  
\m Ⱪolidiki küq manga nemǝ payda yǝtküzǝlisun?   
\m
\v 3 Yoⱪsuzluⱪ ⱨǝm aqliⱪtin yiglǝp kǝtkǝn,  
\m Ular uzundin buyan qɵldǝrǝp kǝtkǝn dǝxt-bayawanda ⱪuruⱪ yǝrni ƣajaydu.   
\m
\v 4 Ular ǝmǝn-xiwaⱪni qatⱪallar arisidin yulidu,  
\m Xumbuyining yiltizlirinimu terip ɵzlirigǝ nan ⱪilidu.   
\m
\v 5 Ular ǝl-yurtlardin ⱨǝydiwetilgǝn bolidu,  
\m Kixilǝr ularni kɵrüpla oƣrini kɵrgǝndǝk warⱪirap tillaydu.   
\m
\v 6 Xuning bilǝn ular sürlük jilƣilarda ⱪonup,  
\m Taxlar arisida, ƣarlar iqidǝ yaxaxⱪa mǝjbur bolidu.   
\m
\v 7 Qatⱪalliⱪ arisida ular ⱨangrap ketidu,  
\m Tikǝnlǝr astida ular dügdiyip olturixidu;   
\m
\v 8 Nadanlarning, nam-abruyisizlarning baliliri,  
\m Ular zemindin sürtoⱪay ⱨǝydiwetilgǝn.   
\m
\v 9 Mǝn ⱨazir bolsam bularning ⱨǝjwiy nahxisi,  
\m Ⱨǝtta sɵz-qɵqikining dǝstiki bolup ⱪaldim!\x + \xo 30:9 \xt Ayup 17:6; Zǝb. 69:11-12; Yiƣ. 3:14, 63\x*   
\m
\v 10  Ular mǝndin nǝprǝtlinip,  
\m Mǝndin yiraⱪ turup,  
\m Yüzümgǝ tükürüxtinmu yanmaydu.\x + \xo 30:10 \xt Ayup 19:19\x*   
\m
\v 11  Qünki \add Huda\add* mening ⱨayat rixtimni üzüp, meni japaƣa qɵmdürgǝn,  
\m Xuning bilǝn xu adǝmlǝr aldimda tizginlirini eliwǝtkǝn.   
\m
\v 12  Ong yenimda bir top qüprǝndǝ yaxlar ornidin turup,  
\m Ular putumni turƣan yeridin ittiriwǝtmǝkqi,  
\m Ular sepilimƣa ⱨujum pǝlǝmpǝylirini kɵtürüp turidu;\f □ \fr 30:12 \ft \+bd «Ong yenimda bir top qüprǝndǝ yaxlar ornidin turup...»\+bd* — bu yaxlar bǝlkim yuⱪirida deyilgǝn miskinlǝrdin baxⱪa bir top kixilǝr boluxi mumkin.\f*   
\m
\v 13  Ular yolumni buzuwetidu,  
\m Ularning ⱨeq yɵlǝnqüki bolmisimu,  
\m Ⱨalakitimni ilgiri sürmǝktǝ.   
\m
\v 14  Ular sepilning kǝng bɵsük jayidin bɵsüp kirgǝndǝk kirixidu;  
\m Wǝyranilikimdin paydilinip qong taxlardǝk domilap kirixidu.\f □ \fr 30:14 \ft \+bd «Ular \+bd*\+bdit , yǝni axu yaxlar\+bdit* sepilning kǝng bɵsük jayidin bɵsüp kirgǝndǝk kirixidu... qong taxlardǝk domilap kirixidu» — ǝgǝr (biz 2-babta izaⱨat ⱪilƣinimizdǝk) Ayup xǝⱨǝr sirtidiki qong kül dɵwisidǝ olturƣan bolsa, u mundaⱪ yaxlarning mazaⱪ ⱪilixidin ⱨeq ⱪoƣdiƣuqisiz ⱪalidu. Buningdin baxⱪa yaxlar bǝlkim uning ⱨazirⱪi ajizliⱪidin paydilinip, u ǝslidǝ bir tǝrǝp ⱪilƣan ixlarni ⱨazir ɵz mǝnpǝitigǝ buraydu.\f*   
\m
\v 15  Wǝⱨimilǝr burulup meni ɵz nixani ⱪilƣan;  
\m Xuning bilǝn ⱨɵrmitim xamal ɵtüp yoⱪ bolƣandǝk ⱨǝydiwetildi,  
\m Awatqiliⱪimmu bulut ɵtüp kǝtkǝndǝk ɵtüp kǝtti.   
\m
\v 16  Ⱨazir bolsa jenim ⱪaqidin tɵkülüp kǝtkǝndǝk;  
\m Azabliⱪ künlǝr meni tutuwaldi.   
\m
\v 17  Keqilǝr bolsa, manga sɵngǝklirimgiqǝ sanjimaⱪta;  
\m Aƣriⱪlirim meni qixlǝp dǝm almaydu.   
\m
\v 18  \add Aƣriⱪlar\add* zor küqi bilǝn manga kiyim-keqikimdǝk boldi;  
\m Ular kɵnglikimning yaⱪisidǝk manga qaplixiwaldi.\f □ \fr 30:18 \ft \+bd «Aƣriⱪlar zor küqi bilǝn manga kiyim-keqikimdǝk boldi; ular kɵnglikimning yaⱪisidǝk manga qaplixiwaldi»\+bd* — baxⱪa bir hil tǝrjimisi: — «Zor küq bilǝn kiyim-keqikim makqiyip kǝtti; manga kɵnglǝkning yaⱪisi qaplixip kǝtti», ǝsli tekistni qüxinix sǝl tǝs. Yǝnǝ baxⱪa birhil tǝrjimisi: «U (Huda) zor küq bilǝn kiyim-keqikimni tutuwaldi; u manga kɵnglikimning yaⱪisi qaplaxⱪandǝk meni baƣlap ⱪoydi».\f*   
\m
\v 19  Huda meni sazliⱪⱪa taxliwǝtkǝn,  
\m Mǝn topa-qangƣa wǝ külgǝ ohxax bolup ⱪaldim.   
\m
\v 20  Mǝn Sanga nalǝ-pǝryad kɵtürmǝktimǝn,  
\m Biraⱪ Sǝn manga jawab bǝrmǝysǝn;  
\m Mǝn ornumdin tursam, Sǝn pǝⱪǝtla manga ⱪarapla ⱪoyisǝn.   
\m
\v 21 Sǝn ɵzgirip manga bir zalim boldung;  
\m Ⱪolungning küqi bilǝn manga zǝrbǝ ⱪiliwatisǝn;   
\m
\v 22  Sǝn meni kɵtürüp Xamalƣa mindürgǝnsǝn;  
\m Boran-qapⱪunda tǝǝlluⱪatimni yoⱪ ⱪiliwǝtkǝnsǝn.\f □ \fr 30:22 \ft \+bd «Sǝn meni kɵtürüp Xamalƣa mindürgǝnsǝn; boran-qapⱪunda tǝǝlluⱪatimni yoⱪ ⱪiliwǝtkǝnsǝn»\+bd* — oylaymizki, ⱪara ⱪuyun asta-asta ularƣa yeⱪinlixiwatidu.\f*   
\m
\v 23  Qünki Sǝn meni ahirida ɵlümgǝ,  
\m Yǝni barliⱪ ⱨayat igilirining «yiƣilix ɵyi»gǝ kǝltürüwatisǝn.\x + \xo 30:23 \xt Ibr. 9:27\x*   
\m
\v 24  U ⱨalak ⱪilƣan waⱪtida kixilǝr nalǝ-pǝryad kɵtürsimu,  
\m U ⱪolini uzatⱪanda, duaning dǝrwǝⱪǝ ⱨeqⱪandaⱪ nǝtijisi yoⱪ;\f □ \fr 30:24 \ft \+bd «U ⱨalak ⱪilƣan waⱪtida kixilǝr nalǝ-pǝryad kɵtürsimu, U ⱪolini uzatⱪanda, duaning dǝrwǝⱪǝ ⱨeqⱪandaⱪ nǝtijisi yoⱪ»\+bd* — bu jümlini üq hil tǝrjimǝ ⱪilixⱪa bolidu. Birinqisi, yuⱪiriⱪi tǝrjimǝ. Ikkinqisi bolsa, «Xübⱨisizki adǝm dǝrd-ǝlǝmdin nalǝ-pǝryad kɵtürginidǝ, wǝyran ⱪilinƣan kixigǝ kim ⱪol tǝgküzüp ziyankǝxlik ⱪilidu?». Üqinqi hil tǝrjimisi «Adǝm yiⱪilip ketiwatⱪinida ⱪolini midirlitip ⱪoymamdu? U ⱨalak bolay deginidǝ nalǝ-pǝryad kɵtürüxkǝ bolmamdu?». Əsli ibraniyqǝ tekistni qüxinix sǝl tǝs.\f*   
\m
\v 25  Mǝn künliri tǝs kixi üqün yiƣlap \add dua ⱪilƣan\add* ǝmǝsmu?  
\m Namratlar üqün jenim azablanmidimu?\f □ \fr 30:25 \ft \+bd «Mǝn künliri tǝs kixi üqün yiƣlap dua ⱪilƣan ǝmǝsmu? Namratlar üqün jenim azablanmidimu?»\+bd* — ǝmdi kim Ayup üqün yiƣlaydu? Nemǝ terisang xuni orisǝn, degǝn gǝp toƣrimu?\f*  \x + \xo 30:25 \xt Zǝb. 35:13,14; Rim. 12:15\x*   
\m
\v 26  Mǝn ɵzüm yahxiliⱪ kütüp yürginim bilǝn, yamanliⱪ kelip ⱪaldi;  
\m Nur kütkinim bilǝn, ⱪarangƣuluⱪ kǝldi.   
\m
\v 27  Iqim ⱪazandǝk ⱪaynap, aramliⱪ tapmaywatidu;  
\m Azabliⱪ künlǝr manga yüzlǝndi.\f □ \fr 30:27 \ft \+bd «Iqim ⱪazandǝk ⱪaynap, aramliⱪ tapmaywatidu; azabliⱪ künlǝr manga yüzlǝndi»\+bd* — uning aldida ⱨeq ümid ⱪalmiƣandǝk ⱪilatti.\f*   
\m
\v 28  Mǝn ⱪuyax nurini kɵrmǝymu ⱪaridap yürmǝktimǝn;  
\m Halayiⱪ arisida mǝn ornumdin turup, nalǝ-pǝryad kɵtürimǝn.\f □ \fr 30:28 \ft \+bd «Mǝn ⱪuyax nurini kɵrmǝymu ⱪaridap yürmǝktimǝn»\+bd* — buning ikki mǝnisi bar: (1) Ayupning teni kesǝldin ⱪaridap kǝtti; (2) u ɵzi ailisidikilǝr üqün matǝm tutup ⱪara kiyim kiygǝn. Bu ikki ǝⱨwal tǝng boluxi mumkin.\f*   
\m
\v 29  Mǝn qilbɵrilǝrgǝ ⱪerindax bolup ⱪaldim,  
\m Ⱨuwⱪuxlarning ⱨǝmraⱨi boldum.\f □ \fr 30:29 \ft \+bd «Ⱨuwⱪuxlarning...»\+bd* — yaki «tɵgiⱪuxlarning...». \+bd «Mǝn qilbɵrilǝrgǝ ⱪerindax bolup ⱪaldim, ⱨuwⱪuxlarning ⱨǝmraⱨi boldum»\+bd* — qilbɵrilǝr ⱨǝm ⱨuwⱪuxlar qɵl-bayawanlarda Ayuptǝk yiganǝ yaxaydu; ikkilisi Ayuptǝk naⱨayiti mungluⱪ nalǝ-pǝryad kɵtüridu.\f*  \x + \xo 30:29 \xt Ayup 17:14; Zǝb. 102:6; Mik. 1:8\x*   
\m
\v 30 Terǝm ⱪariyip mǝndin ajrap ketiwatidu,  
\m Sɵngǝklirim ⱪiziⱪtin kɵyüp ketiwatidu. \x + \xo 30:30 \xt Zǝb. 119:83; Yiƣ. 4:8; 5:10\x*   
\m
\v 31  Qiltarimdin matǝm mǝrsiyǝsi qiⱪidu,  
\m Neyimning awazi ⱨaza tutⱪuqilarning yiƣisiƣa aylinip ⱪaldi». \f □ \fr 30:31 \ft \+bd «Neyimning...»\+bd* — yǝni, «Mening «nǝy»imning...»\f*   
\b  
\b  
\m  
\c 31
\s1 Ɵzini aⱪlax üqün ⱪǝsǝm iqix  
\m
\v 1 «Mǝn kɵzüm bilǝn ǝⱨdilǝxkǝn;  
\m Xuning üqün mǝn ⱪandaⱪmu ⱪizlarƣa ⱨǝwǝs ⱪilip kɵz taxlap yürǝy?\f □ \fr 31:1 \ft \+bd «Mǝn kɵzüm bilǝn ǝⱨdilǝxkǝn; xuning üqün mǝn ⱪandaⱪmu ⱪizlarƣa ⱨǝwǝs ⱪilip kɵz taxlap yürǝy?»\+bd* — mana biz bu yǝrdin Ayupning ɵzining birdin bir ⱨǝmriyi bolƣan ayaliƣa sadiⱪ bolup ɵtkǝnlikini kɵrüwalalaymiz. U ɵz ayaliƣa pǝⱪǝt sirttin ⱪariƣandila ǝmǝs, bǝlki qin yürikidin sadaⱪǝtmǝn idi. U bu babta nixan ⱪilƣan pǝzilǝt, Mǝsiⱨ Əysa Injilda tǝlǝp ⱪilƣan pǝzilǝtkǝ naⱨayiti yeⱪin kelidu (yǝni, adǝmning ⱪǝlb-oylirini baxⱪuridiƣan ⱨǝⱪⱪaniyliⱪ ⱨǝm meⱨir-muⱨǝbbǝt). Injil, «Matta» 5-7-babni kɵrüng.\f*   
\m
\v 2 Undaⱪ ⱪilsam üstümdiki Tǝngridin alidiƣan nesiwǝm nemǝ bolar?  
\m Ⱨǝmmigǝ ⱪadirdin alidiƣan mirasim nemǝ bolar?   
\m
\v 3 Bu gunaⱨning nǝtijisi ⱨǝⱪⱪaniysizlarƣa bala-ⱪaza ǝmǝsmu?  
\m Ⱪǝbiⱨlik ⱪilƣanlarƣa külpǝt ǝmǝsmu?   
\m
\v 4 U mening yollirimni kɵrüp turidu ǝmǝsmu?  
\m Ⱨǝrbir ⱪǝdǝmlirimni sanap turidu ǝmǝsmu?\x + \xo 31:4 \xt 2Tar. 16:9; Ayup 34:21; Pǝnd. 5:21; 15:3; Yǝr. 32:19\x*   
\m
\v 5 Əgǝr sahtiliⱪⱪa ⱨǝmraⱨ bolup mangƣan bolsam’idi!  
\m Əgǝr putum aldamqiliⱪ bilǝn billǝ boluxⱪa aldiriƣan bolsa,   
\m
\v 6 (Mǝn adilliⱪ mizaniƣa ⱪoyulƣan bolsam’idi!  
\m Undaⱪta Tǝngri ǝyibsizlikimdin hǝwǝr alalaytti!)   
\m
\v 7 Əgǝr ⱪǝdimim yoldin qiⱪⱪan bolsa, kɵnglüm kɵzümgǝ ǝgixip mangƣan bolsa,  
\m Əgǝr ⱪolumƣa ⱨǝrⱪandaⱪ daƣ qaplaxⱪan bolsa,   
\m
\v 8 Undaⱪta mǝn teriƣanni baxⱪa birsi yesun!  
\m Bihlirim yulunup taxliwetilsun!\f □ \fr 31:8 \ft \+bd «Bihlirim yulunup taxliwetilsun!»\+bd* — «bihlirim» degǝn sɵzning «balilirim» degǝn kɵqmǝ mǝnisimu bar.\f*   
\m
\v 9 Əgǝr ⱪǝlbim mǝlum bir ayaldin azdurulƣan bolsa,  
\m Xu niyǝttǝ ⱪoxnamning ixik aldida paylap turƣan bolsam,\x + \xo 31:9 \xt Ayup 24:15; Pǝnd. 7:25\x*   
\m
\v 10 Ɵz ayalim baxⱪilarning tügminini tartidiƣan küngǝ ⱪalsun,  
\m Baxⱪilar uni ayaⱪ asti ⱪilsun.\f □ \fr 31:10 \ft \+bd «Ɵz ayalim baxⱪilarning tügminini tartidiƣan küngǝ ⱪalsun»\+bd* — baxⱪa bir hil tǝrjimisi: «Ayalim baxⱪa birsi bilǝn billǝ bolsun».\f*   
\m
\v 11  Qünki bu ǝxǝddiy nomusluⱪ gunaⱨtur;  
\m U soraⱪqilar tǝripidin jazalinixi kerǝktur.   
\m
\v 12  \add Bu gunaⱨ\add* bolsa adǝmni ⱨalak ⱪilƣuqi ottur;  
\m U mening barliⱪ tapⱪanlirimni yulup alƣan bolatti.   
\m
\v 13  Əgǝr ⱪulumning yaki dedikimning manga ⱪarita ǝrzi bolƣan bolsa,  
\m Ularning dǝwasini kɵzümgǝ ilmiƣan bolsam,   
\m
\v 14  Undaⱪta Tǝngri meni soraⱪⱪa tartixⱪa ornidin turƣanda ⱪandaⱪ ⱪilimǝn?  
\m Əgǝr U mǝndin soal-soraⱪ alimǝn dǝp kǝlsǝ,  
\m Mǝn Uningƣa ⱪandaⱪ jawab berimǝn?\x + \xo 31:14 \xt Zǝb. 44:20-21\x*   
\m
\v 15  Meni baliyatⱪuda apiridǝ ⱪilƣuqi ularnimu apiridǝ ⱪilƣan ǝmǝsmu.  
\m Mǝn bilǝn u ikkimizni anilirimizning baliyatⱪusida tɵrǝldürgüqi bir ǝmǝsmu?\x + \xo 31:15 \xt Ayup 34:19; Pǝnd. 14:31; 17:5\x*   
\m
\v 16  Əgǝr miskinlǝrni ɵz arzu-ümidliridin tosⱪan bolsam,  
\m Əgǝr tul hotunning kɵz nurini ⱪarangƣulaxturƣan bolsam,   
\m
\v 17 Yaki ɵzümning bir qixlǝm nenimni yalƣuz yegǝn bolsam,  
\m Uni yetim-yesir bilǝn billǝ yemigǝn bolsam   
\m
\v 18  (Əmǝliyǝttǝ yax waⱪtimdin tartip oƣli ata bilǝn billǝ bolƣandǝk umu mǝn bilǝn billǝ turƣanidi,  
\m Apamning ⱪorsiⱪidin qiⱪⱪandin tartipla tul hotunning yɵlǝnqüki bolup kǝldim),   
\m
\v 19  Əgǝr kiyim-keqǝk kǝmlikidin ⱨalak bolay degǝn birigǝ,  
\m Yaki qapansiz bir yoⱪsulƣa ⱪarap olturƣan bolsam,   
\m
\v 20  Əgǝr uning bǝlliri \add kiyimsiz ⱪelip\add* manga bǝht tilimigǝn bolsa,  
\m Əgǝr u ⱪozilirimning yungida issinmiƣan bolsa,   
\m
\v 21  Əgǝr xǝⱨǝr dǝrwazisi aldida «\add Ⱨɵküm qiⱪarƣanlar arisida\add* mening yɵlǝnqüküm bar» dǝp,  
\m Yetim-yesirlarƣa ziyankǝxlik ⱪilixⱪa ⱪol kɵtürgǝn bolsam,   
\m
\v 22  Undaⱪta mürǝm taƣiⱪidin ajrilip qüxsun!  
\m Bilikim ügisidin sunup kǝtsun!   
\m
\v 23  Qünki Tǝngri qüxürgǝn balayi’apǝt meni ⱪorⱪunqⱪa salmaⱪta idi,  
\m Uning ⱨǝywitidin undaⱪ ixlarni ⱪǝt’iy ⱪilalmayttim.   
\m
\v 24  Əgǝr altunƣa ixinip uni ɵz tayanqim ⱪilƣan bolsam,  
\m Yaki sap altunƣa: «Yɵlǝnqükümsǝn!» degǝn bolsam,\x + \xo 31:24 \xt Mar. 10:24; 1Tim. 6:17\x*   
\m
\v 25  Əgǝr bayliⱪlirim zor bolƣanliⱪidin,  
\m Yaki ⱪolum alƣan ƣǝniymǝttin xadlinip kǝtkǝn bolsam,\x + \xo 31:25 \xt Zǝb. 62:10\x*   
\m
\v 26  Əgǝr mǝn ⱪuyaxning julasini qaqⱪanliⱪini kɵrüp,  
\m Yaki ayning aydingda mangƣanliⱪini kɵrüp,\x + \xo 31:26 \xt Ⱪan. 4:19\x*   
\m
\v 27  Kɵnglüm astirtin azdurulƣan bolsa,  
\m Xundaⱪla \add bularƣa qoⱪunup\add* aƣzim ⱪolumni sɵygǝn bolsa,   
\m
\v 28  Bumu soraⱪqi aldida gunaⱨ dǝp ⱨesablinatti,  
\m Qünki xundaⱪ ⱪilƣan bolsam mǝn yuⱪirida turƣuqi Tǝngrigǝ wapasizliⱪ ⱪilƣan bolattim.   
\m
\v 29  Əgǝr manga nǝprǝtlǝngǝn kixining ⱨalakitigǝ ⱪariƣinimda xadlinip kǝtkǝn bolsam,  
\m Bexiƣa külpǝt qüxkǝnlikidin huxal bolƣan bolsam —\x + \xo 31:29 \xt Pǝnd. 17:5\x*   
\m
\v 30  (Əmǝliyǝttǝ u tügǝxsun dǝp ⱪarƣap, uning ɵlümini tilǝp aƣzimni gunaⱨ ɵtküzüxkǝ yol ⱪoymiƣanmǝn)\x + \xo 31:30 \xt Mat. 5:44; Rim. 12:14\x*   
\m
\v 31  Əgǝr qedirimdikilǝr mǝn toƣruluⱪ: «Hojayinimizning dastihinidin yǝp toyunmiƣan ⱪeni kim bar?» demigǝn bolsa,\f □ \fr 31:31 \ft \+bd «Əgǝr qedirimdikilǝr mǝn toƣruluⱪ: «hojayinimizning dastihinidin yǝp toyunmiƣan ⱪeni kim bar?» demigǝn bolsa...»\+bd* — dǝrwǝⱪǝ, Ayupning bu gepi ⱨǝm xuningƣa ohxax nurƣun sɵzliri ⱨǝⱪiⱪǝt bolmiƣan bolsa, ǝmdi ɵz yurtidikilǝr, qedirdikilǝr uni anglapla guwaⱨliⱪ ⱪilip dǝrⱨal inkar ⱪilatti.\f*   
\m
\v 32  (Musapirlardin koqida ⱪalƣini ǝzǝldin yoⱪtur;  
\m Qünki ixikimni ⱨǝrdaim yoluqilarƣa eqip kǝlgǝnmǝn)\x + \xo 31:32 \xt Ibr. 13:2; 1Pet. 4:9\x*   
\m
\v 33  Əgǝr Adǝm’atimizdǝk itaǝtsizliklirimni yapⱪan,  
\m Ⱪǝbiⱨlikimni kɵnglümgǝ yoxurƣan bolsam,   
\m
\v 34  Ⱨǝmdǝ xuning üqün pütkül halayiⱪ aldida uning axkarilinixidin ⱪorⱪup yürgǝn bolsam,  
\m jǝmiyǝtning kǝmsitixliri manga wǝⱨimǝ ⱪilƣan bolsa,  
\m Xuning bilǝn mǝn talaƣa qiⱪmay yürgǝn bolsam,... \f □ \fr 31:34 \ft \+bd «Əgǝr Adǝm’atimizdǝk itaǝtsizliklirimni yapⱪan... ... jǝmiyǝtning kǝmsitixliri manga wǝⱨimǝ ⱪilƣan bolsa, xuning bilǝn mǝn talaƣa qiⱪmay yürgǝn bolsam,...»\+bd* — (33-34-ayǝt) ǝslidǝ Adǝm’atimiz gunaⱨini Hudadin yoxurmaⱪqi bolup dǝrǝhlǝr iqigǝ mɵküwalƣanidi. Əmiliyǝttǝ adǝm ɵz gunaⱨlirini Hudaning aldida oquⱪ-axkara etirap ⱪilsila dǝrⱨal uning yardimigǝ erixǝlǝydu. Xundaⱪ ⱪaraymizki, Ayup muxu yǝrdǝ «Əgǝr gunaⱨ ⱪilƣan bolsam, Hudaning aldida etirap ⱪilattim; undaⱪta halayiⱪtin ⱨeq ⱪorⱪmayttim» demǝkqi. 
\fp  Bǝzi adǝmlǝrning gunaⱨ ⱪilmasliⱪining birdinbir sǝwǝbi baxⱪilarning kɵrüp ⱪalmasliⱪi üqün bolidu — yǝni halayiⱪning pikridin bolƣan ⱪorⱪunqisidinla, halas. Ayup ⱨǝrgiz bundaⱪ hildiki adǝmlǝrdin ǝmǝs, ⱨǝrdaim Hudani ɵz aldida ǝng aliy orunƣa ⱪoyidu.\f*   
\m
\v 35 — Aⱨ, manga ⱪulaⱪ salƣuqi birsi bolsidi!  
\m Mana, imzayimni ⱪoyup berǝy;  
\m Ⱨǝmmigǝ Ⱪadir manga jawab bǝrsun!  
\m Rǝⱪibim mening üstümdin ǝrz yazsun!\f □ \fr 31:35 \ft \+bd «Ⱨǝmmigǝ Ⱪadir manga jawab bǝrsun! Rǝⱪibim mening üstümdin ǝrz yazsun!»\+bd* — biz «mening rǝⱪibim» degǝn bu sɵzni yǝnila Hudani kɵrsitidu, dǝp tǝⱨlil ⱪilimiz. Yǝnǝ bǝzi xǝrⱨqilǝr uni Ayupning üq dostlini kɵrsitidu, dǝp ⱪaraydu.\f*   
\m
\v 36  Xu ǝrzni zimmǝmgǝ artattim ǝmǝsmu?  
\m Qoⱪum tajlardǝk beximƣa kiyiwalattim.   
\m
\v 37  Mǝn Uningƣa ⱪǝdǝmlirimning pütün sanini ⱨesablap berǝttim;  
\m Xaⱨzadidǝk mǝn Uning aldiƣa barattim.\f □ \fr 31:37 \ft \+bd «Mǝn uningƣa ⱪǝdǝmlirimning pütün sanini ⱨesablap berǝttim»\+bd* — «Uningƣa» yǝni Hudaƣa, demǝkqi.\f*   
\m
\v 38  Əgǝr ɵz etizlirim manga ⱪarxi guwaⱨ bolup quⱪan kɵtürsǝ,  
\m Uning qünǝkliri bilǝn birgǝ yiƣlaxsa,   
\m
\v 39  Qünki qiⱪarƣan mewisini ⱨǝⱪ tɵlimǝy yegǝn bolsam,  
\m Ⱨɵddigǝrlǝrni ⱨalsizlandurup nǝpisini tohtatⱪan bolsam,   
\m
\v 40  Undaⱪta buƣdayning ornida xumbuya ɵssun!  
\m Arpining ornida mǝstǝk ɵssun.  
\b  
\m Mana xuning bilǝn \add mǝn\add* Ayupning sɵzliri tamam wǝssalam!» \f □ \fr 31:40 \ft \+bd «Arpining ornida mǝstǝk ɵssun!»\+bd* — «mǝstǝk» buƣdayƣa ziyan yǝtküzidiƣan birhil ɵsümlük; yǝnǝ «kürmǝk» dǝpmu atilidu.\f*   
\b  
\b  
\m  
\c 32
\s1 Yax yigit Elihu sɵz ⱪilidu •••• U Hudaning Roⱨidin kǝlgǝn tǝlim toƣrisida sɵzlǝydu •••• «Ⱨǝmmigǝ ⱪadirning Roⱨi adǝmgǝ tǝlim beridu»  
\m
\v 1 Xuning bilǝn bu üq kixi Ayupⱪa jawab berixtin tohtidi; qünki ular Ayupning ⱪarixida ɵzini ⱨǝⱪⱪaniy dǝp tonuydiƣanliⱪini bildi.   
\m
\v 2 Andin Buziliⱪ Ramning ailisidin bolƣan Barahǝlning oƣli Elihu isimlik yigitning ƣǝzipi ⱪozƣaldi; uning ƣǝzipi Ayupⱪa ⱪarita ⱪozƣaldi, qünki u Hudani ǝmǝs, bǝlki ɵzini toƣra ⱨesabliƣanidi; \f □ \fr 32:2 \ft \+bd «Buziliⱪ... Elihu»\+bd* — toƣruluⱪ: «Buz» dǝp atilidiƣan bu jǝmǝtning Edom milliti bilǝn, yǝni «Ɵlük Dengiz»ning xǝrⱪ tǝripidǝ turidiƣan bir millǝt bilǝn munasiwiti bar idi. Elihu bǝlkim bu jǝmǝttikilǝrdin bolƣan boluxi mumkin. Bu adǝm dǝslǝptǝ bizgǝ tonuxturulmiƣan; biraⱪ u qoⱪum bu tɵtǝylǝnning yenida ularning gǝplirini anglap olturƣanlardin biri idi.\f*  
\v 3 Uning ƣǝzipi Ayupning üq dostliriƣimu ⱪaritildi, qünki ular Ayupⱪa rǝddiyǝ bǝrgüdǝk sɵz tapalmay turup, yǝnila uni gunaⱨkar dǝp bekitkǝnidi.  
\v 4 Biraⱪ Elihu bolsa Ayupⱪa jawab berixni kütkǝnidi, qünki bu tɵtǝylǝnning kɵrgǝn künliri ɵzidin kɵp idi.  
\v 5 Elihu bu üq dostning aƣzida ⱨeqⱪandaⱪ jawabi yoⱪluⱪini kɵrgǝndin keyin, uning ƣǝzipi ⱪozƣaldi.   
\m
\v 6 Xuning bilǝn Buziliⱪ Barahǝlning oƣli Elihu eƣiz eqip jawabǝn mundaⱪ dedi: —  
\m «Mǝn bolsam yax, silǝr bolsanglar yaxanƣansilǝr;  
\m Xundaⱪ bolƣaqⱪa mǝn tartinip, bilgǝnlirimni silǝrgǝ ayan ⱪilixtin ⱪorⱪup kǝldim.\x + \xo 32:6 \xt Ayup 32:4, 7; 15:10\x*   
\m
\v 7 Mǝn: «Yexi qong bolƣanlar \add awwal\add* sɵzlixi kerǝk;  
\m Yillar kɵpǝysǝ, adǝmgǝ danaliⱪni ɵgitidu», dǝp ⱪarayttim;\f □ \fr 32:7 \ft \+bd «Yexi qong bolƣanlar»\+bd* — ibraniy tilida «künliri kɵp bolƣanlar». \+bd «Yillar kɵpǝysǝ, adǝmgǝ danaliⱪni ɵgitidu»\+bd* — yaki «Yaxanƣan adǝm kixilǝrgǝ danaliⱪni ɵgitidu».\f*   
\m
\v 8 Biraⱪ ⱨǝrbir insanda roⱨ bar;  
\m Ⱨǝmmigǝ Ⱪadirning nǝpisi uni ǝⱪil-idrakliⱪ ⱪilip yorutidu.\f □ \fr 32:8 \ft \+bd «Biraⱪ ⱨǝrbir insanda roⱨ bar; Ⱨǝmmigǝ Ⱪadirning nǝpisi uni ǝⱪil-idrakliⱪ ⱪilip yorutidu»\+bd* — xübⱨisizki, Elihuning bu sɵzi u qüxinip yǝtkǝn qong ⱨǝⱪiⱪǝtlǝrning biridur. Tɵtǝylǝn jümlidin Ayupning ɵzimu buni tilƣa kɵp almiƣan. Elihu Hudaning Roⱨi (Muⱪǝddǝs Roⱨ) ⱨǝrbir insanƣa ɵzining roⱨi ⱨǝm wijdani arⱪiliⱪ wǝⱨiy berip, sɵz ⱪilip sawaⱪ ɵgitidu degǝn tǝlimni beridu. Insanning Hudaning Roⱨining tǝlimini anglimaydiƣanliⱪining sǝwǝbliri toƣrisida u keyin azraⱪ sɵzlǝydu.\f*  \x + \xo 32:8 \xt Ayup 12:13; 38:36; Pǝnd. 2:6; Top. 2:26; Dan. 1:17; 2:21\x*   
\m
\v 9 Lekin qonglarning dana boluxi natayin;  
\m Ⱪerilarning toƣra ⱨɵküm qiⱪaraliximu natayin.\x + \xo 32:9 \xt Ayup 12:12\x*   
\m
\v 10  Xunga mǝn: «Manga ⱪulaⱪ selinglar» dǝymǝn,  
\m Mǝnmu ɵz bilginimni bayan ǝylǝy.   
\m
\v 11  Mana, silǝr toƣra sɵzlǝrni izdǝp yürgininglarda,  
\m Mǝn sɵzliringlarni kütkǝnmǝn;  
\m Silǝrning munazirǝnglarƣa ⱪulaⱪ salattim;   
\m
\v 12  Xundaⱪ, silǝrgǝ qin kɵnglümdin ⱪulaⱪ saldim;  
\m Biraⱪ silǝrdin ⱨeqⱪaysinglar Ayupⱪa rǝddiyǝ bǝrmidinglar,  
\m Ⱨeqⱪaysinglar uning sɵzlirigǝ jawab berǝlmidinglarki,   
\m
\v 13  Silǝr: «Ⱨǝⱪiⱪǝtǝn danaliⱪ taptuⱪ!» deyǝlmǝysilǝr;  
\m Insan ǝmǝs, bǝlki Tǝngri uningƣa rǝddiyǝ ⱪilidu.\f □ \fr 32:13 \ft \+bd «Silǝr: «ⱨǝⱪiⱪǝtǝn danaliⱪ taptuⱪ!» deyǝlmǝysilǝr; insan ǝmǝs, bǝlki Tǝngri uningƣa rǝddiyǝ ⱪilidu»\+bd* — Elihu: Üq dostning Ayupning sɵzigǝ rǝddiyǝ bǝrgüdǝk jawabni tapalmiƣanliⱪining bir sǝwǝbi ularning ɵz pikri-tǝjribisigǝ tayanƣanliⱪi, Hudaning ɵzidinla biwasitǝ danaliⱪ izdimigǝnlikidin boldi, dǝp ⱪaraydu. Uning kɵzⱪarixi bu jǝⱨǝttin toƣra boluxi mumkin.\f*   
\m
\v 14  Uning jǝnggǝ tizilƣan ⱨujum sɵzliri manga ⱪaritilƣan ǝmǝs;  
\m Ⱨǝm mǝn bolsam silǝrning gǝpliringlar boyiqǝ uningƣa jawab bǝrmǝymǝn   
\m
\v 15  (Bu üqǝylǝn ⱨǝyranuⱨǝs bolup, ⱪayta jawab berixmidi;  
\m Ⱨǝmmǝ sɵz ulardin uqup kǝtti.   
\m
\v 16  Mǝn kütüp turattim, qünki ular gǝp ⱪilmidi, bǝlki jimjit ɵrǝ turup ⱪayta jawab bǝrmidi);\f □ \fr 32:16 \ft \+bd «\+bd*\+bdit Bu üqǝylǝn ⱨǝyranuⱨǝs bolup, ... Mǝn kütüp turattim, qünki ular ... Jimjit ɵrǝ turup ⱪayta jawab bǝrmidi\+bdit*» — bu sɵzlǝr (15-16-ayǝt) bizgǝ kitabning yazƣuqisining, yǝni bu ixlarni hatiriligüqining kim ikǝnlikigǝ nisbǝtǝn yip uqi tǝminlǝydu. Kitabtiky nǝsriy (xeiriyǝt xǝklidǝ bolmiƣan) ⱪisimlarda pǝⱪǝt bu yǝrdila «mǝn» degǝn almaxni uqritimiz. Xunga biz xundaⱪ ⱪaraymizki, mǝzkur kitabni yazƣuqi Elihu boluxi kerǝk. Biz uning ǝrxtǝ bolƣan kengǝxlǝrdin ⱪandaⱪ hǝwǝrdar bolƣanliⱪini bilmǝymiz. Xunisi eniⱪki, u ɵzi bayan ⱪilƣandǝk «ⱨǝrbir adǝmgǝ tǝlim bǝrgüqi bolƣan Hudaning Roⱨi»ning wǝⱨiysi arⱪiliⱪ xu ixlarni bilgǝn; xuning bilǝn u bu ixlarni hatirǝ ⱪaldurƣan bolsa kerǝk.\f*   
\m
\v 17  Əmdi ɵzümning nɵwitidǝ mǝn jawab berǝy,  
\m Mǝnmu bilginimni kɵrsitip berǝy.   
\m
\v 18  Qünki dǝydiƣan sɵzlirim liⱪ toldi;  
\m Iqimdiki Roⱨ manga türtkǝ boldi;\f □ \fr 32:18 \ft \+bd «Iqimdiki Roⱨ manga türtkǝ boldi»\+bd* — Elihu ikkinqi ⱪetim Muⱪǝddǝs Roⱨning tǝsirini tilƣa alidu. U Ayupⱪa bǝrmǝkqi bolƣan tǝlimini dǝl muxu Roⱨtin kǝlgǝn, demǝkqi.\f*   
\m
\v 19  Mana, ⱪorsiⱪim eqilmiƣan xarab tulumiƣa ohxaydu;  
\m Yengi xarab tulumliri partlap ketidiƣandǝk partlaydiƣan boldi.   
\m
\v 20  Xunga mǝn sɵz ⱪilip iqimni boxitay;  
\m Mǝn lǝwlirimni eqip jawab berǝy.   
\m
\v 21  Mǝn ⱨeqkimgǝ yüz-hatirǝ ⱪilmaymǝn;  
\m Wǝ yaki ⱨeq adǝmgǝ huxamǝt ⱪilmaymǝn.   
\m
\v 22  Mǝn huxamǝt ⱪilixni ɵgǝnmigǝnmǝn; undaⱪ bolidiƣan bolsa,  
\m Yaratⱪuqum qoⱪum tezla meni elip ketidu». \f □ \fr 32:22 \ft \+bd «Mǝn huxamǝt ⱪilixni ɵgǝnmigǝnmǝn; undaⱪ bolidiƣan bolsa, yaratⱪuqum qoⱪum tezla meni elip ketidu»\+bd* — xübⱨisizki, ⱨeqkimgǝ yüz-hatirǝ ⱪilmasliⱪ toƣridur; bu lilla gǝp ⱪilixtiki aldinⱪi bir xǝrt. Biraⱪ Elihu Ayupning «\+bd Hudaƣa\+bd* huxamǝt ⱪilix» gunaⱨtur, degǝn sɵzini (7:11-13ni kɵrüng) qüxǝnmigǝndǝk ⱪilatti; xunga Elihu pǝⱪǝtla «\+bd adǝmgǝ\+bd* huxamǝt ⱪilix» toƣrisida sɵzlǝydu.\f*   
\b  
\b  
\m  
\c 33
\s1 Elihuning birinqi bayani — Huda adǝmlǝrgǝ bǝrgǝn tǝrbiyilǝr  
\m
\v 1 «Əmdiliktǝ, i Ayup, bayanlirimƣa ⱪulaⱪ salƣaysǝn,  
\m Sɵzlirimning ⱨǝmmisini anglap qiⱪⱪaysǝn.   
\m
\v 2 Mana ⱨazir lǝwlirimni aqtim,  
\m Aƣzimda tilim gǝp ⱪilidu.   
\m
\v 3 Sɵzlirim kɵnglümdǝk durus bolidu,  
\m Lǝwlirim sap bolƣan tǝlimni bayan ⱪilidu.\f □ \fr 33:3 \ft \+bd «Sɵzlirim kɵnglümdǝk durus bolidu, lǝwlirim sap bolƣan tǝlimni bayan ⱪilidu»\+bd* — biz Elihuning sɵzlirining bǝzilirini naⱨayiti durus, xundaⱪla Hudaning Roⱨining tǝlimi bilǝn kǝlgǝn, dǝp ⱪarisaⱪmu, bǝzi jaylarda u yǝnila ɵz natiⱪliⱪi bilǝn sɵz ⱪilidu. Əgǝr bizning Elihu mǝzkur kitabning yazƣuqisi degǝn pikrimiz toƣra bolidiƣan bolsa, u jǝzmǝn bu jǝⱨǝttǝ ɵz kǝmqilikini sǝzmǝy ⱪalmaydu. Xundaⱪtimu u biz üqün bu ǝmǝliy sɵⱨbǝtni tǝswirlǝp ⱪaldurƣan; ɵzining nemǝ degǝnlikinimu (sɵzmǝn bolsimu)biz üqün sǝmimiylik bilǝn hatirilǝydu. Bǝzidǝ biz ⱨǝtta uning sɵzliridin uni bir ⱨakawur adǝm ohxaydu dǝp pǝrǝz ⱪilip ⱪalimiz. Ⱨalbuki, bizmu bilip yetiximiz kerǝkki, mǝlum kixining sɵzmǝn bolup kǝtkǝnliki bilǝn gǝplirining ⱨǝmmisi ⱪuruⱪ boluxi natayin. Biz ⱨǝmmǝ adǝmning sɵzini sǝwr-taⱪǝt ⱨǝm diⱪⱪǝt bilǝn angliximizƣa toƣra kelidu. 
\fp  Buningdin sirt, Elihuning xeir xǝkildǝ bolƣan bayanliri baxⱪa sɵzligüqilǝrning xeiriy sǝwiyisigǝ yǝtmǝydu. Bu yǝnǝ uning bizgǝ bu ǝmǝliy ixlarni, ǝmǝliy bayanlarni ǝyni-ǝyni ⱪǝyt ⱪilƣanliⱪini ispatlaydu.\f*   
\m
\v 4 Tǝngrining Roⱨi meni yaratⱪan;  
\m Ⱨǝmmigǝ Ⱪadirning nǝpisi meni janlanduridu.\f □ \fr 33:4 \ft \+bd «Ⱨǝmmigǝ Ⱪadirning nǝpisi meni janlanduridu»\+bd* — yaki «Ⱨǝmmigǝ Ⱪadirning nǝpisi manga jan bǝrgǝn».\f*   
\m
\v 5 Jawabing bolsa, manga rǝddiyǝ bǝrgin;  
\m Sɵzliringni aldimƣa sǝpkǝ ⱪoyup jǝnggǝ tǝyyar turƣin!   
\m
\v 6 Mana, Tǝngri aldida mǝn sanga ohxax bǝndimǝn;  
\m Mǝnmu laydin xǝkillǝndürülüp yasalƣanmǝn.\x + \xo 33:6 \xt Ayup 9:35; 23:10\x*   
\m
\v 7 Bǝrⱨǝⱪ, mǝn sanga ⱨeq wǝⱨimǝ salmaⱪqi ǝmǝsmǝn,  
\m Wǝ yaki mǝn salƣan yük sanga besim bolmaydu.\f □ \fr 33:7 \ft \+bd «Bǝrⱨǝⱪ, mǝn sanga ⱨeq wǝⱨimǝ salmaⱪqi ǝmǝsmǝn»\+bd* — Elihu muxu yǝrdǝ Ayupⱪa baxⱪilarning sɵzlirining eƣir kǝlgǝnlikini, xundaⱪla uning ɵzining bǝzi hiyalliridin ⱪorⱪup kǝtkǝnlikini azraⱪ sezip, uni hatirjǝm ⱪilmaⱪqi bolƣan boluxi mumkin.\f*   
\m
\v 8 Sǝn dǝrwǝⱪǝ ⱪuliⱪimƣa gǝp ⱪildingki,  
\m Ɵz awazing bilǝn: —\x + \xo 33:8 \xt Ayup 10:7; 16:17; 23:10,11; 27:5\x*   
\m
\v 9 «Mǝn ⱨeq itaǝtsiz bolmay pak bolimǝn;  
\m Mǝn sap, mǝndǝ ⱨeq gunaⱨ yoⱪ...   
\m
\v 10  Mana, Huda mǝndin sǝwǝb tepip ⱨujum ⱪilidu,  
\m U meni Ɵz düxmini dǝp ⱪaraydu;\x + \xo 33:10 \xt Ayup 13:24; 16:9; 19:11\x*   
\m
\v 11  U putlirimni kixǝnlǝrgǝ salidu,  
\m Ⱨǝmmǝ yollirimni kɵzitip yüridu» — degǝnlikingni anglidim.\f □ \fr 33:11 \ft \+bd «\+bd*\+bdit Ayupning\+bdit* «Mǝn ⱨeq itaǝtsiz bolmay pak bolimǝn; mǝn sap, mǝndǝ ⱨeq gunaⱨ yoⱪ... Mana, Huda mǝndin sǝwǝb tepip ... Ⱨǝmmǝ yollirimni kɵzitip yüridu» — degǝnlikingni anglidim» — (9-11-ayǝtlǝr) Elihu Ayupⱪa: «Ⱪuliⱪimƣa mundaⱪ gǝp ⱪilding» dǝp uning ⱪilƣan üq gepini ǝyiblǝydu. 
\fp  Birinqisi sɵz: «Mǝn ⱨeq itaǝtsiz bolmay pak bolimǝn; mǝn sap, mǝndǝ ⱨeq gunaⱨ yoⱪ...». Əmǝliyǝttǝ, Ayup bu sɵzlǝrni ⱪilmiƣan; u pǝⱪǝt Hudaƣa: «Ⱨǝrbir gunaⱨimni etirap ⱪilip kǝqürüm ⱪilindim, ⱨazir wijdanimƣa hilap ⱨeq gunaⱨimning barliⱪini bilmǝymǝn» degǝndǝk sɵzlǝrni ⱪilƣan. Bu sɵz ɵzini pütünlǝy sap, pütünlǝy bigunaⱨ, degǝnlik ǝmǝs, ǝlwǝttǝ. Elihu muxu yǝrdǝ hataliⱪ ɵtküzidu. 
\fp  Ikkinqisi sɵz: «Mana, Huda sǝwǝb tepip manga ⱨujum ⱪilidu, U meni Ɵz düxmini dǝp ⱪaraydu» — Bu sɵz rastla 13:24dǝ wǝ yǝnǝ 14:7dǝ tepilidu. 
\fp  Üqinqisi sɵz: «U mening putlirimni kixǝnlǝrgǝ salidu, ⱨǝmmǝ yollirimni kɵzitip yüridu» — bu sɵz 13:27dǝ tepilidu.\f*  \x + \xo 33:11 \xt Ayup 13:27; 14:16\x*   
\m
\v 12  Mana, mǝn sanga jawab berǝyki,  
\m Bu ixta geping toƣra ǝmǝs;  
\m Qünki Tǝngri insandin uluƣdur.   
\m
\v 13  Sǝn nemixⱪa uning bilǝn dǝwalixip: —  
\m U Ɵzi ⱪilƣan ixliri toƣruluⱪ ⱨeq qüxǝnqǝ bǝrmǝydu» dǝp yürisǝn?\f □ \fr 33:13 \ft \+bd «Sǝn nemixⱪa ... — «U Ɵzi ⱪilƣan ixliri toƣruluⱪ ⱨeq qüxǝnqǝ bǝrmǝydu» dǝp yürisǝn?»\+bd* — Ayup ǝslidǝ «U Ɵzi ⱪilƣan ixliri toƣruluⱪ ⱨeq qüxǝnqǝ bǝrmǝydu» demigǝn; bǝlki u Hudaning \+bd bǝzi\+bd* ⱪilƣan ixlirini, bolupmu ɵz bexiƣa qüxürgǝnlirini qüxǝndürmǝydiƣanliⱪini eytⱪanidi. Elihuningmu muxu yeridǝ hataliⱪi bar. 
\fp  Baxⱪa bir hil tǝrjimisi: «Sǝn nemixⱪa uning bilǝn dǝwalixip: — «U insanning ⱨǝmmǝ sɵzlirigǝ ⱨeq jawab bǝrmǝydu» dǝp yürisǝn?».\f*   
\m
\v 14  Qünki Tǝngri ⱨǝⱪiⱪǝtǝn gǝp ⱪilidu;  
\m Bir ⱪetim, ikki ⱪetim,  
\m Lekin insan buni sǝzmǝydu;\f □ \fr 33:14 \ft \+bd «Bir ⱪetim, ikki ⱪetim»\+bd* — bǝlkim «birnǝqqǝ ⱪetim» wǝ xuningdǝk «ⱨǝrhil yol bilǝn» degǝnni kɵrsitidiƣan bir ibarǝ boluxi mumkin.\f*   
\m
\v 15 Qüx kɵrgǝndǝ, keqidiki ƣayibanǝ alamǝttǝ,  
\m — (Ⱪattiⱪ uyⱪu insanlarni basⱪanda,  
\m Yaki orun-kɵrpiliridǝ ügdǝk basⱪanda) —   
\m
\v 16 — Xu qaƣlarda U insanlarning ⱪuliⱪini aqidu,  
\m U ularƣa bǝrgǝn nǝsiⱨǝtni \add ularning yürikigǝ\add* mɵⱨürlǝydu.\f □ \fr 33:16 \ft \+bd «... U insanlarning ⱪuliⱪini aqidu, U ularƣa bǝrgǝn nǝsiⱨǝtni ularning yürikigǝ mɵⱨürlǝydu»\+bd* — biz Elihuning bu sɵzini naⱨayiti ǝⱨmiyiti bar dǝp ⱪaraymiz. U Huda Ɵz Roⱨi arⱪiliⱪ insanƣa sɵzlirini yǝtküzüp nǝsiⱨǝt ⱪilidu, dǝydu; ǝgǝr insan bu sɵzlǝrgǝ ⱪulaⱪ salmisa, Huda yǝnila xǝpⱪiti bilǝn qüxlǝr arⱪiliⱪ insan ⱪuliⱪini eqip bu agaⱨlanduruxlirini ⱨǝm nǝsiⱨitini bekitip mɵⱨürlǝydu. 
\fp  Ikkinqi ⱪurning baxⱪa bir hil tǝrjimisi: «U ularni agaⱨlar bilǝn ⱪorⱪitidu».\f*   
\m
\v 17  Uning mǝⱪsiti adǝmlǝrni \add yaman\add* yolidin yanduruxtur,  
\m Insanni tǝkǝbburluⱪtin saⱪlaxtur;\f □ \fr 33:17 \ft \+bd «Uning mǝⱪsiti adǝmlǝrni yaman yolidin yanduruxtur, insanni tǝkǝbburluⱪtin saⱪlaxtur»\+bd* — Elihuning qüxǝndürüxi boyiqǝ eytⱪanda, insanning ǝng qong mǝsilisi tǝkǝbburluⱪtin ibarǝt. Huda Ɵz iltipati arⱪiliⱪ awwal insanƣa Roⱨi arⱪiliⱪ nǝsiⱨǝt ⱪilidu; anglimisa u qüxlǝr arⱪiliⱪ nǝsiⱨǝtni bekitidu; yǝnǝ anglimisa kesǝllik yaki baxⱪa müxküllüklǝr bilǝn adǝmni agaⱨlandurup, uni ⱨalakǝttin yanduridu (18-22-ayǝtlǝr). Bu jazalax ǝmǝs, bǝlki Hudaning muⱨǝbbitidin qiⱪⱪan tǝrbiyidur; U mana muxular arⱪiliⱪ insanni ɵz tǝkǝbburluⱪining aⱪiwitidin ⱪoƣdap ⱪalidu. Elihuning bu tǝlimi insan üqün zor ǝⱨmiyǝtkǝ igǝ; Elihuning tǝlimi Ayupning ǝⱨwali toƣrisida qüxǝnqǝ bǝrmigǝn bilǝn, uning sɵzlirining Ayupⱪa azraⱪ paydisi tǝgkǝn bolsa kerǝk; azab-oⱪubǝtlǝr bolsa, dǝrwǝⱪǝ ⱪǝlbidiki tǝkǝbburluⱪni axkarilaydu. Ayupning ahirida ⱪilƣan towiliri asasǝn ɵz tǝkǝbburluⱪiƣa nisbǝtǝn bolƣan (42-bab).\f*   
\m
\v 18  Buning bilǝn \add Huda\add* adǝmning jenini kɵz yǝtmǝs ⱨangdin yandurup, saⱪlaydu,  
\m uning ⱨayatini ⱪiliqlinixtin ⱪoƣdaydu.   
\m
\v 19  Yaki bolmisa, u orun tutup yetip ⱪalƣinida aƣriⱪ bilǝn,  
\m Sɵngǝklirini ɵz-ara soⱪuxturup biaram ⱪilix bilǝn,  
\m Tǝrbiyǝ ⱪilinidu.   
\m
\v 20  Xuning bilǝn uning pütün wujudi taamdin nǝprǝtlinidu,  
\m Uning jeni ⱨǝrhil nazu-nemǝtlǝrdin ⱪaqidu.\x + \xo 33:20 \xt Zǝb. 107:18\x*   
\m
\v 21  Uning eti kɵzdin yoⱪilip ketidu,  
\m Əslidǝ kɵrünmǝydiƣan sɵngǝkliri bɵrtüp qiⱪidu.   
\m
\v 22  Buning bilǝn jeni kɵz yǝtmǝs ⱨangƣa yeⱪin kelidu,  
\m Ⱨayati ⱨalak ⱪilƣuqi pǝrixtilǝrgǝ yeⱪinlixidu;   
\m
\v 23  Biraⱪ, ǝgǝr uning bilǝn bir tǝrǝptǝ turidiƣan kelixtürgüqi bir pǝrixtǝ bolsa,  
\m Yǝni mingining iqidǝ birsi bolsa,  
\m — Insan balisiƣa toƣra yolni kɵrsitip beridiƣan kelixtürgüqi bolsa,\f □ \fr 33:23 \ft \+bd «Əgǝr uning bilǝn bir tǝrǝptǝ turidiƣan kelixtürgüqi bir pǝrixtǝ bolsa...»\+bd* — «pǝrixtǝ» degǝn sɵz ǝmǝliyǝttǝ «hǝwǝr yǝtküzguqi» degǝn mǝnidǝ. Tǝwrat birinqi ⱪisim («Yaritilix») «Pǝrwǝrdigarning Pǝrixtisi»ni bizgǝ tonuxturidu; bu Pǝrixtǝ birdinbir, naⱨayiti sirliⱪ zat. Uni kɵrgǝnlǝrmu: «Biz Hudaning Ɵzini kɵrgǝn» deyixidu. Bu Pǝrixtǝ «Uz yeri»dǝ turƣan Ismail ⱨǝm anisi Ⱨǝjǝrgǝ kɵrünüp ularni ussuzluⱪtin ⱪutⱪuzƣan. Ⱨeq bolmiƣanda, Elihu muxu yǝrdǝ adǝmni gunaⱨtin ⱪutⱪuzux hizmiti pǝⱪǝt insan ⱨǝm Huda otturisida turidiƣan, xundaⱪla insandin üstün turidiƣan mundaⱪ bir zat tǝripidin bolidu, dǝydu. Bu «Hudaning Pǝrixtisi» Elihu «mingdin bir» degǝn bu Pǝrixtǝ Ayup ilgiri bexarǝt ⱪilƣan «Kelixtürgüqi» ⱨǝm «Ⱪutⱪuzƣuqum» degǝn zattin baxⱪa birsi ǝmǝs. Elihu bu yǝrdǝ bizgǝ yǝnila naⱨayiti ǝⱨmiyǝtlik tǝlim ⱨǝm karamǝt bir bexarǝtni beriwatidu. \+bd «Insan balisiƣa toƣra yolni kɵrsitip beridiƣan ...»\+bd* — yaki «Insan balisiƣa uning (demǝk, Hudaning) ⱨǝⱪⱪaniyliⱪi kɵrsitip beridiƣan...».\f*   
\m
\v 24  Undaⱪta \add Huda\add* uningƣa xǝpⱪǝt kɵrsitip: «Uni ⱨangdin qüxüp ketixtin ⱪutⱪuzup ⱪoyƣin,  
\m Qünki Mǝn nijat-ⱪutuluxⱪa kapalǝt aldim» — dǝydu.\f □ \fr 33:24 \ft \+bd «... Mǝn nijat-ⱪutuluxⱪa kapalǝt aldim»\+bd* — ibraniy tilida «... Mǝn nijat-ⱪutuluxⱪa kapalǝt taptim».\f*   
\m
\v 25  Buning bilǝn uning ǝtliri baliliⱪ waⱪtidikidin yumran bolidu;  
\m U yaxliⱪiƣa ⱪaytidu.   
\m
\v 26  U Tǝngrigǝ dua ⱪilidu, U xǝpⱪǝt ⱪilip uni ⱪobul ⱪilidu,  
\m U huxal-huram tǝntǝnǝ ⱪilip Uning didarini kɵridu,  
\m Ⱨǝmdǝ \add Huda\add* uning ⱨǝⱪⱪaniyliⱪini ɵzigǝ ⱪayturidu.\x + \xo 33:26 \xt Zǝb. 50:15; Yǝx. 58:9\x*   
\m
\v 27  U adǝmlǝr aldida küy eytip: —  
\m «Mǝn gunaⱨ ⱪildim,  
\m Toƣra yolni burmiliƣanmǝn,  
\m Biraⱪ tegixlik jaza manga berilmidi!\f □ \fr 33:27 \ft \+bd «U adǝmlǝr aldida küy eytip: ...»\+bd* — yaki «U adǝmlǝrgǝ ⱪarap:...» yaki «U adǝmlǝr aldida etirap ⱪilip:...».\f*   
\m
\v 28  U roⱨimni ⱨangƣa qüxüxtin ⱪutⱪuzdi,  
\m Jenim nurni ⱨuzurlinip kɵridu» — dǝydu.   
\m
\v 29  Mana, bu ǝmǝllǝrning ⱨǝmmisini Tǝngri adǝmni dǝp,  
\m Ikki ⱨǝtta üq mǝrtǝm ayan ⱪilidu,\f □ \fr 33:29 \ft \+bd «Ikki, ⱨǝtta üq mǝrtǝm ayan ⱪilidu»\+bd* — «ikki, üq mǝrtǝm» degǝn sɵz adǝttǝ «birnǝqqǝ mǝrtǝm»ni kɵrsitidu. Demǝk, üq ⱪetim bilǝn tohtimaydu; bu bayan Hudaning bizgǝ bolƣan qongⱪur meⱨri-xǝpⱪitini ayan ⱪilidu; biraⱪ ⱨeqkim bu pakittin paydilinay dǝp Hudaning sǝwr-taⱪitini Sinimisun, bu intayin hǝtǝrlik ix, ǝlwǝttǝ!\f*   
\m
\v 30  Mǝⱪsiti uning jenini ⱨangdin yandurup ⱪutⱪuzuxtur,  
\m Uni ⱨayatliⱪ nuri bilǝn yorutux üqündur.\x + \xo 33:30 \xt Zǝb. 56:13\x*   
\m
\v 31  I Ayup, manga ⱪulaⱪ salƣaysǝn;  
\m Ününgni qiⱪarma, mǝn yǝnǝ sɵz ⱪilay.   
\m
\v 32  Əgǝr sɵzliring bolsa, manga jawab ⱪiliwǝrgin;  
\m Sɵzligin! Qünki imkaniyǝt bolsila mening seni aⱪliƣum bar.   
\m
\v 33  Bolmisa, meningkini anglap oltur;  
\m Süküt ⱪilƣin, mǝn sanga danaliⱪni ɵgitip ⱪoyay».   
\b  
\b  
\m  
\c 34
\s1 Elihuning ikkinqi bayani — Ayupni yǝnǝ ǝyiblǝx, Yaratⱪuqining harakterini tǝswirlǝx  
\m
\v 1 Elihu yǝnǝ jawabǝn mundaⱪ dedi: —   
\m
\v 2 «I danixmǝnlǝr, sɵzlirimni anglanglar,  
\m I tǝjribǝ-sawaⱪliⱪ adǝmlǝr, manga ⱪulaⱪ selinglar.   
\m
\v 3 Eƣiz taam tetip baⱪⱪandǝk,  
\m Ⱪulaⱪ sɵzning tǝmini sinap baⱪidu.\x + \xo 34:3 \xt Ayup 12:11\x*   
\m
\v 4 Ɵzimiz üqün nemining toƣra bolidiƣanliⱪini bayⱪap tallayli;  
\m Arimizda nemining yahxi bolidiƣanliⱪini bilǝyli!   
\m
\v 5 Qünki Ayup: «Mǝn ⱨǝⱪⱪaniydurmǝn»,  
\m Wǝ: «Tǝngri mening ⱨǝⱪⱪimni bulap kǝtkǝn» — dǝydu.\f □ \fr 34:5 \ft \+bd «... Ayup: «Mǝn ⱨǝⱪⱪaniydurmǝn», wǝ: «Tǝngri mening ⱨǝⱪⱪimni bulap kǝtkǝn» — dǝydu»\+bd* — Ayup «Mǝn ⱨǝⱪⱪaniy» degǝn sɵzni biwasitǝ eytmiƣan bolsimu, dǝrwǝⱪǝ uning gǝp-sɵzliridin xu mǝnǝ qiⱪip turidu. «Huda mening ⱨǝⱪⱪimni tartiwalƣan» degǝn sɵzni u 27:2dǝ eytⱪan. «Mening ⱨǝⱪⱪim» degǝn sɵz toƣruluⱪ xu ayǝttiki izaⱨatni kɵrüng.\f*  \x + \xo 34:5 \xt Ayup 27:2\x*   
\m
\v 6 Yǝnǝ u: «Ⱨǝⱪⱪimgǝ ziyan yǝtküzidiƣan, yalƣan gǝpni ⱪilixim toƣrimu?  
\m Ⱨeq asiyliⱪim bolmiƣini bilǝn, manga sanjilƣan oⱪ zǝhmigǝ dawa yoⱪ» — dǝydu,\f □ \fr 34:6 \ft \+bd «Yǝnǝ u (Ayup): «... Ⱨeq asiyliⱪim bolmiƣini bilǝn, manga sanjilƣan oⱪ zǝhmigǝ dawa yoⱪ» — dǝydu»\+bd* — dǝrwǝⱪǝ, Ayup 6:4dǝ Huda meni oⱪ etip yarilandurdi, degǝn. Biraⱪ bizningqǝ u Elihuning ɵzini muxu yǝrdǝ ǝyibligini boyiqǝ: «Huda meni yalƣan gǝp ⱪilixⱪa mǝjburlaydu» dǝp eytⱪan ǝmǝs. Oⱪurmǝnlǝr ɵzi bu sɵzning toƣra yaki natoƣra ikǝnlikini oyliyalaydu.\f*  \x + \xo 34:6 \xt Ayup 6:4\x*   
\m
\v 7 Ⱪeni, Ayupⱪa ohxaydiƣan kim bar?!  
\m Uningƣa nisbǝtǝn baxⱪilarni ⱨaⱪarǝtlǝx su iqkǝndǝk addiy ixtur.\f □ \fr 34:7 \ft \+bd «Uningƣa (Ayupⱪa) nisbǝtǝn baxⱪilarni ⱨaⱪarǝtlǝx su iqkǝndǝk addiy ixtur»\+bd* — Ayupning (ⱪattiⱪ azabtin degǝn) bǝzi sɵzliri intayin aqqiⱪlanƣanliⱪidin eytilƣini bilǝn, bizningqǝ «Baxⱪilarni ⱨaⱪarǝtlǝx uningƣa nisbǝtǝn su iqkǝndǝk addiy ixtur» degǝn bu sɵz ⱨǝddidin exip kǝtkǝn.\f*   
\m
\v 8 U ⱪǝbiⱨlik ⱪilƣuqilarƣa ⱨǝmraⱨ bolup yüridu,  
\m U rǝzillǝr bilǝn billǝ mangidu.\f □ \fr 34:8 \ft \+bd «U (Ayup) ⱪǝbiⱨlik ⱪilƣuqilarƣa ⱨǝmraⱨ bolup ... rǝzillǝr bilǝn billǝ mangidu»\+bd* — Elihuning bu gepigǝ ispat barmu? Bizningqǝ yoⱪ. Biraⱪ bu sɵz kɵqmǝ mǝnidǝ eytilƣan bolsa «Ayup eƣizda yamanlarning yolida mangidu» degǝn mǝnidimu boluxi mumkin.\f*   
\m
\v 9 Qünki u: «Adǝm Hudadin sɵyünsǝ,  
\m Bu uningƣa ⱨeqⱪandaⱪ paydisi yoⱪ» dedi.\f □ \fr 34:9 \ft \+bd «Qünki u: «Adǝm Hudadin sɵyünsǝ, bu uningƣa ⱨeqⱪandaⱪ paydisi yoⱪ» dedi»\+bd* — bizningqǝ, Ayup bu sɵzni demigǝn; u ɵzining rǝzillǝr ⱨeq jazalanmay, yamanliⱪini ⱪiliweridiƣanliⱪini kɵrgǝnlikini eytⱪan; biraⱪ u yǝnǝ ɵzining ularning yaman yolida ⱨǝrgiz mangmaydiƣanliⱪini eniⱪ eytⱪan; xunga Elihuning bu gepi sǝl adil bolmidi, dǝp ⱪaraymiz.\f*   
\m
\v 10  Xunga, i danixmǝnlǝr, manga ⱪulaⱪ selinglar;  
\m Rǝzillik Tǝngridin yiraⱪta tursun! Yamanliⱪ Ⱨǝmmigǝ Ⱪadirdin neri bolsun!\x + \xo 34:10 \xt Ⱪan. 32:4; 2Tar. 19:7; Ayup 8:3; 36:23; Zǝb. 92:15; Rim. 9:14\x*   
\m
\v 11  Qünki U adǝmning ⱪilƣanlirini ɵzigǝ ⱪayturidu,  
\m Ⱨǝr bir adǝmgǝ ɵz yoli boyiqǝ tegixlik nesiwǝ tapⱪuzidu.\x + \xo 34:11 \xt Zǝb. 62:12; Pǝnd. 24:12; Yǝr. 17:10; 32:19; Əz. 7:27; 33:20; Mat. 16:27; Rim. 2:6; 1Kor. 3:8; 2Kor. 5:10; Əf. 6:8; Kol. 3:25; 1Pet. 1:17; Wǝⱨ. 22:12\x*   
\m
\v 12  Dǝrⱨǝⱪiⱪǝt, Tǝngri ⱨeq ǝskilik ⱪilmaydu,  
\m Ⱨǝmmigǝ Ⱪadir ⱨɵkümni ⱨǝrgiz burmilimaydu.   
\m
\v 13  Kim Uningƣa yǝr-zeminni amanǝt ⱪilƣan?  
\m Kim Uni pütkül jaⱨanni baxⱪuruxⱪa tǝyinlidi?\f □ \fr 34:13 \ft \+bd «Kim Uningƣa yǝr-zeminni amanǝt ⱪilƣan? Kim Uni pütkül jaⱨanni baxⱪuruxⱪa tǝyinlidi?»\+bd* — Elihuning bu munazirisi (10-13), bǝlkim, Huda xunqǝ yuⱪiri orunda turƣandin keyin, Uningƣa ⱨeq adǝm para yegüzǝlmǝydu, Uning ⱨɵkümigǝ ⱨeqⱪandaⱪ tǝsir yǝtküzǝlmǝydu, degǝnlik. Biraⱪ u ǝgǝr: «Huda bizdin intayin yuⱪiri turƣaqⱪa, Uning adilliⱪi biz tonuƣan ⱨǝm qüxinidiƣan adilliⱪtin pütünlǝy baxⱪiqǝ, pütünlǝy baxⱪa harakterida» demǝkqi bolsa, biz uning bu pikrigǝ ⱪoxulmaymiz.\f*   
\m
\v 14  U pǝⱪǝt kɵnglidǝ xu niyǝtni ⱪilsila,  
\m Ɵzining Roⱨini ⱨǝm nǝpisini Ɵzigǝ ⱪayturuwalsila,\f □ \fr 34:14 \ft \+bd «Ɵzining Roⱨini ⱨǝm nǝpisini Ɵzigǝ ⱪayturuwalsila,...»\+bd* — yaki «Ɵzi (Huda) uning roⱨini ⱨǝm nǝpisi Ɵzigǝ ⱪayturuwalsila...»\f*  \x + \xo 34:14 \xt Zǝb. 104:28-29; Top. 12:7\x*   
\m
\v 15  Xuan barliⱪ ǝt igiliri birgǝ nǝpǝstin ⱪalidu,  
\m Adǝmlǝr topa-qangƣa ⱪaytidu.\f □ \fr 34:15 \ft \+bd «U pǝⱪǝt kɵnglidǝ xu niyǝtni ⱪilsila, ɵzining Roⱨini ⱨǝm nǝpisini ɵzigǝ ⱪayturuwalsila, xuan barliⱪ ǝt igiliri birgǝ nǝpǝstin ⱪalidu, adǝmlǝr topa-qangƣa ⱪaytidu (14-15)»\+bd* — demǝk, Huda insanni yaratⱪandin keyin, ⱨǝmmǝ ix «aptomatik ⱨalda» dawamlaxmaydu. Huda ⱨǝrdaim, ⱨǝr nǝpisidǝ insandin hǝwǝr alidu — bolmisa u ⱨayat ⱪalmaydu.\f*  \x + \xo 34:15 \xt Yar. 3:19; Top. 12:7\x*   
\m
\v 16  Sǝn danixmǝn bolsang, buni angla!  
\m Sɵzlirimning sadasiƣa ⱪulaⱪ sal!   
\m
\v 17  Adalǝtkǝ ɵq bolƣuqi ⱨɵküm sürǝlǝmdu?  
\m Sǝn «Ⱨǝmmidin Adil Bolƣuqi»ni gunaⱨkar bekitǝmsǝn?!\f □ \fr 34:17 \ft \+bd «Adalǝtkǝ ɵq bolƣuqi ⱨɵküm sürǝlǝmdu?»\+bd* — degǝn bu mǝsilǝ «Ayup» degǝn bu kitabning tüp mǝsilisi ⱨesablinidu. Bu yǝrdǝ Elihu bu retorik soalƣa ⱨeqⱪandaⱪ jawab yaki ispat bǝrmǝydu. Küq-ⱨoⱪuⱪluⱪ boluxning, adalǝtlik boluxⱪa barawǝr boluxi natayin. Huda Ɵzining yahxiliⱪini, meⱨir-muⱨǝbbitini, ⱨǝmmǝ sɵzigǝ bolƣan wapadarliⱪini, toluⱪ adalitini bolsa ⱪilƣan ixliri arⱪiliⱪ ispatlaydu. Bolupmu Zǝbur ⱨǝm Injilƣa asasǝn, Huda ahirda Ɵzi barliⱪ ⱪilƣan ⱨɵkümlirini ⱨǝrbir insanƣa eniⱪ namayan ⱪilidu; xu küni Hudaning adil ⱨɵkümlirigǝ ⱨeqkim rǝddiyǝ berǝlmǝydu; u qaƣda Uning mutlǝⱪ adilliⱪi ⱨǝmmǝ insanƣa ispatlinip toluⱪ ayan bolidu.\f*  \x + \xo 34:17 \xt Yar. 18:25; Ayup 5:18; 8:3; 21:22; Rim. 3:5\x*   
\m
\v 18  U bolsa padixaⱨni: «Yarimas!»,  
\m Mɵtiwǝrlǝrni: «Rǝzillǝr» degüqidur.\f □ \fr 34:18 \ft \+bd «U bolsa padixaⱨni: «Yarimas!», mɵtiwǝrlǝrni: «Rǝzillǝr» degüqidur»\+bd* — buning baxⱪa birhil tǝrjimisi: «Padixaⱨlarƣa: «Yarimas!», mɵtiwǝrlǝrgǝ: «Rǝzillǝr!» degili bolamdu?»\f*   
\m
\v 19  U nǝ ǝmirlǝrgǝ ⱨeq yüz-hatirǝ ⱪilmaydu,  
\m Nǝ baylarni kǝmbǝƣǝllǝrdin yuⱪiri kɵrmǝydu;  
\m Qünki ularning ⱨǝmmisini U Ɵz ⱪoli bilǝn yaratⱪandur.\f □ \fr 34:19 \ft \+bd «U nǝ ǝmirlǝrgǝ ⱨeq yüz-hatirǝ ⱪilmaydu, nǝ baylarni kǝmbǝƣǝllǝrdin yuⱪiri kɵrmǝydu; qünki ularning ⱨǝmmisini U Ɵz ⱪoli bilǝn yaratⱪandur»\+bd* — Ayup bu gǝpni angliƣanda gǝp ⱪilƣan bolsa: «Mǝn Hudaning mening ixlirimni dǝl axundaⱪ bitǝrǝplik bir tǝrǝp ⱪilixini kütmǝktimǝn!» deyixi mumkin idi. Elihuning bu gepi uningƣa anqǝ tǝsǝlli berǝlmǝydu.\f*  \x + \xo 34:19 \xt Ⱪan. 10:17; 2Tar. 19:7; Ayup 37:24; Ros. 10:34; Rim. 2:11; Gal. 2:6; Əf. 6:9; Kol. 3:25; 1Pet. 1:17\x*   
\m
\v 20  Kɵzni yumup aqⱪuqǝ ular ɵtüp ketidu,  
\m Tün yerimida hǝlⱪlǝrmu tǝwrinip dunyadin ketidu;  
\m Adǝmning ⱪolisiz uluƣlar elip ketilidu.   
\m
\v 21 Qünki Uning nǝzǝri adǝmning yollirining üstidǝ turidu;  
\m U insanning bar ⱪǝdǝmlirini kɵrüp yüridu.\x + \xo 34:21 \xt 2Tar. 16:9; Ayup 31:4; Zǝb. 34:15-17; Pǝnd. 5:21; 15:3; Yǝr. 16:17; 32:19\x*   
\m
\v 22  Xunga ⱪǝbiⱨlik ⱪilƣuqilarƣa yoxurunƣudǝk ⱨeq ⱪarangƣuluⱪ yoⱪtur,  
\m Ⱨǝtta ɵlümning sayisidimu ular yoxurunalmaydu.\f □ \fr 34:22 \ft \+bd «Xunga ⱪǝbiⱨlik ⱪilƣuqilarƣa yoxurunƣudǝk ⱨeq ⱪarangƣuluⱪ yoⱪtur... ular yoxurunalmaydu»\+bd* — demǝk, Huda barliⱪ ixlarni biraⱪla kɵrǝligǝqkǝ, uning sotqi boluxⱪa toluⱪ salaⱨiyiti bar.\f*  \x + \xo 34:22 \xt Zǝb. 139:11-12; Am. 9:2, 3; Ibr. 4:13\x*   
\m
\v 23  Qünki Tǝngri adǝmlǝrni aldiƣa ⱨɵküm ⱪilixⱪa kǝltürüx üqün,  
\m Ularni uzunƣiqǝ kɵzitip yürüxining ⱨajiti yoⱪtur.\f □ \fr 34:23 \ft \+bd «Qünki Tǝngri adǝmlǝrni aldiƣa ⱨɵküm ⱪilixⱪa ... uzunƣiqǝ kɵzitip yürüxining ⱨajiti yoⱪtur»\+bd* — bu ayǝtning baxⱪa hil tǝrjimiliri uqrixi mumkin.\f*   
\m
\v 24  U küqlüklǝrni tǝkxürüp olturmayla parǝ-parǝ ⱪiliwetidu,  
\m Ⱨǝm baxⱪilarni ularning orniƣa ⱪoyidu;   
\m
\v 25  Qünki ularning ⱪilƣanliri uningƣa eniⱪ turidu;  
\m U ularni keqidǝ ɵriwetidu, xuning bilǝn ular yanjilidu.   
\m
\v 26  U yamanlarni halayiⱪ aldida kaqatliƣandǝk ularni uridu,   
\m
\v 27  Qünki ular uningƣa ǝgixixtin bax tartⱪan,  
\m Uning yolliridin ⱨeqbirini ⱨeq ǝtiwarlimiƣan.\x + \xo 34:27 \xt Zǝb. 28:4-5; Yǝx. 5:12\x*   
\m
\v 28  Ular xundaⱪ ⱪilip miskinlǝrning nalǝ-pǝryadini Uning aldiƣa kirgüzidu,  
\m Xuning bilǝn U ezilgüqilǝrning yalwuruxini anglaydu.\f □ \fr 34:28 \ft \+bd «Ular (rǝzillǝr) xundaⱪ ⱪilip miskinlǝrning nalǝ-pǝryadini uning aldiƣa kirgüzidu, ... U (Huda) ezilgüqilǝrning yalwuruxini anglaydu»\+bd* — Elihu bǝlkim bu sɵzlirini Ayupⱪa daritip eytidu: «Sǝn mundaⱪ rǝzil ixlarni ⱪilƣanmu?».\f*   
\m
\v 29  U süküttǝ tursa, kim aƣrinip ⱪaⱪxisun.  
\m Mǝyli ǝldin, mǝyli xǝhstin bolsun,  
\m Əgǝr U \add xǝpⱪitini kɵrsǝtmǝy\add* yüzini yoxuruwalsa, kim Uni kɵrǝlisun?\f □ \fr 34:29 \ft \+bd «U süküttǝ tursa, kim aƣrinip ⱪaⱪxisun?»\+bd* — ayǝtning birinqi ⱪismining baxⱪa birhil tǝrjimisi «U ixlarni tinqlandursa, kim aƣrinip ⱪaⱪxisun?». 
\fp  Ayǝtning ikkinqi ⱪismida, «Hudaning Ɵz yüzini yoxurƣanliⱪi», xübⱨisizki, uning kixilǝrgǝ mǝlum birhil jaza-sawaⱪ berixini bildüridu.\f*   
\m
\v 30  Uning mǝⱪsiti iplaslar ⱨɵkümranliⱪ ⱪilmisun,  
\m Ular ǝl-ǝⱨlini damiƣa qüxürmisun degǝnliktur.   
\m
\v 31  Qünki buning bilǝn ulardin birsi Tǝngrigǝ: «Mǝn tǝkǝbburluⱪ ⱪilƣanmǝn;  
\m Mǝn toƣrini yǝnǝ burmilimaymǝn;   
\m
\v 32  Ɵzüm bilmiginimni manga ɵgitip ⱪoyƣaysǝn;  
\m Mǝn yamanliⱪ ⱪilƣan bolsam, mǝn ⱪayta ⱪilmaymǝn» — desǝ,\f □ \fr 34:32 \ft \+bd «...Ɵzüm bilmiginimni manga ɵgitip ⱪoyƣaysǝn; mǝn yamanliⱪ ⱪilƣan bolsam, mǝn ⱪayta ⱪilmaymǝn»\+bd* — Elihu xübⱨisizki, Ayupni xundaⱪ bir iⱪrarni (31-32-ayǝttiki sɵzlǝr bilǝn) ⱪilixⱪa dǝwǝt ⱪiliwatidu. Biraⱪ Ayupta tǝkǝbburluⱪ bolƣini bilǝn, u ⱨǝrgizmu «iplas» yaki «munapiⱪ»lardin ǝmǝs.\f*   
\m
\v 33  Sǝn Uning bekitkinini rǝt ⱪilƣanliⱪing üqün,  
\m U pǝⱪǝt sening pikring boyiqila insanning ⱪilƣanlirini Ɵzigǝ ⱪayturuxi kerǝkmu.  
\m Mǝn ǝmǝs, sǝn ⱪarar ⱪilixing kerǝktur;  
\m Əmdi bilgǝnliringni bayan ⱪilsangqu!   
\m
\v 34  Əⱪli bar adǝmlǝr bolsa,  
\m Gepimni angliƣan dana kixi bolsa: —   
\m
\v 35  «Ayup sawatsizdǝk gǝp ⱪildi;  
\m Uning sɵzliridǝ ǝⱪil-parasǝttin ǝsǝr yoⱪ» — dǝydu.   
\m
\v 36  Ayup rǝzil adǝmlǝrdǝk jawab bǝrgǝnlikidin,  
\m Ahirƣiqǝ sinalsun!\f □ \fr 34:36 \ft \+bd «Ayup rǝzil admlǝrdǝk jawab bǝrgǝn...»\+bd* — Elihuning bu sɵzi bolsa naⱨayiti eƣir xikayǝt ⱨesablinidu. Tɵwǝndǝ Elihu Ayupni «asiyliⱪ ⱪilƣan» dǝpmu ǝyiblǝydu. Biraⱪ dǝrd-ǝlǝmdin, ümidsizliktin, ⱪattiⱪ aƣriⱪlardin qiⱪⱪan aqqiⱪ ⱨǝm gumanliⱪ gǝpni «asiyliⱪ» degili ⱨǝrgiz bolmaydu. Bu jǝⱨǝttǝ Elihu sǝl ⱨǝddidin ixipraⱪ sɵzligǝn. «U ahirƣiqǝ sinalsun!» deyixmu «bir yanda azadǝ olturƣan» kixilǝr üqün demǝkkǝ asan gǝptur!\f*   
\m
\v 37  Qünki u ɵz gunaⱨining üstigǝ yǝnǝ asiyliⱪni ⱪoxidu;  
\m U arimizda \add aⱨanǝt bilǝn\add* qawak qelip, Tǝngrigǝ ⱪarxi sɵzlǝrni kɵpǝytmǝktǝ».   
\b  
\b  
\m  
\c 35
\s1 Elihuning üqinqi bayani — «Huda keqidǝ at ⱪilƣan nahxilar»  
\m
\v 1 Elihu yǝnila jawab berip mundaⱪ dedi: —   
\m
\v 2 «Sǝn muxu gepingni, yǝni «Ⱨǝⱪⱪaniyliⱪim Tǝngriningkidin üstündur» deginingni toƣra dǝp ⱪaramsǝn?\f □ \fr 35:2 \ft \+bd «Sǝn (Ayup) muxu gepingni, yǝni «Ⱨǝⱪⱪaniyliⱪim Tǝngriningkidin üstündur» deginingni toƣra dǝp ⱪaramsǝn?»\+bd* — bu sɵzmu bǝk ⱪattiⱪ eytilƣan. Ayup ǝslidǝ «Mǝn ⱨǝⱪⱪaniy» degini ⱨǝm Hudaning adalitidin bǝzi gumanliⱪ gǝplǝrni ⱪilƣini bilǝn, ǝmǝliyǝttǝ ⱪap yürǝklik ⱪilip «Ⱨǝⱪⱪaniyliⱪim Tǝngriningkidin üstün» degǝn gǝpni ⱪilip baⱪmiƣan. Oⱪurmǝnlǝr ɵziliri birnemǝ desun.\f*   
\m
\v 3 Xundaⱪ bolƣanliⱪi üqün sǝn: «Ⱨǝⱪⱪaniyliⱪning manga nemǝ paydisi bolsun?  
\m Gunaⱨ ⱪilmiƣinimning gunaⱨ ⱪilƣinimƣa ⱪariƣanda artuⱪqiliⱪi nǝdǝ?» dǝp soriding .\f □ \fr 35:3 \ft \+bd «...sǝn (Ayup): «Ⱨǝⱪⱪaniyliⱪning manga nemǝ paydisi bolsun? Gunaⱨ ⱪilmiƣinimning gunaⱨ ⱪilƣinimƣa ⱪariƣanda artuⱪqiliⱪi nǝdǝ?» dǝp soriding»\+bd* — Elihu yuⱪirida Ayupni ǝyiblǝp: «Sǝn «Adǝm Hudadin sɵyünsǝ, buning uningƣa ⱨeqⱪandaⱪ paydisi bolmaydu» degǝnsǝn» (9:34) deginini ⱨazir tǝkrarlaydu.\f*  \x + \xo 35:3 \xt Ayup 34:9\x*   
\m
\v 4 Ɵzüm sɵzlǝr bilǝn sanga \add jawab berǝy\add*,  
\m Sanga ⱨǝm sǝn bilǝn billǝ bolƣan ülpǝtliringgǝ jawab berǝy;\f □ \fr 35:4 \ft \+bd «Sanga ⱨǝm sǝn bilǝn billǝ bolƣan ülpǝtliringgǝ jawab berǝy»\+bd* — «ülpǝtliring» degǝn sɵz bǝlkim Ayupning üq dostini ǝmǝs, bǝlki uning bilǝn ohxax kɵzⱪaraxta bolƣanlarni (ⱨazirmu Ayupning yenida olturƣanlarni?) kɵrisitixi mumkin.\f*   
\m
\v 5 Asmanlarƣa ⱪarap baⱪⱪin;  
\m Pǝlǝktiki bulutlarƣa sǝpsalƣin;  
\m Ular sǝndin yuⱪiridur.   
\m
\v 6 Əgǝr gunaⱨ ⱪilƣan bolsang, undaⱪta Tǝngrigǝ ⱪaysi ziyankǝxlikni ⱪilalaytting?  
\m Jinayǝtliring kɵpǝysimu, undaⱪta uningƣa ⱪandaⱪ ziyanlarni salalar iding?   
\m
\v 7 Sǝn ⱨǝⱪⱪaniy bolƣan tǝⱪdirdimu, Uningƣa nemǝ berǝlǝytting?  
\m U sening ⱪolungdin nemimu alar-ⱨǝ?\f □ \fr 35:7 \ft \+bd «Sǝn ⱨǝⱪⱪaniy bolƣan tǝⱪdirdimu, Uningƣa nemǝ berǝlǝytting? U sening ⱪolungdin nemimu alar-ⱨǝ?»\+bd* — Elihuning bu kɵzⱪarixi Elifazningkigǝ (22:3-ayǝttiki) ohxaydu. Biz yǝnila awwalⱪi ayǝttiki izaⱨatni tǝkrarlaymiz: — «1:8-ayǝttǝ, Hudaning Ɵzidǝ Ayuptin alƣan raziliⱪi, hursǝnliki naⱨayiti gǝwdilinip turidu. Xuning bilǝn bir waⱪitta biz Tǝwrattiki «Yaritilix» degǝn ⱪisimda Hudaning insanning tüpǝylidin bolƣan azabliridin hǝwǝrdar bolimiz. Huda gǝrqǝ uluƣluⱪ igisi bolsimu, U yǝnila bizdin hursǝnlik izdǝydu yaki bizdin rǝnjiydu ⱨǝm azablinidu. Xuning üqün Elihuning 5-8-ayǝttiki bu sɵzliri intayin hata eytilƣan sɵzlǝrdur».\f*  \x + \xo 35:7 \xt Ayup 22:2; Zǝb. 16:2; Rim. 11:35\x*   
\m
\v 8 Sening ǝskilikliring pǝⱪǝt sǝndǝk bir insanƣila,  
\m Ⱨǝⱪⱪaniyliⱪing bolsa pǝⱪǝt insan baliliriƣila tǝsir ⱪilidu, halas.   
\m
\v 9 Adǝmlǝr zulum kɵpiyip kǝtkǝnlikidin yalwuridu;  
\m Küqlüklǝrning besimi tüpǝylidin ular nalǝ-pǝryad kɵtüridu.\f □ \fr 35:9 \ft \+bd «Küqlüklǝrning besimi tüpǝylidin...»\+bd* — ibraniy tilida «Küqlüklǝrning biliki tüpǝylidin...».\f*   
\m
\v 10  Biraⱪ ⱨeqkim: «Keqilǝrdǝ insanlarƣa nahxa ata ⱪilƣuqi yaratⱪuqum Tǝngrini nǝdin izdixim kerǝk?» demǝydu.   
\m
\v 11  Uning bizgǝ ɵgitidiƣini yǝr-zemindiki ⱨaywanlarƣa ɵgitidiƣinidin kɵp,  
\m Ⱨǝm asmandiki uqar-ⱪanatlarƣa ɵgitidiƣinidin artuⱪ ǝmǝsmu?   
\m
\v 12  Ular nalǝ-pǝryad kɵtüridu, biraⱪ rǝzil adǝmlǝrning ⱨakawurluⱪining tǝsiri tüpǝylidin,  
\m Uni Huda ijabǝt ⱪilmaydu.\f □ \fr 35:12 \ft \+bd «Ular (ezilgǝnlǝr) nalǝ-pǝryad kɵtüridu, biraⱪ rǝzil adǝmlǝrning ⱨakawurluⱪining tǝsiri tüpǝylidin, uni Huda ijabǝt ⱪilmaydu»\+bd* — Elihu bǝlkim jǝmiyǝt arisidiki yamanlarning ⱨakawurluⱪi mǝlum bir dǝrijidin exip kǝtkǝn bolsa, jǝmiyǝtning ularni qǝklimigǝn sǝwǝnlikmu bar boluxi mumkin, demǝkqi. Undaⱪta pütkül jǝmiyǝt, jümlidin bǝzi bigunaⱨ kixilǝrmu ularning wǝjidin Hudaning tǝrbiyǝ-jazalixiƣa uqrimay ⱪalmaydu, demǝkqi. Uning gepining orunluⱪ yeri boluxi mumkin. Biraⱪ Ayup (mǝyli uning ⱨakawur yeri bolsun) bu «rǝzillǝr»ning ⱪatariƣa kirmǝydu.\f*  \x + \xo 35:12 \xt Ayup 27:9; Pǝnd. 1:28; 15:29; Yǝx. 1:15; Yǝr. 11:11; Yⱨ. 9:31\x*   
\m
\v 13  Bǝrⱨǝⱪ, Tǝngri ⱪuruⱪ duaƣa ⱪulaⱪ salmiƣan yǝrdǝ,  
\m Ⱨǝmmigǝ Ⱪadir muxularƣa ǝⱨmiyǝt bǝrmigǝn yǝrdǝ,   
\m
\v 14  Sǝn: «Mǝn Uni kɵrǝlmǝymǝn» desǝng, \add U ⱪandaⱪ ⱪulaⱪ salsun\add*?  
\m Dǝwaying tehi Uning aldida turidu,  
\m Xunga Uni kütüp turƣin.\f □ \fr 35:14 \ft \+bd «Dǝwaying tehi Uning aldida turidu, xunga Uni kütüp turƣin»\+bd* — 23:8-10ni kɵrüng. Elihu aldida eytⱪan sɵzliri bilǝn Ayupni asassiz ǝyibligǝn bolsimu, «Dǝwaying tehi Uning aldida turidu, xunga Uni kütüp turƣin» degǝn bu sɵz, xübⱨisizki, Ayupⱪa dǝl jayida ⱪilinƣan sɵzdur. Elihu ⱨeq bolmiƣanda, Ayupning ⱨǝⱪiⱪǝtǝn bir «dǝwasi» barliⱪini etirap ⱪilidu. 
\fp  Ayǝtning baxⱪa birhil tǝrjimisi: «Ⱨǝmmigǝ Ⱪadir muxularƣa ǝⱨmiyǝt bǝrmigǝn yǝrdǝ (13-ayǝt), sening: «Mǝn Uni kɵrǝlmǝymǝn; dǝwayim Uning aldida turidu, mǝn Uni kütüwatimǝn» deginingdin keyin ⱪandaⱪ bolar?».\f*   
\m
\v 15  Biraⱪ U ⱨazir \add towa ⱪilix pursiti berip\add*, Ɵz ƣǝzipini tehi tɵkmigǝn ǝⱨwalda,  
\m Ayup ɵzining tǝkǝbburluⱪini bilmǝmdiƣandu?\f □ \fr 35:15 \ft \+bd «Biraⱪ U ... Ɵz ƣǝzipini tehi tɵkmigǝn ǝⱨwalda, Ayup ɵzining tǝkǝbburluⱪini bilmǝmdiƣandu?»\+bd* — bu sɵzmu bǝk ⱪattiⱪ eytilƣan sɵz bolup, Ayupni intayin tǝkǝbbur adǝm dǝp jǝzmlǝxtüridu. Biraⱪ Ayup gǝrqǝ Hudaƣa ⱪarita bǝzi aqqiⱪ, azabliⱪ gǝplǝrni ⱪilƣan bolsimu, u yǝnila Hudadin ǝyminidiƣan kixi idi. 
\fp  Baxⱪa birhil tǝrjimisi: «Yǝnǝ kelip, sǝn tehi: «Uning ƣǝzipi ⱨeq jaza bǝrmǝydu, U asiyliⱪni ⱨeq nǝzǝrigǝ almaydu» dǝysǝn!»\f*  \x + \xo 35:15 \xt Ayup 11:6\x*   
\m
\v 16  Qünki Ayup ⱪuruⱪ gǝp üqün aƣzini aqⱪan,  
\m U tuturuⱪsiz sɵzlǝrni kɵpǝytkǝn».   
\b  
\b  
\m  
\c 36
\s1 Elihuning tɵtinqi bayani: — Azablardin alƣan tǝrbiyǝ  
\m
\v 1 Elihu sɵzini dawamlaxturup mundaⱪ dedi: —   
\m
\v 2 «Meni birdǝm sɵzligili ⱪoysang,  
\m Mǝn yǝnǝ Tǝngrigǝ wakalitǝn ⱪilidiƣan sɵzümning barliⱪini sanga ayan ⱪilimǝn.   
\m
\v 3 Bilimni yiraⱪlardin elip kǝltürimǝn,  
\m Adǝmlǝrni Yaratⱪuqimni ⱨǝⱪⱪaniy dǝp ⱨesablaydiƣan ⱪilimǝn.\f □ \fr 36:3 \ft \+bd «Bilimni yiraⱪlardin elip kǝltürimǝn...»\+bd* — Elihu beridiƣan misallarni «yiraⱪlardin» almaⱪqi — demǝk, uzun tarih ⱨǝm tǝbiǝttin almaⱪqi.\f*   
\m
\v 4 Mening gepim ⱨǝⱪiⱪǝtǝn yalƣan ǝmǝstur;  
\m Bilimi mukǝmmǝl birsi sǝn bilǝn billǝ bolidu.\f □ \fr 36:4 \ft \+bd «Bilimi mukǝmmǝl birsi»\+bd* — Elihu ɵzini bǝk yuⱪiri qaƣlisa kerǝk; qünki u 37-babta dǝl bu sɵzlǝr bilǝn Hudaning Ɵzini tǝswirlǝydu.\f*   
\m
\v 5 Mana, Tǝngri degǝn uluƣdur,  
\m Biraⱪ U ⱨeqkimni kǝmsitmǝydu;  
\m Uning qüxinixi qongⱪurdur, mǝⱪsitidǝ qing turidu.\f □ \fr 36:5 \ft \+bd «Biraⱪ U ⱨeqkimni kǝmsitmǝydu»\+bd* — Elihuning ayǝttiki bu birinqi jümlisini alaⱨidǝ ǝⱨmiyǝtlik dǝp ⱪariƣinimiz bilǝn u yǝnila uning 35-bab -7-ayǝttiki bayaniƣa sǝl zit kelidu.\f*  \x + \xo 36:5 \xt Ayup 9:4; 12:13, 16; 37:23; 38:23\x*   
\m
\v 6 U yamanlarni ⱨayat saⱪlimaydu;  
\m Biraⱪ ezilgǝnlǝr üqün adalǝt yürgüzidu.\f □ \fr 36:6 \ft \+bd «U yamanlarni ⱨayat saⱪlimaydu; biraⱪ ezilgǝnlǝr üqün adalǝt yürgüzidu»\+bd* — Elihu ǝslidǝ «Mǝn silǝrning (üq dostning) gǝpliringlar boyiqǝ uningƣa jawab bǝrmǝymǝn» degini bilǝn, u yǝnila bu ayǝttǝ ularning addiy hulasilirigǝ ⱪaytip kǝldi.\f*   
\m
\v 7 U ⱨǝⱪⱪaniylardin kɵzini elip kǝtmǝydu,  
\m Bǝlki ularni mǝnggügǝ padixaⱨlar bilǝn tǝhttǝ olturƣuzidu,  
\m Xundaⱪ ⱪilip ularning mǝrtiwisi üstün bolidu.\x + \xo 36:7 \xt Zǝb. 33:18; 34:15-16; 113:8\x*   
\m
\v 8 Wǝ ǝgǝr ular kixǝnlǝngǝn bolsa,  
\m Japaning asaritigǝ tutulƣan bolsa,   
\m
\v 9 Undaⱪta U ularƣa ⱪilƣanlirini,  
\m Ularning itaǝtsizliklirini,  
\m Yǝni ularning kɵrǝnglǝp kǝtkǝnlikini ɵzlirigǝ kɵrsǝtkǝn bolidu.   
\m
\v 10  Xuning bilǝn U ⱪulaⱪlirini tǝrbiyigǝ eqip ⱪoyidu,  
\m Ularni yamanliⱪtin ⱪaytixⱪa buyruydu.   
\m
\v 11 Ular ⱪulaⱪ selip Uningƣa boysunsila  
\m Ular \add ⱪalƣan\add* künlirini awatqiliⱪta,  
\m Yillirini huxluⱪta ɵtküzidu.   
\m
\v 12  Biraⱪ ular ⱪulaⱪ salmisa, ⱪiliqlinip dunyadin ketidu,  
\m Bilimsiz ⱨalda nǝpǝstin tohtap ⱪalidu.   
\m
\v 13  Biraⱪ kɵngligǝ iplasliⱪni pükkǝnlǝr yǝnila adawǝt saⱪlaydu;  
\m U ularƣa asarǝt qüxürgǝndimu ular yǝnila tilawǝt ⱪilmaydu.   
\m
\v 14  Ular yax turupla jan üzidu,  
\m Ularning ⱨayati bǝqqiwazlar arisida tügǝydu.\f □ \fr 36:14 \ft \+bd «bǝqqiwazlar»\+bd* — ibraniy tilida bu sɵz «ⱨǝzilǝk ǝr paⱨixǝ»ni kɵrsitidu.\f*  \x + \xo 36:14 \xt Ayup 22:16\x*   
\m
\v 15  Biraⱪ U azab tartⱪuqilarni azablardin bolƣan tǝrbiyǝ arⱪiliⱪ ⱪutⱪuzidu,  
\m U ular har bolƣan waⱪtida ularning ⱪuliⱪini aqidu.   
\m
\v 16  U xundaⱪ ⱪilip senimu azarning aƣzidin ⱪistangqiliⱪi yoⱪ kǝng bir yǝrgǝ jǝlp ⱪilƣan bolatti;  
\m Undaⱪta dastihining mayƣa toldurulƣan bolatti.\f □ \fr 36:16 \ft \+bd «U (Huda) xundaⱪ ⱪilip senimu azarning aƣzidin ⱪistangqiliⱪi yoⱪ kǝng bir yǝrgǝ jǝlp ⱪilƣan bolatti; undaⱪta dastihining mayƣa toldurulƣan bolatti»\+bd* — Elihuning 8-15-ayǝttiki bǝrgǝn tǝlimi xuki, nurƣun azab-oⱪubǝtlǝr ǝmiliyǝttǝ jazalax ǝmǝs, bǝlki Hudaning tǝrbiyisi bolidu. Xübⱨisizki, bu tǝlimning ǝⱨmiyiti bar. Biraⱪ u yǝnila Ayupning asasiy ǝⱨwalini qüxǝnmǝydu. U tɵwǝndǝ (17-ayǝttǝ) yǝnila Ayupni hata ǝyiblǝydu.\f*  \x + \xo 36:16 \xt Zǝb. 23:5\x*   
\m
\v 17  Biraⱪ sǝn ⱨazir yamanlarƣa ⱪaritilƣan tegixlik jazalarƣa toldurulƣansǝn;  
\m Xunga \add Hudaning\add* ⱨɵkümi ⱨǝm adaliti seni tutuwaldi.\f □ \fr 36:17 \ft \+bd «Biraⱪ sǝn ⱨazir yamanlarƣa ⱪaritilƣan tegixlik jazalarƣa toldurulƣansǝn; xunga Hudaning ⱨɵkümi ⱨǝm adaliti seni tutuwaldi»\+bd* — 17-21-ayǝtlǝrning baxⱪa hil tǝrjimiliri uqrixi mumkin. Əsli tekistni qüxinix sǝl tǝs.\f*   
\m
\v 18  Ƣǝzipingning ⱪaynap ketixining seni mazaⱪⱪa baxlap ⱪoyuxidin ⱨuxyar bol;  
\m Undaⱪta ⱨǝtta zor kapalǝtmu seni ⱪutⱪuzalmaydu.   
\m
\v 19  Yaki bayliⱪliring,  
\m Yaki küqüngning zor tirixixliri,  
\m Ɵzüngni azab-oⱪubǝttin neri ⱪilalamdu?   
\m
\v 20  Keqigǝ ümid baƣlima,  
\m Qünki u qaƣda hǝlⱪ ɵz ornidin yoⱪilip ketidu.\f □ \fr 36:20 \ft \+bd «Keqigǝ ümid baƣlima»\+bd* — bu tolimu sǝlbiy mǝnidǝ ixlitilgǝn. Bǝlkim Elihu: Ayup baxⱪilar ɵzini kɵrmǝydiƣan, ɵzi yaman ixlarni ⱪilalaydiƣan waⱪitni ümid bilǝn kütmǝktǝ, demǝkqi boluxi mumkin.\f*   
\m
\v 21  Ⱨuxyar bol, ǝskilikkǝ burulup kǝtmǝ;  
\m Qünki sǝn \add ⱪǝbiⱨlikni\add* dǝrdkǝ \add sǝwr boluxning\add* ornida talliƣansǝn.   
\m
\v 22  Mana, Tǝngri küq-ⱪudriti tüpǝylidin üstündur;  
\m Uningdǝk ɵgǝtküqi barmu?\f □ \fr 36:22 \ft \+bd «Mana, Tǝngri küq-ⱪudriti tüpǝylidin üstündur; Uningdǝk ɵgǝtküqi barmu?»\+bd* — Elihuning tǝlimidiki intayin yahxi nuⱪta xuki, Hudaning «ɵgǝtküqi»dur, U dǝl Ɵzining Roⱨi arⱪiliⱪ insanƣa yolyoruⱪ beridu.\f*   
\m
\v 23  Kim Uningƣa mangidiƣan yolni bekitip bǝrgǝnidi?  
\m Wǝ yaki Uningƣa: «Yaman ⱪilding?» deyixkǝ petinalaydu?\x + \xo 36:23 \xt Ⱪan. 32:4; 2Tar. 19:7; Ayup 8:3; 34:10; Rim. 9:14\x*   
\m
\v 24  Insanlar tǝbriklǝydiƣan Hudaning ǝmǝllirini uluƣlaxni untuma!   
\m
\v 25  Ⱨǝmmǝ adǝm ularni kɵrgǝndur;  
\m Insan baliliri yiraⱪtin ularƣa ⱪarap turidu».   
\b  
\m  
\s1 Hudaning karamǝt ǝmǝlliri — •••• Uning zor ⱨǝywisi dǝⱨxǝtlik ⱪara ⱪuyunda ayan bolidu  
\m
\v 26  « — Bǝrⱨǝⱪ, Tǝngri uluƣdur, biz Uni qüxinǝlmǝymiz,  
\m Uning yillirining sanini tǝkxürüp eniⱪliƣili bolmaydu.\x + \xo 36:26 \xt Zǝb. 90:2; 92:8; 93:2; 102:12; Yǝx. 63:16; Yiƣ. 5:19; Dan. 6:27; Ibr. 1:12\x*   
\m
\v 27  Qünki U suni tamqilardin xümürüp qiⱪiridu;  
\m Ular parƣa aylinip andin yamƣur bolup yaƣidu.   
\m
\v 28  Xundaⱪ ⱪilip asmanlar \add yamƣurlarni\add* ⱪuyup berip,  
\m Insan baliliri üstigǝ molqiliⱪ yaƣduridu.   
\m
\v 29  Biraⱪ kim bulutlarning toⱪuluxini,  
\m Uning \add samawi\add* qedirining gümbür-gümbür ⱪilidiƣanliⱪini qüxinǝlisun?   
\m
\v 30  Mana, U qaⱪmiⱪi bilǝn ǝtrapini yoruⱪ ⱪilidu,  
\m Ⱨǝtta dengiz tǝktinimu yoruⱪ ⱪilidu.\f □ \fr 36:30 \ft \+bd «Mana, U qaⱪmiⱪi bilǝn ǝtrapini yoruⱪ ⱪilidu, ⱨǝtta dengiz tǝktinimu yoruⱪ ⱪilidu»\+bd* — qaⱪmaⱪ dengizning qongⱪur yǝrlirigǝ texip yetidu.\f*   
\m
\v 31  U bular arⱪiliⱪ hǝlⱪlǝr üstidin ⱨɵküm qiⱪiridu;  
\m Ⱨǝm ular \add arⱪiliⱪmu\add* mol axliⱪ beridu.\x + \xo 36:31 \xt Ayup 37:13\x*   
\m
\v 32  U ⱪollirini qaⱪmaⱪ bilǝn tolduridu,  
\m Uningƣa uridiƣan nixanni buyruydu.   
\m
\v 33  \add Hudaning\add* güldürmamisi uning kelidiƣanliⱪini elan ⱪilidu;  
\m Ⱨǝtta kalilarmu sezip, uni elan ⱪilidu. \f □ \fr 36:33 \ft \+bd «Hudaning güldürmamisi uning kelidiƣanliⱪini elan ⱪilidu; ⱨǝtta kalilarmu sezip, uni elan ⱪilidu»\+bd* — Ayup 28-babta boran-qapⱪun degǝn sɵzni tilƣa alƣan. Buning bir sǝwǝbi bir boran-qapⱪunning ⱨǝⱪiⱪǝtǝn ularƣa yeⱪinlixiwatⱪanliⱪini angliƣini boluxi mumkin. Əmdi Elihuning boran-qapⱪunni tǝpsiliy tǝswirlixining sǝwǝbi ⱨazirning ɵzidǝ boran (ǝmǝliyǝttǝ ⱪara ⱪuyun)ning ularning bexiƣa qüxüwatⱪinini kɵrsǝtkǝn boluxi mumkin. 38:1ni kɵrüng.\f*   
\b  
\b  
\m  
\c 37
\s1 Elihuning tɵtinqi bayanining dawami — Hudaning karamǝt ǝmǝllirini kɵrsǝtkǝnlirini ayan ⱪilix •••• Ⱪara ⱪuyunning yeⱪinlixixi  
\m
\v 1 Xundaⱪ, yürikimmu buni anglap tǝwrinip ketiwatidu,  
\m Yürikim ⱪepidin qiⱪip ketǝy, dedi.   
\m
\v 2 Mana angliƣina! Uning ⱨɵrkirigǝn awazini,  
\m Uning aƣzidin qiⱪiwatⱪan güldürmama awazini angla!\f □ \fr 37:2 \ft \+bd «Uning aƣzidin qiⱪiwatⱪan güldürmama awazi»\+bd* — ibraniy tilida «Uning aƣzidin qiⱪiwatⱪan ƣurⱪiraxliri» yaki «Uning aƣzidin qiⱪiwatⱪan gürgirǝxliri».\f*  \x + \xo 37:2 \xt Zǝb. 29:3-4\x*   
\m
\v 3 U awazini asman astidiki pütkül yǝrgǝ,  
\m Qaⱪmiⱪini yǝrning ⱪǝrigiqǝ yǝtküzidu.   
\m
\v 4 Qaⱪmaⱪtin keyin bir awaz ⱨɵrkirǝydu;  
\m Ɵz ⱨǝywitining awazi bilǝn u güldürlǝydu,  
\m Awazi anglinixi bilǝnla ⱨeq ayanmay qaⱪmaⱪlirinimu ⱪoyuwetidu.   
\m
\v 5 Tǝngri awazi bilǝn karamǝt güldürlǝydu,  
\m Biz qüxinǝlmǝydiƣan nurƣun ⱪaltis ixlarni ⱪilidu.\x + \xo 37:5 \xt Ayup 5:9; 9:10; 36:26\x*   
\m
\v 6 Qünki u ⱪarƣa: «Yǝrgǝ yaƣ!»,  
\m Ⱨǝm ⱨɵl-yeƣinƣa: «Küqlük yamƣur bol!» dǝydu.\x + \xo 37:6 \xt Zǝb. 147:16\x*   
\m
\v 7 U barliⱪ insanni ɵzining yaratⱪanliⱪini bilsun dǝp,  
\m Ⱨǝmmǝ adǝmning ⱪolini bular bilǝn tosup ⱪoyidu;\f □ \fr 37:7 \ft \+bd «U ⱨǝmmǝ adǝmning ⱪolini bular bilǝn tosup ⱪoyidu»\+bd* — ⱪar yaki ⱪattiⱪ yamƣur yaƣsa, adǝmlǝr hizmǝt ⱪilixⱪa sirtⱪa qiⱪalmaydu, yawayi ⱨaywanlarmu qiⱪalmaydu. Biz bu addiy ixtin sawaⱪ eliximiz kerǝk. Biz «Ⱨǝmmigǝ Ⱪadir» ǝmǝsmiz, ⱪolimiz ⱨǝm bilimimiz qǝklik, Hudaning zor küq-ⱪudriti aldida kǝmtǝrlǝxkinimiz tüzük.\f*   
\m
\v 8 Yawayi ⱨaywanlar ɵz uwisiƣa kirip ketidu,  
\m Ɵz ⱪonalƣusida turƣuzulidu.   
\m
\v 9 Boran-qapⱪun koⱨiⱪaptin kelidu,  
\m Ⱨǝm soƣuⱪ-zimistan taratⱪuqi xamallardin kelidu.\f □ \fr 37:9 \ft \+bd «taratⱪuqi xamallar...»\+bd* — bu sɵz bǝlkim mǝlum bir xamalning mǝhsus atalƣusi boluxi kerǝk. Baxⱪa bir hil tǝrjimisi «Soƣuⱪ-zimistan ximaldin kelidu».\f*   
\m
\v 10 Tǝngrining nǝpisi bilǝn muz ⱨasil bolidu;  
\m Bipayan sular ⱪetip ⱪalidu.\x + \xo 37:10 \xt Ayup 38:29, 30; Zǝb. 147:17, 18\x*   
\m
\v 11 U yǝnǝ ⱪoyuⱪ bulutlarƣa mol nǝmlik yüklǝydu,  
\m U qaⱪmaⱪ kɵtüridiƣan bulutni kǝng yeyip ⱪoyidu.   
\m
\v 12 Ular pütkül yǝr-zemin yüzidǝ U buyruƣan ixni ijra ⱪilix üqün,  
\m Uning yolyoruⱪliri bilǝn ⱨǝryaⱪⱪa burulidu.   
\m
\v 13 Yaki tǝrbiyǝ tayiⱪi boluxi üqün,  
\m Yaki Ɵz dunyasi üqün,  
\m Yaki Ɵz rǝⱨimdillikini kɵrsitix üqün U \add bulutlirini\add* kǝltüridu.\f □ \fr 37:13 \ft \+bd «Yaki tǝrbiyǝ tayiⱪi boluxi üqün, yaki Ɵz dunyasi üqün, yaki Ɵz rǝⱨimdillikini kɵrsitix üqün u bulutlirini kǝltüridu»\+bd* — Elihuning «yaki Ɵz dunyasi üqün» degǝn bu ibarisi sǝl sirliⱪ. Yaƣidiƣan yamƣurning «tǝrbiyǝ tayiⱪi boluxi üqün» yaki «Ɵz rǝⱨimdilliⱪini kɵrsitix üqün» degǝnning mǝniliri eniⱪ, biraⱪ «Ɵz dunyasi üqün» nemini kɵrisitdu? Hudaning mǝⱪsǝtliri awwalⱪi birinqisi ⱨǝm ikkinqisidǝ insanlarƣa mǝrkǝzlǝxkǝn bolup, Hudaning «Ɵz dunyasi üqün» degǝn mǝⱪsitini uning Ɵz dunyasidin ⱨuzur elixi üqün desǝk bolamdu-bolmamdu? Hudaning ⱨǝrbir ⱪilidiƣan Ixi insanlar üqünla boluxi kerǝkmu? — keyinki bablarda Hudaning insanlar bilǝn \+bd biwasitǝ munasiwiti yoⱪ\+bd* birⱪanqǝ ixliri tilƣa elinidu. Mundaⱪ ixlarning alaⱨidiliki toƣruluⱪ «ⱪoxumqǝ sɵz»imizdǝ azraⱪ sɵzlǝymiz.\f*  \x + \xo 37:13 \xt Mis. 9:18,23; 1Sam. 12:18,19; Əzra 10:9; Ayup 36:31\x*   
\m
\v 14 I Ayup, buni anglap ⱪoy,  
\m Tǝngrining karamǝt ǝmǝllirini tonup yetip xük tur.\f □ \fr 37:14 \ft \+bd «I Ayup, buni anglap ⱪoy, Tǝngrining karamǝt ǝmǝllirini tonup yetip xük tur»\+bd* — bǝlkim u Ayupni ularning üstidiki boran-qapⱪunning karamǝtlirini bayⱪaxⱪa ündǝydu.\f*   
\m
\v 15 Tǝngrining bulutlarni ⱪandaⱪ sǝptǝ turƣuzƣanliⱪini bilǝmsǝn?  
\m Uning bulutining qaⱪmiⱪini ⱪandaⱪ qaⱪturidiƣanliⱪinimu bilǝmsǝn?   
\m
\v 16 Bulutlarning ⱪandaⱪ ⱪilip boxluⱪta muǝllǝⱪ turidiƣanliⱪini,  
\m Bilimi mukǝmmǝl Bolƣuqining karamǝtlirini bilǝmsǝn?   
\m
\v 17 Ⱨǝy, Uning ⱪandaⱪ ⱪilip yǝr-zeminni jǝnubdiki xamal bilǝn tinqlandurup,  
\m Seni kiyim-keqikingning ottǝk issitⱪinini bilǝmsǝn?   
\m
\v 18 Sǝn Uningƣa ⱨǝmraⱨ bolup asmanni huddi ⱪuyup qiⱪarƣan ǝynǝktǝk,  
\m Mustǝⱨkǝm ⱪilip yayƣanmiding?!\x + \xo 37:18 \xt Yar. 1:6\x*   
\m
\v 19 Uningƣa nemini deyiximiz kerǝklikini bizgǝ ɵgitip ⱪoyƣin!  
\m Ⱪarangƣuluⱪimiz tüpǝylidin biz dǝwayimizni jayida sǝpkǝ ⱪoyalmaymiz.   
\m
\v 20 Uningƣa «Mening Sanga gepim bar» deyix yahximu?  
\m Undaⱪ degüqi adǝm yutulmay ⱪalmaydu!   
\m
\v 21-23 Əmdi xamallar kelip bulutlarni tarⱪitiwetidu,  
\m Biraⱪ bulutlar arisidiki ⱪuyax nuriƣa adǝmlǝr biwasitǝ ⱪarap turalmaydu.  
\m Ⱪuyaxning altun rǝnggi ximal tǝrǝptinmu pǝyda bolidu;  
\m Tǝngrining ⱨuzurida dǝⱨxǝtlik ⱨǝywǝt bardur.  
\m Ⱨǝmmigǝ Ⱪadirni bolsa, biz Uni mɵlqǝrliyǝlmǝymiz;  
\m Ⱪudriti ⱪaltistur, Uning adaliti uluƣ, ⱨǝⱪⱪaniyliⱪi qongⱪur,  
\m Xunga U adǝmlǝrgǝ zulum ⱪilmaydu.\f □ \fr 37:21-23 \ft \+bd «Əmdi xamallar kelip bulutlarni tarⱪitiwetidu, biraⱪ bulutlar arisidiki ⱪuyax nuriƣa adǝmlǝr biwasitǝ ⱪarap turalmaydu»\+bd* — Elihuning bu sɵzimu sirliⱪ. Tǝrjimǝ ⱪilix tǝs bolƣini bilǝn, xǝrⱨimizqǝ u Ayupning ǝⱨwalini ⱨazirⱪi bu bulutluⱪ, tutuⱪ (boran-qapⱪunluⱪ) küngǝ ohxatmaⱪqi bolsa kerǝk. Huda bulutlarni tarⱪitip tuyuⱪsiz kɵrünsǝ, Ayup ⱪuyaxⱪa biwasitǝ ⱪariyalmiƣanƣa ohxax uningƣimu ⱪariyalmaytti, demǝkqi. Biraⱪ Hudaning ⱨǝywiti, kɵrkǝmliki ⱨǝmmǝ tǝrǝptin, ⱨǝtta ximal tǝripidin pǝyda bolidu, dǝydu. Elihuning bayanining baxⱪa hil mǝnilirimu bar boluxi mumkin.\f*  \x + \xo 37:21-23 \xt Ayup 9:4; 12:13, 16; 36:5; Zǝb. 93:1; 99:4\x*   
\m
\v 24  Xunga adǝmlǝr Uningdin ⱪorⱪidu;  
\m Kɵnglidǝ ɵzini dana qaƣlaydiƣanlarƣa U ⱨeq etibar ⱪilmaydu».\f □ \fr 37:24 \ft \+bd «Xunga adǝmlǝr Uningdin ⱪorⱪidu; kɵnglidǝ ɵzini dana qaƣlaydiƣanlarƣa U ⱨeq etibar ⱪilmaydu»\+bd* — baxⱪa ikki hil tǝrjimisimu bar: — «Xunga adǝmlǝr Uningdin ⱪorⱪidu; U kɵnglidǝ danaliⱪ barlarƣa etiwar ⱪilamdu?» wǝ yaki «Xunga, adǝmlǝr, Uningdin ⱪorⱪunglar! Xübⱨisizki, kɵnglidǝ danaliⱪ barlar Uningdin ǝyminidu!».\f*   
\b  
\b  
\m  
\c 38
\s1 Pǝrwǝrdigarning Ɵzi Ayupⱪa jawab beridu — Ayupning soallirining yǝxmisi  
\m
\v 1 Andin Pǝrwǝrdigar ⱪara ⱪuyun iqidin Ayupⱪa jawab berip mundaⱪ dedi: —   
\m
\v 2 «Nǝsiⱨǝtni tuturuⱪsiz sɵzlǝr bilǝn hirǝlǝxtürgǝn zadi kim?\f □ \fr 38:2 \ft \+bd «Nǝsiⱨǝtni tuturuⱪsiz sɵzlǝr bilǝn hirǝlǝxtürgǝn zadi kim?»\+bd* — Pǝrwǝrdigarning bu soali kimni kɵrsitidu? Keyinki 42-babta Ayupmu soalƣa jawabǝn: «Nǝsiⱨǝtni tuturuⱪsiz sɵzlǝr bilǝn hirǝlǝxtürgǝn kim? Xuning bilǝn mǝn qüxǝnmigǝnlirimni dǝp saldim, adǝmning ǝⱪli yǝtmǝydiƣan tilsimat ixlarni eytip taxlidim» dǝp jawabkarliⱪni ɵzigǝ alidu. Ayup ɵzi xundaⱪ degini bilǝn, Huda bu sɵzni ⱪilƣanda ahirⱪi ⱪetimⱪi sɵzligüqi Elihu idi. Kɵrginimizdǝk uning bǝzi gǝpliri dǝl jayida eytilƣan, ⱨǝtta bexarǝt bolƣini bilǝn, uningmu sɵzidǝ hataliⱪ az ǝmǝs. Dostlarning sɵzliridimu hataliⱪ kɵp idi. Xunga biz Hudaning bu sɵzi Ayup, Elihu wǝ Ayupning üq dostidin ibarǝt bǝxǝylǝnni ɵz iqigǝ alidu, dǝp ⱪaraymiz.\f*  \x + \xo 38:2 \xt Ayup 42:3\x*   
\m
\v 3 Ərkǝktǝk belingni qing baƣla;  
\m Xunda Mǝn sǝndin soray,  
\m Andin sǝn Meni hǝwǝrdar ⱪil!\f □ \fr 38:3 \ft \+bd «Ərkǝktǝk belingni qing baƣla»\+bd* — «ⱨǝⱪiⱪiy ǝrkǝk» yaki «ⱨǝⱪiⱪiy oƣul bala» degǝnning nemǝ ikǝnliki Huda aldida turƣandila andin bilinidu. Hudaning aldida turup Uningƣa jawab berǝlmǝydiƣan, ɵzining mǝs’uliyitini ɵz zimmisigǝ elixtin bax tartⱪan kixi ǝrkǝk ǝmǝstur.\f*   
\m
\v 4 Mǝn yǝr-zeminni apiridǝ ⱪilƣinimda, sǝn zadi nǝdǝ iding?  
\m Bularni qüxǝngǝn bolsang, bayan ⱪiliwǝr.\x + \xo 38:4 \xt Pǝnd. 8:29\x*   
\m
\v 5 Kim yǝr-zeminning ɵlqimini bekitkǝn?  
\m — Sǝn buni bilmǝmsǝn?  
\m Kim uning üstigǝ tana tartip ɵlqigǝn?   
\m
\v 6-7 Tang sǝⱨǝrdiki yultuzlar billǝ küy eytixⱪan waⱪtida,  
\m Hudaning oƣulliri huxalliⱪtin tǝntǝnǝ ⱪilixⱪan waⱪtida,  
\m Yǝr-zeminning ulliri nǝgǝ paturulƣan?  
\m Kim uning burjǝk texini salƣan?\f □ \fr 38:6-7 \ft \+bd «Hudaning oƣulliri»\+bd* — 1-babtiki izaⱨatimizdǝk, bǝlkim muⱪǝddǝs pǝrixtilǝrni kɵrsitidu. «Tang sǝⱨǝrdiki yultuzlar» bolsa bizningqǝ ohxaxla pǝrixtilǝrni kɵrsitidu. Pǝrixtilǝrning yultuzlar bilǝn ziq munasiwiti bardur.\f*   
\m
\v 8 Baliyatⱪudin qiⱪⱪandǝk, dengiz süyi bɵsüp qiⱪⱪanda,  
\m Kim uni dǝrwazilar iqigǝ bǝnd ⱪilƣan?\x + \xo 38:8 \xt Yar. 1:9; Ayup 26:10; Zǝb. 33:7; 104:6-9; Pǝnd. 8:29; Yǝr. 5:22\x*   
\m
\v 9 Mǝn bulutni dengizning kiyimi ⱪilƣanda,  
\m Wǝ ⱪap-ⱪarangƣuni uning zakisi ⱪilƣanda,   
\m
\v 10  Mǝn uning üqün pasil kǝskǝn waⱪitta,  
\m Uni qǝklǝp baldaⱪlarni ⱨǝm dǝrwazilarni salƣanda,   
\m
\v 11  Yǝni uningƣa: «Muxu yǝrgiqǝ barisǝn, pasildin ɵtmǝ,  
\m Sening tǝkǝbbur dolⱪunliring muxu yǝrdǝ tohtisun» degǝndǝ, sǝn nǝdǝ iding?\f □ \fr 38:11 \ft \+bd «Sening tǝkǝbbur dolⱪunliring muxu yǝrdǝ tohtisun»\+bd* — dengiz-okyanlar ⱨǝm yǝr-zeminning ariliⱪidiki tǝngpungluⱪ ǝmǝliyǝttǝ naⱨayiti nazuk bir ix. Yǝr yüzining üqtin ikkisi dengiz. Geologiyǝ ilmi dunyayimizning ilgiri pütünlǝy dengiz astida yatⱪanliⱪini ispatlaydu. Tǝwrattiki «Yaritilix» degǝn ⱪisimda Hudaning yǝr-zeminni dengizdin egizlitixi ⱨǝm dengizdin ayriwetixi hatirilǝngǝn. Nuⱨ pǝyƣǝmbǝr dǝwridiki kǝlkündin keyin Huda dunyani ahirǝtkiqǝ ikkinqi ⱪetim axundaⱪ dunyawiy kǝlkün bilǝn qɵmüldürmǝymǝn, dǝp insaniyǝtkǝ wǝdǝ bǝrgǝn.\f*   
\m
\v 12  Sǝn tuƣulƣandin beri sǝⱨǝrni «Qiⱪ» dǝp buyrup baⱪⱪanmusǝn?  
\m Sǝn tang sǝⱨǝrgǝ ɵzi qiⱪidiƣan jayini kɵrsǝtkǝnmusǝn?   
\m
\v 13  Sǝn xundaⱪ ⱪilip sǝⱨǝrgǝ yǝr yüzining ⱪǝrinimu yorutⱪuzup ⱨɵküm sürgüzüp,  
\m Xundaⱪla rǝzillǝrni titritip yǝr-zemindin ⱪoƣlatⱪuzƣanmusǝn?\f □ \fr 38:13 \ft \+bd «Sǝn xundaⱪ ⱪilip sǝⱨǝrgǝ yǝr yüzining ⱪǝrinimu yorutⱪuzup ⱨɵküm sürgüzüp...»\+bd* — ibraniy tilida «sǝn xundaⱪ ⱪilip sǝⱨǝrgǝ yǝr yüzining ⱪǝrinimu tutⱪuzup». \+bd «Sǝn ... sǝⱨǝrgǝ yǝr yüzining ⱪǝrinimu yorutⱪuzup ⱨɵküm sürgüzüp, xundaⱪla rǝzillǝrni titritip yǝr-zemindin ⱪoƣlatⱪuzƣanmusǝn?»\+bd* — toluⱪ ayǝtning baxⱪa birhil tǝrjimisi: «... Sǝn xundaⱪ ⱪilip, sǝⱨǝr nuriƣa yǝr yüzining burjǝklirini tutⱪuzup, rǝzillǝrni zemindin silkip taxlatⱪuziwǝtkǝnmusǝn?» (bu hil tǝrjimǝ toƣra bolsa, yǝr-zemin yotⱪanƣa ohxitilidu; nurning kelixi huddi yotⱪanni silkigǝndǝk, rǝzillǝrni ⱪoƣdaydiƣan ⱪarangƣuluⱪni yoⱪitidu).\f*   
\m
\v 14  Xuning bilǝn yǝr-zemin seƣiz layƣa besilƣan mɵⱨür izliridǝk ɵzgǝrtilidu;  
\m Kiygǝn kiyimdǝk ⱨǝmmǝ eniⱪ bolidu;\f □ \fr 38:14 \ft \+bd «Xuning bilǝn yǝr-zemin seƣiz layƣa besilƣan mɵⱨür izliridǝk ɵzgǝrtilidu»\+bd* — keqidǝ ⱨǝrbir nǝrsining xǝkli eniⱪ kɵrünmǝydu, ǝlwǝttǝ. Ⱪuyax nuri astida ⱨǝr yǝrning xǝkli oquⱪ kɵrünidu.\f*   
\m
\v 15  Ⱨǝm xuning bilǝn rǝzillǝrning «nur»i ulardin elip ketilidu;  
\m Kɵtürülgǝn bilǝklǝr sundurulidu.\f □ \fr 38:15 \ft \+bd «Ⱨǝm xuning bilǝn rǝzillǝrning «nur»i ulardin elip ketilidu; kɵtürülgǝn bilǝklǝr sundurulidu»\+bd* — demǝk, rǝzillǝr üqün ⱪarangƣuluⱪ ularning «nur»i, «kündüz»i, yǝni «hizmǝt ⱪilix» waⱪti bolidu. Tang sǝⱨǝr kelixi bilǝn ularning «nuri» elip ketilidu, xunglaxⱪa ular yaman ixlarni ⱪiliwǝrmǝydu, bǝlki jazalaxⱪa uqraydu. Bu sɵz yǝnǝ ⱪiyamǝt künining nurining kelixi bilǝn, ⱨazirⱪi gunaⱨliⱪ dunyaning ⱪarangƣuluⱪini buzup taxlaydiƣanliⱪinimu kɵrsǝtkǝn bir bexarǝt bolsa kerǝk.\f*   
\m
\v 16  Dengizdiki bulaⱪlarƣa sǝpǝr ⱪilip yǝtkǝnmusǝn?  
\m Okyanlarning ⱪǝridǝ mengip baⱪⱪanmusǝn?   
\m
\v 17  Ɵlümning dǝrwaziliri sanga axkarilanƣanmu?  
\m Ɵlüm sayisining dǝrwazilirini kɵrgǝnmusǝn?   
\m
\v 18  Əⱪling yǝr-zeminning qongluⱪiƣa yǝtkǝnmu?  
\m Ⱨǝmmisini bilgǝn bolsang eniⱪ bayan ⱪil!   
\m
\v 19  Nur turuxluⱪ jayƣa baridiƣan yol nǝdǝ?  
\m Ⱪarangƣuluⱪning bolsa, ǝsliy orni nǝdǝ?   
\m
\v 20  Sǝn \add buni bilip\add* ularni ɵz qegrasiƣa apiralamsǝn?  
\m Ularning ɵyigǝ mangidiƣan yollarni bilip yetǝlǝmsǝn?   
\m
\v 21  Ⱨǝǝ, rast, sǝn bilisǝn, qünki sǝn ularning qaƣliridin ilgiri tuƣulƣansǝn,  
\m Künliringning sani dǝrⱨǝⱪiⱪǝt kɵptin kɵptur!   
\m
\v 22  Ⱪar ⱪaqilanƣan hǝzinilǝrgǝ kirip kɵrdüngmu.  
\m Mɵldür ambirlirinimu kɵrüp baⱪtingmu?   
\m
\v 23  Bularni azab-oⱪubǝtlik zamanƣa ⱪaldurdum,  
\m Jǝng wǝ urux küni üqün tǝyyarlap ⱪoydum.\f □ \fr 38:23 \ft \+bd «Bularni azab-oⱪubǝtlik zamanƣa ⱪaldurdum, jǝng wǝ urux küni üqün tǝyyarlap ⱪoydum»\+bd* — 22- ⱨǝm 23-ayǝttǝ Hudaning ⱪar wǝ mɵldürni adǝmlǝrning rǝzillikini qǝklǝxkǝ wǝ yaki insanƣa tǝrbiyǝ berixkǝ ⱪoral süpitidǝ ixlitidiƣanliⱪi kɵrsitilidu.\f*   
\m
\v 24  Qaⱪmaⱪ degǝn ⱪandaⱪ yol bilǝn yerilidu?  
\m Xǝrⱪ xamili yǝr yüzidǝ ⱪandaⱪ yol bilǝn tarⱪitilidu?   
\m
\v 25  Yamƣur kǝlkünining qüxidiƣan ⱪanilini qepip tǝyyarliƣan kimdu?  
\m Güldürmamining qaⱪmiⱪi üqün yol tǝyyarliƣan kimdu?\f □ \fr 38:25 \ft \+bd «Yamƣur kǝlkünining qüxidiƣan ⱪanilini qepip tǝyyarliƣan kimdu?»\+bd* — yamƣurning yǝr yüzining mǝlum bir yerigǝ qüxidiƣanliⱪini, baxⱪa bir yerigǝ qüxmǝydiƣanliⱪini Huda awwal alaⱨidǝ bekitkǝnlikini kɵrsitidu.\f*   
\m
\v 26  Xundaⱪ ⱪilip yamƣur ⱨeq adǝm yoⱪ bolƣan yǝr yüzigǝ,  
\m Ⱨeq adǝmzatsiz dǝxt-bayawanƣa yaƣdurulmamdu?   
\m
\v 27  Xuning bilǝn qɵllǝxkǝn, ⱪurƣaⱪ tupraⱪlar ⱪandurulidu,  
\m Ot-qɵp bih urup kɵklǝp qiⱪmamdu?\f □ \fr 38:27 \ft \+bd «Yamƣur ... ⱨeq adǝmzatsiz dǝxt-bayawanƣa yaƣdurulidu... Ot-qɵp bih urup kɵklǝp qiⱪmamdu? (26-27-ayǝt)»\+bd* — Hudaning ⱪilidiƣan nurƣun ixlirining kɵrünüxtǝ adǝmlǝr bilǝn munasiwiti yoⱪtǝk ⱪilidu ⱨǝm adǝmning kɵzigǝ kɵrünmǝydu. Ⱨazirⱪi tǝbiiy pǝnlǝrgǝ asasǝn bilimizki, ǝslidǝ kerǝksiz dǝp ⱪaralƣan ⱨaywanlar ⱨǝm ɵsümlüklǝr tǝbiǝtning tǝngpungluⱪini asraxⱪa tolimu kerǝk. Dunyadiki bǝzi kiqikkinǝ ixlar tǝbiiy muⱨit tǝngpungluⱪiƣa qong tǝsir yǝtküzidu. Buningdin sirt, Huda Ayupⱪa: «Mǝn adǝmzatsiz dǝxt-bayawanda ɵskǝn gül-giyaⱨlarning güzǝllikidin (mǝyli sanga ⱨeq ǝⱨmiyǝtsiz bolsimu) ⱨuzur alƣum bolsa, sening nemǝ karing? Wǝ Mǝn ǝgǝr sǝn kɵrǝlmǝydiƣan ⱨǝm mǝⱪsitimni qüxǝnmǝydiƣan xunqǝ kɵp ixlarni ⱪilsam, ɵzüngning ixlirida ⱪilƣanlirimni qüxǝnmigǝn bolsangmu, sening baxⱪa ixliringda kɵrsǝtkǝn muⱨǝbbitimgǝ ⱪarap Manga tayinip ixǝnsǝng bolmamdu? Əgǝr bu ixlar pǝⱪǝt Ɵzümningla raziliⱪim üqün bolsa sǝnmu razi bolamsǝn?» — degǝndǝk bolsa kerǝk. 
\fp  Biz ahirda bu temida yǝnǝ tohtilip ɵtimiz.\f*  \x + \xo 38:27 \xt Zǝb. 107:35\x*   
\m
\v 28  Yamƣurning atisi barmu?  
\m Xǝbnǝmni kim tuƣⱪandu?   
\m
\v 29  Muz bolsa kimning baliyatⱪusidin qiⱪidu?  
\m Asmandiki aⱪ ⱪirawni bolsa kim dunyaƣa kǝltüridu?   
\m
\v 30  Xu qaƣda su ⱪetip taxtǝk bolidu,  
\m Qongⱪur dengizlarning yüzi ⱪetip tutaxturulidu.   
\m
\v 31  «Ⱪǝlb yultuzlar topi»ning baƣlimini baƣliyalamsǝn?  
\m Orionning rixtilirini boxitalamsǝn?\f □ \fr 38:31 \ft \+bd «Ⱪǝlb yultuzlar topi»\+bd* — bu türkümning yultuzlirining dǝrwǝⱪǝ bir-birigǝ baƣlinip turuxida sirliⱪ bir küq bar. Orion yultuz türkümidiki bǝzi yultuzlarning bir-birigǝ baƣlinidiƣan sirliⱪ küqimu bar.\f*  \x + \xo 38:31 \xt Ayup 9:9; Am. 5:8\x*   
\m
\v 32  «On ikki Zodiak yultuz türkümliri»ni ɵz pǝslidǝ elip qiⱪiralamsǝn?  
\m «Qong Eyiⱪ türkümi»ni Küqükliri bilǝn yetǝkliyǝlǝmsǝn?\f □ \fr 38:32 \ft \+bd «Qong Eyiⱪ türkümi»\+bd* — bu yultuz türkümi «Yǝttǝ Ⱪaraⱪqi» yaki «Yǝttǝ Ⱪozuⱪ» dǝpmu atilidu.\f*   
\b  
\m
\v 33  Asmanning ⱪanuniyǝtlirini bilip yǝtkǝnmusǝn?  
\m Asmanning yǝr üstigǝ süridiƣan ⱨɵkümlirini sǝn bǝlgilǝp ⱪoyƣanmu?\x + \xo 38:33 \xt Yǝr. 31:35\x*   
\m
\v 34  Sǝn awazingni kɵtürüp bulutlarƣiqǝ yǝtküzüp,  
\m Yamƣur yaƣdurup ɵzüngni ⱪiyan-taxⱪinlarƣa basturalamsǝn?   
\m
\v 35  Sǝn qaⱪmaⱪlarni buyrup ɵz yoliƣa mangduralamsǝn?  
\m Uning bilǝn ular: «Mana biz!» dǝp sanga jawab berǝmdu?   
\m
\v 36  Adǝmning iq-baƣriƣa danaliⱪ beƣixlap kirgüzgǝn kimdu?  
\m Əⱪilgǝ qüxinix ⱪabiliyitini bǝrgǝn kimdu?\x + \xo 38:36 \xt Ayup 32:8; Top. 2:26; Dan. 1:17\x*   
\m
\v 37  Bulutlarni danaliⱪ bilǝn saniƣan kim?  
\m Asmanlardiki su tulumlirini tɵkidiƣan kim?   
\m
\v 38  Buning bilǝn topa-qanglarni ⱪaturup uyul ⱪildurƣan,  
\m Qalmilarni bir-birigǝ qaplaxturƣuzƣan zadi kim?   
\b  
\m  
\s1 Ⱨaywanatlarning ⱨayatliⱪ sirliri  
\m
\v 39  «Qixi xir üqün ow owlap yürǝmsǝn,  
\m Xir küqüklirining ixtiⱨasini ⱪanduramsǝn?\x + \xo 38:39 \xt Zǝb. 104:21\x*   
\m
\v 40 Ular uwilirida zongziyip yürgǝn waⱪtida,  
\m Qatⱪalliⱪ iqidǝ turup tuzaⱪ ⱪoyup, \add sǝn ularƣa olja berǝlǝmsǝn\add*?   
\m
\v 41  Yemi kǝmqil bolup, ezip ketip yiraⱪⱪa ketip ⱪalƣanda,  
\m Baliliri Tǝngrigǝ iltija ⱪilip nalǝ-pǝryad kɵtürgǝndǝ,  
\m Taƣ ⱪaƣiliri ⱨǝm baliliri üqün yǝmni tǝminligǝn kimdu? \x + \xo 38:41 \xt Zǝb. 147:9; Mat. 6:26\x*   
\b  
\b  
\m  
\c 39
\s1 Ⱨaywanatlarning ⱨayatliⱪ sirliri — dawami  
\m
\v 1 Sǝn taƣdiki yawa ɵqkilǝrning ⱪaqan tuƣidiƣanliⱪini bilǝmsǝn?  
\m Jǝrǝnlǝrning baliliƣanliⱪini kɵzitip baⱪⱪanmusǝn?\x + \xo 39:1 \xt Zǝb. 29:9\x*   
\m
\v 2 Ularning boƣaz bolƣili nǝqqǝ ay bolƣanliⱪini saniyalamsǝn?  
\m Ularning balilaydiƣan waⱪtidin hǝwiring barmu?   
\m
\v 3 Ular ⱪǝddini püküp, yetip balilirini tuƣidu,  
\m Ular ɵzidiki tolƣaⱪni qiⱪirip taxlaydu;   
\m
\v 4 Ularning baliliri küqlinip yetilidu,  
\m Ular dalada ɵsüp, \add anisining\add* yenidin qiⱪip ⱪaytip kǝlmǝydu.\f □ \fr 39:4 \ft \+bd «Ular (yawa ɵqkilǝr) dalada ɵsüp, anisining yenidin qiⱪip ⱪaytip kǝlmǝydu»\+bd* — keyinki «ⱪoxumqǝ sɵz»imizdiki sɵⱨbitimizni kɵrüng.\f*   
\m
\v 5 Yawa exǝkni dalaƣa ⱪoyuwetip ǝrkinlikkǝ qiⱪarƣan kim?  
\m Xax exǝkning nohtilirini yexiwǝtkǝn kim?\f □ \fr 39:5 \ft \+bd «Xax exǝk»\+bd* — bu bǝlkim «yawa exǝk»ning yǝnǝ birhil atilixi boluxi mumkin. Ərǝblǝr uni yawayi ⱨaywanlar arisida ⱪoƣlap tutux ǝng ⱪiyin dǝp ⱪaraydu. \+bd «nohtiliri»\+bd* — yaki «asarǝtliri».\f*   
\m
\v 6 Qɵl-bayawanni uning ɵyi ⱪilƣanmǝn,  
\m Xorluⱪnimu uning turalƣusi ⱪilƣanmǝn.\x + \xo 39:6 \xt Ayup 24:5; Yǝr. 2:24\x*   
\m
\v 7 U xǝⱨǝrning ⱪiyⱪas-sürǝnliridin yiraⱪ turup uni mazaⱪ ⱪilidu;  
\m U exǝkqining warⱪirixinimu anglimaydu.   
\m
\v 8 U taƣlarni ɵz yayliⱪim dǝp kezidu,  
\m Xu yǝrdiki ⱨǝmmǝ gül-giyaⱨni izdǝp yüridu.   
\m
\v 9 Yawa kala bolsa hizmitinggǝ kirixkǝ razi bolamdu?  
\m Sening oⱪurungning yenida turuxⱪa unamdu?\f □ \fr 39:9 \ft \+bd «Yawa kala» \+bd*\+bdit yaki «awraⱪ»\+bdit* — ǝpsus, biz ⱨazir bu ⱨǝywǝtlik ⱨaywanlarni kɵrǝlmǝymiz. 1627-yili ularning nǝsli ⱪuriƣan. Bu ⱨaywan naⱨayiti yoƣan bolup, intayin küqlük idi. Uningdin bolƣan ⱨaywanlardin pǝⱪǝt pil wǝ su etila bar idi. Uni boyunturuⱪⱪa qetip ixⱪa selix ⱨǝrgiz mumkin ǝmǝs, ǝlwǝttǝ!\f*   
\m
\v 10  Yawa kalini tana bilǝn baƣlap, tapⱪa qüxürǝlǝmsǝn?!  
\m U sanga ǝgixip jilƣilarda mengip tirna tartamdu?   
\m
\v 11  Uning küqi zor bolƣanliⱪi üqün uningƣa tayinamsǝn?  
\m Əmgikingni uningƣa amanǝt ⱪilamsǝn?   
\m
\v 12  Danliringni ɵygǝ kɵtürüp ǝkilixni uningƣa tapxuramsǝn?  
\m «\add Danlirimni\add* haminimƣa yiƣixturidu» dǝp uningƣa ixǝnǝmsǝn?   
\b  
\m  
\s1 Tɵgiⱪux  
\m
\v 13  Tɵgiⱪux ⱪanatlirini xadliⱪ bilǝn ⱪaⱪidu,  
\m Biraⱪ bular lǝylǝkning ⱪanat uqliri ⱨǝm pǝylirigǝ yetǝmdu? \f □ \fr 39:13 \ft \+bd «Tɵgiⱪux ⱪanatlirini xadliⱪ bilǝn ⱪaⱪidu, biraⱪ bular lǝylǝkning ⱪanat uqliri ⱨǝm pǝylirigǝ yetǝmdu?»\+bd* — bizning tǝrjimimiz toƣra bolsa u «Tɵgiⱪuxning qirayliⱪ ⱪanatliri bolƣini bilǝn, u ⱨeq uqalmaydu, lǝylǝk qirayliⱪ uqidu» degǝn mǝnidǝ (lǝylǝk bolsa qong, aliqipar, küqlük bir ⱪux). 
\fp  Yǝnǝ bir hil tǝrjimisi: «Ⱪanat uqliri ⱨǝm pǝyliri meⱨribanliⱪni bildürǝmdu?», yǝni «Tɵgiⱪuxning ⱪanatliri meⱨribanliⱪni kɵrsǝtmǝydu, qünki u ɵz tuhumlirini yǝrgǝ salƣandin keyin ular bilǝn bǝzidǝ kari bolmaydu» degǝn mǝnidǝ bolidu. 
\fp  Tɵgiⱪux toƣruluⱪ keyinki sɵⱨbitimizni kɵrüng.\f*   
\m
\v 14  U tuhumlirini yǝrgǝ taxlap ⱪoyidu,  
\m Tuhumlirim topida issitilsun, dǝydu.   
\m
\v 15  Ularning tasadipiy dǝssilip yanjilidiƣanliⱪini,  
\m Dalidiki birǝr ⱨaywanning asanla ularni dǝssǝp-qǝylǝydiƣanliⱪini untuydu.   
\m
\v 16  Balilirini ɵzining ǝmǝstǝk baƣrini ⱪattiⱪ ⱪilidu;  
\m Uning tuƣutining ǝjri bikarƣa ketidu,  
\m Biraⱪ u pisǝnt ⱪilmiƣandǝk turidu.\f □ \fr 39:16 \ft \+bd «Balilirini ɵzining ǝmǝstǝk baƣrini ⱪattiⱪ ⱪilidu; uning tuƣutining ǝjri bikarƣa ketidu, biraⱪ u pisǝnt ⱪilmiƣandǝk turidu»\+bd* — ǝgǝr baxⱪa ⱨaywanlar tɵgiⱪuxning uwisini bayⱪap ⱪalƣan bolsa, tɵgiⱪux ular tuhumlirimni yemisun dǝp, bǝzidǝ ɵzi tuhumlirini dǝssǝp qeⱪiwetidu. 
\fp  Keyinki sɵⱨbitimiznimu kɵrüng.\f*   
\m
\v 17  Qünki Tǝngri uni kǝm ǝⱪil ⱪilƣan,  
\m Uningƣa danaliⱪni bǝrmigǝn.   
\m
\v 18  Ⱨalbuki, u yügürüx aldida mǝydisini yuⱪiriƣa kɵtürginidǝ,  
\m At ⱨǝm atliⱪlarni kǝmsitip mazaⱪ ⱪilidu. \f □ \fr 39:18 \ft \+bd «U yügürüx aldida mǝydisini yuⱪiriƣa kɵtürginidǝ, at ⱨǝm atliⱪlarni kǝmsitip mazaⱪ ⱪilidu»\+bd* — tɵgiⱪux intayin tez yügürǝlǝydu, qɵldǝ yaki ⱪumluⱪta bolsa attin ittik mangalaydu. Uni owlax intayin tǝs.\f*   
\b  
\m  
\s1 At  
\m
\v 19  Sǝn atⱪa küq beƣixliƣanmiding?  
\m Sǝn uning boyniƣa yǝlpünüp turidiƣan yaylini kiygüzgǝnmiding?   
\m
\v 20 Sǝn uni ⱨǝywǝtlik purⱪuxliri bilǝn adǝmni ⱪorⱪutidiƣan,  
\m Qekǝtkidǝk sǝkrǝydiƣan ⱪilalamsǝn?   
\m
\v 21  U ǝxǝddiylik bilǝn yǝr tatilap-zohqup,  
\m Ɵz küqidin xadlinip ketidu,  
\m Ⱪoralliⱪ ⱪoxun bilǝn jǝng ⱪilixⱪa atlinidu.   
\m
\v 22  U ⱪorⱪunqⱪa nisbǝtǝn külüpla ⱪoyidu,  
\m Ⱨeqnemidin ⱪorⱪmaydu;  
\m Ⱪiliqning bisidin u yanmaydu.   
\m
\v 23  Oⱪdan, julaliⱪ nǝyzǝ,  
\m Gɵrzimu uning yenida xaraⱪxiydu,   
\m
\v 24  U yǝrni aqqiⱪ ⱨǝm ƣǝzǝp bilǝn yutuwetidu,  
\m \add Jǝng\add* kanayini bir anglapla ⱨayajanlinip ⱪin-ⱪiniƣa patmay ketidu.   
\m
\v 25  Kanaylarning awazi bilǝnla u: «Ayⱨay!» dǝydu,  
\m U jǝngni yiraⱪtin purap bolidu.  
\m U sǝrkǝrdilǝrning towlaxlirini, jǝngqilǝrning warⱪiraxlirini huxalliⱪ bilǝn anglaydu.   
\b  
\m  
\s1 Sar wǝ bürküt  
\m
\v 26  Sar sening ǝⱪling bilǝn uqamdu,  
\m Ⱪanatlirini jǝnubⱪa ⱪarap kerǝmdu?\f □ \fr 39:26 \ft \+bd «Sar sening ǝⱪling bilǝn uqamdu, ⱪanatlirini jǝnubⱪa ⱪarap kerǝmdu?»\+bd* — bu ayǝt, bǝlkim, sarning pǝsillik kɵqüxini kɵrsitidu.\f*   
\m
\v 27  Bürküt buyruⱪung bilǝn yuⱪiriƣa pǝrwaz ⱪilip kɵtürülǝmdu,  
\m Uwisini yuⱪiriƣa salamdu?\x + \xo 39:27 \xt Yǝr. 49:16; Ob. 4\x*   
\m
\v 28  U ⱪoram taxning üstidǝ makanlixidu,  
\m U taƣning qoⱪⱪisiƣa ⱪonidu,  
\m Tik ⱪiyanimu turalƣusi ⱪilidu.   
\m
\v 29  Xu yǝrdin u owni paylap bayⱪiwalidu,  
\m Kɵzliri yiraⱪ-yiraⱪlarni kɵzitidu.   
\m
\v 30  Uning baliliri ⱪan xoraydu;  
\m Ɵltürülgǝnlǝr nǝdǝ bolsa, u xu yǝrdǝ bolidu». \f □ \fr 39:30 \ft \+bd «Ɵltürülgǝnlǝr nǝdǝ bolsa, u xu yǝrdǝ bolidu»\+bd* — bürküt ⱨǝm sar toƣruluⱪ «ⱪoxumqǝ sɵz»imizni kɵrüng. «Mat.» 24:28nimu kɵrüng.\f*  \x + \xo 39:30 \xt Mat. 24:28; Luⱪa 17:37\x*   
\b  
\b  
\m  
\c 40
\s1 Pǝrwǝrdigar Ayupⱪa yǝnǝ sɵz ⱪilidu  
\m
\v 1 Pǝrwǝrdigar Ayupⱪa yǝnǝ jawabǝn: —   
\m
\v 2 «Ⱨǝmmigǝ Ⱪadir bilǝn dǝwalaxidiƣan kixi uningƣa tǝrbiyǝ ⱪilmaⱪqimu?  
\m Tǝngrini ǝyibligüqi kixi jawab bǝrsun!» — dedi.\f □ \fr 40:2 \ft \+bd «Tǝngrini ǝyibligüqi kixi jawab bǝrsun!»\+bd* — Ayup Hudani ⱨǝⱪiⱪǝtǝn (Uning muⱨǝbbitidin gumanlinip) ǝyibligǝn. Biraⱪ Huda uning sǝmimiylikini üq dostning qirayliⱪ gepidin yahxi kɵridiƣandǝk ⱪilatti.\f*   
\m
\v 3 Ayup bolsa Pǝrwǝrdigarƣa jawabǝn: —   
\m
\v 4 «Mana, mǝn ⱨeqnemigǝ yarimaymǝn;  
\m Sanga ⱪandaⱪ jawab berǝlǝymǝn?  
\m Ⱪolum bilǝn aƣzimni etip gǝptin ⱪalay;\x + \xo 40:4 \xt Zǝb. 39:9-10\x*   
\m
\v 5 Bir ⱪetim dedim, mǝn yǝnǝ jawab bǝrmǝymǝn;  
\m Xundaⱪ, ikki ⱪetim desǝm mǝn ⱪayta sɵzlimǝymǝn» — dedi. \f □ \fr 40:5 \ft \+bd «Bir ⱪetim dedim.... ikki ⱪetim desǝm...»\+bd* — Ayupning bu kǝmtǝrlik sɵzi bǝlkim «Mening sɵzlirim kɵplikidin alliburun qǝktin exip kǝtti» degǝnlik boluxi mumkin.\f*   
\b  
\m  
\s1 Pǝrwǝrdigar kinayilik sɵz ⱪilidu  
\m
\v 6 Andin Pǝrwǝrdigar ⱪara ⱪuyun iqidin Ayupⱪa jawab berip mundaⱪ dedi: —   
\m
\v 7 «Ərkǝktǝk belingni qing baƣla,  
\m Andin Mǝn sǝndin soray;  
\m Sǝn Meni hǝwǝrdar ⱪilƣin.   
\m
\v 8 Sǝn dǝrwǝⱪǝ Mening ⱨɵkümimni pütünlǝy bikarƣa kǝtküzmǝkqimusǝn?  
\m Sǝn ɵzüngni ⱨǝⱪⱪaniy ⱪilimǝn dǝp, Meni natoƣra dǝp ǝyiblimǝkqimusǝn?\x + \xo 40:8 \xt Zǝb. 51:4, 6; Rim. 3:4\x*   
\m
\v 9 Sening Tǝngrining bilikidǝk \add küqlük\add* bir biliking barmu?  
\m Sǝn Uningdǝk awaz bilǝn güldürliyǝlǝmsǝn?   
\m
\v 10  Ⱪeni, ⱨazir ɵzüngni xan-xǝrǝp ⱨǝm salapǝt bilǝn beziwal!  
\m Ⱨǝywǝt ⱨǝm kɵrkǝmlik bilǝn ɵzüngni kiyindürüp,   
\m
\v 11  Ƣǝzipingning ⱪǝⱨrini qeqip taxliƣin,  
\m Xuning bilǝn ⱨǝrbir tǝkǝbburning kɵzigǝ tikilip ⱪarap,  
\m Andin uni pǝslǝxtürgin.\f □ \fr 40:11 \ft \+bd «Ƣǝzipingning ⱪǝⱨrini qeqip taxliƣin, xuning bilǝn ⱨǝrbir tǝkǝbburning kɵzigǝ tikilip ⱪarap, andin uni pǝslǝxtürgin»\+bd* — Hudaning küq-ⱪudriti ⱨǝm ƣǝzipi pǝⱪǝtla ⱨǝⱪⱪaniy mǝⱪsǝttǝ bolidu, ⱨǝrgiz haliƣanqǝ pǝⱪǝt insanlarning mǝjburiy «ibadǝt»iƣa erixix üqün ǝmǝs. Mǝsilǝn, muxu yǝrdǝ tǝkǝbburlarni dǝrⱨal ⱨalak ⱪilix ǝmǝs, ularƣa sǝwr-taⱪitini kɵrsitip, rǝⱨim-xǝpⱪǝtkǝ erixix pursitini yaritip awwal: «Tǝkǝbburlarni pǝslǝxtürüx»tǝ ixlitilidu.\f*   
\m
\v 12  Rast, ⱨǝrbir tǝkǝbburning kɵzigǝ tikilip ⱪarap,  
\m Andin uni boysundurƣin,  
\m Rǝzillǝrni ɵz ornida dǝssǝp yǝr bilǝn yǝksan ⱪil!\f □ \fr 40:12 \ft \+bd «Rast, ⱨǝrbir tǝkǝbburning kɵzigǝ tikilip ⱪarap, andin uni boysundurƣin, rǝzillǝrni ɵz ornida dǝssǝp yǝr bilǝn yǝksan ⱪil!»\+bd* — Huda Ayupni Ɵz alimining tǝhtigǝ olturuxⱪa tǝklip ⱪilidu. Ayup bu orunda olturƣinida toƣra ⱨɵküm qiⱪiralamdu, qiⱪiralmamdu? Bu ix pǝⱪǝtla küq-ⱪudrǝt mǝsilisi ǝmǝs. Adǝmdǝ «tǝkǝbburlar»ni pǝslǝxtürüp, «rǝzillǝrni ɵz ornida dǝssǝp yǝr bilǝn yǝksan ⱪilip» jazaliƣudǝk danaliⱪmu bolmisa, ⱨǝmmǝ ixni bilgǝn bolmisa wǝ pütünlǝy adil bolmisa bolmaydu. Hudaning rǝzillǝrning yǝr yüzigǝ ⱨɵküm sürüxidǝ Ɵz mǝⱪsiti ⱨǝm pilani bar. Əmdi uning bu pilanini qüxǝnmisǝ, ⱨǝrbir adǝmning ǝⱨwalini ǝtrapliⱪ bilmisǝ, hata ⱨɵküm qiⱪarmay ⱪalmaydu. Huda toƣruluⱪ Injilda deyilgǝndǝk: «Rǝbbimiz Ɵz wǝdisini (yǝni rǝzillikni jazalax, Ɵzining ⱨǝⱪⱪaniy ⱪilƣan kixilirini Ɵz yeniƣa elixⱪa bolƣan wǝdisini) orundaxni (bǝzilǝrning «keqiktürdi» dǝp oyliƣinidǝk) keqiktürgini yoⱪ, bǝlki ⱨeqkimning ⱨalak boluxini halimay, ⱨǝmmǝ insanning towa ⱪilixiƣa kirixini arzulap, silǝrgǝ kǝngqilik ⱪilip waⱪitni sozmaⱪta» («2Pet.» 3:9). Yamanlarning keyinrǝk towa ⱪilixini kim bilǝlǝydu? Buni bilidiƣan pǝⱪǝt Hudadur. Ayupning ⱪiyamǝt künidin asasǝn hǝwiri yoⱪ, ⱨǝm Huda muxu yǝrdǝ uningƣa u toƣrisida ⱨeqnǝrsǝ demigǝn.\f*   
\m
\v 13  Ularni birgǝ topiƣa kɵmüp ⱪoy,  
\m Yoxurun jayda ularning yüzlirini kepǝn bilǝn etip ⱪoyƣin;   
\m
\v 14  Xundaⱪ ⱪilalisang, Mǝn seni etirap ⱪilip mahtaymǝnki,  
\m «Ong ⱪolung ɵzüngni ⱪutⱪuzidu!».   
\b  
\m  
\s1 Begemottin alƣan sawaⱪ  
\m
\v 15  Mǝn sening bilǝn tǝng yaratⱪan begemotni kɵrüp ⱪoy;  
\m U kalidǝk ot-qɵp yǝydu.\f □ \fr 40:15 \ft \+bd «Begemot»\+bd* — ibraniy tilidiki bir sɵz. Uyƣur tiliƣa bu sɵz ǝrǝbqidin ⱪobul ⱪilinƣan bolup, «su eti» degǝn ⱨaywanni kɵrsitidu. Biraⱪ muxu ayǝtlǝr tǝswir ⱪilƣan ⱨaywan «su eti» ǝmǝs. Mǝsilǝn, 16-ayǝttǝ uning ⱪuyruⱪining kedir dǝrihidǝk qong ⱨǝm uzun bolidiƣanliⱪi kɵrsitilidu. 19-ayǝttǝ uning ⱨaywanlar iqidǝ ǝng qongi ikǝnliki kɵrsitilidu — demǝk, u birhil intayin qong othor ⱨaywan. Uning toƣrisidiki ayǝtlǝrni yiƣip, yǝkün qiⱪarsaⱪ, ⱨazir nǝsli ⱪuriƣan «brontosawr»ni (dinozawrning bir türi) kɵrsitixi mumkin. Bu zor qong ⱨaywanning uzunluⱪi 20 metr, eƣirliⱪi 100 tonna qiⱪatti. Ⱨazirⱪi zamandiki alimlarning bolsa bǝlkim bu hulasigǝ ⱪarxi qiⱪix mumkinqiliki bolƣini bilǝn, bu tǝswir ɵzi Ayupning dǝwridǝ bu atalmix «tarihning ilgiri»diki ⱨaywanning uning bilǝn zamandax bolƣanliⱪiƣa ⱪaltis ispat kɵrsitidu.\f*   
\m
\v 16  Mana, uning belidiki küqini,  
\m Ⱪorsaⱪ muskulliridiki ⱪudritini ⱨazir kɵrüp ⱪoy!   
\m
\v 17  U ⱪuyruⱪini kedir dǝrihidǝk egidu,  
\m Uning yotiliridiki singirliri bir-birigǝ qing toⱪup ⱪoyulƣan.   
\m
\v 18  Uning sɵngǝkliri mis turubidǝktur,  
\m Put-ⱪolliri tɵmür qoⱪmaⱪlarƣa ohxaydu.   
\m
\v 19  U Tǝngri yaratⱪan janiwarlarning bexidur,  
\m Pǝⱪǝt uning Yaratⱪuqisila uningƣa Ɵz ⱪiliqini yeⱪinlaxturalaydu.\f □ \fr 40:19 \ft \+bd «Pǝⱪǝt uning Yaratⱪuqisila uningƣa Ɵz ⱪiliqini yeⱪinlaxturalaydu»\+bd* — bu ayǝtning ikkinqi ⱪismini qünixix tǝs. Baxⱪa hil tǝrjimisimu uqrixi mumkin.\f*   
\m
\v 20  Taƣlar uningƣa yemǝklik tǝminlǝydu;  
\m U yǝrdǝ uning yenida daladiki ⱨǝrbir ⱨaywanlar oynaydu.   
\m
\v 21  U sǝdǝpgül dǝrǝhlikining astida yatidu,  
\m Ⱪomuxluⱪ ⱨǝm sazliⱪning salⱪinida yatidu.   
\m
\v 22  Sǝdǝpgüllüklǝr ɵz sayisi bilǝn uni yapidu;  
\m Ɵstǝngdiki tallar uni orap turidu.   
\m
\v 23  Ⱪara, dǝrya texip ketidu, biraⱪ u ⱨeq ⱨoduⱪmaydu;  
\m Ⱨǝtta Iordandǝk bir dǝryamu uning aƣziƣa ɵrkǝxlǝp urulsimu, yǝnila hatirjǝm turiweridu.   
\m
\v 24  Uning aldiƣa berip uni tutⱪili bolamdu?  
\m Uni tutup, andin burnini texip qülük ɵtküzgili bolamdu? \f □ \fr 40:24 \ft \+bd «...Uni tutup, andin burnini texip qülük ɵtküzgili bolamdu?»\+bd* — begemotning ǝⱨmiyiti toƣruluⱪ «ⱪoxumqǝ sɵz»imizni kɵrüng.\f*   
\b  
\b  
\m  
\c 41
\s1 Lewiatandin alƣan sawaⱪ  
\m
\v 1 Lewiatanni ⱪarmaⱪ bilǝn tartalamsǝn?  
\m Uning tilini arƣamqa bilǝn \add baƣlap\add* basalamsǝn?\f □ \fr 41:1 \ft \+bd «Lewiatan»\+bd* — yuⱪiriⱪi 3-bab, 8-ayǝttiki izaⱨatni kɵrüng.\f*   
\m
\v 2 Uning burniƣa ⱪomux qülükni kirgüzǝlǝmsǝn?  
\m Uning engikini tɵmür nǝyzǝ bilǝn texǝlǝmsǝn?   
\m
\v 3 U sanga arⱪa-arⱪidin iltija ⱪilamdu?  
\m Yaki sanga yawaxliⱪ bilǝn sɵz ⱪilamdu?   
\m
\v 4 U sǝn bilǝn ǝⱨdǝ tüzüp,  
\m Xuning bilǝn sǝn uni mǝnggü malay süpitidǝ ⱪobul ⱪilalamsǝn?   
\m
\v 5 Sǝn uni ⱪuxⱪaqni oynatⱪandǝk oynitamsǝn?  
\m Dedǝkliringning ⱨuzuri üqün uni baƣlap ⱪoyamsǝn?   
\m
\v 6 Tijarǝtqilǝr uning üstidǝ sodilixamdu?  
\m Uni sodigǝrlǝrgǝ bɵlüxtürüp berǝmdu?   
\m
\v 7 Sǝn uning pütkül terisigǝ atarnǝyzini sanjiyalamsǝn?  
\m Uning bexiƣa qanggak bilǝn sanjiyalamsǝn?!   
\m
\v 8 Ⱪolungni uningƣa birla tǝgküzgǝndin keyin,  
\m Bu jǝngni ǝslǝp ikkinqi undaⱪ ⱪilƣuqi bolmaysǝn!   
\m
\v 9 Mana, «\add uni boysundurimǝn\add*» degǝn ⱨǝrⱪandaⱪ ümid biⱨudiliktur;  
\m Ⱨǝtta uni bir kɵrüpla, ümidsizlinip yǝrgǝ ⱪarap ⱪalidu ǝmǝsmu?   
\m
\v 10  Uning jeniƣa tegixkǝ petinalaydiƣan ⱨeqkim yoⱪtur;  
\m Undaⱪta Mening aldimda turmaⱪqi bolƣan kimdur?\f □ \fr 41:10 \ft \+bd «Uning jeniƣa tegixkǝ petinalaydiƣan ⱨeqkim yoⱪtur; undaⱪta Mening aldimda turmaⱪqi bolƣan kimdur?»\+bd* — lewiatan insanƣa ɵgitidiƣan ǝng uluƣ ix Hudaning Ɵz ⱨǝywisini gǝwdilǝndürüxtur; insanlar lewiatanning uluƣluⱪini ⱨǝm tilsim kɵrkǝmlikigǝ ⱪarap Hudadin ǝyminixi kerǝktur. Oⱪurmǝnlǝrning «ⱪoxumqǝ sɵz»imizni kɵrüxini ümid ⱪilimiz.\f*   
\m
\v 11  Asman astidiki ⱨǝmmǝ nǝrsǝ Mening tursa,  
\m Mening aldimƣa kim kelip «manga tegixlikini bǝrginǝ» dǝp baⱪⱪan ikǝn,  
\m Mǝn uningƣa ⱪayturuxⱪa tegixlikmu?\f □ \fr 41:11 \ft \+bd «Mening aldimƣa kim kelip «manga tegixlikini bǝrginǝ» dǝp baⱪⱪan ikǝn»\+bd* — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «manga kim awwal bir nǝrsǝ bǝrgǝnikǝn, andin «manga tegixlikini bǝrginǝ» dǝp baⱪⱪan ikǝn?».\f*  \x + \xo 41:11 \xt Mis. 19:5; Ⱪan. 10:14; Zǝb. 24:1; 50:12; Rim. 11:35; 1Kor. 10:26, 28\x*   
\m
\v 12  \add Lewiatanning\add* ǝzaliri,  
\m Uning zor küqi,  
\m Uning tüzülüxining güzǝlliki toƣruluⱪ,  
\m Mǝn süküt ⱪilip turalmaymǝn.   
\m
\v 13  Kim uning sawutluⱪ tonini salduruwetǝlisun?  
\m Kim uning ⱪox engiki iqigǝ kiriwalalisun?\f □ \fr 41:13 \ft \+bd «...Kim uning ⱪox engiki iqigǝ kiriwalalisun?»\+bd* — baxⱪa nǝqqǝ hil tǝrjimiliri bar, mǝsilǝn: — «...Kim uning ikki ⱪur qixliri iqigǝ kiriwalalisun?» yaki «...Kim uningƣa yügǝnni yeⱪinlaxturalisun?».\f*   
\m
\v 14  Kim uning yüz dǝrwazilirini aqalalisun?  
\m Uning qixliri ǝtrapida wǝⱨimǝ yatidu.   
\m
\v 15 Ⱪasiraⱪlirining sǝpliri uning pǝhridur,  
\m Ular bir-birigǝ qing qaplaxturulƣanki,\f □ \fr 41:15 \ft \+bd «Ⱪasiraⱪlirining sǝpliri uning pǝhridur, ular bir-birigǝ qing qaplaxturulƣanki...»\+bd* — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «Uning pütün dümbisi ⱪasiraⱪlardur, ular bir-birigǝ qing qaplaxturulƣanki...»\f*   
\m
\v 16  Bir-birigǝ xamal kirmǝs yeⱪin turidu.   
\m
\v 17  Ularning ⱨǝrbiri ɵz ⱨǝmraⱨliriƣa qaplaxⱪandur;  
\m Bir-birigǝ ziq yepixturulƣan, ⱨeq ayrilmastur.   
\m
\v 18  Uning qüxkürüxliridin nur qaⱪnaydu,  
\m Uning kɵzliri sǝⱨǝrdiki ⱪapaⱪtǝktur.   
\m
\v 19  Uning aƣzidin otlar qiⱪip turidu;  
\m Ot uqⱪunliri sǝkrǝp qiⱪidu.   
\m
\v 20  Ⱪomux gülhanƣa ⱪoyƣan ⱪaynawatⱪan ⱪazandin qiⱪⱪan ⱨordǝk,  
\m Uning burun tɵxükidin tütün qiⱪip turidu;   
\m
\v 21  Uning nǝpisi kɵmürlǝrni tutaxturidu,  
\m Uning aƣzidin bir yalⱪun qiⱪidu.   
\m
\v 22  Boynida zor küq yatidu,  
\m Wǝⱨimǝ uning aldida sǝkrixip oynaydu.   
\m
\v 23  Uning ǝtliri ⱪat-ⱪat birlǝxtürülüp qing turidu;  
\m Üstidiki \add ⱪasiraⱪliri\add* yepixturulup, midirlimay turidu.   
\m
\v 24  Uning yüriki bǝǝyni taxtǝk mustǝⱨkǝm turidu,  
\m Ⱨǝtta tügmǝnning asti texidǝk mǝzmut turidu.   
\m
\v 25  U ornidin ⱪozƣalsa, palwanlarmu ⱪorⱪup ⱪalidu;  
\m Uning tolƣinip xawⱪunlixidin alaⱪzadǝ bolup ketidu.\f □ \fr 41:25 \ft \+bd «Uning tolƣinip xawⱪunlixidin alaⱪzadǝ bolup ketidu»\+bd* — baxⱪa birnǝqqǝ hil tǝrjimiliri uqrixi mumkin.\f*   
\m
\v 26  Birsi ⱪiliqni uningƣa tǝgküzsimu, ⱨeq ünümi yoⱪ;  
\m Nǝyzǝ, atarnǝyzǝ wǝ yaki qanggaⱪ bolsimu bǝribir ünümsizdur.   
\m
\v 27  U tɵmürni samandǝk,  
\m Misni por yaƣaqtǝk qaƣlaydu.   
\m
\v 28  Oⱪya bolsa uni ⱪorⱪitip ⱪaqⱪuzalmaydu;  
\m Salƣa taxliri uning aldida pahalƣa aylinidu.   
\m
\v 29  Toⱪmaⱪlarmu pahaldǝk ⱨeqnemǝ ⱨesablanmaydu;  
\m U nǝyzǝ-xǝxbǝrning tǝnglinixigǝ ⱪarap külüp ⱪoyidu.\f □ \fr 41:29 \ft \+bd «xǝxbǝr»\+bd* — bexi tikǝndǝk bolƣan uzun birhil nǝyzǝ.\f*   
\m
\v 30  Uning asti ⱪismi bolsa ɵtkür sapal parqiliridur;  
\m U lay üstigǝ qong tirna bilǝn tatiliƣandǝk iz ⱪalduridu.\f □ \fr 41:30 \ft \+bd «Uning asti ⱪismi bolsa ɵtkür sapal parqiliridur»\+bd* — yaki «Uning asti ⱪismi bolsa, bǝǝyni ⱪiyiⱪ taxlardur».\f*   
\m
\v 31  U dengiz-okyanlarni ⱪazandǝk ⱪaynitiwetidu;  
\m U dengizni ⱪazandiki mǝlⱨǝmdǝk waraⱪxitidu;   
\m
\v 32  U mangsa mangƣan yoli parⱪiraydu;  
\m Adǝm \add buȥƣunlarni kɵrüp\add* qongⱪur dengizni ap’aⱪ qaqliⱪ boway dǝp oylap ⱪalidu.   
\m
\v 33  Yǝr yüzidǝ uning tǝngdixi yoⱪtur,  
\m U ⱨeq ⱪorⱪmas yaritilƣan.   
\m
\v 34  U büyüklǝrning ⱨǝrⱪandiⱪiƣa \add jür’ǝt bilǝn\add* nǝzǝr selip, ⱪorⱪmaydu;  
\m U barliⱪ mǝƣrur ⱨaywanlarning padixaⱨidur». \f □ \fr 41:34 \ft \+bd «U barliⱪ mǝƣrur ⱨaywanlarning padixaⱨidur»\+bd* — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «U barliⱪ mǝƣrur bolƣuqilarning padixaⱨidur». 
\fp  Oⱪurmǝnlǝrning lewiatandin alƣan sawaⱪlar toƣruluⱪ «ⱪoxumqǝ sɵz»diki sɵⱨbitimizni kɵrüxini ümid ⱪilimiz.\f*   
\b  
\b  
\m  
\c 42
\s1 Pǝrwǝrdigarƣa sirdax dost bolux  
\m
\v 1 Ayup Pǝrwǝrdigarƣa jawab berip mundaⱪ dedi: —   
\m
\v 2 «Ⱨǝmmǝ ixni ⱪilalaydiƣiningni,  
\m Ⱨǝrⱪandaⱪ muddiayingni tosiwalƣili bolmaydiƣinini bildim!   
\m
\v 3 «Nǝsiⱨǝtni tuturuⱪsiz sɵzlǝr bilǝn hirǝlǝxtürgǝn kim?»  
\m Bǝrⱨǝⱪ, mǝn ɵzüm qüxǝnmigǝn ixlarni dedim,  
\m Mǝn ǝⱪlim yǝtmǝydiƣan tilsimat ixlarni eyttim.\f □ \fr 42:3 \ft \+bd ««Nǝsiⱨǝtni tuturuⱪsiz sɵzlǝr bilǝn hirǝlǝxtürgǝn kim?» Bǝrⱨǝⱪ, mǝn ɵzüm qüxǝnmigǝn ixlarni dedim...»\+bd* — Ayup Hudaning (38:2) soriƣan soaliƣa jawab bǝrginidǝ, Hudaning Ɵzigǝ ǝsli tǝnbiⱨ bǝrgǝn sɵzlirini ⱪobul ⱪilip hataliⱪini iⱪrar ⱪilip, jawab berip: — «Mǝn!» degǝndǝk, ɵzigǝ bu jawabkarliⱪni alidu. Biraⱪ yuⱪirida deginimizdǝk, uning üq dosti ⱨǝm Elihumu ohxaxla «nǝsiⱨǝtni tuturuⱪsiz sɵzlǝr bilǝn hirǝlǝxtürgǝn» idi, dǝp ⱪaraymiz.\f*  \x + \xo 42:3 \xt Ayup 38:2; Zǝb. 40:5; 131:1; 138:6; 139:6\x*   
\m
\v 4 Anglap baⱪⱪaysǝn, sɵzlǝp berǝy;  
\m Mǝn Sǝndin soray, Sǝn meni hǝwǝrdar ⱪilƣaysǝn.   
\m
\v 5 Mǝn ⱪuliⱪim arⱪiliⱪ hǝwiringni angliƣanmǝn,  
\m Biraⱪ ⱨazir kɵzüm Seni kɵriwatidu.\f □ \fr 42:5 \ft \+bd «Anglap baⱪⱪaysǝn, sɵzlǝp berǝy; mǝn Sǝndin soray, Sǝn meni hǝwǝrdar ⱪilƣaysǝn»\+bd* — bǝzi xǝrⱨqilǝr bu sɵzlǝrni Hudaningki (38:3, 40:7), Ayup pǝⱪǝt ularni nǝⱪil kǝltürüp ǝslitidu, dǝp ⱪaraydu. Lekin bizningqǝ Ayup ularni ɵzining qin kɵnglidiki gepi ⱪilip ixlitidu.\f*   
\m
\v 6 Xuning üqün mǝn ɵz-ɵzümdin nǝprǝtlinimǝn,  
\m Xuning bilǝn topa-qanglar wǝ küllǝr arisida towa ⱪildim». \f □ \fr 42:6 \ft \+bd «Topa-qanglar wǝ küllǝr arisida towa ⱪildim»\+bd* — ⱪǝdimdǝ ⱪattiⱪ towa ⱪilix, puxayman ⱪilix, matǝm tutuxlar «topa-qanglar wǝ küllǝr arisida» olturux arⱪiliⱪ bildürülǝtti.\f*   
\b  
\m  
\s1 Əsligǝ kǝltürülüx  
\m
\v 7 Pǝrwǝrdigar Ayupⱪa bu sɵzlǝrni ⱪilƣandin keyin xundaⱪ boldiki, Pǝrwǝrdigar Temanliⱪ Elifazƣa mundaⱪ dedi: —  
\m «Mening ƣǝzipim sanga ⱨǝm ikki dostungƣa ⱪarap ⱪozƣaldi; qünki silǝr Mening toƣramda Ɵz ⱪulum Ayup toƣra sɵzligǝndǝk sɵzlimidinglar.\f □ \fr 42:7 \ft \+bd «Mening ƣǝzipim ... ⱪozƣaldi; qünki silǝr Mening toƣramda Ɵz ⱪulum Ayup toƣra sɵzligǝndǝk sɵzlimidinglar»\+bd* — Hudaning bu sɵzi, bolupmu «Mening ⱪulum Ayup \+bd Mening\+bd* toƣramda toƣra sɵzligǝn» degini, bizgǝ aqⱪuq bolup, üq dostning wǝ Ayupning bayanliridin toƣra wǝ natoƣra yǝrlirini pǝrⱪ etix üqün ⱨalⱪiliⱪ rol oyniƣusi.\f*  
\v 8 Biraⱪ ⱨazir ɵzünglar üqün yǝttǝ torpaⱪ ⱨǝm yǝttǝ ⱪoqⱪarni elip, ⱪulum Ayupning yeniƣa berip, ɵz-ɵzünglar üqün kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ sununglar; ⱪulum Ayup silǝr üqün dua ⱪilidu; qünki Mǝn uni ⱪobul ⱪilimǝn; bolmisa, Mǝn ɵz nadanliⱪliringlarni ɵzünglarƣa ⱪayturup berǝy; qünki silǝr Mening toƣramda ⱪulum Ayup toƣra sɵzligǝndǝk toƣra sɵzlimidinglar».\f □ \fr 42:8 \ft \+bd «Ⱪulum Ayup silǝr üqün dua ⱪilidu»\+bd* — roxǝnki, Huda Ayupⱪa ixinidu, kɵzi Ayupning dosti üqün dua ⱪilixⱪa razi bolidiƣanliⱪiƣa yetidu.\f*   
\m
\v 9 Xuning bilǝn Temanliⱪ Elifaz, Xuhaliⱪ Bildad wǝ Naamatliⱪ Zofar üqǝylǝn berip Pǝrwǝrdigar ularƣa deginidǝk ⱪildi; ⱨǝmdǝ Pǝrwǝrdigar Ayupning duasini ⱪobul ⱪildi.   
\m
\v 10  Xuning bilǝn Ayup dostliri üqün dua ⱪiliwidi, Pǝrwǝrdigar uni azab-ⱪiyinqiliⱪliridin ⱪayturup, ǝsligǝ kǝltürdi; Pǝrwǝrdigar Ayupⱪa burunⱪidin ikki ⱨǝssǝ kɵp bǝrdi. \f □ \fr 42:10 \ft \+bd «Pǝrwǝrdigar uni azab-ⱪiyinqiliⱪliridin ⱪayturup, ǝsligǝ kǝltürdi»\+bd* — ibraniy tilida: «Pǝrwǝrdigar Ayupni ǝsirlikidin ǝsligǝ kǝltürdi».\f*  
\v 11  Xuning bilǝn uning barliⱪ aka-uka, aqa-singil wǝ uningƣa ilgiri dost-aƣinǝ bolƣanlarning ⱨǝmmisi uning yeniƣa kǝldi. Ular uning ɵyidǝ olturup uning bilǝn billǝ tamaⱪlandi; uningƣa ⱨesdaxliⱪ ⱪilixip, Pǝrwǝrdigar uningƣa kǝltürgǝn barliⱪ azab-oⱪubǝtlǝr toƣrisida tǝsǝlli berixti; ⱨǝmdǝ ⱨǝrbir adǝm uningƣa bir tǝnggidin kümüx, birdin altun ⱨalⱪa berixti. \f □ \fr 42:11 \ft \+bd «ⱨǝrbir adǝm uningƣa bir tǝnggidin kümüx, birdin altun ⱨalⱪa berixti»\+bd* — axu waⱪitta bǝlkim tǝnggǝ-tilladǝk pul yoⱪ, pǝⱪǝt altun-kümüx parqiliri boluxi mumkin.\f*  
\v 12  Pǝrwǝrdigar Ayupⱪa keyinki künliridǝ burunⱪidin kɵprǝk bǝht-bǝrikǝt ata ⱪildi; uning on tɵt ming ⱪoyi, altǝ ming tɵgisi, bir ming ⱪoxluⱪ kalisi, bir ming mada exiki bar boldi.  
\v 13  Uningdin yǝnǝ yǝttǝ oƣul, üq ⱪiz tuƣuldi. \f □ \fr 42:13 \ft \+bd «Uningdin yǝnǝ yǝttǝ oƣul, üq ⱪiz tuƣuldi»\+bd* — Pǝrwǝrdigar Ayupⱪa «tirilix» toƣruluⱪ biwasitǝ ⱨeqⱪandaⱪ gǝp ⱪilmidi. Biraⱪ tekisttǝ (10-ayǝt) mundaⱪ deyilidu: — «Pǝrwǝrdigar uningƣa burunⱪidin ikki ⱨǝssǝ kɵp bǝrdi». Ⱨaywanlarning sani bolsa ikki ⱨǝssǝ dǝrijidǝ kɵpǝytildi. Mǝsilǝn, ǝslidǝ uning yǝttǝ ming ⱪoyi bar idi; ⱨazir uning on tɵt ming ⱪoyi bar boldi, ⱪatarliⱪlar. Biraⱪ ǝslidǝ uning «on balisi, yǝni yǝttǝ oƣli, üq ⱪizi» bar idi; ⱨazir bolsa uning on tɵt oƣli, altǝ ⱪizi bar bolux kerǝkⱪu? Əmǝliyǝttǝ u ⱪiyamǝt künidǝ ⱪaytidin ǝslidiki yǝttǝ oƣli, üq ⱪizi bilǝn jǝm bolidu. Xu qaƣda u ⱨǝⱪiⱪǝtǝn on baliliⱪla ǝmǝs, bǝlki yigirmǝ baliliⱪ bolidu. Ayup yengi balilirining oninqisi bilǝn tohtap ⱪelixi bilǝn, bǝlkim bu «ikki ⱨǝssǝ» degǝn ix kǝlgüsidǝ qoⱪum bir tirilixni kɵrsitidu, mǝn ǝslidiki on sɵyümlük balamdin pǝⱪǝt waⱪitliⱪ ayrildim, dǝp oylaxⱪa baxliƣan bolsa kerǝk. Xunga bizningqǝ tirilix toƣruluⱪ bu ixlardin bexarǝt aldi. 
\fp  Demǝk, «Pǝrwǝrdigar uningƣa burunⱪidin ikki ⱨǝssǝ kɵp bǝrdi» — ⱪiyamǝt küni Ayup ularning tirildürülüxi bilǝnla yǝnila huxalliⱪ bilǝn ular bilǝn jǝm bolup, on tɵt oƣli, altǝ ⱪizi bilǝn didarlixip, «yengi asman, yengi zemin»da billǝ olturup ƣizalinidu.\f*  
\v 14  U ⱪizlirining birinqisining ismini «Yemimaⱨ», ikkinqisining ismini «Kǝziyǝ», üqinqisining ismini «Kǝrǝn-hapuⱪ» dǝp ⱪoydi. \f □ \fr 42:14 \ft \+bd «Yemimaⱨ»\+bd* — «pahtǝk» degǝn mǝnidǝ. 
\fp  «Kǝziyǝ» — «darqin» (huxpuraⱪliⱪ bir hil ǝtir) degǝn mǝnidǝ. 
\fp  «Kǝrǝn-hapuⱪ» — «sürmǝ münggüz» (sürmigǝ tolƣan bir münggüz) degǝn mǝnidǝ.\f*  
\v 15  Pütkül zeminda Ayupning ⱪizliridǝk xunqǝ güzǝl ⱪizlarni tapⱪili bolmaytti; atisi ularni aka-ukiliri bilǝn ohxax mirashor ⱪildi.\f □ \fr 42:15 \ft \+bd «atisi ularni aka-ukiliri bilǝn ohxax mirashor ⱪildi»\+bd* — bǝlkim yengi ailisi üqün minnǝtdarliⱪini bildürüx, yaki uning ⱨazirⱪi bayliⱪlirining molluⱪini bildürüx üqün xundaⱪ ⱪilƣan.\f*   
\m
\v 16  Bu ixlardin keyin Ayup bir yüz ⱪiriⱪ yil yaxap, ɵz oƣullirini, oƣullirining oƣullirini, ⱨǝtta tɵtinqi ǝwladⱪiqǝ, yǝni ǝwrilirinimu kɵrgǝn.  
\v 17  Xuning bilǝn Ayup yaxinip, künliridin ⱪanaǝt tepip alǝmdin ɵtti.