\id JDG
\h Batur Ⱨakimlar 
\toc1 Batur Ⱨakimlar 
\toc2 Batur Ⱨakimlar 
\toc3 Ⱨak. 
\mt1 Batur Ⱨakimlar  
\c 1
\s1 Israillarning Ⱪanaaniylar bilǝn jǝng ⱪilip, zeminini ⱪismǝn igilixi  
\m
\v 1 Wǝ Yǝxua wapat bolƣandin keyin xundaⱪ boldiki, Israillar Pǝrwǝrdigardin: — Bizdin kim awwal qiⱪip Ⱪanaaniylar bilǝn soⱪuxsun? — dǝp soridi.\f □ \fr 1:1 \ft \+bd «Wǝ Yǝxua wapat bolƣandin keyin xundaⱪ boldiki...»\+bd* — muxu jümlǝ «Wǝ» degǝn sɵz bilǝn baxlinip, «Batur Ⱨakimlar» degǝn kitabning «Yǝxua» degǝn kitab bilǝn ziq baƣlanƣanliⱪini kɵrsitidu. «Yǝxua» 24:33-ayǝtni kɵrüng. Mǝzkur kitab «Yǝxua» degǝn kitabning dawamidur.\f*  \x + \xo 1:1 \xt Ⱨak. 20:18\x*   
\m
\v 2 Pǝrwǝrdigar sɵz ⱪilip: — Yǝⱨuda qiⱪsun; mana, Mǝn zeminni uning ⱪoliƣa tapxurdum, — dedi.\f □ \fr 1:2 \ft \+bd «Yǝⱨuda»\+bd* — muxu yǝrdǝ Yǝⱨuda ⱪǝbilisini kɵrsitidu.\f*   
\m
\v 3 U waⱪitta Yǝⱨuda akisi Ximeonƣa: — Sǝn mening bilǝn billǝ Ⱪanaaniylar bilǝn soⱪuxuxⱪa, manga qǝk taxlinip miras ⱪilinƣan zeminƣa qiⱪsang, mǝnmu sanga qǝk taxlinip miras ⱪilinƣan zeminƣa sǝn bilǝn billǝ qiⱪip \add soⱪuximǝn\add*, dewidi, Ximeon uning bilǝn billǝ qiⱪti.\f □ \fr 1:3 \ft \+bd «Ximeon»\+bd* — muxu yǝrdǝ Ximeon ⱪǝbilisini kɵrsitidu. \+bd «Sǝn mening bilǝn billǝ Ⱪanaaniylar bilǝn soⱪuxuxⱪa, manga qǝk taxlinip miras ⱪilinƣan zeminƣa qiⱪsang,....»\+bd* — muxu ayǝttiki «sǝn», «mǝn», «manga», «uning» degǝnlǝr ⱪǝbilidiki kɵp adǝmlǝrni kɵristidu.\f*   
\m
\v 4 Yǝⱨuda u yǝrgǝ qiⱪⱪanda, Pǝrwǝrdigar Ⱪanaaniylar wǝ Pǝrizziylǝrni ularning ⱪoliƣa tapxurdi. Xuning bilǝn ular Bezǝk degǝn jayda ularni urup ⱪirip, on ming adimini ɵltürdi.  
\v 5 Ular Bezǝktǝ Adoni-Bezǝk degǝn padixaⱨ bilǝn uqrixip ⱪelip, uning bilǝn soⱪuxup Ⱪanaaniylar bilǝn Pǝrizziylǝrni urup ⱪirdi. \f □ \fr 1:5 \ft \+bd «Adoni-Bezǝk»\+bd* — bǝlkim xu padixaⱨning ismi ǝmǝs, bǝlkim uning unwani boluxi mumkin; mǝnisi «Bezǝkning ǝmiri».\f*  
\v 6 Adoni-bezǝk ⱪaqti, ular ⱪoƣlap berip, uni tutuwelip, ⱪollirining qong barmiⱪi bilǝn putlirining qong barmiⱪini kesiwǝtti.  
\v 7 Xuning bilǝn Adoni-Bezǝk: — Əyni qaƣda ⱪollirining qong barmiⱪi bilǝn putlirining qong barmiⱪi kesiwetilgǝn yǝtmix padixaⱨ dastihinimning tegidiki uwaⱪlarni terip yegǝnidi. Mana ǝmdi Huda mening ⱪilƣanlirimni ɵzümgǝ yandurdi, dedi.  
\m Andin ular uni Yerusalemƣa elip bardi, keyin u xu yǝrdǝ ɵldi.\f □ \fr 1:7 \ft \+bd «...Andin ular \+bd*\+bdit Adoni-Bezǝkni\+bdit* Yerusalemƣa elip bardi, keyin u xu yǝrdǝ ɵldi» — Yǝⱨuda wǝ Ximeonlarning Adoni-Bezǝkni tirik ⱪalduruxi Musa pǝyƣǝmbǝr wǝ Yǝxua pǝyƣǝmbǝrning bu taipilǝr toƣrisida tapiliƣiniƣa hilap idi (mǝsilǝn, «Ⱪan.» 7:16, «Yǝ.» 10:40, 11:12).\f*   
\b  
\m
\v 8 Yǝⱨudalar Yerusalemƣa ⱨujum ⱪilip xǝⱨǝrni ixƣal ⱪildi; ular u yǝrdǝ olturƣuqilarni ⱪiliqlap ⱪirip, xǝⱨǝrgǝ ot ⱪoyuwǝtti.   
\m
\v 9 Andin Yǝⱨudalar qüxüp, taƣliⱪ rayon, jǝnubdiki Nǝgǝw wǝ Xǝfǝlaⱨ oymanliⱪida turuwatⱪan Ⱪanaaniylar bilǝn soⱪuxti.\x + \xo 1:9 \xt Yǝ. 10:36; 11:21; 15:13\x*   
\m
\v 10 Andin Yǝⱨudalar Ⱨebrondiki Ⱪanaaniylarƣa ⱨujum ⱪilip, Xexay, Aⱨiman wǝ Talmaylarni urup ⱪirdi (ilgiri Ⱨebron «Kiriat-Arba» dǝp atilatti). \f □ \fr 1:10 \ft \+bd «Xexay, Aⱨiman wǝ Talmaylar»\+bd* — bu üq adǝm gigant idi («Yǝ.» 15:14).\f*  \x + \xo 1:10 \xt Yǝ. 15:14\x*  
\v 11 Andin ular u yǝrdin qiⱪip, Dǝbirdǝ turuwatⱪanlarƣa ⱨujum ⱪildi (ilgiri Dǝbir «Kiriat-Sǝfǝr» dǝp atilatti).\x + \xo 1:11 \xt Yǝ. 15:15-19.\x*   
\b  
\m
\v 12 Kalǝb: — Kimki Kiriat-Sǝfǝrgǝ ⱨujum ⱪilip uni alsa, uningƣa ⱪizim Aksaⱨni hotunluⱪⱪa berimǝn, degǝnidi.   
\m
\v 13 Kalǝbning ukisi Kenazning oƣli Otniyǝl uni ixƣal ⱪildi, Kalǝb uningƣa ⱪizi Aksaⱨni hotunluⱪⱪa bǝrdi.  
\v 14 Wǝ xundaⱪ boldiki, ⱪiz \add yatliⱪ bolup\add* uning ⱪexiƣa barar qaƣda, erini atisidin bir parqǝ yǝr soraxⱪa ündidi. Aksaⱨ exǝktin qüxüxigǝ Kalǝb uningdin: — Sening nemǝ tǝliping bar? — dǝp soridi.\f □ \fr 1:14 \ft \+bd «Aksaⱨ exǝktin qüxüxigǝ Kalǝb uningdin ... soridi»\+bd* — bu ix sǝl sirliⱪ tuyulidu. Nemixⱪa otniyǝlning ɵzi bu tǝlǝpni ⱪoymaydu? Aksaⱨ toyƣa barƣanda uning atisimu uningƣa ⱨǝmraⱨ bolup barƣan bolsa kerǝk; xuning bilǝn Otniyǝlningkigǝ barƣanda Aksaⱨ ɵzi aldirap ketip biwasitǝ atisiƣa xu tǝlǝpni ⱪoyƣan bolsa kerǝk.\f*   
\m
\v 15 U jawab berip: — Meni alaⱨidǝ bir bǝrikǝtligǝysǝn; sǝn manga Nǝgǝwdin \add ⱪaƣjiraⱪ\add* yǝr bǝrgǝnikǝnsǝn, manga birnǝqqǝ bulaⱪnimu bǝrgǝysǝn, dedi. Xuni dewidi, Kalǝb uningƣa üstün bulaⱪlar bilǝn astin bulaⱪlarni bǝrdi.\f □ \fr 1:15 \ft \+bd «sǝn manga Nǝgǝwdin ⱪaƣjiraⱪ yǝr bǝrgǝnikǝnsǝn»\+bd* — ibraniy tilida pǝⱪǝt «sǝn manga Nǝgǝwdin yǝr bǝrgǝnikǝnsǝn...» deyilidu. Əmǝliyǝttǝ Dǝbir degǝn xǝⱨǝr Nǝgǝwdǝ ǝmǝs (Nǝgǝw Yǝⱨudaning jǝnubiy tǝripidiki qɵllük idi); bǝlki taƣliⱪ rayonda idi. Lekin ǝtrapida su az bolƣaqⱪa, Aksaⱨ xu yǝrni «Nǝgǝwdǝk (demǝk, ⱪaƣjiraⱪ) bir yǝr» dǝp puritidu.\f*   
\b  
\m
\v 16 Musaning ⱪeynatisining ǝwladliri bolƣan Keniylǝr Yǝⱨudaƣa ⱪoxulup «Ⱨormiliⱪ Xǝⱨǝr»din qiⱪip Aradning jǝnub tǝripidiki Yǝⱨuda qɵligǝ berip, xu yǝrdiki hǝlⱪ bilǝn billǝ turƣanidi.\f □ \fr 1:16 \ft \+bd «Ⱨormiliⱪ Xǝⱨǝr»\+bd* — Yerihoning baxⱪa bir nami. Yǝxua Yeriho xǝⱨirini harabǝ ⱪilƣanidi («Yǝ.» 6:24); xunga «Ⱨormiliⱪ Xǝⱨǝr» muxu yǝrdǝ Yerihoning ǝtraplirini kɵrsǝtsǝ kerǝk. \+bd «Musaning ⱪeynatisining ǝwladliri bolƣan Keniylǝr Yǝⱨudaƣa ⱪoxulup ... xu yǝrdiki hǝlⱪ bilǝn billǝ turƣanidi»\+bd* — bu hǝwǝrni berixning sǝwǝbi Keniylǝrning Yǝⱨuda ⱪǝbilisidikilǝrgǝ bolƣan amraⱪliⱪini kɵrsitixtin ibarǝt bolsa kerǝk.\f*   
\m
\v 17 Yǝⱨuda bolsa akisi Ximeon bilǝn billǝ berip, Zǝfat xǝⱨiridǝ turuwatⱪan Ⱪanaaniylarni urup ⱪirip, xǝⱨǝrni mutlǝⱪ wǝyran ⱪildi; xuning bilǝn xǝⱨǝrning ismi «Hormaⱨ» dǝp atalƣan.\f □ \fr 1:17 \ft \+bd «Ⱨormaⱨ»\+bd* — buning mǝnisi «wǝyran ⱪilix».\f*   
\m
\v 18 Andin Yǝⱨudalar Gaza bilǝn uning ǝtrapini, Axkelon bilǝn uning ǝtrapini, Əkron bilǝn uning ǝtrapini igilidi.  
\v 19 Pǝrwǝrdigar Yǝⱨuda bilǝn billǝ bolƣaq, ular taƣliⱪ yurtni mǝƣlup ⱪilip aldi; lekin jilƣidikilǝrni bolsa, ularning tɵmür jǝng ⱨarwiliri bolƣaqⱪa, ularni zeminidin ⱪoƣliwetǝlmidi.\f □ \fr 1:19 \ft \+bd «...jilƣidikilǝr»\+bd* — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «... tɵwǝn yurttikilǝr».\f*   
\m
\v 20 Ular Musaning buyruƣinidǝk Ⱨebronni Kalǝbkǝ bǝrdi. Xuning bilǝn Kalǝb Anakning üq oƣlini u yǝrdin ⱪoƣliwǝtti.\x + \xo 1:20 \xt Qɵl. 14:24; Yǝ. 14:13\x*   
\b  
\m
\v 21 Lekin Binyaminlar bolsa Yerusalemda olturuwatⱪan Yǝbusiylarni ⱪoƣlap qiⱪiriwetǝlmidi; xunga ta bügüngiqǝ Yǝbusiylar Binyaminlar bilǝn Yerusalemda billǝ turmaⱪta.   
\b  
\m
\v 22 Yüsüpning jǝmǝti Bǝyt-Əlgǝ ⱨujum ⱪildi; Pǝrwǝrdigar ular bilǝn billǝ idi.  
\v 23 Yüsüpning jǝmǝti Bǝyt-Əlning ǝⱨwalini bilip kelixkǝ qarliƣuqilarni ǝwǝtti (ilgiri xǝⱨǝrning nami Luz idi). \x + \xo 1:23 \xt Yar. 28:19\x*  
\v 24 Qarliƣuqilar xǝⱨǝrdin bir kixining qiⱪip keliwatⱪinini bayⱪap uningƣa: — Xǝⱨǝrgǝ kiridiƣan yolni bizgǝ kɵrsitip ⱪoysang, sanga xapaǝt kɵrsitimiz, — dedi.   
\m
\v 25 Xuning bilǝn xu kixi xǝⱨǝrgǝ kiridiƣan yolni ularƣa kɵrsitip ⱪoydi. Ular berip xǝⱨǝrdikilǝrni urup ⱪiliqlidi; lekin u adǝm bilǝn ailisidikilǝrni aman ⱪoydi. \f □ \fr 1:25 \ft \+bd «... xu kixi xǝⱨǝrgǝ kiridiƣan yolni ularƣa kɵrsitip ⱪoydi»\+bd* — Yüsüpning jǝmǝtidikilǝr xǝⱨǝrni alliⱪaqan ⱪorxiwalƣanidi; bu kixi xǝⱨǝrgǝ kiridiƣan mǝhpiy yolni kɵrsitip ⱪoyƣan ohxaydu.\f*  
\v 26 U adǝm keyin Ⱨittiylarning zeminiƣa berip, xu yǝrdǝ bir xǝⱨǝr bǝrpa ⱪilip, namini Luz dǝp atidi. Ta bügüngiqǝ uning nami xundaⱪ atalmaⱪta.   
\m
\v 27 Lekin Manassǝⱨlǝr bolsa Bǝyt-Xeanni wǝ uningƣa ⱪaraxliⱪ kǝntlǝrni, Taanaⱪni wǝ uningƣa ⱪaraxliⱪ kǝntlǝrni ixƣal ⱪilmidi; ular Dor wǝ uningƣa ⱪaraxliⱪ kǝntlǝrdiki hǝlⱪni, Ibleam wǝ uningƣa ⱪaraxliⱪ kǝntlǝrdiki hǝlⱪni, Megiddo wǝ uningƣa ⱪaraxliⱪ kǝntlǝrdiki hǝlⱪni ⱪoƣliwǝtmidi, zeminni almidi; Ⱪanaaniylar xu zeminda turuwerixkǝ bǝl baƣliƣanidi. \f □ \fr 1:27 \ft \+bd «Manassǝⱨlǝr»\+bd* — oⱪurmǝnlǝrning esidǝ barki, Yüsüp ⱪǝbilisi Manassǝⱨ ⱪǝbilisi wǝ Əfraim ⱪǝbilisi dǝp ikkigǝ bɵlünǝtti.\f*  \x + \xo 1:27 \xt Yǝ. 17:11, 12\x*  
\v 28 Israil barƣanseri küqǝygǝqkǝ Ⱪanaaniylarni ɵzlirigǝ ⱨaxarqi ⱪilip beⱪindurdi, lekin ularni ɵz yǝrliridin pütünlǝy ⱪoƣliwǝtmidi.   
\m
\v 29 Əfraimlarmu Gǝzǝrdǝ turuwatⱪan Ⱪanaaniylarni ⱪoƣliwǝtmidi; xuning bilǝn Ⱪanaaniylar Gǝzǝrdǝ ular bilǝn billǝ turiwǝrdi.\f □ \fr 1:29 \ft \+bd «Əfraimlarmu...»\+bd* — yuⱪiriⱪi 27-ayǝttiki izaⱨatni kɵrüng. Yüsüp ⱪǝbilisi Manassǝⱨ ⱪǝbilisi wǝ Əfraim ⱪǝbilisi dǝp ikkigǝ bɵlünǝtti.\f*  \x + \xo 1:29 \xt Yǝ. 16:10\x*   
\b  
\m
\v 30 Zǝbulun nǝ Ⱪitronda turuwatⱪanlarni nǝ Naⱨalolda turuwatⱪanlarni ⱪoƣliwǝtmidi; xuning bilǝn Ⱪanaaniylar ularning arisida olturaⱪlixip, ularƣa ⱨaxarqi mǝdikar boldi.\f □ \fr 1:30 \ft \+bd «Naⱨalol»\+bd* — yaki «Naⱨalal».\f*   
\b  
\m
\v 31 Axir bolsa nǝ Akkoda turuwatⱪanlarni nǝ Zidonda turuwatⱪanlarni ⱪoƣliwǝtmidi, xundaⱪla Aⱨlab, Aⱪzib, Ⱨǝlbaⱨ, Afǝk Rǝⱨoblarda turuwatⱪanlarnimu ⱪoƣliwǝtmidi. \f □ \fr 1:31 \ft \+bd «Afǝk»\+bd* — yaki «Afik».\f*  
\v 32 Xuning bilǝn Axirlar xu zeminda turuwatⱪanlarning arisida, yǝni Ⱪanaaniylarning arisida olturaⱪlixip ⱪaldi; ular Ⱪanaaniylarni ɵz yeridin ⱪoƣliwǝtmidi.   
\m
\v 33 Naftalilar nǝ Bǝyt-Xǝmǝxtǝ turuwatⱪanlarni nǝ Bǝyt-Anatta turuwatⱪanlarni ⱪoƣliwǝtmidi; xuning bilǝn ular xu zeminda turuwatⱪanlarning arisida, yǝni Ⱪanaaniylarning arisida olturaⱪlixip ⱪaldi; Bǝyt-Xǝmǝx wǝ Bǝyt-Anattiki hǝlⱪ ularƣa ⱨaxarqi mǝdikar boldi.   
\m
\v 34 Amoriylar Danlarni taƣliⱪ rayonƣa mǝjburiy ⱨǝydǝp qiⱪiriwetip, ularni jilƣa-tüzlǝnglikkǝ qüxüxkǝ yol ⱪoymidi.  
\v 35 Amoriylar Ⱨǝrǝs teƣi, Ayjalon wǝ Xaalbimda turuwerixkǝ niyǝt baƣliƣanidi; lekin Yüsüp jǝmǝtining ⱪoli küqǝygǝndǝ, Ⱪanaaniylar ularƣa ⱨaxarqi mǝdikar boldi.  
\v 36 Amoriylarning qegrisi bolsa «Seriⱪ Exǝk dawini»din ⱪoram texiƣa ɵtüp yuⱪiri tǝripigǝ baratti.\f □ \fr 1:36 \ft \+bd «Seriⱪ Exǝk dawini»\+bd* — bǝzidǝ (ibraniy tiliƣa ǝgixip) «Akrabbim dawini» dǝp atilidu. \+bd ⱪoram texi»\+bd* — yaki «Sela». \+bd «Amoriylarning qegrisi ... «Seriⱪ Exǝk dawini»din ⱪoram texiƣa ɵtüp yuⱪiri tǝripigǝ baratti»\+bd* — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «Amoriylarning qegrisi bolsa «Seriⱪ Exǝk dawini»diki ⱪoram texidin tartip yuⱪiri tǝripigǝ baratti».\f*   
\b  
\b  
\m  
\c 2
\s1 Pǝrwǝrdigarning Pǝrixtisining Israilƣa tǝnbiⱨ berixi  
\m
\v 1 Pǝrwǝrdigarning Pǝrixtisi Gilgaldin Bokimƣa kelip: — Mǝn silǝrni Misirdin qiⱪirip, ata-bowiliringlarƣa ⱪǝsǝm ⱪilip bǝrgǝn zeminƣa elip kelip: «Mǝn silǝr bilǝn ⱪilƣan ǝⱨdǝmni ǝbǝdgiqǝ bikar ⱪilmaymǝn; \f □ \fr 2:1 \ft \+bd «Pǝrwǝrdigarning Pǝrixtisi»\+bd* — «tǝbirlǝr»ni kɵrüng.\f*  \x + \xo 2:1 \xt Yar. 17:7; Mis. 23:20-22; Ⱪan. 29:13, 14\x*  
\v 2 Lekin silǝr bu zeminning hǝlⱪi bilǝn ⱨeqⱪandaⱪ ǝⱨdǝ baƣlimanglar, bǝlki ularning ⱪurbangaⱨlirini buzup taxlixinglar kerǝk» — degǝnidim; lekin silǝr Mening awazimƣa ⱪulaⱪ salmidinglar. Bu silǝrning nemǝ ⱪilƣininglar?! \x + \xo 2:2 \xt Ⱪan. 7:2; 12:3\x*  
\v 3 Xunga Mǝn \add xu qaƣda\add* silǝrgǝ: «\add Xundaⱪ ⱪilsanglar\add* ularni silǝrning aldinglardin ⱪoƣliwǝtmǝymǝn; ular biⱪininglarƣa yantaⱪ bolup sanjilidu, ularning ilaⱨliri silǝrgǝ tor-tuzaⱪ bolidu» — dǝp agaⱨlandurdum, — dedi.\f □ \fr 2:3 \ft \+bd «ular biⱪininglarƣa yantaⱪ bolup sanjilidu»\+bd* — yaki «ular silǝrni ⱪiltaⱪlarƣa qüxüridu».\f*  \x + \xo 2:3 \xt Mis. 23:33; 34:12; Ⱪan. 7:16; Yǝ. 23:13\x*   
\m
\v 4 Pǝrwǝrdigarning Pǝrixtisi barliⱪ Israillarƣa bularni degǝndǝ, ular ün selip yiƣlap ketixti.  
\v 5 Xuning bilǝn bu jayning nami «Bokim» dǝp ⱪoyuldi; ular xu yǝrdǝ Pǝrwǝrdigarƣa atap ⱪurbanliⱪlarni sundi. \f □ \fr 2:5 \ft \+bd «Bokim»\+bd* — mǝnisi «yiƣliƣuqilar». \+bd «... ular xu yǝrdǝ Pǝrwǝrdigarƣa atap ⱪurbanliⱪlarni sundi»\+bd* — bu ixⱪa ⱪariƣanda, «Pǝrwǝrdigarning Pǝrixtisi» ayan bolƣan qaƣda, xu yǝrlǝrdǝ ⱪurbanliⱪ ⱪilsa bolatti. Adǝttǝ pǝⱪǝt Huda bekitkǝn jaydila ⱪurbanliⱪ sunuxⱪa bolatti («Ⱪan.» 12:5-14ni kɵrüng).\f*   
\b  
\m  
\s1 Yǝxua pǝyƣǝmbǝrning dǝwridin keyin bolƣan ixlar  
\m
\v 6 Yǝxua hǝlⱪni tarⱪitiwetiwidi, Israillar ⱨǝrⱪaysisi ɵzlirigǝ miras ⱪilinƣan zeminni igilǝx üqün ⱪaytip ketixti. \x + \xo 2:6 \xt Yǝ. 24:28\x*  
\v 7 Yǝxuaning pütkül ⱨayat künliridǝ, xundaⱪla Yǝxuadin keyin ⱪalƣan, Pǝrwǝrdigarning Israil üqün ⱪilƣan ⱨǝmmǝ karamǝt ǝmǝllirini obdan bilgǝn aⱪsaⱪallarning pütkül ⱨayat künliridimu \add Israil\add* hǝlⱪi Pǝrwǝrdigarning ibaditidǝ bolup turdi.  
\v 8 Əmdi Nunning oƣli, Pǝrwǝrdigarning ⱪuli Yǝxua bir yüz on yexida wapat boldi.  
\v 9 Ular uni elip berip, Əfraim taƣliⱪ rayonida, Gaax teƣining ximal tǝripidiki ɵz miras ülüxi bolƣan Timnat-Seraⱨ degǝn jayda dǝpnǝ ⱪildi. \f □ \fr 2:9 \ft \+bd «Timnat-Seraⱨ»\+bd* — yaki «Timnat-Ⱨǝrǝs».\f*  
\v 10 Bu dǝwrdikilǝrning ⱨǝmmisi \add ɵlüp\add* ɵz ata-bowiliriƣa ⱪoxulup kǝtti; ulardin keyin Pǝrwǝrdigarnimu tonumaydiƣan, xundaⱪla uning Israil üqün ⱪilƣan ǝmǝllirini bilmigǝn bir dǝwr pǝyda boldi.   
\b  
\m  
\s1 Israilning gunaⱨni üzlüksiz tǝkrarlixi  
\m
\v 11 Xuningdin tartip Israil Pǝrwǝrdigarning nǝziridǝ rǝzil bolƣanni ⱪilip Baal-butlarning ibaditigǝ kirixti.  
\v 12 Ular ɵzlirini Misir zeminidin qiⱪirip elip kǝlgǝn ata-bowilirining Hudasi Pǝrwǝrdigarni taxlap, ǝtrapidiki taipilǝrning ilaⱨliridin bolƣan yat ilaⱨlarƣa ǝgixip, ularƣa bax urup, Pǝrwǝrdigarning ƣǝzipini ⱪozƣidi.  
\v 13 Ular Pǝrwǝrdigarni taxlap, Baal wǝ Axǝraⱨlarning ⱪulluⱪiƣa kirixti. \f □ \fr 2:13 \ft \+bd ««Axǝraⱨlar» \+bd*\+bdit yaki Axǝraⱨ butlar\+bdit*» — bǝlkim butpǝrǝslikkǝ beƣixlanƣan dǝrǝhliklǝrdur. Dǝrǝhlǝr bǝlkim ayal but xǝklidǝ oyulƣan yaki nǝⱪixlǝngǝn boluxi mumkin.\f*   
\m
\v 14 Buning bilǝn Pǝrwǝrdigarning ƣǝzipi Israilƣa tutixip, harab ⱪilinsun dǝp, u ularni talan-taraj ⱪilƣuqilarning ⱪoliƣa taxlap bǝrdi, yǝnǝ ǝtrapidiki düxmǝnlirining ⱪoliƣa tapxurup bǝrdi; xuning bilǝn ular düxmǝnlirining aldida bax kɵtürǝlmidi. \x + \xo 2:14 \xt Zǝb. 44:12-14; Yǝx. 50:1\x*  
\v 15 Ular ⱪǝyǝrgǝ barmisun, Pǝrwǝrdigarning ⱪoli ularni apǝt bilǝn urdi, huddi Pǝrwǝrdigarning deginidǝk, wǝ Pǝrwǝrdigarning ularƣa ⱪǝsǝm ⱪilƣinidǝk, ular tolimu azabliⱪ ⱨalǝtkǝ qüxüp ⱪaldi. \x + \xo 2:15 \xt Law. 26; Ⱪan. 28\x*  
\v 16 Andin Pǝrwǝrdigar \add ularning arisidin\add* batur ⱨakimlarni turƣuzdi, ular \add Israillarni\add* talan-taraj ⱪilƣuqilarning ⱪolidin ⱪutⱪuzup qiⱪti.   
\m
\v 17 Xundaⱪtimu, ular ɵz ⱨakimliriƣa ⱪulaⱪ salmidi; ǝksiqǝ ular yat ilaⱨlarƣa ǝgixip buzuⱪluⱪ ⱪilip, ularƣa bax urup qoⱪundi; ata-bowilirining mangƣan yolidin, yǝni Pǝrwǝrdigarning ǝmrlirigǝ itaǝt ⱪilix yolidin tezla qiⱪip kǝtti; ular ⱨeq itaǝt ⱪilmidi.  
\v 18 Pǝrwǝrdigar ⱪaqaniki ular üqün batur ⱨakimlarni turƣuzsa, Pǝrwǝrdigar ⱨaman xu batur ⱨakim bilǝn billǝ bolatti, batur ⱨakimning ⱨayat künliridǝ ularni düxmǝnlirining ⱪolidin ⱪutⱪuzup qiⱪatti; qünki ularni harlap ǝzgǝnlǝr tüpǝylidin kɵtürülgǝn aⱨ-zarlarni angliƣan Pǝrwǝrdigar ularƣa iqini aƣritatti.   
\m
\v 19 Lekin batur ⱨakim ɵlüp ketixi bilǝnla, ular arⱪisiƣa yenip, yat ilaⱨlarƣa ǝgixip, ularning ⱪulluⱪiƣa kirip, ularƣa bax uruxup, ɵzlirini ata-bowiliridinmu ziyadǝ bulƣaytti; ular nǝ xu ⱪilmixliridin tohtimaytti, nǝ ɵz jaⱨil yolidin ⱨeq yanmaytti. \x + \xo 2:19 \xt Ⱨak. 3:12\x*  
\v 20 Xuning bilǝn Pǝrwǝrdigarning ƣǝzipi Israilƣa ⱪattiⱪ tutaxti, U: — «Bu hǝlⱪ Mǝn ularning ata-bowiliriƣa tapiliƣan ǝⱨdǝmni buzup, awazimƣa ⱪulaⱪ salmiƣini üqün,  
\v 21 buningdin keyin Mǝn Yǝxua ɵlgǝndǝ bu yurtta ⱪaldurƣan taipilǝrdin ⱨeqbirini ularning aldidin ⱪoƣliwǝtmǝymǝn; \x + \xo 2:21 \xt Yǝ. 23:13\x*  
\v 22 buningdiki mǝⱪsǝt, Mǝn xular arⱪiliⱪ Israilning ularning ata-bowiliri tutⱪandǝk, Mǝn Pǝrwǝrdigarning yolini tutup mangidiƣan-mangmaydiƣanliⱪini sinaymǝn» — dedi.   
\m
\v 23 Xuning bilǝn Pǝrwǝrdigar xu taipilǝrni ⱪaldurup, ularni nǝ dǝrⱨalla zeminidin mǝⱨrum ⱪilip ⱪoƣliwǝtmidi nǝ Yǝxuaning ⱪoliƣimu tapxurup bǝrmigǝnidi.\f □ \fr 2:23 \ft \+bd «Xuning bilǝn Pǝrwǝrdigar xu taipilǝrni ⱪaldurup, ularni ... nǝ Yǝxuaning ⱪoliƣimu tapxurup bǝrmigǝnidi»\+bd* — bu ayǝtlǝr, yǝni 10-23-ayǝtlǝr «Batur Ⱨakimlar» degǝn kitabning ⱪisⱪa yǝkünidin ibarǝttur.\f*   
\b  
\b  
\m  
\c 3
\m
\v 1 Tɵwǝndikilǝr Pǝrwǝrdigar Ⱪanaaniylar bilǝn bolƣan jǝngni bexidin ɵtküzmigǝn Israilning \add ǝwladlirini\add* sinax üqün ⱪaldurup ⱪoyƣan taipilǝr  
\v 2 (U Israillarning ǝwladlirini, bolupmu jǝng-uruxlarni kɵrüp baⱪmiƣanlarni pǝⱪǝt jǝngni ɵgünsun dǝp ⱪaldurƣanidi): —   
\m
\v 3  — ular Filistiylǝrning bǝx ǝmirliki, barliⱪ Ⱪanaaniylar, Zidonluⱪlar wǝ Baal-Ⱨǝrmon teƣidin tartip Hamat eƣiziƣiqǝ Liwan taƣliⱪida turuwatⱪan Ⱨiwiylar idi; \f □ \fr 3:3 \ft \+bd «Hamat eƣiziƣiqǝ...»\+bd* — yaki «Libo-Ⱨamatⱪiqǝ...».\f*  
\v 4 Ularni ⱪaldurup ⱪoyuxtiki mǝⱪsiti Israilni sinax, yǝni ularning Pǝrwǝrdigarning Musaning wasitisi bilǝn ata-bowiliriƣa buyruƣan ǝmrlirini tutidiƣan-tutmaydiƣanliⱪini bilix üqün idi.  
\v 5 Xuning bilǝn Israillar Ⱪanaaniylar, yǝni Ⱨittiylar, Amoriylar, Pǝrizziylǝr, Ⱨiwiylar wǝ Yǝbusiylar arisida turdi;  
\v 6 Israillar ularning ⱪizliriƣa ɵylinip, ɵz ⱪizlirini ularning oƣulliriƣa berip, ularning ilaⱨlirining ⱪulluⱪiƣa kirdi.\fig «Batur ⱨaⱪimlar»ning dǝwri|src="judges-upin-01.jpg" size="span" ref="«Ⱨak.»" \fig*   
\b  
\m  
\s1 Birinqi «batur ⱨakim» — Otniyǝl  
\m
\v 7 Israillar Pǝrwǝrdigarning nǝziridǝ rǝzil bolƣanni ⱪilip, ɵz Hudasi Pǝrwǝrdigarni untup, Baallar wǝ Axǝraⱨlarning ⱪulluⱪiƣa kirdi.  
\v 8 Xuning bilǝn Pǝrwǝrdigarning ƣǝzipi Israilƣa tutixip, ularni Aram-Naⱨaraimning padixaⱨi Ⱪuxan-Rixataimning ⱪoliƣa tapxurdi. Bu tǝriⱪidǝ Israillar sǝkkiz yilƣiqǝ Ⱪuxan-Rixataimƣa beⱪindi boldi. \f □ \fr 3:8 \ft \+bd «Hamat eƣiziƣiqǝ...»\+bd* — «Aram-Naⱨaraim» yaki «Mesopotamiya», yǝni «Ikki dǝryaning otturisidiki rayon».\f*  
\v 9 Israillar Pǝrwǝrdigarƣa pǝryad kɵtürgǝndǝ, Pǝrwǝrdigar ular üqün bir ⱪutⱪuzƣuqini turƣuzup, u ularni ⱪutⱪuzdi. U kixi Kalǝbning inisi Kenazning oƣli Otniyǝl idi.   
\m
\v 10 Pǝrwǝrdigarning Roⱨi uning üstigǝ qüxüp, u Israilƣa ⱨakimliⱪ ⱪildi; u jǝnggǝ qiⱪiwidi, Pǝrwǝrdigar Aramning padixaⱨi Ⱪuxan-Rixataimni uning ⱪoliƣa tapxurdi; buning bilǝn u Ⱪuxan-Rixataimning üstidin ƣalib kǝldi. \f □ \fr 3:10 \ft \+bd «Aram»\+bd* — «Suriyǝ»ning ⱪǝdimki nami.\f*  
\v 11 Xuningdin keyin zeminda ⱪiriⱪ yilƣiqǝ amanliⱪ boldi; Kenazning oƣli Otniyǝl alǝmdin ɵtti.   
\b  
\m  
\s1 Israilning yǝnǝ gunaⱨ ⱪilixi wǝ jazalinixi, «batur ⱨakim Əⱨud»  
\m
\v 12 Andin Israillar yǝnǝ Pǝrwǝrdigarning nǝziridǝ rǝzil bolƣanni ⱪildi; ular Pǝrwǝrdigarning nǝziridǝ rǝzil bolƣanni ⱪilƣaqⱪa, u Moabning padixaⱨi Əglonni Israil bilǝn ⱪarixilixixⱪa küqlǝndürdi.  
\v 13 U Ammoniylar wǝ Amalǝkiylǝrni ɵzigǝ tartip, jǝnggǝ qiⱪip Israilni urup ⱪirip, «Ⱨormiliⱪ Xǝⱨǝr»ni ixƣal ⱪildi. \f □ \fr 3:13 \ft \+bd «Ⱨormiliⱪ Xǝⱨǝr»\+bd* — Yerihoning baxⱪa bir nami.\f*  
\v 14 Buning bilǝn Israillar on sǝkkiz yilƣiqǝ Moabning padixaⱨi Əglonƣa beⱪindi boldi.   
\m
\v 15 Xuning bilǝn Israillar Pǝrwǝrdigarƣa pǝryad kɵtürdi; Pǝrwǝrdigar ular üqün bir ⱪutⱪuzƣuqi, yǝni Binyamin ⱪǝbilisidin bolƣan Gǝraning oƣli Əⱨudni turƣuzdi; u solhay idi. Israil uning ⱪoli bilǝn Moabning padixaⱨi Əglonƣa sowƣat ǝwǝtti.   
\m
\v 16 Əmdi Əⱨud ɵzigǝ bir gǝz uzunluⱪta ikki bisliⱪ bir xǝmxǝr yasatⱪanidi; uni kiyimining iqigǝ, ong yotisining üstigǝ ⱪisturuwaldi;  
\v 17 U xu ⱨalǝttǝ sowƣatni Moabning padixaⱨi Əglonning aldiƣa elip kǝldi. Əglon tolimu semiz bir adǝm idi.  
\v 18 Əⱨud sowƣatni tǝⱪdim ⱪilip bolƣandin keyin, sowƣatni kɵtürüp kǝlgǝn kixilǝrni kǝtküzüwǝtti;  
\v 19 andin ɵzi Gilgalning yenidiki tax oymilar bar jaydin yenip, padixaⱨning ⱪexiƣa kelip: — Əy padixaⱨ, mǝndǝ ɵzlirigǝ dǝydiƣan bir mǝhpiyǝtlik bar idi, — dewidi, padixaⱨ: — Jim tur! — dedi. Xuning bilǝn ǝtrapidiki hizmǝtkarlarning ⱨǝmmisi sirtⱪa qiⱪip kǝtti.\f □ \fr 3:19 \ft \+bd «Gilgalning yenidiki tax oymilar bar jay...»\+bd* — yaki «Gilgalning yenidiki tax oymilar bar jay oyma butlar...» yaki «Gilgalning yenidiki taxliⱪlar...». \+bd «Jim tur!»\+bd* — bu buyruⱪ muxu yǝrdǝ «Bu mǝhpiy hǝwǝrni hizmǝtkarlirim aldida demǝ, mǝn haliy boluxum kerǝk» degǝn mǝnidǝ bolsa kerǝk. Xunga hizmǝtkarliri qekinidu.\f*   
\m
\v 20 Andin Əⱨud padixaⱨning aldiƣa kǝldi; padixaⱨ yalƣuz salⱪin balihanida olturatti. Əⱨud: — Mǝndǝ sili üqün Hudadin kǝlgǝn bir sɵz bar, dewidi, padixaⱨ orunduⱪtin ⱪopup ɵrǝ turdi.  
\v 21 Xuning bilǝn Əⱨud sol ⱪolini uzitip ong yotisidin xǝmxǝrni suƣurup elip, uning ⱪorsiⱪiƣa tiⱪti.  
\v 22 Xundaⱪ ⱪilip xǝmxǝrning dǝstisimu tiƣi bilǝn ⱪoxulup kirip kǝtti, semiz eti xǝmxǝrni ⱪisiwalƣaqⱪa, Əⱨud xǝmxǝrni ⱪorsiⱪidin tartip qiⱪiriwalmidi; üqǝy-poⱪi arⱪidin qiⱪti.\f □ \fr 3:22 \ft \+bd «... üqǝy-poⱪi arⱪidin qiⱪti»\+bd* — ayǝtning bu ahirⱪi ⱪismining baxⱪa ikki-üq tǝrjimiliri bar: «u (xǝmxǝr) arⱪidin qiⱪti», «u (xǝmxǝr) ikki puti otturisidin qiⱪti», «u (Əⱨud) (balihanining) kǝynidin qiⱪti».\f*   
\m
\v 23 Andin Əⱨud dalanƣa qiⱪip, balihanining ixiklirini iqidin etip ⱪuluplap ⱪoydi.  
\v 24 U qiⱪip kǝtkǝndǝ, padixaⱨning hizmǝtqiliri kelip ⱪarisa, balihanining ixikliri ⱪuluplaⱪliⱪ idi. Ular: — Padixaⱨ salⱪin ɵydǝ qong tǝrǝtkǝ olturƣan bolsa kerǝk, dǝp oylidi.\f □ \fr 3:24 \ft \+bd «qong tǝrǝtkǝ olturƣan bolsa kerǝk»\+bd* — ibraniy tilida: «putlirini yapⱪan bolsa kerǝk» degǝn sɵzlǝr bilǝn ipadilinidu.\f*   
\m
\v 25 Ular uzun saⱪlap kirmisǝk sǝt bolarmu dǝp oylaxti; u yǝnila balihanining ixiklirini aqmiƣandin keyin, aqⱪuqni elip ixiklǝrni eqiwidi, mana, hojisining yǝrdǝ ɵlük yatⱪinini kɵrdi.  
\v 26 Əmdi ular ikkilinip ⱪarap turƣan waⱪtida, Əⱨud ⱪeqip qiⱪⱪanidi; u tax oymilar bar jaydin ɵtüp, Seiraⱨⱪa ⱪeqip kǝlgǝnidi.  
\v 27 Xu yǝrgǝ yǝtkǝndǝ, u Əfraim taƣliⱪ rayonida kanay qeliwidi, Israillar uning bilǝn birgǝ taƣliⱪ rayondin qüxti, u aldida yol baxlap mangdi.  
\v 28 U ularƣa: — Manga ǝgixip yürünglar, qünki Pǝrwǝrdigar düxmininglar Moabiylarni ⱪolunglarƣa tapxurdi, — dewidi, ular uningƣa ǝgixip qüxüp, Iordan dǝryasining keqiklirini tosup, ⱨeqkimni ɵtküzmidi.  
\v 29 U waⱪitta ular Moabiylardin on mingqǝ ǝskǝrni ɵltürdi; bularning ⱨǝmmisi tǝmbǝl palwanlar idi; ulardin ⱨeqbir adǝm ⱪeqip ⱪutulalmidi.\f □ \fr 3:29 \ft \+bd «...ular Moabiylardin on mingqǝ ǝskǝrni ɵltürdi...»\+bd* — bu on mingqǝ ǝskǝr bǝlkim Moabning Israillarni ⱪulluⱪta qing tutup turux üqün Israil zeminini idarǝ ⱪilixⱪa ⱪaldurƣan ⱪoxuni bolsa kerǝk. Əⱨudning Iordan dǝryasining keqiklirini tosuxi ularning Moab zeminiƣa ⱪeqix yolini tosuxtin ibarǝt idi. \+bd «... tǝmbǝl palwanlar...»\+bd* — yaki «... semiz palwanlar..».\f*   
\m
\v 30 Xu küni Moab Israilning ⱪolida besiⱪturuldi. Zemin sǝksǝn yilƣiqǝ aman-tinqliⱪta turdi.   
\b  
\m  
\s1 Xamgar  
\m
\v 31 Əⱨuddin keyin Anatning oƣli Xamgar ⱨakim boldi; u altǝ yüz Filistiyǝlikni biraⱪla kala sanjiƣuq bilǝn ɵltürdi; umu Israilni ⱪutⱪuzdi.\f □ \fr 3:31 \ft \+bd «Əⱨuddin keyin Anatning oƣli Xamgar ⱨakim boldi... umu Israilni ⱪutⱪuzdi»\+bd* — Xamgarning Filistiylǝr bilǝn jǝng ⱪilƣanliⱪi uning Israilning mǝƣrib tǝripidǝ, dengiz boyidiki tüzlǝngliktǝ ⱨakim ikǝnlikini kɵrsitixi mumkin. 4:1gǝ ⱪariƣanda, «Dǝboraⱨ wǝ Baraⱪ» Xamgar bilǝn zamandax bolsa kerǝk; lekin ular zeminning ximal wǝ xǝrⱪ tǝripidǝ ⱨakimliⱪ ⱪilatti.\f*   
\b  
\b  
\m  
\c 4
\s1 Dǝboraⱨ wǝ Baraⱪ  
\m
\v 1 Əmdi Əⱨud wapat bolƣandin keyin Israillar Pǝrwǝrdigarning nǝziridǝ yǝnǝ rǝzil bolƣanni ⱪilƣili turdi.  
\v 2 Xuning bilǝn Pǝrwǝrdigar ularni Ⱪanaaniylarning padixaⱨi Yabinning ⱪoliƣa taxlap bǝrdi. Yabin Ⱨazor xǝⱨiridǝ sǝltǝnǝt ⱪilatti; uning ⱪoxun sǝrdarining ismi Sisera bolup, u Ⱨaroxǝt-Goyim degǝn xǝⱨǝrdǝ turatti. \f □ \fr 4:2 \ft \+bd «Ⱪanaaniylarning padixaⱨi Yabin...»\+bd* — «Yabin» Ⱨazor padixaⱨining ismi ǝmǝs, bǝlki uning unwani boluxi mumkin. \+bd «... Yabinning ⱪoliƣa taxlap bǝrdi»\+bd* — ibraniy tilida «Yabinning ⱪoliƣa setip bǝrdi». \+bd «Ⱨaroxǝt-Goyim degǝn xǝⱨǝr...»\+bd* — yaki «Taipilǝrning ormanliⱪ xǝⱨiri».\f*  \x + \xo 4:2 \xt 1Sam. 12:9\x*  
\v 3 Israillar Pǝrwǝrdigarƣa nalǝ-pǝryad kɵtürdi, qünki Yabinning toⱪⱪuz yüz tɵmür jǝng ⱨarwisi bolup, Israillarƣa yigirmǝ yildin buyan tolimu zulum ⱪilip kǝlgǝnidi.   
\m
\v 4 U waⱪitta Lapidotning hotuni Dǝboraⱨ degǝn ayal pǝyƣǝmbǝr Israilƣa ⱨakim idi.  
\v 5 U Əfraim taƣliⱪidiki Ramaⱨ bilǝn Bǝyt-Əlning otturisidiki «Dǝboraⱨning horma dǝrihi»ning tüwidǝ olturatti; barliⱪ Israillar dǝwaliri toƣrisida ⱨɵküm soriƣili uning ⱪexiƣa kelǝtti.   
\m
\v 6 U adǝm ǝwǝtip Naftali yurtidiki Kǝdǝxtin Abinoamning oƣli Baraⱪni qaⱪirtip kelip, uningƣa: — Mana, Israilning Hudasi Pǝrwǝrdigar \add mundaⱪ\add* ǝmr ⱪilƣan ǝmǝsmu?! U: — Sǝn berip Naftalilar ⱪǝbilisi ⱨǝm Zǝbulun ⱪǝbilisidin on ming adǝmni ɵzüng bilǝn billǝ elip Tabor teƣiƣa qiⱪⱪin; \f □ \fr 4:6 \ft \+bd «... Pǝrwǝrdigar mundaⱪ ǝmr ⱪilƣan ǝmǝsmu?!»\+bd* — yaki «... Pǝrwǝrdigar sanga ǝmr ⱪilƣan ǝmǝsmu?».\f*  \x + \xo 4:6 \xt Ibr. 11:32\x*  
\v 7 xuning bilǝn Mǝn Yabinning ⱪoxun sǝrdari Siserani jǝng ⱨarwiliri wǝ ⱪoxunliri bilǝn ⱪoxup Kixon eⱪinining boyiƣa, sening ⱪexingƣa barƣusi niyǝtkǝ selip, uni ⱪolungƣa tapxurimǝn degǝn, — dedi.\x + \xo 4:7 \xt Zǝb. 83:9-10\x*   
\m
\v 8 Baraⱪ uningƣa: — Əgǝr sǝn mǝn bilǝn billǝ barsang, mǝnmu barimǝn. Sǝn mǝn bilǝn barmisang, mǝnmu barmaymǝn! — dedi.   
\m
\v 9 Dǝboraⱨ jawabǝn: — Maⱪul, mǝn sǝn bilǝn barsam baray; ⱨalbuki, sǝpiring sanga ⱨeq xan-xǝrǝp kǝltürmǝydu; qünki Pǝrwǝrdigar Siserani bir ayal kixining ⱪoliƣa tapxuridu, — dedi. Xuning bilǝn Dǝboraⱨ ⱪopup Baraⱪ bilǝn billǝ Kǝdǝxkǝ mangdi.\f □ \fr 4:9 \ft \+bd «... Pǝrwǝrdigar Siserani bir ayal kixining ⱪoliƣa tapxuridu»\+bd* — ibraniy tilida «Pǝrwǝrdigar Siserani bir ayal kixining ⱪoliƣa setip beridu».\f*   
\b  
\m
\v 10 Baraⱪ Zǝbulunlar wǝ Naftalilarni Kǝdǝxkǝ qaⱪirtti; xuning bilǝn on ming adǝm uningƣa ǝgǝxti; Dǝboraⱨmu uning bilǝn qiⱪti  
\v 11 (xu qaƣda keniylǝrdin bolƣan Ⱨǝbǝr ɵzini Musaning ⱪeynatisi Ⱨobabning nǝslidin bolƣan keniylǝrdin ayrip qiⱪip, Kǝdǝxning yenidiki Zaanaimning dub dǝrihining yenida qedir tikkǝnidi).\x + \xo 4:11 \xt Qɵl. 10:29\x*  \fig Tabor teƣining mǝnzirisi (Yizrǝ’ǝl tüzlǝnglikidin ⱪaraydiƣan)|src="mount-tabor.jpg" size="span" ref="«Ⱨak.» 4:12" \fig*   
\m
\v 12 Əmdi Siseraƣa: — Abinoamning oƣli Baraⱪ Tabor teƣiƣa qiⱪiptu, degǝn hǝwǝr yǝtküzüldi.  
\v 13 Xuni anglap Sisera barliⱪ jǝng ⱨarwilirini, yǝni toⱪⱪuz yüz tɵmür jǝng ⱨarwisini wǝ barliⱪ ǝskǝrlirini yiƣip, Ⱨaroxǝt-Goyimdin qiⱪip, Kixon eⱪinining yenida toplidi.   
\m
\v 14 Dǝboraⱨ Baraⱪⱪa: — Ⱪopⱪin; bügün Pǝrwǝrdigar Siserani sening ⱪolungƣa tapxuridiƣan kündür. Mana, Pǝrwǝrdigar aldingda yol baxliƣili qiⱪti ǝmǝsmu?! — dedi. Xuni dewidi, Baraⱪ wǝ on ming adǝm uningƣa ǝgixip Tabor teƣidin qüxti.  
\v 15 Pǝrwǝrdigar Siserani, uning ⱨǝmmǝ jǝng ⱨarwiliri wǝ barliⱪ ⱪoxunini ⱪoxup Baraⱪning ⱪiliqi aldida tiripirǝn ⱪildi; Sisera ɵzi jǝng ⱨarwisidin qüxüp, piyadǝ ⱪeqip kǝtti.\x + \xo 4:15 \xt Zǝb. 83:9-10\x*   
\m
\v 16 Baraⱪ jǝng ⱨarwilirini wǝ ⱪoxunni Ⱨaroxǝt-Goyimgiqǝ ⱪoƣlap bardi; Siseraning barliⱪ ⱪoxuni ⱪiliq astida yiⱪildi, birimu ⱪalmidi.  
\v 17 Lekin Sisera piyadǝ ⱪeqip, Keniylǝrdin bolƣan Ⱨǝbǝrning ayali Yaǝlning qediriƣa bardi; qünki Ⱨazorning padixaⱨi Yabin bilǝn Keniylǝrdin bolƣan Ⱨǝbǝrning jǝmǝti otturisida dostluⱪ alaⱪisi bar idi.   
\m
\v 18 Yaǝl Siserani ⱪarxi elixⱪa qiⱪip uningƣa: — Əy hojam, kirginǝ! Ⱪorⱪma, meningkigǝ kirgin, dedi.  
\m Xuning bilǝn Sisera uning qediriƣa kirdi, u uning üstigǝ yotⱪan yepip ⱪoydi.   
\m
\v 19 U uningƣa: — Mǝn ussap kǝttim, manga bir otlam su bǝrginǝ, dewidi, ayal berip süt tulumini eqip, uningƣa iqküzüp, andin yǝnǝ uni yepip ⱪoydi.\x + \xo 4:19 \xt Ⱨak. 5:25\x*   
\m
\v 20 Andin Sisera uningƣa: — Sǝn qedirning ixikidǝ saⱪlap turƣin. Birkim kelip sǝndin: — Bu yǝrdǝ birǝrsi barmu, dǝp sorisa, yoⱪ dǝp jawab bǝrgin, — dedi.   
\m
\v 21 Əmdi Ⱨǝbǝrning ayali Yaǝl ⱪopup, bir qedir ⱪozuⱪini elip, ⱪolida bolⱪini tutⱪiniqǝ xǝpǝ qiⱪarmay uning ⱪexiƣa bardi; u ⱨerip kǝtkǝqkǝ, ⱪattiⱪ uhlap kǝtkǝnidi. Yaǝl uning qekisigǝ ⱪozuⱪni xundaⱪ ⱪaⱪtiki, ⱪozuⱪ qekisidin ɵtüp yǝrgǝ kirip kǝtti. Buning bilǝn u ɵldi.   
\m
\v 22 Xu qaƣda, Baraⱪ Siserani ⱪoƣlap kǝldi, Yaǝl aldiƣa qiⱪip uningƣa: — Kǝlgin, sǝn izdǝp kǝlgǝn adǝmni sanga kɵrsitǝy, — dedi. U uning qediriƣa kirip ⱪariwidi, mana Sisera ɵlük yatatti, ⱪozuⱪ tehiqǝ qekisigǝ ⱪeⱪiⱪliⱪ turatti.   
\m
\v 23 Xundaⱪ ⱪilip, Huda xu küni Ⱪanaan padixaⱨi Yabinni Israillarning aldida tɵwǝn ⱪildi.  
\v 24 Xu waⱪittin tartip Israillar barƣanseri küqiyip, Ⱪanaan padixaⱨi Yabindin üstünlükni igilidi; ahirda ular Ⱪanaan padixaⱨi Yabinni yoⱪatti.   
\b  
\b  
\m  
\c 5
\s1 Nusrǝt nǝzmisi  
\m
\v 1 Xu küni Dǝboraⱨ wǝ Abinoamning oƣli Baraⱪ mundaⱪ nǝzmǝ oⱪudi: —   
\b  
\m
\v 2 Israilda yetǝkqilǝr yol baxliƣini üqün,  
\m Hǝlⱪ ihtiyarǝn ɵzlirini pida ⱪilƣini üqün,  
\m Pǝrwǝrdigarƣa tǝxǝkkür-mǝdⱨiyǝ oⱪunglar!   
\m
\v 3 Əy padixaⱨlar, anglanglar,  
\m Əy ǝmirlǝr, ⱪulaⱪ selinglar!  
\m Mǝn, mǝn Pǝrwǝrdigarƣa atap nǝzmǝ oⱪuymǝn,  
\m Mǝn Israilning Hudasi Pǝrwǝrdigarƣa küy eytimǝn.   
\m
\v 4 I Pǝrwǝrdigar, sǝn Seirdin qiⱪⱪiningda,  
\m Edomning yayliⱪidin qiⱪip yürüx ⱪilƣiningda,  
\m Yǝr titrǝp, asmanlardin sular tamqidi,  
\m Xundaⱪ, bulutlar yamƣurlirini yaƣdurdi;\x + \xo 5:4 \xt Zǝb. 68:7, 8, 9\x*   
\m
\v 5 Taƣlar Pǝrwǝrdigarning aldida tǝwrǝndi,  
\m Ənǝ Sinay teƣimu tǝwrinip kǝtti,  
\m Israilning Hudasi Pǝrwǝrdigarning aldida.\f □ \fr 5:5 \ft \+bd «... Ənǝ Sinay teƣimu tǝwrinip kǝtti, Israilning Hudasi Pǝrwǝrdigarning aldida»\+bd* — yaki «yǝni Sinay teƣida ayan bolƣan Hudaning aldida, 
\fp  — Israilning Hudasi Pǝrwǝrdigarning aldida».\f*  \x + \xo 5:5 \xt Mis. 19:18; Zǝb. 68:15, 16, 17; 97:5\x*   
\m
\v 6 Anatning oƣli Xamgarning künliridǝ,  
\m Ⱨǝm Yaǝlning künliridǝ,  
\m Qong yollar taxlinip ⱪelip,  
\m Yoluqilar ǝgri-toⱪay qiƣir yollar bilǝn mangatti;   
\m
\v 7 Israilda ǝzimǝtlǝr yoⱪap kǝtti,  
\m Taki mǝnki Dǝboraⱨ ⱪozƣilip,  
\m Israilda bir ana süpitidǝ pǝyda bolƣinimƣiqǝ.\f □ \fr 5:7 \ft \+bd «Israilda ǝzimǝtlǝr yoⱪap kǝtti»\+bd* — yaki «Israilda kǝnt-ⱪixlaⱪlar yoⱪap kǝtti».\f*   
\m
\v 8 \add Israillar\add* yengi ilaⱨlarni tallidi;  
\m Urux dǝrwaziliriƣa yetip kǝldi.  
\m Ⱪiriⱪ mingqǝ Israilliⱪning arisida,  
\m Ya bir ⱪalⱪan ya bir nǝyzǝ tepilisiqu?! \f □ \fr 5:8 \ft \+bd «Urux dǝrwaziliriƣa yetip kǝldi»\+bd* — demǝk, Israil tirik Hudani taxlap butlarni talliwalƣini üqün Hudaning xu jazasi ularning bexiƣa qüxti.\f*   
\m
\v 9 Ⱪǝlbim Israilning ǝmirlirigǝ ⱪayildur,  
\m Ular hǝlⱪ arisida ɵzlirini ihtiyarǝn pida ⱪildi;  
\m Pǝrwǝrdigarƣa tǝxǝkkür-mǝdⱨiyǝ oⱪunglar!   
\m
\v 10 I aⱪ exǝklǝrgǝ mingǝnlǝr,  
\m I nǝpis zilqilǝrning üstidǝ olturƣanlar,  
\m I yolda yürgǝnlǝr, kɵngül bɵlünglar!\f □ \fr 5:10 \ft \+bd «nǝpis zilqilǝrning üstidǝ olturƣanlar»\+bd* — yaki «toⱪumlarning üstidǝ olturƣanlar». \+bd «I aⱪ exǝklǝrgǝ mingǝnlǝr, i nǝpis zilqilǝrning üstidǝ olturƣanlar, i yolda yürgǝnlǝr...»\+bd* — bu ayǝttǝ puritilƣan mǝnǝ bǝlkim «I, Israilda ⱨazir raⱨǝt künlǝrni kɵrgüqilǝr, silǝr üqün ɵz ⱨayatini tǝwǝkkül ⱪilƣanlarni ǝslǝnglar!» degǝndǝk boluxi mumkin.\f*   
\m
\v 11 Su ǝkilidiƣan jaylarda olja bɵlüxüwatⱪanlarning juxⱪun awazilirini anglanglar!  
\m Ular xu yǝrlǝrdǝ Pǝrwǝrdigarning ⱨǝⱪⱪaniy ǝmǝllirini mǝdⱨiyilǝp,  
\m Uning Israildiki ǝzimǝtlirining ⱨǝⱪⱪaniy ǝmǝllirini tǝriplixidu.  
\m Xu waⱪitta Pǝrwǝrdigarning hǝlⱪi qüxüp dǝrwazilarƣa yetip kelip: —\f □ \fr 5:11 \ft \+bd «Su ǝkilidiƣan jaylarda olja bɵlüxüwatⱪanlar...»\+bd* — demǝk, nusrǝt ⱪazanƣanliⱪtin ⱨǝtta su ǝkǝlgili qiⱪⱪanlarmu oljidin ɵzara bɵlüxidu. 
\fp  Baxⱪa birhil tǝrjimisi: — «Oⱪyaqilarning ƣǝwƣasidin ⱪutulƣanlar su alidiƣan jaylarda turup, Pǝrwǝrdigarning ⱨǝⱪⱪaniy ǝmǝllirini mǝdⱨiyilǝp, uning Israildiki ǝzimǝtlirining ⱨǝⱪⱪaniy ǝmǝllirini tǝriplixidu. Xu waⱪitta...».\f*   
\m
\v 12 «I Dǝboraⱨ, oyƣan, oyƣan!  
\m Oyƣan, oyƣan, ƣǝzǝl eytⱪin!  
\m Ornungdin tur, i Baraⱪ,  
\m Əsirliringni yalap mang, i Abinoamning oƣli!» — deyixidu.\f □ \fr 5:12 \ft \+bd «I Dǝboraⱨ, oyƣan, oyƣan! ... ornungdin tur, i Baraⱪ!...»\+bd* — 12-ayǝttiki nǝzmǝ hǝlⱪ ⱪeqip qiⱪiwalƣan taƣliⱪtin aman-esǝn qüxüp, ɵz xǝⱨirining dǝrwaziliriƣa kǝlgǝndǝ huxalliⱪidin Dǝboraⱨ wǝ Baraⱪⱪa eytⱪan sɵyünüx sɵzliri bolsa kerǝk.\f*   
\m
\v 13 Mana hǝlⱪning az bir ⱪaldisi aliyjanablarƣa ǝgixix üqün qüxti,  
\m Pǝrwǝrdigarning hǝlⱪi yenimƣa palwan kǝbi qüxüp kǝldi.\f □ \fr 5:13 \ft \+bd «Mana hǝlⱪning az bir ⱪaldisi aliyjanablarƣa ǝgixix üqün qüxti»\+bd* — demǝk, Hudaƣa sadiⱪ bolƣan «hǝlⱪ ⱪaldisi» az bolsimu, Baraⱪ wǝ baxⱪa jasarǝtlik ǝzimǝtlǝrgǝ ǝgǝxkǝn. Baxⱪa birhil tǝrjimisi: «Hǝlⱪning az bir ⱪaldisi küqlüklǝrning üstidin ƣalib kǝldi». \+bd «Pǝrwǝrdigarning hǝlⱪi yenimƣa palwan kǝbi qüxüp kǝldi»\+bd* — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «Pǝrwǝrdigarning hǝlⱪi zalimlarƣa ⱪarxi qiⱪixⱪa mening yenimƣa qüxti». Bu ayǝtning yǝnǝ birnǝqqǝ hil tǝrjimiliri uqrixi mumkin.\f*   
\m
\v 14 Mana, Əfraimlardin Amalǝktǝ yiltiz tartip ⱪalƣanlar kǝldi;  
\m Mana, Binyaminlarmu ⱪowmliringƣa ⱪoxulup ǝgixip kǝldi;  
\m Makirdin ǝmirlǝr qüxüp kǝldi,  
\m Zǝbulundin sǝrdarliⱪ ⱨasisini tutⱪanlar yetip kǝldi.\f □ \fr 5:14 \ft \+bd «Mana, Əfraimlardin Amalǝktǝ yiltiz tartip ⱪalƣanlar kǝldi»\+bd* — Əfraim ⱪǝbilisi ǝslidǝ Amalǝklǝrning zeminini igiligǝn wǝ ularni ⱨǝydiwǝtkǝnidi. \+bd «Makirdin...»\+bd* — «Makir» muxu yǝrdǝ Manassǝⱨ ⱪǝbilisigǝ wǝkillik ⱪilidu.\f*   
\m
\v 15 Issakarning ǝmirliri Dǝboraⱨƣa ⱪoxuldi;  
\m Baraⱪ nemǝ ⱪilƣan bolsa Issakarmu xundaⱪ ⱪilip,  
\m Uning kǝynidin jilƣiƣa tap basturup etilip qüxti!  
\m Rubǝnning ailǝ-jǝmǝtliridikilǝrning arisida xunqǝ uluƣ niyǝtlǝr ⱪǝlblirigǝ pükülgǝnidi!\f □ \fr 5:15 \ft \+bd «Rubǝnning ailǝ-jǝmǝtliridikilǝrning arisida»\+bd* — yaki «Rubǝnning eⱪinlirining boyida». \+bd «Rubǝnning ailǝ-jǝmǝtliridikilǝrning arisida xunqǝ uluƣ niyǝtlǝr ⱪǝlblirigǝ pükülgǝnidi!»\+bd* — bu naⱨayiti ⱨǝjwiy, kinayilik gǝp. Rubǝnlǝrdǝ xunqǝ yüksǝk niyǝt bolƣini bilǝn ⱨeqnemǝ ⱪilmidi (16-ayǝtni kɵrüng).\f*   
\m
\v 16 Sǝn nemixⱪa ⱪotanlarning iqidǝ turup,  
\m Ⱪoylarƣa qelinƣan nǝyning awazini anglaxni halap ⱪalding?  
\m Rubǝnning ailǝ-jǝmǝtliridikilǝrning arisida xunqǝ uluƣ niyǝtlǝr ⱪǝlblirigǝ pükülgǝnidi!   
\m
\v 17 Gileadlar bolsa Iordan dǝryasining u tǝripidǝ turup ⱪaldi;  
\m Danlarmu nemixⱪa kemilǝrning yenida tohtap ⱪaldi?  
\m Axirlar bolsa dengiz boyida \add jim\add* olturuwaldi,  
\m Dengiz ⱪoltuⱪlirida turup ⱪaldi.   
\m
\v 18 Zǝbulunlar janlirini ɵlümgǝ tǝwǝkkül ⱪildi;  
\m Naftalilarmu jǝng mǝydanidiki yuⱪiri jaylarda ⱨǝm xundaⱪ ⱪildi!   
\m  
\m
\v 19 Padixaⱨlar ⱨǝmmisi kelip, soⱪuxti,  
\m Ⱪanaaniylarning padixaⱨlirimu uruxⱪa qiⱪti;  
\m Taanaⱪta, Megiddoning su boylirida uruxti.  
\m Lekin bir’azmu kümüx olja alalmidi!   
\m
\v 20 Asmanlarda yultuzlarmu jǝng ⱪildi,  
\m Orbitiliridin Siseraƣa ⱪarxi jǝnggǝ atlandi.   
\m
\v 21 Kixon dǝryasining eⱪini \add düxmǝnni\add* eⱪitip kǝtti;  
\m Xu ⱪǝdimiy dǝrya, u Kixon dǝryasidur!  
\m Əy mening jenim, pütün küqüng bilǝn alƣa basⱪin!\f □ \fr 5:21 \ft \+bd «Kixon dǝryasining eⱪini ularni eⱪitip kǝtti»\+bd* — muxu sɵzlǝr yuⱪiriⱪi «asmanlardiki yultuzlar jǝng ⱪildi» degǝn sɵzlǝrni yorutidu. Yazda Kixon dǝryasi eⱪinida su yoⱪ deyǝrlik bolidu; ⱪixta küqlük aⱪidu. Xunga, xu hulasigǝ kelimizki, ⱨawa rayi ɵzgirip, kɵp yamƣur yaƣⱪaqⱪa, Kixon dǝryasi texip, Siseraning jǝng ⱨarwilirini eⱪitip kǝtti yaki ularni patⱪaⱪⱪa paturup ⱪoydi (4-ayǝttǝ xu ⱪattiⱪ yamƣur tilƣa elinidu).\f*   
\m
\v 22 Ularning atlirining tuwaⱪliri takirang-takirang ⱪilmaⱪta,  
\m Tolparliri qapmaⱪta, qapmaⱪta.   
\m
\v 23 Mǝrozƣa lǝnǝt oⱪunglar, dǝydu Pǝrwǝrdigarning Pǝrixtisi,  
\m U yǝrdǝ olturƣuqilarƣa lǝnǝt oⱪunglar,  
\m Ⱪattiⱪ lǝnǝt oⱪunglar;  
\m Qunki ular Pǝrwǝrdigarƣa yardǝmgǝ kǝlmidi,  
\m Zalimlarƣa ⱪarxi Pǝrwǝrdigarƣa yardǝmgǝ kǝlmidi.\f □ \fr 5:23 \ft \+bd «Zalimlarƣa ⱪarxi Pǝrwǝrdigarƣa yardǝmgǝ kǝlmidi»\+bd* — yaki «Baturlirini elip, Pǝrwǝrdigarƣa yardǝmgǝ kǝlmidi».\f*   
\m
\v 24 Ayallar iqidǝ kǝniylik Ⱨǝbǝrning ayali Yaǝl bǝht-bǝrikǝtlǝnsun,  
\m Qedirda turƣan ayallar iqidǝ u bǝht-bǝrikǝt tapsun!   
\m
\v 25 Sisera su soriwidi, u uningƣa süt bǝrdi,  
\m Esilzadilǝrgǝ layiⱪ bir ⱪaqida ⱪaymaⱪ tutti;   
\m
\v 26 U sol ⱪolini qedir ⱪozuⱪiƣa,  
\m Ong ⱪolini tɵmürqining bolⱪisiƣa uzatti;  
\m Siserani urup,  
\m Bax sɵngükini qeⱪip,  
\m Qekisidin yanjip ɵtküzüwǝtti.\f □ \fr 5:26 \ft \+bd « \+bd*\+bdit Yaǝl\+bdit* sol ⱪolini qedir ⱪozuⱪiƣa, ... qekisidin yanjip ɵtküzüwǝtti» — bu ayǝtlǝrgǝ ⱪariƣanda Yaǝl Siseraning bexiƣa ⱪaⱪⱪan ⱪozuⱪni bolⱪa bilǝn üq ⱪetim urƣan.\f*   
\m
\v 27 Sisera uning ikki putining ariliⱪiƣa ⱪiysaydi,  
\m U yiⱪildi, u \add ɵlüktǝk\add* yatti,  
\m U uning ikki putining ariliⱪiƣa ⱪiysaydi, u yiⱪildi,  
\m Ⱪiysayƣan yǝrdǝ u yiⱪilip, jan bǝrdi.   
\b  
\m
\v 28 Siseraning anisi pǝnjiridin sirtⱪa sǝp saldi,  
\m U pǝnjirining rujikidin towlap: —  
\m «Uning jǝng ⱨarwisi nemixⱪa xunqǝ uzaⱪⱪiqǝ kǝlmǝydu?  
\m Jǝng ⱨarwilirining atlirining tuyaⱪ sadasi nemixⱪa xunqǝ ⱨayal bolidu? — dedi.   
\m
\v 29 Uning dedǝkliri arisida danalar jawab beridu,  
\m Xundaⱪla, u dǝrwǝⱪǝ ɵz-ɵzigǝ jawab beridu: —   
\m
\v 30 «Ular oljilirini yiƣip bɵlüxüwatⱪan bolmisun yǝnǝ?!  
\m Ⱨǝrbir ǝrkǝkkǝ \add ayaƣ asti ⱪilixⱪa\add* bir-ikkidin ⱪiz tǝgkǝndu,  
\m Siseraƣa rǝngdar kiyimlǝr,  
\m Gül kǝxtilǝngǝn rǝngdar kiyimlǝrdin olja tǝgkǝndu,  
\m Bulangqining boyniƣa aldi-kǝyni kǝxtilǝngǝn rǝngdar kiyimlǝr tǝgkǝn bolsa kerǝk!\f □ \fr 5:30 \ft \+bd «Bulangqining boyniƣa aldi-kǝyni kǝxtilǝngǝn rǝngdar kiyimlǝr tǝgkǝn bolsa kerǝk!»\+bd* — yaki «Mening boynumƣa ikki aldi-kǝyni kǝxtilǝngǝn kiyimlǝr olja ⱪilip tǝgkǝn bolsa kerǝk!».\f*   
\m
\v 31 I Pǝrwǝrdigar, Sening barliⱪ düxmǝnliring ǝnǝ xundaⱪ yoⱪutulƣay!  
\m Lekin Seni sɵygǝnlǝr ⱪuyaxning ɵrlǝwatⱪandiki ⱪudritidǝk küqlük bolƣay!».  
\m Xuning bilǝn zemin ⱪiriⱪ yilƣiqǝ tinq-amanliⱪ tapti.   
\b  
\b  
\m  
\c 6
\s1 Israilning gunaⱨ ⱪilixi, jazalinixi; Hudaning Gideonni ⱨakimliⱪⱪa qaⱪirixi  
\m
\v 1 Israillar Pǝrwǝrdigarning nǝziridǝ rǝzil bolƣanni ⱪildi; xuning bilǝn Pǝrwǝrdigar ularni yǝttǝ yilƣiqǝ Midiyaniylarning ⱪoliƣa tapxurup bǝrdi.  
\v 2 U waⱪitta Midiyaniylar Israilning üstidin ƣalib kelip, Israil Midiyaniylarning sǝwǝbidin ɵzliri üqün taƣlardin, ɵngkürlǝrdin wǝ ⱪoram taxlardin panaⱨ jaylarni yasidi.\f □ \fr 6:2 \ft \+bd «ⱪoram taxlardin panaⱨ jaylarni yasidi»\+bd* — yaki «ⱪorƣanlardin panaⱨ jaylarni yasidi». Ibraniy tilida «istiⱨkamliⱪ jaylardin panaⱨ jaylarni yasidi».\f*   
\m
\v 3 Ⱨǝr ⱪetim Israillar uruⱪ teriƣanda xundaⱪ bolattiki, Midiyaniylar, Amalǝkiylǝr wǝ mǝxriⱪtikilǝr kelip ularƣa ⱨujum ⱪilatti.  
\v 4 Ularƣa ⱨujum ⱪilixⱪa bargaⱨlarni tikip, zemindiki ⱨosulni wǝyran ⱪilip, Gazaƣiqǝ Israilƣa ⱨeqⱪandaⱪ axliⱪ ⱪaldurmay, ularning ⱪoy, kala, exǝklirinimu elip ketǝtti.  
\v 5 Qünki ular qekǝtkilǝrdǝk kɵp bolup, ɵz mal-qarwiliri wǝ qedirlirini elip kelǝtti; ularning adǝmliri wǝ tɵgiliri san-sanaⱪsiz bolup, zeminni wǝyran ⱪilix üqün tajawuz ⱪilatti.  
\v 6 Xuning bilǝn Israil Midiyaniylarning aldida tolimu har ⱨalǝtkǝ qüxüp ⱪaldi; andin Israillar Pǝrwǝrdigarƣa nalǝ-pǝryad kɵtürdi.   
\b  
\m
\v 7 Midiyaniylarning dǝstidin Israil Pǝrwǝrdigarƣa pǝryad kɵtürginidǝ xundaⱪ boldiki,  
\v 8 Pǝrwǝrdigar Israilƣa bir pǝyƣǝmbǝrni ǝwǝtti. U kelip ularƣa: — Israilning Hudasi Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: «Mǝn silǝrni Misirdin qiⱪirip, «ⱪulluⱪ makani»din elip qiⱪⱪanidim;  
\v 9 silǝrni misirliⱪlarning ⱪolidin, xundaⱪla silǝrgǝ barliⱪ zulum ⱪilƣuqilarning ⱪolidin ⱪutⱪuzup, ularni aldinglardin ⱪoƣliwetip, ularning zeminini silǝrgǝ bǝrdim  
\v 10 wǝ silǝrgǝ: «Mana, Mǝn Pǝrwǝrdigar silǝrning Hudayinglardurmǝn; silǝr Amoriylarning zeminida turƣininglar bilǝn ularning ilaⱨliridin ⱪorⱪmanglar» degǝnidim. Lekin silǝr Mening awazimƣa ⱪulaⱪ salmidinglar», — dedi.\x + \xo 6:10 \xt  2Pad. 17:35, 38\x*   
\m
\v 11 Andin Pǝrwǝrdigarning Pǝrixtisi kelip Ofraⱨ degǝn jayda Abiezǝr jǝmǝtidiki Yoaxⱪa tǝwǝ bolƣan dub dǝrihining tüwidǝ olturdi. U waⱪitta \add Yoaxning\add* oƣli Gideon Midiyaniylarning \add bulangqiliⱪidin\add* saⱪlinix üqün xarab kɵlqiki iqidǝ buƣday tepiwatatti.\f □ \fr 6:11 \ft \+bd «... xarab kɵlqiki iqidǝ buƣday tepiwatatti»\+bd* — xarab kɵqlikidǝ buƣday tepix tolimu ⱪolaysiz, ǝlwǝttǝ; bu Gideonning Midiyaniylardin ⱪorⱪⱪanliⱪini kɵrsitidu.\f*   
\m
\v 12 Pǝrwǝrdigarning Pǝrixtisi uningƣa kɵrünüp: — Əy jasarǝtlik palwan, Pǝrwǝrdigar sǝn bilǝn billidur! — dedi.   
\m
\v 13 Gideon uningƣa jawab berip: — I hojam, ǝgǝr Pǝrwǝrdigar biz bilǝn billǝ bolƣan bolsa, bu kɵrgülüklǝr nemixⱪa üstimizgǝ kǝldi? Ata-bowilirimiz bizgǝ sɵzlǝp bǝrgǝn uning barliⱪ mɵjiziliri ⱪeni? Bular toƣrisida ata-bowilirimiz: «Mana, Pǝrwǝrdigar bizni Misirdin qiⱪirip kǝlmigǝnmidi?» — dedi. Lekin bügünki kündǝ Pǝrwǝrdigar bizni taxlap, Midiyanning ⱪoliƣa tapxurup bǝrdi! — dedi.   
\m
\v 14 Pǝrwǝrdigar uningƣa ⱪarap: — Sǝn muxu küqünggǝ tayinip, berip Israilni Midiyanning ⱪolidin ⱪutⱪuzƣin! Mana, Mǝn seni ǝwǝtkǝn ǝmǝsmu? — dedi.\x + \xo 6:14 \xt 1Sam. 12:11; Ibr. 11:32\x*   
\m
\v 15 Gideon Uningƣa: — I Rǝb, mǝn Israilni ⱪandaⱪ ⱪutⱪuzalaymǝn? Mening ailǝm bolsa Manassǝⱨ ⱪǝbilisi iqidǝ ǝng namriti, ɵzüm atamning jǝmǝtidǝ ǝng kiqikidurmǝn, — dedi.   
\m
\v 16 Pǝrwǝrdigar uningƣa: — Mǝn jǝzmǝn sǝn bilǝn billǝ bolimǝn; xunga sǝn Midiyanlarni bir adǝmni urƣandǝk urup ⱪirisǝn, — dedi.   
\m
\v 17 Gideon Uningƣa iltija ⱪilip: — Mǝn nǝziringdǝ iltipat tapⱪan bolsam, mǝn bilǝn sɵzlǝxküqining ⱨǝⱪiⱪǝtǝn Sǝn Ɵzüng ikǝnlikigǝ bir alamǝt kɵrsǝtkǝysǝn;  
\v 18 ɵtünimǝn, mǝn yenip kelip ɵz ⱨǝdiyǝ-ⱪurbanliⱪimni aldingƣa ⱪoyƣuqǝ bu yǝrdin kǝtmigǝysǝn, — dedi.  
\m U jawab berip: — Sǝn yenip kǝlgüqǝ kütimǝn, dedi.   
\m
\v 19 Gideon berip \add ɵygǝ\add* kirip bir oƣlaⱪni tǝyyarlap, bir ǝfaⱨ esil undin petir nan pixurup, gɵxni sewǝtkǝ selip, xorpisini koriƣa usup bularni uning ⱪexiƣa elip kelip, uningƣa sundi (U tehiqǝ dub dǝrihining tüwidǝ olturatti).\f □ \fr 6:19 \ft \+bd «bir ǝfaⱨ»\+bd* — 22 litr. Axliⱪ az bolƣan künlǝrdǝ namrat bir ailǝ üqün bu naⱨayiti qong bir ⱨǝdiyǝ-ⱪurbanliⱪ bolatti.\f*  
\v 20 Andin Hudaning Pǝrixtisi uningƣa: — Bu gɵx bilǝn petir nanlarni elip berip, muxu yǝrdiki \add ⱪoram\add* taxning üstigǝ ⱪoyup, xorpini tɵkkin, — dewidi, u xundaⱪ ⱪildi.  
\v 21 Pǝrwǝrdigarning Pǝrixtisi ⱪolidiki ⱨasini uzitip uqini gɵx bilǝn petir nanlarƣa tǝkküziwidi, \add ⱪoram\add* taxtin ot qiⱪip, gɵx bilǝn petir nanlarni yǝp kǝtti. Xu ⱨaman Pǝrwǝrdigarning Pǝrixtisimu uning kɵzidin ƣayib boldi.   
\m
\v 22 Xuning bilǝn Gideon uning Pǝrwǝrdigarning Pǝrixtisi ikǝnlikini bilip: — Apla, i Rǝb Pǝrwǝrdigar! Qataⱪ boldi, qünki mǝn Pǝrwǝrdigarning Pǝrixtisi bilǝn yüzmuyüz kɵrüxüp ⱪaldim...! — dedi.   
\m
\v 23 Lekin Pǝrwǝrdigar uningƣa: — Hatirjǝm bolƣin! Ⱪorⱪmiƣin, ɵlmǝysǝn, — dedi.\f □ \fr 6:23 \ft \+bd «Hatirjǝm bolƣin»\+bd* — ibraniy tilida «Xalom elǝykum!» (Salamuǝlǝykum). Ibraniy tilida mǝnisi adǝttǝ «sanga aman-salamǝtlik bolƣay!».\f*   
\m
\v 24 Xuning bilǝn Gideon Pǝrwǝrdigarƣa atap u yǝrdǝ bir ⱪurbangaⱨ yasap, uning ismini «Yaⱨwǝⱨ-xalom» dǝp atidi. Bu ⱪurbangaⱨ ta bügüngiqǝ Abiezǝr jǝmǝtining Ofraⱨ degǝn jayida bar.\f □ \fr 6:24 \ft \+bd «Yaⱨwǝⱨ-xalom»\+bd* — buning mǝnisi: «Pǝrwǝrdigar hatirjǝmliktur».\f*   
\m
\v 25 U keqisi Pǝrwǝrdigar uningƣa: — Sǝn atangning \add qong\add* buⱪisi wǝ yǝttǝ yaxliⱪ ikkinqi buⱪisini elip atangƣa tǝwǝ bolƣan Baal ⱪurbangaⱨini ɵrüp, uning yenidiki Axǝraⱨ butini kesiwǝtkin. \f □ \fr 6:25 \ft \+bd «Sǝn atangning buⱪisi wǝ yǝttǝ yaxliⱪ ikkinqi buⱪisini elip...»\+bd* — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «Sǝn atangning yax buⱪisini, yǝni uning yǝttǝ yaxliⱪ ikkinqi buⱪisini elip,...». \+bd «Baal ⱪurbangaⱨini ɵrüp...»\+bd* — Baalƣa atalƣan ⱪurbangaⱨ bǝk qong bolsa kerǝk. Ikki buⱪa bǝlkim ⱪurbangaⱨni tartip ɵrüx üqün kerǝk boluxi mumkin. \+bd «...uning yenidiki Axǝraⱨ butini kesiwǝtkin»\+bd* — ««Axǝraⱨ»lar toƣruluⱪ 2:13 wǝ izaⱨatini kɵrüng.\f*  
\v 26 Andin muxu ⱪorƣanning üstigǝ Pǝrwǝrdigar Hudayingƣa atalƣan, bǝlgilǝngǝn rǝsim boyiqǝ bir ⱪurbangaⱨ yasap, ikkinqi bir buⱪini elip, ɵzüng kesiwǝtkǝn Axǝraⱨning parqilirini otun ⱪilip ⱪalap, uni kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ ⱪilƣin, — dedi.\f □ \fr 6:26 \ft \+bd «...muxu ⱪorƣanning üstigǝ...»\+bd* — yaki «...ⱪoram texining üstigǝ...» \+bd «bǝlgilǝngǝn rǝsim boyiqǝ»\+bd* — «Ⱪan.» 25:6-7ni kɵrüng. \+bd «ɵzüng kesiwǝtkǝn Axǝraⱨning parqilirini otun ⱪilip ⱪalap, uni kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ ⱪilƣin»\+bd* — 2:5 wǝ izaⱨatini kɵrüng. Pǝrwǝrdigarning pǝrixtisi yaki Pǝrwǝrdigar Ɵzi mɵmin bǝndilirigǝ kɵrüngǝn yǝrlǝrdǝ, u ⱪurbangaⱨlar wǝ ⱪurbanliⱪlar toƣrisidiki bekitkǝn bǝlgilimilǝr bǝzidǝ baxⱪiqǝ boluxi mumkin. Gǝrqǝ xu yǝr Pǝrwǝrdigar Israillarƣa ⱪurbanliⱪ ⱪilix üqün rǝsmiy bekitkǝn jay bolmisimu, xundaⱪla Gideon ɵzi kaⱨin bolmisimu, Huda bǝribir ɵzi bekitkǝn bǝlgilimilirigǝ ɵzi igidur; uning Gideonƣa ⱪilƣan bu ǝmrliri ɵzining xundaⱪ pǝwⱪul’addǝ jiddiy ǝⱨwallarda gaⱨi waⱪitlarda ɵz bǝlgilimilirini ɵzgǝrtidiƣanliⱪini ispatlaydu.\f*   
\m
\v 27 Xuning bilǝn Gideon ɵz hizmǝtqiliridin on adǝmni elip berip, Pǝrwǝrdigarning ɵzigǝ eytⱪinidǝk ⱪildi; lekin u atisining ɵyidikilǝrdin wǝ xǝⱨǝr adǝmliridin ⱪorⱪⱪini üqün, u bu ixni kündüzi ⱪilmay, keqisi ⱪildi.  
\v 28 Ətisi sǝⱨǝrdǝ xǝⱨǝr hǝlⱪi ⱪopup ⱪarisa, mana, Baal ⱪurbangaⱨi ɵrüwetilgǝn, uning yenidiki Axǝraⱨ buti kesiwetilgǝnidi wǝ yengi yasalƣan ⱪurbangaⱨning üstidǝ ikkinqi buⱪa ⱪurbanliⱪ ⱪilinƣanidi.  
\v 29 Buni kɵrüp ular bir-birigǝ: — Bu ixni kim ⱪilƣandu? — deyixti. Ular sürüxtüriwidi, buni Yoaxning oƣli Gideonning ⱪilƣanliⱪi mǝlum boldi.  
\v 30 Xuning üqün xǝⱨǝrning adǝmliri Yoaxⱪa: — Oƣlungni qiⱪirip bǝrgin! U Baal ⱪurbangaⱨini ɵrüp, uning yenidiki Axǝraⱨni kesiwǝtkini üqün ɵltürülsun! — dedi.   
\m
\v 31 Biraⱪ Yoax ɵzigǝ ⱪarxilixixⱪa turƣan kɵpqilikkǝ jawab berip: — Silǝr Baal üqün dǝwalaxmaⱪqimusilǝr? Silǝr uni ⱪutⱪuzmaⱪqimu? Kimki uning toƣrisida dǝwalaxsa ǝtigǝ ⱪalmay ɵlümgǝ mǝⱨkum ⱪilinsun! Əgǝr Baal dǝrwǝⱪǝ bir huda bolsa, undaⱪta uning ⱪurbangaⱨini birsi ɵrüwǝtkini üqün, u xu adǝm bilǝn ɵzi dǝwalaxsun! — dedi.\f □ \fr 6:31 \ft \+bd «Silǝr Baal üqün dǝwalaxmaⱪqimusilǝr?»\+bd* — yaki «Silǝr Baal üqün jǝng ⱪilmaⱪqimusilǝr?». \+bd «...ǝtigǝ ⱪalmay ɵlümgǝ mǝⱨkum ⱪilinsun!»\+bd* — yaki «...muxu ǝtigǝndila ⱪalmay ɵlümgǝ mǝⱨkum ⱪilinsun!».\f*   
\m
\v 32 Bu sǝwǝbtin \add atisi\add* Gideonni «Yǝrubbaal» dǝp atidi, qünki \add atisi\add*: «U Baalning ⱪurbangaⱨini ɵrüwǝtkini üqün, Baal ɵzi uning bilǝn dǝwalaxsun!» degǝnidi.\f □ \fr 6:32 \ft \+bd «Bu sǝwǝbtin atisi...»\+bd* — ibraniy tilida «Bu sǝwǝbtin u...» yaki «Bu sǝwǝbtin ular...». \+bd «Yǝrubbaal»\+bd* — bu isimning mǝnisi: «Baalning ɵzi uning bilǝn jǝng ⱪilsun!» (yaki «dǝwalaxsun!»).\f*   
\m
\v 33 Əmma Midiyan, Amalǝklǝr wǝ mǝxriⱪtikilǝrning ⱨǝmmisi yiƣilip, \add Iordan\add* dǝryasidin ɵtüp Yizrǝǝl jilƣisida qedirlirini tikixti.  
\v 34 U waⱪitta Pǝrwǝrdigarning Roⱨi Gideonning üstigǝ qüxti; u kanay qeliwidi, Abiezǝr jǝmǝtidikilǝr yiƣilip uning kǝynidin ǝgixip mangdi.  
\v 35 Andin u ǝlqilǝrni Manassǝⱨning zeminiƣa berip, u yǝrni aylinip kelixkǝ ǝwǝtiwidi, Manassǝⱨlǝr yiƣilip uningƣa ǝgixip kǝldi. U Axirlarƣa, Zǝbulunlarƣa wǝ Naftalilarƣa ǝlqi ǝwǝtiwidi, ularmu uning aldiƣa qiⱪixti.   
\b  
\m  
\s1 Gideonning Hudadin ikki ⱪetim alamǝt sorixi  
\m
\v 36 Gideon Hudaƣa: — Əgǝr Sǝn ⱨǝⱪiⱪǝtǝn eytⱪiningdǝk mening ⱪolum bilǝn Israilni ⱪutⱪuzidiƣan bolsang,  
\v 37 Undaⱪta mana, mǝn hamanƣa bir parqǝ ⱪoy terisi ⱪoyup ⱪoyimǝn; ǝgǝr pǝⱪǝt terining üstigila xǝbnǝm qüxüp, qɵrisidiki yǝrlǝrning ⱨǝmmisi ⱪuruⱪ tursa, mǝn Ɵzüng eytⱪiningdǝk mening ⱪolum arⱪiliⱪ Israilni ⱪutⱪuzmaⱪqi bolƣiningni bilimǝn, — dedi.   
\m
\v 38 Ix dǝrwǝⱪǝ xundaⱪ boldi. Ətisi sǝⱨǝrdǝ Gideon ⱪopup, yungni siⱪiwidi, liⱪ bir piyalǝ xǝbnǝm süyi qiⱪti.   
\m
\v 39 Andin Gideon Hudaƣa yǝnǝ: Ƣǝzipingni manga ⱪozƣimiƣaysǝn, mǝn pǝⱪǝt muxu bir ⱪetimla dǝymǝn! Sǝndin ɵtünǝy, mǝn pǝⱪǝt yǝnǝ bu ⱪetim bu terǝ bilǝn sinap baⱪay; iltija ⱪilimǝnki, ǝmdi bu ⱪetim pǝⱪǝt terǝ ⱪuruⱪ bolup, qɵrisidiki yǝrning ⱨǝmmisigǝ xǝbnǝm qüxkǝy, — dedi.\x + \xo 6:39 \xt Yar. 18:32\x*   
\m
\v 40 Bu keqisimu Huda xundaⱪ ⱪildi; dǝrwǝⱪǝ pǝⱪǝt terila ⱪuruⱪ bolup, qɵrisidiki yǝrning ⱨǝmmisigǝ xǝbnǝm qüxkǝnidi.   
\b  
\b  
\m  
\c 7
\s1 Hudaning Gideonni ikki ⱪetim sinixi wǝ hatirjǝm ⱪilixi  
\m
\v 1 Yǝrubbaal (yǝni Gideon) wǝ ɵzigǝ ⱪoxulƣan ⱨǝmmǝ hǝlⱪ ǝtisi sǝⱨǝr ⱪopup, Ⱨarod degǝn bulaⱪning yeniƣa berip qedir tikti. Midiyaniylarning lǝxkǝrgaⱨi bolsa uning ximal tǝripidǝ, Morǝⱨ egizlikining yenidiki jilƣida idi.  
\v 2 Əmdi Pǝrwǝrdigar Gideonƣa: — Sanga ǝgǝxkǝn hǝlⱪning sani intayin kɵp, xunga Mǝn Midiyaniylarni ularning ⱪoliƣa tapxuralmaymǝn. Bolmisa Israil: «Ɵzimizni ɵzimizning ⱪoli ⱪutⱪuzdi» dǝp mahtinip ketixi mumkin.  
\v 3 Xuning üqün sǝn ǝmdi hǝlⱪⱪǝ: «Kimlǝr ⱪorⱪup titrǝk basⱪan bolsa, ular Gilead teƣidin yenip kǝtsun» dǝp jakarliƣin — dedi.  
\m Xuning bilǝn hǝlⱪning arisidin yigirmǝ ikki ming kixi ⱪaytip ketip, pǝⱪǝt on mingila ⱪelip ⱪaldi.\x + \xo 7:3 \xt Ⱪan. 20:8\x*   
\m
\v 4 Pǝrwǝrdigar Gideonƣa yǝnǝ: — Hǝlⱪning sani yǝnila intayin kɵp; ǝmdi sǝn bularni suning lewigǝ elip kǝlgin. U yǝrdǝ Mǝn ularni sǝn üqün sinaⱪtin ɵtküzǝy; Mǝn kimni kɵrsitip: «U sǝn bilǝn barsun desǝm», u sǝn bilǝn barsun; lekin Mǝn kimni kɵrsitip: «U sǝn bilǝn barmisun» desǝm, u sǝn bilǝn barmisun, — dedi.   
\m
\v 5 Xuning bilǝn Gideon hǝlⱪni suning lewigǝ elip kǝldi. Pǝrwǝrdigar uningƣa: — Kimki it su iqkǝndǝk tili bilǝn yalap su iqsǝ, ularni ayrim bir tǝrǝptǝ turƣuzƣin; ⱨǝm kimki tizlinip turup su iqsǝ, ularnimu ayrim bir tǝrǝptǝ turƣuzƣin, — dedi.   
\m
\v 6 Xundaⱪ boldiki, oqumini aƣziƣa tǝgküzüp yalap su iqkǝnlǝrdin üq yüzi qiⱪti. Ⱪalƣanlarning ⱨǝmmisi tizlinip turup su iqti.  
\v 7 Andin Pǝrwǝrdigar Gideonƣa: — Mǝn muxu suni yalap iqkǝn üq yüz adǝmning ⱪoli bilǝn silǝrni ⱪutⱪuzup, Midiyanni sening ⱪolungƣa tapxurimǝn; lekin ⱪalƣan hǝlⱪ bolsa ⱨǝmmisi ɵz jayiƣa yenip kǝtsun, — dedi.\f □ \fr 7:7 \ft \+bd «Mǝn muxu suni yalap iqkǝn üq yüz adǝmning ⱪoli bilǝn silǝrni ⱪutⱪuzup, Midiyanni sening ⱪolungƣa tapxurimǝn...»\+bd* — bu sinaxning ǝⱨmiyiti bǝlkim kimning jǝng tǝrǝpkǝ oyƣaⱪ turuwatⱪanliⱪini kɵrsitixi mumkin. Su iqkǝndǝ tizlinip yüzini suƣa tiⱪip iqkǝnlǝr hǝtǝrgǝ anqǝ sǝgǝk bolmisa kerǝk. Bu ixlar toƣruluⱪ baxⱪa hil qüxǝnqlǝrmu bar.\f*   
\m
\v 8 Xuning bilǝn bu \add üq yüz adǝm\add* ozuⱪ-tülük wǝ kanaylirini ⱪoliƣa elixti; Gideon Israilning ⱪalƣan barliⱪ adǝmlirini ɵz qediriƣa ⱪayturuwetip, pǝⱪǝt xu üq yüz adǝmni elip ⱪaldi. Əmdi Midiyaniylarning lǝxkǝrgaⱨi bolsa ularning tɵwǝn tǝripidiki jilƣida idi.   
\m
\v 9 Xu keqisi xundaⱪ boldiki, Pǝrwǝrdigar uningƣa: — Sǝn ⱪopup lǝxkǝrgaⱨⱪa qüxkin, qünki Mǝn uni sening ⱪolungƣa tapxurdum;  
\v 10 ǝgǝr sǝn qüxüxtin ⱪorⱪsang, ɵz hizmǝtkaring Puraⱨni billǝ elip lǝxkǝrgaⱨⱪa qüxkin.  
\v 11 Sǝn ularning nemǝ deyixiwatⱪinini anglaysǝn, andin sǝn lǝxkǝrgaⱨⱪa \add ⱨujum ⱪilip\add* qüxüxkǝ jür’ǝt ⱪilalaysǝn, dedi.  
\m Buni anglap u hizmǝtkari Puraⱨni elip lǝxkǝrgaⱨning qetidiki ǝskǝrlǝrning yeniƣa bardi. \f □ \fr 7:11 \ft \+bd «jür’ǝt ⱪilalaysǝn»\+bd* — ibraniy tilida «ⱪolung küqlǝndürülidu».\f*  
\v 12 Mana Midiyan, Amalǝk wǝ barliⱪ mǝxriⱪtikilǝr qekǝtkilǝrdǝk kɵp bolup, jilƣining boyiƣa yeyilƣanidi; ularning tɵgiliri kɵplikidin dengiz saⱨilidiki ⱪumdǝk ⱨǝddi-ⱨesabsiz idi.\x + \xo 7:12 \xt  Ⱨak. 6:3, 5, 33\x*   
\m
\v 13 Gideon barƣanda, mana, u yǝrdǝ birsi ⱨǝmraⱨiƣa kɵrgǝn qüxini sɵzlǝp beriwatatti: — Mana, mǝn bir qüx kɵrdum, qüxümdǝ mana, bir arpa toⱪiqi Midiyanning lǝxkǝrgaⱨiƣa domulap qüxüptudǝk; u qedirƣa kelip soⱪuluptidǝk, xuning bilǝn qedir ɵrulüp, düm kɵmtürülüp ketiptu — dǝwatatti.   
\m
\v 14 Uning ⱨǝmraⱨi jawabǝn tǝbir berip: — Buning mǝnisi xuki, u toⱪaq Yoaxning oƣli, Israilliⱪ adǝm Gideonning ⱪiliqidin baxⱪa nǝrsǝ ǝmǝstur; Huda Midiyan wǝ uning barliⱪ ⱪoxunini uning ⱪoliƣa tapxuruptu, dedi.   
\m
\v 15 Xundaⱪ boldiki, Gideon bu qüxni wǝ uning berilgǝn tǝbirini anglap, sǝjdǝ ⱪildi. Andin u Israilning lǝxkǝrgaⱨiƣa yenip kelip: — Ⱪopunglar, Pǝrwǝrdigar Midiyanning lǝxkǝrgaⱨini ⱪolunglarƣa tapxurdi, — dedi.   
\b  
\m  
\s1 Gideonning ƣǝlibǝ ⱪilixi  
\m
\v 16 Xuning bilǝn u bu üq yüz adǝmni üq guruppiƣa bɵlüp, ⱨǝmmisining ⱪoliƣa birdin kanay bilǝn birdin ⱪuruⱪ komzǝkni bǝrdi; ⱨǝrbir komzǝk iqidǝ birdin mǝx’ǝl ⱪoyuldi.   
\m
\v 17 U ularƣa: — Silǝr manga ⱪarap, mening ⱪilƣinimdǝk ⱪilinglar. Mana, mǝn lǝxkǝrgaⱨning ⱪexiƣa barƣanda, nemǝ ⱪilsam, silǝrmu xuni ⱪilinglar;  
\v 18 mǝn wǝ mǝn bilǝn ⱨǝmraⱨ bolup mangƣan barliⱪ adǝmlǝr kanay qalsaⱪ, silǝrmu lǝxkǝrgaⱨning qɵrisidǝ turup kanay qelinglar wǝ: «Pǝrwǝrdigar üqün ⱨǝm Gideon üqün!» dǝp towlanglar, — dedi.   
\m
\v 19 Keyinki yerim keqilik kɵzǝtning baxlinixida, kɵzǝtqilǝr yengidin almaxⱪanda, Gideon wǝ uning bilǝn billǝ bolƣan yüz adǝm lǝxkǝrgaⱨning ⱪexiƣa kǝldi; andin ular kanay qelip ⱪolliridiki komzǝklǝrni qaⱪti.  
\v 20 Xu ⱨaman üq guruppidikilǝrning ⱨǝmmisi kanay qelip, komzǝklǝrni qeⱪip, sol ⱪollirida mǝx’ǝllǝrni tutup, ong ⱪollirida kanaylarni elip: — Pǝrwǝrdigarƣa wǝ Gideonƣa atalƣan ⱪiliq! — dǝp towlaxⱪiniqǝ,  
\v 21 ularning ⱨǝrbiri lǝxkǝrgaⱨning ǝtrapida, ɵz jayida turuxti; yaw ⱪoxuni tǝrǝp-tǝrǝpkǝ petirap, warⱪirap-jarⱪiriƣan peti ⱪaqⱪili turdi.  
\v 22 Bu üq yüz adǝm kanay qalƣanda, Pǝrwǝrdigar pütkül lǝxkǝrgaⱨtiki yaw lǝxkǝrlirini bir-birini ⱪiliqlaxⱪa selip ⱪoydi, xuning bilǝn yaw ⱪoxuni Zerǝraⱨⱪa baridiƣan yoldiki Bǝyt-Xittaⱨ tǝrǝpkǝ ⱪaqti; ular Tabbatning yenidiki Abǝl-Mǝⱨolaⱨning qegrisiƣiqǝ ⱪaqti.\x + \xo 7:22 \xt  Zǝb. 83:9-10\x*   
\m
\v 23 Andin Naftali, Axir wǝ pütkül Manassǝⱨning ⱪǝbililiridin Israillar qaⱪirip kelindi wǝ ular Midiyaniylarni ⱪoƣlidi.   
\m
\v 24 Xuning bilǝn Gideon Əfraim pütkül taƣliⱪini arilap kelixkǝ ǝlqilǝrni ǝwǝtip Əfraimlarƣa: — «Silǝr qüxüp Midiyaniylarƣa ⱨujum ⱪilinglar, Bǝyt-Baraⱨⱪiqǝ, xundaⱪla Iordan dǝryasiƣiqǝ barliⱪ eⱪin keqiklirini igilǝp, ularni tosuwelinglar», dedi. Xuning bilǝn Əfraimning ⱨǝmmǝ adǝmliri yiƣilip, Bǝyt-Baraⱨⱪiqǝ wǝ Iordan dǝryasiƣiqǝ barliⱪ eⱪin keqiklirini igilidi.  
\v 25 Ular Midiyanning Orǝb wǝ Zǝǝb degǝn ikki ǝmirini tutuwaldi; Orǝbni ular «Orǝb ⱪoram texi» üstidǝ, Zǝǝbni «Zǝǝb xarab kɵlqiki»dǝ ɵltürdi, Midiyaniylarni ⱪoƣlap berip, Orǝb wǝ Zǝǝbning baxlirini elip, Iordan dǝryasining u tǝripigǝ Gideonning ⱪexiƣa kǝldi.\x + \xo 7:25 \xt Zǝb. 83:11-12; Yǝx. 10:26\x*   
\b  
\b  
\m  
\c 8
\m
\v 1 (Keyin, Əfraimlar uningƣa: — Sǝn nemixⱪa bizgǝ xundaⱪ muamilǝ ⱪilisǝn, Midiyaniylar bilǝn soⱪuxⱪa qiⱪⱪanda, bizni qaⱪirmidingƣu, dǝp uning bilǝn ⱪattiⱪ deyixip kǝtti.\x + \xo 8:1 \xt Ⱨak. 12:1\x*  
\v 2 U ularƣa jawabǝn: — Mening ⱪilƣanlirimni ⱪandaⱪmu silǝrning ⱪilƣininglarƣa tǝnglǝxtürgili bolsun? Əfraimning üzümlǝrni pasangdiƣini, Abieǝzǝrlǝrning üzüm üzginidin artuⱪ ǝmǝsmu?  
\v 3 Huda Midiyanning ǝmirliri Orǝb bilǝn Zǝǝbni ⱪolunglarƣa tapxurƣan yǝrdǝ, mening ⱪolumdin kǝlginini ⱪandaⱪmu silǝrning ⱪilƣininglarƣa tǝnglǝxtürgili bolsun? — dedi. Xundaⱪ dewidi, ularning uningƣa bolƣan aqqiⱪi yandi).\f □ \fr 8:3 \ft \+bd «ularning uningƣa bolƣan aqqiⱪi yandi»\+bd* — ibraniy tilida «uningƣa ⱪarap ularning roⱨliri tinqlanduruldi».\f*   
\m
\v 4 Əmdi Gideon Iordan dǝryasining boyiƣa yetip kǝldi. U wǝ ɵzigǝ ⱨǝmraⱨ bolƣan üq yüz adǝm ⱨerip kǝtkǝn bolsimu, ular yǝnila Midiyaniylarni ⱪoƣlap dǝryadin ɵtti. \f □ \fr 8:4 \ft \+bd «Əmdi Gideon Iordan dǝryasining boyiƣa yetip kǝldi... dǝryadin ɵtti»\+bd* — 1-3-ayǝttǝ hatirilǝngǝn wǝⱪǝlǝr (Əfraimlarning Gideonlarƣa aqqiⱪlinixi) 4-21-ayǝtlǝrdǝ hatirilǝngǝn wǝⱪǝlǝrdin keyin bolƣan bolsa kerǝk.\f*  
\v 5 Gideon Sukkot xǝⱨiridikilǝrgǝ: — Manga ⱨǝmraⱨ bolup kǝlgǝn kixilǝrgǝ nan bǝrsǝnglar, qünki ular ⱨerip-qarqap kǝtti. Biz Midiyanning ikki padixaⱨi Zǝbaⱨ wǝ Zalmunnani ⱪoƣlap ketip barimiz, — dedi.   
\m
\v 6 Lekin Sukkotning qongliri jawab berip: — Zǝbaⱨ wǝ Zalmunna ⱨazir sening ⱪolungƣa qüxtimu?! Biz sening muxu lǝxkǝrliringgǝ nan berǝmduⱪ?! — dedi.\f □ \fr 8:6 \ft \+bd «Zǝbaⱨ wǝ Zalmunna ⱨazir sening ⱪolungƣa qüxtimu?!»\+bd* — ibraniy tilida «Zǝbaⱨ wǝ Zalmunnaning alⱪanliri ⱨazir sening ⱪolungƣa qüxtimu?!». \+bd «Biz sening muxu lǝxkǝrliringgǝ nan berǝmduⱪ?!»\+bd* — ularning nan bǝrmǝslik sǝwǝbi bǝlkim xuki, biz nan bǝrgǝndin keyin Gideon mǝƣlup bolsa (uning aran üq yüz adimi bar idi), Midiyaniylar ⱪaytip kelip bizdin ɵq alidu, dǝp ⱪorⱪⱪan yaki bolmisa ularning Midiyaniylar bilǝn ittipaⱪi bolsa kerǝk.\f*   
\m
\v 7 Gideon: — Hǝp! Xundaⱪ bolƣini üqün Pǝrwǝrdigar Zǝbaⱨ wǝ Zalmunnani mening ⱪolumƣa tapxurƣanda, ǝtliringlarni qɵldiki yantaⱪ wǝ xoha bilǝn hamanda tepimǝn, — dedi.   
\m
\v 8 Gideon u yǝrdin Pǝnuǝlgǝ berip, u yǝrdiki adǝmlǝrgimu xundaⱪ dewidi, Pǝnuǝldiki kixilǝrmu uningƣa Sukkottikilǝrdǝk jawab bǝrdi.  
\v 9 U Pǝnuǝldikilǝrgǝ: — Mǝn ƣǝlibǝ bilǝn yenip kǝlginimdǝ, bu munaringlarni ɵrüwetimǝn, — dedi.\f □ \fr 8:9 \ft \+bd «Mǝn ƣǝlibǝ bilǝn yenip kǝlginimdǝ...»\+bd* — ibraniy tilida «Mǝn aman-tinqliⱪ elip yenip kǝlginimdǝ...».\f*   
\m
\v 10 U qaƣda Zǝbaⱨ wǝ Zalmunna Karkor degǝn jayda idi; ular bilǝn mangƣan ⱪoxunda on bǝx mingqǝ lǝxkǝr bar idi. Bular bolsa mǝxriⱪliⱪlǝrning pütkül ⱪoxunidin ⱪelip ⱪalƣanliri idi, qünki ulardin ⱪiliq tutⱪanliridin bir yüz yigirmǝ mingi ɵltürülgǝnidi.  
\v 11  Gideon bolsa Nobaⱨ wǝ Yogbihaⱨning xǝrⱪidiki kɵqmǝnlǝr yoli bilǝn qiⱪip Midiyanning lǝxkǝrgaⱨiƣa ⱨujum ⱪilip, ularni tarmar ⱪildi; qünki lǝxkǝrgaⱨtikilǝr tolimu ǝndixsiz turƣanidi. \f □ \fr 8:11 \ft \+bd «... xǝrⱪidiki kɵqmǝnlǝr yoli...»\+bd* — ibraniy tilida «... xǝrⱪidiki qedirlarda turƣuqilar yoli». Xu yǝr Midiyaniylarning zemini iqidǝ idi.\f*  
\v 12 Zǝbaⱨ wǝ Zalmunna ⱪeqip kǝtti; Gideon kǝynidin ⱪoƣlap berip, Midiyanning bu ikki padixaⱨi Zǝbaⱨ wǝ Zalmunnani tutuwaldi; u pütkül lǝxkǝrgaⱨtikilǝrni alaⱪzadǝ ⱪilip tiripirǝn ⱪiliwǝtti.\x + \xo 8:12 \xt Zǝb. 83:11-12\x*   
\m
\v 13 Andin Yoaxning oƣli Gideon Ⱨǝrǝs dawinidin ɵtüp, jǝngdin ⱪaytip kǝldi.  
\v 14 U Sukkotluⱪ bir yax yigitni tutuwelip, uningdin sürüxtǝ ⱪiliwidi, yigit uningƣa Sukkotning qongliri wǝ aⱪsaⱪallirining isimlirini yezip bǝrdi. Ular jǝmiy bolup yǝtmix yǝttǝ adǝm idi.  
\v 15 Andin Gideon Sukkotning adǝmlirining ⱪexiƣa yetip barƣanda: — Silǝr meni zangliⱪ ⱪilip: «Zǝbaⱨ wǝ Zalmunna ⱨazir sening ⱪolungƣa qüxtimu? Biz sening bilǝn billǝ mangƣan muxu ⱨarƣin adǝmliringgǝ nan berǝmduⱪ?» degǝnidinglar! Mana, u Zǝbaⱨ wǝ Zalmunna degǝnlǝr! — dedi.\f □ \fr 8:15 \ft \+bd «Zǝbaⱨ wǝ Zalmunna»\+bd* — ibraniy tilida «Zǝbaⱨ wǝ Zalmunnaning alⱪanliri».\f*   
\m
\v 16 Xuni dǝp u xǝⱨǝrning aⱪsaⱪallirini tutup kelip, qɵldiki yantaⱪ bilǝn xohilarni elip kelip, ular bilǝn Sukkotning adǝmlirini urup ǝdipini bǝrdi.\f □ \fr 8:16 \ft \+bd «... ular bilǝn Sukkotning adǝmlirini urup ǝdipini bǝrdi»\+bd* — yaki «...ular bilǝn Sukkotning adǝmlirini «hamanda tǝpti»». Ularni ɵltürgǝn boluxi mumkin (17-ayǝtnimu kɵrüng).\f*   
\m
\v 17 Andin u Pǝnuǝlning munarini ɵrüp, xǝⱨǝrdiki adǝmlǝrni ɵltürdi.   
\m
\v 18 Gideon Zǝbaⱨ wǝ Zalmunnani soraⱪ ⱪilip: — Silǝr ikkinglar Taborda ɵltürgǝn adǝmlǝr ⱪandaⱪ adǝmlǝr idi? — dǝp soriwidi, ular jawab berip: — Ular sanga intayin ohxaytti; ularning ⱨǝrbiri xaⱨzadidǝk idi, — dedi.   
\m
\v 19 U buni anglap: — Ular mening bir tuƣⱪanlirimdur, biz bir anining oƣullirimiz. Pǝrwǝrdigarning ⱨayati bilǝn ⱪǝsǝm ⱪilimǝnki, silǝr ǝyni waⱪitta ularni tirik ⱪoyƣan bolsanglar, mǝn silǝrni ⱨǝrgiz ɵltürmǝyttim, — dedi;   
\m
\v 20 xuning bilǝn u qong oƣli Yǝtǝrgǝ: — Sǝn ⱪopup bularni ɵltürgin, — dedi. Lekin oƣul kiqik bolƣaqⱪa ⱪorⱪup, ⱪiliqini suƣurmidi.   
\m
\v 21 Xuning bilǝn Zǝbaⱨ wǝ Zalmunna: — Sǝn ɵzüng ⱪopup bizni ɵltürgin; qünki adǝm ⱪandaⱪ bolsa küqimu xundaⱪ bolidu, — dedi. Xundaⱪ dewidi, Gideon ⱪopup Zǝbaⱨ wǝ Zalmunnani ɵltürdi. U tɵgilirining boynidiki ⱨilal ay xǝkillik bezǝklǝrni eliwaldi.\x + \xo 8:21 \xt Zǝb. 83:11-12\x*   
\b  
\m  
\s1 Gideonning padixaⱨ boluxni rǝt ⱪilixi wǝ butpǝrǝslik yoliƣa kirixi  
\m
\v 22 Andin Israillar Gideonƣa: — Sǝn bizni Midiyanning ⱪolidin ⱪutⱪuzƣanikǝnsǝn, ɵzüng bizgǝ padixaⱨ bolƣin; oƣlung wǝ oƣlungning oƣlimu bizning üstimizgǝ ⱨɵküm sürsun, — dedi.   
\m
\v 23 Əmma Gideon ularƣa jawab berip: — Mǝn üstünglǝrgǝ sǝltǝnǝt ⱪilmaymǝn, oƣlummu üstünglǝrgǝ sǝltǝnǝt ⱪilmaydu; bǝlki Pǝrwǝrdigar Ɵzi üstünglǝrgǝ sǝltǝnǝt ⱪilidu, dedi.\f □ \fr 8:23 \ft \+bd «Mǝn üstünglǝrgǝ sǝltǝnǝt ⱪilmaymǝn»\+bd* — Israilning tǝlipi (22-ayǝt): «Sǝn Gideon bizgǝ padixaⱨ bolƣaysǝn» degǝnliktur. Gideon ularƣa ⱨakimliⱪ ⱪilƣini bilǝn ularning tǝlipini ⱪǝt’iy rǝt ⱪilidu («Kirix sɵz»imizni, «Samuil (1)» 8- wǝ 12-bab wǝ «Samuil (1)»diki «Ⱪoxumqǝ sɵz»imiznimu kɵrüng).\f*   
\m
\v 24 Andin Gideon ularƣa yǝnǝ: — Silǝrgǝ pǝⱪǝt birla iltimasim bar: — Ⱨǝr biringlar ɵz oljanglardin ⱨalⱪa-zerilǝrni manga beringlar, dedi (Midiyanlar Ismaillardin bolƣaqⱪa, ⱨǝrbiri altun zirǝ-ⱨalⱪilarni taⱪaytti).   
\m
\v 25 Ular jawabǝn: — Berixkǝ razimiz, dǝp yǝrgǝ bir yepinqini selip, ⱨǝrbiri uning üstigǝ oljisidin zirǝ-ⱨalⱪilarni elip taxlidi.  
\v 26 U sorap yiƣⱪan altun zirilǝrning eƣirliⱪi bir ming yǝttǝ yüz xǝkǝl altun idi, buningdin baxⱪa Midiyan padixaⱨliri ɵzigǝ asⱪan ⱨilal ay xǝkillik buyumlar, zunnar, uqisiƣa kiygǝn sɵsün eginlǝr wǝ tɵgilǝrning boyniƣa asⱪan altun zǝnjirlǝrmu bar idi.\f □ \fr 8:26 \ft \+bd «1700 xǝkǝl»\+bd* — altun bolsa bǝlkim 20 kilogramqǝ kelǝtti.\f*   
\m
\v 27 Gideon bu nǝrsilǝrdin bir ǝfod yasitip, ɵz xǝⱨiri Ofraⱨta ⱪoyup ⱪoydi. Nǝtijidǝ, pütkül Israil uni izdǝp buzuⱪqiliⱪ ⱪildi. Buning bilǝn bu nǝrsǝ Gideon wǝ uning pütün ailisigǝ bir tor-tuzaⱪ boldi.\f □ \fr 8:27 \ft \+bd «ǝfod»\+bd* — ǝslidǝ Bax kaⱨin kiyidiƣan alaⱨidǝ birhil kiyim idi. U toƣruluⱪ «Mis.» 28:6-30 wǝ izaⱨatlirini kɵrüng. Musa pǝyƣǝmbǝr Israillarƣa bekitkǝn ⱪanun boyiqǝ pütkül Israil üqün pǝⱪǝt birla ǝfod boluxi kerǝk; uning üstigǝ pǝⱪǝt Bax kaⱨinla uni taⱪixi kerǝk idi. \+bd «...pütkül Israil \+bd*\+bdit ǝfodni\+bdit* izdǝp buzuⱪqiliⱪ ⱪildi» — Musa pǝyƣǝmbǝr bekitkǝn ⱪanun boyiqǝ «ǝfod» arⱪiliⱪ Israil hǝlⱪi Hudadin yol soriyalaytti. Lekin Gideon yasiƣan bu ǝfod Huda bekitkǝn ǝfod ǝmǝs wǝ kaⱨinlarning yetǝkqiliki astida ixlitilgǝn ǝmǝs. Nǝtijidǝ Gideon wǝ ailisidikilǝr xu ǝfod arⱪiliⱪ ⱨoⱪuⱪini qǝktin axurup yürgüzgǝn wǝ Israillar ǝfodⱪa but süpitidǝ qoⱪunup kǝtkǝn ohxaydu. 
\fp  «Buzuⱪqiliⱪ» — Huda aldida ⱨǝrⱪandaⱪ butpǝrǝslik «roⱨiy buzuⱪluⱪ» yaki «roⱨiy paⱨixiwazliⱪ» dǝp ⱨesablinidu.\f*   
\m
\v 28 Midiyaniylar xu tǝriⱪidǝ Israillarning aldida boysundurulup, ikkinqi bax kɵtürǝlmidi; zemin Gideonning künliridǝ ⱪiriⱪ yilƣiqǝ tinq-aramliⱪ tapti.   
\m
\v 29 Yoaxning oƣli Yǝrubbaal ⱪaytip berip, ɵz ɵyidǝ olturdi.  
\v 30 Gideonning ayalliri kɵp bolƣaqⱪa, uning puxtidin yǝtmix oƣul tɵrǝldi.  
\v 31 Xǝkǝmdǝ uning bir kenizikimu bar idi; u uningƣa bir oƣul tuƣup bǝrdi, Gideon uning ismini «Abimǝlǝk» dǝp ⱪoydi.\f □ \fr 8:31 \ft \+bd «...u \+bd*\+bdit Gideonƣa\+bdit* bir oƣul tuƣup bǝrdi, Gideon uning ismini «Abimǝlǝk» dǝp ⱪoydi» — ⱪiziⱪ bir yeri xuki, Gideon padixaⱨ boluxni rǝt ⱪilƣini bilǝn padixaⱨdǝk kɵp ayalliⱪ bolƣan wǝ Xǝkǝmdiki kenizikidin tuƣulƣan oƣliƣa «mening atam padixaⱨdur» («Abimǝlǝk») dǝp isim ⱪoyƣan.\f*   
\m
\v 32 Yoaxning oƣli Gideon uzun ɵmür kɵrüp, ⱪerip alǝmdin ɵtti. U Abiezǝrlǝrgǝ tǝwǝ bolƣan Ofraⱨda, ɵz atisi Yoaxning ⱪǝbrisigǝ dǝpnǝ ⱪilindi.   
\m
\v 33 Gideon ɵlgǝndin keyin Israillar kǝynigǝ yenip, Baal butliriƣa ǝgixip buzuⱪqiliⱪ ⱪildi wǝ «Baal-Berit»ni ɵzlirining ilaⱨi ⱪilip bekitti.  
\v 34 Xundaⱪ ⱪilip Israillar ɵzlirini ǝtrapidiki barliⱪ düxmǝnlirining ⱪolidin ⱪutⱪuzƣan ɵz Hudasi Pǝrwǝrdigarni untudi  
\v 35 wǝ xuningdǝk Gideonning Israilƣa ⱪilƣan ⱨǝmmǝ yahxiliⱪlirini ⱨeq ǝslimǝy, Yǝrubbaal (yǝni Gideon)ning jǝmǝtigǝ ⱨeqbir meⱨribanliⱪ kɵrsǝtmidi.   
\b  
\b  
\m  
\c 9
\s1 Abimǝlǝkning aka-ukilirini ɵltürüxi wǝ padixaⱨ boluwelixi  
\m
\v 1 Əmdi Yǝrubbaalning oƣli Abimǝlǝk Xǝkǝmdiki anisining aka-ukilirining ⱪexiƣa berip, ular wǝ anisining atisining pütkül jǝmǝtidikilǝrgǝ: —  
\v 2 Silǝr Xǝkǝmdiki barliⱪ adǝmlǝrning ⱪuliⱪiƣa sɵz ⱪilip ularƣa: «Silǝr üqün yǝtmix kixi, yǝni Yǝrubbaalning oƣulliri üstünglǝrgǝ ⱨɵküm sürgini yahximu yaki birla adǝmning üstünglǝrdin ⱨɵküm sürgini yahximu? Esinglarda bolsunki, mǝn silǝrning ⱪan-ⱪerindixinglarmǝn» — degǝn gepimni yǝtküzünglar, — dedi.\f □ \fr 9:2 \ft \+bd «...mǝn silǝrning ⱪan-ⱪerindixinglarmǝn»\+bd* — ibraniy tilida «...mǝn silǝrning sɵngǝk wǝ ǝtliringlardinmǝn».\f*   
\m
\v 3 Xuning bilǝn uning anisining aka-ukiliri u toƣruluⱪ bu gǝplǝrning ⱨǝmmisini Xǝkǝmdikilǝrning ⱪulaⱪliriƣa eytti. Ularning kɵngli Abimǝlǝkkǝ mayil bolup: — U bizning ⱪerindiximiz ikǝnƣu, diyixip,  
\v 4 Baal-Beritning buthanisidin yǝtmix xǝkǝl kümüxni elip, uningƣa bǝrdi. Bu pul bilǝn Abimǝlǝk birmunqǝ bikar tǝlǝp lükqǝklǝrni yallap, ularƣa bax boldi.  
\v 5 Andin u Ofraⱨⱪa, atisining ɵyigǝ berip ɵzining aka-ukiliri, yǝni Yǝrubbaalning oƣulliri bolup jǝmiy yǝtmix adǝmni bir taxning üstidǝ ɵltürüwǝtti. Lekin Yǝrubbaalning kiqik oƣli Yotam yoxuruniwalƣaqⱪa, ⱪutulup ⱪaldi.   
\m
\v 6 Andin pütkül Xǝkǝmdikilǝr wǝ Bǝyt-Millodikilǝrning ⱨǝmmisi yiƣilixip berip Abimǝlǝkni Xǝkǝmdiki dub dǝrihining tüwidǝ padixaⱨ ⱪilip tiklidi.\f □ \fr 9:6 \ft \+bd «\+bd*\+bdit ular\+bdit*... yiƣilixip berip Abimǝlǝkni Xǝkǝmdiki dub dǝrihining tüwidǝ padixaⱨ ⱪilip tiklidi» — ilgiri Yǝxua pǝyƣǝmbǝr xu jayda hǝlⱪ bilǝn «Hudaning yolida mangayli» dǝp ǝⱨdǝ tüzüp, ǝⱨdinamini xu dub dǝrihining tüwigǝ kɵmüp ⱪoyƣan («Yǝ.» 24:26).\f*  \x + \xo 9:6 \xt Yǝ. 24:26\x*   
\m
\v 7 Bu hǝwǝr Yotamƣa yǝtküzüldi; u berip Gǝrizim teƣining qoⱪⱪisiƣa qiⱪip, u yǝrdǝ turup yuⱪiri awazda kɵpqilikkǝ towlap: — Əy Xǝkǝm qongliri, mening sɵzümgǝ ⱪulaⱪ selinglar, andin Hudamu silǝrgǝ ⱪulaⱪ salidu. \f □ \fr 9:7 \ft \+bd «u berip Gǝrizim teƣining qoⱪⱪisiƣa qiⱪip, u yǝrdǝ turup yuⱪiri awazda kɵpqilikkǝ towlap...»\+bd* — demisǝkmu, Gǝrizim teƣi Xǝkǝm xǝⱨirining udulida turidu.\f*  
\v 8 Künlǝrdin bir küni dǝrǝhlǝr ɵzlirining üstigǝ ⱨɵküm süridiƣan bir dǝrǝhni mǝsiⱨlǝp padixaⱨ tiklǝxkǝ izdǝp qiⱪip, zǝytun dǝrihigǝ: — Üstimizgǝ padixaⱨ bolup bǝrgin, dǝptikǝn.  
\v 9 Zǝytun dǝrihi ularƣa jawab berip: — Hudaƣa wǝ insanlarƣa bolƣan ⱨɵrmǝtni ipadilǝydiƣan meyimni taxlap, baxⱪa dǝrǝhlǝrning üstidǝ turup pulanglaxⱪa ketǝmdim? — dǝptu.   
\m
\v 10 Buni anglap dǝrǝhlǝr ǝnjür dǝrihining ⱪexiƣa berip: — Sǝn kelip üstimizgǝ padixaⱨ bolƣin, dǝp iltija ⱪiliptu;  
\v 11 Ənjür dǝrihi ularƣa jawab berip: — Mǝn ɵz xirnǝm bilǝn yahxi mewǝmni taxlap, baxⱪa dǝrǝhlǝrning üstidǝ turup pulanglaxⱪa ketǝmdim? — dǝptu.   
\m
\v 12 Xuning bilǝn dǝrǝhlǝr üzüm talliⱪining ⱪexiƣa berip: — Sǝn kelip bizning üstimizgǝ padixaⱨ bolƣin, dǝptu,  
\v 13 üzüm teli ularƣa jawab berip: — Mǝn Huda bilǝn adǝmlǝrni hux ⱪilidiƣan yengi xarabni taxlap, baxⱪa dǝrǝhlǝrning üstidǝ turup pulanglaxⱪa ketǝmdim? — dǝptu.   
\m
\v 14 Andin dǝrǝhlǝrning ⱨǝmmisi azƣanning ⱪexiƣa berip: — Sǝn kelip bizning üstimizgǝ padixaⱨ bolƣin, dǝptu;  
\v 15 azƣan ularƣa jawab berip: — Əgǝr silǝr meni sǝmimiy niyitinglar bilǝn üstünglǝrgǝ padixaⱨ ⱪilixni halisanglar, kelip mening sayǝmning astida panaⱨlininglar; bolmisa, azƣandin bir ot qiⱪidu wǝ Liwanning kedir dǝrǝhlirini yǝp ketidu! — dǝptu.\f □ \fr 9:15 \ft \+bd «... bolmisa, azƣandin bir ot qiⱪidu wǝ Liwanning kedir dǝrǝhlirini yǝp ketidu!»\+bd* — Yotamning bu tǝmsili ɵz atisini kɵrsitidu, ǝlwǝttǝ; Gideon gǝrqǝ «tegi pǝs» adǝm bolsimu, Israilƣa yetǝkqilik ⱪilixⱪa ɵz ⱨayatini birnǝqqǝ ⱪetim tǝwǝkkül ⱪildi; xuning üqün Israillar uningƣa wǝ ailisigǝ meⱨir-xǝpⱪǝt kɵrsitixi kerǝk.\f*   
\m
\v 16 Əgǝr silǝrning Abimǝlǝkni padixaⱨ ⱪilƣininglar rast sǝmimiy wǝ durus niyǝt bilǝn bolƣan bolsa, Yǝrubbaal wǝ uning ailisidikilǝrgǝ yahxiliⱪ ⱪilƣan, uning ⱪilƣan ǝmǝlliri boyiqǝ uningƣa ⱪayturƣan bolsanglar — \f □ \fr 9:16 \ft \+bd «Yǝrubbaal»\+bd* — yǝni «Gideon» — 6:32ni kɵrüng. \+bd «uning ⱪilƣan ǝmǝlliri boyiqǝ...»\+bd* — ibraniy tilida «uning ⱪollirining ǝmǝlliri boyiqǝ...».\f*  
\v 17 (qünki atam silǝr üqün jǝng ⱪilip, ɵz jenini hǝtǝrgǝ tǝwǝkkul ⱪilip silǝrni Midiyanning ⱪolidin ⱪutⱪuzdi!  
\v 18 Lekin silǝr bügün atamning jǝmǝtigǝ ⱪarxi ⱪozƣilip, uning oƣullirini, jǝmiy yǝtmix adǝmni bir taxning üstidǝ ɵltürüp, uning dedikining oƣli Abimǝlǝkni tuƣⱪininglar bolƣini üqün Xǝkǝm hǝlⱪining üstigǝ padixaⱨ ⱪilip tiklǝpsilǝr!)  
\v 19  — ǝmdi ǝgǝr silǝr Yǝrubbaal wǝ jǝmǝtigǝ sǝmimiy wǝ durus muamilǝ ⱪilƣan bolsanglar, silǝr Abimǝlǝktin huxalliⱪ tapⱪaysilǝr, umu silǝrdin huxalliⱪ tapⱪay!  
\v 20 Lekin bolmisa, Abimǝlǝktin ot qiⱪip, Xǝkǝmdikilǝr wǝ Bǝyt-Milloning hǝlⱪini yǝp kǝtsun; xundaⱪla, Xǝkǝmdikilǝr wǝ Bǝyt-Milloning hǝlⱪidin ot qiⱪip, Abimǝlǝkni yǝp kǝtsun! — dedi.   
\m
\v 21 Yotam ⱪerindixi Abimǝlǝktin ⱪorⱪup, ⱪeqip Bǝǝr degǝn jayƣa berip, u yǝrdǝ olturaⱪlixip ⱪaldi.   
\m
\v 22 Abimǝlǝk Israilƣa üq yil sǝltǝnǝt ⱪildi.  
\v 23 Huda Abimǝlǝk bilǝn Xǝkǝmning adǝmliri otturisiƣa bir yaman roⱨ ǝwǝtti; xuning bilǝn Xǝkǝmdikilǝr Abimǝlǝkkǝ asiyliⱪ ⱪilixⱪa ⱪozƣaldi. \f □ \fr 9:23 \ft \+bd «bir yaman roⱨ»\+bd* — bir jin, demǝk.\f*  
\v 24 Buning mǝⱪsiti, Yǝrubbaalning yǝtmix oƣliƣa ⱪilinƣan zorawanliⱪ wǝ ⱪan ⱪǝrzni ularni ɵltürgǝn ⱪerindixi Abimǝlǝkning boyniƣa qüxürüx, xundaⱪla ɵz aka-ukilirini ɵltürüxkǝ uni ⱪollap-ⱪuwwǝtligǝn Xǝkǝmdiki kixilǝrning bexiƣa qüxürüxtin ibarǝt idi.   
\b  
\m
\v 25 Xǝkǝmdiki kixilǝr Abimǝlǝkni tutmaⱪqi bolup, taƣlarning qoⱪⱪiliriƣa paylaⱪqilarni bɵktürmǝ ⱪilip turƣuzdi; ular u yǝrdin ɵtkǝn yoluqilarning ⱨǝmmisini bulang-talang ⱪildi. Bu ix Abimǝlǝkkǝ yǝtküzüldi.   
\m
\v 26 Əbǝdning oƣli Gaal ɵz aka-ukiliri bilǝn Xǝkǝmgǝ kɵqüp keliwidi, Xǝkǝmdiki kixilǝr uningƣa ixǝnq baƣlap uni ɵz yar-yɵliki ⱪildi.  
\v 27 Xundaⱪ ⱪilip ular xǝⱨǝrdin etizliⱪⱪa qiⱪip, üzümzarlarning üzümlirini üzüp siⱪip, xarab yasap, xadliⱪ ⱪilip ɵz butining ibadǝthanisiƣa kirip, yǝp-iqixip Abimǝlǝkning üstidin lǝnǝt oⱪuƣili turdi. \f □ \fr 9:27 \ft \+bd «xarab yasap,...»\+bd* — ibraniy tilida «üzümlǝrni dǝssǝp,...».\f*  
\v 28 Əbǝdning oƣli Gaal: — Abimǝlǝk degǝn kim idi? Xǝkǝm degǝn nemǝ idi, biz nemǝ dǝp uningƣa hizmǝt ⱪilƣudǝkmiz?! U Yǝrubbaalning oƣli ǝmǝsmu? Zǝbul uning nazatǝtqisi ǝmǝsmu? Silǝr Xǝkǝmning atisi Ⱨamorning adǝmlirining hizmitidǝ bolsanglar bolidu! Biz nemixⱪa Abimǝlǝkning hizmitidǝ bolidikǝnmiz? \f □ \fr 9:28 \ft \+bd «Abimǝlǝk degǝn kim idi? Xǝkǝm degǝn nemǝ idi, biz nemǝ dǝp uningƣa hizmǝt ⱪilƣudǝkmiz?! U Yǝrubbaalning oƣli ǝmǝsmu?»\+bd* — oⱪurmǝnlǝrning esidǝ barki, «Yǝrubbaal» degǝnning mǝnisi «Baalning ɵzi kelip uning bilǝn jǝng ⱪilsun!» degǝnlik bolup, Gideon (yǝni, Yǝrubbaal)ningmu Baalƣa ⱪarxi turidiƣanliⱪini bildürǝtti. Xunga Gaalning sɵzining mǝnisi Xǝkǝmdikilǝr baalpǝrǝslǝr turup, nemixⱪa Baalƣa ⱪarxi turƣan adǝmning oƣlining hizmitidǝ bolidu?» degǝndǝk idi. \+bd «silǝr Xǝkǝmning atisi Ⱨamorning adǝmlirining hizmitidǝ bolsanglar bolidu»\+bd* — oⱪurmǝnlǝrning esidǝ barki, Yaⱪup pǝyƣǝmbǝrning dǝwridǝ Xǝkǝmdikilǝr Ⱨamor degǝn bir kixigǝ beⱪindi idi («Yar.» 34-babni kɵrüng). Ⱨamor tunji oƣliƣa xǝⱨǝrning namini isim ⱪilip ⱪoyƣan. «Xǝkǝmning atisi» dǝl muxu Ⱨamorni kɵrsitidu; Abimǝlǝk xǝⱨǝrni soraxtin burun «xǝⱨǝr baxliⱪi» Ⱨamorning jǝmǝtidikilǝrdin qiⱪⱪan bolsa kerǝk.\f*  
\v 29 Kaxki bu hǝlⱪ mening ⱪol astimda bolsa idi! U qaƣda mǝn Abimǝlǝkni ⱨǝydiwtǝttim! Mǝn Abimǝlǝkkǝ: — Ɵz ⱪoxuningni kɵpǝytip, jǝnggǝ qiⱪⱪin! — degǝn bolattim.   
\m
\v 30 Əmdi xǝⱨǝr baxliⱪi Zǝbul Əbǝdning oƣli Gaalning bu sɵzlirini angliƣinida, aqqiⱪi kelip,  
\v 31 ǝlqilǝrni Abimǝlǝkning ⱪexiƣa yoxurunqǝ ǝwǝtip: «Mana, Gaalning oƣli ⱪerindaxliri bilǝn Xǝkǝmgǝ keliwatidu; mana, xǝⱨǝrni siligǝ ⱪarxi qiⱪixⱪa ⱪutritiwatidu. \f □ \fr 9:31 \ft \+bd «Mana, xǝⱨǝrni siligǝ ⱪarxi qiⱪixⱪa ⱪutritiwatidu»\+bd* — yaki «Mana, xǝⱨǝrni siligǝ ⱪarxi turuxⱪa mustǝⱨkǝmlǝwatidu».\f*  
\v 32 Xunga sili adǝmlirini elip bügün keqǝ \add xǝⱨǝr\add* ǝtrapidiki etizliⱪⱪa berip marap olturƣayla;  
\v 33 ǝtǝ kün qiⱪⱪan ⱨaman ⱪozƣilip xǝⱨǝrgǝ ⱨujum ⱪilƣayla; u wǝ uning adǝmliri siligǝ ⱪarxi qiⱪⱪanda, sili ǝⱨwalƣa ⱪarap uningƣa taⱪabil turƣayla, — dedi.   
\m
\v 34 Buni anglap, Abimǝlǝk ⱨǝmmǝ adǝmlirini elip, keqisi qiⱪip, tɵt topⱪa bɵlünüp, yoxurunup Xǝkǝmgǝ ⱨujum ⱪilixⱪa marap olturdi.   
\m
\v 35 Əbǝdning oƣli Gaal sirtⱪa qiⱪip xǝⱨǝrning dǝrwazisida ɵrǝ turƣanda, Abimǝlǝk ɵz adǝmliri bilǝn yoxurunƣan jaydin qiⱪti.  
\v 36 Gaal hǝlⱪni kɵrüp Zǝbulƣa: — Mana taƣ qoⱪⱪiliridin adǝmlǝr qüxüwatidu, dedi. Lekin Zǝbul uningƣa jawabǝn: — Taƣlarning kɵlǝnggisi sanga adǝmlǝrdǝk kɵrünidu, — dedi.   
\m
\v 37 Gaal yǝnǝ sɵz ⱪilip: Mana, bir top adǝmlǝr dɵnglǝrdin qüxüp keliwatidu, yǝnǝ bir top adǝmlǝr «Palqilarning dub dǝrihi»ning yoli bilǝn keliwatidu, — dedi.   
\m
\v 38 Andin Zǝbul uningƣa: — Sening: «Abimǝlǝk degǝn kim idi, biz uning hizmitidǝ bolattuⱪmu?» dǝp qong gǝp ⱪilƣan aƣzing ⱨazir ⱪeni? Mana bular sǝn kɵzgǝ ilmiƣan hǝlⱪ ǝmǝsmu? Əmdi qiⱪip ular bilǝn soⱪuxup baⱪⱪin! — dedi.   
\m
\v 39 Xuning bilǝn Gaal Xǝkǝmdikilǝr bilǝn qiⱪip Abimǝlǝk bilǝn soⱪuxuxⱪa baxlidi.  
\v 40 Lekin Abimǝlǝk uni mǝƣlup ⱪilip ⱪoƣlidi; u uning aldidin ⱪaqti, xundaⱪla nurƣun yarilanƣan adǝmlǝr xǝⱨǝrning dǝrwazisiƣiqǝ yetixip kǝtkǝnidi.  
\v 41 Andin Abimǝlǝk Arumaⱨda turup ⱪaldi. Zǝbul bolsa Gaal wǝ uning ⱪerindaxlirini ⱪoƣlap, ularning Xǝkǝmdǝ turuxiƣa yol ⱪoymidi.  
\v 42 Ətisi \add Gaaldikilǝr\add* dalaƣa qiⱪti; bu hǝwǝr Abimǝlǝkkǝ yǝtkǝndǝ  
\v 43 u hǝlⱪini elip, ularni üq topⱪa bɵlüp, dalada yoxurunup marap turdi; u ⱪarap turuwidi, Xǝkǝm hǝlⱪi xǝⱨǝrdin qiⱪti. U ⱪopup ularƣa ⱨujum ⱪildi.  
\v 44 Abimǝlǝk wǝ uning bilǝn bolƣan birinqi top atlinip xǝⱨǝrning dǝrwazisining aldiƣa besip berip, u yǝrdǝ turdi; ⱪalƣan ikki top etilip berip dalada turƣan adǝmlǝrgǝ ⱨujum ⱪilip ularni ⱪiriwǝtti.  
\v 45 Xu tǝriⱪidǝ Abimǝlǝk pütün bir kün xǝⱨǝrgǝ ⱨujum ⱪilip, uni elip, uningda turuwatⱪan hǝlⱪni ɵltürüp, xǝⱨǝrni haniwǝyran ⱪilip üstigǝ tuzlarni qeqiwǝtti.   
\m
\v 46 Xǝkǝm munaridiki adǝmlǝrning ⱨǝmmisi buni anglap, Berit degǝn butning ibadǝthanisidiki ⱪorƣanƣa kiriwaldi. \f □ \fr 9:46 \ft \+bd «Xǝkǝm munaridiki adǝmlǝr... buni anglap, Berit degǝn butning ibadǝthanisidiki ⱪorƣanƣa kiriwaldi»\+bd* — bu ayǝtkǝ ⱪariƣanda «Xǝkǝm munari» Xǝkǝm xǝⱨiridin ayrim tursa kerǝk. Mumkinqiliki barki, u «Bǝyt-Millo» degǝn jayƣa ohxaxtur (9:20-ayǝttǝ hatirilǝngǝn lǝnǝtni kɵrüng).\f*  
\v 47 Xǝkǝm munaridiki adǝmlǝr bir yǝrgǝ yiƣiliwaptu, degǝn hǝwǝr Abimǝlǝkkǝ yǝtti.  
\v 48 Xuning bilǝn Abimǝlǝk adǝmlirini elip Zalmon teƣiƣa qiⱪti; u ⱪoliƣa paltini elip dǝrǝhning bir xehini kesip elip, ɵxnisigǝ ⱪoyup, andin ɵzi bilǝn bolƣan hǝlⱪⱪǝ: — Mening nemǝ ⱪilƣinimni kɵrdünglar, ǝmdi silǝrmu tezdin xundaⱪ ⱪilinglar, — dedi.   
\m
\v 49 Buni anglap hǝlⱪning ⱨǝrbiri Abimǝlǝktǝk birdin xahni kesip elip, uningƣa ǝgixip berip, xahlarni ⱪorƣanning yeniƣa dɵwilǝp, ot ⱪoyup ⱪorƣan wǝ uningda bolƣanlarni kɵydürüwǝtti. Buning bilǝn Xǝkǝmning munaridiki ⱨǝmmǝ adǝmlǝr, jǝmiy mingqǝ ǝr-ayal ɵldi.   
\m
\v 50 Andin Abimǝlǝk Tǝbǝzgǝ berip, u yǝrdǝ bargaⱨ ⱪurup Tǝbǝzkǝ ⱪorxap, ⱨujum ⱪilip uni ixƣal ⱪildi.  
\v 51 Lekin xǝⱨǝrning otturisida mustǝⱨkǝm bir munar bar idi; barliⱪ ǝr-ayal, jümlidin xǝⱨǝrning ⱨǝmmǝ qongliri u yǝrgǝ ⱪeqip berip, dǝrwazini iqidin taⱪap, munarning üstigǝ qiⱪiwaldi.  
\v 52 Abimǝlǝk munarƣa ⱨujum ⱪilip, uningƣa ot ⱪoyuxⱪa munarning dǝrwazisiƣa yeⱪinlaxⱪanda,  
\v 53 bir ayal yarƣunqaⱪning üstünki texini Abimǝlǝkning bexiƣa etip uning bax süngikini sunduriwǝtti. \x + \xo 9:53 \xt 2Sam. 11:21\x*  
\v 54 Andin Abimǝlǝk dǝrⱨal ɵz yariƣini kɵtürgüqi yigitni qaⱪirip uningƣa: — Ⱪiliqingni suƣurup meni ɵltürüwǝtkin; bolmisa, hǝlⱪ mening toƣramda: «Bir ayal kixi uni ɵltürüwetiptu» deyixidu, — dedi. Buni anglap yigit uni sanjip ɵltürüwǝtti.   
\m
\v 55 Andin Israilning adǝmliri Abimǝlǝkning ɵlginini kɵrüp, ularning ⱨǝmmisi ɵz jayliriƣa ⱪaytip ketixti.  
\v 56 Xundaⱪ ⱪilip Huda Abimǝlǝkning ɵzining yǝtmix aka-ukisini ɵltürüp, atisiƣa ⱪilƣan rǝzillikini uning ɵz bexiƣa yandurdi;  
\v 57 xuningdǝk Huda Xǝkǝmning adǝmliri ⱪilƣan barliⱪ yamanliⱪlirinimu ularning bexiƣa yandurup qüxürdi. Buning bilǝn Yǝrubbaalning oƣli Yotam eytⱪan lǝnǝt ularning üstigǝ kǝldi.   
\b  
\b  
\m  
\c 10
\s1 Tola wǝ Yairning «ⱨakim» boluxi  
\m
\v 1 Abimǝlǝktin keyin Issakar ⱪǝbilisidin bolƣan Dodoning nǝwrisi, Puaⱨning oƣli Tola degǝn kixi Israilni ⱪutⱪuzuxⱪa turdi; u Əfraimning taƣliridiki Xamir degǝn jayda turatti;  
\v 2 u Israilƣa yigirmǝ üq yil ⱨakim bolup alǝmdin ɵtti wǝ Xamirda dǝpnǝ ⱪilindi.   
\m
\v 3 Uningdin keyin Gileadliⱪ Yair turdi; u Israilƣa yigirmǝ ikki yil ⱨakim boldi.  
\v 4 Uning ottuz oƣli bolup, ular ottuz tǝhǝygǝ minip yürǝtti. Ular ottuz xǝⱨǝrgǝ igidarqiliⱪ ⱪilatti; bu xǝⱨǝrlǝr Gilead yurtida bolup, ta bügüngiqǝ «Yairning kǝntliri» dǝp atalmaⱪta. \f □ \fr 10:4 \ft \+bd «Yairning kǝntliri»\+bd* — yaki «Ⱨawwot-Yair».\f*  
\v 5 Yair wapat bolup, Kamonda dǝpnǝ ⱪilindi.   
\b  
\m  
\s1 Israilning yǝnǝ gunaⱨⱪa petixi  
\m
\v 6 Lekin Israillar yǝnǝ Pǝrwǝrdigarning nǝziridǝ rǝzil bolƣanni ⱪilip, Baal bilǝn Axǝraⱨ butliriƣa bax urup, xundaⱪla Suriyǝning ilaⱨliri, Zidondikilǝrning ilaⱨliri, Moabning ilaⱨliri, Ammoniylarning ilaⱨliri wǝ Filistiylǝrning ilaⱨlirining ibaditigǝ kirip, Pǝrwǝrdigarni taxlap, uningƣa ibadǝttǝ bolmidi. \f □ \fr 10:6 \ft \+bd «Suriyǝ»\+bd* — ibraniy tilida «Aram».\f*  \x + \xo 10:6 \xt Ⱨak. 2:11; 3:7; 4:1; 6:1\x*  
\v 7 Xuning bilǝn Pǝrwǝrdigarning ƣǝzipi Israilƣa ⱪozƣilip, ularni Filistiylǝrning wǝ Ammoniylarning ⱪoliƣa taxlap bǝrdi. \f □ \fr 10:7 \ft \+bd «... Ammoniylarning ⱪoliƣa taxlap bǝrdi»\+bd* — ibraniy tilida «...Ammoniylarning ⱪoliƣa setip bǝrdi».\f*  
\v 8 Bular bolsa xu yili Israillarni ⱪattiⱪ besip ǝzdi; andin ular Iordan dǝryasining mǝxriⱪ tǝripidǝ Amoriylarning zeminidiki Gileadta olturuxluⱪ barliⱪ Israil hǝlⱪigǝ on sǝkkiz yilƣiqǝ zulum ⱪildi. \f □ \fr 10:8 \ft \+bd «... Iordan dǝryasining mǝxriⱪ tǝripidǝ»\+bd* — ibraniy tilida «... Iordan dǝryasining u tǝripidǝ».\f*  
\v 9 Ammoniylar yǝnǝ Iordan dǝryasidin ɵtüp, Yǝⱨuda, Binyamin wǝ Əfraim jǝmǝtigǝ ⱪarxi ⱨujum ⱪildi: xuning bilǝn pütkül Israil ⱪattiⱪ azablandi.   
\m
\v 10 Xuning bilǝn Israillar Pǝrwǝrdigarƣa pǝryad ⱪilip: — Biz sanga gunaⱨ ⱪilduⱪ, ɵz Hudayimizni taxlap, Baal butlirining ⱪulluⱪiƣa kirip kǝttuⱪ, dedi.   
\m
\v 11 Pǝrwǝrdigar Israillarƣa: — Mǝn silǝrni misirliⱪlardin, Amoriylardin, Ammoniylardin wǝ Filistiylǝrdin ⱪutⱪuzƣan ǝmǝsmidim?  
\v 12 Zidoniylar, Amalǝklǝr wǝ Maonlar kelip silǝrgǝ zulum ⱪilƣinida, Manga pǝryad ⱪilƣininglarda silǝrni ularning ⱪolidin ⱪutⱪuzƣan ǝmǝsmidim?  
\v 13 Xundaⱪtimu, silǝr yǝnǝ Meni taxlap, yat ilaⱨlarning ⱪulluⱪiƣa kirdinglar. Mǝn silǝrni ǝmdi ⱪutⱪuzmaymǝn! \x + \xo 10:13 \xt Ⱪan. 32:15; Yǝr. 2:13\x*  
\v 14 Əmdi berip ɵzünglar talliƣan ilaⱨlarƣa pǝryad ⱪilinglar, ⱪiyinqiliⱪⱪa ⱪalƣan qeƣinglarda xular silǝrni ⱪutⱪuzsun, — dedi.   
\m
\v 15 Əmma Israillar Pǝrwǝrdigarƣa yalwurup: — Biz gunaⱨ ⱪilduⱪ! Əmdi nǝziringgǝ nemǝ yahxi kɵrünsǝ bizgǝ xundaⱪ ⱪilƣin, bizni pǝⱪǝt muxu bir ⱪetimla ⱪutⱪuzuwalƣaysǝn! — dedi.   
\m
\v 16 Xuning bilǝn Israil yat ilaⱨlarni ɵz arisidin qiⱪirip taxlap, Pǝrwǝrdigarning ibaditigǝ kirixti; \add Pǝrwǝrdigar\add* Israilning tartiwatⱪan azab-oⱪubǝtlirini kɵrüp, kɵngli yerim boldi.   
\b  
\m  
\s1 Ƣerip adǝmning sǝrdar boluxi — Yǝftaⱨ  
\m
\v 17 Xu waⱪitta Ammoniylar toplinip Gileadta qedirgaⱨ tikti; Israillarmu yiƣilip kelip Mizpaⱨƣa qüxüp qedirgaⱨ tikti.  
\v 18 Gileadtiki hǝlⱪning qongliri ɵzara: — Kim Ammoniylar bilǝn soⱪuxuxⱪa baxlamqi bolsa, u barliⱪ Gileadttikilǝrgǝ bax bolidu, dedi.\x + \xo 10:18 \xt Ⱨak. 11:6, 9, 10, 11\x*   
\b  
\b  
\m  
\c 11
\m
\v 1 Xu qaƣda Gileadliⱪ Yǝftaⱨ degǝn kixi batur palwan idi. U bir paⱨixǝ ayalning oƣli bolup, Gileadtin tɵrǝlgǝnidi. \f □ \fr 11:1 \ft \+bd « \+bd*\+bdit Yǝftaⱨ\+bdit* bir paⱨixǝ ayalning oƣli bolup, Gileadtin tɵrǝlgǝnidi» — Yǝftaⱨning atisi Gilead Manassǝⱨning nǝwrisi Gilead ǝmǝs, ǝlwǝttǝ («Qɵl.» 26:29). Lekin u Gileadtikilǝr arisida ularning qonglirining biri bolsa kerǝk. 
\fp  «Gilead» (mǝnisi «taxliⱪ rayon») degǝn jay heli burunla xu nam bilǝn tonulƣan (mǝsilǝn «Yar.» 31:21). Manassǝⱨning nǝwrisi Gileadⱪa xu yǝrning namini isim ⱪilip ⱪoyƣan ohxaydu; keyin uning ǝjdadliri dǝrwǝⱪǝ xu rayonda olturaⱪlaxti.\f*  \x + \xo 11:1 \xt Ibr. 11:32\x*  
\v 2 Lekin Gileadning ɵz ayali uningƣa birnǝqqǝ oƣul bala tuƣup bǝrgǝnidi; bu ayaldin tuƣulƣan oƣulliri qong bolƣanda Yǝftaⱨni ɵydin ⱪoƣlap: — Sǝn baxⱪa hotundin bolƣan oƣul bolƣaqⱪa, atimizning ɵyidin mirasⱪa igǝ bolmaysǝn, — dedi.   
\m
\v 3 Xuning bilǝn Yǝftaⱨ ⱪerindaxliridin ⱪeqip, Tob degǝn zeminda turup ⱪaldi. Xu yǝrdǝ birmunqǝ bikar tǝlǝplǝr Yǝftaⱨning ǝtrapiƣa bir-birlǝp yiƣildi. Ular uning bilǝn kirip-qiⱪip yürǝtti.\f □ \fr 11:3 \ft \+bd «... qiⱪip-kirip yürǝtti»\+bd* — ibraniy tilida bu ibarǝ bǝlkim bulangqiliⱪ ⱪilixⱪa qiⱪixni kɵrsitixi mumkin.\f*   
\m
\v 4 Əmma birnǝqqǝ waⱪit ɵtkǝndǝ Ammoniylar Israil bilǝn soⱪuxⱪa qiⱪti.  
\v 5 Ammoniylar Israilƣa ⱨujum ⱪilƣanda Gileadning aⱪsaⱪalliri Yǝftaⱨni Tob zeminidin elip kǝlmǝkqi bolup uning yeniƣa bardi.  
\v 6 Ular berip Yǝftaⱨⱪa iltija ⱪilip: — Bizning Ammoniylar bilǝn urux ⱪiliximiz üqün sǝn kelip bizgǝ sǝrdar bolup bǝrgin, — dedi.   
\m
\v 7 Yǝftaⱨ Gileadning aⱪsaⱪalliriƣa jawabǝn: — Silǝr meni ɵq kɵrüp atamning jǝmǝtidin ⱨǝydiwǝtkǝnidinglarƣu, ǝmdi bexinglarƣa balayi’apǝt qüxkǝndǝ ⱪandaⱪsigǝ mening ⱪeximƣa kelip ⱪaldinglar, — dedi.   
\m
\v 8 Gileadning aⱪsaⱪalliri Yǝftaⱨⱪa: — Durus, lekin seni biz bilǝn billǝ berip Ammoniylarƣa ⱪarxi jǝng ⱪilip, Gileadta ⱨǝmmǝ olturuwatⱪanlarƣa bax bolsun dǝp, ⱪexingƣa kǝlduⱪ, — dedi.   
\m
\v 9 Yǝftaⱨ Gileadning aⱪsaⱪalliridin: — Əgǝr silǝr meni Ammoniylar bilǝn soⱪuxuxⱪa yandurup barƣininglarda, Pǝrwǝrdigar ularni mening ⱪolumƣa tapxursa, mǝn silǝrgǝ bax bolamdimǝn? — dǝp soridi.   
\m
\v 10 Gileadning aⱪsaⱪalliri Yǝftaⱨⱪa jawab berip: —Eytⱪiningdǝk ⱪilmisaⱪ, Pǝrwǝrdigar Ɵzi arimizda guwaⱨ bolup ⱨɵküm qiⱪarsun! — dedi.   
\m
\v 11 Buni anglap Yǝftaⱨ Gileadning aⱪsaⱪalliri bilǝn bardi; hǝlⱪ uni ɵzlirigǝ ⱨǝm bax ⱨǝm sǝrdar ⱪilip tiklidi. Yǝftaⱨ Mizpaⱨƣa barƣanda ⱨǝmmǝ sɵzlirini Pǝrwǝrdigarning aldida bayan ⱪildi.\f □ \fr 11:11 \ft \+bd «...ⱨǝmmǝ sɵzlirini Pǝrwǝrdigarning aldida bayan ⱪildi»\+bd* — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «ⱨǝmmǝ ixlarni Pǝrwǝrdigarning aldida yürgüzǝtti».\f*   
\b  
\m  
\s1 Yǝftaⱨning tarihtin dǝrs berixi  
\m
\v 12 Andin Yǝftaⱨ Ammoniylarning padixaⱨiƣa ǝlqilǝrni ǝwǝtip, uningdin: — Mening zeminimƣa besip kirip, mǝn bilǝn soⱪuxuxⱪa mǝndǝ nemǝ ⱨǝⱪⱪing bar idi? — dǝp soridi.   
\m
\v 13 Ammoniylarning padixaⱨi Yǝftaⱨning ǝlqilirigǝ jawab berip: — Qünki Israillar Misirdin qiⱪip kǝlgǝndǝ ular Arnon dǝryasidin tartip \add ximaldiki\add* Yabbok eⱪiniƣiqǝ wǝ \add ƣǝrbtǝ\add* Iordan dǝryasiƣiqǝ mening zeminimni bulap igiliwalƣanidi. Əmdi sǝn bu yǝrlǝrni tinqliⱪ bilǝn manga yandurup bǝr! — dedi.   
\m
\v 14 Yǝftaⱨ ǝlqilǝrni Ammoniylarning padixaⱨining ⱪexiƣa yǝnǝ ǝwǝtip  
\v 15 uningƣa: — Yǝftaⱨ sɵz ⱪilip mundaⱪ dǝydu: «Israil nǝ Moabning zeminini nǝ Ammonning zeminini igilimidi, \x + \xo 11:15 \xt Qɵl. 21:‏13; Ⱪan. 2:9, 19\x*  
\v 16 bǝlki ular Misirdin qiⱪip kǝlgǝndǝ qɵl-bayawanda mengip Ⱪizil dengizdin ɵtüp, andin Ⱪadǝx degǝn jayƣa yetip kǝlgǝnidi;  
\v 17 xu qaƣda Israilliⱪlar Edom padixaⱨining ⱪexiƣa ǝlqilǝr ǝwǝtip: «Zeminliridin kesip ɵtüwelixⱪa ijazǝt bǝrgǝyla» dǝp soriwidi, Edom padixaⱨi unimiƣanidi. Xuning bilǝn ular Moab padixaⱨining ⱪexiƣa \add iltija bilǝn\add* ǝlqilǝrni ǝwǝtsǝ, umu ⱪoxulmiƣanidi. Xu sǝwǝbtin Israillar Ⱪadǝxtǝ turup ⱪalƣan; \x + \xo 11:17 \xt Qɵl. 20:17\x*  
\v 18 andin ular qɵl-bayawan bilǝn mengip Edom zemini bilǝn Moab zeminini aylinip ɵtüp, Moab zeminining xǝrⱪ tǝripidin kelip, ahirida Arnon dǝryasining xu ⱪetida qedir tikti. Ular Moabning qegrisi iqigǝ kirmidi; qünki Arnon dǝryasi Moabning qegrasidur.  
\v 19 Andin Israil Amoriylarning padixaⱨi Siⱨonƣa, yǝni Ⱨǝxbonning padixaⱨining ⱪexiƣa ǝlqilǝrni ǝwǝtip: «Bizning zeminlirining iqidin ɵtüp ɵz jayimizƣa beriweliximizƣa ijazǝt bǝrgǝyla» — dedi.\x + \xo 11:19 \xt Qɵl. 21:22; Ⱪan. 2:26\x*   
\m
\v 20 Lekin Siⱨon Israilƣa ixǝnq ⱪilalmay, yurtidin ɵtkili ⱪoymidi; u bǝlki hǝlⱪlirining ⱨǝmmisini yiƣip, Jaⱨzaⱨ degǝn jayƣa qüxüp qedirgaⱨ tikip, Israil bilǝn uruxti.  
\v 21 Əmma Israilning Hudasi Pǝrwǝrdigar Siⱨonni barliⱪ hǝlⱪi bilǝn ⱪoxup Israilning ⱪoliƣa tapxurdi, Israillar ularni urup ⱪirdi. Andin Israil xu yǝrdǝ olturuxluⱪ Amoriylarning ⱨǝmmǝ zeminini igilidi.  
\v 22 Arnon dǝryasidin tartip Yabbok eⱪiniƣiqǝ, qɵl-bayawandin tartip Iordan dǝryasiƣiqǝ Amoriylarning pütkül zeminini igilidi. \x + \xo 11:22 \xt Ⱪan. 2:36\x*  
\v 23 Israilning Hudasi Pǝrwǝrdigar Amoriylarni Ɵz hǝlⱪi bolƣan Israilning aldidin ⱪoƣlap qiⱪardi, ǝmdi sǝn xu yurtⱪa igǝ bolmaⱪqimusǝn?  
\v 24 Sening ilaⱨing Ⱪemox sanga igilǝtkǝn yǝrgǝ ɵzüng igǝ boldungƣu? Xuningƣa ohxax Pǝrwǝrdigar Hudayimiz aldimizdin ⱨǝydǝp qiⱪiriwǝtkǝn hǝlⱪning yerigǝ bolsa, bizmu xuningƣa igǝ bolimiz.\f □ \fr 11:24 \ft \+bd «Sening ilaⱨing Ⱪemox sanga igilǝtkǝn yǝrgǝ ɵzüng igǝ boldungƣu?»\+bd* — Yǝftaⱨning «ilaⱨing Ⱪemox» degini ⱨǝrgizmu Ⱪemoxni ⱨǝⱪiⱪǝtǝn «bir huda» dǝp etirap ⱪilƣini ǝmǝs, ǝlwǝttǝ. U pǝⱪǝt ixlarni Ammoniylarning padixaⱨining kɵzⱪarixi boyiqǝ bayan ⱪilidu, halas. 27-ayǝtni kɵrüng.\f*   
\m
\v 25 Əmdi sǝn dǝrwǝⱪǝ Moabning padixaⱨi bolƣan Zipporning oƣli Balaⱪtinmu küqlükmu? U ⱪaqan Israil bilǝn tirkǝxkǝn yaki Israil bilǝn jǝng ⱪilixⱪa jür’ǝt ⱪilƣan? \x + \xo 11:25 \xt Qɵl. 22:2\x*  
\v 26 Yǝnǝ kelip, Israil Ⱨǝxbon wǝ uningƣa ⱪaraxliⱪ yeza-ⱪixlaⱪlarda, Aroǝr wǝ uningƣa ⱪaraxliⱪ yeza-ⱪixlaⱪlarda ⱨǝmdǝ Arnon dǝryasining boyidiki barliⱪ xǝⱨǝrlǝrdǝ üq yüz yil makan tutup olturƣan waⱪitlarda, nemixⱪa silǝr xu yǝrlǝrni ⱪayturuwalmidinglar?\f □ \fr 11:26 \ft \+bd «Israil Ⱨǝxbon ... ⱨǝmdǝ Arnon dǝryasining boyidiki barliⱪ xǝⱨǝrlǝrdǝ üq yüz yil makan tutup olturƣan waⱪitlarda»\+bd* — bu «300 yil»ning ⱪandaⱪ ⱨesablanƣanliⱪini «ⱪoxumqǝ sɵz»imizdin kɵrüng.\f*   
\m
\v 27 Xunga mǝn sanga gunaⱨ ⱪilmidim, bǝlki manga tajawuz ⱪilip, yamanliⱪ ⱪilƣuqi sǝn ɵzüngdursǝn. Birdinbir adalǝt qiⱪarƣuqi Pǝrwǝrdigar Ɵzi bügün Israillar bilǝn Ammoniylarning otturisida ⱨɵküm qiⱪarsun!» — dedi.   
\m
\v 28 Lekin Ammoniylarning padixaⱨi Yǝftaⱨning ǝlqi ǝwǝtip eytⱪan sɵzlirini tingximidi.   
\b  
\m  
\s1 Yǝftaⱨning ⱪǝsǝm ⱪilixi  
\m
\v 29 Xu waⱪitta Pǝrwǝrdigarning Roⱨi Yǝftaⱨning üstigǝ qüxüp, u \add ⱪuwwǝtlinip\add* Gilead bilǝn Manassǝⱨlǝrning yurtidin ɵtüp Gileadtiki Mizpaⱨⱪa berip, andin Gileadtiki Mizpaⱨdin Ammoniylar tǝrǝpkǝ mangdi.  
\v 30 Xu qaƣda Yǝftaⱨ Pǝrwǝrdigarƣa ⱪǝsǝm iqip: — Əgǝr Sǝn dǝrwǝⱪǝ Ammoniylarni ⱪolumƣa tutup bǝrsǝng,  
\v 31 undaⱪta mǝn Ammoniylarning ⱪexidin tinq-aman yenip kǝlginimdǝ, ɵyümning ixikidin qiⱪip manga tunji yoluⱪⱪini Pǝrwǝrdigarƣa atalƣan bolidu, mǝn uni kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ ⱪilimǝn, — dedi.\f □ \fr 11:31 \ft \+bd «.... ɵyümning ixikidin qiⱪip manga tunji yoluⱪⱪini...»\+bd* — Yǝftaⱨning muxu yǝrdǝ kɵzdǝ tutⱪini ǝslidǝ insan ǝmǝs, bǝlki birǝr qarpay bolsa kerǝk.\f*   
\m
\v 32 Xuning bilǝn Yǝftaⱨ qiⱪip Ammoniylar bilǝn soⱪuxⱪili ular tǝrǝpkǝ ɵtti; Pǝrwǝrdigar ularni uning ⱪoliƣa tapxurdi.  
\v 33 Xuning bilǝn u Aroǝrdin tartip Minnitⱪiqǝ ularni ⱪattiⱪ urup ⱪirip, yigirmǝ xǝⱨǝrni elip, Abǝl-Ⱪeramimƣiqimu yetip bardi. Buning bilǝn Ammoniylar Israilƣa boysunduruldi.   
\m
\v 34 Andin Yǝftaⱨ Mizpaⱨⱪa ⱪaytip ɵyigǝ kǝlgǝndǝ ɵz ⱪizi dap qelip ussul oynap uning aldiƣa kɵrüxkili qiⱪti. Bu uning yalƣuz ⱪizi bolup, uningdin baxⱪa ⱨeq oƣul-ⱪizi yoⱪ idi.  
\v 35 U uni kɵrgǝndǝ ɵz iginlirini yirtip: — Aⱨ, aⱨ, mening ⱪizim! Sǝn meni intayin yaman ⱨalƣa qüxürdung, meni dǝrdkǝ qüxürgüqilǝrdin biri bolup ⱪalding; qünki mǝn Pǝrwǝrdigarƣa aƣzimni eqip, eytⱪan gepimdin yeniwalalmaymǝn, — dedi.\f □ \fr 11:35 \ft \+bd «Sǝn meni intayin yaman ⱨalƣa qüxürdung, meni dǝrdkǝ qüxürgüqilǝrdin biri bolup ⱪalding»\+bd* — ibraniy tilida: «Sǝn meni bǝk pǝskǝ qüxürdung, meni parakǝndǝ ⱪilƣuqilarning biri bolup qiⱪting».\f*   
\m
\v 36 Ⱪizi uningƣa: — Əy ata, Pǝrwǝrdigarƣa aƣzingni eqip wǝdǝ ⱪilƣan bolsang, aƣzingdin qiⱪⱪini boyiqǝ, manga xuni ⱪilƣin; qünki Pǝrwǝrdigar sening düxmǝnliring bolƣan Ammoniylardin intiⱪamingni elip bǝrdi, — dedi.   
\m
\v 37 Andin u atisiƣa yǝnǝ: — Mening xu iltimasimni ⱪobul kɵrginki, manga ikki ayliⱪ mɵⱨlǝt bǝrsǝng; mǝn ⱪiz dostlirim bilǝn berip taƣlarda yürüp, ⱪizliⱪim üqün matǝm tutuwalay, — dedi.\f □ \fr 11:37 \ft \+bd «...ⱪizliⱪim üqün matǝm tutuwalay»\+bd* — demǝk, ɵy-oqaⱪsiz, pǝrzǝntsiz bolup bu dunyadin ketidiƣini üqün.\f*   
\m
\v 38 Atisi jawab berip: — Barƣin, dedi. Uningƣa ikki ayliⱪ mɵⱨlǝt berip dalaƣa ǝwǝtti. U berip, ⱪiz dostlirini elip taƣlarƣa qiⱪip, ikki ayƣiqǝ ɵzining ⱪiz peti ⱪalƣiniƣa aⱨ-zar kɵtürüp yiƣlap yürdi.  
\v 39 Xundaⱪ boldiki, u ikki aydin keyin atisining ⱪexiƣa yenip kǝlgǝndǝ, atisi uning üstigǝ ⱪilƣan ⱪǝsimini bǝja kǝltürdi. Bu ⱪiz bolsa ⱨeq ǝr kixigǝ yeⱪinlaxmiƣanidi. Xuning bilǝn Israilda xundaⱪ bir ɵrp-adǝt pǝyda boldiki, \f □ \fr 11:39 \ft \+bd «...atisi \+bd*\+bdit Yǝftaⱨ\+bdit* uning üstigǝ ⱪilƣan ⱪǝsimini bǝja kǝltürdi» — Yǝftaⱨ ɵz ⱪizini ⱪurbanliⱪ ⱪildimu? Yaki bu sɵzlǝrning baxⱪa mǝnisi barmu? «Ⱪoxumqǝ sɵz»imizdǝ alimlarning pikirliri toƣruluⱪ azraⱪ mulaⱨizǝ yürgüzimiz.\f*  
\v 40 ⱨǝr yili Israilning ⱪizliri ɵydin qiⱪip Yǝftaⱨning ⱪizini tɵt kün ǝslǝp hatirilǝydiƣan boldi.\f □ \fr 11:40 \ft \+bd «...Yǝftaⱨning ⱪizini tɵt kün ǝslǝp hatirilǝydiƣan boldi»\+bd* — yaki «... Yǝftaⱨning ⱪizini tɵt kün ǝslǝp matǝm tutidiƣan boldi».\f*   
\b  
\b  
\m  
\c 12
\s1 Israilda ⱨǝsǝthorluⱪ tüpǝylidin jedǝl pǝyda boluxi  
\m
\v 1 Lekin Əfraimiylar bolsa toplixip Zafon tǝrǝpkǝ ɵtüp Yǝftaⱨⱪa soal ⱪoyup: — Sǝn Ammoniylar bilǝn jǝng ⱪilƣili barƣiningda nemixⱪa bizni billǝ berixⱪa qaⱪirmaysǝn? Əmdi biz ɵyüngni ɵzüng bilǝn ⱪoxup otta kɵydürüwetimiz, — dedi.\f □ \fr 12:1 \ft \+bd «...Zafon tǝrǝpkǝ ɵtüp...»\+bd* — yaki «ximal tǝrǝpkǝ ɵtüp...».\f*  \x + \xo 12:1 \xt Ⱨak. 8:1\x*   
\m
\v 2 Yǝftaⱨ ularƣa jawab berip: — Mǝn bilǝn hǝlⱪim Ammoniylarƣa ⱪarxi ⱪattiⱪ jǝng ⱪiliwatⱪanda, silǝrni qaⱪirsam, meni ularning ⱪolidin ⱪutⱪuzmidinglar.  
\v 3 Silǝrning kelip meni ⱪutⱪuzmaydiƣanliⱪinglarni kɵrüp, jenimni alⱪinimƣa elip ⱪoyup, Ammoniylarƣa ⱨujum ⱪilixⱪa atlandim, Pǝrwǝrdigar ularni ⱪolumƣa tapxurdi. Əmdi silǝr nemixⱪa bügün kelip manga ⱨujum ⱪilmaⱪqisilǝr? — dedi.\f □ \fr 12:3 \ft \+bd «...ⱨujum ⱪilixⱪa atlandim»\+bd* — ibrabiy tilida «...ⱨujum ⱪilixⱪa ɵttüm». Mǝlum bir dǝrya-ɵstǝngdin ɵtkǝn bolsa kerǝk.\f*   
\m
\v 4 Lekin Əfraimlar Gileadlarni \add ⱨaⱪarǝtlǝp\add*: — Silǝr i Gileadlar, Əfraimning arisida wǝ Manassǝⱨning arisida turuwatⱪan musapirlar, Əfraimda turuwatⱪan ⱪaqⱪunsilǝr, halas! — dedi. Xuning bilǝn Yǝftaⱨ barliⱪ Gileadtikilǝrni yiƣip Əfraim bilǝn soⱪuxti. Ular Əfraimlarni urup ⱪirip mǝƣlup ⱪildi. \f □ \fr 12:4 \ft \+bd «Silǝr i Gileadlar, Əfraimning arisida wǝ Manassǝⱨning arisida turuwatⱪan musapirlar, Əfraimda turuwatⱪan ⱪaqⱪunsilǝr, halas!»\+bd* — Gileadlar ǝslidǝ Manassǝⱨ ⱪǝbilisidin kelip qiⱪⱪanidi.\f*  
\v 5 Andin Gileadtikilǝr Iordan dǝryasining keqiklirini tosup, Əfraimlarni ɵtküzmidi. Xundaⱪ boldiki, Əfraimliⱪ birǝr ⱪaqⱪon keqikkǝ kelip: — Meni ɵtkili ⱪoyƣin, desǝ Gileadtikilǝr uningdin: — Sǝn Əfraimiymu? — dǝp soraytti. U kixi «yaⱪ» desǝ, \f □ \fr 12:5 \ft \+bd «Andin Gileadtikilǝr Iordan dǝryasining keqiklirini tosup, Əfraimlarni ɵtküzmidi»\+bd* — yaki «Andin Gileadtikilǝr Əfraimning udulidiki Iordan dǝryasining keqiklirini tosuwaldi».\f*  
\v 6 ular uningƣa: — «Xibolǝt» degin! — dǝytti. Əgǝr u kixi natoƣra tǝlǝppuz ⱪilip «sibolǝt» dǝp jawab berip ⱪalsa, ular uni tutup Iordan dǝryasining keqikining yenida ɵltürüwetǝtti. Xu tǝriⱪidǝ xu waⱪitta ⱪiriⱪ ikki mingqǝ Əfraimiy ɵltürüldi.\f □ \fr 12:6 \ft \+bd «Xibolǝt»\+bd* —Bu sɵzning mǝnisi «eⱪin» yaki «kǝlkün» bolup, muxu waⱪitlarda pǝⱪǝt keqikkǝ yǝtkǝn adǝmlǝrning tǝlǝppuzini sinax üqün ixlitilgǝn, halas. Roxǝnki, Əfraimiylar adǝttǝ «x»ning tǝlǝppuzini qiⱪaralmaytti. \+bd «Sibolǝt»\+bd* — buning mǝnisi «buƣday baxiⱪi».\f*   
\m
\v 7 Yǝftaⱨ altǝ yil Israilƣa ⱨakim boldi. Andin Gileadliⱪ Yǝftaⱨ alǝmdin ɵtüp, Gilead xǝⱨǝrlirining biridǝ dǝpnǝ ⱪilindi.   
\b  
\m  
\s1 Ibzanning ⱨakim boluxi  
\m
\v 8 Uningdin keyin Bǝyt-Lǝⱨǝmlik Ibzan Israilƣa ⱨakim boldi.  
\v 9 Uning ottuz oƣli, ottuz ⱪizi bolup, ottuz ⱪizini sirtⱪa ǝrgǝ berip, sirttin ottuz ⱪizni oƣulliriƣa elip bǝrdi. U yǝttǝ yilƣiqǝ Israilƣa ⱨakim boldi. \f □ \fr 12:9 \ft \+bd « \+bd*\+bdit Ibzanning\+bdit* ottuz oƣli, ottuz ⱪizi bolup...» — roxǝnki, Ibzan Yǝftaⱨⱪa ohximaytti, u kɵp ayalliⱪ bolƣanidi.\f*  
\v 10 Andin Ibzan ɵlüp, Bǝyt-Lǝⱨǝmdǝ dǝpnǝ ⱪilindi.   
\b  
\m  
\s1 Elon wǝ Abdonning ⱨakim boluxi  
\m
\v 11 Uningdin keyin Zǝbulun ⱪǝbilisidin bolƣan Elon Israilƣa ⱨakim bolup, on yil Israilda ⱨɵküm sürdi.  
\v 12 Andin Zǝbulun ⱪǝbilisidin bolƣan Elon ɵlüp, Zǝbulun zeminidiki Ayjalon degǝn jayda dǝpnǝ ⱪilindi.   
\m
\v 13 Uningdin keyin Piratonluⱪ Ⱨillǝlning oƣli Abdon Israilƣa ⱨakim boldi.  
\v 14 Uning ⱪiriⱪ oƣli wǝ ottuz nǝwrisi bar idi. Ular yǝtmix exǝkkǝ minip mangatti. U Israilƣa sǝkkiz yil ⱨakim boldi. \x + \xo 12:14 \xt Ⱨak. 10:4\x*  
\v 15 Andin Piratonluⱪ Ⱨillǝlning oƣli Abdon ɵlüp, Əfraim zeminida, Amalǝklǝrning taƣliⱪ rayonidiki Piraton degǝn jayda dǝpnǝ ⱪilindi.   
\b  
\b  
\m  
\c 13
\s1 Ximxonning tuƣuluxi  
\m
\v 1 Lekin Israillar Pǝrwǝrdigarning nǝziridǝ yǝnǝ rǝzil bolƣanni ⱪildi; xuning bilǝn Pǝrwǝrdigar ularni ⱪiriⱪ yilƣiqǝ Filistiylǝrning ⱪoliƣa taxlap ⱪoydi.\x + \xo 13:1 \xt  Ⱨak. 2:11; 3:7; 4:1; 6:1; 10:6\x*   
\b  
\m
\v 2 Xu qaƣda Zoreaⱨ degǝn jayda, Dan jǝmǝtidin bolƣan, Manoaⱨ isimlik bir kixi bar idi. Uning ayali tuƣmas bolup, ⱨeq balisi yoⱪ idi.  
\v 3 Pǝrwǝrdigarning Pǝrixtisi bu ayalƣa ayan bolup uningƣa: — Mana, sǝn tuƣmas bolƣining üqün bala tuƣmiding; lekin ǝmdi sǝn ⱨamilidar bolup bir oƣul tuƣisǝn.  
\v 4 Əmma sǝn sǝgǝk bolup, xarab yaki küqlük ⱨaraⱪ iqmǝ, ⱨeq napak nǝrsinimu yemigin. \x + \xo 13:4 \xt Qɵl. 6:2, 3\x*  
\v 5 Qünki mana, sǝn ⱨamilidar bolup bir oƣul tuƣisǝn. Bu bala anisining ⱪorsiⱪidiki qaƣdin tartip Hudaƣa atalƣan «nazariy» bolidiƣini üqün, uning bexiƣa ⱨǝrgiz ustira selinmisun. U Israilni Filistiylǝrning ⱪolidin ⱪutⱪuzux ixini baxlaydu, — dedi.\f □ \fr 13:5 \ft \+bd «Nazariy»\+bd* — Hudaning yoliƣa alaⱨidǝ atalƣan bir kixi. Ular toƣruluⱪ «Qɵl.» 6-bab wǝ izaⱨatlarni kɵrüng.\f*  \x + \xo 13:5 \xt Qɵl. 6:5; 1Sam. 1:11\x*   
\b  
\m
\v 6 Ayal erining ⱪexiƣa berip, uningƣa: — Mana, Hudaning bir adimi yenimƣa kǝldi; uning turⱪi Hudaning Pǝrixtisidǝk, intayin dǝⱨxǝtlik ikǝn; lekin mǝn uningdin: «Nǝdin kǝlding» dǝp sorimidim, umu ɵz nam-xǝripini manga dǝp bǝrmidi. \f □ \fr 13:6 \ft \+bd «Hudaning Pǝrixtisidǝk»\+bd* — ayal kɵrgǝn muxu Pǝrixtining «Hudaning pǝrixtisi» yaki «Pǝrwǝrdigarning Pǝrixtisi» (demǝk, Mǝsiⱨ) degǝn zatning ɵzi («Tǝbirlǝr»imizni wǝ keyinki 16-ayǝtni kɵrüng).\f*  
\v 7 U manga: — «Mana, sǝn ⱨamilidar bolup bir oƣul tuƣisǝn; u bala anisining ⱪorsiⱪidiki qaƣdin tartip ɵlidiƣan künigiqǝ Hudaƣa atalƣan bir nazariy bolidiƣan bolƣaqⱪa, ǝmdi sǝn xarab yaki küqlük ⱨaraⱪ iqmǝ wǝ ⱨeq napak nǝrsinimu yemigin» dedi, — dedi.   
\m
\v 8 Buni anglap Manoaⱨ Pǝrwǝrdigarƣa dua ⱪilip: — Aⱨ Rǝbbim, Sǝn bu yǝrgǝ ǝwǝtkǝn Hudaning adimi bizgǝ yǝnǝ kelip, tuƣulidiƣan baliƣa nemǝ ⱪiliximiz kerǝklikini ɵgitip ⱪoysun, dǝp iltija ⱪildi.   
\m
\v 9 Huda Manoaⱨning duasini anglidi; ayal etizliⱪta oltuƣinida, Hudaning Pǝrixtisi yǝnǝ uning ⱪexiƣa kǝldi. Əmma uning eri Manoaⱨ uning ⱪexida yoⱪ idi.  
\v 10 Andin ayal dǝrⱨal yügürüp berip, erigǝ hǝwǝr berip: — Mana, ⱨeliⱪi küni yenimƣa kǝlgǝn adǝm manga yǝnǝ kɵründi, dewidi,  
\v 11 Manoaⱨ dǝrⱨal ⱪopup ayalining kǝynidin mengip, u adǝmning ⱪexiƣa kelip: — Bu ayalƣa kelip sɵz ⱪilƣan adǝm sǝnmu? — dǝp soriwidi, u jawabǝn: — Xundaⱪ, mǝndurmǝn, dedi.   
\m
\v 12 Manoaⱨ uningƣa: — Eytⱪan sɵzliring bǝja kǝltürülgǝndǝ, bala ⱪaysi tǝriⱪidǝ qong ⱪilinixi kerǝk, u nemǝ ixlarni ⱪilidu? — dǝp soridi.   
\m
\v 13 Pǝrwǝrdigarning Pǝrixtisi Manoaⱨⱪa jawab berip: — Mǝn bu ayalƣa eytⱪan nǝrsilǝrning ⱨǝmmisidin u ⱨezi bolup ɵzini tartsun;  
\v 14 u üzüm telidin qiⱪⱪan ⱨeqⱪandaⱪ nǝrsidin yemisun, xarab yaki küqlük ⱨaraⱪ iqmisun, ⱨeq napak nǝrsilǝrdin yemisun; mǝn uningƣa barliⱪ ǝmr ⱪilƣinimni tutsun, dedi.   
\m
\v 15 Manoaⱨ Pǝrwǝrdigarning Pǝrixtisigǝ: — Iltipat ⱪilip, kǝtmǝy tursila, ɵzlirigǝ bir oƣlaⱪ tǝyyarlayli, dewidi,  
\v 16 Pǝrwǝrdigarning Pǝrixtisi Manoaⱨⱪa jawab berip: — Sǝn Meni tutup ⱪalsangmu, Mǝn neningdin yemǝymǝn; ǝgǝr sǝn birǝr kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ sunmaⱪqi bolsang, uni Pǝrwǝrdigarƣa atap sunuxung kerǝk, dedi (uning xundaⱪ deyixining sǝwǝbi, Manoaⱨ uning Pǝrwǝrdigarning Pǝrixtisi ikǝnlikini bilmigǝnidi).   
\m
\v 17 Andin Manoaⱨ Pǝrwǝrdigarning Pǝrixtisidin: — Ɵzlirining nam-xǝripi nemidu? Eytip bǝrgǝn bolsila, sɵzliri ǝmǝlgǝ axurulƣinida, siligǝ ⱨɵrmitimizni bildürǝttuⱪ, — dedi.   
\m
\v 18 Pǝrwǝrdigarning Pǝrixtisi uningƣa jawabǝn: — Namimni sorap ⱪaldingƣu? Mening namim karamǝt tilsimattur, — dedi.\f □ \fr 13:18 \ft \+bd «Namimni sorap ⱪaldingƣu? Mening namim karamǝt tilsimattur»\+bd* — Manoaⱨ ɵz duasiƣa jawabǝn kǝlgǝn Pǝrwǝrdigarning Pǝrixtisini insan dǝp oylaydu. «Karamǝt tilsimat» degǝn muxu süpǝt ibraniy tilida («pǝlǝ») pǝⱪǝt Hudaning Ɵzini yaki uning ⱪilƣan ixlirini süpǝtlǝx üqün ixlitilidu.\f*   
\m
\v 19 Xuning bilǝn Manoaⱨ oƣlaⱪ bilǝn axliⱪ ⱨǝdiyǝsini elip berip uni ⱪoram taxning üstidǝ Pǝrwǝrdigarƣa atap sundi. Pǝrwǝrdigarning Pǝrixtisi ularning kɵz aldida ajayip karamǝt bir ixni ⱪilip kɵrsǝtti; Manoaⱨ wǝ ayali ⱪarap turdi.  
\v 20 Xundaⱪ boldiki, ot yalⱪuni ⱪurbangaⱨtin asmanƣa kɵtürülgǝndǝ, Pǝrwǝrdigarning Pǝrixtisimu ⱪurbangaⱨtin qiⱪⱪan ot yalⱪuni iqidǝ yuⱪiriƣa qiⱪip kǝtti. Manoaⱨ bilǝn ayali buni kɵrüp, ɵzlirini yǝrgǝ taxlap yüzlirini yǝrgǝ yeⱪip düm yatti.   
\m
\v 21 Xuningdin keyin Pǝrwǝrdigarning Pǝrixtisi Manoaⱨⱪa wǝ uning ayaliƣa ⱪayta kɵrünmidi. Manoaⱨ xu waⱪitta uning Pǝrwǝrdigarning Pǝrixtisi ikǝnlikini bildi.  
\v 22 Andin Manoaⱨ ayaliƣa: — Mana, biz qoⱪum ɵlimiz, qünki biz Hudani kɵrduⱪ! — dedi.\x + \xo 13:22 \xt Mis. 33:20; Ⱪan. 5:26; Ⱨak. 6:22, 23\x*   
\m
\v 23 Lekin ayali uningƣa jawab berip: — Əgǝr Pǝrwǝrdigar bizni ɵltürüxkǝ layiⱪ kɵrgǝn bolsa, undaⱪta u kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ bilǝn axliⱪ ⱨǝdiyǝni ⱪolimizdin ⱪobul ⱪilmiƣan bolatti, bu ixnimu kɵrsǝtmigǝn bolatti wǝ xundaⱪla bundaⱪ sɵzlǝrni bizgǝ eytmiƣan bolatti, — dedi.   
\m
\v 24 Xu ixtin keyin ayal bir oƣul tuƣdi, uning ismini Ximxon ⱪoydi. Bu bala ɵsüp, qong boldi wǝ Pǝrwǝrdigar uni bǝrikǝtlidi.\f □ \fr 13:24 \ft \+bd «Ximxon»\+bd* — «ⱪuyaxtǝk (küqlük)» yaki «roxǝn, parliⱪ adǝm».\f*  \x + \xo 13:24 \xt Ibr. 11:32\x*   
\m
\v 25 Zoreaⱨ bilǝn Əxtaolning otturisidiki Maⱨanǝⱨ-Danda Pǝrwǝrdigarning Roⱨi uningƣa ɵz tǝsirini kɵrsitixkǝ baxlidi.\f □ \fr 13:25 \ft \+bd «Maⱨanǝⱨ-Dan»\+bd* — yaki «Danning bargaⱨi».\f*   
\b  
\b  
\m  
\c 14
\s1 Ximxonning Filistiy bir ⱪizni ǝmrigǝ almaⱪqi boluxi  
\m
\v 1 Bir waⱪitta, Ximxon Timnaⱨⱪa qüxüp, u yǝrdǝ bir ⱪizni kɵrdi; u Filistiy ⱪizliridin biri idi. \f □ \fr 14:1 \ft \+bd «Timnaⱨ»\+bd* — yaki «Timnataⱨ».\f*  
\v 2 U xu yǝrdin qiⱪip ata-anisining yeniƣa ⱪaytip: — Mǝn Timnaⱨda Filistiy ⱪizliridin birini kɵrdüm, uni manga hotunluⱪⱪa elip beringlar, — dedi.   
\m
\v 3 Biraⱪ ata-anisi uningƣa: — Ⱪerindaxliringning ⱪizlirining iqidǝ yaki bizning pütkül ⱪowmimizning arisidin sanga bir ⱪiz qiⱪmasmu? Nemixⱪa hǝtnisiz bolƣan Filistiylǝrning ⱪexiƣa berip, ulardin hotun almaⱪqi bolisǝn? — dedi; ǝmma Ximxon atisiƣa: — Uni manga elip bǝrgin, qünki u manga bǝk yaⱪti, — dedi.\f □ \fr 14:3 \ft \+bd «bizning pütkül ⱪowmimizning arisidin...»\+bd* — ibraniy tilida «mening pütkül ⱪowmim arisidin...».\f*   
\m
\v 4 Uning ata-anisi bu ixning Pǝrwǝrdigar tǝripidin bolƣinini bilmidi. Qünki Filistiylǝr xu qaƣda Israil üstidin ⱨɵküm sürüp turƣan bolƣaqⱪa, U Filistiylǝrgǝ taⱪabil turuxⱪa pursǝt yaratmaⱪqi idi.\f □ \fr 14:4 \ft \+bd «...yaratmaⱪqi idi»\+bd* — ibraniy tilidiki muxu sɵz adǝttǝ «izdimǝkqi idi» degǝnni bildüridu. Mumkinqiliki barki, Hudaning Roⱨi Ximxonni tezrǝk Filistiylǝrgǝ ⱨujum ⱪilixⱪa ⱪozƣiƣini bilǝn, lekin u Hudaning Roⱨining xu türtkisigǝ tehiqǝ etiwar ⱪilmaywatatti.\f*   
\m
\v 5 Əmdi Ximxon ata-anisi bilǝn Timnaⱨⱪa qüxti; ular Timnaⱨdiki üzümzarliⱪlarƣa yetip kǝlgǝndǝ, mana bir yax xir ⱨɵrkirigǝn peti uningƣa etildi.  
\v 6 Xuan Pǝrwǝrdigarning Roⱨi uning üstigǝ qüxüp, u ⱪolida ⱨeqnemǝ bolmiƣan ⱨalǝttǝ xirni tutup, uni oƣlaⱪni yirtⱪandǝk yirtip titma-titma ⱪiliwǝtti. Lekin u bu ixni ata-anisiƣa demidi. \f □ \fr 14:6 \ft \+bd «Lekin \+bd*\+bdit Ximxon\+bdit* bu ixni ata-anisiƣa demidi» — Ximxon «nazariy» bolƣaqⱪa, ⱨeqⱪandaⱪ üzümdin bolƣan nǝrsini yemǝsliki kerǝk idi. Xunga Ximxon üzümzarliⱪ bilǝn mangmay, ata-anisidin ayrilip mangƣan bolsa kerǝk. Lekin ata-anisi «nazariy» bolmiƣaqⱪa üzümzarliⱪtin udul ɵtsǝ bolatti. Xu sǝwǝbtin Ximxonning ata-anisi uning xirni ɵltürginini bilmidi.\f*  
\v 7 Andin u \add Timnaⱨⱪa\add* qüxüp, u ⱪiz bilǝn paranglaxti, u ⱪiz Ximxonƣa bǝk yarap kǝtti.   
\m
\v 8 Birmǝzgildin keyin u ⱪizni elip kelix üqün ⱪayta barƣanda, xirning ɵlükini kɵrüp baⱪay dǝp yoldin burulup ⱪariwidi, mana xirning iskilitining iqidǝ bir top ⱨǝsǝl ⱨǝriliri bilǝn ⱨǝsǝl turatti.  
\v 9 U ⱨǝsǝldin oqumiƣa elip yǝp mangdi; ata-anisining yeniƣa kǝlgǝndǝ, ularƣimu bǝrdi, ularmu yedi, lekin ɵzining ⱨǝsǝlni xirning iskilitining iqidin elip kǝlginini ularƣa demidi.  
\v 10 Uning atisi \add uningƣa ⱨǝmraⱨ bolup\add* qüxüp ⱪizning ɵyigǝ kǝldi, u yǝrdǝ Ximxon bir ziyapǝt bǝrdi, qünki burundinla toy ⱪilidiƣan yigitlǝr xundaⱪ ⱪilidiƣan rǝsm-ⱪaidǝ bar idi.  
\v 11 Ular Ximxonni kɵrüp, uningƣa ⱨǝmraⱨ boluxⱪa ottuz yigitni tepip kǝldi; ular uningƣa ⱨǝmraⱨ boldi. \f □ \fr 14:11 \ft \+bd «...ottuz yigitni tepip kǝldi»\+bd* — ximxunning toyida uningƣa ⱨǝmraⱨ boluxⱪa qaⱪirƣan bolsa kerǝk.\f*  
\v 12 Ximxon ularƣa: — Mǝn silǝrdin bir tepixmaⱪ soray, ǝgǝr silǝr ziyarǝt ⱪilinidiƣan yǝttǝ kün iqidǝ uning mǝnisini manga dǝp berǝlisǝnglar, mǝn silǝrgǝ ottuz danǝ kanap kɵynǝk bilǝn ottuz yürüx egin berimǝn;  
\v 13 ǝgǝr uni yexip berǝlmisǝnglar, silǝr manga ottuz danǝ kanap kɵynǝk bilǝn ottuz yürüx egin beringlar, — dedi. Ular uningƣa: — Maⱪul, undaⱪ bolsa tepixmiⱪingni eytⱪin, ⱪeni anglayli, — dedi.   
\m
\v 14 U ularƣa: — Yeyilidiƣini yegüqining iqidin qiⱪti; tatliⱪ küqtünggürning iqidin qiⱪti, \add bu nemǝ\add*? — dedi. Ular üq küngiqǝ bu tepixmaⱪni tapalmidi.  
\v 15 Yǝttinqi küni xundaⱪ boldiki, ular Ximxonning ayalining ⱪexiƣa berip: — Sǝn eringni aldap-siylap, tepixmaⱪning mǝnisini bizgǝ eytip berixkǝ maⱪul ⱪilƣin; bolmisa seni atangning ɵyi bilǝn ⱪoxup kɵydürüwetimiz. Silǝr bizni yoⱪsul ⱪilixⱪa bu yǝrgǝ qaⱪirƣanmu?! — dedi.\f □ \fr 14:15 \ft \+bd «yǝttinqi küni...»\+bd* — bǝzi kona kɵqürmilǝrdǝ «tɵtinqi küni...» deyilidu.\f*   
\m
\v 16 Ximxonning ayali uning aldida yiƣlap turup: — Sǝn manga ɵq, meni pǝⱪǝt sɵymǝysǝn; sǝn mening ⱪowmimning baliliridin bir tepixmaⱪni soriding, ǝmma manga mǝnisini eytip bǝrmiding, dǝp yiƣliƣili turdi. Ximxon uningƣa jawabǝn: — Mana, mǝn uni ata-anamƣimu dǝp bǝrmigǝn tursam, sanga dǝp berǝmdim? — dedi.   
\m
\v 17 Ziyapǝt ɵtküzülgǝn yǝttǝ künidǝ u erining aldida yiƣlapla yürdi. Xundaⱪ boldiki, yǝttinqi küni bolƣanda ayali uni ⱪistap turuwalƣaqⱪa, uningƣa tepixmaⱪning mǝnisini eytip bǝrdi. Andin ayal berip ɵz hǝlⱪining adǝmlirigǝ tepixmaⱪning mǝnisini dǝp bǝrdi. \f □ \fr 14:17 \ft \+bd «Ziyapǝt ɵtküzülgǝn yǝttǝ künidǝ u erining aldida yiƣlapla yürdi»\+bd* — yaki «Ziyapǝt ɵtküzülgǝn yǝttǝ künlük ziyapǝtning ⱪalƣan waⱪtida u uningƣa (Ximxonƣa) exiliwelip yiƣlapla turdi».\f*  
\v 18 Xuning bilǝn yǝttinqi küni kün patmasta, xǝⱨǝrning adǝmliri uningƣa jawab berip: — Ⱨǝsǝldinmu tatliⱪi barmu? Xirdinmu küqtünggüri barmu? — dedi.  
\m U ularƣa jawab berip: — Əgǝr silǝr mening inikim bilǝn yǝr aƣdurmiƣan bolsanglar, tepixmiⱪimni ⱨǝrgiz tapalmayttinglar! — dedi.   
\m
\v 19 U waⱪitta Pǝrwǝrdigarning Roⱨi uning üstigǝ qüxti; u Axkelonƣa qüxüp, Axkelondikilǝrdin ottuz kixini ɵltürüp, ulardin olja elip, oljidin iginlǝrni elip kelip, tepixmaⱪning mǝnisini yexip bǝrgǝnlǝrgǝ bǝrdi. Xuningdǝk Ximxonning ƣǝzipi kelip, ata-anisining ɵyigǝ yenip kǝtti.\f □ \fr 14:19 \ft \+bd «Axkelon»\+bd* — Filistiylǝrning qong bir xǝⱨiri.\f*   
\m
\v 20 Andin Ximxonning ayali Ximxonning ⱨǝmraⱨliridin ⱪoldax bolƣan yigitkǝ tǝwǝ ⱪilindi.\f □ \fr 14:20 \ft \+bd «ⱪoldax bolƣan yigitkǝ...»\+bd* — yaki «ɵzigǝ aƣinǝ ⱪilƣan yigitkǝ».\f*   
\b  
\b  
\m  
\c 15
\s1 Ximxonning Filistiylǝr bilǝn ⱪarxilixixⱪa baxlixi  
\m
\v 1 Əmma birnǝqqǝ waⱪit ɵtüp buƣday orux mǝzgili kǝlgǝndǝ xundaⱪ boldiki, Ximxon bir oƣlaⱪni elip ɵz ayalining ɵyigǝ berip: «Mǝn hotunumning ⱪexiƣa uning ⱨujrisiƣa kirimǝn» dedi. Lekin ayalining atisi uni iqkirigǝ kirixigǝ yol ⱪoymidi.  
\v 2 Ⱪeynatisi uningƣa: — Mǝn ⱨǝⱪiⱪǝtǝn sizni uningƣa mutlǝⱪ ɵq bolup kǝtti, dǝp oylidim; xunga mǝn uni sizning ⱪoldixingizƣa beriwǝtkǝnidim. Ⱨalbuki, uning kiqik singlisi uningdin tehimu qirayliⱪⱪu? Uning orniƣa xuni alƣan bolsingiz! — dedi.\f □ \fr 15:2 \ft \+bd «...uni sizning ⱪoldixingizƣa beriwǝtkǝnidim»\+bd* — yaki «uni sining aƣinǝnggǝ beriwǝtkǝnidim».\f*   
\m
\v 3 Əmma Ximxon ularƣa: — Əmdi mǝn bu ⱪetim Filistiylǝrgǝ ziyan yǝtküzsǝm, manga gunaⱨ bolmaydu! — dedi.   
\m
\v 4 Xuni dǝp Ximxon berip üq yüz qilbɵrini tutup kelip, otⱪaxlarni tǝyyarlap, qilbɵrilǝrni jüplǝp ⱪuyruⱪlirini bir-birigǝ qetip, ikki ⱪuyriⱪining otturisiƣa birdin otⱪaxni asti; \f □ \fr 15:4 \ft \+bd «üq yüz qilbɵrǝ»\+bd* — bǝzi tǝrjimilǝrdǝ «üq yüz tülkǝ» deyilidu. Lekin qilbɵrilǝr top bolup yürgǝqkǝ, azraⱪ gɵxni yǝmqük ⱪilix bilǝn ularni tutiwelix tülkilǝrni tutuwelixtin kɵp asan bolidu.\f*  
\v 5 otⱪaxlarƣa ot yeⱪip qilbɵrilǝrni elip berip, Filistiylǝrning etizdiki ormiƣan ziraǝtlirigǝ ⱪoyup bǝrdi. Xuning bilǝn u dɵwǝ-dɵwǝ ɵnqilǝrni, orulmiƣan ziraǝtlǝrni, xundaⱪla zǝytun baƣlirinimu kɵydürüwǝtti. \f □ \fr 15:5 \ft \+bd «etizdiki ormiƣan ziraǝtliri»\+bd* — ibraniy tilida «etizdiki ɵrǝ turƣan ziraǝtliri» — demǝk, pixay dǝp ⱪalƣan ziraǝtlǝr.\f*  
\v 6 Filistiylǝr buni kɵrüp: Buni kim ⱪildi, — dǝp sorisa, hǝlⱪ jawab berip: — Timnaⱨliⱪ adǝmning küy’oƣli Ximxon ⱪildi; ⱪeynatisi uning ayalini uning ⱪoldixiƣa beriwǝtkini üqün xundaⱪ ⱪildi, — dedi. Xuning bilǝn Filistiylǝr qiⱪip, u ayal bilǝn atisini otta kɵydürüwǝtti.   
\m
\v 7 Ximxon ularƣa: — Silǝr xundaⱪ ⱪilƣininglar üqün, mǝn silǝrdin intiⱪam almay boldi ⱪilmaymǝn, — dedi.   
\m
\v 8 Xuning bilǝn Ximxon ularni ⱪir-qap ⱪilip ⱪǝtl ⱪiliwǝtti; andin u berip Etam ⱪoram texining ɵngkiridǝ turdi.\f □ \fr 15:8 \ft \+bd «Ximxon ularni ⱪir-qap ⱪilip ⱪǝtl ⱪiliwǝtti»\+bd* — ibraniy tilida «Ximxon ularni yota wǝ paqaⱪliriƣa urup, ularni ɵltürüwǝtti».\f*   
\m
\v 9 U waⱪitta Filistiylǝr qiⱪip, Yǝⱨuda yurtida qedir tikip, Leⱨi degǝn jayda yeyildi. \f □ \fr 15:9 \ft \+bd «Leⱨi degǝn jayda yeyildi»\+bd* — yaki «Leⱨi degǝn jayda jǝnggǝ sǝp tüzdi».\f*  
\v 10 Yǝⱨudalar bolsa: — Nemixⱪa bizgǝ ⱨujum ⱪilmaⱪqi bolisilǝr? — dewidi, ular jawab berip: — Biz Ximxonni tutup baƣlap, u bizgǝ ⱪandaⱪ ⱪilƣan bolsa, bizmu uningƣa xundaⱪ ⱪilimiz, dǝp qiⱪtuⱪ, — dedi.   
\m
\v 11 Xuning bilǝn Yǝⱨuda yurtidiki üq ming kixi Etam ⱪoram texining ɵngkirigǝ qüxüp, Ximxonƣa: — Sǝn Filistiylǝrning üstimizdin ⱨɵküm sürüwatⱪinini bilmǝmsǝn? Xuni bilip turup, sǝn nemixⱪa bizgǝ xundaⱪ ⱪilding? — dedi. U ularƣa: — Ular manga ⱪilƣandǝk, mǝnmu ularƣa ⱪildim, dǝp jawab bǝrdi.   
\m
\v 12 Ular uningƣa: — Biz seni baƣlap Filistiylǝrning ⱪoliƣa tapxurup berix üqün kǝlduⱪ, dewidi, Ximxon ularƣa: — «Biz ɵzimiz sanga ⱨujum ⱪilip ɵltürmǝymiz», dǝp manga ⱪǝsǝm ⱪilinglar, dedi.   
\m
\v 13 Ular uningƣa: — Seni ɵltürmǝymiz; pǝⱪǝt seni qing baƣlap, ularning ⱪoliƣa tapxurup berimiz; ⱨǝrgiz ɵlümgǝ mǝⱨkum ⱪilmaymiz, dǝp jawab bǝrdi. Xuni dǝp ular ikki yengi arƣamqa bilǝn uni baƣlap, ⱪoram taxning üstidin elip mangdi.  
\v 14 U Leⱨigǝ kǝlgǝndǝ, Filistiylǝr warⱪiraxⱪiniqǝ uning aldiƣa yügürüxüp kǝldi. Əmma Pǝrwǝrdigarning Roⱨi uning üstigǝ qüxüp, ⱪollirini baƣliƣan arƣamqilar ot tutaxⱪan kǝndir yiptǝk üzülüp, tügüqlǝr ⱪolliridin yexilip kǝtti.  
\v 15 Andin u exǝkning yengi bir engǝk sɵngikini kɵrüp, ⱪolini uzitipla elip, uning bilǝn ming adǝmni urup ɵltürdi.\f □ \fr 15:15 \ft \+bd «u exǝkning yengi bir engǝk sɵngikini kɵrüp...»\+bd* — kona sɵngǝk bolƣan bolsa, qürüklikidin asanla sunup kǝtkǝn bolatti.\f*   
\m
\v 16 Ximxon: —  
\m «Exǝkning bir engǝk sɵngiki bilǝn adǝmlǝrni ɵltürüp,  
\m Ularni dɵwǝ-dɵwǝ ⱪiliwǝttim,  
\m Exǝkning bir engǝk sɵngiki bilǝn ming adǝmni ɵltürdüm!» — dedi.\f □ \fr 15:16 \ft \+bd «Ularni dɵwǝ-dɵwǝ ⱪiliwǝttim»\+bd* — yaki «Ularni ikki dɵwǝ ⱪiliwǝttim». Bu xeirdin ⱪariƣanda, Ximxon ikki yaki uningdin kɵp ⱪetim Filistiylǝr bilǝn soⱪuxⱪan boluxi mumkin.\f*   
\m
\v 17 Bularni dǝp exǝkning engǝk sɵngikini taxliwǝtti. Xuningdǝk u xu jayƣa «Ramot-Leⱨi» dǝp nam ⱪoydi.\f □ \fr 15:17 \ft \+bd «Ramot-Leⱨi»\+bd* — «Leⱨining egizliki».\f*   
\m
\v 18 U intayin ussap Pǝrwǝrdigarƣa pǝryad ⱪilip: — Sǝn Ɵz ⱪulungning ⱪoli bilǝn bunqǝ qong nusrǝtni barliⱪⱪa kǝltürdüng, ǝmdi mǝn ⱨazir ussuzluⱪtin ɵlüp, hǝtnisizlǝrning ⱪoliƣa qüxüp ⱪalarmǝnmu? — dedi.\x + \xo 15:18 \xt 1Sam. 17:26, 36; 2Sam. 1:2\x*   
\m
\v 19 Xuning bilǝn Huda leⱨidiki azgalni yardi, su uningdin urƣup qiⱪti. Ximxon iqip, roⱨi urƣup jan kirdi. Bu sǝwǝbtin bu \add bulaⱪⱪa\add* «Ən-Ⱨakkorǝ» dǝp nam ⱪoyuldi; ta bügüngiqǝ u Leⱨida bar.\f □ \fr 15:19 \ft \+bd «Ən-Ⱨaⱪⱪorǝ»\+bd* — «pǝryad kɵtürgüqining buliⱪi».\f*   
\m
\v 20 Ximxon Filistiylǝrning dǝwridǝ yigirmǝ yilƣiqǝ Israilƣa ⱨakim boldi.\f □ \fr 15:20 \ft \+bd «Ximxon .... yigirmǝ yilƣiqǝ Israilƣa ⱨakim boldi»\+bd* — Ximxonning ⱨakim bolƣan waⱪti bǝlkim Abimǝlǝk wǝ Yǝftaⱨning ⱨɵküm sürgǝn waⱪitliri bilǝn zamandax bolsa kerǝk; u Pǝlǝstinning ƣǝrbidǝ, ular xǝrⱪ wǝ ximalida ⱨɵküm sürǝtti.\f*   
\b  
\b  
\m  
\c 16
\s1 Ximxonning mǝƣlup boluxi  
\m
\v 1 Andin Ximxon Gazaƣa bardi, u u yǝrdǝ bir paⱨixǝ ayalni kɵrüp, kirip uning bilǝn yeⱪinqiliⱪ ⱪildi.  
\v 2 Lekin Gazaliⱪlar birsining: — Ximxon bu yǝrgǝ kǝldi, deginini anglap, \add xǝⱨǝrni\add* ⱪorxap, keqiqǝ xǝⱨǝrning ⱪowuⱪida ün qiⱪarmay marap turdi wǝ: Ətǝ tang yoruƣanda uni ɵltürimiz, — deyixti.   
\m
\v 3 Ximxon yerim keqigiqǝ yatti; andin ornidin turup xǝⱨǝr ⱪowuⱪining ikki ⱪanitini tutup, uni ikki kexiki wǝ baldaⱪ-taⱪiⱪi bilǝn ⱪoxup, biraⱪla ⱪomurup, ɵxnisigǝ artip Ⱨebronning udulidiki taƣⱪa elip qiⱪip kǝtti.\f □ \fr 16:3 \ft \+bd «Ⱨebronning udulidiki taƣ»\+bd* — bǝlkim Gazadin 40 kilometer yiraⱪliⱪta idi.\f*   
\m
\v 4 Keyin u Sorǝk jilƣisida olturuxluⱪ Dililaⱨ isimlik bir ayalni kɵrüp, uningƣa axiⱪ bolup ⱪaldi.  
\v 5 Buni bilip Filistiylǝrning ǝmirliri u ayalning ⱪexiƣa berip uningƣa: — Sǝn uni aldap, uning küqtünggürlükining zadi nǝdin bolƣanliⱪini kolap sorap, bizning ⱪandaⱪ ⱪilsaⱪ uni yengǝlǝydiƣanliⱪimizni, uni baƣlap boysunduralaydiƣanliⱪimizni eytip bǝrsǝng, biz ⱨǝrbirimiz sanga bir ming bir yüz kümüx tǝnggǝ berimiz, — dedi.   
\m
\v 6 Xuning bilǝn Dililaⱨ Ximxondin: — Sǝn küqtünggürlüküngning zadi nǝdin bolƣanliⱪini, xundaⱪla ⱪandaⱪ ⱪilƣanda seni baƣlap boysundurƣili bolidiƣanliⱪini eytip bǝrgin! — dedi.   
\m
\v 7 Ximxon uningƣa jawabǝn: — Adǝmlǝr meni yǝttǝ tal ⱪurutulmiƣan yengi ya kiriqi bilǝn baƣlisa, mǝn ajizlap baxⱪa adǝmlǝrdǝk bolup ⱪalimǝn, — dedi.\f □ \fr 16:7 \ft \+bd «Adǝmlǝr meni yǝttǝ tal ⱪurutulmiƣan yengi ya kiriqi bilǝn baƣlisa...»\+bd* — Ximxon nazariy bolƣaqⱪa, «yengi ya kiriqliri» ǝslidǝ ɵlük ⱨaywanning jǝsitidin elinidiƣini üqün uningƣa nisbǝtǝn «napak» ⱨesablinatti. Uning gepi yalƣan bolƣini bilǝn, ⱨǝⱪiⱪǝtkǝ yeⱪin idi; uning küqtünggürlüki uning nazariy bolƣanliⱪidin bolƣan. Uning «yengi» (baxⱪilar ixlǝtmigǝn) deyixining sǝwǝbi «Birsi meni xundaⱪ yengi kiriqlǝr bilǝn baƣlisa, kiriqlǝrning meni napak ⱪilix tǝsiri azraⱪ bolidu» dǝp oyliƣinidin bolsa kerǝk.\f*   
\m
\v 8 Xuning bilǝn Filistiylǝrning ǝmirliri yǝttǝ tal ⱪurutulmiƣan yengi ya kiriqini elip kelip, bu ayalƣa beriwidi, u bu kiriqlǝr bilǝn uni baƣlap ⱪoydi  
\v 9 (Dililaⱨ birnǝqqǝ adǝmni ⱨujrida paylap turuxⱪa yoxurup ⱪoyƣanidi). U Ximxonƣa: — Əy Ximxon, Filistiylǝr seni tutⱪili kǝldi! — dedi.  
\m U ⱪopup kiriqlǝrni qigǝ xoyna otta kɵyüp üzülüp kǝtkǝndǝk üzüwǝtti. Xuning bilǝn uning küqtünggürlikining siri axkarilanmidi.   
\m
\v 10 Buni kɵrüp Dililaⱨ Ximxonƣa: — Mana, sǝn meni aldap, manga yalƣan eytipsǝn! Əmdi manga seni nemǝ bilǝn baƣlisa bolidiƣanliⱪini eytip bǝrgin, — dedi.\f □ \fr 16:10 \ft \+bd «Mana, sǝn meni aldap, manga yalƣan eytipsǝn! ....»\+bd* — roxǝnki, «paylap olturƣuqilar» baƣlax usulining nǝtijisini kütüp ɵzliri yoxurunƣan yǝrdin qiⱪmidi. Ximxon ɵydǝ Dililaⱨ bilǝn ikkimizla bar, dǝp oylaydu.\f*   
\m
\v 11 U jawap berip: — Adǝmlǝr meni ⱨeq ixlǝtmigǝn yengi arƣamqa bilǝn baƣlisa, mǝn ajizlap baxⱪa adǝmlǝrdǝk bolup ⱪalimǝn, — dedi.   
\m
\v 12 Xuning bilǝn Dililaⱨ yengi arƣamqa elip kelip, uni baƣlap: — Əy Ximxon, Filistiylǝr seni tutⱪili kǝldi! — dedi (ǝslidǝ birnǝqqǝ adǝm ⱨujrida yoxurunup, uni paylap turuxⱪanidi). Lekin Ximxon ɵz ⱪolidiki arƣamqilarni yipni üzgǝndǝk üzüp taxlidi.   
\m
\v 13 Buni kɵrüp Dililaⱨ Ximxonƣa: — Sǝn ⱨazirƣiqǝ meni aldapsǝn, manga yalƣan eytipsǝn; ǝmdi manga seni nemǝ bilǝn baƣlisa bolidiƣanliⱪini eytip bǝrgin, — dedi. U jawap berip: — Sǝn mening beximdiki yǝttǝ ɵrüm qaqni dukandiki ɵrüx yip bilǝn ⱪoxup ɵrüp ⱪoysangla bolidu, — dedi.\f □ \fr 16:13 \ft \+bd «dukandiki ɵrüx yip bilǝn»\+bd* — yaki «dukandiki tǝg yipi bilǝn», yǝni toⱪulmilarning boyiƣa tartilƣan yipi bilǝn.\f*   
\m
\v 14 Xuning bilǝn \add Ximxon uhliƣanda u uning bexidiki yǝttǝ tal qaqni ɵrüx yip bilǝn ⱪoxup ɵrüp\add*, ⱪozuⱪⱪa baƣlap ⱪoyup uningƣa: — Əy Ximxon, Filistiylǝr seni tutⱪili kǝldi! — dedi. Ximxon uyⱪudin oyƣinip, ɵrüx yip bilǝn ⱪozuⱪni biraⱪla tartip yuliwǝtti.\f □ \fr 16:14 \ft \+bd «Ximxon uhliƣanda u uning bexidiki yǝttǝ tal qaqni ɵrüx yip bilǝn ⱪoxup ɵrüp...»\+bd* — muxu sɵzlǝrni kona grek nushisidin alduⱪ.\f*   
\m
\v 15 Andin ayal uningƣa: — Manga kɵnglüng yoⱪ turup, ⱪandaⱪsigǝ sanga axiⱪ boldum, dǝysǝn? Sǝn meni üq ⱪetim aldap, küqtünggürlüküngning nǝdin bolƣanliⱪini manga eytip bǝrmidingƣu, — dedi.   
\m
\v 16 Uning ⱨǝrküni sɵzliri bilǝn uni ⱪistaxliri wǝ yalwuruxliri bilǝn Ximxonning ɵlgüdǝk iqi puxti wǝ xundaⱪ boldiki,  
\v 17 u kɵnglidiki sirini ⱪoymay uningƣa axkara ⱪilip: — Mǝn anamning ⱪorsiⱪidiki qaƣdin tartip Hudaƣa atilip nazariy bolƣinim üqün, beximƣa ⱨǝrgiz ustira selinip baⱪmiƣan; ǝgǝr mening qeqim qüxürüwetilsǝ, küqüm mǝndin ketip, mǝn ajizlap baxⱪa adǝmlǝrdǝk bolup ⱪalimǝn, — dedi.   
\m
\v 18 Dililaⱨ uning ɵzigǝ kɵnglidiki ⱨǝmmǝ sirini dǝp bǝrginini kɵrüp, Filistiylǝrning ǝmirlirini qarⱪirip kelixkǝ adǝm mangdurup: — «Bu ⱪetim silǝr yǝnǝ bir qiⱪinglar, qünki Ximxon kɵnglidiki ⱨǝmmǝ sirni manga axkara ⱪildi» dedi. Xuning bilǝn Filistiylǝrning ǝmirliri ⱪolliriƣa kümüxlǝrni elip, uning ⱪexiƣa qiⱪti.   
\m
\v 19 Andin Dililaⱨ uni ɵz yotisiƣa yatⱪuzup, uhlitip ⱪoyup, bir adǝmni qaⱪirip kirip uning bexidiki yǝttǝ ɵrüm qaqni qüxürüwǝtti; xundaⱪ ⱪilip u Ximxonning bozǝk ⱪilinixini baxliƣuqi boldi. Ximxon küqidin kǝtkǝnidi.  
\v 20 U: — Əy Ximxon, Filistiylǝr seni tutⱪili kǝldi! — dewidi, u uyⱪudin oyƣinip: — Mǝn ornumdin turup, ilgiriki birⱪanqǝ ⱪetimⱪidǝk, boxinip ketimǝn, dǝp oylidi. Lekin u Pǝrwǝrdigarning ɵzidin kǝtkinini bilmǝytti.  
\v 21 Xuning bilǝn, Filistiylǝr uni tutuwelip, kɵzlirini oyup, Gazaƣa elip qüxüp, uni mis zǝnjirlǝr bilǝn baƣlap, zindanda un tartixⱪa saldi.\f □ \fr 16:21 \ft \+bd «uni mis zǝnjirlǝr bilǝn baƣlap, zindanda un tartixⱪa saldi»\+bd* — un tartix adǝttǝ ayal kixining ixi idi.\f*   
\m
\v 22 Lekin bexidiki qüxürüwetilgǝn qeqi yǝnǝ ɵsüxkǝ baxlidi.   
\b  
\m  
\s1 Ximxonning xǝrǝplik ⱨalda ɵlüxi wǝ dǝpnǝ ⱪilinixi  
\m
\v 23 Keyin, Filistiylǝrning ǝmirliri ɵz ilaⱨi bolƣan Dagon üqün qong bir ⱪurbanliⱪ ɵtküzüxkǝ ⱨǝm tǝbriklǝp xadlinixⱪa yiƣildi. Qünki ular: — Mana, ilaⱨimiz düxminimiz bolƣan Ximxonni ⱪolimizƣa tapxurup bǝrdi, — deyixti.   
\m
\v 24 Hǝlⱪ Ximxonni kɵrgǝndǝ, ɵz ilaⱨini danglap: — Ilaⱨimiz bolsa, yurtimizni wǝyran ⱪilƣuqini, adǝmlirimizni kɵp ɵltürgǝn düxminimizni ⱪolimizƣa qüxürüp bǝrdi! — deyixti.   
\m
\v 25 Ular taza xad-huramliⱪ kǝypigǝ qɵmüp: — Ximxon kǝltürülsun, u bizgǝ bir oyun kɵrsitip bǝrsun, deyixti; ular Ximxonni zindandin elip qiⱪti. U ularning aldida oyun kɵrsǝtti. Əmdi ular uni ikki tüwrükning otturisida tohtitip ⱪoyƣanidi.  
\v 26 Xuning bilǝn Ximxon ⱪolini tutup turƣan yigitkǝ: — Meni ⱪoyuwǝt, ɵyni kɵtürüp turƣan tüwrüklǝrni silap, ularƣa yɵliniwalƣili ⱪoyƣaysǝn, — dedi.   
\m
\v 27 U qaƣda ɵy ǝr-ayallar bilǝn liⱪ tolƣanidi, Filistiylǝrning ǝmirlirining ⱨǝmmisimu xu yǝrdǝ idi; ɵgzidimu Ximxonning kɵrsitiwatⱪan oyunini kɵrüwatⱪan tǝhminǝn üq mingqǝ ǝr-ayal bar idi.   
\m
\v 28 Ximxon Pǝrwǝrdigarƣa nida ⱪilip: — Əy Rǝb Pǝrwǝrdigar, meni yad ⱪilip pǝⱪǝt muxu bir ⱪetim manga küq ata ⱪilƣaysǝn; i Huda, xuning bilǝn ikki kɵzümning intiⱪamini Filistiylǝrdin bir yolila alƣuzƣaysǝn! — dedi.\x + \xo 16:28 \xt Ibr. 11:32\x*   
\m
\v 29 Ximxon xularni dǝp ɵyni kɵtürüp turƣan otturidiki ikki tüwrükni tutuwaldi; birini ong ⱪoli bilǝn, yǝnǝ birini sol ⱪoli bilǝn tutup, ularƣa tayinip turdi.   
\m
\v 30 Andin: «Filistiylǝr bilǝn birliktǝ ɵlüp kǝtsǝm!» dǝp bǝdinini egip küqini yiƣip \add ittiriwidi\add*, ɵy ɵrülüp, u yǝrdiki ǝmirlǝr bilǝn barliⱪ hǝlⱪning üstigǝ qüxti. Buning bilǝn ɵz ɵlümi bilǝn ɵltürgǝn adǝmlǝr uning tirik waⱪtida ɵltürgǝnliridin kɵp boldi.  
\v 31 Andin keyin uning ⱪerindaxliri wǝ atisining barliⱪ jǝmǝti qüxüp, uni kɵtürüp, Zoreaⱨ bilǝn Əxtaolning otturisiƣa elip berip, atisi Manoaⱨning ⱪǝbrisidǝ dǝpnǝ ⱪildi. U yigirmǝ yil Israilƣa ⱨakim bolƣanidi.   
\b  
\b  
\m  
\c 17
\s1 Israillarning butpǝrǝslik yoliƣa kirixi  
\m
\v 1 Əfraimning taƣlirida Mikaⱨ isimlik bir kixi bar idi.  
\v 2 U anisiƣa: — Sening ⱨeliⱪi bir ming bir yüz kümüx tǝnggǝng oƣrilap ketilgǝnidi; sǝn tǝnggilǝrni ⱪarƣiding wǝ buni manga dǝp bǝrding. Mana, kümüx mǝndǝ, uni mǝn alƣandim, dewidi, anisi: — Əy oƣlum, Pǝrwǝrdigar seni bǝrikǝtligǝy!, — dedi.\f □ \fr 17:2 \ft \+bd «...tǝnggilǝrni ⱪarƣiding...»\+bd* — ⱪarƣaxning mǝzmuni bǝlkim «Bu pul bǝrikǝtlik bolmisun, alƣuqi kixigǝ palakǝt qüxürsun» degǝndǝk bolsa kerǝk. \+bd «...wǝ buni manga dǝp bǝrding»\+bd* — ibraniy tilida: «...wǝ mening ⱪulaⱪlirimƣa sɵzliding».\f*   
\m
\v 3 Mikaⱨ bu bir ming bir yüz kümüx tǝnggini anisiƣa yandurup bǝrdi. Anisi: — Mǝn ǝslidǝ bu pulni sǝn oƣlumni dǝp Pǝrwǝrdigarƣa beƣixlap, uning bilǝn oyma but wǝ ⱪuyma but yasaxⱪa atiwǝtkǝnidim; ǝmdi yǝnila sanga berǝy, dedi.   
\m
\v 4 Lekin Mikaⱨ kümüxni anisiƣa ⱪayturup bǝrdi; anisi uningdin ikki yüz kümüx tǝnggini elip bir zǝrgǝrgǝ berip, bir oyma but bilǝn bir ⱪuyma but yasatti; ular Mikaⱨning ɵyigǝ ⱪoyup ⱪoyuldi. \f □ \fr 17:4 \ft \+bd «...anisi uningdin ikki yüz kümüx tǝnggini elip bir zǝrgǝrgǝ berip, bir oyma but bilǝn bir ⱪuyma but yasatti...»\+bd* — muxu sɵzdin ⱪariƣanda, apisi niyitidin yenip, pulning bir ⱪismini ɵzidǝ ⱪaldurƣanidi.\f*  
\v 5 Mikaⱨ degǝn bu kixi ǝslidǝ bir buthana pǝyda ⱪilƣan, xuningdǝk ɵzigǝ bir ǝfod bilǝn birnǝqqǝ «tǝrafim»ni yasiƣanidi; andin ɵz oƣulliridin birini kaⱨinliⱪⱪa mǝhsus tǝyinlǝp, uni ɵzigǝ kaⱨin ⱪildi.\f □ \fr 17:5 \ft \+bd «ǝfod»\+bd* — «ǝfod» toƣruluⱪ 8:27 wǝ izaⱨatini kɵrüng. «Əfod» ǝslidǝ bax kaⱨin kiyidiƣan alaⱨidǝ birhil kiyim idi. U toƣruluⱪ «Mis.» 28:5-30 wǝ izaⱨatlirini kɵrüng. \+bd «tǝrafim»\+bd* — ibraniy tilidiki sɵz bolup, «ɵy butliri» degǝnni bildüridu. Bu butlar ⱪolda kɵtürgüdǝk kiqik bolup, adǝttǝ kümüxtin yasilatti. Ⱪǝdimki waⱪitlardiki bǝzi butpǝrǝs jǝmiyǝtlǝrdǝ «tǝrafim»ƣa igǝ bolƣan adǝm ɵyning barliⱪ tǝǝlluⱪatining igisi, hojayini dǝp ⱨesablinatti. \+bd «... ɵz oƣulliridin birini kaⱨinliⱪⱪa mǝhsus tǝyinlǝp, uni ɵzigǝ kaⱨin ⱪildi»\+bd* — pǝⱪǝt Ⱨarunning ǝwladlirila kaⱨin boluxⱪa ⱨoⱪuⱪluⱪ idi.\f*   
\m
\v 6 Xu künlǝrdǝ Israilda ⱨeq padixaⱨ bolmidi; ⱨǝrkim ɵz nǝziridǝ yahxi kɵrüngǝnni ⱪilatti.\f □ \fr 17:6 \ft \+bd «Xu künlǝrdǝ Israilda ⱨeq padixaⱨ bolmidi; ⱨǝrkim ɵz nǝziridǝ yahxi kɵrüngǝnni ⱪilatti»\+bd* — muxu sɵzlǝr, xübⱨisizki, Hudaning waⱪti kǝlgǝndǝ Israilƣa Ɵzi padixaⱨ tǝyinlǝx mǝⱪsitidǝ bolƣanliⱪini kɵrsitidu.\f*  \x + \xo 17:6 \xt Ⱨak. 18:1; 21:25\x*   
\b  
\m  
\s1 Mikaⱨning bir Lawiyni «kaⱨin bolux»ⱪa yallixi  
\m
\v 7 Yǝⱨuda jǝmǝtining tǝwǝsidiki Bǝyt-Lǝⱨǝmdǝ Lawiy ⱪǝbilisidin bolƣan bir yigit bar idi; u xu yǝrdǝ musapir bolup turup ⱪalƣanidi. \f □ \fr 17:7 \ft \+bd «Yǝⱨuda jǝmǝtining tǝwǝsidiki Bǝyt-Lǝⱨǝm»\+bd* — Bǝyt-Lǝⱨǝm Lawiylarƣa bekitilgǝn xǝⱨǝrlǝrdin ǝmǝs idi. Bu kixining xu yǝrgǝ nemigǝ barƣini eniⱪ ǝmǝs.\f*  
\v 8 Bu yigit bir jay tepip turay dǝp, Yǝⱨudalarning yurtidiki Bǝyt-Lǝⱨǝm xǝⱨiridin qiⱪti. U sǝpǝr ⱪilip, Əfraim taƣliⱪiƣa, Mikaⱨning ɵyigǝ kelip qüxti.  
\v 9 Mikaⱨ uningdin: — Ⱪǝyǝrdin kǝlding, dǝp soriwidi, u uningƣa jawabǝn: — Mǝn Yǝⱨudalarning yurtidiki Bǝyt-Lǝⱨǝmlik bir Lawiymǝn, bir jay tepip turay dǝp qiⱪtim, — dedi.   
\m
\v 10 Mikaⱨ uningƣa: — Undaⱪ bolsa mǝn bilǝn turup, manga ⱨǝm ata ⱨǝm kaⱨin bolup bǝrgin; mǝn sanga ⱨǝr yili on kümüx tǝnggǝ, bir yürüx egin wǝ kündilik yemǝk-iqmikingni berǝy, — dedi. Buni anglap Lawiy kixi uningkigǝ kirdi.   
\m
\v 11 Lawiy u kixi bilǝn turuxⱪa razi boldi; yigit xu kixigǝ ɵz oƣulliridin biridǝk bolup ⱪaldi.  
\v 12 Andin Mikaⱨ bu Lawiy kixini \add kaⱨinliⱪⱪa\add* mǝhsus tǝyinlidi. Xuning bilǝn \add Lawiy\add* yigit uningƣa kaⱨin bolup, Mikaⱨning ɵyidǝ turup ⱪaldi.\f □ \fr 17:12 \ft \+bd «Mikaⱨ bu Lawiy kixini kaⱨinliⱪⱪa mǝhsus tǝyinlidi»\+bd* — ibraniy tilida: «Mikaⱨ bu Lawiy kixining ⱪolini toldurdi». Bu sɵz muxu yǝrdǝ ikki bisliⱪtur — (1) u Mikaⱨning ⱪolini mǝhsus kaⱨinliⱪ wǝzipisi bilǝn «toldurdi» wǝ (2) (ⱨǝjwiy jǝⱨǝttin) pul bilǝn toldurdi. \+bd «Xuning bilǝn Lawiy yigit uningƣa kaⱨin bolup, Mikaⱨning ɵyidǝ turup ⱪaldi»\+bd* — pǝⱪǝt Ⱨarunning ǝwladlirila kaⱨin boluxⱪa ⱨoⱪuⱪluⱪ idi; baxⱪa Lawiylarning kaⱨin bolux ⱨoⱪuⱪi yoⱪtur, ǝlwǝttǝ.\f*   
\m
\v 13 Andin Mikaⱨ: — Bir Lawiy kixi manga kaⱨin bolƣini üqün, Pǝrwǝrdigarning manga yahxiliⱪ ⱪilidiƣinini bilimǝn, — dedi.\f □ \fr 17:13 \ft \+bd «Bir Lawiy kixi manga kaⱨin bolƣini üqün, Pǝrwǝrdigarning manga yahxiliⱪ ⱪilidiƣinini bilimǝn»\+bd* — demisǝkmu, bu sɵzlǝr pütünlǝy hurapiy bir kɵzⱪarax, ǝlwǝttǝ. 18-babta sɵzlǝrning hataliⱪi qiⱪip turidu.\f*   
\b  
\b  
\m  
\c 18
\s1 Dan ⱪǝbilisining ɵzliri üqün bir miras jayni tepixi  
\m
\v 1 Xu künlǝrdǝ Israilda ⱨeq padixaⱨ bolmidi; xundaⱪla xu künlǝrdǝ Danlarning ⱪǝbilisi ɵzlirigǝ olturaⱪlixix üqün jay izdǝwatⱪanidi, qünki xu küngiqǝ ular Israil ⱪǝbililiri arisida qǝk taxlinip bekitilgǝn miras zeminƣa erixmigǝnidi. \f □ \fr 18:1 \ft \+bd «Xu künlǝrdǝ Danlarning ⱪǝbilisi ɵzlirigǝ olturaⱪlixix üqün jay izdǝwatⱪanidi»\+bd* — «Yǝxua» 19:40-48dǝ bu ixlar bayan ⱪilinidu. Xu ayǝtlǝrdin ⱪariƣanda: «qǝk taxlinip bekitilgǝn miras zeminƣa erixmigǝnidi» degǝnning mǝnisi «...toluⱪ erixǝlmigǝnidi» degǝndǝk bolsa kerǝk.\f*  \x + \xo 18:1 \xt  Ⱨak. 17:6; 21:25\x*  
\v 2 Xuning bilǝn Danlar pütkül jǝmǝtidin Zoreaⱨ wǝ Əxtaolda olturuxluⱪ bǝx palwanni zeminni qarlap kelixkǝ ǝwǝtti wǝ ularƣa tapilap: — Silǝr berip zeminni qarlap kelinglar, dedi. Ular sǝpǝr ⱪilip Əfraim taƣliⱪ yurtiƣa kelip Mikaⱨning ɵyigǝ qüxüp u yǝrdǝ ⱪondi.  
\v 3 Ular Mikaⱨning ɵyining yenida turƣinida Lawiy yigitning awazini tonup, uning ⱪexiƣa kirip uningdin: — Seni kim bu jayƣa elip kǝldi? Bu yǝrdǝ nemǝ ix ⱪilisǝn? Bu jayda nemigǝ erixting? — dǝp soridi.\f □ \fr 18:3 \ft \+bd «Lawiy yigitning awazini tonup...»\+bd* — yaki «Lawiy yigitning tǝlǝppuzini tonup...».\f*   
\m
\v 4 U ularƣa jawabǝn: — Mikaⱨ manga mundaⱪ-mundaⱪ ⱪilip, meni yallap ɵzigǝ kaⱨin ⱪildi, dedi.   
\m
\v 5 Buni anglap ular uningƣa: — Undaⱪ bolsa bizning mangƣan sǝpirimizning onguxluⱪ bolidiƣan-bolmaydiƣanliⱪini bilmikimiz üqün, Hudadin sorap bǝrgin, — dedi.   
\m
\v 6 Kaⱨin ularƣa: — Hatirjǝm beriweringlar. Mangƣan yolunglar Pǝrwǝrdigarning aldididur, — dedi.\f □ \fr 18:6 \ft \+bd «Mangƣan yolunglar Pǝrwǝrdigarning aldididur»\+bd* — demǝk, yolunglar Hudaning nǝzirigǝ yahxi kɵrünidu.\f*   
\m
\v 7 Xuning bilǝn bu bǝx adǝm qiⱪip, Laix degǝn jayƣa yetip kǝldi. Ular u yǝrdiki hǝlⱪning tinq-aman yaxawatⱪinini, turmuxining Zidoniylarning ɵrp-adǝtliri boyiqǝ ikǝnlikini, hatirjǝmlik wǝ raⱨǝt iqidǝ turuwatⱪinini kɵrdi; xu zeminda ularni har ⱪilƣuqi ⱨeqⱪandaⱪ ⱨoⱪuⱪdar yoⱪ idi; ular Zidoniylardin yiraⱪta turatti, xundaⱪla baxⱪilar bilǝnmu ⱨeqⱪandaⱪ bardi-kǝldi ⱪilixmaytti.\f □ \fr 18:7 \ft \+bd «turmuxining Zidoniylarning ɵrp-adǝtliri boyiqǝ ikǝnlikini»\+bd* — muxu xǝⱨǝr bǝlkim Zidoniylarning bir mustǝmlikisi bolƣan boluxi mumkin idi. \+bd «xu zeminda ularni har ⱪilƣuqi ⱨeqⱪandaⱪ ⱨoⱪuⱪdar yoⱪ idi»\+bd* — ǝgǝr Laixtikilǝrdin paydilinidiƣan baxⱪa bir yǝrlik ⱨakimiyǝt bar bolsa, Laixni igilǝx üqün muxu ⱨakimiyǝt bilǝnmu soⱪuxux kerǝk bolatti, ǝlwǝttǝ. 
\fp  Xu sɵzning baxⱪa birhil tǝrjimisi: «ularning üstidǝ nomus ixlarni ǝyiblǝydiƣan ⱨeqⱪandaⱪ ⱨakim yoⱪ idi».\f*   
\m
\v 8 \add Bǝx palwan\add* Zoreaⱨ wǝ Əxtaolƣa ɵz ⱪerindaxlirining ⱪexiƣa ⱪaytip kǝldi. Ⱪerindaxliri ulardin: — Nemǝ hǝwǝr elip kǝldinglar? — dǝp soridi.   
\m
\v 9 Ular jawabǝn: — Biz ⱪopup ularƣa ⱨujum ⱪilayli! Qünki biz xu zeminni qarlap kǝlduⱪ, mana, u intayin yahxi bir yurt ikǝn. Əmdi nemixⱪa ⱪimir ⱪilmay jim olturisilǝr? Əmdi dǝrⱨal berip, u yurtni elixⱪa ǝzmǝnglǝrni ǝzmǝnglar, berip ⱨujum ⱪilip zeminni igilǝnglar.  
\v 10 U yǝrgǝ barƣininglarda silǝr tinq-aman turuwatⱪan bir hǝlⱪni, ⱨǝr ǝtrapiƣa sozulƣan kǝng-azadǝ bir zeminni kɵrisilǝr! Huda u yǝrni silǝrning ⱪolunglarƣa tapxurƣandur. U yurtta yǝr yüzidǝ tepilidiƣan barliⱪ nǝrsilǝrdin ⱨeqbiri kǝm ǝmǝs, dedi.   
\m
\v 11 Xuning bilǝn Danlarning jǝmǝtidin altǝ yüz adǝm jǝnggǝ ⱪorallinip, Zoreaⱨ wǝ Əxtaoldin qiⱪip mangdi.  
\v 12 Ular Yǝⱨuda yurtidiki Kiriat-Yearim degǝn jayƣa berip, qedir tikti (xunga bu jay taki bügüngiqǝ «Danning lǝxkǝrgaⱨi» dǝp atalmaⱪta; u Kiriat-Yearimning arⱪa tǝripigǝ jaylaxⱪanidi). \f □ \fr 18:12 \ft \+bd «Danning lǝxkǝrgaⱨi»\+bd* — ibraniy tilida «Maⱨanǝⱨ-Dan». \+bd «arⱪa tǝripi»\+bd* — bu sɵzning baxⱪa birhil tǝrjimisi «ƣǝrb tǝripi».\f*  \x + \xo 18:12 \xt Ⱨak. 13:25\x*  
\v 13 Andin ular u yǝrdin Əfraim taƣliⱪ rayoniƣa berip, Mikaⱨning ɵyigǝ yetip kǝldi.   
\m
\v 14 Laix yurtiƣa qarlax üqün barƣan bǝx kixi ɵz ⱪerindaxliriƣa: — Bilǝmsilǝr? Bu ɵydǝ bir ǝfod toni, birnǝqqǝ tǝrafim butliri, bir oyma mǝbud wǝ ⱪuyma mǝbud bardur! Əmdi ⱪandaⱪ ⱪilixinglar kerǝklikini oylixinglar! — dedi.\f □ \fr 18:14 \ft \+bd «tǝrafim butliri»\+bd* — 17:5diki izaⱨatni kɵrüng.\f*   
\m
\v 15 Ular burulup Lawiy yigitning ɵyigǝ (Mikaⱨⱪa tǝwǝ ɵygǝ) kirip uningdin ⱨal soridi.  
\v 16 Dan ⱪǝbilisidin bolƣan jǝng ⱪorallirini kɵtürgǝn altǝ yüz kixi dǝrwaza aldida turup turdi.  
\v 17 U zeminni qarlaxⱪa barƣan bǝx adǝm \add buthaniƣa\add* kirip, oyma but, ǝfod toni, tǝrafim butliri wǝ ⱪuyma butni elip qiⱪti. Kaⱨin jǝng ⱪorallirini kɵtürgǝn altǝ yüz kixi bilǝn billǝ dǝrwazida turatti.  
\v 18 Bu bǝx adǝm Mikaⱨning ɵyigǝ kirip oyma but, ǝfod tonini, tǝrafim butliri wǝ ⱪuyma butni elip qiⱪⱪanda kaⱨin ulardin: — Bu nemǝ ⱪilƣininglar?! — dǝp soridi.   
\m
\v 19 Ular uningƣa: — Ün qiⱪarmay, aƣzingni ⱪolung bilǝn etip, biz bilǝn mengip, bizgǝ ⱨǝm ata ⱨǝm kaⱨin bolup bǝrgin. Sening pǝⱪǝt bir adǝmning ɵyidikilǝrgǝ kaⱨin bolƣining yahximu, yaki Israilning bir jǝmǝti bolƣan pütün bir ⱪǝbiligǝ kaⱨin bolƣining yahximu? — dedi.   
\m
\v 20 Xundaⱪ dewidi, kaⱨinning kɵngli hux bolup, ǝfod, tǝrafim butliri wǝ oyma mǝbudni elip hǝlⱪning arisiƣa kirip turdi.  
\v 21 Andin ular burulup, u yǝrdin kǝtti; ular baliliri wǝ qarpaylarni wǝ yük-taⱪlirining ⱨǝmmisini aldida mangduruwǝtkǝnidi.  
\v 22 Mikaⱨning ɵyidin heli yiraⱪliƣanda Mikaⱨning ɵyining ǝtrapidiki hǝlⱪlǝr yiƣilip, Danlarƣa ⱪoƣlap yetixti.  
\v 23 Ular Danlarni towlap qaⱪirdi, Danlar burulup Mikaⱨⱪa: — Sanga nemǝ boldi, bunqiwila kɵp hǝlⱪni yiƣip kelip nemǝ ⱪilmaⱪqisǝn?! — dedi.   
\m
\v 24 U jawab berip: — Silǝr mǝn yasatⱪan mǝbudlarni kaⱨinim bilǝn ⱪoxup aldinglar, andin kǝttinglar! Manga yǝnǝ nemǝ ⱪaldi?! Xundaⱪ turuⱪluⱪ silǝr tehi: «Sanga nemǝ boldi?» — dǝwatisilǝrƣu! — dedi.   
\m
\v 25 Danlar uningƣa: — Ününgni qiⱪarma, bolmisa aqqiⱪi yaman kixilǝr seni tutuwelip, seni wǝ ailǝngdikilǝrni janliridin juda ⱪilmisun, yǝnǝ, — dedi.   
\m
\v 26 Bularni dǝp Danlar ɵz yoliƣa mangdi; Mikaⱨ ularning ɵzidin küqlük ikǝnlikini kɵrüp, yenip ɵz ɵyigǝ kǝtti.   
\m
\v 27 Ular Mikaⱨ yasatⱪuzƣan nǝrsilǝr wǝ uning kaⱨinini elip, Laixⱪa ⱨujum ⱪildi; u yǝrdiki hǝlⱪ tinq-aman wǝ hatirjǝm turuwatⱪanidi; ular ularni ⱪiliqlap ⱪirip, xǝⱨǝrni otta kɵydürüwǝtti.  
\v 28 Xǝⱨǝrni ⱪutⱪuzƣudǝk ⱨeq adǝm qiⱪimidi; qünki bu xǝⱨǝr Zidondin yiraⱪta idi, hǝlⱪi ⱨeqkim bilǝn bardi-kǝldi ⱪilixmaytti. Xǝⱨǝr Bǝyt-Rǝⱨobning yenidiki jilƣida idi. Danlar xǝⱨǝrni ⱪaytidin ⱪurup, olturaⱪlaxti.  
\v 29 Ular bu xǝⱨǝrgǝ Israilning oƣulliridin bolƣan, ɵz atisi Danning ismini ⱪoyup Dan dǝp atidi. Ilgiri u xǝⱨǝrning nami Laix idi.\x + \xo 18:29 \xt Yǝ. 19:47\x*   
\m
\v 30 Danlar xu yǝrdǝ bu oyma butni ɵzlirigǝ tiklidi; Musaning oƣli Gǝrxomning ǝwladi Yonatan wǝ uning oƣulliri bolsa xu zeminning hǝlⱪi sürgün boluxⱪa elip ketilgǝn küngiqǝ Danlarning ⱪǝbilisigǝ kaⱨin bolup turƣanidi. \f □ \fr 18:30 \ft \+bd «Gǝrsomning ǝwladi»\+bd* — ibraniy tilida «Gǝrsomning oƣli».\f*  
\v 31 Hudaning ɵyi Xiloⱨda turƣan barliⱪ waⱪitlarda, Danlar ɵzliri üqün tikligǝn, Mikaⱨ yasatⱪuzƣan oyma mǝbud \add Danda\add* turƣuzuldi.\f □ \fr 18:31 \ft \+bd «Hudaning ɵyi Xiloⱨda turƣan barliⱪ waⱪitlarda»\+bd* — Xiloⱨ xǝⱨiri muⱪǝddǝs qedir tunji tiklǝngǝn jay idi («Yǝ.» 18:10, 19:51, «1Sam.» 3:1ni kɵrüng). Sulayman padixaⱨ ibadǝthanini Yerusalemda ⱪuruxtin ilgiri (ⱪaysi waⱪit ikǝnliki bizkǝ namǝlum) Xiloⱨ ibadǝt soruni süpitidǝ ixlitilmǝy taxliwetilgǝnidi («Yǝr.» 7:12ni kɵrüng).\f*   
\c 19
\s1 Əxǝddiy buzuⱪqiliⱪ  
\m
\v 1 Israilda tehi padixaⱨ tiklǝnmigǝn xu künlǝrdǝ, Əfraim taƣliⱪ rayonining qǝt tǝripidǝ olturuxluⱪ bir Lawiy kixi bar idi; u Yǝⱨuda yurtidiki Bǝyt-Lǝⱨǝmlik bir ⱪizni kenizǝklikkǝ aldi. \x + \xo 19:1 \xt Ⱨak. 17:6; 18:1; 21:25\x*  
\v 2 Lekin u kenizǝk erigǝ wapasizliⱪ ⱪilip, uning yenidin qiⱪip, Yǝⱨuda yurtidiki Bǝyt-Lǝⱨǝmgǝ atisining ɵyigǝ berip, tɵt ayqǝ turdi.\f □ \fr 19:2 \ft \+bd «Lekin u kenizǝk erigǝ wapasizliⱪ ⱪilip...»\+bd* — yaki «lekin u kenizǝk eridin yamanlap ketip...».\f*   
\m
\v 3 U waⱪitta uning eri ⱪopup kenizikigǝ yahxi gǝplǝrni ⱪilip, kɵnglini elip yandurup kelixkǝ kenizikining yeniƣa kǝldi. U bir hizmǝtkarini wǝ ikki exǝkni elip bardi. Kenizǝk erini atisining ɵyigǝ elip kirdi; atisi uni kɵrüp hux bolup ⱪarxi aldi.  
\v 4 Uning ⱪeynatisi, yǝni ⱪizning atisi uni tutup ⱪaldi, u u yǝrdǝ üq küngiqǝ yǝp-iqip, uning bilǝn yetip ⱪopti.  
\v 5 Tɵtinqi küni Lawiy kixi sǝⱨǝr ⱪopup mangƣili tǝyyarliniwidi, kenizikining atisi küy’oƣliƣa: — Bir toƣram nan yǝp yürikingni ⱪuwwǝtlǝndürüp andin mangƣin, — dedi.   
\m
\v 6 Xuning bilǝn ular ikkisi olturup billǝ yǝp-iqip tamaⱪlandi. Ⱪizning atisi u kixigǝ: — Sǝndin ɵtünǝy, bu keqimu ⱪonƣin, kɵnglüng eqilsun, dedi.   
\m
\v 7 Bu kixi mangƣili ⱪopuwidi, lekin ⱪeynatisi uni zorlap, yǝnǝ elip ⱪaldi, u yǝnǝ bir kün ⱪondi.  
\v 8 Bǝxinqi küni u sǝⱨǝr ⱪopup mangƣili tǝyyarlandi, lekin ⱪizning atisi uningƣa: — \add Awwal\add* yürikingni ⱪuwwǝtlǝndürgin, dedi. Xuning bilǝn ular ikkisi kün egilgüqǝ olturup, billǝ tamaⱪlandi.   
\m
\v 9 Andin bu kixi keniziki wǝ hizmǝtkarini elip mangƣili tǝyyarliniwidi, ⱪeynatisi, yǝni ⱪizning dadasi uningƣa: — Mana, kǝq kirǝy dǝwatidu, sǝndin ɵtünǝy, bu yǝrdǝ yǝnǝ bir keqini ɵtküzünglar; mana, kün mǝƣriⱪⱪǝ egiliptu, bu yǝrdǝ ⱪonƣin, kɵnglüng eqilsun; andin ǝtǝ sǝⱨǝrdǝ yolƣa qiⱪip, ɵyünglǝrgǝ ketinglar, — dedi.\f □ \fr 19:9 \ft \+bd «andin ǝtǝ sǝⱨǝrdǝ ... ɵyünglǝrgǝ ketinglar»\+bd* — ibraniy tilida «andin ǝtǝ sǝⱨǝrdǝ ... qediringlarƣa ketinglar».\f*   
\m
\v 10 Lekin u kixi ǝmdi yǝnǝ bir keqǝ ⱪonuxⱪa unimay, ⱪopup yolƣa qiⱪip Yǝbusning, yǝni Yerusalemning uduliƣa kǝldi. Uning bilǝn billǝ ikki toⱪuⱪluⱪ exǝk wǝ keniziki bar idi.  
\v 11 Ular Yǝbusⱪa yeⱪin kǝlgǝndǝ kün olturay dǝp ⱪalƣaqⱪa, hizmǝtkari ƣojisiƣa: — Yǝbusiylarning bu xǝⱨirigǝ kirip, xu yǝrdǝ ⱪonayli, dedi.   
\m
\v 12 Lekin ƣojisi uningƣa jawab berip: — Biz Israillar turmaydiƣan, yat ǝllǝr turidiƣan xǝⱨǝrgǝ kirmǝyli, bǝlki Gibeaⱨⱪa ɵtüp ketǝyli, dedi.   
\m
\v 13 Andin u yǝnǝ hizmǝtkariƣa: — Kǝlgin, biz yeⱪindiki jaylardin birigǝ barayli, Gibeaⱨda yaki Ramaⱨda ⱪonayli, dedi.   
\m
\v 14 Xuning bilǝn ular mengip, Binyamin yurtidiki Gibeaⱨning yeniƣa yetip barƣanda kün olturƣanidi.  
\v 15 Ular Gibeaⱨⱪa kirip, u yǝrdǝ ⱪonmaⱪqi boldi; xǝⱨǝrning qong mǝydaniƣa kirip olturuxti; lekin ⱨeqkim ularni ⱪonduruxⱪa ɵyigǝ tǝklip ⱪilmidi.   
\m
\v 16 Ⱨalbuki, u keqisi ⱪeri bir adǝm ixini tügitip, etizliⱪtin yenip keliwatⱪanidi. U ǝslidǝ Əfraim taƣliⱪ rayoniliⱪ adǝm idi, u Gibeaⱨda musapir bolup, olturaⱪlixip ⱪalƣanidi; lekin u yǝrdiki hǝlⱪlǝr Binyaminlardin idi.   
\m
\v 17 U bexini kɵtürüp ⱪarap, bu yoluqining xǝⱨǝrning mǝydanida olturƣinini kɵrüp uningdin: — Ⱪǝyǝrdin kǝlding? Ⱪǝyǝrgǝ barisǝn? — dǝp soridi.   
\m
\v 18 U jawab berip: — Biz Yǝⱨuda yurtidiki Bǝyt-Lǝⱨǝmdin Əfraim taƣliⱪining qǝt yaⱪiliriƣa ketip barimiz; mǝn ǝsli xu jaydin bolup, Yǝⱨuda yurtidiki Bǝyt-Lǝⱨǝmgǝ barƣanidim; ixlirim Pǝrwǝrdigarning ɵyigǝ munasiwǝtlik idi; lekin bu yǝrdǝ ⱨeq kim meni ɵyigǝ tǝklip ⱪilmidi. \f □ \fr 19:18 \ft \+bd «Pǝrwǝrdigarning ɵyi \+bd*\+bdit , yǝni muⱪǝddǝs qedir\+bdit*» — xu qaƣda Yerusalemda ǝmǝs, Xiloⱨda idi.\f*  
\v 19 Bizning exǝklirimizgǝ beridiƣan saman wǝ boƣuzimiz bar, ɵzüm, dedǝkliri, xundaⱪla kǝminiliring bilǝn bolƣan yigitkimu nan wǝ xarablar bar, bizgǝ ⱨeq nemǝ kǝm ǝmǝs, — dedi.   
\m
\v 20 Buni anglap ⱪeri kixi: — Tinq-aman bolƣaysǝn; silǝring moⱨtajliringlarning ⱨǝmmisi mening üstümgǝ bolsun, ǝmma koqida yatmanglar! — dǝp,  
\v 21 uni ɵz ɵyigǝ elip berip, exǝklirigǝ yǝm bǝrdi. Meⱨmanlar putlirini yuyup, yǝp-iqip ƣizalandi.  
\v 22 Ular kɵnglidǝ hux bolup turƣinida, mana, xǝⱨǝrning adǝmliridin birnǝqqǝylǝn, yǝni birⱪanqǝ lükqǝk kelip ɵyni ⱪorxiwelip, ixikni urup-ⱪeⱪip, ɵyning igisi bolƣan ⱪeri kixigǝ: — Sening ɵyünggǝ kǝlgǝn xu kixini bizgǝ qiⱪirip bǝrgin, uning bilǝn yeⱪinqiliⱪ ⱪilimiz, — dedi.\f □ \fr 19:22 \ft \+bd «lükqǝk»\+bd* — ibraniy tilida «Belialning (Iblisning) baliliri». 
\fp  Baxⱪa birhil tǝrjimisi «xǝⱨǝrdiki adǝmlǝr, lükqǝklǝr...»\f*  \x + \xo 19:22 \xt Yar. 19:1-4; Ⱨox. 9:9; 10:9\x*   
\m
\v 23 Buni anglap ɵy igisi ularning ⱪexiƣa qiⱪip ularƣa: — Bolmaydu, ǝy buradǝrlirim, silǝrdin ɵtünüp ⱪalay, mundaⱪ rǝzillikni ⱪilmanglar; bu kixi mening ɵyümgǝ meⱨman bolup kǝlgǝnikǝn, silǝr bundaⱪ iplasliⱪ ⱪilmanglar.  
\v 24 Mana, mening pak bir ⱪizim bar, yǝnǝ u kixining keniziki bar. Mǝn ularni ⱪexinglarƣa qiⱪirip berǝy, silǝr ularni ayaƣ asti ⱪilsanglar mǝyli, nǝziringlarƣa nemǝ hux yaⱪsa ularni xundaⱪ ⱪilinglar, lekin bu kixigǝ muxundaⱪ iplasliⱪ ixni ⱪilmanglar, — dedi.\f □ \fr 19:24 \ft \+bd «Mana, mening pak bir ⱪizim bar, yǝnǝ u kixining keniziki bar... silǝr ularni ayaƣ asti ⱪilsanglar mǝyli...»\+bd* — xu ⱪeri adǝm meⱨmandostluⱪni wǝ meⱨmanlarƣa bolƣan mǝs’uliyǝtqanliⱪni xunqǝ «muⱪǝddǝs» dǝp ⱪarisimu, uning aƣzidin qiⱪⱪan yuⱪiriⱪi gǝpliridin xu qaƣdiki Israillarning buzuⱪqiliⱪ-ǝhlaⱪsizliⱪining ⱪandaⱪ dǝrijigǝ berip yǝtkǝnliki eniⱪ kɵrünidu. Meⱨmanlarning ⱨayatini ⱪoƣdax üqün ɵz ⱨayatini pida ⱪilsa bolatti; lekin ɵz ⱪizini muxu rǝzillǝrgǝ «ⱨǝdiyǝ ⱪilix»ⱪa ⱨǝrⱪandaⱪ wijdan igisigǝ yirginqlik bolsa kerǝk.\f*   
\m
\v 25 Lekin u adǝmlǝr uningƣa ⱪulaⱪ salmidi; yoluqi kenizikini ularning aldiƣa sɵrǝp qiⱪirip bǝrdi. Ular uning bilǝn billǝ bolup kǝqtin ǝtigǝngiqǝ ayaƣ asti ⱪildi; ular tang yoruƣanda andin uni ⱪoyup bǝrdi.   
\m
\v 26 Qokan tang sǝⱨǝrdǝ ⱪaytip kelip, uning ƣojisi ⱪonƣan ɵyning dǝrwazisining bosuƣisiƣa kǝlgǝndǝ yiⱪilip ⱪelip, tang atⱪuqǝ xu yǝrdǝ yetip ⱪaldi.  
\v 27 Ətigǝndǝ uning ƣojisi ⱪopup ɵyning ixikini eqip, yolƣa qiⱪmaⱪqi bolup texiƣa qiⱪiwidi, mana, uning keniziki bolƣan qokan ɵyning dǝrwazisi aldida ⱪolliri bosuƣining üstigǝ ⱪoyuⱪluⱪ ⱨalda yatatti.  
\v 28 U uningƣa: — Ⱪopⱪin, biz mangayli, dedi. Lekin qokan ⱨeqbir jawab bǝrmidi. Xuning bilǝn u qokanni exǝkkǝ artip, ⱪozƣilip ɵz ɵyigǝ yürüp kǝtti.\f □ \fr 19:28 \ft \+bd «\+bd*\+bdit Lawiy kixi\+bdit* uningƣa: — Ⱪopⱪin, biz mangayli, dedi» — bu qokanning «ƣoja»sining tax yürǝkliki bilǝn xu yǝrlik lükqǝklǝrning rǝzillikining pǝrⱪi barmu?\f*   
\m
\v 29 Ɵz ɵyigǝ kǝlgǝndǝ, piqaⱪni elip kenizikining jǝsitini sɵngǝkliri boyiqǝ on ikki parqǝ ⱪilip, pütkül Israil yurtining qǝt-yaⱪiliriƣiqǝ ǝwǝtti.   
\m
\v 30 Xundaⱪ boldiki, buni kɵrgǝnlǝrning ⱨǝmmisi: «Israil Misirdin qiⱪⱪan kündin tartip bügüngiqǝ bundaⱪ ix bolup baⱪmiƣanidi yaki kɵrülüp baⱪmiƣanidi. Əmdi bu ixni obdan oylixip, ⱪandaⱪ ⱪilix kerǝklikini mǝsliⱨǝtlixǝyli» — deyixti.   
\b  
\b  
\m  
\c 20
\s1 Iqki uruxning partlixi  
\m
\v 1 Xuning bilǝn Israillarning ⱨǝmmisi qiⱪip, jamaǝt Dandin tartip Bǝǝr-Xebaƣiqǝ yiƣilip Gilead zeminining hǝlⱪi bilǝn ⱪoxulup Mizpaⱨda, Pǝrwǝrdigarning aldiƣa kelip bir adǝmdǝk boldi. \f □ \fr 20:1 \ft \+bd «Dandin tartip Bǝǝr-Xebaƣiqǝ yiƣilip, Gilead zeminining hǝlⱪi bilǝn ⱪoxulup...»\+bd* — Dan xǝⱨiri (18:29dǝ kɵrsitilgǝn) zeminning ximaliy qetidǝ; Bǝǝr-Xeba xǝⱨiri bolsa zeminning jǝnubiy qetidǝ; «Gilead» bolsa zeminning Iordan dǝryasining xǝrⱪ tǝripidiki qǝt ⱪismi idi. Demǝk (Binyamin hǝlⱪidin baxⱪa), pütkül Israilning adǝmliri Mizpaⱨⱪa yiƣildi.\f*  
\v 2 Pütkül ⱪowmning qongliri, yǝni Israilning ⱨǝmmǝ ⱪǝbilisining baxliⱪliri Hudaning hǝlⱪining jamaiti arisida ⱨazir boldi. Jamaǝt jǝmiy bolup tɵt yüz ming ⱪiliq tutⱪan piyadǝ ǝskǝr idi  
\v 3 (Binyaminlar Israilning Mizpaⱨda jǝm bolƣinidin ǝmdi hǝwǝr tapⱪanidi).  
\m Israillar sürüxtǝ ⱪilip: «Bu rǝzil ix ⱪandaⱪ yüz bǝrdi?» — dǝp soridi.\f □ \fr 20:3 \ft \+bd «... Israillar sürüxtǝ ⱪilip: «bu rǝzil ix ⱪandaⱪ yüz bǝrdi?» — dǝp soridi»\+bd* — xu qaƣda Binyaminlarning wǝkillirining nǝⱪ mǝydanda bar-yoⱪluⱪi eniⱪ ǝmǝs. Lawiy kixi, xübⱨisizki, kenizikining jǝsitidin bir ⱪismini ularƣimu ǝwǝtkǝn (11:29). Bu soal Binyamin wǝkillirigǝ ⱪoyulƣan bolsa, «Bu rǝzil ixning sǝwǝbini bizgǝ qüxǝndürüp beringlar» degǝndǝk tǝrjimǝ ⱪilinixi kerǝk idi. Lekin 4-ayǝttin ⱪariƣanda soal Lawiy kixigǝ ⱪoyulƣan.\f*   
\m
\v 4 Ɵltürülgǝn qokanning eri Lawiy kixi jawab berip mundaⱪ dedi: — «Mǝn bolsam ɵz kenizikimni elip, Binyaminning Gibeaⱨ xǝⱨirigǝ ⱪonƣili barƣanidim;  
\v 5 Gibeaⱨning adǝmliri keqidǝ manga ⱨujum ⱪilmaⱪqi bolup, meni dǝp ɵyni ⱪorxiwaldi. Ular meni ɵltürüxni ⱪǝstlidi, kenizikimni bolsa ular ayaƣ asti ⱪilip ɵltürüwǝtti. \f □ \fr 20:5 \ft \+bd «...meni dǝp ɵyni ⱪorxiwaldi»\+bd* — yaki «... mǝn bar ɵyni ⱪorxiwaldi».\f*  
\v 6 Xuning bilǝn mǝn kenizikimning jǝsitini parqǝ-parqǝ ⱪilip, kixilǝrgǝ kɵtürtküzüp Israilning mirasi bolƣan zeminning ⱨǝrbir yurtiƣa ǝwǝttim. Qünki ular Israil iqidǝ pasiⱪliⱪ wǝ iplasliⱪ ⱪildi.  
\v 7 Mana, ǝy barliⱪ Israillar, silǝr ⱨǝmminglar oylinip, mǝsliⱨǝt kɵrsitinglar».   
\m
\v 8 Xuning bilǝn ⱨǝmmǝ hǝlⱪ bir adǝmdǝk ⱪopup: — Arimizdin nǝ ⱨeqkim ɵz qedirigǝ barmisun nǝ ⱨeqkim ɵz ɵyigǝ ⱪaytmisun,  
\v 9 bǝlki biz Gibeaⱨⱪa xundaⱪ ⱪilayliki: — Biz qǝk taxlap uningƣa ⱨujum ⱪilayli;  
\v 10 biz Israilning ⱨǝmmǝ ⱪǝbilisidikilǝrdin yüzning iqidin onni, mingdin yüzni, on mingdin mingni tallap qiⱪip, ularni hǝlⱪ üqün ozuⱪ-talⱪan yǝtküzüxkǝ tǝyinlǝyli. Xundaⱪ ⱪilip hǝlⱪ Binyamin yurtidiki Gibeaⱨ xǝⱨirigǝ berip, ularning Israil iqidǝ ⱪilƣan barliⱪ iplasliⱪini ularning ɵz bexiƣa yandursun, — deyixti.   
\m
\v 11 Xuning bilǝn Israilning ⱨǝmmǝ adǝmliri bir adǝmdǝk bolup, u xǝⱨǝrgǝ ⱨujum ⱪilixⱪa toplandi.   
\m
\v 12 Andin Israil ⱪǝbililiri Binyaminning barliⱪ jǝmǝtlirigǝ ǝlqi ǝwǝtip: — Aranglarda yüz bǝrgǝn bu rǝzillik zadi nemǝ ix?  
\v 13 Əmdi Gibeaⱨdiki bu lükqǝklǝrni bizgǝ tutup beringlar. Xuning bilǝn biz ularni ɵlümgǝ mǝⱨkum ⱪilip, Israildin rǝzillikni yoⱪ ⱪilayli, — dedi. Lekin Binyaminlar ɵz ⱪerindaxliri bolƣan Israillarning sɵzini tingximidi, \f □ \fr 20:13 \ft \+bd «lükqǝklǝr»\+bd* — ibraniy tilida «Belialning (Iblisning) baliliri».\f*  \x + \xo 20:13 \xt  Ⱨak. 19:22; Ⱨox. 9:9; 10:9\x*  
\v 14 bǝlki Binyaminlar Israilƣa ⱪarxi jǝng ⱪilix üqün xǝⱨǝr-xǝⱨǝrlǝrdin kelip Gibeaⱨda yiƣildi.  
\v 15 U waⱪitta Binyaminlardin xǝⱨǝr-xǝⱨǝrlǝrdin tizimlanƣanlar yigirmǝ altǝ ming ⱪiliq tutⱪan ǝrkǝk idi. Uningdin baxⱪa Gibeaⱨdin hillanƣan yǝttǝ yüz ǝskǝr bar idi.  
\v 16 Bu pütkül ⱪoxun arisida hillanƣan yǝttǝ yüz solhay ǝskǝr bolup, salƣuƣa taxni selip nixanƣa atsa, ⱪilqimu ⱪeyip kǝtmǝytti.\x + \xo 20:16 \xt Ⱨak. 3:15\x*   
\m
\v 17 Binyamin ⱪǝbilisidin baxⱪa, Israilning adǝmliri sanaⱪtin ɵtküzüliwidi, ⱪiliq tutⱪanlar tɵt yüz ming ǝrkǝk qiⱪti; bularning ⱨǝmmisi jǝngqilǝr idi.   
\m
\v 18 Israil ⱪopup Bǝyt-Əlgǝ qiⱪip Hudadin: — Bizning arimizdin kim awwal qiⱪip Binyaminlar bilǝn soⱪuxsun, dǝp soriwidi, Pǝrwǝrdigar jawab berip: — Yǝⱨuda \add awwal\add* qiⱪsun, dedi.\f □ \fr 20:18 \ft \+bd «Israil ⱪopup Bǝyt-Əlgǝ qiⱪip Hudadin: ... dǝp soriwidi»\+bd* — bu ayǝttin ⱪariƣanda, Hudaning muⱪǝddǝs qediri gǝrqǝ xu yillarda Xiloⱨda bolsimu («Yǝ.» 18:1, «Ⱨak.» 18:31, 21:12, «1Sam.» 1:3ni kɵrüng), mǝlum sǝwǝbtin (düxmǝnlǝrning tajawuzliri tüpǝylidin?) Bǝyt-Əldǝ waⱪitliⱪ turƣuzulƣan ohxaydu (27-28-ayǝtni kɵrüng).\f*   
\m
\v 19 Xuning bilǝn Israillar ǝtisi sǝⱨǝr ⱪopup Gibeaⱨning udulida qedirgaⱨ tikti.  
\v 20 Andin Israilning adǝmliri Binyamin bilǝn uruxuxⱪa qiⱪip, Gibeaⱨning yenida raslinip ularƣa ⱪarxi sǝp tüzdi.  
\v 21 Xu küni Binyaminlar Gibeaⱨdin qiⱪip, Israildin yigirmǝ ikki ming kixini ɵltürüp, yǝrgǝ yǝksan ⱪiliwǝtti.   
\m
\v 22 Lekin Israilning adǝmliri jasarǝtkǝ kelip, awwalⱪi küni sǝp tüzgǝn jayda ikkinqi küni yǝnǝ sǝp tüzdi.  
\v 23 \add sǝp tüzüxtin awwalⱪi ahximi\add* Israil Pǝrwǝrdigarning aldiƣa berip, kǝq kirgüqǝ pǝryad ⱪilip yiƣlap, Pǝrwǝrdigardin yol sorap: — Biz ɵz ⱪerindiximiz bolƣan Binyamin nǝsilliri bilǝn yǝnǝ uruxuxⱪa qiⱪsaⱪ bolamdu, bolmamdu? — dǝp soriwidi, Pǝrwǝrdigar jawab berip: — Ularƣa ⱨujum ⱪilinglar, dedi.   
\m
\v 24 Xuning bilǝn Israillar ikkinqi küni Binyaminlarƣa yeⱪin kelip ⱨujum ⱪildi.  
\v 25 Binyaminmu ikkinqi küni Gibeaⱨdin qiⱪip Israillar bilǝn soⱪuxup, ularning on sǝkkiz ming adimini ɵltürüp, yǝrgǝ yǝksan ⱪiliwǝtti; bularning ⱨǝmmisi ⱪiliq tutⱪanlardin idi.   
\m
\v 26 Andin Israillarning ⱨǝmmisi, yǝni pütün ⱪoxun ⱪopup Bǝyt-Əlgǝ qiⱪip yiƣlap, xu küni Pǝrwǝrdigarning aldida kǝqkiqǝ roza tutup, Pǝrwǝrdigarning aldida kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ bilǝn inaⱪliⱪ ⱪurbanliⱪi ɵtküzdi.  
\v 27-28 Xu künlǝrdǝ Hudaning ǝⱨdǝ sanduⱪi xu yǝrdǝ bolup, Ⱨarunning ǝwladi, Əliazarning oƣli Finiⱨas uning aldida hizmǝt ⱪilatti; xuning bilǝn Israillar Pǝrwǝrdigardin yol sorap: — Biz ɵz ⱪerindiximiz bolƣan Binyaminning nǝsilliri bilǝn yǝnǝ uruxuxⱪa qiⱪamduⱪ yaki tohtap ⱪalamduⱪ? — dǝp soridi; Pǝrwǝrdigar jawabǝn: — Qiⱪinglar, qünki ǝtǝ Mǝn ularni sening ⱪolungƣa tapxurimǝn, dedi.\f □ \fr 20:27-28 \ft \+bd «Israillar Pǝrwǝrdigardin yol sorap: — ... — dǝp soridi»\+bd* — xu qaƣda, Israilning Pǝrwǝrdigardin «yol sorixi» xübⱨisizki, bax kaⱨin Finiⱨasning kaⱨinliⱪ kiyimigǝ taⱪalƣan ǝfodtiki «urim wǝ tummim» arⱪiliⱪ idi («Mis.» 28-babni wǝ izaⱨatlirini kɵrüng). 
\fp  Israillarning tartⱪan talapǝtliri, xübⱨisizki, Hudaning pütkül ⱪowmining üstigǝ ⱪoyƣan agaⱨ-jazaliri idi. Hudaning yolidin qiⱪⱪanlar pǝⱪǝt Binyaminlarla ǝmǝs, bǝlki pütkül Israil hǝlⱪi boluxi mumkin idi.\f*   
\m
\v 29 Buni anglap Israil hǝlⱪi Gibeaⱨning ǝtrapiƣa ǝskǝrlǝrni pistirma ⱪoydi; \x + \xo 20:29 \xt Yǝ. 8:4\x*  
\v 30 üqinqi küni Israillar ilgiriki ikki ⱪetimⱪidǝk Binyaminlarƣa ⱨujum ⱪilixⱪa Gibeaⱨning uduliƣa kelip sǝp tüzdi.  
\v 31 Binyamin \add Israil\add* hǝlⱪigǝ ⱪarxi jǝnggǝ qiⱪiwidi, hǝlⱪ ularni xǝⱨǝrdin azdurup qiⱪti. Ular Bǝyt-Əlgǝ qiⱪidiƣan yol wǝ Gibeaⱨⱪa baridiƣan yolning üstidǝ ⱨǝm dalada hǝlⱪni ilgiriki ikki ⱪetimⱪidǝk urup ⱪirƣili turdi. Israilning adǝmliridin ottuzqǝ kixini ɵltürdi.  
\v 32 Binyaminlar: — Ular yǝnila awwalⱪidǝk mǝƣlup boldi, — deyixti. Əmma Israil: — Bizlǝr ⱪeqip ularni xǝⱨǝrdin ǝgǝxtürüp qiⱪip, yollarƣa elip qiⱪayli, dǝp mǝsliⱨǝtlixiwalƣanidi.   
\m
\v 33 Xuning bilǝn Israilning ⱨǝmmǝ adǝmliri ɵz jayidin ⱪopup Baal-Tamarƣa berip sǝp tüzdi, pistirmida turƣan Israillarmu ɵz jayidin, yǝni Gebadiki qimǝndin qiⱪip kǝldi. \f □ \fr 20:33 \ft \+bd «Gebadiki»\+bd* — yaki «Gibeaⱨdiki». «Gibeaⱨ» wǝ «Geba» (a) ohxax bir jay boluxi mumkin, yaki (ǝ) bir-birigǝ intayin yeⱪin ikki jay boluxi mumkin. \+bd «qimǝndin qiⱪip kǝldi»\+bd* — yaki «ƣǝrb tǝrǝptin qiⱪip kǝldi».\f*  
\v 34 Israilning arisidin sǝrhil on ming kixi Gibeaⱨning udulidin uningƣa ⱨujum ⱪildi, jǝng ⱪattiⱪ boldi. Lekin Binyaminlar ɵzlirining üstigǝ bala yeⱪinlaxⱪinini bilmǝy ⱪaldi.   
\m
\v 35 Pǝrwǝrdigar Binyaminlarni Israilning aldida mǝƣlup ⱪilƣaqⱪa, ular u küni Binyaminlardin yigirmǝ bǝx ming bir yüz ⱪiliq tutⱪan adǝmni ɵltürdi.  
\v 36 Əmdi Binyaminlar ɵzlirining mǝƣlup bolƣinini kɵrdi.  
\m Israilning adǝmliri ǝslidǝ Gibeaⱨⱪa ⱪoyƣan pistirmidiki kixilirigǝ ixǝnq ⱪilip, Binyaminlarni aldap, aldida qekingǝnidi.  
\v 37 U waⱪitta pistirmidikilǝr tezdin atlinip Gibeaⱨⱪa ⱨujum ⱪilip besip kirip, xǝⱨǝrdikilǝrning ⱨǝmmisini ⱪiliqlap ⱪirdi. \f □ \fr 20:37 \ft \+bd «Gibeaⱨⱪa ⱨujum ⱪilip...»\+bd* — bu sɵzlǝrning baxⱪa birhil tǝrjimisi: «Gibeaⱨƣiqǝ baxlamqiliⱪ ⱪilip».\f*  
\v 38 Israillar ǝslidǝ pistirmidikilǝr bilǝn aldin’ala nixan üqün bǝlgǝ bekitkǝnidi, yǝni xǝⱨǝrgǝ ot ⱪuyup, ⱪelin tütün tüwrükining asmanƣa kɵtürülüxini bǝlgǝ ⱪilixⱪa kelixiwalƣanidi.  
\v 39 Xunga Israilning adǝmliri uruxtin waⱪtinqǝ qekingǝndǝ, Binyaminlar Israilning adǝmlirini urup soⱪup, ottuzqǝ kixini ɵltürüp: — Mana, Israil awwalⱪi jǝngdikidǝk aldimizda xǝksiz tarmar bolidu, — deyixti.   
\m
\v 40 Lekin xǝⱨǝrning iqidin tütün tüwrük ɵrlǝp qiⱪⱪanda, Binyaminlar kǝynigǝ burulup ⱪariwidi, mana, pütkül xǝⱨǝr is-tütǝk bolup asmanlarƣa kɵtürülüp ketiwatatti.  
\v 41 Xu ⱨaman Israilning adǝmliri burulup yenip kǝldi, Binyaminning adǝmliri bolsa: Bizgǝ bala yeⱪinlaxti dǝp, wǝⱨimigǝ qüxti.   
\m
\v 42 Ular Israillarning aldidin burulup qɵllükkǝ mangidiƣan yol bilǝn ⱪeqip kǝtti; lekin jǝng ularning kǝynidin iz besip mangdi; ǝtrapidiki ⱨǝrⱪaysi xǝⱨǝrlǝrdin adǝmlǝr qiⱪip ularni ariƣa elip ⱨalak ⱪildi.  
\v 43 Xu tǝriⱪidǝ ular Binyaminlarni ⱪorxiwaldi, ularni kün qiⱪix tǝripidiki Gebaning uduliƣiqǝ tohtimay ⱪoƣlap berip, qǝylǝp ɵltürdi. \f □ \fr 20:43 \ft \+bd «Geba»\+bd* — yaki «Gibeaⱨ». Əmma xu zeminning juƣrapiyilik orniƣa ⱪariƣanda u Geba boluxi mumkin. Bu ayǝtning baxⱪa birnǝqqǝ hil tǝrjimiliri bar. \+bd «...ularni kün qiⱪix tǝripidiki Gebaning uduliƣiqǝ tohtimay ⱪoƣlap berip, qǝylǝp ɵltürdi»\+bd* — bu sɵzlǝrning baxⱪa hil tǝrjimisi: «ularni Noⱨaⱨdin ⱪoƣlap berip, Gebaⱨning xǝrⱪ tǝripidiki bir yǝrdǝ qǝylǝp ɵltürdi».\f*  
\v 44 Buning bilǝn Binyaminlardin on sǝkkiz ming kixi ɵldi, ularning ⱨǝmmisi batur palwanlar idi.  
\v 45 Baxⱪiliri burulup qɵl tǝrǝpkǝ ⱪeqip, Rimmon ⱪoram texiƣa bardi; ǝmma Israillar yollarda huddi baxaⱪ tǝrgǝndǝk ulardin bǝx ming adǝmni ɵltürdi; andin ularning kǝynidin Gidomƣiqǝ ⱪoƣlap berip, yǝnǝ ikki ming adǝmni ɵltürdi.   
\m
\v 46 U küni Binyaminlardin ɵltürülgǝnlǝr yigirmǝ bǝx ming adǝm idi. Bularning ⱨǝmmisi palwanlar bolup, ⱪiliq tutⱪanlar idi.   
\m
\v 47 Ⱨalbuki, ulardin pǝⱪǝt altǝ yüz adǝm ⱪalƣanidi, ular burulup qɵl tǝrǝpkǝ ⱪeqip, Rimmondiki tik yarƣa bardi. Ular Rimmondiki tik yarda tɵt ay turdi.\x + \xo 20:47 \xt Ⱨak. 21:13\x*   
\m
\v 48 Israillar yǝnǝ Binyaminlarning zeminiƣa yenip kelip, ⱨǝmmǝ xǝⱨǝrlǝrdiki adǝmlǝrni, qarpaylarni ⱨǝm uqriƣanlarning ⱨǝmmisini ⱪiliq bilǝn ⱪiriwǝtti, xundaⱪla ot ⱪuyup, udul kǝlgǝn xǝⱨǝrlirining ⱨǝmmisini kɵydürüwǝtti.   
\b  
\b  
\m  
\c 21
\s1 Binyamin ⱪǝbilisining nǝsli ⱪurup ketixtin ⱪutuluxi  
\m
\v 1 Əslidǝ Israilning adǝmliri Mizpaⱨda ⱪǝsǝm ⱪilixip: — Bizning iqimizdin ⱨeqkim ɵz ⱪizini Binyaminlarƣa hotunluⱪⱪa bǝrmisun, — deyixkǝnidi.  
\v 2 Xuning üqün hǝlⱪ Bǝyt-Əlgǝ kelip, u yǝrdǝ kǝq kirgüqǝ Hudaning aldida pǝryad kɵtürüp ⱪattiⱪ yiƣlixip: —  
\v 3 Əy Israilning Hudasi Pǝrwǝrdigar, Israilda nemixⱪa xundaⱪ ix yüz beridu, nemixⱪa Israilning ⱪǝbililiridin biri yoⱪap kǝtsun? — deyixti.   
\m
\v 4 Ətisi hǝlⱪ sǝⱨǝr ⱪopup, u yǝrdǝ ⱪurbangaⱨ yasap, kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ wǝ inaⱪliⱪ ⱪurbanliⱪliri sundi.  
\v 5 Israillar ɵzara: — Israilning ⱨǝrⱪaysi ⱪǝbililiridin jamaǝtkǝ ⱪoxulup Pǝrwǝrdigarning aldida ⱨazir boluxⱪa kǝlmigǝn kimlǝr bar? — dǝp soraxti, qünki ular kimki Mizpaⱨⱪa Pǝrwǝrdigarning aldida ⱨazir bolmisa, u xǝksiz ɵlümgǝ mǝⱨkum ⱪilinsun, dǝp ⱪattiⱪ ⱪǝsǝm ⱪilixⱪanidi.  
\v 6 Israil ɵz ⱪerindixi bolƣan Binyamin toƣruluⱪ puxayman ⱪilip: — Mana, ǝmdi Israil arisidin bir ⱪǝbilǝ üzüwetildi.  
\v 7 Biz Pǝrwǝrdigarning namida bizning iqimizdin ⱨeqⱪaysimiz ɵz ⱪizimizni Binyaminlarƣa hotunluⱪⱪa bǝrmǝymiz, — dǝp ⱪǝsǝm ⱪilƣaniduⱪ; ǝmdi ⱪandaⱪ ⱪilsaⱪ ulardin ⱪalƣanlirini hotunluⱪ ⱪilalaymiz — deyixti.   
\m
\v 8 Ular yǝnǝ ɵzara: — Israil ⱪǝbililiridin ⱪaysisi Mizpaⱨⱪa, Pǝrwǝrdigarning aldiƣa qiⱪmidi? — dǝp soraxti. Mana, Yabǝx-Gileadliⱪlardin ⱨeqⱪaysisi qedirgaⱨⱪa, jamaǝtkǝ ⱪoxuluxⱪa kǝlmigǝnidi.  
\v 9 Qünki hǝlⱪni sanap kɵrgǝndǝ Yabǝx-Gileadning adǝmliridin u yǝrdǝ ⱨeqkim yoⱪ idi.  
\v 10 Xuning bilǝn jamaǝt on ikki ming palwanni u yǝrgǝ ǝwǝtip, ularƣa tapilap: — Yabǝx-Gileadta turuwatⱪanlarni, jümlidin ayallar wǝ balilarni urup-ⱪirip ⱪiliqlap ɵltürüwetinglar;  
\v 11 xundaⱪ ⱪilinglarki, barliⱪ ǝrkǝklǝrni wǝ ǝrlǝr bilǝn billǝ bolƣan barliⱪ ayallarni ɵltürüwetinglar, dedi.\x + \xo 21:11 \xt Qɵl. 31:17\x*   
\m
\v 12 Ular xundaⱪ ⱪilip Yabǝx-Gileadtiki hǝlⱪining iqidǝ tehi ǝrlǝr bilǝn billǝ bolup baⱪmiƣan tɵt yüz ⱪizni tepip, ularni tutup Ⱪanaan zeminidiki Xiloⱨⱪa, qedirgaⱨƣa elip kǝldi.   
\m
\v 13 Andin pütkül jamaǝt Rimmondiki tik yardiki Binyaminlarƣa adǝm ǝwǝtip, ularƣa tinqliⱪ salimini jakarlidi. \x + \xo 21:13 \xt Ⱨak. 20:47\x*  
\v 14 Xuning bilǝn Binyaminlar ⱪaytip kǝldi; Israillar Yabǝx-Gileadtiki ⱨayat ⱪalƣan ⱪizlarni ularƣa hotunluⱪⱪa bǝrdi, lekin bular ularƣa yetixmidi.  
\v 15 Wǝ hǝlⱪ Binyamin toƣruluⱪ puxayman ⱪildi; qünki Pǝrwǝrdigar Israilning ⱪǝbililirining arisida kǝmtük pǝyda ⱪilip ⱪoyƣanidi.   
\m
\v 16 Bu waⱪitta jamaǝtning aⱪsaⱪalliri: — Binyaminning ⱪiz-ayalliri yoⱪutiwetildi, ǝmdi biz ⱪandaⱪ ⱪilsaⱪ ⱪalƣanlirini hotunluⱪ ⱪilalaymiz, — dedi.   
\m
\v 17 Andin yǝnǝ: — Binyamindin ⱪeqip ⱪutulƣan ⱪaldisiƣa miras saⱪlinixi kerǝkki, Israilning bir ⱪǝbilisimu ɵqüp kǝtmǝsliki kerǝk.  
\v 18 Pǝⱪǝt bizla ⱪizlirimizni ularƣa hotunluⱪⱪa bǝrsǝk bolmaydu, qünki Israillar: «Ɵz ⱪizini Binyaminlarƣa hotunluⱪⱪa bǝrgǝn kixi lǝnǝtkǝ ⱪalsun!» dǝp ⱪǝsǝm ⱪilixⱪan, — deyixti.   
\m
\v 19 Ular yǝnǝ: — Mana, Bǝyt-Əlning ximal tǝripidiki, Bǝyt-Əldin Xǝkǝmgǝ qiⱪidiƣan yolning xǝrⱪ tǝripidiki, Libonaⱨning jǝnub tǝripidiki Xiloⱨda ⱨǝr yili Pǝrwǝrdigarning bir ⱨeyti bolup turidu, — dedi.  
\v 20 Andin Israillar Binyaminlarƣa buyrup: — Silǝr berip, \add xu yǝrdiki\add* üzümzarliⱪlarƣa yoxuruniwelinglar.  
\v 21 Kɵzitip turunglar, ⱪaqaniki Xiloⱨdiki ⱪizlarning ussul oyniƣili qiⱪⱪinini kɵrsǝnglar, üzümzarliⱪlardin qiⱪip ⱨǝrbiringlar Xiloⱨning ⱪizliridin birini ɵzünglarƣa hotunluⱪⱪa elip ⱪeqinglar, andin Binyaminning zeminiƣa ketinglar.  
\v 22 Xundaⱪ boliduki, ǝgǝr ularning atiliri ya aka-ukiliri kelip bizgǝ pǝryad kɵtürsǝ, biz ularƣa: «Bizgǝ yüz-hatirǝ ⱪilip, ularƣa yol ⱪoyunglar, qünki biz jǝngdǝ ularning ⱨǝmmisigǝ hotunluⱪⱪa toluⱪ birdin ⱪiz alalmiduⱪ; uning üstigǝ silǝr bu ⱪetim ⱪizliringlarni ɵz ihtiyarliⱪinglar bilǝn ularƣa bǝrmidinglar; ihtiyarǝn bǝrgǝn bolsanglar, gunaⱨⱪa tartilattinglar», dǝymiz, — dedi.\f □ \fr 21:22 \ft \+bd «...jǝngdǝ ularning ⱨǝmmisigǝ hotunluⱪⱪa toluⱪ birdin ⱪiz alalmiduⱪ»\+bd* — ǝslidǝ Binyaminlardin altǝ yüz kixi ayalsiz ⱪalƣanidi. Israillar Yabǝx-Gileadlar bilǝn jǝng ⱪilip ⱪizdin tɵt yüzni tapⱪanidi, lekin yǝnila ikki yüz adǝm ayalsiz ⱪaldi. Xuning üqün ular «jǝngdǝ ularning ⱨǝmmisigǝ hotunluⱪⱪa toluⱪ birdin ⱪiz alalmiduⱪ» dǝydu. \+bd «silǝr ... ⱪizliringlarni ɵz ihtiyarliⱪinglar bilǝn ularƣa bǝrmidinglar; ihtiyarǝn bǝrgǝn bolsanglar, gunaⱨⱪa tartilattinglar»\+bd* — ularning ǝzlidiki «ⱨeqkim Binyaminlarƣa ɵz ⱪizini bǝrmisun» degǝn ⱪǝsimi bilǝn, «silǝr Xiloⱨtikilǝr ⱪizliringlarni Binyaminlarƣa ihtiyarǝn yatliⱪ ⱪilƣan bolsanglar, gunaⱨkar bolattinglar. Ⱨazir bolsa, ⱪizliringlar bulap ketildi, Xua silǝr gunaⱨkar ⱨesablanmaysilǝr» degǝndǝk mǝntiⱪidǝ bolƣan.\f*   
\m
\v 23 Binyaminlar xundaⱪ ⱪilip sani boyiqǝ ussul oynaydiƣan ⱪizlardin ɵzlirigǝ hotunluⱪⱪa elip ⱪeqip, ɵz miras zeminiƣa ⱪaytip berip, xǝⱨǝrlǝrni yǝnǝ yasap u yǝrdǝ turdi.   
\m
\v 24 U waⱪitta Israil u yǝrdin ayrilip, ⱨǝrbiri ɵz ⱪǝbililiri wǝ jǝmǝtigǝ yenip bardi, andin ⱨǝrbiri ɵz miras zeminiƣa kǝtti.   
\m
\v 25 Xu künlǝrdǝ Israilda ⱨeq padixaⱨ bolmidi; ⱨǝrkim ɵz nǝziridǝ yahxi kɵrüngǝnni ⱪilatti.\f □ \fr 21:25 \ft \+bd «...ⱨǝrkim ɵz nǝziridǝ yahxi kɵrüngǝnni ⱪilatti»\+bd* — 17:6 wǝ izaⱨatini kɵrüng.\f*  \x + \xo 21:25 \xt Ⱨak. 17:6; 18:1; 19:1\x*