\id EZK
\h Əzakiyal 
\toc1 Əzakiyal 
\toc2 Əzakiyal 
\toc3 Əz. 
\mt1 Əzakiyal  
\c 1
\s1 Hudaning alamǝt kɵrünüxliri — Əzakiyalning qaⱪirilixi wǝ uningƣa tapxurulƣan hǝwǝr  
\m
\v 1 Ottuzinqi yili, tɵtinqi ayning bǝxinqi künidǝ, mǝn Kewar dǝryasiƣa sürgün ⱪilinƣanlar arisida turƣan mǝzgildǝ, mana asmanlar eqilip, mǝn Hudaning alamǝt kɵrünüxlirini kɵrdüm. \f □ \fr 1:1 \ft \+bd «Ottuzinqi yili»\+bd* — Əzakiyalning ɵziningki 30-yili bolsa kerǝk. Əzakiyal ǝsli kaⱨin bolup, ottuz yaxⱪa kirgǝndǝ muⱪǝddǝs ibadǝthanidiki toluⱪ kaⱨinliⱪ orniƣa (bolupmu ⱪurbanliⱪ ⱪilixⱪa) qiⱪixi kerǝk idi. Biraⱪ u sürgün bolup, undaⱪ nesiwigǝ muyǝssǝr bolalmidi.\f*  \x + \xo 1:1 \xt Zǝb. 137:1\x*  
\v 2 Tɵtinqi ayning bǝxinqi küni — Yǝⱨoakinning sürgün bolƣanliⱪining bǝxinqi yili idi —  
\v 3 Kaldiylǝrning zeminida, Kewar dǝryasi boyida, Buzining oƣli Əzakiyal kaⱨinƣa Pǝrwǝrdigarning sɵzi kǝldi — xu yǝrdǝ Pǝrwǝrdigarning ⱪoli uning wujudiƣa ⱪondi.   
\m
\v 4 Mǝn kɵrdüm, mana! Ximaldin boran-qapⱪun kɵtürüldi; yoƣan bir bulut wǝ uni orap turƣan bir ot, uning ǝtrapida bir yoruⱪluⱪ julalinip turatti; otturisidin, yǝni xu ot iqidin, issiⱪtin julalanƣan parⱪiraⱪ mistǝk bir kɵrünüx kɵründi.  
\v 5 Yǝnǝ uning otturisidin, tɵt ⱨayat mǝhluⱪ kɵründi; ularning kɵrünüxi xundaⱪ idiki: — ularda insanning ⱪiyapiti bar idi; \f □ \fr 1:5 \ft \+bd «ularda insanning ⱪiyapiti bar idi»\+bd* — bu sɵzlǝr, eⱨtimal, muxu mǝhluⱪlarning ɵrǝ turƣan ⱨalitini kɵrsitidu. 
\fp  Mǝhluⱪlar sürǝtlǝngǝn almaxlar bǝzidǝ ǝrǝnqǝ rodta, bǝzidǝ ayalqǝ rodta kɵrülidu. Bǝlkim ularning kɵrünüxi pǝyƣǝmbǝrgǝ bir tǝripi ǝrǝnqǝ ⱪiyapǝttǝ, yǝnǝ bir tǝripi ayalqǝ ⱪiyapǝttǝ kɵrüngǝn boluxi mumkin.\f*  
\v 6 ularning ⱨǝrbirining tɵttin yüzi bar idi; ⱨǝrbirining tɵttin ⱪaniti bar idi. \x + \xo 1:6 \xt Əz. 10:14\x*  
\v 7 Ularning tüptüz putliri bar idi; tapanliri bolsa mozayning tuyaⱪliriƣa ohxaytti; ular parⱪiritilƣan mistǝk parlap turatti.   
\m
\v 8 Tɵt yenida, ⱪanatliri astida insanningkidǝk birdin ⱪoli bar idi; tɵtisining ⱨǝrbirining tɵttin yüzi wǝ tɵttin ⱪaniti bar idi; \f □ \fr 1:8 \ft \+bd «tɵtisining ⱨǝrbirining tɵttin yüzi wǝ tɵttin ⱪaniti bar idi»\+bd* — bǝzi alimlar: — «tɵtisining ⱨǝrbirining yenida ikkidin insanningkidǝk ⱪoli bar idi» dǝp tǝrjimǝ ⱪilidu — demǝk, ⱨǝrbir mǝhluⱪning tɵttin ǝmǝs, bǝlki ikkidin ⱪoli bar idi.\f*  \x + \xo 1:8 \xt Əz. 10:8\x*  
\v 9 ularning ⱪanatliri bir-birigǝ tutax idi; ular yürgǝndǝ ⱨeqyaⱪⱪa burulmaytti; ular ⱨǝmmisi udul aldiƣa yürǝtti.  
\v 10 Ularning yüz kɵrünüxliri insanningkidǝk idi; u tɵtisining ong tǝripidǝ xirningkidǝk yüzi bar idi; tɵtisining sol tǝripidǝ buⱪiningkidǝk yüzi bar idi; tɵtisining bürkütningkidǝk yüzimu bar idi.\x + \xo 1:10 \xt Əz. 10:14; Wǝⱨ. 4:7\x*   
\m
\v 11 Ularning yüzliri ǝnǝ xundaⱪ idi. Ⱪanatliri yuⱪirida kerilip turatti; ⱨǝrbirining ikki ⱪaniti ikki tǝripidiki mǝhluⱪning ⱪanitiƣa tutixatti; yǝnǝ ikki ⱪaniti ɵz tenini yepip turatti.  
\v 12 Ularning ⱨǝrbiri udulƣa ⱪarap mangatti; ularda bolƣan roⱨ nǝgǝ barimǝn desǝ, ular xu yǝrgǝ mangatti; ular mangƣanda ⱨeqⱪaysi tǝrǝpkǝ burulmaytti. \f □ \fr 1:12 \ft \+bd «ularda bolƣan roⱨ»\+bd* — bǝlkim Hudaning Roⱨidur.\f*  
\v 13 Ⱨayat mǝhluⱪlarning ⱪiyapiti bolsa, kɵyüp yalⱪunlap turƣan otning qoƣidǝk, mǝx’ǝllǝrdǝk idi; muxu ot uyan-buyan aylinip mǝhluⱪlar arisida yürǝtti; ot intayin yalⱪunluⱪ idi, ottin qaⱪmaⱪlar qeⱪip turatti;  
\v 14 ⱨayat mǝhluⱪlar qaⱪmaⱪtǝk pal-pul ⱪilip uyaⱪtin-buyaⱪⱪa yügürüp turatti.  
\v 15 Mǝn ⱨayat mǝhluⱪlarƣa ⱪaridim, mana ⱨayat mǝhluⱪlarning ⱨǝrbirining yenida yǝrdǝ turidiƣan, ularning yüzigǝ udullanƣan birdin qaⱪ turatti;  
\v 16 qaⱪlarning xǝkli wǝ yasilixi beril yaⱪutning kɵrünüxidǝ idi; tɵtisining birhilla kɵrünüxi bar idi; ularning xǝkli wǝ yasilixi bolsa, qaⱪning iqidǝ qaⱪ bardǝk idi.\f □ \fr 1:16 \ft \+bd «...qaⱪning iqidǝ qaⱪ bardǝk idi»\+bd* — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «...bir qaⱪ yǝnǝ bir qaⱪ bilǝn girǝlǝxkǝn idi».\f*  \x + \xo 1:16 \xt Əz. 10:9,10\x*   
\m
\v 17 Mǝhluⱪlar mangƣanda, ular yüzlǝngǝn tɵt tǝripining ⱨǝmmisigǝ udul mangatti; mangƣanda ular ⱨeq burulmaytti.  
\v 18 Qaⱪlarning ultangliri bolsa, intayin egiz ⱨǝm dǝⱨxǝtlik idi; ular tɵtisining ultanglirining pütün ǝtrapi kɵzlǝr bilǝn tolƣanidi. \x + \xo 1:18 \xt Əz. 10:12\x*  
\v 19 Ⱨayat mǝhluⱪlar mangƣanda, qaⱪlar ularƣa yandixip mangatti; ⱨayat mǝhluⱪlar yǝrdin kɵtürülgǝndǝ, qaⱪlarmu kɵtürülǝtti. \x + \xo 1:19 \xt Əz. 10:16\x*  
\v 20 Roⱨ nǝgǝ mang desǝ, ular xu yǝrgǝ mangatti — demǝk, ularning roⱨi \add Roⱨⱪa\add* ǝgixip mangatti. Qaⱪlar ular bilǝn tǝng kɵtürülǝtti; qünki mǝhluⱪlarning roⱨi qaⱪlirida idi. \f □ \fr 1:20 \ft \+bd «Roⱨ nǝgǝ mang desǝ, ular xu yǝrgǝ mangatti...»\+bd* — «Roⱨ» muxu yǝrdǝ bǝlkim Hudaning Roⱨini kɵrsitidu.\f*  
\v 21 Mǝhluⱪlar mangƣanda, qaⱪlarmu mangatti; mǝhluⱪlar tohtiƣanda, qaⱪlarmu tohtaytti; ular yǝrdin kɵtürülginidǝ, qaⱪlarmu ularƣa ⱪoxulup tǝng kɵtürülǝtti; qünki ⱨayat mǝhluⱪlarning roⱨi qaⱪlarda idi.   
\m
\v 22 Ⱨayat mǝhluⱪlarning baxliri üstidǝ bir yoƣan kɵz yǝtküsiz gümbǝzgǝ ohxaydiƣan bir nǝrsǝ turatti; u hrustaldǝk dǝⱨxǝtlik parⱪirap, ularning bexi üstidǝ yeyilip turatti. \f □ \fr 1:22 \ft \+bd «bir yoƣan kɵz yǝtküsiz gümbǝz»\+bd* — bu gümbǝz 26-ayǝt boyiqǝ Hudaning tǝhtining ulini kɵrsitidu. \+bd «u hrustaldǝk dǝⱨxǝtlik parⱪirap»\+bd* — yaki «u muzsiman dǝⱨxǝtlik parⱪirap...».\f*  
\v 23 Bu gümbǝzdǝk nǝrsining astida ularning ⱪanatliri kerilip, bir-birigǝ tegixip turatti; ⱨǝrbir mǝhluⱪning ɵz tenining ikki yenini yapidiƣan ikkidin ⱪaniti bar idi.\f □ \fr 1:23 \ft \+bd «ⱨǝrbir mǝhluⱪning ɵz tenining ikki yenini yapidiƣan ikkidin ⱪaniti bar idi»\+bd* — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «ⱨǝrbir mǝhluⱪning yapⱪuqi ikki ⱪaniti bar idi» — demǝk, ⱨǝrbirining tenini yapidiƣan ikki ⱪaniti bar idi. 
\fp  Bizning tǝrjimimiz boyiqǝ, bir yɵlinixkǝ uqⱪanda, ⱪanatliridin ikkisini ixlitidu, yǝnǝ bir yɵlinixkǝ uqⱪanda, baxⱪi ikki ⱪanitini ixlitidu.\f*   
\m
\v 24 Ular mangƣanda, mǝn ⱪanatlirining sadasini anglidim — u uluƣ sularning xarⱪiriƣan sadasidǝk, Ⱨǝmmigǝ Ⱪadirning awazidǝk — ⱪoxunning yürüx ⱪiliwatⱪan qaƣdiki sürǝn-xawⱪunlirining sadasidǝk idi; ular tohtap turƣan qaƣlarda, ular ⱪanatlirini tɵwǝngǝ qüxürǝtti.  
\v 25 Wǝ ularning bexi üstidiki gümbǝzdǝk nǝrsǝ üstidin bir awaz anglandi. Ular tohtap turƣan qaƣlarda, ular ⱪanatlirini tɵwǝngǝ qüxürǝtti.   
\m
\v 26 Ularning bexi üstidiki gümbǝzdǝk nǝrsǝ üstidǝ, kɵk yaⱪut kǝbi bir tǝhtning siymasi turatti; bu tǝht siymasining üstidǝ, tolimu yuⱪirida, insan ⱪiyapitidǝ kɵrüngǝn bir zat turatti.  
\v 27 Wǝ mǝn bu zatni belining üsti tǝripining turⱪi mistǝk parⱪirƣan, ǝtrapini ot orap turƣan ⱪiyapǝttiki bir kɵrünüxtǝ kɵrdüm; wǝ belining asti tǝripining turⱪi, otning ⱪiyapitidǝ idi, uning ǝtrapida küqlük yoruⱪluⱪ turatti.  
\v 28 Bu ǝtrapida turƣan küqlük yoruⱪluⱪning kɵrünüxi bolsa, yamƣurluⱪ künidiki bulutta pǝyda bolƣan ⱨǝsǝn-ⱨɵsǝnning kɵrünüxidǝk idi. Bu bolsa Pǝrwǝrdigarning xan-xǝripining ⱪiyapitining kɵrünüxi idi. Buni kɵrüpla mǝn düm yiⱪildim; wǝ mǝn sɵzlǝwatⱪan birsining awazini anglidim.\f □ \fr 1:28 \ft \+bd «Bu ǝtrapida turƣan küqlük yoruⱪluⱪning kɵrünüxi bolsa, yamƣurluⱪ künidiki bulutta pǝyda bolƣan ⱨǝsǝn-ⱨɵsǝnning kɵrünüxidǝk idi»\+bd* — bu sɵzlǝr, bǝlkim bu küqlük nurning Pǝrwǝrdigarning kɵrünüxining ǝtrapida qǝmbǝrsiman xǝkildǝ bolƣanliⱪini kɵrsitidu.\f*  \x + \xo 1:28 \xt Dan. 10:9\x*   
\b  
\b  
\m  
\c 2
\s1 Əzakiyalning wǝzipisi  
\m
\v 1 Wǝ U manga: I insan oƣli, ornungdin dǝs tur, wǝ Mǝn sanga sɵz ⱪilimǝn, — dedi.   
\m
\v 2 U manga sɵz ⱪilƣanda, Roⱨ manga kirip, meni dǝs turƣuzdi; wǝ mǝn manga sɵz Ⱪilƣuqining awazini anglap turdum. \f □ \fr 2:2 \ft \+bd «U manga sɵz ⱪilƣanda, Roⱨ manga kirip, meni dǝs turƣuzdi»\+bd* — «Roⱨ», muxu yǝrdǝ xübⱨisizki, Hudaning Roⱨini kɵrsitidu.\f*  \x + \xo 2:2 \xt Əz. 3:24; Dan. 10:10\x*  
\v 3 Wǝ U manga: — «I insan oƣli, Mǝn seni Israil baliliriƣa, yǝni Manga asiyliⱪ ⱪilƣan asiy «yat ǝllǝr»gǝ ǝwǝtimǝn; bügüngǝ ⱪǝdǝr ⱨǝm ular ⱨǝm ularning ata-bowliri Manga yüz ɵrüp asiyliⱪ ⱪilip kǝlmǝktǝ», — dedi.\f □ \fr 2:3 \ft \+bd «Manga asiyliⱪ ⱪilƣan asiy «yat ǝllǝr»»\+bd* — muxu yǝrdǝ «yat ǝllǝr» kinayilik gǝp bolup, xübⱨisizki «Israil» (ximaliy padixaⱨliⱪ) wǝ Yǝⱨuda (jǝnubiy padixaⱨliⱪ) degǝn ikki ǝlni kɵsitidu. Ular Hudaƣa «yat», ular qǝtǝlliklǝrdǝk butⱪa qoⱪundi. «Israil» (ximaliy padixaⱨliⱪ) 125 yil ilgiri Asuriyǝ imperiyǝsi tǝripidin sürgün bolƣanidi. Asuriyǝ imperiyǝsi ƣuliƣandin keyin, bǝlkim sürgün bolƣan kɵp Israillar Babilda ⱪelip, sürgün bolƣan «Yǝⱨuda»dikilǝr bilǝn arilixip bir bolup kǝtkǝn.\f*  \x + \xo 2:3 \xt Yǝr. 3:25\x*   
\m
\v 4 — «Bu balilar bolsa nomussiz wǝ kɵngli ⱪattiⱪtur; Mǝn seni ularƣa ǝwǝtimǝn; sǝn ularƣa: «Rǝb Pǝrwǝrdigar xundaⱪ dǝydu!» — degin —   
\m
\v 5 xuning bilǝn ular mǝyli ⱪulaⱪ salsun, salmisun (qünki ular asiyliⱪ ⱪilidiƣan bir jǝmǝt) — ɵzliri arisida ⱨǝⱪiⱪiy bir pǝyƣǝmbǝrning turƣanliⱪini tonup yetidu.\x + \xo 2:5 \xt Əz. 33:33\x*   
\m
\v 6 Əmdi sǝn, i insan oƣli, gǝrqǝ sanga tikǝn-jiƣanlar ⱨǝmraⱨ bolsimu, wǝ sǝn qayanlarning arisida tursangmu, ulardin ⱪorⱪma, wǝ sɵzliridinmu ⱪorⱪma; xundaⱪ, ularning sɵzliridin ⱪorⱪma, wǝ zǝrdilik ⱪaraxliridin dǝkkǝ-dükkigǝ qüxmǝ; qünki ular asiy bir jǝmǝttur. \f □ \fr 2:6 \ft \+bd «gǝrqǝ sanga tikǝn-jiƣanlar ⱨǝmraⱨ bolsimu, wǝ sǝn qayanlarning arisida tursangmu,...»\+bd* — «tikǝn-jiƣanlar» wǝ «qayanlar» degǝnlǝr xübⱨisizki, Israillarni kɵrsitidu.\f*  \x + \xo 2:6 \xt Yǝr. 1:8, 17; Əz. 3:9; Luⱪa 12:4; 1Pet. 3:1\x*  
\v 7 Sǝn ular tingxisun, tingximisun Mening sɵzlirimni ularƣa yǝtküz; qünki ular asiyliⱪ ⱪilƣuqilardur.  
\v 8 Wǝ sǝn, i insan oƣli, sanga eytⱪan sɵzlirimgǝ ⱪulaⱪ sal; bu asiy jǝmǝttǝk tǝtür bolmiƣin; aƣzingni eqip, Mǝn sanga bǝrginimni yegin».\x + \xo 2:8 \xt Wǝⱨ. 10:9\x*   
\m
\v 9 — Mǝn ⱪarisam, mana manga sozulƣan bir ⱪol turuptu; wǝ mana, uningda bir oram yazma turuptu.  
\v 10 U kɵz aldimda uni eqip yeyip ⱪoydi; uning aldi-kǝynining ⱨǝmmǝ yerigǝ hǝt yezilƣanidi; uningƣa yezilƣanliri mǝrsiyǝ, matǝm sɵzliri wǝ dǝrd-ǝlǝmlǝrdin ibarǝt idi.\f □ \fr 2:10 \ft \+bd «U kɵz aldimda uni eqip yeyip ⱪoydi; uning aldi-kǝynining ⱨǝmmǝ yerigǝ hǝt yezilƣanidi»\+bd* — adǝttǝ, «oram yazmilar»da pǝⱪǝt iqidila hǝt yeziⱪliⱪ bolatti. Alimlarning bu oram yazmining «aldi-kǝyni»gǝ hǝt yezilƣanliⱪi toƣruluⱪ ⱨǝrhil pikri bar. Xübⱨisizki, uning bir ǝⱨmiyiti xuki, Hudaning sap sɵzlirigǝ ⱨeqkimning ⱪoxumqǝ sɵzlǝrni yezix mumkinqiliki yoⱪ idi; bizningqǝ, bu ix yǝnǝ Hudaning ularni ǝyiblǝydiƣan sɵzlirining nurƣunliⱪini tǝkitlǝydu.\f*   
\b  
\b  
\m  
\c 3
\m
\v 1 Wǝ U manga: — I insan oƣli, erixkiningni yegin; bu yazmini yǝp, berip Israil jǝmǝtigǝ sɵz ⱪilƣin, dedi.\x + \xo 3:1 \xt Yǝr. 15:16; 2:8; Wǝⱨ. 10:9\x*   
\m
\v 2 Xuning bilǝn mǝn aƣzimni aqtim, U manga yazmini yegüzdi.  
\v 3 U manga: — I insan oƣli, ⱪorsiⱪingni toⱪ ⱪilip, iqi-baƣringni Mǝn sanga bǝrgǝn bu oram yazma bilǝn toldurƣin, — dedi. Xuning bilǝn mǝn yedim, aƣzimda u ⱨǝsǝldǝk tatliⱪ idi. \x + \xo 3:3 \xt Zǝb. 19:10-11; 119:103; Wǝⱨ. 10:10\x*  
\v 4 Wǝ U manga mundaⱪ dedi: «I insan oƣli, barƣin, Israil jǝmǝtigǝ barƣin, Mening sɵzlirimni ularƣa yǝtküzgin. \x + \xo 3:4 \xt Yǝr. 1:17\x*  
\v 5 Qünki sǝn ƣǝyriy yeziⱪtiki yaki tili tǝs bir ǝlgǝ ǝmǝs, bǝlki Israil jǝmǝtigǝ ǝwǝtilding;  
\v 6 — ƣǝyriy yeziⱪtiki ⱨǝm tili tǝs, sɵzlirini qüxǝngili bolmaydiƣan kɵp ǝllǝrgǝ ǝwǝtilmiding; Mǝn seni xularƣa ǝtǝtkǝn bolsam, ular sanga ⱪulaⱪ salatti!   
\m
\v 7 Biraⱪ Israil jǝmǝti sanga ⱪulaⱪ salmaydu, qünki ularning ⱨeqbiri Manga ⱪulaⱪ selixni halimaydu; qünki pütün Israil jǝmǝtining ⱪapiⱪi tong wǝ kɵngli ⱪattiⱪtur.  
\v 8 Mana, Mǝn yüzüngni ularning yüzlirigǝ ⱪarxi taxtǝk, wǝ sening pexanǝngni ularning pexaniliriƣa ⱪarxi taxtǝk ⱪildim. \x + \xo 3:8 \xt Yǝr. 1:18; Mik. 3:8\x*  
\v 9 Bǝrⱨǝⱪ, sening pexanǝngni qaⱪmaⱪ texidin ⱪattiⱪ, ⱨǝtta almastǝk ⱪildim. Ulardin ⱪorⱪma, wǝ ular tüpǝylidin dǝkkǝ-dükkigǝ qüxmǝ; qünki ular asiy bir jǝmǝttur».\x + \xo 3:9 \xt Yǝr. 1:8,17; 5:3; Əz. 2:6; 1Pet. 3:14\x*   
\m
\v 10 Wǝ U manga: — I insan oƣli, Mening sanga eytmaⱪqi bolƣan ⱨǝmmǝ sɵzlirimni kɵnglünggǝ püküp ⱪoyƣin, ularni kɵngül ⱪoyup angliƣin.  
\v 11 Wǝ ⱨazir barƣin, sürgün bolƣanlarƣa, yǝni ɵz elingdikilǝrgǝ sɵz ⱪil, ular anglisun, anglimisun ularƣa: «Rǝb Pǝrwǝrdigar xundaⱪ dǝydu!» — degin! — dedi.\x + \xo 3:11 \xt Əz. 2:5, 7\x*   
\m
\v 12 Xuning bilǝn Roⱨ meni kɵtürdi, mǝn arⱪamdin zor xarⱪiriƣan bir awazni anglidim — «Pǝrwǝrdigarning xan-xǝripigǝ tǝxǝkkür-mǝdⱨiyǝ ɵz jaylirida oⱪulsun!» —\f □ \fr 3:12 \ft \+bd «xuning bilǝn Roⱨ meni kɵtürdi,...»\+bd* — «Roⱨ», xübⱨisizki, Hudaning Roⱨi.\f*  \x + \xo 3:12 \xt Əz. 8:3\x*   
\m
\v 13 — Ⱨayat mǝhluⱪlarning ⱪanatlirining bir-birigǝ tegixkǝn awazi, wǝ ularning yenidiki qaⱪlarning awazliri bǝⱨǝywǝt xarⱪiraⱪ bir sada idi.  
\v 14 Wǝ Roⱨ meni kɵtürüp, yiraⱪⱪa apardi; wǝ mǝn ⱪattiⱪ azab, roⱨimdiki ƣǝzǝp bilǝn bardim, wǝ Pǝrwǝrdigarning ⱪoli mening wujudumda küqlük idi. \f □ \fr 3:14 \ft \+bd «mǝn ⱪattiⱪ azab, roⱨimdiki ƣǝzǝp bilǝn bardim,...»\+bd* — Əzakiyalning dǝrd-ǝlimi wǝ roⱨining aqqiⱪliⱪi nemǝ üqün? Xübⱨisizki, u Hudaning sɵzini anglap ɵz hǝlⱪining ⱪattiⱪ kɵngüllüklikini qüxinip yetip, intayin azablanƣan wǝ ularning Hudaƣa bolƣan wapasizliⱪiƣa ⱪattiⱪ ƣǝzǝplǝngǝn.\f*  
\v 15 Xuning bilǝn mǝn Tǝl-Abib xǝⱨiridǝ sürgün bolƣanlar, yǝni Kewar dǝryasi boyida turƣanlarning yeniƣa yetip kǝldim; mǝn ular turƣan jayda olturdum; ularning arisida yǝttǝ kün ⱨang-tang ⱪetip olturdum.\x + \xo 3:15 \xt Ayup 2:13\x*   
\m
\v 16 Mana yǝttǝ kün toxup, Pǝrwǝrdigarning sɵzi manga kelip mundaⱪ deyildi: —   
\m
\v 17 «I insan oƣli, Mǝn seni Israil jǝmǝti üqün kɵzǝtqi ⱪilip tiklidim; sǝn Mening aƣzimdin sɵzni anglap, ularƣa Mǝndin bolƣan agaⱨni yǝtküzgin.\x + \xo 3:17 \xt Yǝx. 62:6; Əz. 33:7; 1Tim. 3:1\x*   
\m
\v 18 Mǝn rǝzillǝrgǝ: «Sǝn jǝzmǝn ɵlisǝn» — desǝm, biraⱪ sǝn uni agaⱨlandurmisang — yǝni bu rǝzil adǝmni ⱨayatⱪa erixsun dǝp rǝzil yolidin yandurup, uni ⱨayatⱪa erixsun dǝp agaⱨlandurmisang, xu rǝzil adǝm ɵz ⱪǝbiⱨlikidǝ ɵlidu; biraⱪ Mǝn uning ⱪeni üqün sǝndin ⱨesab alimǝn.\f □ \fr 3:18 \ft \+bd «Xu rǝzil adǝm ɵz ⱪǝbiⱨlikidǝ ɵlidu»\+bd* — ibraniy tilida bu ikki bisliⱪ sɵz. Birinqi mǝnisi: «U ɵz ⱪǝbiⱨliki tüpǝylidin ɵlidu». Ikkinqi mǝnisi: «U ɵz ⱪǝbiⱨliki kǝqürüm ⱪilinmiƣan ⱨalda ɵlidu» — demǝk, u Hudaning dostluⱪidin ayrilƣan ⱨalda ɵlidu. Bizningqǝ ikkinqi imkaniyǝt bǝlkim toƣridur. Bǝribir ⱨǝmmimiz ɵlimiz; biraⱪ Hudadin ayrilƣan ⱨalda ɵlüx, ⱨǝⱪiⱪiy ⱨǝm ⱪorⱪunqluⱪ ɵlümdur.\f*  \x + \xo 3:18 \xt Əz. 33:8\x*   
\m
\v 19 Biraⱪ sǝn axu rǝzil adǝmni agaⱨlandursangmu, u rǝzillikidin, yǝni ɵz rǝzil yolidin yanmisa, u ɵz ⱪǝbiⱨlikidǝ ɵlidu; lekin sǝn ɵz jeningni ⱪutⱪuzup ⱪalisǝn.   
\m
\v 20 Yaki bolmisa bir ⱨǝⱪⱪaniy adǝm ɵz ⱨǝⱪⱪaniyliⱪidin yenip, ⱪǝbiⱨlik ⱪilidiƣan bolsa, uning aldiƣa qomaⱪ salsam, u ɵlidu; qünki sǝn uni agaⱨlandurmiding, u ɵz gunaⱨida ɵlidu, wǝ u ⱪilƣan ⱨǝⱪⱪaniy ixlar ǝslǝnmǝydu; biraⱪ uning ⱪeni üqün sǝndin ⱨesab alimǝn. \x + \xo 3:20 \xt Əz. 18:24; 33:12,13\x*  
\v 21 Wǝ ǝgǝr sǝn ⱨǝⱪⱪaniy adǝmni gunaⱨ sadir ⱪilma dǝp agaⱨlandurup tursang, wǝ u gunaⱨ sadir ⱪilmisa, u qaƣda u jǝzmǝn ⱨayat ⱪalidu, qünki u agaⱨⱪa kɵngül ⱪoydi; xuning bilǝn sǝn ɵz jeningni ⱪutⱪuzup ⱪalisǝn».\f □ \fr 3:21 \ft \+bd «U qaƣda u jǝzmǝn ⱨayat ⱪalidu, qünki u agaⱨⱪa kɵngül ⱪoydi»\+bd* — bǝzi alimlar, Hudaning bu sɵzini pǝⱪǝt jismaniy jǝⱨǝttiki «ɵlüm» wǝ «ⱨayat» dǝp ⱪaraydu. Hudaning Musa pǝyƣǝmbǝr arⱪiliⱪ Israil bilǝn bekitkǝn ǝⱨdisi boyiqǝ, Israillar uning pǝrmanlirida yürgǝn bolsa, omumǝn eytⱪanda, kɵp bǝhtlik, uzun ɵmürlük bolidu. Biraⱪ biz bu sɵzlǝr bǝlkim jismaniy tǝrǝptin boluxi mumkin bolsimu, uningdinmu muⱨimi, roⱨiy tǝrǝptinmu eytilƣan, dǝp ⱪaraymiz. Demǝk, sɵzlǝr mǝnggülük ⱨayat wǝ mǝnggülük ɵlümgǝ ⱪaritilƣan. Undaⱪ bolmisa ⱨǝⱪⱪaniy adǝm toƣruluⱪ «uning ⱪilƣan ⱨǝⱪⱪaniy ixliri ǝslǝnmǝydu» degǝn agaⱨ sɵzning nemǝ ⱪorⱪunqluⱪi bolsun?\f*   
\m
\v 22 Wǝ Pǝrwǝrdigarning ⱪoli mening wujudumda turatti; U manga: — Ornungdin tur, tüzlǝnglikkǝ barƣin, Mǝn xu yǝrdǝ sǝn bilǝn sɵzliximǝn, — dedi.\f □ \fr 3:22 \ft \+bd «U manga: — Ornungdin tur, tüzlǝnglikkǝ barƣin, mǝn xu yǝrdǝ sǝn bilǝn sɵzliximǝn, — dedi»\+bd* — Huda Əzakiyal bilǝn sɵzlixix üqün uning bir hilwǝt jay («tüzlǝnglik» yaki «jilƣa»)ƣa qiⱪixini tǝlǝp ⱪilidu.\f*   
\m
\v 23 Xuning bilǝn mǝn ornumdin turup, tüzlǝnglikkǝ qiⱪtim; wǝ mana, mǝn Kewar dǝryasi boyida turup kɵrgǝn xan-xǝrǝptǝk, Pǝrwǝrdigarning xan-xǝripi xu yǝrdǝ turatti; kɵrüpla mǝn düm yiⱪildim. \x + \xo 3:23 \xt Əz. 1:3\x*  
\v 24 Wǝ Roⱨ iqimgǝ kirip meni tik turƣuzdi; U manga sɵz ⱪilip mundaⱪ dedi: — «Barƣin, ɵygǝ kirip ɵzüngni bǝnd ⱪilƣin. \x + \xo 3:24 \xt Əz. 2:2\x*  
\v 25 Wǝ sǝn, i insan oƣli, mana, ular arƣamqilarni üstünggǝ selip, ular bilǝn seni baƣlaydu; buning bilǝn sǝn talaƣa qiⱪalmay, ǝl-yurt iqigǝ ⱨeq kirǝlmǝysǝn. \f □ \fr 3:25 \ft \+bd «ular arƣamqilarni üstünggǝ selip, ular bilǝn seni baƣlaydu»\+bd* — «ular» zadi kim? Baxⱪa ayǝtlǝrgǝ ⱪariƣanda Ezakiyalni «baƣliƣanlar» ǝl-yurttikilǝr ǝmǝs; xunga biz xundaⱪ ⱪaraymizki, bu «ular» pǝrixtilǝrdin ibarǝt. Huda pǝrixtilǝr arⱪiliⱪ «ƣayib arƣamqilar» yaki «roⱨiy arƣamqilar» bilǝn Əzakiyal pǝyƣǝmbǝrni ornidin turalmaydiƣan ⱪilidu: 4-bab, 8-ayǝtnimu kɵrüng.\f*  
\v 26 Xundaⱪla ularƣa tǝnbiⱨ bǝrgüqi bolmasliⱪing üqün, Mǝn seni gaqa ⱪilip, tilingni tangliyingƣa qaplaxturimǝn; qünki ular asiy bir jǝmǝttur. \f □ \fr 3:26 \ft \+bd «Mǝn seni gaqa ⱪilip, tilingni tangliyingƣa qaplaxturimǝn»\+bd* — bu «gaqiliⱪ» adǝttiki gǝp-sɵzni kɵrsitidu; uning ariliⱪta bǝribir Huda bǝrgǝn bexarǝtlǝrni eytix mǝs’uliyiti bar idi. Xunga Hudaning muxu buyruⱪi bilǝn Əzakiyal hǝⱪlǝr bilǝn ⱨeq salamlaxmaytti, adǝttikidǝk gǝplǝrnimu ⱪilalmaytti. Bu gaqiliⱪ bǝx yildin keyin, 24:27-ayǝttǝ tügǝydu.\f*  \x + \xo 3:26 \xt Əz. 2:5\x*  
\v 27 Wǝ Mǝn sǝn bilǝn sɵzlǝxkinimdǝ, aƣzingni eqip, sǝn ularƣa: «Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu!» dǝysǝn; kim anglaymǝn desǝ anglisun, kim anglimaymǝn desǝ anglimisun; qünki ular asiy bir jǝmǝttur.\f □ \fr 3:27 \ft \+bd «Mǝn sǝn bilǝn sɵzlǝxkinimdǝ, aƣzingni eqip, sǝn ularƣa: «Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu!» dǝysǝn...»\+bd* — bu ikki ayǝt (26-27)kǝ ⱪariƣanda, Huda Ɵzi pǝyƣǝmbǝrning «gaqiliⱪi»ni gaⱨi-gaⱨi üzidu wǝ xuning bilǝn Əzakiyal hǝlⱪkǝ sɵz ⱪilidu. Baxⱪa waⱪitlarda u ⱨeq gǝp ⱪilalmaytti.\f*  \x + \xo 3:27 \xt Əz. 2:5, 7\x*   
\b  
\b  
\m  
\c 4
\s1 Yerusalemning muⱨasirigǝ elinixi  
\m
\v 1 Əmdi sǝn, i insan oƣli, bir kesǝkni elip ɵz aldingƣa ⱪoyƣin; uning üstigǝ bir xǝⱨǝrni — yǝni Yerusalemni oyup ⱪoyƣin. \f □ \fr 4:1 \ft \+bd «bir kesǝkni elip ɵz aldingƣa ⱪoyƣin; uning üstigǝ bir xǝⱨǝrni — yǝni Yerusalemni oyup ⱪoyƣin»\+bd* — keyinki ayǝtlǝrgǝ ⱪariƣanda, bu «kesǝk» Yerusalem xǝⱨirini ipadilǝx üqün naⱨayiti qong kesǝk bolux kerǝk idi.\f*  
\v 2 Andin uni muⱨasirigǝ elip, uningƣa potǝylǝrni ⱪurup, sepilƣa qiⱪidiƣan bir dɵnglük yasap, uning ǝtrapiƣa bargaⱨlarni tikip wǝ sepilni bɵsküqi bazƣanlarni tiklǝp ⱪoyƣin. \x + \xo 4:2 \xt 2Pad. 25:1\x*  
\v 3 Bir tɵmür tahtini elip, uni ɵzüng bilǝn xǝⱨǝrning arisiƣa tiklǝ; yüzüngni uningƣa ⱪaritip tiklǝ; u muⱨasirigǝ elinidu, sǝn ɵzüng uni muⱨasirigǝ alisǝn; bu ixning ɵzi Israil jǝmǝtigǝ bexarǝt bolidu.   
\m
\v 4 Wǝ sǝn, sol yeningƣa yanpaxlap yatⱪin; Israil jǝmǝtining ⱪǝbiⱨlikini ɵz üstünggǝ ⱪoy; solƣa yanpaxlap ⱪanqǝ kün yatsang, sǝn xunqǝ kün ularning ⱪǝbiⱨlikini kɵtürisǝn. \f □ \fr 4:4 \ft \+bd «Israil jǝmǝtining ⱪǝbiⱨlikini ɵz üstünggǝ ⱪoy»\+bd* — muxu ayǝttiki «Israil jǝmǝti» bolsa, «ximaliy padixaⱨliⱪ» (on ⱪǝbilǝ ittipaⱪi)ni kɵrsitidu. 7-ayǝttǝ «Yǝⱨuda» «jǝnubiy padixaⱨliⱪ»ni kɵrsitidu.\f*  
\v 5 Mǝn sanga yetix kerǝk bolƣan künlǝrni ularning ⱪǝbiⱨlik ⱪilƣan yilliri boyiqǝ, yǝni üq yüz toⱪsan kün ⱪilip bekitkǝnmǝn; xuning bilǝn sǝn Israil jǝmǝtining ⱪǝbiⱨlikini kɵtürisǝn.\x + \xo 4:5 \xt Qɵl. 14:34\x*   
\m
\v 6 Bu künlǝr tügigǝndin keyin, sǝn yǝnǝ ong yanpaxlap yetip, Yǝⱨuda jǝmǝtining ⱪǝbiⱨlikini kɵtürisǝn; sanga ⱪiriⱪ künni bekitkǝnmǝn, ⱨǝrbir kün bir yilni ipadilǝydu. \f □ \fr 4:6 \ft \+bd «Mǝn sanga yetix kerǝk bolƣan künlǝrni .. üq yüz toⱪsan kün ⱪilip bekitkǝnmǝn; xuning bilǝn sǝn Israil jǝmǝtining ⱪǝbiⱨlikini kɵtürisǝn; (5-ayǝt)... keyin, sǝn yǝnǝ ong yanpaxlap yetip, Yǝⱨuda jǝmǝtining ⱪǝbiⱨlikini kɵtürisǝn; sanga ⱪiriⱪ künni bekitkǝnmǝn, ⱨǝrbir kün bir yilni ipadilǝydu»\+bd* — Israilning 390 yilliⱪ jazani wǝ Yǝⱨudaning 40 yilliⱪ jazani kɵrüxi toƣruluⱪ ⱪoxumqǝ sɵzimizni kɵrüng.\f*  
\v 7 Wǝ sǝn yüzüngni Yerusalemning muⱨasirisigǝ ⱪaritip, yengingni türgǝn ⱨalda, uni ǝyiblǝp bexarǝt berisǝn;  
\v 8 wǝ mana, Mǝn üstünggǝ arƣamqilarni salimǝnki, sǝn muⱨasirining künlirini tügǝtmigüqǝ uyan-buyanƣa ⱨeq ɵrülmǝysǝn.\f □ \fr 4:8 \ft \+bd «mana, Mǝn üstünggǝ arƣamqilarni salimǝnki, sǝn muⱨasirining künlirini tügǝtmigüqǝ uyan-buyanƣa ⱨeq ɵrülmǝysǝn»\+bd* — yǝnǝ 3-bab, 25-ayǝtni kɵrüng. Bu «arƣamqilar» kɵrüngǝn yaki ƣayibtin bolsun, Əzakiyalning sol yanjilip andin ong yanjilip yetixiƣa yardǝm bǝrdi. Bǝlkim kǝqtǝ (kɵrüwatⱪan hǝlⱪ uning ɵyidin qiⱪip kǝtkǝndin keyin) u ɵz mǝyligǝ ⱪoyulƣan.\f*   
\m
\v 9 Wǝ sǝn ɵzünggǝ buƣday, arpa, purqaⱪ, ⱪizil max teriⱪ wǝ ⱪara buƣdaylarni elip bir idix iqigǝ sal; wǝ buningdin ɵzüng üqün tamaⱪ tǝyyarlaysǝn; sǝn buni yanpaxlap yatⱪan künlǝrdǝ, yǝni üq yüz toⱪsan kündǝ yǝysǝn;  
\v 10 sǝn yǝydiƣan tamaⱪ bolsa miⱪdari boyiqǝ ⱨǝr küni yigirmǝ xǝkǝldin boluxi kerǝk; sǝn uni bǝlgilǝngǝn waⱪitlarda yǝysǝn; \f □ \fr 4:10 \ft \+bd «yigirmǝ xǝkǝl»\+bd* — yǝni yerim ⱪadaⱪ — tǝhminǝn 230 gram.\f*  
\v 11 wǝ \add ⱨǝr küni\add* sunimu norma boyiqǝ, yǝni altidin bir ⱨin iqisǝn; \add ⱨǝr kündiki\add* bǝlgilǝngǝn waⱪitlarda iqisǝn.\f □ \fr 4:11 \ft \+bd «altidin bir ⱨin»\+bd* — ondin altǝ litr ǝtrapida. \+bd «ⱨǝr kündiki bǝlgilǝngǝn waⱪitlarda iqisǝn»\+bd* — demisǝkmu, bundaⱪ yemǝk-iqmǝk aqarqiliⱪⱪa yüzlǝngǝn ǝⱨwalda bolidu.\f*   
\m
\v 12 Sǝn uni arpa kɵmiqi xǝklidǝ ⱪilip yǝysǝn; sǝn uni ularning kɵz aldida insan nijasiti üstidǝ pixurisǝn».   
\m
\v 13 Pǝrwǝrdigar: «Israillar Mǝn ularni ⱨǝydǝp qiⱪiridiƣan ǝllǝr arisida turup xu ⱨaram yolda ɵz nenini ⱨaram yǝydu» — dedi.\f □ \fr 4:13 \ft \+bd «Israillar Mǝn ularni ⱨǝydǝp qiⱪiridiƣan ǝllǝr arisida turup xu ⱨaram yolda ɵz nenini ⱨaram yǝydu»\+bd* — Huda Musa pǝyƣǝmbǝr arⱪiliⱪ Israillarƣa qong-kiqik tǝrǝtlǝr ⱨǝrdaim adǝmzat turƣan jaylardin neri ⱪilinixi kerǝk dǝp buyruƣan (mǝsilǝn, «Ⱪan» 23:13-14). Xunga «insan nijasiti otida» tamaⱪ etix muxu ⱪanun boyiqǝ bolmaytti, ǝlwǝttǝ.\f*  \x + \xo 4:13 \xt Ⱨox. 9:3\x*   
\m
\v 14 Andin mǝn: «I Pǝrwǝrdigar! Mǝn ɵzümni ⱨeqⱪaqan bulƣap ⱪoymidim, wǝ yaxliⱪimdin tartip bügüngǝ ⱪǝdǝr mǝn ɵzi ɵlgǝndin, yaki yirtⱪuqlar boƣup ⱪoyƣan nǝrsidin ⱨeq yemigǝnmǝn; ⱨeqⱪandaⱪ yirginqlik gɵxkǝ aƣzim tegip baⱪmiƣan!» — dedim.\f □ \fr 4:14 \ft \+bd «Mǝn ɵzümni ⱨeqⱪaqan bulƣap ⱪoymidim, ... ⱨeqⱪandaⱪ yirginqlik gɵxkǝ aƣzim tegip baⱪmiƣan!»\+bd* — Huda Musa pǝyƣǝmbǝr arⱪiliⱪ Israillarƣa bǝzi gɵxlǝr (mǝsilǝn, qoxⱪa gɵxi)ni mǝn’i ⱪilƣan («Law.» 11-bab, «Ⱪan.» 14-bab). Uning üstigǝ ɵzlikidin ɵlgǝn, yaki yirtⱪuq ⱨaywanlar tǝripidin ɵltürülgün ⱨaywanlarning gɵxlǝrnimu yeyixkǝ bolmaytti («Law.» 22:8). Əzakiyal ɵzi kaⱨin bolƣaqⱪa, muxu tǝlǝplǝr uning üqün tehimu ⱪattiⱪ bolƣan.\f*   
\m
\v 15 Wǝ U manga: «Mana, Mǝn sanga insanning nijasitining orniƣa kalining tezikini bǝrdim; sǝn neningni xuning üstidǝ pixurisǝn» — dedi.\f □ \fr 4:15 \ft \+bd «Mǝn sanga insanning nijasitining orniƣa kalining tezikini bǝrdim»\+bd* — alimlar Hudaning muxu sɵzliri üstidǝ ikki hil pikirdǝ bolƣan: (1) Huda Əzakiyal pǝyƣǝmbǝrgǝ bǝrgǝn buyruⱪini siliⱪlaxturup, uningƣa nijasitining ornida kala tezikining otida (ⱨalal dǝp ⱨesablanƣan) tamaⱪ etixkǝ ruhsǝt ⱪilƣan; (2) Huda pǝyƣǝmbiri üqün mɵjizǝ yaritip, uning nijasitini kala tezikigǝ aylandurƣan; xuning bilǝn u ⱨalal ⱨalda tamaⱪ yǝydiƣan boldi. 
\fp  Bizningqǝ 2-pikir toƣridur. Qünki xuning bilǝn uni kɵzitip yürgǝn yurtdaxlar buni bilmǝy, uning muxu «axni ⱨaram ⱨalda yegǝnliki»gǝ ⱪarap naⱨayiti qɵqüp ketǝtti. Bolmisa, pǝyƣǝmbǝrning adǝmni agaⱨlanduridiƣan ix-ⱨǝrikǝtlirining ǝⱨmiyiti yoⱪ bolatti.\f*   
\m
\v 16 Wǝ U manga: «I insan oƣli, mana Mǝn Yerusalemda ularƣa yɵlǝnqük bolƣan nanni ⱪurutiwetimǝn; ular nanni taraziƣa selip, uni tǝxwix iqidǝ yǝydu, suni ɵlqǝm bilǝn alaⱪzidilik iqidǝ iqidu; \f □ \fr 4:16 \ft \+bd «Mǝn Yerusalemda ularƣa yɵlǝnqük bolƣan nanni ⱪurutiwetimǝn»\+bd* — sɵzmusɵz tǝrjimǝ ⱪilƣanda «Mǝn Yerusalemda «nan bolƣan ⱨasa»ni sunduriwetimǝn». «Yɵlǝnqük» degǝn sɵz ibraniy tilida adǝttǝ «tayaⱪ» yaki «ⱨasa»ni bildüridu. Mumkinqiliki barki, ⱪǝdimki zamanlarda Yǝⱨudiy hǝlⱪi ɵz nanlirini bir tayaⱪta (zihⱪa tizilƣandǝk) kɵtürüp mangatti. Ⱨǝrⱨalda omumiy mǝnisi bizning tǝrjimǝ ⱪilƣinimizdǝk bolidu.\f*  \x + \xo 4:16 \xt Law. 26:26; Yǝx. 3:1; Əz. 5:16; 14:13\x*  
\v 17 Qünki nan wǝ su ulardin ⱪalidu; ular bir-birigǝ ⱪarixip dǝⱨxǝt basidu, ɵz ⱪǝbiⱨlikidin ⱪurup ketidu».   
\b  
\b  
\m  
\c 5
\m
\v 1 «Wǝ sǝn, i insan oƣli, ɵzüng ɵtkür bir ⱪiliqni al; uni ustira süpitidǝ ixlitip, qeqing wǝ saⱪilingƣa sürtüp ⱪoy; andin tarazini elip alƣan qaqlarni tǝng bɵlgin. \f □ \fr 5:1 \ft \+bd «...uni ustira süpitidǝ ixlitip, qeqing wǝ saⱪilingƣa sürtüp ⱪoy»\+bd* — qaqlarni qüxürüwetixning ɵzi matǝm tutuxni bildürǝtti.\f*  
\v 2 Muⱨasirǝ künliri tügigǝndǝ, üqtin birini xǝⱨǝr iqidǝ kɵydürgin; yǝnǝ üqtin birini elip xǝⱨǝr ǝtrapiƣa qepiwǝtkin; yǝnǝ üqtin birini xamalƣa soriwǝtkin; Mǝn bir ⱪiliqni suƣurup ularni ⱪoƣlaymǝn.   
\m
\v 3 Sǝn yǝnǝ ulardin birnǝqqǝ talni elip tonungning pexigǝ tiⱪip ⱪoyƣin; \f □ \fr 5:3 \ft \+bd «...tonungning pexigǝ tiⱪip ⱪoyƣin»\+bd* — Israillarning tonlirining pexidǝ Hudaning ǝmrlirini ǝslitidiƣan quqilar bar idi («Qɵl.» 15:38-39ni kɵrüng). Huda bu ǝmri bilǝn Əzakiyalƣa: «Kimlǝr Mening ǝmrlirim iqidǝ yüridiƣan bolsa, Mening sɵzlirim uni saⱪlaydu» degǝndǝk eytⱪan bolsa kerǝk.\f*  
\v 4 bulardin yǝnǝ nǝqqǝ talni elip ot iqigǝ taxlap kɵydüriwǝtkin; bulardin pütün Israil jǝmǝtigǝ ot tutixip ketidu».   
\m
\v 5 Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — Mana, bu Yerusalem; Mǝn uni ǝllǝrning dǝl otturisiƣa orunlaxturdum; baxⱪa mǝmlikǝtlǝr uning ɵpqɵrisidǝ turidu; \f □ \fr 5:5 \ft \+bd «Mǝn uni (Israilni) ǝllǝrning dǝl otturisiƣa orunlaxturdum; baxⱪa mǝmlikǝtlǝr uning ɵpqɵrisidǝ turidu»\+bd* — Hudaning buningda Israilƣa bolƣan mǝⱪsiti, «yat ǝllǝr» u arⱪiliⱪ ɵzining ⱨǝⱪiⱪiy Huda ikǝnlikini, ⱨǝⱪⱪaniyliⱪini, meⱨri-xǝpⱪitini kɵrsun degǝnliktur. Biraⱪ Israil ǝllǝrgǝ xundaⱪ bir ülgǝ bolmidi. Ⱨazir ular «yat ǝllǝr»gǝ Hudaning jazasining ⱪandaⱪ ikǝnlikigǝ bir misal bolidu.\f*  
\v 6 Biraⱪ u Mening ⱨɵkümlirimgǝ ⱪarxilixip rǝzilliktǝ ǝllǝrdinmu axuruwǝtti, bǝlgilimilirimgǝ ⱪarxilixixta ɵpqɵrisidiki mǝmlikǝtlǝrdinmu axuruwǝtti; qünki Mening ⱨɵkümlirimni ular rǝt ⱪildi, Mening bǝlgilimilirim bolsa, ularda aⱪmaydu.   
\m
\v 7 Xunga Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — Qünki silǝr ɵpqɵrǝnglǝrdiki ǝllǝrdinmu bǝkrǝk baxbaxtaⱪliⱪ ⱪilƣanliⱪinglardin, Mening bǝlgilimilirimdǝ mangmasliⱪinglardin wǝ ⱨɵkümlirimni tutmasliⱪinglardin, ⱨǝtta ɵpqɵrǝnglǝrdiki ǝllǝrning ⱨɵkümliridimu mangmasliⱪinglar tüpǝylidin, \x + \xo 5:7 \xt Law. 18:24,28\x*  
\v 8 Əmdi Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — «Mana, Mǝn Ɵzümki sanga ⱪarximǝn, \add i Yerusalem\add*; sening arangƣa ǝllǝrning kɵz alidila jazalarni yürgüzimǝn;  
\v 9 Wǝ sening barliⱪ yirginqlikliring tüpǝylidin arangda Ɵzüm ⱪilip baⱪmiƣan ⱨǝmdǝ kǝlgüsi ikkinqi ⱪilmaydiƣan ixni ⱪilimǝn.   
\m
\v 10 Xuning bilǝn atilar ɵz balilirini yǝydiƣan bolidu, balilar ɵz atilirini yǝydiƣan bolidu; wǝ Mǝn sanga jazalarni yürgüzimǝn, wǝ sening barliⱪ ⱪalƣanliringning ⱨǝmmisini ⱨǝr tǝrǝptin qiⱪⱪan xamalƣa soriwetimǝn. \x + \xo 5:10 \xt Law. 26:29; Ⱪan. 28:53; 2Pad. 6:29; Yiƣ. 4:10\x*   
\m
\v 11 Xunga, Mǝn ⱨayatim bilǝn ⱪǝsǝm ⱪilimǝnki, — dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar — qünki sǝn Mening muⱪǝddǝs jayimni ɵzüngning barliⱪ lǝnǝtlik nǝrsiliring ⱨǝm barliⱪ yirginqlikliring bilǝn bulƣiƣining tüpǝylidin, bǝrⱨǝⱪ, Mǝn silǝrni ⱪirƣin ⱪilimǝn; kɵzüm sanga rǝⱨim ⱪilmaydu, iqimnimu sanga aƣritmaymǝn. \f □ \fr 5:11 \ft \+bd «Mǝn silǝrni ⱪirƣin ⱪilimǝn»\+bd* — ibraniy tilida «Mǝn seni ⱪirⱪiwetimǝn» deyilidu. Bu sɵz Əzakiyalning simwolluⱪ ⱨǝrikǝtliri bilǝn baƣliⱪ (1-ayǝt). Baxⱪa birhil tǝrjimisi: «Kɵzüm sanga ɵrülüp ⱪarimaydu».\f*  \x + \xo 5:11 \xt Əz. 7:4\x*  
\v 12 Xǝⱨǝrdikilǝrdin üqtin bir ⱪismi waba kesili bilǝn ɵlidu ⱨǝmdǝ aranglarda bolidiƣan aqarqiliⱪtin bexini yǝydu; üqtin bir ⱪismi ɵpqɵrǝnglǝrdǝ ⱪiliqlinidu; wǝ Mǝn üqtin bir ⱪismini ⱨǝr tǝrǝptin qiⱪⱪan xamalƣa soriwetimǝn, andin bir ⱪiliqni ƣilaptin suƣurup ularni ⱪoƣlaymǝn. \f □ \fr 5:12 \ft \+bd «Xǝⱨǝrdikilǝrdin üqtin bir ⱪismi waba kesili bilǝn ɵlidu ⱨǝmdǝ aranglarda bolidiƣan aqarqiliⱪtin bexini yǝydu... andin bir ⱪiliqni ƣilaptin suƣurup ularni ⱪoƣlaymǝn»\+bd* — bu ayǝt Əzakiyalning (1-4-ayǝttiki) simwolluⱪ ⱨǝrikǝtlirini qüxǝndürüp beridu. Kɵrünüp turuptiki, (1-ayǝttǝ) Əzakiyal xǝⱨǝrgǝ salƣan «ot», «waba kesili ⱨǝm aqarqiliⱪ»ⱪa wǝkillik ⱪilidu.\f*  \x + \xo 5:12 \xt Yǝr. 15:2\x*  
\v 13 Xuning bilǝn Mening ƣǝzipim besiⱪidu, Mening ⱪǝⱨrimni ularning üstigǝ qüxürüp ⱪonƣuzup, piƣandin qiⱪimǝn; Mǝn Ɵz ⱪǝⱨrimni ular üstigǝ tɵküp tügǝtkǝndin keyin, ular Mǝn Pǝrwǝrdigarning rǝzillikkǝ qidimaydiƣan otumdin sɵz ⱪilƣanliⱪimni tonup yetidu.\f □ \fr 5:13 \ft \+bd «rǝzillikkǝ qidimaydiƣan otum»\+bd* — ibraniy tilida «ⱨǝsitim» degǝn sɵz bilǝn ipadilinidu.\f*   
\m
\v 14 Wǝ Mǝn sening ɵpqɵrǝngdiki ǝllǝr arisida ⱨǝmdǝ ɵtüp ketiwatⱪanlarning kɵz aldida seni wǝyranǝ ⱪilimǝn wǝ mǝshirǝ obyekti ⱪilimǝn;  
\v 15 sening üstünggǝ ƣǝzǝp ⱨǝm ⱪǝⱨr wǝ ⱪǝⱨrlik ǝyiblǝr bilǝn jazalarni yürgüzginimdǝ sǝn ɵpqɵrǝngdiki ǝllǝrgǝ horluⱪ wǝ tapa-tǝnining obyekti, bir ibrǝt ⱨǝm alaⱪzadilik qiⱪarƣuqi bolisǝn; qünki Mǝn Pǝrwǝrdigar xundaⱪ sɵz ⱪildim!\x + \xo 5:15 \xt Ⱪan. 28:37\x*   
\m
\v 16 Mǝn ularƣa ⱨalakǝt elip kǝlgüqi, aqarqiliⱪ zǝⱨǝrlik oⱪlirini yaƣdurƣinimda, silǝrning üstünglardiki aqarqiliⱪni küqǝytimǝn, wǝ yɵlǝnqük bolƣan neningni ⱪurutiwetimǝn. \f □ \fr 5:16 \ft \+bd «... yɵlǝnqük bolƣan neningni ⱪurutiwetimǝn»\+bd* — ibraniy tilida «nan bolƣan ⱨasang»ni sunduriwetimǝn»; 4-bab, 16-ayǝttiki izaⱨatni kɵrüng.\f*  \x + \xo 5:16 \xt Law. 26:26; 2Pad. 6:25; Yǝx. 3:1; Əz. 4:16; 14:13\x*  
\v 17 Wǝ üstünglarƣa ɵz baliliringlarni ɵzünglardin juda ⱪilidiƣan aqarqiliⱪ ⱨǝm yirtⱪuq ⱨaywanlarni ǝwǝtimǝn; waba kesilliri wǝ ⱪan tɵkküqilǝr aranglarƣa yamrap ketidu; üstünglarƣa ⱪiliq qüxürimǝn; Mǝnki Pǝrwǝrdigar sɵz ⱪildim!».\x + \xo 5:17 \xt Law. 26:22\x*   
\b  
\b  
\m  
\c 6
\s1 Israil taƣliriƣa ⱪaritilƣan bexarǝt  
\m
\v 1 Pǝrwǝrdigarning sɵzi manga kelip mundaⱪ deyildi: —   
\m
\v 2 I insan oƣli, Israilning taƣliriƣa yüzüngni ⱪaritip ularni ǝyiblǝp mundaⱪ dǝp bexarǝt bǝrgin: —\x + \xo 6:2 \xt Əz. 36:1\x*   
\m
\v 3 «Israilning taƣliri, Rǝb Pǝrwǝrdigarning sɵzini anglap ⱪoyunglar: Rǝb Pǝrwǝrdigar taƣlar wǝ egizliklǝrgǝ, wadilar wǝ jilƣilarƣa mundaⱪ dǝydu: — Mana, Mǝn üstünglarƣa bir ⱪiliqni qüxürüp, «yuⱪiri jay»liringlarni wǝyran ⱪilimǝn. \f □ \fr 6:3 \ft \+bd ««yuⱪiri jay»liringlarni wǝyran ⱪilimǝn»\+bd* — «yuⱪiri jaylar» — Israil wǝ Yǝⱨuda uzundin beri taƣ qoⱪⱪiliri ⱪatarliⱪ jaylarda ⱨǝrhil butlarƣa qoⱪunup, ⱨǝtta axu jaylarda «insan ⱪurbanliⱪ»larni ⱪilip kǝlgǝn (16:21, 20:26-ayǝt ⱪatarliⱪlarni kɵrüng).\f*  
\v 4 Xuning bilǝn silǝrning ⱪurbangaⱨliringlar wǝyranǝ bolidu, «kün tüwrük»liringlar buzulidu; silǝrdin ɵltürülgǝnlǝrni butliringlarning aldiƣa taxlaymǝn. \f □ \fr 6:4 \ft \+bd ««kün tüwrük»liringlar buzulidu»\+bd* — «kün tüwrükliri»» yaki «ⱪuyax butliri» degǝnning baxⱪa bir tǝrjimisi «isriⱪgaⱨlar».\f*  
\v 5 Israillardin bolƣan ɵlüklǝrni ɵz butliri aldiƣa yatⱪuzimǝn; ⱪurbangaⱨliringlar ǝtrapiƣa ustihanlirini qeqiwetimǝn.\f □ \fr 6:5 \ft \+bd «.... ɵlüklǝrni ɵz butliri aldiƣa yatⱪuzimǝn; ⱪurbangaⱨliringlar ǝtrapiƣa ustihanlirini qeqiwetimǝn»\+bd* — xu qaƣdiki butpǝrǝslǝr: «ⱪurbangaⱨ»lirimiz jǝsǝtlǝr yaki adǝm ustihanliriƣa tegixi bilǝn «bulƣinip», «ⱨaram» bolƣan, xunga uni ⱪaytidin ixlǝtkili bolmaydu, dǝp ⱪaraytti\f*   
\m
\v 6 Silǝr turƣan barliⱪ jaylarda xǝⱨǝrlǝr yǝr bilǝn yǝksan ⱪilinidu, «yuⱪiri jaylar» wǝyranǝ bolidu; xuning bilǝn ⱪurbangaⱨliringlar ⱨalak bolidu, butliringlar qeⱪilip yoⱪilidu, «kün tüwrük»liringlar kesilip ƣulitilidu, wǝ ⱨǝmmǝ yasiƣininglar yoⱪ ⱪiliwetilidu; \f □ \fr 6:6 \ft \+bd «kün tüwrükliri»\+bd* — yaki «ⱪuyax butliri» degǝnning baxⱪa bir tǝrjimisi «isriⱪgaⱨlar».\f*  
\v 7 Wǝ ɵltürülgǝnlǝr aranglarda yiⱪilixi bilǝn, silǝr Mening Pǝrwǝrdigar ikǝnlikimni tonup yetisilǝr.   
\m
\v 8 Biraⱪ Mǝn silǝrdin bir ⱪaldini ⱪaldurimǝn; qünki yat mǝmlikǝtlǝrgǝ tarⱪitiwetilgininglarda, silǝrdin ǝllǝr arisida ⱪiliqtin ⱪutulup ⱪalƣanlar bolidu.  
\v 9 Wǝ silǝrdin \add ⱪiliqtin\add* ⱪutulup ⱪalƣanlar sürgün ⱪilinƣan mǝmlikǝtlǝrdǝ Mǝndin yanƣan wapasiz ⱪǝlbliri wǝ butliriƣa paⱨixiwazlardǝk ⱨǝwǝs ⱪilƣan kɵzliri bilǝn baƣrimni parǝ-parǝ ⱪilƣanliⱪini esigǝ kǝltüridu; xuning bilǝn ular ⱪilƣan rǝzillikliri ⱨǝm yirginqlik ⱪilmixliri tüpǝylidin ɵz-ɵzliridin nǝprǝtlinidu.  
\v 10 Wǝ ular Mening Pǝrwǝrdigar ikǝnlikimni tonup yetidu; Mǝn muxu külpǝtni silǝrning bexinglarƣa qüxürimǝn degǝnlikim bikardin-bikar ǝmǝs».   
\m
\v 11 Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — «Aliⱪiningni-aliⱪiningƣa urup, putung bilǝn yǝrni tǝpkin: «Israil jǝmǝtining barliⱪ ⱪǝbiⱨ, yirginqlik ⱪilmixliri üqün way! Qünki ular ⱪiliq, aqarqiliⱪ wǝ waba kesili bilǝn yiⱪilidu» — degin!\f □ \fr 6:11 \ft \+bd «... Aliⱪiningni-aliⱪiningƣa urup, putung bilǝn yǝrni tǝpkin»\+bd* — muxu ⱨǝrikǝtlǝr muxu yǝrdǝ kixining kɵnglining azablanƣanliⱪini bildüridu, ǝlwǝttǝ.\f*  \x + \xo 6:11 \xt Əz. 21:22\x*   
\m
\v 12 Yiraⱪta turƣan wabadin ɵlidu; yeⱪinda turƣan ⱪiliq bilǝn yiⱪilidu; ⱨǝm tirik ⱪalƣan, yǝni muⱨasirigǝ qüxkǝn kixi aqarqiliⱪtin ɵlidu; xuning bilǝn mening ularƣa bolƣan ⱪǝⱨrimni qüxürüp piƣandin qiⱪimǝn.  
\v 13 Əmdi ulardin ɵltürülgǝnlǝr ɵz butliri arisida, ularning ⱪurbangaⱨliri ǝtrapida, ɵz butliriƣa huxbuy yaⱪⱪan ⱨǝr bir egiz dɵng üstidǝ, taƣ qoⱪⱪilirida, barliⱪ yexil dǝrǝh wǝ baraⱪsan dub astida yatⱪan qaƣda, ular Mening Pǝrwǝrdigar ikǝnlikimni tonup yetidu. \f □ \fr 6:13 \ft \+bd «yexil dǝrǝh wǝ baraⱪsan dub astida...»\+bd* — Israillar muxu jaylarda ɵlgüqilǝrni dǝpnǝ ⱪilatti (mǝsilǝn, «Yar.» 35:8). Mumkinqiliki barki, ular keyinrǝk muxu jaylarni «tawapgaⱨ»ƣa aylandurup, xu yǝrdǝ ɵz ata-bowiliriƣa dua ⱪilƣan. Muxundaⱪ ⱪilmixlar Tǝwratta ⱪǝt’iy mǝn’i ⱪilinƣan (mǝsilǝn, «Ⱪan.» 18:11)\f*  
\v 14 Wǝ Mǝn Ɵz ⱪolumni ularning üstigǝ sozimǝn, ular ⱨǝr turƣan jaylirida zeminni Diblattiki qɵl-bayawandin bǝttǝr wǝyran ⱪiliwetimǝn. Andin ular Mening Pǝrwǝrdigar ikǝnlikimni tonup yetidu».\f □ \fr 6:14 \ft \+bd «ular ⱨǝr turƣan jaylirida zeminni Diblattiki qɵl-bayawandin bǝttǝr wǝyran ⱪiliwetimǝn»\+bd* — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «ular ⱨǝr turƣan jaylirida zeminni jǝnubiy qɵl-bayawandin Riblatⱪiqǝ (yǝni, Israilning ǝng ximaliy xǝⱨǝrlirin biri) wǝyran ⱪiliwetimǝn». Ibraniy tilida «Diblat» bilǝn «Riblat» yezilixi bir-birigǝ naⱨayiti ohxixip kǝtkǝqkǝ, kɵqürgüqi katiplar ǝsliy tekistning «Riblat» degǝn sɵzini hata kɵqürgǝn boluximu mumkin.\f*   
\b  
\b  
\m  
\c 7
\s1 Hatimǝ waⱪti kǝldi!  
\m
\v 1 Pǝrwǝrdigarning sɵzi manga kelip mundaⱪ deyildi: —   
\m
\v 2 «Sǝn angla, i insan oƣli, Rǝb Pǝrwǝrdigar Israil zeminiƣa mundaⱪ dedi: Hatimǝ! Zeminning tɵt bulungiƣa hatimǝ berilidu!\f □ \fr 7:2 \ft \+bd «Hatimǝ! Zeminning tɵt bulungiƣa hatimǝ berilidu!»\+bd* — ilgiriki pǝyƣǝmbǝrlǝr (Yoel, Amos, Yǝxaya, Ⱨoxiya, Mikaⱨ ⱪatarliⱪlar) Hudaning muxu jazasi toƣruluⱪ bexarǝt bǝrgǝn. Əzakiyal pǝyƣǝmbǝr muxu yǝrdǝ, waⱪti-saiti ⱨazir bolidu, dǝydu.\f*   
\m
\v 3 Sanga ⱨazir hatimǝ berilidu! Ɵz ƣǝzipimni bexingƣa qüxürimǝn, ɵz yolliring boyiqǝ üstünggǝ ⱨɵküm qiⱪirip jazalap, ɵzüngning barliⱪ yirginqlik ixliringni ɵz bexingƣa yandurimǝn.  
\v 4 Mening kɵzüm sanga rǝⱨim ⱪilmaydu ⱨǝm iqimnimu sanga aƣritmaymǝn; ǝksiqǝ ɵz yolliringni bexingƣa yandurimǝn, ɵz yirginqlikliring ɵz arangda bolidu; andin silǝr Mening Pǝrwǝrdigar ikǝnlikimni tonup yetisilǝr».\x + \xo 7:4 \xt Əz. 5:11; 8:18\x*   
\m
\v 5 Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — «Balayi’apǝt! Ⱨeq bolup baⱪmiƣan balayi’apǝt kelidu! Mana, u kǝldi!   
\m
\v 6 Hatimǝ, hatimǝ! U sanga ⱪarxi ⱪozƣaldi! Mana, u keliwatidu!   
\m
\v 7 Ⱨalakǝt yeningƣa kǝldi, i zeminda turƣuqi; waⱪit-saiti toxti, axu kün yeⱪinlaxti; huxalliⱪ warⱪiraxliri ǝmǝs, bǝlki dawalƣuluⱪ bir ⱪiyⱪas-sürǝn taƣlarda anglinidu. \f □ \fr 7:7 \ft \+bd «axu kün yeⱪinlaxti...»\+bd* — muxu «kün» «Pǝrwǝrdigarning küni» yǝni «ⱪiyamǝt küni»ni kɵrsitidu. Əzakiyal pǝyƣǝmbǝrning bu bexaritining ikki ⱪetimliⱪ ǝmǝlgǝ axuruluxi bar: — (1) Babil imperiyǝsi Israil zeminiƣa tajawuz ⱪilip Yǝⱨudiylarni pütünlǝy sürgün ⱪilidu; (2) kǝlgüsidǝ, Pǝrwǝrdigarning künidǝ; xu küni dǝjjalning ⱪoxunliri Israil zeminiƣa tajawuz ⱪilidu. Bu ikki wǝⱪǝning bir-birigǝ ohxaydiƣan kɵp yǝrliri bolidu.\f*  
\v 8 Mǝn tezla ⱪǝⱨrimni üstünggǝ tɵküp, sanga ⱪaratⱪan ƣǝzipim bilǝn piƣandin qiⱪimǝn; Mǝn ɵz yolliring boyiqǝ üstünggǝ ⱨɵküm qiⱪirip jazalap, ɵzüngning barliⱪ yirginqlikliringni bexingƣa ⱪayturup qüxürimǝn.  
\v 9 Mening kɵzüm sanga rǝⱨim ⱪilmaydu ⱨǝm iqimnimu sanga aƣritmaymǝn; Mǝn ɵz yolliringni bexingƣa yandurimǝn, wǝ ɵz yirginqlik ixliring ɵz arangƣa qüxidu; xuning bilǝn silǝr ɵzünglarni urƣuqining Mǝn Pǝrwǝrdigar ikǝnlikimni tonup yetisilǝr.   
\m
\v 10 Mana, axu kün! Mana u kǝldi! Ⱨalakǝt qiⱪip yüriwatidu! — tayaⱪ bihlandi, ⱨakawurluⱪ qeqǝklidi! \f □ \fr 7:10 \ft \+bd «tayaⱪ bihlandi, ⱨakawurluⱪ qeqǝklidi!»\+bd* — muxu «tayaⱪ» ularning zorawanliⱪini bildüridu — keyinki 10-ayǝtni kɵrüng. Uning «bihlanƣanliⱪi» bǝlkim uni jazalaydiƣan waⱪit-saǝt toxⱪan, demǝkqi.\f*  
\v 11 Zorawanliⱪ yetilip rǝzillik tayiⱪi bolup qiⱪti; ularningkidin ⱨeqnǝrsǝ ⱪalmaydu — ularning adǝmlǝr topidin, dɵlǝt-bayliⱪliridin yaki ⱨǝywisidin ⱨeqnemǝ ⱪalmaydu. \f □ \fr 7:11 \ft \+bd «zorawanliⱪ yetilip rǝzillik tayiⱪi bolup qiⱪti»\+bd* — baxⱪa birhil tǝrjimisi «zorawanliⱪ yetilip, rǝzillikni jazalaydiƣan tayaⱪ bolup qiⱪti» — Biraⱪ bizningqǝ bu «tayaⱪ» 10-ayǝttiki tayaⱪⱪa ohxax boluxi kerǝk.\f*  
\v 12 Waⱪit-saiti kǝldi, küni yeⱪinlaxti; alƣuqi huxal bolup kǝtmisun, satⱪuqi matǝm tutmisun; qünki ⱪattiⱪ ƣǝzǝp muxu bir top kixilǝrning ⱨǝmmisining üstigǝ qüxidu. \f □ \fr 7:12 \ft \+bd «alƣuqi huxal bolup kǝtmisun, satⱪuqi matǝm tutmisun; qünki ⱪattiⱪ ƣǝzǝp muxu bir top kixilǝrning ⱨǝmmisining üstigǝ qüxidu»\+bd* — balayi’apǝt qüxkǝn künlǝrdǝ kɵp nǝrsilǝrning baⱨasi dǝrⱨal qüxidu. Xu qaƣda alƣuqi kixi bǝlkim: «naⱨayiti ǝrzanƣa aldim» dǝp huxallinidu, satⱪuqi kixi bǝlkim «bǝk ǝrzan setiptimǝn» dǝp kɵngli yerim bolidu.\f*  
\v 13 Qünki gǝrqǝ alƣuqi bilǝn satⱪuqi tirik ⱪalsimu, satⱪuqi ɵzi setiwǝtkinigǝ ⱪaytidin igǝ bolmaydu; qünki bu top kixilǝr toƣruluⱪ kɵrüngǝn bexarǝt inawǝtsiz bolmaydu; ulardin ⱨeqⱪaysisi ⱪǝbiⱨliki bilǝn ɵz ⱨayatini saⱪliyalmaydu.\f □ \fr 7:13 \ft \+bd «Qünki gǝrqǝ alƣuqi bilǝn satⱪuqi tirik ⱪalsimu, satⱪuqi ɵzi setiwǝtkinigǝ ⱪaytidin igǝ bolmaydu»\+bd* — ǝgǝr satⱪan nǝrsǝ yǝr bolsa, Musa pǝyƣǝmbǝrgǝ qüxürülgǝn mirasliⱪ toƣrisidiki ⱪanun boyiqǝ, satⱪuqi uni (muwapiⱪ baⱨasida) ⱪayturup setiwelix ⱨoⱪuⱪi bar. Əmdi satⱪan nǝrsǝ yǝr bolsun bolmisun, uni ⱪayturuwelix waⱪti bolmaydu, qünki ⱨǝmmǝ adǝm sürgün bolup epketilidu. \+bd «ulardin ⱨeqⱪaysisi ⱪǝbiⱨliki bilǝn ɵz ⱨayatini saⱪliyalmaydu»\+bd* — baxⱪa birhil tǝrjimisi «ularning ⱪǝbiⱨliki tüpǝylidin, ularning ⱨeqⱪaysisi ɵz ⱨayatini saⱪliyalmaydu».\f*   
\m
\v 14 Ular kanayni qelip ⱨǝmmini tǝyyarlidi, biraⱪ ⱨeqkim jǝnggǝ qiⱪmaydu; qünki Mening ƣǝzipim muxu bir top kixilǝrning ⱨǝmmisigǝ ⱪaritilƣan.  
\v 15 Talada ⱪiliq, iqidǝ waba wǝ aqarqiliⱪ turidu; dalada bolƣan kixini ⱪiliq, xǝⱨǝrdǝ bolƣan kixini bolsa, waba wǝ aqarqiliⱪ uni yutuwetidu.  
\v 16 Wǝ ulardin ⱪutulup ⱪelip bulardin ⱪaqⱪanlar taƣlarda yürüp ⱨǝrbiri ɵz ⱪǝbiⱨliki üqün jilƣidiki pahtǝklǝrdǝk buⱪuldap matǝm tutidu.   
\m
\v 17 Ⱨǝrbirining ⱪoli dǝrmansizlinidu, tizliri süydük bilǝn qiliⱪ-qiliⱪ ⱨɵl bolup ketidu; \f □ \fr 7:17 \ft \+bd «Ⱨǝrbirining ⱪoli dǝrmansizlinidu, tizliri süydük bilǝn qiliⱪ-qiliⱪ ⱨɵl bolup ketidu»\+bd* — demǝk, ⱪorⱪunqtin xundaⱪ bolidu. Baxⱪa birhil tǝrjimisi «Ⱨǝrbirining tizliri sudǝk ajiz bolup ketidu».\f*  \x + \xo 7:17 \xt Yǝx. 13:7; Yǝr. 6:24\x*  
\v 18 Ular ɵzigǝ bɵz kiyimini baƣlaydu, wǝⱨxǝt ularni basidu; ⱨǝrⱪaysining yüzidǝ hijalǝt, baxliri taⱪir kɵrünidu. \f □ \fr 7:18 \ft \+bd «bɵz kiyimi»\+bd* — matǝm tutux yaki ⱪattiⱪ towa ⱪilixni bildürǝtti. \+bd «baxliri taⱪir kɵrünidu»\+bd* — matǝm tutⱪanda, ⱪattiⱪ puxayman ⱪilƣanda ǝr kixilǝr qaqlirini qüxürüwetǝtti.\f*  \x + \xo 7:18 \xt Yǝx. 15:2, 3; Yǝr. 48:37\x*  
\v 19 Ular ɵz kümüxlirini koqilarƣa taxlaydu, ularning altunliri bulƣanƣan nǝrsidǝk bolidu; ularning altun-kümüxliri Pǝrwǝrdigar ƣǝzipini kɵrsǝtkǝn künidǝ ularni ⱪutⱪuzmaydu; ular bulardin aqliⱪini ⱪanduralmaydu, ⱪorsiⱪini tolduralmaydu, qünki bu nǝrsilǝr ularƣa adǝmlǝrni putlaxturidiƣan ⱪǝbiⱨlik boldi. \f □ \fr 7:19 \ft \+bd «ularning altunliri bulƣanƣan nǝrsidǝk bolidu»\+bd* — «bulƣanƣan bǝrsǝ» (yaki «nijis nǝrsǝ») muxu yǝrdǝ ikki bisliⱪ sɵz bolup, yǝnǝ «yiraⱪ ⱪilinƣan nǝrsǝ»nimu bildüridu. \+bd «bu nǝrsilǝr ularƣa adǝmlǝrni putlaxturidiƣan ⱪǝbiⱨlik boldi»\+bd* — «bu nǝrsilǝr» bǝlkim ularning altun-kümüx bolƣan bayliⱪliri wǝ xundaⱪla ular altun-kümüxtin yasiƣan butlar bolsa kerǝk.\f*  \x + \xo 7:19 \xt Pǝnd. 11:4; Zǝf. 1:18\x*  
\v 20 U Uning güzǝl bezǝkini ⱨǝywǝ bilǝn tiklidi; biraⱪ ular uning iqidǝ yirginqlik mǝbudlarni ⱨǝmdǝ lǝnǝtlik nǝrsilirini yasidi; xunga Mǝn uni ular üqün paskinqiliⱪⱪa aylandurimǝn. \f □ \fr 7:20 \ft \+bd «U Uning güzǝl Bezǝkini ⱨǝywǝ bilǝn tiklidi»\+bd* — «U» — Hudani kɵrsitidu. \+bd «Uning güzǝl bezǝki»\+bd* — muxu sɵz bizningqǝ muⱪǝddǝs ibadǝthaniƣa ⱪaritilƣan (bu ibadǝthanini Sulayman padixaⱨ ⱪurƣan, ǝsli intayin güzǝl wǝ ⱨǝywǝtlik idi). Ayǝtning baxⱪa birhil tǝrjimisi: «Ular ɵzi güzǝl buyumliridin pǝhirlǝngǝn, biraⱪ ular bulardin yirginqlik mǝbudlarni ⱨǝmdǝ yirginqlik nǝrsilǝrni yasidi; xunga mǝn bularni ular üqün paskinqilikkǝ aylandurimǝn». 
\fp  Muxu ayǝttiki «paskinqilik» ikki bisliⱪ sɵz bolup, yǝnǝ «yiraⱪ ⱪilinƣan nǝrsǝ»nimu kɵrsitidu.\f*  
\v 21 Mǝn uni olja süpitidǝ yat adǝmlǝrning ⱪoliƣa, ƣǝnimǝt ⱪilip yǝr yüzidiki rǝzillǝrgǝ tapxurimǝn; ular buni bulƣaydu. \f □ \fr 7:21 \ft \+bd «Mǝn uni olja süpitidǝ yat adǝmlǝrning ⱪoliƣa, ƣǝnimǝt ⱪilip yǝr yüzidiki rǝzillǝrgǝ tapxurimǝn»\+bd* — «uni» muⱪǝddǝs ibadǝthanini kɵrsitidu. 
\fp  20-ayǝttiki izaⱨatta kɵrsitilgǝn ikkinqi tǝrjimǝ boyiqǝ, «uni» Israillarning zibu-zinnǝtlirini kɵrsitidu.\f*  
\v 22 Mǝn yüzümni ulardin ɵrüymǝn, wǝ kixilǝr Mening ǝziz jayimni bulƣaydu; zorawanlar kirip u yǝrni bulƣaydu.   
\m
\v 23 Zǝnjirni tǝyyarlanglar; qünki zemin ⱪanliⱪ jinayǝtlǝrgǝ, xǝⱨǝr zorawanliⱪⱪa tolƣan.  
\v 24 Xunga Mǝn ǝllǝr iqidiki ǝng rǝzilini kǝltürimǝn, ular ularning ɵylirigǝ igǝ bolidu; Mǝn zomigǝrlǝrning ⱨakawurluⱪini yoⱪitimǝn; ularning «muⱪǝddǝs jayliri» bulƣinidu. \f □ \fr 7:24 \ft \+bd «ularning «muⱪǝddǝs jayliri» bulƣinidu»\+bd* — muxu yǝrdǝ «muⱪǝddǝs jayliri» bǝlkim ⱨǝjwiy, kinayilik gǝp bolup, Israillarning butlarƣa beƣixliƣan jaylirini kɵrsitidu.\f*  
\v 25 Wǝⱨxǝt keliwatidu! Ular tinq-amanliⱪni izdǝydiƣan bolidu, biraⱪ ⱨeq tapalmaydu.  
\v 26 Apǝt üstigǝ apǝt, xum hǝwǝr üstigǝ xum hǝwǝr kelidu; ular pǝyƣǝmbǝrdin bexarǝt soraydu, biraⱪ kaⱨinlardin Tǝwratning bilimi, aⱪsaⱪallardin, moysipitlǝrdin nǝsiⱨǝt yoⱪap ketidu. \f □ \fr 7:26 \ft \+bd «biraⱪ kaⱨinlardin Tǝwratning bilimi... yoⱪap ketidu»\+bd* — «Tǝwrat»ning ǝsliy mǝnisi «yolyoruⱪ», «tǝrbiyǝ».\f*  
\v 27 Padixaⱨ matǝm tutidu, xaⱨzadǝ ümidsizlikkǝ qɵmülidu, zemindiki hǝlⱪlǝrning ⱪolliri titrǝp ketidu; Mǝn ularni ɵz yolliri boyiqǝ bir tǝrǝp ⱪilimǝn, ɵz ⱨɵkümliri boyiqǝ ularƣa ⱨɵküm qiⱪirip jazalaymǝn; xuning bilǝn ular Mening Pǝrwǝrdigar ikǝnlikimni tonup yetidu.   
\b  
\b  
\m  
\c 8
\s1 Yerusalemning jazaliri •••• Muⱪǝddǝs ibadǝthanida bolƣan butpǝrǝsliklǝr  
\m
\v 1 Altinqi yili, altinqi ayning bǝxinqi künidǝ xundaⱪ ǝmǝlgǝ axuruldiki, mǝn ɵz ɵyümdǝ olturƣinimda, Israilning aⱪsaⱪallirimu mening aldimda oltuƣinida, Rǝb Pǝrwǝrdigarning ⱪoli wujudumƣa qüxti.\f □ \fr 8:1 \ft \+bd «Israilning aⱪsaⱪallirimu mening aldimda oltuƣinida...»\+bd* — aⱪsaⱪallar bǝlkim pǝyƣǝmbǝrdin nǝsiⱨǝt soriƣili kǝldi. Pǝyƣǝmbǝr Hudadin jawab kütkǝndǝ wǝⱨiy uningƣa berilidu.\f*   
\m
\v 2 Mǝn ⱪaridim, mana, otning ⱪiyapitidǝ bir zatning kɵrünüxi turatti; belining tɵwini ot turⱪida turatti; belining üsti bolsa julaliƣan yoruⱪluⱪ, ⱪizitilƣan mis parⱪiriƣandǝk kɵrünüx turatti.  
\v 3 U ⱪolning kɵrünüxidǝk bir xǝkilni sozup, beximdiki bir tutam qaqni tutti; Roⱨ meni asman bilǝn zemin otturisiƣa kɵtürüp, Hudaning alamǝt kɵrünüxliridǝ Yerusalemƣa, yǝni ibadǝthanining ximalƣa ⱪaraydiƣan iqki dǝrwazisining bosuƣisiƣa apardi. Axu yǝr «pak-muⱪǝddǝslikkǝ ⱪarxlaxⱪan mǝbud», yǝni Hudaning pak-muⱪǝddǝs ƣǝzipini ⱪozƣaydiƣan mǝbud turƣan jay idi. \f □ \fr 8:3 \ft \+bd «Roⱨ meni asman bilǝn zemin otturisiƣa kɵtürüp, ... ibadǝthanining ximalƣa ⱪaraydiƣan iqki dǝrwazisining bosuƣisiƣa apardi»\+bd* — «Roⱨ» muxu yǝrdǝ Hudaning Muⱪǝddǝs Roⱨi. \+bd ««pak-muⱪǝddǝslikkǝ ⱪarxlaxⱪan mǝbud», yǝni Hudaning pak-muⱪǝddǝs ƣǝzipini ⱪozƣaydiƣan mǝbud»\+bd* — ibraniy tilida ««ⱨǝsǝtkǝ tǝwǝ mǝbud», yǝni (Hudaning) ⱨǝsitini ⱪozƣaydiƣan mǝbud» deyilidu.\f*  \x + \xo 8:3 \xt Dan. 5:5\x*  
\v 4 Mana, mǝn tüzlǝngliktǝ kɵrgǝn alamǝt kɵrünüxtǝk, Israilning Hudasining xan-xǝripi xu yǝrdǝ turatti.\x + \xo 8:4 \xt Əz. 3:23\x*   
\m
\v 5 U manga: — I insan oƣli, bexingni kɵtürüp ximal tǝrǝpkǝ ⱪarap baⱪ, dedi. Mǝn beximni kɵtürüp ximal tǝrǝpkǝ ⱪaridim, mana, ⱪurbangaⱨning dǝrwazisining ximaliy tǝripidǝ, bosuƣida xu «pak-muⱪǝddǝslikkǝ ⱪarxilaxⱪan mǝbud» turatti.  
\v 6 Wǝ u manga: — I insan oƣli, ularning bundaⱪ ⱪilmixlirini — Israil jǝmǝtining Meni muⱪǝddǝs jayimdin yiraⱪ kǝtküzidiƣan, muxu yǝrdǝ ⱪilƣan intayin yirginqlik ixlirini kɵrdüngsǝn? Biraⱪ sǝn tehimu yirginqlik ixlarni kɵrisǝn, — dedi.   
\m
\v 7 Wǝ U meni ibadǝthana ⱨoylisining kirix eƣiziƣa apardi, mǝn ⱪaridim, mana, tamda bir tɵxük turatti.  
\v 8 U manga: — I insan oƣli, tamni kolap tǝxkin, dedi. Mǝn tamni kolap tǝxtim, mana, bir ixik turatti.  
\v 9 U manga: — Kirgin, ularning muxu yǝrdǝ ⱪilƣan rǝzil yirginqlik ixlirini kɵrüp baⱪ, dedi.  
\v 10 Mǝn kirip ⱪaridim, mana, ǝtrapidiki tamlarƣa nǝⱪix ⱪilinƣan ⱨǝrhil ɵmiligüqi ⱨǝm yirginqlik ⱨaywanlarni, Israil jǝmǝtining ⱨǝmmǝ butlirini kɵrdüm.   
\m
\v 11 Wǝ bularning aldida Israil jǝmǝtining yǝtmix aⱪsaⱪili turatti. Ularning otturisida Xafanning oƣli Jaazaniya turatti; ularning ⱨǝrbiri ⱪolida ɵz huxbuydenini tutup turatti; huxbuy ⱪuyuⱪ buluttǝk ɵrlǝp qiⱪti.  
\v 12 Wǝ U manga: — I insan oƣli, Israil jǝmǝtidiki aⱪsaⱪallarning ⱪarangƣuluⱪta, yǝni ⱨǝrbirining ɵz mǝbud nǝⱪix ⱪilinƣan ⱨujrisida nemǝ ⱪilƣanliⱪini kɵrdüngmu? Qünki ular: «Pǝrwǝrdigar bizni kɵrmǝydu; Pǝrwǝrdigar zeminni taxlap kǝtti» — dǝydu, — dedi.\f □ \fr 8:12 \ft \+bd «Israil jǝmǝtidiki aⱪsaⱪallarning ⱪarangƣuluⱪta, yǝni ⱨǝrbirining ɵz mǝbud nǝⱪix ⱪilinƣan ⱨujrisida nemǝ ⱪilƣanliⱪini kɵrdüngmu?»\+bd* — muxu alamǝt kɵrünüxlǝrning ⱨǝmmisi ularning ɵz ɵyidǝ («ⱨǝrbirining ɵz ... ⱨujrisida») nemǝ ⱪilƣanliⱪini kɵrsitidu. Xunga bu kɵrünüxni asasǝn «simwol» dǝp ⱪaraymiz; xundaⱪtimu buning bilǝn tǝng, ibadǝthanidiki ⱨǝⱪiⱪiy ǝⱨwalnimu kɵrsitidu.\f*  \x + \xo 8:12 \xt Əz. 9:9\x*   
\m
\v 13 Wǝ U manga: — Biraⱪ sǝn ularning tehimu yirginqlik ⱪilmixlirini kɵrisǝn, dedi.  
\v 14 U meni Pǝrwǝrdigarning ɵyining ximaliy dǝrwazisining bosuƣisiƣa apardi; mana, xu yǝrdǝ «Tammuz üqün matǝm tutup» yiƣlawatⱪan ayallar olturatti. \f □ \fr 8:14 \ft \+bd «Tammuz üqün matǝm tutup yiƣlawatⱪan ayallar»\+bd* — «Tammuz» — yǝni «ɵsümlüklǝrning padixaⱨi» deyilgǝn bir bud. Riwayǝtlǝr boyiqǝ u ɵlüp, tǝⱨtisaraƣa qüxüp tǝⱨtisaraning padixaⱨi boldi. Uning «ɵlümi» tüpǝylidin ⱨǝr yili uningƣa qoⱪunƣan ayallar «matǝm tutux»i kerǝk idi.\f*  
\v 15 Wǝ U manga: — I insan oƣli, sǝn muxularni kɵrdungmu? Biraⱪ sǝn tehimu yirginqlik ixlarni kɵrisǝn, — dedi.   
\m
\v 16 Wǝ U meni Pǝrwǝrdigarning ɵyining iqki ⱨoylisiƣa apardi. Mana, Pǝrwǝrdigarning ibadǝthanisining kirix yolida, pexaywan wǝ ⱪurbangaⱨning otturisida, yigirmǝ bǝx adǝm, Pǝrwǝrdigarning ibadǝthanisiƣa arⱪisini ⱪilip xǝrⱪⱪǝ ⱪarap ⱪuyaxⱪa qoⱪuniwatatti. \f □ \fr 8:16 \ft \+bd «...Pǝrwǝrdigarning ibadǝthanisiƣa arⱪisini ⱪilip xǝrⱪⱪǝ ⱪarap ⱪuyaxⱪa qoⱪuniwatatti»\+bd* — bu babta eytilƣan bǝx ⱨǝrikǝt iqidǝ bu ⱨǝrikǝt ǝng yirginqlik boldi. Qünki: (1) uning Hudaning ibadǝthanisiƣa arⱪini ⱪilixi mutlǝⱪ kupurluⱪ bir ix; (2) u ibadǝthaniƣa kirgǝn kixilǝrning aldida oquⱪ-axkarǝ kupurluⱪ ⱪildi; (3) u kupurluⱪ dǝl Hudadin rǝⱨim-xǝpⱪǝt soraydiƣan jayda boldi («Yoel» 2:17ni kɵrüng).\f*  
\v 17 Wǝ U manga: — I insan oƣli, sǝn muxularni kɵrdungmu? Yǝⱨuda jǝmǝti ɵzi muxu yǝrdǝ ⱪilƣan yirginqlik ⱪilmixlirini yenik dǝp, ular yǝnǝ buning üstigǝ zeminni jǝbir-zulum bilǝn toldurup mening aqqiⱪimni ⱪayta-ⱪayta ⱪozƣatsa bolamdu? Wǝ mana, ularning yǝnǝ xahni burniƣa tutiwatⱪiniƣa ⱪara! \f □ \fr 8:17 \ft \+bd «ularning yǝnǝ xahni burniƣa tutiwatⱪiniƣa ⱪara!»\+bd* — «xahni burniƣa tutux» degǝn ⱨǝrikǝt toƣrisida üq pikir bar: — (1) ⱪǝdimki zamanlarda bǝzi butpǝrǝs millǝtlǝr ɵz butliriƣa qoⱪunƣanda qeqǝkligǝn bir xahni burniƣa tutatti. Xunga bu ⱨǝrikǝt butpǝrǝslikni kɵrsitidu; (2) Yǝⱨudiylar Hudaƣa ibadǝt ⱪilƣanda ohxax ⱨǝrikǝt ⱪilip Hudaƣa ⱨɵrmǝt bildürixǝtti; undaⱪ bolƣanda, Huda xundaⱪ sahtipǝzlik ⱨǝm butpǝrǝslik bilǝn baƣlanƣan ibadǝt ipadilirini ⱪǝt’iy ⱪobul ⱪilmaytti; (3) undaⱪ ⱨǝrikǝt pǝⱪǝtla Pǝrwǝrdigarƣa bolƣan intayin ⱨɵrmǝtsizlikni, yǝni kupurluⱪni bildürǝtti. Bizningqǝ, bǝlkim 2-pikir toƣridur.\f*  
\v 18 Xunga Mǝn ⱪǝⱨr bilǝn ularni bir tǝrǝp ⱪilimǝn; Mening kɵzüm ularƣa rǝⱨim ⱪilmaydu, iqimnimu ularƣa aƣritmaymǝn; ular ⱪuliⱪimƣa yuⱪiri awazda nida ⱪilsimu, ularni anglimaymǝn, — dedi.\x + \xo 8:18 \xt Pǝnd. 1:28; Yǝx. 1:15; Yǝr. 11:11; Əz. 5:11; 7:4\x*   
\b  
\b  
\m  
\c 9
\s1 Yǝttǝ jazani bǝja kǝltürgüqilǝr  
\m
\v 1 U ⱪuliⱪimƣa küqlük bir awazda towlap: — Yeⱪin kelinglar, xǝⱨǝrgǝ mǝs’ul bolƣuqilar, ⱨǝrbiringlar ɵz ⱨalakǝt ⱪoralinglarni ⱪolunglarƣa tutunglar, — dedi.   
\m
\v 2 Wǝ mana, altǝ kixining \add ibadǝthanining\add* ximaliƣa ⱪaraydiƣan «Yuⱪiri dǝrwaza» tǝrǝptin keliwatⱪinini kɵrdüm. Ⱨǝrbirisi ⱪolida bitqit ⱪilƣuqi ⱪoralini tutⱪan; ularning otturisida yeniƣa pütükqining siyaⱨdeni esiⱪliⱪ turƣan, kanap kiyimlǝrni kiygǝn birsi bar idi; wǝ ular \add ibadǝthaniƣa\add* kirip, mis ⱪurbangaⱨning yenida turdi. \f □ \fr 9:2 \ft \+bd «ⱨǝrbirisi ⱪolida bitqit ⱪilƣuqi ⱪoralini tutⱪan...»\+bd* — yaki «ⱨǝrbirisi ⱪolida jǝng toⱪmiⱪini tutⱪan...».\f*  
\v 3 Xu qaƣda Israilning Hudasining xan-xǝripi ǝsli turƣan kerubtin kɵtürülüp ɵyning bosuƣisida turdi. Pǝrwǝrdigar yeniƣa pütükqining siyaⱨdeni esiⱪliⱪ turƣan, kanap kiyimlǝrni kiygǝn kixini qaⱪirip uningƣa: —\f □ \fr 9:3 \ft \+bd «Israilning Hudasining xan-xǝripi ǝsli turƣan kerubtin kɵtürülüp ɵyning bosuƣisida turdi»\+bd* — «tɵt mǝhluⱪ» bolsa «kerub»lardin ibarǝttur (10-babni kɵrüng). Biraⱪ muxu yǝrdǝ eytilƣan «kerublar» bǝlkim muⱪǝddǝs ibadǝthanidiki «ǝng muⱪǝddǝs jay»da ⱪoyulƣan ikki «altun kerub» xǝklini kɵrsitidu. Hudaning yoruⱪluⱪ xan-xǝripi xu yǝrdǝ («ǝng muⱪǝddǝs jay»da, ⱪelin bir pǝrdǝ kǝynidǝ) Sulayman ibadǝthanini ⱪurƣandin beri turup kǝlgǝnidi. Ⱨazir Əzakiyal kɵriduki, u ⱨǝm ibadǝthanidin ⱨǝm Israilning ɵzidin ayrilip ketidu.\f*   
\m
\v 4 Xǝⱨǝrning otturisidin, yǝni Yerusalemning otturisidin ɵtüp, xǝⱨǝr iqidǝ ɵtküzülgǝn barliⱪ yirginqlik ixlar tüpǝylidin aⱨ-nadamǝt qǝkkǝn kixilǝrning pexanlirigǝ bir bǝlgǝ salƣin, — dedi.\f □ \fr 9:4 \ft \+bd «... aⱨ-nadamǝt qǝkkǝn kixilǝrning pexanlirigǝ bir bǝlgǝ salƣin»\+bd* — bu «bǝlgǝ» (ibraniy tilida «taw» degǝn ⱨǝrp) ⱪǝdimki zamanlarda krest yaki qapras (+) xǝklidǝ idi.\f*   
\m
\v 5 Wǝ manga anglitip baxⱪa kixilǝrgǝ: — Bu kixining kǝynidin xǝⱨǝrni kezip, adǝmlǝrni ⱪiringlar; kɵzünglar rǝⱨim ⱪilmisun, ularƣa iqinglarni aƣritmanglar!  
\v 6 Birnimu ⱪoymay ⱨǝmmini — ⱪerilar, yax yigit-ⱪizlar, bowaⱪ-balilar wǝ ayallarni ⱪoymay ɵltürüwetinglar; pǝⱪǝt bǝlgǝ ⱪoyulƣan kixilǝrgǝ yeⱪinlaxmanglar; bu ixni ɵz muⱪǝddǝs jayimdin baxlanglar, — dedi.  
\m Xunga ular Hudaning ɵyi aldida turƣan ⱨeliⱪi aⱪsaⱪallardin baxliƣan.  
\v 7 Wǝ U ularƣa: — Ɵyni bulƣanglar, ⱨoylilirini ɵltürülgǝnlǝr bilǝn toldurunglar; ǝmdi beringlar! — dedi. Xuning bilǝn ular qiⱪip xǝⱨǝr boyiqǝ adǝmlǝrni ⱪirixⱪa baxlidi.   
\m
\v 8 Wǝ xundaⱪ boldiki, ular adǝmlǝrni ⱪirƣinida, mǝn yalƣuz ⱪaldim; ɵzümni yǝrgǝ düm taxlidim wǝ: — Aⱨ, Rǝb Pǝrwǝrdigar! Sǝn Yerusalemƣa ⱪaritilƣan ⱪǝⱨringni tɵkkǝndǝ Israilning barliⱪ ⱪaldisini ⱨalak ⱪilamsǝn? — dedim.\f □ \fr 9:8 \ft \+bd «Sǝn Yerusalemƣa ⱪaritilƣan ⱪǝⱨringni tɵkkǝndǝ Israilning barliⱪ ⱪaldisini ⱨalak ⱪilamsǝn?»\+bd* — adǝttǝ «Israilning ⱪaldisi» degǝn ibarǝ pütün hǝlⱪ arisida, Hudaƣa sadiⱪ bolƣan Yǝⱨudiylarni kɵrsitidu. Biraⱪ Əzakiyal muxu yǝrdǝ (Hudaning 9-10-ayǝttǝ bolƣan jawabiƣa ⱪariƣanda) bǝlkim Yǝⱨudani kɵrsitidu; «ximaliy padixaⱨliⱪ», yǝnǝ Israilning on ikki ⱪǝbilisidin oni Asuriyǝ imperiyǝsi tǝripidin baldur munⱪǝriz ⱪilinip sürgün boldi, pǝⱪǝt ikki ⱪǝbilǝ, yǝni «Yǝⱨuda wǝ Binyamin» (jǝnubiy padixaⱨliⱪ) ⱪaldi.\f*   
\m
\v 9 Wǝ U manga: — Israil wǝ Yǝⱨuda jǝmǝtining ⱪǝbiⱨliki intayin rǝzil; qünki ular: «Pǝrwǝrdigar zeminni taxlap kǝtti; Pǝrwǝrdigar bizni kɵrmǝydu» — dǝydu.  
\v 10 «Mǝn bolsam, Mening kɵzüm ularƣa rǝⱨim ⱪilmaydu, iqimnimu ularƣa aƣritmaymǝn; Mǝn ularning yolini ɵz bexiƣa qüxürimǝn, — dedi.\x + \xo 9:10 \xt Əz. 5:11; 7:4; 8:18\x*   
\m
\v 11 Wǝ mana, yeniƣa pütükqining siyaⱨdenini asⱪan, kanap kiyimlǝrni kiygǝn kixi ⱪilƣan ixni mǝlum ⱪilip: «Manga Sǝn buyruƣan ixni orundidim» — dedi.   
\b  
\b  
\m  
\c 10
\s1 Hudaning xan-xǝripi ibadǝthanisidin qiⱪip ketidu  
\m
\v 1 Mǝn ⱪaridim, mana, kerublarning bexi üstidiki gümbǝz üstidǝ, kɵk yaⱪutning ⱪiyapitidǝk bir tǝhtning kɵrünüxi turatti;  
\v 2 Wǝ \add tǝhtkǝ Olturƣuqi\add* kanap kiyimlǝrni kiygǝn kixigǝ: «Kerublarning astidiki qaⱪlarning arisiƣa kir, ⱪolliringni kerublar arisida kɵyüwatⱪan qoƣlarƣa toldurup, ularni xǝⱨǝr üstigǝ qeqiwǝt» — dedi. Mǝn ⱪaridim, u xundaⱪ ⱪilixⱪa baxlidi.   
\m
\v 3 Bu kixi kirgǝndǝ kerublar ɵyning ong tǝripidǝ turatti; \add xan-xǝrǝplik\add* bulut ɵyning iqki ⱨoylisini toldurdi. \f □ \fr 10:3 \ft \+bd «xan-xǝrǝplik bulut ɵyning iqki ⱨoylisini toldurdi»\+bd* — «xan-xǝrǝplik bulut», 1:4ni kɵrüng.\f*  
\v 4 Wǝ Pǝrwǝrdigarning xan-xǝripi kerub üstidin qiⱪip, ɵyning bosuƣisiƣa kǝlgǝnidi; ɵy bulutⱪa toldi, ⱨoyla bolsa Pǝrwǝrdigarning xan-xǝripining julaliⱪiƣa qɵmgǝn.  
\v 5 Kerublarning ⱪanatlirining sadasi ⱨǝmmidin ⱪadirning sɵzligǝn qaƣdiki awazidǝk bolup, sirttiki ⱨoyliƣa anglinip turatti.   
\m
\v 6 Wǝ xundaⱪ boldiki, \add Rǝb\add* kanap kiyimlǝrni kiygǝn kixigǝ: «Qaⱪlar arisidin, yǝni kerublar arisidin ot alƣin» — dǝp buyruƣinida, u kirip bir qaⱪning yenida turdi.  
\v 7 Wǝ kerublardin biri ɵz ⱪolini kerublar otturisidiki otⱪa sozup uningdin ot elip, kanap kiyimlǝrni kiygǝn kixining ⱪolliriƣa saldi; u buni elip qiⱪip kǝtti  
\v 8 (kerublarning ⱪanatliri astida, adǝmning ⱪollirining ⱪiyapiti kɵrünüp turatti).   
\m
\v 9 Mǝn ⱪaridim, mana, kerublarning yenida tɵt qaⱪ bar idi, bir kerubning yenida bir qaⱪ, yǝnǝ bir kerubning yenida yǝnǝ bir qaⱪ turatti; qaⱪlarning ⱪiyapiti bolsa beril yaⱪutning kɵrünüxidǝ idi. \x + \xo 10:9 \xt Əz. 1:16\x*  
\v 10 Ularning xǝkli bolsa, tɵtilisining ohxax idi, yǝni qaⱪ iqidǝ qaⱪ bardǝk kɵrünǝtti.  
\v 11 Kerublar mangƣanda, ular yüzlǝngǝn tɵtila tǝrǝpkǝ udul ⱪarap mangatti; mangƣanda ular ⱨeq burulmaytti, bǝlki bexi ⱪaysi tǝrǝpkǝ ⱪariƣan bolsa, ular xu tǝrǝpkǝ mangatti; ular mangƣanda ⱨeq burulmaytti.  
\v 12 Ularning pütün teni, dümbiliri, ⱪolliri, ⱪanatliri wǝ ularning qaⱪlirimu, yǝni tɵtisigǝ tǝwǝ qaⱪlarning ǝtrapi kɵzlǝr bilǝn tolƣanidi.  
\v 13 Qaⱪlarni bolsa: «pirⱪiraydiƣan qaⱪlar!» — dǝp atiƣinini ɵz ⱪuliⱪim bilǝn anglidim.  
\v 14 Ⱨǝrbir kerubning tɵt yüzi bar idi; birinqisi kerubning yüzi, ikkinqisi adǝmning yüzi, üqinqisi xirning yüzi, tɵtinqisi bürkütning yüzi idi.\f □ \fr 10:14 \ft \+bd «ⱨǝrbir kerubning tɵt yüzi bar idi; birinqisi kerubning yüzi...»\+bd* — 1:10-ayǝttǝ, «kerubning yüzi»ning ornida, «buⱪining yüzi» kɵrünidu. Xunga mumkinqiliki barki, «kerub»lar ɵzi buⱪining ⱪiyapitidǝ kɵrünidu.\f*   
\m
\v 15 Kerublar yuⱪiriƣa ɵrlidi. Bular dǝl mǝn Kewar dǝryasi boyida kɵrgǝn ⱨayat mǝhluⱪlar idi.  
\v 16 Kerublar mangƣanda, qaⱪlarmu ularƣa yandixip mangatti; kerublar yǝrdin ɵrlǝxkǝ ⱪanatlirini kɵtürginidǝ, qaⱪlarmu ularning yenidin burulup kǝtmǝytti. \x + \xo 10:16 \xt Əz. 1:19\x*  
\v 17 Ular turƣanda, qaⱪlarmu turatti; ular kɵtürülgǝndǝ, qaⱪlarmu ular bilǝn kɵtürülǝtti; qünki ⱨayat mǝhluⱪlarning roⱨi qaⱪlarda idi. \x + \xo 10:17 \xt Əz. 1:20\x*  
\v 18 Wǝ Pǝrwǝrdigarning xan-xǝripi ɵyning bosuƣisi üstidin qiⱪip, kerublar üstidǝ turdi;  
\v 19 Kerublar ⱪanatlirini kerip, kɵz aldimda yǝrdin kɵtürüldi; ular ɵydin qiⱪⱪanda, qaⱪlarmu ularning yenida idi; ular Pǝrwǝrdigarning ɵyining xǝrⱪiy dǝrwazisida turatti; Israilning Hudasining xan-xǝripi ularning üstidǝ yuⱪiri turatti.   
\m
\v 20 Bular bolsa dǝl mǝn Kewar dǝryasi boyida kɵrgǝn, Israil Hudasining astida turƣan mǝhluⱪlar idi; ularning kerublar ikǝnlikini bildim. \x + \xo 10:20 \xt Əz. 1:3\x*  
\v 21 Ularning ⱨǝrbirining tɵttin yüzi, ⱨǝrbirining tɵttin ⱪaniti, ⱪanatliri astida insan ⱪoli siyaⱪidiki ⱪolliri bar idi. \x + \xo 10:21 \xt Əz. 1:6, 8; 10:8, 14\x*  
\v 22 Ularning yüzlirining ⱪiyapiti bolsa, ular mǝn Kewar dǝryasi boyida kɵrgǝn yüzlǝr idi; ularning turⱪi wǝ yüzliri mǝn kɵrgǝngǝ ohxax idi; ularning ⱨǝrbiri ɵz uduliƣa ⱪarap mangatti.   
\b  
\b  
\m  
\c 11
\s1 Yetǝkqilǝrning jazalinixi  
\m
\v 1 Roⱨ meni kɵtürüp, Pǝrwǝrdigarning ɵyining xǝrⱪiy, yǝni xǝrⱪⱪǝ ⱪaraydiƣan dǝrwazisiƣa apardi; wǝ mana, dǝrwazining bosuƣisida yigirmǝ bǝx adǝm turatti; mǝn ularning otturisida awamning aⱪsaⱪili bolƣan, Azzurning oƣli Jaazaniya ⱨǝm Bǝnayaning oƣli Pilatiyani kɵrdüm.  
\v 2 Wǝ U manga: — I insan oƣli, ⱪǝbiⱨlikni oylap qiⱪⱪuqi, muxu xǝⱨǝrdǝ rǝzil mǝsliⱨǝt bǝrgüqi adǝmlǝr dǝl bulardur.  
\v 3 Ular: «Ɵylǝrni selix waⱪti yeⱪinlaxti ǝmǝsmu? Bu xǝⱨǝr bolsa ⱪazan, biz bolsaⱪ, iqidiki gɵx» — dǝydu. \f □ \fr 11:3 \ft \+bd «Ɵylǝrni selix waⱪti yeⱪinlaxti ǝmǝsmu? Bu xǝⱨǝr bolsa ⱪazan, biz bolsaⱪ, iqidiki gɵx»\+bd* — bexarǝt berilgǝn qaƣda Yerusalem xǝⱨiri muⱨasirigǝ qüxkǝn bolsa kerǝk. Bu adǝmlǝr «bizgǝ qataⱪ bolmaydu, biz yǝnǝ normal turmux ɵtküzǝlǝydiƣan bolduⱪ» degǝn ⱪaraxta bolƣan idi. Ularning kɵzⱪarixidin «xǝⱨǝr ⱪazan, biz gɵx» degini, bǝlkim «ot ⱪazandiki gɵxni kɵydürmǝydu, ǝⱨwalimiz intayin raⱨǝt-paraƣǝtliktur» degǝnliktur. Əzakiyal pǝyƣǝmbǝr bu ibarini baxⱪa tǝrǝptin qüxǝndürüp, ularni agaⱨlandurup bexarǝt ⱪilidu. «biz gɵx» degǝn sɵzning bǝlkim yǝnǝ bir iqki mǝnisi barki, «biz xǝⱨǝrdǝ ⱪalƣan, esil gɵxmiz (Huda bizni saⱪliƣan), biraⱪ Əzakiyal bilǝn billǝ sürgün bolƣanlar bolsa, pǝⱪǝt «üqǝy-ⱪarin»lardur» degǝn ⱨǝjwiy, kinayilik gǝp. 
\fp  (Ayǝtning birinqi ⱪismining baxⱪa bir hil tǝrjimisi: «ɵylǝrni selixning waⱪti yeⱪinlaxmidi; xǝⱨǝr bolsa...»).\f*  
\v 4 Xunga ularni ǝyiblǝp bexarǝt bǝrgin; — Bexarǝt bǝrgin, i insan oƣli! — dedi.   
\m
\v 5 Xuning bilǝn Pǝrwǝrdigarning Roⱨi wujudumƣa urulup qüxüp, manga sɵz ⱪilƣan: «Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu» — degin. «Silǝrning xundaⱪ degininglarni, i Israil jǝmǝti; kɵnglünglǝrgǝ pükkǝn oy-pikringlarni, Mǝn bilimǝn.  
\v 6 Silǝr muxu xǝⱨǝrdǝ adǝm ɵltürüxni kɵpǝytkǝnsilǝr; silǝr rǝstǝ-koqilarni ɵltürülgǝnlǝr bilǝn toldurƣansilǝr».   
\m
\v 7 Xunga Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — «Silǝr ɵltürgǝn kixilǝr bolsa, dǝl xu gɵxtur, xǝⱨǝr bolsa ⱪazandur; biraⱪ silǝrni bolsa uningdin tartiwalimǝn.  
\v 8 Silǝr ⱪiliqtin ⱪorⱪup kǝlgǝnsilǝr, wǝ Mǝn üstünglarƣa bir ⱪiliq qüxürimǝn» — dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar.  
\v 9 «Xuning bilǝn Mǝn silǝrni xǝⱨǝrdin tartiwelip, yat adǝmlǝrning ⱪoliƣa tapxurimǝn, silǝrning üstünglardin ⱨɵküm qiⱪirip jazalaymǝn.  
\v 10 Silǝr ⱪiliqlinip yiⱪilisilǝr; Israil qegralirida üstünglarƣa ⱨɵküm qiⱪirip jazalaymǝn; wǝ silǝr Mening Pǝrwǝrdigar ikǝnlikimni tonup yetisilǝr. \f □ \fr 11:10 \ft \+bd «...Israil qegralirida üstünglarƣa ⱨɵküm qiⱪirip jazalaymǝn»\+bd* — Babil imperatori Neboⱪadnǝsar Zǝdǝkiyani Israilning qegrasida (Libnaⱨ xǝⱨiridǝ) sot ⱪildi («2Pad.» 25:6-7, 18-21 ayǝtlǝrni kɵrüng).\f*  
\v 11 Bu xǝⱨǝr silǝr üqün «ⱪazan» bolmaydu, ⱨǝm silǝrmu uningki «gɵx»i bolmaysilǝr; Mǝn Israil qegralirida üstünglardin ⱨɵküm qiⱪirip jazalaymǝn.  
\v 12 Wǝ silǝr Mening Pǝrwǝrdigar ikǝnlikimni tonup yetisilǝr; silǝr Mening bǝlgilimilirimdǝ yürmigǝn, ⱨɵkümlirim boyiqǝ mangmiƣansilǝr, bǝlki ɵpqɵrǝnglardiki ǝllǝrning ⱨɵkümliri boyiqǝ mangƣansilǝr».   
\m
\v 13 Xundaⱪ boldiki, Mǝn bexarǝt beriwatⱪinimda, Bǝnayaning oƣli Pilatiya jan üzdi. Mǝn düm yiⱪildim: «Aⱨ, Rǝb Pǝrwǝrdigar! Sǝn Israilning ⱪaldisini pütünlǝy yoⱪatmaⱪqimusǝn?» — dǝp ⱪattiⱪ awazda nida ⱪildim.   
\b  
\m  
\s1 Hudaning sürgün bolƣan Israillarƣa yengi wǝdisi — yengi ⱪǝlb, yengi roⱨ  
\m
\v 14 Pǝrwǝrdigarning sɵzi manga kelip mundaⱪ deyildi: —   
\m
\v 15 I insan oƣli, Yerusalemda turuwatⱪanlarning: «Pǝrwǝrdigardin yiraⱪ ketinglar! Qünki muxu zemin bizgila miras ⱪilip tǝⱪdim ⱪilinƣan!» degǝn gepi, sening ⱪerindaxliring, yǝni sening ⱪerindaxliring bolƣan sürgünlǝrgǝ ⱨǝm Israilning pütkül jǝmǝtigǝ ⱪaritip eytilƣan. \f □ \fr 11:15 \ft \+bd «Yerusalemda turuwatⱪanlarning: «Pǝrwǝrdigardin yiraⱪ ketinglar! Qünki muxu zemin bizgila miras ⱪilip tǝⱪdim ⱪilinƣan!» degǝn...\+bd* — Yerusalemdikilǝrning: «sürgün ⱪilinƣanlar (yǝni Yǝⱨudadin heli burun Babilƣa sürgün ⱪilinƣan kixilǝr ⱨǝmdǝ 150 yil ilgiri sürgün ⱪilinƣan Israildiki on ⱪǝbilǝ) naⱨayiti gunaⱨkar adǝmlǝrdur, xunga Huda ularni sürgün ⱪildurdi, biz bolsaⱪ pak adǝmmiz, Huda muxu zeminni bizgǝ ⱪaldurdi» degǝn ⱪarixi bar idi. Bundaⱪ tǝkǝbburluⱪni Huda jazalaydu. 
\fp  «Sening ⱪerindaxliring, yǝni sening ⱪerindaxliring bolƣan sürgünlǝr» degǝn tekistning baxⱪa birhil wariyanti: «ⱪerindaxliring bolƣan uruⱪ-tuƣⱪanliring».\f*  
\v 16 Xunga ularƣa mundaⱪ degin: «Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: Gǝrqǝ Mǝn ularni yiraⱪ yǝrlǝrgǝ, ǝllǝr arisiƣa yɵtkiwǝtkǝn ⱨǝm mǝmlikǝtlǝr iqigǝ tarⱪitiwǝtkǝn bolsammu, ular barƣan yǝrlǝrdimu Mǝn Ɵzüm ularƣa kiqikkinǝ bir pak-muⱪǝddǝs baxpanaⱨ bolimǝn».\f □ \fr 11:16 \ft \+bd «pak-muⱪǝddǝs baxpanaⱨ»\+bd* — degǝn sɵz ibraniy tilida «muⱪǝddǝs jay» yaki «ibadǝthana» degǝn sɵz. Muⱪǝddǝs ibadǝthanining bir yǝrdǝ ⱪuruluxi Hudaning xu yǝrdǝ ⱪoƣdiƣuqi wǝ baxpanaⱨ bolƣanliⱪini bildüridu. Demǝk, ular (butpǝrǝs) ǝllǝr arisida bolsimu, Huda (ular Uni izdigǝn bolsa) ularƣa jismaniy ⱨǝm roⱨiy jǝⱨǝttǝ baxpanaⱨ bolup, ularni tinq saⱪlaydu wǝ ularƣa durus yollarda mengixⱪa yǝnǝ yardǝmqi bolidu. 
\fp  Baxⱪa birhil tǝrjimisi: «...Mǝn ularƣa ⱪisⱪa waⱪit bir pak-muⱪǝddǝs baxpanaⱨ boldum».\f*   
\m
\v 17 Xunga mundaⱪ degin: «Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: «Mǝn silǝrni ǝllǝrdin yiƣimǝn, tarⱪitiwetilgǝn mǝmlikǝtlǝrdin silǝrni jǝm ⱪilimǝn, andin Israil zeminini silǝrgǝ ⱪayturup tǝⱪdim ⱪilimǝn.  
\v 18 Xuning bilǝn ular u yǝrgǝ ⱪaytip kelidu, ular barliⱪ lǝnǝtlik nǝrsilǝrni ⱨǝm barliⱪ yirginqlik ixlirini u yǝrdin yoⱪ ⱪilidu.   
\m
\v 19 Mǝn ularƣa bir ⱪǝlbni berimǝn, iqinglarƣa yengi bir roⱨni salimǝn; Mǝn ularning tenidin taxtǝk ⱪǝlbni elip taxlaymǝn, ularƣa meⱨrlik bir ⱪǝlbni berimǝn. \f □ \fr 11:19 \ft \+bd «ularƣa meⱨrlik bir ⱪǝlbni berimǝn»\+bd* — ibraniy tilida sɵzmusɵz: «ularƣa gɵxlük bir ⱪǝlbni berimǝn» degǝnliktur.\f*  \x + \xo 11:19 \xt Yǝr. 32:39; Əz. 36:26\x*  
\v 20 Xuning bilǝn ular Mening bǝlgilimilirimdǝ yüridu, Mening ⱨɵkümlirimni qing tutup ularƣa ǝmǝl ⱪilidu. Ular Mening hǝlⱪim bolidu, Mǝn ularning Hudasi bolimǝn.\x + \xo 11:20 \xt Yǝr. 24:7; 30:22; 31:1; 32:38\x*   
\m
\v 21 Biraⱪ kɵngülliri lǝnǝtlik nǝrsilǝrgǝ wǝ yirginqlik ⱪilmixliriƣa beƣixlanƣanlar bolsa, Mǝn ularning yollirini ɵz bexiƣa qüxürimǝn», — dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar».\x + \xo 11:21 \xt Əz. 9:10\x*   
\b  
\m  
\s1 Hudaning xan-xǝripi Yerusalemdin qiⱪip ketidu  
\m
\v 22 Kerublar ⱪanatlirini yaydi, ularning qaⱪliri ɵz yenida turatti; Israilning Hudasining xan-xǝripi ular üstidǝ yuⱪiri turatti;  
\v 23 wǝ Pǝrwǝrdigarning xan-xǝripi xǝⱨǝrning otturisidin qiⱪip, xǝⱨǝrning xǝrⱪ tǝripidiki taƣ üstidǝ tohtidi. \f □ \fr 11:23 \ft \+bd «Pǝrwǝrdigarning xan-xǝripi ... xǝⱨǝrning xǝrⱪ tǝripidiki taƣ üstidǝ tohtidi»\+bd* — bu taƣ «Zǝytun teƣi»dur. Əzakiyal pǝyƣǝmbǝr Pǝrwǝrdigarning xan-xǝripini xu waⱪitta yǝnǝ kɵrmidi. Əzakiyalning ⱨǝmmǝ bexarǝtlirini omumlaxturup ⱪariƣanda, Hudaning xan-xǝripi xu qaƣda taƣda uzun turmay Israil zeminidinmu mutlǝⱪ kǝtti. Biraⱪ keyin (43-babta) u muxu xan-xǝrǝp yǝnǝ xǝrⱪ tǝripidin keliwatⱪanliⱪini kɵridu.\f*  
\v 24 Xuning bilǝn Roⱨ meni kɵtürüp, Hudaning Roⱨi bǝrgǝn bu kɵrünüxtǝ meni Kaldiyǝgǝ, yǝni sürgün bolƣanlarƣa apardi; xuan mǝn kɵrgǝn bu kɵrünüx mǝndin kǝtti. \f □ \fr 11:24 \ft \+bd «Roⱨ meni kɵtürüp, ... meni Kaldiyǝgǝ, yǝni sürgün bolƣanlarƣa apardi»\+bd* — «Kaldiyǝ» Babil imperiyǝsining bir ⱪismi.\f*   
\m
\v 25 Xuning bilǝn mǝn sürgün bolƣanlarƣa Pǝrwǝrdigar manga kɵrsǝtkǝn barliⱪ ixlarni sɵzlǝp bǝrdim.   
\b  
\b  
\m  
\c 12
\s1 Yerusalem aⱨalisining sürgün boluxining sürǝtlinixi  
\m
\v 1 Pǝrwǝrdigarning sɵzi manga kelip mundaⱪ deyildi: —  
\v 2 I insan oƣli, sǝn asiy bir jǝmǝt arisida turisǝn; ularning kɵrüxkǝ kɵzi bar ǝmma kɵrmǝydu, anglaxⱪa ⱪuliⱪi bar, ǝmma anglimaydu, qünki ular asiy bir jǝmǝttur. \x + \xo 12:2 \xt Yǝx. 6:9; Yǝr. 5:21; Əz. 2:3-8; 3:26, 27\x*  
\v 3 Wǝ sǝn, i insan oƣli, sürgün bolƣuqining yük-taⱪlirini tǝyyarlap ⱪoyƣin; wǝ kündüzdǝ ularning kɵz aldida sürgün bolƣuqidǝk ɵz jayingdin baxⱪa jayƣa barƣin. Gǝrqǝ ular asiy bir jǝmǝt bolsimu, eⱨtimalliⱪi yoⱪ ǝmǝski, ular qüxinip yetidu.  
\v 4 Kündüzdǝ ularning kɵz aldida sürgün boluxⱪa tǝyyarliƣan yük-taⱪlardǝk yük-taⱪliringni elip qiⱪ; andin kǝq kirǝy degǝndǝ ularning kɵz aldida sürgün bolidiƣan kixilǝrdǝk jayingdin qiⱪip kǝtkin; \f □ \fr 12:4 \ft \+bd «Kündüzdǝ ularning kɵz aldida sürgün boluxⱪa tǝyyarliƣan yük-taⱪlardǝk yük-taⱪliringni elip qiⱪ; andin kǝq kirǝy degǝndǝ ... jayingdin qiⱪip kǝtkin;...»\+bd* — 4-6-ayǝtlǝrdiki buyruⱪ bǝlkim 3-ayǝttiki buyruⱪni tǝpsiliyrǝk qüxǝndüridu.\f*  
\v 5 tamni kolap texip, yük-taⱪliringni elip qiⱪⱪin; \f □ \fr 12:5 \ft \+bd «Tamni kolap texip, ... qiⱪⱪin»\+bd* — «tam» bǝlkim ⱨoylining temi.\f*  
\v 6 ularning kɵz aldida buni mürünggǝ elip, gugumda kɵtürüp qiⱪip kǝtkin; yǝrni kɵrǝlmǝsliking üqün yüzüngni yapⱪin; qünki Mǝn seni Israil jǝmǝtigǝ bexarǝt ⱪildim.\f □ \fr 12:6 \ft \+bd «...yǝrni kɵrǝlmǝsliking üqün yüzüngni yapⱪin; qünki Mǝn seni Israil jǝmǝtigǝ bexarǝt ⱪildim»\+bd* — bu bexarǝt keyinki ayǝtlǝrdǝ (11-14) qüxǝndürülidu.\f*   
\m
\v 7 Wǝ mǝn buyrulƣan boyiqǝ xundaⱪ ⱪildim; kündüzdǝ mǝn sürgün bolƣuqi kixidǝk yük-taⱪlirimni elip qiⱪtim; wǝ kǝq kirgǝndǝ ⱪolum bilǝn tamni kolap texip, yül-taⱪilirimni qiⱪirip, gügümdǝ ularning kɵz aldida mürǝmgǝ elip kɵtürüp mangdim.   
\m
\v 8 Ətigǝndǝ Pǝrwǝrdigarning sɵzi manga kelip mundaⱪ deyilidi: —  
\v 9 «I insan oƣli, Israil jǝmǝti, yǝni asiy bir jǝmǝt, sǝndin: «Bu nemǝ ⱪilƣining» dǝp soriƣan ǝmǝsmu?  
\v 10 Ularƣa: «Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: Bu yüklǝngǝn wǝⱨiy Yerusalemdiki xaⱨzadǝ ⱨǝm xu yǝrdiki barliⱪ Israil jǝmǝtidikilǝr toƣruluⱪtur» — degin.\f □ \fr 12:10 \ft \+bd «Yerusalemdiki xaⱨzadǝ»\+bd* — Zǝdǝkiya padixaⱨtur. Biraⱪ Əzakiyal pǝyƣǝmbǝr bǝlkim uni ǝrzimǝs dǝp ⱪariƣaqⱪa, uni ⱨǝrgiz «padixaⱨ» demǝydu.\f*   
\m
\v 11 Ularƣa: «Mǝn silǝr üqün bexarǝt. Mǝn ⱪandaⱪ ⱪilƣan bolsam, ǝmdi ularƣimu xundaⱪ ixlar ⱪildurulidu; ular ǝsir bolup sürgün bolidu» — degin.  
\v 12 Ular arisidiki xaⱨzadǝ ɵz yük-taⱪlirini gugumdǝ mürisidǝ kɵtürüp qiⱪidu; ular tamni kolap texip tɵxüktin nǝrsilirini qiⱪiridu; u ɵz yüzini yepip zeminni kɵrǝlmǝydiƣan bolidu. \x + \xo 12:12 \xt 2Pad. 25:4\x*  
\v 13 Xuning bilǝn Ɵz torumni uning üstigǝ yayimǝn, u Mening ⱪiltiⱪimda tutulidu; Mǝn uni Kaldiylǝrning zemini bolƣan Babilƣa apirimǝn, biraⱪ u u yǝrni ɵz kɵzi bilǝn kɵrmǝydu; u xu yǝrdǝ ɵlidu. \f □ \fr 12:13 \ft \+bd «...u Mening ⱪiltiⱪimda tutulidu; Mǝn uni Kaldiylǝrning zemini bolƣan Babilƣa apirimǝn, biraⱪ u u yǝrni ɵz kɵzi bilǝn kɵrmǝydu; u xu yǝrdǝ ɵlidu»\+bd* — bu bexarǝt tez ǝmǝlgǝ axuruldi. Zǝdǝkiya padixaⱨ Babil imperiyǝsining Yerusalemni ⱪorxiwalƣan muⱨasirisi astida bɵsülgǝn sepildin ɵtüp ⱪaqmaⱪqi idi. Babil ǝskǝrliri uni tutuwelip Neboⱪadnǝsarning aldiƣa elip bardi, Neboⱪadnǝsar uning kɵzlirini oyuwǝtti. U Babilda ɵldi («Yǝr.» 52:11ni, «2Pad.» 25:1-7ni kɵrüng). Muxu tekistlǝrdǝ deyilgǝn «ixik» bǝlkim tosulƣan yaki buzulƣan boluxi mumkin, xunga ⱪeqix üqün «tamni kolax» kerǝk idi.\f*  \x + \xo 12:13 \xt Əz. 17:20\x*  
\v 14 Uningƣa yardǝmlǝxkǝn ɵpqɵrisidikilǝrning ⱨǝmmisini ⱨǝm barliⱪ ⱪoxunlirini Mǝn barliⱪ xamalƣa tarⱪitiwetimǝn; Mǝn ⱪiliqni ƣilaptin suƣurup ularni ⱪoƣlaymǝn. \x + \xo 12:14 \xt Əz. 5:10,12\x*  
\v 15 Mǝn ularni ǝllǝr arisiƣa tarⱪitiwǝtkinimdǝ, mǝmlikǝtlǝr iqigǝ taratⱪinimda ular Mening Pǝrwǝrdigar ikǝnlikimni tonup yetidu.   
\m
\v 16 Biraⱪ ularning iqidiki az bir ⱪismini, ⱪiliq, aqarqiliⱪ ⱨǝm waba kesilidin halas ⱪilimǝn; mǝⱪsitim xuki, ularƣa ɵzliri baridiƣan ǝllǝrdǝ ɵzlirigǝ yirginqlik ⱪilmixlirini etirap ⱪilduruxtin ibarǝt; xuning bilǝn ular Mening Pǝrwǝrdigar ikǝnlikimni tonup yetidu».\f □ \fr 12:16 \ft \+bd «xuning bilǝn ular Mening Pǝrwǝrdigar ikǝnlikimni tonup yetidu»\+bd* — muxu jümlidiki «ular» bǝlkim yat ǝllǝr; ular Israil jǝmǝtini basⱪan balayi’apǝtlǝrni Israillardin anglap, bu ixlarni Pǝrwǝrdigarning jazasi dǝp qüxinidu.\f*   
\b  
\m
\v 17 Pǝrwǝrdigarning sɵzi manga kelip mundaⱪ deyildi: —   
\m
\v 18 «Insan oƣli, ɵz neningni titrigǝn ⱨalda yegin, süyüngni dir-dir ⱪilip ǝnsirigǝn ⱨalda iqkin;  
\v 19 ⱨǝm xu zemindiki kixilǝrgǝ mundaⱪ dǝp eytⱪin: «Rǝb Pǝrwǝrdigar Yerusalemdikilǝr wǝ Israil zeminidǝ turuwatⱪanlar toƣruluⱪ mundaⱪ dǝydu: «Ular ɵz nenini ǝnsirǝx iqidǝ yǝydu, süyini dǝkkǝ-dükkidǝ iqidu; qünki zemindǝ turuwatⱪanlarning jǝbir-zulumi tüpǝylidin, u yǝr ⱨǝmmisi yǝksan ⱪilinidu. \x + \xo 12:19 \xt Əz. 4:16\x*  
\v 20 Aⱨalilik xǝⱨǝrlǝr harabǝ bolup, zemin wǝyranǝ bolidu; xuning bilǝn silǝr Mening Pǝrwǝrdigar ikǝnlikimni tonup yetisilǝr».   
\m
\v 21 Pǝrwǝrdigarning sɵzi manga kelip mundaⱪ deyildi: —   
\m
\v 22 «I insan oƣli, Israil zeminidǝ: «Künlǝr uzartilidu, ⱨǝrbir alamǝt kɵrünüx bikarƣa ketidu» degǝn maⱪalni eytⱪini nemisi? \f □ \fr 12:22 \ft \+bd «Künlǝr uzartilidu, ⱨǝrbir alamǝt kɵrünüx bikarƣa ketidu»\+bd* — bu maⱪal bǝlkim Israillarning kɵp pǝyƣǝmbǝrlǝrning agaⱨlanduruxliriƣa bolƣan gumanlirini yaki bǝlki hǝlⱪning pǝyƣǝmbǝrlǝrning agaⱨlanduruxliriƣa ⱪulaⱪ salmasliⱪⱪa bolƣan baⱨanisini ipadilǝydu.\f*  
\v 23 Əmdi ularƣa: — Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: «Mǝn bu maⱪalni yoⱪ ⱪilimǝn; Israilda bu maⱪal ikkinqi ixlitilmǝydu; sǝn ǝksiqǝ ularƣa: «Künlǝr yeⱪinlaxti, ⱨǝrbir alamǝt kɵrünüxning ǝmǝlgǝ axuruluximu yeⱪinlaxti» — degin.  
\v 24 Qünki Israil jǝmǝtidǝ yalƣan «alamǝt kɵrünüx» yaki adǝmni uqurudiƣan palqiliⱪlar ⱪayta bolmaydu.  
\v 25 Qünki Mǝn Pǝrwǝrdigardurmǝn; Mǝn sɵz ⱪilimǝn, ⱨǝm ⱪilƣan sɵzüm qoⱪum ǝmǝlgǝ axurulidu, yǝnǝ keqiktürülmǝydu. Qünki silǝrning künliringlarda, i asiy jǝmǝt, Mǝn sɵz ⱪilimǝn ⱨǝm uni ǝmǝlgǝ axurimǝn» — dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar».   
\m
\v 26 Pǝrwǝrdigarning sɵzi manga kelip mundaⱪ deyildi: —   
\m
\v 27 «I insan oƣli, mana, Israil jǝmǝtidikilǝr sening toƣruluⱪ: «U kɵrgǝn alamǝt kɵrünüxlǝr uzun künlǝrdin keyinki waⱪitlarni kɵrsitidu, u bizgǝ yiraⱪ kǝlgüsi toƣruluⱪ bexarǝt beridu» — dǝydu.  
\v 28 Xunga ularƣa: — Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: «Mening sɵzlirimdin ⱨeqⱪaysisi yǝnǝ keqiktürülmǝydu, bǝlki ⱪilƣan sɵzüm ǝmǝlgǝ axurulidu, dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar» — degin».   
\b  
\b  
\m  
\c 13
\s1 Sahta pǝyƣǝmbǝrlǝrgǝ bolƣan agaⱨ  
\m
\v 1 Pǝrwǝrdigarning sɵzi manga kelip mundaⱪ deyildi: —   
\m
\v 2 «I insan oƣli, sǝn Israilning bexarǝt bǝrgüqi pǝyƣǝmbǝrliri, yǝni ɵz tǝsǝwwuri bilǝn bexarǝt bǝrgüqilǝrni ǝyiblǝp bexarǝt berip: «Pǝrwǝrdigarning sɵzini anglanglar!» — degin.   
\m
\v 3 Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — Ɵz roⱨiƣa ǝgixip mangidiƣan, ⱨeq wǝⱨiyni kɵrmigǝn ⱨamaⱪǝt pǝyƣǝmbǝrlǝrning ⱨaliƣa way!  
\v 4 I Israil, sening pǝyƣǝmbǝrliring huddi harabilǝr arisida yürüwatⱪan tülkilǝrdǝk boldi.  
\v 5 Silǝr bɵsülgǝn jaylarƣa qiⱪmiƣansilǝr, uning Pǝrwǝrdigarning künidǝ bolidiƣan jǝngdǝ puhta turuxi üqün Israil jǝmǝtining buzulƣan temini ⱨeq yasimidinglar.\f □ \fr 13:5 \ft \+bd «Silǝr bɵsülgǝn jaylarƣa qiⱪmiƣansilǝr, uning Pǝrwǝrdigarning künidǝ .. Israil jǝmǝtining buzulƣan temini ⱨeq yasimidinglar»\+bd* — bu gǝpmu sahta pǝyƣǝmbǝrlǝrgǝ eytilƣan: 4-ayǝt boyiqǝ ular «harabilǝr arisida yürgǝn tülkilǝrdǝk» bolidu — bǝlkim Israil jǝmiyitining buzulƣan ǝⱨwaliƣa zadila ⱪarimay, pǝⱪǝt ɵzliri üqün kiqikkinǝ bir «uwa tɵxükini» kolax bilǝn xuƣulliniwatidu.\f*   
\m
\v 6 «Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu» degüqilǝr bolsa pǝⱪǝt sahta bir kɵrünüxni wǝ yalƣan palni kɵrgǝnlǝrdin ibarǝttur; Pǝrwǝrdigar ularni ǝwǝtmigǝn; biraⱪ ular ɵz sɵzining ǝmǝlgǝ axuruluxini ümid ⱪilidu.  
\v 7 Silǝr «Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu» degininglarda, Mǝn ⱨeq sɵz ⱪilmiƣan tursam, silǝr sahta bir «alamǝt kɵrünüx»ni kɵrgǝn, yalƣan palni eytⱪan ǝmǝsmu?  
\v 8 Xunga Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: «Silǝr oydurma sɵzligininglar, yalƣan «alamǝt kɵrünüx»lǝrni kɵrgininglar tüpǝylidin, ǝmdi mana, Mǝn silǝrgǝ ⱪarximǝn, — dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar,  
\v 9 — Mening ⱪolum sahta «alamǝt kɵrünüx»ni kɵrgǝn wǝ yalƣan palni eytⱪan pǝyƣǝmbǝrlǝr bilǝn ⱪarxilixidu; ular ɵz hǝlⱪimning kengixidǝ olturmaydu, ular Israil jǝmǝtining nǝsǝbnamisidǝ hatirilǝnmǝydu; ular Israilning zeminiƣa ⱨeq kirgüzülmǝydu; xuning bilǝn silǝr Mening Rǝb Pǝrwǝrdigar ikǝnlikimni tonup yetisilǝr.   
\m
\v 10 Bǝrⱨǝⱪ, ular tinq-amanliⱪ bolmiƣandimu «tinq-amanliⱪ!» dǝp jar selip, hǝlⱪimni eziⱪturƣanliⱪi üqün, birsi nepiz ara tamni ⱪopursa, ular kelip pǝⱪǝt uni ⱨak suwaⱪ bilǝn aⱪartip ⱪoyƣanliⱪi üqün —  
\v 11 Tamni ⱨak suwaⱪ bilǝn aⱪartiwatⱪanlarƣa: «Bu tam yiⱪilidu!» degin! Kǝlkündǝk bir yamƣur yaƣidu! I yoƣan mɵldürlǝr, silǝr qüxisilǝr! Dǝⱨxǝtlik bir xamal qiⱪidu; \f □ \fr 13:11 \ft \+bd «Tamni ⱨak suwaⱪ bilǝn aⱪartiwatⱪanlarƣa: «Bu tam yiⱪilidu!» degin!»\+bd* — Əzakiyal sahta pǝyƣǝmbǝrlǝrni mǝs’uliyǝtsiz tamqilarƣa ohxitidu. Nepiz bir tamni puhta suwap küqǝytixning ornida, ular pǝⱪǝt qirayliⱪ kɵrünüx üqün uni ⱨak bilǝn aⱪartidu.\f*  
\v 12 wǝ mana, tam ɵrülüp qüxkǝndǝ, hǝⱪ silǝrdin: «Silǝr bu tamni suwiƣan ⱨak suwaⱪ ⱪeni!» dǝp sorimamdu?   
\m
\v 13 Xunga Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: «Ɵz ⱪǝⱨrim bilǝn dǝⱨxǝtlik bir xamal partlitip qiⱪirimǝn; Mening aqqiⱪimdin kǝlkündǝk bir yamƣur wǝ ⱨǝmmini ⱨalak ⱪilidiƣan ⱪǝⱨrlik mɵldürlǝr yaƣidu.  
\v 14 Xuning bilǝn Mǝn silǝr ⱨak suwaⱪ bilǝn aⱪartⱪan tamni ƣulitip, uning ulini axkarǝ ⱪilip, uni yǝr bilǝn yǝksan ⱪilimǝn; u ƣulap qüxkǝndǝ, silǝr uning arisida ⱨalak bolisilǝr; wǝ Mening Pǝrwǝrdigar ikǝnlikimni tonup yetisilǝr.  
\v 15-16 Xundaⱪ ⱪilip Mǝn ⱪǝⱨrimni tam ⱨǝm uni ⱨak suwaⱪ bilǝn aⱪartⱪanlarning üstigǝ qüxürüp piƣandin qiⱪimǝn; wǝ: «Tam yoⱪ boldi, xundaⱪla uni ⱨak suwaⱪ bilǝn aⱪartⱪanlar, yǝni Yerusalem toƣruluⱪ bexarǝt bǝrgüqi, ⱨeq tinq-amanliⱪ bolmiƣandimu u toƣruluⱪ tinq-amanliⱪni kɵrsǝtkǝn «alamǝt kɵrünüx»ni kɵrgǝn Israilning pǝyƣǝmbǝrlirimu yoⱪ boldi» — dǝymǝn».\f □ \fr 13:15-16 \ft \+bd «Mǝn ⱪǝⱨrimni tam ⱨǝm uni ⱨak suwaⱪ bilǝn aⱪartⱪanlarning üstigǝ qüxürüp piƣandin qiⱪimǝn; wǝ ... dǝymǝn»\+bd* — mǝzkur bexarǝttiki ǝng ahirⱪi ayǝt boyiqǝ bu «nepiz tam» Yerusalemni kɵrsitidu, ǝmdi sahta pǝyƣǝmbǝrlǝr uning buzuⱪ yǝrlirini puhta ⱪilmay, pǝⱪǝt ⱨǝmmisi qirayliⱪ kɵrünsün dǝp uni «sahta bexarǝtlǝr» bilǝn aⱪartidu.\f*   
\b  
\m  
\s1 «Ayal pǝyƣǝmbǝrlǝr» toƣruluⱪ bexarǝt  
\m
\v 17 «Əmdi sǝn, i insan oƣli, ɵz tǝsǝwwuri boyiqǝ bexarǝt bǝrgüqi ɵz hǝlⱪingning ⱪizliriƣa yüzüngni ⱪaritip, ularni ǝyiblǝp bexarǝt berip mundaⱪ degin: —   
\m
\v 18 Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: «Ɵz beƣixlirining ⱨǝrbirigǝ \add seⱨirlik\add* bilǝzüklǝrni ⱪadap, janlarni tuzaⱪⱪa elix üqün ⱨǝrⱪandaⱪ egiz-pakar adǝmlǝrning bexiƣa pǝrǝnqini yasiƣanlarƣa way! Əmdi silǝr ɵz hǝlⱪimning janlirini tuzaⱪⱪa qüxürüp, janliringlarni saⱪ ⱪaldurimiz dǝwatamsilǝr? \f □ \fr 13:18 \ft \+bd «Ɵz beƣixlirining ⱨǝrbirigǝ seⱨirlik bilǝzüklǝrni ⱪadap, ... ⱨǝrⱪandaⱪ egiz-pakar adǝmlǝrning bexiƣa pǝrǝnqini yasiƣanlarƣa way!»\+bd* — ayallar bu «bilǝzük» wǝ «pǝrǝnjǝ»lǝrni ⱪandaⱪ ixlǝtkǝnliki anqǝ eniⱪ bolmisimu, lekin xübⱨisizki, ular arⱪiliⱪ seⱨirlik, jadugǝrlik yolida ⱨǝrⱪandaⱪ adǝmlǝrni dǝmidi ⱪilip ɵz indikigǝ kǝltürmǝkqi bolƣan; 19-ayǝt tehimu kɵp tǝpsilatlarni bizgǝ tǝminlǝydu.\f*  
\v 19 Nǝqqǝ tutam arpa, nǝqqǝ qixlǝm nanni dǝp silǝr Manga kupurluⱪ ⱪilip, yalƣan sɵzgǝ ⱪulaⱪ salidiƣan Mening hǝlⱪimgǝ yalƣanqiliⱪinglar arⱪiliⱪ ɵlmǝskǝ tegixliklirini ɵltürüp, tirik ⱪalmasliⱪⱪa tegixliklirini ⱨayat ⱪaldurmaⱪqimusilǝr?\x + \xo 13:19 \xt Mik. 3:5\x*   
\m
\v 20 Xunga Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: «Mana, Mǝn silǝrning ⱪuxlarni tuzaⱪⱪa qüxürgǝndǝk kixilǝrni tuzaⱪⱪa qüxürgüqi seⱨirlik «tengiⱪ»liringlarƣa ⱪarximǝn, Mǝn ularni bilikinglardin yirtip taxlaymǝn; xuning bilǝn silǝr ⱪuxlarni tuzaⱪⱪa qüxürgǝndǝk tutⱪan kixilǝrni ǝrkinlikkǝ uquriwetimǝn.   
\m
\v 21 Mǝn silǝrning pǝrǝnjiliringlarnimu yirtip taxliwetip, hǝlⱪimni ⱪolunglardin ⱪutⱪuzimǝn; ular yǝnǝ ⱪolunglarda olja bolup turmaydu; xuning bilǝn silǝr Mening Pǝrwǝrdigar ikǝnlikimni tonup yetisilǝr.   
\m
\v 22 Silǝr yalƣanqiliⱪ bilǝn, Ɵzüm azar bǝrmigǝn ⱨǝⱪⱪaniy adǝmlǝrning kɵngligǝ azar bǝrgǝnlikinglar üqün, xundaⱪla rǝzil adǝmlǝrning ⱨayatini saⱪlap ⱪutⱪuzuxⱪa ularni rǝzil yolidin yandurmay, ǝksiqǝ ularning ⱪolini küqǝytkininglar üqün,  
\v 23 silǝr ⱪuruⱪ «alamǝt kɵzünüx»lǝrni ikkinqi bolup kɵrmǝysilǝr, yaki yalƣan palqiliⱪ ⱪilmaysilǝr; Mǝn Ɵz hǝlⱪimni ⱪolunglardin ⱪutⱪuzimǝn; xuning bilǝn silǝr Mening Pǝrwǝrdigar ikǝnlikimni tonup yetisilǝr».   
\b  
\b  
\m  
\c 14
\s1 Butpǝrǝslik ⱪilidiƣanlarƣa way!  
\m
\v 1 Israil aⱪsaⱪallirining bǝziliri Mening yenimƣa kelip aldimda olturuxti. \x + \xo 14:1 \xt Əz. 20:1\x*  
\v 2 Wǝ Pǝrwǝrdigarning sɵzi manga kelip mundaⱪ deyildi: —   
\m
\v 3 «I insan oƣli, muxu adǝmlǝr ɵz butlirini kɵngligǝ tiklǝp, adǝmlǝrni putlaxturidiƣan ɵz ⱪǝbiⱨlikini kɵz aldiƣa ⱪoyƣanidi. Əmdi ularning Meni izdǝp Mǝndin yol sorixini ⱪobul ⱪilamdimǝn?  
\v 4 Əmdi ularƣa sɵz ⱪilip mundaⱪ degin: — Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: «Israil jǝmǝtidiki kɵnglidǝ ɵz butlirini tiklǝp, adǝmlǝrni putlaxturidiƣan ɵz ⱪǝbiⱨlikini kɵz aldiƣa ⱪoyup, andin pǝyƣǝmbǝr aldiƣa kelidiƣan ⱨǝrbir adǝmni bolsa, Mǝnki Pǝrwǝrdigar uningƣa butlirining kɵplüki boyiqǝ jawab ⱪayturimǝn.  
\v 5 Xundaⱪ ⱪilip Mǝn Israil jǝmǝtining kɵnglini Ɵzümgǝ igildurimǝn; qünki ular barliⱪ butliri bilǝn Manga yat bolup kǝtti».   
\m
\v 6 — Xunga Israil jǝmǝtigǝ mundaⱪ degin: — Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: «Towa ⱪilinglar! Butliringlardin yenip \add yenimƣa\add* ⱪaytip kelinglar! Barliⱪ yirginqlik ⱪilmixinglardin yüzünglarni ɵrünglar!  
\v 7 Qünki Israil jǝmǝtidiki ɵzlirini Mǝndin ayrip, ɵz butlirini kɵnglidǝ tiklǝp, adǝmlǝrni putlaxturidiƣan ɵz ⱪǝbiⱨlikini kɵz aldiƣa ⱪoyup, andin Mǝndin sorax üqün pǝyƣǝmbǝrning aldiƣa kelidiƣan ⱨǝrⱪaysi adǝm yaki xuningƣa ohxax Israilda turuwatⱪan ⱨǝrⱪaysi musapirlar bolsa, Mǝnki Pǝrwǝrdigar Ɵzüm ularƣa jawab ⱪayturimǝn;  
\v 8 Mǝn muxu kixini bir agaⱨ bexariti ⱪilip uni sɵz-qɵqǝkkǝ ⱪalduruxⱪa yüzümni uningƣa ⱪarxi ⱪilimǝn; Mǝn hǝlⱪimning arisidin uni üzüp taxlaymǝn; xuning bilǝn silǝr Mening Pǝrwǝrdigar ikǝnlikimni tonup yetisilǝr. \x + \xo 14:8 \xt Ⱪan. 28:37; Əz. 5:15\x*  
\v 9 Biraⱪ pǝyƣǝmbǝr ɵzi eziⱪturulup, bir bexarǝtlik sɵz ⱪilƣan bolsa, u qaƣda Ɵzüm Pǝrwǝrdigar xu pǝyƣǝmbǝrni ezitⱪuƣa uqratⱪanmǝn; Mǝn uningƣa ⱪarxi ⱪolumni uzartip, uni hǝlⱪim arisidin ⱨalak ⱪilimǝn. \f □ \fr 14:9 \ft \+bd «Biraⱪ pǝyƣǝmbǝr ɵzi eziⱪturulup, bir bexarǝtlik sɵz ⱪilƣan bolsa, u qaƣda Ɵzüm Pǝrwǝrdigar xu pǝyƣǝmbǝrni ezitⱪuƣa uqratⱪanmǝn;...»\+bd* — muxu degini, Pǝrwǝrdigar adǝmlǝrni eziⱪturuxni halaydu degǝnlik ǝmǝs, ǝlwǝttǝ. Biraⱪ Ɵz adimi bolƣan pǝyƣǝmbǝr adǝmgǝ huxamǝt ⱪilmaⱪqi bolsa yaki ɵz mǝnpǝǝtini kɵzlǝp yüridiƣan bolsa, ǝmdi xu qaƣda Huda uni azduruxi, ezitⱪuƣa uqritixi yaki yaman roⱨlarning ⱪoliƣa tapxuruxi mumkin. Xu qaƣda uning eytⱪan sɵzining ⱨǝmmisi ⱪuruⱪ bolidu, ǝmma u ɵzi uningƣa ixinidu.\f*  \x + \xo 14:9 \xt Əz. 13:1, 2, 9\x*  
\v 10 Ular ⱪǝbiⱨlikining jazasini tartidu; pǝyƣǝmbǝrgǝ berilidiƣan jaza bilǝn soriƣuqiƣa berilidiƣan jaza ohxax bolidu.  
\v 11 Xuning bilǝn Israil jǝmǝti yǝnǝ Mǝndin qǝtnǝp kǝtmǝydu, yaki yǝnǝ asiyliⱪliri bilǝn ɵzlirini bulƣimaydu; ular Mening hǝlⱪim, wǝ Mǝn ularning Hudasi bolimǝn» — dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar».   
\b  
\m  
\s1 Keliwatⱪan jazani ⱨǝtta ⱨǝⱪⱪaniy kixilǝrmu Israildin yandurmaydu  
\m
\v 12 Wǝ Pǝrwǝrdigarning sɵzi manga kelip mundaⱪ deyildi: —   
\m
\v 13 «I insan oƣli, mǝlum bir zemin Manga asiyliⱪ ⱪilip gunaⱨ ⱪilƣanda, Mǝn xuning bilǝn ⱪolumni uningƣa ⱪarxi uzartip, ularning yɵlǝnqüki bolƣan nenini ⱪurutuwetip, uning üstigǝ aqarqiliⱪni ǝwǝtimǝn ⱨǝm insan wǝ ⱨaywanlarni uningdin üzimǝn; \f □ \fr 14:13 \ft \+bd «yɵlǝnqüki bolƣan neni»\+bd* — ibraniy tilida «nan bolƣan ⱨasisi» deyilidu; 4:16-ayǝttiki izaⱨatni kɵrüng.\f*  \x + \xo 14:13 \xt Law. 26:26; Əz. 4:16; 5:16\x*  
\v 14 ǝmdi u qaƣda Nuⱨ, Daniyal wǝ Ayuptin ibarǝt üq ⱨǝzrǝt uningda turuwatⱪan bolsimu, ular ɵz ⱨǝⱪⱪaniyliⱪi tüpǝylidin pǝⱪǝt ɵz janlirinila saⱪliyalƣan bolatti — dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar.\f □ \fr 14:14 \ft \+bd «u qaƣda Nuⱨ, Daniyal wǝ Ayuptin ibarǝt üq ⱨǝzrǝt uningda turuwatⱪan bolsimu,...»\+bd* — Daniyal pǝyƣǝmbǝr on üq yil ilgiri Babilƣa sürgün bolup, andin Neboⱪadnǝsar üqün bax wǝzir ⱪilinƣan.\f*   
\m
\v 15 Əgǝr Mǝn zemindin yirtⱪuq ⱨaywanlarni ɵtküzsǝm, ular uni baliliridin juda ⱪilsa, ⱨaywanlar tüpǝylidin uningdin ɵtküqi ⱨeqbir adǝm bolmay, u wǝyranǝ bolsa,  
\v 16 ǝmdi Mǝn ɵz ⱨayatim bilǝn ⱪǝsǝm ⱪilimǝnki, — dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar — muxu üq ⱨǝzrǝt uningda turuwatⱪan bolsimu, ular nǝ ɵz oƣulliri nǝ ⱪizlirini ⱪutⱪuzalmaytti; ular pǝⱪǝt ɵz janlirini ⱪutⱪuzalaytti, zeminning ɵzi wǝyranǝ peti ⱪalatti.   
\m
\v 17 Yaki bolmisa Mǝn xu zeminƣa ⱪiliqni qüxürup, uningdin insan ⱨǝm ⱨaywanni üzüwǝtkǝn bolsam,  
\v 18 ǝmdi ⱨayatim bilǝn ⱪǝsǝm ⱪilimǝnki, — dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar — muxu üq ⱨǝzrǝt uningda turuwatⱪan bolsimu, ular nǝ ɵz oƣulliri nǝ ⱪizlirini saⱪlap ⱪutⱪuzalmaytti; ular pǝⱪǝt ɵz janlirini ⱪutⱪuzalaytti.   
\m
\v 19 Yaki bolmisa Mǝn xu zeminƣa waba kesilini qüxürup, Ɵz ⱪǝⱨrimni ⱪan tɵktürulüxi bilǝn üstigǝ tɵksǝm, uningdin insan ⱨǝm ⱨaywanni üzüwǝtkǝn bolsam,  
\v 20 ǝmdi ⱨayatim bilǝn ⱪǝsǝm ⱪilimǝnki, — dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar — Nuⱨ, Daniyal wǝ Ayuptin ibarǝt üq ⱨǝzrǝt uningda turuwatⱪan bolsimu, ular nǝ ɵz oƣlini nǝ ⱪizini ⱪutⱪuzalmaytti; ular pǝⱪǝt ⱨǝⱪⱪaniyliⱪi bilǝn ɵz janlirini ⱪutⱪuzalaytti.   
\m
\v 21 Əmdi Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — Əmdi xundaⱪ bolƣandin keyin, insan ⱨǝm ⱨaywanni üzüwetix üqün Yerusalemƣa tɵt jazayimni, yǝni ⱪiliq, aqarqiliⱪ, yirtⱪuq ⱨaywan wǝ waba kesilini qüxürsǝm ⱪandaⱪ bolar?   
\m
\v 22 Biraⱪ mana, uningda ⱪelip ⱪalƣanlar bolidu, yǝni oƣul-ⱪizlar uningdin qiⱪirilip ⱪutⱪuzulidu; mana, ular silǝrning yeninglarƣa qiⱪip, silǝr ularning yolliri ⱨǝm ⱪilmixlirini kɵrüp yetisilǝr; xuning bilǝn silǝr Mǝn Yerusalemƣa qüxürgǝn külpǝt, yǝni uningƣa qüxürülgǝn barliⱪ ixlar toƣruluⱪ tǝsǝlli alisilǝr;  
\v 23 ǝmdi silǝr ularning yolliri ⱨǝm ⱪilmixlirini kɵrgininglarda, ular silǝrgǝ tǝsǝlli epkelidu; silǝr Mening uningda barliⱪ ⱪilƣan ixlirimni bikardin-bikar ⱪilmiƣanliⱪimni tonup yetisilǝr, — dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar».\f □ \fr 14:23 \ft \+bd «ǝmdi silǝr ularning yolliri ⱨǝm ⱪilmixlirini kɵrgininglarda, ular silǝrgǝ tǝsǝlli epkelidu...»\+bd* — ǝslidǝ sürgün bolƣanlar Yerusalemƣa qüxkǝn balayi’apǝtni anglap bǝlkim intayin azablinixi mumkin idi. Biraⱪ ⱪaqⱪanlar kǝlgǝndǝ, ularning ⱪiyapitini wǝ ⱪilmixlirini kɵrüp, ular bu ixning ⱨǝⱪiⱪǝtǝn Hudaning adil jazasi ikǝnlikini qüxinip yetip, «bu jaza ⱨǝmmisi durus» dǝp kɵngli jayiƣa qüxüxi kerǝk.\f*   
\b  
\b  
\m  
\c 15
\s1 Üzüm teli toƣruluⱪ tǝmsil  
\m
\v 1 Wǝ Pǝrwǝrdigarning sɵzi manga kelip mundaⱪ deyildi: —   
\m
\v 2 «I insan oƣli, üzüm teli yaƣiqining baxⱪa dǝrǝh yaƣaqliridin nemǝ artuⱪqiliⱪi bar, uning xehining ormandiki dǝrǝhlǝr arisida nemǝ alaⱨidiliki bar?  
\v 3 Uningdin birǝr jabduⱪni yasaxⱪa materiyal alƣanning paydisi barmu? Uningdin qinilǝrni asⱪudǝk ⱪozuⱪni yasiƣili bolamdu?  
\v 4 Mana, u otⱪa yeⱪilƣu bolƣanda, ot uning ikki uqini kɵydürgǝndǝ, otturisimu yerim kɵygǝndǝ, ǝmdi uni birǝr ixⱪa ixlǝtkili bolamdu?  
\v 5 Mana, u saⱪ bolƣanda, ⱨeqⱪandaⱪ ixⱪa ixlǝtkili bolmiƣan yǝrdǝ, ǝmdi ot uni kɵydürüp yǝp kǝtkǝndǝ, uni birǝr ixⱪa ixlǝtkili bolamdu?   
\m
\v 6 Xunga Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: «Mǝn ormandiki dǝrǝhlǝr arisidiki üzüm telining yaƣiqini otⱪa tapxurƣinimdǝk, Yerusalemda turuwatⱪanlarni otⱪa tapxurimǝn.  
\v 7 Yüzümni ularƣa ⱪarxi ⱪilip ⱪaritimǝn; ular bir ottin qiⱪsa, baxⱪa bir ot ularni yǝwetidu. Ɵz yüzümni ularƣa ⱪarxi bolup ⱪaratⱪanda, silǝr Mening Pǝrwǝrdigar ikǝnlikimni tonup yetisilǝr.  
\v 8 Ularning ⱪilƣan wapasizliⱪliri tüpǝylidin mǝn zeminni wǝyranǝ ⱪilimǝn» — dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar».\f □ \fr 15:8 \ft \+bd «... Ularning ⱪilƣan wapasizliⱪliri tüpǝylidin Mǝn zeminni wǝyranǝ ⱪilimǝn»\+bd* — bu babtiki «üzüm teli» degǝn tǝmsil üstidǝ «Ⱪoxumqǝ sɵz»imizdǝ tohtilimiz.\f*   
\b  
\b  
\m  
\c 16
\s1 Wapasiz Yerusalem  
\m
\v 1 Wǝ Pǝrwǝrdigarning sɵzi manga kelip mundaⱪ deyildi: —   
\m
\v 2 I insan oƣli, ɵzining yirginqlik ⱪilmixlirini Yerusalemning yüzigǝ selip mundaⱪ degin: —   
\m
\v 3 Rǝb Pǝrwǝrdigar Yerusalemƣa mundaⱪ dǝydu: «Sening ǝsliy zating wǝ tuƣuluxung Ⱪanaaniylarning zeminida bolƣan; sening atang Amoriy, apang Hittiy ⱪiz idi. \f □ \fr 16:3 \ft \+bd «...sening atang Amoriy, apang Ⱨittiy ⱪiz idi»\+bd* — Israilning ǝjdadi Ibraⱨim wǝ ayali Saraⱨ, ǝlwǝttǝ. Muxu ayǝt wǝ keyinki 1-14-ayǝtlǝrning bǝlkim üq muⱨim mǝzmuni bar: (1) Ibraⱨim ɵzi ǝsli Ⱪanaandikilǝrdǝk butpǝrǝs adǝm idi («Yǝ.» 24:2) — Huda uni zor meⱨir-xǝpⱪitidin Ɵzining adimi boluxi üqün talliwalƣan; (2) Pǝrwǝrdigarning buyruⱪliriƣa hilap ⱨalda, Israil Ⱪanaan zeminiƣa kirgǝndǝ ularning kɵp oƣul-ⱪizliri yǝrlik (butpǝrǝs Ⱪanaaniy, Amoriy, Ⱨittiy) ⱪiz-yigitlǝr bilǝn toy ⱪilƣan; (3) Israil Ⱪanaan zeminiƣa kirgǝndǝ Ⱪanaandikilǝrning butpǝrǝs yaman adǝtlirini ⱪobul ⱪilip ularƣa inatayin ohxax bolup kǝtkǝnidi.\f*  
\v 4 Sening tuƣuluxuƣa kǝlsǝk, sǝn tuƣulƣan kününgdǝ kindiking kesilmigǝn, sǝn suda yuyulup pakiz ⱪilinmiƣan; ⱨeqkim sanga tuz sürkmigǝn yaki seni zakilimiƣan.   
\m
\v 5 Ⱨeqkimning kɵzi muxu ixlar üqün sanga rǝⱨim ⱪilmiƣan yaki iqini sanga aƣritmiƣan; ǝksiqǝ sǝn dalaƣa taxliwetilgǝnsǝn, qünki tuƣulƣan kününgdǝ kǝmsitilgǝnsǝn.   
\m
\v 6 Xu qaƣda Mǝn yeningdin ɵtüp ketiwetip, seni ɵz ⱪeningda eƣinap yatⱪiningni kɵrgǝn; wǝ Mǝn ɵz ⱪeningda yatⱪan ⱨalitingdǝ sanga: «Yaxiƣin!» — dedim. Bǝrⱨǝⱪ, sǝn ɵz ⱪeningda yatⱪan ⱨalitingdǝ Mǝn sanga: «Yaxiƣin!» — dedim.   
\m
\v 7 Mǝn seni daladiki ot-qɵplǝrdǝk aynittim; sǝn ɵsüp heli boy tartip qirayliⱪ bezilip wayiƣa yǝtting; kɵksiliring xǝkillǝndi, qaqliring üzün ɵsti; biraⱪ sǝn tehi tuƣma-yalingaq iding. \f □ \fr 16:7 \ft \+bd «sǝn ɵsüp heli boy tartip qirayliⱪ bezilip wayiƣa yǝtting»\+bd* — ahirⱪi jümligǝ ⱪariƣanda, «qirayliⱪ bezilip wayiƣa yǝtting» degǝn sɵz kɵksliri wǝ qaqliri toluⱪ ɵskǝnlikini kɵrsitixi mumkin.\f*  
\v 8 Mǝn yǝnǝ yeningdin ɵtüwetip sanga ⱪaridim; mana, ixⱪ-muⱨǝbbǝt mǝzgiling yetip kǝldi; Mǝn tonumning pexini üstünggǝ yeyip ⱪoyup, yalingaqliⱪingni ǝttim; Mǝn sanga ⱪǝsǝm iqip, sǝn bilǝn bir ǝⱨdǝ tüzdum, dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar, wǝ sǝn Meningki boldung. \f □ \fr 16:8 \ft \+bd «Mǝn tonumning pexini üstünggǝ yeyip ⱪoyup, yalingaqliⱪingni ǝttim»\+bd* — ⱪǝdimki zamanlarda ǝrkǝk kixi ⱪizning üstigǝ kiyim-keqikini yepixi xu ⱪizni ɵz ǝmrigǝ almaⱪqi bolƣanliⱪini bildürǝtti. «Rut» 3:9-ayǝt, «Kan.» 22:30-ayǝtni kɵrüng.\f*  \x + \xo 16:8 \xt Yar. 22:16; 24:7\x*  
\v 9 Mǝn seni su bilǝn yuyup, ⱪeningni teningdin yuyuwetip, sanga puraⱪliⱪ mayni sürttüm.  
\v 10 Mǝn sanga kǝxtilik kɵnglǝkni kiygüzüp, ayiƣingƣa dǝlfin terisidin tikkǝn kǝxlǝrni saptim; seni nepis kanap bilǝn orap, yipǝk bilǝn yepip ⱪoydum.  
\v 11 Seni zibu-zinnǝtlǝr bilǝn pǝrdazlidim, ⱪolliringƣa bilǝzüklǝrni, boynungƣa marjanni taⱪap ⱪoydum;  
\v 12 burnungƣa ⱨalⱪini, ⱪulaⱪliringƣa zirilǝrni, bexingƣa güzǝl tajni kiygüzdum.  
\v 13 Xundaⱪ ⱪilip sǝn altun-kümüx bilǝn pǝrdazlanding; kiyim-keqǝkliring nepis kapap, yipǝk wǝ kǝxtilik rǝhttin idi. Yegining aⱪ un, bal ⱨǝm zǝytun meyi idi; sǝn intayin güzǝl bolup, hanix mǝrtiwisigǝ kɵtürüldung.  
\v 14 Güzǝlliking tüpǝylidin ǝllǝrdǝ dangⱪing qiⱪti; qünki Mǝn sanga kɵrkǝmlikimni beƣixlixim bilǝn güzǝlliking kamalǝtkǝ yǝtti, — dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar.   
\m
\v 15 — Biraⱪ sǝn güzǝllikinggǝ tayinip, dangⱪingdin paydilinip paⱨixǝ boldung; sǝn ⱨǝrbir ɵtküqi kixigǝ paⱨixǝ muⱨǝbbǝtliringni tɵktüng; güzǝlliking uning boldi!  
\v 16 Sǝn kiyim-keqǝkliringdin elip ɵzüng üqün rǝnggarǝng bezǝlgǝn «yuⱪiri jaylar»ni yasap, andin ularning üstidǝ buzuⱪluⱪ ⱪilƣansǝn. Bundaⱪ ixlar yüz berip baⱪmiƣan, wǝ ikkinqi yüz bǝrmǝydu!\f □ \fr 16:16 \ft \+bd «yuⱪiri jaylar»\+bd* — butpǝrǝslik ⱪilidiƣan jaylar: 6:3-ayǝtning izaⱨatini kɵrüng.\f*   
\m
\v 17 Sǝn Mǝn sanga beƣixliƣan güzǝl zibu-zinnǝtlirim wǝ altun-kümüxüm bilǝn ǝrkǝk mǝbudlarni yasap ular bilǝn buzuⱪluⱪ ⱪilƣansǝn. \f □ \fr 16:17 \ft \+bd «altun-kümüxüm bilǝn ǝrkǝk mǝbudlarni yasap ular bilǝn buzuⱪluⱪ ⱪilƣansǝn»\+bd* — «buzuⱪluⱪ» bolsa butⱪa qoⱪunuxni insanning Hudaƣa bolƣan wapasizliⱪiƣa ohxitidu; uning üstigǝ, Ⱪanaandiki butlarƣa qoⱪunuxtǝk «diniy murasimlar» kɵp waⱪitlarda xǝⱨwaniy buzuⱪluⱪ, paⱨixiwazliⱪ bilǝn baƣliⱪ idi.\f*  
\v 18 Sǝn ɵz kǝxtilik kiyimliringni elip ularƣa kiygüzdüng; Mening meyim wǝ Mening huxbuyumni ularƣa sunup beƣixliding;  
\v 19 Mǝn ɵzünggǝ bǝrgǝn nenimni, Mǝn sanga ozuⱪⱪa bǝrgǝn aⱪ an, zǝytun meyi wǝ balni bolsa, sǝn ularning aldiƣa huxpuraⱪ ⱨǝdiyǝ süpitidǝ atap sundung: ixlar dǝl xundaⱪ idi! — dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar.   
\m
\v 20 — Uning üstigǝ sǝn Ɵzümgǝ tuƣup bǝrgǝn ⱪiz-oƣulliringni elip, mǝbudlarning ozuⱪi bolsun dǝp ularni ⱪurbanliⱪ ⱪilding. Sening buzuⱪluⱪung azliⱪ ⱪilƣandǝk,  
\v 21 sǝn Mening balilirimni soyup ularni ottin ɵtküzüp mǝbudlarƣa atap ⱪoydungƣu? \x + \xo 16:21 \xt Yǝx. 57:5\x*   
\m
\v 22 Sening barliⱪ yirginqlik ⱪilmixliring ⱨǝm paⱨixǝ buzuⱪluⱪliringda, sǝn yaxliⱪingda tuƣma-yalingaq bolup ɵz ⱪeningda eƣinap yatⱪan künliringni ⱨeqⱪaqan esinggǝ kǝltürmiding.  
\v 23 Əmdi sening bu rǝzillikliringdin keyin — (Way, ⱨalingƣa way! — dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar)  
\v 24 sǝn yǝnǝ ɵzüng üqün bir pǝxtaⱪ ⱪurup, ⱨǝrbir mǝydanƣa bir «yuⱪiri jay»ni yasiding; \f □ \fr 16:24 \ft \+bd «sǝn... ⱨǝrbir mǝydanƣa bir «yuⱪiri jay»ni yasiding»\+bd* — paⱨixǝ ayallar bǝlkim koqilarda yuⱪiri bir jayda turup «heridarlar»ni qaⱪiratti. Muxu yǝrdǝ «yuⱪiri jay» ǝmdi ikki bisliⱪ bolup, yǝnǝ «butⱪa qoⱪunidiƣan jaylar»ni kɵrsitidu.\f*  
\v 25 sǝn ⱨǝrbir koqining bexida «yuⱪiri jay»ingni salding; sǝn ɵz güzǝllikingni yirginqlik ⱪilip, teningni ⱨǝrbir ɵtküqigǝ tutup, putungni eqip ɵzüngni berip paⱨixǝ buzuⱪluⱪungni kɵpǝytting.  
\v 26 Sǝn ixⱪwaz ǝrliki qong ⱪoxnang bolƣan Misirliⱪlar bilǝn buzuⱪluⱪ ɵtküzdüng; Mening aqqiⱪimni ⱪozƣap, paⱨixǝ buzuⱪluⱪungni kɵpǝytting.  
\v 27 Wǝ mana, Mǝn Ɵz ⱪolumni üstünggǝ uzartip, sening nesiwǝngni azaytip ⱪoydum. Mǝn seningdin nǝprǝtlinidiƣan, buzuⱪ yolungdin nomus ⱪilip qɵqigǝnlǝrning, yǝni Filistiylǝrning ⱪizlirining ⱪoliƣa tapxurdum.\x + \xo 16:27 \xt 2Tar. 28:18\x*   
\m
\v 28 Sǝn yǝnǝ ⱪanmay yǝnǝ Asuriyliklǝr bilǝn buzuⱪluⱪ ɵtküzdung; buzuⱪluⱪ ɵtküzgǝndin keyin yǝnǝ ⱪanaǝt ⱪilmiding.  
\v 29 Xunga sǝn sodigǝrning zemini, yǝni Kaldiyǝ bilǝn bolƣan buzuⱪluⱪungni kɵpǝytip, buningdin yǝnǝ ⱪanaǝt ⱪilmiding.  
\v 30 Muxundaⱪ barliⱪ ixlarni, yǝni nomussiz paⱨixǝ ayalning ixlirini ⱪilisǝn, nemanqǝ suyuⱪ sening ⱪǝlbing! — dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar,  
\v 31 Ɵzüngning pǝxtiⱪingni ⱨǝr koqining bexida ⱪuridiƣan, ⱨǝrbir mǝydanda «yuⱪiri jay»ingni yasaydiƣan! Uning üstigǝ sǝn paⱨixǝ ayaldǝk ǝmǝs iding, qünki sǝn ⱨǝⱪni nǝziringgǝ almaytting!   
\m
\v 32 I wapasiz ayal, erining ornida yat adǝmlǝrgǝ kɵngül beridiƣan!  
\v 33 Hǝⱪlǝr paⱨixǝ ayalƣa ⱨǝmixǝ ⱨǝⱪ beridu; biraⱪ sǝn axniliringni buzuⱪluⱪ muⱨǝbbǝtliridin ⱨuzur elixⱪa ⱨǝryandin yeningƣa kǝlsun dǝp ularning ⱨǝmmisigǝ üstǝk berip in’am ⱪilisǝn;  
\v 34 buzuⱪluⱪta sǝn baxⱪa ayallarning ǝksisǝn, qünki ⱨeqkim sening buzuⱪ muⱨǝbbitingni izdǝp kǝlmidi; sǝn üstǝk bǝrding, ⱨeq ⱨǝⱪ sanga berilmidi — sǝn ⱨǝⱪiⱪǝtǝn ularning ǝksisǝn!   
\m
\v 35 Xunga, i paⱨixǝ ayal, Pǝrwǝrdigarning sɵzini angla!   
\m
\v 36 — Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — Sening tǝnggiliring tɵkülüp, axniliring bilǝn bolƣan buzuⱪluⱪliring bilǝn sening uyat yering axkarilanƣanliⱪi tüpǝylidin, barliⱪ yirginqlik mǝbudliring tüpǝylidin, ularƣa atap sunƣan baliliringning ⱪeni tüpǝylidin —   
\m
\v 37 xunga mana, Mǝn sening ɵzünggǝ ǝyx-ixrǝt mǝnbǝsi ⱪilƣan, barliⱪ sɵygǝn ⱨǝm barliⱪ nǝprǝtlǝngǝn axniliringni yiƣimǝn — Mǝn ularni sanga ⱪarxi qiⱪirip ǝtirapingdin yiƣip, sening uyat yeringni ularƣa axkarǝ ⱪilimǝn, ular sening barliⱪ uyat yeringni kɵridu.  
\v 38 Xuning bilǝn seni buzuⱪluⱪ ⱪilƣan ⱨǝm ⱪan tɵkkǝn ayallarni jazaliƣandǝk jazalaymǝn; Mǝn ⱪǝⱨr bilǝn, ottǝk ƣǝzipimning tǝlipi bilǝn üstünggǝ ⱪanliⱪ jazani qüxürimǝn;  
\v 39 Wǝ Mǝn seni ularning ⱪoliƣa tapxurimǝn; ular sening pǝxtaⱪliringni ƣulitidu, sening «yuⱪiri jay»liringni qeⱪip taxlaydu; ular kiyim-keqikingni üstüngdin saldurup taxlap, güzǝl zibu-zinnǝtliringni bulap-talap, seni tuƣma-yalingaq ⱪalduridu.  
\v 40 Ular sanga ⱪarxi bir top kixilǝrni yiƣip epkelidu, ular seni qalma-kesǝk ⱪilidu ⱨǝm seni ⱪiliqliri bilǝn qepiwetidu.  
\v 41 Ular ɵyliringni ot bilǝn kɵydüridu, kɵp ayallarning kɵz aldida üstünggǝ jazalarni qüxüridu; xuning bilǝn Mǝn seni paⱨixǝ ayal boluxtin ⱪaldurimǝn; sǝn yǝnǝ ⱨeqⱪandaⱪ «muⱨǝbbǝt ⱨǝⱪⱪi»ni bǝrmǝysǝn. \x + \xo 16:41 \xt 2Pad. 25:9; Yǝr. 52:13\x*   
\m
\v 42 Xuning bilǝn Mǝn sanga ⱪaratⱪan ⱪǝⱨrimni tohtitimǝn, Mening muⱪǝddǝslikimdin qiⱪⱪan ƣǝzǝp sǝndin ketidu; Mǝn tinqlinip ⱪayta aqqiⱪlanmaymǝn. \f □ \fr 16:42 \ft \+bd «Mening muⱪǝddǝslikimdin qiⱪⱪan ƣǝzǝp»\+bd* — Ibraniy tilida «Mening ⱨǝsitim».\f*  
\v 43 Sǝn yaxliⱪ künliringni esinggǝ kǝltürmiding, ǝksiqǝ muxu ⱪilmixliring bilǝn Meni ƣǝzǝplǝndürdüng; xunga mana, ɵz yolungni ɵz bexingƣa ⱪayturimǝn, — dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar, — xuning bilǝn bu buzuⱪluⱪni baxⱪa yirginqlik ⱪilmixliring üstigǝ ⱪoxup ikkinqi ⱪilmaysǝn.\f □ \fr 16:43 \ft \+bd «...bu buzuⱪluⱪni baxⱪa yirginqlik ⱪilmixliring üstigǝ ⱪoxup ikkinqi ⱪilmaysǝn»\+bd* — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «...bu buzuⱪluⱪni baxⱪa nǝprǝtlik ⱪilmixliring üstigǝ ⱪoxup ⱪilding ǝmǝsmu?»\f*  \x + \xo 16:43 \xt Əz. 9:10; 11:21; Law. 19:29\x*   
\b  
\m  
\s1 Yerusalem, Samariyǝ wǝ Sodom  
\m
\v 44 Mana, maⱪallarni ixlitidiƣanlarning ⱨǝmmisi sǝn toƣruluⱪ: «Anisi ⱪandaⱪ bolsa, ⱪizi xundaⱪ bolar» degǝn bir maⱪalni tilƣa alidu.  
\v 45 Sǝn ɵz eri ⱨǝm baliliridin nǝprǝtlǝngǝn anangning ⱪizidursǝn; ⱨǝm ɵz ǝrliri ⱨǝm baliliridin nǝprǝtlǝngǝn aqa-singilliringning ariliⱪidikisǝn; sening anang bolsa Ⱨittiy, sening atang Amoriy idi. \f □ \fr 16:45 \ft \+bd «sening anang bolsa Ⱨittiy, sening atang Amoriy idi»\+bd* — 3-ayǝttiki izaⱨatta eytilƣandǝk: — Israilning ǝjdadi Ibraⱨim wǝ ayali Saraⱨ, ǝlwǝttǝ. Muxu ayǝt wǝ keyinki 1-14-ayǝtlǝrning bǝlkim üq muⱨim mǝzmuni bar: (1) Ibraⱨim ɵzi ǝsli Ⱪanaandikilǝrdǝk butpǝrǝs adǝm idi («Yǝ.» 24:2) — Huda uni zor meⱨir-xǝpⱪitidin Ɵzining adimi boluxi üqün talliwalƣan; (2) Pǝrwǝrdigarning buyruⱪliriƣa hilap ⱨalda, Israil Ⱪanaan zeminiƣa kirgǝndǝ ularning kɵp oƣul-ⱪizliri yǝrlik (butpǝrǝs Ⱪanaaniy, Amoriy, Ⱨittiy) ⱪiz-yigitlǝr bilǝn toy ⱪilƣan; (3) Israil ⱪǝnan zeminiƣa kirgǝndǝ ⱪǝnandikilǝrning butpǝrǝs yaman adǝtlirini ⱪobul ⱪilip ularƣa inatayin ohxax bolup kǝtkǝnidi.\f*  
\v 46 Sening aqang bolsa sol tǝripingdǝ turƣan Samariyǝ, yǝni u wǝ uning ⱪizliri; singling bolsa ong tǝripingdǝ turƣan Sodom wǝ uning ⱪizliri.   
\m
\v 47 Sǝn nǝ ularning yolliridida mangmiƣan, nǝ ularning yirginqlik ⱪilmixliri boyiqǝ ix ⱪilmiƣansǝn; Yaⱪ! Bǝlki ⱪisⱪiƣinǝ bir waⱪit iqidǝ sǝn barliⱪ yolliringda ulardin buzuⱪ bolup kǝtting. \f □ \fr 16:47 \ft \+bd «Bǝlki ⱪisⱪiƣinǝ bir waⱪit iqidǝ sǝn barliⱪ yolliringda ulardin buzuⱪ bolup kǝtting»\+bd* — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «bǝlki ularning ⱪilmixlirini az dǝp, sǝn barliⱪ yolliringda ulardin buzuⱪ bolup kǝtting».\f*  
\v 48 Ɵz ⱨayatim bilǝn ⱪǝsǝm ⱪilimǝnki, — dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar, — singling Sodom, yǝni u yaki ⱪizliri sǝn yaki sening ⱪizliringning ⱪilmixliridǝk ⱪilmidi; \f □ \fr 16:48 \ft \+bd «singling Sodom, yǝni u yaki ⱪizliri sǝn yaki sening ⱪizliringning ⱪilmixliridǝk ⱪilmidi»\+bd* — bǝlkim oⱪurmǝnlǝrning esidǝ barki, Ibraⱨimning dǝwridǝ Sodom xǝⱨiri ǝsli bǝqqiwazliⱪ gunaⱨi üqün Huda tǝripidin ot bilǝn ⱨalak ⱪilinƣan.\f*  
\v 49 Mana, muxu singling Sodomning ⱪǝbiⱨliki — u wǝ ⱪizlirining tǝkǝbbuluⱪi, nanliri mol, ǝndixisiz azadilik künliridǝ ajiz-namratlarning ⱪolini ⱨeq küqǝytmigǝnliki idi. \f □ \fr 16:49 \ft \+bd «Mana, muxu singling Sodomning ⱪǝbiⱨliki — u wǝ ⱪizlirining tǝkǝbbuluⱪi, nanliri mol, ǝndixisiz azadilik künliridǝ ajiz-namratlarning ⱪolini ⱨeq küqǝytmigǝnliki idi»\+bd* — bu ayǝt Sodomning bǝqqiwazliⱪidiki asasiy gunaⱨlirini kɵrsitip, bügünki kɵp bay dɵlǝtlǝrgǝ yaki bay adǝmlǝrgǝ qongⱪur agaⱨ beridu.\f*  \x + \xo 16:49 \xt Yar. 18:20-21; 19; Am. 5:12\x*  
\v 50 Ular tǝkǝbburlixip, Mening aldimda yirginqlik ixlarni ⱪildi; Mǝn buni kɵrginimdǝ, ularni yoⱪattim.\x + \xo 16:50 \xt Yar. 19:24\x*   
\m
\v 51 Samariyǝ bolsa sening gunaⱨliringning yerimidǝkmu gunaⱨ sadir ⱪilmidi; ⱨalbuki, sǝn bolsang yirginqlik ⱪilmixliringni ularningkidin kɵp awutup ⱪilding; xundaⱪ ⱪilip sǝn yirginqlik ⱪilmixliring tüpǝylidin aqa-singlingni huddi ⱨǝⱪⱪaniydǝk kɵründürgǝniding. \f □ \fr 16:51 \ft \+bd «Samariyǝ bolsa sening gunaⱨliringning yerimidǝkmu gunaⱨ sadir ⱪilmidi..»\+bd* — «Samariyǝ» muxu yǝrdǝ «Ximaliy Padixaⱨliⱪ»ni kɵrsitidu. U Israilning on ⱪǝbililik «Ximaliy Padixaⱨliⱪ»ining paytǝhti idi. Ularning butpǝrǝsliki tüpǝylidin Huda Asuriyǝ imperiyǝsining wasitisi bilǝn miladiyǝdin ilgiriki 722-yilda ularni jazalap sürgün ⱪildi.\f*  
\v 52 Sǝn ǝslidǝ ɵz aqa-singlingning üstidin ⱨɵküm ⱪilƣuqi iding; ǝmdi sǝnmu, ɵz xǝrmǝndilikingni kɵtürüp yür! Sening ularningkidin tehimu nǝprǝtlik gunaⱨliring tüpǝylidin ular sǝndin ⱨǝⱪⱪaniy kɵrünidu; xunga sǝnmu aqa-singlingni ⱨǝⱪⱪaniy kɵrsǝtkining tüpǝylidin hijalǝtkǝ ⱪelip xǝrmǝndilikingni kɵtürüp yür!\f □ \fr 16:52 \ft \+bd «Sǝn ǝslidǝ ɵz aqa-singlingning üstidin ⱨɵküm ⱪilƣuqi iding;...»\+bd* — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «Sǝn aqa-singlingning üstidin yahxi bir ⱨɵküm qiⱪarƣuqi bolup ⱪalding;...» — demǝk, «ularni ɵz ⱪilmixliringƣa selixturup, ularni adil dǝp kɵrsǝtting». Biraⱪ 56-ayǝt bizning tǝrjimimizni ⱪollaydu, dǝp ⱪaraymiz.\f*   
\m
\v 53 Wǝ mǝn ularni sürgündin, yǝni Sodom ⱨǝm ⱪizlirini sürgündin, Samariyǝ ⱨǝm ⱪizlirini sürgündin qiⱪirip, xundaⱪla ularning arisiƣa sürgün bolƣanliringni qiⱪirip sürgünlüktin ǝsligǝ kǝltürimǝn; \f □ \fr 16:53 \ft \+bd «mǝn ularni sürgündin, yǝni Sodom ⱨǝm ⱪizlirini sürgündin.. qiⱪirip, ... ǝsligǝ kǝltürimǝn»\+bd* — Sodom xǝⱨiri ǝsli «Ɵlük dengiz» boyida idi. «Ɵlük dengiz»ning ǝtrapidiki xǝⱨǝrlǝr miladiyǝdin ilgiriki 537-yilidin baxlap ⱪaytidin aⱨalilik boldi. Sodom xǝⱨirining ɵzining ǝsli dǝl ⱪǝyǝrdǝ ikǝnlikini bilmǝymiz. \+bd «... Samariyǝ ⱨǝm ⱪizlirini sürgündin qiⱪirip, xundaⱪla ularning arisiƣa sürgün bolƣanliringni qiⱪirip sürgünlükdin ǝsligǝ kǝltürimǝn»\+bd* — bu bexarǝt bǝlkim Pars imperatori Ⱪorǝxning Babil imperiyǝsi sürgün ⱪilƣan hǝlⱪlǝrni azad ⱪilixliri bilǝn (miladiyǝdin ilgiriki 539-yili) ⱪismǝn baxlanƣan; kǝlgüsidǝ toluⱪ ǝmǝlgǝ axurulidu, dǝp ixinimiz: 37-babta, «Yǝⱨuda» wǝ «Israil»ning yengidin «bir hǝlⱪ» bolidiƣanliⱪi toƣruluⱪ yǝnǝ bir bexarǝt bar.\f*  
\v 54 xuning bilǝn ularƣa tǝsǝlli bǝrginingdǝ, sǝn ɵz xǝrmǝndilikingni kɵtürisǝn, sening barliⱪ ⱪilmixliring tüpǝylidin hijalǝtkǝ ⱪalisǝn. \f □ \fr 16:54 \ft \+bd «Xuning bilǝn ularƣa tǝsǝlli bǝrginingdǝ...»\+bd* — bu tǝsǝlli bolsa ǝllǝrning ⱪalƣanlirining Yǝⱨuda wǝ Yerusalemƣa qüxürülgǝn jazani kɵrüp «biz yamanliⱪ ⱪilduⱪ, biraⱪ ular bizdin tehimu yaman ⱪildi, tehimu eƣir jazani kɵridu» dǝp tapⱪan tǝsǝllisi boluxi kerǝk.\f*  
\v 55 Sening aqa-singling, Sodom ⱨǝm ⱪizliri ǝsli ⱨaliƣa, Samariyǝ ⱨǝm ⱪizlirimu ǝsli ⱨaliƣa kelidu; sǝnmu wǝ sening ⱪizliring ǝsliy ⱨalinglarƣa kelisilǝr.  
\v 56-57 Sening rǝzilliking pax ⱪilinmay, tǝkǝbburluⱪta yürgǝn kününgdǝ, singling Sodom aƣzingda sɵz-qɵqǝk bolƣan ǝmǝsmidi? Əmdi ⱨazir sǝn ɵzüng Suriyǝ ⱪizliri wǝ uning ǝtrapidikilǝrning ⱨǝmmisi ⱨǝmdǝ Filistiyǝ ⱪizliri, yǝni seni kɵzgǝ ilmaydiƣan ǝtrapingdikilǝrning mazaⱪ obyekti bolup ⱪalding.\f □ \fr 16:56-57 \ft \+bd «singling Sodom aƣzingda sɵz-qɵqǝk bolƣan ǝmǝsmidi?»\+bd* — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «singling Sodomni ⱨǝtta tilingƣa almaytting».\f*  \x + \xo 16:56-57 \xt Yǝx. 9:10-16\x*   
\m
\v 58 Sǝn buzuⱪluⱪung, yirginqlik ⱪilmixliringning jazasini kɵtürisǝn, dǝydu Pǝrwǝrdigar.  
\v 59 Qünki Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — Ɵz ⱪilƣanliring, yǝni iqkǝn ⱪǝsǝmingni kǝmsitip, ǝⱨdini buzƣanliⱪing boyiqǝ seni bir tǝrǝp ⱪilimǝn; \f □ \fr 16:59 \ft \+bd «Ɵz ⱪilƣanliring, yǝni iqkǝn ⱪǝsǝmingni kǝmsitip, ǝⱨdini buzƣanliⱪing boyiqǝ...»\+bd* — «ǝⱨdǝ» xübⱨisizki, Huda Musa pǝyƣǝmbǝr arⱪiliⱪ tüzgǝn ǝⱨdǝ («Mis.» 19-20-babni kɵrüng).\f*  
\v 60 Ⱨalbuki, Mǝn sening bilǝn yaxliⱪ künliringdǝ tüzgǝn ǝⱨdǝmni ǝslǝymǝn, ⱨǝm sǝn bilǝn mǝnggülük bir ǝⱨdǝ tüzimǝn.  
\v 61 Xuning bilǝn sǝn ɵzüngdin qong aqiliring ⱨǝmdǝ seningdin kiqik singilliringni tapxuruwalƣiningda, sǝn yolliringni esinggǝ kǝltürüp hijalǝtkǝ ⱪalisǝn; qünki muxu \add aqa-singilliringni\add* sanga ⱪizlar süpitidǝ tapxurimǝn; biraⱪ bu ixlar seningdiki ǝⱨdǝ tüpǝylidin bolmaydu. \f □ \fr 16:61 \ft \+bd «...qünki muxu aqa-singilliringni sanga ⱪizlar süpitidǝ tapxurimǝn; biraⱪ bu ixlar seningdiki ǝⱨdǝ tüpǝylidin bolmaydu»\+bd* — ahirⱪi zamanda Israil hǝlⱪi kɵp ǝllǝrgǝ Hudaning yolini kɵrsitidiƣan yahxi bir ülgǝ bolidu. Bu ixlar Musa pǝyƣǝmbǝr arⱪiliⱪ «kona ǝⱨdǝ» bilǝn ǝmǝs, bǝlki Hudaning ular bilǝn yengi «mǝnggülük ǝⱨdǝ»si bilǝn bolidu.\f*  
\v 62 Mǝn Ɵz ǝⱨdǝmni sǝn bilǝn tüzimǝn, sǝn Mening Pǝrwǝrdigar ikǝnlikimni bilisǝn;  
\v 63 xuning bilǝn seni kǝqürüm ⱪilƣinimda, sǝn ⱪilmixliringni esinggǝ kǝltürüp hijil bolup, xǝrmǝndiliking tüpǝylidin ⱪaytidin aƣzingni ⱨeq aqmaysǝn» — dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar.   
\b  
\b  
\m  
\c 17
\s1 Ikki bürküt toƣruluⱪ tǝmsil  
\m
\v 1 Wǝ Pǝrwǝrdigarning sɵzi manga kelip xundaⱪ deyildi: —   
\m
\v 2 I insan oƣli, bir tepixmaⱪni otturiƣa ⱪoyup, Israil jǝmǝtigǝ bir tǝmsilni sɵzlǝp berip mundaⱪ degin: —   
\m
\v 3 Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — «Kǝng ⱪanatliⱪ, ziq rǝnggarǝng uzun pǝylik qong bir bürküt Liwanƣa kelip, xu yǝrdiki egiz kedir dǝrihining uqidiki xahni aldi; \f □ \fr 17:3 \ft \+bd «uzun pǝylik qong bir bürküt Liwanƣa kelip...»\+bd* — tǝmsildiki «Liwan» Yerusalemni kɵrsitidu.\f*  
\v 4 U ǝng yuⱪiri yumran bihini üzüwelip, uni sodigǝrning zeminiƣa apirip, tijarǝtqilǝrning xǝⱨirigǝ tikti. \f □ \fr 17:4 \ft \+bd «U (qong bürküt) ǝng yuⱪiri yumran bihini üzüwelip, uni sodigǝrning zeminiƣa apirip, tijarǝtqilǝrning xǝⱨirigǝ tikti»\+bd* — tǝmsildiki birinqi «qong bürküt» — Babilning imperatori Neboⱪadnǝsar idi. U miladiyǝdin ilgiriki 598-yilida Yerusalemƣa kelip, Yǝkoniya (yax padixaⱨ)ni, bǝzi han ailisidikilǝr wǝ zemindiki ǝng usta ⱨünǝrwǝnlǝrni Babilƣa apardi. Bu tǝmsil 12-21-ayǝttǝ qüxǝndürülidu.\f*  
\v 5 U yǝnǝ zemindin baxⱪa uruⱪni elip baƣliⱪ bir etizƣa tikti; uni mol sular boyida selip, sügǝt telidǝk tiklidi.   
\m
\v 6 U ɵsüp, kǝng yeyilip, pǝs boyluⱪ üzüm teli bolup qiⱪti; uning xahliri \add bürküt\add* tǝrǝpkǝ ⱪarap ɵsti, yiltizlirimu uning astiƣa sozuldi. Xu yol bilǝn u üzüm teli bolup, xahlandi, bihlandi.\f □ \fr 17:6 \ft \+bd «U ɵsüp, kǝng yeyilip, pǝs boyluⱪ üzüm teli bolup qiⱪti»\+bd* — «üzüm teli» Zǝdǝkiya padixaⱨni kɵrsitidu. U ǝslidǝ (Hudaning iradisi boyiqǝ) Babil imperatoriƣa beⱪinip ronaⱪ tapti.\f*   
\m
\v 7 Əmdi kǝng ⱪanatliⱪ, ziq pǝylik yǝnǝ bir qong bürküt pǝyda boldi; wǝ mana, bu üzüm teli «U meni suƣarsun» dǝp, tikilgǝn qɵnǝkliridin yiltizlirini uningƣa ⱪarap tartti, xahlirini uningƣa ⱪarap sozdi; \f □ \fr 17:7 \ft \+bd «Əmdi kǝng ⱪanatliⱪ,... yǝnǝ bir qong bürküt pǝyda boldi»\+bd* — ikkinqi qong bürküt xübⱨisizki, Misir padixaⱨi (Psammetikus II).\f*  
\v 8 Mana, u obdan xahlap mewǝ bǝrsun, esil üzüm teli bolsun dǝp munbǝt etizda, mol sular boyiƣa tikilgǝnidi».   
\m
\v 9 Əmdi Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — «U ronaⱪ tapamdu? Uni ⱪaⱪxal ⱪiliwetix üqün \add bürküt\add* yiltizlirini yulup, mewisini kesiwǝtmǝmdu? Uning yumran yopurmaⱪliri hazan bolidu; xu qaƣda uni yiltizliridin yuluwelixⱪa küqlük bir bilǝk yaki nurƣun hǝⱪlǝrning ⱨeq keriki bolmaydu.  
\v 10 Əmdi ⱨǝtta ⱪaytidin tikilgǝn bolsa, ronaⱪ tapamdu? Xǝrⱪ xamili uningƣa tǝgkǝndila taza ⱪaƣjirap kǝtmǝmdu? U tikilip ɵskǝn qɵnǝkliridǝ ⱪaƣjirap ketidu».   
\b  
\m  
\s1 Tǝmsil qüxǝndürülidu  
\m
\v 11 Wǝ Pǝrwǝrdigarning sɵzi manga kelip xundaⱪ deyildi: —   
\m
\v 12 «Asiy jǝmǝttin: «Muxu ixlarning mǝnisini bilǝmsilǝr?» dǝp sorap, ularƣa mundaⱪ degin: «Mana, Babil padixaⱨi Yerusalemƣa kelip, uning padixaⱨi ⱨǝm xaⱨzadilirini elip ɵzi bilǝn Babilƣa ⱪayturup apardi.   
\m
\v 13 Xu waⱪitta u padixaⱨning nǝslidin bir kixini elip uning bilǝn ǝⱨdǝ tüzüp uningƣa ⱪǝsǝm iqküzdi. U yǝnǝ zemindiki esil-mɵtiwǝr bolƣanlarni uning bilǝn elip kǝtti;  
\v 14 mǝⱪsǝt, padixaⱨliⱪning tɵwǝn ajiz ⱨalǝttǝ bolup, ⱪǝddini rusliyalmay, pǝⱪǝt uning ǝⱨdisini tutuxi bilǝn jenini jan ǝtküzüx üqün idi.   
\m
\v 15 Biraⱪ u Misir bizgǝ atlar ⱨǝm qong ⱪoxunni tǝminlisun dǝp ǝlqilirini xu yǝrgǝ ǝwǝtip, uningƣa asiyliⱪ ⱪildi. Əmdi u ronaⱪ tapamdu? Mundaⱪ ixlarni ⱪilƣuqi tirik ⱪalamdu? U ǝⱨdini buzup tirik ⱪalamdu? \f □ \fr 17:15 \ft \+bd «Biraⱪ u (Zǝdǝkiya) Misir bizgǝ atlar ⱨǝm qong ⱪoxunni tǝminlisun dǝp ǝlqilirini xu yǝrgǝ ǝwǝtip, uningƣa (Neboⱪadnǝsarƣa) asiyliⱪ ⱪildi»\+bd* — bu ayǝttǝ intayin muⱨim sɵz bar. Neboⱪadnǝsar ɵzi butpǝrǝs «kapir», idi. Biraⱪ eniⱪ turiduki, Hudaƣa ixǝngǝn, ixǝnmigǝn bolsun, Ɵz hǝlⱪidin birsi baxⱪa birsi bilǝn ǝⱨdǝ yaki tohtam ⱪilƣan bolsa, Huda muxundaⱪ ǝⱨdini Ɵziningki dǝp ⱪaraydu; ⱨǝrⱪandaⱪ etiⱪadqi baxⱪa bir etiⱪadqi bilǝn yaki kapir bilǝn ǝⱨdǝ tüzsǝ, wǝ ǝⱨdisini buzsa, Hudaning Ɵzigǝ ⱪarxi qiⱪⱪan bolidu. 19-20-ayǝtni kɵrüng.\f*  \x + \xo 17:15 \xt Yǝr. 37:5\x*  
\v 16 Mǝn ⱨayatim bilǝn ⱪǝsǝm ⱪilimǝnki, — dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar, — bǝrⱨǝⱪ u ɵzini padixaⱨ ⱪilƣan padixaⱨning zeminidǝ, — yǝni uning ⱪǝsimini kǝmsitkǝn, ǝⱨdisini buzƣan ⱨeliⱪi padixaⱨning zeminidǝ, — uning yenida, Babilning otturisida ɵlidu.   
\m
\v 17 Bolidiƣan jǝngdǝ, ular kelip nurƣun kixilǝrni ⱪirix üqün \add sepilƣa\add* qiⱪidiƣan dɵnglüklǝrni selip, potǝylǝrni ⱪurƣanda, Pirǝwn küqlük ⱪoxun ⱨǝm nurƣunliƣan ǝskǝrlǝrni baxlap kǝlsimu, uning üqün ⱨeqnemǝ ⱪilip berǝlmǝydu. \f □ \fr 17:17 \ft \+bd «Bolidiƣan jǝngdǝ, ular kelip nurƣun kixilǝrni ⱪirix üqün sepilƣa qiⱪidiƣan dɵnglüklǝrni selip,...»\+bd* — «ular» muxu yǝrdǝ Babilliⱪlarni kɵrsitidu. \+bd «Pirǝwn küqlük ⱪoxun ⱨǝm nurƣunliƣan ǝskǝrlǝrni baxlap kǝlsimu, uning üqün ⱨeqnemǝ ⱪilip berǝlmǝydu»\+bd* — dǝrwǝⱪǝ Pirǝwnning yardimi yoⱪⱪa qiⱪti («Yǝr.» 37-bab, 5-, 21-ayǝtni wǝ 32-bab, 1-2-ayǝtni selixtürüp kɵrüng).\f*  \x + \xo 17:17 \xt 2Pad. 25:1; Yǝx. 29:3; Əz. 4:2\x*  
\v 18 U ⱪǝsǝmni kǝmsitip, ǝⱨdini buzdi; mana, u ⱪol elixip sɵz bǝrdi, biraⱪ u muxu ixlarni ⱪildi; xunga u tirik ⱪeqip ⱪutulalmaydu».   
\m
\v 19 Xunga Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: «Mǝn ⱨayatim bilǝn ⱪǝsǝm ⱪilimǝnki, bǝrⱨǝⱪ, u kǝmsitkǝn ⱪǝsimim ⱨǝmdǝ buzƣan ǝⱨdǝmni bolsa, bularni ɵz bexiƣa kiygüzimǝn. \f □ \fr 17:19 \ft \+bd «bǝrⱨǝⱪ, u kǝmsitkǝn ⱪǝsimim ⱨǝmdǝ buzƣan ǝⱨdǝmni bolsa, bularni ɵz bexiƣa kiygüzimǝn»\+bd* — yǝnǝ diⱪⱪǝt ⱪilixⱪa ǝrziyduki, Neboⱪadnǝsar Zǝdǝkiyaƣa iqküzgǝn ⱪǝsǝm wǝ uning bilǝn tüzgǝn ǝⱨdini Huda «Mening ⱪǝsimim», «Mening ǝⱨdǝm» dǝydu.\f*  
\v 20 Mǝn Ɵz torumni üstigǝ yeyip taxlaymǝn, u Mening ⱪiltiⱪimda tutulidu; Mǝn uni Babilƣa apirimǝn ⱨǝmdǝ xu yǝrdǝ Manga ⱪilƣan mutlǝⱪ wapasizliⱪi üqün uning üstigǝ ⱨɵküm qiⱪirip jazalaymǝn. \x + \xo 17:20 \xt Yǝr. 4:12; 25:31; Əz. 12:13; 32:3\x*  
\v 21 Uning bilǝn billǝ barliⱪ ⱪaqⱪanlar, barliⱪ ⱪoxunliri ⱪiliq bilǝn yiⱪilidu; bulardin ⱪalƣanlar ⱨǝrbir xamalƣa tarⱪitilidu; xuning bilǝn silǝr Mǝnki Pǝrwǝrdigarning sɵz ⱪilƣanliⱪini tonup yetisilǝr».\x + \xo 17:21 \xt Əz. 5:10, 12; 12:14; 16:40\x*   
\b  
\m  
\s1 Kedir dǝrihi toƣruluⱪ baxⱪa bir tǝmsil  
\m
\v 22 Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: «Mǝnmu egiz kedirning uqidin bih elip tikimǝn; uning yapyax xahqilirining uqidin yumran birsini üzüp, egiz ⱨǝywǝtlik taƣ üstigǝ tikimǝn;  
\v 23 Israil egizlikidiki taƣⱪa Mǝn uni tikimǝn; u obdan xahlap, mewǝ berip, esil kedir dǝrihi bolidu; uning astiƣa ⱨǝrⱪandaⱪ uqar-ⱪanatlar ⱪonidu; uning xahlirining sayisida ular ⱪonup turidu;  
\v 24 xuning bilǝn daladiki barliⱪ dǝrǝhlǝr biliduki, Mǝnki Pǝrwǝrdigar egiz dǝrǝhni pǝs ⱪildim, pǝs dǝrǝhni egiz ⱪildim, yexil dǝrǝhni ⱪaƣjirattim, ⱪaⱪxal dǝrǝhni kɵkǝrtip baraⱪsan ⱪildim; Mǝnki Pǝrwǝrdigar mundaⱪ sɵz ⱪildim wǝ xuni ada ⱪilimǝn».\f □ \fr 17:24 \ft \+bd «... Mǝnki Pǝrwǝrdigar egiz dǝrǝhni pǝs ⱪildim, pǝs dǝrǝhni egiz ⱪildim, yexil dǝrǝhni ⱪaƣjirattim, ⱪaⱪxal dǝrǝhni kɵkǝrtip baraⱪsan ⱪildim»\+bd* — xübⱨisizki, bu ahirⱪi tǝmsil Ⱪutⱪuzƣuqi-Mǝsiⱨ wǝ Uning sǝltǝnitini kɵrsitidu. Ⱨǝrbir Israiliy kixi Mǝsiⱨning Dawut padixaⱨning nǝslidin qiⱪⱪanliⱪini bilǝtti.\f*   
\b  
\b  
\m  
\c 18
\s1 Ⱨǝrbir adǝmning Huda aldida bolƣan jawabkarliⱪi  
\m
\v 1 Wǝ Pǝrwǝrdigarning sɵzi manga kelip mundaⱪ deyildi: —   
\m
\v 2 «Israil zemini toƣruluⱪ silǝr: «Atilar aqqiⱪ-qüqük üzümlǝrni yesǝ, balilarning qixi ⱪeriⱪ sezilidu» degǝn muxu maⱪalni ixlitidiƣan kixilǝr zadi nemǝ demǝkqisilǝr?\f □ \fr 18:2 \ft \+bd «Atilar aqqiⱪ-qüqük üzümlǝrni yesǝ, balilarning qixi ⱪeriⱪ sezilidu»\+bd* — demǝk, ata-bowimiz yaman ix ⱪilƣan, biraⱪ biz uning yaman nǝtijilirini, Hudaning jazasini kɵrimiz. Keyinki ayǝtlǝrni kɵrüng.\f*  \x + \xo 18:2 \xt Yǝr. 31:29\x*   
\m
\v 3 Mǝn ⱨayatim bilǝn ⱪǝsǝm ⱪilimǝnki, dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar, silǝr Israil iqidǝ muxu maⱪalni ⱪaytidin ixlǝtmǝysilǝr.  
\v 4 Mana, barliⱪ janlar Meningkidur; atining jeni Meningkidǝk, balining jenimu Meningkidur; gunaⱨ sadir ⱪilƣuqi jan igisi bolsa, u ɵlidu.   
\b  
\m  
\s1 Üq misal  
\m
\v 5 Birsi ⱨǝⱪⱪaniy bolsa, adilliⱪ wǝ adalǝt yürgüzidiƣan bolsa,  
\v 6 — u nǝ taƣlar üstidǝ butⱪa atalƣan taamni yemigǝn, nǝ Israil jǝmǝtidiki butlarƣa bax kɵtürüp ulardin tilimigǝn, nǝ ⱪoxnisining ayalini ⱨeq buzmiƣan, nǝ ay kɵrgǝndǝ ayalƣa yeⱪin kǝlmigǝn \x + \xo 18:6 \xt Law. 18:19,20 ; Yǝx. 57:7; 65:7\x*  
\v 7 nǝ ⱨeqbirigǝ zulum-zumbuluⱪ ixlǝtmigǝn, bǝlki ⱪǝrzdardin kapalǝt alƣanni ⱪayturidiƣan, bulangqiliⱪ ⱪilmiƣan, ɵz nenini aq ⱪalƣanlarƣa tǝⱪsim ⱪilip bǝrgǝn, yeling-yalingaqⱪa kiyim kiygüzgǝn; \x + \xo 18:7 \xt Mis. 22:21, 26; Law. 19:13; 25:14; Ⱪan. 15:7; 24:12; Yǝx. 58:7; Mat. 25:3\x*  
\v 8 pulni ɵsümgǝ bǝrmǝydiƣan, jazanǝ almaydiƣan, bǝlki ⱪolini ⱪǝbiⱨliktin tartip, ikki adǝm arisida durus ⱨɵküm qiⱪiridiƣan; \x + \xo 18:8 \xt Mis. 22:25; Law. 25:35, 36\x*  
\v 9 Mening bǝlgilimilirimdǝ mangidiƣan, baxⱪilarƣa adil muamilǝ ⱪilix üqün ⱨɵkümlirimni tutidiƣan bolsa — mana muxu kixi ⱨǝⱪⱪaniy, u jǝzmǝn ⱨayat bolidu, dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar.   
\m
\v 10 Əgǝrdǝ ɵz puxti bolƣan, zorawanliⱪ ⱪilƣuqi, ⱪan tɵkküqi bolƣan, xundaⱪ yamanliⱪlarning birini ɵz ⱪerindixiƣa ⱪilƣan, ⱨǝmdǝ yuⱪiriⱪi yahxiliⱪning ⱨeqⱪaysisini ⱪilmiƣan, bir oƣli bolsa, — yǝni taƣlar üstidǝ butⱪa atalƣan taamni yegǝn, ⱪoxnisining ayalini buzƣan, \f □ \fr 18:10 \ft \+bd «xundaⱪ yamanliⱪlarning birini ɵz ⱪerindixiƣa ⱪilƣan, ⱨǝmdǝ yuⱪiriⱪi yahxiliⱪning ⱨeqⱪaysisini ⱪilmiƣan, bir oƣli bolsa»\+bd* — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «muxundaⱪ yamanliⱪlarning birini ɵz ⱪerindixiƣa ⱪilƣan bir oƣli bar bolsa, — (atisi ulardin birini ⱨeq ⱪilmiƣan bolsimu), — »\f*  
\v 12 ajiz-namratlarƣa zulum-zumbuluⱪ ixlǝtkǝn, bulangqiliⱪ ⱪilƣan, ⱪǝrzdardin kapalǝt alƣanni ⱪayturmiƣan, butlarƣa bax kɵtürüp ulardin tiligǝn, yirginqlik ixlarni ⱪilƣan,  
\v 13 pulni ɵsümgǝ bǝrgǝn, jazanǝ alƣan bir oƣli bolsa — ǝmdi u ⱨayat ⱪalamdu? U ⱨayat ⱪalmaydu; u muxundaⱪ yirginqlik ⱪilmixlarni ⱪilƣini üqün u jǝzmǝn ɵlidu; uning ɵz ⱪeni ɵz bexi üstigǝ qüxidu.   
\m
\v 14 Biraⱪ mana, muxu kiximu bir oƣul tapsa, u atisining sadir ⱪilƣan barliⱪ gunaⱨlirini kɵrgǝn bolsimu, ⱨǝm kɵrgini bilǝn xundaⱪ ⱪilmisa  
\v 15 — yǝni taƣlar üstidǝ butⱪa atalƣan taamni yemigǝn, Israil jǝmǝtidiki butlarƣa bax kɵtürüp ulardin tilimigǝn, ⱪoxnisining ayalini buzmiƣan,  
\v 16 ⱨeqbirigǝ zulum-zumbuluⱪ ixlǝtmigǝn, ⱪǝrzdardin kapalǝt elixni ⱨeq ɵzigǝ tutmiƣan, bulangqiliⱪ ⱪilmiƣan, ɵz nenini aq ⱪalƣanlarƣa tǝⱪsim ⱪilip bǝrgǝn, yeling-yalingaqⱪa kiyim kiygüzgǝn, \f □ \fr 18:16 \ft \+bd «ⱨeqbirigǝ zulum-zumbuluⱪ ixlǝtmigǝn, ⱪǝrzdardin kapalǝt elixni ⱨeq ɵzigǝ tutmiƣan»\+bd* — Musa pǝyƣǝmbǝrgǝ qüxürülgǝn ⱪanun boyiqǝ ⱪǝrzdardin «kapalǝt alsa» bolatti (mǝsilǝn, pulning orniƣa kiyim-keqǝk, ⱪoral-ǝswab alsa bolatti), biraⱪ ⱪǝrzdar uningƣa kerǝk bolƣanda, uningƣa ⱪayturup turuxi kerǝk idi («Mis.» 22:26, «Ⱪan.» 24:6-17-ayǝtni kɵrüng).\f*  
\v 17 ɵz ⱪolini ⱪǝbiⱨliktin tartidiƣan, pulni ɵsümgǝ bǝrmigǝn, ɵsüm-jazanǝ almiƣan, bǝlki Mening ⱨɵkümlirimgǝ ǝmǝl ⱪilidiƣan, bǝlgilimilirimdǝ mangidiƣan bolsa — u ɵz atisining ⱪǝbiⱨliki tüpǝylidin ɵlmǝydu, u jǝzmǝn ⱨayat bolidu.   
\m
\v 18 Uning atisi bolsa, zulum-zumbuluⱪ ixlǝtkǝn, ɵz ⱪerindixiƣa bulangqiliⱪ ⱪilƣan, ɵz hǝlⱪi arisida natoƣra ixlarni ⱪilƣanliⱪi tüpǝylidin, mana u ɵz ⱪǝbiⱨliki iqidǝ ɵlidu.  
\v 19 Silǝr: «Nemixⱪa oƣul atisining ⱪǝbiⱨlikining jazasini kɵtürmǝydu?» dǝp soraysilǝr; biraⱪ oƣul adilliⱪ ⱨǝm adalǝtni yürgüzgǝn, Mening barliⱪ bǝlgilimilirimni tutup ularƣa ǝmǝl ⱪilƣan; u jǝzmǝn ⱨayat bolidu; \x + \xo 18:19 \xt Ⱪan. 24:16; 2Pad. 14:6; 2Tar. 25:4\x*  
\v 20 gunaⱨ sadir ⱪilƣuqi jan igisi ɵlidu. Oƣul atisining ⱪǝbiⱨlikining jazasini kɵtürmǝydu, wǝ yaki ata oƣlining ⱪǝbiⱨlikining jazasini kɵtürmǝydu; ⱨǝⱪⱪaniy kixining ⱨǝⱪⱪaniyliⱪi ɵz üstidǝ turidu, rǝzil kixining rǝzilliki ɵz üstidǝ turidu;  
\v 21 wǝ rǝzil kixi barliⱪ sadir ⱪilƣan gunaⱨliridin yenip towa ⱪilip, Mening barliⱪ bǝlgilimilirimni tutup, adilliⱪ ⱨǝm adalǝtni yürgüzidiƣan bolsa, u jǝzmǝn ⱨayat bolidu, u ɵlmǝydu.  
\v 22 Uning sadir ⱪilƣan barliⱪ itaǝtsizlikliri uning ⱨesabiƣa ǝslǝnmǝydu; u ⱪilƣan ⱨǝⱪⱪaniyliⱪi bilǝn ⱨayat bolidu.   
\m
\v 23 Mǝn rǝzil adǝmning ɵlümidin ⱨuzur alamdimǝn? — dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar. Əksiqǝ, mǝndiki ⱨuzur uning ɵz yolidin yenip towa ⱪilƣanlilⱪidin ǝmǝsmu? \x + \xo 18:23 \xt Əz. 33:11\x*   
\m
\v 24 Ⱨǝⱪⱪaniy kixi ɵz ⱨǝⱪⱪaniyliⱪidin yenip, ⱪǝbiⱨlik ⱪilƣan, rǝzil adǝmlǝrning yirginqlik ⱪilmixliri boyiqǝ ix ⱪilƣan bolsa, u ⱨayat ⱪalamdu? Uning ⱪilƣan ⱨǝⱪⱪaniyliⱪliridin ⱨeqⱪaysisi ǝslǝnmǝydu; ɵtküzgǝn asiyliⱪi, sadir ⱪilƣan gunaⱨ iqidǝ, u ɵlidu.   
\m
\v 25 Əmma silǝr: «Rǝbning yoli adil ǝmǝs» dǝysilǝr; ǝmdi, i Israil jǝmǝti, anglanglar; Mening yolum adil ǝmǝsmu? Silǝrning yolliringlar adilsizlik ǝmǝsmu? \x + \xo 18:25 \xt Əz. 33:17,20\x*  
\v 26 Ⱨǝⱪⱪaniy kixi ⱨǝⱪⱪaniyliⱪidin yenip, ⱪǝbiⱨlikni ɵtküzgǝn bolsa, u ɵlidu; ɵtküzgǝn ⱪǝbiⱨliki bilǝn u ɵlidu.  
\v 27 Ⱨǝm rǝzil adǝm ɵtküzgǝn rǝzillikidin yenip towa ⱪilip, adilliⱪ ⱨǝm adalǝt yürgüzidiƣan bolsa, u ɵz jenini ⱨayat saⱪlaydu.  
\v 28 Qünki u oylinip, barliⱪ ɵtküzgǝn itaǝtsizlikliridin yandi; u jǝzmǝn ⱨayat bolidu, u ɵlmǝydu.  
\v 29 Lekin Israil jǝmǝti «Rǝbning yoli adil ǝmǝs» dǝydu; i Israil jǝmǝti, Mening yollirim adil ǝmǝsmu? Adil bolmiƣini silǝrning yolliringlar ǝmǝsmu?   
\m
\v 30 Xunga Mǝn üstünglarƣa, yǝni ⱨǝrbiringlarni ɵz yolliringlar boyiqǝ ⱨɵküm qiⱪirip jazalaymǝn, i Israil jǝmǝti, dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar. Ⱪaytip yenimƣa kelinglar, barliⱪ itaǝtsizlikliringlardin yenip towa ⱪilinglar; xuning bilǝn ⱪǝbiⱨlik silǝrgǝ ⱪiltaⱪ bolmaydu. \x + \xo 18:30 \xt Mat. 3:2\x*  
\v 31 Ɵzünglardin barliⱪ ɵtküzgǝn itaǝtsizlikliringlarni taxliwetinglar, ɵzünglarƣa yengi ⱪǝlb wǝ yengi roⱨni tiklǝnglar; nemixⱪa ɵlmǝkqisilǝr, i Israil jǝmǝti? \f □ \fr 18:31 \ft \+bd «Ɵzünglarƣa yengi ⱪǝlb wǝ yengi roⱨni tiklǝnglar»\+bd* — 11:19-ayǝtni kɵrüng. Bu «yengi ⱪǝlb», «yengi roⱨ» towa ⱪilix yolida Hudadinla kelidu.\f*  \x + \xo 18:31 \xt Yǝr. 32:39; Əz. 11:19; 36:26\x*  
\v 32 Qünki ɵlidiƣan kixining ɵlümidin manga ⱨuzur yoⱪtur, dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar; xunga yolunglardin yenip towa ⱪilip ⱨayat bolunglar!».\f □ \fr 18:32 \ft \+bd «ɵlidiƣan kixining ɵlümidin manga ⱨuzur yoⱪtur, dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar»\+bd* — «ⱪoxumqǝ sɵz»imizdǝ muxu muⱨim bab üstidǝ tohtilimiz.\f*  \x + \xo 18:32 \xt Əz. 33:11\x*   
\b  
\b  
\m  
\c 19
\s1 Israil xaⱨzadilirigǝ bir mǝrsiyǝ  
\m
\v 1 — «Əmdi sǝn, Israil xaⱨzadilirigǝ bir mǝrsiyǝni aƣzingƣa elip mundaⱪ dǝp oⱪuƣin: —   
\m
\v 2 «Xirlar arisida anang ⱪandaⱪ bir qixi xir idi!  
\m U yax xirlar arisida yatⱪan, u arslanlirini beⱪip ⱪuwwǝtlidi.   
\m
\v 3 U arslanliridin birini qong ⱪildi, u yax xir bolup qiⱪti;  
\m U owni tutup yirtixni ɵgǝndi;  
\m U adǝmlǝrnimu yǝwetǝtti.   
\m
\v 4 Əllǝr uningdin hǝwǝr anglidi;  
\m U ularning ora toziⱪida tutuwelindi;  
\m Ular uning burniƣa ilmǝkni selip,  
\m Misir zeminiƣa epkǝtti.\x + \xo 19:4 \xt 2Pad. 23:33; Yǝr. 22:11\x*   
\m
\v 5 Qix xir ɵzining arminini bikar kütkinini,  
\m Ümidning yoⱪalƣanliⱪini kɵrüp,  
\m U baxⱪa bir arslinini elip,  
\m Uni beⱪip yax xir ⱪildi;   
\m
\v 6 U xirlar arisida uyan-buyan kǝzdi;  
\m U yax xir bolup,  
\m Owni tutup yirtixni ɵgǝndi;  
\m U adǝmlǝrnimu yǝwetǝtti.   
\m
\v 7 U ularning istiⱨkamlirini buzup,  
\m Ularning xǝⱨǝrlirini harabǝ ⱪiliwǝtti;  
\m Zemin wǝ uning üstidiki ⱨǝmmisi uning ⱨɵrkirigǝn awazi bilǝn dǝkkǝ-dükkigǝ qüxti.   
\m
\v 8 Andin ǝllǝr uning ǝtrapidiki rayonlardin kelip uningƣa ⱪarxi qiⱪti;  
\m Ular uning üstigǝ torini yeyip taxlidi;  
\m U ularning ora toziⱪida tutuwelindi.   
\m
\v 9 Ular burniƣa ilmǝk selip ⱪǝpǝskǝ solidi;  
\m Uni Babilning padixaⱨiƣa apardi;  
\m Ular uni torliriƣa eliwaldi;  
\m Xuning bilǝn uning awazi Israil taƣlirida ⱪaytidin anglanmaydu.\x + \xo 19:9 \xt 2Tar. 36:6\x*   
\m
\v 10 Sening anang üzümzaringda bir üzüm teli idi;  
\m U su boyida tiklǝngǝnidi;  
\m Sularning molluⱪidin,  
\m U intayin mewilik, kɵp xahlik boldi.   
\m
\v 11 Uning küqlük xahliri bar idi,  
\m Ⱨɵküm sürgüqilǝrning xaⱨanǝ ⱨasiliriƣa layiⱪ idi;  
\m Uning boyi bulutlardinmu egiz kɵkkǝ taⱪaxti,  
\m U egizliki wǝ xahlirining nurƣunliⱪi bilǝn kɵrünǝrlik idi;   
\m
\v 12 Biraⱪ u ⱪǝⱨr bilǝn yulundi,  
\m U yǝrgǝ taxlandi,  
\m Xǝrⱪ xamili mewisini ⱪurutiwǝtti;  
\m Uning küqlük xahliri sunduruldi, ⱪaƣjirap kǝtti;  
\m Ot ularni yutuwaldi.   
\m
\v 13 Ⱨazir u qɵl-bayawanda,  
\m Qangⱪaⱪ, susiz bir yǝrdǝ tikildi;   
\m
\v 14 Uning xahlirining birsidin ot qiⱪip,  
\m Uning bihliri ⱨǝm mewisini yutuwaldi;  
\m Xuning bilǝn uningda ⱨɵkümdarning xaⱨanǝ ⱨasisi bolƣudǝk küqlük xehi ⱪalmidi.  
\m Bu sɵzlǝr mǝrsiyǝdur, bular pǝⱪǝt mǝrsiyǝ üqünla ixlitilidu».\f □ \fr 19:14 \ft \+bd «Uning xahlirining birsidin ot qiⱪip, uning bihliri ⱨǝm mewisini yutuwaldi...»\+bd* — bu «xah» («xahlardin birsi») Zǝkǝriya padixaⱨ boluxi mumkin. Uning Hudaƣa ixǝnmǝsliki ⱨǝm ǝhmǝⱪliⱪi Israilning bexiƣa kɵp balayi’apǝtlǝrni qüxürdi («2Pad.» 24:17tin-17:25-ayǝtkiqǝ kɵrüng).\f*   
\b  
\b  
\m  
\c 20
\s1 Israilning asiyliⱪining tarihi wǝ Hudaning uning kelǝqiki toƣruluⱪ pilani •••• Aⱪsaⱪallar kelip Əzakiyaldin yol soraydu  
\m
\v 1 Yǝttinqi yili, bǝxinqi ayning oninqi küni xundaⱪ boldiki, Israilning bǝzi aⱪsaⱪalliri Pǝrwǝrdigarni izdǝp uningdin soriƣili mening aldimƣa kelip olturdi.   
\m
\v 2 Wǝ Pǝrwǝrdigarning sɵzi manga kelip mundaⱪ deyildi: —   
\m
\v 3 I insan oƣli, Israilning aⱪsaⱪalliriƣa sɵz ⱪilip mundaⱪ degin: — Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — Silǝr Mǝndin soriƣili kǝldinglar? Ɵz ⱨayatim bilǝn ⱪǝsǝm ⱪilimǝnki, — dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar — Mǝn silǝrning Mǝndin sorixinglarƣa yolƣa ⱪoymaymǝn.  
\v 4 Əmdi ularning üstigǝ ⱨɵküm qiⱪiramsǝn, i adǝm balisi, ⱨɵküm qiⱪiramsǝn? Ularƣa ata-bowilirining yirginqlik ⱪilmixlirini ayan ⱪilip ularƣa mundaⱪ degin: —\x + \xo 20:4 \xt Əz. 22:2; 23:36\x*   
\m
\v 5 Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — Mǝn Israilni talliƣan künidǝ, Yaⱪup jǝmǝtining nǝsligǝ ⱪol kɵtürüp ⱪǝsǝm ⱪilip, Misir zeminida Ɵzümni ularƣa ayan ⱪilƣinimda, yǝni ularƣa ⱪol kɵtürüp ⱪǝsǝm ⱪilip ularƣa: «Mǝn Pǝrwǝrdigar sening Hudayingdurmǝn» deginimdǝ \x + \xo 20:5 \xt Mis. 3:8; 4:31; 6:7 \x*  
\v 6 — xu küni Mǝn ularni Misir zeminidin qiⱪirip ular üqün alaⱨidǝ izdǝp tapⱪan süt ⱨǝm bal eⱪip turidiƣan, ⱨǝmmǝ zemin arisidiki ǝng güzǝl zeminning güli bolƣan zeminƣa kirgüzüx üqün, ⱪol kɵtürüp ⱪǝsǝm ⱪildim;  
\v 7 Mǝn ularƣa: «Ⱨǝrbiringlar ɵz kɵzünglar aldidiki nǝprǝtlik nǝrsilǝrni taxliwetinglar, Misirning butliri bilǝn ɵzünglarni bulƣimanglar; Mǝn Pǝrwǝrdigar Hudaynglardurmǝn» — dedim.   
\m
\v 8 Lekin ular Manga asiyliⱪ ⱪilip Manga ⱪulaⱪ selixni halimaytti; ⱨeqⱪaysisi nǝ ɵz kɵzi aldidiki nǝprǝtlik nǝrsilǝrni taxliwǝtmidi, nǝ Misirning butliridin ⱨeq ayrilmidi. Andin Mǝn ⱪǝⱨrimni Misir zemini iqidǝ ularƣa tɵküp, ularƣa ⱪaratⱪan aqqiⱪimni basimǝn, dedim —  
\v 9 ⱨalbuki, namimning ular turƣan ǝllǝr arisida bulƣanmasliⱪi üqün, Ɵz namim üqün ⱨǝrikǝt ⱪildim; qünki Mǝn bu ǝllǝrning kɵz aldida ularni Misirdin qiⱪirixim bilǝn Ɵzümni ayan ⱪilƣanidim;  
\v 10 xunga Mǝn ularni Misir zeminidin \add toluⱪ\add* qiⱪirip, qɵl-bayawanƣa apardim. \f □ \fr 20:10 \ft \+bd «xunga Mǝn ularni Misir zeminidin toluⱪ qiⱪirip, qɵl-bayawanƣa apardim»\+bd* — Israilning Hudadin gumanlinip, Uningƣa asiyliⱪ ⱪilixi Misirdin qiⱪix jǝryanidimu, ular tehi Misir territoriyisidǝ bolƣan qaƣdimu bar idi. Xu qaƣda Huda pǝⱪǝt Ɵz nami wǝ wǝdisi üqün bu «qiⱪirix» ⱪutⱪuzuxini toluⱪ ada ⱪilip, ularni dengizdin ɵtküzüp qɵlgǝ apardi.\f*  \x + \xo 20:10 \xt Mis. 13:18\x*  
\v 11 Wǝ Mǝn bǝlgilimilirimni berip, Ɵz ⱨɵkümlirimni ularƣa ayan ⱪildim — ularƣa ǝmǝl ⱪilidiƣan kixi ularning sǝwǝbidin ⱨayatⱪa erixidu.\x + \xo 20:11 \xt Law. 18:5; Ⱪan. 30:15, 16, 19, 20; Rim. 10:5; Gal. 3:12\x*   
\m
\v 12 Ɵzüm ⱨǝm ular arisidiki bexarǝt bolsun dǝp, Mening ularni pak-muⱪǝddǝs ⱪilidiƣan Pǝrwǝrdigar ikǝnlikimni bilixi üqün «xabat kün»lirimni ularƣa beƣixlidim; \f □ \fr 20:12 \ft \+bd «Mening ularni pak-muⱪǝddǝs ⱪilidiƣan Pǝrwǝrdigar ikǝnlikimni bilixi üqün «xabat kün»lirimni ularƣa beƣixlidim»\+bd* — «xabat küni» xǝnbǝ küni bolup, Huda Yǝⱨudiylarƣa beƣixliƣan dǝm alidiƣan, Hudani seƣinidiƣan küni.\f*  \x + \xo 20:12 \xt Mis. 20:8; 31:13-17; 35:2\x*  
\v 13 lekin Israil jǝmǝti qɵl-bayawanda Manga asiyliⱪ ⱪildi; qünki ular Mening bǝlgilimilirimdǝ mangmidi, Mening ⱨɵkümlirimni qǝtkǝ ⱪaⱪti (ǝgǝr adǝmlǝr bu ǝmrlǝrgǝ ǝmǝl ⱪilsa, u ularning sǝwǝbidin ⱨayatⱪa erixidu) wǝ Mening «xabat kün»lirimni ⱪattiⱪ bulƣidi; Mǝn ularning üstigǝ qɵl-bayawanda ular ⱨalak ⱪilinƣuqǝ ⱪǝⱨrimni tɵkimǝn dedim — \x + \xo 20:13 \xt Mis. 16:28\x*  
\v 14 ⱨalbuki, namimning ǝllǝr arisida bulƣanmasliⱪi üqün, Ɵz namim üqün ⱨǝrikǝt ⱪildim; qünki Mǝn bu ǝllǝrning kɵz aldida ularni Misirdin ⱪutⱪuzup qiⱪarƣanmǝn.   
\m
\v 15 Mǝn yǝnǝ qɵl-bayawanda ularƣa süt ⱨǝm bal eⱪip turidiƣan, ⱨǝmmǝ zeminning güli bolƣan zeminƣa kirgüzmǝymǝn dǝp, ⱪolumni kɵtürüp ⱪǝsǝm ⱪilimǝn dedim  
\v 16 (qünki ularning ⱪǝlbi butliriƣa ǝgixip kǝtkǝqkǝ, Mening bǝlgilimilirimni qǝtkǝ ⱪaⱪⱪan, Mening ⱨɵkümlirimdǝ mangmiƣan, Mening «xabat kün»lirimni buzƣan); —  
\v 17 ⱨalbuki, kɵzüm ularƣa rǝⱨim ⱪilip ularni ⱨalak ⱪilmidim yaki ularni qɵl-bayawanda tügǝxtürmidim.   
\m
\v 18 Mǝn qɵl-bayawanda ularning baliliriƣa mundaⱪ dedim: «Ata-bowiliringlarning bǝlgimiliridǝ mangmanglar, nǝ ularning ⱨɵkümlirini tutmanglar nǝ butliri bilǝn ɵzünglarni bulƣimanglar.  
\v 19 Mǝn Pǝrwǝrdigar Hudayinglardurmǝn; Mening bǝlgilimilirimdǝ mengip, Mening ⱨɵkümlirimni tutup ularƣa ǝmǝl ⱪilinglar;  
\v 20 Mening «xabat kün»lirimni pak-muⱪǝddǝs dǝp ǝtiwarlanglar; u silǝrning Mening Pǝrwǝrdigar Hudayinglar ikǝnlikimni bilixinglar üqün Mǝn wǝ silǝr otturimizdiki bir bexarǝttur.  
\v 21 Lekin balilirimu Manga asiyliⱪ ⱪildi; ular nǝ Mening bǝlgilimilirimdǝ mangmiƣan nǝ Mening ⱨɵkümlirimni tutmiƣan (birsi ularƣa ǝmǝl ⱪilsa, u ular bilǝn ⱨayatⱪa erixidu) ular Mening «xabat kün»lirimni bulƣiƣan; xunga Mǝn ⱪǝⱨrimni ular üstigǝ tɵküp ularƣa ⱪaratⱪan aqqiⱪimni qüxürüp piƣandin qiⱪimǝn, dedim;  
\v 22 lekin jazadin ⱪolumni tartip, namimni ǝllǝrning kɵz aldida bulƣanmisun dǝp Ɵz namim üqün ⱨǝrikǝt ⱪildim; Mǝn bu ǝllǝrning kɵz aldida ularni Misirdin ⱪutⱪuzup qiⱪarƣanmǝn.   
\m
\v 23 Qɵl-bayawanda Mǝn ⱪolumni kɵtürüp ularƣa silǝrni ǝllǝr arisiƣa tarⱪitimǝn, mǝmlikǝtlǝr iqigǝ taritimǝn dǝp ⱪǝsǝm ⱪilimǝn, dedim;  
\v 24 qünki ular Mening ⱨɵkümlirimni ada ⱪilmiƣan, bǝlgilimilirimni qǝtkǝ ⱪaⱪⱪan, Mening «xabat kün»lirimni buzƣan; ular kɵzlirini ata-bowilirining butliriƣa tikmǝktǝ idi;  
\v 25 xunga Mǝn ularƣa yahxi bolmiƣan bǝlgilimilǝrni, ularni ⱨayatⱪa elip barmaydiƣan ⱨɵkümlǝrni beƣixlidim; \f □ \fr 20:25 \ft \+bd ««yahxi bolmiƣan bǝlgilimilǝr» ... «ⱨayatⱪa erixmǝydiƣan ⱨɵkümlǝr»\+bd* — 26-ayǝttiki izaⱨatni kɵrüng.\f*  
\v 26 wǝ ularni ɵz-ɵzidin sǝskǝndürüp, Mening Pǝrwǝrdigar ikǝnlikimni tonup yetixi üqün, Mǝn ularni ɵz ⱨǝdiyǝliri arⱪiliⱪ bulƣidim, qünki ular ⱨǝdiyǝ süpitidǝ barliⱪ tunji balilirini atap ⱪoyatti.\f □ \fr 20:26 \ft \+bd ««yahxi bolmiƣan bǝlgilimilǝr» ... «ⱨayatⱪa erixmǝydiƣan ⱨɵkümlǝr» (25-ayǝt)...»\+bd* — bu ikki ayǝt (26-25) intayin muⱨim. 
\fp  «Yahxi bolmiƣan bǝlgilimilǝr», «ⱨayatⱪa erixmǝydiƣan ⱨɵkümlǝr» degǝnlǝr ǝmǝliyǝttǝ butpǝrǝslik diniy ⱪaidǝ-yosunlardin ibarǝt. Huda ularning Ɵzining adǝmni ⱨayatⱪa erixtüridiƣan ǝmr-pǝrmanlirini qǝtkǝ ⱪeⱪip, aldinip, intayin rǝzil butpǝrǝslikkǝ beƣixlinixiƣa yol ⱪoyƣan: 31-ayǝtnimu kɵrüng. Ɵz balilirini Hudaƣa (yaki butlarƣa, ǝlwǝttǝ) atap ⱪurbanliⱪ ⱪilix Tǝwratta ⱪǝt’iy mǝn’i ⱪilinƣan. «Kan.», 12:29-31-ayǝtni kɵrüng.\f*  \x + \xo 20:26 \xt Əz. 16:21\x*   
\m
\v 27 Xunga, i insan oƣli, Israil jǝmǝtigǝ sɵz ⱪilip mundaⱪ degin: — Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — Ata-bowiliringlar xu ixtimu Manga kupurluⱪ ⱪilƣanki, ular Manga wapasizliⱪ ⱪilƣan;  
\v 28 ular Mǝn Ɵz ⱪolumni kɵtürüp: «Muxu zeminni silǝrgǝ berimǝn» dǝp ⱪǝsǝm ⱪilƣan yǝrgǝ kirgǝndǝ, ular xu yǝrdiki udul kǝlgǝn ⱨǝrbir yuⱪiri dɵng ⱨǝm baraⱪsan dǝrǝhni kɵrüpla xu jaylarda ular ⱪurbanliⱪlirini ⱪilip, Meni aqqiⱪlanduridiƣan ⱨǝdiyǝlǝrni ⱪilatti; ular xu yǝrdimu «huxpuraⱪ ⱨǝdiyǝ»lirini puritip, «xarab ⱨǝdiyǝ»lirini tɵkǝtti; \f □ \fr 20:28 \ft \+bd «ular xu yǝrdiki udul kǝlgǝn ⱨǝrbir yuⱪiri dɵng ⱨǝm baraⱪsan dǝrǝhni kɵrüpla xu jaylarda ular ⱪurbanliⱪlirini ⱪilip, Meni aqqiⱪlanduridiƣan ⱨǝdiyǝlǝrni ⱪilatti»\+bd* — Huda Musa pǝyƣǝmbǝr arⱪiliⱪ «Silǝr \+bd Mǝn\+bd* bekitkǝn jayda ⱪurbanliⱪ ⱪilinglar» degǝn («Ⱪan.» 12-bab). Hǝⱪlǝrning ɵz beximqiliⱪ ⱪilip «yuⱪiri jay»larda ⱪurbanliⱪ ⱪilixliri bǝribir butpǝrǝslikkǝ aylinip ketǝtti.\f*  
\v 29 xuning bilǝn Mǝn ulardin: «Silǝr qiⱪidiƣan bu yuⱪiri jay degǝn nemǝ?» dǝp soridim; xunga bügüngǝ ⱪǝdǝr uning ismi «Bamaⱨ»dur.\f □ \fr 20:29 \ft \+bd «xunga bügüngǝ ⱪǝdǝr uning ismi «Bamaⱨ»dur»\+bd* — «Bamaⱨ» degǝnning mǝnisi «yuⱪiri jay». Bǝlkim xu qaƣda uning baxⱪa bir ⱨǝjwiy, kinayilik mǝnisimu bar idi; biraⱪ bügün biz uni bilmǝymiz.\f*   
\m
\v 30 Xunga Israil jǝmǝtigǝ mundaⱪ degin: — Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: «Silǝr ata-bowiliringlarning yolida ɵzliringlarnimu bulƣimaⱪqimusilǝr? Ularning nǝprǝtlik ⱪilmixliriƣa ǝgixip buzuⱪluⱪ ⱪilmaⱪqimusilǝr?  
\v 31 Əmdi silǝr ⱨǝdiyǝliringlarni sunup, ɵz oƣulliringlarni ottin ɵtküzgǝndǝ, silǝr yǝnila bügüngǝ ⱪǝdǝr ɵzünglarni barliⱪ butliringlar bilǝn bulƣawatisilǝr; ǝmdi Mǝn silǝrning Meni izdǝp sorixinglarƣa yol ⱪoyamdimǝn, i Israil jǝmǝti?! Mǝn ⱨayatim bilǝn ⱪǝsǝm ⱪilimǝnki, — dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar, — Mǝn silǝrning Meni izdǝp sorixinglarƣa yol ⱪoymaymǝn!  
\v 32 Xuningdǝk silǝrning kɵnglünglǝrdiki «Biz yat ǝllǝrdǝk, baxⱪa yurtlardiki jǝmǝtlǝrdǝk yaƣaq ⱨǝm tax mǝbudlarƣa qoⱪunimiz» degǝn koyunglar ǝmǝlgǝ axurulmaydu!   
\m
\v 33 Mǝn ⱨayatim bilǝn ⱪǝsǝm ⱪilimǝnki, — dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar, Mǝn bǝrⱨǝⱪ küqlük ⱪol, uzartⱪan bilikim ⱨǝm tɵküp yaƣdurƣan ⱪǝⱨrim bilǝn üstünglardin ⱨɵkümranliⱪ ⱪilimǝn.  
\v 34 Mǝn küqlük ⱪol, uzartⱪan bilikim ⱨǝm tɵküp yaƣdurulƣan ⱪǝⱨr bilǝn silǝrni ǝllǝrdin qiⱪirip epkelimǝn, tarⱪitilƣan mǝmlikǝtlǝrdin silǝrni yiƣimǝn;  
\v 35 silǝrni ǝllǝrgǝ tǝwǝ bolƣan qɵl-bayawanƣa kirgüzüp, xu yǝrdǝ üstünglardin yüz turanǝ ⱨɵküm qiⱪirip jazalaymǝn;  
\v 36 ata-bowiliringlarning üstidin Misir zeminidiki qɵl-bayawanƣa ⱨɵküm qiⱪirip jazalƣinimdǝk, silǝrning üstünglardin yüz turanǝ ⱨɵküm qiⱪirip jazalaymǝn, dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar.  
\v 37 Mǝn silǝrni ⱨasa astidin ɵtküzüp, ǝⱨdining rixtisigǝ baƣlandurimǝn. \f □ \fr 20:37 \ft \+bd «Mǝn silǝrni ⱨasa astidin ɵtküzüp, ǝⱨdining rixtisigǝ baƣlandurimǝn»\+bd* — «ⱨasa astidin ɵtküzüx» toƣruluⱪ «Law.» 27:32, «Yǝr.» 33:13 kɵrüng. Ⱪoylardin yamanlirini xallap qiⱪix üqün ⱪoyqi ularni bir-birlǝp ɵz ⱨasisi astidin ɵtküzüp tǝkxürǝtti.\f*  
\v 38 Mǝn aranglardin Manga wapasizliⱪ ⱪilƣan asiylarni xallap qiⱪirimǝn; ularni turuwatⱪan jaylardin qiⱪirimǝn, biraⱪ ular Israil zeminiƣa kirmǝydu; xuning bilǝn silǝr Pǝrwǝrdigar ikǝnlikimni tonup yetisilǝr.   
\m
\v 39 — Əmdi silǝr bolsanglar, i Israil jǝmǝti, Rǝb Pǝrwǝrdigar silǝrgǝ mundaⱪ dǝydu: — Manga ⱪulaⱪ salmaymiz desǝnglar, beriweringlar, ⱨǝrbiringlar ɵz butliringlarƣa qoⱪuniweringlar! Biraⱪ silǝr yǝnǝ ⱨǝdiyǝliringlar ⱨǝm mǝbudliringlar bilǝn Mening namimni ikkinqi bulƣimaysilǝr! \f □ \fr 20:39 \ft \+bd «Biraⱪ silǝr yǝnǝ ⱨǝdiyǝliringlar ⱨǝm mǝbudliringlar bilǝn Mening namimni ikkinqi bulƣimaysilǝr!»\+bd* — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «Biraⱪ keyin, ⱨǝtta silǝr Manga ⱪulaⱪ salmiƣan bolsanglarmu, silǝr yǝnila ⱨǝdiyǝliringlar ⱨǝm mǝbudliringlar bilǝn Mening namimni ikkinqi bulƣimaysilǝr!».\f*  
\v 40 Qünki Mening muⱪǝddǝs teƣimda, yǝni Israilning egizlikidiki taƣda, — dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar, — barliⱪ Israil jǝmǝti, ularning ⱨǝmmisi Manga zemindǝ turup hizmǝt ⱪilidu; Mǝn u yǝrdǝ ularni ⱪobul ⱪilimǝn wǝ u yǝrdǝ Mǝn silǝrdin «kɵtürmǝ ⱨǝdiyǝ»liringlarni, tunji ⱨosul bolƣan kɵktat-mewiliringlarni, xundaⱪla barliⱪ muⱪǝddǝs dǝp ayrip beƣixliƣan nǝsriliringlarni tǝlǝp ⱪilimǝn.   
\m
\v 41 Mǝn silǝrni ǝllǝr arisidin qiⱪirip, mǝmlikǝtlǝrdin elip yiƣⱪinimda, esil huxbuydǝk silǝrni ⱪobul ⱪilimǝn; xuning bilǝn ǝllǝrning kɵz aldida aranglarda Ɵzümning pak-muⱪǝddǝs ikǝnlikimni kɵrsitimǝn.  
\v 42 Ata-bowiliringlarƣa ⱪolumni kɵtürüp: «Muxu zeminni silǝrgǝ berimǝn» dǝp ⱪǝsǝm ⱪilƣan Israil zeminiƣa silǝrni kirgüzginimdǝ, silǝr Mening Pǝrwǝrdigar ikǝnlikimni bilip yetisilǝr.  
\v 43 Silǝr u yǝrdǝ ɵz yolliringlarni wǝ ɵzünglarni bulƣiƣan barliⱪ ⱪilmixliringlarni ǝslǝysilǝr; xuning bilǝn ɵtküzgǝn rǝzil ixliringlar tüpǝylidin silǝr ɵz-ɵzünglarni kɵzgǝ ilmaysilǝr, ɵz-ɵzünglardin nǝprǝtlinisilǝr.  
\v 44 Mǝn rǝzil yolliringlarƣa asasǝn ǝmǝs, yaki buzuⱪ ⱪilmixliringlarƣa asasǝn ǝmǝs, bǝlki Ɵz namim üqün silǝrgǝ xǝpⱪǝtlik muamilǝ ⱪilƣandin keyin, i Israil jǝmǝti, silǝr Mening Pǝrwǝrdigar ikǝnlikimni bilip yetisilǝr, — dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar.   
\b  
\m  
\s1 Ot wǝ ⱪiliq arⱪiliⱪ bolƣan jaza  
\m
\v 45 Pǝrwǝrdigarning sɵzi manga kelip mundaⱪ deyildi: —   
\m
\v 46 I insan oƣli, yüzüngni Teman xǝⱨirigǝ ⱪaritip, jǝnubtikilǝrni ǝyiblǝp, Nǝgǝw ormanliⱪ dalasini ǝyiblǝydiƣan bexarǝt berip, — \f □ \fr 20:46 \ft \+bd «Teman xǝⱨiri»\+bd* — Israilning xǝrⱪiy jǝnubiy qegrasiƣa tutixidu, «Nǝgǝw» Israilning jǝnubiy tǝripini kɵrsitidu.\f*   
\m
\v 47 Yǝni Nǝgǝw ormanliⱪ dalasiƣa mundaⱪ degin: — Pǝrwǝrdigarning sɵzini angla; Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: «Mana, Mǝn sanga bir ot yaⱪimǝn; u sǝndiki ⱨǝmmǝ yexil dǝrǝhni ⱨǝmdǝ ⱨǝmmǝ ⱪaⱪxal dǝrǝhni yǝwetidu; yalⱪunluⱪ ot ⱨeq ɵqmǝydu, jǝnubtin ximalƣiqǝ pütkül yǝr yüzi uning bilǝn kɵyüp ketidu;\f □ \fr 20:47 \ft \+bd «... pütkül yǝr yüzi uning bilǝn kɵyüp ketidu»\+bd* — yaki «... ⱨǝr adǝmning yüzi uning bilǝn kɵyüp ketidu».\f*  \x + \xo 20:47 \xt Luⱪa 23:31\x*  
\v 48 barliⱪ ǝt igiliri Mǝnki Pǝrwǝrdigar uni yaⱪⱪanliⱪimni kɵrüp yetidu; u ⱨeqⱪaqan ɵqürülmǝydu!».   
\m
\v 49 Wǝ mǝn: — Aⱨ, Pǝrwǝrdigar! Ular mǝn toƣruluⱪ: «U pǝⱪǝt tǝmsillǝrnila sɵzlǝwatidu» dǝydu! — dedim.   
\b  
\b  
\m  
\c 21
\s1 «Ⱪiliq» ⱨǝⱪⱪidǝ  
\m
\v 1 Wǝ Pǝrwǝrdigarning sɵzi manga kelip mundaⱪ deyildi: —   
\m
\v 2 I insan oƣli, yüzüngni Yerusalemƣa ⱪaritip, «muⱪǝddǝs jaylar»ni ǝyiblǝp, Israil zeminini ǝyiblǝp bexarǝt berip,  
\v 3 Yǝni Israil zeminiƣa mundaⱪ degin: — Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: «Mana, Mǝn sanga ⱪarxidurmǝn; ⱪiliqimni ƣilaptin suƣurup, sǝndin ⱨǝm ⱨǝⱪⱪaniylar ⱨǝm rǝzillǝrni üzüp taxlaymǝn.   
\m
\v 4 Mǝn sǝndin ⱨǝm ⱨǝⱪⱪaniylar ⱨǝm rǝzillǝrni üzüp taxlimaⱪqi bolƣinim üqün, ⱪiliqim barliⱪ ǝt igiliri, yǝni jǝnubtin ximalƣiqǝ bolƣan ⱨǝmmǝylǝn bilǝn ⱪarxilixixƣa ƣilaptin qiⱪidu;  
\v 5 xuning bilǝn barliⱪ ǝt igiliri Mǝnki Pǝrwǝrdigarning Ɵz ⱪiliqimni ƣilaptin suƣurƣanliⱪimni tonup yetidu; ⱪiliq ƣilapⱪa ⱪaytidin yenip kirmǝydu.   
\m
\v 6 Əmdi uⱨ tartⱪin, i insan oƣli; iq-baƣring eqixⱪudǝk dǝrd-ǝlǝm bilǝn ularning kɵz aldida uⱨ-zar ⱪil.  
\v 7 Wǝ xundaⱪ boliduki, ular sǝndin: «Nemixⱪa uⱨ tartisǝn?» dǝp soriƣanda, sǝn ularƣa: «Bolƣan xum hǝwǝr tüpǝylidin! Mana, u kelidu! Barliⱪ yürǝklǝr erip, barliⱪ ⱪollar boxap ketidu, barliⱪ roⱨlar zǝiplixip, barliⱪ tizlar süydük bilǝn qiliⱪ-qiliⱪ ⱨɵl bolup ketidu; mana u keliwatidu! U yetip kǝldi! — dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar» — degin.\f □ \fr 21:7 \ft \+bd «barliⱪ tizlar süydük bilǝn qiliⱪ-qiliⱪ ⱨɵl bolup ketidu»\+bd* — demǝk, ⱪorⱪunqtin xundaⱪ bolidu. Baxⱪa birhil tǝrjimisi «barliⱪ tizlar sudǝk ajiz bolup ketidu».\f*  \x + \xo 21:7 \xt Yǝr. 6:24; 49:23; Əz. 4:17; 7:17\x*   
\m
\v 8 Wǝ Pǝrwǝrdigarning sɵzi manga kelip xundaⱪ deyildi: —   
\m
\v 9 I insan oƣli, bexarǝt berip mundaⱪ degin: — Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — Mana, bir ⱪiliq, bir ⱪiliq, bislanƣan, parⱪiritilƣan!  
\v 10 U zor ⱪirƣinqiliⱪ üqün bislanƣan, uni yaltiraxⱪa parⱪiratⱪan; Ɵz oƣlumning xaⱨanǝ ⱨasisi ⱨǝrⱪandaⱪ addiy tayaⱪni kǝmsitkǝnliki tüpǝylidin, huxal bolup ketiximizgǝ toƣra kelǝmdu?\f □ \fr 21:10 \ft \+bd «U zor ⱪirƣinqiliⱪ üqün bislanƣan, ... Ɵz oƣlumning xaⱨanǝ ⱨasisi ⱨǝrⱪandaⱪ sddiy tayaⱪni kǝmsitkǝnliki tüpǝylidin, huxal bolup ketiximizgǝ toƣra kelǝmdu?»\+bd* — oⱪurmǝnlǝr kɵp hil tǝrjimiliri bilǝn uqrixixi mumkin. Bu jümlining ǝyni tekistini qüxinix tǝs. «Ɵz oƣlum» muxu yǝrdǝ bǝlkim Yǝⱨuda yaki Yǝⱨudaning padixaⱨi Zǝdǝkiya boluxi mumkin. Zǝdǝkiya ɵzini «yengilmǝs» dǝp ⱨesabliƣini bilǝn, uning Huda mǝhsus tǝyyarliƣan ⱪiliqni «bir tal yaƣaq tayaⱪ»tǝk asanla bir tǝrǝp ⱪilixi ⱨǝrgiz mumkin ǝmǝs.\f*   
\m
\v 11 U ⱪiliqni parⱪiritilixⱪa, ⱪol bilǝn tutuxⱪa bekitkǝn;  
\m Ⱪiliq bilǝngǝn, parⱪiritilƣan,  
\m Ⱪǝtl ⱪilƣuqining ⱪoliƣa tutⱪuzuxⱪa tǝyyarlanƣandur!   
\m
\v 12 Nalǝ-pǝryad kɵtürüp piƣan qǝkkin, i insan oƣli,  
\m Qünki \add ⱪiliq\add* Mening hǝlⱪimgǝ ⱪarxi qiⱪⱪan;  
\m U Israilning barliⱪ xaⱨzadilirigǝ ⱪarxi qiⱪⱪan;  
\m Ular Ɵz hǝlⱪim bilǝn tǝng ⱪiliqⱪa tapxurulƣan;  
\m Xunga yanpixingƣa ⱪattiⱪ urup ⱪoyƣin!\f □ \fr 21:12 \ft \+bd «xunga yanpixingƣa ⱪattiⱪ urup ⱪoyƣin!»\+bd* — «yanpaxⱪa urux» ⱪattiⱪ dǝrd-ǝlǝmning ipadisi idi.\f*  \x + \xo 21:12 \xt Əz. 6:11; 7:27\x*   
\m
\v 13 Qünki sinaⱪ kǝldi; ǝmdi bu «xaⱨanǝ ⱨasa » baxⱪa yaƣaqlarni kǝmsitkini bilǝn, u bǝribir tügixidu ǝmǝsmu?! — dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar.\x + \xo 21:13 \xt Yǝx. 1:5; Yǝr. 6:28-30\x*   
\m
\v 14 — Əmdi sǝn, i insan oƣli, bexarǝt bǝrgin, qawak qalƣin! Ⱪiliq ikki ⱪetim, üq ⱪetim urup ⱪirsun! U ⱪirƣuqi ⱪiliq, ularni ⱨǝr tǝrǝptin ⱪorxiwalƣan zor ⱪǝtl ⱪilƣuqi ⱪiliqtur!\f □ \fr 21:14 \ft \+bd «bexarǝt bǝrgin, qawak qalƣin!»\+bd* — «qawak qelix» bǝlkim pǝyƣǝmbǝrning Hudaƣa wǝkil bolup, Hudaning bu ixlarni toƣra degǝnlikini ipadilixi idi.\f*   
\m
\v 15 Ularning yürǝklirini erisun dǝp, ulardin nurƣunliri putlixip kǝtsun dǝp, Mǝn ularning barliⱪ dǝrwaziliriƣa tǝⱨdit salƣuqi ⱪiliqni ⱪaritip ⱪoydum. Way! U qaⱪmaⱪtǝk parⱪiritilƣan, u ⱪirixⱪa suƣurulƣan; \f □ \fr 21:15 \ft \+bd «ularning yürǝklirini erisun dǝp, ... Mǝn ularning barliⱪ dǝrwaziliriƣa tǝⱨdit salƣuqi ⱪiliqni ⱪaritip ⱪoydum. Way! U qaⱪmaⱪtǝk parⱪiritilƣan, u ⱪirixⱪa suƣurulƣan»\+bd* — oⱪurmǝnlǝr baxⱪa nǝqqǝ hil tǝrjimiliri bilǝn uqrixixi mumkin. Ibraniy tilida bu ayǝttiki bǝzi sɵzning mǝnisini pǝⱪǝt pǝrǝz ⱪilixⱪila bolidu.\f*  \x + \xo 21:15 \xt Əz. 21:32\x*  
\v 16 i ⱪiliq, ong tǝrǝpkǝ ɵtkür bol! Sol tǝrǝpkǝ burulup qap! Bisingni ⱪǝyǝrgǝ ⱪaratⱪan bolsa xu yǝrgǝ qap!  
\v 17 Mǝnki Pǝrwǝrdigar Ɵz ⱪolum bilǝn qawak qalimǝn, Ɵz ⱪǝⱨrimni tɵküp piƣandin qiⱪimǝn; Mǝnki Pǝrwǝrdigar xundaⱪ sɵz ⱪildim.   
\b  
\m  
\s1 Hudaning Babilning padixaⱨini Yerusalemƣa ⱨujum ⱪilixⱪa ⱪaritip ⱪoyidiƣanliⱪi  
\m
\v 18 Wǝ Pǝrwǝrdigarning sɵzi manga kelip xundaⱪ deyildi: —   
\m
\v 19 Sǝn i insan oƣli, Babil padixaⱨining ⱪiliqining mengixiƣa tǝyyarlanƣan ikki yolni bekitip ⱪoyƣin; ikkilisi bir zemindin qiⱪidiƣan bolsun; \add Yerusalem\add* xǝⱨirigǝ mangidiƣan yolning bexida bir yol bǝlgisini tiklǝp ⱪoyƣin;  
\v 20 yǝni ⱪiliqning yetip kelixi üqün Ammoniylarning Rabbaⱨ xǝⱨirigǝ bir yol ⱨǝmdǝ Yǝⱨudaƣa, yǝni istiⱨkami mǝstǝⱨkǝm Yerusalem xǝⱨirigǝ yǝnǝ bir yolni bekitip ⱪoyƣin;  
\v 21 qünki Babilning padixaⱨi aqa yolda, yǝni ikki yolning bexida pal aqⱪuzidu; u oⱪlarni silkiydu, «kɵqmǝ mǝbudlar»din soraydu, jigǝrni tǝkxüridu.\f □ \fr 21:21 \ft \+bd «kɵqmǝ mǝbudlar»\+bd* — ibraniy tilida «tǝrafim»; kiqik, ⱪol bilǝn kɵtürgili bolƣan «ⱪolayliⱪ butlar». \+bd «jigǝrni tǝküxürüx»\+bd* — kona zamandiki palqiliⱪning bir usuli idi. Biliximizqǝ ular bir ⱨaywanni soyup, andin üqǝy-ⱪarni ⱪatarliⱪlarni tǝkxürüp, kɵrgǝn alamǝtlǝr boyiqǝ bir ⱪararƣa kelǝtti.\f*   
\m
\v 22 Əmdi sepilni bɵsküqi bazƣanlarni tiklǝxni, ⱪan tɵküxkǝ pǝrman ⱪilixni, jǝng elan ⱪilip towlaxni, dǝrwazilarƣa urulƣuqi bazƣanlarni tiklǝxni, sepilƣa qiⱪidiƣan dɵnglüklǝrni yasaxni, potǝylǝrni ⱪuruxni, Yerusalemni \add muⱨasirigǝ elixni\add* kɵrsitidiƣan pal uning ong ⱪoliƣa qüxidu; \x + \xo 21:22 \xt Əz. 4:2; 17:17\x*  
\v 23 gǝrqǝ bu pal ularƣa yalƣan kɵrüngini bilǝn, ular iqkǝn ⱪǝsǝmlǝr tüpǝylidin, Yǝⱨudadikilǝrni qanggiliƣa alsun dǝp padixaⱨ ularning ⱪǝbiⱨlikini esigǝ kǝltüridu.\f □ \fr 21:23 \ft \+bd «gǝrqǝ bu pal ularƣa yalƣan kɵrüngini bilǝn, ... Yǝⱨudadikilǝrni qanggiliƣa alsun dǝp padixaⱨ ularning ⱪǝbiⱨlikini esigǝ kǝltüridu»\+bd* — pütün bu ayǝtning ǝyni tekistni qüxinix tǝs. «Iqkǝn ⱪǝsǝmlǝr» bǝlkim Zǝdǝkiya Neboⱪadnǝsarƣa iqkǝn ⱪǝsǝmlǝrni kɵrsitidu. Neboⱪadnǝsarning mǝsliⱨǝtqiliri bu palni yalƣan dǝp ⱪariƣini bilǝn, Huda Yerusalemni jazalansun (Neboⱪadnǝsarning qanggiliƣa qüxsun) dǝp ⱪǝt’iy bekitkǝn bolƣaqⱪa, Neboⱪadnǝsar bǝribir Rabbaⱨ xǝⱨirigǝ ǝmǝs, bǝlki Yerusalemning asiyliⱪini esigǝ kǝltürüp uningƣa ⱨujum ⱪilixni ⱪarar ⱪilidu.\f*   
\m
\v 24 — Xunga Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: Silǝrning asiyliⱪinglar axkarilinip, barliⱪ ⱪilmixliringlarda gunaⱨliringlar kɵrüngǝqkǝ, ⱪǝbiⱨlikinglarni ǝskǝ kǝltürgininglar tüpǝylidin — yǝni ɵzünglar pax ⱪilinip ǝskǝ elinƣininglar tüpǝylidin, silǝr ⱪolƣa elinisilǝr.  
\v 25 Əmdi sǝn, i Israilning munapiⱪ ⱨǝm rǝzil xaⱨzadisi, ⱪǝbiⱨlikingning jazalinix waⱪti-saiti toxⱪinida, kɵridiƣan küning kelidu!\f □ \fr 21:25 \ft \+bd «i Israilning munapiⱪ ⱨǝm rǝzil xaⱨzadisi»\+bd* — «rǝzil xaⱨzadǝ» Zǝdǝkiya padixaⱨni kɵrsitidu. Əzakiyal pǝyƣǝmbǝr uni «padixaⱨ» degüsi kǝlmǝydu. \+bd «ⱪǝbiⱨlikingning jazalinix waⱪti-saiti toxⱪinida, kɵridiƣan küning kelidu!»\+bd* — ibraniy tilida «ⱪǝbiⱨlikingning jazalinix waⱪti-saiti toxⱪinida, kɵridiƣan küning kǝldi!» deyilidu. Demǝk, kɵridiƣan künining yeⱪin kǝlgǝnlikini tǝkitilǝydu.\f*   
\m
\v 26 Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — Sǝllini uningdin eliwǝt, tajni eliwǝt; ixlar ɵz petida turiwǝrmǝydu; pǝs turƣanni egiz ⱪil, egiz turƣanni pǝs ⱪil;  
\v 27 uning \add tǝhtini\add* ɵrüwǝt, ɵrüwǝt, ɵrüwǝt! Uning ⱨoⱪuⱪining Igisi kǝlmigüqǝ, u yǝnǝ mǝwjut bolmaydu; Mǝn uni Uningƣa tǝⱪdim ⱪilimǝn.\f □ \fr 21:27 \ft \+bd «Uning ⱨoⱪuⱪining igisi kǝlmigüqǝ, u yǝnǝ mǝwjut bolmaydu; Mǝn uni uningƣa tǝⱪdim ⱪilimǝn»\+bd* — bu ayǝtning mǝnisi, Zǝdǝkiyadin keyin, Dawut padixaⱨning ǝwladi, Israil ⱨǝm alǝmning tegixlik padixaⱨi Ⱪutⱪuzƣuqi-Mǝsiⱨ kǝlgüqǝ Israilning tǝhtigǝ ɵz hǝlⱪidin bolƣan ⱨeqkim padixaⱨ bolup olturmaydu. «Yar.» 49:10-tiki bexarǝtnimu kɵrüng.\f*   
\b  
\m  
\s1 Ammon hǝlⱪi toƣruluⱪ bexarǝt  
\m
\v 28 Əmdi i insan oƣli, bexarǝt berip mundaⱪ degin: — Rǝb Pǝrwǝrdigar Ammoniylar wǝ ularning mazaⱪliri toƣrisida mundaⱪ dǝydu: «Bir ⱪiliq, bir ⱪiliq ⱪǝtl ⱪilixⱪa suƣurulƣan; u adǝmni yǝwetixkǝ, qaⱪmaⱪtǝk yaltiraxⱪa parⱪiritilƣan!» — degin!\f □ \fr 21:28 \ft \+bd «Bir ⱪiliq, bir ⱪiliq ⱪǝtl ⱪilixⱪa suƣurulƣan; u adǝmni yǝwetixkǝ, qaⱪmaⱪtǝk yaltiraxⱪa parⱪiritilƣan!»\+bd* — Ammoniylar ɵzlirining muxu ⱪiliqini Israillarni soyux üqün suƣurƣan (keyinki ayǝtlǝtni kɵrüng). Biraⱪ ahirida u ɵzlirining bexiƣa qüxidu.\f*   
\m
\v 29 Qünki palqilar sǝn ⱪiliq toƣrungda ⱪuruⱪ alamǝt kɵrünüxlǝrni kɵrüp, sǝn üqün yalƣandin bir pal salidu; rǝzillǝrning kɵridiƣan küni kǝlgǝndǝ, ⱪǝbiⱨlikning jazalinix waⱪti-saiti toxⱪanda, bular seni xu ⱪirilƣan rǝzillǝrning boyunliri üstigǝ ⱪoxup yatⱪuzidu!   
\m
\v 30 Bu ⱪiliqni ɵz ƣilapiƣa ⱪayturup sal!  
\m Mǝn sening üstünggǝ ɵzüng yaritilƣan jayda, yǝni sǝn tɵrülgǝn jayda ⱨɵküm qiⱪirip jazalaymǝn.   
\m
\v 31 Xuning bilǝn Mǝn üstünggǝ ⱪǝⱨrimni tɵküp yaƣdurup,  
\m Ƣǝzipimning oti ⱪilip püwlǝymǝn;  
\m Mǝn seni ⱪatilliⱪⱪa maⱨir yawuz adǝmlǝrning ⱪoliƣa tapxurup berimǝn;   
\m
\v 32 Sǝn otⱪa yeⱪilƣu bolisǝn;  
\m Sening ⱪening ɵz zeminingdǝ tɵkülidu;  
\m Sǝn ⱪaytidin ǝslǝnmǝysǝn;  
\m Qünki Mǝnki Pǝrwǝrdigar sɵz ⱪilƣan.   
\b  
\b  
\m  
\c 22
\s1 Yerusalem toƣruluⱪ üq bexarǝt •••• Birinqi: — ⱪanliⱪ xǝⱨǝr  
\m
\v 1 Pǝrwǝrdigarning sɵzi manga kelip xundaⱪ deyildi: —   
\m
\v 2 Əmdi sǝn, i insan oƣli, ⱪanliⱪ xǝⱨǝr üstigǝ ⱨɵküm qiⱪarmamsǝn? Ⱨɵküm qiⱪarmamsǝn? Əmdi uning yirginqlik ⱪilmixlirini yüzigǝ selip mundaⱪ degin: —\x + \xo 22:2 \xt Əz. 20:4; 23:36\x*   
\m
\v 3 Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: «Ɵz jaza künining kelixi üqün ɵz iqidǝ ⱪan tɵkküqi xǝⱨǝr, ɵzini bulƣax üqün ɵzigǝ mǝbudlarni yasiƣan xǝⱨǝr —   
\m
\v 4 Sǝn tɵkkǝn ⱪan tüpǝylidin gunaⱨkar boldung, yasiƣan mǝbudlar tüpǝylidin ɵzüngni bulƣiding; sǝn ɵz jaza künliringni yeⱪinlaxturdung, yilliringni toxturdung; xunga Mǝn seni ǝllǝrgǝ rǝswa, barliⱪ mǝmlikǝtlǝrgǝ mazaⱪning obyekti ⱪildim. \x + \xo 22:4 \xt 2Pad. 21:16; Əz. 5:14; 20:30,31 \x*  
\v 5 Sanga yeⱪindikilǝr ⱨǝmdǝ sǝndin yiraⱪtikilǝr seni mazaⱪ ⱪilidu, i ⱪiya-qiyaƣa tolƣan bǝtnamliⱪ xǝⱨǝr!   
\m
\v 6 Israilning xaⱨzadiliri, ⱨǝr birining ⱨoⱪuⱪidin paydilinip iqingdǝ ⱪandaⱪ ⱪan tɵkkǝnlikigǝ ⱪara!  
\v 7 Sening iqingdǝ ular ata-anisini kɵzgǝ ilmiƣan; aranglarda musapirlarƣa zulum-zumbuluⱪ ⱪilƣan, yetim-yesirlǝr ⱨǝm tul hotunlarƣa uwal ⱪilƣan;  
\v 8 Mening pak-muⱪǝddǝs nǝrsilirimni sǝn kǝmsitkǝn, Mening «xabat kün»lirimni bulƣap buzƣansǝn;  
\v 9 sening iqingdǝ ⱪanƣa tǝxna tɵⱨmǝthor adǝmlǝr bolƣan; ular taƣlar üstidǝ butpǝrǝslik exini yegǝn; sening iqingdǝ ular buzuⱪluⱪ pǝsǝndilik ⱪilƣan; \x + \xo 22:9 \xt Əz. 18:6,11\x*  
\v 10 sǝndǝ ɵz atisining nomusiƣa tǝgkǝnlǝr bar; ay kɵrgǝn ⱪiz-ayallarni ayaƣ asti ⱪilƣanlarmu bar.\f □ \fr 22:10 \ft \+bd «atisining nomusiƣa tǝgkǝnlǝr»\+bd* — ibraniy tilida buning ikki mǝnisining mumkinqiliki bar: (1) ɵz atisiƣa basⱪunqiliⱪ ⱪilƣan; (2) atisining ayali (ɵz anisi yaki ɵgǝy anisi)ƣa basⱪunqiliⱪ ⱪilƣan. Bizningqǝ muxu yǝrdǝ (2) toƣridur.\f*  \x + \xo 22:10 \xt Law. 18:8,19; Əz. 18:6\x*   
\m
\v 11 Birsi ⱪoxnisining ayali bilǝn yirginqlik buzuⱪluⱪ ⱪilƣan; yǝnǝ birsi ɵz kelinini buzup xǝⱨwaniyǝt ⱪilƣan; sǝndǝ bolƣan yǝnǝ birsi ɵz singlisiƣa, yǝnǝ atisining ⱪiziƣa basⱪunqiliⱪ ⱪilƣan. \x + \xo 22:11 \xt Law. 18:15, 20; Yǝr. 5:8\x*  
\v 12 Ular ⱪan tɵküx üqün arangda «sowƣatlar»ni ⱪobul ⱪilƣan; sǝn ɵsüm-jazanǝ alƣan; sǝn ɵz ⱪoxniliringdin ⱨaramni mǝjburiy yuluwelip, Meni untuƣansǝn — dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar.   
\m
\v 13 Wǝ mana, Mǝn ⱨaramni mǝjburiy yuluwelixingƣa wǝ sǝn ɵz arangda tɵkkǝn ⱪanlarƣa ⱪarap ⱪolumni-ⱪolumƣa urdum! \f □ \fr 22:13 \ft \+bd «sǝn ɵz arangda tɵkkǝn ⱪanlarƣa ⱪarap ⱪolumni-ⱪolumƣa urdum»\+bd* — «ⱪol-ⱪolƣa urux» ⱪattiⱪ ǝpsuslinarliⱪ, piƣanni bildüridu.\f*  \x + \xo 22:13 \xt Əz. 21:22\x*   
\m
\v 14 Mǝn seni bir tǝrǝp ⱪilidiƣan künlǝrdimu yüriking yǝnila toⱪ, ⱪolliring qing turiwerǝmdu? Mǝnki Pǝrwǝrdigar sɵz ⱪildim, Ɵzüm uni ada ⱪilimǝn. \x + \xo 22:14 \xt Əz. 17:24\x*  
\v 15 Mǝn seni ǝllǝr arisiƣa tarⱪitimǝn, mǝmlikǝtlǝr iqigǝ taritimǝn, otturangda bolƣan pǝsǝndilikinggǝ hatimǝ berimǝn. \x + \xo 22:15 \xt Əz. 12:14, 15\x*  
\v 16 Əmdi sǝn ɵzüng arⱪiliⱪ ǝllǝrning kɵz aldida bulƣinisǝn, andin Mening Pǝrwǝrdigar ikǝnlikimni tonup yetisǝn.\f □ \fr 22:16 \ft \+bd «Əmdi sǝn ɵzüng arⱪiliⱪ ǝllǝrning kɵz aldida bulƣinisǝn, andin Mening Pǝrwǝrdigar ikǝnlikimni tonup yetisǝn»\+bd* — oⱪurmǝnlǝr baxⱪa hil tǝrjimilǝrni uqritixi mumkin. Ayǝtning ǝyni tekistini qüxinix sǝl tǝs.\f*   
\b  
\m  
\s1 Ikkinqi bexarǝt: — Tawlaxning nǝtijisi — ⱨeqnemǝ ⱪalmaydu!  
\m
\v 17 Pǝrwǝrdigarning sɵzi manga kelip xundaⱪ deyildi: —   
\m
\v 18 I insan oƣli, Israil jǝmǝti Manga huddi daxⱪal bolup qiⱪti; ularning ⱨǝmmisi humdanda ⱪalƣan mis, ⱪǝlǝy, tɵmür wǝ ⱪoƣuxunlardur; ular kümüxning poⱪi bolup qiⱪti.\x + \xo 22:18 \xt Yǝx. 1:22\x*   
\m
\v 19 Xunga Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — Ⱨǝmminglar daxⱪal bolup qiⱪⱪaqⱪa, mana ǝmdi Mǝn silǝrni Yerusalem otturisiƣa yiƣimǝn;  
\v 20 kixilǝr üstigǝ ot püwlǝp, ularni eritip tawlax üqün kümüx, mis, tɵmür, ⱪoƣuxun wǝ ⱪǝlǝyni humdan iqigǝ yiƣⱪandǝk, Mǝn ƣǝzipim wǝ ⱪǝⱨrim bilǝn silǝrni yiƣip \add xǝⱨǝr\add* iqigǝ selip silǝrni eritimǝn.  
\v 21 Xundaⱪ, Mǝn silǝrni yiƣip, ƣǝzipimning otini üstünglǝrgǝ püwlǝymǝn, silǝr uning otturisida erip ketisilǝr;  
\v 22 kümüx humdanda eritilgǝndǝk, silǝr xǝⱨǝr otturisida eritilisilǝr; wǝ silǝr Mǝnki Pǝrwǝrdigarning Ɵz ⱪǝⱨrimni üstünglǝrgǝ tɵkkǝnlikimni tonup yetisilǝr.   
\b  
\m  
\s1 Üqinqi bexarǝt: — Israilning pütün jǝmiyiti buzuldi!  
\m
\v 23 Pǝrwǝrdigarning sɵzi manga kelip xundaⱪ deyildi: —   
\m
\v 24 I insan oƣli, xǝⱨǝrgǝ mundaⱪ degin: — Ƣǝzǝp qüxkǝn kündǝ sǝn paklandurulmiƣan, yamƣur qüxmigǝn bir zeminsǝn. \f □ \fr 22:24 \ft \+bd «Ƣǝzǝp qüxkǝn kündǝ sǝn paklandurulmiƣan, yamƣur qüxmigǝn bir zeminsǝn»\+bd* — Hudaning ƣǝzipi tüpǝylidin, ularda bǝlkim bir ⱪurƣaⱪqiliⱪ bolƣanidi. «Ⱪan.» 28-babni kɵrüng.\f*  
\v 25 Ɵz oljisini titma ⱪilidiƣan, ⱨɵrkirǝydiƣan xirdǝk ularning pǝyƣǝmbǝrliri uningda suyiⱪǝst ixlitidu; ular janlarni yǝwetidu; hǝzinilǝrni, ⱪimmǝtlik nǝrsilirini buliwalidu; ular uning otturisidiki tul hotunlarni kɵpǝytmǝktǝ.\x + \xo 22:25 \xt Mat. 23:14\x*   
\m
\v 26 Uning kaⱨinliri Tǝwrat-ⱪanunumni buzup taxlap, pak-muⱪǝddǝs nǝrsilirimni bulƣiƣan; ular pak-muⱪǝddǝs bilǝn addiy nǝrsilǝrni pǝrⱪ ⱪilmaydu; ular «xabat kün»lirimgǝ kɵzini yumup yüridu; xuning bilǝn ular arisida Manga bǝtnam qaplinidu. \x + \xo 22:26 \xt Law. 10:10; Əz. 44:23\x*  
\v 27 Uning iqidiki xaⱨzadilǝr huddi oljisini titma ⱪilidiƣan bɵrilǝrdǝk; ular ⱪan tɵküxidu, janlarni nabut ⱪilixidu, ⱨaram mǝnpǝǝtni bulixidu. \x + \xo 22:27 \xt Mik. 3:11; Zǝf. 3:3\x*  
\v 28 Uning pǝyƣǝmbǝrliri ularning \add ⱪilmixlirini\add* «ⱨak suwaⱪ» bilǝn aⱪartⱪan, «Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu!» dǝp sahta kɵrünüxlǝrni kɵrüwelip, pal selip yalƣanqiliⱪ yǝtküzidu; lekin Pǝrwǝrdigar ularƣa sɵz ⱪilƣan ǝmǝs. \x + \xo 22:28 \xt Əz. 13:7, 9, 10; 21:29; 22:12\x*  
\v 29 Zemindiki addiy puⱪralarmu jǝbir-zulum ⱪilixip, bulang-talang ⱪilidu; ular ajiz-namratlarni bozǝk ⱪilip, musapirlarƣa zulum selip uwal ⱪilidu.  
\v 30 Mǝn ular arisidin tamni ⱪaytidin yasitip beridiƣan, Meni ularning zeminini wǝyran ⱪiliximdin yanduridiƣan, uning yeriⱪini ǝtküdǝk, Mening aldimda turidiƣan ariqi bir ǝzimǝtni izdǝp kǝldim; biraⱪ ⱨeqbirni tapalmidim. \x + \xo 22:30 \xt Zǝb. 106:23\x*  
\v 31 Xunga Mǝn ⱪǝⱨrimni üstigǝ tɵkimǝn; ƣǝzipimning oti bilǝn Mǝn ularni ⱨalak ⱪilimǝn; Mǝn ularning yollirini ɵz bexiƣa ⱪayturimǝn, — dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar.\x + \xo 22:31 \xt Əz. 9:10; 11:21; 16:43\x*   
\b  
\b  
\m  
\c 23
\s1 Oⱨolaⱨ ⱨǝm Oⱨolibaⱨ — ikki ayal toƣruluⱪ bolƣan tǝmsil  
\m
\v 1 Pǝrwǝrdigarning sɵzi manga kelip xundaⱪ deyildi: —   
\m
\v 2 I insan oƣli, bir anidin tuƣulƣan ikki ayal bar ikǝn;  
\v 3 ular Misir zeminidǝ paⱨixilik ⱪilƣan; ular yaxliⱪta paⱨixilik ⱪilƣan; xu yǝrdǝ ularning kɵksiliri mijiⱪlinip, ⱪizliⱪ ǝmqǝk topqiliri silanƣan. \x + \xo 23:3 \xt Əz. 20:8\x*  
\v 4 Ularning isimliri bolsa, qongining Oⱨolaⱨ, kiqikining Oⱨolibaⱨ idi; ular Meningki idi; ular oƣul-ⱪizlarni tuƣⱪan. Samariyǝ bolsa Oⱨolaⱨ, Yerusalem Oⱨolibaⱨdur.\f □ \fr 23:4 \ft \+bd «Ularning isimliri bolsa, qongining Oⱨolaⱨ, kiqikining Oⱨolibaⱨ idi; ular Meningki idi»\+bd* — demǝk, Oⱨolaⱨ Israilning ximaliy padixaⱨliⱪini, Oⱨolibaⱨ Yǝⱨudani kɵrsitidu. «Oⱨolaⱨ» — «uning qediri», «Oⱨolibaⱨ» — «mening qedirim uningdidur» degǝn mǝnilǝrdǝ.\f*   
\m
\v 5 Oⱨolaⱨ Meningki bolƣan tǝⱪdirdimu yǝnǝ buzuⱪluⱪ ⱪilƣan — u axiⱪliriƣa, yǝni ⱪoxniliri bolƣan Asuriylǝrgǝ pǝs arzu-ⱨǝwǝslǝrdǝ bolƣan;  
\v 6 kɵk kiyim kiygǝn, ǝmǝldar-ⱨɵkümdarlar, ⱨǝmmisi kelixkǝn yigitlǝr, atⱪa mingǝn qǝwǝndazlar idi.  
\v 7 U ɵz buzuⱪluⱪini ularning üstigǝ beƣixliƣan; ularning ⱨǝmmisi Asuriyǝning esilzadiliri idi; ɵz arzu-ⱨǝwǝslirini barliⱪ ⱪozƣatⱪanlar bilǝn wǝ ularning barliⱪ mǝbudliri bilǝn u ɵzini bulƣiƣan.\f □ \fr 23:7 \ft \+bd «U ɵz buzuⱪluⱪini ularning üstigǝ beƣixliƣan; ularning ⱨǝmmisi Asuriyǝning esilzadiliri idi»\+bd* — yaki «U ɵz buzuⱪluⱪini ularning üstigǝ beƣixliƣan; ularning ⱨǝmmisini Asuriyǝning esilzadilirigǝ beƣixliƣan».\f*  
\v 8 U yǝnila Misirda bolƣan paⱨixilikliridin waz kǝqmidi; qünki uning yaxliⱪida axu yǝrdikilǝr uning bilǝn billǝ yatti, ⱪizliⱪ kɵksilirini silap, ɵz buzuⱪluⱪlirini uning üstigǝ tɵkti.  
\v 9 Xunga Mǝn uni ɵz axnilirining, yǝni uning arzu-ⱨǝwǝslirini ⱪozƣatⱪan Asuriylǝrning ⱪoliƣa tapxurdum; \x + \xo 23:9 \xt 2Pad. 17; 18\x*  
\v 10 ular uning nomusini axkarilap, uning oƣul-ⱪizlirini elip ketip, uni ⱪiliqlap ɵltürüwǝtti; u ayallar arisida \add yaman\add* ataⱪⱪa ⱪaldi; uning üstigǝ ⱨɵküm qiⱪirilip jazalandi.   
\b  
\m  
\s1 Oⱨolibaⱨ  
\m
\v 11 Uning singlisi Oⱨolibaⱨ buni kɵrüp turupmu, arzu-ⱨǝwǝsliridǝ ⱨǝdisidin tehimu buzuⱪ, paⱨixilikliri ⱨǝdisiningkidin kɵp bolup kǝtti.  
\v 12 U ɵz ⱪoxniliri bolƣan Asuriylǝrgǝ pǝs arzu-ⱨǝwǝslǝrni ⱪozƣatⱪan; ular ǝmǝldar-ⱨɵkümdarlar, ⱨǝxǝmǝtlik sawut, formilarni kiygǝn, atⱪa mingǝn qǝwǝndazlar, ularning ⱨǝmmisi kelixkǝn yigitlǝr idi. \x + \xo 23:12 \xt 2Pad. 16:7\x*  
\v 13 Mǝn uning bulƣinip kǝtkǝnlikini kɵrdum; ular ikkilisi bir yolluⱪ idi.   
\m
\v 14 U uning paⱨixiliklirini axurdi; qünki u tamda pǝrǝng bilǝn sürǝtlǝngǝn adǝmlǝrni, yǝni Kaldiylǝrning rǝsimlirini kɵrdi;  
\v 15 ularning bǝlliri potilar bilǝn oralƣan, bexiƣa ⱪuyruⱪluⱪ sǝllilǝr kiyilgǝn; ularning ⱨǝmmisi lǝxkǝr bexidǝk, yǝni tuƣulƣan yurti Kaldiyǝdiki Babilliⱪlarning ⱪiyapitidǝ idi.  
\v 16 U xuan ularƣa ⱪarap ularning xǝⱨwaniy ⱨǝwsini ⱪozƣiƣan, xuning bilǝn ularni izdǝp Kaldiyǝgǝ ǝlqilǝrni ǝwǝtkǝn.\f □ \fr 23:16 \ft \+bd «U xuan ularƣa ⱪarap ularning xǝⱨwaniy ⱨǝwsini ⱪozƣiƣan, xuning bilǝn ularni izdǝp Kaldiyǝgǝ ǝlqilǝrni ǝwǝtkǝn»\+bd* — bundaⱪ bayanlar bǝlkim Yǝⱨudaning padixaⱨliri Babildin yardǝm soriƣanliⱪini, Babilliⱪlar bilǝn dostlaxmaⱪqi bolƣanliⱪini, xundaⱪla ularning butpǝrǝslikini ⱪobul ⱪilƣanliⱪini kɵrsitidu («2Pad.» 20:12-15, 21:1-9-ayǝtlǝrni kɵrüng).\f*   
\m
\v 17 Xuning bilǝn Babilliⱪlar uningƣa, yǝni uning axniliⱪ orun-kɵrpilirigǝ yeⱪin kelip, uni ɵz zinaliri bilǝn bulƣiƣan; u ɵzini ular bilǝn billǝ bulƣiƣandin keyin ulardin bizar boldi.  
\v 18 U ɵz buzuⱪluⱪlirini oquⱪ ⱪilip, nomusini axkarilixi bilǝn, jenim ⱨǝdisidin yirgǝngǝndǝk uningdinmu yirgǝndi.  
\v 19 Biraⱪ u yǝnǝ ɵzining yaxliⱪ künlirini, yǝni Misir zeminida buzuⱪluⱪ paⱨixilik ⱪilƣan künlirini esigǝ kǝltürüp ɵz buzuⱪluⱪlirini tehimu kɵpǝytti.  
\v 20 Uning ǝrliki exǝk mǝdǝkliridǝk, mǝniysi atlarningkidǝk bolƣan Babilning paⱨixiwaz ǝrkǝklirigǝ ⱪarap ⱨǝwǝsliri ⱪozƣaldi.  
\v 21 Sǝn yaxliⱪingdiki buzuⱪluⱪliringƣa, yǝni yaxliⱪingda Misirliⱪlarning ǝmqǝkliringni siliƣiniƣa yǝnǝ tǝxna bolup tǝlmürdung.   
\m
\v 22 Xunga, i Oⱨolibaⱨ, — dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar — Mana, Mǝn jening ⱨazir bizar bolƣan axniliringni ɵzünggǝ ⱪarxi ⱪozƣitimǝn, ularni sǝn bilǝn ⱪarxilixixⱪa ⱨǝmmǝ tǝripingdin elip kelimǝn;  
\v 23 Babilliⱪlar, barliⱪ Kaldiylǝr, Pekodlar, Xoalar, Koallar ⱨǝmdǝ Asuriylǝrning ⱨǝmmisini ular bilǝn tǝng ⱪozƣaymǝn; ularning ⱨǝmmisi kelixkǝn yigitlǝr, ǝmǝldar-ⱨɵkümdarlar, uluƣ bǝglǝr wǝ janablar, ⱨǝmmisi atⱪa mingǝn qǝwǝndazlardur;  
\v 24 ular ⱪoral-yaraⱪlar, jǝng ⱨarwiliri, yük ⱨarwiliri ⱨǝm zor bir top hǝlⱪlǝr bilǝn sanga ⱪarxi qiⱪidu; ular ɵzlirini ⱨǝmmǝ tǝripingdǝ sipar-ⱪalⱪanlar wǝ dubulƣalarni kiyip sanga ⱪarxi sǝpras bolidu; bexingƣa qüxidiƣan tegixlik jazani ularƣa tapxurimǝn, ular ɵz ⱨɵkümliri boyiqǝ jazalaydu.   
\m
\v 25 Mǝn muⱪǝddǝslikimdin qiⱪⱪan ƣǝzǝpni sanga ⱪaritimǝn; xuning bilǝn ular ⱪǝⱨr bilǝn seni bir tǝrǝp ⱪilidu. Ular sening burnung wǝ ⱪulaⱪliringni kesiwetidu; sǝndin ahirⱪi ⱪalƣanlar ⱪiliqlinidu; ular oƣul-ⱪizliringni elip ketidu, sǝndin yǝnila ⱪalƣanlar otta yutuwetilidu. \f □ \fr 23:25 \ft \+bd «\+bd*\+bdit Mening\+bdit* muⱪǝddǝslikimdin qiⱪⱪan ƣǝzǝp» — ibraniy tilida «(Mening) ⱨǝsitim».\f*  
\v 26 Ular sǝndin kiyim-keqǝkliringni eliwelip, güzǝl zibu-zinnǝtliringni bulaydu. \x + \xo 23:26 \xt Əz. 16:39\x*  
\v 27 Xuning bilǝn Mǝn sǝndǝ Misir zeminida baxlanƣan buzuⱪluⱪliringni wǝ paⱨixilikliringni tohtitimǝn; sǝn bu ixlarƣa yǝnǝ tǝlmürmǝysǝn, Misirni ⱪayta ǝslimǝysǝn.   
\m
\v 28 — Qünki Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — Mana, Mǝn seni ɵzüng nǝprǝtlǝngǝnlǝrning ⱪoliƣa, yǝni jening yirgǝngǝnlǝrning ⱪoliƣa tapxurimǝn; \x + \xo 23:28 \xt Əz. 16:37; Əz. 23:17\x*  
\v 29-30 ular seni ɵqmǝnlik bilǝn bir tǝrǝp ⱪilip, barliⱪ ǝjirliringni elip ketip, seni tuƣma-yalingaq ⱪaldurup, paⱨixilikliringning nomusini axkarilaydu. Sǝn ǝllǝr bilǝn paⱨixilik ⱪilƣanliⱪing, ularning mǝbudliri bilǝn ɵzüngni bulƣiƣanliⱪing tüpǝylidin, sening buzuⱪluⱪliring ⱨǝm paⱨixilikliring bularni bexingƣa qüxürdi.\x + \xo 23:29-30 \xt Əz. 16:39; Əz. 23:25, 26\x*  
\v 31 Ⱨǝdǝngning yolida ɵzüng mangƣansǝn; xunga Mǝn uningdiki ⱪǝdǝⱨni sening ⱪolungƣimu tutⱪuzdum.   
\m
\v 32 — Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — Ⱨǝdǝngning ⱪǝdǝⱨini, qongⱪur wǝ qong bir ⱪǝdǝⱨni sǝnmu iqisǝn; sǝn rǝswa bolup mazaⱪ ⱪilinisǝn, qünki uning ⱨǝjimi qongdur;  
\v 33 sǝn dǝⱨxǝtlik wǝ ⱨalakǝt ⱪǝdǝⱨi, yǝni ⱨǝdǝng Samariyǝning ⱪǝdǝⱨi bilǝn mǝstlik ⱨǝm dǝrd-ǝlǝmgǝ toldurulisǝn;  
\v 34 sǝn uni iqiwetip yǝnǝ yalaysǝn, ⱨǝtta uning parqilirinimu ƣajilaysǝn, andin kɵksiliringnimu yulup taxlaysǝn; qünki Mǝn xundaⱪ sɵz ⱪildim, dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar.   
\m
\v 35 Xuning üqün Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — Qünki sǝn Meni untup arⱪangƣa taxliwǝtkǝnliking üqün, xunga ɵz buzuⱪluⱪung ⱨǝm paⱨixilikliringning jazasini kɵtürisǝn.\x + \xo 23:35 \xt Yǝr. 2:32; 3:21; 13:25; 18:15; Əz. 22:12\x*   
\m
\v 36 Wǝ Pǝrwǝrdigar manga mundaⱪ dedi: — I insan oƣli, sǝn Oⱨolaⱨ wǝ Oⱨolibamaⱨ üstigǝ ⱨɵküm qiⱪiramsǝn? Əmdi ularƣa ɵz yirginqlik ⱪilmixlirini ayan ⱪilip kɵrsǝtkin. \x + \xo 23:36 \xt Əz. 20:4; 22:2\x*  
\v 37 Qünki ular buzuⱪluⱪ ⱪildi; ⱪolliri ⱪan boldi; ular ɵz butliri bilǝn buzuⱪluⱪ ⱪilip, uning üstigǝ Manga tuƣⱪan ɵz balilirini ularning ozuⱪi süpitidǝ ⱪurbanliⱪ ⱪilip ɵtküzüp beƣixlidi. \f □ \fr 23:37 \ft \+bd «ɵz balilirini ularning ozuⱪi süpitidǝ ⱪurbanliⱪ ⱪilip ɵtküzüp beƣixlidi»\+bd* — «(ottin) ɵtküzüx» degǝn sɵz, butpǝrǝslik toƣruluⱪ bayanlar arisida bolsa, adǝttǝ insanlarni, bolupmu balilarni butlarƣa «ⱪurbanliⱪ süpitidǝ ottin ɵtküzüx»ni kɵrsitidu.\f*  \x + \xo 23:37 \xt Əz. 16:21; 20:26,31\x*  
\v 38 Uning üstigǝ ular Manga xundaⱪ ix ⱪilƣanki, ohxax bir kündǝ ular Mening muⱪǝddǝs jayimni bulƣap, «xabat kün»lirimni buzƣan. \x + \xo 23:38 \xt Əz. 22:8\x*  
\v 39 Qünki ular ɵz balilirimni butliriƣa soyƣan qaƣda, ular ohxax bir kündǝ muⱪǝddǝs jayimni bulƣaxⱪa kirdi; mana, ular Mening ɵyüm otturisida xundaⱪ ⱪilƣan.\x + \xo 23:39 \xt 2Pad. 21:4-7; Əz. 16:21; Əz. 20:13, 16\x*   
\m
\v 40 Uning üstigǝ adǝmlǝrni yiraⱪtin qaⱪirdi, ularni elip kelixkǝ ǝlqi ǝwǝtti; mana, ular kǝldi; sǝn ularni dǝp yuyunup, kɵz-ⱪaxliringƣa osma ⱪoyup, ɵzüngni zibu-zinnǝtlǝr bilǝn pǝrdazliding;  
\v 41 ⱨǝxǝmǝtlik bir diwanda olturdung, uning aldiƣa üstigǝ Mening huxbuyum ⱨǝm zǝytun meyim ⱪoyulƣan dastihanni ⱪoydung; \x + \xo 23:41 \xt Pǝnd. 7:17\x*  
\v 42 ƣǝmsiz yürgǝn bir top kixilǝrning awazi uningda anglandi; qüprǝndǝ adǝmlǝr bilǝn billǝ qɵl-bayawandin Sebaiylarmu elip kelindi; ular \add ⱨǝdǝ-singilning\add* ⱪolliriƣa bilǝzüklǝr, bexiƣa qirayliⱪ tajlarni saldi. \f □ \fr 23:42 \ft \+bd «...Sebaiylarmu elip kelindi»\+bd* — «Sebaiylar»ning baxⱪa birhil tǝrjimisi: «ⱨaraⱪkǝxlǝr».\f*  
\v 43 Əmdi Mǝn zina-buzuⱪluⱪlar bilǝn uprap ⱪeriƣan paⱨixǝ toƣruluⱪ: «Ular ǝmdi uning bilǝn buzuⱪluⱪ ⱪiliwǝrsun; qünki u ⱨǝⱪiⱪǝtǝn \add paⱨixǝ\add*» — dedim.\f □ \fr 23:43 \ft \+bd «Ular ǝmdi uning bilǝn buzuⱪluⱪ ⱪiliwǝrsun — qünki u ⱨǝⱪiⱪǝtǝn paⱨixǝ»\+bd* — yaki «U ⱨǝⱪiⱪǝtǝn xundaⱪ bolsa, ular yǝnila ⱨazir uning bilǝn rast buzuⱪluⱪ ⱪilamdu?».\f*   
\m
\v 44 — Xuning bilǝn ular paⱨixǝ ayalƣa yeⱪinlaxⱪandǝk uningƣa yeⱪin berip billǝ yatti; ular xundaⱪ ⱪilip Oⱨolaⱨ wǝ Oⱨolibamaⱨ bu ikki buzuⱪ ayalƣa yeⱪinlixip billǝ yatti.   
\m
\v 45 Biraⱪ ⱨǝⱪⱪaniy adǝmlǝr ularni zinahor ayallarni wǝ ⱪan tɵkküqi ayallarni jazaliƣanƣa ohxax, ularning üstigǝ ⱨɵküm qiⱪirip jazalaydu; qünki ular zinahor ayallar, ularning ⱪolliri ⱪandur. \f □ \fr 23:45 \ft \+bd «Biraⱪ ⱨǝⱪⱪaniy adǝmlǝr ularni zinahor ayallarni ... Jazaliƣanƣa ohxax, ularning üstigǝ ⱨɵküm qiⱪirip jazalaydu»\+bd* — bizningqǝ bu jümlidiki «ⱨǝⱪⱪaniy adǝmlǝr» ⱪattiⱪ kinayilik, ⱨǝjwiy gǝp idi. Qünki u Babilliⱪlarni kɵrsitidu (46-47-ayǝtlǝrni kɵrüng). Mǝnisi bǝlkim: «Ular silǝr bilǝn selixturulƣanda, ⱨǝⱪⱪaniy adǝmlǝr kɵrünidu».\f*  \x + \xo 23:45 \xt Əz. 16:38\x*  
\v 46 Qünki Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — Bir top adǝmlǝrni ularƣa ⱪarxi qiⱪirip elip kelimǝn, ularni ⱨǝryanƣa ⱨǝydiwetixkǝ wǝ bulangqiliⱪ ⱪilixⱪa tapxurimǝn.  
\v 47 Bu top kixilǝr ularni taxlar bilǝn qalma-kesǝk ⱪilip, ⱪiliqliri bilǝn qepip soyidu; ular ularning oƣul-ⱪizlirini ɵltüridu, ɵylirini ot bilǝn kɵydüriwetidu.\x + \xo 23:47 \xt Əz. 16:41\x*   
\m
\v 48 Xuning bilǝn Mǝn zemindǝ buzuⱪluⱪⱪa hatimǝ berimǝn; xuning bilǝn barliⱪ ayallar silǝrdin sawaⱪ elip silǝrning buzuⱪluⱪliringni dorimaydu.  
\v 49 Ular buzuⱪluⱪungni ɵz bexingƣa ⱪayturup qüxüridu, wǝ silǝr mǝbudliringlarƣa qetixliⱪ bolƣan gunaⱨlarni kɵtürisilǝr; silǝr Mening Rǝb Pǝrwǝrdigar ikǝnlikimni tonup yetisilǝr.\x + \xo 23:49 \xt Əz. 16:58. \x*   
\b  
\b  
\m  
\c 24
\s1 Daƣlixip kǝtkǝn ⱪazan  
\m
\v 1 Toⱪⱪuzinqi yili, oninqi ayning oninqi künidǝ, Pǝrwǝrdigarning sɵzi manga kelip mundaⱪ deyildi: —   
\m
\v 2 I insan oƣli, bu künni, dǝl muxu künning qislasini yeziwalƣin; qünki dǝl muxu kündǝ Babilning padixaⱨi Yerusalemni muⱨasirigǝ aldi.   
\m
\v 3 Asiy jǝmǝtning aldiƣa bir tǝmsilni ⱪoyup mundaⱪ degin: — Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — «Ⱪazanni otning üstigǝ ⱪoyunglar, ot üstigǝ ⱪoyunglar, uningƣa su ⱪoyunglar; \x + \xo 24:3 \xt Yǝr. 1:13\x*  
\v 4 gɵx parqiliri, ⱨǝrbir esil gɵx parqilirini, put wǝ ⱪolini uningƣa yiƣip selinglar; esil ustihanlarnimu ⱪoxunglar;  
\v 5 ⱪoy padisidin ǝng esillirini elinglar; ustihanlarni pixuruxⱪa uning astiƣa otun toplap ⱪoyunglar; uni ⱪattiⱪ ⱪaynitinglar, uningdiki ustihanlar obdan ⱪaynisun.   
\m
\v 6 — Xunga Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — Ⱪanhor xǝⱨǝrning ⱨaliƣa, yǝni dat basⱪan ⱪazanƣa, ⱨeq deti kǝtmǝydiƣan ⱪazanƣa way! Uningdiki ⱨǝmmini birdin-birdin al; uningƣa nesiwǝ qeki taxlanmisun! \f □ \fr 24:6 \ft \+bd «Ⱪanhor xǝⱨǝrning ⱨaliƣa, yǝni dat basⱪan ⱪazanƣa, ⱨeq deti kǝtmǝydiƣan ⱪazanƣa way!... uningƣa nesiwǝ qeki taxlanmisun!»\+bd* — ⱪazanning deti ⱪan rǝnggidǝ bolup, bǝlkim xǝⱨǝrning ⱪanhorluⱪini bildüridu. Ayǝtning keyinki ⱪismining mǝnisi bǝlkim, ⱪazanning dat basⱪan parqiliridǝk, xǝⱨǝrdikilǝrmu parqǝ-parqǝ tarⱪilip ketip, ⱨeqⱪandaⱪ bǝhtning nesiwisini kɵrmǝydu degǝnlik. \+bd «uningdiki ⱨǝmmini birdin-birdin al»\+bd* — yaki «uningdiki gɵx parqilirini bir-biridin al».\f*  \x + \xo 24:6 \xt Əz. 22:2\x*  
\v 7 Qünki u tɵkkǝn ⱪan uning otturisida turidu; u ⱪanni topa bilǝn kɵmgili bolƣudǝk yǝrgǝ ǝmǝs, bǝlki taⱪir tax üstigǝ tɵkti. \f □ \fr 24:7 \ft \+bd «Qünki ... u ⱪanni topa bilǝn kɵmgili bolƣudǝk yǝrgǝ ǝmǝs, bǝlki taⱪir tax üstigǝ tɵkti»\+bd* — demǝk, ɵzliri ɵltürgǝn admǝmlǝrgǝ tehimu biⱨɵrmǝtlik ⱪilip ularni dǝpnǝ ⱪilmiƣan; yǝnǝ kelip, ⱨeq nomus ⱪilmay tɵkkǝn ⱪanni yoxuruxning ⱨajiti yoⱪ dǝp yürgǝn.\f*  
\v 8 Ⱪǝⱨrimni ⱪozƣax, intiⱪam elix üqün, u tɵkkǝn ⱪanning yepilmasliⱪi üqün taⱪir tax üstigǝ ⱪaldurdum.   
\m
\v 9 Xunga Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — Ⱪanhor xǝⱨǝrning ⱨaliƣa way! Mǝnmu uning otun dɵwisini yoƣan ⱪilimǝn! \x + \xo 24:9 \xt Naⱨ. 3:1; Ⱨab. 2:12\x*  
\v 10 Otunni dɵwilǝnglar, otni yiⱪip quhqulanglar, gɵx obdan pixsun, dora-dǝrmǝklǝrni ⱪoxunglar, ustihanlar kɵyüp kǝtsun!  
\v 11 Andin ⱪazanni ⱪizitip, uningdiki misni ⱪipⱪizil ⱪilinglar, iqidiki daƣ-kirlar eritilip, uning deti qiⱪiriwetilix üqün uni ⱪuruⱪ peti qoƣlar üstigǝ ⱪoyunglar!   
\m
\v 12 Uning ⱪilƣan awariqilikliri Meni upratti;  
\m Lekin uning ⱪelin deti uningdin kǝtmidi;  
\m Xunga uning deti otta turiwǝrsun!   
\m
\v 13 Sening paskiniqilikingdǝ buzuⱪ paⱨixilik bardur; Mǝn seni pakizlimaⱪqi boldum, lekin sǝn paskiniqiliⱪtin pakizlandurulmaymǝn deding; ǝmdi ⱪǝⱨrimni üstünggǝ tɵküp tohtatmiƣuqǝ sǝn paskiniqiliⱪtin pakizlandurulmaysǝn.  
\v 14 Mǝnki Pǝrwǝrdigar xundaⱪ sɵz ⱪildim; u ǝmǝlgǝ axurulidu, Mǝn uni ada ⱪilimǝn; Mǝn nǝ buningdin yanmaymǝn, nǝ ⱨeq sanga iqimni aƣritmaymǝn, nǝ uningdin ɵkünmǝymǝn; ular sening yolliring wǝ ⱪilmixliring boyiqǝ üstünggǝ ⱨɵküm qiⱪirip jazalaydu — dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar.\x + \xo 24:14 \xt Əz. 5:11; 23:24\x*   
\b  
\m  
\s1 Əzakiyalning sɵyümlük ayalining ɵlümi  
\m
\v 15 Wǝ Pǝrwǝrdigarning sɵzi manga kelip xundaⱪ deyildi: —   
\m
\v 16 «I insan oƣli, Mǝn sening sɵyümlük kɵz ⱪariquⱪungni bir urux bilǝn sǝndin elip ketimǝn; biraⱪ sǝn ⱨeq matǝm tutma, ⱨeq yiƣlima, ⱨeq kɵz yexi ⱪilma;  
\v 17 süküt iqidǝ uⱨ-zar tartisǝn; ɵlgüqi üqün ⱨeq ⱨaza tutma; sǝllǝngni bexingƣa orap, kǝxliringni putungƣa baƣliƣin; yüzüngning tɵwinini yepiwǝtmǝ, adǝmlǝr epbǝrgǝn nandin yemǝ».   
\m
\v 18 Xuning bilǝn Mǝn ǝtigǝndǝ hǝlⱪkǝ sɵz ⱪildim; kǝqⱪurunda ayalim ɵldi. Ikkinqi küni ǝtigǝndǝ mǝn buyrulƣini boyiqǝ ix ⱪildim.  
\v 19 Əmdi halayiⱪ manga: «Sening bu ⱪilƣan ixliringning nemini kɵrsǝtkǝnlikini demǝmsǝn?» dedi.   
\m
\v 20 Mǝn ularƣa mundaⱪ dedim: — Pǝrwǝrdigarning sɵzi manga kelip xundaⱪ deyildi: —   
\m
\v 21 Israil jǝmǝtigǝ mundaⱪ degin: — Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — «Mǝn Ɵz muⱪǝddǝs jayimni, yǝni sǝn pǝhirlǝngǝn küq-tayanqingni, kɵzünglarni huxal ⱪilƣuqi, jeninglar tǝxna bolƣan nǝrsini bulƣay dǝwatimǝn; silǝrning kǝyninglarda ⱪalƣan ⱪiz-oƣullar ⱪiliq bilǝn yoⱪilidu.  
\v 22 Xu tapta silǝr Mǝn \add Əzakiyal\add* ⱨazir ⱪilƣinimdǝk ⱪilisilǝr; silǝr yüzünglarning tɵwinini yapmaysilǝr, adǝmlǝr epbǝrgǝn nandin yemǝysilǝr;  
\v 23 sǝllǝnglar bexinglarda, kǝxinglar ayaƣliringda boliweridu; silǝr ⱨeq matǝm tutmaysilǝr yaki ⱨeq yiƣlimaysilǝr; silǝr ⱪǝbiⱨlikliringlar iqidǝ solixip, bir-biringlarƣa ⱪarixip uⱨ-zar tartisilǝr.\f □ \fr 24:23 \ft \+bd «silǝr ⱨeq matǝm tutmaysilǝr yaki ⱨeq yiƣlimaysilǝr; silǝr ⱪǝbiⱨlikliringlar iqidǝ solixip, bir-biringlarƣa ⱪarixip uⱨ-zar tartisilǝr»\+bd* — demisǝkmu, balayi’apǝt xundaⱪ eƣir boliduki, ⱨeqⱪandaⱪ kɵz yaxliri yaki matǝm tutuxlar uningƣa layiⱪ kǝlmǝydu.\f*  \x + \xo 24:23 \xt Əz. 4:17\x*   
\m
\v 24 Xundaⱪ ⱪilip Əzakiyalning ɵzi silǝrgǝ bexarǝt bolidu; u ⱪandaⱪ ⱪilƣan bolsa, silǝr xundaⱪ ⱪilisilǝr; bu ix ǝmǝlgǝ axurulƣanda, silǝr Mening Rǝb Pǝrwǝrdigar ikǝnlikimni tonup yetisilǝr.\x + \xo 24:24 \xt Əz. 12:6\x*   
\m
\v 25 — Wǝ sǝn, i insan oƣli, Mǝn ulardin küq-istiⱨkamini, ular pǝhrilǝngǝn güzǝk gɵⱨrini, sɵyümlük kɵz ⱪariquⱪlirini, jan-jegiri bolƣan ⱪiz-oƣullirini ulardin mǝⱨrum ⱪilidiƣan künidǝ,  
\v 26 — yǝni xu künidǝ, sanga bu hǝwǝrni ⱪuliⱪingƣa yǝtküzüx üqün bir ⱪaqⱪun yeningƣa kǝlmǝmdu?  
\v 27 Xu künidǝ aƣzing eqilƣan bolidu, sǝn bu ⱪaqⱪun bilǝn sɵzlixisǝn, yǝnǝ ⱨeq gaqa bolmaysǝn; xundaⱪ ⱪilip ular Mening Pǝrwǝrdigar ikǝnlikimni tonup yetidu».\f □ \fr 24:27 \ft \+bd «Xu künidǝ aƣzing eqilƣan bolidu, sǝn bu ⱪaqⱪun bilǝn sɵzlixisǝn, yǝnǝ ⱨeq gaqa bolmaysǝn»\+bd* — bu gaqiliⱪ bǝx yil ilgiri baxlanƣan. 3:26-ayǝtni izaⱨiti bilǝn wǝ 33:22-ayǝtnimu kɵrüng.\f*   
\b  
\b  
\m  
\c 25
\s1 Əllǝr toƣruluⱪ bexarǝtlǝr •••• Birinqi bexarǝt — Ammon toƣruluⱪ  
\m
\v 1 Pǝrwǝrdigarning sɵzi manga kelip mundaⱪ deyildi: —   
\m
\v 2 I insan oƣli, yüzüngni Ammoniylarƣa ⱪaritip, ularni ǝyiblǝp bexarǝt berip mundaⱪ degin: —\x + \xo 25:2 \xt Yǝr. 49:1 \x*   
\m
\v 3 — Ammoniylarƣa mundaⱪ degin — Rǝb Pǝrwǝrdigarning sɵzini anglanglar! Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — Mening muⱪǝddǝs jayim bulƣanƣanda, Israil zemini wǝyran ⱪilinƣanda, Yǝⱨuda jǝmǝti sürgün ⱪilinƣanda sǝn ularƣa ⱪarap: «Waⱨ! Yahxi boldi!» degining tüpǝylidin,  
\v 4 ǝmdi mana, Mǝn seni xǝrⱪtiki ǝllǝrning igidarqiliⱪiƣa tapxurimǝn; ular sening arangda bargaⱨ ⱪurup, arangda qedirlirini tikidu; ular mewiliringni yǝp, sütüngni iqidu.  
\v 5 Mǝn Rabbaⱨ xǝⱨirini tɵgilǝr üqün otlaⱪ, Ammoniylarning yerini ⱪoy padiliri üqün aramgaⱨ ⱪilimǝn; xuning bilǝn silǝr Mening Pǝrwǝrdigar ikǝnlikimni tonup yetisilǝr.   
\m
\v 6 — Qünki Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — Qünki sǝn Israil zeminiƣa ⱪarap qawak qelip, putungni tepqǝklitip, ⱪǝlbingdiki pütün ɵqmǝnlik bilǝn hux bolƣanliⱪing tüpǝylidin, \f □ \fr 25:6 \ft \+bd «sǝn Israil zeminiƣa ⱪarap qawak qelip, putungni tepqǝklitip, ⱪǝlbingdiki pütün ɵqmǝnlik bilǝn hux bolƣanliⱪing tüpǝylidin...\+bd* — muxu yǝrdǝ «qawak qelix» wǝ «putni tipqǝklitix» intayin huxal bolup kǝtkǝnlikini bildüridu.\f*  
\v 7  ǝmdi mana, Mǝn üstünggǝ ⱪolumni uzartip, seni ǝllǝrgǝ olja boluxⱪa tapxurimǝn; Mǝn seni hǝlⱪlǝr iqidin üzimǝn, mǝmlikǝtlǝr iqidin yoⱪitimǝn; Mǝn seni ⱨalak ⱪilimǝn; xuning bilǝn sǝn Mening Pǝrwǝrdigar ikǝnlikimni tonup yetisǝn.\f □ \fr 25:7 \ft \+bd «ǝmdi mana, mǝn üstünggǝ ⱪolumni uzartip, seni ǝllǝrgǝ olja boluxⱪa tapxurimǝn...»\+bd* — Babilning padixaⱨi Neboⱪadnǝsar miladiyǝdin ilgiriki 582-yili Rabbaⱨ xǝⱨirini wǝyran ⱪiliwǝtti. Keyin «Nabatiyliⱪ» ǝrǝblǝr xǝrⱪ tǝripidin kelip Ammon zeminini igiliwaldi.\f*   
\b  
\m  
\s1 Ikkinqi bexarǝt — Moab toƣruluⱪ  
\m
\v 8 Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — Qünki Moab wǝ Seirning: «Yǝⱨuda pǝⱪǝt barliⱪ baxⱪa ǝllǝr bilǝn ohxax, halas» degini tüpǝylidin, \x + \xo 25:8 \xt Yǝr. 49:1-47\x*  
\v 9 xunga mana, Mǝn Moabning yenini — qegrasidiki xǝⱨǝrlǝrni, zeminining pǝhri bolƣan Bǝyt-Yǝximot, Baal-Meon wǝ Kiriatayim xǝⱨǝrliridin baxlap yerip aqimǝn;  
\v 10 ularni Ammoniylarning zemini bilǝn billǝ xǝrⱪtiki ǝllǝrgǝ tapxurimǝn; Mǝn Ammoniylarning yǝnǝ ǝllǝr arisida ǝslǝnmǝsliki üqün, ularning igidarliⱪiƣa tapxurimǝn; \x + \xo 25:10 \xt Əz. 21:37\x*  
\v 11 wǝ Moab üstigǝ ⱨɵküm qiⱪirip jazalaymǝn; ular Mening Pǝrwǝrdigar ikǝnlikimni tonup yetidu.\f □ \fr 25:11 \ft \+bd «Moab üstigǝ ⱨɵküm qiⱪirip jazalaymǝn; ular Mening Pǝrwǝrdigar ikǝnlikimni tonup yetidu»\+bd* — Babilning padixaⱨi Neboⱪadnǝsar miladiyǝdin ilgiriki 582-yili Moabning zeminini ixƣal ⱪildi. Keyin «Nabatiyliⱪ» ǝrǝblǝr xǝrⱪ tǝripidin kelip Moab zeminni igiliwaldi.\f*   
\b  
\m  
\s1 Üqinqi bexarǝt — Edomni ǝyiblǝx  
\m
\v 12 Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — qünki Edom Yǝⱨuda jǝmǝtidin ɵq elip yamanliⱪ ⱪilip, xuningdǝk eƣir gunaⱨkar bolƣini tüpǝylidin, intiⱪam alƣnini tüpǝylidin,  
\v 13 — ǝmdi Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — Mǝn Edomƣa ⱪolumni sozimǝn; xuning bilǝn uni zeminidin adǝmlǝr ⱨǝm ⱨaywanlardin mǝⱨrum ⱪilimǝn; Mǝn uni Teman xǝⱨiridin tartip wǝyran ⱪilimǝn; ular Dedan xǝⱨirigiqǝ ⱪiliq bilǝn yiⱪilidu.  
\v 14 Xuning bilǝn Mǝn hǝlⱪim Israilning ⱪoli arⱪiliⱪ Edom üstidin Ɵz intiⱪamimni alimǝn; ular Mening aqqiⱪim ⱨǝm ⱪǝⱨrim boyiqǝ Edomda ix ⱪilidu; Edomiylar Mening intiⱪamimning nemǝ ikǝnlikini bilip yetidu, — dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar.\f □ \fr 25:14 \ft \+bd «Mǝn hǝlⱪim Israilning ⱪoli arⱪiliⱪ Edom üstidin ɵz intiⱪamimni alimǝn; ular Mening aqqiⱪim ⱨǝm ⱪǝⱨrim boyiqǝ Edomda ix ⱪilidu...»\+bd* — miladiyǝdin ilgiriki 120-yili Yǝⱨudiylarning yetǝkqisi Yuⱨanna Hirkanus Edomƣa ⱨujum ⱪilip ularƣa «towa ⱪilip Pǝrwǝrdigarƣa ixininglar, yaki ⱪiliqimda ɵlünglar» degǝn tallax yolini bǝrdi.\f*   
\b  
\m  
\s1 Tɵtinqi bexarǝt — Filistiyǝni ǝyiblǝx  
\m
\v 15 Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — Filistiylǝr intiⱪam niyiti bilǝn ⱨǝrikǝt ⱪilip, kona ɵqmǝnliki bilǝn Yǝⱨudani yoⱪitayli dǝp iq-iqidin ɵq alƣini tüpǝylidin,  
\v 16 Xunga Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — Mana, Mǝn Filistiyǝning üstigǝ ⱪolumni uzartimǝn; Mǝn Kǝrǝtiylǝrni ⱪiriwetimǝn, dengiz boyidikilǝrning ⱪalduⱪlirinimu wǝyran ⱪilimǝn.  
\v 17 Mǝn ularning üstigǝ ⱪǝⱨrilik tǝnbiⱨlǝrni qüxürüp ⱪattiⱪ intiⱪam alimǝn; ularning üstidin intiⱪam alƣinimda ular Mening Pǝrwǝrdigar ikǝnlikimni tonup yetidu.\f □ \fr 25:17 \ft \+bd «Mǝn ularning (Filistiylǝrning) üstigǝ ⱪǝⱨrilik tǝnbiⱨlǝrni qüxürüp ⱪattiⱪ intiⱪam alimǝn»\+bd* — Filistiylǝr awwal Babilning padixaⱨi Neboⱪadnǝsar tǝripidin azab kɵrdi; andin Grek imperiyǝsi tǝripidin ixƣal ⱪilindi; miladiyǝdin ilgiriki 148-146-yillarda ular Yǝⱨudiylar tǝripidin bir mǝzgil ixƣal ⱪilindi. Ularning ǝwladliri bügünki «Pǝlǝstinliklǝr»ning bir ⱪismi.\f*   
\b  
\b  
\m  
\c 26
\s1 Tur wǝ Zidonni ǝyiblǝx  
\m
\v 1 On birinqi yili, ayning birinqi künidǝ xundaⱪ boldiki, Pǝrwǝrdigarning sɵzi manga kelip mundaⱪ deyildi: — \f □ \fr 26:1 \ft \+bd «on birinqi yil»\+bd* — sürgün bolƣanliⱪining 11-yili idi. Bǝlkim on birinqi ay boluxi mumkin.\f*   
\m
\v 2 I insan oƣli, Turning Yerusalem toƣruluⱪ: «Waⱨ! Yahxi boldi! Əllǝrning dǝrwazisi bolƣuqi wǝyran boldi! U manga ⱪarap ⱪayrilip eqildi; uning wǝyran ⱪilinixi bilǝn ɵzümni toyƣuzimǝn!» degini tüpǝylidin,  
\v 3 — Xunga Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — Mana, i Tur, Mǝn sanga ⱪarximǝn, dengiz dolⱪunlarni ⱪozƣiƣandǝk, kɵp ǝllǝrni sǝn bilǝn ⱪarxilixⱪa ⱪozƣaymǝn;  
\v 4 ular Turning sepillirini bǝrbat ⱪilip, uning munarlirini qeⱪip yoⱪitidu. Uning üstidiki topilirini ⱪirip taxlap, uni taⱪir tax ⱪilip ⱪoyimǝn.  
\v 5 U pǝⱪǝt dengiz otturisidiki torlar yeyilidiƣan jay bolidu; qünki Mǝn xundaⱪ sɵz ⱪildim, dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar; u ǝllǝr üqün olja bolup ⱪalidu.  
\v 6 Uning ⱪuruⱪluⱪta ⱪalƣan ⱪizliri ⱪiliq bilǝn ⱪirilidu; xuning bilǝn ular Mening Pǝrwǝrdigar ikǝnlikimni tonup yetidu.\f □ \fr 26:6 \ft \+bd «ⱪuruⱪluⱪta ⱪalƣan ⱪizliri»\+bd* — bǝlkim turƣa beⱪindi bolƣan yezilarni kɵrsitidu. 8-ayǝtnimu kɵrüng. 
\fp  Bu bexarǝt toƣruluⱪ yǝnǝ «ⱪoxumqǝ sɵz»imizni kɵrüng.\f*   
\m
\v 7 — Qünki Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — Mana, Mǝn Tur bilǝn ⱪarxilixixⱪa Babil padixaⱨi Neboⱪadnǝsar, yǝni «padixaⱨlarning padixaⱨi»ni, atlar, jǝng ⱨarwiliri bilǝn, atliⱪ qǝwǝndazlar, ⱪoxun wǝ zor bir top adǝmlǝr bilǝn ximal tǝripidin qiⱪirip epkelimǝn.  
\v 8 U ⱪuruⱪluⱪta ⱪalƣan ⱪizlirini ⱪiliq bilǝn soyidu, sanga muⱨasirǝ potǝylirini ⱪuridu, sepilƣa qiⱪidiƣan dɵnglükni yasaydu, sanga ⱪarap ⱪalⱪanlirini kɵtüridu.  
\v 9 U sepilliringƣa bɵsküqi bazƣanlarni ⱪaritip tiklǝydu, ⱪoral-paltiliri bilǝn munarliringni qeⱪip ƣulitidu.  
\v 10 Uning atlirining kɵplükidin ularning kɵtürgǝn qang-topisi seni ⱪaplaydu; sepilliri bɵsülgǝn bir xǝⱨǝrgǝ bɵsüp kirgǝndǝk u sening ⱪowuⱪliringdin kirgǝndǝ, sepilliring atliⱪ ǝskǝrlǝrning, qaⱪlarning ⱨǝm jǝng ⱨarwilirining sadasi bilǝn tǝwrinip ketidu.  
\v 11 Atlirining tuyaⱪliri bilǝn u barliⱪ rǝstǝ-koqiliringni qǝylǝydu; u puⱪraliringni ⱪiliq bilǝn ⱪiridu, küqlük tüwrükliring yǝrgǝ yiⱪilidu.\x + \xo 26:11 \xt Yǝx. 5:28; Yǝr. 47:3\x*   
\m
\v 12 Ular bayliⱪliringni olja, mal-tawarliringni ƣǝnimǝt ⱪilidu; ular sepilliringni buzup ƣulitip, ⱨǝxǝmǝtlik ɵyliringni harabǝ ⱪilidu; ular sening taxliring, yaƣaq-limliring wǝ topa-qangliringni dengiz suliri iqigǝ taxlaydu.  
\v 13 Mǝn nahxliringning sadasini tügitimǝn; qiltarliringning awazi ⱪaytidin anglanmaydu. \x + \xo 26:13 \xt Yǝx. 24:7, 8; Yǝr. 7:34; 16:9\x*  
\v 14 Mǝn seni taⱪir tax ⱪilimǝn; sǝn torlar yeyilidiƣan bir jay bolisǝn, halas; sǝn ⱪaytidin ⱪurulmaysǝn; qünki Mǝnki Pǝrwǝrdigar xundaⱪ degǝnmǝn, dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar.\f □ \fr 26:14 \ft \+bd «Mǝn seni taⱪir tax ⱪilimǝn; sǝn torlar yeyilidiƣan bir jay bolisǝn, halas; sǝn ⱪaytidin ⱪurulmaysǝn»\+bd* — bu bexarǝt awwal Babilning imperatori Neboⱪadnǝsar, andin Grek imperatori «Büyük Iskǝndǝr» tǝrǝpliridin ǝmǝlgǝ axuruldi. Turning ⱨazirⱪi ǝⱨwali dǝl muxu ayǝttǝ eytilƣandǝktur. Bu ixlar toƣruluⱪ yǝnǝ «ⱪoxumqǝ sɵz»imizni kɵrüng.\f*   
\m
\v 15 Rǝb Pǝrwǝrdigar Turƣa mundaⱪ dǝydu: — Sǝn ƣulap kǝtkiningdǝ, yarilanƣanlar aⱨ-zarliƣinida, otturungda ⱪirƣin-qapⱪun ⱪilinƣanda, dengizning qǝt yaⱪiliri tǝwrinip kǝtmǝmdu?  
\v 16 Dengizdiki xaⱨzadilǝr tǝhtliridin qüxüp, tonlirini biryaⱪⱪa taxlap, kǝxtilik kiyim-keqǝklirini seliwetidu; ular ɵzlirini ⱪorⱪunq-titrǝk bilǝn pürkǝydu; ular yǝrgǝ olturup, ⱨeq tohtawsiz titrǝp, sanga ⱪarap sarasimigǝ qüxidu.  
\v 17 Ular sǝn üqün bir mǝrsiyǝni oⱪup sanga mundaⱪ dǝydu: —  
\m «I aⱨalǝng dengizdikilǝrdin bolƣan, dangⱪi qiⱪⱪan,  
\m Dengiz üstidin küqlük ⱨɵküm sürgǝn,  
\m Ɵz wǝⱨxǝtliringni barliⱪ dengizda turuwatⱪanlarƣa salƣan xǝⱨǝr!  
\m Sǝn wǝ sǝnda turuwatⱪanlar nǝⱪǝdǝr ⱨalak bolƣan!\x + \xo 26:17 \xt Wǝⱨ. 18:9-19\x*   
\m
\v 18 Ⱨazir sening ƣulap kǝtkǝn kününgdǝ,  
\m Dengiz boyidikilǝr titrǝp ketidu;  
\m Dengizdiki arallar wǝ ⱪirƣaⱪtikilǝr sening yoⱪ bolup kǝtkiningdin dǝkkǝ-dükkigǝ qüxüp ⱪaldi».\f □ \fr 26:18 \ft \+bd «Ⱨazir sening ƣulap kǝtkǝn kününgdǝ, dengiz boyidikilǝr titrǝp ketidu...»\+bd* — bu bexarǝtning kɵp jǝⱨǝtlǝrdǝ ǝmǝlgǝ axuruluxi toƣruluⱪ «ⱪoxumqǝ sɵz»imizni kɵrüng.\f*   
\m
\v 19 — Qünki Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: —  
\m «Mǝn seni adǝmzatsiz xǝⱨǝrlǝrdǝk, harabǝ xǝⱨǝr ⱪilƣinimda,  
\m Mǝn üstünggǝ dengiz qongⱪurluⱪlirini qiⱪirip seni qɵkürginimdǝ,  
\m Uluƣ sular seni besip yapⱪanda,   
\m
\v 20 Xu tapta Mǝn seni ⱨangƣa qüxkǝnlǝr bilǝn billǝ qüxürimǝn,  
\m Ⱪǝdimki zamandikilǝrning ⱪatariƣa qüxürimǝn;  
\m Seni yǝrning tegiliridǝ turƣuzimǝn;  
\m Seningdǝ ⱪaytidin adǝmzat bolmasliⱪi üqün,  
\m Seni ⱪǝdimki harabilǝr arisiƣa,  
\m Ⱨangƣa qüxkǝnlǝr bilǝn billǝ boluxⱪa qüxürimǝn;  
\m Biraⱪ tiriklǝrning zeminida bolsa güzǝllik tiklǝp ⱪoyimǝn;\f □ \fr 26:20 \ft \+bd «Biraⱪ tiriklǝrning zeminida bolsa güzǝllik tiklǝp ⱪoyimǝn»\+bd* — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «Sǝn ⱪaytidin tiriklǝrning zeminida ⱨɵrmǝtkǝ sazawǝr orunda bolmaysǝn».\f*   
\m
\v 21 Mǝn seni baxⱪilarƣa bir agaⱨi-wǝⱨxǝt ⱪilimǝn;  
\m Sǝn ⱪaytidin ⱨeq bolmaysǝn;  
\m Ular seni izdǝydu, biraⱪ sǝn mǝnggügǝ tepilmaysǝn»  
\m — dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar.   
\b  
\b  
\m  
\c 27
\s1 Tur toƣruluⱪ yǝnǝ bir bexarǝt — Tur xǝⱨirini qirayliⱪ kemigǝ ohxitix  
\m
\v 1 Pǝrwǝrdigarning sɵzi manga kelip mundaⱪ deyildi: —   
\m
\v 2 Sǝn, i insan oƣli, Tur toƣruluⱪ bir mǝrsiyǝni aƣzingƣa elip uningƣa mundaⱪ degin: —   
\m
\v 3 I dengizlarning kirix aƣzida turuⱪluⱪ, dengiz boyliridiki kɵp ǝllǝr bilǝn sodilaxⱪuqi, Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: —  
\m «I Tur, sǝn «Mening güzǝllikim kamalǝtkǝ yǝtti!» deding.\f □ \fr 27:3 \ft \+bd «I dengizlarning kirix aƣzida turuⱪluⱪ...»\+bd* — ibraniy tilida «kirix aƣzi» degǝn sɵz «jüplük xǝklidǝ», qünki turning ikki porti bar idi.\f*  \x + \xo 27:3 \xt Əz. 28:12\x*   
\m
\v 4 Sening qegraliring bolsa dengizlarning otturisida idi;  
\m Seni yasiƣanlar güzǝllikingni kamalǝtkǝ yǝtküzdi.   
\m
\v 5 Ular barliⱪ tahtayliringni Senirdiki ⱪariƣaylardin yasiƣan;  
\m Sanga moma üqün ular Liwandin kedir dǝrihini epkǝlgǝn;   
\m
\v 6 Palaⱪliringni Baxandiki dub dǝrǝhliridin yasiƣan;  
\m Palubangni sǝmxit dǝrǝhliridin yasap,  
\m Kupros dengiz boyidiki pil qixi bilǝn nǝⱪixligǝn.\x + \xo 27:6 \xt Yǝx. 2:13\x*   
\m
\v 7 Yǝlkining Misirdin kǝltürülgǝn kǝxtilik libastin yasalƣan, u sanga tuƣ bolƣan;  
\m Sayiwining bolsa dengiz boyidiki Elixaⱨdiki kɵk wǝ sɵsün rǝhtlǝrdin idi; \f □ \fr 27:7 \ft \+bd «Elixaⱨ»\+bd* — bǝlkim Kuprosni kɵrsitidu.\f*   
\m
\v 8 Zidondikilǝr ⱨǝm Arwadtikilǝr sening palaⱪ urƣuqiliring idi;  
\m Sǝndǝ bolƣan danixmǝnlǝr, i Tur, sening yol baxliƣuqiliring idi.   
\m
\v 9 Gǝbaldiki aⱪsaⱪallar wǝ uning danixmǝnliri sǝndǝ bolup, kawakliringni etǝtti;  
\m Dengiz-okyandiki barliⱪ kemilǝr wǝ ularning dengizqiliri mal almaxturuxⱪa yeningƣa kelǝtti.   
\m
\v 10 Parslar, Ludtikilǝr, Liwiyǝdikilǝr ⱪoxunƣa tizimlinip, sening lǝxkǝrliring bolƣan;  
\m Ular ⱪalⱪan-dubulƣilirini üstünggǝ esip, seni ⱨǝywǝtlik ⱪilƣan; \f □ \fr 27:10 \ft \+bd «Liwiyǝdikilǝr»\+bd* — «Liwiyǝ» yaki «Libya» ibraniy tilida «Put» degǝn sɵzdur.\f*   
\m
\v 11 Arwadtikilǝr ⱪoxuning bilǝn ⱨǝr tǝripingdǝ sepilliringda turup kɵzǝttǝ bolƣan;  
\m Gammadtikilǝrmu munarliringda turƣan;  
\m Ular ⱪalⱪan-ⱪorallirini ǝtrapingƣa, sepilliringƣa esip ⱪoyƣan;  
\m Ular güzǝllikingni kamalǝtkǝ yǝtküzgǝn;   
\m
\v 12 Tawarliringning mol bolƣanliⱪidin Tarxix sanga heridar bolƣan;  
\m Mǝⱨsulatliringƣa ular kümüx, tɵmür, ⱪǝlǝy, ⱪoƣuxun tegixip bǝrgǝn.\f □ \fr 27:12 \ft \+bd «Tarxix»\+bd* — ⱪǝdimki zamanlarda dengiz sodisi bilǝn dangⱪi qiⱪⱪan «Tarxix» dǝydiƣan üq yurt bar boluxi mumkin idi. Birinqisi, ximaliy Afriⱪida (ⱨazirⱪi Marakǝx ǝtrapida); ikkinqisi Ispaniyǝ, üqinqisi Əngliyǝ idi. Muxu yǝrdǝ bǝlkim Ispaniyini kɵrsitidu.\f*   
\m
\v 13 Jawan, Tubal wǝ Mǝxǝk sǝn bilǝn soda ⱪilƣan;  
\m Ular tawarliringƣa adǝmlǝrning janliri, mis ⱪaqa-ⱪazanlarni tegixkǝn.\f □ \fr 27:13 \ft \+bd «Jawan»\+bd* — ⱨazirⱪi Gretsiyǝdur. Tubal wǝ Mǝxǝk ǝslidǝ ⱨazirⱪi Türkiyǝ zeminida yaxiƣan ikki ⱪǝbilǝ idi. Keyin ular Rusiyǝ tǝrǝpkǝ kɵqüp kǝtkǝn boluxi mumkin. \+bd «adǝmlǝrning janliri»\+bd* — ⱪullar degǝnlik.\f*   
\m
\v 14 Torgamaⱨ jǝmǝtidikilǝr mǝⱨsulatliring üqün atlar, jǝng atliri wǝ ⱪeqirlarni tegixip bǝrgǝn.   
\m
\v 15 Dedandikilǝr sǝn bilǝn sodilaxⱪan;  
\m Dengiz boyliridiki kɵp hǝlⱪ sanga heridar bolƣan;  
\m Ular sanga dǝndan, ǝbnus yaƣiqini tɵligǝn;   
\m
\v 16 Suriyǝ ⱪol ⱨünǝrliringning mol bolƣanliⱪidin sanga heridar bolƣan;  
\m Ular mǝⱨsulatliringƣa mawi yaⱪutlar, sɵsün rǝhtlǝrni, kǝxtilǝrni, nǝpis kanap rǝhtlǝrni, marjanlarni, ⱪizil yaⱪutlarni tegixip bǝrgǝn.\f □ \fr 27:16 \ft \+bd «Suriyǝ ⱪol ⱨünǝrliringning mol bolƣanliⱪidin sanga heridar bolƣan...»\+bd* — bǝzi kona kɵqürmǝ nushilarda «Aram» (Suriyǝ) ǝmǝs, «Edom» deyilidu: 18-ayǝttǝ «Dǝmǝxⱪ» (Suriyǝning paytǝhti) toƣruluⱪ sɵz bolƣaqⱪa, «Edom» bǝlkim toƣridur.\f*   
\m
\v 17 Yǝⱨuda wǝ Israil zeminidikilǝrdinmu sǝn bilǝn sodilaxⱪuqilar bolƣan;  
\m Tawarliringƣa ular Minnitning buƣdayliri, peqinilǝr, ⱨǝsǝl, zǝytun meyi, mǝlⱨǝm dorilarni tegixip bǝrgǝn.   
\m
\v 18 Dǝmǝxⱪ ⱪol ⱨünǝrliringning mol bolƣanliⱪidin,  
\m Ⱨǝrhil bayliⱪliring tüpǝylidin sanga heridar bolup sanga Hǝlbonning xarablirini, aⱪ yunglarni tegixip bǝrgǝn.   
\m
\v 19 Wedan wǝ Uzaldin qiⱪⱪan Jawandikilǝr mǝⱨsulatliringƣa soⱪulƣan tɵmür, ⱪowzaⱪdarqin, egirni tegixkǝnidi.   
\m
\v 20 Dedan sanga at toⱪumlirini tegixip bǝrgǝn;   
\m
\v 21 Ərǝbistan wǝ Kedardiki barliⱪ xaⱨzadilǝr sanga heridar boldi;  
\m Sanga pahlanlar, ⱪoqⱪarlar wǝ ɵqkilǝrni tegixip bǝrgǝn.   
\m
\v 22 Xeba ⱨǝm Raamaⱨdiki sodigǝrlǝr sǝn bilǝn tijarǝt ⱪilƣan;  
\m Mǝⱨsulatliringƣa ular ⱨǝrhil sǝrhil tetitⱪular, ⱪimmǝtlik jawaⱨiratlar wǝ altun almaxturup bǝrgǝn.   
\m
\v 23 Ⱨaran, Kannǝⱨ, Edǝndikilǝr wǝ Xeba, Axur, Hilmadtiki sodigǝrlǝr sǝn bilǝn tijarǝt ⱪilƣan;\f □ \fr 27:23 \ft \+bd «Axur»\+bd* — Asuriyǝ.\f*   
\m
\v 24 Ular sanga ⱨǝxǝmǝtlik kiyim-keqǝk, sɵsün rǝhtlǝr wǝ kǝxtilǝr, rǝngmurǝng gilǝmlǝrni tegixip bǝrgǝn;  
\m Bularning ⱨǝmmisi tügünqǝklinip tana-arƣamqilar bilǝn qing baƣlinip, bazaringƣa kirdi.   
\m
\v 25 Tarxixtiki kemilǝr tawarliringni kɵtürgǝn karwanlardǝk bolƣan;  
\m Xuning bilǝn sǝn dengiz-okyanning baƣrida mal bilǝn toldurulup, intayin eƣirlixip kǝtkǝnsǝn; \f □ \fr 27:25 \ft \+bd «eƣirlixip kǝtkǝn»\+bd* — ibraniy tilida ikki bisliⱪ gǝp bolup, uning ikkinqi mǝnisi «ⱨɵrmǝt-abruyluⱪ bolƣan» degǝn mǝnidǝ. Xübⱨisizki, bu kinayilik gǝp idi.\f*   
\m
\v 26 Sening palaⱪ orƣuqiliring seni uluƣ sularƣa apardi;  
\m Xǝrⱪ xamili seni dengiz-okyanning baƣrida parǝ-parǝ ⱪiliwǝtti;\x + \xo 27:26 \xt Əz. 17:1\x*   
\m
\v 27 Sening mal-mülükliring, bazarliring, dengizqiliring wǝ yol baxliƣuqiliring,  
\m Kawakliringni ǝtküqilǝr, sǝn bilǝn sodilaxⱪan sodigǝrlǝr, sǝndǝ bolƣan barliⱪ lǝxkǝrliring,  
\m Jümlidin arangda toplanƣan adǝmlǝrning ⱨǝmmisi sǝn ɵrülüp kǝtkǝn kününgdǝ ɵrülüp dengiz-okyanning ⱪoyniƣa ƣǝrⱪ bolup ketidu.\x + \xo 27:27 \xt Wǝⱨ. 18:9-19\x*   
\m
\v 28 Yol baxliƣuqiliringning aⱨ-zarliridin daladikilǝr tǝwrǝp ketidu.\x + \xo 27:28 \xt Əz. 26:10, 15\x*   
\m
\v 29 Palaⱪ orƣuqilarning ⱨǝmmisi,  
\m Dengizqilar, dengizda barliⱪ yol baxliƣuqilar ɵz kemiliridin qüxidu;  
\m Ular ⱪuruⱪluⱪta turidu;   
\m
\v 30 Ular sanga ⱪarap awazini anglitip,  
\m Ⱪattiⱪ aⱨ-zar kɵtüridu;  
\m Ular topa-qang qiⱪirip bexiƣa qaqidu;  
\m Ular küllǝr iqidǝ eƣinaydu.   
\m
\v 31 Ular seni dǝp qaqlirini qüxürüp ɵzlirini taz ⱪilip, bɵz kiyimlǝrgǝ oraydu;  
\m Ular ⱪattiⱪ matǝm tutup sǝn üqün zor dǝrd-ǝlǝm iqidǝ yiƣlaydu.\f □ \fr 27:31 \ft \+bd «bɵz kiyimlǝr»\+bd* — matǝm tutux yaki ⱪattiⱪ towa ⱪilixni bildürǝtti.\f*  \x + \xo 27:31 \xt Yǝr. 48:37\x*   
\m
\v 32 Ular aⱨ-zarlirini kɵtürginidǝ sǝn üqün bir mǝrsiyǝni oⱪup, sǝn toƣruluⱪ ⱨaza ⱪilip mundaⱪ dǝydu:  
\m — «Tur dengiz-okyanlar otturisida, ⱨazir jimjit ⱪilinƣan!  
\m Əsli kim uningƣa tǝng kelǝlǝytti?   
\m
\v 33 Mǝⱨsulatliring dengiz-okyanlardin ɵtüp kǝtkǝndǝ,  
\m Sǝn kɵp hǝlⱪlǝrni ⱪanaǝtlǝndürgǝn;  
\m Bayliⱪliring wǝ tawarliringning molluⱪi bilǝn yǝr yüzidiki padixaⱨlarni beyitⱪansǝn.   
\m
\v 34 Sǝn sularning qongⱪur tegidǝ dengiz-okyanlar tǝripidin parǝ-parǝ ⱪilinƣanda,  
\m Tawarliring ⱨǝm arangda bolƣan top-top adǝmliringmu ɵrülüp ƣǝrⱪ bolup kǝtti.   
\m
\v 35 Barliⱪ dengiz boyidikilǝr sanga ⱪarap alaⱪzadǝ bolƣan;  
\m Ularning padixaⱨliri dǝⱨxǝt ⱪorⱪup, ularning yüzlirini sur basⱪan.   
\m
\v 36 Hǝlⱪlǝr arisidiki sodigǝrlǝr sanga ⱪarap «ux-ux» ⱪildi;  
\m Sǝn ɵzüng bir wǝⱨxǝt iding, ǝmdi ⱪaytidin bolmaysǝn»».\f □ \fr 27:36 \ft \+bd «sodigǝrlǝr sanga ⱪarap «ux-ux» ⱪildi»\+bd* — «ux-ux ⱪilix» kona jǝmiyǝttǝ mǝshirǝ ⱪilixni bildüridu.\f*  \x + \xo 27:36 \xt Əz. 26:21\x*   
\b  
\b  
\m  
\c 28
\s1 Turning padixaⱨini ǝyiblǝydiƣan bir bexarǝt  
\m
\v 1 Pǝrwǝrdigarning sɵzi manga kelip mundaⱪ deyildi: —   
\m
\v 2 I insan oƣli, turning xaⱨzadisigǝ mundaⱪ degin: — Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: —  
\m «Sening ɵzüngni qong tutup: «Mǝn bir ilaⱨturmǝn;  
\m Mǝn Hudaning tǝhtigǝ, yǝni dengiz-okyanlarning baƣrida olturimǝn», degǝnsǝn;  
\m (Biraⱪ sǝn insan, Huda ǝmǝssǝn!)  
\m Sǝn ɵz kɵnglüngni Hudaning kɵngli dǝp oylap ⱪalding.\x + \xo 28:2 \xt Yǝx. 31:3\x*   
\m
\v 3 Mana, sǝn Daniyaldin danasǝn;  
\m Ⱨeqⱪandaⱪ sir sǝndin yoxurun ǝmǝs;\f □ \fr 28:3 \ft \+bd «Mana, sǝn Daniyaldin danasǝn»\+bd* — xu waⱪitta Daniyal pǝyƣǝmbǝr alliⱪaqan Babil ordisida birnǝqqǝ yil bax wǝzir bolƣan.\f*   
\m
\v 4 Danaliⱪing wǝ ǝⱪling bilǝn sǝn bayliⱪlarƣa igǝ boldung,  
\m Altun-kümüxni hǝziniliringgǝ toplap ⱪoydung;   
\m
\v 5 Tijarǝttǝ bolƣan zor danaliⱪing bilǝn bayliⱪliringni awuttung;  
\m Bayliⱪliring tüpǝylidin ɵzüngni qong tuttung: —   
\m
\v 6 Xunga Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: —  
\m Sǝn ɵz kɵnglüngni Hudaning kɵngli dǝp oylap kǝtkǝnlikingdin,   
\m
\v 7 Əmdi mana, Mǝn yat adǝmlǝr,  
\m Yǝni ǝllǝrning dǝⱨxitini üstünggǝ epkelimǝn;  
\m Ular danaliⱪingning parlaⱪliⱪini yoⱪitixⱪa ⱪiliqlirini suƣurup,  
\m Xan-xǝripingni bulƣaydu;\x + \xo 28:7 \xt Yǝr. 6:23\x*   
\m
\v 8 Ular seni ⱨangƣa qüxüridu;  
\m Xuning bilǝn sǝn dengiz-okyanlarning ⱪoynida ɵltürülgǝnlǝrning ɵlümidǝ ɵlisǝn.   
\m
\v 9 Əmdi seni ɵltürgüqining aldida: «Mǝn Huda» — dǝmsǝn?  
\m Biraⱪ sǝn ɵzüngni sanjip ɵltüridiƣanning ⱪoli astida Tǝngri ǝmǝs, insan bolup qiⱪisǝn.   
\m
\v 10 Sǝn yat adǝmlǝrning ⱪolida hǝtnǝ ⱪilinmiƣanlarƣa layiⱪ bolƣan ɵlüm bilǝn ɵlisǝn;  
\m Qünki Mǝn xundaⱪ sɵz ⱪilƣan», — dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar.\f □ \fr 28:10 \ft \+bd «Sǝn yat adǝmlǝrning ⱪolida hǝtnǝ ⱪilinmiƣanlarƣa layiⱪ bolƣan ɵlüm bilǝn ɵlisǝn»\+bd* — Turdikilǝr adǝttǝ «hǝtnǝ ⱪilinmiƣan»lardindur. «Əzakiyal pǝyƣǝmbǝr» degǝn kitabta, «hǝtnǝ ⱪilinmiƣan petida ɵlüx» degǝn sɵz «Hudadin ayrilƣan petida ɵlüx» degǝn mǝnini bildüridu. «Ⱪoxumqǝ sɵz»imizdǝ biz «hǝtnǝ» degǝn tema üstidǝ tohtitilimiz.\f*   
\b  
\m  
\s1 Turning padixaⱨi toƣruluⱪ bir mǝrsiyǝ  
\m
\v 11 Pǝrwǝrdigarning sɵzi manga kelip mundaⱪ deyildi: —   
\m
\v 12 I insan oƣli, Turning padixaⱨi toƣruluⱪ awazingni kɵtürüp bu mǝrsiyǝni aƣzingƣa elip uningƣa mundaⱪ degin: —  
\m Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: —  
\m «Sǝn, kamalǝtning jǝwⱨiri bolƣan,  
\m Danaliⱪⱪa tolƣan, güzǝlliktǝ kamalǝtkǝ yǝtkǝniding;\f □ \fr 28:12 \ft \+bd «Sǝn, kamalǝtning jǝwⱨiri bolƣan»\+bd* — yaki «sǝn, kamalǝtning mɵⱨüri bolƣan».\f*  \x + \xo 28:12 \xt Əz. 27:3\x*   
\m
\v 13 Sǝn Erǝm baƣqisi, yǝni Hudaning baƣqisida bolƣansǝn;  
\m Ⱨǝrbir ⱪimmǝtlik taxlar, yǝni ⱪizil yaⱪut, seriⱪ gɵⱨǝr wǝ almas, beril yaⱪut, aⱪ ⱨeⱪiⱪ, anartax, kɵk yaⱪut, zumrǝt wǝ kɵk ⱪaxtax sanga yɵgǝk bolƣan;  
\m Yaⱪut kɵzliring wǝ nǝⱪⱪaxliring altun iqigǝ yasalƣan;  
\m Sǝn yaritilƣan kününgdǝ ular tǝyyarlanƣanidi.   
\m
\v 14 Sǝn bolsang mǝsiⱨlǝngǝn muⱨapizǝtqi kerub idingsǝn,  
\m Qünki Mǝn seni xundaⱪ bekitkǝnidim;  
\m Sǝn Hudaning muⱪǝddǝs teƣida bolƣansǝn;  
\m Sǝn otluⱪ taxlar arisida yürǝtting;\f □ \fr 28:14 \ft \+bd «Sǝn bolsang Mǝsiⱨlǝngǝn muⱨapizǝtqi kerub idingsǝn»\+bd* — «kerub» toƣruluⱪ 9:3-ayǝttiki izaⱨat, «Yar.» 3:24 wǝ «Tǝbirlǝr»nimu kɵrüng. «Kerub»lar küqlük pǝrixtilǝrdur. 
\fp  «Mǝsiⱨlinix» yaki «mǝsiⱨ ⱪilinix» — Tǝwrattiki bǝlgilimidǝ, yengi padixaⱨ, «bax kaⱨin» ⱨǝm bǝzi qaƣlarda pǝyƣǝmbǝrlǝrni tiklǝx üqün «mǝsiⱨ ⱪilinix» murasimi ɵtküzülǝtti. Murasimda bexiƣa puraⱪliⱪ may ⱪuyulatti. Bu «mǝsiⱨlǝx» dǝp atalƣan. Biraⱪ muxu yǝrdǝ bir kerub (pǝrixtǝ) «mǝsiⱨ ⱪilinƣan»; Huda Ɵzi uni alaⱨidǝ bir hizmǝt ⱪilixⱪa tǝyyarlax üqün uni mǝsiⱨligǝn bolsa kerǝk.\f*   
\m
\v 15 Sǝn yaritilƣan kündin beri, sǝndǝ ⱪǝbiⱨlik pǝyda bolƣuqǝ, yolliringda mukǝmmǝl bolup kǝlgǝniding.\f □ \fr 28:15 \ft \+bd «Sǝn yaritilƣan kündin beri, sǝndǝ ⱪǝbiⱨlik pǝyda bolƣuqǝ, yolliringda mukǝmmǝl bolup kǝlgǝniding»\+bd* — oⱪurmǝnlǝr bǝlkim ⱨazir kɵriduki, Əzakiyal pǝyƣǝmbǝr Tur padixaⱨiƣa ǝmǝs, bǝlkim uning kǝynidǝ turƣan roⱨiy küqkǝ sɵz ⱪiliwatidu. Aldidiki 1-10-ayǝtlǝr «Turning xaⱨxzadisi» toƣruluⱪ idi; ⱨazir tema «Turning padixaⱨi»ƣa ɵzgǝtilidu. Bizdǝ ⱨeq guman yoⱪki, u Xǝytanƣa gǝp ⱪiliwatidu. Muxu yǝrdǝ Xǝytan toƣruluⱪ birnǝqqǝ muⱨim hǝwǝrlǝr bar: — 
\fp  (1) u Huda tǝripidin yaritilƣan. 
\fp  (2) uning Erǝm baƣqisida alaⱨidǝ muⱨapizǝtqilik ⱪilidiƣan hizmiti bar idi. 
\fp  (3) u ǝsli intayin qirayliⱪ wǝ küqlük kerub (pǝrixtǝ) idi. 
\fp  (4) u Erǝm baƣqisida bolƣan waⱪitta Hudaƣa ⱪarxi qiⱪⱪan. 
\fp  (5) xu gunaⱨi tüpǝylidin u Hudaning ⱨuzuridin ⱨǝydiwetilgǝn.\f*   
\m
\v 16 Ⱪilƣan sodiliringning kɵp bolƣanliⱪidin sǝn zorluⱪ-zumbuluⱪ bilǝn tolup, gunaⱨ sadir ⱪilƣan;  
\m Xunga Mǝn seni Hudaning teƣidin ⱨaram nǝrsǝ dǝp taxliwǝtkǝnmǝn;  
\m Mǝn seni, i muⱨapizǝtqi kerub, otluⱪ taxlar arisidin ⱨǝydǝp yoⱪatⱪanmǝn;   
\m
\v 17 Sening kɵnglüng güzǝlliking bilǝn tǝkǝbburlixip kǝtti;  
\m Parlaⱪliⱪing tüpǝylidin sǝn danaliⱪingni bulƣiƣansǝn;  
\m Mǝn seni yǝrgǝ taxliwǝttim;  
\m Padixaⱨlar seni kɵrüp yetixi üqün Mǝn seni ular aldida yatⱪuzdum. \f □ \fr 28:17 \ft \+bd «... Mǝn seni yǝrgǝ taxliwǝttim; padixaⱨlar seni kɵrüp yetixi üqün Mǝn seni ular aldida turƣuzdum»\+bd* — muxu 17- wǝ keyinki ayǝtlǝrdǝ, Əzakiyal ⱨǝm Xǝytanƣa ⱨǝm Tur padixaⱨi (Ittobal II)ƣa sɵz ⱪilidu. Tur padixaⱨi Xǝytanƣa intayin ohxap kǝtkǝn.\f*   
\m
\v 18 Sening ⱪǝbiⱨlikliringning kɵplüki tüpǝylidin,  
\m Ⱪilƣan sodangning adilsizliⱪi tüpǝylidin,  
\m Ɵz muⱪǝddǝs jayliringni bulƣiƣansǝn;  
\m Mǝn ɵzüngdin bir otni qiⱪardim,  
\m U seni kɵydürüp yǝwǝtti;  
\m Xuning bilǝn sanga ⱪarap turƣanlarning ⱨǝmmisining kɵz aldida,  
\m Mǝn seni yǝrdǝ ⱪalƣan küllǝrgǝ aylanduruwǝttim.   
\m
\v 19 Seni tonuƣanlarning ⱨǝmmisi sanga ⱪarap sarasimidǝ ⱪalidu;  
\m Sǝn ɵzüng bir wǝⱨxǝt bolup ⱪalding, ǝmdi ⱪaytidin bolmaysǝn».   
\b  
\m  
\s1 Zidonni ǝyiblǝydiƣan bir bexarǝt  
\m
\v 20 Pǝrwǝrdigarning sɵzi manga kelip mundaⱪ deyildi: —   
\m
\v 21 I insan oƣli, yüzüngni Zidonƣa ⱪaritip uni ǝyiblǝp bexarǝt berip mundaⱪ degin: — \f □ \fr 28:21 \ft \+bd «Zidon»\+bd* — Tur xǝⱨirining ǝtrapida bolup, uningƣa ⱪaraxliⱪ rayon idi.\f*   
\m
\v 22 Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: —  
\m «Mana, Mǝn sanga ⱪarxi, i Zidon;  
\m Ɵzüm arangda uluƣlinimǝn;  
\m Mǝn uning üstigǝ ⱨɵküm qiⱪirip jazaliƣinimda,  
\m Ɵzümni uningda pak-muⱪǝddǝs ikǝnlimni kɵrsǝtkinimdǝ,  
\m Ular Mening Pǝrwǝrdigar ikǝnlikimni tonup yetidu.   
\m
\v 23 Mǝn ularƣa wabani ǝwitip, rǝstǝ-koqilirida ⱪan aⱪⱪuzimǝn;  
\m Uningƣa ⱪarxi qiⱪⱪan ⱪiliqning ⱨǝr ǝtrapida bolƣanliⱪidin otturisida ɵltürülgǝnlǝr yiⱪilidu;  
\m Xuning bilǝn ular Mening Pǝrwǝrdigar ikǝnlikimni tonup yetidu;   
\m
\v 24 Ular yǝnǝ Israil jǝmǝtini kɵzgǝ ilmiƣan ǝtrapidikilǝr arisida,  
\m Israil üqün adǝmni sanjiƣuqi jiƣan yaki dǝrd-ǝlǝmlik tikǝn bolmaydu;  
\m Xuning bilǝn ular Mening Rǝb Pǝrwǝrdigar ikǝnlikimni tonup yetidu».   
\m
\v 25 Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: «Mǝn ular tarⱪitilƣan ǝllǝr arisidin Israil jǝmǝtini ⱪaytidin yiƣⱪinimda, ularda ǝllǝrning kɵz aldida Ɵzümning pak-muⱪǝddǝs ikǝnlikimni kɵrsǝtkinimdǝ, ǝmdi ular Mǝn Ɵz ⱪulum bolƣan Yaⱪupⱪa tǝⱪdim ⱪilƣan, ɵzining zeminida olturidu;  
\v 26 ular uningda tinq-amanliⱪ iqidǝ yaxap, ɵylǝrni selip üzümzarlarni tikidu; Mǝn ularni kɵzgǝ ilmaydiƣan ǝtrapidikilǝrning ⱨǝmmisining üstigǝ ⱨɵküm qiⱪirip jazaliƣinimda, ular tinq-amanliⱪ iqidǝ turidu; xuning bilǝn ular Mening Pǝrwǝrdigar, ularning Hudasi ikǝnlikimni bilip yetidu».\x + \xo 28:26 \xt Yǝr. 31:5\x*   
\b  
\b  
\m  
\c 29
\s1 Pirǝwn wǝ Misirni ǝyiblǝydiƣan bexarǝt  
\m
\v 1 Oninqi yili, oninqi ayning on ikkinqi künidǝ Pǝrwǝrdigarning sɵzi manga kelip mundaⱪ deyildi: —   
\m
\v 2 I insan oƣli, yüzüngni Misir padixaⱨi Pirǝwngǝ ⱪaritip uni wǝ Misirning barliⱪ ǝⱨlini ǝyiblǝp bexarǝt berip munu sɵzlǝrni degin: — \f □ \fr 29:2 \ft \+bd «Misirning barliⱪ ǝⱨlini ǝyiblǝp bexarǝt berip...»\+bd* — Misir ikki ⱪisimƣa, yǝni «tɵwǝn Misir» wǝ «yuⱪiriⱪi Misir»ƣa bɵlüngǝn. «Misirning barliⱪ ǝⱨlini...» degǝn sɵz bu ikki ⱪismiƣa ⱪaritilƣan.\f*   
\m
\v 3 Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — «I ɵz-ɵzigǝ: «Bu dǝrya ɵzümningki, mǝn uni ɵzüm üqün yaratⱪanmǝn» degüqi bolƣan, ɵz dǝryaliri otturisida yatⱪan yoƣan ǝjdiⱨa Misir padixaⱨi Pirǝwn, mana, Mǝn sanga ⱪarximǝn!\x + \xo 29:3 \xt Zǝb. 74:13,14; Yǝx. 27:1; 51:9\x*   
\m
\v 4 Mǝn ⱪarmaⱪlarni engǝkliringgǝ selip, dǝryaliringdiki beliⱪlarni ɵz ⱪasiraⱪliringƣa qaplaxturup seni dǝryaliring otturisidin qiⱪirimǝn; dǝryaliringdiki barliⱪ beliⱪlar ⱪasiraⱪliringƣa qaplixidu.  
\v 5 Mǝn seni, yǝni sǝn wǝ dǝryaliringdiki barliⱪ beliⱪlarni qɵl-bayawanƣa taxlaymǝn; sǝn dalaƣa qüxüp yiⱪilisǝn. Ⱨeqkim seni yiƣmaydu, dǝpnǝ ⱪilmaydu; Mǝn seni yǝr yüzidiki ⱨaywanlar, asmandiki uqar-ⱪanatlarning ozuⱪi boluxⱪa tǝⱪdim ⱪilimǝn.  
\v 6 Xuning bilǝn Misirda barliⱪ turuwatⱪanlar Mening Pǝrwǝrdigar ikǝnlikimni tonup yetidu; qünki ular Israil jǝmǝtigǝ «ⱪomux ⱨasa» bolƣan. \f □ \fr 29:6 \ft \+bd «ⱪomux ⱨasa»\+bd* — demǝk, tayanƣili bolmaydiƣan, ixǝnqsiz yardǝm. 7-ayǝtni kɵrüng.\f*  \x + \xo 29:6 \xt 2Pad. 18:21; Yǝx. 36:6\x*  
\v 7 Ular seni ⱪol bilǝn tutⱪanda, sǝn yerilip, ularning pütkül mürilirini tiliwǝtting; ular sanga tayanƣanda, sǝn sunup, pütkül bǝllirini mitkut ⱪiliwǝtting».   
\m
\v 8 Əmdi Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: «Mana, Mǝn üstünggǝ bir ⱪiliq qiⱪirip, sǝndiki insan wǝ ⱨaywanlarni ⱪiriwetimǝn.  
\v 9 Misir zemini wǝyranǝ wǝ harabilǝr bolup ⱪalidu; xuning bilǝn ular Mening Pǝrwǝrdigar ikǝnlikimni tonup yetidu; qünki Pirǝwn: «Nil dǝryasi meningki, mǝn uni yaratⱪanmǝn» degǝnidi.   
\m
\v 10 Xunga mana, Mǝn sanga ⱨǝm sening dǝryaliringƣa ⱪarximǝn; Mǝn Misir zeminini Migdoldin Sǝwǝngiqǝ, yǝni Efiopiyǝning qegrasiƣiqǝ pütünlǝy harabǝ-wǝyranǝ ⱪiliwetimǝn. \f □ \fr 29:10 \ft \+bd «Misir zeminini Migdoldin Sǝwǝngiqǝ, yǝni Efiopiyǝning qegrasiƣiqǝ...»\+bd* — «Migdol» bǝlkim Nil dǝryasining deltisida, «Sǝwǝn» bolsa ⱨazirⱪi «Aswan» (qong damba yasalƣan) xǝⱨǝrni kɵrsitidu.\f*  
\v 11 Ⱪiriⱪ yil iqidǝ, insanning yaki ⱨaywanning ayiƣi uni besip ɵtmǝydu wǝ uningda ⱨeq adǝm turmaydu.  
\v 12 Mǝn Misir zeminini wǝyran ⱪilinƣan zeminlar arisida wǝyran ⱪilimǝn; wǝ uning xǝⱨǝrliri harabǝ ⱪilinƣan xǝⱨǝrlǝr arisida ⱪiriⱪ yil wǝyran bolidu; Mǝn Misirliⱪlarni ǝllǝr arisiƣa tarⱪitiwetimǝn, ularni mǝmlikǝtlǝr arisiƣa taritimǝn».\f □ \fr 29:12 \ft \+bd «zeminini wǝyran ⱪilinƣan zeminlǝr arisida wǝyran ⱪilimǝn»\+bd* — bu wǝ uningƣa ohxap ketidiƣan ibarilǝr bǝlkim «dunya boyiqǝ uni ǝng wǝyranǝ zemin ⱪilimǝn» degǝn mǝnidǝ. \+bd «uning xǝⱨǝrliri harabǝ ⱪilinƣan xǝⱨǝrlǝr arisida ⱪiriⱪ yil wǝyran bolidu»\+bd* — «ⱪiriⱪ yil wǝyran bolux»ni kɵrsǝtkǝn bu bexarǝt, bǝlkim birinqi ⱪetim miladiyǝdin ilgiriki 525-487-yillarda, Pars imperatori «Kambisis»ning Misir üstidin rǝⱨimsiz ⱨɵküm sürüxi, xuningdǝk Misirning pǝs orunƣa qüxürülüxi bilǝn ǝmǝlgǝ axurulƣan. Biraⱪ xu dǝwrdǝ Misirda «uningda ⱨeq adǝm turmaydu» degǝn (11-ayǝttiki) bexarǝt toluⱪ ǝmǝlgǝ axurulmidi. Xunga bexarǝtning toluⱪ ǝmǝlgǝ axuruluxi Mǝsiⱨning dunyaƣa ⱪaytip kelixi bilǝn bolidu, dǝp oylaymiz. «Ⱪoxumqǝ sɵz»imiznimu kɵrüng.\f*   
\m
\v 13 Biraⱪ Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: «Ⱪiriⱪ yilning ahirida Mǝn Misirliⱪlarni tarⱪitilƣan ǝllǝrdin yiƣip ⱪayturimǝn;  
\v 14 Mǝn Misirni sürgündin ǝsligǝ kǝltürüp, ularni Patros zeminiƣa, yǝni tuƣulƣan zeminƣa ⱪayturimǝn; ular xu yǝrdǝ tɵwǝn dǝrijilik bir mǝmlikǝt bolidu.  
\v 15 U mǝmlikǝtlǝr arisida ǝng tɵwǝn turidu; u ⱪaytidin ɵzini baxⱪa ǝllǝr üstigǝ kɵtürmǝydu; Mǝn ularni pǝsǝytimǝnki, ular ⱪaytidin baxⱪa ǝllǝr üstidin ⱨɵküm sürmǝydu.  
\v 16 \add Misir\add* ⱪaytidin Israil jǝmǝtining tayanqisi bolmaydu; ǝksiqǝ ular daim Israil üqün uningdin panaⱨ izdǝx gunaⱨining ǝslǝtmisi bolidu; andin ular Mening Rǝb Pǝrwǝrdigar ikǝnlikimni bilip yetidu».\f □ \fr 29:16 \ft \+bd «Misir ⱪaytidin Israil jǝmǝtining tayanqisi bolmaydu; ǝksiqǝ ular daim Israil üqün uningdin panaⱨ izdǝx gunaⱨining ǝslǝtmisi bolidu»\+bd* — Israillar ⱨǝrdaim Misirdin panaⱨ izdǝp kǝlgǝn, bu Hudaƣa ixǝnmǝslik gunaⱨi bolƣan.\f*  \x + \xo 29:16 \xt Yiƣ. 4:17\x*   
\b  
\m  
\s1 Misir wǝ Babil  
\m
\v 17 Yigirmǝ yǝttinqi yili, birinqi ayning birinqi künidǝ xundaⱪ boldiki, Pǝrwǝrdigarning sɵzi manga kelip mundaⱪ deyildi: — \f □ \fr 29:17 \ft \+bd «Yigirmǝ yǝttinqi yili, birinqi ayning birinqi künidǝ ... Pǝrwǝrdigarning sɵzi manga kelip mundaⱪ deyildi»\+bd* — oⱪurmǝnlǝr bǝlkim xuningƣa diⱪⱪǝt ⱪilƣan boluxi mumkinki, Misir toƣruluⱪ bu bexarǝt yuⱪiriⱪi bexarǝtlǝrdin 17 yil keyin berilgǝn. Xübⱨisizki, u Misir toƣrisidiki bexarǝtlǝrni jǝm ⱪilip toluⱪ bolsun dǝp muxu yǝrdǝ ⱪoxulƣan.\f*   
\m
\v 18 I insan oƣli, Babil padixaⱨi Neboⱪadnǝsar Turƣa jǝng ⱪilixta ⱪoxunini ⱪattiⱪ japaliⱪ ǝmgǝkkǝ saldi; xuning bilǝn ⱨǝrbir bax taⱪir bolup kǝtti, ⱨǝrbir mürǝ sürkilip yeƣir bolup kǝtti; biraⱪ nǝ u nǝ ⱪoxuni Tur bilǝn ⱪarxilaxⱪan ǝmgǝktǝ ⱨeqⱪandaⱪ ⱨǝⱪ almidi; \f □ \fr 29:18 \ft \+bd «Babil padixaⱨi Neboⱪadnǝsar Turƣa jǝng ⱪilixta ⱪoxunini ⱪattiⱪ japaliⱪ ǝmgǝkkǝ saldi... biraⱪ nǝ u nǝ ⱪoxuni Tur bilǝn ⱪarxilaxⱪan ǝmgǝktǝ ⱨeqⱪandaⱪ ⱨǝⱪ almidi»\+bd* — ǝmǝliyǝttǝ Babil padixaⱨi Neboⱪadnǝsar Tur xǝⱨirini 13 yil muⱨasirigǝ aldi! U ahirda Babilƣa tǝslim boldi, biraⱪ bu sɵzgǝ ⱪariƣanda Neboⱪadnǝsar uningdin ⱨeq payda kɵrmigǝn.\f*  
\v 19 xunga Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — Mana, Mǝn Misir zeminini Babil padixaⱨi Neboⱪadnǝsarƣa tǝⱪdim ⱪilimǝn; u uning bayliⱪlirini elip, oljisini bulap, ƣǝnimitini tutup elip ketidu; bular uning ⱪoxuni üqün ix ⱨǝⱪⱪi bolidu.  
\v 20 Mǝn uningƣa \add Turƣa\add* jǝng ⱪilƣanning ix ⱨǝⱪⱪi üqün Misir zeminini tǝⱪdim ⱪildim; qünki ular Meni dǝp ǝjir ⱪildi, — dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar.\f □ \fr 29:20 \ft \+bd «Mǝn uningƣa Turƣa jǝng ⱪilƣanning ix ⱨǝⱪⱪi üqün Misir zeminini tǝⱪdim ⱪildim»\+bd* — ibraniy tilida muxu yǝrdǝ «Turƣa» degǝnlik «uningƣa» deyilidu. 18-ayǝtni kɵrüng.\f*   
\m
\v 21 — Mǝn xu kündǝ Israil jǝmǝti üqün bir münggüz ɵstürüp qiⱪirimǝn, wǝ sǝn \add Əzakiyalning\add* aƣzingni ular arisida aqimǝn; xuning bilǝn ular Mening Pǝrwǝrdigar ikǝnlikimni bilip yetidu.\f □ \fr 29:21 \ft \+bd «Mǝn xu kündǝ Israil jǝmǝti üqün bir münggüz ɵstürüp qiⱪirimǝn»\+bd* — Tǝwratta, «münggüz»lǝr kɵp ⱨallarda adǝmlǝrning abruy-xɵⱨritini yaki ⱨoⱪuⱪini bildüridu. Muxu yǝrdǝ Ⱪutⱪuzƣuqi-Mǝsiⱨni kɵrsitixi mumkin. «Zǝbur» 132-küy, 17-ayǝtni kɵrüng. Bu münggüzlǝr adǝmning bexidin ɵskǝn ǝmǝs, ǝlwǝttǝ!\f*   
\b  
\b  
\m  
\c 30
\s1 Misir toƣruluⱪ eytilƣan mǝrsiyǝ  
\m
\v 1 Pǝrwǝrdigarning sɵzi manga kelip mundaⱪ deyildi: —   
\m
\v 2 I insan oƣli, bexarǝt berip: — Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — «Silǝr dad-pǝryad selip: «Way xu küni!» — dǝnglar!» — degin.   
\m
\v 3 Qünki kün yeⱪinlaxti; bǝrⱨǝⱪ, Pǝrwǝrdigarning küni, bulutlar ⱪaplanƣan kün yeⱪinlaxti; u ǝllǝrning bexiƣa qüxidiƣan kündur. \f □ \fr 30:3 \ft \+bd «Pǝrwǝrdigarning küni»\+bd* — adǝttǝ ahirⱪi zamandiki, ⱨǝr ǝl-millǝtni basⱪan azab-oⱪubǝtlik künlǝrni kɵrsitidu. Muxu yǝrdǝ «Pǝrwǝrdigarning küni» bǝlkim ⱨǝm yeⱪin ariƣa bolidiƣan wǝ yiraⱪ kǝlgüsidǝ bolidiƣan (ahirⱪi zamandiki) ixlarnimu kɵrsitidu.\f*  
\v 4 Xuning bilǝn bir ⱪiliq Misir üstigǝ qüxidu; ɵltürülgǝnlǝr Misirda yiⱪilƣanda, uning zor bayliⱪliri bulinip kǝtkǝndǝ, uning ulliri ɵrülüp qüxkǝndǝ, Efiopiyǝliklǝr dǝrd-ǝlǝm tartidu.   
\m
\v 5 Efiopiyǝ, Put, Lud, barliⱪ Ərǝbiyǝ, Liwiyǝ wǝ ǝⱨdǝ ⱪilinƣan zemindikilǝrmu Misir bilǝn billǝ ⱪiliqlinidu.\f □ \fr 30:5 \ft \+bd «barliⱪ Ərǝbiyǝ»\+bd* — yaki, «arilixip kǝtkǝn top-top adǝmlǝr». \+bd «Liwiyǝ»\+bd* — (yaki «Libya») ibraniy tilida «Lubiylar». Bǝzi kɵqürmilǝrdǝ «Ⱪubdikilǝr» deyilidu. Adǝttǝ «Put» Liwiyǝni kɵrsitidu. \+bd «ǝⱨdǝ ⱪilinƣan zemindikilǝr»\+bd* — bǝlkim (Hudaning yolyoruⱪliriƣa hilap) Misirƣa ⱪeqip kǝtkǝn Yǝⱨudiylarni kɵrsitixi mumkin («Yǝr.» 44-babni kɵrüng).\f*   
\m
\v 6 Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — Misirni ⱪollaydiƣanlar yiⱪilidu; uning küqidin bolƣan pǝhri yǝrgǝ qüxidu; Migdoldin Sǝwǝngiqǝ bolƣan hǝlⱪ ⱪiliqlinidu, — dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar.   
\m
\v 7 — Ular wǝyran ⱪilinƣan zeminlar arisida wǝyran ⱪilinidu; uning xǝⱨǝrliri harabǝ ⱪilinƣan xǝⱨǝrlǝr arisida yatidu.  
\v 8 Xuning bilǝn, Mǝn Misirƣa ot salƣinimda, uning yardimidǝ bolƣanlar sundurulƣanda, ular Mening Pǝrwǝrdigar ikǝnlikimni tonup yetidu;  
\v 9 Xu küni ǝlqilǝr Efiopiyǝni ⱪorⱪitix üqün kemilǝrdǝ olturup mǝndin qiⱪidu; Misirning bexiƣa qüxkǝn kündǝk ularƣimu azab-oⱪubǝt qüxidu; mana, u keliwatidu!   
\m
\v 10 Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: «Mǝn yǝnǝ Misirning top-top adǝmlirini Babil padixaⱨi Neboⱪadnǝsarning ⱪoli bilǝn tügitimǝn. \f □ \fr 30:10 \ft \+bd «Mǝn yǝnǝ Misirning top-top adǝmlirini Babil padixaⱨi Neboⱪadnǝsarning ⱪoli bilǝn tügitimǝn»\+bd* — muxu ayǝttiki «yǝnǝ» bexarǝtning ⱨǝm yeⱪin arini (Neboⱪadnǝsar arⱪiliⱪ) ⱨǝm yiraⱪ kǝlgüsini (ahirⱪi zamanlarni)mu kɵrsitidiƣanliⱪini ispatlaydu.\f*  
\v 11 U wǝ uning bilǝn kǝlgǝn hǝlⱪi, yǝni ǝllǝrning arisidiki ǝng dǝⱨxǝtliki zeminni ⱨalak ⱪilixⱪa elip kelinidu; ular Misir bilǝn ⱪarxilixⱪa ⱪiliqlarni suƣurup, zeminni ɵltürülgǝnlǝr bilǝn tolduridu.\f □ \fr 30:11 \ft \+bd «U (Neboⱪadnǝsar) ... elip kelinidu»\+bd* — demǝk, Neboⱪadnǝsarning tajawuz ⱪilip kelixi Hudaning orunlaxturuxidur.\f*  \x + \xo 30:11 \xt Əz. 28:7\x*   
\m
\v 12 Mǝn Nil dǝryalirini ⱪurutimǝn,  
\m Wǝ zeminni rǝzil adǝmlǝrning ⱪoliƣa setiwetimǝn;  
\m Zemin wǝ uningda turƣan ⱨǝmmini yat adǝmlǝrning ⱪolida wǝyranǝ ⱪilimǝn; Mǝnki Pǝrwǝrdigar xundaⱪ sɵz ⱪilƣan».   
\m
\v 13 Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: «Mǝn Nof xǝⱨiridin butlarni yoⱪitimǝn, oyƣan mǝbudlarnimu yoⱪitimǝn; Misir zeminidin ⱪaytidin xaⱨzadǝ bolmas; Mǝn Misir zeminini ⱪorⱪunqⱪa qüxürimǝn. \f □ \fr 30:13 \ft \+bd «Nof xǝⱨiri»\+bd* — ⱨazirⱪi Mǝmfis xǝⱨiri.\f*  
\v 14 Mǝn Patros xǝⱨirini wǝyranǝ ⱪilip, Zoan xǝⱨiridǝ ot salimǝn, No xǝⱨiri üstidin ⱨɵküm qiⱪirip jazalaymǝn. \f □ \fr 30:14 \ft \+bd «No xǝⱨiri»\+bd* — ⱨazirⱪi Tebes xǝⱨiri.\f*  
\v 15 Misirning istiⱨkami bolƣan Sin xǝⱨirining üstigǝ ⱪǝⱨrimni tɵkimǝn; No xǝⱨirining top-top adǝmlirini ⱪiriwetimǝn.   
\m
\v 16 Mǝn Misirda bir ot salimǝn; Sin azablardin tolƣinip ketidu; No xǝⱨiri bɵsülidu, Nof xǝⱨiri ⱨǝr küni yawlarƣa yüzlinidu.  
\v 17 Awǝn wǝ Pibǝsǝt xǝⱨǝrliridiki yigitlǝr ⱪiliqlinidu; bu xǝⱨǝrlǝr sürgün ⱪilinidu.  
\v 18 Mening xu yǝrdǝ Misirning boyunturuⱪlirini sundurƣinimda, Taⱨpanǝs xǝⱨiridǝ kün ⱪarangƣulixidu; uningda ɵz küqidin bolƣan pǝhri yoⱪilidu; bir bulut uni ⱪaplaydu; uning ⱪizliri sürgün ⱪilinidu.   
\m
\v 19 Mǝn xundaⱪ ⱪilip Misir üstidin ⱨɵküm qiⱪirip jazalaymǝn; wǝ xular Mening Pǝrwǝrdigar ikǝnlikimni tonup yetidu».   
\b  
\m  
\s1 Pirǝwn toƣruluⱪ yǝnǝ bir bexarǝt  
\m
\v 20 On birinqi yili, birinqi ayning yǝttinqi künidǝ xundaⱪ boldiki, Pǝrwǝrdigarning sɵzi manga kelip mundaⱪ deyildi: —   
\m
\v 21 I insan oƣli, Mǝn Misir padixaⱨi Pirǝwnning bilikini sundurdum; wǝ mana, u dawalinixⱪa tengilmidi, yaki ⱪiliq tutuxⱪa tengiⱪ bilǝn küqǝytilmidi.\f □ \fr 30:21 \ft \+bd «...Mǝn Misir padixaⱨi Pirǝwnning bilikini sundurdum; wǝ mana, u ... ⱪiliq tutuxⱪa tengiⱪ bilǝn küqǝytilmidi»\+bd* — bu bexarǝt bǝlkim «Yǝr.» 37:1-10-ayǝtlǝrdǝ tǝswirlǝngǝn wǝⱪǝni kɵrsitidu. Hofna Pirǝwnning ⱪoxunliri Yerusalemni muⱨasirigǝ alƣan Babil ⱪoxuniƣa ⱪarxi jǝnggǝ qiⱪⱪanda, mǝƣlubiyǝtkǝ uqrap Misirƣa qekingǝn.\f*   
\m
\v 22 — Xunga Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: «Mana, Mǝn Misir padixaⱨi Pirǝwngǝ ⱪarximǝn; Mǝn uning bilǝklirini, ⱨǝm küqlük bolƣinini ⱨǝm sundurulƣan bilikini üzüwetimǝn; xuning bilǝn ⱪiliqini ⱪolidin qüxürmǝn;  
\v 23 Misirliⱪlarni ǝllǝrgǝ tarⱪitiwetimǝn, mǝmlikǝtlǝr arisiƣa taritimǝn.  
\v 24 Mǝn Babil padixaⱨining ⱪolini küqǝytip, ⱪiliqimni uning ⱪoliƣa tutⱪuzimǝn; Mǝn Pirǝwnning bilǝklirini sundurimǝnki, u Babil padixaⱨi aldida ǝjili toxⱪan yarilanƣan adǝmdǝk aⱨ-zarlar bilǝn ingraydu.   
\m
\v 25 Mǝn Babil padixaⱨining bilǝklirini küqǝytimǝn, wǝ Pirǝwnning bilǝkliri sanggilap ⱪalidu; Mǝn Ɵz ⱪiliqimni Babil padixaⱨining ⱪoliƣa tutⱪuzƣinimda, u uni Misir zemini üstigǝ sozƣinida, ular Mening Pǝrwǝrdigar ikǝnlimni tonup yetidu;  
\v 26 wǝ Mǝn Misirliⱪlarni ǝllǝr arisiƣa tarⱪitimǝn, mǝmlikǝtlǝr iqigǝ taritimǝn; wǝ ular Mening Pǝrwǝrdigar ikǝnlimni tonup yetidu».   
\b  
\b  
\m  
\c 31
\s1 Asuriyǝ ⱪandaⱪ bolƣan bolsa, Misir xundaⱪ bolidu  
\m
\v 1 On birinqi yili, üqinqi ayning birinqi künidǝ xundaⱪ boldiki, Pǝrwǝrdigarning sɵzi manga kelip mundaⱪ deyildi: —   
\m
\v 2 I insan oƣli, Misir padixaⱨi Pirǝwngǝ wǝ uning top-top adǝmlirigǝ mundaⱪ degin: — Əmdi sǝn büyüklüküngdǝ kim sǝn bilǝn tǝng bolalaydu?\f □ \fr 31:2 \ft \+bd «Əmdi sǝn büyüklüküngdǝ kim sǝn bilǝn tǝng bolalaydu?»\+bd* — Hudaning bu soali «Kimmu sǝn bilǝn tǝng turalaydu?» degǝngǝ ohxiƣini bilǝn, ǝmǝliyǝttǝ xundaⱪ mǝnidǝ ǝmǝs. 3-14-ayǝtlǝrdin ⱪariƣanda, Hudaning Misirƣa eytⱪan sɵzi «Sǝn Asuriyǝdin ⱨeq büyük ǝmǝssǝn, Asuriyǝgǝ ohxax yǝrning tegigiqǝ tɵwǝn ⱪilinisǝn» degǝngǝ barawǝr.\f*   
\m
\v 3 Mana, Asuriyǝmu Liwandiki bir kedir dǝrihi idi; uning ormanliⱪⱪa sayǝ bǝrgǝn güzǝl xahliri bolup, u intayin egiz boyluⱪ idi; uning uqi bulutlarƣa taⱪaxⱪanidi; \f □ \fr 31:3 \ft \+bd «Asuriyǝmu Liwandiki bir kedir dǝrihi idi; uning ormanliⱪⱪa sayǝ bǝrgǝn güzǝl xahliri bolup, u intayin egiz boyluⱪ idi...»\+bd* — Asuriyǝ imperiyǝsi bu bexarǝttin 25 yil ilgiri, yǝni miladiyǝdin ilgiriki 612-yili Babil tǝripidin ⱨalak bolƣan.\f*  \x + \xo 31:3 \xt Dan. 4:7\x*  
\v 4 Sular uni yoƣan ⱪilip, qongⱪur bulaⱪlar uni egiz ⱪilip ɵstürgǝndi; eriⱪliri uning tüwidin, ǝtrapidin eⱪip ɵtǝtti, ular ɵz ɵstǝnglirini daladiki barliⱪ dǝrǝhlǝrgiqǝ ǝwǝtkǝnidi.  
\v 5 Xuning bilǝn, u bihlanƣan waⱪitta, mol sular bilǝn egizliki barliⱪ dǝrǝhlǝrdin egiz bolƣan, uning xahliri kɵpǝygǝn wǝ xahqiliri uzun bolƣan;  
\v 6 asmandiki barliⱪ uqar-ⱪanatlar uning xahlirida uwiliƣan, xahqiliri astida daladiki barliⱪ janiwarlar baliliƣan; uning sayisi astida barliⱪ uluƣ ǝllǝr yaxiƣan.\x + \xo 31:6 \xt Dan. 4:9\x*   
\m
\v 7 Xundaⱪ bolup uning xahliri kengiyip, u büyüklükidǝ güzǝllǝxkǝn; qünki uning yiltizliri mol sularƣa yǝtkǝn.  
\v 8 Hudaning baƣqisidiki kedir dǝrǝhlǝrmu uni tosalmaytti; ⱪariƣaylar uning xahliridǝk, qinar dǝrǝhliri uning xahqiliridǝkmu kǝlmǝytti; Hudaning baƣqisidiki ⱨeqⱪandaⱪ dǝrǝh güzǝlliktǝ uningƣa ohximaytti. \x + \xo 31:8 \xt Yar. 2:8\x*  
\v 9 Mǝn uni xahlirining kɵplüki bilǝn güzǝl ⱪilƣanmǝn; Hudaning baƣqisida bolƣan barliⱪ dǝrǝhlǝr, yǝni Erǝmdiki dǝrǝhlǝr uningdin ⱨǝsǝt ⱪilƣanidi.   
\m
\v 10 Xunga Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — Qünki u ɵzini egiz kɵtürüp, uqini bulutlarƣa taⱪaxturup uzartⱪanliⱪi, egizlikidin kɵnglining tǝkǝbburlaxⱪanliⱪi tüpǝylidin, \f □ \fr 31:10 \ft \+bd «Qünki u ɵzini egiz kɵtürüp, uqini bulutlarƣa taⱪaxturup uzartⱪanliⱪi, egizlikidin kɵnglining tǝkǝbburlaxⱪanliⱪi tüpǝylidin, ...»\+bd* — ibraniy tilida bu ayǝtning xǝkli: «Qünki \+bd sǝn\+bd* ɵzüngni egiz kɵtürgǝnliking tüpǝylidin, uqini bulutlarƣa taⱪaxturup uzartⱪanliⱪi, egizlikidin kɵnglining tǝkǝbburlaxⱪanliⱪi tüpǝylidin...». 
\fp  Xunga mumkinqiliki barki, ayǝtning birinqi jümlisi (Sǝn... tüpǝylidin..) Misirƣa eytilƣan. Biraⱪ jümlǝ muxu ayǝttǝ tügimǝydu; Misirni kɵrsǝtkǝn bolsa pǝⱪǝt 18-ayǝtkǝ kǝlgǝndǝ tügixi kerǝk. 11-18-ayǝtlǝr yǝnila Asuriyǝgǝ eytilƣan.\f*  
\v 11 ǝmdi Mǝn uni üzül-kesil bir tǝrǝp ⱪilixⱪa uni ǝllǝrning arisidiki mustǝbitning ⱪoliƣa tapxurdum; Mǝn uni rǝzilliki tüpǝylidin ⱨǝydǝp qǝtkǝ ⱪaⱪⱪanidim.  
\v 12 Yat adǝmlǝr, yǝni ǝllǝr arisidiki ǝng wǝⱨxilǝr uni kesip taxlidi. Xahliri taƣlar wǝ barliⱪ jilƣalarƣa yiⱪilip, uning xahqiliri zemindiki barliⱪ jiralarƣa sundurulup yatidu; yǝr yüzidiki hǝlⱪlǝr uning sayisidin qiⱪip uningdin neri kǝtti. \x + \xo 31:12 \xt Əz. 28:7; 30:11\x*  
\v 13 Uning yiⱪilƣan ƣoli üstigǝ asmandiki barliⱪ uqar-ⱪanatlar ⱪonup yaxaydu; daladiki barliⱪ janiwarlar xahliri üstidǝ turidu.   
\m
\v 14 Buning mǝⱪsiti, sulardin suƣirilidiƣan dǝrǝhlǝrning ⱨeqbiri ɵzini egiz kɵtürmisun, yaki uqini bulutlarƣa taⱪaxturmisun, yahxi suƣirilidiƣan dǝrǝhlǝrning ⱨeqbiri undaⱪ egizlikkǝ kɵtürülmisun üqündur; qünki ularning ⱨǝmmisi ɵlümgǝ bekitilgǝn — yǝrning tegilirigǝ qüxüxkǝ bekitilgǝnlǝrning, ɵlidiƣan adǝm balilirining, ⱨangƣa qüxidiƣanlarning ⱪatarididur.   
\m
\v 15 — Xunga Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — U tǝⱨtisaraƣa qüxkǝn künidǝ, Mǝn üning üqün bir matǝm tutⱪuzƣanmǝn; qongⱪur sularni etiwetip uning bulaⱪ-eriⱪlirini tosuwǝtkǝnmǝn; xuning bilǝn uning uluƣ suliri tizginlǝngǝn. Mǝn Liwanni uning üqün ⱪariliⱪ kiygüzdüm; uning üqün daladiki barliⱪ dǝrǝhlǝr solixip kǝtti.  
\v 16 Mǝn uni ⱨangƣa qüxidiƣanlar bilǝn billǝ tǝⱨtisaraƣa taxliwǝtkinimdǝ, uning yiⱪilƣan qaƣdiki sadasi bilǝn ǝllǝrni tǝwritiwǝttim; xuning bilǝn Erǝm baƣqisidiki barliⱪ dǝrǝhlǝr, Liwandiki sǝrhil wǝ ǝng esil dǝrǝhlǝr, yahxi suƣirilƣan ⱨǝmmǝ dǝrǝhlǝr yǝr tegiliridǝ turup tǝsǝlli tapⱪan. \f □ \fr 31:16 \ft \+bd «Mǝn uni ⱨangƣa qüxidiƣanlar bilǝn billǝ tǝⱨtisaraƣa taxliwǝtkinimdǝ... ... yahxi suƣirilƣan ⱨǝmmǝ dǝrǝhlǝr yǝr tegiliridǝ turup tǝsǝlli tapⱪan»\+bd* — demǝk, Asuriyǝ imperiyǝsidin ilgiri ƣuliƣan imperiyǝlǝr Asuriyǝning ƣulap ketixigǝ ⱪarap «Bizdin uluƣ bolƣan imperiyǝmu dǝrwǝⱪǝ ƣulidi» dǝp tǝsǝlli tapidu.\f*  \x + \xo 31:16 \xt Yǝx. 14:9\x*  
\v 17 Uning sayisidǝ turƣanlar wǝ ǝllǝr arisida uni ⱪollaydiƣanlar uning bilǝn tǝng tǝⱨtisaraƣa, ⱪiliq bilǝn ɵltürülgǝnlǝrning yeniƣa qüxkǝn.\f □ \fr 31:17 \ft \+bd «Uning sayisidǝ turƣanlar ... uning bilǝn tǝng tǝⱨtisaraƣa, ⱪiliq bilǝn ɵltürülgǝnlǝrning yeniƣa qüxkǝn»\+bd* — «...ⱪiliq bilǝn ɵltürülgǝnlǝrning yeniƣa qüxkǝn» degǝnlikning mǝnisi bǝlkim xuki, rǝsmiy dǝpnǝ ⱪilinmay tǝⱨtisarada pǝs dǝp ⱪaralƣan, yaki bolmisa tǝⱨtisarada ǝng tɵwǝn jayda turidiƣan. Əⱨwalning ⱪandaⱪ boluxidin ⱪǝt’iynǝzǝr, Huda Pirǝwn, Misir wǝ ⱪoxunlirining rǝsmiy dǝpnǝ ⱪilinmasliⱪi arⱪiliⱪ, Ɵzining ulardin rǝnjigǝnlikini baxⱪa ǝllǝrgǝ kɵrsitidu.\f*   
\m
\v 18 Ⱪeni eytǝ, Erǝm baƣqisidiki dǝrǝhlǝrning ⱪaysisi xan-xǝrǝp wǝ güzǝlliktǝ sǝn \add Misirƣa\add* tǝng kelǝlǝytti? Biraⱪ sǝnmu Erǝm baƣqisidiki dǝrǝhlǝr bilǝn tǝng yǝr tegilirigǝ qüxürülisǝn; sǝn hǝtnǝ ⱪilinmiƣanlar arisida, ⱪiliq bilǝn ɵltürülgǝnlǝr bilǝn billǝ yatisǝn; mana bu Pirǝwn wǝ uning top-top adǝmlirining ⱨǝmmisining nesiwisidur, dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar.\f □ \fr 31:18 \ft \+bd «Ⱪeni eytǝ, Erǝm baƣqisidiki dǝrǝhlǝrning ⱪaysisi xan-xǝrǝp wǝ güzǝlliktǝ sǝn Misirƣa tǝng kelǝlǝytti? ....Mana bu Pirǝwn wǝ uning top-top adǝmlirining ⱨǝmmisining nesiwisidur»\+bd* — bexarǝtning bu ǝng ahirⱪi jümlisi, yǝni 18-ayǝt Misir wǝ padixaⱨi Pirǝwngǝ eytilidu. Ilgiriki 2-17-ayǝtlǝrning ⱨǝmmisi Asuriyǝ imperiyǝsining ǝⱨwalini tǝswirlǝydu; Misirning aⱪiwiti ularningkigǝ ohxax bolidu.\f*  \x + \xo 31:18 \xt Əz. 28:10\x*   
\b  
\b  
\m  
\c 32
\s1 Misirƣa ⱪilinƣan mǝrsiyǝ  
\m
\v 1 On ikkinqi yili, on ikkinqi ayning birinqi künidǝ xundaⱪ boldiki, Pǝrwǝrdigarning sɵzi manga kelip xundaⱪ deyildi: —   
\m
\v 2 I insan oƣli, Misir padixaⱨi Pirǝwn üqün bir mǝrsiyǝni aƣzingƣa elip uningƣa mundaⱪ degin: — Sǝn ɵzüngni ǝllǝr arisida bir xirƣa ohxatⱪansǝn, biraⱪ sǝn dengiz-okyanlar arisidiki bir ǝjdiⱨasǝn, halas; sǝn palaⱪlixip eriⱪliringni exip taxturup, sulirini ayaƣliring bilǝn qalƣitip, dǝryalirini leyitip ⱪoydung.\f □ \fr 32:2 \ft \+bd «Sǝn ɵzüngni ǝllǝr arisida bir xirƣa ohxatⱪansǝn, biraⱪ sǝn dengiz-okyanlar arisidiki bir ǝjdiⱨasǝn, halas»\+bd* — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «Sǝn ǝllǝr arisida bir xirdǝk bolƣaniding, dengiz-okyanlar arisida ǝjdiⱨasǝn». «Əjdiⱨa» degǝn sɵz muxu yǝrdǝ yǝnǝ (Nil dǝryasida kɵp tepilidiƣan) timsaⱨnimu kɵrsitixi mumkin.\f*  \x + \xo 32:2 \xt Əz. 29:3\x*   
\m
\v 3 — Əmdi Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — Kɵp ǝllǝrning top-top adǝmliri aldida Ɵz torumni üstünggǝ yeyip taxlaymǝn; ular seni torumda tutup tartixidu. \x + \xo 32:3 \xt Əz. 12:13; 17:20\x*  
\v 4 Mǝn seni ⱪuruⱪluⱪta ⱪaldurup, dalaƣa taxlaymǝn; asmandiki barliⱪ uqar-ⱪanatlarni üstünggǝ ⱪondurup, yǝr yüzidiki janiwarlarni seningdin toyundurimǝn;  
\v 5 gɵxüngni taƣlar üstigǝ ⱪoyimǝn, jilƣilarni pütkül ǝzaying bilǝn toldurimǝn;  
\v 6 Mǝn ⱪeningning eⱪixliri bilǝn zeminni ⱨǝtta taƣlarƣiqimu suƣirimǝn; jiralar sǝn bilǝn toxup ketidu.   
\m
\v 7 Nurungni ɵqürginimdǝ, Mǝn asmanlarni tosuwetimǝn, yultuzlarni ⱪara ⱪilimǝn; ⱪuyaxni bulut bilǝn ⱪaplaymǝn, ay nur bǝrmǝydu. \x + \xo 32:7 \xt Yǝx. 13:10; Yo. 2:31, 3:15\x*  
\v 8 Asmanlardiki barliⱪ parlaydiƣan nurlarni üstüngdǝ ⱪara ⱪilip, zemininggǝ ⱪarangƣuluⱪni ⱪaplaymǝn, dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar. \f □ \fr 32:8 \ft \+bd «Asmanlardiki barliⱪ parlaydiƣan nurlarni üstüngdǝ ⱪara ⱪilip, zemininggǝ ⱪarangƣuluⱪni ⱪaplaymǝn, dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar»\+bd* — yǝnǝ tǝkrarlaymizki, bu bexarǝt bǝlkim ⱨǝm yeⱪinⱪi waⱪit (Babilning ⱨujumi arⱪiliⱪ)ni ⱨǝm ahirⱪi zamanlardiki «Pǝrwǝrdigarning küni»nimu kɵrsitidu. Ahirⱪi zamanlardimu ǝllǝrni ⱪorⱪitidiƣan «yengi Babil» pǝyda boluxi mumkin («Wǝⱨ.» 17-18-bablarni kɵrüng).\f*  
\v 9 Mǝn ǝllǝr arisiƣa, yǝni sǝn tonumiƣan mǝmlikǝtlǝr arisiƣa sening ⱨalaktin \add ⱪalƣan adǝmliringni\add* elip kǝtkinimdǝ, kɵp ǝllǝrning yürikini biaram ⱪilimǝn;  
\v 10 Mǝn kɵp ǝllǝrni sǝn bilǝn alaⱪzadǝ ⱪilimǝn, ularning padixaⱨliri sanga ⱪarap dǝⱨxǝtlik ⱪorⱪixidu; Mǝn ⱪiliqimni ularning kɵz aldida oynatⱪinimda, yǝni sening yiⱪilƣan küningdǝ ularning ⱨǝrbiri ɵz jan ⱪayƣusida ⱨǝr dǝⱪiⱪǝ tǝwrinidu.   
\m
\v 11 — Qünki Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — «Babil padixaⱨining ⱪiliqi üstünggǝ qiⱪidu.  
\v 12 Palwanlarning ⱪiliqliri bilǝn Mǝn sening top-top adǝmliringni yiⱪitimǝn; ularning ⱨǝmmisi ǝllǝr arisidiki mustǝbitlǝrdur; ular Misirning pǝhrini yoⱪitidu, uning top-top adǝmliri ⱪurutuwetilidu.\x + \xo 32:12 \xt Əz. 28:7; 31:12; 31:2,18; 32:16 \x*   
\m
\v 13 Mǝn zor sular boyidin barliⱪ ⱨaywanlirinimu ⱨalak ⱪilimǝn; insan ayiƣi ⱪaytidin ularni qalƣatmaydu, ⱨaywanlarning tuyaⱪliri ⱪaytidin ularni leyitmaydu. \f □ \fr 32:13 \ft \+bd «zor sular»\+bd* — Nil dǝryasi wǝ uning deltisini kɵrsitidu.\f*  
\v 14 Xuning bilǝn Mǝn ularning sulirini tindurimǝn; ularning eriⱪlirini süpsüzük maydǝk aⱪturimǝn, dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar.  
\v 15 — Mǝn Misir zeminini wǝyranǝ ⱪilƣinimda, zemin ɵzining barliⱪidin mǝⱨrum bolƣinida, Mǝn uningdiki barliⱪ turuwatⱪanlarni uruwǝtkinimdǝ, ǝmdi ular Mening Pǝrwǝrdigar ikǝnlikimni tonup yetidu.   
\m
\v 16 — Bu bir mǝrsiyǝ; ular uni oⱪuydu — Əllǝrning ⱪizliri matǝm ⱪilip uni oⱪuydu; mǝrsiyǝni ular Misir wǝ uning barliⱪ top-top adǝmlirigǝ oⱪuydu, — dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar.   
\b  
\m  
\s1 Pirǝwn tǝⱨtisaraƣa qüxidu  
\m
\v 17 On ikkinqi yili, ayning on bǝxinqi künidǝ \add yǝnǝ\add* xundaⱪ boldiki, Pǝrwǝrdigarning sɵzi manga kelip xundaⱪ deyildi: —\f □ \fr 32:17 \ft \+bd «On ikkinqi yili, ayning on bǝxinqi künidǝ...»\+bd* — bǝlkim on ikkinqi ayda, yǝni yuⱪiriⱪi bexarǝttin ikki ⱨǝptǝ keyin: 1-ayǝtni kɵrüng.\f*   
\m
\v 18 I insan oƣli, Misirning top-top adǝmliri üqün aⱨ-zar qǝkkin; xuningdǝk ularni, yǝni uni küqlük ǝllǝrning ⱪizliri bilǝn billǝ tɵwǝngǝ, ⱨangƣa qüxidiƣanlarƣa ⱨǝmraⱨ boluxⱪa yǝr tegilirigǝ qüxürüp taxliwǝt; \f □ \fr 32:18 \ft \+bd «I insan oƣli, Misirning top-top adǝmliri üqün aⱨ-zar qǝkkin; xuningdǝk ularni, yǝni uni küqlük ǝllǝrning ⱪizliri bilǝn billǝ tɵwǝngǝ, ⱨangƣa qüxidiƣanlarƣa ⱨǝmraⱨ boluxⱪa yǝr tegilirigǝ qüxürüp taxliwǝt»\+bd* — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «I insan oƣli, Misirning top-top adǝmliri üqün aⱨ-zar qǝkkin, sǝn wǝ küqlük ǝllǝrning ⱪizliri aⱨ-zar qekinglar; xuningdǝk ularni ⱨangƣa qüxidiƣanlarƣa ⱨǝmraⱨ boluxⱪa yǝr tegilirigǝ taxliwǝt».\f*  
\v 19 güzǝlliktǝ sǝn kimdin artuⱪ iding? Əmdi qüxüp, hǝtnǝ ⱪilinmiƣan bilǝn billǝ yat!  
\v 20 Ular ⱪiliq bilǝn ɵltürülgǝnlǝr arisiƣa yiⱪilidu; ⱪiliq suƣuruldi; u wǝ uning top-top adǝmlirining ⱨǝmmisi sɵrǝp apiriwetilsun!  
\v 21 Əmdi palwanlarning arisidiki batur-ǝzimǝtlǝr tǝⱨtisaraning otturisida turup \add Misir\add* wǝ uni ⱪolliƣanlarƣa sɵz ⱪilidu: —«Mana, ular qüxti, ular jim yatidu — hǝtnǝ ⱪilinmiƣanlar, ⱪiliq bilǝn ɵltürülgǝnlǝr!».   
\m
\v 22 — Mana, xu yǝrdidur Asuriyǝ wǝ uning yiƣilƣan ⱪoxuni; uning gɵrliri ɵz ǝtrapididur; mana ularning ⱨǝmmisi ɵltürülgǝn, ⱪiliqlanƣan.  
\v 23 Ularning gɵrliri qongⱪur ⱨangning tegididur; uning yiƣilƣan ⱪoxuni ɵz gɵri ǝtrapida turidu; ular tiriklǝrning zeminida adǝmlǝrgǝ wǝⱨxǝt salƣanlar — bularning ⱨǝmmisi ɵltürülgǝn, ⱪiliqlanƣan.   
\m
\v 24 Mana Elam wǝ uning gɵrining ǝtrapida turƣan uning barliⱪ top-top adǝmliri; ularning ⱨǝmmisi ɵltürülgǝn, ⱪiliqlanƣan, ular hǝtnǝ ⱪilinmiƣan peti yǝr tegilirigǝ qüxkǝnlǝr — yǝni tiriklǝrning zeminida adǝmlǝrgǝ ɵz wǝⱨxitini salƣanlar! Biraⱪ ⱨazir ular ⱨangƣa qüxkǝnlǝr bilǝn billǝ iza-aⱨanǝtkǝ qɵmidu.   
\m
\v 25 Kixilǝr uning üqün ɵltürülgǝnlǝr arisida, top-top adǝmliri arisida bir orun rasliƣan; hǝlⱪining gɵrliri uning ǝtrapididur; ularning ⱨǝmmisi hǝtnǝ ⱪilinmiƣanlar, ⱪiliqlanƣanlar; xunga ular ⱨangƣa qüxkǝnlǝr bilǝn billǝ iza-aⱨanǝtkǝ ⱪalidu; ular ɵltürülgǝnlǝr arisiƣa yatⱪuzulidu — gǝrqǝ tiriklǝrning zeminida ularning wǝⱨxiti adǝmlǝrgǝ selinƣan bolsimu!   
\m
\v 26 Mana xu yǝrdǝ Mǝxǝk bilǝn Tubal barliⱪ top-top adǝmliri bilǝn turidu; ularning gɵrliri ɵz ǝtrapididur; ularning ⱨǝmmisi hǝtnǝ ⱪilinmiƣanlar, ⱪiliqlanƣanlar — gǝrqǝ ular tirik turuwatⱪanlarning zeminida ɵz wǝⱨxitini adǝmlǝrgǝ salƣan bolsimu!  
\v 27 Ular jǝng ⱪoralliri bilǝn tǝⱨtisaraƣa qüxkǝn, ⱪiliqliri ɵz bexi astiƣa ⱪoyulƣan, hǝtnǝ ⱪilinmay turup yiⱪilƣan palwanlar arisida yatmaydu; ularning ⱪǝbiⱨlikliri ɵz ustihanliri üstidǝ bolidu — gǝrqǝ ular tiriklǝrning zeminida baturlarƣimu wǝⱨxǝt salƣan bolsimu!\f □ \fr 32:27 \ft \+bd «ular jǝng ⱪoralliri bilǝn tǝⱨtisaraƣa qüxkǝn, ... hǝtnǝ ⱪilinmay turup yiⱪilƣan palwanlar arisida yatmaydu; ularning ⱪǝbiⱨlikliri ɵz ustihanliri üstidǝ bolidu — gǝrqǝ ular tiriklǝrning zeminida baturlarƣimu wǝⱨxǝt salƣan bolsimu!»\+bd* — demǝk, Mǝxǝk wǝ Tubal degǝn ikki ⱪǝbilidikilǝr (ⱨazirⱪi Rusiyǝdiki «Moskwa» wǝ «Tobolsk» bilǝn munasiwiti bar boluxi mumkin) jǝngdǝ ⱪirilip, baturlardǝk dǝpnǝ ⱪilinmay, bǝlki ularning ⱪǝbiⱨlikini kɵrsitix üqün ustihanliri oquⱪ asman astida yatidu.\f*   
\m
\v 28 Sǝn \add Pirǝwnmu\add* hǝtnǝ ⱪilinmiƣanlar arisida tarmar bolup, ⱪiliq bilǝn ɵltürülgǝnlǝr arisida yatisǝn.   
\m
\v 29 Mana xu yǝrdǝ Edom, uning padixaⱨliri, barliⱪ xaⱨzadilirimu; ular küqlük bolsimu, ⱪiliqlanƣanlar bilǝn billǝ yatⱪuzulidu; ular hǝtnǝ ⱪilinmiƣanlar arisida, ⱨangƣa qüxidiƣanlar bilǝn billǝ yatidu.   
\m
\v 30 Mana ximaldiki xaⱨzadilǝr, ⱨǝmmisi; mana barliⱪ Zidondikilǝr, ɵltürülgǝnlǝr bilǝn billǝ qüxkǝn; gǝrqǝ ɵz küqi bilǝn wǝⱨxǝt salƣan bolsimu, ular ⱨazir hijalǝttǝ ⱪaldi; ular hǝtnǝ ⱪilinmiƣan bolup, ⱪiliqlanƣanlar arisida yetip, ⱨangƣa qüxidiƣanlar bilǝn billǝ hijalǝtkǝ ⱪalidu.   
\m
\v 31 Pirǝwn bularni kɵridu, xuningdǝk ɵzining ⱪiliqlanƣan top-top adǝmliri toƣruluⱪ, yǝni ɵzi wǝ ⱪoxuni toƣruluⱪ ulardin tǝsǝlli alidu, — dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar.  
\v 32 — Gǝrqǝ Mǝn uning wǝⱨxitini tirik turuwatⱪanlarning zeminiƣa saldurƣan bolsammu, biraⱪ u hǝtnǝ ⱪilinmiƣanlar arisiƣa, ⱪiliq bilǝn ɵltürülgǝnlǝr arisiƣa yatⱪuzulidu, — yǝni Pirǝwn wǝ uning barliⱪ top-top adǝmliri, — dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar.   
\b  
\b  
\m  
\c 33
\s1 Yerusalemning ƣulixi •••• Kɵzǝtqining wǝzipisi  
\m
\v 1 Wǝ Pǝrwǝrdigarning sɵzi manga kelip xundaⱪ deyildi: —   
\m
\v 2 I insan oƣli, ǝl-yurtungdikilǝrgǝ sɵz yǝtküzüp ularƣa mundaⱪ degin: — Mǝn ⱪiliqni mǝlum bir zemin üstigǝ qiⱪarƣinimda, zemindiki hǝlⱪ ɵz arisidin bir adǝmni tepip uni kɵzǝtqi beketsǝ, —  
\v 3 u ⱪiliqning zemin üstigǝ qiⱪⱪanliⱪini kɵrüp, kanay qelip hǝlⱪni agaⱨlandursa,  
\v 4 kimdikim kanay awazini anglap, agaⱨni almisa, ⱪiliq kelip uni elip kǝtsǝ, ǝmdi uning ⱪeni ɵz bexi üstigǝ bolidu.  
\v 5 U kanay awazini anglap, agaⱨni almiƣan; xunga uning ⱪeni ɵzigǝ bolidu; u agaⱨ alƣan bolsa, jenini ⱪutⱪuzƣan bolatti.   
\m
\v 6 Biraⱪ kɵzǝtqi ⱪiliqning keliwatⱪinini kɵrüp, kanay qalmay, hǝlⱪni agaⱨlandurmisa, ǝmdi ⱪiliq kelip ular arisidin birawni elip kǝtsǝ, undaⱪta u ɵz ⱪǝbiⱨlikidǝ elip ketilidu; biraⱪ uning ⱪeni üqün Mǝn kɵzǝtqidin ⱨesab alimǝn.   
\m
\v 7 Əmdi, i insan oƣli, Mǝn seni Israil jǝmǝti üqün kɵzǝtqi dǝp bekitkǝnmǝn; sǝn Mening aƣzimdin hǝwǝr anglap, ularƣa Mǝndin agaⱨ yǝtküzisǝn. \x + \xo 33:7 \xt Əz. 3:1\x*  
\v 8 Mǝn rǝzil adǝmgǝ: «I rǝzil adǝm, sǝn qoⱪum ɵlisǝn» desǝm, wǝ ɵzüng bu rǝzilni yolidin yanduruxⱪa sɵz ⱪilmay uni agaⱨlandurmisang, u rǝzil ɵz ⱪǝbiⱨlikidǝ ɵlidu; biraⱪ uning ⱪeni üqün sǝndin ⱨesab alimǝn. \f □ \fr 33:8 \ft \+bd «I rǝzil adǝm, sǝn qoⱪum ɵlisǝn»\+bd* — bu agaⱨ pǝⱪǝt jismaniy jǝⱨǝtnila kɵrsǝtmǝydu, dǝp ⱪaraymiz. Ⱨǝrbir adǝm ilgiri-keyin (Adǝm’atimizning gunaⱨining sǝwǝbidin) ɵlidu. Muxu yǝrdǝ kɵrsitilgǝn ɵlüx Hudaning ⱨuzuridin, bǝrikǝtliridin ayrilixtin ibarǝt dǝp ⱪaraymiz (11-ayǝtnimu kɵrüng).\f*  
\v 9 Biraⱪ sǝn rǝzilni yolidin yenix toƣruluⱪ agaⱨlandursang, u yolidin yanmisa, u ɵz ⱪǝbiⱨlikidǝ ɵlidu; biraⱪ ɵzüng ɵz jeningni ⱪutⱪuzup ⱪalisǝn.   
\m
\v 10 Əmdi sǝn, i insan oƣli, Israil jǝmǝtigǝ sɵz ⱪilip: — Silǝr: «Bizning itaǝtsizliklirimiz wǝ gunaⱨlirimiz beximizdidur, biz ular bilǝn zǝiplixip ketiwatimiz; ǝmdi biz ⱪandaⱪmu ⱨayatⱪa eriximiz?» dǝysilǝr. \f □ \fr 33:10 \ft \+bd «ǝmdi biz ⱪandaⱪmu ⱨayatⱪa eriximiz?»\+bd* — yaki «ǝmdi ⱪandaⱪ yaxaymiz?». 
\fp  Bu ayǝtlǝrdǝ «ⱨǝⱪⱪaniyliⱪ» (insanning ⱨǝⱪⱪaniyliⱪi) adǝmning ɵzlikidin qiⱪmaydu, bǝlki adǝmning Hudaning Ɵzigǝ tayanƣanliⱪining bir mewisi, dǝp ispatlinidu. «Ⱨǝⱪⱪaniy adǝm» «ɵz ⱨǝⱪⱪaniyliⱪi»ƣa tayansa (demǝk, uning kɵzliri Hudaƣa ǝmǝs, ɵzigǝ bolsa) tügixidu.\f*  \x + \xo 33:10 \xt Əz. 24:23\x*  
\v 11 Ularƣa sɵzümni yǝtküzüp: «Mǝn ⱨayatim bilǝn ⱪǝsǝm ⱪilimǝnki, — dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar, — Mǝn rǝzil adǝmning ɵlümidin ⱨeq hursǝnlikim yoⱪtur; pǝⱪǝt ularni rǝzil yolidin yenip ⱨayatⱪa erixsun dǝymǝn; rǝzil yolliringlardin yeninglar, yeninglar! Nemixⱪa ɵlgünglar kelidu, i Israil jǝmǝti?!» — degin.\x + \xo 33:11 \xt Əz. 18:23, 32\x*   
\m
\v 12 Wǝ sǝn, i insan oƣli, ǝl-yurtungdikilǝrgǝ mundaⱪ degin: — Ⱨǝⱪⱪaniy adǝmning ⱨǝⱪⱪaniyliⱪi asiyliⱪ ⱪilƣan künidǝ uni ⱪutⱪuzmaydu; ⱨǝm rǝzil adǝm bolsa, u ɵz rǝzillikidin yanƣan künidǝ rǝzillikidin yiⱪilmaydu; ⱨǝⱪⱪaniy adǝm gunaⱨ sadir ⱪilƣan künidǝ, u ǝslidiki ⱨǝⱪⱪaniyliⱪi bilǝn ⱨayatta turiwǝrmǝydu.\x + \xo 33:12 \xt Əz. 18:24\x*   
\m
\v 13 Mǝn ⱨǝⱪⱪaniyƣa: «Sǝn bǝrⱨǝⱪ ⱨayatⱪa erixsǝn» deginimdǝ, u ɵz ⱨǝⱪⱪaniyliⱪiƣa tayinip ⱪǝbiⱨlik sadir ⱪilsa, ǝmdi uning ⱨǝⱪⱪaniy ixliridin ⱨeqⱪaysisi ǝslǝnmǝydu; ǝksiqǝ u ɵtküzgǝn ⱪǝbiⱨliki tüpǝylidin ɵlidu.\f □ \fr 33:13 \ft \+bd «ǝksiqǝ u ɵtküzgǝn ⱪǝbiⱨliki tüpǝylidin ɵlidu»\+bd* — ibraniy tilida «ǝksiqǝ u ɵtküzgǝn ⱪǝbiⱨliki tüpǝylidin, uningda ɵlidu». 
\fp  Bu ayǝtlǝrdǝ «ⱨǝⱪⱪaniyliⱪ» (insanning ⱨǝⱪⱪaniyliⱪi) adǝmning ɵzlikidin qiⱪmaydu, bǝlki adǝmning Hudaning Ɵzigǝ tayanƣanliⱪining bir mewisi, dǝp ispatlinidu. «ⱨǝⱪⱪaniy adǝm» «ɵz ⱨǝⱪⱪaniyliⱪi»ƣa tayansa (demǝk, uning kɵzliri Hudaƣa ǝmǝs, ɵzigǝ bolsa) tügixidu.\f*   
\m
\v 14 Əmdi mǝn rǝzilgǝ: «Sǝn qoⱪum ɵlisǝn» desǝm, biraⱪ u gunaⱨidin yenip, kɵz aldimda adalǝt wǝ ⱨǝⱪⱪaniyliⱪni yürgürsǝ —  
\v 15 Rǝzil adǝm ⱪǝrzgǝ kapalǝtkǝ alƣan nǝrsini ⱪayturup bǝrsǝ, — bulangqiliⱪta alƣanni ⱪayturup bǝrsǝ — ⱪǝbiⱨlik sadir ⱪilmay, ⱨayat bǝlgilimiliridǝ mangsa — ǝmdi u bǝrⱨǝⱪ ⱨayatⱪa igǝ bolidu, u ɵlmǝydu.  
\v 16 Uning sadir ⱪilƣan gunaⱨliridin ⱨeqⱪaysisi ǝslǝnmǝydu; u adalǝt wǝ ⱨǝⱪⱪaniyliⱪni yürgürgǝn — u bǝrⱨǝⱪ ⱨayatⱪa igǝ bolidu.   
\m
\v 17 Biraⱪ ǝl-yurtungdikilǝr: «Rǝbning yoli ⱨǝmmigǝ barawǝr ǝmǝs» dǝydu; ǝmǝliyǝttǝ ularning yoli bolsa ⱨǝmmigǝ barawǝr ǝmǝs.\x + \xo 33:17 \xt Əz. 18:25, 29; 33:20\x*   
\m
\v 18 Ⱨǝⱪⱪaniy adǝm ɵz ⱨǝⱪⱪaniyliⱪidin yenip, ⱪǝbiⱨlikni sadir ⱪilsa, u buningda ɵlidu.  
\v 19 Rǝzil adǝm ɵz rǝzillikidin yenip, adalǝt wǝ ⱨǝⱪⱪaniyliⱪ yürgürsǝ, bu ixlardin ⱨayatⱪa igǝ bolidu.  
\v 20 Lekin silǝr: «Rǝbning yoli ⱨǝmmigǝ barawǝr ǝmǝs» dǝysilǝr; i Israil jǝmǝti, Mǝn ⱨǝrⱪaysinglarƣa ɵz yolliringlar boyiqǝ üstünglǝrgǝ ⱨɵküm qiⱪirimǝn!\f □ \fr 33:20 \ft \+bd «i Israil jǝmǝti, Mǝn ⱨǝrⱪaysinglarƣa ɵz yolliringlar boyiqǝ üstünglǝrgǝ ⱨɵküm qiⱪirimǝn!»\+bd* — bu muⱨim babtiki 1-20-ayǝtlǝrning mǝzmuni toƣruluⱪ «ⱪoxumqǝ sɵz»imiznimu kɵrüng. 
\fp  32:1-33:21diki bexarǝtlǝr 29-31-bablardiki Misir toƣruluⱪ bexarǝtlǝrdin heli burun berilgǝn. Lekin bexarǝtlǝrning kɵpinqisi Misir toƣruluⱪ bolƣaqⱪa, burun berilgǝn bexarǝtlǝrmu 29-31-bablardiki bexarǝtlǝrgǝ ulap bayan ⱪilinƣan.\f*   
\m
\v 21 Wǝ xundaⱪ boldiki, sürgün bolƣan on ikkinqi yili, oninqi ayning bǝxinqi künidǝ, Yerusalemdin ⱪaqⱪan birsi yenimƣa kelip: «Xǝⱨǝr bɵsüldi!» — dedi.\f □ \fr 33:21 \ft \+bd «sürgün bolƣan on ikkinqi yili, oninqi ayning bǝxinqi küni... »\+bd* — bu waⱪit xǝⱨǝrning ixƣal bolƣinidin 18 ay keyinki waⱪit boluxi mumkin. Yerusalemdin Babilƣa mangidiƣan yol adǝttǝ 4 ayliⱪ bolatti («Əzra 7:9ni kɵrüng). Tekistning bǝzi kɵqürmiliridǝ «on birinqi yil» deyilidu; biraⱪ bir ⱪisim alimlar «on ikkinqi yil» deyix toƣra dǝp ⱪaraydu; qünki yǝnǝ imkaniyǝt barki, Israil wǝ Babil pütünlǝy ohximaydiƣan kalendarni ixlǝtkǝn. Biz bu pikirgǝ mayilmiz.\f*  \x + \xo 33:21 \xt 2Pad. 25; Əz. 24:26\x*   
\m
\v 22 Əmdi ⱪaqⱪan adǝmning yetip kelixining aldinⱪi ahximida Pǝrwǝrdigarning ⱪoli mening wujudumƣa ⱪonƣanidi; xuning bilǝn U aƣzimni eqip ⱪoydi; aƣzim eqilip, mǝn yǝnǝ gaqa bolmidim. \f □ \fr 33:22 \ft \+bd «Əmdi ⱪaqⱪan adǝmning yetip kelixining aldinⱪi ahximida Pǝrwǝrdigarning ⱪoli mening wujudumƣa ⱪonƣanidi; xuning bilǝn u aƣzimni eqip ⱪoydi; aƣzim eqilip, mǝn yǝnǝ gaqa bolmidim»\+bd* — bu gaqiliⱪ tǝhminǝn altǝ yil ilgiri baxlanƣan (3:26-ayǝtni izaⱨiti bilǝn wǝ 24:32-ayǝtnimu kɵrüng).\f*   
\b  
\m  
\s1 Israil zeminida ⱪalƣanlar toƣruluⱪ bexarǝt  
\m
\v 23 Wǝ Pǝrwǝrdigarning sɵzi manga kelip xundaⱪ deyildi: —   
\m
\v 24 I insan oƣli, Israil zeminidiki harabǝ jaylarda turuwatⱪanlar: «Ibraⱨim pǝⱪǝt bir adǝm turupmu bu zeminƣa miras bolƣanidi; biraⱪ biz kɵp adǝmmiz; ǝmdi zemin bǝribir bizgǝ tǝⱪdim ⱪilindi» — dǝp eytiwatidu.\f □ \fr 33:24 \ft \+bd «Ibraⱨim pǝⱪǝt bir adǝm turupmu bu zeminƣa miras bolƣanidi; biraⱪ biz kɵp adǝmmiz; ǝmdi zemin bǝribir bizgǝ tǝⱪdim ⱪilindi»\+bd* — Babildikilǝr Ⱪanaanda (Pǝlǝstindǝ) turƣan Yǝⱨudiylarning kɵpinqisini ɵltürgǝn yaki sürgün ⱪilƣanidi. Zeminda ⱪaldurulƣan az ⱪisim adǝmlǝr (tehi ⱨeq towa ⱪilmiƣan) tǝkǝbburlixip xundaⱪ sɵz ⱪilidu.\f*   
\m
\v 25 Xunga ularƣa mundaⱪ degin: — Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: «Silǝr gɵxni ⱪan bilǝn yǝysilǝr; silǝr ɵz mǝbudliringlarni bax kɵtürüp izdǝysilǝr; silǝr ⱪan tɵküwatisilǝr; ǝmdi silǝr zeminƣa miras bolamsilǝr? \x + \xo 33:25 \xt Yar. 9:4; Law. 3:17\x*  
\v 26 Silǝr ⱪiliqinglarƣa tayinisilǝr, silǝr yirginqlik ixlarni qiⱪirisilǝr, ⱨǝrbiringlar ɵz ⱪoxnisining ayaliƣa buzuⱪqiliⱪ ⱪilidu. Əmdi silǝr zeminƣa miras bolamsilǝr?».   
\m
\v 27 Ularƣa mundaⱪ degin: — Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: Mǝn ⱨayatim bilǝn ⱪǝsǝm ⱪilimǝnki, bǝrⱨǝⱪ, harabǝ jaylarda turuwatⱪanlar ⱪiliqlinip yiⱪilidu; dalada ⱪalƣanni yawayi ⱨaywanlarning yǝwetixkǝ tapxurimǝn; istiⱨkamlar wǝ ƣarlarda turƣanlarmu waba kesilidin ɵlidu.  
\v 28 Mǝn zeminni wǝyranǝ wǝ qɵl-bayawan ⱪilimǝn; uning küqidin bolƣan pǝhri yoⱪilidu; Israilning taƣliri wǝyranǝ boliduki, ulardin ɵtküqi ⱨeqbir adǝm bolmaydu. \f □ \fr 33:28 \ft \+bd «Mǝn zeminni wǝyranǝ wǝ qɵl-bayawan ⱪilimǝn»\+bd* — yaki «Mǝn zeminni wǝyranǝ wǝ (adǝmni ⱪorⱪutⱪuqi) bir wǝⱨxǝt ⱪilimǝn».\f*  
\v 29 Ularning yürgüzgǝn yirginqlik ⱪilmixliri tüpǝylidin Mǝn zeminni wǝyranǝ wǝ qɵl-bayawan ⱪilƣinimda ular Mening Pǝrwǝrdigar ikǝnlikimni tonup yetidu».   
\b  
\m  
\s1 Əzikiyal pǝyƣǝmbǝr ⱨǝⱪiⱪǝtǝn ⱪarxi elindimu?  
\m
\v 30 — Əmdi sǝn bolsang, i insan oƣli, ǝl-yurtungdikilǝr ⱨǝrdaim seni aƣziƣa elip ɵylirining tamlirining yenida wǝ dǝrwazilarda sɵzlǝp bir-birigǝ ⱨǝm ⱨǝrbiri ɵz ⱪerindixiƣa sǝn toƣruluⱪ: «Ⱪeni berip, Pǝrwǝrdigardin nemǝ sɵz barkin, anglap kelǝyli!» — dǝydu.   
\m
\v 31 Ular jamaǝt süpitidǝ yeningƣa kelip, Mening hǝlⱪimning süpitidǝ aldingda olturidu; ular sɵzliringni anglaydu, biraⱪ ularƣa ǝmǝl ⱪilmaydu; ular aƣzi bilǝn sanga muⱨǝbbǝt kɵrsitidu, biraⱪ kɵngli ⱨaram mǝnpǝǝtkǝ tartidu; \f □ \fr 33:31 \ft \+bd «Ular aƣzi bilǝn sanga muⱨǝbbǝt kɵrsitidu, biraⱪ kɵngli ⱨaram mǝnpǝǝtkǝ tartidu»\+bd* — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «Əmǝliyǝttǝ ular aƣzida eytⱪan xǝhsiy arzu-ⱨǝwǝslirigǝ ǝmǝl ⱪilidu, kɵngli ⱨaram mǝnpǝǝtkǝ tartidu».\f*  \x + \xo 33:31 \xt Əz. 14:1-3; 20:1-3\x*  
\v 32 mana, sǝn ular üqün pǝⱪǝt yeⱪimliⱪ awaz bilǝn, sazliri obdan tǝngxilip eytilƣan muⱨǝbbǝt nahxisisǝn, halas; ular sɵzliringni anglaydu, biraⱪ ularƣa ǝmǝl ⱪilmaydu.  
\v 33 Əmdi buning ⱨǝmmisi ǝmǝlgǝ axurulƣinida (u bǝrⱨǝⱪ ǝmǝlgǝ axurulidu!) ular bir pǝyƣǝmbǝrning ularning arisida bolƣanliⱪini tonup yetidu».\f □ \fr 33:33 \ft \+bd «Əmdi buning ⱨǝmmisi ǝmǝlgǝ axurulƣinida ... ular bir pǝyƣǝmbǝrning ularning arisida bolƣanliⱪini tonup yetidu»\+bd* — xübⱨisizki, Yerusalemdin ⱪaqⱪan adǝm kelip xǝⱨǝrning hǝwirini eytixi bilǝn, hǝlⱪ Əzakiyalni uluƣ pǝyƣǝmbǝr dǝp bilip yǝtti. Əpsus, ular Əzakiyalning sɵzlirini pǝⱪǝt ⱪulaⱪ tüwidila anglap, üzül-kesil towa ⱪilmiƣan. Xunga 24-29 ayǝttǝ aldin eytilƣan balayi’apǝtlǝrmu ularning bexiƣa qüxürülüxi kerǝk.\f*   
\b  
\b  
\m  
\c 34
\s1 Ɵtmüxtiki wapasiz padiqi-baⱪⱪuqilar wǝ kelǝqǝktǝ bolidiƣan «Yahxi Padiqi »  
\m
\v 1 Wǝ Pǝrwǝrdigarning sɵzi manga kelip xundaⱪ deyildi: —  
\v 2 I insan oƣli, bexarǝt berip Israilni baⱪⱪuqi padiqilarni ǝyiblǝp mundaⱪ degin: — Padiqilarƣa mundaⱪ degin: — Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — Ɵzlirinila beⱪiwatⱪan Israilning padiqirining ⱨaliƣa way! Padiqilarning padisini ozuⱪlandurux kerǝk ǝmǝsmu? \x + \xo 34:2 \xt Yǝr. 23:1\x*  
\v 3 Silǝr yeƣini ɵzünglar yǝysilǝr, yungini ɵzünglar kiysilǝr; bordalƣan esil malni soyusilǝr; lekin ⱪoylarni baⱪmaysilǝr.  
\v 4 Ajizlarni küqǝytmidinglar, kesǝllǝrni saⱪaytmidinglar, zǝhimlǝngǝnlǝrni tengip ⱪoymidinglar, tarⱪilip kǝtkǝnlǝrni ⱪayturup ǝkǝlmidinglar, ezip kǝtkǝnlǝrni izdǝp barmidinglar; ǝksiqǝ silǝr zorluⱪ-zumbuluⱪ wǝ rǝⱨimsizlik bilǝn ular üstidin ⱨɵküm sürüp kǝlgǝnsilǝr.\x + \xo 34:4 \xt 1Pet. 5:3\x*   
\m
\v 5 Ular padiqisiz bolup tarⱪilip kǝtti; ular tarⱪilip ketip daladiki barliⱪ ⱨaywanlarƣa ozuⱪ bolup kǝtti.  
\v 6 Mening ⱪoylirim barliⱪ taƣlar arisidin, ⱨǝr yuⱪiri egizlik üstidǝ tenǝp kǝtti; Mening ⱪoylirim pütkül yǝr yüzigǝ tarⱪip kǝtti, biraⱪ ularni tepixⱪa tirixⱪuqi yaki izdigüqi yoⱪ idi.   
\m
\v 7 Xunga, i padiqilar, Pǝrwǝrdigarning sɵzini anglanglar: —   
\m
\v 8 Mǝn ⱨayatim bilǝn ⱪǝsǝm ⱪilimǝnki, — dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar, — Ⱪoylirimning padiqisi bolmiƣaqⱪa, ular ow bolup ⱪaldi, daladiki ⱨǝrbir ⱨaywanƣa ozuⱪ boldi; qünki Mening padiqilirim Ɵz padamni izdimǝydu, ular pǝⱪǝt ɵzlirini baⱪidu, Mening ⱪoylirimni baⱪmaydu.  
\v 9 — Xunga, i padiqilar, Pǝrwǝrdigarning sɵzini anglanglar!   
\m
\v 10 Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — Mana, Mǝn padiqilarƣa ⱪarximǝn; Mǝn Ɵz ⱪoylirimning ⱨesabini ulardin alimǝn, wǝ ularni padini beⱪixtin tohtitimǝn; xuning bilǝn padiqilar ɵzlirinimu baⱪmaydu; wǝ Mǝn ⱪoylirimni ularƣa yǝnǝ ozuⱪ bolmisun üqün ularning aƣzidin ⱪutuldurimǝn.   
\m
\v 11 Qünki Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — Mana, Mǝn Ɵzüm ɵz ⱪoylirimni izdǝp ularning ⱨalini soraymǝn;  
\v 12 padiqi ɵzining ⱪoyliri arisida, tarap kǝtkǝn ⱪoylarni tepip baⱪⱪandǝk, Mǝnmu ⱪoylirimni izdǝp baⱪimǝn; ular bulutluⱪ ⱪarangƣu kündǝ tarilip kǝtkǝn ⱨǝrbir jaylardin Mǝn ularni ⱪutuldurimǝn.   
\m
\v 13 Mǝn ularni hǝlⱪlǝrdin epkelimǝn, ularni mǝmlikǝtlǝrdin yiƣimǝn, ɵz zeminiƣa apirimǝn; Mǝn ularni Israil taƣliri üstidǝ, eriⱪ-üstǝnglǝr boyida wǝ zemindiki barliⱪ turalƣu jaylarda baⱪimǝn; \x + \xo 34:13 \xt Əz. 28:25\x*  
\v 14 Mǝn ularni esil qimǝnzarda baⱪimǝn; Israil taƣliri ularning yayliⱪi bolidu; ular xu yǝrdǝ obdan yaylaⱪta yatidu; Israil taƣliri üstidǝ, munbǝt qimǝnzarda ozuⱪlinidu.  
\v 15 Mǝn Ɵzüm Ɵz padamni baⱪimǝn, ularni yatⱪuzimǝn, — dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar.  
\v 16 — Mǝn yoldin tenǝp kǝtkǝnlǝrni izdǝymǝn, tarⱪilip kǝtkǝnlǝrni ⱪayturimǝn; zǝhimlǝngǝnlǝrni tengip ⱪoyimǝn, ajizlarni küqǝytimǝn; biraⱪ sǝmrigǝnlǝr wǝ küqlüklǝrni yoⱪitimǝn; padamni adalǝt bilǝn baⱪimǝn.   
\m
\v 17 Əmdi silǝrgǝ kǝlsǝm, i Mening padam, Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — Mana, Mǝn ⱪoy wǝ ⱪoy arisida, ⱪoqⱪarlar wǝ tekilǝr arisida ⱨɵküm qiⱪirimǝn. \f □ \fr 34:17 \ft \+bd «Əmdi silǝrgǝ kǝlsǝm, i Mening padam, ... — Mana, Mǝn ⱪoy wǝ ⱪoy arisida, ⱪoqⱪarlar wǝ tekilǝr arisida ⱨɵküm qiⱪirimǝn»\+bd* — Əzakiyal «padiqilar»ni, yǝni Israil padixaⱨliri, kaⱨinliri wǝ pǝyƣǝmbǝrlirini ǝyiblǝp qiⱪti. U ⱨazir hǝlⱪ arisidiki ajiz-namratlarni bozǝk ⱪilip kǝlgǝn baylar wǝ mǝnsǝpdarlar (sǝmrigǝn wǝ küqlük ⱪoylar)ni ǝyiblǝxkǝ baxlaydu.\f*  
\v 18 Əmdi silǝrning yahxi qimǝnzarni yegininglar azliⱪ ⱪilip, qimǝndiki ⱪalƣan ot-qɵplǝrni ayaƣliringlar bilǝn qǝyliwetixinglar kerǝkmu? Silǝr süpsüzük sulardin iqkǝndin keyin, ⱪalƣinini ayaƣliringlar bilǝn leyitiwetixinglar kerǝkmu?  
\v 19 Xunga Mening ⱪoylirimƣa silǝrning ayaƣliringlar qǝyliwǝtkǝnni yeyixtin, ayaƣliringlar dǝssǝp leyitiwetkǝnni iqixtin baxⱪa amal yoⱪ.   
\m
\v 20 Xunga Rǝb Pǝrwǝrdigar ularƣa mundaⱪ dǝydu: — Mana Mǝn, Mǝn Ɵzüm sǝmrigǝn ⱪoylar wǝ oruⱪ ⱪoylar arisida ⱨɵküm qiⱪirimǝn.  
\v 21 Qünki silǝr mürǝ-yanpaxliringlar bilǝn ittirip, münggüzliringlar bilǝn ularni tǝrǝp-tǝrǝpkǝ tarⱪitiwǝtküqǝ üsisilǝr,  
\v 22 — Mǝn ularni yǝnǝ ow obyekti bolmisun dǝp Ɵz padamni ⱪutⱪuzimǝn; wǝ Mǝn ⱪoy wǝ ⱪoy arisida ⱨɵküm qiⱪirimǝn.  
\v 23 Mǝn ularning üstigǝ bir padiqini tiklǝymǝn, u ularni baⱪidu; u bolsa Mening ⱪulum Dawut; u ularni beⱪip, ularƣa padiqi bolidu; \x + \xo 34:23 \xt Yǝx. 40:11; 42:1; 50:10; 52:13; 53:11; Yǝr. 30:9; Yⱨ. 10:11\x*  
\v 24 wǝ Mǝnki Pǝrwǝrdigar ularning Hudasi bolimǝn, Mening ⱪulum Dawut ular arisida ǝmir bolidu; Mǝnki Pǝrwǝrdigar xundaⱪ sɵz ⱪildim. \f □ \fr 34:24 \ft \+bd «Mǝnki Pǝrwǝrdigar ularning Hudasi bolimǝn, Mening ⱪulum Dawut ular arisida ǝmir bolidu»\+bd* — 11-ayǝttǝ Pǝrwǝrdigar: «Ɵzüm ⱪoylirimƣa padiqi bolimǝn» dǝp wǝdǝ ⱪilidu. Muxu ayǝtlǝrdǝ u «Ⱪulum Dawut»ni ularƣa padiqi boluxⱪa tiklǝymǝn, dǝydu. Dawuttin uluƣ, Dawutning oƣli bolƣan Mǝsiⱨdǝ Hudaning bu ikki wǝdisi tǝng ǝmǝlgǝ axurulƣan ⱨǝm axurulidu. «Yuⱨ.» 10-bab, jümlidin Mǝsiⱨning «Mǝn Ɵzüm yahxi padiqidurmǝn» degǝn sɵzini kɵrüng.\f*  \x + \xo 34:24 \xt Yǝx. 55:4\x*  
\v 25 Mǝn ular bilǝn aman-hatirjǝmlik beƣixlaydiƣan ǝⱨdini tüzüp, yirtⱪuq ⱨaywanlarni zemindin tügitimǝn; ular bihǝtǝr bolup janggalda turidu, ormanliⱪlarda ⱪonup uhlaydu.  
\v 26 Mǝn ularni ⱨǝm egizlikim ǝtrapidiki jaylarni bǝrikǝtlik ⱪilimǝn; yamƣur-yeƣinlarni ɵz pǝslidǝ yaƣdurimǝn; bular bǝrikǝtlik yamƣurlar bolidu.\f □ \fr 34:26 \ft \+bd «Mǝn ularni ⱨǝm egizlikim ǝtrapidiki jaylarni bǝrikǝtlik ⱪilimǝn»\+bd* — «egizlikim» (yaki «dɵnglüküm») Zion teƣini kɵrsitidu.\f*   
\m
\v 27 Daladiki dǝrǝhlǝr mewilirini, tupraⱪ ündürmilirini beridu; ular ɵz zeminida bihǝtǝr turidu; Mǝn ularning boyunturuⱪ-asarǝtlirini sundurup, ularni ⱪulluⱪⱪa tutⱪanlarning ⱪolidin ⱪutuldurƣinimda, ular Mening Pǝrwǝrdigar ikǝnlikimni bilip yetidu.  
\v 28 Ular yǝnǝ ǝllǝrgǝ ow bolmaydu, yǝr yüzidiki ⱨaywanlar yǝnǝ ularni yǝwǝtmǝydu; ular bihǝtǝr turidu, ⱨeqkim ularni ⱪorⱪatmaydu.  
\v 29 Mǝn ular üqün dangⱪi qiⱪⱪan alaⱨidǝ bir bostanliⱪ jayni tǝminlǝymǝn; ular ⱪaytidin zeminda aqarqiliⱪta yiglǝp ⱪalmaydu, yaki ⱪaytidin ǝllǝrning mazaⱪ obyekti bolmaydu. \x + \xo 34:29 \xt Əz. 36:6-38\x*  
\v 30 Andin ular Mǝnki Pǝrwǝrdigar Hudasining ular bilǝn billǝ bolidiƣanliⱪimni wǝ ɵzlirining, yǝni Israil jǝmǝtining Mening hǝlⱪim bolidiƣanliⱪini bilip yetidu, — dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar.  
\v 31 — Əmdi silǝr bolsanglar, i Mening ⱪoylirim, Mening qimǝnzarimdiki ⱪoylirim, insanlardursilǝr, halas; Mǝn bolsam silǝrning Hudayinglardurmǝn» — dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar.\x + \xo 34:31 \xt Yⱨ. 10:11\x*   
\b  
\b  
\m  
\c 35
\s1 Edom, yǝni Seir toƣruluⱪ bexarǝt  
\m
\v 1 Wǝ Pǝrwǝrdigarning sɵzi manga kelip xundaⱪ deyildi: —   
\m
\v 2 I insan oƣli, yüzüngni Seir teƣiƣa ⱪaritip, bexarǝt berip uni ǝyiblǝp mundaⱪ degin: —\f □ \fr 35:2 \ft \+bd «yüzüngni Seir teƣiƣa ⱪaritip, bexarǝt berip uni ǝyiblǝp mundaⱪ degin: —»\+bd* — «Seir» Edomning baxⱪa bir ismi. Oⱪurmǝnlǝrning esidǝ bǝlkim barki, Yaⱪup wǝ Edom uka-aka bolup, ular arisida ɵqmǝnlik pǝyda bolƣan. Gǝrqǝ Edom Yaⱪupni kǝqürüm ⱪilƣan bolsimu, uning keyinki ǝwladliri bolƣan Edomiylar Yaⱪupning ǝwladliri bolƣan Israilƣa küqlük ɵqmǝnlik saⱪlap kǝlgǝn.\f*   
\m
\v 3 Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — «Mana, i Seir teƣi, Mǝn sanga ⱪarximǝn; Mǝn ⱪolumni üstünggǝ uzartip, seni bir wǝyranǝ wǝ qɵl-bayawan ⱪilimǝn.  
\v 4 Mǝn xǝⱨǝrliringni harabǝ ⱪiliwetimǝn, wǝ sǝn wǝyranǝ bolisǝn; andin sǝn Mening Pǝrwǝrdigar ikǝnlikimni tonup yetisǝn.  
\v 5 Qünki sǝn mǝnggügǝ ɵqmǝnlik saⱪlap kǝlgǝnsǝn, Israillarning bexiƣa külpǝt qüxkǝn künidǝ, ⱪǝbiⱨlikning jazalinix waⱪti-saiti toxⱪanda, ularni ⱪiliq küqigǝ tapxurup bǝrgǝnliking tüpǝylidin, \x + \xo 35:5 \xt Əz. 25:15\x*  
\v 6 Xunga Mǝn ⱨayatim bilǝn ⱪǝsǝm ⱪilimǝnki, — dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar, — Mǝn sanga ⱪan tɵkülüxni bekittim; ⱪan seni ⱪoƣlaydu. Sǝn ⱪan tɵküxtin nǝprǝtlǝnmigǝnliking tüpǝylidin, ǝmdi ⱪan seni ⱪoƣlap yüridu.  
\v 7 Mǝn Seir teƣini wǝyranǝ wǝ qɵl-bayawan ⱪilip, uningdin besip ɵtküqi ⱨǝm uningƣa ⱪaytⱪuqini üzüp taxlaymǝn.  
\v 8 Mǝn uning taƣlirini ɵltürülgǝnliri bilǝn toldurimǝn; sening egizlikliringdǝ, sening jilƣiliringda, sening barliⱪ jiraliringda ⱪiliq bilǝn ɵltürülgǝnlǝr yiⱪilidu.  
\v 9 Mǝn seni mǝnggügǝ wǝyranǝ ⱪilimǝn; sening xǝⱨǝrliring adǝmzatsiz bolidu; wǝ silǝr Mening Pǝrwǝrdigar ikǝnlikimni tonup yetisilǝr.   
\m
\v 10 — Qünki sǝn: «Bu ikki ǝl, ikki mǝmlikǝt Meningki bolidu, biz ularƣa igǝ bolimiz» degining tüpǝylidin — gǝrqǝ Mǝn Pǝrwǝrdigar xu yǝrdǝ bolƣan bolsammu —, \f □ \fr 35:10 \ft \+bd «Bu ikki ǝl, ikki mǝmlikǝt meningki bolidu»\+bd* — «ikki ǝl, ikki mǝmlikǝt» Yǝⱨuda wǝ Israil (ximaliy padixaⱨliⱪ)ni kɵrsitidu.\f*  \x + \xo 35:10 \xt Zǝb. 83:12\x*  
\v 11 ǝmdi Mǝn ⱨayatim bilǝn ⱪǝsǝm ⱪilimǝnki, — dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar, — Mǝn sening nǝpritingdin qiⱪⱪan aqqiⱪing boyiqǝ wǝ ⱨǝsiting boyiqǝ sanga muamilǝ ⱪilimǝn; Mǝn üstünggǝ ⱨɵküm qiⱪirip jazalixim bilǝn, Mǝn ular arisida Ɵzümni kɵrsitimǝn.   
\m
\v 12 Xuning bilǝn sening Israil taƣliriƣa ⱪarap: «Ular wǝyran boldi, ular bizgǝ yǝm boluxⱪa tǝⱪdim ⱪilindi» degǝn barliⱪ ⱨaⱪarǝtliringni Mǝn Pǝrwǝrdigarning angliƣinimni sǝnlǝr tonup yetisilǝr.  
\v 13 Uning üstigǝ aƣzinglarda silǝr Manga ⱪarxi qiⱪip ɵzünglarni qong kɵrsitip, Manga kupurluⱪ ⱪilƣan sɵzünglǝrni kɵpǝytkǝnsilǝr; Mǝn ularni anglidim.  
\v 14 Xunga Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — Pütkül yǝr yüzi xadlinip kǝtkinidǝ, Mǝn seni wǝyranǝ ⱪilimǝn.   
\m
\v 15 Israil jǝmǝtining mirasi wǝyran ⱪilinƣanda buningdin sǝn xadlanƣiningdǝk, Mǝnmu sanga xundaⱪ ⱪilimǝn; sǝnmu, i Seir teƣi wǝ barliⱪ Edom — silǝrning barliⱪinglar wǝyranǝ bolidu; wǝ \add Edomiylar\add* Mening Pǝrwǝrdigar ikǝnlikimni tonup yetidu».   
\b  
\b  
\m  
\c 36
\s1 Huda Ɵzining nami üqün Israilni ǝsligǝ kǝltüridu  
\m
\v 1 Əmdi sǝn, i insan oƣli, Israil taƣliriƣa bexarǝt berip mundaⱪ degin: — Israil taƣliri, Pǝrwǝrdigarning sɵzini anglanglar: —\x + \xo 36:1 \xt Əz. 6:2\x*   
\m
\v 2 Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — Düxmǝnning silǝrgǝ ⱪarap: «Waⱨ! Mǝnggü yuⱪiri jaylar bizgǝ tǝǝlluⱪ boldi!» degini tüpǝylidin, \x + \xo 36:2 \xt Əz. 35:10\x*  
\v 3 xunga bexarǝt berip mundaⱪ degin: — Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — Bǝrⱨǝⱪ, qünki ular silǝrni wǝyranǝ ⱪilip, ǝllǝrdin ⱪalƣanliriƣa tǝwǝ ⱪilixⱪa ⱨǝryandin silǝrni ǝzgǝnliki tüpǝylidin, wǝ silǝr ǝllǝr arisida sɵz-qɵqǝk wǝ tɵⱨmǝt obyekti bolup ⱪalƣanliⱪinglardin, \f □ \fr 36:3 \ft \+bd «Qünki ular silǝrni wǝyranǝ ⱪilip, ǝllǝrdin ⱪalƣanliriƣa tǝwǝ ⱪilixⱪa ⱨǝryandin silǝrni ǝzgǝnliki tüpǝylidin,...»\+bd* — muxu ayǝttiki «ular» wǝ «(yat) ǝllǝrdin ⱪalƣanlar» bǝlkim (1) «Babil» wǝ «baxⱪa ǝllǝr»ni kɵrsitidu; (2) ahirⱪi zamandiki «dǝjjal wǝ uningƣa beⱪinƣan ǝllǝr»ni wǝ ulardin «baxⱪa ǝllǝr»ni kɵrsitidu. Babil Israilni ixƣal ⱪilip bulang-talang ⱪilƣandin keyin asasǝn uni taxlap kǝtti; ǝtrapidiki ǝllǝr ⱪalƣan hǝlⱪning ajizliⱪidin paydilinip uni tehimu kɵprǝk bulang-talang ⱪildi.\f*  
\v 4 ǝmdi xunga, i Israil taƣliri, Rǝb Pǝrwǝrdigarning sɵzini anglanglar: — Rǝb Pǝrwǝrdigar ǝllǝrdin ⱪalƣanliriƣa olja ⱨǝm mazaⱪ obyekti bolup ⱪalƣan taƣlar, egizliklǝr, jiralar wǝ jilƣilarƣa, wǝyran bolƣan harabilǝr wǝ taxliwetilgǝn xǝⱨǝrlǝrgǝ mundaⱪ dǝydu: —   
\m
\v 5 Xunga Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — Huxal boluxup ⱪǝlbidiki pütün ɵqmǝnliki bilǝn Mening zeminimni ɵzlirigǝ tǝǝlluⱪ boluxⱪa bekitip, uni bulang-talang ⱪiliwalayli degǝn ǝllǝrdin ⱪalƣanliriƣa wǝ Edomdikilǝrning ⱨǝmmisigǝ bǝrⱨǝⱪ, Mǝn \add Ɵz hǝlⱪimgǝ\add* bolƣan ⱪizƣinliⱪimdin qiⱪⱪan aqqiⱪ otida sɵz ⱪildim: —   
\m
\v 6 Israil zemini toƣruluⱪ bexarǝt berip, taƣlar, egizliklǝr, jiralar wǝ jilƣilarƣa sɵz ⱪilip mundaⱪ degin: — Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — Mana, Mǝn Ɵz \add hǝlⱪimgǝ bolƣan\add* ⱪizƣinliⱪimdin ⱪǝⱨrim bilǝn sɵz ⱪildim — qünki silǝr ǝllǝrning mazaⱪ-aⱨanǝtlirini yegǝnsilǝr.\x + \xo 36:6 \xt Əz. 34:29\x*   
\m
\v 7 — Xunga Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — Mǝn ⱪolumni kɵtürüp xundaⱪ ⱪǝsǝm iqkǝnki, bǝrⱨǝⱪ, ǝtrapinglardiki ǝllǝr ɵzining mazaⱪ-aⱨanǝtlirini ɵzi ixitidu.  
\v 8 Lekin silǝr, i Israil taƣliri, xahlinisilǝr, hǝlⱪim Israilƣa mewǝ berisilǝr; qünki ular pat arida ⱪaytip kelidu.   
\m
\v 9 Qünki mana, Mǝn silǝr tǝripinglardidurmǝn; Mǝn silǝrgǝ ⱪaraymǝn, silǝr yumxitilisilǝr ⱨǝm terilisilǝr.  
\v 10 Wǝ Mǝn üstünglǝrdǝ adǝmlǝrni, yǝni Israilning pütkül jǝmǝtini, ularning barliⱪini kɵpǝytimǝn; xǝⱨǝrlǝr aⱨalilik bolidu, harabilǝr ⱪaytidin ⱪurulidu.  
\v 11 Mǝn üstünglǝrdǝ adǝm ⱨǝm ⱨaywanlarni kɵpǝytimǝn, ular awup nǝsil kɵridu; Mǝn ɵtkǝn zamanlardikidǝk silǝrni olturaⱪliⱪ ⱪilimǝn; bǝrⱨǝⱪ, ⱨalinglarni ǝslidikidin ǝwzǝl ⱪilimǝn; silǝr Mening Pǝrwǝrdigar ikǝnlikimni bilip yetisilǝr.   
\m
\v 12 Mǝn üstünglǝrgǝ adǝmlǝrni, yǝni hǝlⱪim Israilni mangdurimǝn; ular silǝrgǝ igidarqiliⱪ ⱪilidu, silǝr ularning mirasi bolisilǝr; silǝr yǝnǝ ularni baliliridin juda ⱪilmaysilǝr.  
\v 13 Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — Qünki ularning silǝrgǝ: «Silǝr adǝmlǝrni yǝysilǝr, ɵz elinglarni balilardin juda ⱪilƣansilǝr!» degini tüpǝylidin,  
\v 14 ǝmdi silǝr yǝnǝ adǝmlǝrni yemǝysilǝr, ɵz elinglarni baliliridin yǝnǝ juda ⱪilmaysilǝr, dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar.   
\m
\v 15 — Mǝn silǝrgǝ yǝnǝ ǝllǝrning mazaⱪ-aⱨanǝtlirini anglatⱪuzmaymǝn; silǝr ǝllǝrning tapa-tǝnisini yǝnǝ kɵtürmǝysilǝr, silǝr ɵz elinglarni ⱪaytidin yiⱪitmaysilǝr, — dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar.   
\m
\v 16 Pǝrwǝrdigarning sɵzi manga kelip xundaⱪ deyildi: —   
\m
\v 17 I insan oƣli, Israil jǝmǝti ɵz zeminida turƣan qaƣlarda, ular ɵz yoli ⱨǝm ⱪilmixliri bilǝn uni bulƣiƣan; Mening aldimda ularning yoli ay kɵrgǝn ayalning napakliⱪiƣa ohxax.  
\v 18 Xunga zeminƣa tɵkkǝn ⱪan üqün, zeminni mǝbudliri bilǝn bulƣiƣanliⱪi üqün, Mǝn ⱪǝⱨrimni ular üstigǝ tɵktum;  
\v 19 Mǝn ularni ǝllǝr arisiƣa tarⱪitiwǝttim, ular mǝmlikǝtlǝr iqigǝ tarilip kǝtti; Mǝn ularning yolliri ⱨǝm ⱪilmixliri boyiqǝ ularning üstigǝ ⱨɵküm qiⱪardim.   
\m
\v 20 Ular baridiƣan ⱨǝrⱪaysi ǝllǝrgǝ kǝlgǝndǝ, ular toƣrisida: «Bular Pǝrwǝrdigarning hǝlⱪi, biraⱪ ular Uning zeminidin qiⱪⱪan!» — deyilgǝndǝ, ular yǝnila Mening pak-muⱪǝddǝs namimni bulƣiƣan; \x + \xo 36:20 \xt Yǝx. 52:5; Rim. 2:24\x*  
\v 21 Biraⱪ Mǝn Israil jǝmǝti barƣan ⱨǝrⱪaysi ǝllǝr arisida bulƣanƣan pak-muⱪǝddǝs namim üqün kɵngül bɵldüm.  
\v 22 Xunga Israil jǝmǝtigǝ mundaⱪ degin: — Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — Mǝn bu ixni silǝrni dǝp ǝmǝs, i Israil jǝmǝti, bǝlki silǝr barƣan ⱨǝrⱪaysi ǝllǝr arisida silǝr bulƣiƣan ɵz pak-muⱪǝddǝs namim üqün ⱪilimǝn.  
\v 23 Mǝn ǝllǝr arisida bulƣanƣan, Ɵzümning büyük namimni pak-muⱪǝddǝs dǝp kɵrsitimǝn; namimni dǝl silǝr ular arisida bulƣiƣan; ularning kɵz aldida Mǝn Ɵzümni silǝrning aranglarda pak-muⱪǝddǝs kɵrsǝtkinimdǝ, ǝllǝr Mening Pǝrwǝrdigar ikǝnlikimni bilip yetidu, — dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar.  
\v 24 Mǝn silǝrni ǝllǝr arisidin elip, mǝmlikǝtlǝr iqidin yiƣip, silǝrni ɵz zemininglarƣa ⱪayturimǝn.   
\m
\v 25 — Mǝn süpsüzük suni üstünglarƣa qaqimǝn, buning bilǝn silǝr pak bolisilǝr. Silǝrni ⱨǝmmǝ paskiniliⱪinglardin wǝ butliringlardin paklaymǝn.  
\v 26 Mǝn silǝrgǝ yengi ⱪǝlb berimǝn, iqinglarƣa yengi bir roⱨ salimǝn; teninglardiki tax yürǝkni elip taxlap, meⱨrlik bir ⱪǝlbni ata ⱪilimǝn. \f □ \fr 36:26 \ft \+bd «...meⱨrlik bir ⱪǝlbni ata ⱪilimǝn»\+bd* — ibarniy tilida bu sɵz «...gɵx yürǝkni ata ⱪilimǝn» deyilgǝn.\f*  \x + \xo 36:26 \xt Yǝr. 32:39; Əz. 11:19\x*  
\v 27 Mening Roⱨimni iqinglarƣa kirgüzüp, silǝrni ǝmr-pǝrmanlirim boyiqǝ mangƣuzimǝn, ⱨɵkümlirimni tutⱪuzimǝn, xuning bilǝn ularƣa ǝmǝl ⱪilisilǝr;  
\v 28 silǝr Mǝn ata-bowiliringlarƣa tǝⱪdim ⱪilƣan zeminda yaxaysilǝr; Mening ⱪowmim bolisilǝr, Mǝn silǝrning Hudayinglar bolimǝn.  
\v 29 Mǝn silǝrni barliⱪ paskiniqiliktin ⱪutⱪuzimǝn; Mǝn buƣdayni awun boluxⱪa buyruymǝn; üstünglǝrgǝ ⱨeq aqarqiliⱪni ⱪoymaymǝn; \x + \xo 36:29 \xt Əz. 34:29\x*  
\v 30 Mǝn dǝrǝhlǝrning mewisini wǝ etizdiki mǝⱨsulatlarni awutimǝnki, silǝr aqarqiliⱪ tüpǝyldin ǝllǝr arisida xǝrmǝndǝ bolmaysilǝr.  
\v 31 Silǝr rǝzil yolliringlar wǝ naqar ⱪilmixliringlarni ǝslǝp, ⱪǝbiⱨlikliringlar wǝ yirginqlik ⱪilƣanliringlar üqün ɵz-ɵzünglardin yirginisilǝr. \x + \xo 36:31 \xt Əz. 6:9; 20:43; 16:61,63\x*  
\v 32 Silǝrgǝ mǝlum bolsunki, bu ixni ⱪilixim silǝr üqün ǝmǝs , — dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar, — ɵz yolliringlar üqün hijil bolup xǝrmǝndǝ bolunglar, i Israil jǝmǝti.\f □ \fr 36:32 \ft \+bd «bu ixni ⱪilixim silǝr üqün ǝmǝs,...»\+bd* — demǝk, bu ixni Huda Ɵzi üqün ⱪilidu.\f*   
\m
\v 33 — Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — Mǝn ⱪǝbiⱨlikinglardin pakliƣan künidǝ, Mǝn xǝⱨǝrlǝrni aⱨalilik ⱪilimǝn, harabǝ ⱪalƣan jaylarmu ⱪaytidin ⱪurulidu.  
\v 34 Wǝyran ⱪilinƣan zemin ɵtüp ketiwatⱪan ⱨǝrbirining kɵz aldida wǝyranǝ kɵrünsimu, u ⱪaytidin terilidu.  
\v 35 Xuning bilǝn ular: «Bu wǝyran ⱪilinƣan zemin huddi Erǝm baƣqisidǝk boldi; harabǝ, wǝyran ⱪilinƣan xǝⱨǝrlǝr ⱨazir mustǝⱨkǝmlǝndi, aⱨalilik boldi» — dǝydu.\x + \xo 36:35 \xt Yǝx. 51:3; Əz. 28:13\x*   
\m
\v 36 Wǝ ǝtrapida ⱪalƣan ǝllǝr Mǝnki Pǝrwǝrdigarning buzulƣan jaylarni ⱪurƣuqi ⱨǝm wǝyranǝ ⱪilinƣan yǝrlǝrni ⱪaytidin teriƣuqi ikǝnlikimni bilip yetidu; Mǝnki Pǝrwǝrdigar sɵz ⱪildim, buningƣa ǝmǝl ⱪilimǝn.\x + \xo 36:36 \xt Əz. 17:24; 22:14; 37:14\x*   
\m
\v 37 Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — Mǝn yǝnila Israilning jǝmǝtining bu ixlarni tilǝydiƣan dua-tilawǝtlirigǝ ijabǝt ⱪilƣuqi bolimǝn; Mǝn ⱪoy padisidǝk ularning adǝmlirini awutimǝn;  
\v 38 Muⱪǝddǝs dǝp ayrilƣan ⱪurbanliⱪ ⱪoy padisidǝk, bekitilgǝn ⱨeyt-bayramliriƣa beƣixlanƣan ⱪoy padisi Yerusalemƣa toldurulƣandǝk, harabǝ bolƣan xǝⱨǝrlǝr ⱪaytidin adǝm padiliri bilǝn toldurulidu; ular Mening Pǝrwǝrdigar ikǝnlikimni bilip yetidu.   
\b  
\b  
\m  
\c 37
\s1 Ⱪuruⱪ sɵngǝklǝrgǝ tolƣan jilƣa — Israilning tirilixi  
\m
\v 1 Pǝrwǝrdigarning ⱪoli wujudumƣa ⱪondi; Pǝrwǝrdigar meni Roⱨi bilǝn kɵtürüp qiⱪip, bir jilƣining otturisiƣa turƣuzdi; u yǝr sɵngǝklǝrgǝ toldi. \f □ \fr 37:1 \ft \+bd «Pǝrwǝrdigar meni Roⱨi bilǝn kɵtürüp qiⱪip,..»\+bd* — ibraniy tilida «Pǝrwǝrdigar meni Roⱨ bilǝn kɵtürüp qiⱪip,...». Demǝk, Pǝrwǝrdigar Ɵz Roⱨi bilǝn pǝyƣǝmbǝrni kɵtürdi.\f*  
\v 2 U meni sɵngǝklǝr ǝtrapidin uyaⱪ-buyaⱪⱪa ɵtküzdi; mana, bu oquⱪ jilƣida \add sɵngǝklǝr\add* intayin nurƣun idi; wǝ mana, ular intayin ⱪurup kǝtkǝnidi.   
\m
\v 3 U mǝndin: — I insan oƣli, bu sɵngǝklǝr ⱪaytidin yaxnamdu? — dǝp soridi. Mǝn: — I Rǝb Pǝrwǝrdigar, sǝn bilisǝn, — dedim.   
\m
\v 4 U manga: I insan oƣli, bu sɵngǝklǝr üstigǝ bexarǝt berip mundaⱪ degin: «I ⱪuruⱪ sɵngǝklǝr, Pǝrwǝrdigarning sɵzini anglanglar!  
\v 5 Rǝb Pǝrwǝrdigar bu sɵngǝklǝrgǝ mundaⱪ dǝydu: — Mana, Mǝn silǝrgǝ bir roⱨ-nǝpǝs kirgüzimǝn, wǝ silǝr ⱨayat bolisilǝr. \f □ \fr 37:5 \ft \+bd «mǝn silǝrgǝ bir roⱨ-nǝpǝs kirgüzimǝn, wǝ silǝr ⱨayat bolisilǝr»\+bd* — ibraniy tilida «roⱨ» wǝ «nǝpǝs» bir sɵz.\f*  
\v 6 Mǝn üstünglǝrgǝ pǝy-singirlǝrni salimǝn, silǝrni terǝ bilǝn yapimǝn, silǝrgǝ roⱨ-nǝpǝs kirgüzimǝn; wǝ silǝr Mening Pǝrwǝrdigar ikǝnlikimni bilip yetisilǝr».   
\m
\v 7 Xunga mǝn buyrulƣini boyiqǝ bexarǝt bǝrdim; mǝn bexarǝt beriximgǝ, bir xawⱪun kɵtürüldi, mana jalaⱪ-julaⱪ bir awaz anglandi, sɵngǝklǝr jipsilixip, bir-birigǝ ⱪoxuldi.   
\m
\v 8 Mǝn kɵrdum, mana, pǝy-singirlǝr wǝ ǝt ularning üstigǝ kelip ularni ⱪaplidi; biraⱪ ularda ⱨeq roⱨ-nǝpǝs bolmidi.   
\m
\v 9 U manga: — I insan oƣli, roⱨ-nǝpǝskǝ bexarǝt berip mundaⱪ degin: «Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: Tɵt tǝrǝptin xamal kǝlgǝysilǝr, i roⱨ-nǝpǝs, wǝ muxu ɵltürülgǝnlǝr tirilsun üqün ularning üstigǝ püwlǝnglǝr» — dedi.\f □ \fr 37:9 \ft \+bd «roⱨ-nǝpǝskǝ bexarǝt berip mundaⱪ degin: «Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: Tɵt tǝrǝptin xamal kǝlgǝysilǝr, i roⱨ-nǝpǝs,...»\+bd* — ibraniy tilida «roⱨ» (yaki «roⱨ-nǝpǝs») wǝ «xamal» bir sɵz. 
\fp  «Tɵt tǝrǝptin xamal kǝlgǝysilǝr, ...» ibraniy tilida «tɵt tǝrǝptiki xamaldin kǝlgǝysilǝr, ...»\f*   
\m
\v 10 Xunga mǝn buyrulƣandǝk bexarǝt beriwidim, roⱨ-nǝpǝs ularƣa kirdi-dǝ, ular ⱨayat bolup tik turdi — büyük bir ⱪoxunƣa aylandi.   
\m
\v 11 Wǝ U manga: — I insan oƣli, bu sɵngǝklǝr bolsa Israilning pütün jǝmǝtidur. Mana, ular: «Bizning sɵngǝklirimiz ⱪurup kǝtti, ümidimiz üzüldi; biz tügǝxtuⱪ!» — dǝydu.   
\m
\v 12 Xunga bexarǝt berip ularƣa mundaⱪ degin: «Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — Mana, Mǝn gɵrünglǝrni eqip, silǝrni gɵrünglǝrdin qiⱪirimǝn, i Mening hǝlⱪim, silǝrni Israil zeminiƣa elip kirimǝn;  
\v 13 Mǝn gɵrünglǝrni aqⱪinimda, silǝrni gɵrünglǝrdin qiⱪarƣinimda, i Mening hǝlⱪim, silǝr Mening Pǝrwǝrdigar ikǝnlikimni bilip yetisilǝr.  
\v 14 Wǝ Mǝn Ɵz Roⱨimni silǝrgǝ kirgüzimǝn, silǝr ⱨayat bolisilǝr; wǝ Mǝn silǝrni ɵz zemininglarda turƣuzimǝn; silǝr Mǝnki Pǝrwǝrdigarni xundaⱪ sɵzni ⱪilip, xuni ada ⱪildi, dǝp bilip yetisilǝr».   
\b  
\m  
\s1 Ikki tayaⱪning bir boluxi toƣruluⱪ bexarǝt  
\m
\v 15 Pǝrwǝrdigarning sɵzi manga kelip mundaⱪ deyildi: —   
\m
\v 16 I insan oƣli, bir tayaⱪni elip, uning üstigǝ «Yǝⱨuda wǝ uning ⱨǝmraⱨliri bolƣan Israillar üqün» dǝp yazƣin; yǝnǝ bir tayaⱪni elip, uning üstigǝ «Əfraim wǝ uning ⱨǝmraⱨliri bolƣan pütün Israil jǝmǝtidikilǝr üqün» dǝp yazƣin;  
\v 17 wǝ ularni bir-birigǝ ulap ⱪoy; ular ⱪolungda bir bolsun.   
\m
\v 18 Hǝlⱪimdikilǝr sǝndin: «Bu ixlar bilǝn nemini qüxǝndürmǝkqi bizgǝ dǝp bǝrmǝmsǝn?» dǝp sorisa,  
\v 19 ularƣa: «Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: «Mana, Mǝn Əfraimning wǝ uningƣa ⱨǝmraⱨ bolƣan Israil ⱪǝbililirining ⱪoli tutⱪan Yüsüpning tayiⱪini elip, uni Yǝⱨudaning tayiⱪiƣa ⱪoxup ulap, ularni birla tayaⱪ ⱪilimǝn; ular Mening ⱪolumda bir tayaⱪ bolidu.   
\m
\v 20 Sǝn yazƣan tayaⱪlarni ularning kɵz aldida ⱪolungda tutup ularƣa xundaⱪ degin: —   
\m
\v 21 «Rǝb Pǝrwǝrdigar xundaⱪ dǝydu: «Mana, Mǝn Israil balilirini barƣan ǝllǝr arisidin elip, ularni ⱨǝryandin yiƣip ɵz zeminiƣa epkelimǝn.  
\v 22 Mǝn ularni Israil taƣlirining üstidǝ bir ǝl ⱪilimǝn; bir padixaⱨ ularning ⱨǝmmisigǝ padixaⱨ bolidu; ular ⱪaytidin ikki ǝl bolmaydu, yaki ⱪaytidin ikki padixaⱨliⱪⱪa ⱨeq bɵlünmǝydu. \x + \xo 37:22 \xt Yⱨ. 10:16\x*  
\v 23 Ular ɵzlirini ⱪaytidin ularning mǝbudliri, lǝnǝtlik ixliri yaki asiyliⱪlirining ⱨeqⱪayisisi bilǝn ⱨeq bulƣimaydu; Mǝn ularni gunaⱨ ɵtküzgǝn olturaⱪlaxⱪan jayliridin ⱪutⱪuzup, ularni paklandurimǝn; ular Mening hǝlⱪim bolidu, Mǝn ularning Hudasi bolimǝn.  
\v 24 Wǝ mening ⱪulum Dawut ularƣa padixaⱨ bolidu; ularning ⱨǝmmisining birla padiqisi bolidu; ular Mening ⱨɵkümlirimdǝ mengip, Mening bǝlgilimilirimni tutup ularƣa ǝmǝl ⱪilidu. \x + \xo 37:24 \xt Yǝx. 40:11; Yǝr. 30:9; Əz. 34:23\x*  
\v 25 Ular Mening ⱪulum Yaⱪupⱪa tǝⱪdim ⱪilƣan, ata-bowiliringlar turup kǝlgǝn zeminda turidu; ular uningda turidu — ular, ularning baliliri, wǝ balilarning baliliri mǝnggü turidu — Mening ⱪulum Dawut ularning xaⱨzadisi bolidu. \f □ \fr 37:25 \ft \+bd «Mening ⱪulum Dawut ularning xaⱨzadisi bolidu»\+bd* — bu sɵzning mǝnisidǝ ikki mumkinqilik bar: — (1) Huda Dawut padixaⱨni tirildürüp ularƣa padixaⱨ süpitidǝ tiklǝydu. (2) muxu sɵzlǝr Dawutning ǝwladi Ⱪutⱪuzƣuqi-Mǝsiⱨni kɵrsitidu (34-babni kɵrüng). Bizningqǝ ⱨǝr ikkisi toƣridur. Xu qaƣda Hudaning sǝltǝniti yǝr yüzigǝ kǝlgǝndǝ, Dawut pǝyƣǝmbǝr yǝr yüzidǝ turup, Israil wǝ alǝmning ⱨǝⱪiⱪiy padixaⱨi wǝ padiqisi bolƣan Mǝsiⱨkǝ wǝkil bolup ularning padixaⱨi boluxi mumkin.\f*  
\v 26 Mǝn ular bilǝn aman-hatirjǝmlik beƣixlaydiƣan bir ǝⱨdǝ tüzimǝn; bu ular bilǝn mǝnggülük bir ǝⱨdǝ bolidu; Mǝn ularni jayida makanlaxturup awutimǝn; wǝ Mening muⱪǝddǝs jayimni ular arisiƣa mǝnggügǝ tiklǝymǝn. \x + \xo 37:26 \xt Zǝb. 89:3-4; Əz. 34:25; 2Kor. 6:16\x*  
\v 27 Mening turalƣu jayim ularda bolidu; Mǝn ularning Hudasi bolimǝn, ular Mening hǝlⱪim bolidu. \f □ \fr 37:27 \ft \+bd «Mening turalƣu jayim ularda bolidu; Mǝn ularning Hudasi bolimǝn, ular Mening hǝlⱪim bolidu»\+bd* — muxu bexarǝt 40-48-bablarda tǝpsiliy ⱨalda eqilidu.\f*  \x + \xo 37:27 \xt Əz. 11:20; 14:11\x*  
\v 28 Mening pak-muⱪǝddǝs jayim ular arisida mǝnggügǝ tiklǝngǝndǝ, ǝmdi ǝllǝr Ɵzüm Pǝrwǝrdigarning Israilni pak-muⱪǝddǝs ⱪilƣuqi ikǝnlikimni bilip yetidu».   
\b  
\b  
\m  
\c 38
\s1 Ahirⱪi zamanlar — «Gog»ni ǝyiblǝydiƣan bexarǝt  
\m
\v 1 Pǝrwǝrdigarning sɵzi manga kelip mundaⱪ deyildi: —   
\m
\v 2 Insan oƣli, yüzüngni Magog zeminidiki Rox, Mǝxǝk wǝ Tubalning ǝmiri Gogⱪa ⱪaritip uni ǝyiblǝp bexarǝt berip xundaⱪ degin: — \f □ \fr 38:2 \ft \+bd «yüzüngni Magog zeminidiki Rox, Mǝxǝk wǝ Tubalning ǝmiri Gogⱪa ⱪaritip...»\+bd* — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «yüzüngni Magog zeminidin bolƣan Mǝxǝk wǝ Tubalning kattiwax xaⱨzadisi bolƣan Gogⱪa ⱪaritip...». Mǝxǝk wǝ Tubal xu dǝwrlǝrdǝ ⱨazirⱪi Türkiyǝdǝ turƣan ikki ⱪǝbilǝ idi. Ularning ⱨazirⱪi Rusiyǝdiki «Moskwa» wǝ «Tobolsk» bilǝn munasiwiti bar boluxi mumkin. Bǝzi alimlar «Rox»ni ⱨazirⱪi «Rusiyǝ» bilǝn munasiwiti bar, dǝp ⱪaraydu.\f*  \x + \xo 38:2 \xt Wǝⱨ. 20:8\x*   
\m
\v 3 Rǝb Pǝrwǝrdigar xundaⱪ dǝydu: «Mana, i Gog, — Rox, Mǝxǝk wǝ Tubalning ǝmiri, Mǝn sanga ⱪarximǝn;  
\v 4 Mǝn seni arⱪingƣa yandurup, engikinggǝ ilmǝklǝrni selip, sǝn wǝ pütün ⱪoxunungni — atlar wǝ atliⱪ ǝskǝrlǝrni, ⱨǝmmisi toluⱪ ⱪorallanƣan, sipar-ⱪalⱪanlarni kɵtürgǝn, ⱪiliq tutⱪan top-top kixilǝrni jǝnggǝ qiⱪirimǝn; \x + \xo 38:4 \xt Əz. 29:4; 39:2\x*  
\v 5 Pars, Efiopiyǝ wǝ Put, ⱨǝmmisi ⱪalⱪan-dubulƣa bilǝn ⱪorallinidu \f □ \fr 38:5 \ft \+bd «Put»\+bd* — ⱨazirⱪi «Liwiyǝ» («Libya»).\f*  
\v 6 — Gomer wǝ uning barliⱪ top-top adǝmliri, ximalning ǝng ⱪǝridin kǝlgǝn Torgamaⱨ jǝmǝti wǝ uning barliⱪ top-top adǝmliri, bu kɵp ǝllǝr sanga ⱨǝmraⱨ bolup billǝ bolidu. \f □ \fr 38:6 \ft \+bd «Gomer»\+bd* — bǝzi alimlar «Gomer»ni ⱨazirⱪi «Germaniyǝ» bilǝn munasiwiti bar, dǝp ⱪaraydu. «Torgamaⱨ»ning kim ikǝnlikini bir nemǝ deyix tǝs, biraⱪ Pǝlǝstin yaki Babilƣa nisbǝtǝn «ximaliy ǝng ⱪǝri» bolƣan jay Sibiriyǝdur.\f*  
\v 7 Ɵzüngni tǝyyarla; sǝn wǝ sanga yiƣilƣan barliⱪ top-top adǝmliring tǝyyarlanƣan petida bol; sǝn ularƣa nazarǝtqilik ⱪilisǝn.\f □ \fr 38:7 \ft \+bd «sǝn ularƣa nazarǝtqilik ⱪilisǝn»\+bd* — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «sǝn ularƣa muⱨapizǝtqi bolisǝn».\f*   
\m
\v 8 Kɵp künlǝrdin keyin sǝn \add jǝnggǝ\add* qaⱪirilisǝn; sǝn ahirⱪi yillarda ⱪiliqtin ⱪutⱪuzulƣan, kɵp ǝllǝrdin yiƣilƣan hǝlⱪning zeminiƣa, yǝni uzundin beri wǝyran ⱪelinip kǝlgǝn Israil taƣliriƣa ⱨujum ⱪilisǝn; uning hǝlⱪi ǝllǝrdin yiƣilƣan bolup, ularning ⱨǝmmisi aman-esǝn turiweridu;  
\v 9 sǝn, barliⱪ top adǝmliring wǝ sanga ⱨǝmraⱨ bolƣan nurƣun ǝllǝr bilǝn billǝ alƣa besip, boran-qapⱪundǝk kelisǝn; sǝn yǝr yüzini ⱪapliƣan buluttǝk bolisǝn».\x + \xo 38:9 \xt Əz. 30:18\x*   
\m
\v 10 — Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: «Xu küni xundaⱪ boliduki, kɵnglünggǝ baxⱪiqǝ hiyallar kirip, sǝn rǝzil ⱨiylǝ-nǝyrǝngni oylap qiⱪisǝn;  
\v 11 sǝn: «Mǝn sepilsiz yeza-kǝntlǝr jaylaxⱪan zeminƣa besip kirimǝn; mǝn aman-esǝn turuwatⱪan bir hǝlⱪⱪǝ yeⱪinliximǝn — ularning ⱨǝmmisi sepilsiz, taⱪaⱪsiz wǝ dǝrwazisiz turuwatidu», dǝysǝn, —  
\v 12 «Xuning bilǝn oljilarni elip, bulang-talang ⱪilimǝn; ⱪolumni ǝslidǝ wǝyran bolup ǝmdiliktǝ makanliⱪ bolƣan jaylarƣa, ǝllǝrdin yiƣilƣan, mal-dunyaƣa igǝ bolƣan, dunyaning kindikidǝ yaxawatⱪan hǝlⱪⱪǝ ⱪarxi ⱪilimǝn».   
\m
\v 13 Xu tapta Xeba, Dedan, Tarxixtiki sodigǝrlǝr barliⱪ yax xirliri bilǝn sǝndin: «Sǝn olja elixⱪa kǝldingmu? Sǝn top-top adǝmliringni bulang-talang ⱪiliwelixⱪa — altun-kümüxni elip ketixkǝ, mal-dunyani elip ketixkǝ, zor bir oljiƣa erixiwelixⱪa yiƣdingmu?» — dǝp soraydu.\f □ \fr 38:13 \ft \+bd «Xeba, Dedan, Tarxix...»\+bd* — «Xeba» wǝ «Dedan» — Ərǝb millǝtliri idi. «Tarxix» — qong bir soda xǝⱨiri (yuⱪiriⱪi 27:12-ayǝttiki izaⱨatni kɵrüng). 
\fp  «Yax xirliri» — bularƣa ohxaydiƣan, ular bilǝn soda ⱪilidiƣan ǝllǝr. Ayǝtning mǝnisi bǝlkim Gog Israilƣa ⱨujum ⱪilƣanda ularmu ǝⱨwaldin paydilanmaⱪqi bolidu.\f*   
\m
\v 14 Xunga bexarǝt bǝrgin, i insan oƣli, Gogⱪa xundaⱪ degin: — Rǝb Pǝrwǝrdigar xundaⱪ dǝydu: — Mening hǝlⱪim Israil aman-esǝn bolidiƣan künini, sǝn bilip yǝtmǝmsǝn?  
\v 15 Sǝn ɵz jayingdin, yǝni ximalning ǝng qǝt jayidin qiⱪisǝn, sǝn wǝ sanga ⱨǝmraⱨ bolƣan nurƣun ǝllǝr, ⱨǝmmisi atliⱪ bolup, top-top adǝmlǝr, qong ⱪoxun bolisǝn.  
\v 16 Sǝn yǝr yüzini ⱪapliƣan buluttǝk hǝlⱪim Israilƣa ⱪarxi qiⱪisǝn — bu ahirⱪi zamanlarda bolidu — Mǝn seni ɵz zeminimƣa ⱪarxilixixⱪa qiⱪirimǝn; xundaⱪ ⱪilip Mǝn sǝn arⱪiliⱪ, i Gog, ǝllǝrning kɵz aldida Ɵzümning pak-muⱪǝddǝs ikǝnlikimni kɵrsǝtkǝndǝ, ular Meni tonuydu».   
\m
\v 17 — Rǝb Pǝrwǝrdigar xundaⱪ dǝydu: «Mǝn ⱪǝdimki zamanlarda ⱪullirim bolƣan Israildiki pǝyƣǝmbǝrlǝr arⱪiliⱪ bexarǝt ⱪilƣan birsi sǝn ǝmǝsmu? Ular xu künlǝrdǝ, xundaⱪla kɵp yillardin beri, Mening seni hǝlⱪimgǝ ⱪarxilixixⱪa qiⱪiridiƣanliⱪim toƣruluⱪ bexarǝt bǝrgǝn ǝmǝsmu?\f □ \fr 38:17 \ft \+bd «Mǝn ⱪǝdimki zamanlarda ⱪullirim bolƣan Israildiki pǝyƣǝmbǝrlǝr arⱪiliⱪ bexarǝt ⱪilƣan birsi sǝn ǝmǝsmu? Ular xu künlǝrdǝ, xundaⱪla kɵp yillardin beri, Mening seni hǝlⱪimgǝ ⱪarxilixixⱪa qiⱪiridiƣanliⱪim toƣruluⱪ bexarǝt bǝrgǝn ǝmǝsmu?»\+bd* — bu ayǝt üstidǝ biz «ⱪoxumqǝ sɵz»imizdǝ tohtilimiz.\f*   
\m
\v 18 Wǝ xu küni, yǝni Gog Israil zeminiƣa ⱪarxi qiⱪⱪan küni xundaⱪ boliduki, — dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar, — ƣǝzipim bilǝn Mening ⱪǝⱨrim ɵrlǝp qiⱪidu.  
\v 19 Mening \add Ɵz hǝlⱪimgǝ\add* bolƣan ⱪizƣinliⱪimdin, ƣǝzǝp bilǝn xundaⱪ sɵz ⱪilƣanmǝnki, Israil zeminida zor yǝr tǝwrǝx bolidu; \x + \xo 38:19 \xt Əz. 36:5, 6\x*  
\v 20 xuning bilǝn dengizdiki beliⱪlar, asmandiki uqar-ⱪanatlar, daladiki ⱨaywanlar, yǝr yüzidiki ɵmiligüqi ⱨaywanlar wǝ yǝr yüzidǝ turƣan barliⱪ insanlar Mening yüzüm aldida tǝwrinip ketidu; taƣlar ɵrülüp, tik yarlar ƣulap ketidu, barliⱪ tamlar yǝrgǝ ɵrülüp qüxidu.   
\m
\v 21 Mǝn barliⱪ taƣlirimda uning bilǝn ⱪarxilixixⱪa bir ⱪiliq qaⱪirimǝn, — dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar, — ⱨǝrbirsining ⱪiliqi ɵz ⱪerindixigǝ ⱪarxi qiⱪidu.  
\v 22 Mǝn waba kesili wǝ ⱪan tɵküx bilǝn uningƣa ⱨɵküm qiⱪirip jazalaxⱪa kiriximǝn; Mǝn uningƣa, uning ⱪoxunliri üstigǝ, uningƣa ⱨǝmraⱨ bolƣan nurƣun ǝllǝr üstigǝ dǝⱨxǝtlik yamƣur, zor mɵldür taxliri, ot wǝ güngürt yaƣdurimǝn;  
\v 23 Mǝn Ɵzümni uluƣlap, Ɵzümni pak-muⱪǝddǝs dǝp kɵrsitimǝn; wǝ nurƣun ǝllǝrning kɵz aldida namayan bolimǝn, ular Mening Pǝrwǝrdigar ikǝnlikimni tonup yetidu».   
\b  
\b  
\m  
\c 39
\s1 Gog wǝ Magog toƣruluⱪ bexarǝtning baxⱪa tǝpsilatliri  
\m
\v 1 «Əmdi sǝn, i insan oƣli, Gogni ǝyiblǝp bexarǝt berip xundaⱪ degin: — Rǝb Pǝrwǝrdigar xundaⱪ dǝydu: — Mana, i Gog, — Rox, Mǝxǝk wǝ Tubalning ǝmiri, Mǝn sanga ⱪarximǝn;  
\v 2 Mǝn seni arⱪingƣa yandurup, yetkilǝp, seni ximalning ǝng ⱪǝridin qiⱪirimǝn, Israilning taƣliri üstigǝ tajawuz ⱪildurimǝn; \x + \xo 39:2 \xt Əz. 38:4\x*  
\v 3 Mǝn oⱪyayingni sol ⱪolungdin urup taxliƣuziwetimǝn, oⱪliringni ong ⱪolungdin qüxüriwetimǝn;  
\v 4 sǝn Israil taƣlirining üstigǝ yiⱪilisǝn; sǝn wǝ sening barliⱪ ⱪoxunliring, sanga ⱨǝmraⱨ bolƣan ǝllǝr yiⱪilisilǝr; Mǝn seni barliⱪ yirtⱪuq uqar-ⱪanatlarƣa gɵx, daladiki barliⱪ ⱨaywanlarƣa ow boluxⱪa tǝⱪdim ⱪildim. \x + \xo 39:4 \xt Əz. 33:27\x*  
\v 5 Sǝn dalada yiⱪilisǝn; qünki Mǝn xundaⱪ sɵz ⱪildim, — dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar.  
\v 6 Mǝn Magog üstigǝ wǝ dengiz boyida aman-esǝn turƣanlarƣa ot yaƣdurimǝn; ular Mening Pǝrwǝrdigar ikǝnlikimni tonup yetidu.  
\v 7 Mening pak-muⱪǝddǝs namimni hǝlⱪim Israil arisida tonutimǝn; pak-muⱪǝddǝs namimning ⱪaytidin bulƣinixⱪa ⱪǝt’iy yol ⱪoymaymǝn; ǝllǝr Mening Pǝrwǝrdigar, Israilda turƣan Muⱪǝddǝs Bolƣuqisi ikǝnlikimni bilip yetidu.   
\m
\v 8 Mana, u kelidu! Bu ixlar qoⱪum bolidu, — dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar, — bu dǝl Mǝn eytⱪan künidur.  
\v 9 Israil xǝⱨǝrliridǝ turuwatⱪanlar qiⱪip ⱪorallarni, jümlidin sipar-ⱪalⱪanlar, oⱪyalar, toⱪmaⱪlar wǝ nǝyzilǝrni kɵydürüp ot ⱪalaydu — ular bular bilǝn yǝttǝ yil ot ⱪalaydu.  
\v 10 Daladin ⱨeq otun elinmaydu, ormanlardin ⱨeq yaƣaq kesilmǝydu; qünki ular ⱪorallarni ot ⱪalaxⱪa ixlitidu; ular ɵzliridin olja tutⱪanlarni olja tutidu, ɵzlirini bulang-talang ⱪilƣanlarni bulang-talang ⱪilidu, — dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar.   
\m
\v 11 Wǝ xu künidǝ xundaⱪ boliduki, Israil zeminidin, yǝni dengizning xǝrⱪiy ⱪirƣiⱪidin ɵtidiƣanlarning jilƣisidin Gogⱪa bir yǝrlik boluxi üqün bir orunni berimǝn; bu yǝrlik bolsa ɵtküqilǝrning yolini tosidu; ular xu yǝrdǝ Gog wǝ uning barliⱪ top-top adǝmlirini kɵmidu; u «Ⱨamon-Gog jilƣisi» dǝp atilidu. \f □ \fr 39:11 \ft \+bd «Ⱨamon-Gog»\+bd* — «Gogning top-top adǝmliri» degǝnlik.\f*  
\v 12 Israil jǝmǝti zeminini ⱨalal ⱪilix üqün, ularni yǝttǝ ay kɵmidu;  
\v 13 zemindiki barliⱪ hǝlⱪ ularni yǝrlikkǝ ⱪoyidu; xuning bilǝn Ɵzüm uluƣlanƣan muxu künidǝ bu ix ularƣa xǝrǝp bolidu, — dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar.   
\m
\v 14 Ular birnǝqqǝ adǝmni zeminni dawamliⱪ arilap, tajawuzqilarning zemin yüzidǝ ⱪalƣan jǝsǝtlirini kümüxtǝk alaⱨidǝ ixni ⱪilix üqün ayriydu; ular xu yǝttǝ ay tügigǝndǝ, andin jǝsǝtlǝrni izdǝx hizmitini baxlaydu. \f □ \fr 39:14 \ft \+bd «Ular birnǝqqǝ adǝmni zeminni dawamliⱪ arilap, tajawuzqilarning zemin yüzidǝ ⱪalƣan jǝsǝtlirini kümüxtǝk alaⱨidǝ ixni ⱪilix üqün ayriydu»\+bd* — bu hizmǝtni ⱪilix üqün nǝqqǝ adǝmni alaⱨidǝ «ayrix» kerǝk bolidu — qünki jǝsǝtlǝrgǝ tegix adǝmni «napak» ⱪilip, ibadǝthaniƣa kirixkǝ layaⱪǝtsiz ⱪilidu.\f*  
\v 15 Bu «zemindin ɵtküqilǝr» aylinip yüridu; ǝgǝr birsi adǝmning ustihinini kɵrgǝn bolsa, u uning yeniƣa bir bǝlgǝ tiklǝydu; «izdǝp kɵmgüqilǝr» uni Ⱨamon-Gog jilƣisiƣa dǝpnǝ ⱪilƣuqǝ bǝlgǝ turidu  
\v 16 (\add jilƣida\add* «Ⱨamonaⱨ» dǝp atalƣan bir xǝⱨǝr bolidu). Ular xu yol bilǝn zeminni paklaydu».\f □ \fr 39:16 \ft \+bd «Ⱨamonaⱨ»\+bd* — «zor bir top adǝmlǝr» degǝnlik.\f*   
\m
\v 17 — «Wǝ sǝn, i insan oƣli, Rǝb Pǝrwǝrdigar xundaⱪ dǝydu: — Ⱨǝrⱪandaⱪ uqar-ⱪanatlar, daladiki barliⱪ ⱨaywanlarƣa mundaⱪ degin: «Yiƣilixip kelinglar, Mǝn silǝrgǝ ⱪilmaⱪqi bolƣan ⱪurbanliⱪimƣa, yǝni Israil taƣliri üstidǝ ⱪilinƣan qong ⱪurbanliⱪⱪa ⱨǝryandin jǝm bolunglar! Silǝr xu yǝrdǝ gɵx yǝp, ⱪan iqisilǝr.  
\v 18 Silǝr baturlarning gɵxini, yǝr yüzidiki xaⱨzadilarning ⱪenini — ⱪoqⱪarlarning, ɵqkilǝrning, torpaⱪlarning ⱪenini iqisilǝr — ularning ⱨǝmmisi Baxandiki bordalƣan mallardur!  
\v 19 Silǝr Mǝn silǝrgǝ ⱪilmaⱪqi bolƣan ⱪurbanliⱪimdin, toyƣuqǝ may yǝp, toyƣuqǝ ⱪan iqisilǝr!  
\v 20 Silǝr dastihinimda atlar wǝ jǝng ⱨarwisidikilǝr, baturlar, barliⱪ jǝngqi palwanlar bilǝn toyunisilǝr» — dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar.  
\v 21 — wǝ Mǝn Ɵz xan-xǝripimni ǝllǝr arisiƣa kɵrsitimǝn, barliⱪ ǝllǝr Mening yürgüzgǝn jazalirimni wǝ ularning üstigǝ ⱪoyƣan ⱪolumni kɵridu.  
\v 22 Wǝ xu kündin tartip Israil jǝmǝti Mening Pǝrwǝrdigar, ularning Hudasi ikǝnlikimni bilip yetidu.   
\m
\v 23 Əllǝr Israil jǝmǝtining ⱪǝbiⱨliki, Manga asiyliⱪ ⱪilƣanliⱪi tüpǝylidin sürgün bolƣanliⱪini bilip yetidu; mana, Mǝn yüzümni ulardin yoxurup, ularni düxmǝnlirining ⱪoliƣa tapxurdum; ularning ⱨǝmmisi ⱪiliqlinip yiⱪildi.  
\v 24 Ularning paskiniqiliⱪi wǝ asiyliⱪliri boyiqǝ Mǝn ularni bir tǝrǝp ⱪildim, yüzümni ulardin yoxurdum».   
\b  
\m  
\s1 Hudaning Israil üqün ahirⱪi mǝⱪsǝtliri  
\m
\v 25 Xunga Rǝb Pǝrwǝrdigar xundaⱪ dǝydu: — Mǝn ⱨazir Yaⱪupni sürgün bolƣanliⱪidin ǝsligǝ ⱪayturup, pütkül Israil jǝmǝti üstigǝ rǝⱨim ⱪilip, Ɵz pak-muⱪǝddǝs namim üqün otluⱪ ⱪizƣinliⱪimni kɵrsitimǝn. \f □ \fr 39:25 \ft \+bd «Ɵz... otluⱪ ⱪizƣinliⱪim»\+bd* — ibraniy tilida «Ɵz... ⱨǝsǝtim».\f*  
\v 26-27 Ɵz zeminida aman-esǝn turƣinida, ⱨeqkim ularni ⱪorⱪutmaydiƣan qaƣ kǝlgǝndǝ, Mǝn ularni ǝllǝrdin ⱪayturup, düxmǝnlirining zeminliridin yiƣⱪinimda, wǝ kɵp ǝllǝrning kɵz aldida Ɵzümning pak-muⱪǝddǝs ikǝnlikimni kɵrsǝtkinimdǝ, xu qaƣda ular hijalitini wǝ Mǝndin yüz ɵrüp ⱪilƣan asiyliⱪining barliⱪ gunaⱨini kɵtüridu;  
\v 28 ular Mening ularni ǝllǝr arisiƣa sürgün ⱪildurƣanliⱪim tüpǝylidin, wǝ andin ulardin ⱨeqⱪaysisini xu yǝrdǝ ⱪaldurmay ɵz zeminiƣa yiƣⱪanliⱪim tüpǝylidin, ular Mening Pǝrwǝrdigar ikǝnlikimni bilip yetidu;  
\v 29 wǝ Mǝn yüzümni ulardin ⱪayta ⱨeq yoxurmaymǝn; qünki Mǝn Israil jǝmǝti üstigǝ Ɵz Roⱨimni ⱪuyƣan bolimǝn, — dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar.\x + \xo 39:29 \xt Yo. 3:1; Ros. 2:17\x*   
\b  
\b  
\m  
\c 40
\s1 Yengi ibadǝthanini ayan ⱪilidiƣan alamǝt kɵrünüx •••• Shemilarni kɵrüng  
\m
\v 1 Bizning sürgün bolƣanliⱪimizning yigirmǝ bǝxinqi yili, yilning bexida, ayning oninqi künidǝ, yǝni xǝⱨǝr bɵsülgǝndin on tɵt yil keyin — dǝl axu künidǝ Pǝrwǝrdigarning ⱪoli mening wujudumƣa ⱪondi, wǝ U meni \add xǝⱨǝrgǝ\add* apardi. \f □ \fr 40:1 \ft \+bd «Bizning sürgün bolƣanliⱪimizning yigirmǝ bǝxinqi yili... Pǝrwǝrdigarning ⱪoli mening wujudumƣa ⱪondi, wǝ u meni xǝⱨǝrgǝ apardi»\+bd* — Əskǝrtix: bu 40-44 bablarda tǝrjimimizning bǝzi yǝrliridǝ oⱪurmǝnlǝrgǝ yardimi bolsun dǝp bǝzi ayǝtlǝrgǝ sɵz ⱪoxtuⱪ. Ular ǝslidiki tekistning bir ⱪismi bolmisimu, ular tekistning mǝnisini toƣra qüxiniximizgǝ yardǝm beridu. Biz adǝttikidǝk bundaⱪ sɵzlǝrni «sus ⱪilduⱪ». \+bd «bizning sürgün bolƣanliⱪimizning yigirmǝ bǝxinqi yili, yilning bexida, ayning oninqi künidǝ..»\+bd* — bu alamǝt kɵrünüx birinqi kɵrünüxtin 19 yil keyin idi.\f*  \x + \xo 40:1 \xt Əz. 33:21\x*  
\v 2 Hudaning alamǝt kɵrünüxliridǝ U meni Israil zeminiƣa apirip, intayin egiz taƣ üstigǝ orunlaxturdi; taƣning jǝnubiy tǝripidǝ xǝⱨǝrdǝk bir ⱪurulux turatti. \f □ \fr 40:2 \ft \+bd «xǝⱨǝrdǝk bir ⱪurulux turatti»\+bd* — yaki «bir xǝⱨǝrning ⱪarisi turatti».\f*  
\v 3 U meni xu yǝrgǝ apardi; mana ⱪolida kanap tanisi wǝ ɵlqǝm hadisini tutⱪan, misning kɵrünüxidǝ bolƣan bir kixi; u dǝrwazida turatti.  
\v 4 Bu kixi manga: «Insan oƣli, kɵzliring bilǝn kɵrüp, ⱪuliⱪing bilǝn anglap, kɵnglüngni mǝn sanga kɵrsitidiƣan barliⱪ ixlarƣa baƣliƣin; qünki buning sanga kɵrsitilixi üqün sǝn muxu yǝrgǝ elip kelinding. Israil jǝmǝtigǝ barliⱪ kɵrginingni ayan ⱪil».   
\m
\v 5 Wǝ mana, ibadǝthanining ⱨǝmmǝ tǝripidǝ tam bar idi. U kixining ⱪolida altǝ gǝzlik ɵlqǝm hadisi bar idi; xu qaƣdiki «bir gǝz» bir gǝz bir aliⱪanƣa toƣra kelǝtti. U tamning kǝnglikini ɵlqidi, bir «hada» qiⱪti; egizliki bolsa, bir «hada» qiⱪti.\f □ \fr 40:5 \ft \+bd «ibadǝthana»\+bd* — ibraniy tilida pǝⱪǝt «ɵy» deyilidu. Muxu yǝrdǝ «ibadǝthana» «muⱪǝddǝshana» (41-bab) wǝ uning ⱨoylisini ɵz iqigǝ alidu. \+bd «u kixining ⱪolida altǝ gǝzlik ɵlqǝm hadisi bar idi»\+bd* — Muⱪǝddǝs Kitabta ixlitilgǝn «gǝz» adǝmning ⱪolining jǝynǝktin barmaⱪning uqiƣiqǝ bolƣan ariliⱪi (tǝhminǝn 45 santimetr) idi. «xu qaƣdiki «bir gǝz» bir gǝz bir aliⱪanƣa toƣra kelǝtti» — xunga bu bablarda ixlitilgǝn «gǝz» uningdin uzun, tǝhminǝn 53 santimetr ⱨesablinatti. 
\fp  Dǝrwazisining ⱪandaⱪ ikǝnlikini qüxinix üqün, towǝndiki «keliqǝktiki muⱪǝddǝs ibadǝthana»ni kɵrsitidiƣan shemilǝrni kɵrüng. \+bd «U tamning kǝnglikini ɵlqidi, bir «hada» qiⱪti; egizliki bolsa, bir «hada» qiⱪti»\+bd* — oⱪurmǝnlǝrning esidǝ bolsunki, bir «hada» altǝ gǝz idi.\f*  
\v 6 U xǝrⱪⱪǝ ⱪaraydiƣan dǝrwaziƣa kelip, uning pǝlǝmpǝylirigǝ qiⱪti; uning bosuƣisining kǝnglikini ɵlqidi, u bir hada qiⱪti. Yǝnǝ bir tǝripining kǝngliki bir hada qiⱪti.  
\v 7 \add Dǝrwazining iqidiki\add* ⱨǝrbir «oyuⱪ ɵy»ning uzunluⱪi bir hada, kǝngliki bir hada idi; oyuⱪ ɵylǝrning ariliⱪi bǝx gǝz idi; dǝrwazining iqidiki bosuƣa, yǝni iqkirigǝ ⱪaraydiƣan dǝⱨlizning aldidiki bosuƣining \add ikki tǝripining\add* uzunluⱪi \add ayrim-ayrim\add* bir «hada» qiⱪti; \f □ \fr 40:7 \ft \+bd «oyuⱪ ɵy»\+bd* — demǝk, aldinⱪi temi yoⱪ ɵy. «Oyuⱪ ɵy»lǝrning aldi karidor (dǝⱨliz) bolatti.\f*  
\v 8 u dǝrwazining iqkirigǝ ⱪaraydiƣan dǝⱨlizni ɵlqidi, \add uzunluⱪi\add* bir hada qiⱪti.   
\m
\v 9 U dǝrwazining dalinining uzunluⱪini ɵlqidi, sǝkkiz gǝz qiⱪti; uning kexikining yenidiki tamning ⱪelinliⱪi ikki gǝz qiⱪti. Muxu dalan iqkirigǝ ⱪaraytti.   
\m
\v 10 Xǝrⱪⱪǝ ⱪariƣan dǝrwazining iqidǝ, u tǝripidǝ üqtin, bu tǝripidǝ üqtin oyuⱪ ɵylǝr bar idi. Üqilisi ohxax ɵlqǝmdǝ idi; üq ɵyning ikki yan temi ohxax ⱪelinliⱪta idi.  
\v 11 U dǝrwazini ɵlqidi, kǝngliki on gǝz qiⱪti; uning jǝmiy uzunluⱪi on üq gǝz idi. \f □ \fr 40:11 \ft \+bd «U dǝrwazini ɵlqidi»\+bd* — muxu yǝrdǝ dǝrwazining «kirix eƣizi»ning sirtⱪi tǝripini kɵrsitidu. Dǝrwazaning ɵzi heli uzun bolup, uning «kirix eƣizi»i, dǝⱨlizi (karidori) wǝ «dalan»i bar idi. Sheminimu kɵrüng. \+bd «uning jǝmiy uzunluⱪi»\+bd* — sirtⱪi tam wǝ pǝlǝmpǝyni ɵz iqigǝ alsa kerǝk.\f*  
\v 12 Bu yandiki oyuⱪ ɵylǝrning aldida bir gǝz ⱪelinliⱪtiki bir tosma tam bar idi, wǝ u yandiki oyuⱪ ɵylǝrning aldida bir gǝz ⱪelinliⱪta bir tosma tam bar idi; ⱨǝryandiki oyuⱪ ɵylǝrning kǝngliki altǝ gǝz idi.   
\m
\v 13 U dǝrwazining jǝmiy kǝnglikini, yǝni bu tǝrǝptiki oyuⱪ ɵyning ɵgzisining \add arⱪa lewidin\add* u tǝrǝptiki oyuⱪ ɵyning ɵgzisining \add arⱪa lewiƣiqǝ\add* yigirmǝ bǝx gǝz qiⱪti; bu tǝrǝptiki oyuⱪ ɵyning ixiki bilǝn u tǝrǝptiki oyuⱪ ɵyning ixiki bir-birigǝ ⱪarixatti.\f □ \fr 40:13 \ft \+bd «bu tǝrǝptiki oyuⱪ ɵyning ixiki bilǝn u tǝrǝptiki oyuⱪ ɵyning ixiki bir-birigǝ ⱪarixatti»\+bd* — bu yǝrdiki «ixik»ning nemini kɵrsitidiƣanliⱪini bilmǝymiz. Bǝzi alimlar «bala tam» yaki «küngürǝ» dǝp tǝrjimǝ ⱪilidu.\f*   
\m
\v 14 U iqki ⱨoyliƣa kirix eƣizidiki tüwrüklǝrni ɵlqidi; ularning egizliki atmix gǝz qiⱪti; dǝrwaza temi bu ⱨoylining tüwrüklirini orap turƣanidi. \f □ \fr 40:14 \ft \+bd «kirix eƣizidiki tüwrüklǝr»\+bd* — yaki «kirix eƣizidiki munarlar». \+bd «ularning (tüwrüklǝrning) egizliki atmix gǝz qiⱪti; dǝrwaza temi bu ⱨoylining tüwrüklirini orap turƣanidi»\+bd* — bu ikki tüwrük intayin egizdur. 
\fp  Bǝzi alimlar ayǝtni «u dǝrwazining iqki «tosma tam»liriƣa ularning ariliⱪ tamlirini ⱪoxup jǝmiy uzunluⱪini ɵlqidi, jǝmiy bolup atmix gǝz idi» degǝn mǝnidǝ qüxinidu. Biraⱪ (undaⱪ bolsa) bu ɵlqǝm ikki tǝrǝptiki iqki «tosma tam»lirining ariliⱪliri bilǝn jǝmiy uzunluⱪining ⱪoxulmisi bolatti. Mundaⱪ ɵlqǝxning nemǝ ǝⱨmiyiti bolsun?\f*  
\v 15 Dǝrwazining tüwidin dalanning iqki eƣiziƣiqǝ ǝllik gǝz qiⱪti.  
\v 16 Oyuⱪ ɵylǝrning ⱨǝrbirining udul temida, xundaⱪla oyuⱪ ɵylǝrning ariliⱪida, dalanning yenida ohxaxla rojǝklǝr bar idi; muxu rojǝklǝr sirtiƣa ⱪarap tariyip mangƣan idi; ⱨǝrbir ariliⱪtiki tam-tüwrüklǝrgǝ palma dǝrǝhliri nǝⱪⱪixlǝngǝnidi.   
\b  
\m  
\s1 Sirtⱪi ⱨoyla — shemini kɵrüng  
\m
\v 17 U meni sirtⱪi ⱨoyliƣa apardi; mana, kiqik hanilar, wǝ sirtⱪi ⱨoylini qɵridǝp yasalƣan tax tahtayliⱪ supa; supining üstigǝ ottuz kiqik hana selinƣan.  
\v 18 Bu tax tahtayliⱪ supa ⱨoylidiki dǝrwazilarƣa tutaxⱪan, uning kǝngliki ularning uzunluⱪiƣa barawǝr idi; bu «pǝs tax supa» idi.  
\v 19 U tɵwǝnki dǝrwazining iqi tǝripidin iqki ⱨoylining sirtⱪi temiƣiqǝ bolƣan ariliⱪni ɵlqidi; xǝrⱪ wǝ ximal tǝrǝplǝrningmu yüz gǝz qiⱪti.\f □ \fr 40:19 \ft \+bd «tɵwǝnki dǝrwazining iqi tǝripidin...»\+bd* — mumkinqiliki barki, «tɵwǝnki» muxu yǝrdǝ «jǝnubiy» degǝn mǝnidǝ ixlitilidu. Qünki tɵwǝndǝ «xǝrⱪiy dǝrwaza» wǝ «ximaliy dǝrwaza» tilƣa elinidu, biraⱪ ayǝttǝ «jǝnubiy dǝrwaza» tilƣa elinmaydu.\f*   
\b  
\m  
\s1 Baxⱪa ikki dǝrwazisi  
\m
\v 20 Andin sirtⱪi ⱨoyliƣa kiridiƣan, ximalƣa ⱪaraydiƣan dǝrwazining uzunluⱪi wǝ kǝnglikini ɵlqidi.  
\v 21 Uning bu tǝripidǝ üqtin oyuⱪ ɵy, u tǝripidǝ üqtin oyuⱪ ɵy bar idi; uning tüwrükliri, dalanliri birinqi dǝrwaziningkigǝ ohxax idi; uning uzunluⱪi ǝllik gǝz, kǝngliki yigirmǝ bǝx gǝz.  
\v 22 Uning deriziliri, dalanliri, palma dǝrǝh nǝⱪixliri xǝrⱪⱪǝ ⱪaraydiƣan dǝrwaziningkigǝ ohxax idi; kixilǝr uning yǝttǝ basⱪuqluⱪ pǝlǝmpiyi bilǝn qiⱪatti; uning dalini iqkirigǝ ⱪaraytti. \f □ \fr 40:22 \ft \+bd «uning deriziliri...»\+bd* — «deriziliri» muxu yǝrdǝ uning «rojǝk»liri, yaki «rojǝklik derizǝ»lirini kɵrsitidu (16-ayǝtni kɵrüng).\f*  
\v 23 Iqki ⱨoylida ximal wǝ xǝrⱪtiki dǝrwazilarƣa udul birdin dǝrwazǝ turatti; u dǝrwazidin dǝrwaziƣiqǝ ɵlqidi, yüz gǝz qiⱪti.   
\m
\v 24 U meni jǝnub tǝrǝpkǝ apardi; mana, jǝnubⱪimu ⱪaraydiƣan bir dǝrwaza bar idi; u uning tüwrükliri, dalanlirini ɵlqidi, ular baxⱪiliriƣa ohxax idi.  
\v 25 Dǝrwazining wǝ dalinining ǝtrapidiki derizilǝr baxⱪiliriƣa ohxax idi; uning uzunluⱪi ǝllik gǝz, kǝngliki yigirmǝ bǝx gǝz idi.  
\v 26 Uningƣa qiⱪidiƣan yǝttǝ basⱪuq bar idi; uning dalini iqkirigǝ ⱪaraytti; uning tüwrükliridǝ palma dǝrihining nǝⱪixi bar idi, u tǝrǝptǝ biri, bu tǝrǝptǝ biri bar idi.   
\m
\v 27 Iqki ⱨoyliƣa kiridiƣan, jǝnubⱪa ⱪaraydiƣan bir dǝrwaza bar idi; u jǝnubiy tǝrǝptǝ dǝrwazidin dǝrwaziƣa ɵlqidi, yüz gǝz qiⱪti.  
\v 28 U meni iqki ⱨoyliƣa jǝnubiy dǝrwazidin ǝkirdi; wǝ jǝnubiy dǝrwazini ɵlqidi; uning ɵlqǝmliri baxⱪa dǝrwazilǝrningkigǝ ohxax idi.  
\v 29 Uning oyuⱪ ɵyliri, ariliⱪ tamliri, dalinining ɵlqǝmliri baxⱪiliriningkigǝ ohxax idi; uning wǝ dalinining ǝtraplirida derizilǝr bar idi; uning uzunluⱪi ǝllik gǝz, kǝngliki yigirmǝ bǝx gǝz idi.  
\v 30 Ətrapida uzunluⱪi yigirmǝ bǝx gǝz, kǝngliki bǝx gǝz ǝtrapida dalini bar idi. \f □ \fr 40:30 \ft \+bd «ǝtrapida uzunluⱪi yigirmǝ bǝx gǝz, kǝngliki bǝx gǝz ǝtrapida dalini bar idi»\+bd* — ǝyni tekstini qüxinix tǝs.\f*  
\v 31 Uning dalini bolsa sirtⱪi ⱨoyliƣa ⱪaraytti; uning kirix eƣizidiki ikki yan tüwrükidǝ palma dǝrǝhlǝrning nǝⱪixi bar idi; uning qiⱪix yolining sǝkkiz basⱪuqluⱪ pǝlǝmpiyi bar idi.   
\m
\v 32 U meni iqki ⱨoylida xǝrⱪ tǝrǝpkǝ apardi; u tǝrǝptiki dǝrwazini ɵlqidi; uning ɵlqǝmliri baxⱪiliriƣa ohxax idi.  
\v 33 Uning oyuⱪ ɵyliri, ariliⱪ tamliri, dalinining ɵlqǝmliri baxⱪiliriningkigǝ ohxax idi; uning wǝ dalinining ǝtraplirida derizilǝr bar idi; uning uzunluⱪi ǝllik gǝz, kǝngliki yigirmǝ bǝx gǝz idi.  
\v 34 Uning dalini bolsa sirtⱪi ⱨoyliƣa ⱪaraytti; uning \add kirix eƣizining\add* u wǝ bu tǝripidiki tüwrükidǝ palma dǝrǝhlǝrning nǝⱪixi bar idi; uning qiⱪix yolining sǝkkiz basⱪuqluⱪ pǝlǝmpiyi bar idi.   
\m
\v 35 U meni ximaliy dǝrwaziƣa apardi, wǝ uni ɵlqidi; uning ɵlqǝmliri baxⱪiliriƣa ohxax idi.  
\v 36 Uning oyuⱪ ɵyliri, ariliⱪ tamliri, dalanliri \add baxⱪiliriƣa\add* ohxax idi; ǝtrapida derizilǝr bar idi. Uning uzunluⱪi ǝllik gǝz, uning kǝngliki yigirmǝ bǝx gǝz idi.  
\v 37 Uning dalinidiki tüwrüklǝr sirtⱪi ⱨoyliƣa ⱪaraytti; uning \add kirix eƣizidiki\add* ikki yan tüwrükidǝ palma dǝrǝhlǝrning nǝⱪixi bar idi; uning qiⱪix yolining sǝkkiz basⱪuqluⱪ pǝlǝmpiyi bar idi. \f □ \fr 40:37 \ft \+bd «uning dalinidiki tüwrüklǝr ...»\+bd* — yaki «uning kexǝkliri ...».\f*  
\v 38 Ⱨǝrbir dǝrwaza \add ikki\add* tüwrükining yenida ixiklik kiqik ɵy bar idi; ular xu ɵylǝrdǝ kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪlarni yuyatti.   
\m
\v 39 Dǝrwazining dalinida uyanda ikkidin xirǝ, buyanda ikkidin xirǝ bar idi; ular xirǝlǝrning üstidǝ kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ, gunaⱨ ⱪurbanliⱪi wǝ itaǝtsizlik ⱪurbanliⱪlirini soyidu.  
\v 40 Ximaliy dǝrwazining dalinining kirix eƣizidiki pǝlǝmpǝyning bir yenida ikki xirǝ bar idi; dalanning kirix eƣizining yǝnǝ bir yenida ikki xirǝ bar idi.  
\v 41 Xuningdǝk dǝrwazining u yenida tɵt xirǝ, bu yenida tɵt xirǝ bar idi — jǝmiy sǝkkiz joza bar idi; ular ularning üstidǝ ⱪurbanliⱪlarni soyidu.   
\m
\v 42 Yǝnǝ taxtin yonup yasalƣan, uzunluⱪi bir yerim gǝz, kǝngliki bir yerim gǝz, egizliki bir gǝz kelidiƣan tɵt xirǝ bar idi; ularning üstigǝ kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪlar wǝ baxⱪa ⱪurbanliⱪlarni soyidiƣan ⱪoral-ǝswablar ⱪoyulidu. \f □ \fr 40:42 \ft \+bd «Yǝnǝ taxtin yonup yasalƣan, uzunluⱪi bir yerim gǝz, kǝngliki bir yerim gǝz, egizliki bir gǝz kelidiƣan tɵt xirǝ bar idi; ularning üstigǝ kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪlar wǝ baxⱪa ⱪurbanliⱪlarni soyidiƣan ⱪoral-ǝswablar ⱪoyulidu»\+bd* — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «Bu tɵt xirǝ yonulƣan taxtin yasalƣan, uzunluⱪi bir yerim gǝz, kǝngliki bir yerim gǝz, egizliki bir gǝz; ularning üstigimu kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪlar wǝ baxⱪa ⱪurbanliⱪlarni soyidiƣan ⱪoral-ǝswablar ⱪoylidu». Biraⱪ bundaⱪ jozilar ⱪoy-kalilarning jǝsitini ⱪoyƣudǝk dǝrijidǝ qong ǝmǝs.\f*  
\v 43 Dǝrwaza iqidǝ, tamliri üstigǝ bir aliⱪan uzunluⱪtiki jüp ilmǝklik kanarlar bekitilgǝn. Xirǝlǝr üstigǝ ⱪurbanliⱪ gɵxliri ⱪoyulidu.\f □ \fr 40:43 \ft \+bd «dǝrwaza iqidǝ... kanarlar bekitilgǝn. Xirǝlǝr üstigǝ ⱪurbanliⱪ gɵxliri ⱪoyulidu»\+bd* — bǝzi alimlar bu xirǝlǝr pǝⱪǝt ximaliy dǝrwazisidila ⱪoyulƣan, dǝp ⱪaraydu. Biraⱪ 38-ayǝt «dǝrwazilar»ni kɵrsitidu.\f*   
\b  
\m  
\s1 Kaⱨinlarning ɵyliri  
\m
\v 44 Iqki ⱨoyla iqidǝ wǝ iqki dǝrwazining sirtida mǝdⱨiyǝ nahxiqiliri üqün ikki kiqik ɵy bar idi; biri ximaliy dǝrwazining yenida, jǝnubⱪa yüzlǝngǝn; yǝnǝ biri jǝnubiy dǝrwazining yenida, ximalƣa yüzlǝngǝnidi.  
\v 45 U manga: «Jǝnubⱪa yüzlǝngǝn ɵy kaⱨinlar, yǝni ibadǝthaniƣa mǝs’ullar üqündur.  
\v 46 Jǝnubⱪa yüzlǝngǝn ɵy kaⱨinlar, yǝni ⱪurbangaⱨ wǝzipisigǝ mǝs’ullar üqündur. Bular bolsa Zadokning jǝmǝtining oƣul pǝrzǝntliri; xularla Lawiy jǝmǝtidilǝr arisidin Pǝrwǝrdigarning yeniƣa hizmitidǝ boluxⱪa kirǝlǝydu» — dedi.\f □ \fr 40:46 \ft \+bd «xularla Lawiy jǝmǝtidilǝr arisidin Pǝrwǝrdigarning yeniƣa hizmitidǝ boluxⱪa kirǝlǝydu»\+bd* — Zadoklarning xu imtiyazƣa igǝ bolux sǝwǝbi 44:15dǝ eytilidu.\f*   
\m
\v 47 U ⱨoylini ɵlqidi; uzunluⱪi yüz gǝz, kǝngliki yüz gǝz, tɵt qasiliⱪ idi; ⱪurbangaⱨ bolsa muⱪǝddǝshana aldida turatti.\f □ \fr 40:47 \ft \+bd «ⱪurbangaⱨ bolsa muⱪǝddǝshana aldida turatti»\+bd* — «muⱪǝddǝshana» ⱨoyla iqidǝ turidiƣan ɵy; u «muⱪǝddǝs jay» wǝ «ǝng muⱪǝddǝs jay»ni ɵz iqigǝ alidu.\f*   
\b  
\m  
\s1 Muⱪǝddǝs jayning dalini •••• Shemini kɵrüng  
\m
\v 48 U meni muⱪǝddǝshanining daliniƣa apardi; u dalan eƣizining ikki yenidiki tamlarning uzunluⱪini ɵlqidi; bir tǝrǝptikisi bǝx gǝz, yǝnǝ bir tǝrǝptikisi bǝx gǝz qiⱪti; dalan eƣizining \add ɵzi on tɵt gǝz idi\add*; dalan eƣizidiki tamning \add iqki tǝripining\add* kǝngliki bu tǝripi üq gǝz, u tǝripi üq gǝz idi. \f □ \fr 40:48 \ft \+bd «dalan eƣizining ɵzi on tɵt gǝz idi»\+bd* — bu jümlǝ bǝzi kona tekistlǝrdǝ (bolupmu kona grek tilidiki LXX tǝrjimisidǝ) tepilidu. Əmǝliyǝttǝ bayanlirining toluⱪ boluxi üqün muxundaⱪ bir jümlǝ boluxi kerǝk idi.\f*  
\v 49 Dalanning kǝngliki yigirmǝ gǝz, uzunluⱪi on bir gǝz idi; uningƣa qiⱪidiƣan pǝlǝmpǝy bar idi; tüwrükimu bar idi, u yenida biri, bu yenida biri bar idi.\f □ \fr 40:49 \ft \+bd «Dalanning ... uzunluⱪi on bir gǝz idi»\+bd* — bǝzi kona tekistlǝrdǝ «on ikki gǝz» deyilidu.\f*  \fig |src="btl-ezekiel-porch-building-upin-01.jpg" size="col" ref="Əzakiyal 40:49" \fig*   
\b  
\b  
\m  
\c 41
\s1 Muⱪǝddǝs jay, ǝng muⱪǝddǝs jay •••• Shemilarni kɵrüng  
\m
\v 1 U meni \add muⱪǝddǝshanidiki\add* muⱪǝddǝs jayning aldiƣa apardi; u jayning kirix eƣizining ikki tǝripidiki yan tamni ɵlqidi, ⱨǝr ikkisining ⱪelinliⱪi altǝ gǝz qiⱪti. \fig |src="btl-ezekiel-temple-inside-look-upin-01.jpg" size="col" ref="Əzakiyal 41:1" \fig*  
\v 2 Kirix eƣizining kǝngliki bolsa on gǝz idi; muⱪǝddǝs jayning kirix eƣizidiki toƣra tamning iqki tǝripining kǝnglikini ɵlqidi, ⱨǝr ikkisi bǝx gǝz qiⱪti; u muⱪǝddǝs jayning uzunluⱪini ɵlqidi, ⱪiriⱪ gǝz qiⱪti; uning kǝngliki yigirmǝ gǝz qiⱪti.   
\m
\v 3 U iqkirigǝ ⱪarap mangdi, ǝng muⱪǝddǝs jayƣa kirix eƣizidiki toƣra tamning kǝngliki ikki gǝz; eƣizining kǝngliki altǝ gǝz idi; \add ikki tǝrǝptiki\add* toƣra tamning uzunluⱪi bolsa, yǝttǝ gǝz idi. \f □ \fr 41:3 \ft \+bd «U iqkirigǝ ⱪarap mangdi ... kirix eƣizidiki toƣra tamning kǝngliki ikki gǝz...»\+bd* — alimlarning bu 1-3 ayǝttiki ɵlqǝmlǝr toƣruluⱪ baxⱪa-baxⱪa qüxinixliri bar. Shemilirimizni kɵrüng.\f*  
\v 4 U muⱪǝddǝs jayning kǝynidiki «ǝng muⱪǝddǝs jay»ning uzunluⱪini ɵlqidi, yigirmǝ gǝz qiⱪti; kǝnglikimu yigirmǝ gǝz idi. U manga: «Bu ǝng muⱪǝddǝs jay» — dedi.\f □ \fr 41:4 \ft \+bd «U muⱪǝddǝs jayning kǝynidiki «ǝng muⱪǝddǝs jay»ning uzunluⱪini ɵlqidi, ... U manga: «bu ǝng muⱪǝddǝs jay» — dedi»\+bd* — Əzakiyal kaⱨin bolup, «muⱪǝddǝs jay»ƣa kirdi. Biraⱪ «ǝng muⱪǝddǝs jay»ƣa kirmidi; Musa pǝyƣǝmbǝrgǝ qüxürülgǝn ⱪanun boyiqǝ pǝⱪǝt «bax kaⱨin» «ǝng muⱪǝddǝs jay»ƣa kirixkǝ ⱨoⱪuⱪluⱪ idi.\f*   
\b  
\m  
\s1 «Muⱪǝddǝshana»ƣa yandax kiqik hanilar  
\m
\v 5 U muⱪǝddǝshanining temini ɵlqidi, ⱪelinliⱪi altǝ gǝz qiⱪti; yandiki kiqik hanilarning bolsa, kǝngliki tɵt gǝz idi; kiqik hanilar muⱪǝddǝshanini qɵridǝp selinƣanidi.  
\v 6 Yenidiki kiqik hanilar üq ⱪǝwǝtlik, bir-birigǝ üstilǝklik idi, ⱨǝr ⱪǝwǝttǝ ottuzdin hana bar idi; kiqik hanilarning limliri muⱪǝddǝshanining temiƣa qiⱪip ⱪalmasliⱪi üqün, limlar kiqik hanilarning sirtⱪi temiƣa bekitilgǝnidi.  
\v 7 Yuⱪiriliƣanseri muⱪǝddǝshanining ǝtrapidiki kiqik hanilar kengiyip barƣanidi; qünki muⱪǝddǝshanining ǝtrapida ⱪurulux bolƣanliⱪtin bina egizligǝnseri hanilar kengǝygǝn. Xu sǝwǝbtin muⱪǝddǝshanimu egizligǝnseri kengǝygǝn. Tɵwǝndiki ⱪǝwǝttin yuⱪiridiki ⱪǝwǝtkiqǝ otturidiki ⱪǝwǝt arⱪiliⱪ qiⱪidiƣan pǝlǝmpǝy bar idi.\f □ \fr 41:7 \ft \+bd «muⱪǝddǝshanining ǝtrapida ⱪurulux bolƣanliⱪtin bina egizligǝnseri hanilar kengǝygǝn»\+bd* — muxu «ⱪurulux» degǝn sɵz pütkül «Muⱪǝddǝs Kitab»ta pǝⱪǝt bir ⱪetimla tepilidu, xunga uning mǝnisini bekitix tǝs. Mumkinqiliki yǝnǝ barki, u «karidor» yaki «pǝlǝmpǝy» degǝn mǝnidǝ.\f*   
\m
\v 8 Mǝn muⱪǝddǝshanining egiz ulluⱪ supisi barliⱪini kɵrdum; u ⱨǝm yenidiki kiqik hanilarning uli idi; uning egizliki toptoƣra bir «hada» idi, yǝni altǝ «qong gǝz» idi. \f □ \fr 41:8 \ft \+bd «uning egizliki toptoƣra bir «hada» idi, yǝni altǝ «qong gǝz» idi»\+bd* — oⱪurmǝnlǝrning esidǝ boliduki, «qong gǝz» «bir gǝzgǝ ⱪoxulƣan bir aliⱪan» (525 millimetr etrapida) (40:5ni kɵrüng).\f*  
\v 9-10 Yenidiki hanilarning sirtⱪi temining ⱪelinliⱪi bǝx gǝz idi. Muⱪǝddǝshanining yenidiki kiqik hanilar bilǝn \add kaⱨinlarning\add* ⱨujriliri ariliⱪidiki box yǝrning kǝngliki yigirmǝ gǝz idi; bu box yǝr muⱪǝddǝshanining ⱨǝmmǝ tǝripidǝ bar idi.  
\v 11 Yenidiki kiqik hanilarƣa kirix eƣizi bolsa box yǝrgǝ ⱪaraytti; bir kirix eƣizi ximalƣa, yǝnǝ biri jǝnubⱪa ⱪaraytti. Supa üstidiki hanilarni qɵridigǝn box yǝrning kǝngliki bǝx gǝz idi.   
\m
\v 12 Ƣǝrbkǝ jaylaxⱪan, box yǝrgǝ ⱪaraydiƣan binaning uzunluⱪi yǝtmix gǝz idi; binaning sirtⱪi temining ⱪelinliⱪi bǝx gǝz; uning kǝngliki toⱪsan gǝz idi.\f □ \fr 41:12 \ft \+bd «binaning uzunluⱪi yǝtmix gǝz idi... uning kǝngliki toⱪsan gǝz idi»\+bd* — bu binaning kǝngliki wǝ uzunluⱪi «iqki kǝngliki» wǝ «iqki uzunluⱪi»ni kɵrsǝtsǝ kerǝk. Shemimizda xundaⱪ ⱪiyas ⱪilimiz. Baxⱪa imkaniyitimu shemimizda kɵrsitilidu. 
\fp  Alimlar binaning ⱪaysi yɵlinixtǝ (toƣrisiƣa, uzunisiƣa) orunlaxturuluxi toƣruluⱪ ikki pikirdǝ bar.\f*   
\b  
\m  
\s1 Ibadǝthanining yǝnǝ bǝzi tǝpsilatliri  
\m
\v 13 Ⱨeliⱪi kixi muⱪǝddǝshanining ɵzini ɵlqidi; uning uzunluⱪi yüz gǝz idi. Box yǝrning kǝngliki \add yüz gǝz idi\add*, binaning tamliri ⱪoxulup jǝmiy kǝngliki yüz gǝz idi.  
\v 14 Muⱪǝddǝshanining aldi tǝripi wǝ xǝrⱪⱪǝ jaylaxⱪan ⱨoylisining kǝngliki yüz gǝz idi. \f □ \fr 41:14 \ft \+bd «xǝrⱪⱪǝ jaylaxⱪan ⱨoylisi»\+bd* — ibraniy tilida « xǝrⱪⱪǝ jaylaxⱪan box yǝr».\f*  
\v 15-16 U \add muⱪǝddǝshanining\add* kǝynidiki box yǝrgǝ ⱪaraydiƣan binaning kǝnglikini, jümlidin u wǝ bu tǝripidiki karidorni ɵlqidi, yüz gǝz qiⱪti. Muⱪǝddǝshanining «muⱪǝddǝs jay»i bilǝn iqki «ǝng muⱪǝddǝs jay»i wǝ sirtⱪa ⱪaraydiƣan dalini bolsa, yaƣaq tahtaylar bilǝn bezǝlgǝn; uning bosuƣiliri, iqidiki üq jayning ǝtrapidiki rojǝkliri ⱨǝm dǝⱨlizliri bolsa, bosuƣisidin tartip ⱨǝmmǝ yǝr, poldin derizilǝrgiqǝ yaƣaq tahtaylar bilǝn bezǝlgǝn (derizilǝr ɵzi rojǝklik idi).   
\m
\v 17-18 Dalandin iqki «ǝng muⱪǝddǝs jay»ƣiqǝ bolƣan torus, iqki wǝ sirtⱪi «muⱪǝddǝs jay»ning tamlirining ⱨǝmmǝ yeri kerub wǝ palma dǝrǝhliri bilǝn ɵlqǝmlik nǝⱪixlǝngǝnidi. Ⱨǝr ikki kerub arisida bir palma dǝrihi nǝⱪixlǝngǝnidi; ⱨǝrbir kerubning ikki yüzi bar idi. \f □ \fr 41:17-18 \ft \+bd «iqki wǝ sirtⱪi «muⱪǝddǝs jay»»\+bd* — demǝk, «muⱪǝddǝs jay» wǝ «ǝng muⱪǝddǝs jay».\f*  
\v 19 Kerubning insan yüzi bu tǝrǝptiki palma dǝrihi nǝⱪixigǝ ⱪaraytti; xir yüzi u tǝrǝptiki palma dǝrihi nǝⱪixigǝ ⱪaraytti; pütkül muⱪǝddǝshanining \add iqki\add* ⱨǝmmǝ tǝripi xundaⱪ idi;  
\v 20 dalanning poldin tartip torusiƣiqǝ, xuningdǝk «muⱪǝddǝs jay»ning tamliriƣa kerublar wǝ palma dǝrǝhliri nǝⱪix ⱪilinƣan.   
\m
\v 21 «Muⱪǝddǝs jay»ning ixik kexǝkliri bolsa, tɵt qasiliⱪ idi; «ǝng muⱪǝddǝs jay» aldidiki ixik kexǝklirimu ohxax idi.   
\m
\v 22 «\add Muⱪǝddǝs jay\add*»\add ning\add* egizliki üq gǝz, uzunluⱪi ikki gǝz bolƣan ⱪurbangaⱨi yaƣaqtin yasalƣan; uning burjǝkliri, yüzi wǝ tamlirining ⱨǝmmisi yaƣaqtin yasalƣan; ⱨeliⱪi kixi manga: «Bu bolsa Pǝrwǝrdigarning aldida turidiƣan xirǝdur» — dedi.\f □ \fr 41:22 \ft \+bd ««Muⱪǝddǝs jay»ning egizliki üq gǝz, uzunluⱪi ikki gǝz bolƣan ⱪurbangaⱨi yaƣaqtin yasalƣan...»\+bd* — bu «ⱪurbangaⱨ» bǝlkim ⱪurbanliⱪlarning ɵzi üqün ǝmǝs, bǝlki Pǝrwǝrdigarning aldida «muⱪǝddǝs nan» ⱪoyulux üqün yasilidu; qünki ahirida «Bu bolsa Pǝrwǝrdigarning aldida turidiƣan xirǝdur» deyilidu.\f*   
\m
\v 23 \add Muⱪǝddǝshanining\add* «muⱪǝddǝs jay» ⱨǝm «ǝng muⱪǝddǝs jay»ining ⱨǝrbirining ⱪox ⱪanatliⱪ ixiki bar idi.  
\v 24 Ⱨǝrbir ⱪanitining ikki ⱪatlimi bar idi; bu ikki ⱪatlam ⱪatlinatti; bu tǝrǝptiki ⱪanitining ikki ⱪatlimi bar idi; u tǝrǝptikisiningmu ikki ⱪatlimi bar idi.  
\v 25 Ularning üstigǝ, yǝni «muⱪǝddǝs jay»ning ixikliri üstigǝ, tamlarning üstini nǝⱪixligǝndǝk, kerublar wǝ palma dǝrǝhliri nǝⱪixlǝngǝnidi; sirtⱪi dalanning aldida yaƣaqtin yasalƣan bir aywan bar idi.  
\v 26 Dalanning u wǝ bu tǝripidǝ rojǝklǝr wǝ palma dǝrǝh nǝⱪixliri bar idi. Muⱪǝddǝshanining yenidiki kiqik hanilar wǝ aldidiki aywanning xǝklimu xundaⱪ idi.\fig |src="btl-ezekiel-temple-sketchesreinders-upin.jpg" size="col" ref="Əzakiyal 41:26" \fig*   
\b  
\b  
\m  
\c 42
\s1 Sirtⱪi wǝ iqki ⱨoyla arisiƣa jaylaxⱪan kaⱨinlarning ɵyliri •••• Shemilarni kɵrüng  
\m
\v 1 U meni sirtⱪi ⱨoyliƣa, ximal tǝripigǝ apardi; u meni yǝnǝ «box yǝr»gǝ tutaxⱪan, ibadǝthanining ximaliy uduliƣa jaylaxⱪan kiqik hanilarƣa apardi.  
\v 2 Hanilarning jǝmiy uzunluⱪi yüz gǝz idi; ularning kirix yoli ximalƣa ⱪaraytti; \add hanilarning\add* jǝmiy kǝngliki ǝllik gǝz idi.  
\v 3 Hanilar iqki ⱨoyliƣa tǝwǝ yigirmǝ gǝz kǝngliktiki «box yǝr»gǝ ⱪaraytti, xundaⱪla sirtⱪi ⱨoyliƣa tǝwǝ «tax tahtayliⱪ supa»ning udulida idi. Üq ⱪǝwǝtlik hanilarning karidorining bir tǝripidiki hanilar yǝnǝ bir tǝripidiki hanilarning udulida idi.   
\m
\v 4 Hanilarning aldida on gǝz kǝngliktǝ, yüz gǝz uzunluⱪta bir karidor bar idi. Hanilarning ixikliri ximalƣa ⱪaraytti; \f □ \fr 42:4 \ft \+bd «Hanilarning aldida on gǝz kǝngliktǝ, yüz gǝz uzunluⱪta bir karidor bar idi»\+bd* — biz muxu yǝrdǝ grek tǝrjimisi (LXX) wǝ «Pexitta»ning tekistigǝ ǝgixip, «yüz gǝz» dǝp tǝrjimǝ ⱪilimiz. \+bd «... Hanilarning ixikliri ximalƣa ⱪaraytti»\+bd* — pütün ayǝttiki ǝyni tekistni qüxinix tǝs. Mumkinqliki barki, ⱨǝr ⱪǝwǝttǝ ikki karidor bar; xuning bilǝn ⱨǝrbir hana karidorƣa, yǝni «ximalƣa» ⱪaraytti.\f*  
\v 5 yuⱪiridiki hanilar tɵwǝndiki wǝ otturisidiki ɵylǝrdin tar idi; qünki karidorlar kɵp orunni igiliwalƣanidi.  
\v 6 Hanilar üq ⱪǝwǝtlik idi; biraⱪ ⱨoyliƣa tutax hanilarningkidǝk tüwrükliri bolmiƣaqⱪa, üqinqi ⱪǝwǝttiki hanilar astinⱪi ⱪǝwǝttiki wǝ otturidiki hanilardin tar idi.\f □ \fr 42:6 \ft \+bd «...ⱨoyliƣa tutax hanilarningkidǝk tüwrükliri bolmiƣaqⱪa, üqinqi ⱪǝwǝttiki hanilar astinⱪi ⱪǝwǝttiki wǝ otturidiki hanilardin tar idi»\+bd* — bu jümlining mǝnisini ibariniy tilida qüxinix tǝs. Binadiki tüwrüklǝrning ⱪandaⱪ orunlaxturulƣanliⱪi eniⱪ ǝmǝs.\f*   
\m
\v 7 Sirttiki hanilarning yenidiki, yǝni ⱨoylini hanilardin ayrip turidiƣan sirtⱪi tamning uzunluⱪi ǝllik gǝz idi.  
\v 8 Sirtⱪi ⱨoyliƣa tutaxⱪan hanilarning bolsa, jǝmiy uzunluⱪi ǝllik gǝz idi; mana, muⱪǝddǝshaniƣa ⱪaraydiƣan tǝripining uzunluⱪi yüz gǝz idi.  
\v 9 Bu hanilar astida, sirtⱪi ⱨoylidin kiridiƣan, xǝrⱪ tǝrǝpkǝ ⱪaraydiƣan bir kirix yoli bar idi.\f □ \fr 42:9 \ft \+bd «... sirtⱪi ⱨoylidin kiridiƣan, xǝrⱪ tǝrǝpkǝ ⱪaraydiƣan bir kirix yoli bar idi»\+bd* — bu binadin iqki ⱨoyliƣa kiridiƣan bir yolmu bolux kerǝk (13-, 14-ayǝt wǝ 44:19-ayǝtnimu kɵrüng).\f*   
\m
\v 10 Ibadǝthanining jǝnubiy tǝripidǝ, xǝrⱪiy tǝripigǝ ⱪaraydiƣan iqki ⱨoylidiki tamning kǝngliki bilǝn tǝng bolƣan, «box yǝr»gǝ tutaxⱪan, ibadǝthanining ɵzigǝ ⱪaraydiƣan hanilar bar idi;  
\v 11 Ularning aldidimu bir karidor bar idi; ular ximalƣa ⱪaraydiƣan hanilarƣa ohxaytti. Ularning uzunluⱪi wǝ kǝngliki, barliⱪ qiⱪix yolliri, xǝkli wǝ ixikliri ohxax idi.  
\v 12 Jǝnubⱪa ⱪaraydiƣan bir yürüx hanilarning ixiki aldidiki karidorning bexida bir kirix yoli bar idi; bu kirix yolimu xǝrⱪⱪǝ ⱪaraydiƣan tamning yenida idi.   
\m
\v 13 Wǝ u manga: «\add ibadǝthanining ⱨoylidiki\add* «box yǝr»gǝ tutaxliⱪ bu ximaliy wǝ jǝnubiy yürüx hanilar bolsa, muⱪǝddǝs hanilardur; Pǝrwǝrdigarƣa yeⱪinlixalaydiƣan kaⱨinlar xu yǝrlǝrdǝ «ǝng muⱪǝddǝs ⱨǝdiyǝlǝr»ni yǝydu. Ular xu yǝrlǝrdǝ «ǝng muⱪǝddǝs ⱨǝdiyǝlǝr»ni, yǝni axliⱪ ⱨǝdiyǝlǝrni, gunaⱨ ⱪurbanliⱪlirini wǝ itaǝtsizlik ⱪurbanliⱪlirini ⱪoyidu; qünki xu yǝrlǝr muⱪǝddǝstur.  
\v 14 Kaⱨinlar Huda aldiƣa kirgǝndin keyin, ular «muⱪǝddǝs jay»din biwasitǝ sirtⱪi ⱨoyliƣa qiⱪmaydu, bǝlki xu yǝrgǝ hizmǝt kiyimini selip ⱪoyidu, qünki bu kiyimlǝr muⱪǝddǝstur. Ular pǝⱪǝt baxⱪa kiyimlǝrni kiyip, andin jamaǝt turƣan yǝrgǝ qiⱪidu» — dedi.\f □ \fr 42:14 \ft \+bd «Kaⱨinlar ... xu yǝrgǝ hizmǝt kiyimini selip ⱪoyidu...»\+bd* — «xu yǝr» yuⱪirida tǝswirlǝngǝn «yürüx hanilar»ni kɵrsitix kerǝk (44:19-ayǝtnimu kɵrüng). Iqki ⱨoylining ɵzidǝ kiyim-keqǝkni almaxturux muwapiⱪ ǝmǝstur.\f*  \fig |src="btl-ezekiel-temple-detailed-complex-upin.jpg" size="col" ref="Əzakiyal 42:14" \fig*   
\m
\v 15 U xundaⱪ ⱪilip ibadǝthanining iqki kɵlimini ɵlqigǝndin keyin, u meni xǝrⱪⱪǝ ⱪaraydiƣan dǝrwzidin qiⱪardi wǝ ǝtrapidiki tamni ɵlqidi.  
\v 16 U xǝrⱪiy tǝripini ɵlqǝm hadisi bilǝn ɵlqidi; u bǝx yüz hada qiⱪti. \f □ \fr 42:16 \ft \+bd «U xǝrⱪiy tǝripini ɵlqǝm hadisi bilǝn ɵlqidi; u bǝx yüz hada qiⱪti»\+bd* — ibadǝthanidiki «sirtⱪi ⱨoyla»ning uzunluⱪi wǝ kǝngliki bǝx yüz gǝz idi (ⱨesablaxⱪa asan bolsun üqün shemilarni kɵrüng). Buningƣa ⱪariƣanda, sirtⱪi ⱨoyla temining sirtida yǝnǝ bir qong tosma tam bolsa kerǝk. Xundaⱪ bolƣanda, bu ibadǝthana intayin qong bolƣan bolidu. Tǝhminǝn uzunluⱪi wǝ kǝngliki bir kilometrdin exixi mumkin. 
\fp  Grek tǝrjimisi (LXX)ning tekisttǝ «bǝz yüz gǝz» deyilidu.\f*  
\v 17 U ximaliy tǝripini ɵlqǝm hadisi bilǝn ɵlqidi; u bǝx yüz hada qiⱪti.  
\v 18 U jǝnubiy tǝripini ɵlqǝm hadisi bilǝn ɵlqidi; u bǝx yüz hada qiⱪti.  
\v 19 U ƣǝrbiy tǝripigǝ burulup, ɵlqǝm hadisi bilǝn ɵlqidi; u bǝx yüz hada qiⱪti.   
\m
\v 20 U tɵt tǝripini ɵlqidi; ǝtrapida awam bilǝn pak-muⱪǝddǝs bolƣan jaylarni ayrip turidiƣan, uzunluⱪi bǝx yüz \add hada\add*, kǝngliki bǝx yüz \add hada\add* tam bar idi.\f □ \fr 42:20 \ft \+bd «U tɵt tǝripini ɵlqidi... uzunluⱪi bǝx yüz (hada), kǝngliki bǝx yüz (hada) tam bar idi»\+bd* — 16-ayǝttiki izaⱨatni kɵrüng.\f*   
\b  
\b  
\m  
\c 43
\s1 Pǝrwǝrdigarning xan-xǝripi Yerusalemƣa ⱪaytip kelidu  
\m
\v 1 U meni dǝrwaziƣa, yǝni xǝrⱪⱪǝ ⱪaraydiƣan dǝrwaziƣa apardi;  
\v 2 Mana, Israilning Hudasining xan-xǝripi xǝrⱪ tǝrǝptin kǝldi; Uning awazi uluƣ sularning xarⱪiriƣan sadasidǝk idi; yǝr yüzi uning xan-xǝripi bilǝn yorutuldi.   
\m
\v 3 Mǝn kɵrgǝn bu alamǝt kɵrünüx bolsa, u xǝⱨǝrni ⱨalak ⱪilixⱪa kǝlgǝn ⱪetimda kɵrgǝn alamǝt kɵrünüxtǝk boldi; alamǝt kɵrünüxlǝr yǝnǝ mǝn Kewar dǝryasi boyida turup kɵrgǝn alamǝt kɵrünüxtǝk boldi; mǝn düm yiⱪildim. \x + \xo 43:3 \xt Əz. 1:4; 8:4\x*  
\v 4 Pǝrwǝrdigarning xan-xǝripi xǝrⱪⱪǝ ⱪaraydiƣan dǝrwaza arⱪiliⱪ ibadǝthaniƣa kirdi;  
\v 5 Roⱨ meni kɵtürüp, iqki ⱨoyliƣa apardi; mana, Pǝrwǝrdigarning xan-xǝripi ibadǝthanini toldurdi.\f □ \fr 43:5 \ft \+bd «Roⱨ meni kɵtürüp,...»\+bd* — Hudaning Muⱪǝddǝs Roⱨi, ǝlwǝttǝ.\f*  \x + \xo 43:5 \xt Əz. 3:14, Əz. 11:24\x*   
\m
\v 6 Ⱨeliⱪi kixi yenimda turƣanda, ibadǝthanining iqidin Birsining sɵzligǝn awazini anglidim;  
\v 7 U manga: — I insan oƣli, bu Mening tǝhtim selinƣan jay, Mǝn ayaƣ basidiƣan, Mǝn Israillar arisida mǝnggügǝ turidiƣan jaydur; Israil jǝmǝtidikilǝr — ularning ɵzliri yaki padixaⱨliri buzuⱪluⱪi bilǝn yaki «yuⱪiri jaylar»da padixaⱨning jǝsǝtliri bilǝn Mening pak-muⱪǝddǝs namimni yǝnǝ ⱨeq bulƣimaydu. \f □ \fr 43:7 \ft \+bd «padixaⱨlarning jǝsǝtliri bilǝn Mening pak-muⱪǝddǝs namimni yǝnǝ ⱨeq bulƣimaydu»\+bd* — Israillar ⱪǝdimki zamanlarda bǝlkim padixaⱨlirini «yuⱪiri jaylar»da dǝpnǝ ⱪilip xu yǝrlǝrni tawapgaⱨlar ⱪiliwalƣan. Bǝzi alimlar «jǝsǝtliri»ni «abidǝ taxliri» dǝp tǝrjimǝ ⱪilidu.\f*  \x + \xo 43:7 \xt Yǝr. 16:18\x*  
\v 8 Ular ɵz bosuƣisini Mening bosuƣimning yeniƣa, ixik kexikini Mening ixik kexikimning yeniƣa salƣan, ular bilǝn Meni pǝⱪǝt bir tamla ayrip turatti, ular Mening pak-muⱪǝddǝs namimni yirginqlikliri bilǝn bulƣiƣan. Xunga Mǝn ƣǝzipim bilǝn ularni yoⱪitiwǝttim.   
\m
\v 9 Əmdi ⱨazir ular buzuⱪluⱪini, padixaⱨlarning jǝsǝtlirini Mǝndin yiraⱪ ⱪilsun; wǝ Mǝn ular arisida mǝnggügǝ turimǝn.   
\m
\v 10 — Əmdi sǝn, i insan oƣli, Israil jǝmǝtining ɵz ⱪǝbiⱨlikliridin hijalǝt boluxi üqün bu ɵyni ularƣa kɵrsitip bǝrgin; ular kallisida ibadǝthanini ɵlqǝp baⱪsun.  
\v 11 Əgǝrdǝ ular ɵz ⱪilƣanliridin hijil bolsa, ǝmdi sǝn muxu ɵyning xǝklini, uning selinixini, qiⱪix yollirini, kirix yollirini wǝ barliⱪ layiⱨisini wǝ barliⱪ bǝlgilimilirini, — xundaⱪ, barliⱪ xǝklini wǝ barliⱪ ⱪanunlirini ayan ⱪilip bǝrgin; ularning pütkül xǝklini esidǝ tutuxi ⱨǝm uning bǝlgilimilirigǝ ǝmǝl ⱪilixi üqün, uni ularning kɵz aldiƣa yazƣin.   
\m
\v 12 Ibadǝthanining ⱪanuni xundaⱪ bolidu: U turƣan taƣning qoⱪⱪisining bekitilgǝn pasilƣiqǝ bolƣan dairisi «ǝng muⱪǝddǝs» bolidu; mana, bu ibadǝthanining ⱪanunidur.   
\b  
\m  
\s1 Ibadǝthanida ⱪilidiƣan ibadǝtning bǝlgilimiliri — ⱪurbangaⱨ •••• Shemini kɵrüng  
\m
\v 13 Ⱪurbangaⱨning «\add qong\add* gǝz»dǝ ɵlqǝngǝn ɵlqǝmliri xundaⱪ idi: — bu gǝz bolsa bir gǝz ⱪoxulƣan bir aliⱪan bolidu. Ⱪurbangaⱨning ǝtrapidiki ulining egizliki bir gǝz, kǝngliki bir gǝz, ǝtrapidiki girwiki bolsa bir aliⱪan idi. Mana bu ⱪurbangaⱨning uli idi. \f □ \fr 43:13 \ft \+bd «Mana bu ⱪurbangaⱨning uli idi»\+bd* — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «ⱪurbangaⱨning egizliki tɵwǝndǝ: —...»\f*   
\m
\v 14 Uning ulidin astinⱪi tǝkqigiqǝ ikki gǝz, kǝngliki bir gǝz idi; bu «kiqik tǝkqǝ»din «qong tǝkqǝ»giqǝ tɵt gǝz, kǝngliki bir gǝz idi;  
\v 15 ⱪurbangaⱨning ot supisining egizliki tɵt gǝz idi; ot supisida tɵt münggüz qoⱪqiyip qiⱪip turatti.  
\v 16 Ⱪurbangaⱨning ot supisining uzunluⱪi on ikki gǝz, kǝngliki on ikki gǝz bolup, u tɵt qasiliⱪ idi.  
\v 17 Yuⱪiri tǝkqigiqimu tɵt qasiliⱪ idi, uzunluⱪi on tɵt gǝz, kǝngliki on tɵt gǝz; ǝtrapidiki girwiki bolsa yerim gǝz idi; astining kǝngliki bir gǝz idi; uningƣa qiⱪidiƣan pǝlǝmpiyi xǝrⱪⱪǝ ⱪaraytti.\fig |src="btl-ezekiel-altar-upin.jpg" size="col" ref="Əzakiyal 43:17" \fig*   
\m
\v 18 U manga xundaⱪ dedi: — I insan oƣli, Rǝb Pǝrwǝrdigar xundaⱪ dǝydu: Bu ⱪurbangaⱨ üstigǝ kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪlarni sunux wǝ üstigǝ ⱪan sepix üqün uni yasiƣan künidǝ, xular uning bǝlgilimiliri bolidu: —  
\v 19 sǝn Lawiy ⱪǝbilisidin bolƣan, yǝni Mening hizmitimdǝ bolux üqün Manga yeⱪinlixidiƣan Zadok nǝslidikilǝrdin bolƣan kaⱨinlarƣa gunaⱨ ⱪurbanliⱪi süpitidǝ yax bir torpaⱪni berisǝn;  
\v 20 sǝn uning ⱪenidin azraⱪ elip ⱪurbangaⱨning münggüzlirigǝ, qong tǝkqining tɵt burjikigǝ ⱨǝm ǝtrapidiki girwǝkliri üstigǝ sürisǝn; xuning bilǝn sǝn uni pakizlap wǝ uningƣa kafarǝt ⱪilisǝn.\f □ \fr 43:20 \ft \+bd «xuning bilǝn sǝn uni pakizlap wǝ uningƣa kafarǝt ⱪilisǝn»\+bd* — «kafarǝt ⱪilix» toƣruluⱪ «Law.» 1:3 wǝ izaⱨatni, xundaⱪla «Tǝbirlǝr»nimu kɵrüng.\f*   
\m
\v 21 Sǝn gunaⱨ ⱪurbanliⱪi bolƣan torpaⱪni elip uning jǝsitini «muⱪǝddǝs jay»ning sirtida bolƣan, ibadǝthanidiki alaⱨidǝ bekitilgǝn jayda kɵydürisǝn;  
\v 22 ikkinqi künidǝ sǝn gunaⱨ ⱪurbanliⱪi süpitidǝ bejirim bir tekini sunisǝn; ular ⱪurbangaⱨni torpaⱪ bilǝn paklandurƣandǝk tekǝ bilǝn uni paklaydu.   
\m
\v 23 Sǝn uni pakliƣandin keyin, sǝn bejirim yax bir torpaⱪ, ⱪoy padisidin bejirim bir ⱪoqⱪarni sunisǝn;  
\v 24 sǝn ularni Pǝrwǝrdigarning aldiƣa sunisǝn; kaⱨinlar ularning üstigǝ tuz sepidu wǝ ularni Pǝrwǝrdigarƣa atap kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ süpitidǝ sunidu.  
\v 25 Yǝttǝ kün sǝn ⱨǝr küni gunaⱨ ⱪurbanliⱪi süpitidǝ bir tekini sunisǝn; ular bejirim yax bir torpaⱪni, ⱪoy padisidin bejirim bir ⱪoqⱪarnimu sunidu.  
\v 26 Ular yǝttǝ kün ⱪurbangaⱨ üqün kafarǝt ⱪilip uni paklaydu; xuning bilǝn ular uni pak-muⱪǝddǝs dǝp ayriydu.   
\m
\v 27 Bu künlǝr tügigǝndǝ, sǝkkizinqi küni wǝ xu kündin keyin, kaⱨinlar silǝrning kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪliringlarni wǝ inaⱪliⱪ ⱪurbanliⱪliringlarni ⱪurbangaⱨ üstigǝ sunidu; xuning bilǝn Mǝn silǝrni ⱪobul ⱪilimǝn, — dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar.   
\b  
\b  
\m  
\c 44
\s1 Kaⱨinlar wǝ ularning wǝzipiliri, imtiyazliri  
\m
\v 1 Wǝ u meni ibadǝthanining xǝrⱪⱪǝ ⱪaraydiƣan dǝrwazisiƣa apardi; u etiklik idi.  
\v 2 Pǝrwǝrdigar manga: — Bu dǝrwaza etiklik turidu; u eqilmaydu, ⱨeqkim uningdin kirmǝydu; qünki Pǝrwǝrdigar, Israilning Hudasi uningdin kirgǝn; xunga u etiklik ⱪalidu.  
\v 3 Pǝⱪǝt xaⱨzadǝ, xaⱨzadilik süpiti bilǝn xu dǝrwazining \add karidorida\add* olturup Pǝrwǝrdigar aldida nan yeyixkǝ bolidu; u \add dǝrwaznining\add* dalinidin kiridu wǝ xu yoldin qiⱪidu, — dedi.\f □ \fr 44:3 \ft \+bd «u dǝrwaznining dalinidin kiridu...»\+bd* — demǝk, xaⱨzadǝ xǝrⱪiy dǝrwazining karodoriƣa ⱨoyla arⱪiliⱪ dalandin ɵtüp kiridu. Nan yegǝndin keyin u xu yol bilǝn qiⱪip ketidu.\f*   
\m
\v 4 U meni ximaliy dǝrwazidin qiⱪirip ibadǝthanining aldiƣa apardi; mǝn kɵrdum, mana, Pǝrwǝrdigarning xan-xǝripi Pǝrwǝrdigarning ɵyini toldurdi; mǝn düm yiⱪildim.\f □ \fr 44:4 \ft \+bd «Pǝrwǝrdigarning ɵyi»\+bd* — pütkül ibadǝthanini kɵrsitidu.\f*   
\m
\v 5 Pǝrwǝrdigar manga xundaⱪ dedi: — Insan oƣli, Mening sanga Pǝrwǝrdigarning ɵyining barliⱪ bǝlgilimiliri ⱨǝm ⱪanunliri toƣruluⱪ eytidiƣanlirimning ⱨǝmmisini kɵngül ⱪoyup kɵzüng bilǝn kɵr, ⱪuliⱪing bilǝn angla; ibadǝthanining kirix yoli wǝ muⱪǝddǝs jayning qiⱪix yollirini kɵngül ⱪoyup esingdǝ tut.  
\v 6 Andin asiylarƣa, yǝni Israil jǝmǝtigǝ xundaⱪ degin: «Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — Yirginqlik ⱪilmixliringlarƣa boldi bǝs, i Israil jǝmǝti!  
\v 7 Silǝr barliⱪ yirginqlik ⱪilmixliringlardin sirt, Manga nan, ⱪurbanliⱪ meyi wǝ ⱪenini sunƣininglarda, silǝr yat adǝmlǝrni, ⱪǝlbidǝ hǝtnǝ ⱪilinmiƣan, tenidǝ hǝtnǝ ⱪilinmiƣanlarni mening muⱪǝddǝs jayimda, yǝni Mening ɵyümdǝ turup uni bulƣaxⱪa kirgüzdunglar; ular ǝⱨdǝmni buzdi.  
\v 8 Silǝr Mening pak-muⱪǝddǝs nǝrsilirimgǝ mǝs’uliyǝt bilǝn sadiⱪ bolmay, bǝlki muⱪǝddǝs jayimda ɵzünglarning orniƣa mǝs’ul boluxⱪa \add yat adǝmlǝrni\add* ixⱪa ⱪoydunglar».   
\m
\v 9 Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — Israil arisida turƣan yat adǝmlǝrdin, yǝni ⱪǝlbidǝ hǝtnǝ ⱪilinmiƣan, tenidǝ hǝtnǝ ⱪilinmiƣan ⱨǝrⱪandaⱪ yat adǝmning Mening muⱪǝddǝs jayimƣa kirixigǝ bolmaydu   
\m
\v 10 lekin Israilning Mǝndin ezip ketixi bilǝn, Mǝndin yiraⱪlixip azƣan, mǝbudliriƣa intilgǝn Lawiy jǝmǝtidikilǝr ɵz ⱪǝbiⱨlikining jazasini tartidu; \f □ \fr 44:10 \ft \+bd «... Israilning Mǝndin ezip ketixi bilǝn, Mǝndin yiraⱪlixip azƣan, mǝbudliriƣa intilgǝn Lawiy jǝmǝtidikilǝr ɵz ⱪǝbiⱨlikining jazasini tartidu»\+bd* — Lawiy jǝmǝtidikilǝr, yǝni Lawiylarning muⱪǝddǝs ibadǝthanining hizmiti üqün alaⱨidǝ mǝs’uliyiti bolƣan. Tǝpsilatliri Tǝwratning «Misirdin qiⱪix», «Lawiylar» wǝ «Qɵl-bayawandiki sǝpǝr» degǝn ⱪismilardin tepilidu.\f*  
\v 11 ⱨalbuki, ular yǝnila muⱪǝddǝs ornumda, ɵy dǝrwazilirida nazarǝtqilik ⱪilidiƣan wǝ ɵy hizmitidǝ bolidiƣan hizmǝtkarlar bolidu; ular hǝlⱪ üqün kɵydürmǝ wǝ baxⱪa ⱪurbanliⱪlarni soyidu; ular hǝlⱪning hizmitidǝ bolup ularning aldida turidu. \f □ \fr 44:11 \ft \+bd «muⱪǝddǝs ornum»\+bd* — muxu yǝrdǝ «muⱪǝddǝs jay» ǝmǝs, bǝlki pütkül ibadǝthanini kɵrsǝtsǝ kerǝk.\f*  
\v 12 Əmma hǝlⱪ mǝbudliriƣa qoⱪunƣanda, ular hǝlⱪning xu ixlirida, ularning hizmitidǝ bolƣanliⱪi, xuning bilǝn Israil jǝmǝtini ⱪǝbiⱨlikkǝ elip baridiƣan putlikaxang bolƣanliⱪi tüpǝylidin, xunga Mǝn ularƣa ⱪolumni kɵtürüp ⱪǝsǝm iqkǝnmǝnki, — dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar, — ular ⱪǝbiⱨlikining jazasini tartidu.  
\v 13 Xunga ular Mǝn üqün kaⱨinliⱪ wǝzipisini ɵtǝxkǝ Mening yenimƣa yeⱪin kǝlmǝydu, yaki Mening muⱪǝddǝs nǝrsilirimgǝ, «ǝng muⱪǝddǝs» nǝrsilirimgǝ yeⱪin kǝlmǝydu; ular bǝlki ɵz hijalitini wǝ yirginqlik ⱪilmixlirining jazasini tartixi kerǝk.  
\v 14 Biraⱪ Mǝn ularni ɵyning ɵzining mulazimitigǝ, uning barliⱪ hizmitigǝ wǝ uningda ⱪilinidiƣan barliⱪ ixlarƣa mǝs’ul ⱪilimǝn.   
\b  
\m  
\s1 Zadok jǝmǝtidiki Hudaƣa sadiⱪ bolƣan kaⱨinlar toƣrisida  
\m
\v 15 Biraⱪ Israil Mǝndin ezip kǝtkǝndǝ, Ɵz muⱪǝddǝs jayimƣa ⱪaraxⱪa sadiⱪ kaⱨinlar, yǝni Lawiylar bolƣan Zadokning ǝwladilir — ular hizmitimdǝ boluxⱪa yenimƣa yeⱪin kelidu; ular ⱪurbanliⱪilarning meyini wǝ ⱪenini sunuxⱪa Mening aldimda turidu, — dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar.  
\v 16 Ular muⱪǝddǝs jayimƣa kiridu, Mening hizmitimdǝ boluxⱪa dastihinimƣa yeⱪin kelidu; ular Mening tapxuruⱪumƣa mǝs’ul bolidu.   
\m
\v 17 Wǝ xundaⱪ boliduki, ular iqki ⱨoyla dǝrwaziliridin kirgǝndǝ, kanap kiyimni kiyixi kerǝk; iqki ⱨoyla dǝrwazilirida yaki muⱪǝddǝshana aldida hizmǝttǝ bolƣanda, ularda ⱨǝrⱪandaⱪ yungdin bolƣan nǝrsǝ bolmaydu;  
\v 18 bexiƣa kanaptin tikilgǝn sǝllǝ, belining tɵwinigǝ kanaptin tambal kiyidu; ular adǝmni tǝrlitidiƣan ⱨeqⱪandaⱪ nǝrsini kiymǝsliki kerǝk. \f □ \fr 44:18 \ft \+bd «ular adǝmni tǝrlitidiƣan ⱨeqⱪandaⱪ nǝrsini kiymǝsliki kerǝk»\+bd* — «tǝrlitidiƣan» yaki «tǝr aⱪⱪuzidiƣan» kiyim kaⱨinlar üqün bolmaydu. Oⱪurmǝnlǝrning esidǝ boliduki, Adǝm’atimiz gunaⱨ sadir ⱪilƣandin keyin, Huda uningƣa: «Sǝn pexanǝngdin tǝr aⱪⱪuzuxung bilǝn neningni yǝysǝn» dǝp lǝnǝt ⱪilƣanidi. Hudaning hizmiti Uning iltipati, küq-ⱪudriti bilǝn ⱪilinmisa bolmaydu; Hudaning nijatida yaki hizmitidǝ adǝmning ɵz «tirixqanliⱪi», yaki insaniyǝtning gunaⱨini ǝslitidiƣan «aⱪⱪuzƣan tǝr»ining ⱨeq orni yoⱪ.\f*  
\v 19 Ular hǝlⱪning aldiƣa sirtⱪi ⱨoyliƣa qiⱪⱪanda, ular hizmǝt kiyimlirini seliwetip, ularni muⱪǝddǝs «kiqik hanilar»ƣa ⱪoyup ⱪoyidu; ular hǝlⱪning bu kiyimlirining pak-muⱪǝddǝslikigǝ tegip ketip ziyanƣa uqrimasliⱪi üqün baxⱪa kiyimlǝrni kiyixi kerǝk. \f □ \fr 44:19 \ft \+bd «Ular hǝlⱪning bu kiyimlirining pak-muⱪǝddǝslikigǝ tegip ketip ziyanƣa uqrimasliⱪi üqün baxⱪa kiyimlǝrni kiyixi kerǝk»\+bd* — oⱪurmǝnlǝrning esidǝ boliduki, Musa pǝyƣǝmbǝrgǝ qüxürülgǝn ⱪanun boyiqǝ addiy puⱪralarning kaⱨinlarning hizmǝt kiyimlirigǝ tegix ⱨoⱪuⱪi yoⱪ idi. Ular tǝgküqi bolsa Hudaning jazasiƣa uqraytti. Xunga bu bǝlgilimǝ puⱪralarni ⱪoƣdax üqün idi. Biz «ⱪoxumqǝ sɵz»imizdimu yengi ibadǝthanidiki kaⱨinlar wǝ wǝzipiliri üstidǝ tohtilimiz.\f*  
\v 20 Ular qaqlirini qüxürüwǝtmǝsliki, yaki qaqlirini uzun ⱪoyuwǝtmǝsliki lazim; ular pǝⱪǝt ⱪisⱪa qaq ⱪoyuxi kerǝk.  
\v 21 Iqki ⱨoyliƣa kirgǝndǝ ⱨeqⱪaysi kaⱨin xarab iqmǝsliki kerǝk.   
\m
\v 22 Ular tul yaki ajraxⱪan ayalni ɵz ǝmrigǝ almasliⱪi kerǝk; ular Israil nǝslidin bolƣan pak ⱪizni, yaki kaⱨindin tul ⱪalƣan ayalni elixⱪa bolidu.\x + \xo 44:22 \xt Law. 21:13,14\x*   
\m
\v 23 Ular hǝlⱪimgǝ pak-muⱪǝddǝs bilǝn addiyning pǝrⱪini ɵgitidu, ularƣa ⱨalal bilǝn ⱨaramni ⱪandaⱪ pǝrⱪ etixni kɵrsitidu.   
\m
\v 24 Ərz-dǝwalarda ular ⱨɵküm qiⱪirix ornida bolidu; ular bularning üstigǝ ɵz ⱨɵkümlirim boyiqǝ ⱨɵküm qiⱪiridu; Mǝn bekitkǝn barliⱪ ⱨeyt-bayramlirim toƣrisidiki ⱪanun-bǝlgilimilirimni tutidu; ular Mening «xabat kün»lirimni pak-muⱪǝddǝs dǝp ǝtiwarlixi kerǝk.   
\m
\v 25 Ɵzini napak ⱪilmasliⱪi üqün ular ɵlükning yeniƣa ⱨeq barmasliⱪi kerǝk; ⱨalbuki, ɵlgǝn atisi, anisi, oƣli, ⱪizi, aka-ukisi yaki eri yoⱪ aqa-singlisi üqün ular ɵzini napak ⱪilixⱪa bolidu.  
\v 26 Ɵzini paklandurƣandin keyin, uningƣa yǝnǝ yǝttǝ kün sanilixi kerǝk;  
\v 27 u muⱪǝddǝs jayƣa kirgǝndǝ, yǝni muⱪǝddǝs jayda hizmǝttǝ boluxⱪa iqki ⱨoyliƣa kirgǝn xu künidǝ, u ɵzi üqün gunaⱨ ⱪurbanliⱪini sunuxi kerǝk, — dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar.  
\v 28 Bu ularƣa miras bolidu: — Mǝn Ɵzüm ularƣa miras bolimǝn; silǝr ularƣa Israil zeminidin ⱨeqⱪandaⱪ igilikni tǝⱪsim ⱪilmaysilǝr; Mǝn ularning igiliki bolimǝn. \x + \xo 44:28 \xt Qɵl. 18:20; Ⱪan. 18:1\x*  
\v 29 Ular axliⱪ ⱨǝdiyǝ, gunaⱨ ⱪurbanliⱪi wǝ itaǝtsizlik ⱪurbanliⱪliridin yǝydu; Israilda mǝhsus Hudaƣa atalƣan ⱨǝrⱪandaⱪ nǝrsǝ ularningki bolidu.  
\v 30 Tunji qiⱪⱪan ⱨǝrⱪandaⱪ mǝⱨsulatlarning esili, barliⱪ wǝ ⱨǝrⱪandaⱪ «kɵtürmǝ ⱨǝdiyǝ»lǝr kaⱨinlar üqün bolidu. Silǝr \add arpa-buƣdiyinglarning\add* ⱨosulining tunji hemirini kaⱨinƣa tǝⱪdim ⱪilixinglar kerǝk; xuning bilǝn bǝht-bǝrikǝt ɵyünglǝrgǝ ata ⱪilinidu. \f □ \fr 44:30 \ft \+bd ««kɵtürmǝ ⱨǝdiyǝ»lǝr»\+bd* — Musa pǝyƣǝmbǝrgǝ qüxürülgǝn ⱪanun boyiqǝ bǝzi ⱪurbanliⱪlardin wǝ Hudaƣa atalƣan bǝzi baxⱪa ⱨǝdiyǝlǝrdin «kɵtürmǝ ⱨǝdiyǝ»lǝrni mǝhsus kaⱨinlar üqün ayrix kerǝk idi («Mis.» 25:2-3ni kɵrüng).\f*  \x + \xo 44:30 \xt Mis. 13:2; 22:29,30; Qɵl. 18:11\x*  
\v 31 Kaⱨinlar ɵzlügidin ɵlgǝn, yaki yirtⱪuqlar boƣup ⱪoyƣan ⱨeqⱪandaⱪ ⱨaywan yaki uqar-ⱪanatlardin yeyixkǝ bolmaydu.\x + \xo 44:31 \xt Law. 22:8\x*   
\b  
\b  
\m  
\c 45
\s1 Zemindin Pǝrwǝrdigarƣa atap «kɵtürmǝ ⱨǝdiyǝ» bolƣan parqǝ yǝr •••• 44:30-izaⱨat, shemini wǝ hǝritini kɵrüng  
\m
\v 1 Silǝr zeminni miras ⱪilip bɵlüx üqün qǝk taxlap tǝⱪsim ⱪilƣininglarda, silǝr «kɵtürmǝ ⱨǝdiyǝ» süpitidǝ zemindiki muⱪǝddǝs bir ülüxni Pǝrwǝrdigarƣa atap sunisilǝr. Uning uzunluⱪi yigirmǝ bǝx ming \add hada\add*, kǝngliki yigirmǝ ming \add hada\add* bolidu. Bu parqǝ yǝr ⱨǝr tǝrǝptiki qigrisiƣiqǝ muⱪǝddǝs ⱨesablinidu. \f □ \fr 45:1 \ft \+bd «uzunluⱪi yigirmǝ bǝx ming hada»\+bd* — tǝhminǝn 78 kilometr. Baxⱪa birhil tǝrjimisi «uzunluⱪi yigirmǝ bǝx ming gǝz» — (yǝni 13 kilometr) \+bd «kǝngliki yigirmǝ ming hada»\+bd* — tǝhminǝn 63 kilometr. Biz muxu yǝrdǝ grek tilidiki LXX tǝrjimisigǝ ǝgiximiz. Baxⱪa birhil tǝrjimisi «uzunluⱪi yigirmǝ ming gǝz» — (yǝni 10.5 kilometr).\f*  
\v 2 U yǝrdin bǝx ming \add hada\add* uzunluⱪtiki, bǝx ming \add hada\add* kǝngliktiki tɵt qasiliⱪ yǝr muⱪǝddǝs jayƣa ayrilidu; uning ǝtrapida box yǝr bolux üqün ǝllik gǝzlik kǝngliktiki yǝr bɵlünidu. \f □ \fr 45:2 \ft \+bd «U yǝrdin bǝx ming hada uzunluⱪtiki, bǝx ming hada kǝngliktiki tɵt qasiliⱪ yǝr muⱪǝddǝs jayƣa ayrilidu»\+bd* — ibraniy tilida «U yǝrdin bǝx ming hada uzunluⱪta, bǝx ming hada kǝngliktǝ tɵt qasiliⱪ yǝr muⱪǝddǝs jayƣa ayrilidu» deyilidu.\f*  
\v 3 Bu ülüxtin sǝn uzunluⱪi yigirmǝ bǝx ming \add hada\add*, kǝngliki on ming \add hada\add* bolƣan yǝrni ɵlqǝp bɵlisǝn; buning iqi muⱪǝddǝs jay, ǝng muⱪǝddǝs jay bolidu.   
\m
\v 4 Bu yǝr zeminning muⱪǝddǝs ülüxi bolidu; u muⱪǝddǝs jayning hizmitidǝ bolƣan, yǝni Pǝrwǝrdigarning hizmitidǝ boluxⱪa yeniƣa yeⱪin kelidiƣan kaⱨinlar üqün bolidu; u ularning ɵyliri üqün, xundaⱪla muⱪǝddǝs jayning orunlixixi üqün muⱪǝddǝs orun bolidu.  
\v 5 Uningdin sirt yǝnǝ uzunluⱪi yigirmǝ bǝx ming gǝz, kǝngliki on ming gǝz bolƣan yǝr, ɵyning hizmitidǝ bolidiƣan Lawiylarning igiliki, yǝni ɵzliri turidiƣan xǝⱨǝrliri üqün bolidu.  
\v 6 Silǝr bu «kɵtürmǝ ⱨǝdiyǝ» bolƣan muⱪǝddǝs ülüxning yenidin xǝⱨǝr üqün kǝngliki bǝx ming \add hada\add*, uzunluⱪi yigirmǝ bǝx ming \add hada\add* yǝrni bɵlüp bekitisilǝr. Bu pütkül Israil jǝmǝti üqün bolidu. \f □ \fr 45:6 \ft \+bd «xǝⱨǝr üqü»\+bd* — yǝni Yerusalem üqün. \+bd «kǝngliki bǝx ming hada, uzunluⱪi yigirmǝ bǝx ming hada» — yaki «kǝngliki bǝx ming gǝz, uzunluⱪi yigirmǝ bǝx ming gǝz».\+bd*\f*  
\v 7 Xaⱨzadining ülüxi bolsa, bu muⱪǝddǝs ülüxning ikki tǝripigǝ tutixidu, xundaⱪla xǝⱨǝrgǝ tǝwǝ jayning ikki tǝripigǝ tutixidu, yǝni ƣǝrbiy tǝripi ƣǝrbkǝ ⱪaraydiƣan, xǝrⱪ tǝripi xǝrⱪⱪǝ ⱪaraydiƣan ikki parqǝ yǝr bolidu; bu parqǝ yǝrlǝrning jǝmiy uzunluⱪi ⱪǝbililǝrning ülüxining uzunluⱪi bilǝn parallel bolidu.  
\v 8 Bu yǝr xaⱨzadining Israil zeminidiki igiliki bolidu; wǝ Mening xaⱨzadilirim hǝlⱪimni yǝnǝ ⱨeq ǝzmǝydu; zemin Israil jǝmǝtigǝ, ⱪǝbililiri boyiqǝ bɵlüp tǝⱪsim ⱪilinidu.   
\m
\v 9 Rǝb Pǝrwǝrdigar xundaⱪ dǝydu: — Boldi bǝs, i Israil xaⱨzadiliri! Jǝbir-zulum wǝ bulang-talangni ɵzünglardin neri ⱪilip, toƣra ⱨɵküm qiⱪirip adalǝt yürgüzünglar; Mening hǝlⱪimni ⱪayta yeridin ⱨǝydiwǝtküqi bolmanglar, — dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar.  
\v 10 Silǝrdǝ toƣra mizan, toƣra ǝfaⱨ, toƣra «bat» bolsun. \f □ \fr 45:10 \ft \+bd «ǝfaⱨ»\+bd* — ⱪuruⱪ nǝrsilǝrgǝ ɵlqǝm idi, tǝhminǝn 27 litr idi. \+bd «bat»\+bd* — suyuⱪ nǝrsilǝrgǝ ɵlqǝm, ǝfaⱨⱪa barawǝr bolup 27 litr idi.\f*  \x + \xo 45:10 \xt Law. 19:35,36\x*  
\v 11 «Əfaⱨ» wǝ «bat» bolsa bir ɵlqǝm bolsun; xuning bilǝn bat homirning ondin birigǝ, ǝfaⱨ homirning ondin birigǝ barawǝr bolsun; homir bolsa ular ikkisi üqün ɵlqǝm bolsun. \f □ \fr 45:11 \ft \+bd «bat homirning ondin birigǝ, ǝfaⱨ homirning ondin birigǝ barawǝr bolsun»\+bd* — «homir»ning ǝsliy mǝnisi «exǝk kɵtürǝligüdǝk yük» idi — tǝhminǝn 220-300 litr.\f*  
\v 12 Bir xǝkǝl bolsa yigirmǝ «gǝraⱨ» bolsun. Yigirmǝ xǝkǝl, yigirmǝ bǝx xǝkǝl, on bǝx xǝkǝl ⱪoxulup silǝrgǝ «mina» bolidu.\f □ \fr 45:12 \ft \+bd «xǝkǝl»\+bd* — kümüxning (yaki altunning) ɵlqimi bolup, 11.4 gramƣa barawǝr idi. \+bd «mina»\+bd* — (yaki «manǝⱨ») birhil tǝnggǝ, 60 xǝkǝlgǝ barawǝr idi. Əmdi nemixⱪa uning muxu yǝrdǝ «20, 25 wǝ 15 xǝkǝl»gǝ bɵlünüxini anqǝ bilmǝymiz. Bǝlkim muxu bɵlünüxi birhil aldamqiliⱪning aldini elix üqün boluxi mumkin.\f*  \x + \xo 45:12 \xt Mis. 30:13; Law. 27:25; Qɵl. 3:47\x*   
\b  
\m  
\s1 Xaⱨzadǝ üqün «kɵtürmǝ ⱨǝdiyǝ»  
\m
\v 13 Bu silǝrning \add xaⱨzadǝ üqün\add* «kɵtürmǝ ⱨǝdiyǝ»nglar bolidu; bir «homir» buƣdaydin altidin bir ǝfaⱨ buƣday, bir «homir» arpidin altidin bir ǝfaⱨ arpa sunisilǝr;  
\v 14 zǝytun meyi bolsa, «bat» bilǝn ɵlqinidu, ⱨǝrbir «kor»din ondin bir bat sunisilǝr (bir «kor» on «bat» yaki bir «homir» bolidu, qünki on bat bir homir bolidu).  
\v 15 Israilning süyi mol yaylaⱪliridin, ⱨǝr ikki yüz tuyaⱪ padiƣa birdin pahlan sunisilǝr — bular bolsa, «axliⱪ ⱨǝdiyǝ», «kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ», «inaⱪliⱪ ⱪurbanliⱪ»lar bolup, Israillar üqün kafarǝt ⱪilix üqün bolidu, — dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar.  
\v 16 Zemindiki hǝlⱪning ⱨǝmmisining Israilning xaⱨzadisigǝ sunƣan bu «kɵtürmǝ ⱨǝdiyǝ»gǝ tɵⱨpisi bolidu.  
\v 17 Xaⱨzadining wǝzipisi bolsa, ⱨeytlǝrgǝ, «yengi ay»larƣa, «xabat kün»lǝrgǝ, jümlidin Israil jǝmǝtining barliⱪ «ibadǝt sorun»liriƣa kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪlar, axliⱪ ⱨǝdiyǝlǝr wǝ xarab ⱨǝdiyǝlǝrni tǝminlǝxtin ibarǝt; Israil jǝmǝti üqün kafarǝt elip kelidiƣan gunaⱨ ⱪurbanliⱪi, axliⱪ ⱨǝdiyǝ, kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ wǝ inaⱪliⱪ ⱪurbanliⱪlirini tǝminligüqi dǝl xu bolidu.   
\b  
\m  
\s1 Ⱨeyt-bayramlar toƣruluⱪ bǝzi bǝlgilimilǝr  
\m
\v 18 Rǝb Pǝrwǝrdigar xundaⱪ dǝydu: — Birinqi ayning birinqi künidǝ sǝn bejirim yax bir torpaⱪni alisǝn, uning bilǝn sǝn muⱪǝddǝs jayni paklaysǝn.  
\v 19 Kaⱨin bu gunaⱨ ⱪurbanliⱪining ⱪenidin elip ibadǝthanining ixik kexǝklirigǝ, ⱪurbangaⱨning yuⱪiri tǝkqisidiki tɵt burjǝkkǝ wǝ iqki ⱨoylining dǝrwazisining kirix yolining kexǝklirigǝ süridu;  
\v 20 xuningdǝk yoldin azƣanlar yaki nadanlar üqün sǝn xu ayning yǝttinqi künidǝ ohxax ix ⱪilixing kerǝk; xuning bilǝn sǝn ibadǝthana üqün kafarǝt ⱪilisǝn.   
\b  
\m
\v 21 Birinqi ayning on tɵtinqi künidǝ silǝr «ɵtüp ketix» ⱨeyti, yǝttǝ künlük bir ⱨeytni ɵtküzisilǝr; petir nanni yeyix kerǝk. \x + \xo 45:21 \xt Mis. 12:3; 23:15; Law. 23:5; Qɵl. 9:3; 28:16,17; Ⱪan. 16:1\x*  
\v 22 Xu küni xaⱨzadǝ ɵzi wǝ zemindiki barliⱪ hǝlⱪ üqün gunaⱨ ⱪurbanliⱪi süpitidǝ bir torpaⱪni sunidu.  
\v 23 Ⱨeytning yǝttǝ künining ⱨǝrbiridǝ u Pǝrwǝrdigarƣa kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪni, yǝni yǝttǝ künning ⱨǝrbiridǝ yǝttǝ torpaⱪ wǝ yǝttǝ ⱪoqⱪarni, ⱨǝmmisini bejirim ⱨalda sunidu; ⱨǝr küni gunaⱨ ⱪurbanliⱪi üqün bir tekini sunidu.  
\v 24 U ⱨǝrbir torpaⱪⱪa bir ǝfaⱨ axliⱪ ⱨǝdiyǝni, ⱨǝrbir ⱪoqⱪarƣa bir ǝfaⱨ axliⱪ ⱨǝdiyǝni ⱪoxup sunidu; ⱨǝrbir ǝfaⱨ unƣa u bir hin zǝytun meyini ⱪoxup sunidu. \f □ \fr 45:24 \ft \+bd «bir hin zǝytun meyini»\+bd* — «bir hin» bǝlkim tǝhminǝn 6 litr.\f*  
\v 25 Yǝttinqi ayning on bǝxinqi künidǝ baxlanƣan ⱨeytta, ⱨeytning yǝttǝ künining ⱨǝrbiridǝ u muxundaⱪ gunaⱨ ⱪurbanliⱪliri, kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪlar, axliⱪ ⱨǝdiyǝlǝrni wǝ zǝytun meyi ⱪatarliⱪlarni ohxax sunuxi kerǝk.\f □ \fr 45:25 \ft \+bd «Yǝttinqi ayning on bǝxinqi künidǝ baxlanƣan ⱨeyt»\+bd* — yǝni «kǝpilǝr ⱨeyti» yaki «kǝpǝ tikix ⱨeyti»\f*  \x + \xo 45:25 \xt Law. 23:33; Qɵl. 29:12; Ⱪan. 16:13\x*   
\b  
\b  
\m  
\c 46
\s1 «Xabat kün»liri wǝ «yengi ay»lar  
\m
\v 1 Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — Iqki ⱨoylining xǝrⱪⱪǝ ⱪaraydiƣan dǝrwazisi altǝ «ix küni»dǝ etiklik bolidu; biraⱪ xabat künidǝ u eqilidu; wǝ «yengi ay» bolƣan künliridǝ u eqilidu. \f □ \fr 46:1 \ft \+bd «xabat küni»\+bd* — oⱪurmǝnlǝrning esidǝ barki, «xabat küni» xǝnbǝ küni, dǝm elix künidur.\f*  
\v 2 Xaⱨzadǝ sirttin xu dǝrwazining dalinining yoli bilǝn kiridu, u kirix eƣizining kexǝk temi tüwidǝ turidu; kaⱨinlar bolsa uning üqün kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪini, inaⱪliⱪ ⱪurbanliⱪlirini sunidu; u dǝrwazining bosuƣisida sǝjdǝ ⱪilidu andin qiⱪidu; biraⱪ dǝrwaza kǝqkiqǝ etilmǝydu.  
\v 3 Zemindiki hǝlⱪmu xabat künliridǝ wǝ «yengi ay»larda xu dǝrwazining kirix eƣizining tüwidǝ turup Pǝrwǝrdigar aldida sǝjdǝ ⱪilidu.   
\m
\v 4 Xabat künidǝ xaⱨzadǝ Pǝrwǝrdigarƣa sunƣan ⱪurbanliⱪ bolsa altǝ bejirim pahlan, bir bejirim ⱪoqⱪar bolidu.  
\v 5 Bularƣa ⱪoxulidiƣan axliⱪ ⱨǝdiyǝlǝr ⱪoqⱪarƣa bir ǝfaⱨ, pahlanlarƣa bolsa qamining yetixiqǝ bolidu; ⱨǝrbir ǝfaⱨ unƣa u bir hin zǝytun meyini ⱪoxup sunidu.   
\m
\v 6 «Yengi ay»ning künidǝ u sunƣan ⱪurbanliⱪ yax bir bejirim torpaⱪ, altǝ pahlan, bir ⱪoqⱪar bolidu; ularning ⱨǝmmisi bejirim bolidu.  
\v 7 Bularƣa axliⱪ ⱨǝdiyǝlǝrni ⱪuxup sunidu; torpaⱪⱪa bir ǝfaⱨ, ⱪoqⱪarƣa bir ǝfaⱨ, pahlanlarƣa qamining yetixiqǝ bolidu; ⱨǝrbir ǝfaⱨ unƣa bir hin zǝytun meyini ⱪoxup sunidu.  
\v 8 Xaⱨzadǝ kirgǝndǝ, dǝrwazining dalini bilǝn kiridu, wǝ xu yol bilǝn qiⱪidu.   
\m
\v 9 Zemindiki hǝlⱪ ⱨeyt künliridǝ bekitilgǝn «ibadǝt sorun»liriƣa Pǝrwǝrdigar aldiƣa kirgǝndǝ, sǝjdǝ ⱪilixⱪa ximaliy dǝrwazidin kirgǝn kixi jǝnubiy dǝrwazidin qiⱪidu; jǝnubiy dǝrwazidin kirgǝn kixi ximaliy dǝrwazidin qiⱪidu; u kirgǝn dǝrwazidin qiⱪmaydu, bǝlki uduliƣa mengip qiⱪidu.  
\v 10 Hǝlⱪ kirgǝndǝ xaⱨzadǝ ular bilǝn billǝ kiridu; ular qiⱪⱪanda, billǝ qiⱪidu.   
\m
\v 11 Ⱨeyt-bayramlarda wǝ «ibadǝt sorun»lirida bolsa, u ⱪoxumqǝ sunƣan axliⱪ ⱨǝdiyǝlǝr torpaⱪⱪa bir ǝfaⱨ, ⱪoqⱪarƣa bir ǝfaⱨ, pahlanlarƣa bolsa qamining yetixiqǝ bolidu; ⱨǝrbir ǝfaⱨ unƣa u bir hin zǝytun meyini ⱪoxup sunidu.  
\v 12 Xaⱨzadǝ Pǝrwǝrdigarƣa halis kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪni yaki halis inaⱪliⱪ ⱪurbanliⱪlirini sunmaⱪqi bolsa, ǝmdi xǝrⱪⱪǝ ⱪaraydiƣan dǝrwaza uning üqün eqilidu; xabat künidǝ ⱪilƣandǝk, u ɵz kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪini wǝ inaⱪliⱪ ⱪurbanliⱪlirini sunidu; u ⱪaytip qiⱪidu; qiⱪⱪandin keyin dǝrwaza etilidu.   
\b  
\m
\v 13 Ⱨǝr kündǝ sǝn Pǝrwǝrdigarƣa kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ süpitidǝ bir yaxliⱪ bejirim pahlanni sunisǝn; sǝn ⱨǝr ǝtigini tǝyyarlap berisǝn.  
\v 14 Ⱨǝr ǝtigǝndǝ sǝn uningƣa ⱪoxup axliⱪ ⱨǝdiyǝ, yǝni undin altidin bir ǝfaⱨ wǝ unni maylaxⱪa zǝytun meyidin üqtin bir ⱨin tǝyyarlaysǝn; bu Pǝrwǝrdigarƣa ǝbǝdiy bǝlgilimǝ bilǝn bekitilgǝn axliⱪ ⱨǝdiyǝ bolidu.  
\v 15 Ular ⱨǝr ǝtigǝndǝ pahlanni, uning axliⱪ ⱨǝdiyǝsini zǝytun meyi bilǝn ǝbǝdiy kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ süpitidǝ sunidu.   
\b  
\m  
\s1 Miraslar toƣruluⱪ bǝzi bǝlgilimilǝr  
\m
\v 16 Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — Xaⱨzadǝ ɵz mirasidin oƣullirining birsigǝ sowƣa ⱪilƣan bolsa, ǝmdi u yǝnǝ axu oƣlining ɵz oƣul-ǝjdadliri üqün bolidu; miras yoli boyiqǝ u ularning igiliki bolidu.  
\v 17 Biraⱪ u ɵz mirasidin uning hizmǝtkarlirining birigǝ sowƣa bǝrgǝn bolsa, u uningki «halas ⱪilix yili»ƣiqǝ bolidu; xu qaƣda u xaⱨzadigǝ ⱪayturulidu; \add xaⱨzadining mirasi\add* ǝsli ɵz oƣulliriƣila mǝnsup bolidu. \f □ \fr 46:17 \ft \+bd «halas ⱪilix yili»\+bd* — Musa pǝyƣǝmbǝrgǝ qüxürülgǝn ⱪanun boyiqǝ, «halas ⱪilix yili» yaki «burƣa qelix yili» ⱨǝr 49 yilda bir bolidu, axu yilida ⱨǝr adǝmning ⱪǝrzi halas ⱪilinidu, baxⱪilarƣa setilƣan miras-zeminlar ɵz igisi yaki uning ǝwladliriƣa ⱪayturulidu. («Law.» 25-babni kɵrüng).\f*  
\v 18 Wǝ xaⱨzadǝ hǝlⱪⱪǝ jǝbir-zulum selip, ularni mirasidin ⱨǝydiwǝtmǝydu; u oƣulliriƣa ɵz igilikidin miras tǝⱪsim ⱪilidu; xuning bilǝn Mening hǝlⱪim ɵz igilikidin tarⱪitilmaydu.   
\b  
\m  
\s1 Kaⱨinlarning ⱪurbanliⱪlardin alƣan gɵxni pixuruxi  
\m
\v 19 Andin \add ⱨeliⱪi kixi\add* meni ximalƣa ⱪaraydiƣan, kaⱨinlar üqün bolƣan muⱪǝddǝs «kiqik hanilar»ƣa dǝrwazining yenidiki kirix yoli bilǝn apardi; mana, uning ƣǝrb tǝripidǝ mǝhsus bir jay bar idi;  
\v 20 u manga: «Bu kaⱨinlar itaǝtsizlik ⱪurbanliⱪlirini wǝ gunaⱨ ⱪurbanliⱪlirini ⱪaynitidiƣan ⱨǝm axliⱪ ⱨǝdiyǝlǝrni pixuridiƣan jaydur; bu jayni bekitixtiki mǝⱪsǝt, hǝlⱪning bu axlarning pak-muⱪǝddǝslikigǝ tegip ketip ziyanƣa uqrimasliⱪi üqün, ular bu \add axlarni\add* sirtⱪi ⱨoyliƣa elip qiⱪmaydu. \f □ \fr 46:20 \ft \+bd «Bu kaⱨinlar itaǝtsizlik ⱪurbanliⱪlirini wǝ gunaⱨ ⱪurbanliⱪlirini ⱪaynitidiƣan ⱨǝm axliⱪ ⱨǝdiyǝlǝrni pixuridiƣan jaydur... hǝlⱪning bu axlarning pak-muⱪǝddǝslikigǝ tegip ketip ziyanƣa uqrimasliⱪi üqün, ular bu axlarni sirtⱪi ⱨoyliƣa elip qiⱪmaydu»\+bd* — oⱪurmǝnlǝrning esidǝ boliduki, kaⱨinlarning kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪlardin sirt, ⱨǝrhil ⱪurbanliⱪlardin wǝ «ⱨǝdiyǝ»lǝrdin bir ülüxni elip yeyix ⱨoⱪuⱪi bar idi. Ularning rǝsmiy kirimi bolmiƣaqⱪa, bu ülüxlǝr ularning jenini baⱪatti. Hǝlⱪ ⱪurbanliⱪliri wǝ ülüxlirini Hudaƣa atap sunƣandin keyin, «muⱪǝddǝs» dǝp ⱨesablinip, Musa pǝyƣǝmbǝrgǝ qüxürülgǝn ⱪanunda addiy puⱪralarning ularni yeyixi yaki ularƣa tegixi mǝn’i ⱪilinƣan. Biz «ⱪoxumqǝ sɵz»imizdimu bu ⱪurbanliⱪlar üstidǝ tohtilimiz.\f*  
\v 21 U meni sirtⱪi ⱨoyliƣa apirip, meni ⱨoylining tɵt bulungidin ɵtküzdi; mana, ⱨoylining ⱨǝrbir bulungida \add kiqik\add* ⱨoyla bar idi.  
\v 22 Ⱨoylining tɵt bulungida, uzunluⱪi ⱪiriⱪ gǝz, kǝngliki ottuz gǝz bolƣan tosma tamliⱪ ⱨoylilar bar idi; bu tɵt ⱨoylining ɵlqǝmliri ohxax idi.  
\v 23 Bu tɵt ⱨoyla iqidǝ ǝtrapida tax tahtayliⱪ tǝkqǝ bar idi; tǝkqǝ astida ⱨǝmmǝ ǝtrapida ⱪazan ⱪaynitidiƣan \add ot ⱪalaydiƣan\add* jayliri bar idi.   
\m
\v 24 U manga: «Bular «gɵx ⱪaynitix ɵyliri», muxu yǝrlǝrdǝ ɵyning hizmitidǝ bolƣanlar hǝlⱪning ⱪurbanliⱪlirini ⱪaynitidu» — dedi.\f □ \fr 46:24 \ft \+bd «muxu yǝrlǝrdǝ ɵyning hizmitidǝ bolƣanlar hǝlⱪning ⱪurbanliⱪlirini ⱪaynitidu\+bd* — «ⱪurbanliⱪlarni ⱪaynitix» toƣruluⱪ «Law.» 7:31-36, 8:31-ayǝtlǝrni kɵrüng. Lawiylar wǝ kaⱨinlarning hǝlⱪ aparƣan «inaⱪliⱪ ⱪurbanliⱪi»lar, «gunaⱨ ⱪurbanliⱪi»lar wǝ «itaǝtsizlik ⱪurbanliⱪi»lardin parqǝ gɵx elip yeyix ⱨoⱪuⱪi bar idi. Bu ularning ⱪurbanliⱪni soyup sunuxidiki «ix ⱨǝⱪⱪi» idi.\f*  \fig |src="btl-ezekiel-overview-temple-area-upin-01.jpg" size="col" ref="Əzakiyal 46:24" \fig*   
\b  
\b  
\m  
\c 47
\s1 Ⱨayatliⱪ dǝryasi  
\m
\v 1 \add Ⱨeliⱪi kixi\add* meni ɵyning dǝrwazisiƣa ⱪayta apardi. Mana, ibadǝthanining bosuƣisidin sular xǝrⱪⱪǝ ⱪarap eⱪip qiⱪiwatatti; qünki ɵyning aldi xǝrⱪⱪǝ ⱪaraytti. Sular ɵyning astidin, ong tǝripidin, ⱪurbangaⱨning jǝnubiy tǝripidin eⱪip qüxǝtti. \f □ \fr 47:1 \ft \+bd «ɵyning dǝrwazisi»\+bd* — «ɵy» muxu yǝrdǝ pütkül ibadǝthanini kɵrsitidu.\f*  \x + \xo 47:1 \xt Zǝk. 14:8\x*  
\v 2 U meni ximalƣa ⱪaraydiƣan dǝrwazisidin qiⱪardi; u meni aylandurup xǝrⱪⱪǝ ⱪaraydiƣan dǝrwazining sirtiƣa apardi; mana, sular ong tǝripidin eⱪip turatti.   
\m
\v 3 Ⱨeliⱪi kixi ⱪolida ɵlqigüq tanini tutup, xǝrⱪⱪǝ ⱪarap mangdi; u ming gǝz ɵlqidi, andin meni sulardin ɵtküzdi; sular adǝmning oxuⱪiƣa qiⱪatti.   
\m
\v 4 U yǝnǝ ming gǝz ɵlqidi; andin meni sulardin ɵtküzdi; sular adǝmning tizliriƣa yǝtti. U yǝnǝ ming gǝz ɵlqidi; andin meni sulardin ɵtküzdi; sular adǝmning beligǝ qiⱪatti.  
\v 5 U yǝnǝ ming gǝz ɵlqidi; u mǝn ɵtǝlmǝydiƣan dǝrya bolup qiⱪti; qünki sular ɵrlǝp kǝtti; uningda su üzgili bolatti, u ɵtkili bolmaydiƣan dǝrya bolup qiⱪti.  
\v 6 U mǝndin: «Insan oƣli, buni kɵrgǝnsǝn?» dǝp soridi; andin meni dǝryaning ⱪirƣiⱪiƣa ⱪayturup apardi.   
\m
\v 7 Ⱪirƣaⱪⱪa ⱪayttim, mana, dǝryaning ⱪirƣiⱪida, u wǝ bu ⱪetida, intayin kɵp dǝrǝhlǝr bar idi.\x + \xo 47:7 \xt Wǝⱨ. 22:2\x*   
\m
\v 8 U manga mundaⱪ dedi: «Bu sular yurtning xǝrⱪigǝ qiⱪidu; xu yǝrdin ular Arabaⱨ tüzlǝnglikigǝ qüxüp, andin dengizƣa kiridu. Ular dengizƣa eⱪip kirixi bilǝn, dengiz suliri saⱪaytilidu. \f □ \fr 47:8 \ft \+bd «Arabaⱨ tüzlǝngliki»\+bd* — hǝritini kɵrüng. «Arabaⱨ» degǝn Iordan dǝryasining jilƣisi. \+bd «dengiz»\+bd* — «Ɵlük dengiz» — bügüngǝ ⱪǝdǝr u dengiz intayin tuzluⱪ bolƣaqⱪa, uningda ⱨeqⱪandaⱪ janiwar yaximaydu. Biraⱪ bu sular bilǝn uning suliri aⱪar su bolup, nurƣun beliⱪ-ⱨaywanlar ularda yaxaydu.\f*  
\v 9 Wǝ xundaⱪ boliduki, bu «jüp dǝrya» ⱪaysi yǝrgǝ eⱪip kǝlsǝ, xu yǝrdiki barliⱪ su üzidiƣan janiwarlar yaxaydu; dengizda nurƣun beliⱪlar bolidu; qünki sular xu yǝrgǝ eⱪip kelidu, wǝ dengiz suliri saⱪaytilidu; dǝrya nǝgǝ aⱪsa, xu yǝrning ⱨǝmmisi ⱨayatⱪa igǝ bolidu. \f □ \fr 47:9 \ft \+bd «jüp dǝrya»\+bd* — yuⱪiriⱪi ayǝtlǝrdǝ «bir dǝrya» tǝswirlǝngǝndin keyin, nemixⱪa «jüp dǝrya» deyilidu? Buning sirliⱪ mǝnisi pǝⱪǝt Tǝwrattiki «Zǝk.» 14:8-ayǝttǝ yexilidu. Qünki yǝnǝ bir dǝrya ibadǝthanidin qiⱪip ƣǝrbiy tǝrǝpkimu eⱪip «Ottura dengiz»ƣa kiridu. «Yo.» 3:18nimy kɵrüng.\f*  
\v 10 Wǝ xundaⱪ boliduki, beliⱪqilar dengiz boyida turidu; Ən-Gǝdidin Ən-Əglaimgiqǝ ularning torliri yeyilidiƣan jayliri bolidu; dengiz beliⱪlirining «Ottura dengiz»dikidǝk bǝk kɵp sortliri bolidu;  
\v 11 biraⱪ uning zǝy-sazliⱪliri saⱪaytilmaydu; ular xorluⱪ boluxⱪa tapxurulidu.   
\m
\v 12 Dǝrya boyida, u wǝ bu ⱪetida, ozuⱪ bolidiƣan ⱨǝrhil dǝrǝhlǝr ɵsidu. Ularning yopurmaⱪliri solaxmaydu, ular mewisiz ⱪalmaydu; ular ⱨǝr ayda yengidin mewilǝydu; qünki uni suƣiridiƣan sular muⱪǝddǝs jaydin qiⱪidu; ularning mewisi ozuⱪ, ularning yopurmaⱪliri dora-dǝrmanlar bolidu.\x + \xo 47:12 \xt Wǝⱨ. 22:2\x*   
\b  
\m  
\s1 Zeminni ⱪǝbililǝr üqün bɵlüx  
\m
\v 13 Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — Tɵwǝndǝ Israilning on ikki ⱪǝbilisigǝ zemin miras süpitidǝ bɵlünüp tǝⱪsim ⱪilinip qegralar ayrilidu; Yüsüpning ⱪǝbilisigǝ ikki ülüx bɵlünidu. \f □ \fr 47:13 \ft \+bd «Yüsüpning ⱪǝbilisigǝ ikki ülüx bɵlünidu»\+bd* — Lawiy ⱪǝbilisi zeminƣa igǝ bolmaydu. Yüsüpning ikki oƣli, Əfraim wǝ Manassǝⱨ, ikki ⱪǝbilǝ ⱨesablinidu («Yar.» 48:17-20ni kɵrüng).\f*  
\v 14 Mǝn ⱪolumni kɵtürüp ata-bowiliringlarƣa ⱪǝsǝm iqkǝndǝk, silǝr bir-biringlarƣa barawǝrlik bilǝn zeminni miras boluxⱪa bɵlisilǝr; u silǝrgǝ miras bolidu. \x + \xo 47:14 \xt Yar. 12:7; 17:8; 26:3; 28:13\x*   
\m
\v 15 Zeminning \add tɵt\add* tǝripining qegrasi mundaⱪ: Ximaliy tǝripi, «Ottura dengiz»din baxlinip Hǝtlonning yolini boylap, Zǝdad xǝⱨirining kirix eƣiziƣiqǝ bolidu;  
\v 16 u Hamat, Berotaⱨ, Sibraim (Dǝmǝxⱪ bilǝn Hamatning qegrisining otturisida), Ⱨawranning qegrisida bolƣan Hazar-Ⱨattikon xǝⱨǝrlirini ɵz iqigǝ alidu;  
\v 17 xuningdǝk «Ottura dengiz»din baxlanƣan qegra Ⱨazar-Enanƣiqǝ sozulidu; u Dǝmǝxⱪning qegrisini boylap, Hamatning ximaliy rayonining qegrasiƣa tutixidu; bu bolsa ximaliy tǝripi bolidu.   
\m
\v 18 Xǝrⱪ tǝripining qegrisi, Ⱨawran bilǝn Dǝmǝxⱪning otturisidin baxlinip, Gilead wǝ Israil zeminini bɵlüp turidiƣan Iordan dǝryasi bolidu. Silǝr buningdin «Ɵlük dengiz»ƣiqǝ miraslarni bɵlüp ɵlqǝysilǝr. Bu bolsa xǝrⱪ tǝripi bolidu. \f □ \fr 47:18 \ft \+bd «Ɵlük dengiz»\+bd* — ibraniy tilida «xǝrⱪiy dengiz». \+bd «Xǝrⱪ tǝripining qegrisi, Ⱨawran bilǝn Dǝmǝxⱪning otturisidin baxlinip, Gilead wǝ Israil zeminini bɵlüp turidiƣan Iordan dǝryasi bolidu. Silǝr buningdin «Ɵlük dengiz»ƣiqǝ miraslarni bɵlüp ɵlqǝysilǝr»\+bd* — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «Silǝr xǝrⱪiy qegrisidin, yǝni Ⱨawran bilǝn Dǝmǝxⱪning otturisidin, Gilead wǝ Israil zeminidin wǝ Iordan dǝryasidin «Ɵlük dengiz»ƣiqǝ miraslarni bɵlüp ɵlqǝysilǝr».\f*  
\v 19 Jǝnubiy tǝripi bolsa, Tamar xǝⱨiridin Meribaⱨ-Ⱪǝdǝx dǝryasining eⱪinliriƣiqǝ, andin Misir wadisidin «Ottura dengiz»ƣiqǝ sozulidu. Bu jǝnubiy qegra bolidu.  
\v 20 Ƣǝrbiy tǝripi bolsa «Ottura dengiz»ning ɵzi, Hamat rayoniƣa kirix eƣiziƣiqǝ bolidu; bu ƣǝrbiy qegrisi bolidu.   
\m
\v 21 Silǝr bu zeminni Israilning ⱪǝbilisi boyiqǝ ɵz-aranglarda ülüxüxünglar kerǝk.  
\v 22 Xundaⱪ bolux kerǝkki, silǝr ɵz-aranglar wǝ aranglarda olturaⱪlaxⱪan, aranglarda baliliⱪ bolƣan musapirlarƣa uni miras boluxⱪa qǝk taxlap bɵlisilǝr; ular silǝrgǝ nisbǝtǝn wǝtinidǝ tuƣulƣan Israillarƣa ohxax boluxi kerǝk. Ular silǝr bilǝn tǝng qǝk taxlap Israil ⱪǝbililiri arisidin miras alsun.   
\m
\v 23 Musapir ⱪaysi ⱪǝbilǝ arisida olturaⱪlaxⱪan bolsa, silǝr xu yǝrdin uningƣa miras tǝⱪsim ⱪilisilǝr, dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar.   
\b  
\b  
\m  
\c 48
\s1 Ximaliy tǝrǝptiki yǝttǝ ⱪǝbilǝ  
\m
\v 1 Tɵwǝndǝ ⱪǝbililǝr nami boyiqǝ tizimlinidu; ximal tǝripidǝ Dan ⱪǝbilisining bir ülüxi bar. Uning qegrisi Israil zeminining ximaliy qegrisimu bolidu; u Hǝtlonning yolini boylap, Hamat rayoniƣa kirix eƣiziƣiqǝ wǝ Ⱨazar-Enan xǝⱨirigiqǝ sozulƣan (Ⱨazar-Enan Dǝmǝxⱪ qegrisiƣa yandax bolup, Dǝmǝxⱪning ximaliy tǝripidiki Hamat xǝⱨirining yenida). Uning ülüxi xǝrⱪtin ƣǝrbkiqǝ sozulƣandur.\f □ \fr 48:1 \ft \+bd «Hamat rayoniƣa kirix eƣiziƣiqǝ...»\+bd* — yaki «Libo-Hamat xǝⱨirigiqǝ...».\f*   
\m
\v 2 Danning qegrisiƣa yandax bolƣan, xǝrⱪtin ƣǝrbkǝ sozulƣan zemin Axir ⱪǝbilisining bir ülüxidur.   
\m
\v 3 Axirning qegrisiƣa yandax bolƣan, xǝrⱪtin ƣǝrbkǝ sozulƣan zemin Naftali ⱪǝbilisining bir ülüxidur.   
\m
\v 4 Naftalining qegrisiƣa yandax bolƣan, xǝrⱪtin ƣǝrbkǝ sozulƣan zemin Manassǝⱨ ⱪǝbilisining bir ülüxidur.   
\m
\v 5 Manassǝⱨning qegrisiƣa yandax bolƣan, xǝrⱪtin ƣǝrbkǝ sozulƣan zemin Əfraim ⱪǝbilisining bir ülüxidur.   
\m
\v 6 Əfraimning qegrisiƣa yandax bolƣan, xǝrⱪtin ƣǝrbkǝ sozulƣan zemin Rubǝn ⱪǝbilisining bir ülüxidur.   
\m
\v 7 Rubǝnning qegrisiƣa yandax bolƣan, xǝrⱪtin ƣǝrbkǝ sozulƣan zemin Yǝⱨuda ⱪǝbilisining bir ülüxidur.   
\b  
\m  
\s1 Otturidiki ülüx  
\m
\v 8 Yǝⱨudaning qegrisiƣa tutaxⱪan, xǝrⱪtin ƣǝrbkiqǝ sozulƣan zemin, silǝrning «kɵtürmǝ ⱨǝdiyǝ»nglar bolidu; uning kǝngliki yigirmǝ bǝx ming \add hada\add*, uning uzunluⱪi ⱪǝbililǝrgǝ tǝⱪsim ⱪilinƣan ülüxtikidǝk bolidu; muⱪǝddǝs jay uning dǝl otturisida bolidu.   
\m
\v 9 Silǝr Pǝrwǝrdigarƣa alaⱨidǝ atiƣan «kɵtürmǝ ⱨǝdiyǝ» bolsa, uzunluⱪi yigirmǝ bǝx ming \add hada\add*, kǝngliki on ming \add hada\add* bolidu.  
\v 10 Bu muⱪǝddǝs «kɵtürmǝ ⱨǝdiyǝ» kaⱨilar üqün bolidu. Ximaliy tǝripining uzunluⱪi yigirmǝ bǝx ming \add hada\add*, ƣǝrbiy tǝripining kǝngliki on ming \add hada\add*, xǝrⱪiy tǝripining kǝngliki on ming \add hada\add*, jǝnubiy tǝripining uzunluⱪi yigirmǝ bǝx ming \add hada\add* bolidu; Pǝrwǝrdigarning «muⱪǝddǝs jay»i uning dǝl otturisida bolidu.   
\m
\v 11 Bu yǝr Zadok ǝwladliridin bolƣan, pak-muⱪǝddǝs dǝp ayrilƣan kaⱨinlar üqün bolidu. Israil ezip kǝtkǝndǝ, ular Lawiylar ezip kǝtkǝndǝk ezip kǝtmigǝn, bǝlki Mǝn tapxurƣan mǝs’uliyǝtkǝ sadiⱪ bolƣanidi.  
\v 12 Xuning bilǝn bu alaⱨidǝ «kɵtürmǝ ⱨǝdiyǝ» bolƣan yǝr bolsa pütün «kɵtürmǝ ⱨǝdiyǝ» bolƣan zeminning iqidin bolup, ularƣa nisbǝtǝn «ǝng muⱪǝddǝs bir nǝrsǝ» dǝp bilinsun. U Lawiylarning ülüxigǝ tutaxⱪan bolidu.\f □ \fr 48:12 \ft \+bd «Xuning bilǝn bu alaⱨidǝ «kɵtürmǝ ⱨǝdiyǝ» bolƣan yǝr bolsa pütün «kɵtürmǝ ⱨǝdiyǝ» bolƣan zeminning iqidin bolup, ularƣa nisbǝtǝn «ǝng muⱪǝddǝs bir nǝrsǝ» dǝp bilinsun. U Lawiylarning ülüxigǝ tutaxⱪan bolidu»\+bd* — Lawiylarning ülüxi bu yǝrning ximaliy tǝripidǝ bolidu; hǝritini kɵrüng.\f*   
\m
\v 13 Kaⱨinlarning ülüxining qegrisiƣa tutax bolƣan yǝr Lawiylarning ülüxi bolidu. Uning uzunluⱪi yigirmǝ bǝx ming \add hada\add*, kǝngliki on ming \add hada\add*. Pütkül uzunluⱪi yigirmǝ bǝx ming \add hada\add*, kǝngliki on ming \add hada\add* bolidu.  
\v 14 Ular uningdin yǝrni ⱨeq satmaydu yaki almaxturmaydu. Ular bu zeminning esilini baxⱪilarƣa ⱨeq ɵtküzmǝydu; qünki u Pǝrwǝrdigarƣa muⱪǝddǝs dǝp atalƣan.   
\m
\v 15 Ⱪalƣan yǝr, kǝngliki bǝx ming \add hada\add*, uzunluⱪi yigirmǝ bǝx ming \add hada\add*, adǝttiki yǝr bolup, xǝⱨǝr üqün, yǝni ɵylǝr wǝ ortaⱪ box yǝr üqün bolidu. Xǝⱨǝr uning otturisida bolidu.  
\v 16 Xǝⱨǝrning ɵlqǝmliri mundaⱪ bolidu; ximaliy tǝripi tɵt ming bǝx yüz \add hada\add*, jǝnubiy tǝripi tɵt ming bǝx yüz \add hada\add*, xǝrⱪiy tǝripi tɵt ming bǝx yüz \add hada\add*, wǝ ƣǝrbiy tǝripi tɵt ming bǝx yüz \add hada\add* bolidu.  
\v 17 Xǝⱨǝrning box yǝrliri bolsa, ximalƣa ⱪaraydiƣan tǝripi ikki yüz ǝllik \add hada\add* kǝngliktǝ, jǝnubⱪa ⱪaraydiƣan tǝripi ikki yüz ǝllik \add hada\add* kǝngliktǝ, xǝrⱪⱪǝ ⱪaraydiƣan tǝripi ikki yüz ǝllik \add hada\add* kǝnglikidǝ, ƣǝrbkǝ ⱪaraydiƣan tǝripi ikki yüz ǝllik \add hada\add* kǝngliktǝ bolidu.  
\v 18 Ⱪalƣan ikki parqǝ yǝr muⱪǝddǝs «kɵtürmǝ ⱨǝdiyǝ» bolƣan yǝrgǝ tutixip uningƣa parallel bolidu. Ularning uzunluⱪi xǝrⱪⱪǝ ⱪaraydiƣan tǝripi on ming \add hada\add*, ƣǝrbkǝ ⱪaraydiƣan tǝripi on ming \add hada\add*; bular muⱪǝddǝs «kɵtürmǝ ⱨǝdiyǝ» bolƣan yǝrgǝ tutixidu; bularning mǝⱨsulatliri xǝⱨǝrning hizmitidǝ bolƣanlarni ozuⱪlanduridu.  
\v 19 Uni teriydiƣanlar, yǝni xǝⱨǝrning hizmitidǝ bolƣanlar Israilning barliⱪ ⱪǝbililiri iqidin bolidu.   
\m
\v 20 Pütkül «kɵtürmǝ ⱨǝdiyǝ» bolsa uzunluⱪi yigirmǝ bǝx ming \add hada\add*, kǝngliki yigirmǝ bǝx ming \add hada\add* bolidu; silǝr bu tɵt qasiliⱪ muⱪǝddǝs «kɵtürmǝ ⱨǝdiyǝ»gǝ xǝⱨǝrgǝ tǝwǝ jaylarnimu ⱪoxup sunisilǝr.   
\m
\v 21 Muⱪǝddǝs «kɵtürmǝ ⱨǝdiyǝ» bilǝn xǝⱨǝrning igidarqiliⱪidiki yǝrning u wǝ bu tǝripidiki ⱪalƣan zeminlǝr xaⱨzadǝ üqün bolidu. «Kɵtürmǝ ⱨǝdiyǝ»gǝ yandax xǝrⱪtin xǝrⱪⱪǝ sozulƣan yigirmǝ bǝx ming \add hada\add* kǝngliktiki yǝr wǝ ƣǝrbtin ƣǝrbkǝ sozulƣan yigirmǝ bǝx ming \add hada\add* kǝngliktiki yǝr \add ⱪǝbililǝrning\add* ülüxlirigǝ parallel bolup, bular xaⱨzadǝ üqündur; muⱪǝddǝs «kɵtürmǝ ⱨǝdiyǝ», jümlidin ibadǝthanining muⱪǝddǝs jayi ularning otturisida,  
\v 22 xuningdǝk Lawiylarning ülüxi wǝ xǝⱨǝrning igilikimu xaⱨzadining tǝwǝlikining otturisida bolidu. Yǝⱨudaning qegrisi wǝ Binyaminning qegrisining otturisida bolƣan bu zeminlar xaⱨzadǝ üqün bolidu.   
\b  
\m  
\s1 Jǝnubiy tǝrǝptiki bǝx ⱪǝbilǝ  
\m
\v 23 Ⱪalƣan ⱪǝbililǝrning ülüxliri bolsa: — Binyamin ⱪǝbilisi üqün xǝrⱪtin ƣǝrb tǝrǝpkǝ sozulƣan bir ülüxi bolidu.   
\m
\v 24 Binyaminning qegrisiƣa yandax bolƣan, xǝrⱪtin ƣǝrbkǝ sozulƣan zemin Ximeon ⱪǝbilisining bir ülüxidur.   
\m
\v 25 Ximeonning qegrisiƣa yandax bolƣan, xǝrⱪtin ƣǝrbkǝ sozulƣan zemin Issakar ⱪǝbilisining bir ülüxidur.   
\m
\v 26 Issakarning qegrisiƣa yandax bolƣan, xǝrⱪtin ƣǝrbkǝ sozulƣan zemin Zǝbulun ⱪǝbilisining bir ülüxidur.   
\m
\v 27 Zǝbulunning qegrisiƣa yandax bolƣan, xǝrⱪtin ƣǝrbkǝ sozulƣan zemin Gad ⱪǝbilisining bir ülüxidur.   
\m
\v 28 Gadning yan tǝripi, yǝni jǝnubiy tǝripi, pütkül zeminning jǝnubiy qegrisi Tamar xǝⱨiridin Meribaⱨ-Ⱪǝdǝx dǝryasining eⱪinliriƣiqǝ, andin \add Misir\add* wadisini boylap «Ottura dengiz»ƣiqǝ sozulidu.  
\v 29 Bu silǝr Israilning ⱪǝbililirigǝ miras boluxⱪa qǝk taxlap bɵlidiƣan zemin bolidu; bular ularning ülüxliri, — dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar.\fig Keliqǝktǝ, Ⱪana’an zeminining tǝⱪsim ⱪilinisi|src="btl-ezekiel-division-land-upin.jpg" size="span" ref="«Əz‭.‬» 48" \fig*   
\b  
\m  
\s1 Xǝⱨǝrning dǝrwaziliri  
\m
\v 30 Tɵwǝndǝ xǝⱨǝrning qiⱪix yolliri bolidu; uning ximaliy tǝripining kǝngliki tɵt yüz ǝllik \add hada\add* bolidu;  
\v 31 xǝⱨǝrning ⱪowuⱪliri Israilning ⱪǝbililirining nami boyiqǝ bolidu; ximaliy tǝripidǝ üq ⱪowuⱪ bolidu; biri Rubǝnning ⱪowuⱪi bolidu; biri Yǝⱨudaning ⱪowuⱪi bolidu; biri Lawiyning ⱪowuⱪi bolidu;  
\v 32 xǝrⱪiy tǝripining kǝngliki tɵt yüz ǝllik \add hada\add*, uningda üq ⱪowuⱪ bolidu; biri Yüsüpning ⱪowuⱪi bolidu; biri Binyaminning ⱪowuⱪi bolidu; biri Danning ⱪowuⱪi bolidu.  
\v 33 Jǝnubiy tǝripining ɵlqimi tɵt yüz ǝllik \add hada\add*, uningda üq ⱪowuⱪ bolidu; biri Ximeonning ⱪowuⱪi bolidu; biri Issakarning ⱪowuⱪi bolidu; biri Zǝbulunning ⱪowuⱪi bolidu.  
\v 34 Xǝrⱪiy tǝripining kǝngliki tɵt yüz ǝllik \add hada\add*, uningda üq ⱪowuⱪ bolidu; biri Gadning ⱪowuⱪi bolidu; biri Axirning ⱪowuⱪi bolidu; biri Naftalining ⱪowuⱪi bolidu.   
\m
\v 35 jǝmiy bolup uning aylanmisi on sǝkkiz ming \add hada\add* bolidu; xu kündin baxlap xǝⱨǝrning nami: «Pǝrwǝrdigar xu yǝrdǝ» bolidu.