\id AMO
\h Amos 
\toc1 Amos 
\toc2 Amos 
\toc3 Am. 
\mt1 Amos  
\c 1
\s1 Amos pǝyƣǝmbǝrning bexarǝtliri  
\m
\v 1 Uzziya Yǝⱨudaƣa, Yoaxning oƣli Yǝroboam Israilƣa padixaⱨ bolƣan waⱪitlarda, yǝr tǝwrǝxtin ikki yil ilgiri, Tǝkoadiki qarwiqilar arisidiki Amosning Israil toƣruluⱪ eytⱪan sɵzliri: — \f □ \fr 1:1 \ft \+bd «Amosning Israil toƣruluⱪ eytⱪan sɵzliri»\+bd* — adǝttǝ bu kitabta «Israil» Israilning «ximaliy padixaⱨliⱪi»ni kɵrsitidu. Amos Yǝⱨudaning Tǝkoa yezisidin bolƣini bilǝn yǝtküzidiƣan bexarǝtlirining kɵpinqisi «ximaliy padixaⱨliⱪ» toƣruluⱪtur.\f*  \x + \xo 1:1 \xt Zǝk. 14:5\x*   
\m
\v 2 U: «Pǝrwǝrdigar Zion teƣidin ⱨɵrkirǝydu,  
\m Yerusalemdin awazini ⱪoyuwetidu;  
\m Padiqilarning otlaⱪliri matǝm tutidu,  
\m Karmǝl qoⱪⱪisi ƣazanglixidu» — dedi.\f □ \fr 1:2 \ft \+bd «Pǝrwǝrdigar Zion teƣidin ⱨɵrkirǝydu, Yerusalemdin awazini ⱪoyuwetidu»\+bd* — bu bexarǝt yǝr tǝwrǝxni kɵrsǝtsǝ kerǝk. 
\fp  «Karmǝl» bolsa Israilda ⱨɵl-yeƣin ǝng kɵp bolidiƣan jay; u «ƣazanglaxⱪan» bolsa, baxⱪa jaylar tehimu xundaⱪ bolatti.\f*  \x + \xo 1:2 \xt Yǝr. 25:30; Yo. 3:16\x*   
\b  
\m  
\s1 Hudaning Israilƣa ⱪoxna ⱪowmlar üstidin ⱨɵkümi •••• Suriyǝ ⱨǝⱪⱪidǝ  
\m
\v 3 Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: —  
\m «Dǝmǝxⱪning üq gunaⱨi, bǝrⱨǝⱪ tɵt gunaⱨi üqün, uningƣa qüxidiƣan jazani yandurmaymǝn,  
\m Qünki ular Gileadtikilǝrni tɵmür tirniliⱪ sɵrǝmlǝr bilǝn soⱪⱪanidi;\f □ \fr 1:3 \ft \+bd «ular (Suriyǝliklǝr) Gileadtikilǝrni tɵmür tirniliⱪ sɵrǝmlǝr bilǝn soⱪⱪanidi»\+bd* — «2Pad.» 10:32-33, 13:3-5-ayǝttǝ Gileadtikilǝrning Suriyǝ tǝripidin tartⱪan azab-oⱪubǝtliri hatirilǝngǝn; muxu ayǝttǝ tilƣa elinƣini xu bozǝk ⱪilinixni kɵrsǝtsǝ kerǝk.\f*   
\m
\v 4 Xundaⱪla Ⱨazaǝlning ɵyigǝ bir ot ǝwǝtimǝn,  
\m U Bǝn-Ⱨadadning ordilirini yutuwalidu.\f □ \fr 1:4 \ft \+bd «Ⱨazaǝl»\+bd* — Dǝmǝxⱪ padixaⱨi bolup, «Bǝn-Ⱨadad» uning oƣli idi.\f*   
\m
\v 5 Dǝmǝxⱪ dǝrwazisidiki tɵmür baldaⱪni sunduriwetimǝn,  
\m Awǝn jilƣisida turƣuqini, Bǝyt-Edǝndǝ xaⱨanǝ ⱨasisini tutⱪuqini üzüp taxlaymǝn;  
\m Suriyǝning hǝlⱪi ǝsirgǝ qüxüp kirƣa elip ketilidu, — dǝydu Pǝrwǝrdigar.\f □ \fr 1:5 \ft \+bd «Awǝn jilƣisida turƣuqi»\+bd* — baxⱪa birhil tǝrjimisi «Rǝzillik jilƣisida turƣuqi» — demǝk, yǝni Dǝmǝxⱪning padixaⱨini ipadilǝydu. \+bd «Suriyǝning hǝlⱪi ǝsirgǝ qüxüp kirƣa elip ketilidu»\+bd* — «Kir» Mesopotamiyǝ (ⱨazirⱪi iraⱪ)diki bir yurt. Suriyǝliklǝr ǝslidǝ xu jaydin qiⱪⱪanidi (9:7-ayǝtni kɵrüng).\f*  \x + \xo 1:5 \xt 2Pad. 16:9; Yǝx. 17:1-11; Yǝr. 49:23-27\x*   
\b  
\m  
\s1 Filistiyǝ ⱨǝⱪⱪidǝ  
\m
\v 6 Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: —  
\m «Gaza xǝⱨirining üq gunaⱨi, bǝrⱨǝⱪ tɵt gunaⱨi üqün, uningƣa qüxidiƣan jazani yandurmaymǝn,  
\m Qünki ular Edomƣa tapxurup berixkǝ, barliⱪ tutⱪunlarni ǝsir ⱪilip elip kǝtti.\f □ \fr 1:6 \ft \+bd «Qünki ular Edomƣa tapxurup berixkǝ, barliⱪ tutⱪunlarni ǝsir ⱪilip elip kǝtti»\+bd* — «tutⱪunlar» Israildin yaki Yǝⱨudadin tutⱪun ⱪilinƣan bir türküm kixilǝr bolsa kerǝk. Ⱪariƣanda Gazaning (yǝni Filistiylǝrning) mǝⱪsiti Israillardin ɵq elix idi.\f*  \x + \xo 1:6 \xt 2Tar. 21:16, 17; 28:18\x*   
\m
\v 7 Ⱨǝm Mǝn Gazaning sepiliƣa ot ǝwǝtimǝn,  
\m U uning ordilirini yutuwalidu;   
\m
\v 8 Mǝn Axdodta turƣuqini, Axkelonda xaⱨanǝ ⱨasini tutⱪuqini üzüp taxlaymǝn,  
\m Əkron xǝⱨirigǝ ⱪarxi ⱪol kɵtürimǝn;  
\m Filistiylǝrning ⱪalduⱪi yoⱪilidu, — dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar.   
\b  
\m  
\s1 Tur xǝⱨiri ⱨǝⱪⱪidǝ  
\m
\v 9 Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: —  
\m «Turning üq gunaⱨi, bǝrⱨǝⱪ tɵt gunaⱨi üqün, uningƣa qüxidiƣan jazani yandurmaymǝn,  
\m Qünki ular barliⱪ tutⱪunlarni Edomƣa tapxuruwǝtti,  
\m Xundaⱪla ⱪerindaxliⱪ ǝⱨdisini esigǝ almidi.\f □ \fr 1:9 \ft \+bd «Qünki ular barliⱪ tutⱪunlarni Edomƣa tapxuruwǝtti, xundaⱪla ⱪerindaxliⱪ ǝⱨdisini esigǝ almidi»\+bd* — bu «tutⱪunlar» bǝlkim yǝnǝ Israildin kǝlgǝn boluxi mumkin. «Əⱨdǝ» — Sulayman padixaⱨ ǝsli Turning padixaⱨi bilǝn ǝⱨdǝ tüzgǝnidi. Biraⱪ tutⱪunlarning nǝdin kelixi, Turning kim bilǝn ǝⱨdǝ tüzgǝnliki anqǝ muⱨim ǝmǝs; muⱨimi, Huda ularni wǝdisidǝ turmasliⱪtǝk wijdansizliⱪi üqün jazalaydu.\f*   
\m
\v 10 Ⱨǝm Mǝn Turning sepiliƣa ot ǝwǝtimǝn,  
\m Ot uning ordilirini yutuwalidu.   
\b  
\m  
\s1 Edom ⱨǝⱪⱪidǝ  
\m
\v 11 Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: —  
\m «Edomning üq gunaⱨi, bǝrⱨǝⱪ tɵt gunaⱨi üqün, uningƣa qüxidiƣan jazani yandurmaymǝn,  
\m Qünki u barliⱪ rǝⱨim-xǝpⱪǝtni taxliwetip,  
\m Ⱪiliq bilǝn ɵz ⱪerindixini ⱪoƣliƣan;  
\m U yirilƣudǝk ƣǝzǝptǝ bolup,  
\m Dǝrƣǝziptǝ bolƣan ⱨalitini ⱨǝmixǝ saⱪlaydu;\f □ \fr 1:11 \ft \+bd «U yirilƣudǝk ƣǝzǝptǝ bolup,...»\+bd* — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «U ƣǝzǝp bilǝn ⱨǝmixǝ adǝmlǝrni yirtiwetip,...».\f*   
\m
\v 12 Ⱨǝm Mǝn Teman xǝⱨirigǝ ot ǝwǝtimǝn,  
\m Ot Bozraⱨning ordilirini yutuwalidu».   
\b  
\m  
\s1 Ammoniylar ⱨǝⱪⱪidǝ  
\m
\v 13 Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: —  
\m «Ammonning üq gunaⱨi, bǝrⱨǝⱪ tɵt gunaⱨi üqün, uningƣa qüxidiƣan jazani yandurmaymǝn,  
\m Qünki ular qegrimizni kengǝytimiz dǝp, Gileadtiki ⱨamilidar ayallarning ⱪorsaⱪlirini yeriwǝtti.\f □ \fr 1:13 \ft \+bd «Qünki u qegrimizni kengǝytimiz dǝp, Gileadtiki ⱨamilidar ayallarning ⱪorsaⱪlirini yeriwǝtti»\+bd* — ular Gileadta turuwatⱪan baxⱪilarnimu ɵltürgǝn, ǝlwǝttǝ. Biraⱪ ularning bu ajayib rǝⱨimsizlikning mǝⱪsiti, ularƣa ⱪayturma zǝrbǝ bǝrgüdǝk ⱨeq adǝm, ⱨǝtta bowaⱪlarningmu ⱪalmasliⱪi üqün idi. Babilning padixaⱨi Neboⱪadnǝsar miladiyǝdin ilgiriki 582-yili Rabbaⱨ xǝⱨirini wǝyran ⱪiliwǝtti.\f*   
\m
\v 14 Ⱨǝm Mǝn Rabbaⱨning sepiliƣa ot yaⱪimǝn,  
\m Jǝng künidǝ ⱪiya-qiyalar iqidǝ,  
\m Ⱪara ⱪuyunning künidǝ ⱪattiⱪ boran iqidǝ,  
\m Ot uning ordilirini yutuwalidu;   
\m
\v 15 Ⱨǝm ularning padixaⱨi ǝsirgǝ qüxidu,  
\m — U ǝmirliri bilǝn billǝ ǝsirgǝ qüxidu, — dǝydu Pǝrwǝrdigar.   
\b  
\b  
\m  
\c 2
\s1 Moab ⱨǝⱪⱪidǝ  
\m
\v 1 Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu:  
\m —«Moabning üq gunaⱨi, bǝrⱨǝⱪ tɵt gunaⱨi üqün, uningƣa qüxidiƣan jazani yandurmaymǝn,  
\m Qünki u Edomning padixaⱨining ustihanlirini kɵydürüp ⱨak ⱪiliwǝtti.   
\m
\v 2 Ⱨǝm Mǝn Moab üstigǝ ot ǝwǝtimǝn,  
\m Ot Keriotning ordilirini yutuwalidu;  
\m Wǝ Moab quⱪan-sürǝnlǝr bilǝn, ⱪiya-qiyalar bilǝn, kanay sadasi bilǝn ɵlidu.   
\m
\v 3 Wǝ Mǝn ularning ⱨakimini arisidin üzüp taxlaymǝn,  
\m Uning ǝmirlirini uning bilǝn billǝ ɵltürüwetimǝn, — dǝydu Pǝrwǝrdigar.   
\b  
\m  
\s1 Yǝⱨuda ⱨǝⱪⱪidǝ  
\m
\v 4 Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: —  
\m «Yǝⱨudaning üq gunaⱨi, bǝrⱨǝⱪ tɵt gunaⱨi üqün, uningƣa qüxidiƣan jazani yandurmaymǝn,  
\m Qünki ular Pǝrwǝrdigarning Tǝwrat-ⱪanunini kǝmsitti,  
\m Uningdiki bǝlgilimilǝrgǝ ǝmǝl ⱪilmidi;  
\m Ularning sahtiliⱪliri ɵzlirini adaxturup ⱪoydi; ularning ata-bowilirimu bularƣa ǝgixip mangƣanidi.\f □ \fr 2:4 \ft \+bd «Ularning sahtiliⱪliri ɵzlirini adaxturup ⱪoydi»\+bd* — «sahtiliⱪliri» keyinki gǝplǝrgǝ ⱪariƣanda, ularning yasiƣan butlirini kɵrsitidu.\f*   
\m
\v 5 Ⱨǝm Mǝn Yǝⱨuda üstigǝ ot ǝwǝtimǝn,  
\m Ot Yerusalemning ordilirini yutuwalidu.   
\b  
\m  
\s1 Israil ⱨǝⱪⱪidǝ  
\m
\v 6 Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: —  
\m Israilning üq gunaⱨi, bǝrⱨǝⱪ tɵt gunaⱨi üqün, uni jazasidin ⱪayturmaymǝn,  
\m Qünki ular ⱨǝⱪⱪaniylarni kümüxkǝ setiwǝtti,  
\m Yoⱪsul adǝmni bir jüp qoruⱪⱪa setiwǝtti;   
\m
\v 7 Ular namratlarning bexidiki qang-topilirini box ⱪoyuwǝtmǝydu,  
\m Ajiz mɵminlǝrning nesiwisini ⱪayriwalidu;  
\m Ata-bala ikkisi Mening muⱪǝddǝs namimni bulƣap, ohxax bir ⱪizning yeniƣa tǝng baridu.\f □ \fr 2:7 \ft \+bd «Ata-bala ikkisi Mening muⱪǝddǝs namimni bulƣap, ohxax bir ⱪizning yeniƣa tǝng baridu»\+bd* — bu ix paⱨixiwazliⱪ bolupla ⱪalmay, yǝnǝ ularning butiƣa, yǝni «Baal»ƣa birhil qoⱪunux paaliyiti ⱨesablinatti.\f*   
\m
\v 8 Ular \add ⱪizlarni\add* ⱨǝmmǝ ⱪurbangaⱨning yeniƣa elip berip,  
\m Ⱪǝrzgǝ rǝnigǝ ⱪoyƣan kiyim-keqǝklǝr üstidǝ ular bilǝn yatidu;  
\m Ular ɵz ilaⱨining ɵyidǝ jǝrimanǝ bilǝn alƣan xarabni iqmǝktǝ.\f □ \fr 2:8 \ft \+bd «Ular ⱪizlarni ⱨǝmmǝ ⱪurbangaⱨning yeniƣa elip berip, ⱪǝrzgǝ rǝnigǝ ⱪoyƣan kiyim-keqǝklǝr üstidǝ ular bilǝn yatidu; ular ɵz ilaⱨining ɵyidǝ jǝrimanǝ bilǝn alƣan xarabni iqmǝktǝ»\+bd* — bu jümlidǝ Amos ularning, bolupmu baylarning tɵt gunaⱨini kɵrsitidu: — 
\fp  (1) ularning (butlarƣa atap beƣixliƣan) kɵp ⱪurbanliⱪliri bar idi; (2) ular Musa pǝyƣǝmbǝrgǝ qüxürülgǝn muⱪǝddǝs ⱪanunƣa hilapliⱪ ⱪilip, ɵzlirigǝ ⱪǝrzdar bolƣan namratlardin kiyim-keqǝklirini tartiwalidu («Mis.» 22:26, «Ⱪan.» 24:12-17ni kɵrüng); (3) ular buthanilarni selip, butlarni ɵzlirining Hudasi dǝp etirap ⱪilƣan; (4) ular ⱨaram yolda hǝⱪtin jǝrimanǝ alidu — u gunaⱨlar bǝlkim 6-ayǝttǝ eytilƣan «üq gunaⱨi, tɵt gunaⱨi»ni eniⱪ toluⱪlap kɵrsitip berixi mumkin.\f*   
\m
\v 9 Biraⱪ Mǝn Amoriylarni ularning aldidin ⱨalak ⱪilƣanmǝn,  
\m Amoriylar kedir dǝrihidǝk egiz, dub dǝrihidǝk küqlük bolƣan bolsimu,  
\m Mǝn üstidin uning mewisini, astidin yiltizlirini ⱨalak ⱪildim.\x + \xo 2:9 \xt Qɵl. 21:24; Ⱪan. 2:31; Yǝ. 24:8\x*   
\m
\v 10 Ⱨǝm Amoriylarning zeminini igilixinglar üqün,  
\m Silǝrni Misir zeminidin elip qiⱪip,  
\m Ⱪiriⱪ yil qɵl-bayawanda yetǝklidim.\f □ \fr 2:10 \ft \+bd «Silǝrni ... ⱪiriⱪ yil ... yetǝklidim»\+bd* — «Misirdin qiⱪix» wǝ «Qɵl-bayawandiki sǝpǝr» boyiqǝ ular qɵl-bayawanda kɵp ⱪetim Hudaƣa itaǝtsizlik, asiyliⱪmu ⱪilƣan. Hudaning xu künlǝrdǝ ularni taxliwǝtmigǝnliki uning meⱨri-xǝpⱪitigǝ intayin zor ispat bǝrdi wǝ beridu.\f*  \x + \xo 2:10 \xt Mis. 12:51\x*   
\m
\v 11 Silǝrning oƣulliringlardin bǝzilirini pǝyƣǝmbǝr boluxⱪa,  
\m Yigitliringlardin bǝzilirini «Nazariy» boluxⱪa turƣuzdum.  
\m Xundaⱪ ǝmǝsmu, i Israil baliliri? — dǝydu Pǝrwǝrdigar.\f □ \fr 2:11 \ft \+bd «Nazariy»\+bd* — bu adǝmlǝr alaⱨidǝ yol bilǝn (jümlidin xarab iqmǝy, qaqlirini qüxürmǝy) waⱪitliⱪ yaki ɵmürwayǝt ɵzini Hudaƣa atap beƣixliƣan. Xunga ularning yürüx-turuxliri hǝⱪlǝrgǝ baⱪiy dunyani ǝslitip turatti («Qɵl.» 6-babni kɵrüng).\f*   
\m
\v 12 Biraⱪ silǝr Nazariylarƣa xarab iqküzdunglar,  
\m Ⱨǝm pǝyƣǝmbǝrlǝrgǝ: «pǝyƣǝmbǝrlik ⱪilmanglar» — dǝp buyrudunglar.\x + \xo 2:12 \xt Am. 7:12, 13\x*   
\m
\v 13 Mana, Mǝn silǝrni basimǝn,  
\m Huddi liⱪ ɵnqǝ besilƣan ⱨarwa yǝrni basⱪandǝk, silǝrni besip turimǝn;   
\m
\v 14 Ⱨǝm qapⱪurlarningmu ⱪaqar yoli yoⱪaydu,  
\m Palwan ɵz küqini ixlitǝlmǝydu,  
\m Zǝbǝrdǝs batur ɵz jenini ⱪutⱪuzalmaydu.   
\m
\v 15 Oⱪyani tutⱪuqi tik turalmaydu;  
\m Yǝltapan ⱪaqalmaydu,  
\m Atⱪa mingüqi ɵz jenini ⱪutⱪuzalmaydu.   
\m
\v 16 Palwanlar arisidiki ǝng jigǝrlik baturmu xu künidǝ yalingaq ⱪeqip ketidu, — dǝydu Pǝrwǝrdigar.   
\b  
\b  
\m  
\c 3
\s1 Ⱨǝrbir ixning sǝwǝbi bardur  
\m
\v 1 Pǝrwǝrdigar silǝrni ǝyiblǝp eytⱪan bu sɵz-kalamni anglanglar, i Israil baliliri,  
\m Yǝni Mǝn Misir zeminidin elip qiⱪarƣan bu pütkül jǝmǝt: —   
\m
\v 2 «Yǝr yüzidiki barliⱪ jǝmǝtlǝr arisidin pǝⱪǝt silǝrni tonup kǝldim;  
\m Xunga üstünglarƣa barliⱪ ⱪǝbiⱨlikliringlarning \add jazasini\add* qüxürimǝn».\f □ \fr 3:2 \ft \+bd «Yǝr yüzidiki barliⱪ jǝmǝtlǝr arisidin pǝⱪǝt silǝrni tonup kǝldim; xunga üstünglarƣa barliⱪ ⱪǝbiⱨlikliringlarning jazasini qüxürimǝn»\+bd* — demǝk, Huda insanlarƣa ata ⱪilƣan alaⱨidǝ imtiyazlarning ⱨǝrbiri ɵzigǝ has alaⱨidǝ jawabkarliⱪini ɵzi bilǝn billǝ elip kelidu.\f*   
\b  
\m  
\s1 Hitab ⱨǝm muⱨakimǝ  
\m
\v 3 Ikki kixi bir niyǝttǝ bolmisa, ⱪandaⱪmu billǝ mangalisun?   
\m
\v 4 Oljisi yoⱪ xir ormanda ⱨɵrkirǝmdu?  
\m Arslan ⱨeqnemini almiƣan bolsa uwisida ⱨuwlamdu?\f □ \fr 3:4 \ft \+bd «Oljisi yoⱪ xir ormanda ⱨɵrkirǝmdu? Arslan ⱨeqnemini almiƣan bolsa uwisida ⱨuwlamdu?»\+bd* — xirlar ikki ǝⱨwalda ⱨɵrkirǝydu. (1) nixan ⱪilƣan owni ⱪorⱪitip ⱪozuⱪtǝk ⱪaturup ⱪoyux üqün; (2) ow-oljini alƣandin keyin baxⱪa yirtⱪuq ⱨaywanlarƣa: «Bu meningki, uningƣa qeⱪilma» dǝp agaⱨlandürüx üqün. Bizningqǝ muxu yǝrdǝ bǝlkim birinqi mumkinqilikni bildüridu (8-ayǝtni kɵrüng). Ⱨeqbolmiƣanda Israilƣa «ahirⱪi dǝⱪiⱪǝ», yǝni towa ⱪilixⱪa ǝng ahirⱪi pursǝt kǝldi; towa ⱪilmisanglar Pǝrwǝrdigar xirdǝk silǝrni Ɵz owi ⱪilidu, degǝnlik bolsa kerǝk.\f*   
\m
\v 5 Tuzaⱪta yǝmqük bolmisa ⱪux yǝrgǝ yiⱪilamdu?  
\m Alƣudǝk nǝrsǝ bolmisa, ⱪismaⱪ yǝrdin etilip qiⱪamdu?   
\m
\v 6 Xǝⱨǝrdǝ \add agaⱨ\add* kaniyi qelinsa, hǝlⱪ ⱪorⱪmamdu?  
\m Pǝrwǝrdigar ⱪilmiƣan bolsa, xǝⱨǝrgǝ yamanliⱪ qüxǝmdu?\x + \xo 3:6 \xt Yǝx. 45:7; Yiƣ. 3:37, 38\x*   
\m
\v 7 Rǝb Pǝrwǝrdigar Ɵz ⱪulliri bolƣan pǝyƣǝmbǝrlǝrgǝ awwal axkarilimay turup,  
\m U ⱨeq ix ⱪilmaydu.\f □ \fr 3:7 \ft \+bd «Rǝb Pǝrwǝrdigar Ɵz ⱪulliri bolƣan pǝyƣǝmbǝrlǝrgǝ awwal axkarilimay turup, U ⱨeq ix ⱪilmaydu»\+bd* — bu ayǝt Hudaning ⱪilƣan barliⱪ ixliridiki intayin muⱨim bir prinsipni kɵrsitidu. Baxⱪiqǝ ipadilisǝk: — «Rǝb Pǝrwǝrdigar ⱪilmaⱪqi bolƣan ixlirida, Ɵz ⱪulliri bolƣan pǝyƣǝmbǝrlǝrgǝ aldi bilǝn bexarǝt bǝrmǝy ⱪalmaydu».\f*   
\m
\v 8 Xir ⱨɵrkirigǝn tursa, kim ⱪorⱪmaydu?  
\m Rǝb Pǝrwǝrdigar sɵz ⱪilƣanda, kim \add Uning\add* bexaritini yǝtküzmǝy turalaydu?\f □ \fr 3:8 \ft \+bd «Xir ⱨɵrkirigǝn tursa, kim ⱪorⱪmaydu? Rǝb Pǝrwǝrdigar sɵz ⱪilƣanda, kim Uning bexaritini yǝtküzmǝy turalaydu?»\+bd* — bu jümligǝ ⱪariƣanda «xir» tehi owni tutmiƣan ohxaydu — Towa ⱪilixⱪa azraⱪla waⱪit ⱪaldi (4-ayǝtni ⱪayta kɵrüng).\f*   
\b  
\m  
\s1 Huda Israilni ⱪorxaydiƣan düxmǝn bolup ⱪaldi •••• «U burulupla ularning düxmini boldi» {3:9-4:16}  
\m
\v 9 Axdodtiki ⱪǝl’ǝ-ordilarda,  
\m Xundaⱪla Misirdiki ⱪǝl’ǝ-ordilarda elan ⱪilip: —  
\m «Samariyǝ taƣliri üstidǝ yiƣilinglar,  
\m Uning otturisidiki zor ⱪiyⱪas-sürǝnlǝrni,  
\m Uning iqidiki jǝbir-zulumlarni kɵrüp beⱪinglar» — dǝnglar.\f □ \fr 3:9 \ft \+bd «Axdodtiki ⱪǝl’ǝ-ordilarda ... elan ⱪilip: — «Samariyǝ taƣliri üstidǝ yiƣilinglar, uning otturisidiki zor ⱪiyⱪas-sürǝnlǝrni, uning iqidiki jǝbir-zulumlarni kɵrüp beⱪinglar»\+bd* — bu sɵz bǝlkim uni angliƣan Samariyǝdiki ⱨɵkümdarlarƣa ⱨǝm baylarƣa bǝk eƣir kǝlgǝn boluxi mumkin. Huda ⱪandaⱪmu Axdodtiki «butpǝrǝs, kapir» Filistiylǝrni (ⱨǝm Misirliⱪlarni) muxu ⱨɵkümdarlarning Ɵz puⱪraliriƣa ⱪilƣan jǝbir-zulumlirini kɵrüxkǝ, yurtning kɵtürgǝn dad-pǝryadlirini anglaxⱪa tǝklip ⱪilsun? 
\fp  «Ⱪiyⱪas-sürǝnlǝr» bolsa ikki bisliⱪ sɵz — (1) yurtning dad-pǝryadlirini; (2) ⱪorxiwalƣan düxmǝnlǝrdin ⱪorⱪux tüpǝylidin kɵtürülgǝn ⱪiyⱪas-sürǝnlǝrni bildüridu (11-ayǝtni kɵrüng).\f*   
\m
\v 10 — Ular ⱨǝⱪ ix ⱪilixni bilmǝydu — dǝydu Pǝrwǝrdigar,  
\m — Ular ordiliriƣa zulum-zorawanliⱪ bilǝn tartiwalƣanlirini ⱨǝm oljilarni juƣliƣuqilar!\f □ \fr 3:10 \ft \+bd «Ular ordiliriƣa zulum-zorawanliⱪ bilǝn tartiwalƣanlirini ⱨǝm oljilarni juƣliƣuqilar!»\+bd* — bu bǝlkim ikki bisliⱪ sɵz bolup: — (1) ⱨɵkumdarlar hǝⱪlǝrni bozǝk ⱪilix arⱪiliⱪ ɵzlirigǝ olja topliƣan; (2) ular xundaⱪ ⱪilƣanliⱪidin, bu buliwalƣan ⱨaram oljisi ahirida ɵz bexiƣa düxmǝnlǝrning zulumliri, bulangqiliⱪliri bolup qüxidu.\f*   
\m
\v 11 Xunga Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: —  
\m «Mana bir yaw! U zeminni ⱪorxiwaldi!  
\m U mudapiǝngni elip taxlaydu,  
\m Ⱪǝl’ǝ-ordiliring bulang-talang ⱪilinidu.   
\m
\v 12 Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — Padiqi xirning aƣzidin ⱪoyning ikki putini yaki ⱪuliⱪining bir parqisini ⱪutⱪuzup alƣandǝk,  
\m Samariyidǝ olturƣan Israillarmu xundaⱪ ⱪutⱪuzulidu,  
\m — Xǝⱨǝrdǝ pǝⱪǝt kariwatning bir burjiki,  
\m Diwandiki bir parqǝ Dǝmǝxⱪ libasila ⱪalidu!\f □ \fr 3:12 \ft \+bd «Samariyidǝ olturƣan Israillarmu xundaⱪ ⱪutⱪuzulidu, — xǝⱨǝrdǝ pǝⱪǝt kariwatning bir burjiki, diwandiki bir parqǝ Dǝmǝxⱪ libasila ⱪalidu!»\+bd* — muxu ayǝtning ikkinqi ⱪismining tǝrjimiliri ⱨǝrhil, biraⱪ omumiy mǝnisi bir-birigǝ yeⱪin kelidu. Samariyǝdikilǝrning ongda yetip ǝyx-ixrǝtlik turmuxida ixlǝtkǝn buyumliridin naⱨayiti az bir ⱪismi ⱪelip ⱪalidu.\f*   
\m
\v 13 — Anglanglar, Yaⱪupning jǝmǝtidǝ guwaⱨliⱪ beringlar,  
\m — dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar, samawi ⱪoxunlarning Sǝrdari bolƣan Huda,\f □ \fr 3:13 \ft \+bd «Anglanglar, Yaⱪupning jǝmǝtidǝ guwaⱨliⱪ beringlar,...»\+bd* — bu Hudaning ⱨeliⱪi tehiqǝ «butpǝrǝs, kapir» bolƣan Axdodtikilǝrgǝ ⱪilƣan sɵzi.\f*   
\m
\v 14 — Mǝn Israilning asiyliⱪlirini ɵz bexiƣa qüxürgǝn künidǝ,  
\m Bǝyt-Əl xǝⱨirining ⱪurbangaⱨlirinimu jazalaymǝn;  
\m Ⱪurbangaⱨning burjǝkliridiki münggüzlǝr kesiwetilip yǝrgǝ qüxürülidu.\f □ \fr 3:14 \ft \+bd «Bǝyt-Əl xǝⱨirining ⱪurbangaⱨlirinimu jazalaymǝn; ⱪurbangaⱨning burjǝkliridiki münggüzlǝr kesiwetilip yǝrgǝ qüxürülidu»\+bd* — bexarǝttin 150 yil ilgiri «Yǝroboam I», Israil (ximaliy padixaⱨliⱪ)ning tunji padixaⱨi Bǝyt-Əl xǝⱨiridǝ bir kalisiman butni yasap, uni «Pǝrwǝrdigar Hudayimiz» dǝp atap, uning aldiƣa bir ⱪurbanliⱪ supisini (ⱪurbangaⱨ) yasiƣan. Amosning sɵzigǝ ⱪariƣanda bu ⱪurbangaⱨning yeniƣa heli kɵp ⱪurbangaⱨlar ⱪoxup selinƣan. Ⱪurbangaⱨning ⱨǝr tɵt burjikigǝ bir münggüz bekitilgǝn.\f*   
\m
\v 15 Mǝn «Ⱪixliⱪ Saray» wǝ «Yazliⱪ Saray»ni biraⱪla uruwetimǝn;  
\m Pil qixi ɵylǝrmu yoⱪilip ketidu,  
\m Kɵpligǝn ɵylǝr tügixidu, — dǝydu Pǝrwǝrdigar.\f □ \fr 3:15 \ft \+bd «Mǝn «Ⱪixliⱪ Saray» wǝ «Yazliⱪ Saray»ni biraⱪla uruwetimǝn»\+bd* — «ⱪixliⱪ saray», «yazliⱪ saray» padixaⱨ dǝm alidiƣan jaylar bolsa kerǝk. «Kɵpligǝn ɵylǝr» — ⱪariƣanda kɵpligǝn adǝmlǝr kǝmbǝƣǝl bolup makansiz ⱪalƣan. Xu waⱪitlarda, baylar kɵp ɵylǝrni salƣan.\f*   
\b  
\b  
\m  
\c 4
\s1 Samariyǝdiki ayallarƣa wǝ pütkül aⱨaligǝ bolƣan agaⱨlar  
\m
\v 1 I Baxandiki inǝklǝr,  
\m Samariyǝ teƣida turup, namratlarni harlawatⱪan, miskinlǝrni eziwatⱪanlar,  
\m Hojiliriƣa: «\add Xarabni\add* elip kelinglar, biz iqimiz» dǝydiƣanlar,  
\m Bu sɵzni anglanglar: —\f □ \fr 4:1 \ft \+bd «Baxandiki inǝklǝr»\+bd* — bu «inǝklǝr» Samariyǝdiki baylarning ⱪiz-ayallirini kɵrsitidu. Baxan bolsa semiz, saƣlam kaliliri bilǝn dangⱪi qiⱪⱪan rayon.\f*   
\m
\v 2 Rǝb Pǝrwǝrdigar Ɵz pak-muⱪǝddǝsliki bilǝn ⱪǝsǝm iqkǝnki,  
\m Mana, bexinglarƣa xundaⱪ künlǝr qüxiduki,  
\m U silǝrni ilmǝklǝr bilǝn,  
\m Nǝslinglarni qanggaklar bilǝn elip ketidu.\f □ \fr 4:2 \ft \+bd «Mana, bexinglarƣa xundaⱪ künlǝr qüxiduki, U silǝrni ilmǝklǝr bilǝn, nǝslinglarni qanggaklar bilǝn elip ketidu»\+bd* — Samariyǝ hǝlⱪi ahirida Asuriyǝ padixaⱨiƣa ǝsirgǝ qüxidu; Asuriyǝ padixaⱨining ǝsirlǝrning kalpukliridin ilmǝkni ɵtküzüp ularni yetǝklǝydiƣan rǝⱨimsiz aditi bar idi.\f*   
\m
\v 3 Ⱨǝm silǝr \add ayallar\add* ⱨǝrbiringlar sepilning xoraliridin ⱪisilip ɵtüp,  
\m Udul mengip tikiwetisilǝr;  
\m Wǝ silǝr Ⱨarmon tǝrǝpkǝ qɵrüwetilisilǝr, — dǝydu Pǝrwǝrdigar.\f □ \fr 4:3 \ft \+bd «Wǝ silǝr Ⱨarmon tǝrǝpkǝ qɵrüwetilisilǝr»\+bd* — «Ⱨarmon» bizgǝ ⱨazir namǝlum bir xǝⱨǝr.\f*   
\b  
\m
\v 4 Əmdi Bǝyt-Əlgǝ kelinglar, asiyliⱪ ⱪilinglar!  
\m Gilgaldimu asiyliⱪni kɵpǝytinglar!  
\m Ətigǝndǝ ⱪurbanliⱪliringlarni,  
\m Ⱨǝr üqinqi küni silǝrning «ondin bir» ülüx ɵxriliringlarni elip kelinglar,\f □ \fr 4:4 \ft \+bd «Əmdi Bǝyt-Əlgǝ kelinglar, asiyliⱪ ⱪilinglar! Gilgaldimu asiyliⱪni kɵpǝytinglar!»\+bd* — Beyt-Əl wǝ Gilgal (xundaⱪla ximaliy tǝrǝptǝ «Dan» xǝⱨiri, jǝnubiy tǝrǝptǝ Bǝǝr-Xeba xǝⱨiri) hǝlⱪlǝr kɵp ziyarǝt ⱪilidiƣan but tawapgaⱨi idi.\f*  \x + \xo 4:4 \xt Ⱨox. 12:12\x*   
\m
\v 5 «Tǝxǝkkür ⱪurbanliⱪi»ni hemirturuq bilǝn billǝ kɵydürünglar —  
\m Silǝr «halis ⱪurbanliⱪlar»inglarni jakarlap mahtinip yürünglar;  
\m Qünki bundaⱪ ⱪilixⱪa amraⱪsilǝr, i Israillar! — dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar.\f □ \fr 4:5 \ft \+bd ««Tǝxǝkkür ⱪurbanliⱪi»ni hemirturuq bilǝn billǝ kɵydürünglar»\+bd* — ⱪurbanliⱪlarni hemirturuq salƣan nǝrsilǝr bilǝn billǝ sunuxⱪa ⱪǝt’iy bolmaytti («Law.» 2:11). \+bd «Silǝr «halis ⱪurbanliⱪlar»inglarni jakarlap mahtinip yürünglar; qünki bundaⱪ ⱪilixⱪa amraⱪsilǝr, i Israillar!»\+bd* — 4- ⱨǝm 5-ayǝttǝ eytilƣan ⱪurbanliⱪlar ⱨǝmdǝ ⱨǝr kixining kirimidin «ondin biri»ni ⱨǝr üq yilda Hudaƣa atap beƣixlixi, ǝslidǝ Musa pǝyƣǝmbǝrgǝ qüxürülgǝn ⱪanunda bekitilgǝnidi. Biraⱪ Israillar ⱨazir bularni ɵz butliriƣa atap beƣixlawatidu. Əsli hemirturuq selip ⱪilinƣan ax ⱨǝdiyǝlǝrni ⱪurbanliⱪlarƣa ⱪoxup sunux mǝn’i ⱪilinƣanidi. 
\fp  Bu sɵzlǝrgǝ ⱪariƣanda ular muxu paaliyǝtlǝrdǝ ɵzlirini heli «tǝⱪwadar» kɵrsǝtmǝkqi bolup, «ihtiyariy ⱪurbanliⱪ»larni kɵp ⱪilƣan ohxaydu.\f*  \x + \xo 4:5 \xt Law. 2:1, 15; 7:13\x*   
\m
\v 6 «Mǝn ⱨǝmmǝ xǝⱨǝrliringlarda «qixning pakizliⱪi»ni qüxürdüm,  
\m Ⱨǝmmǝ yeringlarda silǝrni ax-nanƣa bolƣan ⱨajǝtmǝn ⱪildim;  
\m Biraⱪ silǝr yǝnila yenimƣa ⱪaytmidinglar, — dǝydu Pǝrwǝrdigar;\f □ \fr 4:6 \ft \+bd «Mǝn ⱨǝmmǝ xǝⱨǝrliringlarda «qixning pakizliⱪi»ni qüxürdüm»\+bd* — demǝk ularda yegüdǝk nǝrsǝ yoⱪ.\f*   
\m
\v 7 Ⱨosulƣa üq ayla ⱪalƣan bolsimu, silǝrdin yamƣurni tartiwelip bǝrmidim;  
\m Bir xǝⱨǝr üstigǝ yamƣur yaƣdurdum,  
\m Yǝnǝ bir xǝⱨǝrgǝ yaƣdurmidim;  
\m Bir parqǝ yǝr üstigǝ yamƣur yaƣdi;  
\m Yǝnǝ bir parqǝ yǝr yamƣursiz ⱪaƣjirap ⱪaldi;   
\m
\v 8 Xuning bilǝn ikki, üq xǝⱨǝrning \add puⱪraliri\add* su tilǝp baxⱪa bir xǝⱨǝrgǝ ǝlǝngxip bardi,  
\m Lekin ⱪanmidi;  
\m Biraⱪ silǝr yenimƣa yǝnila ⱪaytmidinglar, — dǝydu Pǝrwǝrdigar;   
\m
\v 9 Mǝn silǝrni judun ⱨǝm ⱨal apiti bilǝn urdum;  
\m «Ƣajiliƣuqi ⱪurt»lar nurƣunliƣan beƣinglar, üzümzarliringlar, ǝnjür dǝrǝhliringlar ⱨǝm zǝytün dǝrǝhliringlarni yǝp kǝtti;  
\m Biraⱪ silǝr yenimƣa yǝnila ⱪaytmidinglar, — dǝydu Pǝrwǝrdigar;\f □ \fr 4:9 \ft \+bd «Mǝn silǝrni judun ⱨǝm ⱨal apiti bilǝn urdum»\+bd* — «ⱨal apiti» ziraǝtlǝrning birhil kesili.\f*  \x + \xo 4:9 \xt Ⱪan. 28:22; Yo. 1:4\x*   
\m
\v 10 Mǝn aranglarƣa Misirƣa qüxürülgǝn apǝtlǝrdǝk apǝtni ǝwǝttim;  
\m Yigitliringlarni ⱪiliq bilǝn ɵltürgüzdum,  
\m Atliringlarni olja boluxⱪa ⱪoyuwǝttim;  
\m Mǝn ⱪarargaⱨinglardin \add jǝsǝtlǝrning\add* sesiⱪqiliⱪini purutuwǝttim,  
\m Uni dimiƣinglarƣimu kirgüzdum,  
\m Biraⱪ silǝr yenimƣa yǝnila ⱪaytmidinglar, — dǝydu Pǝrwǝrdigar;\f □ \fr 4:10 \ft \+bd «Mǝn aranglarƣa Misirƣa qüxürülgǝn apǝtlǝrdǝk apǝtni ǝwǝttim»\+bd* — baxⱪa birhil tǝrjimisi «Mǝn (ǝsli) Misirƣa qüxürgǝn waba kesilini ǝwǝttim» (demǝk, Musa pǝyƣǝmbǝr dǝwridǝ Misirƣa qüxkǝn wabalarni bexinglarƣimu qüzürdum) \+bd «atliringlarni olja boluxⱪa ⱪoyuwǝttim»\+bd* — baxⱪa birhil tǝrjimisi «Ularni (demǝk, yigitliringlarni) silǝr buliwalƣan atlar bilǝn billǝ ɵltürgüzdum».\f*   
\m
\v 11 Mǝn aranglardin bǝzilǝrni Huda Sodom wǝ Gomorra xǝⱨǝrlirini ɵrüwǝtkinidǝk ɵrüwǝttim,  
\m Xuning bilǝn silǝr ottin tartiwelinƣan bir ququla otundǝk bolup ⱪaldinglar;  
\m Biraⱪ yenimƣa yǝnila ⱪaytmidinglar, — dǝydu Pǝrwǝrdigar;\f □ \fr 4:11 \ft \+bd «Mǝn aranglardin bǝzilǝrni Huda Sodom wǝ Gomorra xǝⱨǝrlirini ɵrüwǝtkinidǝk ɵrüwǝttim»\+bd* — «\+bd Mǝn\+bd* ... bǝzilǝrni \+bd Huda\+bd* ... ɵrüwǝtkinidǝk ɵrüwǝttim» — bu yǝrdǝ sɵz ⱪiliwatⱪan kim? Bizningqǝ muxu bexarǝtni Mǝsiⱨ Ɵzi bǝrgǝn bolsa kerǝk.\f*  \x + \xo 4:11 \xt Yar. 19:24\x*   
\m
\v 12 Xunga Mǝn sanga xundaⱪ ⱪilixim kerǝk dǝwatimǝn, i Israil;  
\m Mǝn buni sanga ⱪilidiƣanliⱪim tüpǝylidin,  
\m Hudaying bilǝn kɵrüxüxkǝ tǝyyarlan, i Israil!\f □ \fr 4:12 \ft \+bd «Hudaying bilǝn kɵrüxüxkǝ tǝyyarlan!»\+bd* — gǝrqǝ bǝlkim waⱪit-pǝyti xunqǝ keqikkini bilǝn, Huda yǝnila ular bilǝn kɵrüxüxkǝ tǝyyar turidu, yǝnila (bu ⱨǝⱪiⱪǝtǝn adǝmni ⱨǝyran ⱪalduridu) ularƣa meⱨir-xǝpⱪǝt kɵrsitixkǝ tǝyyar turidu, degǝnlik bolsa kerǝk, dǝp ⱪaraymiz (Tǝwratta adǝttǝ: «Huda bilǝn kɵrüxüx» degǝn mǝnidǝ). 
\fp  Biraⱪ bǝzi alimlar bu jümlini Hudaning pat arida qüxüridiƣan jazasini kɵrsitidu, dǝp ⱪaraydu.\f*   
\m
\v 13 Qünki mana, taƣlarni Xǝkillǝndürgüqi,  
\m Xamalni Yaratⱪuqi,  
\m Insanƣa ɵzlirining oy-pikrining nemǝ ikǝnlikini Ayan Ⱪilƣuqi,  
\m Tang sǝⱨǝrni ⱪarangƣuluⱪⱪa Aylandurƣuqi,  
\m Yǝr yüzidiki yuⱪiri jaylarning üstidǝ dǝssǝp yürgüqi dǝl Xudur,  
\m Pǝrwǝrdigar, samawi ⱪoxunlarning Sǝrdari bolƣan Huda Uning namidur!\f □ \fr 4:13 \ft \+bd «Insanƣa ɵzlirining oy-pikrining nemǝ ikǝnlikini ayan ⱪilƣuqi»\+bd* — ibraniy tilida «Insanƣa uning oy-pikrining nemǝ ikǝnlikini...» deyilidu. Xunga baxⱪa birhil tǝrjimisi: «Insanƣa ɵzining (Hudaning) oy-pikrining nemǝ ikǝnlikini...». 
\fp  Biraⱪ biz «uning oy-pikri» degǝnlik Hudaning oy-pikirlirini ǝmǝs, bǝlki adǝmlǝrningkini kɵrsitidu, dǝp ⱪaraymiz. 
\fp  \+bd «Tang sǝⱨǝrni ⱪarangƣuluⱪⱪa aylandurƣuqi»\+bd* — yaki «Ⱪarangƣuluⱪni tang sǝⱨǝr ⱪilƣuqi».\f*  \x + \xo 4:13 \xt Naⱨ. 1:3\x*   
\b  
\b  
\m  
\c 5
\s1 Üq tawapgaⱨ toƣruluⱪ  
\m
\v 1 I Israil jǝmǝti, bu sɵzni,  
\m Yǝni Mǝn sǝn toƣruluⱪ oⱪuydiƣan bir mǝrsiyǝni anglap ⱪoy: —   
\m
\v 2 «Pak ⱪiz Israil yiⱪildi;  
\m U ⱪaytidin ornidin turmaydu;  
\m U ɵz tupriⱪiƣa taxlanƣan,  
\m Uni turƣuzup yɵligüqi yoⱪtur».   
\m
\v 3 Qünki Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: —  
\m \add Israilning\add* ming \add lǝxkǝr\add* qiⱪⱪan bir xǝⱨirining yüz \add lǝxkirila\add* tirik ⱪalidu;  
\m Yüz lǝxkǝr qiⱪⱪan bir xǝⱨirining Israil jǝmǝti üqün on \add lǝxkirila\add* tirik ⱪalidu;   
\m
\v 4 Qünki Pǝrwǝrdigar Israil jǝmǝtigǝ mundaⱪ dǝydu: —  
\m Meni izdǝnglar, ⱨayatⱪa erixisilǝr;   
\m
\v 5 Bǝyt-Əlni izdimǝnglar,  
\m Gilgalƣimu barmanglar,  
\m Bǝǝr-Xebaƣa sǝpǝr ⱪilmanglar;  
\m Qünki Gilgal ǝsirgǝ elinip sürgün ⱪilinmay ⱪalmaydu,  
\m Bǝyt-Əl yoⱪⱪa qiⱪidu.\f □ \fr 5:5 \ft \+bd «Bǝyt-Əlni izdimǝnglar, Gilgalƣimu barmanglar, Bǝǝr-Xebaƣa sǝpǝr ⱪilmanglar»\+bd* — Bǝyt-Əl, Gilgal ⱨǝm Bǝǝr-Xeba Israillar üqün üq tawabgaⱨⱪa aylanƣanidi. Bu üq jayƣa berip ⱪurbanliⱪ ⱪilix ⱪatarliⱪlar «tawap ⱪilix»tǝk «sawabliⱪ ix» dǝp ⱪaralƣan. Bu üq jay Ibraⱨim, Isⱨaⱪ, Yaⱪup, Yǝxua ⱪatarliⱪ pǝyƣǝmbǝrlǝrning tarihi bilǝn ziq munasiwǝtlik bolƣan jaylardur. Tǝwratta, bundaⱪ «tawab ⱪilix» ixlirining ⱨǝmmisi horapilyliⱪ dǝp ⱪarilidu. 
\fp  Amos bu yǝrdǝ sɵz oyuni ⱪilidu, «Gilgal ǝsirgǝ qüxidu» dǝydu. Bu ibraniy tilida «Gilgal galaⱨ-galaⱨ» degǝn bilǝn ipadilinidu. «Bǝyt-Əl yoⱪⱪa qiⱪidu» degǝnning «Bǝyt-Əl «yoⱪ» (yoⱪⱪa barawǝr bolƣan) bir butⱪa ohxap ⱪalidu» degǝn iqki mǝnisi bar.\f*  \x + \xo 5:5 \xt Am. 4:4\x*   
\m
\v 6 Pǝrwǝrdigarni izdǝnglar, ⱨayatⱪa erixisilǝr;  
\m Bolmisa U Yüsüp jǝmǝti iqidǝ ot kǝbi partlap, uni yǝp ketidu,  
\m Ⱨǝm Bǝyt-Əldǝ otni ɵqürgüdǝk adǝm tepilmaydu.   
\m
\v 7 I adalǝtni ǝmǝngǝ aylandurƣuqi,  
\m Ⱨǝⱪⱪaniyliⱪni yǝrgǝ taxliƣuqilar,\f □ \fr 5:7 \ft \+bd «I adalǝtni ǝmǝngǝ aylandurƣuqi»\+bd* — «ǝmǝn» degǝn aqqiⱪ bir ɵsümlük bolƣaqⱪa, muxu yǝrdǝ adǝmlǝrgǝ ⱪayƣu-ⱨǝsrǝtni epkelidiƣan adalǝtsizlikni bildüridu.\f*   
\m
\v 8 Silǝr Orion yultuz türkümi wǝ Ⱪǝlb yultuz topini Yaratⱪuqi,  
\m Ɵlüm kɵlǝnggisini tang nuriƣa Aylandurƣuqi,  
\m Kündüzni ⱪarangƣuluⱪ bilǝn keqigǝ Aylandurƣuqi,  
\m Dengizdiki sularni qaⱪirip, ularni yǝr yüzigǝ Ⱪuyƣuqini izdǝnglar;  
\m Pǝrwǝrdigar Uning namidur.\x + \xo 5:8 \xt Ayup 9:9; 38:31; Am. 9:6\x*   
\m
\v 9 U baturlar üstigǝ tuyuⱪsiz ⱨalakǝtni partlitidu,  
\m Istiⱨkam üstigǝ ⱨalakǝt qüxüridu.   
\m
\v 10 Xu \add Israillar\add* xǝⱨǝr dǝrwazisida tǝnbiⱨ beridiƣanlarƣa ɵq,  
\m Durus sɵzlǝydiƣanlardin yirginidu.\f □ \fr 5:10 \ft \+bd «Xu Israillar xǝⱨǝr dǝrwazisida tǝnbiⱨ beridiƣanlarƣa ɵq,...»\+bd* — «xǝⱨǝr dǝrwazisi» xǝⱨǝrdiki aⱪsaⱪallar olturidiƣan, ǝrz-dǝwalarni anglaydiƣan, soraⱪ ⱪilidiƣan jay.\f*   
\m
\v 11 Əmdi silǝr namratlarni ezip,  
\m Ulardin buƣday «ⱨǝdiyǝ»lǝrni aldinglar!  
\m Oyulƣan taxlardin ɵylǝrni saldinglar,  
\m Biraⱪ ularda turmaysilǝr;  
\m Silǝr güzǝl üzümzarlarni bǝrpa ⱪilƣansilǝr,  
\m Biraⱪ ularning xarabini iqǝlmǝysilǝr.\f □ \fr 5:11 \ft \+bd «Əmdi silǝr namratlarni ezip,...»\+bd* — ibraniy tilida «Əmdi silǝr namratlarni dǝssǝp,...». 
\fp  Baxⱪa birhil tǝrjimisi «Namratlardin eƣir ijarǝ ⱨǝⱪⱪi elip,...».\f*  \x + \xo 5:11 \xt Zǝf. 1:13\x*   
\m
\v 12 Qünki silǝrning asiyliⱪliringlarning ⱪanqilik kɵplükini,  
\m Silǝrning gunaⱨinglarning ⱪanqilik zor ikǝnlikini obdan bilimǝn;  
\m Ular ⱨǝⱪⱪaniy adǝmni ezidu,  
\m Ular para yǝydu,  
\m Xǝⱨǝr dǝrwazisida miskinlǝrning ⱨǝⱪⱪini ⱪayriwalidu.   
\m
\v 13 Xunga bundaⱪ dǝwrdǝ «pǝmlik adǝm» süküt ⱪilidu;  
\m Qünki u rǝzil bir dǝwrdur.\f □ \fr 5:13 \ft \+bd ««pǝmlik adǝm» süküt ⱪilidu»\+bd* — muxu «pǝmlik adǝm» bǝlkim «ɵz bihǝtǝrliki yaki mǝnpǝǝtini kɵzlǝp yüridiƣan adǝm» degǝn mǝnidǝ. Yuⱪiriⱪi 10-, 12-ayǝtni kɵrüng. Buningƣa ⱪariƣanda, Amos pǝyƣǝmbǝrning «epi yoⱪ» ohxaydu, qünki u op’oquⱪ ⱨalda rǝzil ⱨɵkümdarlarƣa, baylarƣa tǝnbiⱨ bǝrmǝktǝ.\f*   
\b  
\m
\v 14 Ⱨayat yaxax üqün yamanliⱪni ǝmǝs, meⱨribanliⱪ-yahxiliⱪni izdǝnglar;  
\m Xundaⱪ bolƣanda silǝr degininglardǝk,  
\m Samawi ⱪoxunlarning Sǝrdari bolƣan Pǝrwǝrdigar ⱨǝⱪiⱪǝtǝn silǝr bilǝn billǝ bolidu.   
\m
\v 15 Yamanliⱪtin nǝprǝtlininglar, meⱨribanliⱪ-yahxiliⱪni sɵyünglar,  
\m Xǝⱨǝr dǝrwazisida adalǝtni ornitinglar;  
\m Xundaⱪ ⱪilƣanda Pǝrwǝrdigar, samawi ⱪoxunlarning Sǝrdari bolƣan Huda bǝlkim Yüsüpning ⱪaldisiƣa xapaǝt kɵrsitǝr.\f □ \fr 5:15 \ft \+bd «...Huda bǝlkim Yüsüpning ⱪaldisiƣa xapaǝt kɵrsitǝr»\+bd* — «Yüsüpning ⱪaldisi» ximaliy padixaⱨliⱪ bolƣan «Israil»din ⱪaldurulƣanlarni kɵrsitidu. Yüsüptin tɵrülgǝn Əfraim wǝ Manassǝⱨdin Israil iqidiki ǝng qong ⱪǝbililǝr qiⱪⱪan.\f*  \x + \xo 5:15 \xt Zǝb. 34:14-15; 97:10; Rim. 12:9\x*   
\m
\v 16 Xunga Pǝrwǝrdigar, samawi ⱪoxunlarning Sǝrdari bolƣan Huda Rǝb mundaⱪ dǝydu: —  
\m «Barliⱪ kǝng rǝstǝ-bazarlarda aⱨ-zarlar anglinidu;  
\m Ular ⱨǝmmǝ koqilarda «Way... way!...» dǝp awazini kɵtüridu;  
\m Ular deⱨⱪanlarnimu matǝm tutuxⱪa,  
\m Aⱨ-zarlar kɵtürgüqi «ustilar»ni yiƣlaxⱪa qaⱪiridu.   
\m
\v 17 Ⱨǝm barliⱪ üzümzarlardimu aⱨ-zarlar kɵtürülidu;  
\m Qünki Mǝn Ɵzüm aranglardin ɵtüp ketimǝn» — dǝydu Pǝrwǝrdigar.\f □ \fr 5:17 \ft \+bd «Mǝn Ɵzüm aranglardin ɵtüp ketimǝn»\+bd* — «Mis.» 12:12dǝ, Pǝrwǝrdigarning Israilƣa «Mǝn Misirni kezip ɵtimǝn» dǝp Misirliⱪlarƣa ɵlüm jazasini yürgüzgǝnlikigǝ ohxax, U ⱨazir \+bd Ɵz hǝlⱪi\+bd* arisidin «ɵtüp ketip», Ɵz jazasini elip baridu.\f*   
\b  
\m  
\s1 Pǝrwǝrdigarning küni  
\m
\v 18 Pǝrwǝrdigarning künigǝ tǝⱪǝzzar bolƣan silǝrgǝ way!  
\m Pǝrwǝrdigarning küni silǝrgǝ ⱪandaⱪ aⱪiwǝtlǝrni kǝltürǝr?  
\m U yoruⱪluⱪ ǝmǝs, bǝlki ⱪarangƣuluⱪ elip kelidu.\f □ \fr 5:18 \ft \+bd «Pǝrwǝrdigarning künigǝ tǝⱪǝzzar bolƣan silǝrgǝ way!»\+bd* — Amos dǝwridikilǝr Tǝwrattiki «Obadiya» ⱨǝm «Yoel» pǝyƣǝmbǝrlǝrning yazmiliridin «Pǝrwǝrdigarning küni»ni hata qüxinip, bǝlkim «Huda ⱨǝmmǝ «kapir ǝjnǝbiy» ǝllǝrni ⱪattiⱪ uridu, «Hudaning hǝlⱪi bolƣan bizlǝr» kɵtürülimiz» degǝn irⱪqi, bimǝnǝ kɵz-ⱪaraxta bolƣanidi. Amos bu kün bolsa, gunaⱨtin towa ⱪilmiƣan ⱨǝrbir adǝmgǝ jaza elip kelidu, dǝydu.\f*  \x + \xo 5:18 \xt Yǝr. 30:7; Yo. 2:2; Zǝf. 1:15\x*   
\m
\v 19 U küni birsi xirdin ⱪeqip, eyiⱪⱪa uqrap,  
\m Andin ɵyigǝ kirip, ⱪoli bilǝn tamƣa yɵlǝngǝndǝ,  
\m Yilan uni qaⱪⱪandǝk bir ix bolidu!   
\m
\v 20 Pǝrwǝrdigarning küni yoruⱪluⱪ ǝmǝs, bǝlki ⱪarangƣuluⱪla elip kelidu ǝmǝsmu?  
\m Uningda pǝⱪǝt ⱪarangƣuluⱪla bolup, yoruⱪluⱪ ⱨeq bolmaydiƣu?!   
\b  
\m  
\s1 Biⱨudǝ ⱨeyt-bayramlar  
\m
\v 21 Ⱨeytliringlarƣa nǝprǝtlinimǝn, ulardin bizar boldum,  
\m Ibadǝt sorunliringlarning puriⱪini puriƣum yoⱪ.\x + \xo 5:21 \xt Yǝx. 1:11; Yǝr. 6:20\x*   
\m
\v 22 Qünki silǝr Manga «kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ»lar ⱨǝm «ax ⱨǝdiyǝ»liringlarni sunup atisanglarmu,  
\m Mǝn ularni ⱪobul ⱪilmaymǝn;  
\m Silǝrning bordaⱪ malliringlar bilǝn ⱪilƣan «inaⱪliⱪ ⱪurbanliⱪliringlar»ƣa ⱪarimaymǝn.   
\m
\v 23 Mǝndin munajatliringlarning sadalirini epketinglar,  
\m Qiltarliringlarning küylirini anglimaymǝn;   
\m
\v 24 Buning ornida adalǝt huddi xarⱪiratmidǝk,  
\m Ⱨǝⱪⱪaniyliⱪ ǝbǝdiy aⱪidiƣan eⱪimdǝk dolⱪunlisun!   
\m
\v 25 Silǝr qɵl-bayawandiki ⱪiriⱪ yilda ⱪilƣan ⱪurbanliⱪ-ⱨǝdiyilǝrni Manga elip kǝldinglarmu, i Israil jǝmǝti?!\f □ \fr 5:25 \ft \+bd «Silǝr qɵl-bayawandiki ⱪiriⱪ yilda ⱪilƣan ⱪurbanliⱪ-ⱨǝdiyilǝrni manga elip kǝldinglarmu, i Israil jǝmǝti?!»\+bd* — Musa pǝyƣǝmbǝrning yetǝkqilikidǝ qɵl-bayawanda bolƣan dǝwrdǝ, Israillar qɵl-bayawanda ⱪurbanliⱪlarni ⱪilip kǝlgǝn bolsimu, lekin bu ayǝttin xuni bilǝlǝymizki, ular bu ⱪurbanliⱪlarni \+bd Huda üqün\+bd* atiƣan ǝmǝs («Manga elip kǝldinglarmu?»); bu ixlar pǝⱪǝtla bir «diniy paaliyǝt» yusunida elip berilƣan, halas.\f*  \x + \xo 5:25 \xt Ros. 7:42\x*   
\m
\v 26 Bǝrⱨǝⱪ, silǝr «Sukkot» degǝn padixaⱨinglar, ⱨǝm «Ⱪiun» degǝn butliringlarni, yǝni «Yultuz ilaⱨi»nglarni kɵtürüp mangdinglar!\f □ \fr 5:26 \ft \+bd «Bǝrⱨǝⱪ, silǝr ... «Yultuz ilaⱨi»nglarni kɵtürüp mangdinglar!»\+bd* — pütkül ayǝtning tǝrjimiliri kɵp hil. Biraⱪ asasiy mǝnisi ohxax, Israil Musa pǝyƣǝmbǝr dǝwridin tartip kɵnglidiki butpǝrǝslikni ⱨeq taxlimiƣan. Ayǝttǝ eytilƣan butlar asasǝn Mesopotamiyǝ, yǝni Babil rayonidiki butlardur. Xunga Hudaning ularƣa beridiƣan jazasi (27-ayǝt) ularni Babilƣa ǝsir ⱪildurup, xu yǝrgǝ sürgün ⱪilduruxtin ibarǝt bolidu.\f*   
\m
\v 27 Əmdi Mǝn silǝrni ǝsir ⱪilip, Dǝmǝxⱪtin yiraⱪlarƣa sürgün ⱪildurimǝn,  
\m — dǝydu «Samawi ⱪoxunlarning Sǝrdari bolƣan Huda» degǝn nam bilǝn atalƣan Pǝrwǝrdigar.   
\b  
\b  
\m  
\c 6
\s1 Israilning ⱨakim-ⱨɵkümdarliriƣa way!  
\m
\v 1 I Zionda hatirjǝm olturƣanlar ⱨǝm Samariyǝ teƣiƣa tayinip aman-esǝn yaxiƣanlar!  
\m I ǝllǝrning kattisining ǝrbabliri!  
\m Israil jǝmǝti silǝrni izdǝp kelidu —  
\m — Silǝrning ⱨalinglarƣa way!\x + \xo 6:1 \xt Mis. 19:5; Yǝr. 2:3\x*   
\m
\v 2 \add Silǝr hǝlⱪⱪǝ\add*: — «Kalnǝⱨ xǝⱨirigǝ berip kɵrünglar;  
\m Xu yǝrdin «büyük Hamat» xǝⱨirigǝ beringlar,  
\m Andin Filistiylǝrning xǝⱨiri Gatⱪa qüxüp beⱪinglar;  
\m Bular silǝrning ikki padixaⱨliⱪinglardin ǝwzǝlmu?  
\m Ularning qegrisi silǝrningkidin kǝngmu?» — \add dǝp mahtinip sɵzlǝysilǝr\add*.\f □ \fr 6:2 \ft \+bd «bular silǝrning ikki padixaⱨliⱪinglardin ǝwzǝlmu?»\+bd* — «ikki padixaⱨliⱪ» — birinqisi ximaliy padixaⱨliⱪ — Israil, paytǝhti Samariyǝ; ikkinqisi jǝnubiy padixaliⱪ — Yǝⱨuda, paytǝhti Yerusalem. 
\fp  «Siler hǝlⱪⱪǝ:... mahtinip sɵzlǝysilǝr» degǝn sɵzlǝr ǝslidiki tekisttǝ yoⱪ. Bu ayǝttǝ aydinglaxturuxⱪa tegixlik bir mǝsilǝ bar: — ayǝttiki sɵzlǝrni Amos eytⱪanmu yaki Samariyǝdiki ǝmirlǝr Samariyǝning bihǝtǝrliki toƣruluⱪ mahtinip eytⱪanmu? Bizningqǝ Samariyǝdiki ǝmirlǝr eytⱪan boluxi kerǝk; qünki ǝgǝr pǝyƣǝmbǝr agaⱨlandurux tǝrizidǝ soriƣan bolsa, soalning ǝksiqǝ soriƣan bolatti, — Yǝni «Bu xǝⱨǝrlǝr silǝrning ikki padixaⱨliⱪinglardin ajizmu?» dǝp soriƣan bolatti. Xunga bu sɵzlǝrni ⱪoxtuⱪ. Bu üq xǝⱨǝrning ⱨǝmmisi düxmǝnning ⱨujumiƣa duq kelip, andin ƣuliƣan bolsa kerǝk — biraⱪ ⱨazirƣiqǝ bu ixlar toƣruluⱪ tarihiy hatirilǝr yoⱪ.\f*   
\m
\v 3 I yaman künni keqiktürmǝkqi bolƣanlar!  
\m Silǝr jǝbir-zulumning ⱨɵkümranliⱪini ornitip, uni ɵzünglarƣa yeⱪin ⱪilmaⱪqi bolisilǝr,\x + \xo 6:3 \xt Əz. 12:27; Am. 5:18\x*   
\m
\v 4 Pil qixida nǝⱪixlǝngǝn kariwatlar üstidǝ yatisilǝr,  
\m Diwanliringlar üstidǝ kerilip yatisilǝr,  
\m Pada topidin pahlanlarni,  
\m Kala ⱪotanliridin mozayni tallap yǝysilǝr,   
\m
\v 5 Qiltar aⱨangiƣa tǝngkǝx ⱪilip eytisilǝr,  
\m Dawuttǝk ɵzünglarƣa sazlarni ijad ⱪilisilǝr,\x + \xo 6:5 \xt Yǝx. 5:12\x*   
\m
\v 6 Xarabni qinilǝp-qinilǝp iqisilǝr,  
\m Ɵzünglarƣa sǝrhil mayliⱪ ǝtirlǝrni sürisilǝr,  
\m — Biraⱪ kɵnglünglar Yüsüp jǝmǝtining ziyan-zǝhmiti üqün ⱨeq azablanmaydu!\x + \xo 6:6 \xt Yǝx. 5:11,12\x*   
\m
\v 7 Xunga ular tunji ǝsirgǝ qüxkǝnlǝr arisida ǝsirgǝ elinidu;  
\m Kerilip yatⱪanlarning ǝyx-ixriti ahirlixidu.\f □ \fr 6:7 \ft \+bd «Xunga ular tunji ǝsirgǝ qüxkǝnlǝr arisida ǝsirgǝ elinidu; kerilip yatⱪanlarning ǝyx-ixriti ahirlixidu»\+bd* — tarihiy mǝlumatlardin ⱪariƣanda, Asuriyǝ imperiyǝsi mǝlum bir yurtⱪa tajawuz ⱪilƣanda, awwal xu yurttiki mɵtiwǝrlǝrni ǝsir ⱪilip epketix aditi bar idi.\f*  \x + \xo 6:7 \xt Yǝx. 5:13\x*   
\m
\v 8 Rǝb Pǝrwǝrdigar Ɵz ⱨayati bilǝn ⱪǝsǝm ⱪilƣanki,  
\m — dǝydu Pǝrwǝrdigar, samawi ⱪoxunlarning Sǝrdari bolƣan Huda,  
\m — Mǝn Yaⱪupning ƣururidin bizar boldum,  
\m Uning orda-istiⱨkamliridin nǝprǝtlinimǝn;  
\m Mǝn bu xǝⱨǝrni, xundaⱪla uningdiki ⱨǝmmini düxmǝngǝ tǝngla ɵtküzüp berimǝn;   
\m
\v 9 Wǝ ǝmǝlgǝ axuruliduki,  
\m Bir ɵydǝ on adǝm bolup ⱪalsa, bu onǝylǝnmu ɵlidu.\f □ \fr 6:9 \ft \+bd «Bir ɵydǝ on adǝm bolup ⱪalsa, bu onǝylǝnmu ɵlidu»\+bd* — 5:3ni kɵrüng.\f*   
\m
\v 10 Əgǝr mǝlum bir ɵlgüqining tuƣⱪini, yǝni ɵlgüqining jǝsitini kɵydürüxkǝ mǝs’ul kixi ustihanlarni kɵtürüp ɵydin qiⱪiwetip, ɵy iqidiki yǝnǝ birsidin:  
\m — «Ⱪexingda yǝnǝ birsi barmu?» dǝp sorisa, u «Yoⱪ» dǝydu,  
\m Andin \add tuƣⱪini\add* yǝnǝ: «Süküt! Pǝrwǝrdigarning namini tilƣa eliximizƣa bolmaydu!» — dǝydu.\f □ \fr 6:10 \ft \+bd «mǝlum bir ɵlgüqining tuƣⱪini...»\+bd* — ibraniy tilida «mǝlum bir ɵlgüqining taƣisi...». 
\fp  \+bd «... Jǝsitini kɵydürüxkǝ mǝs’ul kixi ustihanlarni kɵtürüp ɵydin qiⱪiwetip, ɵy iqidiki yǝnǝ birsidin: — «ⱪexingda yǝnǝ birsi barmu?» dǝp sorisa, u «yoⱪ» dǝydu, andin tuƣⱪini yǝnǝ: «süküt! Pǝrwǝrdigarning namini tilƣa eliximizƣa bolmaydu!» — dǝydu»\+bd* — Yǝⱨudiy hǝlⱪi adǝttǝ jǝsǝtlǝrni kɵmidu, «jǝsǝtni kɵydürüx»ni ɵq kɵridu. «Jǝsitini küydürüx» degǝn ix ularning bexiƣa naⱨayiti eƣir apǝt qüxidiƣanliⱪini kɵrsitidu; xuning bilǝn ularning jǝsǝtlǝrni kümüxkǝ ⱪǝt’iy waⱪti qiⱪmaydu, demǝkqi. Xunga bu bexarǝt Samariyǝning naⱨayiti jiddi, beqarǝ ǝⱨwalƣa qüxidiƣanliⱪini kɵrsitidu. Uning üstigǝ, jǝsǝt ɵydǝ uzunƣiqǝ turƣan — ⱨazir pǝⱪǝt «ustihanlar»la ⱪalƣan. Ⱨayat ⱪalƣan kixilǝr xundaⱪ ⱪorⱪiduki, ular Pǝrwǝrdigarning namini eytixⱪimu petinalmaydiƣan bolup ⱪalidu. 
\fp  Ⱪiziⱪ bir ix xuki, uzundin tartip, bolupmu Yerusalemning Əysa Mǝsiⱨning ɵlümidin keyinki wǝyran ⱪilinixidin keyin, Yǝⱨudiylar «Yaⱨwǝⱨ» (Pǝrwǝrdigar) degǝn isimni ixlitixkǝ petinalmaydu.\f*   
\m
\v 11 Sǝwǝbi, Pǝrwǝrdigar buyruⱪ qüxüridu,  
\m Wǝ qong ɵyni parǝ-parǝ ⱪiliwetidu,  
\m Kiqik ɵynimu qak-qekidin yerip qeⱪiwetidu.\f □ \fr 6:11 \ft \+bd «Pǝrwǝrdigar... qong ɵyni parǝ-parǝ ⱪiliwetidu, kiqik ɵynimu qak-qekidin yerip qeⱪiwetidu»\+bd* — ⱨakim-ⱨɵkümdarlarning, ǝmǝldarlarning gunaⱨliri ⱨaman baxⱪilarni ɵz gunaⱨliriƣa qetildurup ⱪoyidu; xu wǝjidin «kiqik ɵylǝr»mu jazaƣa uqrap ketidu.\f*   
\m
\v 12 Atlar tax üstidǝ qapalamdu?  
\m Adǝmlǝr axu yǝrni kalilar bilǝn aƣduralamdu?  
\m Biraⱪ silǝr adalǝtni ɵt süyigǝ,  
\m Ⱨǝⱪⱪaniyliⱪning mewisini ǝmǝngǝ aylandurƣansilǝr —\f □ \fr 6:12 \ft \+bd «...adalǝtni ɵt süyigǝ, ⱨǝⱪⱪaniyliⱪni ǝmǝngǝ aylandurƣansilǝr»\+bd* — muxu ibarining mǝnisi 5-bab, 7-ayǝtning mǝnisigǝ ohxaxtur.\f*  \x + \xo 6:12 \xt Am. 5:7\x*   
\m
\v 13 — Yoⱪ bir nǝrsidin xadlinip kǝtkǝnsilǝr,  
\m «Ɵz küqimizgǝ tayinip ⱪudrǝtkǝ igǝ bolƣanmiz» — degǝnsilǝr.\f □ \fr 6:13 \ft \+bd «Yoⱪ bir nǝrsǝ»\+bd* — bizningqǝ, xübⱨisizki, ularning butlirini kɵrsitidu. 
\fp  Pütkül ayǝtning baxⱪa birhil tǝrjimisi: ««Lo-dǝbar xǝⱨirini elip xadlanƣaniduⱪ, Karnaim xǝⱨirinimu ɵz küqimizgǝ tayinip alduⱪⱪu?» — degǝnsilǝr».\f*  
\v 14 Qünki mana, i Israil jǝmǝti,  
\m — dǝydu Pǝrwǝrdigar, samawi ⱪoxunlarning Sǝrdari bolƣan Huda,  
\m — Mǝn silǝr bilǝn ⱪarxilixidiƣan bir ǝlni turƣuzimǝn;  
\m Ular Hamat xǝⱨirining dawinidin Arabaⱨ eⱪimiƣiqǝ silǝrni harlaydu.\f □ \fr 6:14 \ft \+bd «Mǝn silǝr bilǝn ⱪarxilixidiƣan bir ǝlni turƣuzimǝn»\+bd* — «bir ǝl» Asuriyǝ imperiyǝsini kɵrsitidu.\f*   
\b  
\b  
\m  
\c 7
\s1 Amosning dualiri — Hudaning ⱪarari  
\m
\v 1 Rǝb Pǝrwǝrdigar manga kɵrsǝttiki —  
\m Keyinki ot-qɵp bax tartⱪan waⱪtida, mana U qekǝtkilǝrni yasidi (bu padixaⱨ ɵzigǝ ot-qɵp orƣandin keyinki, ikkinqi ⱪetimliⱪ ot-qɵp ɵskǝn waⱪit idi) \f □ \fr 7:1 \ft \+bd «Rǝb Pǝrwǝrdigar manga kɵrsǝttiki — keyinki ot-qɵp bax tartⱪan waⱪtida, mana u qekǝtkilǝrni yasidi...»\+bd* — bu ixni (xundaⱪla -4-, 7- wǝ 8:1-ayǝttiki ixlarnimu) Amos bexarǝtlik ƣayibanǝ kɵrünüxtǝ kɵrgǝn bolsa kerǝk. Qünki 3-, 6-ayǝttǝ Pǝrwǝrdigar «bundaⱪ ixtin» yanidu.\f*  
\v 2 ⱨǝm xundaⱪ boldiki, qekǝtkilǝr zemindiki ot-qɵpni ⱪaldurmay yǝwǝtkǝndin keyin, mǝn: —  
\m «I Rǝb Pǝrwǝrdigar, ɵtünüp ⱪalay, kǝqürgǝysǝn! Yaⱪup ⱪandaⱪmu qidiyalaydu? U kiqik tursa!» — dedim.   
\m
\v 3 Pǝrwǝrdigar ǝmdi undaⱪ ⱪilixtin yandi: «Əmdi undaⱪ bolmaydu» — dedi Pǝrwǝrdigar.   
\m
\v 4 Rǝb Pǝrwǝrdigar manga kɵrsǝtti —  
\m Mana, Rǝb Pǝrwǝrdigar \add hǝlⱪi\add* bilǝn kürǝx ⱪilixⱪa otni qaⱪirdi;  
\m Ot ⱨǝtta qongⱪur dengiznimu ⱪurutti,  
\m Miras bolƣan zeminnimu yǝp kǝtti;   
\m
\v 5 Əmdi mǝn: —  
\m «I Rǝb Pǝrwǝrdigar, ɵtünüp ⱪalay, tohtiƣaysǝn! Yaⱪup ⱪandaⱪmu qidiyalaydu? U kiqik tursa!» — dedim.   
\m
\v 6 Pǝrwǝrdigar xundaⱪ ⱪilixtin yandi: «Əmdi undaⱪ bolmaydu» — dedi Rǝb Pǝrwǝrdigar.   
\b  
\m
\v 7 Əmdi U manga \add mundaⱪ bir ixni\add* kɵrsǝtti —  
\m Wǝ mana, Rǝb tik ɵlqigüq yip bilǝn ⱪopurulƣan tam tüwidǝ,  
\m Ⱪolida tik ɵlqigüq yipni tutⱪiniqǝ turatti;  
\v 8 wǝ Pǝrwǝrdigar mǝndin: —  
\m «Amos, nemini kɵrdung?» dǝp soridi.  
\m Mǝn: «Tik ɵlqigüq yipni» — dedim.  
\m Rǝb: «Mǝn yǝnǝ Ɵz hǝlⱪim Israil otturisiƣa tik ɵlqigüq yipni tiklǝymǝn; Mǝn yǝnǝ ularni jazalimay ɵtüp kǝtmǝymǝn;   
\m
\v 9 Ⱨǝm Isⱨaⱪning «yuⱪiri jayliri» ⱨalak bolidu,  
\m Israilning tawapgaⱨliri wǝyran ⱪilinidu;  
\m Yǝroboam jǝmǝtigǝ ⱪiliq bilǝn ⱨujum ⱪilixⱪa ornumdin turimǝn» — dedi.\f □ \fr 7:9 \ft \+bd «Isⱨaⱪning «yuⱪiri jayliri» ⱨalak bolidu»\+bd* — «yuⱪiri jaylar» taƣ qoⱪⱪiliri ⱪatarliⱪ jaylarda Hudaƣa ⱪurbanliⱪ ⱪilix ǝslidǝ Musa pǝyƣǝmbǝrgǝ qüxürülgǝn ⱪanunda mǝn’i ⱪilinƣanidi. Xundaⱪtimu, Israil ⱨǝm Yǝⱨudadikilǝr heli burunla taƣ qoⱪⱪiliri üstidǝ Pǝrwǝrdigarƣa ⱪurbanliⱪ ⱪilip ibadǝt ⱪilixⱪa baxliƣanidi. Keyin ular muxu «yuⱪiri jaylar»da butⱪa qoⱪunuxⱪa baxlidi.\f*   
\b  
\m  
\s1 Amosning butpǝrǝslǝrning tawapgaⱨi bolup ⱪalƣan Bǝyt-Əlning kaⱨini, yǝni «ximaliy padixaⱨliⱪ» Israilning «bax kaⱨini» Amaziya bilǝn bolƣan kürixi  
\m
\v 10 Xuning bilǝn Bǝyt-Əldiki kaⱨin Amaziya Israil padixaⱨi Yǝroboamƣa hǝwǝr yollap: —  
\m «Amos Israil jǝmǝti arisida turupmu siligǝ suyiⱪǝst ⱪildi; zemin uning ⱪilƣan barliⱪ gǝplirini kɵtürǝlmǝydu.  
\v 11 Qünki Amos: — «Yǝroboam ⱪiliqta ɵlidu, Israil ǝsirgǝ elinip ɵz zeminidin sürgün bolmay ⱪalmaydu!» — dǝydu» — dedi.\f □ \fr 7:11 \ft \+bd «Qünki Amos: — «Yǝroboam ⱪiliqta ɵlidu, Israil ǝsirgǝ elinip ɵz zeminidin sürgün bolmay ⱪalmaydu!» — dǝydu»\+bd* — ǝmǝliyǝttǝ Amos: — «Pǝrwǝrdigar Yǝroboamning \+bd jǝmǝtigǝ\+bd* ⱪiliq bilǝn ⱨujum ⱪilidu» — degǝnidi (9-ayǝt).\f*   
\m
\v 12 Andin Amaziya Amosⱪa: — Ⱨǝy aldin kɵrgüqi! Bǝs, yoⱪal, Yǝⱨuda zeminiƣa ⱪaq, axu yǝrdǝ bexarǝt berip, xu yǝrdǝ nan tepip yǝ!  
\v 13 Biraⱪ Bǝyt-Əldǝ yǝnǝ bexarǝt bǝrmǝ; qünki u padixaⱨning tawapgaⱨi, xaⱨliⱪ ɵydur, — dedi.\f □ \fr 7:13 \ft \+bd «Bǝyt-Əldǝ yǝnǝ bexarǝt bǝrmǝ; qünki u padixaⱨning tawapgaⱨi»\+bd* — «padixaⱨning tawapgaⱨi» ibraniy tilida «padixaⱨning «muⱪǝddǝs jay»i» deyilidu.\f*   
\m
\v 14 Amos Amaziyaƣa jawab berip mundaⱪ dedi: —  
\m «Mǝn ǝsli pǝyƣǝmbǝr ǝmǝs idim, yaki pǝyƣǝmbǝrning oƣlimu ǝmǝsmǝn; bǝlki mǝn bir qarwiqi, xundaⱪla erǝn dǝrǝhlirining mewisini tǝrgüqi idim.  
\v 15 Biraⱪ pada beⱪiwatⱪan qeƣimda Pǝrwǝrdigar meni Ɵz ilkigǝ aldi wǝ manga: «Barƣin, hǝlⱪim Israilƣa bexarǝt bǝr» — dedi.  
\v 16 Əmdi, i Amaziya, Pǝrwǝrdigarning sɵzigǝ ⱪulaⱪ sal! Sǝn manga: «Israilni ǝyiblǝydiƣan bexarǝtlǝrni bǝrmǝ, Isⱨaⱪ jǝmǝtini ǝyiblǝydiƣan sɵzlǝrni eytma», deding.\x + \xo 7:16 \xt Əz. 21:7\x*  
\v 17 Xunga Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: —  
\m «Sening ayaling xǝⱨǝrdǝ paⱨixǝ bolidu, oƣul-ⱪizliring ⱪiliq bilǝn ⱪirilidu wǝ zemining ɵlqǝx tanisi tartilixi bilǝn parqilinidu; sǝn napak bir zeminda ɵlisǝn; wǝ Israil ǝsirgǝ elinip ɵz zeminidin sürgün bolmay ⱪalmaydu»».   
\b  
\b  
\m  
\c 8
\s1 Kelidiƣan jazalar  
\m
\v 1 Rǝb Pǝrwǝrdigar manga mundaⱪ bir ixni kɵrsǝtti; mana, bir sewǝt yazliⱪ mewǝ.\f □ \fr 8:1 \ft \+bd «Rǝb Pǝrwǝrdigar manga mundaⱪ bir ixni kɵrsǝtti; mana, bir sewǝt yazliⱪ mewǝ»\+bd* — bu ixni (ⱨǝm 7-bab, 4-, 7-ayǝttiki ixlarnimu) Amos bexarǝtlik ƣayibanǝ kɵrünüxtǝ kɵrgǝn boluxi mumkin.\f*  
\v 2 Andin U mǝndin: Amos, nemini kɵrdung? — dǝp soridi.  
\m Mǝn: «Bir sewǝt yazliⱪ mewini» — dedim.  
\m Pǝrwǝrdigar manga: Əmdi hǝlⱪim Israilƣa zawal yǝtti; Mǝn yǝnǝ ularni jazalimay ɵtüp kǝtmǝymǝn, — dedi.\f □ \fr 8:2 \ft \+bd «Mǝn: «bir sewǝt yazliⱪ mewini» — dedim. Pǝrwǝrdigar manga: Əmdi hǝlⱪim Israilƣa zawal yǝtti... — dedi»\+bd* — ibraniy tilida «yazliⱪ mewǝ» bilǝn «zawal» degǝn sɵzlǝr bir-birigǝ ohxap ketidu.\f*   
\m
\v 3 — Xu küni ordidiki ⱪizlarning nahxiliri ⱪiya-qiyalarƣa aylinidu, — dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar; — Jǝsǝtlǝr kɵp bolidu; ular jay-jaylarda sirtⱪa taxlinidu. Süküt!\f □ \fr 8:3 \ft \+bd «Jǝsǝtlǝr kɵp bolidu; ular jay-jaylarda sirtⱪa taxlinidu. Süküt!»\+bd* — demǝk, xu qaƣda matǝm tutⱪanda, awaz qiⱪirixⱪa bolmaydu.\f*   
\m
\v 4 Buni anglanglar, ⱨǝy miskinlǝrni ǝzgüqilǝr,  
\m Zemindiki ajiz mɵminlǝrni yoⱪatmaⱪqi bolƣanlar —\f □ \fr 8:4 \ft \+bd «Ⱨǝy miskinlǝrni ǝzgüqilǝr...»\+bd* — baxⱪa birhil tǝrjimisi «Ⱨǝy, miskinlǝrni yutuwalƣuqilar...».\f*   
\m
\v 5 «Axliⱪimizni satmaⱪqi iduⱪ, yengi ay ⱪaqanmu ahirlixar,  
\m Buƣday yaymisini aqattuⱪ, xabat küni ⱪaqan tügǝr?» — dǝydiƣanlar,  
\m — Xundaⱪla «ǝfaⱨ»ni kiqik ⱪilip, «xǝkǝl»ni qong elip,  
\m Aldamqiliⱪ üqün tarazini yalƣan ⱪilƣanlar! \f □ \fr 8:5 \ft \+bd «Axliⱪimizni satmaⱪqi iduⱪ, yengi ay ⱪaqanmu ahirlixar, buƣday yaymisini aqattuⱪ, xabat küni ⱪaqan tügǝr?»\+bd* — «yengi ay» künidǝ ⱨǝm «xabat küni» (xǝnbǝ küni)dǝ Musa pǝyƣǝmbǝrgǝ qüxürülgǝn ⱪanun boyiqǝ dǝm elix kerǝk idi. Əmdi bu kixilǝr aqkɵzlüktin dǝm elixⱪimu narazi idi. Xundaⱪ bolupla ⱪalmay, ular buƣdayni ɵlqǝydiƣan kürini kiqik, tǝnggilǝrni jinglaydiƣan taraza texini qong ⱪilip hǝⱪlǝrni aldaydu (keyinki izaⱨatni kɵrüng). \+bd ««ǝfaⱨ»ni kiqik ⱪilip, «xǝkǝl»ni qong elip,..»\+bd* — «ǝfaⱨ» ⱨǝjim birliki, «xǝkǝl» pulning yaki eƣirliⱪning birliki idi. Bir «ǝfaⱨ» (yaki «kürǝ») 40 litrqǝ, bir «xǝkǝl» («misⱪal») 14 gram kelidu. Bu toluⱪ ayǝt sodigǝrlǝrning addiy puⱪralarni ɵlqǝm birlikliridin paydilinip, ⱪaⱪati-soⱪti ⱪiliwatⱪanliⱪini kɵrsitidu.\f*  \x + \xo 8:5 \xt Ⱨox. 12:8\x*   
\m
\v 6 — Namratlarni kümüxkǝ,  
\m Miskin adǝmni bir jüp qoruⱪⱪa setiwalmaⱪqi bolƣanlar,  
\m Buƣdayni süpüründisi bilǝn ⱪoxup satmaⱪqi bolƣanlar!\x + \xo 8:6 \xt Am. 2:6\x*   
\m
\v 7 Pǝrwǝrdigar Yaⱪupning ƣururi bilǝn xundaⱪ ⱪǝsǝm ⱪildiki,  
\m — Bǝrⱨǝⱪ, Mǝn ⱨǝrgiz ularning ⱪilƣanliridin ⱨeqbirini untumaymǝn!\f □ \fr 8:7 \ft \+bd «Pǝrwǝrdigar Yaⱪupning ƣururi bilǝn xundaⱪ ⱪǝsǝm ⱪildiki,...»\+bd* — bǝzi alimlar: ««Yaⱪupning ƣururi bilǝn» degǝnni «Yaⱪupning pǝhri bilǝn», demǝk «Yaⱪupning pǝhri bolƣan Huda bilǝn» dǝp qüxinidu. Biraⱪ 6-bab, 8-ayǝt boyiqǝ Huda «Yaⱪupning ƣururi» yaki «Yaⱪupning pǝhri»gǝ ɵq idi. Adǝttǝ ⱪǝsǝm iqixtǝ ⱪǝsǝm ⱪilƣuqilar naⱨayiti muⱪim, ɵzgǝrmǝs bir nǝrsǝ bilǝn ⱪǝsǝm iqidu; Hudaning «Yaⱪupning ƣururi bilǝn» ⱪǝsǝm iqixi bolsa intayin kinayilik gǝp, «Yaⱪupning ƣururi»ning ⱨeq ɵzgǝrmǝs, naⱨayiti jaⱨil ikǝnlikini puritidu.\f*   
\m
\v 8 Zemin bu ixlardin tǝwrinip kǝtmǝmdu?  
\m Wǝ uningda turuwatⱪanlarning ⱨǝmmisi matǝm tutmamdu?  
\m U Nil dǝryasidǝk ɵrlǝp ketidu,  
\m U Misir dǝryasidǝk ɵrkǝxlǝp, andin qɵküp ketidu.\f □ \fr 8:8 \ft \+bd «Zemin bu ixlardin tǝwrinip kǝtmǝmdu? Wǝ uningda turuwatⱪanlarning ⱨǝmmisi matǝm tutmamdu? U Nil dǝryasidǝk ɵrlǝp ketidu, u Misir dǝryasidǝk ɵrkǝxlǝp, andin qɵküp ketidu»\+bd* — muxu ayǝttǝ Amos yǝr tǝwrǝx toƣruluⱪ bexarǝt beridu (1:1ni kɵrüng). Nil dǝryasi ⱨǝr yili tuyuⱪsiz ɵrlǝp ketip, bir mǝzgil kǝlkün kelip, zeminni besip ketidu. Ⱪanaan (Pǝlǝstin) zeminimu ǝmdi Nil dǝryasiƣa ohxax «ɵrlǝp ketidu» (yǝr tǝwrǝx bilǝn egiz-pǝs bolidu).\f*   
\m
\v 9 Xu küni xundaⱪ ǝmǝlgǝ axuruliduki, — dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar,  
\m — Ⱪuyaxni qüxtǝ patⱪuzimǝn,  
\m Zeminni xu oquⱪ kündǝ ⱪarangƣulaxturimǝn.   
\m
\v 10 Ⱨeytliringlarni musibǝtkǝ,  
\m Ⱨǝmmǝ nahxiliringlarni aⱨ-zarlarƣa aylanduriwetimǝn;  
\m Ⱨǝmmǝ adǝmning qatriⱪi üstini bɵz rǝht bilǝn oriƣuzimǝn,  
\m Ⱨǝrbir adǝmning bexida taⱪirliⱪ pǝyda ⱪilimǝn;  
\m Bu matǝmni yǝkkǝ-yeganǝ bir oƣulning matimidǝk,  
\m Ⱨeytning ahirini dǝrd-ǝlǝmlik bir kün ⱪiliwetimǝn.\f □ \fr 8:10 \ft \+bd «Ⱨǝmmǝ adǝmning qatriⱪi üstini bɵz rǝht bilǝn oriƣuzimǝn»\+bd* — «bɵz rǝht»kǝ oruniwelix, qaqlarni qüxüriwetix ⱪattiⱪ matǝmni yaki towa ⱪilixni bildüridu. \+bd «Bu matǝmni yǝkkǝ-yeganǝ bir oƣulning matimidǝk... ⱪiliwetimǝn»\+bd* — bexarǝttǝ ɵlgǝn «yǝkkǝ-yeganǝ oƣul» zadi kimdu? Mǝzkur soal Israil üqün dǝwrdin-dǝwrgǝ baxni ⱪaturidiƣan mǝsilǝ.\f*   
\b  
\m  
\s1 Sürgün bolup, Hudaning sɵzidin ayrilix  
\m
\v 11 Mana, xundaⱪ künlǝr keliduki, — dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar,  
\m Zeminƣa ⱪǝⱨǝtqilikni ǝwǝtimǝn, —  
\m — Nanƣa bolƣan ⱪǝⱨǝtqilik ǝmǝs, yaki suƣa bolƣan qangⱪaxmu ǝmǝs, bǝlki Pǝrwǝrdigarning sɵz-kalamini anglaxⱪa bolƣan ⱪǝⱨǝtqilikni ǝwǝtimǝn.   
\m
\v 12 Xuning bilǝn ular dengizdin dengizƣa, ximaldin xǝrⱪⱪǝ kezip mangidu,  
\m Ular Pǝrwǝrdigarning sɵz-kalamini izdǝp uyan-buyan yürüp, uni tapalmaydu.\f □ \fr 8:12 \ft \+bd «kezip mangidu»\+bd* — yaki «sǝrsan bolup mangidu» yaki «ǝlǝngxip mangidu». \+bd «Xuning bilǝn ular dengizdin dengizƣa, ximaldin xǝrⱪⱪǝ kezip mangidu, ular Pǝrwǝrdigarning sɵz-kalamini ... tapalmaydu»\+bd* — birinqidin, «dengizdin dengizƣa» degǝnlik bǝlkim ««ottura dengiz»din «ɵlük dengiz»ƣa», yǝni «ƣǝrbtin xǝrⱪⱪǝ» dǝp bildüridu. Tekisttǝ «jǝnubⱪa» tilƣa elinmaydu. Bǝlkim bu Israildikilǝrning ⱨakawurluⱪini kɵrsitidu — ular Yǝⱨudadin, yaki Yǝⱨudadin kǝlgǝn pǝyƣǝmbǝrdin (mǝsilǝn, Amostin) ⱨǝⱪiⱪǝtni izdimǝydu. 
\fp  Toluⱪ bexarǝt bǝlkim Yǝⱨudiylarning keyinki dǝwrlǝrdiki, bolupmu ⱨazirⱪi omumiy ǝⱨwalini kɵrsǝtkǝn bolsa kerǝk — ular Injilni, yǝni «hux hǝwǝr»ni ⱪobul ⱪilmiƣaqⱪa, ɵzliri tartⱪan azab-oⱪubǝtlirigǝ ⱨeq qüxǝnqǝ tapalmaydu.\f*   
\m
\v 13 Xu küni güzǝl ⱪizlar ⱨǝm yigitlǝrmu ussuzluⱪtin ⱨalidin ketidu;   
\m
\v 14 Ⱨǝm Samariyǝning gunaⱨining \add nami\add* bilǝn ⱪǝsǝm iqkǝnlǝr,  
\m Yǝni «Ilaⱨingning tirikliki bilǝn, i Dan», yaki «Bǝǝr-Xebadiki \add ilaⱨiy\add* tirik yol bilǝn!» dǝp ⱪǝsǝm iqkǝnlǝr bolsa —  
\m Ular yiⱪilidu, ornidin ⱨǝrgiz ⱪaytidin turalmaydu.\f □ \fr 8:14 \ft \+bd «Samariyǝning gunaⱨining nami bilǝn ⱪǝsǝm iqkǝnlǝr»\+bd* — «Samariyǝning gunaⱨi» ularning butliridin biri bolsa kerǝk. 
\fp  \+bd «Bǝǝr-xebadiki ilaⱨiy tirik yol bilǝn!»\+bd* — ibraniy tilida «Bǝǝr-Xebadiki yolning tirikliki bilǝn» deyilidu. 
\fp  «Danning ilaⱨi» ⱨǝm «Bǝǝr-Xebadiki ilaⱨiy tirik yol» — xu ikki yǝrning butlirini kɵrsitidu. 
\fp  «Yol» ibraniy tilida «dǝrǝk» degǝn sɵz bilǝn ipadilinidu. Uyƣur tilidiki «tǝriⱪǝ» wǝ «tǝriⱪǝt» degǝn sɵzlǝr ǝrǝb tili arⱪiliⱪ muxu sɵzdin kǝlgǝn.\f*  \x + \xo 8:14 \xt Am. 5:5\x*   
\b  
\b  
\m  
\c 9
\s1 Sahtipǝzlik üstigǝ ⱪilinƣan jǝng  
\m
\v 1 Mǝn Rǝbning ⱪurbangaⱨning yenida turƣinini kɵrdum; U mundaⱪ dedi: —  
\m — Tüwrüklǝrning baxlirini urunglar, bosuƣilar silkingiqǝ urunglar,  
\m Ularni \add ibadǝthanidikilǝrning\add* baxliriƣa qüxürüp, parǝ-parǝ ⱪilinglar!  
\m Mǝn xu \add butpǝrǝslǝr\add*din ǝng ahirda ⱪalƣanlirinimu ⱪiliq bilǝn ɵltürimǝn;  
\m Ulardin ⱪaqay degǝnlǝr ⱪaqalmaydu,  
\m Ulardin ⱪutulay degǝnlǝr ⱪutulup qiⱪalmaydu.\f □ \fr 9:1 \ft \+bd «Mǝn Rǝbning ⱪurbangaⱨning yenida turƣinini kɵrdum; U mundaⱪ dedi: — Tüwrüklǝrning baxlirini urunglar, bosuƣilar silkingiqǝ urunglar, ularni ibadǝthanidikilǝrning baxliriƣa qüxürüp, parǝ-parǝ ⱪilinglar!»\+bd* — bu ixlar, xübⱨisizki, Bǝyt-Əldiki (butpǝrǝslik soruni ⱪilinƣan, biraⱪ «Pǝrwǝrdigarning nami» bilǝn atalƣan) ibadǝthanida bolidu. Muxu buyruⱪ kimgǝ berilgǝnliki eniⱪ deyilmidi; bǝlkim pǝrixtilǝrgǝ berilgǝn boluxi mumkin. Ibadǝthanining buzuluxi bǝlkim yǝr tǝwrǝx bilǝn munasiwǝtlik (5-ayǝtni kɵrüng).\f*   
\m
\v 2 Ular tǝⱨtisara iqigǝ texip kirsǝ, ⱪolum axu yǝrdin ularni tartip qiⱪiridu;  
\m Ular asmanƣa yamixip qiⱪsa, Mǝn xu yǝrdin ularni tartip qüxürimǝn;\f □ \fr 9:2 \ft \+bd «tǝⱨtisara»\+bd* — ɵlgǝnlǝrning roⱨliri baridiƣan jay.\f*  \x + \xo 9:2 \xt Zǝb. 139:8-12\x*   
\m
\v 3 Ular Karmǝl qoⱪⱪisiƣa mɵküwalsimu, Mǝn ularni izdǝp xu yǝrdin alimǝn;  
\m Ular dengiz tegidǝ nǝzirimdin yoxurunuwalƣan bolsimu,  
\m Mǝn yilanni buyruymǝn, u ularni qaⱪidu;\f □ \fr 9:3 \ft \+bd «Ular dengiz tegidǝ nǝzirimdin yoxurunuwalƣan bolsimu, Mǝn yilanni buyruymǝn, u ularni qaⱪidu»\+bd* — «Yǝx.» 27:1ni kɵrüng.\f*   
\m
\v 4 Düxmǝnlirigǝ ǝsirgǝ qüxkǝn bolsimu,  
\m Mǝn xu yǝrdǝ ⱪiliqni buyruymǝn, u ularni ɵltüridu;  
\m Mǝn yahxiliⱪni ǝmǝs, bǝlki yamanliⱪni yǝtküzüx üqün kɵzlirimni ularƣa tikimǝn. \x + \xo 9:4 \xt Yǝr. 44:11\x*   
\m
\v 5 Samawi ⱪoxunlarning Sǝrdari bolƣan Rǝb Pǝrwǝrdigar,  
\m Zeminƣa tǝgküqi bolsa dǝl Uning Ɵzidur;  
\m U tegixi bilǝnla, zemin erip ketidu, uningda turuwatⱪanlarning ⱨǝmmisi matǝm tutidu;  
\m Zemin Nil dǝryasidǝk ɵrlǝp ketidu —  
\m Misirning dǝryasidǝk \add ɵrkǝxlǝp\add*, andin qɵküp ketidu.\f □ \fr 9:5 \ft \+bd «U tegixi bilǝnla, zemin erip ketidu, uningda turuwatⱪanlarning ⱨǝmmisi matǝm tutidu; zemin Nil dǝryasidǝk ɵrlǝp ketidu...»\+bd* — muxu ayǝttǝ yǝr tǝwrǝx toƣruluⱪ yǝnǝ bir bexarǝt berilidu.\f*   
\m
\v 6 Rawaⱪlirini ǝrxlǝrgǝ selip, asman gümbizini yǝr yüzigǝ bekitküqi Xudur;  
\m Dengizdiki sularni qaⱪirip, ularni yǝr yüzigǝ ⱪuyƣuqi Udur;  
\m Pǝrwǝrdigar Uning namidur.\x + \xo 9:6 \xt Zǝb. 104:3, 13; Am. 5:8\x*   
\m
\v 7 Silǝr Manga nisbǝtǝn Efiopiyǝ baliliriƣa ohxax ǝmǝsmu, i Israil baliliri?  
\m Mǝn Israilni Misirdin elip qiⱪarƣan ǝmǝsmu?  
\m Filistiylǝrni Kret arilidin, Suriyǝliklǝrni Kir xǝⱨiridin qiⱪarƣan ǝmǝsmu?\f □ \fr 9:7 \ft \+bd «Silǝr Manga nisbǝtǝn Efiopiyǝ baliliriƣa ohxax ǝmǝsmu, i Israil baliliri? Mǝn Israilni Misirdin elip qiⱪarƣan ǝmǝsmu? Filistiylǝrni Kret arilidin, Suriyǝliklǝrni Kir xǝⱨiridin qiⱪarƣan ǝmǝsmu?»\+bd* — «Kret arili» — ibraniy tilida «Kaftor». 
\fp  Toluⱪ ayǝtning mǝnisi: — Israillar «Huda bizni Misirdin alaⱨidǝ qiⱪarƣan» degǝn oyda bolup, «Nemini ⱪiliximizdin ⱪǝt’iynǝzǝr, biz yǝnila Hudaning alaⱨidǝ hǝlⱪi bolimiz, ⱨeqnemǝ bizgǝ tǝgmǝydu» degǝn hata oyƣa kelip ⱪalƣan bolsa kerǝk. Huda muxu yǝrdǝ, baxⱪa ǝllǝrni («kapir» ǝllǝrni) baxⱪa yǝrlǝrdin (jümlidin Misirdin yiraⱪ jaylardin), elip qiⱪardim, dǝydu. Xunga, mǝlum bir ǝl bir yǝrdin baxⱪa bir yǝrgǝ yɵtkilip qiⱪⱪan bolsimu, bu ix ularning ⱪaltisliⱪini ispatlimaydu. Əlning yurtlirini bekitküqi bolsa pǝⱪǝt Huda Ɵzidur.\f*   
\m
\v 8 Ⱪaranglar, Rǝb Pǝrwǝrdigarning kɵzi «gunaⱨkar padixaⱨliⱪ» üstigǝ qüxti —  
\m Mǝn yǝr yüzidin uni yoⱪitimǝn;  
\m Lekin Mǝn Yaⱪup jǝmǝtini toluⱪ yoⱪitiwǝtmǝymǝn, — dǝydu Pǝrwǝrdigar.   
\m
\v 9 Qünki ⱪaranglar, Mǝn buyruⱪ qüxürimǝn,  
\m Xuning bilǝn huddi birsi danni ƣǝlwirdǝ tasⱪiƣandǝk, Israil jǝmǝtini ǝllǝr arisida tasⱪaymǝn,  
\m Biraⱪ ulardin ǝng kiqikimu yǝrgǝ qüxüp kǝtmǝydu. \f □ \fr 9:9 \ft \+bd «Xuning bilǝn huddi birsi danni ƣǝlwirdǝ tasⱪiƣandǝk, Israil jǝmǝtini ǝllǝr arisida tasⱪaymǝn, biraⱪ ulardin ǝng kiqikimu yǝrgǝ qüxüp kǝtmǝydu»\+bd* — buƣday danliri ƣǝlwirdin ɵtüp ketidu, taxlar ⱪalidu. Bu ayǝtning mǝnisi, xübⱨisizki, Huda ⱪimmiti bar bolƣan barliⱪ buƣday danlirini (ⱨǝⱪiⱪiy etiⱪadqilarni) yiƣip saⱪlaydu (10-ayǝtni kɵrüng). Süzülüp ⱪalƣanliri (taxlar) taxliwetilidu.\f*  
\v 10 \add Ⱨalbuki\add*, hǝlⱪimning barliⱪ gunaⱨkarliri, yǝni: «Külpǝt bizgǝ ⱨǝrgiz yeⱪinlaxmaydu, beximizƣa qüxmǝydu» degüqilǝr ⱪiliq tegidǝ ɵlidu.   
\b  
\m  
\s1 Adǝmni ⱨǝyranuⱨǝs ⱪilidiƣan wǝdǝ — ahirⱪi zamanlar  
\m
\v 11 Xu küni Mǝn Dawutning yiⱪilƣan kǝpisini yengibaxtin tiklǝymǝn,  
\m Uning yeriⱪlirini etimǝn;  
\m Uni harabiliktin ongxap,  
\m Əyni zamandiki petidǝk ⱪurimǝn.\f □ \fr 9:11 \ft \+bd «Dawutning yiⱪilip qüxkǝn kǝpisini yengibaxtin tiklǝymǝn»\+bd* — bu bexarǝt: (1) Dawut pǝyƣǝmbǝrdin bolƣan padixaⱨliⱪ naⱨayiti ajiz bolup andin tügixidiƣanliⱪini (yiⱪilidiƣanliⱪini) kɵrsitidu (Amos pǝyƣǝmbǝrdin 150 yil keyin xundaⱪ bolƣan); (2) ahirⱪi zamanlarda Hudaning Dawutning bir ǝwladini elip tǝhtkǝ olturƣuzup, Israilni ⱪaytidin bir padixaⱨliⱪ ⱪilidiƣanliⱪini kɵrsitidu. Bu padixaⱨliⱪ barliⱪ ⱪalƣan ǝllǝrni baxⱪuridu (12-ayǝttǝ kɵrsitilidu). Bu ǝllǝrning ⱨǝmmisi Hudaƣa ibadǝt ⱪilidu, uning nami bilǝn atilidu (12-ayǝt). 
\fp  «Ⱪoxumqǝ sɵz»imiznimu kɵrüng.\f*  \x + \xo 9:11 \xt Ros. 15:16\x*   
\m
\v 12 Xuning bilǝn ular Edomning ⱪaldisiƣa ⱨǝmdǝ namim bilǝn atalƣan barliⱪ ǝllǝrgǝ igidarqiliⱪ ⱪilidu, — dǝydu buni bejirgüqi Pǝrwǝrdigar.   
\m
\v 13 Mana xundaⱪ künlǝr keliduki, — dǝydu Pǝrwǝrdigar,  
\m — Yǝr ⱨǝydigüqi ⱨosul yiƣⱪuqiƣa yetixiwalidu,  
\m Üzümlǝrni qǝyligüqi uruⱪ qaqⱪuqiƣa yetixiwalidu;  
\m Taƣlar yengi xarabni temitip,  
\m Barliⱪ dɵng-egizliklǝr erip ketidu.\f □ \fr 9:13 \ft \+bd «Üzümlǝrni qǝyligüqi uruⱪ qaqⱪuqiƣa yetixiwalidu»\+bd* — «üzümlǝrni qǝyligüqi» üzüm xarabi qiⱪirix üqün üzümlǝrni kɵlqǝkkǝ ⱪoyup dɵssǝydiƣan adǝmlǝr. \+bd «yǝr ⱨǝydigüqi ⱨosul yiƣⱪuqiƣa yetixiwalidu, üzümlǝrni qǝyligüqi uruⱪ qaqⱪuqiƣa yetixiwalidu»\+bd* — demǝk, ⱨosulni yiƣip boluxⱪa kɵp waⱪit ketidu. Ⱨosul elix adǝttǝ Mart, Aprel aylirida baxlinidu. Yǝr ⱨǝydǝx adǝttǝ Ɵktǝbr, Noyabrda bolidu. Biraⱪ ⱨosulni yeƣiwelix yǝr ⱨǝydǝx baxlanƣan waⱪitⱪiqǝ tehi tügimǝydu; üzüm qǝylǝx waⱪti adǝttǝ Sintǝbr eyida bolidu. Lekin ahirⱪi zamanda üzüm qǝylǝx uruⱪ qeqix waⱪtiƣiqǝ, yǝni Noyabr, Dekabr ayliriƣiqǝ dawamlixidu. \+bd «Barliⱪ dɵng-egizliklǝr erip ketidu»\+bd* — bu ibarǝ bǝlkim süt wǝ xarab xunqǝ mol bolidu, mewǝ xirniliri eⱪip turidu, taƣlar wǝ dɵnglǝr «erip ketiwatⱪan»dǝk kɵrünidu, degǝn mǝnidǝ. Bu ayǝt «Yo.» 3:18-ayǝttin nǝⱪil kǝltürülgǝn.\f*  \x + \xo 9:13 \xt Yo. 3:18\x*   
\m
\v 14 Wǝ hǝlⱪim Israilni asarǝttin ⱪutuldurup, azadliⱪⱪa erixtürimǝn;  
\m Ular harab xǝⱨǝrlǝrni ⱪayta ⱪurup, ularda makanlixidu;  
\m Ular üzümzarlarni tikip, ularning xarabini iqidu;  
\m Ular baƣlarni bǝrpa ⱪilip, mewisini yǝydu.\f □ \fr 9:14 \ft \+bd «Wǝ hǝlⱪim Israilni asarǝttin ⱪutuldurup, azadliⱪⱪa erixtürimǝn; ular harab xǝⱨǝrlǝrni ⱪayta ⱪurup,... ular baƣlarni bǝrpa ⱪilip, mewisini yǝydu»\+bd* — bu uluƣ wǝdǝ 4:9, 5:11, 5:27, 8:2-ayǝtlǝrdǝ hatirilǝngǝn jazalarni yüzdǝyüz ɵzgǝrtidu. Ahir berip Huda Ɵz hǝlⱪini gunaⱨtin ⱪutⱪuzup, paklanduridu wǝ xuning bilǝn U ular arisida pütünlǝy uluƣlinidu.\f*   
\m
\v 15 Mǝn ularni ɵz zemini üstigǝ tikimǝn,  
\m Ular Mǝn ularƣa ata ⱪilƣan zemindin ⱨǝrgiz ⱪaytidin yuluwetilmaydu — dǝydu Pǝrwǝrdigar sening Hudaying.\x + \xo 9:15 \xt Yǝr. 32:41\x*