\id REV
\h Wehiy 
\toc1 Wehiy 
\toc2 Wehiy 
\toc3 Weh. 
\mt1 Wehiy  
\c 1
\m
\v 1 Bu kitab Eysa Mesihning wehiysi, yeni Xuda Uninggha Öz qul-xizmetkarlirigha yéqin kelgüside yüz bérishi muqerrer bolghan ishlarni körsitishi üchün tapshurghan wehiydur. Mesih buni Öz perishtisini ewetip quli Yuhannagha alametler bilen ayan qildi.\f □ \fr 1:1 \ft \+bd «Bu kitab Eysa Mesihning wehiysi»\+bd* — «Eysa Mesihning wehiysi» hem Eysa Mesih toghrisida hem Uningdin kelgen wehiydur. \+bd «Xuda Uninggha Öz qul-xizmetkarlirigha yéqin kelgüside yüz bérishi muqerrer bolghan ishlarni körsitishi üchün tapshurghan wehiydur»\+bd* — Xudaning «qul-xizmetkarliri» Injilda Xudaning «qulluq»ida bolghanlar, yeni mejburiy halda emes, belki muhebbetning türtkiside chin könglidin shundaq talliwalghanlarni körsitidu, elwette.\f*  
\v 2 Yuhanna bolsa Xudaning söz-kalami hemde Eysa Mesih toghrisidiki guwahliqqa körgenlirining hemmisige guwahliq berdi.  
\v 3 Bu bésharetni oqup bergüchi we uning sözlirini anglap, uningda yézilghanlargha itaet qilghuchi bextliktur! Chünki wehiyning waqti yéqindur.\f □ \fr 1:3 \ft \+bd «wehiyning waqti yéqindur»\+bd* — «wehiyning waqti» dégen, bu ishlarning emelge ashidighan waqti.\f*  \x + \xo 1:3 \xt Weh. 22:7,10. \x*   
\b  
\m  
\s1 Rosul Yuhannaning «Kichik Asiya»diki yette jamaetke yollighan salamliri we xetliri  
\m
\v 4 Menki Yuhannadin Asiya \add ölkisidiki\add* yette jamaetke salam! Hazir bar bolghan, ötkendimu bolghan hem kelgüside Kelgüchidin, Uning textining aldidiki yette Rohtin\f □ \fr 1:4 \ft \+bd «Uning textining aldidiki yette Rohtin... (méhir-shepqet we xatirjemlik bolghay)»\+bd* — «yette» dégen sanning kamaletke yetken, mukemmel dégen menisi bolup, bezi alimlar bu «yette Roh» Xudaning Muqeddes Rohining yette teripini körsitidu, dep qaraydu (5:6ni we «Yesh.» 11:2ni körüng). Bashqilar ularni yette perishtini körsitidu, dep qaraydu. Beziler: «yette tereplik Roh» yaki «yette tereplimilik Roh» dep terjime qilidu.\f*  \x + \xo 1:4 \xt Mis. 3:14; Weh. 1:8; 4:8; 11:17; 16:5. \x*  
\v 5 we sadiq Guwahchi, ölümdin tunji Tirilgüchi, jahandiki padishahlarning Hökümrani bolghan Eysa Mesihtin silerge méhir-shepqet we xatirjemlik bolghay.  
\m Emdi bizni söygüchi, yeni Öz qéni bilen bizni gunahlirimizdin yughan\f □ \fr 1:5 \ft \+bd «ölümdin tunji Tirilgüchi»\+bd* — grék tilida mushu yerdiki «tunji» adette «birinchi bolup tughulghan»ni körsitidu. Sözning toluq menisi toghruluq «Kol.» 1:16-17 we 18-ayettiki izahatlarni körüng. \+bd «Öz qéni bilen bizni gunahlirimizdin yughan»\+bd* — yaki «Öz qéni bilen bizni gunahlirimizdin azad qilghan».\f*  \x + \xo 1:5 \xt Yesh. 55:4; Ros. 20:28; 1Kor. 15:20; Kol. 1:18; Ibr. 9:12,14; 1Pét. 1:19; 1Yuh. 1:7; Weh. 3:14; 5:9. \x*  
\v 6 we bizni bir padishahliqqa uyushturup, Öz Atisi Xudagha kahinlar qilghan’gha barliq shan-sherep we küch-qudret ebedil’ebedgiche bolghay, amin! \f □ \fr 1:6 \ft \+bd «munasiwetlik ayet(ler)»\+bd* — «Mis.» 19:6.\f*  \x + \xo 1:6 \xt Rim. 12:1; 1Pét. 2:5, 9; Weh. 5:10. \x*   
\m
\v 7 Mana, U bulutlar bilen kélidu, shundaqla her bir köz, hetta Uni sanjighanlarmu Uni köridu. Yer yüzidiki pütkül qebile-xelq U seweblik ah-zar kötüridu. Shundaq bolidu, amin! \f □ \fr 1:7 \ft \+bd «hetta Uni sanjighanlarmu Uni köridu»\+bd* — yaki «yeni Uni sanjighanlarmu Uni köridu». \+bd «munasiwetlik ayetler»\+bd* — «Dan.» 7:13, «Zek.» 12:10\f*  \x + \xo 1:7 \xt Dan. 7:13; Zek. 12:10; Mat. 24:30; 25:31; Yuh. 19:37; Ros. 1:11; 1Tés. 1:10; 2Tés. 1:10; Yeh. 14. \x*   
\m
\v 8 Men «Alfa» we «Oméga», Muqeddime we Xatime Özümdurmen, hazir bar bolghan, burunmu bar bolghan hem kelgüsidimu bar Bolghuchidurmen, shundaqla Hemmige Qadirdurmen, deydu Perwerdigar Xuda. \f □ \fr 1:8 \ft \+bd «Men «Alfa» we «Oméga»...durmen»\+bd* — grék tilida «alfa» birinchi herp, «oméga» axirqi herptur. Démek, Xuda bash we axirdur. Bezi kona köchürülmilerde «Muqeddime we Xatime Özümdurmen» dégen sözler tépilmaydu.\f*  \x + \xo 1:8 \xt Yesh. 41:4; 44:6; Weh. 21:6; 22:13. \x*   
\b  
\m  
\s1 Tirilgen Mesihning Yuhannagha körünüshi  
\m
\v 9 Silerning qérindishinglar hem siler bilen birge Eysada bolghan azab-oqubet, padishahliq we sewr-taqettin ortaq nésipdishinglar bolghan menki Yuhanna Xudaning söz-kalami we Eysaning guwahliqi wejidin Patmos dégen aralda \add mehbus\add* bolup turup qalghandim. \f □ \fr 1:9 \ft \+bd «Eysada bolghan azab-oqubet, padishahliq we sewr-taqettin ortaq nésipdishinglar»\+bd* — démek, Eysa Mesihde bolghanlar choqum hem Uning nami wejidin azab-oqubet tartidu, shundaqla Uning sewr-taqitidin küch élishi kérek bolidu, hem Uningda bolghan padishahliqtin behrimen bolidu. \+bd «Eysaning guwahliqi wejidin»\+bd* — démek «Eysa toghrisidiki guwahliq»; bashqa xil menisi «Eysa (Özi) bergen guwahliq». \+bd «Patmos dégen aralda mehbus bolup turup qalghandim»\+bd* — Patmos rimliqlarning dehshetlik «emgek lagiri» bolghan türme idi. Yuhanna mezkur kitabni yéziwatqanda Patmos arilidin azad qilin’ghan bolushi mumkin.\f*  
\v 10 «Rebning küni»de men Rohning ilkige élinishim bilen, keynimdin kanay awazidek küchlük bir awazni anglidim. \f □ \fr 1:10 \ft \+bd ««Rebning küni»de men Rohning ilkige élinishim bilen...»\+bd* — «Rebning küni» yaki «reblik kün». Alimlar bu toghruluq üch pikirde bolidu: — (1) Rebning küni yekshenbe küni (Reb ölümdin tirilgen kün)ni körsitidu; (2) Tewratta köp tilgha élin’ghan, qiyamet künini öz ichige alghan axirqi zamanlardiki axirqi dehshetlik azab-oqubetlik künlerni, yeni «Perwerdigarning küni»ni körsitidu, mushu közqarash boyiche bolghanda Yuhanna Rohta kötürülüp kelgüsidiki zamanlargha yötkilip «Perwerdigarning küni»ni köridu; (3) shu waqitlarda her yilning bir künide Rim impératori (shu waqitta Domitiyan idi) barliq puqralirini özige sejde qildurup: «Qeyser rebtur!» dep étirap qilip, xushbuy sélishqa mejbur qilatti. Shunga shu küni «Rebning küni» dep atalghan. Bizningche «Rebning küni» del shu künni körsitidu; lékin kinayilik hem hejwiylik ish shuki, Reb del shu künide (2-közqarashtikidek) Özining, yeni «Perwerdigarning küni»ni ayan qilishni layiq kördi. \+bd «Men Rohning ilkige élinishim bilen...»\+bd* — «Roh» Xudaning Rohi, Muqeddes Rohni körsitidu.\f*  \x + \xo 1:10 \xt Weh. 4:2. \x*  
\v 11 Bu awaz: «Köridighanliringni kitab qilip yaz we uni yette jamaetke, yeni Efesus, Smirna, Pergamum, Tiyatira, Sardis, Filadélfiye we Laodikiyadiki jamaetlerge ewet» dédi. \f □ \fr 1:11 \ft \+bd «Smirna»\+bd* — hazirqi Türkiyediki «Izmir». \+bd «köridighanliringni kitab qilip yaz we uni yette jamaetke, yeni Efesus, Smirna, Pergamum, Tiyatira, Sardis, Filadélfiye we Laodikiyadiki jamaetlerge ewet»\+bd* — bu yette sheherning hemmisi bir dügilekte bir-birige yandash jaylashqanidi. Rosul Yuhanna yashan’ghanda Efesus shehiride makanlashqanidi. «Qoshume söz» we xeritini körüng.\f*   
\b  
\m
\v 12 Manga söz qilghan awazning kimning ikenlikini körüsh üchün keynimge buruldum. Burulghinimda, közümge yette altun chiraghdan \f □ \fr 1:12 \ft \+bd «munasiwetlik ayetler»\+bd* — «Mis.» 25:31-40.\f*  
\v 13 we ularning otturisida uchisigha putlirighiche chüshüp turidighan ton kiygen, köksige altun kemer baghlighan Insan’oghligha oxshaydighan biri köründi. \f □ \fr 1:13 \ft \+bd «köksige altun kemer baghlighan Insan’oghli»\+bd* — yaki «köksige altun kemer baghlighan insanning bir oghli». «Dan.» 7:13ni we izahatini körüng.\f*  \x + \xo 1:13 \xt Ez. 1:26; Dan. 7:13; Weh. 14:14. \x*  
\v 14 Uning bash-chéchi aq yungdek, hetta qardek ap’aq idi we közliri goya yalqunlap turghan ottek idi. \x + \xo 1:14 \xt Dan. 7:9; Weh. 19:12. \x*  
\v 15 Putliri xumdanda tawlinip parqirighan tuchqa oxshaytti, awazi sharqirap éqiwatqan nurghun sularning awazidek idi. \x + \xo 1:15 \xt Weh. 14:2. \x*  
\v 16 U ong qolida yette yultuz tutqan bolup, aghzidin ikki bisliq ötkür qilich chiqip turatti. Chirayi xuddi quyashning toluq küchide parlighandek yarqin idi. \f □ \fr 1:16 \ft \+bd «munasiwetlik ayet»\+bd* — «Dan.» 7:13.\f*  \x + \xo 1:16 \xt Yesh. 49:2; Ef. 6:17; Ibr. 4:12; Weh. 2:16; 19:15. \x*   
\m
\v 17 Uni körginimde, ayighigha ölüktek yiqildim. U ong qolini üstümge tegküzüp mundaq dédi:  
\m — Qorqma, Awwalqisi we Axirqisi \x + \xo 1:17 \xt Yesh. 41:4; 44:6; 48:12. \x*  
\v 18 hemde hayat Bolghuchi Özümdurmen. Men ölgenidim, emma mana, Men ebedil’ebedgiche hayatturmen, ölüm we tehtisaraning achquchliri qolumdidur! \x + \xo 1:18 \xt Ayup 12:14; Yesh. 22:22; Rim. 6:9; Weh. 3:7; 20:1. \x*  
\v 19 Shuning üchün, körgen ishlarni, hazir boluwatqan ishlarni we bulardin kéyin bolidighan ishlarni yézip qaldur.  
\v 20 Sen ong qolumda körgen yette yultuzning we yette altun chiraghdanning siri mana mundaq — yette yultuz yette jamaetning elchiliri we yette chiraghdan bolsa yette jamaettur.\f □ \fr 1:20 \ft \+bd «yette yultuz yette jamaetning elchiliri we yette chiraghdan bolsa yette jamaettur»\+bd* — «elchiliri» bashqa xil terjimisi: «perishtiliri». Grék tilida hem ibraniy tilida «perishte» we «elchi» bir söz bilen ipadilinidu (perishtiler Xudaning elchiliri bolghach). Bizningche mushu yerde jamaetler ewetken elchilerni körsetse kérek, chünki perishtilerge xet yézish hajetsiz idi. Yette elchi Patmos ariligha bérip Yuhannadin hal sorashqa kelgen bolushi mumkin.\f*   
\b  
\b  
\m  
\c 2
\s1 Efesustiki jamaetke yézilghan xet  
\m
\v 1 — Efesustiki jamaetning elchisige mundaq yazghin:  
\m «Ong qolida yette yultuzni tutup, yette altun chiraghdanning otturisida Mangghuchi mundaq deydu:   
\m
\v 2 — Séning ejir-emelliringni, tartqan japaliringni hem sewr-taqitingni, rezil ademlerning qilmishlirigha chidap turalmaydighanliqingni, shundaqla rosul bolmisimu özlirini rosul dep atiwalghanlarni sinap, ularning yalghanchi bolghanliqini tonughanliqingnimu bilimen.\f □ \fr 2:2 \ft \+bd «Séning ejir-emelliringni, tartqan japaliringni hem sewr-taqitingni, rezil ademlerning qilmishlirigha chidap turalmaydighanliqingni... bilimen»\+bd* — bu toluq söz elchige éytilghini bilen shübhisizki, pütkül jamaetke (bir adem süpitide) éytilidu.\f*  
\v 3 Shundaq, séning sewr-taqet qiliwatqanliqingni, Méning namim wejidin japa-musheqqetke berdashliq bergenlikingni emma érinmigenlikingni bilimen.  
\v 4 Lékin sanga shu bir étirazim barki, sen özüngdiki deslepki méhir-muhebbettin waz kechting.  
\v 5 Shunga qaysi halettin yiqilip chüshkenlikingni ésingge élip towa qilghin, awwalqi emellerni qayta qilghin. Bolmisa yéninggha kélimen we towa qilmisang chiraghdéningni jayidin yötkiwétimen.\f □ \fr 2:5 \ft \+bd «... bolmisa yéninggha kélimen we towa qilmisang chiraghdéningni jayidin yötkiwétimen»\+bd* — Efesusta hazir jamaet bolmayla qalmay, hetta sheher özi xarabilik bolidu.\f*  
\v 6 Biraq, séning shu artuqchiliqing barki, Men Özüm nepretlinidighan Nikolas terepdarlirining qilmishliridin senmu nepretlinisen.\f □ \fr 2:6 \ft \+bd «Men Özüm nepretlinidighan Nikolas terepdarlirining qilmishliridin senmu nepretlinisen»\+bd* — «Nikolas terepdarliri»ning kim ikenliki hazir éniq emes. Beziler ularni «Ros.», 5:6-ayettiki «Nikolas» isimlik jamaet xizmetkari bilen munasiwetlik dep qaraydu; lékin bizningche buninggha éniq ispat tépilmidi. Héchbolmighanda ular étiqadchilarni jinsiy buzuqluqqa azdurmaqchi bolghanidi (14-15-ayetni körüng).\f*  \x + \xo 2:6 \xt Weh. 2:15. \x*   
\m
\v 7 Quliqi barlar Rohning jamaetlerge dégenlirini anglisun! Ghelibe qilghuchilarni Xudaning jennitining otturisidiki hayatliq derixining méwiliridin yéyishke muyesser qilimen».\x + \xo 2:7 \xt Yar. 2:9; Weh. 22:2. \x*   
\b  
\m  
\s1 Izmirdiki jamaetke yézilghan xet  
\m
\v 8 — Izmirdiki jamaetning elchisige mundaq yazghin: —  
\m «Awwalqisi we Axirqisi, ölgen we Tirilgüchi mundaq deydu:\f □ \fr 2:8 \ft \+bd «Izmir»\+bd* — kona ismi «Smirna».\f*  \x + \xo 2:8 \xt Yesh. 41:4; 44:6; Weh. 1:17. \x*   
\m
\v 9 — Séning azab-oqubetliringni we namratliqingni bilimen (lékin sen bay!), Yehudiy emes turup özlirini Yehudiy dewalghan, Sheytanning bir sinagogi bolghanlarning töhmetlirinimu bilimen. \f □ \fr 2:9 \ft \+bd «... Yehudiy emes turup özlirini Yehudiy dewalghan, Sheytanning bir sinagogi bolghanlarning töhmetlirinimu bilimen»\+bd* — impérator Domitiyan höküm sürgen bezi waqitlarda birsi özining Yehudiy ikenlikini ispatliyalsa, ziyankeshlikke uchrimasliqi kérek dégen bir qanun küchke ige idi; shübhisizki, bezi «étiqadchilar» we bashqilar bu qanundin qalaymiqan paydilinip ziyankeshliktin qéchip, shundaqla bashqilarghimu ziyan yetküzgenidi.\f*   
\m
\v 10 Aldingda chékidighan azab-oqubetlerdin qorqma. Mana, Iblis aranglardin beziliringlarni sinilishinglar üchün yéqinda zindan’gha tashlitidu. Siler on kün qiynilisiler. Taki ölgüche sadiq bolghin, Men sanga hayatliq tajini kiydürimen.   
\m
\v 11 Quliqi barlar Rohning jamaetlerge dégenlirini anglisun! Ghelibe qilghuchilar ikkinchi ölümning ziyinigha hergiz uchrimaydu!».\x + \xo 2:11 \xt Mat. 13:9. \x*   
\b  
\m  
\s1 Pergamumdiki jamaetke yézilghan xet  
\m
\v 12 — Pergamumdiki jamaetning elchisige mundaq yazghin: —  
\m «Ikki bisliq ötkür qilichi bar Bolghuchi mundaq deydu:\x + \xo 2:12 \xt Weh. 1:16; 2:16. \x*   
\m
\v 13 — Men sen olturghan yerni, yeni Sheytanning texti bolghan jayni bilimen. Shundaqtimu, sen Méning namimni ching tutup, hetta sadiq guwahchim Antipas makaningda, yeni Sheytan turghan jayda qetl qilin’ghan künlerdimu, Manga qilghan étiqadingdin ténip ketmiding.  
\v 14 Lékin sanga shu birnechche étirazim barki, aranglarda Balaamning telimige egeshkenlerdin beziler bolmaqta — Balaam bolsa Balaqqa Israillarni butqa atap qurbanliq qilin’ghan göshni yéyish we jinsiy buzuqluq qilishqa azdurushni ögetkenidi. \f □ \fr 2:14 \ft \+bd «munasiwetlik ayetler»\+bd* — «Chöl.» 22-24-bab, 31:16.\f*  \x + \xo 2:14 \xt Chöl. 22:23; 24:14; 25:1; 31:16. \x*  
\v 15 Shuninggha oxshash, silerning aranglarda Nikolas terepdarlirining telimini tutqanlarmu bar. \x + \xo 2:15 \xt Weh. 2:6\x*  
\v 16 Shuning üchün, towa qil! Undaq qilmisang, yéninggha téz arida bérip, aghzimdiki qilichim bilen shulargha hujum qilimen.\x + \xo 2:16 \xt Yesh. 49:2; Ef. 6:17; Ibr. 4:12; Weh. 1:16. \x*   
\m
\v 17 Quliqi barlar Rohning jamaetlerge dégenlirini anglisun! Ghelibe qilghuchilar bolsa yoshurup qoyghan mannadin bérimen we herbirige birdin aq tash bérimen. Tash üstide yéngi bir isim pütüklük bolidu, shu isimni uni qobul qilghan kishidin bashqa héchkim bilmeydu».\f □ \fr 2:17 \ft \+bd «ghelibe qilghuchilar bolsa yoshurup qoyghan mannadin bérimen we herbirige birdin aq tash bérimen»\+bd* — «manna» —ـ Israillar chöl-bayawanda yürgen waqtida Xuda ulargha asmandin chüshürgen kündülük uzuqluq idi («Mis.» 16:32-36-ayetlerge we «Yh.» 6:48-58-ayetlerge qaralsun).\f*  \x + \xo 2:17 \xt Mis. 16:4-36. \x*   
\b  
\m  
\s1 Tiyatiradiki jamaetke yézilghan xet  
\m
\v 18  — Tiyatiradiki jamaetning elchisige mundaq yazghin: —  
\m «Közliri yalqunlighan otqa we putliri parqiraq tuchqa oxshaydighan Xudaning Oghli mundaq deydu:\x + \xo 2:18 \xt Weh. 1:14,15. \x*   
\m
\v 19 — Séning emelliringni, méhir-muhebbitingni, étiqadingni, ejir-xizmitingni we sewr-taqitingni, shundaqla hazirqi emelliringning awwalqidin éship chüshüwatqanliqinimu bilimen.  
\v 20 Lékin, sanga shu bir étirazim barki, özini peyghember dep atiwalghan ashu xotun Yizebelge yol qoyuwatisen. U xotun qul-xizmetkarlirimgha telim bérip, ularni jinsiy buzuqluq qilishqa we butqa atap nezir qilin’ghan göshni yéyishke azdurmaqta. \f □ \fr 2:20 \ft \+bd «munasiwetlik ayetler»\+bd* — «1Pad.» 16-, 18-19-, 21-bab.\f*  \x + \xo 2:20 \xt 1Pad. 16:31; 2Pad. 9:7. \x*  
\v 21 Men uninggha towa qilghudek waqit bergenidim, lékin u öz buzuqluqigha towa qilishni xalimaydu.  
\v 22 Emdi mana, Men uni \add éghir késel\add* ornigha tashlap yatquzimen we uning bilen zina qilghanlar qilmishlirigha towa qilmisa, ularnimu éghir azabqa chömdürimen. \f □ \fr 2:22 \ft \+bd «mana, Men uni éghir késel ornigha tashlap yatquzimen»\+bd* — grék tilida: «mana, Men uni kariwatqa tashlaymen».\f*  
\v 23 Uning perzentlirinimu ejellik késel bilen urimen. Shu chaghda, barliq jamaetler niyet-nishanlarni we qelblerni közitip tekshürgüchining Özüm ikenlikimni, shundaqla Méning herbiringlargha qilghan emeliyitinglargha yarisha yanduridighanliqimni bilidu. \f □ \fr 2:23 \ft \+bd «uning perzentlirinimu ejellik késel bilen urimen»\+bd* — «perzentliri» bolsa jismaniy yaki rohiy jehettinmu bolushi mumkin. \+bd «barliq jamaetler niyet-nishanlarni we qelblerni közitip tekshürgüchining Özüm ikenlikimni... bilidu»\+bd* — «niyet-nishanlar» — grék tilida «börekler» bilen ipadilinidu. \+bd «munasiwetlik ayet»\+bd* — «Yer.» 17:10.\f*  \x + \xo 2:23 \xt 1Sam. 16:7; 1Tar. 28:9; 29:17; Zeb. 7:9; 62:12; Yer. 11:20; 17:10; 32:19; Mat. 16:27; Ros. 1:24; Rim. 2:6; 14:12; 2Kor. 5:10; Gal. 6:5; Weh. 20:12. \x*  
\v 24-25 Lékin, Tiyatiradiki qalghanlargha, yeni bu telimni qobul qilmighanlar (ularning pikri boyiche, Sheytanning atalmish «chongqur sirliri»ni ögenmigenler), yeni silerge shuni éytimenki: Özünglarda bar bolghanni Men kelgüche ching tutunglar. Üstünglargha buningdin bashqa yükni artmaymen. \x + \xo 2:24-25 \xt Weh. 3:11. \x*  
\v 26 Ghelibe qilghuchilargha, yeni emellirimni axirghiche ching tutqan kishilerge bolsa, ulargha pütkül ellerge hakim bolush hoquqini bérimen.  
\v 27 Mana bu Atam Manga bergen hoquqqa oxshash hoquqtur: —  
\m «U ularni tömür kaltek bilen padichidek bashqurup, sapal qachilarni urup chaqqandek tarmar qilidu». \f □ \fr 2:27 \ft \+bd «U ularni tömür kaltek bilen padichidek bashqurup,...»\+bd* — yaki «U ularni shahane tömür hasa bilen padichidek bashqurup,... ». \+bd «U ularni ... sapal qachilarni urup chaqqandek tarmar qilidu»\+bd* — bu ayet «Zeb.» 2:9-ayettin élin’ghan bolup, bu yerdiki «ular» Xuda bilen qarshilashqan «yat eller»ni körsitidu. \+bd «munasiwetlik ayetler»\+bd* — «Zeb.» 2:8-9, «Weh.» 12:5, 19:15.\f*  \x + \xo 2:27 \xt Zeb. 2:8-9. \x*   
\m
\v 28 Men uninggha tang yultuzinimu ata qilimen.  
\v 29  Quliqi barlar Rohning jamaetlerge dégenlirini anglisun!»   
\b  
\b  
\m  
\c 3
\s1 Sardistiki jamaetke yézilghan xet  
\m
\v 1 — Sardistiki jamaetning elchisige mundaq yazghin: —  
\m «Xudaning yette Rohi we yette yultuzining Igisi Bolghuchi mundaq deydu:  
\m — Séning emelliringni we shundaqla «hayat» dégen nam-abruyungning barliqini, lékin emeliyette ölük ikenlikingni bilimen.\x + \xo 3:1 \xt Weh. 1:14, 16. \x*  
\v 2 Shunga, oyghan, séningde bar bolghan, emma öley dep qalghan \add xisletliringni\add* kücheyt; chünki Xudayim aldida emelliringning tügel emeslikini bildim.  
\v 3 Uning üchün \add söz-kalamni\add* qandaq qobul qilip anglighiningni yadinggha keltürüp, uni ching tutup towa qilghin. Lékin oyghanmisang Men oghridek üstüngke kélimen we sen qaysi saette üstüngge kélidighinimni hergiz bilmeysen.\f □ \fr 3:3 \ft \+bd «Lékin oyghanmisang Men oghridek üstüngke kélimen we sen qaysi saette üstüngge kélidighinimni hergiz bilmeysen»\+bd* — «oghridek kélimen...»: bir qétim Sardis shehiri düshmenning hujumi astida turuwatqanda «sépil-istihkamimiz héch bösülmes» dep xatirjemlikte uxlawatqanda düshmen «oghridek» kirip uni ishghal qilghan.\f*  \x + \xo 3:3 \xt Mat. 24:43; 1Tés. 5:2; 2Pét. 3:10; Weh. 3:19; 16:15. \x*  
\v 4 Lékin Sardista öz kiyimlirige dagh tegküzmigen birnechche shexs bar. Ular aq kiyim kiyip Men bilen bille mangidu, chünki ular buninggha layiqtur.\f □ \fr 3:4 \ft \+bd «Lékin Sardista öz kiyimlirige dagh tegküzmigen birnechche shexs bar»\+bd* — «kiyimlirige dagh tegküzmigen» dégen ibare köchme menide, exlaqni körsitidu. \+bd «...birnechche shexs bar»\+bd* — grék tilida «... birnechche namlar bar».\f*  
\v 5 Ghelibe qilghuchilar mana shundaq aq kiyimlerni kiyidu. Men ularning namini hayatliq deptiridin hergiz öchürmeymen, belki ularning namini Atam Xudaning we Uning perishtilirining aldida ochuq étirap qilimen.\x + \xo 3:5 \xt Mis. 32:32; Zeb. 69:28; Mat. 10:32; Luqa 12:8; Fil. 4:3; Weh. 20:12; 21:27. \x*   
\m
\v 6 Quliqi barlar Rohning jamaetlerge dégenlirini anglisun!»   
\b  
\m  
\s1 Filadélfiyediki jamaetke yézilghan xet  
\m
\v 7 — Filadélfiyediki jamaetning elchisige mundaq yazghin: —  
\m «Muqeddes we Heqiqiy Bolghuchi, shundaqla Dawutning achquchigha ige Bolghuchi, achsam héchkim yapalmaydu, yapsam héchkim achalmaydu dégüchi munu ishlarni deydu: \f □ \fr 3:7 \ft \+bd «...shundaqla Dawutning achquchigha ige bolghuchi»\+bd* — Eysa Mesih jismaniy jehette Dawut padishahning ewladi bolup, u Xudaning padishahliqigha kirish derwazisining achquchidur. «Yesh.» 22:20-25ni körüng.\f*  \x + \xo 3:7 \xt Ayup 12:14; Yesh. 22:22; Weh. 1:18; 3:14. \x*   
\m
\v 8 — Séning emelliringni bilimen. Séning bir’az küchüng bolghach söz-kalamimgha itaet qilghining we namimdin ténip ketmigining üchün, aldingda héchkim yapalmaydighan bir ishikni échip qoydum.\f □ \fr 3:8 \ft \+bd «séning bir’az küchüng bolghach...»\+bd* — bashqa birxil terjimisi: «küchüng ajiz bolsimu,...».\f*  
\v 9 Mana, Sheytanning sinagogidikilerdin, Yehudiy emes turup özlirini Yehudiy dep atiwalghan yalghanchilarni bolsa shundaq aqiwetke qaldurimenki, ularni kélip séning ayighinggha bash uridighan we Méning séni söygenlikimni bilidighan qilimen. \f □ \fr 3:9 \ft \+bd «Sheytanning sinagogidikilerdin, Yehudiy emes turup özlirini Yehudiy dep atiwalghan yalghanchilar...»\+bd* — 2:9diki izahatni körüng.\f*  \x + \xo 3:9 \xt Weh. 2:9; Pend. 14:19\x*  
\v 10 Sen Méning sewr-taqet yolumdiki söz-kalamimni saqlap emel qilishing üchün bu dunyadiki insanlarni sinashqa pütkül yer yüzige chüshidighan wabaliq sinaqning waqit-saiti kelgende séni uningdin saqlap qoghdap qalimen.\f □ \fr 3:10 \ft \+bd «Méning sewr-taqitimdiki söz-kalamni saqlap emel qilishing üchün...»\+bd* — «Méning sewr-taqet yolumdiki söz-kalamim» yaki (1) xush xewerning özini (chünki uni ching tutup saqlash üchün herhalda köp sewr-taqet kérek); yaki (2) Mesihning alahide sewr-taqetlik bolush emrlirini; yaki (3) Xudaning pütkül söz-kalamini körsitidu (unimu ching tutushqa ajayib sewr-taqet bolush kérek). Bizningche bu söz yuqiriqi üch jehetning hemmisini öz ichige alidu. Mesihning özining sewr-taqiti bizge bolmisa, biz «sewr-taqitimdiki söz-kalam»ni héch tutalmaymiz, elwette. \+bd «pütkül yer yüzige chüshürülidighan sinaq waqit-saiti»\+bd* — yaki (1) impérator Trajan yürgüzgen ziyankeshlerni, yaki (2) tarixtiki bizge hazir namelum bashqa bir mezgilni, yaki (3) kelgüsidiki «dehshetlik azab-oqubet»ni körsitidu (mesilen «Mat.» 24:9-22). \+bd «munasiwetlik ayetler»\+bd* — «Yesh.» 26:20-21.\f*   
\m
\v 11 Men pat arida kélimen. Tajingni héchkimning tartiwalmasliqi üchün, özüngde bar bolghanni ching tutqin. \x + \xo 3:11 \xt Weh. 2:25. \x*  
\v 12 Ghelibe qilghuchini bolsa, Xudayimning ibadetxanisigha tüwrük qilimenki, u u yerdin esla chiqmaydu. Men uning üstige Xudayimning namini, Xudayimning shehirining namini, yeni ershtin — Xudaning yénidin chüshidighan yéngi Yérusalémning namini we Méning yéngi namimni yazimen.\x + \xo 3:12 \xt 1Pad. 7:21; Weh. 21:2,10; 22:4. \x*   
\m
\v 13  Quliqi barlar Rohning jamaetlerge dégenlirini anglisun!»   
\b  
\m  
\s1 Laodikiyadiki jamaetke yézilghan xet  
\m
\v 14 — Laodikiyadiki jamaetning elchisige mundaq yazghin: —  
\m «Amin Atalghuchi, yeni Sadiq we Heqiqiy Guwahchi, Xudaning kainitining kélip chiqishining Sewebchisi mundaq deydu: \f □ \fr 3:14 \ft \+bd «Amin Atalghuchi, yeni Sadiq we Heqiqiy Guwahchi, Xudaning kainitining kélip chiqishining Sewebchisi»\+bd* — «Amin» sözining menisi «shundaq bolsun» bolup, bu yerde Eysa Mesihning Xudaning barliq wede we pilanlirining «amin»i, yeni ularning emelge éshishining kapaliti ikenliki tekitlen’gen. («2Kor.» 1:20). 
\fp  «Xudaning kainitining kélip chiqishining Sewebchisi» dégenning bashqa terjimisi «Xuda yaratqan kainatning idare qilghuchisi». Bunnggha oxshash söz «Kol.» 1:15, 18-ayette tépilidu, shu ayetlerdiki izahatlarnimu körüng).\f*  \x + \xo 3:14 \xt Kol. 1:15; Weh. 1:5, 6. \x*  
\v 15 Séning emelliringni bilimenki, sen soghuqmu emes, qiziqmu emes. Men séning ya soghuq, ya qiziq bolushungni xalayttim!\f □ \fr 3:15 \ft \+bd «Séning emelliringni bilimenki, sen soghuqmu emes, qiziqmu emes. Men séning ya soghuq, ya qiziq bolushungni xalayttim!»\+bd* — Laodikiya shehiride yaxshi su menbisi yoq idi. Etrapidiki sheherlerdinissiq su (turuba arqiliq) yetküzülse ilman bolup qalatti; soghuq su yetküzülsimu soghuq emes, belki ilman bolup qalatti; ular özliri bu ilman suni yaxshi körmeytti.\f*   
\m
\v 16 Sen ya soghuq ya qiziq emes, belki ilman bolghanliqing üchün, séni aghzimdin hö qilimen.  
\v 17 Sen bay ademmen, döletmen boldum, héch nersige hajetmen emesmen dégining bilen özüngning ghérib, bichare, yoqsul, kor we yalingach ikenlikingni bilmigechke,  
\v 18 bay bolushung üchün otta tawlan’ghan altun, yalingachliq nomusluqungning yépilishi üchün kiygüzülüshüngge aq kiyim-kéchek, körüshüng üchün közliringge sürtüshke tutiyani mendin sétiwélishingni nesihet qilimen. \f □ \fr 3:18 \ft \+bd «körüshüng üchün közliringge sürtüshke tutiyani mendin sétiwélishingni nesihet qilimen»\+bd* — «közliringge sürtüsh tutiya» grék tilida «közliringni mesihleydighan tutiya...» yaki «közliringni Mesih qilidighan tutiya...». \+bd «bay bolushung üchün otta tawlan’ghan altun, yalingachliq nomusluqungning yépilishi üchün kiygüzülüshüngge aq kiyim-kéchek, körüshüng üchün közliringge sürtüshke tutiyani Mendin sétiwélishingni nesihet qilimen»\+bd* — Laodikiya shehiri eslide: (1) intayin bay. Ularning nurghun bankiliri bar idi. Bay ikenlikining bir misali, miladiye 17-yili qattiq yer tewresh tüpeylidin Filadelfiye, Sardis we Laodikiya sheherliri intayin éghir ziyan’gha uchrighachqa Rim hökümiti ulargha nurghun yardem pul ewetti. Laodikiya shehiridikiler pulimiz bar dep bu pulni ret qildi; (2) ularning chirayliq yungluq kiyim-kéchek ishlesh bilen dangqi chiqqan; (3) ularning ünümlük birxil köz melhiminingmu dangqi chiqqanidi.\f*  \x + \xo 3:18 \xt 2Kor. 5:3; Weh. 7:13; 16:15; 19:8. \x*  
\v 19 Men kimni söysem, shuning eyibini körsitip terbiyileymen; shuning üchün qizghin köyüp-piship towa qil. \x + \xo 3:19 \xt Ayup 5:17; Pend. 3:12; Ibr. 12:5. \x*  
\v 20 Mana, Men hazir ishik aldida turup, ishikni qéqiwatimen. Eger biri awazimni anglap ishikni achsa, uning yénigha kirimen. Men uning bilen, umu Men bilen bille ghizalinidu. \f □ \fr 3:20 \ft \+bd «Eger biri awazimni anglap ishikni achsa, uning yénigha kirimen. Men uning bilen, umu Men bilen bille ghizalinidu»\+bd* — grék tilida «ghizalinish» dégen söz adette kechlik tamaqni körsitidu.\f*  
\v 21 Ghelibe qilghuchini bolsa, Menmu ghelibe qilip, Atamning textide uning bilen birge olturghinimdek, unimu textimde Men bilen birge olturushqa muyesser qilimen.\x + \xo 3:21 \xt Mat. 19:28; 1Kor. 6:2. \x*   
\m
\v 22  Quliqi barlar Rohning jamaetlerge dégenlirini anglisun!»\f □ \fr 3:22 \ft \+bd « Quliqi barlar Rohning jamaetlerge dégenlirini anglisun!»»\+bd* — bu yette jamaetning bashqabir ehmiyiti, yeni bésharetlik ehimiyiti toghruluq «qoshumche söz»imizni körüng.\f*  \fig «Kichik Asiya»diki yette jamaet|src="7churches-ulat-01.jpg" size="span" ref="«Weh.» 2, 3" \fig*   
\b  
\b  
\m  
\c 4
\s1 Ershtiki ibadet  
\m
\v 1 Andin men qariwidim, mana, asmanda bir ishik échiqliq turatti. Men tunji qétim anglighan kanay awazigha oxshap kétidighan awaz manga: «Bu yaqqa chiq, sanga bulardin kéyin yüz bérishi muqerrer bolghan ishlarni körsitey» dédi  
\v 2 we derhal men Rohning ilkide boldum; mana, ershte bir text, textte bir zat olturatti.\f □ \fr 4:2 \ft \+bd «derhal men Rohning ilkide boldum»\+bd* — «Rohning ilkide» grék tilda «Rohta». Démek, Muqeddes Rohning ilkide we ilhami astida bolghan.\f*  
\v 3 Textte olturghuchining qiyapiti yéshil qashtash we qizil kwartsqa oxshaytti. Textning chörisini zumrettek bir hesen-hüsen orap turatti. \f □ \fr 4:3 \ft \+bd «munasiwetlik ayetler»\+bd* — «Ez.» 1:26-28.\f*   
\m
\v 4 Textning etrapida yene yigirme töt text bar idi. Textlerde aq kiyimler bilen kiyin’gen, bashlirigha altun taj taqalghan yigirme töt aqsaqal olturatti.\f □ \fr 4:4 \ft \+bd «textlerde aq kiyimler bilen kiyin’gen, bashlirigha altun taj taqalghan yigirme töt aqsaqal olturatti»\+bd* — «aqsaqallar» kimler? Alimlarning pikri: yaki (1) ular Mesihning jamaitini bildüridu; yaki (2) Tewrat dewridiki étiqadi bilen yol bashlighuchilarni körsitidu. Biz (2)-pikirge mayilmiz, chünki kéyinki bablarda jamaet aqsaqallardin ayrim körünidu (7:9-17, 19:1-10). «Ibr.» 11-bab, bolupmu 2-ayetnimu körüng.\f*  
\v 5 Texttin chaqmaqlar chéqip, türlük awazlar we güldürmamilar anglinip turatti. Textning aldida yalqunlap turghan yette mesh’el köyüp turatti; bular Xudaning yette Rohi idi. \f □ \fr 4:5 \ft \+bd «Textning aldida yalqunlap turghan yette mesh’el köyüp turatti; bular Xudaning yette rohi idi»\+bd* — bezi alimlar bu yette Roh yette perishtini körsitidu, dep qaraydu, bashqilar Xudaning Muqeddes Rohining yette teripini körsitidu, dep qaraydu (6:5ni we «Yesh.» 11:2ni körüng). \+bd «munasiwetlik ayetler»\+bd* — «Mis.» 19:16, «Zek.» 3:9, 4:10.\f*  
\v 6 Textning aldi xuddi xrustaldek parqirap turidighan, süzük eynek déngizdek idi. Textning otturisida we textning chöriside, aldi we keyni közler bilen tolghan töt hayat mexluq turatti. \f □ \fr 4:6 \ft \+bd «munasiwetlik ayetler»\+bd* — «Ez.» 1:4-28.\f*  \x + \xo 4:6 \xt Weh. 15:2. \x*  
\v 7 Birinchi mexluq shirgha, ikkinchi mexluq buqigha oxshaytti. Üchinchi mexluqning yüzi ademning chirayigha oxshaytti. Tötinchi mexluq perwaz qiliwatqan bürkütke oxshaytti.  
\v 8 Töt hayat mexluqning herbirining altidin qaniti bar idi; ularning pütün bedinining chörisi hetta ich teripimu közler bilen tolghanidi; ular kéche-kündüz toxtimay: —  
\m «Muqeddes, muqeddes, muqeddestur,  
\m Bar bolghan, hazirmu bar hem kelgüsidimu Bolghuchi,  
\m Hemmige Qadir Perwerdigar Xuda!» — déyishetti.\f □ \fr 4:8 \ft \+bd «Töt hayat mexluqning herbirining altidin qaniti bar idi»\+bd* — «Ezakiyal»da körün’gen «hayat mexluqlar»ning töt qaniti bar idi. \+bd «ularning pütün bedinining chörisi hetta ich teripimu közler bilen tolghanidi»\+bd* — «ich teripimu» yaki «qanat astimu».\f*  \x + \xo 4:8 \xt Yesh. 6:3; Weh. 1:4, 8; 11:17; 16:5. \x*   
\m
\v 9 Hayat mexluqlar textte olturghan ebedil’ebed hayat Bolghuchini ulughlap, Uninggha hörmet-shewket we teshekkür izhar qilghinida,  
\v 10 yigirme töt aqsaqal textte olturghuchining ayighigha yiqilip ebedil’ebed hayat Bolghuchigha bash qoyup sejde qilatti, tajlirini textning aldigha tashlap qoyup, mundaq déyishetti: —   
\b  
\m
\v 11 «Sen, i Perwerdigarimiz we Xudayimiz,  
\m Shan-sherep, hörmet-shöhret we qudretke layiqtursen.  
\m Chünki Özüng hemmini yaratting,  
\m Ularning hemmisi iradeng bilen mewjut idi we yaritildi!»\x + \xo 4:11 \xt Weh. 5:12. \x*   
\b  
\b  
\m  
\c 5
\s1 Qozining oram yazmini qoligha élishi  
\m
\v 1 Andin textte olturghuchining ong qolida ich we tash teripige xet pütülgen we yette möhür bilen péchetlen’gen bir oram yazmini kördüm. \f □ \fr 5:1 \ft \+bd «munasiwetlik ayetler»\+bd* — «Zek.» 5:1-4.\f*  \x + \xo 5:1 \xt Ez. 2:10. \x*  
\v 2 Yuqiri awaz bilen: «Oram yazmini échip, péchetlerni yéshishke kim layiqtur?» dep towlighan qawul bir perishtinimu kördüm.  
\v 3 Lékin ne ershte ne yer yüzide ne yer astida oram yazmini achalaydighan yaki ichige qariyalaydighan héchkim chiqmidi.\x + \xo 5:3 \xt Fil. 2:10; Weh. 5:13. \x*  
\v 4 Oram yazmini échishqa yaki ichige qarashqa layiq birersi tépilmighachqa, qattiq yighliwettim.  
\v 5 Andin aqsaqallardin biri manga:  
\m — Yighlima! Qara, Yehuda qebilisidin bolghan shir — Dawutning yiltizi Bolghuchi ghelibe qildi; shunga oram yazmini we uning yette péchitini échishqa U qadir,  — dédi.\f □ \fr 5:5 \ft \+bd «Dawutning yiltizi bolghuchi»\+bd* — yaki «Dawutning yiltizining notisi» («Yesh.» 11:1ni körüng). Lékin bizningche bu söz Dawutning Mesihtin kélip chiqqanliqini hem Mesihning Dawutning Rebbi ikenlikini körsitidu (22:16 we «Mat.» 22:42-45).\f*  \x + \xo 5:5 \xt Yar. 49:9,10; Yesh. 11:10; Rim. 15:12; Weh. 22:16. \x*   
\m
\v 6 Andin qarisam, text bilen töt hayat mexluqning ariliqida, aqsaqallar otturisida bir Qoza öre turatti. U yéngila boghuzlan’ghandek qilatti; Uning yette münggüzi we yette közi bolup, bu közler Xudaning pütkül yer yüzige ewetken yette Rohi idi.\x + \xo 5:6 \xt Zek. 3:9; 4:10; Weh. 4:5. \x*  
\v 7 Qoza bérip, textte olturghuchining ong qolidin oram yazmini aldi.  
\v 8 Yazmini alghanda, töt hayat mexluq we yigirme töt aqsaqal qozining ayighigha yiqildi; ularning herbirining chiltari we xushbuy bilen tolghan altun chiniliri bar idi (bu xushbuy muqeddes bendilerning dualiri idi).\x + \xo 5:8 \xt Zeb. 141:2; Weh. 14:2. \x*  
\v 9 Ular yéngi bir küy éytishti: —  
\b  
\m «Oram yazmini élishqa,  
\m We péchetlerni échishqa layiqsen;  
\m Chünki boghuzlanding  
\m We her qebilidin, her tildin,  
\m Her millettin, her eldin bolghan insanlarni  
\m Öz qéning bedili bilen sétiwélip, Xudagha mensup qilding.\x + \xo 5:9 \xt Ros. 20:28; Ef. 1:7; Kol. 1:14; Ibr. 9:12; 10:10; 1Pét. 1:19; 1Yuh. 1:7; Weh. 4:11. \x*   
\m
\v 10 Ularni Xudayimiz üchün bir padishahliqqa uyushturup,  
\m Kahinlar qilding.  
\m Ular yer yüzide höküm süridu».\x + \xo 5:10 \xt Mis. 19:6; 1Pét. 2:5, 9; Weh. 1:6. \x*   
\m
\v 11 Andin kördüm we mana, textning, hayat mexluqlarning we aqsaqallarning etrapida nurghunlighan perishtilerning awazini anglidim. Ularning sani tümen ming-tümen ming, milyon-milyon idi. \f □ \fr 5:11 \ft \+bd «Ularning sani tümen ming-tümen ming, milyon-milyon idi»\+bd* — eslide «ularning sani yüz milyonlighan, «milyonlighan idi».\f*  \x + \xo 5:11 \xt Dan. 7:10; Ibr. 12:22. \x*  
\v 12 Ular yuqiri awaz bilen: —  
\b  
\m «Boghuzlan’ghan qoza qudret, dölet, danaliq, küch-quwwet, hörmet, shan-sherep  
\m We medhiyige layiqtur» déyishetti.\x + \xo 5:12 \xt Weh. 4:11. \x*   
\b  
\m
\v 13 Andin men ersh, yer yüzi, yer asti we déngizdiki herbir mexluq we ularning ichide bar bolghanlarning hemmisining: —  
\b  
\m «Textte Olturghuchigha we Qozigha  
\m Medhiye, hörmet, shan-sherep we hoquq-qudret  
\m Ebedil’ebedgiche mensup bolghay!» déginini anglidim.   
\b  
\m
\v 14 Töt hayat mexluq «Amin!» dep jawab qayturatti, aqsaqallar yerge yiqilip sejde qilatti.\f □ \fr 5:14 \ft \+bd «...Töt hayat mexluq «amin!» dep jawab qayturatti, aqsaqallar yerge yiqilip sejde qilatti»\+bd* — bu muhim babning témisi toghruluq «qoshumche söz»imizde azraq toxtilimiz.\f*   
\b  
\b  
\m  
\c 6
\s1 Qozining alte péchetni échishi  
\m
\v 1 Andin Qoza yette péchetning birini achqanda, men qarap turdum. Töt hayat mexluqtin birining güldürmamidek awaz bilen: «Kel!» déginini anglidim.\f □ \fr 6:1 \ft \+bd «Töt hayat mexluqtin birining güldürmamidek awaz bilen: «Kel!» déginini anglidim»\+bd* — «Kel!» dégen söz belkim 2-8-ayetlerde körün’gen atliqlarning herbirige chiqirilghan buyruq bolsa kérek (3-, 5-, 7-ayetnimu körüng). 
\fp  Bezi kona kechürülmilerde «kel»ning ornda «kélip körgin!» déyilidu.\f*  
\v 2 Kördümki, mana bir aq at keldi! Atqa min’güchining qolida bir oq-ya bar idi; uninggha bir taj bérildi. U ghelibe qilghuchi süpitide zeper quchush üchün jengge atlandi.\f □ \fr 6:2 \ft \+bd «uninggha bir taj bérildi»\+bd* — «taj» dégen bu söz padishahningki emes, belki jeng-urushlarda yaki élishish musabiqilirida ghaliblargha bérilidighan, birxil nepis chembirekni körsitidu. \+bd «Kördümki, mana bir aq at keldi! Atqa min’güchining qolida bir oq-ya bar idi... u ghelibe qilghuchi süpitide zeper quchush üchün jengge atlandi»\+bd* — «aq atqa min’güchi»ning salahiyiti toghruluq «qoshumche söz»imizde toxtilimiz.\f*  \x + \xo 6:2 \xt Weh. 19:11. \x*   
\m
\v 3 Qoza ikkinchi péchetni achqanda, ikkinchi hayat mexluqning: «Kel!» déginini anglidim.  
\v 4 Yene bir at otturigha chiqti, uning renggi qipqizil idi. Atqa min’güchige yer yüzidiki tinchliqni élip kétish we insanlarni özara qirghinchiliqqa sélish hoquqi bérildi. Uninggha yene chong bir qilich bérildi.   
\m
\v 5 Qoza üchinchi péchetni achqanda, üchinchi hayat mexluqning: «Kel!» déginini anglidim. Men kördümki, mana bir qara at keldi. Atqa min’güchining qolida bir taraza bar idi.  
\v 6 Töt hayat mexluqning arisidin: —  
\b  
\m «Bir tawaq bughday bir dinarius pulgha,  
\m Üch tawaq arpa bir dinarius pulgha sétilidu.  
\m Emma zeytun yéghigha we sharabqa zerer yetküzmigin!»  
\m — dégendek bir awazni anglidim.\f □ \fr 6:6 \ft \+bd «Bir tawaq bughday»\+bd* — grék tilida «bir ölchem bughday». \+bd «bir dinarius pul»\+bd* — asasen bir künlük ish heqqi idi («Mat.» 20:2). «Bir tawaq» belkim bir shing idi (grék tilida «chöniks»). Biraq bir tawaq bughday aranla bir kishining künlük tamiqigha yétidu. Shunga «qara at» acharchiliq élip kélidu. Halbuki, shuning bilen bir waqitta baylar bolsa öz rahet-paraghitige kérek bolghan «may we sharab»larni sétiwalalaydu.\f*  \x + \xo 6:6 \xt Weh. 9:4. \x*   
\m
\v 7 Qoza tötinchi péchetni achqanda, tötinchi hayat mexluqning: «Kel!» dégen awazini anglidim.  
\v 8 Kördümki, mana bir tatirang atni kördüm. Atqa min’güchining ismi «Ölüm» idi. Uning keynidin tehtisara egiship kéliwatatti. Ulargha yer yüzining töttin birige hökümranliq qilip, qilich, acharchiliq, waba we yer yüzidiki yirtquch haywanlar arqiliq ademni öltürüsh hoquqi bérildi.\f □ \fr 6:8 \ft \+bd «qilip, qilich, acharchiliq, waba we yer yüzidiki yirtquch haywanlar arqiliq...»\+bd* — «waba» grék tilida «ölüm».\f*   
\m
\v 9 Qoza beshinchi péchetni achqanda, Xudaning söz-kalami üchün we izchil guwahliq bergenliki wejidin öltürülgenlerning janlirini qurban’gahning tégide kördüm. \x + \xo 6:9 \xt Weh. 19:10; 20:4. \x*  
\v 10 Ular qattiq awaz bilen nida séliship:  
\m — Ey hakimmutleq Igimiz, muqeddes we heqiqiy Bolghuchi! Sen qachan’ghiche yer yüzide turuwatqanlarni soraq qilmay, ulardin qénimizning intiqamini almaysen? — déyishetti.   
\m
\v 11 Ularning herbirige birdin aq ton bérildi. Ulargha, özünglargha oxshash öltürülidighan qul-buraderliringlar hem qérindashliringlarning sani toshquche azghine waqit aram élishinglar kérek, dep éytildi.  
\v 12 Andin men Qoza altinchi péchetni achqinida kördümki, mana dehshetlik bir yer tewresh yüz berdi, quyash beeyni qara yungdin toqulghan bözdek qapqara rengge, tolun ay bolsa qanning renggige kirdi. \f □ \fr 6:12 \ft \+bd «Andin men Qoza altinchi péchetni achqinida kördüm...»\+bd* — «yette péchet» toghruluq «qoshumche söz»imizde toxtilimiz.\f*  \x + \xo 6:12 \xt Yo. 2:10, 31; 3:15; Yesh. 13:10; 24:23; Am. 8:9; Mat. 24:29, Ros. 2:20\x*  
\v 13 Enjür derixining qattiq boranda silkinishidin enjür ghoriliri yerge tökülgendek, asmandiki yultuzlarmu yer yüzige töküldi.  
\v 14 Asman xuddi oram yazmining türülginidek ghayib boldi, herbir tagh we aral ornidin yötkeldi; \f □ \fr 6:14 \ft \+bd «munasiwetlik ayet»\+bd* — «Yesh.» 34:4.\f*  
\v 15 hemde dunyadiki padishahlar, mötiwerler, serdarlar, baylar, küchlükler, qullar we hörlerning hemmisi öngkürlerge we taghlarning kamarlirigha yoshurundi. \f □ \fr 6:15 \ft \+bd «serdarlar»\+bd* — grék tilida «mingbéshilar». \+bd «munasiwetlik ayetler»\+bd* — «Yesh.» 2:21.\f*  
\v 16 Ular taghlargha we qoram tashlargha mundaq dep jar saldi: —  
\m «Üstimizge chüshünglar! Bizni textte Olturghuchining siymasidin hem Qozining ghezipidin yoshurunglar we saqlanglar! \f □ \fr 6:16 \ft \+bd «munasiwetlik ayet»\+bd* — «Hosh.» 10:8.\f*  \x + \xo 6:16 \xt Yesh. 2:19; Hosh. 10:8; Luqa 23:30; Weh. 9:6. \x*  
\v 17 Chünki Ularning dehshetlik ghezep küni keldi, emdi kim put tirep turalisun?!».\x + \xo 6:17 \xt Yo. 2:10, 31; 3:15; Yesh. 2:12-22; 13:6-13; 24:23; Am. 8:9; Mat. 24:29; Ros. 2:20\x*   
\b  
\b  
\m  
\c 7
\s1 Möhürlen’gen 144000 kishi  
\m
\v 1 Uningdin kéyin men kördümki, töt perishte yer yüzining töt bulungida turatti. Ular herqandaq shamalning quruqluq, déngiz hem del-derexlerge urulmasliqi üchün yer yüzining töt teripidin chiqidighan shamalni tizginlep turatti.  
\v 2 Men hayat Xudaning möhürini alghan, kün chiqishtin kötürüliwatqan bashqa bir perishtini kördüm. U qattiq awaz bilen quruqluq we déngizlarni weyran qilish hoquqi bérilgen ashu töt perishtige:  
\v 3 «Biz Xudaning qul-xizmetkarlirining péshanisige möhür basquche, quruqluq, déngiz we del-derexlerni weyran qilmanglar!» dep towlidi.  
\v 4 Men möhürlen’genlerning sanini anglidim — Israillarning herqaysi qebililiridin bir yüz qiriq töt ming kishi, yeni: —\x + \xo 7:4 \xt Weh. 14:1. \x*   
\b  
\m
\v 5 Yehuda qebilisidin on ikki ming kishi,  
\m Ruben qebilisidin on ikki ming kishi,  
\m Gad qebilisidin on ikki ming kishi,   
\m
\v 6 Ashir qebilisidin on ikki ming kishi,  
\m Naftali qebilisidin on ikki ming kishi,  
\m Manasseh qebilisidin on ikki ming kishi,   
\m
\v 7 Shiméon qebilisidin on ikki ming kishi,  
\m Lawiy qebilisidin on ikki ming kishi,  
\m Issakar qebilisidin on ikki ming kishi,   
\m
\v 8 Zebulun qebilisidin on ikki ming kishi,  
\m Yüsüp qebilisidin on ikki ming kishi,  
\m Binyamin qebilisidin on ikki ming kishi möhürlen’genidi.\f □ \fr 7:8 \ft \+bd «...Zebulun qebilisidin on ikki ming kishi, Yüsüp qebilisidin on ikki ming kishi, Binyamin qebilisidin on ikki ming kishi möhürlen’genidi»\+bd* — on qebilidin Dan qebilisi kem idi; Yüsüpning qebilisi ikki bölekke (Yüsüpning we Manassehning)ge bölündi.\f*   
\b  
\m  
\s1 Nijatni tapqan zor bir tup xalayiq  
\m
\v 9 Bu ishlardin kéyin kördümki, mana her el, her qebile, her millettin bolghan, herxil tillarda sözlishidighan san-sanaqsiz zor bir top xalayiq textning we Qozining aldida turatti; ularning hemmisige aq ton kiydürülgen bolup, qollirida xorma shaxliri tutqanidi.  
\v 10 Ular yuqiri awaz bilen: —  
\m «Nijat textte olturghuchi Xudayimizgha we Qozigha mensup bolghay!» dep warqirishatti.\f □ \fr 7:10 \ft \+bd «Nijat textte olturghuchi Xudayimizgha we Qozigha mensup bolghay!»\+bd* — «Nijat... Qozigha bolghay!» dégen ibare bolsa Xuda we Qoza insanlargha ata qilghan nijatning méwisi bolghan shan-sherep, nam-shöhret we hemdusanalarning hemmsi héch néme qaldurmay Xuda we Qozigha qayturup kélinsun, dégendek menide.\f*   
\m
\v 11 Barliq perishtiler textning, aqsaqallarning we töt hayat mexluqning etrapigha olashqanidi. Ular textning aldida yiqilip, Xudagha sejde qilip mundaq déyishetti: —   
\b  
\m
\v 12 «Amin! Hemd-medhiye, shan-sherep,  
\m Danaliq we teshekkür,  
\m Hörmet we küch-qudret  
\m Xudayimizgha ebedil’ebedgiche mensup bolghay, amin!»   
\b  
\m
\v 13 Emdi aqsaqallardin biri mendin:  
\m — Bu aq ton kiydürülgen kishiler kim bolidu, qeyerdin keldi? — dep soridi.   
\m
\v 14 — Teqsir, bu özlirige melumdur, — dédim.  
\m U manga:  
\m — Bular dehshetlik azab-oqubetni béshidin ötküzüp kelgenler. Ular tonlirini Qozining qénida yuyup ap’aq qilghan.  
\v 15 Shunga ular Xudaning textining aldida turup, ibadetxanisida kéche-kündüz Uning xizmitide bolidu; textte Olturghuchi bolsa ularning üstige chédirini sayiwen qilidu. \f □ \fr 7:15 \ft \+bd «textte Olturghuchi bolsa ularning üstige chédirini sayiwen qilidu»\+bd* — grék tilida «textte Olturghuchi bolsa ularning üstige Öz chédirini yéyip béridu».\f*  
\v 16 Ular yene héch ach qalmaydu, héch ussimaydu, ulargha ne aptap, ne pizhighirim issiq héch urmaydu. \x + \xo 7:16 \xt Yesh. 49:10. \x*  
\v 17 Chünki ularni textning otturisidiki Qoza baqidu we hayatliq süyi bulaqlirigha élip baridu; we Xuda ularning herbir köz yéshini sürtidu, — dédi. \f □ \fr 7:17 \ft \+bd «munasiwetlik ayetler»\+bd* — «Yesh.» 5:5-6, 25:8.\f*  \x + \xo 7:17 \xt Yesh. 25:8; Zeb. 23:1; Weh. 21:4. \x*   
\b  
\b  
\m  
\c 8
\s1 Qozining yettinchi péchetni échishi  
\m
\v 1 Qoza yettinchi péchetni achqanda, ershte yérim saetche jimjitliq höküm sürdi.\f □ \fr 8:1 \ft \+bd «Qoza yettinchi péchetni achqanda, ershte yérim saetche jimjitliq höküm sürdi»\+bd* — «yette péchet» toghruluq «qoshumche söz»imizde toxtilimiz.\f*  
\v 2 Andin Xudaning aldida turidighan yette perishtini kördüm. Ulargha yette kanay bérildi.  
\v 3 Altun xushbuydan tutqan yene bir perishte kélip, xushbuygahning aldida turdi. Barliq muqeddes bendilerning dualiri bilen birlikte textning aldidiki altun xushbuygah üstide \add Xudagha\add* atap sunushqa uninggha köp xushbuy bérildi.\f □ \fr 8:3 \ft \+bd «xushbuygah... altun xushbuygah»\+bd* — grék tilida «qurban’gah... altun qurban’gah».\f*  
\v 4 We xushbuyning tütünliri muqeddes bendilerning dualiri bilen bille perishtining qolidin Xudaning aldigha kötürüldi.\x + \xo 8:4 \xt Zeb. 141:2. \x*  
\v 5 Andin perishte xushbuydanni qoligha élip, uni qurban’gahdiki ot bilen toldurup, yer yüzige atti; shuning bilen türlük awazlar, güldürmamilar anglandi, chaqmaqlar chéqildi we bir yer tewresh boldi.  
\v 6 Andin qollirigha birdin kanay tutqan yette perishte kanaylirini chélishqa hazirlandi.   
\b  
\m  
\s1 Yette kanayning chélinishi  
\m
\v 7 Birinchi perishte kaniyini chaldi; shuning bilen möldür we ot qan arilash peyda bolup yer yüzige tashlandi, zéminning üchtin biri köydürüldi, del-derexlerning üchtin biri köydürüldi we pütkül yéshil ot-chöpler köydürüldi.   
\m
\v 8 Ikkinchi perishte kaniyini chaldi; shuning bilen goyaki lawuldap köyüwatqan yoghan bir taghdek ghayet zor \add bir jisim\add* déngizgha tashlandi. Déngizning üchtin biri qan’gha aylandi  
\v 9 we déngizdiki janiwarlarning üchtin biri öldi; kémilerning üchtin biri weyran boldi.   
\m
\v 10 Üchinchi perishte kaniyini chaldi; shuning bilen asmandin mesh’eldek yalqunlap yan’ghan chong bir yultuz chüshti; u deryalarning üchtin birining we bulaqlarning suliri üstige chüshti.  
\v 11 Yultuzning ismi «Kekre» idi. Sularning üchtin biri kekridek bolup ketti, sular achchiq bolup ketkechke nurghun adem sudin öldi.   
\m
\v 12 Tötinchi perishte kaniyini chaldi; shuning bilen quyashning üchtin biri, ayning üchtin biri we yultuzlarning üchtin biri uruldi. Netijide, quyash, ay we yultuzlarning yoruqluqining üchtin biri qarangghulashti, kündüzning üchtin biride yoruqluq yoqaldi, kéchining üchtin biridimu shundaq boldi.   
\m
\v 13 Yene kördümki, asmanning otturisida uchup kétiwatqan bir bürkütning qattiq awaz bilen: —  
\m «Kanayni chélishqa temshelgen qalghan üch perishtining kanay awazliri anglansa yer yüzide turuwatqanlarning haligha way, way, way!» déginini anglidim.   
\b  
\b  
\m  
\c 9
\m
\v 1 Beshinchi perishte kaniyini chaldi; men asmandin yerge chüshüp ketken bir yultuzni kördüm. Tégi yoq hanggha baridighan quduqning achquchi uninggha bérildi,\x + \xo 9:1 \xt Luqa 8:31; Weh. 17:8. \x*  
\v 2 U tégi yoq hangning quduqini achti. Quduqtin yoghan xumdanning isidek tütün örlep chiqti. Hangning quduqining tütünidin quyash we kökni qarangghuluq basti.  
\v 3 Tütünning ichidin yer yüzige chéketke yaghdi. Ulargha yer yüzidiki chayanlardek chéqish küchi bérilgenidi.  
\v 4 Ulargha yer yüzidiki ot-chöplerge we herqandaq ösümlük yaki del-derexlerge zerer yetküzmenglar, peqet péshaniside Xudaning möhüri bolmighan ademlergila zerer qilinglar, dep éytildi.\x + \xo 9:4 \xt Ez. 9:4; Weh. 6:6; 7:3. \x*  
\v 5 Ulargha ademlerni öltürüshke emes, belki besh ayghiche qiynashqa yol qoyuldi; ular yetküzidighan azab ademni chayan chaqqandikidek azab idi.  
\v 6 Shu künlerde, insanlar ölümni izdeydu, lékin tapalmaydu; ölümni séghinidu, lékin ölüm ulardin qachidu.\x + \xo 9:6 \xt Yesh. 2:19; Yer. 8:3; Hosh. 10:8; Luqa 23:30; Weh. 6:16. \x*   
\b  
\m
\v 7 Chéketkilerning qiyapiti xuddi jengge hazirlan’ghan atlargha oxshaytti. Bashlirida bolsa altun tajqa oxshaydighan bir nerse bolup, chirayi ademningkige oxshaytti.\x + \xo 9:7 \xt Mis. 10:4. \x*  
\v 8 Chachliri ayallarning chéchigha, chishliri shirning chishigha oxshaytti.  
\v 9 Ularning kökrikidiki sawuti tömür sawutlargha oxshaytti; qanatlirining awazi jengge atlan’ghan nurghun at-harwilarning awazigha oxshaytti.  
\v 10 Chayanlarningkige oxshash quyruqliri we neshterliri bar idi. Ademni besh ay azabqa salidighan küch bolsa quyruqlirida idi.  
\v 11 Ularni idare qilidighan padishahi, yeni tégi yoq hangning perishtisi bar idi. Uning ibraniyche ismi Awaddon; grékche ismi Apoliyon idi.\f □ \fr 9:11 \ft \+bd «Uning ibraniyche ismi Awaddon; grékche ismi Apoliyon idi»\+bd* — bu ikki isimning menisi «halak qilghuchi».\f*   
\m
\v 12 Birinchi «way» ötüp ketti. Mana, buningdin kéyin yene ikki «way» kélidu.\x + \xo 9:12 \xt Weh. 8:13. \x*   
\b  
\m  
\s1 Altinchi kanayning chélinishi; «ikkinchi way»ning bashlinishi  
\m
\v 13-14 Altinchi perishte kaniyini chaldi; men Xudaning aldidiki altun qurban’gahning töt münggüzidin chiqqan bir awazni anglidim, bu awaz kanayni tutqan altinchi perishtige:  
\m — Chong Efrat deryasining yénida baghlaqliq töt perishtini boshat, dédi.  
\v 15 Del shu saet, shu kün, shu ay, shu yil üchün hazirlap qoyulghan bu töt perishte insanlarning üchtin birini halak qilish üchün baghlaqtin boshitildi.  
\v 16 Bularning atliq leshkerler qoshunining sani ikki yüz milyon idi. Ularning sanining jakarlan’ghanliqini anglidim.\f □ \fr 9:16 \ft \+bd «bularning atliq leshkerler qoshunining sani ikki yüz milyon idi»\+bd* — «ikki yüz milyon» grék tilida «ikki tümen hesse tümen».\f*   
\m
\v 17 Ghayibane körünüshte közümge körün’gen at we üstige min’genler mana mundaq idi: atliqlarning kökrikidiki sawuti choghdek qizil, kök yaquttek kök we günggürttek sériq idi. Atlarning bashliri shirning béshidek idi; ularning éghizliridin ot, tütün we günggürt chiqip turatti. \f □ \fr 9:17 \ft \+bd «atliqlarning kökrikidiki sawuti choghdek qizil, kök yaquttek kök we günggürttek sériq idi»\+bd* — «choghdek qizil, kök yaquttek kök we günggürttek sériq idi» yaki «ot, kök yaqut we günggürttin idi».\f*  
\v 18 Bu üch baladin, yeni atlarning aghzidin chiqqan ot we tütün we gün’gürttin insanlarning üchtin biri öltürüldi.  
\v 19 Chünki atlarning küchi éghizlirida we quyruqlirida idi; ularning quyruqlirining yilanlargha oxshash béshi bolup, bular bilen ademni zeximlendüretti.   
\m
\v 20 Qalghan insanlar, yeni bu balayi’apetlerdin öltürülmey qalghanlar öz qollirining emellirige towa qilmidi, yeni jinlargha, körelmes, angliyalmas we mangalmas altun, kümüsh, tuch we yaghach butlargha choqunushtin waz kechmidi. \x + \xo 9:20 \xt Zeb. 115:4, 5, 6, 7; 135:15. \x*  
\v 21 Ular qatilliq, séhirgerlik, jinsiy buzuqluq we oghriliqlirighimu towa qilmidi.   
\b  
\b  
\m  
\c 10
\s1 Perishte we kichik oram yazma  
\m
\v 1 Andin kéyin, ershtin chüshüwatqan yene bir küchlük perishtini kördüm. U bir parche bulut bilen yépin’ghan bolup, béshining üstide bir hesen-hüsen bar idi. Chirayi quyashqa, putliri ot tüwrükke oxshaytti;\x + \xo 10:1 \xt Mat. 17:2; Weh. 1:15. \x*  
\v 2 qolida bir kichik échiqliq oram yazma bar idi. U ong putini déngiz üstige, sol putini quruqluqqa qoyup turup,  
\v 3 shirning hörkirishige oxshash qattiq awaz bilen warqiridi. U warqirighanda, yette güldürmama öz awazlirini anglitip söz qildi.   
\m
\v 4 Yette güldürmama söz qilghanda, dégenlirini xatiriliwalmaqchi bolup turattim. Biraq asmandin: —  
\m «Yette güldürmamining éytqanlirini möhürlep, ularni xatirilime» dégen awazni anglidim.\f □ \fr 10:4 \ft \+bd «Yette güldürmamining éytqanlirini möhürlep, ularni xatirilime»\+bd* — démek, bu sözlerni mexpiy tut.\f*  \x + \xo 10:4 \xt Dan. 8:26; 12:4. \x*  
\v 5 Déngiz hem quruqluqning üstide turghan, men körgen u perishte ong qolini asman’gha kötürüp,\x + \xo 10:5 \xt Dan. 12:7. \x*  
\v 6 asmanlar hem ularda bolghanlarning hemmisini, yer-zémin hem uningda bolghanlarning hemmisini, déngiz hem uningda bolghan hemmisini Yaratquchi, yeni ebedil’ebedgiche hayat Yashighuchi bilen qesem qilip:  
\m — Waqit yene keynige sürülmeydu;\x + \xo 10:6 \xt Weh. 11:15. \x*  
\v 7 belki yettinchi perishte kanay chélish aldida, yeni awazi anglinish aldidiki künlerde, Xudaning Öz qul-xizmetkarliri bolghan peyghemberlerge xush xewirini yetküzginidek Uning siri tügellinip, emelge ashidu, — dédi.   
\m
\v 8 Men asmandin anglighan awaz manga yene sözlep:  
\m — Bérip, déngiz hem quruqluqning üstide turghan perishtining qolidiki échiqliq oram yazmini alghin, dédi.   
\m
\v 9 Men bérip, perishtining kichik oram yazmini manga bérishini soridim. U manga:  
\m — Buni élip ye! Ashqaziningni zerdab qilidu, biraq aghzing heseldek tatliq bolidu, dédi.\f □ \fr 10:9 \ft \+bd «...Buni élip ye! Ashqaziningni zerdab qilidu, biraq aghzing heseldek tatliq bolidu»\+bd* — köchme menisi «sanga awwal birxil xushalliq yetküzidu, lékin kéyin yürikingni échishturidu» dégendek bolidu. \+bd «munasiwetlik ayetler»\+bd* — «Ez.» 2:6-3:3.\f*  \x + \xo 10:9 \xt Ez. 3:1. \x*   
\m
\v 10 Men shuning bilen kichik oram yazmini perishtining qolidin élip yédim; derweqe aghzimgha heseldek tatliq tétidi, lékin yégendin kéyin ashqazinim zördab boldi. \f □ \fr 10:10 \ft \+bd «Men shuning bilen kichik oram yazmini perishtining qolidin élip yédim...»\+bd* — «oram yazmini yéyish» bizningche Yuhanna mezmunini yetküzüshi kérek bolidighan, töwendiki 11-19-bablardiki bésharetler bilen baghliq. «Qoshumche söz»imizde u toghruluq toxtilimiz.\f*  
\v 11 Shuning bilen manga:  
\m — Sen köp milletler, eller we her xil tillarda sözlishidighanlar we padishahlar toghrisidiki wehiy-bésharetlerni yene jakarlishing lazim, déyildi.   
\b  
\b  
\m  
\c 11
\s1 Ikki guwahchi; «ikkinchi way»ning dawami  
\m
\v 1 Manga ölchigüch hasidek bir qomush bérilip, mundaq déyildi:  
\m «Barghin, Xudaning ibadetxanisi, qurban’gahi we u yerde ibadet qiliwatqanlarni ölchigin. \f □ \fr 11:1 \ft \+bd «Barghin, Xudaning ibadetxanisi, qurban’gahi we u yerde ibadet qiliwatqanlarni ölchigin»\+bd* — qiziq yéri shuki, Yuhanna muqeddes ibadetxanini we uningda ibadet qilghuchilarni ölchigin dep buyrulghini bilen u bizge bularning ölchemlirini éytmaydu. Bu ishning ehmiyiti toghruluq «qoshumche söz»imizde azraq toxtilimiz. \+bd «munasiwetlik ayetler»\+bd* — «Ez.» 40:3 qatarliqlar, «Zek.» 2:1-4.\f*  \x + \xo 11:1 \xt Ez. 40:3-49; Ez. 41; Ez. 42; Ez. 43. \x*  
\v 2 Lékin ibadetxanining tashqiriqi hoylisini ölchimey qoy, chünki u yer yat taipilerge bérildi, shuning bilen muqeddes sheher qiriq ikki ay depsende qilinidu.\x + \xo 11:2 \xt Weh. 13:5. \x*  
\v 3 Men ikki guwahchimgha qudret bérimen, shuning bilen ular böz kiyim kiyip, wehiy-bésharetlerni bir ming ikki yüz atmish kün yetküzidu»\f □ \fr 11:3 \ft \+bd «ikki guwahchim... böz kiyim kiyip...»\+bd* — kona zamanlarda «böz kiyim kiyish» towa qilish yaki matem tutushni bildüretti. Shübhisizki, bu ish ularning towa qilish heqqidiki xewerni tekitlesh üchün bolidu.\f*  
\v 4 (bular yer-zéminning Rebbi aldida turghan ikki tüp zeytun derixi we ikki chiraghdandur). \f □ \fr 11:4 \ft \+bd «munasiwetlik ayetler»\+bd* — «Zek.» 4:1-7.\f*  \x + \xo 11:4 \xt Zek. 4:3,14. \x*   
\m
\v 5 Birersi ularni zeximlendürmekchi bolsa, éghizliridin ot pürkülüp chiqip, düshmenlirini yep tügitidu. Ularni zeximlendürmekchi bolghanlar mana shundaq öltürülidu.  
\v 6 Ular bésharet-wehiyni yetküzgen künlerde yamghur yaghdurmasliqqa asmanni étiwétish qudritike ige; sularni qan’gha aylandurush we herxil bala-waba bilen yer-zéminni xalighan waqitta urush qudritigimu ige.\x + \xo 11:6 \xt Mis. 7; 8; 9; 10; 12; 1Pad. 17:1. \x*  
\v 7 Ularning guwahliq wezipisi ayaghlishishi bilen, tégi yoq hangdin chiqidighan diwe ular bilen élishidu we ularni yéngip öltüridu.\f □ \fr 11:7 \ft \+bd «tégi yoq hangdin chiqidighan diwe ular bilen élishidu»\+bd* — grék tilida «tégi yoq hangdin chiqidighan diwe ular bilen urushidu».\f*  \x + \xo 11:7 \xt Dan. 7:21; Weh. 13:7,11. \x*  
\v 8 Jesetliri rohiy jehettin Sodom we Misir dep atilidighan shu katta sheherning ghol kochisida yatidu; shu yerde ularning Rebbimu kréstlen’genidi.\f □ \fr 11:8 \ft \+bd «rohiy jehettin Sodom we Misir dep atilidighan sheher»\+bd* — Sodom éghir buzuqluqqa chömgenidi, Misir bolsa Xudaning bendilirige nisbeten eslide ularni esir qiliwalghan «bu rezil dunya»ning simwolidur. Sheherning «rohiy jehettin» shu namlarda bolushi «Rim» yaki «Babil (Babilon)»ni körsitishi mumkin; sheher herhalda axirqi zamanda bu rezil dunyaning küch-qudritige eng chong namayande bolushi kérek.Bezi alimlar sheherni Yérusalém dep qaraydu.\f*  \x + \xo 11:8 \xt Weh. 7:2, 5; 18:10. \x*  
\v 9 Her millettin, her qebilidin we her xil tilda sözlishidighanlardin, her eldin bolghan ademler ularning jesetlirige üch yérim kün tikilip qaraydu we jesetlerning yerlikke qoyulushigha yol qoymaydu.  
\v 10 Yer yüzide turuwatqanlar ularning bu halidin xushallinip, tebrikliship, bir-birige hediyeler ewetishidu; chünki bu ikki peyghember yer yüzidikilerni qiynaytti.   
\m
\v 11 Lékin üch yérim kündin kéyin, Xudadin kelgen hayatliq nepisi ikkiylen’ge kirdi, ular ornidin put tirep turdi; ulargha qarawatqanlarning üstige chong bir qorqunch chüshti. \f □ \fr 11:11 \ft \+bd «Xudadin kelgen hayatliq nepisi ikkiylen’ge kirdi...»\+bd* — grék tilida «nepes» we «roh» birla söz bilen ipadilinidu.\f*  \x + \xo 11:11 \xt Ez. 37:5,10\x*  
\v 12 Andin ular ikkeylen’ge ershtin kelgen: — «Bu yaqqa chiq!» dégen yuqiri bir awazni anglidi; shuning bilen ular düshmenlirining köz aldida bir bulut ichide asman’gha kötürüldi. \f □ \fr 11:12 \ft \+bd «ular ikkeylen’ge ershtin kelgen: — «Bu yaqqa chiq!» dégen yuqiri bir awazni anglidi»\+bd* — bezi qedimki köchürmilerde: «Men ular ikkilisi özlirige ershtin kelgen: — «Bu yaqqa chiq!» dégen yuqiri bir awazni anglidim» déyilidu.\f*  
\v 13 Del shu saet ichide shiddetlik yer tewresh yüz berdi, sheherning ondin biri gumran bolup, yette ming kishi halak boldi. Qalghanliri dekke-dükkige chömüp, ershtiki Xudani ulughlashti.\f □ \fr 11:13 \ft \+bd «yette ming kishi halak boldi»\+bd* — grék tilida «yette ming nam halak boldi».\f*   
\m
\v 14 Ikkinchi «way» ötüp ketti; mana, üchinchi «way» kélishke az qaldi.\x + \xo 11:14 \xt Weh. 8:13; 9:12; 15:1. \x*   
\b  
\m  
\s1 Yettinchi perishtining kanay chélishi; «üchinchi way»  
\m
\v 15 Andin yettinchi perishte kaniyini chaldi; ershte yuqiri awazlar anglinip mundaq déyildi: —  
\m «Dunyaning padishahliqi Perwerdigarimiz  
\m We uning Mesihining padishahliqi boldi,  
\m U ebedil’ebedgiche höküm süridu».   
\m
\v 16 Xudaning aldida öz textliride olturghan yigirme töt aqsaqal yerge yiqilip bash qoyup, Xudagha sejde qilip mundaq déyishti: —   
\m
\v 17 «Shükürler éytimiz sanga,  
\m I bar Bolghuchi we bar bolghan Hemmige Qadir Perwerdigar Xuda,  
\m Chünki ulugh qudritingni qolunggha élip,  
\m Hökümüngni yürgüzüshke bashliding.\x + \xo 11:17 \xt Weh. 1:4, 8; 4:18; 16:5. \x*   
\m
\v 18 Eller ghezeplen’genidi,  
\m Emdi Séning gheziping yétip keldi!  
\m Ölgenlerni soraq qilish,  
\m Qul-xizmetkarliring bolghan peyghemberlerni,  
\m Muqeddes bendilerni,  
\m Töwen yaki katta bolsun namingdin qorqqanlarni in’amigha ige qilish,  
\m Yer yüzini halak qilghanlarni halak qilish waqti keldi».   
\b  
\m
\v 19 Andin Xudaning ershtiki ibadetxanisi échildi we uning ehde sanduqi ibadetxanida köründi; chaqmaqlar, türlük awazlar, güldürmamilar , yer tewresh we dehshetlik möldür boldi.\x + \xo 11:19 \xt Weh. 15:5. \x*   
\b  
\b  
\m  
\c 12
\s1 Ayal, oghul bala we ejdiha  
\m
\v 1 U chaghda, ershte ajayip bir karamet peyda boldi — u quyashni yépinchaqlighan, putlirining astida ay, béshida on ikki yultuzluq taj bar bir ayal idi.  
\v 2 U hamilidar bolup, tolghaq yep tughush azabida dad-peryad kötürdi.\f □ \fr 12:2 \ft \+bd «U (ayal) hamilidar bolup, tolghaq yep tughush azabida dad-peryad kötürdi...»\+bd* — ayal toghruluq üch pikir bar; u yaki (1) jamaetni; yaki (2) büwi Meryem; yaki (3) Israilni bildüridu. Bizning uning Israilni bildüridighanliqigha qilche gumanimiz yoq. 
\fp  Hezriti Yüsüpning Tewrat, «Yaritilish» 37-babta xatirilen’gen chüshini körüng. «Ayal» jamaet bolushi mumkin emes, chünki «ayal» Mesihni tughidu (5-ayet). 12:17nimu körüng.\f*  
\v 3 Andin ershte yene bir alamet köründi — mana, yette bashliq, on münggüzlük, yette béshida yette taj bar bolghan chong bir qizil ejdiha turatti.  
\v 4 U quyruqi bilen asmandiki yultuzlarning üchtin birini süpürüp, ularni yer yüzige chörüwetti. Ejidiha tughay dep qalghan ayal yenggigen haman uning balisini yalmap yutuwetmekchi bolup uning aldida turdi.\f □ \fr 12:4 \ft \+bd «U (ejdiha) quyruqi bilen asmandiki yultuzlarning üchtin birini süpürüp, ularni yer yüzige chörüwetti...»\+bd* — bu wehiy bizningche Sheytanning eslide ershte Xudagha qarshi kötürgen isyanini körsitidu. Bundaq sherh toghra bolsa, perishtilerning üchtin biri isyan’gha qoshulup hazirqi jinlar bolup chiqqan.\f*  
\v 5 Ayal bir bala, yeni pütün ellerni tömür hasisi bilen padichidek baqidighan bir oghul tughdi. Bala bolsa Xudaning we Uning textining aldigha ghachchide élip chiqildi.\x + \xo 12:5 \xt Zeb. 2:9; Weh. 2:27. \x*  
\v 6 Ayal chölge qachti; u yerde uning 1260 kün béqilishi üchün uninggha Xuda teripidin hazirlap qoyulghan bir jay bar idi.\x + \xo 12:6 \xt Weh. 11:3. \x*   
\m
\v 7 Andin ershte jeng boldi. \add Bash perishte\add* Mikail we uning perishtiliri ejdiha bilen jeng qilghili turdi; ejdihamu öz perishtiliri bilen ulargha étildi.\f □ \fr 12:7 \ft \+bd «Bash perishte Mikail»\+bd* — bash perishte Mikailning Israil xelqini qoghdash üchün alahide mes’uliyiti bar («Dan.» 10:13, 21, 12:1 we «Yeh.» 9ni körüng).\f*  
\v 8 Lékin u üstünlük qazinalmidi, uninggha we perishtilirige ershte turushqa orun qalmidi.\x + \xo 12:8 \xt Dan. 2:35. \x*  
\v 9 Shuning bilen zor ejdiha, yeni Iblis we Sheytan dep atalghan, pütün jahanni azdurghuchi héliqi qedimiy yilan yer yüzige tashlandi. Uning perishtilirimu uning bilen teng tashlandi.\x + \xo 12:9 \xt Luqa 10:18; Weh. 20:2. \x*   
\m
\v 10 Andin men ershte yuqiri bir awazning mundaq dégenlikini anglidim: —  
\b  
\m «Keldi Xudayimizning nijatliqi, qudriti, padishahliqi we Uning Mesihining hoquqi!  
\m Chünki qérindashlirimizning üstidin Xudayimizning aldida kéche-kündüz shikayet qilip turghan shikayet qilghuchi ershtin tashliwétildi;   
\m
\v 11 qérindashlar uning üstidin Qozining qéni we ularning guwahliq sözi bilen ghalib keldi;  
\m Ular hetta ölümni közige ilmay öz jénini eziz körmidi.   
\m
\v 12 Shuning üchün, shadlininglar, ey ershler we ularda turuwatqalar!  
\m Lékin halinglargha way, ey yer we déngizlar!  
\m Chünki Iblis üstünglargha chüshti;  
\m Waqtining az qalghanliqini bilgech,  
\m Ghezep-qehri bilen keldi!».\x + \xo 12:12 \xt Zeb. 96:11; Yesh. 49:13; Weh. 8:13. \x*   
\m
\v 13 Ejdiha özining yer yüzige tashlan’ghanliqini körüp, oghul balini tughqan ayalni qoghlashqa bashlidi.  
\v 14 Ayalning yilanning yüzidin daldilinishi, chölde özi \add üchün hazirlan’ghan\add* makanigha béripbir mezgil, ikki mezgil we yérim mezgil béqilsun dep shu yerge uchup kétishi üchün, uninggha yoghan bir bürkütning ikki qaniti bérildi.\f □ \fr 12:14 \ft \+bd «bir mezgil, ikki mezgil, we yérim mezgil»\+bd* — 1260 kün, texminen üch yérim yil. «Dan.» 7:25, 12:7ni, izahatliri we «Daniyal»diki «qoshumche söz»nimu körüng.\f*  \x + \xo 12:14 \xt Weh. 2:6. \x*  
\v 15 Andin yilan ayalning arqisidin aghzi bilen deryadek su pürküp, uni sel bilen éqitip yoqatmaqchi boldi.  
\v 16 Lékin zémin ayalgha yardem qilip, aghzini échip, ejdiha aghzidin pürküp chiqarghan deryani yutuwetti.  
\v 17 Buning bilen ejdihaning ayalgha qattiq ghezipi kélip, uning qalghan nesli, yeni Xudaning emrlirige emel qilip, Eysaning guwahliqini tutqan perzentliri bilen jeng qilghili ketti; u déngiz sahili üstide turatti.\f □ \fr 12:17 \ft \+bd «Eysaning guwahliqini tutqan perzentliri»\+bd* — yaki Eysa toghruluq guwahliq béridighanlar, yaki U Özi bergen guwahliqni ching tutqanlarni körsitidu. Bizningche awwalqisi toghra.\f*   
\b  
\b  
\m  
\c 13
\s1 Déngizdin chiqqan diwe  
\m
\v 1 Andin, déngizdin on münggüzlük, yette bashliq bir diwining chiqiwatqanliqini kördüm. Uning herbir münggüzide birdin taj bar idi, herbir béshida kupurluq namliri yéziqliq idi.\f □ \fr 13:1 \ft \+bd «déngizdin on münggüzlük, yette bashliq bir diwining chiqiwatqanliqini kördüm»\+bd* — Adem’atimiz Xudaning obrazida bolghandek (kéyin gunah qilghachqa bu obraz buzulghan, elwette), andin Mesih Özi Xudaning mukemmel obrazi, shundaqla yer yüzidiki wekili bolghandek, bu «diwe» 12-babta körün’gen Sheytanning toptoghra (yette bashliq on münggüzlük) obrazidur. Yene bir qiziq ish shuki, u körünüshte Mesihge oxshash «ölümdin tirilgen» bolidu (3-ayet). Shuning bilen bizde qilche guman yoqki, bu diwe Sheytanning yer yüzidiki wekili, yeni Mesihning reqibi bolghan adem — dejjalning özini körsitidu.\f*  \x + \xo 13:1 \xt Dan. 7:20; Weh. 17:3. \x*  
\v 2 Men körgen bu diwe yilpizgha oxshaytti, putliri éyiqning putlirigha, aghzi bolsa shirning aghzigha oxshaytti. Ejdiha uninggha öz qudriti, texti we zor hoquqini berdi.\f □ \fr 13:2 \ft \+bd «munasiwetlik ayetler»\+bd* — «Dan.» 7:1-8.\f*  
\v 3 Diwining bashliridin biri ejellik yarilan’ghandek turatti. Lékin, bu ejellik yara saqayghanidi. Pütkül dunya diwige heyranuhes bolup uninggha \add egeshti\add*.  
\v 4 Ejdiha diwige \add seltenetlik\add* hoquq bergechke ular ejdihagha choqunushti. Ular yene diwigimu choqunup: — Diwining tengdishi barmu? Uning bilen kimmu élishalisun? — dédi.\x + \xo 13:4 \xt Weh. 18:18. \x*   
\m
\v 5 Diwige tekebburluq we kupurluq qilidighan éghiz bérildi; uninggha qiriq ikki ay ish körüshke hoquq bérildi.\x + \xo 13:5 \xt Weh. 11:2. \x*  
\v 6 U Xudagha kupurluq qilghili — Uning namigha we Uning dergahigha, shundaqla ershni makan qilghanlargha kupurluq qilghili aghzini achti.\f □ \fr 13:6 \ft \+bd «...Uning namigha we Uning dergahigha... kupurluq qilghili...»\+bd* — yaki «... Uning namigha we Uning turalghu chédirigha... kupurluq qilghili...». «Uning dergahi» yaki ershtiki turalghusi yaki yer yüzidiki ibadetxanisini körsetken bolsa kérek.\f*  
\v 7 Uning muqeddes bendilerge qarshi jeng qilip, ularning üstidin ghalib kélishige yol qoyuldi; her qebile, her millet, her xil tilda sözlishidighan ellerge hökümranliq qilish hoquqi uninggha bérildi.\x + \xo 13:7 \xt Dan. 7:21; Weh. 11:7. \x*  
\v 8 Yer yüzidikilerning hemmisi — alem apiride bolghandin buyan boghuzlinip bolghan Qozining hayatliq deptirige nami yézilmighanlar bolsa, uninggha sejde qilidu.\f □ \fr 13:8 \ft \+bd «alem apiride bolghandin buyan boghuzlinip bolghan Qozining hayatliq deptirige nami yézilmighanlar bolsa»\+bd* — bashqa birxil terjimisi: «alem apiride bolghandin buyan, boghuzlan’ghan Qozining hayatliq deptirige nami yézilmighanlar bolsa,...»\f*  \x + \xo 13:8 \xt Mis. 32:33; Fil. 4:3; Weh. 3:5; 17:8; 20:12; 21:27. \x*   
\m
\v 9 Quliqi barlar, buni anglisun!   
\b  
\m
\v 10 ««Tutqun bolidu» dep békitilgenler choqum tutqun bolidu, «qilichlinidu» dep békitilgenler choqum qilichlinip ölidu».  
\b  
\m Muqeddes bendilirining sewri-taqiti we étiqadi mana shu ishlarda melum bolidu.\f □ \fr 13:10 \ft \+bd ««qilichlinidu» dep békitilgenler choqum qilichlinip ölidu»\+bd* — bashqa bir köchürmide: «Kim qilichlap öltürse, qilichlinip öltürülüshi muqerrer» dégen sözler tépilidu. Bu söz Rebbimizning «Mat.» 26:52de dégen sözlirige mas kélidu.\f*  \x + \xo 13:10 \xt Yar. 9:6; Mat. 26:52; Weh. 14:12. \x*   
\b  
\m  
\s1 Yerdin chiqqan diwe  
\m
\v 11 Men yerdin chiqiwatqan yene bir diwini kördüm. Uning qoziningkidek kichik ikki münggüzi bar idi, lékin awazi ejdihaningkidek chiqatti. \x + \xo 13:11 \xt Weh. 11:7. \x*  
\v 12 U awwalqi diwige wakaliten uning pütün hoquqini yürgüzüp, yer yüzini we uningda turuwatqanlarni ejellik yarisi saqayghan awwalqi diwige choqunduridu. \x + \xo 13:12 \xt Weh. 19:20. \x*  
\v 13 U zor möjizilik alametlerni körsitetti, hetta kishilerning köz aldida asmandin yer yüzige ot yaghduratti. \x + \xo 13:13 \xt 2Tés. 2:9; Weh. 16:14. \x*  
\v 14 U awwalqi diwige wakaliten körsitishke hoquqlandurulghan alametler bilen yer yüzide turuwatqanlarni azdurup, ulargha «qilich bilen yarilan’ghan, lékin tirik qalghan» dégen awwalqi diwige atap bir but-heykel yasap tikleshni tapilidi. \x + \xo 13:14 \xt Qan. 13:2; Mat. 24:24; Weh. 16:14; 19:20. \x*  
\v 15 Diwining but-heykilige nepes kirgüzüp, uninggha uni sözliyeleydighan qilish we uninggha choqunmighanlarning hemmisini öltürgüzüsh qudriti bérildi. \x + \xo 13:15 \xt Weh. 19:20. \x*  
\v 16 U töwen we katta, bay we kembeghel, hör we qullarning hemmisini ong qoli yaki péshanisige tamgha basturushqa mejburlidi.  
\v 17 U yene bu tamgha, yeni diwining nami yaki uning namidiki reqem bésilghanlardin bashqa héchkim bir nerse sétiwalalmaydu yaki satalmaydu, dep békitti.\x + \xo 13:17 \xt Weh. 14:11. \x*   
\m
\v 18 Mana bu yerde hékmet bar. Eqil-parasiti barliki kishiler diwining reqimini hésablap baqsun; chünki bu reqem bir ademning reqimi bolidu. Uning reqimi 666dur.\f □ \fr 13:18 \ft \+bd «bu reqem bir ademning reqimi bolidu»\+bd* — yaki «bu reqem insanning reqimi bolidu». \+bd «Eqil-parasiti barliki kishiler diwining reqimini hésablap baqsun... uning reqimi 666dur»\+bd* — «diwining reqimini hésablash» murekkep ish emes. Biz «qoshumche söz»imizde shu kona zamanlardiki hésablash tüzümini jedwelde körsitimiz. Bu babdiki bashqa bezi muhim ishlar toghruluq «qoshumche söz»imizde toxtilimiz.\f*  \x + \xo 13:18 \xt Weh. 17:9. \x*   
\b  
\b  
\m  
\c 14
\s1 Qutquzuwélin’ghanlarning medhiye küyi  
\m
\v 1 Andin men kördümki, mana, Qoza Zion téghi üstide turatti. Uning yénida péshanisige Öz nami we Atisining nami yézilghan bir yüz qiriq töt ming kishi bar idi.\f □ \fr 14:1 \ft \+bd «munasiwetlik ayetler»\+bd* — «Zeb.» 48-küy, «Ibr.» 12:18-29.\f*  \x + \xo 14:1 \xt Weh. 7:4; 2Tar. 23:7\x*  
\v 2 Asmandin xuddi \add sharqirap éqiwatqan\add* nurghun sularning awazidek we qattiq güldürmamining awazidek bir awazni anglidim. Men anglighan awaz yene chiltarchilar chiltarlarni chalghan awazgha oxshaytti;\x + \xo 14:2 \xt Weh. 1:15; 5:8. \x*  
\v 3  héliqi kishiler textning, töt hayat mexluqning we aqsaqallarning aldida yéngi bir küyni éytishti. Bu küyni \add gunahlirining\add* bedili tölinip bu dunyadin azad qilin’ghan kishilerdin bir yüz qiriq töt mingdin bashqa héchkim öginelmeytti.\x + \xo 14:3 \xt Weh. 5:9. \x*  
\v 4 Ular ayallar teripidin gunahta bulghanmighan, chünki ular pak ademlerdur. Qoza nege barsa, ularmu Uninggha egiship shu yerge baridu. Ular bedel bilen insanlar arisidin Xudagha we Qozigha hosulning tunji méwisidek bolush üchün sétiwélin’ghan.\f □ \fr 14:4 \ft \+bd «chünki ular pak ademlerdur»\+bd* — «pak ademler» bolsa grék tilida adette bu söz jinisiy munasiwetni ötküzmigen kishilerni körsitidu. Mushu yerde (1) emeliy shu menide (2) yaki rohiy jehette köchme menide (3) yaki ikki menide teng bolushi mumkin. Ayettin körüniduki, ular hemmisi oghul balilar. \+bd «ular bedel bilen insanlar arisidin Xudagha we Qozigha hosulning tunji méwisidek bolush üchün sétiwélin’ghan»\+bd* — «hosulning tunji méwisi»ning öz qimmiti bar, elwette; Tewrat dewride Israillar daim «hosulning tunji méwisi» Xudagha (nezir qilip) ataytti. Bu ishlar toghruluq «qoshumche söz»imiznimu körüng.\f*  \x + \xo 14:4 \xt 2Kor. 11:2. \x*  
\v 5 Ular eyibsiz bolup, aghzidin héch yalghan söz chiqmaydu. \f □ \fr 14:5 \ft \+bd «Ular eyibsiz bolup, aghzidin héch yalghan söz chiqmaydu...»\+bd* — mushu yerde bezi kona köchürülmilerde «chünki ular Xudaning texti aldida eyibsiz ispatlinidu» dégen sözler qoshulidu.\f*  \x + \xo 14:5 \xt Zef. 3:13; Ef. 5:27. \x*   
\b  
\m  
\s1 Üch perishte élip kelgen xewerler  
\m
\v 6 Andin men asmanning otturisida uchup yürgen bashqa bir perishtini kördüm. Uninggha yer yüzide turuwatqanlargha, yeni herbir el, qebile, her xil tilda sözlishidighanlar, her milletlerge élip yetküzüshi üchün menggülük xush xewer tapshuruldi.  
\v 7 U yuqiri awaz bilen:  
\m — Xudadin qorqunglar, Uni ulughlanglar! Chünki Uning sot qilish saiti yétip keldi; asmanni, zéminni, déngizni we su bulaqlirini Yaratquchigha sejde qilinglar! — deytti.\x + \xo 14:7 \xt Yar. 1:1; Zeb. 33:6; 124:8; 146:6; Ros. 14:15; 17:24. \x*   
\m
\v 8 Uning keynidin ikkinchi perishte kélip mundaq dédi: «Ghulidi! Katta sheher Babil ghulidi, u öz zina-buzuqluqining sewdaliq sharabini pütkül ellerge ichküzgen».\f □ \fr 14:8 \ft \+bd «u öz zina-buzuqluqining sewdaliq sharabini pütkül ellerge ichküzgen»\+bd* — «sewdaliq» toghruluq: grék tilida «sewdasi» dégen söz ikki bisliq söz bolup, yene «ghezep» dégen menisimu bar; shübhisizki, mushu yerde buning ikkinchi menide kelgen; Babilning sharabini ichkenler Xudaning qattiq ghezipige uchraydu.\f*  \x + \xo 14:8 \xt Yesh. 21:9; Yer. 51:8; Weh. 16:19; 17:5; 18:2,10,21. \x*   
\m
\v 9 Aldinqi ikki perishtining keynidin yene bir perishte, yeni üchinchi perishte yuqiri awaz bilen mundaq dédi: —  
\m «Kimdikim diwige we uning but-heykilige choqunsa, uning tamghisini péshanisige yaki qoligha qobul qilsa,  
\v 10 Xudaning qehrining ebjesh qilinmighan sap sharabini Uning ghezipi bilen tolghan qedehte ichidu. U muqeddes perishtilerning we Qozining aldida ot we günggürtte qiynilidu. \x + \xo 14:10 \xt Weh. 16:19; 18:6; 19:20. \x*  
\v 11 Ularning qiynilishliridin chiqqan is-tütekler ebedil’ebed purqirap turidu; diwige we uning but-heykilige choqun’ghanlar yaki uning namining tamghisini qobul qilghanlargha kéche-kündüz aramliq bolmaydu».\x + \xo 14:11 \xt Weh. 19:3. \x*   
\m
\v 12 Muqeddes bendilirining sewri-taqiti we étiqadi mana shu ishlarda melum bolidu. \x + \xo 14:12 \xt Weh. 13:10. \x*  
\v 13 Men yene asmanda mundaq bir awazni anglidim: —  
\m «Bu sözni yaz: «Buningdin kéyin Rebde wapat bolup ölgenler bextliktur!  
\m — Durus, deydu Roh, — ular hazir öz ishliridin toxtap aram alalaydu. Chünki qilghan emelliri ulargha egiship kélidu»».\f □ \fr 14:13 \ft \+bd «durus, deydu Roh»\+bd* — «Roh» bolsa Muqeddes Roh. \+bd «qilghan emelliri ulargha egiship kélidu»\+bd* — démek, emellirining in’ami béshigha chüshidu.\f*   
\b  
\m  
\s1 Yer yüzidin alghan ikki orma  
\m
\v 14 Men kördümki, mana bir parche aq bulut, bulutning üstide béshigha altun taj kiygen, qolida ötkür bir orghaq tutqan Insan’oghligha oxshaydighan birsi olturatti. \f □ \fr 14:14 \ft \+bd «Insan’oghligha oxshaydighan birsi»\+bd* — bizningche, bu zat Mesih bolushi kérek. Chünki «Yo.» 3:11-14de «orma orighuchi»ning Xudaning Özi ikenliki körünidu.\f*  \x + \xo 14:14 \xt Ez. 1:26; Dan. 7:13; Weh. 1:13. \x*  
\v 15 Ibadetxanidin bashqa bir perishte chiqip, bulutning üstide Olturghuchigha yuqiri awaz bilen:  
\m — Orghiqingni sal we orushqa bashla! Chünki orma waqti keldi, yer yüzidiki ziraetler piship yétildi, dédi.\f □ \fr 14:15 \ft \+bd «munasiwetlik ayetler»\+bd* — «Yo.» 3:11-14.\f*  \x + \xo 14:15 \xt Yo. 3:13; Mat. 13:39. \x*   
\b  
\m
\v 16 Bulut üstide Olturghuchi orghiqini yer yüzige saldi we yer yüzidiki ziraetler oruldi.   
\m
\v 17 Ershte bolghan ibadetxanidin yene bir perishte chiqti. Uningmu ötkür bir orghiqi bar idi.  
\v 18 Arqidinla, otni bashquridighan yene bir perishte qurban’gahdin chiqip, ötkür orghaq tutqan perishtige yuqiri awaz bilen:  
\m — Ötkür orghiqingni sélip, yer yüzidiki üzüm télining sapaqlirini yighiwal, chünki üzümliri piship yétildi, — dédi.\f □ \fr 14:18 \ft \+bd «otni bashquridighan yene bir perishte»\+bd* — belkim ershtiki ibadetxanining qurban’gahidiki otqa mes’ul bolghan perishte. \+bd «yer yüzidiki üzüm téli...»\+bd* — yaki «yer yüzidiki üzümzar...».\f*   
\m
\v 19 Buning bilen perishte orghiqini yer yüzige saldi we yerdiki üzüm télining méwilirini yighip, Xudaning qehrining chong sharab kölchikige tashlidi. \f □ \fr 14:19 \ft \+bd «yerdiki üzüm téli»\+bd* — yaki «yerdiki üzümzar».\f*  \x + \xo 14:19 \xt Weh. 19:15. \x*  
\v 20 Sheherning sirtidiki sharab kölchikidiki üzümler dessilip, sherbetliri qan bolup, atning tizginige chiqidighan égizlikte üch yüz chaqirim yiraqliqqa aqti.\f □ \fr 14:20 \ft \+bd «sheherning sirtidiki sharab kölchikidiki üzümler dessilip,...»\+bd* — «sheher» mushu yerde belkim Yérusalémni körsitidu. \+bd «üch yüz chaqirim»\+bd* — grék tilida «bir ming alte yüz stadiyon». Bir stadiyon 185 métr, 1600 stadiyon 290 kilométr. \+bd «munasiwetlik ayetler»\+bd* — «Yesh.» 63:1-6, «Weh.» 13:19.\f*  \x + \xo 14:20 \xt Yesh. 63:3. \x*   
\b  
\b  
\m  
\c 15
\s1 «Yette chine» — axirqi yette balayi’apet  
\m
\v 1 Asmanda zor hem karametlik yene bir alametni, yeni axirqi yette balayi’apetni tutup turghan yette perishtini kördüm (axirqi balayi’apet déyilishtiki seweb, Xudaning ghezipi bular bilen axirlishidu).\x + \xo 15:1 \xt Weh. 11:14. \x*   
\b  
\m
\v 2 Men yene ot arilash eynek déngizidek bir körünüshni hem eynek déngizning üstide turghan, diwe we uning but-heykili we namining reqimi üstidin ghalib kelgenlerni kördüm. Ularning qollirida Xuda bergen chiltarlar bolup,\x + \xo 15:2 \xt Weh. 4:6; Mik. 7:18. \x*  
\v 3 ular Xudaning qul-xizmetkari bolghan Musaning küyini hem Qozining küyini éytishatti: —  
\b  
\m «Ulugh we karamet Séning qilghanliring,  
\m I Hemmige Qadir Perwerdigar Xuda,  
\m Yolliring adil we heqtur,  
\m I pütkül ellerning Padishahi!\x + \xo 15:3 \xt Zeb. 111:2; 139:14; 145:17. \x*   
\m
\v 4 I Perwerdigar, kim Sendin qorqmaydighan,  
\m Namingni ulughlimaydighan bolalisun?  
\m Chünki birdinbir muqeddes Özüngdursen;  
\m Barliq eller aldinggha kélidu,  
\m Sanga sejde qilidu;  
\m Chünki heqqaniy qilghanliring ashkare boldi».\f □ \fr 15:4 \ft \+bd «Chünki heqqaniy qilghanliring ashkare boldi»\+bd* — «heqqaniy qilghanliring» yaki «chünki heqqaniy hökümliring ashkare boldi». \+bd «munasiwetlik ayetler»\+bd* — «Yer.» 7:10, «Zeb.» 86:9-10.\f*  \x + \xo 15:4 \xt Yer. 10:7. \x*   
\b  
\m
\v 5 Bu ishlardin kéyin, men kördümki, mana ershtiki ibadetxana, yeni höküm-guwahliq chédiri échildi!\f □ \fr 15:5 \ft \+bd «höküm-guwahliq chédiri»\+bd* — Tewrat dewride ibadet chédiri «ehde sanduqi» hem uning ichidiki «on perman»ning makani bolghanidi. Bu «on perman» Xudaning xaraktéri we peziletlirini körsitidighan bolghach, chédir bezide «höküm-guwahliq chédiri» yaki «ehde-guwahliq chédiri» dep atalghanidi. Ershtiki «muqeddes chédir» uninggha oxshashla Xudaning tebiiti toghruluq alahide guwahliq berse kérek.\f*  \x + \xo 15:5 \xt Weh. 11:19. \x*  
\v 6 Yette balayi’apetni öz ilkide tutqan yette perishte pakiz, parqirap turidighan libas kiygen, köksige altun kemer baghlighan halda ibadetxanidin chiqti.\x + \xo 15:6 \xt Weh. 1:13. \x*  
\v 7 Töt hayat mexluqning biri yette perishtige ebedil’ebed yashaydighan Xudaning qehri bilen tolghan yette altun chinini berdi.  
\v 8 Ibadetxana Xudaning shan-sheripi we qudritidin tütün bilen liq toldi. Yette perishtining yette balayi’apiti ayaghlashmighuche, héchkim ibadetxanigha kirelmidi. \f □ \fr 15:8 \ft \+bd «munasiwetlik ayetler»\+bd* — «Mis.» 40:34-36, «1Pad.» 8:11-12.\f*  \x + \xo 15:8 \xt Mis. 40:34; 1Pad. 8:10; Yesh. 6:4. \x*   
\b  
\b  
\m  
\c 16
\s1 Xudaning qehri tolghan yette chine  
\m
\v 1 Shuningdin kéyin, ibadetxanidin kötürülgen yuqiri bir awazning yette perishtige: «Béringlar, Xudaning qehri tolghan yette chinini yer yüzige tökünglar!» dégenlikini anglidim.   
\m
\v 2 Birinchisi bérip chénidikini yer-zémin’gha tökti. Buning bilen diwining tamghisi bésilghan we uning but-heykilige choqun’ghanlarda birxil yirginchlik hem azabliq chaqa-jaharet peyda boldi.\x + \xo 16:2 \xt Mis. 9:9,10,11; Weh. 13:14, 16,17. \x*   
\m
\v 3 Ikkinchisi chinidikini déngizgha tökti; déngiz süyi ölükning qénigha oxshash qan’gha aylandi we ichidiki pütün janliqlar öldi.\x + \xo 16:3 \xt Mis. 7:20. \x*   
\m
\v 4 Üchinchisi chinidikini derya we bulaqlarning sulirigha tökti; ularning süyimu qan’gha aylandi.  
\v 5 Andin men sularning perishtisining mundaq dégenlikini anglidim: —  
\b  
\m «Mushundaq hökümlerni chiqirishingda adil bolghansen,  
\m I hazir bar Bolghuchi, bar bolghan Muqeddes Bolghuchi!\x + \xo 16:5 \xt Weh. 1:4, 8; 4:8; 11:17. \x*   
\m
\v 6 Mushu ademler muqeddes bendiler we peyghemberlerning qénini tökkenliki wejidin,  
\m Sen ulargha ichkili qan berding. Ular shuninggha layiqtur».\x + \xo 16:6 \xt Mat. 23:34. \x*   
\m
\v 7 Andin qurban’gahning jawaben: —  
\b  
\m «Shundaq, i Hemmige Qadir Perwerdigar Xuda,  
\m Hökümliring heq we adildur»  
\m — dégenlikini anglidim.\x + \xo 16:7 \xt Weh. 15:3. \x*   
\b  
\m
\v 8 Tötinchisi chinidikini quyashning üstige tökti; buning bilen quyashqa insanlarni ot bilen örtigili qudret bérildi.\f □ \fr 16:8 \ft \+bd «buning bilen quyashqa insanlarni ot bilen örtigili qudret bérildi»\+bd* — «ot bilen» — démek, ottek qiziqliqi bilen. 9-ayetni körüng.\f*   
\m
\v 9 Shuning bilen insanlar dehshetlik qiziqta örteldi; biraq ular héch towa qilmidi we bu balayi’apetlerning Igisi bolghan Xudani ulughlashning ornigha Uning namini qarghashti.\x + \xo 16:9 \xt Weh. 16:11,21. \x*   
\m
\v 10 Beshinchisi chinidikini diwining textige tökti; diwining padishahliqini qarangghuluq basti, kishiler azabtin tillirini chishleshti  
\v 11 we aghriq-azabi we chaqa-jarahetlirining destidin ershtiki Xudani kupurluq qilip qarghiship, qilmishlirigha héch towa qilishmidi.   
\m
\v 12 Altinchisi chinidikini ulugh Efrat deryasigha tökti; shu haman künchiqishtin kélidighan padishahlarning yolini hazirlashqa deryaning süyi quridi. \f □ \fr 16:12 \ft \+bd «künchiqishtin kélidighan padishahlarning yolini hazirlashqa deryaning süyi quridi»\+bd* — «künchiqishtin kélidighan padishahlar» — Harmagéddonda bolghan jengge qatnishishqa kélidighan padishahlar (16-ayetni körüng). \+bd «munasiwetlik ayetler»\+bd* — «Yer.» 10:46, 36:51, «Weh.» 14:9.\f*  
\v 13 Andin men ejdihaning, diwining we saxta peyghemberning éghizliridin chiqqan paqigha oxshaydighan üch napak rohni kördüm. \f □ \fr 16:13 \ft \+bd «saxta peyghember»\+bd* — qozining qiyapitide bolghan diwe (13:11-17).\f*  
\v 14 Bular möjizilik alametlerni körsitidighan jinlarning rohliri bolup, pütkül yer yüzidiki padishahlarni Hemmige Qadir Xudaning dehshetlik künidiki jengge jem qilishqa ularning yénigha chiqip kétiwatatti \x + \xo 16:14 \xt 2Tés. 2:9; Weh. 13:13; 17:14; 19:19,20; 20:8. \x*  
\v 15 («mana, Men oghridek kélimen! Yalingach mangmasliq, nomusi körünmesliki üchün, kiyimlirini ching saqlap, segek turghanlar bextliktur!»).\f □ \fr 16:15 \ft \+bd «mana, Men oghridek kélimen!»\+bd* — «oghrining kélishi» belkim kütülmigen waqitta, tuyuqsiz kélishini körsetse kérek. \+bd «mana, Men oghridek kélimen! Yalingach mangmasliq, nomusi körünmesliki üchün, kiyimlirini ching saqlap, segek turghanlar bextliktur!»\+bd* — mushu sözlerni dégüchi Mesih Özi. \+bd «munasiwetlik ayetler»\+bd* — «Yo.» 3:14, «Hosh.» 1:5, 11.\f*  \x + \xo 16:15 \xt Mat. 24:43; Luqa 12:39; 1Tés. 5:2; 2Pét. 3:10; Weh. 3:3,18. \x*   
\m
\v 16 Emdi \add napak rohlar\add* \add padishahlarni\add* ibraniyche «Harmagéddon» déyilidighan yerge jem qildi.\f □ \fr 16:16 \ft \+bd «Emdi napak rohlar padishahlarni... jem qildi»\+bd* — grék tilida «Ular ularni... jem qildi». \+bd «Harmagéddon»\+bd* — «Megiddo téghi» dégen menide. Ibraniy tilida toptoghra «Har-Megiddo» déyilidu.\f*   
\m
\v 17 Yettinchisi chinidikini hawagha tökti; ershtiki ibadetxanidin, texttin yuqiri bir awaz kötürülüp: «Ish tamam boldi!» déyildi.\x + \xo 16:17 \xt Weh. 21:6. \x*   
\m
\v 18 Shuan chaqmaqlar chéqildi, türlük awazlar we güldürmamilar anglandi we dehshetlik bir yer tewresh yüz berdi; insanlar yer yüzide apiride bolghandin béri bunchilik dehshetlik yer tewresh héch bolup baqmighanidi. \x + \xo 16:18 \xt Weh. 4:5; 8:5. \x*  
\v 19 Katta sheher üchke bölündi; herqaysi ellerdiki sheherlermu ghulitildi. Shuning bilen katta sheher Babil Xudaning yadigha kéchip uning esheddiy qehrlik sharabi bilen tolghan qedeh uninggha bérildi. \f □ \fr 16:19 \ft \+bd «Katta sheher üchke bölündi»\+bd* — «Katta sheher» Babildur (14:8, 18:10 qatarliqlarni körüng).\f*  \x + \xo 16:19 \xt Yer. 25:15; Weh. 14:8,10; 18:5. \x*  
\v 20 Barliq arallar özini qachurup ghayib boldi, taghlarmu yoq boldi;  
\v 21 Insanlarning üstige herbir danisi bir talant éghirliqta kélidighan möldür asmandin yaghdi. Möldür apiti shundaq dehshetlik boldiki, ademler apetning destidin Xudani kupurluq qilip qarghashti.\f □ \fr 16:21 \ft \+bd «Insanlarning üstige herbir danisi bir talant éghirliqta kélidighan möldür asmandin yaghdi»\+bd* — «bir talant» 45 kilo.\f*  \x + \xo 16:21 \xt Weh. 11:19; 16:9,11. \x*   
\b  
\b  
\m  
\c 17
\s1 Chong pahishe ayal «Babil»  
\m
\v 1 Yette chinisi bar yette perishtining biri kélip, manga sözlep:  
\m — Bu yerge kel, nurghun sular üstide olturghan chong pahishe ayalning tartidighan jazasini sanga körsitip qoyay.  
\v 2 Yer yüzidiki padishahlar uning bilen buzuqluq ötküzdi, yer yüzidikiler uning buzuqluqining sharabidin mest bolushti, — dédi.   
\m
\v 3 Shuning bilen u perishte méni Rohning ilkidiki halette bir chölge élip bardi. U yerde yette bashliq, on münggüzlük, pütün ezayini kupurluq namliri qaplighan bir toq qizil diwining üstide olturghan bir ayalni kördüm.\f □ \fr 17:3 \ft \+bd «Shuning bilen u perishte méni Rohning ilkidiki halettebir chölge élip bardi»\+bd* — mushu jümlidiki «Roh» yaki öz rohini yaki Muqeddes Rohnimu körsitishi kérek.\f*  \x + \xo 17:3 \xt Weh. 13:1; 17:8. \x*  
\v 4 Ayal sösün we toq qizil kiyim kiygen bolup, altun, qimmetlik yaqut we merwayitlar bilen perdazlan’ghanidi. Qolida yirginchlik nomussizliqlar we öz buzuqluqining nijasetliri bilen tolghan bir altun qedeh bar idi.\x + \xo 17:4 \xt Weh. 18:16. \x*  
\v 5 Péshanisige bir sir — «Katta Babil, pahishilerning we dunyadiki pütkül yirginchlik nomussizliqlarning anisi» dégen nam pütüklük idi.\f □ \fr 17:5 \ft \+bd «Péshanisige bir sir — «Katta Babil, pahishilerning we dunyadiki pütkül yirginchlik nomussizliqlarning anisi» dégen nam pütüklük idi»\+bd* — «sir» bolsa Injilda eslide yoshurun, Xuda Öz bendilrige ashkare qilghan bir ajayib heqiqetni körsitidu.\f*  \x + \xo 17:5 \xt 2Tés. 2:7. \x*  
\v 6 Men ayalning muqeddes bendilerning qéni we Eysagha guwahliq bergüchilerning qéni bilen mest bolghanliqini kördüm. Uni körüp tolimu teejjüp qilip intayin heyran qaldim.\f □ \fr 17:6 \ft \+bd «Eysagha guwahliq bergüchiler»\+bd* — yaki «Eysaning guwahchiliri». Birinchi esirning axirqi yilliridin tartip «guwahchi» dégen söz «Xudaning yolida qurban bolghuchi» dégen meninimu bildüretti. Sewebi, nurghunlighan étiqadchilar guwahliq bérish yolida ölümge mehkum qilinatti.\f*  \x + \xo 17:6 \xt Weh. 18:24. \x*  
\v 7 Perishte manga mundaq dédi: —  
\m «Némige heyran qalding? Ayalning we uni kötürüp turghan yette bashliq, on münggüzlük diwining sirini sanga éytip bérey.  
\v 8 Sen körgen diwe bir zamanlarda bar idi, hazir yoq; uzun ötmey tégi yoq hangdin chiqip, halaketke qarap mangidu. Yer yüzide turuwatqanlar — dunya apiride bolghandin buyan isimliri hayatliq deptirige pütülmigen kishiler diwini körüp intayin heyran qalidu. Chünki u bir zamanlarda bar idi, hazir yoq, lékin yene peyda bolidu.\f □ \fr 17:8 \ft \+bd «Sen körgen diwe bir zamanlarda bar idi, hazir yoq; uzun ötmey tégi yoq hangdin chiqip, halaketke qarap mangidu... u bir zamanlarda bar idi, hazir yoq, lékin yene peyda bolidu»\+bd* — bu sirliq ayet, shundaqla bu babta bésharet qilin’ghan bashqa ishlar üstide «qoshumche söz»imizde toxtilimiz.\f*  \x + \xo 17:8 \xt Mis. 32:32; Fil. 4:3; Weh. 13:8. \x*  
\v 9 Mana buni chüshinishke lazim bolghan hékmet: — yette bash bolsa u ayal olturghan yette taghqa, shundaqla yette padishahqa wekillik qilidu. \x + \xo 17:9 \xt Weh. 13:1,18. \x*  
\v 10 Bularning beshi yiqilghan, birsi bar, yene biri téxi kelmidi. U kelgende peqet azla waqit turalaydu.  
\v 11 Burun bar bolghan, emdi hazir yoq bolghan diwining özi sekkizinchi padishahdur, shundaqla u hem yettisidin biri bolup halaketke qarap mangidu.\f □ \fr 17:11 \ft \+bd «burun bar bolghan, emdi hazir yoq bolghan diwining özi sekkizinchi padishahdur, shundaqla u hem yettisidin biri bolup halaketke qarap mangidu»\+bd* — biz bu sirliq ayet üstide «qoshumche söz»imizde toxtilimiz, elwette.\f*   
\m
\v 12 Sen körgen on münggüz on padishahdur. Ularning padishahliqliri téxi yoq, emdi ulargha diwe bilen bille bir saetlik padishahliq hoquqi bérilidu. \f □ \fr 17:12 \ft \+bd «Sen körgen on münggüz on padishahdur. Ularning padishahliqliri téxi yoq, emdi ulargha diwe bilen bille bir saetlik padishahliq hoquqi bérilidu»\+bd* — «Dan.» 2:39-43, 7:23-26ni körüng.\f*  \x + \xo 17:12 \xt Dan. 7:20; Weh. 13:1. \x*  
\v 13 Bu padishahlar bir oy, bir niyette bolup öz qudriti we hoquqlirini diwige bérishidu.  
\v 14 Diwe we padishahlar birliship Qozigha qarshi jeng qilidu. Qoza ularning üstidin ghalib kélidu, chünki U reblerning Rebbi, padishahlarning Padishahidur. Uning bilen birge turghanlar bolsa chaqirilghan, tallan’ghan we Uninggha sadiq bolghanlardur».\x + \xo 17:14 \xt 1Tim. 6:15; Weh. 16:14; 19:16. \x*   
\m
\v 15 Perishte manga yene:  
\m — Pahishe ayal üstide olturghan, sen körgen sular bolsa milletler, özara toplashqan nurghun kishiler, eller we her xil tillarda sözlishidighan kishilerdur. \f □ \fr 17:15 \ft \+bd «özara toplashqan nurghun kishiler...»\+bd* — mushu ibare bolsa belkim axirqi zamanlarda (1) nurghun kishiler ige-chaqisiz sersan yüridighanliqi; yaki (2) nurghun kishiler öz döliti ichide bir-birige uyushup siyasiy meqsette guruhlashqanliqini körsitishi mumkin.\f*  \x + \xo 17:15 \xt Yesh. 8:7. \x*  
\v 16 Sen körgen on münggüz we diwe bu pahishe ayaldin nepretlinidu, uni talan-taraj qilip yalingachlap qoyidu, uning göshini yep, özini otta köydüridu. \x + \xo 17:16 \xt Weh. 18:8. \x*  
\v 17 Chünki Xuda Öz söz-kalamliri emelge ashquche, ashu \add on padishahning\add* könglige Öz iradisini ijra qilip, bir qararda toxtiship padishahliq hoquqini diwige bérish niyitini saldi.   
\m
\v 18 Sen körgen ayal yer yüzidiki padishahlar üstidin hökümranliq qilidighan katta sheherdur, — dédi.\f □ \fr 17:18 \ft \+bd «... yer yüzidiki padishahlar üstidin hökümranliq qilidighan katta sheher..»\+bd* — «katta sheher» — oqurmenlerning éside bolushi kérekki, u Babilni körsitidu (1-ayet).\f*  \x + \xo 17:18 \xt Weh. 16:19. \x*   
\b  
\b  
\m  
\c 18
\s1 Babilning gumran bolushi  
\m
\v 1 U ishlardin kéyin men chong hoquqluq yene bir perishtining asmandin chüshüwatqanliqini kördüm. Yer yüzi uning julaliliqidin yorup ketti.   
\m
\v 2 Perishte yuqiri awaz bilen mundaq warqiridi: —  
\m «Ghulidi! Katta sheher Babil ghulidi!  
\m Emdi u jinlarning makani, herbir napak rohlarning solaqxanisi,  
\m Herbir mekruh we yirginchlik qushlarning solaq-changgisi boldi! \f □ \fr 18:2 \ft \+bd «Herbir mekruh we yirginchlik qushlarning solaq-changgisi boldi..»\+bd* — bezi qedimki köchürmilerde bu sözlerdin kéyin: «we herbir haram we yirginchlik haywanning solaq-uwisi boldi» — dégen sözler qoshulidu. \+bd «munasiwetlik ayetler»\+bd* — «Yesh.» 13:19-22, 14:22-23, 21:9, «Yer.» 50:34-40, 51:36-37.\f*  \x + \xo 18:2 \xt Yesh. 13:21; 21:9; 34:11,14; Yer. 50:39; 51:8; Weh. 14:8. \x*   
\m
\v 3 Chünki barliq eller uning zina-buzuqluqining sewdaliq sharabidin ichishti;  
\m Yer yüzidiki barliq padishahlar uning bilen buzuqluq ötküzüshti,  
\m Yer yüzidiki sodigerler uning eysh-ishritining elwekchilikidin béyishti».\x + \xo 18:3 \xt Weh. 14:8; 17:2. \x*   
\b  
\m
\v 4 Asmandin yene bir awazni anglidim: —  
\m «I Méning xelqim, uning gunahlirigha shérik bolmasliqinglar üchün,  
\m Hem uning béshigha chüshidighan balayi’apetlerge uchrimasliqinglar üchün, uning ichidin chiqinglar! \f □ \fr 18:4 \ft \+bd «munasiwetlik ayetler»\+bd* — «Yesh.» 52:11, «Yer.» 50:8, 51:6-8, 45 qatarliqlar.\f*  \x + \xo 18:4 \xt Yar. 19:12; Yesh. 48:20; 52:11; Yer. 51:6,45; 2Kor. 6:17. \x*   
\m
\v 5 Chünki uning gunahliri pelekke yetküdek döwilinip ketken,  
\m Xuda uning heqqaniyetsizliklirini ésige aldi.\f □ \fr 18:5 \ft \+bd «munasiwetlik ayet»\+bd* — «Zeb.» 36:5.\f*  \x + \xo 18:5 \xt Weh. 16:19. \x*   
\m
\v 6 U bashqilargha yandurghinidek uning qilghinini özige yandurunglar;  
\m Uning qilmishlirigha muwapiq ikki hesse qoshlap qayturunglar;  
\m U \add bashqilargha\add* ebjesh qilip bergen qedehte uninggha ikki hesse qoyuq ebjesh qilinglar.\x + \xo 18:6 \xt Weh. 14:10. \x*   
\m
\v 7 U özini qanchilik ulughlighan bolsa,  
\m Qanchilik eysh-ishrette yashighan bolsa,  
\m Uninggha shunchilik qiynilish we derd béringlar;  
\m U könglide: «Men tul emes, belki texte olturghan xanishmen;  
\m Men derd-elemni esla körmeymen» dégini tüpeylidin, \f □ \fr 18:7 \ft \+bd «munasiwetlik ayet»\+bd* — «Yesh.» 47:8.\f*  \x + \xo 18:7 \xt Yesh. 47:8. \x*   
\m
\v 8 Bu wejidin bir kün ichidila uninggha chüshidighan balayi’apetler,  
\m Yeni ölüm, derd-elem we acharchiliq kélidu,  
\m U ot bilen köydürülidu;  
\m Chünki uni soraq qilghuchi Perwerdigar Xuda qudretliktur!».\x + \xo 18:8 \xt 2Tés. 2:8; Weh. 17:16. \x*   
\m
\v 9 Uning bilen buzuqluq qilghan we uning bilen eysh-ishrette yashighan yer yüzidiki padishahlar uni örtigen otning is-tüteklirini körgende, uning haligha qarap yigha-zar kötürüshidu. \x + \xo 18:9 \xt Weh. 17:2; 18:3,18. \x*  
\v 10 Ular uning tartiwatqan azabidin qorqup, yiraqta turup deyduki:  
\m — «Way isit, way isit, i katta sheher!  
\m Ah Babil, küchlük sheher!  
\m Chünki bir saet ichidila jazaying béshinggha chüshti!»\x + \xo 18:10 \xt Yesh. 21:9; Yer. 51:1; Weh. 14:8. \x*   
\b  
\m
\v 11 Yer yüzidiki sodigerlermu uning üstide yigha-zar qilishidu. Chünki emdi ularning kémidiki yük-mallirini,  
\v 12 yeni altun-kümüsh, qimmetlik yaqutlar, ünche-merwayit, nepis libas rext, sösün rext, yipek, toq qizil renglik gezmal, herxil xushbuy turunj yaghachlar, pil chishi buyumliri, eng ésil yaghach, tuch, tömür we mermerlerdin ishlen’gen xilmuxil buyumlar, \f □ \fr 18:12 \ft \+bd «toq qizil renglik gezmal»\+bd* — yaki «toq qizil boyaq».\f*  
\v 13 shuningdek qowzaqdarchin, tétitqular, xushbuy, murmekki, mestiki, sharab, zeytun méyi, aq un, bughday, kala, qoy, at, harwa we insanlarning tenliri we janliri dégen mallirini sétiwalidighan kishi yoqtur.\f □ \fr 18:13 \ft \+bd «insanlarning tenliri we janliri dégen malliri»\+bd* — «insanlarning tenliri we janliri» dégen ibare belkim qullarning halitini yaki bu baylarning mal-mülkining köp kishilerning janlirining bedilige kelgenlikini körsitishimu mumkin. Qulluq ademlerning tenlirini halak qilipla qalmay, belki ularning jan-hayatining herqandaq ehmiyitidin mehrum qilidu, elwette.\f*  \x + \xo 18:13 \xt Ez. 27:13. \x*   
\m
\v 14 (\add I Babil\add*, jéning mestane bolghan ésil méwiler sendin ketti,  
\m Barliq heshemetlik we heywetlik mal-dunyaliring sendin yoqaldi.  
\m Ular bularni emdi hergiz tapalmaydu!)\f □ \fr 18:14 \ft \+bd «jéning mestane bolghan ésil méwiler sendin ketti»\+bd* — «ésil (pishqan) méwiler» mushu yerde belkim köchme menide bolup, herxil ésil nersilerni bildüridu.\f*   
\b  
\m
\v 15 Bu mallarni sétip béyighan sodigerler bolsa sheherning tartiwatqan azabidin qorqup, yiraqta turup uning üstide yigha-zar qiliship déyishiduki: —   
\b  
\m
\v 16 «Way isit, way isit, i katta sheher!  
\m Nepis libas rextlerge, sösün we toq qizil renglik gezmallargha orilip,  
\m Altun, qimmetlik yaqutlar we ünche-merwayitlar bilen bézelgensen! \x + \xo 18:16 \xt Weh. 17:4. \x*   
\m
\v 17 Bir saet ichidila shunche katta bayliqlar weyran boldi!»  
\m Barliq kéme xojayinliri, kémidiki barliq yoluchilar, kémichiler we déngizgha tayinip jan baqidighanlarning hemmisi yiraqta turup,  
\v 18 Uni örtigen otning is-tüteklirini körüp:  
\m — Bu katta sheherge qaysi sheher teng kélelisun? — dep peryad kötürüshti. \x + \xo 18:18 \xt Yesh. 34:10; Weh. 13:4; 18:9. \x*  
\v 19 Ular bashlirigha topa chéchip, peryad kötürüshüp, yigha-zar qiliship:  
\m — Way isit, way isit, u katta sheher!  
\m U arqiliq, uning dölitidin, déngizda kémisi barlar béyighanidi!  
\m Bir saet ichidila weyran boldi bu sheher! — déyishidu.   
\m
\v 20 — «Uning béshigha kelgenlerdin shadlininglar,  
\m Ey ersh, ey muqeddes bendiler, rosullar we peyghemberler!  
\m Chünki Xuda silerning dewayinglardiki hökümni uning üstidin chiqarghan!».\x + \xo 18:20 \xt Weh. 19:2. \x*   
\b  
\m
\v 21 Andin, küchlük bir perishte tügmen téshigha oxshash yoghan bir tashni kötürüp, déngizgha tashlap mundaq dédi: —  
\m «Mana shundaq shiddet bilen,  
\m Katta sheher Babil ghulitilidu,  
\m U qaytidin körünmeydu! \f □ \fr 18:21 \ft \+bd «munasiwetlik ayetler»\+bd* — «Mis.» 5:15, «Yer.» 51:-63-64.\f*  \x + \xo 18:21 \xt Yer. 51:64. \x*   
\m
\v 22 Chiltarchilarning, sazchilarning,  
\m Neychiler we sunaychilarning awazi séningde qaytidin hergiz anglanmaydu,  
\m Herxil hünerni qilidighan hünerwen séningde qaytidin hergiz tépilmaydu,  
\m Tügmenningmu awazi séningde qaytidin hergiz anglanmaydu, \f □ \fr 18:22 \ft \+bd «munasiwetlik ayetler»\+bd* — «Yesh.» 24:8-9, «Yer.» 7:34, 16:9-10, 25:10, «Ez.» 26:13.\f*  \x + \xo 18:22 \xt Yer. 25:10; Ez. 26:13. \x*   
\m
\v 23 Hetta chiraghning yoruqi séningde qaytidin hergiz yorumaydu,  
\m Toy boluwatqan yigit-qizning awazi séningde qaytidin hergiz anglanmaydu;  
\m Chünki séning sodigerliring yer yüzidiki erbablar bolup chiqti,  
\m Barliq eller séning séhir-epsunliringgha aldandi;\x + \xo 18:23 \xt Yer. 7:34; 16:9; 25:10. \x*   
\m
\v 24 Peyghemberlerning, muqeddes bendilerning \add tökülgen qanliri\add*,  
\m Shundaqla yer yüzide barliq qirghin bolghanlarning qanlirimu uningda tépildi».\x + \xo 18:24 \xt Weh. 17:6. \x*   
\b  
\b  
\m  
\c 19
\s1 Ershtiki hemdusanalar  
\m
\v 1 Bu ishlardin kéyin, ershte zor bir top ademlerning warqirashliridek bir awazni anglidim. Ular: —  
\b  
\m — Hemdusana! Nijat, shan-sherep we qudret Xudayimizgha mensuptur!\f □ \fr 19:1 \ft \+bd «Hemdusana»\+bd* — grék til we ibraniy tilida «Xalléluyah!» dégen söz bilen ipadilinidu. Menisi ««Yah»qa medhiye bolghay!». Oqurmenlerning éside barki, «Yah» «Yahweh» (Perwerdigar)ning qisqartilghan sheklidur.\f*   
\m
\v 2 Chünki Uning hökümliri heq we adildur;  
\m U yer yüzini öz buzuqluqi bilen buzghan chong pahishining üstidin höküm chiqirip,  
\m Öz qul-xizmetkarlirining qénining intiqamini uningdin aldi,  
\m — déyishetti.\f □ \fr 19:2 \ft \+bd «Öz qul-xizmetkarlirining qénining intiqamini uningdin aldi»\+bd* — grék tilida «Öz qul-xizmetkarlirining qénining intiqamini uning qolidin aldi». \+bd «munasiwetlik ayetler»\+bd* — «Zeb.» 19:9, «Qan.» 32:43.\f*  \x + \xo 19:2 \xt Qan. 32:43; Weh. 15:3; 16:7; 18:20. \x*   
\b  
\m
\v 3 Ular ikkinchi qétim: — «Hemdusana!» déyishti. Uningdin chiqqan is-tütekler ebedil’ebedgiche purqiraydu!\f □ \fr 19:3 \ft \+bd «munasiwetlik ayetler»\+bd* — «Yesh.» 34:10.\f*  \x + \xo 19:3 \xt Yesh. 34:10; Weh. 14:11; 18:18. \x*  
\v 4 Yigirme töt aqsaqal we töt hayat mexluq yerge yiqilip: — «Amin! Hemdusana!» dep, textte olturghan Xudagha sejde qilishti.   
\b  
\m  
\s1 Qozining toy ziyapiti  
\m
\v 5 Andin texttin kötürülgen bir awaz mundaq dédi: —  
\m «Ey uning barliq qul-xizmetkarliri,  
\m Uningdin qorqidighan kattilar bolsun, töwenler bolsun,  
\m Hemminglar Xudayimizni medhiyilenglar!»   
\b  
\m
\v 6 Andin zor bir top ademlerning awazigha, nurghun sularning sharqirishigha, qattiq güldürmamilarning güldürlishige oxshash bir awazning mundaq dégenlikini anglidim: —  
\b  
\m «Hemdusana! Hemmige Qadir Perwerdigar Xudaymiz seltenet qildi!\x + \xo 19:6 \xt Weh. 11:17. \x*   
\m
\v 7 Shadlinayli, tentene qilayli we uni medhiyilep ulughlayli!  
\m Chünki Qozining toy-merike küni yétip keldi,  
\m Qiz özini teyyar qildi!»\x + \xo 19:7 \xt Mat. 22:2; Luqa 14:16. \x*   
\m
\v 8 Qizgha kiyish üchün pakiz, parqirap turidighan nepis libas bérildi (nepis libas bolsa muqeddes bendilerning heqqaniy emelliridur).   
\m
\v 9 Andin, \add perishte\add* manga:  
\m — Munu sözlerni xatiriliwal: —  
\m «Qozining toy ziyapitige chaqirilghanlar bextliktur!» — dédi.  
\m U manga yene: — Bular Xudaning heqiqiy sözliridur, — dédi.\f □ \fr 19:9 \ft \+bd «Andin, perishte manga...dédi»\+bd* — grék tilida «Andin, u manga...dédi» déyilidu. Sözligüchi choqum perishte bolidu; 10-ayetni körüng.\f*  \x + \xo 19:9 \xt Weh. 21:5. \x*   
\m
\v 10 Men uninggha sejde qilghili ayighigha yiqildim. Lékin u:  
\m — Hergiz undaq qilma! Menmu Xudaning sen we Eysagha guwahliq bergüchi qérindashliring bilen oxshash qul-xizmetkarmen. Xudaghila ibadet qil! Chünki wehiy-bésharetning roh-mahiyiti bolsa Eysa heqqide guwahliq bérishtur, — dédi.\f □ \fr 19:10 \ft \+bd «Eysagha guwahliq bergüchi qérindashliring...»\+bd* — grék tilida «Eysaning guwahliqini tutqane qérindashliring...». \+bd «wehiy-bésharetning roh-mahiyiti bolsa Eysa heqqide guwahliq bérishtur»\+bd* — bu, intayin muhim bir prinsiptur. Démek, pütkül Tewrat-Injildiki wehiy-bésharetler we Xudaning gahi waqitlarda ulardin bashqa jamaetlerde yürgüzgen wehiy-bésharetlerning méghizi we jewhiri bolsa «Eysa heqqide guwahliq (bérish)»tur. Melum bir «wehiy-bésharet»te shundaq amil yaki netije bolmisa, uning heqiqiy bir «wehiy-bésharet» ikenlikidin gumanlinishigha toghra kélidu.\f*  \x + \xo 19:10 \xt Ros. 10:26; 14:14; Weh. 22:9. \x*   
\b  
\m  
\s1 Aq atqa Min’güchi  
\m
\v 11 Andin kördümki, asman échildi we mana, bir aq at turatti; üstige min’güchining bolsa nami «Sadiq» we «Heqiqiy» bolup, U heqqaniyliq bilen höküm chiqiridu we jeng qilidu. \x + \xo 19:11 \xt Weh. 6:2. \x*  
\v 12 Uning közliri ot yalqunigha oxshaytti, béshida nurghun taji bolup, ténide Özidin bashqa héchkim bilmeydighan bir nam pütüklük idi. \x + \xo 19:12 \xt Weh. 1:14. \x*  
\v 13 U uchisigha qan’gha milen’gen bir ton kiygenidi, Uning nami «Xudaning Kalami» dep atilidu. \x + \xo 19:13 \xt Yesh. 63:1; Yuh. 1:1. \x*  
\v 14 Uning keynidin egiship kéliwatqan ershtiki qoshunlar bolsa, aq atlargha min’gen, ap’aq, pak nepis kanap libas bilen kiydürülgenidi. \x + \xo 19:14 \xt Mat. 28:3; Weh. 4:4; 7:9. \x*  
\v 15 Uning aghzidin ötkür bir qilich chiqip turatti; U buning bilen barliq ellerni uridu; U ularni tömür kaltek bilen padichidek baqidu; U Hemmige Qadir Xudaning dehshetlik ghezipining «sharab kölchiki»ning cheyligüchisidur.\f □ \fr 19:15 \ft \+bd «munasiwetlik ayetler»\+bd* — «Yesh.» 63-bab.\f*  \x + \xo 19:15 \xt Zeb. 2:9; Yesh. 63:3; Weh. 2:16,27; 14:19,20; 19:21. \x*   
\m
\v 16 Uning toni we yotisi üstige «Padishahlarning Padishahi we reblerning Rebbi» dégen nam yézilghanidi.\x + \xo 19:16 \xt 1Tim. 6:15; Weh. 17:14. \x*   
\m
\v 17 Andin men quyashning ichide turghan bir perishtini kördüm. U asmanning otturisida uchuwatqan barliq qushlargha yuqiri awaz bilen:  
\m —Kélinglar, Xudaning katta ziyapitige yighilinglar! \x + \xo 19:17 \xt Yer. 12:9; Ez. 39:17. \x*  
\v 18 Padishahlarning, serdarlarning we palwanlarning, atlarning we ulargha min’genlerning, shundaqla barliq et igilirining, qullarning hem hörlerning, kattilarning hem töwenlerning göshlirini yenglar! — dédi.\f □ \fr 19:18 \ft \+bd «palwanlarning..»\+bd* — yaki «qudretliklerning...».\f*   
\b  
\m
\v 19 Shuning bilen men diwe, yer yüzidiki padishahlar we ularning qoshunlirining atqa Min’güchi hem Uning qoshuni bilen jeng qilish üchün toplan’ghanliqini kördüm.  
\v 20 Emdi diwe we uninggha wakaliten möjizilik alametlerni körsetken saxta peyghemberning her ikkisi tutuwélindi (saxta peyghember shu alametler bilen diwining tamghisini qobul qilghan hemde uning but-heykilige choqun’ghanlarni azdurup yürgenidi). Ular ikkisi günggürt yéniwatqan ot kölige tirik tashlandi. \x + \xo 19:20 \xt Qan. 13:2; Dan. 7:11; Mat. 24:24; Weh. 13:12,13,15,16; 16:14; 20:10. \x*  
\v 21 Qalghini bolsa atqa Min’güchining aghzidin chiqqan qilich bilen qirildi. Barliq pütün uchar-qanatlar bularning göshi bilen yep toyundi.   
\b  
\b  
\m  
\c 20
\s1 Mesihning yer yüzidiki ming yilliq selteniti  
\m
\v 1 Uningdin kéyin, qolida tégi yoq hangning achquchi we yoghan zenjir tutqan bir perishtining asmandin chüshüwatqanliqini kördüm.\x + \xo 20:1 \xt Weh. 1:18. \x*  
\v 2 Perishte ejdihani, yeni Iblis yaki Sheytan déyilidighan héliqi qedimiy yilanni tutup, ming yilliq zenjirlep qoydi.\x + \xo 20:2 \xt 2Pét. 2:4; Weh. 12:9. \x*  
\v 3 Uning ming yil toshquche ellerni azdurmasliqi üchün, uni tégi yoq hanggha tashlap hangning aghzini étip péchetliwetti. Bu waqitlardin kéyin, u waqtinche qoyup bérilishi muqerrer.\x + \xo 20:3 \xt Weh. 16:14,16; 20:8. \x*   
\m
\v 4 Andin men textlerni we ularda olturghanlarni kördüm. Ulargha höküm qilish hoquqi bérilgenidi. Men yene, Eysagha bergen guwahliqi wejidin we Xudaning söz-kalami wejidin kallisi élin’ghanlarning janlirinimu kördüm. Ular diwige we uning but-heykilige choqunmighan, uning tamghisi péshanisige we qoligha urulmighanlar idi. Ular tirilip, Mesih bilen birlikte ming yil höküm sürdi \f □ \fr 20:4 \ft \+bd «munasiwetlik ayetler»\+bd* — «Zeb.» 149:4-9, «1Kor.» 6:2-3.\f*  \x + \xo 20:4 \xt Weh. 6:9,11; 13:12,15,16. \x*  
\v 5 (ölgenlerning qalghanliri ming yil toshmighuche tirilmeydu). Bu deslepki tirilish idi.   
\m
\v 6 Deslepki tirilishtin nésiwe bolghanlar bextlik we muqeddestur; ikkinchi ölümning bularni ilkige élish hoquqi yoqtur. Ular Xudaning we Mesihning kahinliri bolidu we Uning bilen birlikte ming yil höküm süridu.\x + \xo 20:6 \xt Yesh. 61:6; 1Pét. 2:9; Weh. 1:6; 5:10. \x*   
\b  
\m  
\s1 Sheytanning axirqi meghlubiyiti  
\m
\v 7 Ming yil toshqanda, Sheytan zindandin boshitilip,  
\v 8 yer yüzining töt bulungidiki ellerni, yeni Gog we Magogni azdurush we ularni jeng qilishqa bir yerge toplashqa chiqidu. Toplan’ghanlarning sani déngiz sahilidiki qumdek sanaqsiz bolidu.\f □ \fr 20:8 \ft \+bd «... yer yüzining töt bulungidiki ellerni, yeni Gog we Magogni azdurush we ularni jeng qilishqa bir yerge toplashqa chiqidu»\+bd* — «Gog we Magog» toghruluq: Gog belkim «Magog»ning béshi bolushi mumkin («Ez.» 38:2-3ni körüng). Shubhisizki, uyghur tilidiki «yejüj-mejüj» dégen isim ibraniy tilidiki bu isimlardin chiqqanidi; lékin «Gog we Magog» yalmawuzdek birxil mexluq emes, belki türlük ellerni körsitidu. «Ez.» 38:1-39:29de, Xudaning «Gog we Magog» bilen bolghan urushi bésharet qilin’ghan. Biraq bizningche u urush «dehshetlik azab-oqubet» bilen baghliq bolidu; ming yilning axirida bolidighan, mushu ayetlerde ayan qilin’ghan «axirqi urush» uninggha oxshaydighan bolushi mumkin bolsimu, u emes.\f*  \x + \xo 20:8 \xt Ez. 38:2; 39:1; Weh. 16:14. \x*  
\v 9 Ular yer yüzidiki keng tüzlenglikke chiqip, muqeddes bendilerning bargahini, yeni Xuda söyidighan sheherni muhasirige alidu. Lékin asmandin ot yéghip, ularni yutuwétidu. \f □ \fr 20:9 \ft \+bd «Ular yer yüzidiki keng tüzlenglikke chiqip...»\+bd* — yaki «ular zémin (démek Qanaan, Pelestin)diki keng tüzlenglikke chiqip...» yaki «ular pütün yer yüzini kézip...».\f*  
\v 10 Ularni azdurghan Iblis bolsa diwe bilen saxta peyghember köyüwatqan ot we günggürt kölige tashlinip, u yerde kéche-kündüz ebedil’ebedgiche qiynilidu.\x + \xo 20:10 \xt Dan. 7:11; Weh. 14:10; 19:20. \x*   
\b  
\m  
\s1 Chong aq text — axirqi höküm  
\m
\v 11 Uningdin kéyin, chong bir aq text we uningda Olturghuchini kördüm. Asman bilen zémin Uning yüzidin özini qachurup, ular turghan jay hergiz tépilmaydu.  
\v 12 Men yene katta bolsun, yaki töwen bolsun, ölgenlerning hemmisining textning aldida turghanliqini kördüm. Kitablar échildi; andin yene bir kitab — «Hayatliq deptiri» dep atalghan kitab échildi. Ölgenlerge kitablarda xatirilen’gini boyiche öz emeliyitige qarap höküm qilindi. \x + \xo 20:12 \xt Mis. 32:32; Zeb. 62:12; 69:28; Yer. 17:10; 32:19; Mat. 16:27; Rim. 2:6; 14:12; 2Kor. 5:10; Gal. 6:5; Fil. 4:3; Weh. 2:23; 3:5. \x*  
\v 13 Déngiz özide ölgenlerni tapshurup berdi, ölüm we tehtisaramu özliridiki ölgenlerni tapshurup bérishti. Herkimning üstige öz emeliyitige qarap höküm qilindi.  
\v 14 Andin ölüm we tehtisara ot kölige tashlandi. Mana ikkinchi ölüm — ot kölidur.  
\v 15 Kimning ismining «Hayatliq deptiri»de yézilmighanliqi bayqalsa, ot kölige tashlandi.   
\b  
\b  
\m  
\c 21
\s1 Yéngi asman, yéngi zémin  
\m
\v 1 Andin, yéngi asman we yéngi zéminni kördüm; chünki burunqi asman we zémin ötüp ketkenidi, déngizmu mewjut bolmidi.\x + \xo 21:1 \xt Yesh. 65:17; 66:22; 2Pét. 3:13. \x*  
\v 2 Muqeddes sheherning, yeni Xudadin chiqqan, xuddi öz yigitige toy perdazlirini qilip hazirlan’ghan qizdek yéngi Yérusalémning ershtin chüshüwatqanliqni kördüm.\x + \xo 21:2 \xt Weh. 3:12; 21:10. \x*  
\v 3 Ershtin yuqiri kötürülgen bir awazning mundaq dégenlikini anglidim: «Mana, Xudaning makani insanlarning arisididur; U ular bilen bille makanliship turidu, ular Uning xelqi bolidu. Xuda Özimu ular bilen bille turup, ularning Xudasi bolidu. \f □ \fr 21:3 \ft \+bd «Ershtin yuqiri kötürülgen bir awaz»\+bd* — bezi kona köchürülmilerde: «texttin yuqiri kötürülgen bir awaz» déyilidu. \+bd «munasiwetlik ayetler»\+bd* — «Yesh.» 7:14, «Yer.» 24:7, 31:33, «Zek.» 8:8.\f*  \x + \xo 21:3 \xt Ez. 43:7. \x*  
\v 4 U ularning közliridiki her tamche yashni sürtidu; emdi ölüm esla bolmaydu, ne matem, ne yigha-zar, ne qayghu-elem bolmaydu, chünki burunqi ishlar ötüp ketti».\f □ \fr 21:4 \ft \+bd «munasiwetlik ayet»\+bd* — «Yesh.» 25:8.\f*  \x + \xo 21:4 \xt Yesh. 25:8; Weh. 7:17. \x*   
\m
\v 5 Textte Olturghuchi:  
\m — Mana, hemmini yéngi qilimen! — dédi. U manga yene:  
\m Bularni xatiriliwal! Chünki bu sözler heqiqiy we ishenchliktur, — dédi.\x + \xo 21:5 \xt Yesh. 43:19; 2Kor. 5:17; Weh. 4:2; 19:9; 20:11. \x*  
\v 6 U yene manga mundaq dédi: —  
\m «Ish tamam boldi! Men «Alfa» we «Oméga»durmen, Muqeddime we Xatime Özümdurmen. Ussighan herkimge hayatliq süyining buliqidin heqsiz bérimen.\f □ \fr 21:6 \ft \+bd «Men «Alfa» we «Oméga»durmen»\+bd* — grék tilida «Alfa» birinchi herp, «Oméga» axirqi herptur — démek, Xuda bash we axirdur.\f*  \x + \xo 21:6 \xt Yesh. 41:4; 44:6; 55:1; Weh. 1:8; 16:17; 22:13. \x*   
\m
\v 7 Ghelibe qilghuchi herkim bulargha mirasxorluq qilidu; Men uning Xudasi bolimen, umu Méning oghlum bolidu.\x + \xo 21:7 \xt Zek. 8:8; Ibr. 8:10. \x*  
\v 8 Lékin qorqunchaqlar, étiqadsizlar, yirginchlikler, qatillar, buzuqluq qilghuchilar, séhirgerler, butperesler we barliq yalghanchilargha bolsa, ularning qismiti ot bilen günggürt yénip turuwatqan köldur — bu bolsa ikkinchi ölümdur».\x + \xo 21:8 \xt Weh. 20:14,15; 22:15. \x*   
\b  
\m  
\s1 Yéngi Yérusalém  
\m
\v 9 Axirqi yette balayi’apet bilen tolghan yette chinini tutqan yette perishtidin biri kélip, manga sözlep:  
\m — Kel! Sanga Qozining jorisi bolidighan qizni körsitip qoyay, — dédi.\x + \xo 21:9 \xt Weh. 15:6, 7. \x*   
\m
\v 10 Andin u méni Rohning ilkide bolghan halda yoghan we égiz bir taghqa élip qoydi. U yerdin manga Xudadin chiqqan muqeddes sheher Yérusalémning ershtin chüshüwatqanliqini körsetti. \f □ \fr 21:10 \ft \+bd «Andin u méni Rohning ilkide bolghan halda yoghan we égiz bir taghqa élip qoydi»\+bd* — «Roh» mushu yerde Xudaning Muqeddes Rohini körsitidu.\f*  \x + \xo 21:10 \xt Ibr. 12:22; Weh. 1:10; 21:2. \x*  
\v 11 Uningda Xudaning shan-sheripi bar idi, uning julasi intayin qimmetlik göherning, yéshil yaquttek yaltirighan xrustalning julasigha oxshaytti.  
\v 12 Uning chong hem égiz sépili bar idi; sépilning on ikki derwazisi bolup, derwazilarda on ikki perishte turatti. Herbir derwazining üstige Israillarning on ikki qebilisidin birining ismi yézilghanidi.  
\v 13 Meshriq teripide üch derwaza, shimal teripide üch derwaza, jenub teripide üch derwaza we meghrip teripide üch derwaza bar idi.  
\v 14 Sheherning sépilining on ikki ul téshi bolup, ularning üstige on ikki isim, yeni Qozining rosulining isimliri pütüklüktur.\f □ \fr 21:14 \ft \+bd «munasiwetlik ayetler»\+bd* — «Ez.» 48:31-34.\f*  \x + \xo 21:14 \xt Ef. 2:20. \x*   
\m
\v 15 Manga söz qilghan perishtining qolida sheherni, uning derwaziliri we uning sépilini ölcheydighan altun qomush ölchigüch hasa bar idi. \x + \xo 21:15 \xt Ez. 40:3; Zek. 1:18. \x*  
\v 16 Sheher töt chasa bolup, uzunluqi bilen kengliki oxshash idi. Perishte sheherni hasa bilen ölchidi — on ikki ming stadiyon keldi (uzunluqi, kengliki we égizliki tengdur). \f □ \fr 21:16 \ft \+bd «on ikki ming stadiyon»\+bd* — bir stadiyon 185 métr bolup, bu 2200 kilométrdur.\f*  
\v 17 U sépilnimu ölchidi. Sépilning \add qélinliqi\add* insanlarning ölchem birliki boyiche, yeni shu perishtining ölchimi boyiche bir yüz qiriq töt jeynek keldi. \f □ \fr 21:17 \ft \+bd «sépilning qélinliqi insanlarning ölchem birliki boyiche, yeni shu perishtining ölchimi boyiche bir yüz qiriq töt jeynek keldi»\+bd* — «jeynek» bolsa (yaki «gez») jeynektin qolining uchighiche bolghan ariliq, yeni yérim métr; démek, sépilning qélinliqi 65 métrche idi.\f*  
\v 18 Sépilning qurulushi bolsa yéshil yaquttin, sheher eynektek süzük sap altundin bina qilin’ghanidi.  
\v 19 Sheher sépilining ulliri herxil qimmetlik yaqutlar bilen bézelgenidi. Birinchi ul tash yéshil yaqut, ikkinchisi kök yaqut, üchinchisi héqiq, tötinchisi zumret,  
\v 20 beshinchisi qizil héqiq, altinchisi qizil qashtash, yettinchisi sériq kwarts, sekkizinchisi sus yéshil yaqut, toqquzinchisi topaz, oninchisi yéshil kwarts, on birinchisi sösün yaqut we on ikkinchisi piroza idi. \f □ \fr 21:20 \ft \+bd «qizil héqiq»\+bd* — yaki «sardoniks». \+bd «qizil qashtash»\+bd* — yaki «sardius», yaki «parqiraq qizil qashtéshi». \+bd «sériq kwarts»\+bd* — yaki «xrizolit», «péridot». \+bd «sus yéshil yaqut»\+bd* — yaki «béril». \+bd «topaz»\+bd* — «topaz» bolsa sériq renglik bir yaqut. \+bd «yéshil kwarts»\+bd* — yaki «xrizopras». \+bd «piroza»\+bd* — yaki «amétist».\f*  
\v 21 On ikki derwaza on ikki merwayit idi, démek derwazilarning herbiri birdin merwayittin yasalghanidi. Sheherning ghol yoli eynektek süzük sap altundin idi.   
\m
\v 22 Sheherde héchqandaq ibadetxana körmidim, chünki Hemmige Qadir Perwerdigar Xuda we Qoza uning ibadetxanisidur.  
\v 23 Sheherning yorutulushi üchün quyashqa yaki aygha mohtaj emes, chünki Xudaning shan-sheripi uni yorutqanidi, uning chirighi bolsa Qozidur. \x + \xo 21:23 \xt Yesh. 60:19; Zek. 14:7. \x*  
\v 24 Eller sheherdiki yoruqluqta yüridu; yer yüzidiki padishahlar shanushewkitini uning ichige élip kélidu. \f □ \fr 21:24 \ft \+bd «munasiwetlik ayetler»\+bd* — «Yesh.» 60:19-20, «Zek.» 8:22.\f*  \x + \xo 21:24 \xt Yesh. 60:3. \x*  
\v 25 Uning derwaziliri kündüzde hergiz taqalmaydu (emeliyette u yerde kéche zadi bolmaydu). \x + \xo 21:25 \xt Yesh. 60:11; Weh. 22:5. \x*  
\v 26 Herqaysi ellerning shanushewkiti we hörmet-izziti uning ichige élip kélinidu.\f □ \fr 21:26 \ft \+bd «munasiwetlik ayetler»\+bd* — «Yesh.» 60:5-7, «Hag.» 2:7.\f*  
\v 27 Herqandaq haram nerse we herqandaq yirginchlik ishlarni qilghuchi yaki yalghanchiliq qilghuchi uninggha kirelmeydu; peqet nami Qozining hayatliq deptiride yézilghanlarla kireleydu.\x + \xo 21:27 \xt Mis. 32:32; Zeb. 69:28; Fil. 4:3; Weh. 3:5; 20:12. \x*   
\b  
\b  
\m  
\c 22
\m
\v 1 Andin \add perishte\add* manga xrustaldek parqiraq hayatliq süyi éqiwatqan deryani körsetti. Derya Xudaning we Qozining textidin chiqqan bolup, \f □ \fr 22:1 \ft \+bd «munasiwetlik ayetler»\+bd* — «Zeb.» 36:38, 46:4, «Ez.» 47:1-9, «Zek.» 14:8.\f*  \x + \xo 22:1 \xt Ez. 47:1; Zek. 14:8. \x*  
\v 2 sheherning ghol yolining otturisida éqiwatqanidi. Deryaning bu teripide we u teripidimu on ikki xil méwe béridighan, her ayda méwileydighan hayatliq derixi bar idi; derexning yopurmaqliri ellerning shipasi üchün idi.\f □ \fr 22:2 \ft \+bd «on ikki xil méwe béridighan, her ayda méwileydighan hayatliq derixi»\+bd* — yaki «on ikki qétim méwige kiridighan, her ayda méwileydighan hayatliq derixi».\f*  \x + \xo 22:2 \xt Weh. 2:7. \x*  
\v 3 Lenet dégen emdi bolmaydu; Xudaning we Qozining texti sheherning ichide bolup, Uning qul-xizmetkarliri Uning xizmet-ibaditide bolidu.  
\v 4 Ular Uning jamalini köridu; Uning nami ularning péshanilirige pütüklük bolidu.\x + \xo 22:4 \xt Weh. 3:12. \x*  
\v 5 U yerde esla kéche bolmaydu, ne chiragh nurigha, ne quyash nurigha mohtaj bolmaydu. Chünki Perwerdigar Xuda ularning üstide yoridu, ular ebedil’ebedgiche höküm süridu.\x + \xo 22:5 \xt Yesh. 60:19; Zek. 14:7; Weh. 21:23. \x*   
\b  
\m  
\s1 Axirqi agah-guwah  
\m
\v 6 Perishte manga:  
\m — Bu sözler heqiqiy we ishenchliktur; peyghemberlerning rohlirining Reb Xudasi yéqin kelgüside yüz bérishi muqerrer bolghan ishlarni Öz qul-xizmetkarlirigha körsitish üchün, perishtisini ewetti, — dédi.\f □ \fr 22:6 \ft \+bd «yéqin kelgüside yüz bérishi muqerrer bolghan ishlar»\+bd* — yaki «tuyuqsiz yüz bérishi muqerrer bolghan ishlar». \+bd «bu sözler heqiqiy we ishenchliktur»\+bd* — bu sözler 19:9 we 21:5dimu tépilidu, shu yerde aldinqi ishlarni (21:1-5) testiqlash üchün éytilghan. Emma mushu yerde, shübhisizki, pütkül kitabning mezmunini yaki hette yaki pütkül Injilning mezmunini yaki pütkül Tewrat-Injilning mezmunini körsitishimu mumkin. \+bd «peyghemberlerning rohlirining Reb Xudasi»\+bd* — mushu yerde Reb Eysani körsetse kérek (1:1ni körüng).\f*  \x + \xo 22:6 \xt Weh. 1:1; 19:9; 21:5. \x*   
\b  
\m
\v 7 («Mana, pat yéqinda kélimen! Bu kitabtiki bésharetning sözlirini tutquchi kishi bextliktur!»)\f □ \fr 22:7 \ft \+bd «Mana, pat yéqinda kélimen! Bu kitabtiki bésharetning sözlirini tutquchi kishi bextliktur!»\+bd* — bu sözler Reb Eysaning, elwette.\f*  \x + \xo 22:7 \xt Weh. 1:3. \x*   
\m
\v 8 Bularni anglighuchi we körgüchi men Yuhannamen. Bu ishlarni anglighinimda we körginimde, bularni manga körsetken perishtige sejde qilghili ayighi aldigha yiqildim.  
\v 9 Lékin u manga:  
\m — Hergiz undaq qilma! Menmu Xudaning sen we qérindashliring bolghan peyghemberler bilen oxshash qul-xizmetkarimen. Xudaghila ibadet qil! — dédi.\x + \xo 22:9 \xt Ros. 10:26; 14:14; Weh. 19:10. \x*   
\m
\v 10 U manga yene:  
\m — Bu kitabtiki bésharetning sözlirini péchetlime; chünki bularning waqti yéqin keldi. \f □ \fr 22:10 \ft \+bd «Bu kitabtiki bésharetning sözlirini péchetlime»\+bd* — menisi belkim, oqurmenlerge ochuq bolsun, mexpiy bolmisun.\f*  \x + \xo 22:10 \xt Dan. 8:26; 12:4; Weh. 1:3. \x*   
\m
\v 11 Qebihlik qilghuchi kishi qebihlikni qiliwersun; peskesh kishi bolsa peskeshlikte turiwersun; heqqaniy kishi bolsa heqqaniyliqini yürgüziwersun; pak-muqeddes kishi bolsa pak-muqeddeslikte turiwersun, — dédi.   
\b  
\m  
\s1 Eysa Mesih biwasite Yuhannagha sözleydu  
\m
\v 12  «Mana, pat yéqinda kélimen! Herkimning emeliyitige qarap béridighinimni Özüm bilen bille élip kélimen.\f □ \fr 22:12 \ft \+bd «munasiwetlik ayetler»\+bd* — «Yesh.» 40:10, 62:11.\f*  \x + \xo 22:12 \xt Zeb. 62:12; Yer. 17:10; 32:19; Mat. 16:27; Rim. 2:6; 14:12; 1Kor. 3:8; 2Kor. 5:10; Gal. 6:5; Weh. 2:23. \x*  
\v 13 Men «Alfa» we «Oméga», Birinchi we Axirqi, Muqeddime we Xatime Özümdurmen».\f □ \fr 22:13 \ft \+bd «Men «Alfa» we «Oméga»...»\+bd* — grék tilida «alfa» birinchi herp, «oméga» axirqi herptur. Démek, Eysa Mesih bash we axirdur.\f*  \x + \xo 22:13 \xt Yesh. 41:4; 44:6; 48:12; Weh. 1:8; 21:6. \x*   
\b  
\m
\v 14 Hayatliq derixining méwisidin nésip bolush we derwaziliridin sheherge kirishke muyesser bolush üchün tonlirini yughanlar bextliktur!  
\v 15 Sheherning sirtidikiler — itlar, séhirgerler, buzuqluq qilghuchilar, qatillar, butperesler, yalghanchiliqqa xushtar bolghanlar we emel qilghuchilardur.\x + \xo 22:15 \xt 1Kor. 6:10; Ef. 5:5; Kol. 3:5, 6. \x*   
\b  
\m
\v 16 «Menki Eysa jamaetlerni dep silerge bu ishlarning guwahliqini yetküzüsh üchün perishtemni ewettim. Dawutning Yiltizi hem Nesli, Parlaq Tang Yultuzidurmen!»\x + \xo 22:16 \xt Yesh. 11:10; Rim. 15:12; 2Pét. 1:19; Weh. 1:1; 5:5. \x*   
\b  
\m
\v 17 Roh we toyi bolidighan qiz: «Kel!» deydu.  
\m Anglighuchi: «Kel!» désun.  
\m Ussighuchi herkim kelsun, xalighan herkim hayatliq süyidin heqsiz ichsun.\f □ \fr 22:17 \ft \+bd «Roh we toyi bolidighan qiz: «Kel!» deydu»\+bd* — «Roh» — Muqeddes Rohtur. «Toy bolidighan qiz» degenlik jamaetni körsitidu. 19-bab 7-, 8-ayetlerge qaralsun.\f*  \x + \xo 22:17 \xt Yesh. 55:1; Yuh. 7:37. \x*   
\b  
\m  
\s1 Xatime  
\m
\v 18 Menki bu kitabtiki bésharetning sözlirini anglighanlargha guwahliq bérip agahlandurimenki: kimdikim bu sözlerge birnémini qoshsa, Xuda uninggha bu kitabta yézilghan balayi’apetlerni qoshidu. \f □ \fr 22:18 \ft \+bd «Menki bu kitabtiki bésharetning sözlirini anglighanlargha guwahliq bérip agahlandurimenki»\+bd* — «Menki» dégen söz bezi alimlar, 18-19-ayettiki sözlerni rosul Yuhannaningki dep qaraydu. Biraq Yuhanna özini biwasite körsetmigechke (1:9ni körüng), shundaqla 20-ayette Reb Özi éniq körsitilgechke biz sözlerni Rebningki, dégen pikirge mayilmiz.\f*  
\v 19 Kimdikim bu bésharetlik kitabning sözliridin birer sözni élip tashlisa, Xudamu uningdin bu kitabta yézilghan hayatliq derixidin we muqeddes sheherdin bolidighan nésiwisini élip tashlaydu.\x + \xo 22:19 \xt Qan. 4:2; 12:32; Pend. 30:6; Weh. 13:8; 17:8. \x*   
\m
\v 20 — Mana, bulargha agah-guwah Bergüchi bolsa mundaq deydu:  
\b  
\m — «Shundaq, pat yéqinda kélimen!»  
\b  
\m — «Amin! Kel, ya Reb Eysa!»   
\b  
\m
\v 21 Reb Eysa Mesihning méhir-shepqiti barliq muqeddes bendiler bilen bille bolghay, amin!