\id JON
\h Yunus 
\toc1 Yunus 
\toc2 Yunus 
\toc3 Yun. 
\mt1 Yunus  
\c 1
\s1 Yunus peyghemberning Perwerdigar bergen wezipidin qéchishi  
\m
\v 1 Perwerdigarning sözi Amittayning oghli Yunusqa yétip kélip mundaq déyildi: —  
\v 2 «Ornungdin tur, derhal Ninewe dégen ashu büyük sheherge bérip, awazingni kötürüp u yerdikilerni agahlandurghin; chünki ularning rezillikliri Méning közümge qadilip turidu». \x + \xo 1:2 \xt Yar. 10:11,12; Yun. 3:3\x*   
\m
\v 3  Biraq Yunus ornidin turup Perwerdigarning yüzidin özini qachurush üchün Tarshish dégen yurtqa ketmekchi boldi. Shunga u Yoppa shehirige bérip, Tarshishqa baridighan kéme tépip, kirasini tölep uninggha chüshti we kémichiler bilen birlikte Tarshishqa bérip, Perwerdigarning yüzidin özini qachurmaqchi boldi. \f □ \fr 1:3 \ft \+bd «Tarshish»\+bd* - qedimki zamanlarda «Tarshish» deydighan üch yurt bar idi. Birinchisi, shimaliy Afriqida (hazirqi Marakesh etrapida); ikkinchisi Ispaniye, üchinchisi En’gliye bolushi mumkin idi. Mushu yerde qaysi Tarshish ikenlikini biz bilmeymiz. Biraq ularning hemmisi Pelestindin intayin yiraq, Ninewege baridighan yolning eksi yönilishide bolup birnechche ming kilométr yiraqliqta idi. \+bd «Yoppa»\+bd* - «Yoppa»ning hazirqi ismi «Xayfa» yaki «Jaffa», Israiliyening eng muhim portidur.\f*   
\m
\v 4 Perwerdigar bolsa zor bir boranni déngizgha tashlidi; shunga déngizda dehshetlik qara boran chiqip, kéme parchilinip ketkili tas qaldi.  
\v 5 Kémichiler bolsa bek qorqup kétip, herqaysisi öz ilahlirigha xitab qilip dua qilishti; ular kémini yéniklisun dep uningdiki yük-taqlarni déngizgha tashliwetti. Biraq Yunus bolsa, kémining asti qewitige chüshüwélip, shu yerde ölüktek uxlawatqanidi.   
\m
\v 6 Kéme bashliqi uning yénigha kélip uninggha: «Ey, uxlawatqan kishi, bu qandaq qilighining? Ornungdin tur, ilahingni séghinip nida qil! Kim bilidu, ilahingning neziri chüshüp bizni halakettin qutquzup qalamdu téxi?» — dédi.  
\v 7 Ular bir-birige: — Kélinglar, bu külpetning kimning wejidin béshimizgha chüshkenlikini békitish üchün chek tashlayli, — déyishti. Shundaq qilip ular chek tashlashti; axirda chekte Yunus chiqip qaldi.   
\m
\v 8 Ular uningdin: — Qéni, éyt, béshimizgha chüshken bu külpet kimning sewebidin boluwatidu? Séning tirikchiliking néme? Nedin kelding? Qaysi el, qaysi millettin sen? — dep soridi.   
\m
\v 9  U ulargha: — Men bolsam ibraniy millitidin, ershlerdiki Xudadin, yeni déngizni, yer-zéminni yaratqan Perwerdigardin qorqquchimen, dédi.\f □ \fr 1:9 \ft \+bd «Ibraniy millitidin»\+bd* — yeni yehudiy millitidin.\f*   
\m
\v 10 Bu söz ularni intayin qorqutiwetti. Ular: «Sen zadi néme ish qilghan?» — dep soridi \add chünki ular uning Perwerdigarning yüzidin qachqanliqini bilgenidi, chünki ular buni uning öz aghzidin anglighanidi\add*.   
\m
\v 11  Ular uningdin: — Emdi biz séni qandaq qilsaq déngiz biz üchün tinchlinidu? — dep soridi; chünki déngiz dolquni barghanséri ewj élip kétiwatatti.   
\m
\v 12  U ulargha: — Méni kötürüp déngizgha tashliwétinglar, shu chaghda déngiz siler üchün tinchlinidu; chünki bilimenki, bu zor boran méning sewebimdin silerge chüshti, — dédi.   
\m
\v 13 Biraq bu ademler küchep palaq urup qirghaqqa yétishke tirishti; emma yételmidi, chünki déngiz qérishqandek téximu dolqunlap kétiwatatti.  
\v 14 Ular Perwerdigargha iltija qilip peryad kötürüp: — Ah Perwerdigar, Sendin ötünimiz, bu ademning jénini alghanliqimizni bizdin körmigeysen! Bigunah bir ademning qénini töküshning gunahini üstimizge qoymighaysen! Chünki Sen Perwerdigar Özüngning xalighiningni qilding! — dep nida qildi.   
\m
\v 15 Shuning bilen ular Yunusni kötürüp élip déngizgha tashliwetti; déngiz dolqunlinishtin shuan toxtidi.  
\v 16 Shuning bilen bu ademler Perwerdigardin qattiq qorqti; ular Perwerdigargha atap qurbanliq qilip qesem ichishti.   
\m
\v 17 Biraq Perwerdigar Yunusni yutuwélishqa yoghan bir béliqni ewetkenidi. Yunus bolsa bu béliqning qarnida üch kéche-kündüz turdi.\f □ \fr 1:17 \ft \+bd «Yoghan bir béliq»\+bd* - «yunus béliqi» belkim bu ishtin qoyulghan namdur. Biraq «yunus béliqi» (insanlargha amraq bolghini bilen) ademni yutqudek chongluqta yoq.\f*  \x + \xo 1:17 \xt Mat. 12:40; 16:4; Luqa 11:30\x*   
\b  
\b  
\m  
\c 2
\s1 Chong béliqning qarnida turup dua qilish  
\m
\v 1  Yunus béliqning qarnida turup Perwerdigargha mundaq dua qildi: —   
\m
\v 2 «Men derd-elimimdin Perwerdigargha peryad kötürdum,  
\m U manga ijabet qildi.  
\m Men tehtisaraning tektidin peryad qildim,  
\m Sen awazimgha qulaq salding.\f □ \fr 2:2 \ft \+bd «Tehtisara»\+bd* — (ibraniy tilida «shéol») «yer astidiki saray» (yeni, «tekt sarayi»), ölgenlerning rohliri baridighan, qiyamet künini kütidighan jayni körsitidu. Yunus özini ölüp, tehtisaragha chüshkendek hés qilidu. Yene bir mumkinchiliki barki, u béliq qarnida heqiqeten ölgen, andin Xuda uni (béliqning aghzidin chiqqanda) tirildürgen.\f*  \x + \xo 2:2 \xt Zeb. 120:1\x*   
\m
\v 3 Chünki Sen méni déngiz tektige, déngiz qarnigha tashliwetting,  
\m Kelkün éqinliri méni arisigha éliwaldi,  
\m Séning barliq dolqunliring hem örkeshliring üstümdin ötüp ketti;\x + \xo 2:3 \xt Zeb. 42:7\x*   
\m
\v 4 We men: «Men neziringdin tashliwétilgenmen;  
\m Biraq men yenila muqeddes ibadetxananggha qarap ümid bilen telmürimen» — dédim.\f □ \fr 2:4 \ft \+bd «Biraq men ... telmürimen»\+bd* — bashka birxil terjimisi: «Men qandaqmu muqeddes ibadetxananggha ümid bilen telmürep qaraymen?».\f*   
\m
\v 5 Sular méni yutup ketküdek derijide oriwaldi,  
\m Déngiz tekti méni qapsiwaldi;  
\m Déngiz chöpliri béshimgha chirmishiwaldi.   
\m
\v 6 Men taghlarning teglirigiche chüshüp kettim;  
\m Yer-zémin tégidiki taqaqlar méni ebedil’ebedkiche qamap qoydi;  
\m Halbuki, Sen jénimni hang ichidin chiqarding, i Perwerdigar Xudayim.   
\m
\v 7  Jénim ichimde halidin ketkende Perwerdigarni ésimge keltürdum,  
\m Duayim Sanga yétip,  
\m Muqeddes ibadetxananggha kirip keldi.   
\m
\v 8  Bimene erzimes butlargha choqun’ghanlar özige nésip bolghan méhribanliqtin mehrum bolidu.   
\m
\v 9 Biraq men bolsam teshekkür sadayim bilen Sanga qurbanliq qilimen;  
\m Men ichken qesemlirimni Séning aldingda ada qilimen.  
\m Nijat-qutquzush Perwerdigardindur!»\x + \xo 2:9 \xt Zeb. 3:8; 50:14,23; 116:17; Hosh. 14:3; Ibr. 13:15\x*   
\m
\v 10 Perwerdigar béliqqa buyrudi, béliq Yunusni quruqluqqa qey qildi.   
\b  
\b  
\m  
\c 3
\s1 Ninewe shehirge bérip Xudaning xewirini yetküzüsh  
\m
\v 1  Perwerdigarning sözi ikkinchi qétim Yunusqa yétip mundaq déyildi: —   
\m
\v 2 «Ornungdin tur, Ninewe dégen ashu büyük sheherge bérip, Men sanga tapshurghan xewerni ulargha jakarla».   
\m
\v 3 Yunus ornidin turup Perwerdigarning sözi boyiche Ninewe shehirige bardi. Ninewe bolsa nahayiti büyük bir sheher bolup, sheherning özila üch künlük yol idi.\f □ \fr 3:3 \ft \+bd «Üch künlük yol»\+bd* — belkim sheher we uning etrapidiki jaylardin ötüsh üchün üch kün méngish kéreklikini körsitidu. Qedimki Ninewe shehirining ahalisi ikki milyon etrapida idi. Bezi alimlar «üch künlük yol» dégenni sheherni aylinishqa üch kün kétidu dep qaraydu.\f*   
\m
\v 4 Yunus sheher ichige kirip bir kün mangdi, u: —  
\m Qiriq kündin kéyin, Ninewe shehiri weyran qilinidu! — dep jakarlidi.   
\m
\v 5 Ninewedikiler Xudaning sözige ishendi. Ular roza tutulsun dep élan qilip, mötiwerlerdin tartip eng kichikigiche ularning hemmisi böz kiyim kiydi.\f □ \fr 3:5 \ft \+bd «böz kiyim kiyish»\+bd* — qedimki zamanlarda ademning qattiq towa qilishini bildüretti.\f*  \x + \xo 3:5 \xt Mat. 12:41; Luqa 11:32\x*  
\v 6 Bu söz padishahqa yetkende, umu textidin turup, tonini tashlap böz kiyim kiyip küllükke kirip olturdi.\f □ \fr 3:6 \ft \+bd «küllük»\+bd* — qedimki zamanlarda towa qilish yaki qattiq qayghuni bildürüsh üchün ademler kül döwiside olturatti. Qedimki sheherlerning sirtida adette chong bir «kül döwisi» bolatti, Ninewe shehiride mundaq küllükler köp bolushi mumkin idi.\f*  
\v 7  U yene emri arqiliq pütkül Ninewe shehirige munularni jakarlidi: — «Padishah hem aqsöngeklerning yarliqi boyiche, Ninewe shehiridiki héchqandaq adem, at-ulagh, kala, qoy padiliri héchnersige éghiz tegmisun; héchnersini yémisun, sumu ichmisun.  
\v 8  Herbir adem we haywan böz kiysun, herbiri Xudagha qattiq peryad kötürsun; herbiri yaman yoldin yansun, herbiri qolini zorawanliqtin üzsun;  
\v 9 kim bilidu, buning bilen Xuda qattiq ghezipidin yénip bizni halak qilmasmikin?». \x + \xo 3:9 \xt Yo. 2:14\x*   
\m
\v 10  Shuning bilen Xuda ularning emellirini, yeni yaman yollardin yan’ghanliqini körüp, ulargha qaratqan bala-qazani chüshürüshtin yénip, shu baliyaqazani chüshürmidi.   
\b  
\b  
\m  
\c 4
\s1 Perwerdigar Yunus peyghemberge bergen terbiye-sawaq  
\m
\v 1 Emma bu ish Yunusni intayin narazi qilip, uni qattiq ghezeplendürdi.  
\v 2 U Perwerdigargha: — «Ah, Perwerdigar, öz yurtumdiki chaghda Séning shundaq qilidighanliqingni démigenmidim? Shunga men eslide Tarshishqa qachmaqchi bolghanmen; chünki men bilimenki, Sen méhir-shepqetlik, rehimdil, asan ghezeplenmeydighan, chongqur méhribanliqqa tolghan, kishilerning béshigha külpet chüshürüshtin yan’ghuchi Xudadursen.\x + \xo 4:2 \xt Mis. 34:6; Zeb. 86:5; Yo. 2:13\x*  
\v 3 Emdi Perwerdigar, jénimni mendin élip ket, ölüm men üchün yashashtin ewzel» — dédi.   
\m
\v 4 Perwerdigar uningdin: — Bundaq achchiqlan’ghining toghrimu? — dep soridi.   
\b  
\m
\v 5 Andin kéyin Yunus sheherdin chiqip, sheherning sherqiy teripige bérip olturdi. U shu yerde özige bir chelle yasap, sheherde zadi néme ishlar bolarkin dep uning sayiside olturdi.   
\m
\v 6  Perwerdigar Xuda Yunusni öz parakendichilikidin qutquzush üchün, uning béshigha saye chüshsun dep uninggha bir kichik derexni östürüp teyyarlidi. Yunus kichik derextin intayin xursen boldi.  
\v 7 Biraq ikkinchi küni tang atqanda Xuda bir qurtni teyyarlap ewetti. Qurt bu kichik derexni pilikige zerbe qilip uni qurutuwetti.  
\v 8 Kün qizarghanda, Xuda intayin issiq bir sherq shamilini teyyarlidi; kün teptini Yunusning béshigha chüshürdi, uni halidin ketküzdi. U özige ölüm tilep: — Ölüm men üchün yashashtin ewzel, — dédi.   
\m
\v 9 Biraq Xuda uningdin: — Séning ashu kichik derex sewebidin shundaq achchiqlinishing toghrimu? — dep soridi.  
\m U jawab bérip: — Hee, hetta ölgüdek achchiqim kelgini toghridur, — dédi.\f □ \fr 4:9 \ft \+bd «Hetta ölgüdek achchiqim kelgini toghridur»\+bd* — bashqa birxil chüshenchisi: «Bu dunyadin ketkuche achchiqlishim toghridur». Héch bolmighanda bu ibare Yunusning achchiqining eng yuqiri pellige yetkenliki, uning achchiqining buningdinmu artuq bolmaydighanliqini körsitidu.\f*   
\m
\v 10 Perwerdigar uninggha mundaq dédi: — «Sen héch ejringni singdürmigen hem özüng östürmigen bu kichik derexke ichingni aghritting; biraq u bir kéchidila özi ösüp, bir kéchidila qurup ketti;  
\v 11 Emdi Méning ong qoli bilen sol qolini perq ételmeydighan yüz yigirme ming adem olturaqlashqan, shundaqla nurghun mal-waranlirimu bolghan Ninewedek bundaq büyük sheherdikilerge ichimni aghritip rehim qilishimgha toghra kelmemdu?». \f □ \fr 4:11 \ft \+bd «Ong qoli bilen sol qolini perq ételmeydighan yüz yigirme ming adem»\+bd* - kichik balilarni körsetse kérek.\f*