\id JOL
\h Yoél 
\toc1 Yoél 
\toc2 Yoél 
\toc3 Yo. 
\mt1 Yoél  
\c 1
\s1 Chéketke apiti Perwerdigarning künige bésharet béridu  
\m
\v 1 Perwerdigarning Pétuélning oghli Yoélgha chüshken sözi: —   
\m
\v 2 «I qérilar, anglanglar;  
\m Zéminda barliq turuwatqan hemmeylen, qulaq sélinglar;  
\m Öz künliringlarda yaki ata-bowiliringlarning künliridimu shundaq bir ish bolup baqqanmu?   
\m
\v 3 Baliliringlargha shuni éytip béringlar,  
\m Baliliringlar öz balilirigha éytsun,  
\m Ularmu kéler dewrge éytsun: —   
\m
\v 4 «Chishligüchi qurt» qaldurghanni chéketke yep boldi,  
\m Chéketke qaldurghanni chéketke lichinkiliri yep boldi,  
\m Chéketke lichinkiliri qaldurghanni «weyranchi qurt»lar yep boldi.\f □ \fr 1:4 \ft \+bd ««Chishligüchi qurt»lar... «weyranchi qurt»lar\+bd* — «chéketke lichinke» we «weyranchi qurt»lar bolsa belkim chéketkining ösüsh jeryanidiki üch xil shekli, bolmisa üch xil bashqa ziyandash hasharetler bolushi mumkin.\f*   
\m
\v 5 Ey, haraqkeshler, oyghinip qattiq yighlanglar,  
\m Huwlishinglar, i sharab ichküchiler,  
\m Yéngi sharab tüpeylidin —  
\m Chünki u aghzingdin élip tashlandi.   
\m
\v 6 Chünki bir xelq, küchlük, sansizlighan xelq,  
\m Zéminim üstige bésip keldi;  
\m Uning chishliri bolsa shirning chishliri,  
\m Uningda shirning hinggang chishliri bardur;   
\m
\v 7 U Méning üzüm tallirimni weyrane qiliwetti,  
\m Enjür deriximning qowzaqlirini siyriwetti,  
\m Ularni yalingachlap, tashliwetti;  
\m Ularning shaxliri aqliwétildi.   
\m
\v 8 Yashliqidiki éri üchün matem tutup böz kiyimlerge oran’ghan newjuwandek qattiq pighan chékinglar;   
\m
\v 9 Perwerdigarning öyi «ashliq hediye»din hem «sharab hediye»lerdin mehrum qilindi;  
\m Kahinlar, yeni Perwerdigarning xizmetchiliri matem tutidu.\f □ \fr 1:9 \ft \+bd ««ashliq hediye»din hem «sharab hediye»ler...»\+bd* — «ashliq hediye»ler hem «sharab hediye»ler adette «köydürme qurbanliq»lar hem «teshekkür qurbanliq»lirining üstige quyulatti. \+bd «kahinlar, yeni Perwerdigarning xizmetchiliri»\+bd* — «kahin» muqeddes ibadetxanida puqralar üchün mexsus qurbanliqni köydürgüchi kishi.\f*   
\m
\v 10 Étizlar chölderep ketti,  
\m Zémin matem tutidu;  
\m Chünki ziraetler ghazan boldi,  
\m Yéngi sharab qurup ketti,  
\m Zeytun méyi qaghjiridi.   
\m
\v 11 Hey déhqanlar, uyulunglar;  
\m Bughdaylar hem arpilar üchün yalwurunglar, i üzümchiler,  
\m Chünki étizlarning hosulliri qurup ketti.   
\m
\v 12 Üzüm téli qaghjirap ketti,  
\m Enjür derixi soliship qaldi,  
\m Anar derixi, xorma palmisi hem alma deriximu,  
\m Daladiki barliq derexler soliship ketti;  
\m Berheq, shadliqmu adem balilirida soliship ketti.   
\m
\v 13 Bélinglarni baghlanglar, peryad oqunglar, i kahinlar;  
\m Huwlanglar, i qurban’gahning xizmetchiliri;  
\m Kéchiche böz kiyimlerni kiyip düm yétinglar, i Xudaning xizmetchiliri;  
\m Chünki Xudayinglarning öyidin «ashliq hediye» hem «sharab hediye» üzülüp qaldi.\f □ \fr 1:13 \ft \+bd «Xudayinglarning öyi»\+bd* — muqeddes ibadetxanini körsitidu.\f*   
\m
\v 14 «Roza tutayli» dep \add Xudagha\add* mexsus bir mezgilni ayringlar,  
\m Jamaetke mexsus yighilimiz, dep jakarlanglar;  
\m Aqsaqallarni, zéminda turuwatqanlarning hemmisini Perwerdigar Xudayinglarning öyige yighip,  
\m Perwerdigargha nale kötürünglar!\x + \xo 1:14 \xt Yo. 2:12-15\x*   
\b  
\m
\v 15 «Ah, shu kün!  
\m Chünki Perwerdigarning küni yéqinlashti,  
\m U Hemmige Qadir teripidin halaket bolup kélidu.\f □ \fr 1:15 \ft \+bd «U (shu kün) Hemmige Qadir teripidin halaket bolup kélidu»\+bd* — mushu söz Yoélgha zamandash Yehudiy xelqining köpinchisini chöchitidighan alahide gep. Ular: ««Perwerdigarning küni» biz Yehudiy xelqige nijatni élip kélidu, herbir bashqa milletke halaketni élip kélidu» dep oylaytti. Yoél peyghember shu künining herbir gunahkar ademge (meyli Yehudiy bolsun, Yehudiy bolmisun) halaket élip kélidu, dep jakarlaydu.\f*  \x + \xo 1:15 \xt Yesh. . 2:9-22; 13:6\x*   
\m
\v 16 Mana, ghiza köz aldimizdin élip tashlandi emesmu?  
\m Shadliq, xushalliq Xudayimizning öyidin élip tashlandi emesmu?\f □ \fr 1:16 \ft \+bd «Xudayimizning öyi»\+bd* — muqeddes ibadetxanini körsitidu, elwette.\f*   
\m
\v 17 Uruqlar topa-chalmilar astida chirip ketti,  
\m Ambarlar xarabileshti,  
\m Boghuzxanilar ghulap chüshti;  
\m Chünki ziraetler ghazang boldi.   
\m
\v 18 Charpaylar shundaq hörkiriship ketti!  
\m Kala padiliri patiparaq boldi,  
\m Otlaqni tapalmighach;  
\m Qoy padilirimu özi «gunahimiz bar» dégendek meyüslendi;\f □ \fr 1:18 \ft \+bd «Charpaylar shundaq hörkiriship ketti! Kala padiliri patiparaq boldi, otlaqni tapalmighach; qoy padilirimu özi «gunahimiz bar» dégendek meyüslendi»\+bd* — hetta charwilar, daladiki haywanlar Xudagha nida kötürwatqan’gha oxshaydu (20-ayetnimu körüng). Némishqa emdi Xudaning xelqi Uninggha héch dua qilmaydu?\f*   
\m
\v 19 Ah, Perwerdigar, nida qilimen Sanga;  
\m Chünki ot yalqunliri janggaldiki ot-chöplerni yewetti,  
\m Yalqun daladiki barliq derexlerni köydürüwetti.   
\m
\v 20 Daladiki haywanlarmu Sanga nida qilidu,  
\m Chünki ériq-östengler qurup ketti,  
\m Ot-yalqun janggaldiki ot-chöplerni yewetti.   
\b  
\b  
\m  
\c 2
\s1 Chéketkilerning weyranchiliqi  
\m
\v 1 Zion téghida kanay chélinglar,  
\m Muqeddes téghimda agah signalini anglitinglar;  
\m Zéminda turghuchi hemmeylen dir-dir titrisun;  
\m Chünki Perwerdigarning küni kélidu, u yéqindidur.\f □ \fr 2:1 \ft \+bd «Zion téghida kanay chélinglar»\+bd* — «Zion» yaki «Zion téghi» — Yérusalém shehiri, jümlidin muqeddes ibadetxana jaylashqan taghdur. «Zion» belkim «körünerlik» dégen menide. U daim Xudaning Öz xelqige himaye bolghinigha simwol bolidu. \+bd «kanay chélinglar»\+bd* — ibraniy tilida «burgha chélinglar».\f*  \x + \xo 2:1 \xt Yo. 1:15; Zef. 1:14, 15\x*   
\m
\v 2 U kün bolsa qarangghu hem sür kün,  
\m Bulutlar qaplan’ghan hem qapqarangghu zulmet kün, — tang seher taghlar üstige yéyilghandek,  
\m Zor hem küchlük bir xelq kélidu;  
\m Ulargha oxshash bolghuchilar bolup baqmighan,  
\m Ulardin kéyinmu, dewrdin-dewrge yene bolmaydu.   
\m
\v 3 Ularning aldida köydürgüchi ot mangidu,  
\m Ularning keynide bolsa bir yalqun köydürüp ötidu;  
\m Kélishtin burun zémin «Éren baghchisi»dek,  
\m Biraq ularning tapini tegkendin kéyin gül-giyahsiz chöl-bayawan bolidu;  
\m Berheq, ulardin héchnéme qéchip qutulalmaydu.   
\m
\v 4 Ularning qiyapiti atqa oxshaydu,  
\m Atliq leshkerdek chapidu.   
\m
\v 5 Jeng harwiliri güldürligendek sada bilen ular tagh choqqiliridin sekrep ötidu;  
\m Paxalni paraslap köydürgen ot awazidek taraslap mangidu,  
\m Debdebilik sep tüzep turghan küchlük qoshundek yüridu,   
\m
\v 6 Ularning aldida eller qattiq azablinidu,  
\m Hemme chiray tatirip kétidu.   
\m
\v 7 Ular palwanlardek yügüridu;  
\m Jengchilerdek sépildin artilip ötidu;  
\m Hemmisi öz aldigha qarap yürüsh qilidu;  
\m Seplirini héch buzmaydu.   
\m
\v 8 Héchqaysisi öz qérindishini qistimaydu;  
\m Herqaysisi öz yolida mangidu;  
\m Qorallargha étilsimu, yarilanmay ötüp mangidu;\f □ \fr 2:8 \ft \+bd «Qorallargha étilsimu, yarilanmay ötüp mangidu»\+bd* — birnechche xil terjimisi bolushi mumkin. Ibraniy tilini chüshinish tes.\f*   
\m
\v 9 Sheherning hemme yérige chépishidu;  
\m Sépil üstide yügürüp yüridu;  
\m Öylerge yamiship chiqidu;  
\m Dérizilerdin oghridek kiridu.   
\m
\v 10 Ular aldida yer-zéminni titrek basidu,  
\m Asmanlar tewrinip kétidu;  
\m Quyash hem ay qarangghuliship kétidu,  
\m Yultuzlar julasini qayturuwalidu.\x + \xo 2:10 \xt Yesh. 13:10; Ez. 32:7; Yo. 2:31, 3:15\x*   
\m
\v 11 Perwerdigar Öz qoshuni aldida awazini qoyuwétidu,  
\m Chünki Uning bargahi payansizdur;  
\m Uning sözini orunlighuchi küchlüktur;  
\m Chünki Perwerdigarning küni ulugh, intayin dehshetliktur;  
\m Kim uni kötürelisun?\x + \xo 2:11 \xt Yer. 30:7; Am. 5:18; Zef. 1:15\x*   
\m
\v 12 Biraq hetta hazirmu, — deydu Perwerdigar,  
\m — Chin könglüngler bilen, rozilar bilen, yighilar bilen matem tutup Méning yénimgha qaytip kélinglar;\x + \xo 2:12 \xt Yer. 4:1\x*   
\m
\v 13 Kiyim-kéchikinglarni emes, belki yürek-baghringlarni tilip,  
\m Perwerdigar Xudayinglarning yénigha qaytip béringlar;  
\m Chünki U méhir-shepqetlik hem rehimdil,  
\m Asan ghezeplenmeydu, zor méhir-muhebbetliktur,  
\m Yamanliqtin yanidighan \add Xuda\add*dur. \f □ \fr 2:13 \ft \+bd «Kiyim-kéchikinglarni emes, belki yürek-baghringlarni tilip,...»\+bd* — kona zamanlarda qattiq qayghu-hesretni bildürüsh üchün xeqler kiyimlirini yirtatti.\f*  \x + \xo 2:13 \xt Mis. 34:6; Zeb. 86:15; Yun. 4:2\x*   
\m
\v 14 Kim bilidu, U jazalashtin yénip, rehim qilip birer beriketni,  
\m Perwerdigar Xudayinglargha sun’ghudek birer «ashliq hediye» hem «sharab hediye»ni qaldurup kétemdu téxi?\x + \xo 2:14 \xt Yun. 3:9\x*   
\m
\v 15 Zion téghida kanay chélinglar,  
\m «Roza tutayli» dep \add Xudagha\add* mexsus bir mezgilni ayringlar,  
\m Jamaetke mexsus yighilimiz, dep jakarlanglar;\f □ \fr 2:15 \ft \+bd «kanay chélinglar»\+bd* — ibraniy tilida «burgha chélinglar».\f*  \x + \xo 2:15 \xt Yo. 1:14\x*   
\m
\v 16 Elni yighinglar, jamaetni paklandurunglar,  
\m Aqsaqallarni jem qilinglar, balilarni, émiwatqanlarnimu yighinglar;  
\m Toy qiliwatqan yigit öz öyidin,  
\m Yatliq bolidighan qiz hujrisidin chiqsun;\f □ \fr 2:16 \ft \+bd «Elni yighinglar, jamaetni paklandurunglar»\+bd* — mushu «paklandurush» belkim herbir ademni Musa peyghemberge chüshürülgen muqeddes qanunda békitilgen herbir haram nersidin ayriwétish dégenliktur. \+bd «Toy qiliwatqan yigit öz öyidin, yatliq bolidighan qiz hujrisidin chiqsun»\+bd* — «Qan.» 20:7, 24:5 bilen sélishtursaq, weziyetning jiddiyliqi téximu éniq körünidu.\f*   
\m
\v 17 Kahinlar, yeni Perwerdigarning xizmetchiliri aywan bilen qurban’gah otturisida yigha-zar kötürsun,  
\m Ular éytsunki, «I Perwerdigar, Öz xelqingge ichingni aghritqaysen,  
\m Öz mirasingni xorluqtin saqlap,  
\m Ularni ellerge söz-chöchek bolushqa qoymighaysen;  
\m El-yurtlar arisida: «Ularning Xudasi qéni?» déyilmisun».\f □ \fr 2:17 \ft \+bd «(Ibadetxanidiki) aywan bilen qurban’gah otturisida yigha-zar kötürünglar»\+bd* — némishqa ashu jayda shundaq qilish kérek? Pikrimizche, bu emr birnechche yil ilgiriki bir weqe bilen zich munasiwetlik, yeni Yehudaning padishahi Yoash Zekeriya dégen kahin-peyghemberni del ashu yerde öltürüwetken («2Tar.» 24:21 hem «Mat.» 23:35ni körüng). \+bd «Öz mirasingni xorluqtin saqlap... »\+bd* — «Perwerdigarning mirasi» mushu yerde, shübhisizki, öz xelqini körsitidu.\f*  \x + \xo 2:17 \xt Zeb. 42:10; 79:10; 115:2\x*   
\b  
\m
\v 18 Andin Perwerdigar Öz zéminigha otluq muhebbitini,  
\m Öz xelqige rehim-shepqetni körsetti;   
\m
\v 19 Perwerdigar jawaben Öz xelqige mundaq dédi: —  
\m «Mana, Men silerge bughday, yéngi sharab we zeytun méyini ewetimen,  
\m Siler bulardin qandurulisiler;  
\m We Men silerni qaytidin eller arisida shermende qilip qoymaymen;\f □ \fr 2:19 \ft \+bd «Andin Perwerdigar ... rehim-shepqitini körsetti (18-ayet)... Öz xelqige mundaq dédi: ... »\+bd* — qarighanda xelq Xudaning sözi boyiche dua-tilawet qilghan, Xuda derweqe ularning duasigha hazir jawab béridu. 
\fp  Bezi alimlar bu sözlerni: «Andin Perwerdigar ... rehim-shepqetni körsitidu... berheq mundaq deydu: ... » dep terjime qilidu.\f*   
\m
\v 20 Hem shimaldin kelgüchini silerdin yiraq qilip,  
\m Uning aldi qismini sherqiy déngizgha,  
\m Keyni qismini gherbiy déngizgha qoghliwétimen;  
\m Uni chöl bir zémin’gha heydiwétimen;  
\m Uning sésiqliqi purap turidu,  
\m Pasiq hidi chiqidu;  
\m Chünki u «chong ishlarni qilghuchimen» dep özini ulugh qilmaqchi bolidu.\f □ \fr 2:20 \ft \+bd «Hem shimaldin kelgüchini silerdin yiraq qilip,...»\+bd* — «shimaldin kelgüchi» bolsa belkim birla waqitta bizge ikki bésharetni teng körsitip béridu. Birinchidin, Yoél peyghemberning zamanidiki, shimaldin kelgen «chéketke qoshuni»ni körsitidu; ikkinchidin, axirqi zamandiki, shimaldin kélidighan, Israil xelqige hujum qilidighan, Sheytan qozghaydighan chong bir qoshunnimu körsitidu. «Qoshumche söz»imiznimu körüng. \+bd «Uning aldi qismini sherqiy déngizgha, keyni qismini gherbiy déngizgha...»\+bd* — «sherqiy déngiz» «Ölük Déngiz»ni, «Gherbiy Déngiz» «Ottura Déngiz»ni körsitidu. \+bd «Chünki U (Perwerdigar) «chong ishlarni qilghuchimen...»\+bd* — bashqa birxil terjimisi «Chünki U (Perwerdigar) ulugh ishlarni qiliwatidu» (21-ayettikidek).\f*   
\m
\v 21 Qorqma, i zémin;  
\m Shadlinip xushal bol;  
\m Chünki Perwerdigar ulugh ishlarni qilghan.\f □ \fr 2:21 \ft \+bd «Chünki Perwerdigar ulugh ishlarni qilghan»\+bd* — yaki «chünki Perwerdigar ulugh ishlarni qiliwatidu».\f*   
\m
\v 22 I daladiki haywanlar, qorqmanglar;  
\m Chünki chöllüktiki ot-chöpler berq urmaqta;  
\m Derex méwisini bermekte,  
\m Enjür derixi, üzüm téli toluq hosul béridu.   
\m
\v 23 Hem siler, Zionning baliliri, shadlinip Perwerdigar Xudayinglardin xursen bolunglar;  
\m Chünki U heqqaniyliq boyiche silerge «awwalqi yamghurlar»ni béridu;  
\m U silerge höl-yéghin béridu,  
\m Yeni bashta bolghandek «awwalqi yamghurlar» hem «kéyinki yamghurlar»ni yaghduridu.\f □ \fr 2:23 \ft \+bd «Chünki U heqqaniyliq boyiche silerge «awwalqi yamghurlar»ni béridu»\+bd* — bashqa birxil terjimisi: «Chünki U silerge «heqqaniyliqni ögetküchi»ni ewitidu, höl-yéghin béridu». Ikki terjimisi belkim teng inawetlik bolushi mumkin; undaqta «heqqaniyliqni ögetküchi» Qutquzghuchi-mesihni körsitishi kérek bolidu. \+bd «U silerge höl-yéghin béridu, yeni bashta bolghandek «awwalqi yamghurlar» hem «kéyinki yamghurlar»ni yaghduridu»\+bd* — «awwalqi yamghurlar» (yaki «deslepki yamghurlar») Qanaanda 10-ayda yaghidu we uning wasitisi bilen tupraq yumshitilip, yer heydesh andin uruq chéchish mumkin bolidu. «Kéyinki yamghurlar» Israilda 3- yaki 4-ayda yéghip, etiyazliq ziraetlerni pishurush rolini oynaydu. Shunga herbir déhqan «kéyinki yamghur»gha teshnadur, uni bek qedirleydu.\f*   
\m
\v 24 Xamanlar bughdaygha tolghan bolidu,  
\m Idish-küpler yéngi sharab hem maylargha tolup tashidu.   
\m
\v 25 We Men silerge chéketkiler, chéketke lichinkiliri, «weyranchi qurt»lar, «chishligüchi qurt»lar,  
\m Yeni Men aranglargha ewetken ulugh qoshunum yégen yillarni qayturup bérimen;\x + \xo 2:25 \xt Yo. 1:4\x*   
\m
\v 26 Siler bolushiche yep, qandurulisiler,  
\m Shuningdek silerge karamet ishlarni körsetken Perwerdigar Xudayinglarning namini medhiyileysiler;  
\m Shuning bilen Méning xelqim hergiz yene xijaletke qalmaydu.   
\m
\v 27 Siler Méning Israil ichide turghanliqimni,  
\m Shundaqla Menki Perwerdigar silerning Xudayinglar ikenlikimni,  
\m Mendin bashqa héchkim bolmaydighanliqini bilisiler;  
\m Shuning bilen Méning xelqim hergiz yene xijaletke qalmaydu.   
\m
\v 28 Hem kéyin, Men Öz Rohimni barliq et igiliri üstige quyimen;  
\m Silerning oghul-qizliringlar bésharet béridu,  
\m Qériliringlar alamet chüshlerni köridu,  
\m Yigitliringlar ghayibane alamet körünüshlerni köridu;\f □ \fr 2:28 \ft \+bd «Silerning oghul-qizliringlar bésharet béridu»\+bd* — yaki «silerning oghul-qizliringlar peyghemberlik qilidu».\f*  \x + \xo 2:28 \xt Yesh. 44:3; Ez. 39:29; Ros. 2:17\x*   
\m
\v 29 Berheq, shu künlerde qullar üstigimu, dédekler üstigimu Rohimni quyimen.   
\m
\v 30 Men asmanlarda, zéminde karametlerni,  
\m Qan, ot, is-tütek tüwrüklirini körsitimen.   
\m
\v 31 Perwerdigarning ulugh hem dehshetlik küni kelmigüche,  
\m Quyash qarangghuluqqa,  
\m Ay qan’gha aylandurulidu.\x + \xo 2:31 \xt Yo. 2:10, 31; 3:15; Yesh. 13:10; 24:23; Am. 8:9; Mat. 24:29; Ros. 2:20; Weh. 6:12-13\x*   
\m
\v 32 Hem shundaq emelge ashuruliduki,  
\m Perwerdigarning namini chaqirip nida qilghanlarning hemmisi qutquzulidu;  
\m Chünki Perwerdigar déginidek, Zion téghida hem Yérusalémda,  
\m Hemde Perwerdigar chaqirmaqchi bolghan «qaldisi»lar üchün qutquzush-nijat bolidu. \f □ \fr 2:32 \ft \+bd «Perwerdigar chaqirmaqchi bolghan «qaldisi»lar...»\+bd* — yaki «Perwerdigar chaqiriwatqan «qaldisi»lar...». \+bd «(Perwerdigarning) «qaldisi»»\+bd* — Tewratta, peyghemberlerning yazmilirida köp körülidighan téma yaki mawzudur. Israil xelqining hem ellerning köp qismi Xudadin yiraqliship ketken bolsimu, ular arisida Xudaning méhir-shepqiti bilen, Özige sadiq bir «qaldisi»ning haman herdaim tépilidighanliqi körsitilidu.\f*  \x + \xo 2:32 \xt Ob. 17; Rim. 10:13\x*   
\b  
\b  
\m  
\c 3
\s1 Perwerdigar ellerning üstidin höküm chiqiridu  
\m
\v 1 Chünki mana, shu künlerde, shu peytte,  
\m Men Yehuda hem Yérusalémni asarettin qutuldurup, azadliqqa érishtürginimde,   
\m
\v 2 Men barliq ellernimu yighip,  
\m Ularni «Yehoshafat jilghisi»gha chüshürimen;  
\m Shuning bilen ularning xelqimni eller arisigha tarqitiwetkenlikidin,  
\m Zéminimni bölüp parchiliwetkenlikidin,  
\m Ularni ashu yerde Méning mirasim, yeni xelqim Israil tüpeylidin soraqqa tartimen.\f □ \fr 3:2 \ft \+bd «Men barliq ellernimu yighip,... shuning bilen ularning xelqimni eller arisigha tarqitiwetkenlikidin, ... ularni... xelqim Israil tüpeylidin soraqqa tartimen»\+bd* — «eller» bolsa yat eller, Yehudiy emesler. \+bd «Yehoshafat jilghisi»\+bd* — «Yehoshafat» — «Yah» (Perwerdigar) sotlaydu» dégen menide. U belkim Yérusalém shehirining sherqi teripidiki «Kidron jilghisi»ni körsitidu (Yérusalém hem «Zeytun téghi» arisida).\f*   
\m
\v 3 Uning üstige ular Méning xelqimni dogha tikip chek tashlighan;  
\m Bir yigitni bir pahishe ayalgha almashturghan,  
\m Bir qizni «sharab ichimiz» dep sharab üchün almashturghan.   
\m
\v 4 Hey, Tur hem Zidon, Filistiyening barliq rayonliri, Men silerni néme qiliptimen?  
\m Siler Mendin öch almaqchimusiler?  
\m (Biraq Mendin öch alimiz désenglar, öchni tézla öz béshinglargha qayturup bérimen!)\f □ \fr 3:4 \ft \+bd «Hey, Tur hem Zidon,...»\+bd* — «Tur» bolsa Liwandiki eng chong port hem qudretlik sheher, Zidon uning etrapidiki rayon.\f*   
\m
\v 5 Kümüshlirim, altunlirimni buliwalghininglar tüpeylidin,  
\m Güzel göherlirimni öz butxaniliringlargha aparghininglar tüpeylidin,   
\m
\v 6 Yehuda baliliri hem Yérusalémning balilirini öz chégrasidin yiraq qilmaq üchün ularni Gréklargha sétiwétkininglar tüpeylidin,   
\m
\v 7 Mana, Men ularni siler sétiwetken jayda ornidin turghuzimen,  
\m Hemde qilghininglarni öz béshinglargha qayturimen.   
\m
\v 8 Oghul-qizliringlarni Yehuda balilirining qoligha sétiwétimen,  
\m Ular shularni yiraqtiki bir elge, yeni Shabiyaliqlargha sétiwétidu;  
\m Chünki Perwerdigar söz qilghan.\f □ \fr 3:8 \ft \+bd «Ular shularni yiraqtiki bir elge, yeni Shabiyaliqlargha sétiwétidu»\+bd* — «Shabiyaliqlar» «Shéba» dégen rayondikiler bolushi mumkin.\f*   
\b  
\m  
\s1 Perwerdigar «Yehoshafat jilghisi»da barliq ellerning üstige hökümini chiqiridu  
\m
\v 9 Shuni eller arisida jakarlanglarki,  
\m «Jengge teyyarlininglar,  
\m Palwanlarni qozghanglar,  
\m Jengchilerning hemmisi yéqinlashsun,  
\m Jengge hazir bolsun;   
\m
\v 10 Sapan chishlirini qilich qilip,  
\m Orghaqliringlarni neyze qilip soqushunglar;  
\m Ajiz ademmu: «Men küchlük» désun;   
\m
\v 11 Etraptiki hemme eller, tézdin kélinglar,  
\m Hemminglar shu yerge jem bolunglar!».  
\m «Özüngning küchlükliringni ashu yerge chüshürgeysen, ah Perwerdigar!»\f □ \fr 3:11 \ft \+bd «Özüngning küchlükliringni ashu yerge chüshürgeysen, ah Perwerdigar!»\+bd* — bu sözler 2:1-11diki we «Yesh.» 13:3-5diki sözlerge munasiwetlik bolushi kérek. «Yesh.» 13:3-5diki izahatlarnimu körüng.\f*   
\b  
\m
\v 12 «Eller qozghilip «Yehoshafat jilghisi»gha kelsun;  
\m Chünki Men shu yerde olturup etraptiki hemme ellerni soraqqa tartimen.   
\m
\v 13 Orghaqni sélinglar,  
\m Chünki ziraet pishti;  
\m Kélinglar, chüshüp cheylenglar,  
\m Chünki sharab kölchekliri liq tushuqtur,  
\m Idish-küpler tolup tashidu.  
\m Chünki ularning rezilliki zordur»\f □ \fr 3:13 \ft \+bd «Orghaqni sélinglar, chünki ziraet pishti; kélinglar, chüshüp cheylenglar, chünki sharab kölchekliri liq tushuqtur... chünki ularning rezilliki zordur»»\+bd* — mushu buyruq belkim Xudaning «küchlükliri», yeni perishtilerge éytilidu («Weh» 14:17-20ni körüng).\f*  \x + \xo 3:13 \xt Weh. 14:15\x*   
\m
\v 14 Ah, nurghun, nurghun kishiler «Qarar jilghisi»da!  
\m Chünki Perwerdigarning küni «Qarar jilghisi»gha yéqinlashti.   
\m
\v 15 Quyash hem ay qarangghuliship kétidu,  
\m Yultuzlar öz julasini qayturuwalidu.\x + \xo 3:15 \xt Yo. 2:10, 3:4, 15; Yesh. 13:10; 24:23; Am. 8:9; Mat. 24:29; Ros. 2:20; Weh. 6:12-13 \x*   
\m
\v 16 Perwerdigar Ziondin hörkireydu,  
\m Yérusalémdin awazini qoyuwétidu;  
\m Asmanlar, zéminlar silkinidu;  
\m Lékin Perwerdigar Öz xelqige bashpanah,  
\m Israil balilirigha küch-himaye bolidu.   
\b  
\m  
\s1 Perwerdigar Zionni Öz makani qilidu  
\m
\v 17 Shuning bilen siler Menki Perwerdigarning silerning Xudayinglar ikenlikimni,  
\m Öz muqeddes téghim Zionda turidighanliqimni bilisiler;  
\m Yérusalém pak-muqeddes bolidu,  
\m Uningdin héch yat ademler yene ötmeydu.\f □ \fr 3:17 \ft \+bd «Uningdin héch yat ademler yene ötmeydu»\+bd* — dégen söz belkim: (1) héch tajawuzchi yene Yérusalémni buzmaydu, we (2) Yérusalémni bulghghudek héchqandaq butperes adem uningdin yene ötmeydu, dégen ikki menini körsitishi mumkin.\f*  \x + \xo 3:17 \xt Weh. 21:27\x*   
\m
\v 18 Hem shu küni emelge ashuruliduki,  
\m Taghlar yéngi sharabni témitidu,  
\m Döng-égizliklerdin süt aqidu,  
\m Yehudadiki barliq ériq-östenglerde liq su aqidu;  
\m Perwerdigarning öyidin bir bulaq chiqidu,  
\m Shittim jilghisini sughiridu.\f □ \fr 3:18 \ft \+bd «...Shittim jilghisini sughiridu»\+bd* — «Shittim jilghisi» Yérusalémning sherqiy teripida bolup, suliri Iordan jilghisigha chüshidu.\f*  \x + \xo 3:18 \xt Am. 9:13\x*   
\m
\v 19 Misir bolsa bir chöllük,  
\m Édom ademzatsiz bir chöl-bayawan bolidu,  
\m Ularning Yehuda balilirigha qilghan zulum-zorawanliqi tüpeylidin,  
\m Ular bularning zéminida bigunah qanlarni tökkenliki tüpeylidin.   
\m
\v 20 Biraq Yehuda menggüge turidu,  
\m Yérusalém dewrdin-dewrgiche qalidu;   
\m
\v 21 Hem Men ularni tökken qanlarning paklandurulmighan gunahliridin paklandurimen;  
\m Chünki Perwerdigar Zionda makanlashqandur.