\id EZK
\h Ezakiyal 
\toc1 Ezakiyal 
\toc2 Ezakiyal 
\toc3 Ez. 
\mt1 Ezakiyal  
\c 1
\s1 Xudaning alamet körünüshliri — Ezakiyalning chaqirilishi we uninggha tapshurulghan xewer  
\m
\v 1 Ottuzinchi yili, tötinchi ayning beshinchi künide, men Kéwar deryasigha sürgün qilin’ghanlar arisida turghan mezgilde, mana asmanlar échilip, men Xudaning alamet körünüshlirini kördüm. \f □ \fr 1:1 \ft \+bd «Ottuzinchi yili»\+bd* — Ezakiyalning öziningki 30-yili bolsa kérek. Ezakiyal esli kahin bolup, ottuz yashqa kirgende muqeddes ibadetxanidiki toluq kahinliq ornigha (bolupmu qurbanliq qilishqa) chiqishi kérek idi. Biraq u sürgün bolup, undaq nésiwige muyesser bolalmidi.\f*  \x + \xo 1:1 \xt Zeb. 137:1\x*  
\v 2 Tötinchi ayning beshinchi küni — Yehoakinning sürgün bolghanliqining beshinchi yili idi —  
\v 3 Kaldiylerning zéminida, Kéwar deryasi boyida, Buzining oghli Ezakiyal kahin’gha Perwerdigarning sözi keldi — shu yerde Perwerdigarning qoli uning wujudigha qondi.   
\m
\v 4 Men kördüm, mana! Shimaldin boran-chapqun kötürüldi; yoghan bir bulut we uni orap turghan bir ot, uning etrapida bir yoruqluq julalinip turatti; otturisidin, yeni shu ot ichidin, issiqtin julalan’ghan parqiraq mistek bir körünüsh köründi.  
\v 5 Yene uning otturisidin, töt hayat mexluq köründi; ularning körünüshi shundaq idiki: — ularda insanning qiyapiti bar idi; \f □ \fr 1:5 \ft \+bd «ularda insanning qiyapiti bar idi»\+bd* — bu sözler, éhtimal, mushu mexluqlarning öre turghan halitini körsitidu. 
\fp  Mexluqlar süretlen’gen almashlar bezide erenche rodta, bezide ayalche rodta körülidu. Belkim ularning körünüshi peyghemberge bir teripi erenche qiyapette, yene bir teripi ayalche qiyapette körün’gen bolushi mumkin.\f*  
\v 6 ularning herbirining töttin yüzi bar idi; herbirining töttin qaniti bar idi. \x + \xo 1:6 \xt Ez. 10:14\x*  
\v 7 Ularning tüptüz putliri bar idi; tapanliri bolsa mozayning tuyaqlirigha oxshaytti; ular parqiritilghan mistek parlap turatti.   
\m
\v 8 Töt yénida, qanatliri astida insanningkidek birdin qoli bar idi; tötisining herbirining töttin yüzi we töttin qaniti bar idi; \f □ \fr 1:8 \ft \+bd «tötisining herbirining töttin yüzi we töttin qaniti bar idi»\+bd* — bezi alimlar: — «tötisining herbirining yénida ikkidin insanningkidek qoli bar idi» dep terjime qilidu — démek, herbir mexluqning töttin emes, belki ikkidin qoli bar idi.\f*  \x + \xo 1:8 \xt Ez. 10:8\x*  
\v 9 ularning qanatliri bir-birige tutash idi; ular yürgende héchyaqqa burulmaytti; ular hemmisi udul aldigha yüretti.  
\v 10 Ularning yüz körünüshliri insanningkidek idi; u tötisining ong teripide shirningkidek yüzi bar idi; tötisining sol teripide buqiningkidek yüzi bar idi; tötisining bürkütningkidek yüzimu bar idi.\x + \xo 1:10 \xt Ez. 10:14; Weh. 4:7\x*   
\m
\v 11 Ularning yüzliri ene shundaq idi. Qanatliri yuqirida kérilip turatti; herbirining ikki qaniti ikki teripidiki mexluqning qanitigha tutishatti; yene ikki qaniti öz ténini yépip turatti.  
\v 12 Ularning herbiri udulgha qarap mangatti; ularda bolghan roh nege barimen dése, ular shu yerge mangatti; ular mangghanda héchqaysi terepke burulmaytti. \f □ \fr 1:12 \ft \+bd «ularda bolghan roh»\+bd* — belkim Xudaning Rohidur.\f*  
\v 13 Hayat mexluqlarning qiyapiti bolsa, köyüp yalqunlap turghan otning choghidek, mesh’ellerdek idi; mushu ot uyan-buyan aylinip mexluqlar arisida yüretti; ot intayin yalqunluq idi, ottin chaqmaqlar chéqip turatti;  
\v 14 hayat mexluqlar chaqmaqtek pal-pul qilip uyaqtin-buyaqqa yügürüp turatti.  
\v 15 Men hayat mexluqlargha qaridim, mana hayat mexluqlarning herbirining yénida yerde turidighan, ularning yüzige udullan’ghan birdin chaq turatti;  
\v 16 chaqlarning shekli we yasilishi béril yaqutning körünüshide idi; tötisining birxilla körünüshi bar idi; ularning shekli we yasilishi bolsa, chaqning ichide chaq bardek idi.\f □ \fr 1:16 \ft \+bd «...chaqning ichide chaq bardek idi»\+bd* — bashqa birxil terjimisi: «...bir chaq yene bir chaq bilen gireleshken idi».\f*  \x + \xo 1:16 \xt Ez. 10:9,10\x*   
\m
\v 17 Mexluqlar mangghanda, ular yüzlen’gen töt teripining hemmisige udul mangatti; mangghanda ular héch burulmaytti.  
\v 18 Chaqlarning ultangliri bolsa, intayin égiz hem dehshetlik idi; ular tötisining ultanglirining pütün etrapi közler bilen tolghanidi. \x + \xo 1:18 \xt Ez. 10:12\x*  
\v 19 Hayat mexluqlar mangghanda, chaqlar ulargha yandiship mangatti; hayat mexluqlar yerdin kötürülgende, chaqlarmu kötürületti. \x + \xo 1:19 \xt Ez. 10:16\x*  
\v 20 Roh nege mang dése, ular shu yerge mangatti — démek, ularning rohi \add Rohqa\add* egiship mangatti. Chaqlar ular bilen teng kötürületti; chünki mexluqlarning rohi chaqlirida idi. \f □ \fr 1:20 \ft \+bd «Roh nege mang dése, ular shu yerge mangatti...»\+bd* — «Roh» mushu yerde belkim Xudaning Rohini körsitidu.\f*  
\v 21 Mexluqlar mangghanda, chaqlarmu mangatti; mexluqlar toxtighanda, chaqlarmu toxtaytti; ular yerdin kötürülginide, chaqlarmu ulargha qoshulup teng kötürületti; chünki hayat mexluqlarning rohi chaqlarda idi.   
\m
\v 22 Hayat mexluqlarning bashliri üstide bir yoghan köz yetküsiz gümbezge oxshaydighan bir nerse turatti; u xrustaldek dehshetlik parqirap, ularning béshi üstide yéyilip turatti. \f □ \fr 1:22 \ft \+bd «bir yoghan köz yetküsiz gümbez»\+bd* — bu gümbez 26-ayet boyiche Xudaning textining ulini körsitidu. \+bd «u xrustaldek dehshetlik parqirap»\+bd* — yaki «u muzsiman dehshetlik parqirap...».\f*  
\v 23 Bu gümbezdek nersining astida ularning qanatliri kérilip, bir-birige tégiship turatti; herbir mexluqning öz ténining ikki yénini yapidighan ikkidin qaniti bar idi.\f □ \fr 1:23 \ft \+bd «herbir mexluqning öz ténining ikki yénini yapidighan ikkidin qaniti bar idi»\+bd* — bashqa birxil terjimisi: «herbir mexluqning yapquchi ikki qaniti bar idi» — démek, herbirining ténini yapidighan ikki qaniti bar idi. 
\fp  
\fp  Bizning terjimimiz boyiche, bir yölinishke uchqanda, qanatliridin ikkisini ishlitidu, yene bir yölinishke uchqanda, bashqi ikki qanitini ishlitidu.\f*   
\m
\v 24 Ular mangghanda, men qanatlirining sadasini anglidim — u ulugh sularning sharqirighan sadasidek, Hemmige Qadirning awazidek — qoshunning yürüsh qiliwatqan chaghdiki süren-shawqunlirining sadasidek idi; ular toxtap turghan chaghlarda, ular qanatlirini töwen’ge chüshüretti.  
\v 25 We ularning béshi üstidiki gümbezdek nerse üstidin bir awaz anglandi. Ular toxtap turghan chaghlarda, ular qanatlirini töwen’ge chüshüretti.   
\m
\v 26 Ularning béshi üstidiki gümbezdek nerse üstide, kök yaqut kebi bir textning siymasi turatti; bu text siymasining üstide, tolimu yuqirida, insan qiyapitide körün’gen bir zat turatti.  
\v 27 We men bu zatni bélining üsti teripining turqi mistek parqirghan, etrapini ot orap turghan qiyapettiki bir körünüshte kördüm; we bélining asti teripining turqi, otning qiyapitide idi, uning etrapida küchlük yoruqluq turatti.  
\v 28 Bu etrapida turghan küchlük yoruqluqning körünüshi bolsa, yamghurluq künidiki bulutta peyda bolghan hesen-hösenning körünüshidek idi. Bu bolsa Perwerdigarning shan-sheripining qiyapitining körünüshi idi. Buni körüpla men düm yiqildim; we men sözlewatqan birsining awazini anglidim.\f □ \fr 1:28 \ft \+bd «Bu etrapida turghan küchlük yoruqluqning körünüshi bolsa, yamghurluq künidiki bulutta peyda bolghan hesen-hösenning körünüshidek idi»\+bd* — bu sözler, belkim bu küchlük nurning Perwerdigarning körünüshining etrapida chembersiman shekilde bolghanliqini körsitidu.\f*  \x + \xo 1:28 \xt Dan. 10:9\x*   
\b  
\b  
\m  
\c 2
\s1 Ezakiyalning wezipisi  
\m
\v 1 We U manga: I insan oghli, ornungdin des tur, we Men sanga söz qilimen, — dédi.   
\m
\v 2 U manga söz qilghanda, Roh manga kirip, méni des turghuzdi; we men manga söz Qilghuchining awazini anglap turdum. \f □ \fr 2:2 \ft \+bd «U manga söz qilghanda, Roh manga kirip, méni des turghuzdi»\+bd* — «Roh», mushu yerde shübhisizki, Xudaning Rohini körsitidu.\f*  \x + \xo 2:2 \xt Ez. 3:24; Dan. 10:10\x*  
\v 3 We U manga: — «I insan oghli, Men séni Israil balilirigha, yeni Manga asiyliq qilghan asiy «yat eller»ge ewetimen; bügün’ge qeder hem ular hem ularning ata-bowliri Manga yüz örüp asiyliq qilip kelmekte», — dédi.\f □ \fr 2:3 \ft \+bd «Manga asiyliq qilghan asiy «yat eller»»\+bd* — mushu yerde «yat eller» kinayilik gep bolup, shübhisizki «Israil» (shimaliy padishahliq) we Yehuda (jenubiy padishahliq) dégen ikki elni kösitidu. Ular Xudagha «yat», ular chetelliklerdek butqa choqundi. «Israil» (shimaliy padishahliq) 125 yil ilgiri Asuriye impériyesi teripidin sürgün bolghanidi. Asuriye impériyesi ghulighandin kéyin, belkim sürgün bolghan köp Israillar Babilda qélip, sürgün bolghan «Yehuda»dikiler bilen ariliship bir bolup ketken.\f*  \x + \xo 2:3 \xt Yer. 3:25\x*   
\m
\v 4 — «Bu balilar bolsa nomussiz we köngli qattiqtur; Men séni ulargha ewetimen; sen ulargha: «Reb Perwerdigar shundaq deydu!» — dégin —   
\m
\v 5 shuning bilen ular meyli qulaq salsun, salmisun (chünki ular asiyliq qilidighan bir jemet) — özliri arisida heqiqiy bir peyghemberning turghanliqini tonup yétidu.\x + \xo 2:5 \xt Ez. 33:33\x*   
\m
\v 6 Emdi sen, i insan oghli, gerche sanga tiken-jighanlar hemrah bolsimu, we sen chayanlarning arisida tursangmu, ulardin qorqma, we sözliridinmu qorqma; shundaq, ularning sözliridin qorqma, we zerdilik qarashliridin dekke-dükkige chüshme; chünki ular asiy bir jemettur. \f □ \fr 2:6 \ft \+bd «gerche sanga tiken-jighanlar hemrah bolsimu, we sen chayanlarning arisida tursangmu,...»\+bd* — «tiken-jighanlar» we «chayanlar» dégenler shübhisizki, Israillarni körsitidu.\f*  \x + \xo 2:6 \xt Yer. 1:8, 17; Ez. 3:9; Luqa 12:4; 1Pét. 3:1\x*  
\v 7 Sen ular tingshisun, tingshimisun Méning sözlirimni ulargha yetküz; chünki ular asiyliq qilghuchilardur.  
\v 8 We sen, i insan oghli, sanga éytqan sözlirimge qulaq sal; bu asiy jemettek tetür bolmighin; aghzingni échip, Men sanga berginimni yégin».\x + \xo 2:8 \xt Weh. 10:9\x*   
\m
\v 9 — Men qarisam, mana manga sozulghan bir qol turuptu; we mana, uningda bir oram yazma turuptu.  
\v 10 U köz aldimda uni échip yéyip qoydi; uning aldi-keynining hemme yérige xet yézilghanidi; uninggha yézilghanliri mersiye, matem sözliri we derd-elemlerdin ibaret idi.\f □ \fr 2:10 \ft \+bd «U köz aldimda uni échip yéyip qoydi; uning aldi-keynining hemme yérige xet yézilghanidi»\+bd* — adette, «oram yazmilar»da peqet ichidila xet yéziqliq bolatti. Alimlarning bu oram yazmining «aldi-keyni»ge xet yézilghanliqi toghruluq herxil pikri bar. Shübhisizki, uning bir ehmiyiti shuki, Xudaning sap sözlirige héchkimning qoshumche sözlerni yézish mumkinchiliki yoq idi; bizningche, bu ish yene Xudaning ularni eyibleydighan sözlirining nurghunliqini tekitleydu.\f*   
\b  
\b  
\m  
\c 3
\m
\v 1 We U manga: — I insan oghli, érishkiningni yégin; bu yazmini yep, bérip Israil jemetige söz qilghin, dédi.\x + \xo 3:1 \xt Yer. 15:16; 2:8; Weh. 10:9\x*   
\m
\v 2 Shuning bilen men aghzimni achtim, U manga yazmini yégüzdi.  
\v 3 U manga: — I insan oghli, qorsiqingni toq qilip, ichi-baghringni Men sanga bergen bu oram yazma bilen toldurghin, — dédi. Shuning bilen men yédim, aghzimda u heseldek tatliq idi. \x + \xo 3:3 \xt Zeb. 19:10-11; 119:103; Weh. 10:10\x*  
\v 4 We U manga mundaq dédi: «I insan oghli, barghin, Israil jemetige barghin, Méning sözlirimni ulargha yetküzgin. \x + \xo 3:4 \xt Yer. 1:17\x*  
\v 5 Chünki sen gheyriy yéziqtiki yaki tili tes bir elge emes, belki Israil jemetige ewetilding;  
\v 6 — gheyriy yéziqtiki hem tili tes, sözlirini chüshen’gili bolmaydighan köp ellerge ewetilmiding; Men séni shulargha etetken bolsam, ular sanga qulaq salatti!   
\m
\v 7 Biraq Israil jemeti sanga qulaq salmaydu, chünki ularning héchbiri Manga qulaq sélishni xalimaydu; chünki pütün Israil jemetining qapiqi tong we köngli qattiqtur.  
\v 8 Mana, Men yüzüngni ularning yüzlirige qarshi tashtek, we séning péshanengni ularning péshanilirigha qarshi tashtek qildim. \x + \xo 3:8 \xt Yer. 1:18; Mik. 3:8\x*  
\v 9 Berheq, séning péshanengni chaqmaq téshidin qattiq, hetta almastek qildim. Ulardin qorqma, we ular tüpeylidin dekke-dükkige chüshme; chünki ular asiy bir jemettur».\x + \xo 3:9 \xt Yer. 1:8,17; 5:3; Ez. 2:6; 1Pét. 3:14\x*   
\m
\v 10 We U manga: — I insan oghli, Méning sanga éytmaqchi bolghan hemme sözlirimni könglüngge püküp qoyghin, ularni köngül qoyup anglighin.  
\v 11 We hazir barghin, sürgün bolghanlargha, yeni öz élingdikilerge söz qil, ular anglisun, anglimisun ulargha: «Reb Perwerdigar shundaq deydu!» — dégin! — dédi.\x + \xo 3:11 \xt Ez. 2:5, 7\x*   
\m
\v 12 Shuning bilen Roh méni kötürdi, men arqamdin zor sharqirighan bir awazni anglidim — «Perwerdigarning shan-sheripige teshekkür-medhiye öz jaylirida oqulsun!» —\f □ \fr 3:12 \ft \+bd «shuning bilen Roh méni kötürdi,...»\+bd* — «Roh», shübhisizki, Xudaning Rohi.\f*  \x + \xo 3:12 \xt Ez. 8:3\x*   
\m
\v 13 — Hayat mexluqlarning qanatlirining bir-birige tégishken awazi, we ularning yénidiki chaqlarning awazliri beheywet sharqiraq bir sada idi.  
\v 14 We Roh méni kötürüp, yiraqqa apardi; we men qattiq azab, rohimdiki ghezep bilen bardim, we Perwerdigarning qoli méning wujudumda küchlük idi. \f □ \fr 3:14 \ft \+bd «men qattiq azab, rohimdiki ghezep bilen bardim,...»\+bd* — Ezakiyalning derd-elimi we rohining achchiqliqi néme üchün? Shübhisizki, u Xudaning sözini anglap öz xelqining qattiq köngüllüklikini chüshinip yétip, intayin azablan’ghan we ularning Xudagha bolghan wapasizliqigha qattiq ghezeplen’gen.\f*  
\v 15 Shuning bilen men Tel-Abib shehiride sürgün bolghanlar, yeni Kéwar deryasi boyida turghanlarning yénigha yétip keldim; men ular turghan jayda olturdum; ularning arisida yette kün hang-tang qétip olturdum.\x + \xo 3:15 \xt Ayup 2:13\x*   
\m
\v 16 Mana yette kün toshup, Perwerdigarning sözi manga kélip mundaq déyildi: —   
\m
\v 17 «I insan oghli, Men séni Israil jemeti üchün közetchi qilip tiklidim; sen Méning aghzimdin sözni anglap, ulargha Mendin bolghan agahni yetküzgin.\x + \xo 3:17 \xt Yesh. 62:6; Ez. 33:7; 1Tim. 3:1\x*   
\m
\v 18 Men rezillerge: «Sen jezmen ölisen» — désem, biraq sen uni agahlandurmisang — yeni bu rezil ademni hayatqa érishsun dep rezil yolidin yandurup, uni hayatqa érishsun dep agahlandurmisang, shu rezil adem öz qebihlikide ölidu; biraq Men uning qéni üchün sendin hésab alimen.\f □ \fr 3:18 \ft \+bd «Shu rezil adem öz qebihlikide ölidu»\+bd* — ibraniy tilida bu ikki bisliq söz. Birinchi menisi: «U öz qebihliki tüpeylidin ölidu». Ikkinchi menisi: «U öz qebihliki kechürüm qilinmighan halda ölidu» — démek, u Xudaning dostluqidin ayrilghan halda ölidu. Bizningche ikkinchi imkaniyet belkim toghridur. Beribir hemmimiz ölimiz; biraq Xudadin ayrilghan halda ölüsh, heqiqiy hem qorqunchluq ölümdur.\f*  \x + \xo 3:18 \xt Ez. 33:8\x*   
\m
\v 19 Biraq sen ashu rezil ademni agahlandursangmu, u rezillikidin, yeni öz rezil yolidin yanmisa, u öz qebihlikide ölidu; lékin sen öz jéningni qutquzup qalisen.   
\m
\v 20 Yaki bolmisa bir heqqaniy adem öz heqqaniyliqidin yénip, qebihlik qilidighan bolsa, uning aldigha chomaq salsam, u ölidu; chünki sen uni agahlandurmiding, u öz gunahida ölidu, we u qilghan heqqaniy ishlar eslenmeydu; biraq uning qéni üchün sendin hésab alimen. \x + \xo 3:20 \xt Ez. 18:24; 33:12,13\x*  
\v 21 We eger sen heqqaniy ademni gunah sadir qilma dep agahlandurup tursang, we u gunah sadir qilmisa, u chaghda u jezmen hayat qalidu, chünki u agahqa köngül qoydi; shuning bilen sen öz jéningni qutquzup qalisen».\f □ \fr 3:21 \ft \+bd «U chaghda u jezmen hayat qalidu, chünki u agahqa köngül qoydi»\+bd* — bezi alimlar, Xudaning bu sözini peqet jismaniy jehettiki «ölüm» we «hayat» dep qaraydu. Xudaning Musa peyghember arqiliq Israil bilen békitken ehdisi boyiche, Israillar uning permanlirida yürgen bolsa, omumen éytqanda, köp bextlik, uzun ömürlük bolidu. Biraq biz bu sözler belkim jismaniy tereptin bolushi mumkin bolsimu, uningdinmu muhimi, rohiy tereptinmu éytilghan, dep qaraymiz. Démek, sözler menggülük hayat we menggülük ölümge qaritilghan. Undaq bolmisa heqqaniy adem toghruluq «uning qilghan heqqaniy ishliri eslenmeydu» dégen agah sözning néme qorqunchluqi bolsun?\f*   
\m
\v 22 We Perwerdigarning qoli méning wujudumda turatti; U manga: — Ornungdin tur, tüzlenglikke barghin, Men shu yerde sen bilen sözlishimen, — dédi.\f □ \fr 3:22 \ft \+bd «U manga: — Ornungdin tur, tüzlenglikke barghin, men shu yerde sen bilen sözlishimen, — dédi»\+bd* — Xuda Ezakiyal bilen sözlishish üchün uning bir xilwet jay («tüzlenglik» yaki «jilgha»)gha chiqishini telep qilidu.\f*   
\m
\v 23 Shuning bilen men ornumdin turup, tüzlenglikke chiqtim; we mana, men Kéwar deryasi boyida turup körgen shan-shereptek, Perwerdigarning shan-sheripi shu yerde turatti; körüpla men düm yiqildim. \x + \xo 3:23 \xt Ez. 1:3\x*  
\v 24 We Roh ichimge kirip méni tik turghuzdi; U manga söz qilip mundaq dédi: — «Barghin, öyge kirip özüngni bend qilghin. \x + \xo 3:24 \xt Ez. 2:2\x*  
\v 25 We sen, i insan oghli, mana, ular arghamchilarni üstüngge sélip, ular bilen séni baghlaydu; buning bilen sen talagha chiqalmay, el-yurt ichige héch kirelmeysen. \f □ \fr 3:25 \ft \+bd «ular arghamchilarni üstüngge sélip, ular bilen séni baghlaydu»\+bd* — «ular» zadi kim? Bashqa ayetlerge qarighanda Ézakiyalni «baghlighanlar» el-yurttikiler emes; shunga biz shundaq qaraymizki, bu «ular» perishtilerdin ibaret. Xuda perishtiler arqiliq «ghayib arghamchilar» yaki «rohiy arghamchilar» bilen Ezakiyal peyghemberni ornidin turalmaydighan qilidu: 4-bab, 8-ayetnimu körüng.\f*  
\v 26 Shundaqla ulargha tenbih bergüchi bolmasliqing üchün, Men séni gacha qilip, tilingni tangliyinggha chaplashturimen; chünki ular asiy bir jemettur. \f □ \fr 3:26 \ft \+bd «Men séni gacha qilip, tilingni tangliyinggha chaplashturimen»\+bd* — bu «gachiliq» adettiki gep-sözni körsitidu; uning ariliqta beribir Xuda bergen bésharetlerni éytish mes’uliyiti bar idi. Shunga Xudaning mushu buyruqi bilen Ezakiyal xeqler bilen héch salamlashmaytti, adettikidek geplernimu qilalmaytti. Bu gachiliq besh yildin kéyin, 24:27-ayette tügeydu.\f*  \x + \xo 3:26 \xt Ez. 2:5\x*  
\v 27 We Men sen bilen sözleshkinimde, aghzingni échip, sen ulargha: «Reb Perwerdigar mundaq deydu!» deysen; kim anglaymen dése anglisun, kim anglimaymen dése anglimisun; chünki ular asiy bir jemettur.\f □ \fr 3:27 \ft \+bd «Men sen bilen sözleshkinimde, aghzingni échip, sen ulargha: «Reb Perwerdigar mundaq deydu!» deysen...»\+bd* — bu ikki ayet (26-27)ke qarighanda, Xuda Özi peyghemberning «gachiliqi»ni gahi-gahi üzidu we shuning bilen Ezakiyal xelqke söz qilidu. Bashqa waqitlarda u héch gep qilalmaytti.\f*  \x + \xo 3:27 \xt Ez. 2:5, 7\x*   
\b  
\b  
\m  
\c 4
\s1 Yérusalémning muhasirige élinishi  
\m
\v 1 Emdi sen, i insan oghli, bir késekni élip öz aldinggha qoyghin; uning üstige bir sheherni — yeni Yérusalémni oyup qoyghin. \f □ \fr 4:1 \ft \+bd «bir késekni élip öz aldinggha qoyghin; uning üstige bir sheherni — yeni Yérusalémni oyup qoyghin»\+bd* — kéyinki ayetlerge qarighanda, bu «kések» Yérusalém shehirini ipadilesh üchün nahayiti chong kések bolush kérek idi.\f*  
\v 2 Andin uni muhasirige élip, uninggha poteylerni qurup, sépilgha chiqidighan bir dönglük yasap, uning etrapigha bargahlarni tikip we sépilni bösküchi bazghanlarni tiklep qoyghin. \x + \xo 4:2 \xt 2Pad. 25:1\x*  
\v 3 Bir tömür taxtini élip, uni özüng bilen sheherning arisigha tikle; yüzüngni uninggha qaritip tikle; u muhasirige élinidu, sen özüng uni muhasirige alisen; bu ishning özi Israil jemetige bésharet bolidu.   
\m
\v 4 We sen, sol yéninggha yanpashlap yatqin; Israil jemetining qebihlikini öz üstüngge qoy; solgha yanpashlap qanche kün yatsang, sen shunche kün ularning qebihlikini kötürisen. \f □ \fr 4:4 \ft \+bd «Israil jemetining qebihlikini öz üstüngge qoy»\+bd* — mushu ayettiki «Israil jemeti» bolsa, «shimaliy padishahliq» (on qebile ittipaqi)ni körsitidu. 7-ayette «Yehuda» «jenubiy padishahliq»ni körsitidu.\f*  
\v 5 Men sanga yétish kérek bolghan künlerni ularning qebihlik qilghan yilliri boyiche, yeni üch yüz toqsan kün qilip békitkenmen; shuning bilen sen Israil jemetining qebihlikini kötürisen.\x + \xo 4:5 \xt Chöl. 14:34\x*   
\m
\v 6 Bu künler tügigendin kéyin, sen yene ong yanpashlap yétip, Yehuda jemetining qebihlikini kötürisen; sanga qiriq künni békitkenmen, herbir kün bir yilni ipadileydu. \f □ \fr 4:6 \ft \+bd «Men sanga yétish kérek bolghan künlerni .. üch yüz toqsan kün qilip békitkenmen; shuning bilen sen Israil jemetining qebihlikini kötürisen; (5-ayet)... kéyin, sen yene ong yanpashlap yétip, Yehuda jemetining qebihlikini kötürisen; sanga qiriq künni békitkenmen, herbir kün bir yilni ipadileydu»\+bd* — Israilning 390 yilliq jazani we Yehudaning 40 yilliq jazani körüshi toghruluq qoshumche sözimizni körüng.\f*  
\v 7 We sen yüzüngni Yérusalémning muhasirisige qaritip, yéngingni türgen halda, uni eyiblep bésharet bérisen;  
\v 8 we mana, Men üstüngge arghamchilarni salimenki, sen muhasirining künlirini tügetmigüche uyan-buyan’gha héch örülmeysen.\f □ \fr 4:8 \ft \+bd «mana, Men üstüngge arghamchilarni salimenki, sen muhasirining künlirini tügetmigüche uyan-buyan’gha héch örülmeysen»\+bd* — yene 3-bab, 25-ayetni körüng. Bu «arghamchilar» körün’gen yaki ghayibtin bolsun, Ezakiyalning sol yanjilip andin ong yanjilip yétishigha yardem berdi. Belkim kechte (körüwatqan xelq uning öyidin chiqip ketkendin kéyin) u öz meylige qoyulghan.\f*   
\m
\v 9 We sen özüngge bughday, arpa, purchaq, qizil mash tériq we qara bughdaylarni élip bir idish ichige sal; we buningdin özüng üchün tamaq teyyarlaysen; sen buni yanpashlap yatqan künlerde, yeni üch yüz toqsan künde yeysen;  
\v 10 sen yeydighan tamaq bolsa miqdari boyiche her küni yigirme shekeldin bolushi kérek; sen uni belgilen’gen waqitlarda yeysen; \f □ \fr 4:10 \ft \+bd «yigirme shekel»\+bd* — yeni yérim qadaq — texminen 230 gram.\f*  
\v 11 we \add her küni\add* sunimu norma boyiche, yeni altidin bir hin ichisen; \add her kündiki\add* belgilen’gen waqitlarda ichisen.\f □ \fr 4:11 \ft \+bd «altidin bir hin»\+bd* — ondin alte litr etrapida. \+bd «her kündiki belgilen’gen waqitlarda ichisen»\+bd* — démisekmu, bundaq yémek-ichmek acharchiliqqa yüzlen’gen ehwalda bolidu.\f*   
\m
\v 12 Sen uni arpa kömichi sheklide qilip yeysen; sen uni ularning köz aldida insan nijasiti üstide pishurisen».   
\m
\v 13 Perwerdigar: «Israillar Men ularni heydep chiqiridighan eller arisida turup shu haram yolda öz nénini haram yeydu» — dédi.\f □ \fr 4:13 \ft \+bd «Israillar Men ularni heydep chiqiridighan eller arisida turup shu haram yolda öz nénini haram yeydu»\+bd* — Xuda Musa peyghember arqiliq Israillargha chong-kichik teretler herdaim ademzat turghan jaylardin néri qilinishi kérek dep buyrughan (mesilen, «Qan» 23:13-14). Shunga «insan nijasiti otida» tamaq étish mushu qanun boyiche bolmaytti, elwette.\f*  \x + \xo 4:13 \xt Hosh. 9:3\x*   
\m
\v 14 Andin men: «I Perwerdigar! Men özümni héchqachan bulghap qoymidim, we yashliqimdin tartip bügün’ge qeder men özi ölgendin, yaki yirtquchlar boghup qoyghan nersidin héch yémigenmen; héchqandaq yirginchlik göshke aghzim tégip baqmighan!» — dédim.\f □ \fr 4:14 \ft \+bd «Men özümni héchqachan bulghap qoymidim, ... héchqandaq yirginchlik göshke aghzim tégip baqmighan!»\+bd* — Xuda Musa peyghember arqiliq Israillargha bezi göshler (mesilen, choshqa göshi)ni men’i qilghan («Law.» 11-bab, «Qan.» 14-bab). Uning üstige özlikidin ölgen, yaki yirtquch haywanlar teripidin öltürülgün haywanlarning göshlernimu yéyishke bolmaytti («Law.» 22:8). Ezakiyal özi kahin bolghachqa, mushu telepler uning üchün téximu qattiq bolghan.\f*   
\m
\v 15 We U manga: «Mana, Men sanga insanning nijasitining ornigha kalining tézikini berdim; sen néningni shuning üstide pishurisen» — dédi.\f □ \fr 4:15 \ft \+bd «Men sanga insanning nijasitining ornigha kalining tézikini berdim»\+bd* — alimlar Xudaning mushu sözliri üstide ikki xil pikirde bolghan: (1) Xuda Ezakiyal peyghemberge bergen buyruqini siliqlashturup, uninggha nijasitining ornida kala tézikining otida (halal dep hésablan’ghan) tamaq étishke ruxset qilghan; (2) Xuda peyghembiri üchün möjize yaritip, uning nijasitini kala tézikige aylandurghan; shuning bilen u halal halda tamaq yeydighan boldi. 
\fp  Bizningche 2-pikir toghridur. Chünki shuning bilen uni közitip yürgen yurtdashlar buni bilmey, uning mushu «ashni haram halda yégenliki»ge qarap nahayiti chöchüp kétetti. Bolmisa, peyghemberning ademni agahlanduridighan ish-heriketlirining ehmiyiti yoq bolatti.\f*   
\m
\v 16 We U manga: «I insan oghli, mana Men Yérusalémda ulargha yölenchük bolghan nanni qurutiwétimen; ular nanni tarazigha sélip, uni teshwish ichide yeydu, suni ölchem bilen alaqzidilik ichide ichidu; \f □ \fr 4:16 \ft \+bd «Men Yérusalémda ulargha yölenchük bolghan nanni qurutiwétimen»\+bd* — sözmusöz terjime qilghanda «Men Yérusalémda «nan bolghan hasa»ni sunduriwétimen». «Yölenchük» dégen söz ibraniy tilida adette «tayaq» yaki «hasa»ni bildüridu. Mumkinchiliki barki, qedimki zamanlarda Yehudiy xelqi öz nanlirini bir tayaqta (zixqa tizilghandek) kötürüp mangatti. Herhalda omumiy menisi bizning terjime qilghinimizdek bolidu.\f*  \x + \xo 4:16 \xt Law. 26:26; Yesh. 3:1; Ez. 5:16; 14:13\x*  
\v 17 Chünki nan we su ulardin qalidu; ular bir-birige qariship dehshet basidu, öz qebihlikidin qurup kétidu».   
\b  
\b  
\m  
\c 5
\m
\v 1 «We sen, i insan oghli, özüng ötkür bir qilichni al; uni ustira süpitide ishlitip, chéching we saqilinggha sürtüp qoy; andin tarazini élip alghan chachlarni teng bölgin. \f □ \fr 5:1 \ft \+bd «...uni ustira süpitide ishlitip, chéching we saqilinggha sürtüp qoy»\+bd* — chachlarni chüshürüwétishning özi matem tutushni bildüretti.\f*  
\v 2 Muhasire künliri tügigende, üchtin birini sheher ichide köydürgin; yene üchtin birini élip sheher etrapigha chépiwetkin; yene üchtin birini shamalgha soriwetkin; Men bir qilichni sughurup ularni qoghlaymen.   
\m
\v 3 Sen yene ulardin birnechche talni élip tonungning péshige tiqip qoyghin; \f □ \fr 5:3 \ft \+bd «...tonungning péshige tiqip qoyghin»\+bd* — Israillarning tonlirining péshide Xudaning emrlirini eslitidighan chuchilar bar idi («Chöl.» 15:38-39ni körüng). Xuda bu emri bilen Ezakiyalgha: «Kimler Méning emrlirim ichide yüridighan bolsa, Méning sözlirim uni saqlaydu» dégendek éytqan bolsa kérek.\f*  
\v 4 bulardin yene nechche talni élip ot ichige tashlap köydüriwetkin; bulardin pütün Israil jemetige ot tutiship kétidu».   
\m
\v 5 Reb Perwerdigar mundaq deydu: — Mana, bu Yérusalém; Men uni ellerning del otturisigha orunlashturdum; bashqa memliketler uning öpchöriside turidu; \f □ \fr 5:5 \ft \+bd «Men uni (Israilni) ellerning del otturisigha orunlashturdum; bashqa memliketler uning öpchöriside turidu»\+bd* — Xudaning buningda Israilgha bolghan meqsiti, «yat eller» u arqiliq özining heqiqiy Xuda ikenlikini, heqqaniyliqini, méhri-shepqitini körsun dégenliktur. Biraq Israil ellerge shundaq bir ülge bolmidi. Hazir ular «yat eller»ge Xudaning jazasining qandaq ikenlikige bir misal bolidu.\f*  
\v 6 Biraq u Méning hökümlirimge qarshiliship rezillikte ellerdinmu ashuruwetti, belgilimilirimge qarshilishishta öpchörisidiki memliketlerdinmu ashuruwetti; chünki Méning hökümlirimni ular ret qildi, Méning belgilimilirim bolsa, ularda aqmaydu.   
\m
\v 7 Shunga Reb Perwerdigar mundaq deydu: — Chünki siler öpchörenglerdiki ellerdinmu bekrek bashbashtaqliq qilghanliqinglardin, Méning belgilimilirimde mangmasliqinglardin we hökümlirimni tutmasliqinglardin, hetta öpchörenglerdiki ellerning hökümliridimu mangmasliqinglar tüpeylidin, \x + \xo 5:7 \xt Law. 18:24,28\x*  
\v 8 Emdi Reb Perwerdigar mundaq deydu: — «Mana, Men Özümki sanga qarshimen, \add i Yérusalém\add*; séning aranggha ellerning köz alidila jazalarni yürgüzimen;  
\v 9 We séning barliq yirginchlikliring tüpeylidin arangda Özüm qilip baqmighan hemde kelgüsi ikkinchi qilmaydighan ishni qilimen.   
\m
\v 10 Shuning bilen atilar öz balilirini yeydighan bolidu, balilar öz atilirini yeydighan bolidu; we Men sanga jazalarni yürgüzimen, we séning barliq qalghanliringning hemmisini her tereptin chiqqan shamalgha soriwétimen. \x + \xo 5:10 \xt Law. 26:29; Qan. 28:53; 2Pad. 6:29; Yigh. 4:10\x*   
\m
\v 11 Shunga, Men hayatim bilen qesem qilimenki, — deydu Reb Perwerdigar — chünki sen Méning muqeddes jayimni özüngning barliq lenetlik nersiliring hem barliq yirginchlikliring bilen bulghighining tüpeylidin, berheq, Men silerni qirghin qilimen; közüm sanga rehim qilmaydu, ichimnimu sanga aghritmaymen. \f □ \fr 5:11 \ft \+bd «Men silerni qirghin qilimen»\+bd* — ibraniy tilida «Men séni qirqiwétimen» déyilidu. Bu söz Ezakiyalning simwolluq heriketliri bilen baghliq (1-ayet). Bashqa birxil terjimisi: «Közüm sanga örülüp qarimaydu».\f*  \x + \xo 5:11 \xt Ez. 7:4\x*  
\v 12 Sheherdikilerdin üchtin bir qismi waba késili bilen ölidu hemde aranglarda bolidighan acharchiliqtin béshini yeydu; üchtin bir qismi öpchörenglerde qilichlinidu; we Men üchtin bir qismini her tereptin chiqqan shamalgha soriwétimen, andin bir qilichni ghilaptin sughurup ularni qoghlaymen. \f □ \fr 5:12 \ft \+bd «Sheherdikilerdin üchtin bir qismi waba késili bilen ölidu hemde aranglarda bolidighan acharchiliqtin béshini yeydu... andin bir qilichni ghilaptin sughurup ularni qoghlaymen»\+bd* — bu ayet Ezakiyalning (1-4-ayettiki) simwolluq heriketlirini chüshendürüp béridu. Körünüp turuptiki, (1-ayette) Ezakiyal sheherge salghan «ot», «waba késili hem acharchiliq»qa wekillik qilidu.\f*  \x + \xo 5:12 \xt Yer. 15:2\x*  
\v 13 Shuning bilen Méning ghezipim bésiqidu, Méning qehrimni ularning üstige chüshürüp qon’ghuzup, pighandin chiqimen; Men Öz qehrimni ular üstige töküp tügetkendin kéyin, ular Men Perwerdigarning rezillikke chidimaydighan otumdin söz qilghanliqimni tonup yétidu.\f □ \fr 5:13 \ft \+bd «rezillikke chidimaydighan otum»\+bd* — ibraniy tilida «hesitim» dégen söz bilen ipadilinidu.\f*   
\m
\v 14 We Men séning öpchörengdiki eller arisida hemde ötüp kétiwatqanlarning köz aldida séni weyrane qilimen we mesxire obyékti qilimen;  
\v 15 séning üstüngge ghezep hem qehr we qehrlik eyibler bilen jazalarni yürgüzginimde sen öpchörengdiki ellerge xorluq we tapa-tenining obyékti, bir ibret hem alaqzadilik chiqarghuchi bolisen; chünki Men Perwerdigar shundaq söz qildim!\x + \xo 5:15 \xt Qan. 28:37\x*   
\m
\v 16 Men ulargha halaket élip kelgüchi, acharchiliq zeherlik oqlirini yaghdurghinimda, silerning üstünglardiki acharchiliqni kücheytimen, we yölenchük bolghan néningni qurutiwétimen. \f □ \fr 5:16 \ft \+bd «... yölenchük bolghan néningni qurutiwétimen»\+bd* — ibraniy tilida «nan bolghan hasang»ni sunduriwétimen»; 4-bab, 16-ayettiki izahatni körüng.\f*  \x + \xo 5:16 \xt Law. 26:26; 2Pad. 6:25; Yesh. 3:1; Ez. 4:16; 14:13\x*  
\v 17 We üstünglargha öz baliliringlarni özünglardin juda qilidighan acharchiliq hem yirtquch haywanlarni ewetimen; waba késilliri we qan tökküchiler aranglargha yamrap kétidu; üstünglargha qilich chüshürimen; Menki Perwerdigar söz qildim!».\x + \xo 5:17 \xt Law. 26:22\x*   
\b  
\b  
\m  
\c 6
\s1 Israil taghlirigha qaritilghan bésharet  
\m
\v 1 Perwerdigarning sözi manga kélip mundaq déyildi: —   
\m
\v 2 I insan oghli, Israilning taghlirigha yüzüngni qaritip ularni eyiblep mundaq dep bésharet bergin: —\x + \xo 6:2 \xt Ez. 36:1\x*   
\m
\v 3 «Israilning taghliri, Reb Perwerdigarning sözini anglap qoyunglar: Reb Perwerdigar taghlar we égizliklerge, wadilar we jilghilargha mundaq deydu: — Mana, Men üstünglargha bir qilichni chüshürüp, «yuqiri jay»liringlarni weyran qilimen. \f □ \fr 6:3 \ft \+bd ««yuqiri jay»liringlarni weyran qilimen»\+bd* — «yuqiri jaylar» — Israil we Yehuda uzundin béri tagh choqqiliri qatarliq jaylarda herxil butlargha choqunup, hetta ashu jaylarda «insan qurbanliq»larni qilip kelgen (16:21, 20:26-ayet qatarliqlarni körüng).\f*  
\v 4 Shuning bilen silerning qurban’gahliringlar weyrane bolidu, «kün tüwrük»liringlar buzulidu; silerdin öltürülgenlerni butliringlarning aldigha tashlaymen. \f □ \fr 6:4 \ft \+bd ««kün tüwrük»liringlar buzulidu»\+bd* — «kün tüwrükliri»» yaki «quyash butliri» dégenning bashqa bir terjimisi «isriqgahlar».\f*  
\v 5 Israillardin bolghan ölüklerni öz butliri aldigha yatquzimen; qurban’gahliringlar etrapigha ustixanlirini chéchiwétimen.\f □ \fr 6:5 \ft \+bd «.... ölüklerni öz butliri aldigha yatquzimen; qurban’gahliringlar etrapigha ustixanlirini chéchiwétimen»\+bd* — shu chaghdiki butperesler: «qurban’gah»lirimiz jesetler yaki adem ustixanlirigha tégishi bilen «bulghinip», «haram» bolghan, shunga uni qaytidin ishletkili bolmaydu, dep qaraytti\f*   
\m
\v 6 Siler turghan barliq jaylarda sheherler yer bilen yeksan qilinidu, «yuqiri jaylar» weyrane bolidu; shuning bilen qurban’gahliringlar halak bolidu, butliringlar chéqilip yoqilidu, «kün tüwrük»liringlar késilip ghulitilidu, we hemme yasighininglar yoq qiliwétilidu; \f □ \fr 6:6 \ft \+bd «kün tüwrükliri»\+bd* — yaki «quyash butliri» dégenning bashqa bir terjimisi «isriqgahlar».\f*  
\v 7 We öltürülgenler aranglarda yiqilishi bilen, siler Méning Perwerdigar ikenlikimni tonup yétisiler.   
\m
\v 8 Biraq Men silerdin bir qaldini qaldurimen; chünki yat memliketlerge tarqitiwétilgininglarda, silerdin eller arisida qilichtin qutulup qalghanlar bolidu.  
\v 9 We silerdin \add qilichtin\add* qutulup qalghanlar sürgün qilin’ghan memliketlerde Mendin yan’ghan wapasiz qelbliri we butlirigha pahishiwazlardek hewes qilghan közliri bilen baghrimni pare-pare qilghanliqini ésige keltüridu; shuning bilen ular qilghan rezillikliri hem yirginchlik qilmishliri tüpeylidin öz-özliridin nepretlinidu.  
\v 10 We ular Méning Perwerdigar ikenlikimni tonup yétidu; Men mushu külpetni silerning béshinglargha chüshürimen dégenlikim bikardin-bikar emes».   
\m
\v 11 Reb Perwerdigar mundaq deydu: — «Aliqiningni-aliqininggha urup, putung bilen yerni tepkin: «Israil jemetining barliq qebih, yirginchlik qilmishliri üchün way! Chünki ular qilich, acharchiliq we waba késili bilen yiqilidu» — dégin!\f □ \fr 6:11 \ft \+bd «... Aliqiningni-aliqininggha urup, putung bilen yerni tepkin»\+bd* — mushu heriketler mushu yerde kishining könglining azablan’ghanliqini bildüridu, elwette.\f*  \x + \xo 6:11 \xt Ez. 21:22\x*   
\m
\v 12 Yiraqta turghan wabadin ölidu; yéqinda turghan qilich bilen yiqilidu; hem tirik qalghan, yeni muhasirige chüshken kishi acharchiliqtin ölidu; shuning bilen méning ulargha bolghan qehrimni chüshürüp pighandin chiqimen.  
\v 13 Emdi ulardin öltürülgenler öz butliri arisida, ularning qurban’gahliri etrapida, öz butlirigha xushbuy yaqqan her bir égiz döng üstide, tagh choqqilirida, barliq yéshil derex we baraqsan dub astida yatqan chaghda, ular Méning Perwerdigar ikenlikimni tonup yétidu. \f □ \fr 6:13 \ft \+bd «yéshil derex we baraqsan dub astida...»\+bd* — Israillar mushu jaylarda ölgüchilerni depne qilatti (mesilen, «Yar.» 35:8). Mumkinchiliki barki, ular kéyinrek mushu jaylarni «tawapgah»gha aylandurup, shu yerde öz ata-bowilirigha dua qilghan. Mushundaq qilmishlar Tewratta qet’iy men’i qilin’ghan (mesilen, «Qan.» 18:11)\f*  
\v 14 We Men Öz qolumni ularning üstige sozimen, ular her turghan jaylirida zéminni Diblattiki chöl-bayawandin better weyran qiliwétimen. Andin ular Méning Perwerdigar ikenlikimni tonup yétidu».\f □ \fr 6:14 \ft \+bd «ular her turghan jaylirida zéminni Diblattiki chöl-bayawandin better weyran qiliwétimen»\+bd* — bashqa birxil terjimisi: «ular her turghan jaylirida zéminni jenubiy chöl-bayawandin Riblatqiche (yeni, Israilning eng shimaliy sheherlirin biri) weyran qiliwétimen». Ibraniy tilida «Diblat» bilen «Riblat» yézilishi bir-birige nahayiti oxshiship ketkechke, köchürgüchi katiplar esliy tékistning «Riblat» dégen sözini xata köchürgen bolushimu mumkin.\f*   
\b  
\b  
\m  
\c 7
\s1 Xatime waqti keldi!  
\m
\v 1 Perwerdigarning sözi manga kélip mundaq déyildi: —   
\m
\v 2 «Sen angla, i insan oghli, Reb Perwerdigar Israil zéminigha mundaq dédi: Xatime! Zéminning töt bulungigha xatime bérilidu!\f □ \fr 7:2 \ft \+bd «Xatime! Zéminning töt bulungigha xatime bérilidu!»\+bd* — ilgiriki peyghemberler (Yoél, Amos, Yeshaya, Hoshiya, Mikah qatarliqlar) Xudaning mushu jazasi toghruluq bésharet bergen. Ezakiyal peyghember mushu yerde, waqti-saiti hazir bolidu, deydu.\f*   
\m
\v 3 Sanga hazir xatime bérilidu! Öz ghezipimni béshinggha chüshürimen, öz yolliring boyiche üstüngge höküm chiqirip jazalap, özüngning barliq yirginchlik ishliringni öz béshinggha yandurimen.  
\v 4 Méning közüm sanga rehim qilmaydu hem ichimnimu sanga aghritmaymen; eksiche öz yolliringni béshinggha yandurimen, öz yirginchlikliring öz arangda bolidu; andin siler Méning Perwerdigar ikenlikimni tonup yétisiler».\x + \xo 7:4 \xt Ez. 5:11; 8:18\x*   
\m
\v 5 Reb Perwerdigar mundaq deydu: — «Balayi’apet! Héch bolup baqmighan balayi’apet kélidu! Mana, u keldi!   
\m
\v 6 Xatime, xatime! U sanga qarshi qozghaldi! Mana, u kéliwatidu!   
\m
\v 7 Halaket yéninggha keldi, i zéminda turghuchi; waqit-saiti toshti, ashu kün yéqinlashti; xushalliq warqirashliri emes, belki dawalghuluq bir qiyqas-süren taghlarda anglinidu. \f □ \fr 7:7 \ft \+bd «ashu kün yéqinlashti...»\+bd* — mushu «kün» «Perwerdigarning küni» yeni «qiyamet küni»ni körsitidu. Ezakiyal peyghemberning bu bésharitining ikki qétimliq emelge ashurulushi bar: — (1) Babil impériyesi Israil zéminigha tajawuz qilip Yehudiylarni pütünley sürgün qilidu; (2) kelgüside, Perwerdigarning künide; shu küni dejjalning qoshunliri Israil zéminigha tajawuz qilidu. Bu ikki weqening bir-birige oxshaydighan köp yerliri bolidu.\f*  
\v 8 Men tézla qehrimni üstüngge töküp, sanga qaratqan ghezipim bilen pighandin chiqimen; Men öz yolliring boyiche üstüngge höküm chiqirip jazalap, özüngning barliq yirginchlikliringni béshinggha qayturup chüshürimen.  
\v 9 Méning közüm sanga rehim qilmaydu hem ichimnimu sanga aghritmaymen; Men öz yolliringni béshinggha yandurimen, we öz yirginchlik ishliring öz aranggha chüshidu; shuning bilen siler özünglarni urghuchining Men Perwerdigar ikenlikimni tonup yétisiler.   
\m
\v 10 Mana, ashu kün! Mana u keldi! Halaket chiqip yüriwatidu! — tayaq bixlandi, hakawurluq chécheklidi! \f □ \fr 7:10 \ft \+bd «tayaq bixlandi, hakawurluq chécheklidi!»\+bd* — mushu «tayaq» ularning zorawanliqini bildüridu — kéyinki 10-ayetni körüng. Uning «bixlan’ghanliqi» belkim uni jazalaydighan waqit-saet toshqan, démekchi.\f*  
\v 11 Zorawanliq yétilip rezillik tayiqi bolup chiqti; ularningkidin héchnerse qalmaydu — ularning ademler topidin, dölet-bayliqliridin yaki heywisidin héchnéme qalmaydu. \f □ \fr 7:11 \ft \+bd «zorawanliq yétilip rezillik tayiqi bolup chiqti»\+bd* — bashqa birxil terjimisi «zorawanliq yétilip, rezillikni jazalaydighan tayaq bolup chiqti» — Biraq bizningche bu «tayaq» 10-ayettiki tayaqqa oxshash bolushi kérek.\f*  
\v 12 Waqit-saiti keldi, küni yéqinlashti; alghuchi xushal bolup ketmisun, satquchi matem tutmisun; chünki qattiq ghezep mushu bir top kishilerning hemmisining üstige chüshidu. \f □ \fr 7:12 \ft \+bd «alghuchi xushal bolup ketmisun, satquchi matem tutmisun; chünki qattiq ghezep mushu bir top kishilerning hemmisining üstige chüshidu»\+bd* — balayi’apet chüshken künlerde köp nersilerning bahasi derhal chüshidu. Shu chaghda alghuchi kishi belkim: «nahayiti erzan’gha aldim» dep xushallinidu, satquchi kishi belkim «bek erzan sétiptimen» dep köngli yérim bolidu.\f*  
\v 13 Chünki gerche alghuchi bilen satquchi tirik qalsimu, satquchi özi sétiwetkinige qaytidin ige bolmaydu; chünki bu top kishiler toghruluq körün’gen bésharet inawetsiz bolmaydu; ulardin héchqaysisi qebihliki bilen öz hayatini saqliyalmaydu.\f □ \fr 7:13 \ft \+bd «Chünki gerche alghuchi bilen satquchi tirik qalsimu, satquchi özi sétiwetkinige qaytidin ige bolmaydu»\+bd* — eger satqan nerse yer bolsa, Musa peyghemberge chüshürülgen mirasliq toghrisidiki qanun boyiche, satquchi uni (muwapiq bahasida) qayturup sétiwélish hoquqi bar. Emdi satqan nerse yer bolsun bolmisun, uni qayturuwélish waqti bolmaydu, chünki hemme adem sürgün bolup épkétilidu. \+bd «ulardin héchqaysisi qebihliki bilen öz hayatini saqliyalmaydu»\+bd* — bashqa birxil terjimisi «ularning qebihliki tüpeylidin, ularning héchqaysisi öz hayatini saqliyalmaydu».\f*   
\m
\v 14 Ular kanayni chélip hemmini teyyarlidi, biraq héchkim jengge chiqmaydu; chünki Méning ghezipim mushu bir top kishilerning hemmisige qaritilghan.  
\v 15 Talada qilich, ichide waba we acharchiliq turidu; dalada bolghan kishini qilich, sheherde bolghan kishini bolsa, waba we acharchiliq uni yutuwétidu.  
\v 16 We ulardin qutulup qélip bulardin qachqanlar taghlarda yürüp herbiri öz qebihliki üchün jilghidiki paxteklerdek buquldap matem tutidu.   
\m
\v 17 Herbirining qoli dermansizlinidu, tizliri süydük bilen chiliq-chiliq höl bolup kétidu; \f □ \fr 7:17 \ft \+bd «Herbirining qoli dermansizlinidu, tizliri süydük bilen chiliq-chiliq höl bolup kétidu»\+bd* — démek, qorqunchtin shundaq bolidu. Bashqa birxil terjimisi «Herbirining tizliri sudek ajiz bolup kétidu».\f*  \x + \xo 7:17 \xt Yesh. 13:7; Yer. 6:24\x*  
\v 18 Ular özige böz kiyimini baghlaydu, wehshet ularni basidu; herqaysining yüzide xijalet, bashliri taqir körünidu. \f □ \fr 7:18 \ft \+bd «böz kiyimi»\+bd* — matem tutush yaki qattiq towa qilishni bildüretti. \+bd «bashliri taqir körünidu»\+bd* — matem tutqanda, qattiq pushayman qilghanda er kishiler chachlirini chüshürüwétetti.\f*  \x + \xo 7:18 \xt Yesh. 15:2, 3; Yer. 48:37\x*  
\v 19 Ular öz kümüshlirini kochilargha tashlaydu, ularning altunliri bulghan’ghan nersidek bolidu; ularning altun-kümüshliri Perwerdigar ghezipini körsetken künide ularni qutquzmaydu; ular bulardin achliqini qanduralmaydu, qorsiqini tolduralmaydu, chünki bu nersiler ulargha ademlerni putlashturidighan qebihlik boldi. \f □ \fr 7:19 \ft \+bd «ularning altunliri bulghan’ghan nersidek bolidu»\+bd* — «bulghan’ghan berse» (yaki «nijis nerse») mushu yerde ikki bisliq söz bolup, yene «yiraq qilin’ghan nerse»nimu bildüridu. \+bd «bu nersiler ulargha ademlerni putlashturidighan qebihlik boldi»\+bd* — «bu nersiler» belkim ularning altun-kümüsh bolghan bayliqliri we shundaqla ular altun-kümüshtin yasighan butlar bolsa kérek.\f*  \x + \xo 7:19 \xt Pend. 11:4; Zef. 1:18\x*  
\v 20 U Uning güzel bézekini heywe bilen tiklidi; biraq ular uning ichide yirginchlik mebudlarni hemde lenetlik nersilirini yasidi; shunga Men uni ular üchün paskinchiliqqa aylandurimen. \f □ \fr 7:20 \ft \+bd «U Uning güzel Bézekini heywe bilen tiklidi»\+bd* — «U» — Xudani körsitidu. \+bd «Uning güzel bézeki»\+bd* — mushu söz bizningche muqeddes ibadetxanigha qaritilghan (bu ibadetxanini Sulayman padishah qurghan, esli intayin güzel we heywetlik idi). Ayetning bashqa birxil terjimisi: «Ular özi güzel buyumliridin pexirlen’gen, biraq ular bulardin yirginchlik mebudlarni hemde yirginchlik nersilerni yasidi; shunga men bularni ular üchün paskinchilikke aylandurimen». 
\fp  Mushu ayettiki «paskinchilik» ikki bisliq söz bolup, yene «yiraq qilin’ghan nerse»nimu körsitidu.\f*  
\v 21 Men uni olja süpitide yat ademlerning qoligha, ghenimet qilip yer yüzidiki rezillerge tapshurimen; ular buni bulghaydu. \f □ \fr 7:21 \ft \+bd «Men uni olja süpitide yat ademlerning qoligha, ghenimet qilip yer yüzidiki rezillerge tapshurimen»\+bd* — «uni» muqeddes ibadetxanini körsitidu. 
\fp  20-ayettiki izahatta körsitilgen ikkinchi terjime boyiche, «uni» Israillarning zibu-zinnetlirini körsitidu.\f*  
\v 22 Men yüzümni ulardin örüymen, we kishiler Méning eziz jayimni bulghaydu; zorawanlar kirip u yerni bulghaydu.   
\m
\v 23 Zenjirni teyyarlanglar; chünki zémin qanliq jinayetlerge, sheher zorawanliqqa tolghan.  
\v 24 Shunga Men eller ichidiki eng rezilini keltürimen, ular ularning öylirige ige bolidu; Men zomigerlerning hakawurluqini yoqitimen; ularning «muqeddes jayliri» bulghinidu. \f □ \fr 7:24 \ft \+bd «ularning «muqeddes jayliri» bulghinidu»\+bd* — mushu yerde «muqeddes jayliri» belkim hejwiy, kinayilik gep bolup, Israillarning butlargha béghishlighan jaylirini körsitidu.\f*  
\v 25 Wehshet kéliwatidu! Ular tinch-amanliqni izdeydighan bolidu, biraq héch tapalmaydu.  
\v 26 Apet üstige apet, shum xewer üstige shum xewer kélidu; ular peyghemberdin bésharet soraydu, biraq kahinlardin Tewratning bilimi, aqsaqallardin, moysipitlerdin nesihet yoqap kétidu. \f □ \fr 7:26 \ft \+bd «biraq kahinlardin Tewratning bilimi... yoqap kétidu»\+bd* — «Tewrat»ning esliy menisi «yolyoruq», «terbiye».\f*  
\v 27 Padishah matem tutidu, shahzade ümidsizlikke chömülidu, zémindiki xelqlerning qolliri titrep kétidu; Men ularni öz yolliri boyiche bir terep qilimen, öz hökümliri boyiche ulargha höküm chiqirip jazalaymen; shuning bilen ular Méning Perwerdigar ikenlikimni tonup yétidu.   
\b  
\b  
\m  
\c 8
\s1 Yérusalémning jazaliri •••• Muqeddes ibadetxanida bolghan butpereslikler  
\m
\v 1 Altinchi yili, altinchi ayning beshinchi künide shundaq emelge ashuruldiki, men öz öyümde olturghinimda, Israilning aqsaqallirimu méning aldimda oltughinida, Reb Perwerdigarning qoli wujudumgha chüshti.\f □ \fr 8:1 \ft \+bd «Israilning aqsaqallirimu méning aldimda oltughinida...»\+bd* — aqsaqallar belkim peyghemberdin nesihet sorighili keldi. Peyghember Xudadin jawab kütkende wehiy uninggha bérilidu.\f*   
\m
\v 2 Men qaridim, mana, otning qiyapitide bir zatning körünüshi turatti; bélining töwini ot turqida turatti; bélining üsti bolsa julalighan yoruqluq, qizitilghan mis parqirighandek körünüsh turatti.  
\v 3 U qolning körünüshidek bir shekilni sozup, béshimdiki bir tutam chachni tutti; Roh méni asman bilen zémin otturisigha kötürüp, Xudaning alamet körünüshliride Yérusalémgha, yeni ibadetxanining shimalgha qaraydighan ichki derwazisining bosughisigha apardi. Ashu yer «pak-muqeddeslikke qarshlashqan mebud», yeni Xudaning pak-muqeddes ghezipini qozghaydighan mebud turghan jay idi. \f □ \fr 8:3 \ft \+bd «Roh méni asman bilen zémin otturisigha kötürüp, ... ibadetxanining shimalgha qaraydighan ichki derwazisining bosughisigha apardi»\+bd* — «Roh» mushu yerde Xudaning Muqeddes Rohi. \+bd ««pak-muqeddeslikke qarshlashqan mebud», yeni Xudaning pak-muqeddes ghezipini qozghaydighan mebud»\+bd* — ibraniy tilida ««hesetke tewe mebud», yeni (Xudaning) hesitini qozghaydighan mebud» déyilidu.\f*  \x + \xo 8:3 \xt Dan. 5:5\x*  
\v 4 Mana, men tüzlenglikte körgen alamet körünüshtek, Israilning Xudasining shan-sheripi shu yerde turatti.\x + \xo 8:4 \xt Ez. 3:23\x*   
\m
\v 5 U manga: — I insan oghli, béshingni kötürüp shimal terepke qarap baq, dédi. Men béshimni kötürüp shimal terepke qaridim, mana, qurban’gahning derwazisining shimaliy teripide, bosughida shu «pak-muqeddeslikke qarshilashqan mebud» turatti.  
\v 6 We u manga: — I insan oghli, ularning bundaq qilmishlirini — Israil jemetining Méni muqeddes jayimdin yiraq ketküzidighan, mushu yerde qilghan intayin yirginchlik ishlirini kördüngsen? Biraq sen téximu yirginchlik ishlarni körisen, — dédi.   
\m
\v 7 We U méni ibadetxana hoylisining kirish éghizigha apardi, men qaridim, mana, tamda bir töshük turatti.  
\v 8 U manga: — I insan oghli, tamni kolap teshkin, dédi. Men tamni kolap teshtim, mana, bir ishik turatti.  
\v 9 U manga: — Kirgin, ularning mushu yerde qilghan rezil yirginchlik ishlirini körüp baq, dédi.  
\v 10 Men kirip qaridim, mana, etrapidiki tamlargha neqish qilin’ghan herxil ömiligüchi hem yirginchlik haywanlarni, Israil jemetining hemme butlirini kördüm.   
\m
\v 11 We bularning aldida Israil jemetining yetmish aqsaqili turatti. Ularning otturisida Shafanning oghli Jaazaniya turatti; ularning herbiri qolida öz xushbuydénini tutup turatti; xushbuy quyuq buluttek örlep chiqti.  
\v 12 We U manga: — I insan oghli, Israil jemetidiki aqsaqallarning qarangghuluqta, yeni herbirining öz mebud neqish qilin’ghan hujrisida néme qilghanliqini kördüngmu? Chünki ular: «Perwerdigar bizni körmeydu; Perwerdigar zéminni tashlap ketti» — deydu, — dédi.\f □ \fr 8:12 \ft \+bd «Israil jemetidiki aqsaqallarning qarangghuluqta, yeni herbirining öz mebud neqish qilin’ghan hujrisida néme qilghanliqini kördüngmu?»\+bd* — mushu alamet körünüshlerning hemmisi ularning öz öyide («herbirining öz ... hujrisida») néme qilghanliqini körsitidu. Shunga bu körünüshni asasen «simwol» dep qaraymiz; shundaqtimu buning bilen teng, ibadetxanidiki heqiqiy ehwalnimu körsitidu.\f*  \x + \xo 8:12 \xt Ez. 9:9\x*   
\m
\v 13 We U manga: — Biraq sen ularning téximu yirginchlik qilmishlirini körisen, dédi.  
\v 14 U méni Perwerdigarning öyining shimaliy derwazisining bosughisigha apardi; mana, shu yerde «Tammuz üchün matem tutup» yighlawatqan ayallar olturatti. \f □ \fr 8:14 \ft \+bd «Tammuz üchün matem tutup yighlawatqan ayallar»\+bd* — «Tammuz» — yeni «ösümlüklerning padishahi» déyilgen bir bud. Riwayetler boyiche u ölüp, tehtisaragha chüshüp tehtisaraning padishahi boldi. Uning «ölümi» tüpeylidin her yili uninggha choqun’ghan ayallar «matem tutush»i kérek idi.\f*  
\v 15 We U manga: — I insan oghli, sen mushularni kördungmu? Biraq sen téximu yirginchlik ishlarni körisen, — dédi.   
\m
\v 16 We U méni Perwerdigarning öyining ichki hoylisigha apardi. Mana, Perwerdigarning ibadetxanisining kirish yolida, péshaywan we qurban’gahning otturisida, yigirme besh adem, Perwerdigarning ibadetxanisigha arqisini qilip sherqqe qarap quyashqa choquniwatatti. \f □ \fr 8:16 \ft \+bd «...Perwerdigarning ibadetxanisigha arqisini qilip sherqqe qarap quyashqa choquniwatatti»\+bd* — bu babta éytilghan besh heriket ichide bu heriket eng yirginchlik boldi. Chünki: (1) uning Xudaning ibadetxanisigha arqini qilishi mutleq kupurluq bir ish; (2) u ibadetxanigha kirgen kishilerning aldida ochuq-ashkare kupurluq qildi; (3) u kupurluq del Xudadin rehim-shepqet soraydighan jayda boldi («Yoél» 2:17ni körüng).\f*  
\v 17 We U manga: — I insan oghli, sen mushularni kördungmu? Yehuda jemeti özi mushu yerde qilghan yirginchlik qilmishlirini yénik dep, ular yene buning üstige zéminni jebir-zulum bilen toldurup méning achchiqimni qayta-qayta qozghatsa bolamdu? We mana, ularning yene shaxni burnigha tutiwatqinigha qara! \f □ \fr 8:17 \ft \+bd «ularning yene shaxni burnigha tutiwatqinigha qara!»\+bd* — «shaxni burnigha tutush» dégen heriket toghrisida üch pikir bar: — (1) qedimki zamanlarda bezi butperes milletler öz butlirigha choqun’ghanda chéchekligen bir shaxni burnigha tutatti. Shunga bu heriket butpereslikni körsitidu; (2) Yehudiylar Xudagha ibadet qilghanda oxshash heriket qilip Xudagha hörmet bildürishetti; undaq bolghanda, Xuda shundaq saxtipezlik hem butpereslik bilen baghlan’ghan ibadet ipadilirini qet’iy qobul qilmaytti; (3) undaq heriket peqetla Perwerdigargha bolghan intayin hörmetsizlikni, yeni kupurluqni bildüretti. Bizningche, belkim 2-pikir toghridur.\f*  
\v 18 Shunga Men qehr bilen ularni bir terep qilimen; Méning közüm ulargha rehim qilmaydu, ichimnimu ulargha aghritmaymen; ular quliqimgha yuqiri awazda nida qilsimu, ularni anglimaymen, — dédi.\x + \xo 8:18 \xt Pend. 1:28; Yesh. 1:15; Yer. 11:11; Ez. 5:11; 7:4\x*   
\b  
\b  
\m  
\c 9
\s1 Yette jazani beja keltürgüchiler  
\m
\v 1 U quliqimgha küchlük bir awazda towlap: — Yéqin kélinglar, sheherge mes’ul bolghuchilar, herbiringlar öz halaket qoralinglarni qolunglargha tutunglar, — dédi.   
\m
\v 2 We mana, alte kishining \add ibadetxanining\add* shimaligha qaraydighan «Yuqiri derwaza» tereptin kéliwatqinini kördüm. Herbirisi qolida bitchit qilghuchi qoralini tutqan; ularning otturisida yénigha pütükchining siyahdéni ésiqliq turghan, kanap kiyimlerni kiygen birsi bar idi; we ular \add ibadetxanigha\add* kirip, mis qurban’gahning yénida turdi. \f □ \fr 9:2 \ft \+bd «herbirisi qolida bitchit qilghuchi qoralini tutqan...»\+bd* — yaki «herbirisi qolida jeng toqmiqini tutqan...».\f*  
\v 3 Shu chaghda Israilning Xudasining shan-sheripi esli turghan kérubtin kötürülüp öyning bosughisida turdi. Perwerdigar yénigha pütükchining siyahdéni ésiqliq turghan, kanap kiyimlerni kiygen kishini chaqirip uninggha: —\f □ \fr 9:3 \ft \+bd «Israilning Xudasining shan-sheripi esli turghan kérubtin kötürülüp öyning bosughisida turdi»\+bd* — «töt mexluq» bolsa «kérub»lardin ibarettur (10-babni körüng). Biraq mushu yerde éytilghan «kérublar» belkim muqeddes ibadetxanidiki «eng muqeddes jay»da qoyulghan ikki «altun kérub» sheklini körsitidu. Xudaning yoruqluq shan-sheripi shu yerde («eng muqeddes jay»da, qélin bir perde keynide) Sulayman ibadetxanini qurghandin béri turup kelgenidi. Hazir Ezakiyal köriduki, u hem ibadetxanidin hem Israilning özidin ayrilip kétidu.\f*   
\m
\v 4 Sheherning otturisidin, yeni Yérusalémning otturisidin ötüp, sheher ichide ötküzülgen barliq yirginchlik ishlar tüpeylidin ah-nadamet chekken kishilerning péshanlirige bir belge salghin, — dédi.\f □ \fr 9:4 \ft \+bd «... ah-nadamet chekken kishilerning péshanlirige bir belge salghin»\+bd* — bu «belge» (ibraniy tilida «taw» dégen herp) qedimki zamanlarda krést yaki chapras (+) sheklide idi.\f*   
\m
\v 5 We manga anglitip bashqa kishilerge: — Bu kishining keynidin sheherni kézip, ademlerni qiringlar; közünglar rehim qilmisun, ulargha ichinglarni aghritmanglar!  
\v 6 Birnimu qoymay hemmini — qérilar, yash yigit-qizlar, bowaq-balilar we ayallarni qoymay öltürüwétinglar; peqet belge qoyulghan kishilerge yéqinlashmanglar; bu ishni öz muqeddes jayimdin bashlanglar, — dédi.  
\m Shunga ular Xudaning öyi aldida turghan héliqi aqsaqallardin bashlighan.  
\v 7 We U ulargha: — Öyni bulghanglar, hoylilirini öltürülgenler bilen toldurunglar; emdi béringlar! — dédi. Shuning bilen ular chiqip sheher boyiche ademlerni qirishqa bashlidi.   
\m
\v 8 We shundaq boldiki, ular ademlerni qirghinida, men yalghuz qaldim; özümni yerge düm tashlidim we: — Ah, Reb Perwerdigar! Sen Yérusalémgha qaritilghan qehringni tökkende Israilning barliq qaldisini halak qilamsen? — dédim.\f □ \fr 9:8 \ft \+bd «Sen Yérusalémgha qaritilghan qehringni tökkende Israilning barliq qaldisini halak qilamsen?»\+bd* — adette «Israilning qaldisi» dégen ibare pütün xelq arisida, Xudagha sadiq bolghan Yehudiylarni körsitidu. Biraq Ezakiyal mushu yerde (Xudaning 9-10-ayette bolghan jawabigha qarighanda) belkim Yehudani körsitidu; «shimaliy padishahliq», yene Israilning on ikki qebilisidin oni Asuriye impériyesi teripidin baldur munqeriz qilinip sürgün boldi, peqet ikki qebile, yeni «Yehuda we Binyamin» (jenubiy padishahliq) qaldi.\f*   
\m
\v 9 We U manga: — Israil we Yehuda jemetining qebihliki intayin rezil; chünki ular: «Perwerdigar zéminni tashlap ketti; Perwerdigar bizni körmeydu» — deydu.  
\v 10 «Men bolsam, Méning közüm ulargha rehim qilmaydu, ichimnimu ulargha aghritmaymen; Men ularning yolini öz béshigha chüshürimen, — dédi.\x + \xo 9:10 \xt Ez. 5:11; 7:4; 8:18\x*   
\m
\v 11 We mana, yénigha pütükchining siyahdénini asqan, kanap kiyimlerni kiygen kishi qilghan ishni melum qilip: «Manga Sen buyrughan ishni orundidim» — dédi.   
\b  
\b  
\m  
\c 10
\s1 Xudaning shan-sheripi ibadetxanisidin chiqip kétidu  
\m
\v 1 Men qaridim, mana, kérublarning béshi üstidiki gümbez üstide, kök yaqutning qiyapitidek bir textning körünüshi turatti;  
\v 2 We \add textke Olturghuchi\add* kanap kiyimlerni kiygen kishige: «Kérublarning astidiki chaqlarning arisigha kir, qolliringni kérublar arisida köyüwatqan choghlargha toldurup, ularni sheher üstige chéchiwet» — dédi. Men qaridim, u shundaq qilishqa bashlidi.   
\m
\v 3 Bu kishi kirgende kérublar öyning ong teripide turatti; \add shan-shereplik\add* bulut öyning ichki hoylisini toldurdi. \f □ \fr 10:3 \ft \+bd «shan-shereplik bulut öyning ichki hoylisini toldurdi»\+bd* — «shan-shereplik bulut», 1:4ni körüng.\f*  
\v 4 We Perwerdigarning shan-sheripi kérub üstidin chiqip, öyning bosughisigha kelgenidi; öy bulutqa toldi, hoyla bolsa Perwerdigarning shan-sheripining julaliqigha chömgen.  
\v 5 Kérublarning qanatlirining sadasi hemmidin qadirning sözligen chaghdiki awazidek bolup, sirttiki hoyligha anglinip turatti.   
\m
\v 6 We shundaq boldiki, \add Reb\add* kanap kiyimlerni kiygen kishige: «Chaqlar arisidin, yeni kérublar arisidin ot alghin» — dep buyrughinida, u kirip bir chaqning yénida turdi.  
\v 7 We kérublardin biri öz qolini kérublar otturisidiki otqa sozup uningdin ot élip, kanap kiyimlerni kiygen kishining qollirigha saldi; u buni élip chiqip ketti  
\v 8 (kérublarning qanatliri astida, ademning qollirining qiyapiti körünüp turatti).   
\m
\v 9 Men qaridim, mana, kérublarning yénida töt chaq bar idi, bir kérubning yénida bir chaq, yene bir kérubning yénida yene bir chaq turatti; chaqlarning qiyapiti bolsa béril yaqutning körünüshide idi. \x + \xo 10:9 \xt Ez. 1:16\x*  
\v 10 Ularning shekli bolsa, tötilisining oxshash idi, yeni chaq ichide chaq bardek körünetti.  
\v 11 Kérublar mangghanda, ular yüzlen’gen tötila terepke udul qarap mangatti; mangghanda ular héch burulmaytti, belki béshi qaysi terepke qarighan bolsa, ular shu terepke mangatti; ular mangghanda héch burulmaytti.  
\v 12 Ularning pütün téni, dümbiliri, qolliri, qanatliri we ularning chaqlirimu, yeni tötisige tewe chaqlarning etrapi közler bilen tolghanidi.  
\v 13 Chaqlarni bolsa: «pirqiraydighan chaqlar!» — dep atighinini öz quliqim bilen anglidim.  
\v 14 Herbir kérubning töt yüzi bar idi; birinchisi kérubning yüzi, ikkinchisi ademning yüzi, üchinchisi shirning yüzi, tötinchisi bürkütning yüzi idi.\f □ \fr 10:14 \ft \+bd «herbir kérubning töt yüzi bar idi; birinchisi kérubning yüzi...»\+bd* — 1:10-ayette, «kérubning yüzi»ning ornida, «buqining yüzi» körünidu. Shunga mumkinchiliki barki, «kérub»lar özi buqining qiyapitide körünidu.\f*   
\m
\v 15 Kérublar yuqirigha örlidi. Bular del men Kéwar deryasi boyida körgen hayat mexluqlar idi.  
\v 16 Kérublar mangghanda, chaqlarmu ulargha yandiship mangatti; kérublar yerdin örleshke qanatlirini kötürginide, chaqlarmu ularning yénidin burulup ketmeytti. \x + \xo 10:16 \xt Ez. 1:19\x*  
\v 17 Ular turghanda, chaqlarmu turatti; ular kötürülgende, chaqlarmu ular bilen kötürületti; chünki hayat mexluqlarning rohi chaqlarda idi. \x + \xo 10:17 \xt Ez. 1:20\x*  
\v 18 We Perwerdigarning shan-sheripi öyning bosughisi üstidin chiqip, kérublar üstide turdi;  
\v 19 Kérublar qanatlirini kérip, köz aldimda yerdin kötürüldi; ular öydin chiqqanda, chaqlarmu ularning yénida idi; ular Perwerdigarning öyining sherqiy derwazisida turatti; Israilning Xudasining shan-sheripi ularning üstide yuqiri turatti.   
\m
\v 20 Bular bolsa del men Kéwar deryasi boyida körgen, Israil Xudasining astida turghan mexluqlar idi; ularning kérublar ikenlikini bildim. \x + \xo 10:20 \xt Ez. 1:3\x*  
\v 21 Ularning herbirining töttin yüzi, herbirining töttin qaniti, qanatliri astida insan qoli siyaqidiki qolliri bar idi. \x + \xo 10:21 \xt Ez. 1:6, 8; 10:8, 14\x*  
\v 22 Ularning yüzlirining qiyapiti bolsa, ular men Kéwar deryasi boyida körgen yüzler idi; ularning turqi we yüzliri men körgen’ge oxshash idi; ularning herbiri öz uduligha qarap mangatti.   
\b  
\b  
\m  
\c 11
\s1 Yétekchilerning jazalinishi  
\m
\v 1 Roh méni kötürüp, Perwerdigarning öyining sherqiy, yeni sherqqe qaraydighan derwazisigha apardi; we mana, derwazining bosughisida yigirme besh adem turatti; men ularning otturisida awamning aqsaqili bolghan, Azzurning oghli Jaazaniya hem Benayaning oghli Pilatiyani kördüm.  
\v 2 We U manga: — I insan oghli, qebihlikni oylap chiqquchi, mushu sheherde rezil meslihet bergüchi ademler del bulardur.  
\v 3 Ular: «Öylerni sélish waqti yéqinlashti emesmu? Bu sheher bolsa qazan, biz bolsaq, ichidiki gösh» — deydu. \f □ \fr 11:3 \ft \+bd «Öylerni sélish waqti yéqinlashti emesmu? Bu sheher bolsa qazan, biz bolsaq, ichidiki gösh»\+bd* — bésharet bérilgen chaghda Yérusalém shehiri muhasirige chüshken bolsa kérek. Bu ademler «bizge chataq bolmaydu, biz yene normal turmush ötküzeleydighan bolduq» dégen qarashta bolghan idi. Ularning közqarishidin «sheher qazan, biz gösh» dégini, belkim «ot qazandiki göshni köydürmeydu, ehwalimiz intayin rahet-paraghetliktur» dégenliktur. Ezakiyal peyghember bu ibarini bashqa tereptin chüshendürüp, ularni agahlandurup bésharet qilidu. «biz gösh» dégen sözning belkim yene bir ichki menisi barki, «biz sheherde qalghan, ésil göshmiz (Xuda bizni saqlighan), biraq Ezakiyal bilen bille sürgün bolghanlar bolsa, peqet «üchey-qarin»lardur» dégen hejwiy, kinayilik gep. 
\fp  
\fp  (Ayetning birinchi qismining bashqa bir xil terjimisi: «öylerni sélishning waqti yéqinlashmidi; sheher bolsa...»).\f*  
\v 4 Shunga ularni eyiblep bésharet bergin; — Bésharet bergin, i insan oghli! — dédi.   
\m
\v 5 Shuning bilen Perwerdigarning Rohi wujudumgha urulup chüshüp, manga söz qilghan: «Perwerdigar mundaq deydu» — dégin. «Silerning shundaq dégininglarni, i Israil jemeti; könglünglerge pükken oy-pikringlarni, Men bilimen.  
\v 6 Siler mushu sheherde adem öltürüshni köpeytkensiler; siler reste-kochilarni öltürülgenler bilen toldurghansiler».   
\m
\v 7 Shunga Reb Perwerdigar mundaq deydu: — «Siler öltürgen kishiler bolsa, del shu göshtur, sheher bolsa qazandur; biraq silerni bolsa uningdin tartiwalimen.  
\v 8 Siler qilichtin qorqup kelgensiler, we Men üstünglargha bir qilich chüshürimen» — deydu Reb Perwerdigar.  
\v 9 «Shuning bilen Men silerni sheherdin tartiwélip, yat ademlerning qoligha tapshurimen, silerning üstünglardin höküm chiqirip jazalaymen.  
\v 10 Siler qilichlinip yiqilisiler; Israil chégralirida üstünglargha höküm chiqirip jazalaymen; we siler Méning Perwerdigar ikenlikimni tonup yétisiler. \f □ \fr 11:10 \ft \+bd «...Israil chégralirida üstünglargha höküm chiqirip jazalaymen»\+bd* — Babil impératori Néboqadnesar Zedekiyani Israilning chégrasida (Libnah shehiride) sot qildi («2Pad.» 25:6-7, 18-21 ayetlerni körüng).\f*  
\v 11 Bu sheher siler üchün «qazan» bolmaydu, hem silermu uningki «gösh»i bolmaysiler; Men Israil chégralirida üstünglardin höküm chiqirip jazalaymen.  
\v 12 We siler Méning Perwerdigar ikenlikimni tonup yétisiler; siler Méning belgilimilirimde yürmigen, hökümlirim boyiche mangmighansiler, belki öpchörenglardiki ellerning hökümliri boyiche mangghansiler».   
\m
\v 13 Shundaq boldiki, Men bésharet bériwatqinimda, Benayaning oghli Pilatiya jan üzdi. Men düm yiqildim: «Ah, Reb Perwerdigar! Sen Israilning qaldisini pütünley yoqatmaqchimusen?» — dep qattiq awazda nida qildim.   
\b  
\m  
\s1 Xudaning sürgün bolghan Israillargha yéngi wedisi — yéngi qelb, yéngi roh  
\m
\v 14 Perwerdigarning sözi manga kélip mundaq déyildi: —   
\m
\v 15 I insan oghli, Yérusalémda turuwatqanlarning: «Perwerdigardin yiraq kétinglar! Chünki mushu zémin bizgila miras qilip teqdim qilin’ghan!» dégen gépi, séning qérindashliring, yeni séning qérindashliring bolghan sürgünlerge hem Israilning pütkül jemetige qaritip éytilghan. \f □ \fr 11:15 \ft \+bd «Yérusalémda turuwatqanlarning: «Perwerdigardin yiraq kétinglar! Chünki mushu zémin bizgila miras qilip teqdim qilin’ghan!» dégen...\+bd* — Yérusalémdikilerning: «sürgün qilin’ghanlar (yeni Yehudadin xéli burun Babilgha sürgün qilin’ghan kishiler hemde 150 yil ilgiri sürgün qilin’ghan Israildiki on qebile) nahayiti gunahkar ademlerdur, shunga Xuda ularni sürgün qildurdi, biz bolsaq pak ademmiz, Xuda mushu zéminni bizge qaldurdi» dégen qarishi bar idi. Bundaq tekebburluqni Xuda jazalaydu. 
\fp  «Séning qérindashliring, yeni séning qérindashliring bolghan sürgünler» dégen tékistning bashqa birxil wariyanti: «qérindashliring bolghan uruq-tughqanliring».\f*  
\v 16 Shunga ulargha mundaq dégin: «Reb Perwerdigar mundaq deydu: Gerche Men ularni yiraq yerlerge, eller arisigha yötkiwetken hem memliketler ichige tarqitiwetken bolsammu, ular barghan yerlerdimu Men Özüm ulargha kichikkine bir pak-muqeddes bashpanah bolimen».\f □ \fr 11:16 \ft \+bd «pak-muqeddes bashpanah»\+bd* — dégen söz ibraniy tilida «muqeddes jay» yaki «ibadetxana» dégen söz. Muqeddes ibadetxanining bir yerde qurulushi Xudaning shu yerde qoghdighuchi we bashpanah bolghanliqini bildüridu. Démek, ular (butperes) eller arisida bolsimu, Xuda (ular Uni izdigen bolsa) ulargha jismaniy hem rohiy jehette bashpanah bolup, ularni tinch saqlaydu we ulargha durus yollarda méngishqa yene yardemchi bolidu. 
\fp  Bashqa birxil terjimisi: «...Men ulargha qisqa waqit bir pak-muqeddes bashpanah boldum».\f*   
\m
\v 17 Shunga mundaq dégin: «Reb Perwerdigar mundaq deydu: «Men silerni ellerdin yighimen, tarqitiwétilgen memliketlerdin silerni jem qilimen, andin Israil zéminini silerge qayturup teqdim qilimen.  
\v 18 Shuning bilen ular u yerge qaytip kélidu, ular barliq lenetlik nersilerni hem barliq yirginchlik ishlirini u yerdin yoq qilidu.   
\m
\v 19 Men ulargha bir qelbni bérimen, ichinglargha yéngi bir rohni salimen; Men ularning ténidin tashtek qelbni élip tashlaymen, ulargha méhrlik bir qelbni bérimen. \f □ \fr 11:19 \ft \+bd «ulargha méhrlik bir qelbni bérimen»\+bd* — ibraniy tilida sözmusöz: «ulargha göshlük bir qelbni bérimen» dégenliktur.\f*  \x + \xo 11:19 \xt Yer. 32:39; Ez. 36:26\x*  
\v 20 Shuning bilen ular Méning belgilimilirimde yüridu, Méning hökümlirimni ching tutup ulargha emel qilidu. Ular Méning xelqim bolidu, Men ularning Xudasi bolimen.\x + \xo 11:20 \xt Yer. 24:7; 30:22; 31:1; 32:38\x*   
\m
\v 21 Biraq köngülliri lenetlik nersilerge we yirginchlik qilmishlirigha béghishlan’ghanlar bolsa, Men ularning yollirini öz béshigha chüshürimen», — deydu Reb Perwerdigar».\x + \xo 11:21 \xt Ez. 9:10\x*   
\b  
\m  
\s1 Xudaning shan-sheripi Yérusalémdin chiqip kétidu  
\m
\v 22 Kérublar qanatlirini yaydi, ularning chaqliri öz yénida turatti; Israilning Xudasining shan-sheripi ular üstide yuqiri turatti;  
\v 23 we Perwerdigarning shan-sheripi sheherning otturisidin chiqip, sheherning sherq teripidiki tagh üstide toxtidi. \f □ \fr 11:23 \ft \+bd «Perwerdigarning shan-sheripi ... sheherning sherq teripidiki tagh üstide toxtidi»\+bd* — bu tagh «Zeytun téghi»dur. Ezakiyal peyghember Perwerdigarning shan-sheripini shu waqitta yene körmidi. Ezakiyalning hemme bésharetlirini omumlashturup qarighanda, Xudaning shan-sheripi shu chaghda taghda uzun turmay Israil zéminidinmu mutleq ketti. Biraq kéyin (43-babta) u mushu shan-sherep yene sherq teripidin kéliwatqanliqini köridu.\f*  
\v 24 Shuning bilen Roh méni kötürüp, Xudaning Rohi bergen bu körünüshte méni Kaldiyege, yeni sürgün bolghanlargha apardi; shuan men körgen bu körünüsh mendin ketti. \f □ \fr 11:24 \ft \+bd «Roh méni kötürüp, ... méni Kaldiyege, yeni sürgün bolghanlargha apardi»\+bd* — «Kaldiye» Babil impériyesining bir qismi.\f*   
\m
\v 25 Shuning bilen men sürgün bolghanlargha Perwerdigar manga körsetken barliq ishlarni sözlep berdim.   
\b  
\b  
\m  
\c 12
\s1 Yérusalém ahalisining sürgün bolushining süretlinishi  
\m
\v 1 Perwerdigarning sözi manga kélip mundaq déyildi: —  
\v 2 I insan oghli, sen asiy bir jemet arisida turisen; ularning körüshke közi bar emma körmeydu, anglashqa quliqi bar, emma anglimaydu, chünki ular asiy bir jemettur. \x + \xo 12:2 \xt Yesh. 6:9; Yer. 5:21; Ez. 2:3-8; 3:26, 27\x*  
\v 3 We sen, i insan oghli, sürgün bolghuchining yük-taqlirini teyyarlap qoyghin; we kündüzde ularning köz aldida sürgün bolghuchidek öz jayingdin bashqa jaygha barghin. Gerche ular asiy bir jemet bolsimu, éhtimalliqi yoq emeski, ular chüshinip yétidu.  
\v 4 Kündüzde ularning köz aldida sürgün bolushqa teyyarlighan yük-taqlardek yük-taqliringni élip chiq; andin kech kirey dégende ularning köz aldida sürgün bolidighan kishilerdek jayingdin chiqip ketkin; \f □ \fr 12:4 \ft \+bd «Kündüzde ularning köz aldida sürgün bolushqa teyyarlighan yük-taqlardek yük-taqliringni élip chiq; andin kech kirey dégende ... jayingdin chiqip ketkin;...»\+bd* — 4-6-ayetlerdiki buyruq belkim 3-ayettiki buyruqni tepsiliyrek chüshendüridu.\f*  
\v 5 tamni kolap téship, yük-taqliringni élip chiqqin; \f □ \fr 12:5 \ft \+bd «Tamni kolap téship, ... chiqqin»\+bd* — «tam» belkim hoylining témi.\f*  
\v 6 ularning köz aldida buni mürüngge élip, gugumda kötürüp chiqip ketkin; yerni körelmesliking üchün yüzüngni yapqin; chünki Men séni Israil jemetige bésharet qildim.\f □ \fr 12:6 \ft \+bd «...yerni körelmesliking üchün yüzüngni yapqin; chünki Men séni Israil jemetige bésharet qildim»\+bd* — bu bésharet kéyinki ayetlerde (11-14) chüshendürülidu.\f*   
\m
\v 7 We men buyrulghan boyiche shundaq qildim; kündüzde men sürgün bolghuchi kishidek yük-taqlirimni élip chiqtim; we kech kirgende qolum bilen tamni kolap téship, yül-taqilirimni chiqirip, gügümde ularning köz aldida müremge élip kötürüp mangdim.   
\m
\v 8 Etigende Perwerdigarning sözi manga kélip mundaq déyilidi: —  
\v 9 «I insan oghli, Israil jemeti, yeni asiy bir jemet, sendin: «Bu néme qilghining» dep sorighan emesmu?  
\v 10 Ulargha: «Reb Perwerdigar mundaq deydu: Bu yüklen’gen wehiy Yérusalémdiki shahzade hem shu yerdiki barliq Israil jemetidikiler toghruluqtur» — dégin.\f □ \fr 12:10 \ft \+bd «Yérusalémdiki shahzade»\+bd* — Zedekiya padishahtur. Biraq Ezakiyal peyghember belkim uni erzimes dep qarighachqa, uni hergiz «padishah» démeydu.\f*   
\m
\v 11 Ulargha: «Men siler üchün bésharet. Men qandaq qilghan bolsam, emdi ularghimu shundaq ishlar qildurulidu; ular esir bolup sürgün bolidu» — dégin.  
\v 12 Ular arisidiki shahzade öz yük-taqlirini gugumde müriside kötürüp chiqidu; ular tamni kolap téship töshüktin nersilirini chiqiridu; u öz yüzini yépip zéminni körelmeydighan bolidu. \x + \xo 12:12 \xt 2Pad. 25:4\x*  
\v 13 Shuning bilen Öz torumni uning üstige yayimen, u Méning qiltiqimda tutulidu; Men uni Kaldiylerning zémini bolghan Babilgha apirimen, biraq u u yerni öz közi bilen körmeydu; u shu yerde ölidu. \f □ \fr 12:13 \ft \+bd «...u Méning qiltiqimda tutulidu; Men uni Kaldiylerning zémini bolghan Babilgha apirimen, biraq u u yerni öz közi bilen körmeydu; u shu yerde ölidu»\+bd* — bu bésharet téz emelge ashuruldi. Zedekiya padishah Babil impériyesining Yérusalémni qorshiwalghan muhasirisi astida bösülgen sépildin ötüp qachmaqchi idi. Babil eskerliri uni tutuwélip Néboqadnesarning aldigha élip bardi, Néboqadnesar uning közlirini oyuwetti. U Babilda öldi («Yer.» 52:11ni, «2Pad.» 25:1-7ni körüng). Mushu tékistlerde déyilgen «ishik» belkim tosulghan yaki buzulghan bolushi mumkin, shunga qéchish üchün «tamni kolash» kérek idi.\f*  \x + \xo 12:13 \xt Ez. 17:20\x*  
\v 14 Uninggha yardemleshken öpchörisidikilerning hemmisini hem barliq qoshunlirini Men barliq shamalgha tarqitiwétimen; Men qilichni ghilaptin sughurup ularni qoghlaymen. \x + \xo 12:14 \xt Ez. 5:10,12\x*  
\v 15 Men ularni eller arisigha tarqitiwetkinimde, memliketler ichige taratqinimda ular Méning Perwerdigar ikenlikimni tonup yétidu.   
\m
\v 16 Biraq ularning ichidiki az bir qismini, qilich, acharchiliq hem waba késilidin xalas qilimen; meqsitim shuki, ulargha özliri baridighan ellerde özlirige yirginchlik qilmishlirini étirap qildurushtin ibaret; shuning bilen ular Méning Perwerdigar ikenlikimni tonup yétidu».\f □ \fr 12:16 \ft \+bd «shuning bilen ular Méning Perwerdigar ikenlikimni tonup yétidu»\+bd* — mushu jümlidiki «ular» belkim yat eller; ular Israil jemetini basqan balayi’apetlerni Israillardin anglap, bu ishlarni Perwerdigarning jazasi dep chüshinidu.\f*   
\b  
\m
\v 17 Perwerdigarning sözi manga kélip mundaq déyildi: —   
\m
\v 18 «Insan oghli, öz néningni titrigen halda yégin, süyüngni dir-dir qilip ensirigen halda ichkin;  
\v 19 hem shu zémindiki kishilerge mundaq dep éytqin: «Reb Perwerdigar Yérusalémdikiler we Israil zéminide turuwatqanlar toghruluq mundaq deydu: «Ular öz nénini ensiresh ichide yeydu, süyini dekke-dükkide ichidu; chünki zéminde turuwatqanlarning jebir-zulumi tüpeylidin, u yer hemmisi yeksan qilinidu. \x + \xo 12:19 \xt Ez. 4:16\x*  
\v 20 Ahalilik sheherler xarabe bolup, zémin weyrane bolidu; shuning bilen siler Méning Perwerdigar ikenlikimni tonup yétisiler».   
\m
\v 21 Perwerdigarning sözi manga kélip mundaq déyildi: —   
\m
\v 22 «I insan oghli, Israil zéminide: «Künler uzartilidu, herbir alamet körünüsh bikargha kétidu» dégen maqalni éytqini némisi? \f □ \fr 12:22 \ft \+bd «Künler uzartilidu, herbir alamet körünüsh bikargha kétidu»\+bd* — bu maqal belkim Israillarning köp peyghemberlerning agahlandurushlirigha bolghan gumanlirini yaki belki xelqning peyghemberlerning agahlandurushlirigha qulaq salmasliqqa bolghan bahanisini ipadileydu.\f*  
\v 23 Emdi ulargha: — Reb Perwerdigar mundaq deydu: «Men bu maqalni yoq qilimen; Israilda bu maqal ikkinchi ishlitilmeydu; sen eksiche ulargha: «Künler yéqinlashti, herbir alamet körünüshning emelge ashurulushimu yéqinlashti» — dégin.  
\v 24 Chünki Israil jemetide yalghan «alamet körünüsh» yaki ademni uchurudighan palchiliqlar qayta bolmaydu.  
\v 25 Chünki Men Perwerdigardurmen; Men söz qilimen, hem qilghan sözüm choqum emelge ashurulidu, yene kéchiktürülmeydu. Chünki silerning künliringlarda, i asiy jemet, Men söz qilimen hem uni emelge ashurimen» — deydu Reb Perwerdigar».   
\m
\v 26 Perwerdigarning sözi manga kélip mundaq déyildi: —   
\m
\v 27 «I insan oghli, mana, Israil jemetidikiler séning toghruluq: «U körgen alamet körünüshler uzun künlerdin kéyinki waqitlarni körsitidu, u bizge yiraq kelgüsi toghruluq bésharet béridu» — deydu.  
\v 28 Shunga ulargha: — Reb Perwerdigar mundaq deydu: «Méning sözlirimdin héchqaysisi yene kéchiktürülmeydu, belki qilghan sözüm emelge ashurulidu, deydu Reb Perwerdigar» — dégin».   
\b  
\b  
\m  
\c 13
\s1 Saxta peyghemberlerge bolghan agah  
\m
\v 1 Perwerdigarning sözi manga kélip mundaq déyildi: —   
\m
\v 2 «I insan oghli, sen Israilning bésharet bergüchi peyghemberliri, yeni öz tesewwuri bilen bésharet bergüchilerni eyiblep bésharet bérip: «Perwerdigarning sözini anglanglar!» — dégin.   
\m
\v 3 Reb Perwerdigar mundaq deydu: — Öz rohigha egiship mangidighan, héch wehiyni körmigen hamaqet peyghemberlerning haligha way!  
\v 4 I Israil, séning peyghemberliring xuddi xarabiler arisida yürüwatqan tülkilerdek boldi.  
\v 5 Siler bösülgen jaylargha chiqmighansiler, uning Perwerdigarning künide bolidighan jengde puxta turushi üchün Israil jemetining buzulghan témini héch yasimidinglar.\f □ \fr 13:5 \ft \+bd «Siler bösülgen jaylargha chiqmighansiler, uning Perwerdigarning künide .. Israil jemetining buzulghan témini héch yasimidinglar»\+bd* — bu gepmu saxta peyghemberlerge éytilghan: 4-ayet boyiche ular «xarabiler arisida yürgen tülkilerdek» bolidu — belkim Israil jemiyitining buzulghan ehwaligha zadila qarimay, peqet özliri üchün kichikkine bir «uwa töshükini» kolash bilen shughulliniwatidu.\f*   
\m
\v 6 «Perwerdigar mundaq deydu» dégüchiler bolsa peqet saxta bir körünüshni we yalghan palni körgenlerdin ibarettur; Perwerdigar ularni ewetmigen; biraq ular öz sözining emelge ashurulushini ümid qilidu.  
\v 7 Siler «Perwerdigar mundaq deydu» dégininglarda, Men héch söz qilmighan tursam, siler saxta bir «alamet körünüsh»ni körgen, yalghan palni éytqan emesmu?  
\v 8 Shunga Reb Perwerdigar mundaq deydu: «Siler oydurma sözligininglar, yalghan «alamet körünüsh»lerni körgininglar tüpeylidin, emdi mana, Men silerge qarshimen, — deydu Reb Perwerdigar,  
\v 9 — Méning qolum saxta «alamet körünüsh»ni körgen we yalghan palni éytqan peyghemberler bilen qarshilishidu; ular öz xelqimning kéngishide olturmaydu, ular Israil jemetining nesebnamiside xatirilenmeydu; ular Israilning zéminigha héch kirgüzülmeydu; shuning bilen siler Méning Reb Perwerdigar ikenlikimni tonup yétisiler.   
\m
\v 10 Berheq, ular tinch-amanliq bolmighandimu «tinch-amanliq!» dep jar sélip, xelqimni éziqturghanliqi üchün, birsi népiz ara tamni qopursa, ular kélip peqet uni hak suwaq bilen aqartip qoyghanliqi üchün —  
\v 11 Tamni hak suwaq bilen aqartiwatqanlargha: «Bu tam yiqilidu!» dégin! Kelkündek bir yamghur yaghidu! I yoghan möldürler, siler chüshisiler! Dehshetlik bir shamal chiqidu; \f □ \fr 13:11 \ft \+bd «Tamni hak suwaq bilen aqartiwatqanlargha: «Bu tam yiqilidu!» dégin!»\+bd* — Ezakiyal saxta peyghemberlerni mes’uliyetsiz tamchilargha oxshitidu. Népiz bir tamni puxta suwap kücheytishning ornida, ular peqet chirayliq körünüsh üchün uni hak bilen aqartidu.\f*  
\v 12 we mana, tam örülüp chüshkende, xeq silerdin: «Siler bu tamni suwighan hak suwaq qéni!» dep sorimamdu?   
\m
\v 13 Shunga Reb Perwerdigar mundaq deydu: «Öz qehrim bilen dehshetlik bir shamal partlitip chiqirimen; Méning achchiqimdin kelkündek bir yamghur we hemmini halak qilidighan qehrlik möldürler yaghidu.  
\v 14 Shuning bilen Men siler hak suwaq bilen aqartqan tamni ghulitip, uning ulini ashkare qilip, uni yer bilen yeksan qilimen; u ghulap chüshkende, siler uning arisida halak bolisiler; we Méning Perwerdigar ikenlikimni tonup yétisiler.  
\v 15-16 Shundaq qilip Men qehrimni tam hem uni hak suwaq bilen aqartqanlarning üstige chüshürüp pighandin chiqimen; we: «Tam yoq boldi, shundaqla uni hak suwaq bilen aqartqanlar, yeni Yérusalém toghruluq bésharet bergüchi, héch tinch-amanliq bolmighandimu u toghruluq tinch-amanliqni körsetken «alamet körünüsh»ni körgen Israilning peyghemberlirimu yoq boldi» — deymen».\f □ \fr 13:15-16 \ft \+bd «Men qehrimni tam hem uni hak suwaq bilen aqartqanlarning üstige chüshürüp pighandin chiqimen; we ... deymen»\+bd* — mezkur bésharettiki eng axirqi ayet boyiche bu «népiz tam» Yérusalémni körsitidu, emdi saxta peyghemberler uning buzuq yerlirini puxta qilmay, peqet hemmisi chirayliq körünsün dep uni «saxta bésharetler» bilen aqartidu.\f*   
\b  
\m  
\s1 «Ayal peyghemberler» toghruluq bésharet  
\m
\v 17 «Emdi sen, i insan oghli, öz tesewwuri boyiche bésharet bergüchi öz xelqingning qizlirigha yüzüngni qaritip, ularni eyiblep bésharet bérip mundaq dégin: —   
\m
\v 18 Reb Perwerdigar mundaq deydu: «Öz béghishlirining herbirige \add séhirlik\add* bilezüklerni qadap, janlarni tuzaqqa élish üchün herqandaq égiz-pakar ademlerning béshigha perenchini yasighanlargha way! Emdi siler öz xelqimning janlirini tuzaqqa chüshürüp, janliringlarni saq qaldurimiz dewatamsiler? \f □ \fr 13:18 \ft \+bd «Öz béghishlirining herbirige séhirlik bilezüklerni qadap, ... herqandaq égiz-pakar ademlerning béshigha perenchini yasighanlargha way!»\+bd* — ayallar bu «bilezük» we «perenje»lerni qandaq ishletkenliki anche éniq bolmisimu, lékin shübhisizki, ular arqiliq séhirlik, jadugerlik yolida herqandaq ademlerni demidi qilip öz indikige keltürmekchi bolghan; 19-ayet téximu köp tepsilatlarni bizge teminleydu.\f*  
\v 19 Nechche tutam arpa, nechche chishlem nanni dep siler Manga kupurluq qilip, yalghan sözge qulaq salidighan Méning xelqimge yalghanchiliqinglar arqiliq ölmeske tégishliklirini öltürüp, tirik qalmasliqqa tégishliklirini hayat qaldurmaqchimusiler?\x + \xo 13:19 \xt Mik. 3:5\x*   
\m
\v 20 Shunga Reb Perwerdigar mundaq deydu: «Mana, Men silerning qushlarni tuzaqqa chüshürgendek kishilerni tuzaqqa chüshürgüchi séhirlik «téngiq»liringlargha qarshimen, Men ularni bilikinglardin yirtip tashlaymen; shuning bilen siler qushlarni tuzaqqa chüshürgendek tutqan kishilerni erkinlikke uchuriwétimen.   
\m
\v 21 Men silerning perenjiliringlarnimu yirtip tashliwétip, xelqimni qolunglardin qutquzimen; ular yene qolunglarda olja bolup turmaydu; shuning bilen siler Méning Perwerdigar ikenlikimni tonup yétisiler.   
\m
\v 22 Siler yalghanchiliq bilen, Özüm azar bermigen heqqaniy ademlerning könglige azar bergenlikinglar üchün, shundaqla rezil ademlerning hayatini saqlap qutquzushqa ularni rezil yolidin yandurmay, eksiche ularning qolini kücheytkininglar üchün,  
\v 23 siler quruq «alamet közünüsh»lerni ikkinchi bolup körmeysiler, yaki yalghan palchiliq qilmaysiler; Men Öz xelqimni qolunglardin qutquzimen; shuning bilen siler Méning Perwerdigar ikenlikimni tonup yétisiler».   
\b  
\b  
\m  
\c 14
\s1 Butpereslik qilidighanlargha way!  
\m
\v 1 Israil aqsaqallirining beziliri Méning yénimgha kélip aldimda olturushti. \x + \xo 14:1 \xt Ez. 20:1\x*  
\v 2 We Perwerdigarning sözi manga kélip mundaq déyildi: —   
\m
\v 3 «I insan oghli, mushu ademler öz butlirini könglige tiklep, ademlerni putlashturidighan öz qebihlikini köz aldigha qoyghanidi. Emdi ularning Méni izdep Mendin yol sorishini qobul qilamdimen?  
\v 4 Emdi ulargha söz qilip mundaq dégin: — Reb Perwerdigar mundaq deydu: «Israil jemetidiki könglide öz butlirini tiklep, ademlerni putlashturidighan öz qebihlikini köz aldigha qoyup, andin peyghember aldigha kélidighan herbir ademni bolsa, Menki Perwerdigar uninggha butlirining köplüki boyiche jawab qayturimen.  
\v 5 Shundaq qilip Men Israil jemetining könglini Özümge igildurimen; chünki ular barliq butliri bilen Manga yat bolup ketti».   
\m
\v 6 — Shunga Israil jemetige mundaq dégin: — Reb Perwerdigar mundaq deydu: «Towa qilinglar! Butliringlardin yénip \add yénimgha\add* qaytip kélinglar! Barliq yirginchlik qilmishinglardin yüzünglarni örünglar!  
\v 7 Chünki Israil jemetidiki özlirini Mendin ayrip, öz butlirini könglide tiklep, ademlerni putlashturidighan öz qebihlikini köz aldigha qoyup, andin Mendin sorash üchün peyghemberning aldigha kélidighan herqaysi adem yaki shuninggha oxshash Israilda turuwatqan herqaysi musapirlar bolsa, Menki Perwerdigar Özüm ulargha jawab qayturimen;  
\v 8 Men mushu kishini bir agah béshariti qilip uni söz-chöchekke qaldurushqa yüzümni uninggha qarshi qilimen; Men xelqimning arisidin uni üzüp tashlaymen; shuning bilen siler Méning Perwerdigar ikenlikimni tonup yétisiler. \x + \xo 14:8 \xt Qan. 28:37; Ez. 5:15\x*  
\v 9 Biraq peyghember özi éziqturulup, bir bésharetlik söz qilghan bolsa, u chaghda Özüm Perwerdigar shu peyghemberni ézitqugha uchratqanmen; Men uninggha qarshi qolumni uzartip, uni xelqim arisidin halak qilimen. \f □ \fr 14:9 \ft \+bd «Biraq peyghember özi éziqturulup, bir bésharetlik söz qilghan bolsa, u chaghda Özüm Perwerdigar shu peyghemberni ézitqugha uchratqanmen;...»\+bd* — mushu dégini, Perwerdigar ademlerni éziqturushni xalaydu dégenlik emes, elwette. Biraq Öz adimi bolghan peyghember ademge xushamet qilmaqchi bolsa yaki öz menpeetini közlep yüridighan bolsa, emdi shu chaghda Xuda uni azdurushi, ézitqugha uchritishi yaki yaman rohlarning qoligha tapshurushi mumkin. Shu chaghda uning éytqan sözining hemmisi quruq bolidu, emma u özi uninggha ishinidu.\f*  \x + \xo 14:9 \xt Ez. 13:1, 2, 9\x*  
\v 10 Ular qebihlikining jazasini tartidu; peyghemberge bérilidighan jaza bilen sorighuchigha bérilidighan jaza oxshash bolidu.  
\v 11 Shuning bilen Israil jemeti yene Mendin chetnep ketmeydu, yaki yene asiyliqliri bilen özlirini bulghimaydu; ular Méning xelqim, we Men ularning Xudasi bolimen» — deydu Reb Perwerdigar».   
\b  
\m  
\s1 Kéliwatqan jazani hetta heqqaniy kishilermu Israildin yandurmaydu  
\m
\v 12 We Perwerdigarning sözi manga kélip mundaq déyildi: —   
\m
\v 13 «I insan oghli, melum bir zémin Manga asiyliq qilip gunah qilghanda, Men shuning bilen qolumni uninggha qarshi uzartip, ularning yölenchüki bolghan nénini qurutuwétip, uning üstige acharchiliqni ewetimen hem insan we haywanlarni uningdin üzimen; \f □ \fr 14:13 \ft \+bd «yölenchüki bolghan néni»\+bd* — ibraniy tilida «nan bolghan hasisi» déyilidu; 4:16-ayettiki izahatni körüng.\f*  \x + \xo 14:13 \xt Law. 26:26; Ez. 4:16; 5:16\x*  
\v 14 emdi u chaghda Nuh, Daniyal we Ayuptin ibaret üch hezret uningda turuwatqan bolsimu, ular öz heqqaniyliqi tüpeylidin peqet öz janlirinila saqliyalghan bolatti — deydu Reb Perwerdigar.\f □ \fr 14:14 \ft \+bd «u chaghda Nuh, Daniyal we Ayuptin ibaret üch hezret uningda turuwatqan bolsimu,...»\+bd* — Daniyal peyghember on üch yil ilgiri Babilgha sürgün bolup, andin Néboqadnesar üchün bash wezir qilin’ghan.\f*   
\m
\v 15 Eger Men zémindin yirtquch haywanlarni ötküzsem, ular uni baliliridin juda qilsa, haywanlar tüpeylidin uningdin ötküchi héchbir adem bolmay, u weyrane bolsa,  
\v 16 emdi Men öz hayatim bilen qesem qilimenki, — deydu Reb Perwerdigar — mushu üch hezret uningda turuwatqan bolsimu, ular ne öz oghulliri ne qizlirini qutquzalmaytti; ular peqet öz janlirini qutquzalaytti, zéminning özi weyrane péti qalatti.   
\m
\v 17 Yaki bolmisa Men shu zémin’gha qilichni chüshürup, uningdin insan hem haywanni üzüwetken bolsam,  
\v 18 emdi hayatim bilen qesem qilimenki, — deydu Reb Perwerdigar — mushu üch hezret uningda turuwatqan bolsimu, ular ne öz oghulliri ne qizlirini saqlap qutquzalmaytti; ular peqet öz janlirini qutquzalaytti.   
\m
\v 19 Yaki bolmisa Men shu zémin’gha waba késilini chüshürup, Öz qehrimni qan töktürulüshi bilen üstige töksem, uningdin insan hem haywanni üzüwetken bolsam,  
\v 20 emdi hayatim bilen qesem qilimenki, — deydu Reb Perwerdigar — Nuh, Daniyal we Ayuptin ibaret üch hezret uningda turuwatqan bolsimu, ular ne öz oghlini ne qizini qutquzalmaytti; ular peqet heqqaniyliqi bilen öz janlirini qutquzalaytti.   
\m
\v 21 Emdi Reb Perwerdigar mundaq deydu: — Emdi shundaq bolghandin kéyin, insan hem haywanni üzüwétish üchün Yérusalémgha töt jazayimni, yeni qilich, acharchiliq, yirtquch haywan we waba késilini chüshürsem qandaq bolar?   
\m
\v 22 Biraq mana, uningda qélip qalghanlar bolidu, yeni oghul-qizlar uningdin chiqirilip qutquzulidu; mana, ular silerning yéninglargha chiqip, siler ularning yolliri hem qilmishlirini körüp yétisiler; shuning bilen siler Men Yérusalémgha chüshürgen külpet, yeni uninggha chüshürülgen barliq ishlar toghruluq teselli alisiler;  
\v 23 emdi siler ularning yolliri hem qilmishlirini körgininglarda, ular silerge teselli épkélidu; siler Méning uningda barliq qilghan ishlirimni bikardin-bikar qilmighanliqimni tonup yétisiler, — deydu Reb Perwerdigar».\f □ \fr 14:23 \ft \+bd «emdi siler ularning yolliri hem qilmishlirini körgininglarda, ular silerge teselli épkélidu...»\+bd* — eslide sürgün bolghanlar Yérusalémgha chüshken balayi’apetni anglap belkim intayin azablinishi mumkin idi. Biraq qachqanlar kelgende, ularning qiyapitini we qilmishlirini körüp, ular bu ishning heqiqeten Xudaning adil jazasi ikenlikini chüshinip yétip, «bu jaza hemmisi durus» dep köngli jayigha chüshüshi kérek.\f*   
\b  
\b  
\m  
\c 15
\s1 Üzüm téli toghruluq temsil  
\m
\v 1 We Perwerdigarning sözi manga kélip mundaq déyildi: —   
\m
\v 2 «I insan oghli, üzüm téli yaghichining bashqa derex yaghachliridin néme artuqchiliqi bar, uning shéxining ormandiki derexler arisida néme alahidiliki bar?  
\v 3 Uningdin birer jabduqni yasashqa matériyal alghanning paydisi barmu? Uningdin chinilerni asqudek qozuqni yasighili bolamdu?  
\v 4 Mana, u otqa yéqilghu bolghanda, ot uning ikki uchini köydürgende, otturisimu yérim köygende, emdi uni birer ishqa ishletkili bolamdu?  
\v 5 Mana, u saq bolghanda, héchqandaq ishqa ishletkili bolmighan yerde, emdi ot uni köydürüp yep ketkende, uni birer ishqa ishletkili bolamdu?   
\m
\v 6 Shunga Reb Perwerdigar mundaq deydu: «Men ormandiki derexler arisidiki üzüm télining yaghichini otqa tapshurghinimdek, Yérusalémda turuwatqanlarni otqa tapshurimen.  
\v 7 Yüzümni ulargha qarshi qilip qaritimen; ular bir ottin chiqsa, bashqa bir ot ularni yewétidu. Öz yüzümni ulargha qarshi bolup qaratqanda, siler Méning Perwerdigar ikenlikimni tonup yétisiler.  
\v 8 Ularning qilghan wapasizliqliri tüpeylidin men zéminni weyrane qilimen» — deydu Reb Perwerdigar».\f □ \fr 15:8 \ft \+bd «... Ularning qilghan wapasizliqliri tüpeylidin Men zéminni weyrane qilimen»\+bd* — bu babtiki «üzüm téli» dégen temsil üstide «Qoshumche söz»imizde toxtilimiz.\f*   
\b  
\b  
\m  
\c 16
\s1 Wapasiz Yérusalém  
\m
\v 1 We Perwerdigarning sözi manga kélip mundaq déyildi: —   
\m
\v 2 I insan oghli, özining yirginchlik qilmishlirini Yérusalémning yüzige sélip mundaq dégin: —   
\m
\v 3 Reb Perwerdigar Yérusalémgha mundaq deydu: «Séning esliy zating we tughulushung Qanaaniylarning zéminida bolghan; séning atang Amoriy, apang Xittiy qiz idi. \f □ \fr 16:3 \ft \+bd «...séning atang Amoriy, apang Hittiy qiz idi»\+bd* — Israilning ejdadi Ibrahim we ayali Sarah, elwette. Mushu ayet we kéyinki 1-14-ayetlerning belkim üch muhim mezmuni bar: (1) Ibrahim özi esli Qanaandikilerdek butperes adem idi («Ye.» 24:2) — Xuda uni zor méhir-shepqitidin Özining adimi bolushi üchün talliwalghan; (2) Perwerdigarning buyruqlirigha xilap halda, Israil Qanaan zéminigha kirgende ularning köp oghul-qizliri yerlik (butperes Qanaaniy, Amoriy, Hittiy) qiz-yigitler bilen toy qilghan; (3) Israil Qanaan zéminigha kirgende Qanaandikilerning butperes yaman adetlirini qobul qilip ulargha inatayin oxshash bolup ketkenidi.\f*  
\v 4 Séning tughulushugha kelsek, sen tughulghan kününgde kindiking késilmigen, sen suda yuyulup pakiz qilinmighan; héchkim sanga tuz sürkmigen yaki séni zakilimighan.   
\m
\v 5 Héchkimning közi mushu ishlar üchün sanga rehim qilmighan yaki ichini sanga aghritmighan; eksiche sen dalagha tashliwétilgensen, chünki tughulghan kününgde kemsitilgensen.   
\m
\v 6 Shu chaghda Men yéningdin ötüp kétiwétip, séni öz qéningda éghinap yatqiningni körgen; we Men öz qéningda yatqan halitingde sanga: «Yashighin!» — dédim. Berheq, sen öz qéningda yatqan halitingde Men sanga: «Yashighin!» — dédim.   
\m
\v 7 Men séni daladiki ot-chöplerdek aynittim; sen ösüp xéli boy tartip chirayliq bézilip wayigha yetting; köksiliring shekillendi, chachliring üzün östi; biraq sen téxi tughma-yalingach iding. \f □ \fr 16:7 \ft \+bd «sen ösüp xéli boy tartip chirayliq bézilip wayigha yetting»\+bd* — axirqi jümlige qarighanda, «chirayliq bézilip wayigha yetting» dégen söz köksliri we chachliri toluq öskenlikini körsitishi mumkin.\f*  
\v 8 Men yene yéningdin ötüwétip sanga qaridim; mana, ishq-muhebbet mezgiling yétip keldi; Men tonumning péshini üstüngge yéyip qoyup, yalingachliqingni ettim; Men sanga qesem ichip, sen bilen bir ehde tüzdum, deydu Reb Perwerdigar, we sen Méningki boldung. \f □ \fr 16:8 \ft \+bd «Men tonumning péshini üstüngge yéyip qoyup, yalingachliqingni ettim»\+bd* — qedimki zamanlarda erkek kishi qizning üstige kiyim-kéchikini yépishi shu qizni öz emrige almaqchi bolghanliqini bildüretti. «Rut» 3:9-ayet, «Kan.» 22:30-ayetni körüng.\f*  \x + \xo 16:8 \xt Yar. 22:16; 24:7\x*  
\v 9 Men séni su bilen yuyup, qéningni téningdin yuyuwétip, sanga puraqliq mayni sürttüm.  
\v 10 Men sanga keshtilik könglekni kiygüzüp, ayighinggha delfin térisidin tikken keshlerni saptim; séni népis kanap bilen orap, yipek bilen yépip qoydum.  
\v 11 Séni zibu-zinnetler bilen perdazlidim, qolliringgha bilezüklerni, boynunggha marjanni taqap qoydum;  
\v 12 burnunggha halqini, qulaqliringgha zirilerni, béshinggha güzel tajni kiygüzdum.  
\v 13 Shundaq qilip sen altun-kümüsh bilen perdazlanding; kiyim-kéchekliring népis kapap, yipek we keshtilik rexttin idi. Yégining aq un, bal hem zeytun méyi idi; sen intayin güzel bolup, xanish mertiwisige kötürüldung.  
\v 14 Güzelliking tüpeylidin ellerde dangqing chiqti; chünki Men sanga körkemlikimni béghishlishim bilen güzelliking kamaletke yetti, — deydu Reb Perwerdigar.   
\m
\v 15 — Biraq sen güzellikingge tayinip, dangqingdin paydilinip pahishe boldung; sen herbir ötküchi kishige pahishe muhebbetliringni töktüng; güzelliking uning boldi!  
\v 16 Sen kiyim-kéchekliringdin élip özüng üchün renggareng bézelgen «yuqiri jaylar»ni yasap, andin ularning üstide buzuqluq qilghansen. Bundaq ishlar yüz bérip baqmighan, we ikkinchi yüz bermeydu!\f □ \fr 16:16 \ft \+bd «yuqiri jaylar»\+bd* — butpereslik qilidighan jaylar: 6:3-ayetning izahatini körüng.\f*   
\m
\v 17 Sen Men sanga béghishlighan güzel zibu-zinnetlirim we altun-kümüshüm bilen erkek mebudlarni yasap ular bilen buzuqluq qilghansen. \f □ \fr 16:17 \ft \+bd «altun-kümüshüm bilen erkek mebudlarni yasap ular bilen buzuqluq qilghansen»\+bd* — «buzuqluq» bolsa butqa choqunushni insanning Xudagha bolghan wapasizliqigha oxshitidu; uning üstige, Qanaandiki butlargha choqunushtek «diniy murasimlar» köp waqitlarda shehwaniy buzuqluq, pahishiwazliq bilen baghliq idi.\f*  
\v 18 Sen öz keshtilik kiyimliringni élip ulargha kiygüzdüng; Méning méyim we Méning xushbuyumni ulargha sunup béghishliding;  
\v 19 Men özüngge bergen nénimni, Men sanga ozuqqa bergen aq an, zeytun méyi we balni bolsa, sen ularning aldigha xushpuraq hediye süpitide atap sundung: ishlar del shundaq idi! — deydu Reb Perwerdigar.   
\m
\v 20 — Uning üstige sen Özümge tughup bergen qiz-oghulliringni élip, mebudlarning ozuqi bolsun dep ularni qurbanliq qilding. Séning buzuqluqung azliq qilghandek,  
\v 21 sen Méning balilirimni soyup ularni ottin ötküzüp mebudlargha atap qoydungghu? \x + \xo 16:21 \xt Yesh. 57:5\x*   
\m
\v 22 Séning barliq yirginchlik qilmishliring hem pahishe buzuqluqliringda, sen yashliqingda tughma-yalingach bolup öz qéningda éghinap yatqan künliringni héchqachan ésingge keltürmiding.  
\v 23 Emdi séning bu rezillikliringdin kéyin — (Way, halinggha way! — deydu Reb Perwerdigar)  
\v 24 sen yene özüng üchün bir peshtaq qurup, herbir meydan’gha bir «yuqiri jay»ni yasiding; \f □ \fr 16:24 \ft \+bd «sen... herbir meydan’gha bir «yuqiri jay»ni yasiding»\+bd* — pahishe ayallar belkim kochilarda yuqiri bir jayda turup «xéridarlar»ni chaqiratti. Mushu yerde «yuqiri jay» emdi ikki bisliq bolup, yene «butqa choqunidighan jaylar»ni körsitidu.\f*  
\v 25 sen herbir kochining béshida «yuqiri jay»ingni salding; sen öz güzellikingni yirginchlik qilip, téningni herbir ötküchige tutup, putungni échip özüngni bérip pahishe buzuqluqungni köpeytting.  
\v 26 Sen ishqwaz erliki chong qoshnang bolghan Misirliqlar bilen buzuqluq ötküzdüng; Méning achchiqimni qozghap, pahishe buzuqluqungni köpeytting.  
\v 27 We mana, Men Öz qolumni üstüngge uzartip, séning nésiwengni azaytip qoydum. Men séningdin nepretlinidighan, buzuq yolungdin nomus qilip chöchigenlerning, yeni Filistiylerning qizlirining qoligha tapshurdum.\x + \xo 16:27 \xt 2Tar. 28:18\x*   
\m
\v 28 Sen yene qanmay yene Asuriylikler bilen buzuqluq ötküzdung; buzuqluq ötküzgendin kéyin yene qanaet qilmiding.  
\v 29 Shunga sen sodigerning zémini, yeni Kaldiye bilen bolghan buzuqluqungni köpeytip, buningdin yene qanaet qilmiding.  
\v 30 Mushundaq barliq ishlarni, yeni nomussiz pahishe ayalning ishlirini qilisen, némanche suyuq séning qelbing! — deydu Reb Perwerdigar,  
\v 31 Özüngning peshtiqingni her kochining béshida quridighan, herbir meydanda «yuqiri jay»ingni yasaydighan! Uning üstige sen pahishe ayaldek emes iding, chünki sen heqni neziringge almaytting!   
\m
\v 32 I wapasiz ayal, érining ornida yat ademlerge köngül béridighan!  
\v 33 Xeqler pahishe ayalgha hemishe heq béridu; biraq sen ashniliringni buzuqluq muhebbetliridin huzur élishqa heryandin yéninggha kelsun dep ularning hemmisige üstek bérip in’am qilisen;  
\v 34 buzuqluqta sen bashqa ayallarning eksisen, chünki héchkim séning buzuq muhebbitingni izdep kelmidi; sen üstek berding, héch heq sanga bérilmidi — sen heqiqeten ularning eksisen!   
\m
\v 35 Shunga, i pahishe ayal, Perwerdigarning sözini angla!   
\m
\v 36 — Reb Perwerdigar mundaq deydu: — Séning tenggiliring tökülüp, ashniliring bilen bolghan buzuqluqliring bilen séning uyat yéring ashkarilan’ghanliqi tüpeylidin, barliq yirginchlik mebudliring tüpeylidin, ulargha atap sun’ghan baliliringning qéni tüpeylidin —   
\m
\v 37 shunga mana, Men séning özüngge eysh-ishret menbesi qilghan, barliq söygen hem barliq nepretlen’gen ashniliringni yighimen — Men ularni sanga qarshi chiqirip etirapingdin yighip, séning uyat yéringni ulargha ashkare qilimen, ular séning barliq uyat yéringni köridu.  
\v 38 Shuning bilen séni buzuqluq qilghan hem qan tökken ayallarni jazalighandek jazalaymen; Men qehr bilen, ottek ghezipimning telipi bilen üstüngge qanliq jazani chüshürimen;  
\v 39 We Men séni ularning qoligha tapshurimen; ular séning peshtaqliringni ghulitidu, séning «yuqiri jay»liringni chéqip tashlaydu; ular kiyim-kéchikingni üstüngdin saldurup tashlap, güzel zibu-zinnetliringni bulap-talap, séni tughma-yalingach qalduridu.  
\v 40 Ular sanga qarshi bir top kishilerni yighip épkélidu, ular séni chalma-kések qilidu hem séni qilichliri bilen chépiwétidu.  
\v 41 Ular öyliringni ot bilen köydüridu, köp ayallarning köz aldida üstüngge jazalarni chüshüridu; shuning bilen Men séni pahishe ayal bolushtin qaldurimen; sen yene héchqandaq «muhebbet heqqi»ni bermeysen. \x + \xo 16:41 \xt 2Pad. 25:9; Yer. 52:13\x*   
\m
\v 42 Shuning bilen Men sanga qaratqan qehrimni toxtitimen, Méning muqeddeslikimdin chiqqan ghezep sendin kétidu; Men tinchlinip qayta achchiqlanmaymen. \f □ \fr 16:42 \ft \+bd «Méning muqeddeslikimdin chiqqan ghezep»\+bd* — Ibraniy tilida «Méning hesitim».\f*  
\v 43 Sen yashliq künliringni ésingge keltürmiding, eksiche mushu qilmishliring bilen Méni ghezeplendürdüng; shunga mana, öz yolungni öz béshinggha qayturimen, — deydu Reb Perwerdigar, — shuning bilen bu buzuqluqni bashqa yirginchlik qilmishliring üstige qoshup ikkinchi qilmaysen.\f □ \fr 16:43 \ft \+bd «...bu buzuqluqni bashqa yirginchlik qilmishliring üstige qoshup ikkinchi qilmaysen»\+bd* — bashqa birxil terjimisi: «...bu buzuqluqni bashqa nepretlik qilmishliring üstige qoshup qilding emesmu?»\f*  \x + \xo 16:43 \xt Ez. 9:10; 11:21; Law. 19:29\x*   
\b  
\m  
\s1 Yérusalém, Samariye we Sodom  
\m
\v 44 Mana, maqallarni ishlitidighanlarning hemmisi sen toghruluq: «Anisi qandaq bolsa, qizi shundaq bolar» dégen bir maqalni tilgha alidu.  
\v 45 Sen öz éri hem baliliridin nepretlen’gen anangning qizidursen; hem öz erliri hem baliliridin nepretlen’gen acha-singilliringning ariliqidikisen; séning anang bolsa Hittiy, séning atang Amoriy idi. \f □ \fr 16:45 \ft \+bd «séning anang bolsa Hittiy, séning atang Amoriy idi»\+bd* — 3-ayettiki izahatta éytilghandek: — Israilning ejdadi Ibrahim we ayali Sarah, elwette. Mushu ayet we kéyinki 1-14-ayetlerning belkim üch muhim mezmuni bar: (1) Ibrahim özi esli Qanaandikilerdek butperes adem idi («Ye.» 24:2) — Xuda uni zor méhir-shepqitidin Özining adimi bolushi üchün talliwalghan; (2) Perwerdigarning buyruqlirigha xilap halda, Israil Qanaan zéminigha kirgende ularning köp oghul-qizliri yerlik (butperes Qanaaniy, Amoriy, Hittiy) qiz-yigitler bilen toy qilghan; (3) Israil qenan zéminigha kirgende qenandikilerning butperes yaman adetlirini qobul qilip ulargha inatayin oxshash bolup ketkenidi.\f*  
\v 46 Séning achang bolsa sol teripingde turghan Samariye, yeni u we uning qizliri; singling bolsa ong teripingde turghan Sodom we uning qizliri.   
\m
\v 47 Sen ne ularning yolliridida mangmighan, ne ularning yirginchlik qilmishliri boyiche ish qilmighansen; Yaq! Belki qisqighine bir waqit ichide sen barliq yolliringda ulardin buzuq bolup ketting. \f □ \fr 16:47 \ft \+bd «Belki qisqighine bir waqit ichide sen barliq yolliringda ulardin buzuq bolup ketting»\+bd* — bashqa birxil terjimisi: «belki ularning qilmishlirini az dep, sen barliq yolliringda ulardin buzuq bolup ketting».\f*  
\v 48 Öz hayatim bilen qesem qilimenki, — deydu Reb Perwerdigar, — singling Sodom, yeni u yaki qizliri sen yaki séning qizliringning qilmishliridek qilmidi; \f □ \fr 16:48 \ft \+bd «singling Sodom, yeni u yaki qizliri sen yaki séning qizliringning qilmishliridek qilmidi»\+bd* — belkim oqurmenlerning éside barki, Ibrahimning dewride Sodom shehiri esli bechchiwazliq gunahi üchün Xuda teripidin ot bilen halak qilin’ghan.\f*  
\v 49 Mana, mushu singling Sodomning qebihliki — u we qizlirining tekebbuluqi, nanliri mol, endishisiz azadilik künliride ajiz-namratlarning qolini héch kücheytmigenliki idi. \f □ \fr 16:49 \ft \+bd «Mana, mushu singling Sodomning qebihliki — u we qizlirining tekebbuluqi, nanliri mol, endishisiz azadilik künliride ajiz-namratlarning qolini héch kücheytmigenliki idi»\+bd* — bu ayet Sodomning bechchiwazliqidiki asasiy gunahlirini körsitip, bügünki köp bay döletlerge yaki bay ademlerge chongqur agah béridu.\f*  \x + \xo 16:49 \xt Yar. 18:20-21; 19; Am. 5:12\x*  
\v 50 Ular tekebburliship, Méning aldimda yirginchlik ishlarni qildi; Men buni körginimde, ularni yoqattim.\x + \xo 16:50 \xt Yar. 19:24\x*   
\m
\v 51 Samariye bolsa séning gunahliringning yérimidekmu gunah sadir qilmidi; halbuki, sen bolsang yirginchlik qilmishliringni ularningkidin köp awutup qilding; shundaq qilip sen yirginchlik qilmishliring tüpeylidin acha-singlingni xuddi heqqaniydek köründürgeniding. \f □ \fr 16:51 \ft \+bd «Samariye bolsa séning gunahliringning yérimidekmu gunah sadir qilmidi..»\+bd* — «Samariye» mushu yerde «Shimaliy Padishahliq»ni körsitidu. U Israilning on qebililik «Shimaliy Padishahliq»ining paytexti idi. Ularning butperesliki tüpeylidin Xuda Asuriye impériyesining wasitisi bilen miladiyedin ilgiriki 722-yilda ularni jazalap sürgün qildi.\f*  
\v 52 Sen eslide öz acha-singlingning üstidin höküm qilghuchi iding; emdi senmu, öz shermendilikingni kötürüp yür! Séning ularningkidin téximu nepretlik gunahliring tüpeylidin ular sendin heqqaniy körünidu; shunga senmu acha-singlingni heqqaniy körsetkining tüpeylidin xijaletke qélip shermendilikingni kötürüp yür!\f □ \fr 16:52 \ft \+bd «Sen eslide öz acha-singlingning üstidin höküm qilghuchi iding;...»\+bd* — bashqa birxil terjimisi: «Sen acha-singlingning üstidin yaxshi bir höküm chiqarghuchi bolup qalding;...» — démek, «ularni öz qilmishliringgha sélishturup, ularni adil dep körsetting». Biraq 56-ayet bizning terjimimizni qollaydu, dep qaraymiz.\f*   
\m
\v 53 We men ularni sürgündin, yeni Sodom hem qizlirini sürgündin, Samariye hem qizlirini sürgündin chiqirip, shundaqla ularning arisigha sürgün bolghanliringni chiqirip sürgünlüktin eslige keltürimen; \f □ \fr 16:53 \ft \+bd «men ularni sürgündin, yeni Sodom hem qizlirini sürgündin.. chiqirip, ... eslige keltürimen»\+bd* — Sodom shehiri esli «Ölük déngiz» boyida idi. «Ölük déngiz»ning etrapidiki sheherler miladiyedin ilgiriki 537-yilidin bashlap qaytidin ahalilik boldi. Sodom shehirining özining esli del qeyerde ikenlikini bilmeymiz. \+bd «... Samariye hem qizlirini sürgündin chiqirip, shundaqla ularning arisigha sürgün bolghanliringni chiqirip sürgünlükdin eslige keltürimen»\+bd* — bu bésharet belkim Pars impératori Qoreshning Babil impériyesi sürgün qilghan xelqlerni azad qilishliri bilen (miladiyedin ilgiriki 539-yili) qismen bashlan’ghan; kelgüside toluq emelge ashurulidu, dep ishinimiz: 37-babta, «Yehuda» we «Israil»ning yéngidin «bir xelq» bolidighanliqi toghruluq yene bir bésharet bar.\f*  
\v 54 shuning bilen ulargha teselli berginingde, sen öz shermendilikingni kötürisen, séning barliq qilmishliring tüpeylidin xijaletke qalisen. \f □ \fr 16:54 \ft \+bd «Shuning bilen ulargha teselli berginingde...»\+bd* — bu teselli bolsa ellerning qalghanlirining Yehuda we Yérusalémgha chüshürülgen jazani körüp «biz yamanliq qilduq, biraq ular bizdin téximu yaman qildi, téximu éghir jazani köridu» dep tapqan tesellisi bolushi kérek.\f*  
\v 55 Séning acha-singling, Sodom hem qizliri esli haligha, Samariye hem qizlirimu esli haligha kélidu; senmu we séning qizliring esliy halinglargha kélisiler.  
\v 56-57 Séning rezilliking pash qilinmay, tekebburluqta yürgen kününgde, singling Sodom aghzingda söz-chöchek bolghan emesmidi? Emdi hazir sen özüng Suriye qizliri we uning etrapidikilerning hemmisi hemde Filistiye qizliri, yeni séni közge ilmaydighan etrapingdikilerning mazaq obyékti bolup qalding.\f □ \fr 16:56-57 \ft \+bd «singling Sodom aghzingda söz-chöchek bolghan emesmidi?»\+bd* — bashqa birxil terjimisi: «singling Sodomni hetta tilinggha almaytting».\f*  \x + \xo 16:56-57 \xt Yesh. 9:10-16\x*   
\m
\v 58 Sen buzuqluqung, yirginchlik qilmishliringning jazasini kötürisen, deydu Perwerdigar.  
\v 59 Chünki Reb Perwerdigar mundaq deydu: — Öz qilghanliring, yeni ichken qesemingni kemsitip, ehdini buzghanliqing boyiche séni bir terep qilimen; \f □ \fr 16:59 \ft \+bd «Öz qilghanliring, yeni ichken qesemingni kemsitip, ehdini buzghanliqing boyiche...»\+bd* — «ehde» shübhisizki, Xuda Musa peyghember arqiliq tüzgen ehde («Mis.» 19-20-babni körüng).\f*  
\v 60 Halbuki, Men séning bilen yashliq künliringde tüzgen ehdemni esleymen, hem sen bilen menggülük bir ehde tüzimen.  
\v 61 Shuning bilen sen özüngdin chong achiliring hemde séningdin kichik singilliringni tapshuruwalghiningda, sen yolliringni ésingge keltürüp xijaletke qalisen; chünki mushu \add acha-singilliringni\add* sanga qizlar süpitide tapshurimen; biraq bu ishlar séningdiki ehde tüpeylidin bolmaydu. \f □ \fr 16:61 \ft \+bd «...chünki mushu acha-singilliringni sanga qizlar süpitide tapshurimen; biraq bu ishlar séningdiki ehde tüpeylidin bolmaydu»\+bd* — axirqi zamanda Israil xelqi köp ellerge Xudaning yolini körsitidighan yaxshi bir ülge bolidu. Bu ishlar Musa peyghember arqiliq «kona ehde» bilen emes, belki Xudaning ular bilen yéngi «menggülük ehde»si bilen bolidu.\f*  
\v 62 Men Öz ehdemni sen bilen tüzimen, sen Méning Perwerdigar ikenlikimni bilisen;  
\v 63 shuning bilen séni kechürüm qilghinimda, sen qilmishliringni ésingge keltürüp xijil bolup, shermendiliking tüpeylidin qaytidin aghzingni héch achmaysen» — deydu Reb Perwerdigar.   
\b  
\b  
\m  
\c 17
\s1 Ikki bürküt toghruluq temsil  
\m
\v 1 We Perwerdigarning sözi manga kélip shundaq déyildi: —   
\m
\v 2 I insan oghli, bir tépishmaqni otturigha qoyup, Israil jemetige bir temsilni sözlep bérip mundaq dégin: —   
\m
\v 3 Reb Perwerdigar mundaq deydu: — «Keng qanatliq, zich renggareng uzun peylik chong bir bürküt Liwan’gha kélip, shu yerdiki égiz kédir derixining uchidiki shaxni aldi; \f □ \fr 17:3 \ft \+bd «uzun peylik chong bir bürküt Liwan’gha kélip...»\+bd* — temsildiki «Liwan» Yérusalémni körsitidu.\f*  
\v 4 U eng yuqiri yumran bixini üzüwélip, uni sodigerning zéminigha apirip, tijaretchilerning shehirige tikti. \f □ \fr 17:4 \ft \+bd «U (chong bürküt) eng yuqiri yumran bixini üzüwélip, uni sodigerning zéminigha apirip, tijaretchilerning shehirige tikti»\+bd* — temsildiki birinchi «chong bürküt» — Babilning impératori Néboqadnesar idi. U miladiyedin ilgiriki 598-yilida Yérusalémgha kélip, Yekoniya (yash padishah)ni, bezi xan ailisidikiler we zémindiki eng usta hünerwenlerni Babilgha apardi. Bu temsil 12-21-ayette chüshendürülidu.\f*  
\v 5 U yene zémindin bashqa uruqni élip baghliq bir étizgha tikti; uni mol sular boyida sélip, süget télidek tiklidi.   
\m
\v 6 U ösüp, keng yéyilip, pes boyluq üzüm téli bolup chiqti; uning shaxliri \add bürküt\add* terepke qarap östi, yiltizlirimu uning astigha sozuldi. Shu yol bilen u üzüm téli bolup, shaxlandi, bixlandi.\f □ \fr 17:6 \ft \+bd «U ösüp, keng yéyilip, pes boyluq üzüm téli bolup chiqti»\+bd* — «üzüm téli» Zedekiya padishahni körsitidu. U eslide (Xudaning iradisi boyiche) Babil impératorigha béqinip ronaq tapti.\f*   
\m
\v 7 Emdi keng qanatliq, zich peylik yene bir chong bürküt peyda boldi; we mana, bu üzüm téli «U méni sugharsun» dep, tikilgen chönekliridin yiltizlirini uninggha qarap tartti, shaxlirini uninggha qarap sozdi; \f □ \fr 17:7 \ft \+bd «Emdi keng qanatliq,... yene bir chong bürküt peyda boldi»\+bd* — ikkinchi chong bürküt shübhisizki, Misir padishahi (Psammétikus II).\f*  
\v 8 Mana, u obdan shaxlap méwe bersun, ésil üzüm téli bolsun dep munbet étizda, mol sular boyigha tikilgenidi».   
\m
\v 9 Emdi Reb Perwerdigar mundaq deydu: — «U ronaq tapamdu? Uni qaqshal qiliwétish üchün \add bürküt\add* yiltizlirini yulup, méwisini késiwetmemdu? Uning yumran yopurmaqliri xazan bolidu; shu chaghda uni yiltizliridin yuluwélishqa küchlük bir bilek yaki nurghun xeqlerning héch kériki bolmaydu.  
\v 10 Emdi hetta qaytidin tikilgen bolsa, ronaq tapamdu? Sherq shamili uninggha tegkendila taza qaghjirap ketmemdu? U tikilip ösken chönekliride qaghjirap kétidu».   
\b  
\m  
\s1 Temsil chüshendürülidu  
\m
\v 11 We Perwerdigarning sözi manga kélip shundaq déyildi: —   
\m
\v 12 «Asiy jemettin: «Mushu ishlarning menisini bilemsiler?» dep sorap, ulargha mundaq dégin: «Mana, Babil padishahi Yérusalémgha kélip, uning padishahi hem shahzadilirini élip özi bilen Babilgha qayturup apardi.   
\m
\v 13 Shu waqitta u padishahning neslidin bir kishini élip uning bilen ehde tüzüp uninggha qesem ichküzdi. U yene zémindiki ésil-mötiwer bolghanlarni uning bilen élip ketti;  
\v 14 meqset, padishahliqning töwen ajiz halette bolup, qeddini rusliyalmay, peqet uning ehdisini tutushi bilen jénini jan etküzüsh üchün idi.   
\m
\v 15 Biraq u Misir bizge atlar hem chong qoshunni teminlisun dep elchilirini shu yerge ewetip, uninggha asiyliq qildi. Emdi u ronaq tapamdu? Mundaq ishlarni qilghuchi tirik qalamdu? U ehdini buzup tirik qalamdu? \f □ \fr 17:15 \ft \+bd «Biraq u (Zedekiya) Misir bizge atlar hem chong qoshunni teminlisun dep elchilirini shu yerge ewetip, uninggha (Néboqadnesargha) asiyliq qildi»\+bd* — bu ayette intayin muhim söz bar. Néboqadnesar özi butperes «kapir», idi. Biraq éniq turiduki, Xudagha ishen’gen, ishenmigen bolsun, Öz xelqidin birsi bashqa birsi bilen ehde yaki toxtam qilghan bolsa, Xuda mushundaq ehdini Öziningki dep qaraydu; herqandaq étiqadchi bashqa bir étiqadchi bilen yaki kapir bilen ehde tüzse, we ehdisini buzsa, Xudaning Özige qarshi chiqqan bolidu. 19-20-ayetni körüng.\f*  \x + \xo 17:15 \xt Yer. 37:5\x*  
\v 16 Men hayatim bilen qesem qilimenki, — deydu Reb Perwerdigar, — berheq u özini padishah qilghan padishahning zéminide, — yeni uning qesimini kemsitken, ehdisini buzghan héliqi padishahning zéminide, — uning yénida, Babilning otturisida ölidu.   
\m
\v 17 Bolidighan jengde, ular kélip nurghun kishilerni qirish üchün \add sépilgha\add* chiqidighan dönglüklerni sélip, poteylerni qurghanda, Pirewn küchlük qoshun hem nurghunlighan eskerlerni bashlap kelsimu, uning üchün héchnéme qilip bérelmeydu. \f □ \fr 17:17 \ft \+bd «Bolidighan jengde, ular kélip nurghun kishilerni qirish üchün sépilgha chiqidighan dönglüklerni sélip,...»\+bd* — «ular» mushu yerde Babilliqlarni körsitidu. \+bd «Pirewn küchlük qoshun hem nurghunlighan eskerlerni bashlap kelsimu, uning üchün héchnéme qilip bérelmeydu»\+bd* — derweqe Pirewnning yardimi yoqqa chiqti («Yer.» 37-bab, 5-, 21-ayetni we 32-bab, 1-2-ayetni sélishtürüp körüng).\f*  \x + \xo 17:17 \xt 2Pad. 25:1; Yesh. 29:3; Ez. 4:2\x*  
\v 18 U qesemni kemsitip, ehdini buzdi; mana, u qol éliship söz berdi, biraq u mushu ishlarni qildi; shunga u tirik qéchip qutulalmaydu».   
\m
\v 19 Shunga Reb Perwerdigar mundaq deydu: «Men hayatim bilen qesem qilimenki, berheq, u kemsitken qesimim hemde buzghan ehdemni bolsa, bularni öz béshigha kiygüzimen. \f □ \fr 17:19 \ft \+bd «berheq, u kemsitken qesimim hemde buzghan ehdemni bolsa, bularni öz béshigha kiygüzimen»\+bd* — yene diqqet qilishqa erziyduki, Néboqadnesar Zedekiyagha ichküzgen qesem we uning bilen tüzgen ehdini Xuda «Méning qesimim», «Méning ehdem» deydu.\f*  
\v 20 Men Öz torumni üstige yéyip tashlaymen, u Méning qiltiqimda tutulidu; Men uni Babilgha apirimen hemde shu yerde Manga qilghan mutleq wapasizliqi üchün uning üstige höküm chiqirip jazalaymen. \x + \xo 17:20 \xt Yer. 4:12; 25:31; Ez. 12:13; 32:3\x*  
\v 21 Uning bilen bille barliq qachqanlar, barliq qoshunliri qilich bilen yiqilidu; bulardin qalghanlar herbir shamalgha tarqitilidu; shuning bilen siler Menki Perwerdigarning söz qilghanliqini tonup yétisiler».\x + \xo 17:21 \xt Ez. 5:10, 12; 12:14; 16:40\x*   
\b  
\m  
\s1 Kédir derixi toghruluq bashqa bir temsil  
\m
\v 22 Reb Perwerdigar mundaq deydu: «Menmu égiz kédirning uchidin bix élip tikimen; uning yapyash shaxchilirining uchidin yumran birsini üzüp, égiz heywetlik tagh üstige tikimen;  
\v 23 Israil égizlikidiki taghqa Men uni tikimen; u obdan shaxlap, méwe bérip, ésil kédir derixi bolidu; uning astigha herqandaq uchar-qanatlar qonidu; uning shaxlirining sayisida ular qonup turidu;  
\v 24 shuning bilen daladiki barliq derexler biliduki, Menki Perwerdigar égiz derexni pes qildim, pes derexni égiz qildim, yéshil derexni qaghjirattim, qaqshal derexni kökertip baraqsan qildim; Menki Perwerdigar mundaq söz qildim we shuni ada qilimen».\f □ \fr 17:24 \ft \+bd «... Menki Perwerdigar égiz derexni pes qildim, pes derexni égiz qildim, yéshil derexni qaghjirattim, qaqshal derexni kökertip baraqsan qildim»\+bd* — shübhisizki, bu axirqi temsil Qutquzghuchi-Mesih we Uning seltenitini körsitidu. Herbir Israiliy kishi Mesihning Dawut padishahning neslidin chiqqanliqini biletti.\f*   
\b  
\b  
\m  
\c 18
\s1 Herbir ademning Xuda aldida bolghan jawabkarliqi  
\m
\v 1 We Perwerdigarning sözi manga kélip mundaq déyildi: —   
\m
\v 2 «Israil zémini toghruluq siler: «Atilar achchiq-chüchük üzümlerni yése, balilarning chishi qériq sézilidu» dégen mushu maqalni ishlitidighan kishiler zadi néme démekchisiler?\f □ \fr 18:2 \ft \+bd «Atilar achchiq-chüchük üzümlerni yése, balilarning chishi qériq sézilidu»\+bd* — démek, ata-bowimiz yaman ish qilghan, biraq biz uning yaman netijilirini, Xudaning jazasini körimiz. Kéyinki ayetlerni körüng.\f*  \x + \xo 18:2 \xt Yer. 31:29\x*   
\m
\v 3 Men hayatim bilen qesem qilimenki, deydu Reb Perwerdigar, siler Israil ichide mushu maqalni qaytidin ishletmeysiler.  
\v 4 Mana, barliq janlar Méningkidur; atining jéni Méningkidek, balining jénimu Méningkidur; gunah sadir qilghuchi jan igisi bolsa, u ölidu.   
\b  
\m  
\s1 Üch misal  
\m
\v 5 Birsi heqqaniy bolsa, adilliq we adalet yürgüzidighan bolsa,  
\v 6 — u ne taghlar üstide butqa atalghan taamni yémigen, ne Israil jemetidiki butlargha bash kötürüp ulardin tilimigen, ne qoshnisining ayalini héch buzmighan, ne ay körgende ayalgha yéqin kelmigen \x + \xo 18:6 \xt Law. 18:19,20 ; Yesh. 57:7; 65:7\x*  
\v 7 ne héchbirige zulum-zumbuluq ishletmigen, belki qerzdardin kapalet alghanni qayturidighan, bulangchiliq qilmighan, öz nénini ach qalghanlargha teqsim qilip bergen, yéling-yalingachqa kiyim kiygüzgen; \x + \xo 18:7 \xt Mis. 22:21, 26; Law. 19:13; 25:14; Qan. 15:7; 24:12; Yesh. 58:7; Mat. 25:3\x*  
\v 8 pulni ösümge bermeydighan, jazane almaydighan, belki qolini qebihliktin tartip, ikki adem arisida durus höküm chiqiridighan; \x + \xo 18:8 \xt Mis. 22:25; Law. 25:35, 36\x*  
\v 9 Méning belgilimilirimde mangidighan, bashqilargha adil muamile qilish üchün hökümlirimni tutidighan bolsa — mana mushu kishi heqqaniy, u jezmen hayat bolidu, deydu Reb Perwerdigar.   
\m
\v 10 Egerde öz pushti bolghan, zorawanliq qilghuchi, qan tökküchi bolghan, shundaq yamanliqlarning birini öz qérindishigha qilghan, hemde yuqiriqi yaxshiliqning héchqaysisini qilmighan, bir oghli bolsa, — yeni taghlar üstide butqa atalghan taamni yégen, qoshnisining ayalini buzghan, \f □ \fr 18:10 \ft \+bd «shundaq yamanliqlarning birini öz qérindishigha qilghan, hemde yuqiriqi yaxshiliqning héchqaysisini qilmighan, bir oghli bolsa»\+bd* — bashqa birxil terjimisi: «mushundaq yamanliqlarning birini öz qérindishigha qilghan bir oghli bar bolsa, — (atisi ulardin birini héch qilmighan bolsimu), — »\f*  
\v 12 ajiz-namratlargha zulum-zumbuluq ishletken, bulangchiliq qilghan, qerzdardin kapalet alghanni qayturmighan, butlargha bash kötürüp ulardin tiligen, yirginchlik ishlarni qilghan,  
\v 13 pulni ösümge bergen, jazane alghan bir oghli bolsa — emdi u hayat qalamdu? U hayat qalmaydu; u mushundaq yirginchlik qilmishlarni qilghini üchün u jezmen ölidu; uning öz qéni öz béshi üstige chüshidu.   
\m
\v 14 Biraq mana, mushu kishimu bir oghul tapsa, u atisining sadir qilghan barliq gunahlirini körgen bolsimu, hem körgini bilen shundaq qilmisa  
\v 15 — yeni taghlar üstide butqa atalghan taamni yémigen, Israil jemetidiki butlargha bash kötürüp ulardin tilimigen, qoshnisining ayalini buzmighan,  
\v 16 héchbirige zulum-zumbuluq ishletmigen, qerzdardin kapalet élishni héch özige tutmighan, bulangchiliq qilmighan, öz nénini ach qalghanlargha teqsim qilip bergen, yéling-yalingachqa kiyim kiygüzgen, \f □ \fr 18:16 \ft \+bd «héchbirige zulum-zumbuluq ishletmigen, qerzdardin kapalet élishni héch özige tutmighan»\+bd* — Musa peyghemberge chüshürülgen qanun boyiche qerzdardin «kapalet alsa» bolatti (mesilen, pulning ornigha kiyim-kéchek, qoral-eswab alsa bolatti), biraq qerzdar uninggha kérek bolghanda, uninggha qayturup turushi kérek idi («Mis.» 22:26, «Qan.» 24:6-17-ayetni körüng).\f*  
\v 17 öz qolini qebihliktin tartidighan, pulni ösümge bermigen, ösüm-jazane almighan, belki Méning hökümlirimge emel qilidighan, belgilimilirimde mangidighan bolsa — u öz atisining qebihliki tüpeylidin ölmeydu, u jezmen hayat bolidu.   
\m
\v 18 Uning atisi bolsa, zulum-zumbuluq ishletken, öz qérindishigha bulangchiliq qilghan, öz xelqi arisida natoghra ishlarni qilghanliqi tüpeylidin, mana u öz qebihliki ichide ölidu.  
\v 19 Siler: «Némishqa oghul atisining qebihlikining jazasini kötürmeydu?» dep soraysiler; biraq oghul adilliq hem adaletni yürgüzgen, Méning barliq belgilimilirimni tutup ulargha emel qilghan; u jezmen hayat bolidu; \x + \xo 18:19 \xt Qan. 24:16; 2Pad. 14:6; 2Tar. 25:4\x*  
\v 20 gunah sadir qilghuchi jan igisi ölidu. Oghul atisining qebihlikining jazasini kötürmeydu, we yaki ata oghlining qebihlikining jazasini kötürmeydu; heqqaniy kishining heqqaniyliqi öz üstide turidu, rezil kishining rezilliki öz üstide turidu;  
\v 21 we rezil kishi barliq sadir qilghan gunahliridin yénip towa qilip, Méning barliq belgilimilirimni tutup, adilliq hem adaletni yürgüzidighan bolsa, u jezmen hayat bolidu, u ölmeydu.  
\v 22 Uning sadir qilghan barliq itaetsizlikliri uning hésabigha eslenmeydu; u qilghan heqqaniyliqi bilen hayat bolidu.   
\m
\v 23 Men rezil ademning ölümidin huzur alamdimen? — deydu Reb Perwerdigar. Eksiche, mendiki huzur uning öz yolidin yénip towa qilghanlilqidin emesmu? \x + \xo 18:23 \xt Ez. 33:11\x*   
\m
\v 24 Heqqaniy kishi öz heqqaniyliqidin yénip, qebihlik qilghan, rezil ademlerning yirginchlik qilmishliri boyiche ish qilghan bolsa, u hayat qalamdu? Uning qilghan heqqaniyliqliridin héchqaysisi eslenmeydu; ötküzgen asiyliqi, sadir qilghan gunah ichide, u ölidu.   
\m
\v 25 Emma siler: «Rebning yoli adil emes» deysiler; emdi, i Israil jemeti, anglanglar; Méning yolum adil emesmu? Silerning yolliringlar adilsizlik emesmu? \x + \xo 18:25 \xt Ez. 33:17,20\x*  
\v 26 Heqqaniy kishi heqqaniyliqidin yénip, qebihlikni ötküzgen bolsa, u ölidu; ötküzgen qebihliki bilen u ölidu.  
\v 27 Hem rezil adem ötküzgen rezillikidin yénip towa qilip, adilliq hem adalet yürgüzidighan bolsa, u öz jénini hayat saqlaydu.  
\v 28 Chünki u oylinip, barliq ötküzgen itaetsizlikliridin yandi; u jezmen hayat bolidu, u ölmeydu.  
\v 29 Lékin Israil jemeti «Rebning yoli adil emes» deydu; i Israil jemeti, Méning yollirim adil emesmu? Adil bolmighini silerning yolliringlar emesmu?   
\m
\v 30 Shunga Men üstünglargha, yeni herbiringlarni öz yolliringlar boyiche höküm chiqirip jazalaymen, i Israil jemeti, deydu Reb Perwerdigar. Qaytip yénimgha kélinglar, barliq itaetsizlikliringlardin yénip towa qilinglar; shuning bilen qebihlik silerge qiltaq bolmaydu. \x + \xo 18:30 \xt Mat. 3:2\x*  
\v 31 Özünglardin barliq ötküzgen itaetsizlikliringlarni tashliwétinglar, özünglargha yéngi qelb we yéngi rohni tiklenglar; némishqa ölmekchisiler, i Israil jemeti? \f □ \fr 18:31 \ft \+bd «Özünglargha yéngi qelb we yéngi rohni tiklenglar»\+bd* — 11:19-ayetni körüng. Bu «yéngi qelb», «yéngi roh» towa qilish yolida Xudadinla kélidu.\f*  \x + \xo 18:31 \xt Yer. 32:39; Ez. 11:19; 36:26\x*  
\v 32 Chünki ölidighan kishining ölümidin manga huzur yoqtur, deydu Reb Perwerdigar; shunga yolunglardin yénip towa qilip hayat bolunglar!».\f □ \fr 18:32 \ft \+bd «ölidighan kishining ölümidin manga huzur yoqtur, deydu Reb Perwerdigar»\+bd* — «qoshumche söz»imizde mushu muhim bab üstide toxtilimiz.\f*  \x + \xo 18:32 \xt Ez. 33:11\x*   
\b  
\b  
\m  
\c 19
\s1 Israil shahzadilirige bir mersiye  
\m
\v 1 — «Emdi sen, Israil shahzadilirige bir mersiyeni aghzinggha élip mundaq dep oqughin: —   
\m
\v 2 «Shirlar arisida anang qandaq bir chishi shir idi!  
\m U yash shirlar arisida yatqan, u arslanlirini béqip quwwetlidi.   
\m
\v 3 U arslanliridin birini chong qildi, u yash shir bolup chiqti;  
\m U owni tutup yirtishni ögendi;  
\m U ademlernimu yewétetti.   
\m
\v 4 Eller uningdin xewer anglidi;  
\m U ularning ora toziqida tutuwélindi;  
\m Ular uning burnigha ilmekni sélip,  
\m Misir zéminigha épketti.\x + \xo 19:4 \xt 2Pad. 23:33; Yer. 22:11\x*   
\m
\v 5 Chish shir özining arminini bikar kütkinini,  
\m Ümidning yoqalghanliqini körüp,  
\m U bashqa bir arslinini élip,  
\m Uni béqip yash shir qildi;   
\m
\v 6 U shirlar arisida uyan-buyan kezdi;  
\m U yash shir bolup,  
\m Owni tutup yirtishni ögendi;  
\m U ademlernimu yewétetti.   
\m
\v 7 U ularning istihkamlirini buzup,  
\m Ularning sheherlirini xarabe qiliwetti;  
\m Zémin we uning üstidiki hemmisi uning hörkirigen awazi bilen dekke-dükkige chüshti.   
\m
\v 8 Andin eller uning etrapidiki rayonlardin kélip uninggha qarshi chiqti;  
\m Ular uning üstige torini yéyip tashlidi;  
\m U ularning ora toziqida tutuwélindi.   
\m
\v 9 Ular burnigha ilmek sélip qepeske solidi;  
\m Uni Babilning padishahigha apardi;  
\m Ular uni torlirigha éliwaldi;  
\m Shuning bilen uning awazi Israil taghlirida qaytidin anglanmaydu.\x + \xo 19:9 \xt 2Tar. 36:6\x*   
\m
\v 10 Séning anang üzümzaringda bir üzüm téli idi;  
\m U su boyida tiklen’genidi;  
\m Sularning molluqidin,  
\m U intayin méwilik, köp shaxlik boldi.   
\m
\v 11 Uning küchlük shaxliri bar idi,  
\m Höküm sürgüchilerning shahane hasilirigha layiq idi;  
\m Uning boyi bulutlardinmu égiz kökke taqashti,  
\m U égizliki we shaxlirining nurghunliqi bilen körünerlik idi;   
\m
\v 12 Biraq u qehr bilen yulundi,  
\m U yerge tashlandi,  
\m Sherq shamili méwisini qurutiwetti;  
\m Uning küchlük shaxliri sunduruldi, qaghjirap ketti;  
\m Ot ularni yutuwaldi.   
\m
\v 13 Hazir u chöl-bayawanda,  
\m Changqaq, susiz bir yerde tikildi;   
\m
\v 14 Uning shaxlirining birsidin ot chiqip,  
\m Uning bixliri hem méwisini yutuwaldi;  
\m Shuning bilen uningda hökümdarning shahane hasisi bolghudek küchlük shéxi qalmidi.  
\m Bu sözler mersiyedur, bular peqet mersiye üchünla ishlitilidu».\f □ \fr 19:14 \ft \+bd «Uning shaxlirining birsidin ot chiqip, uning bixliri hem méwisini yutuwaldi...»\+bd* — bu «shax» («shaxlardin birsi») Zekeriya padishah bolushi mumkin. Uning Xudagha ishenmesliki hem exmeqliqi Israilning béshigha köp balayi’apetlerni chüshürdi («2Pad.» 24:17tin-17:25-ayetkiche körüng).\f*   
\b  
\b  
\m  
\c 20
\s1 Israilning asiyliqining tarixi we Xudaning uning kélechiki toghruluq pilani •••• Aqsaqallar kélip Ezakiyaldin yol soraydu  
\m
\v 1 Yettinchi yili, beshinchi ayning oninchi küni shundaq boldiki, Israilning bezi aqsaqalliri Perwerdigarni izdep uningdin sorighili méning aldimgha kélip olturdi.   
\m
\v 2 We Perwerdigarning sözi manga kélip mundaq déyildi: —   
\m
\v 3 I insan oghli, Israilning aqsaqallirigha söz qilip mundaq dégin: — Reb Perwerdigar mundaq deydu: — Siler Mendin sorighili keldinglar? Öz hayatim bilen qesem qilimenki, — deydu Reb Perwerdigar — Men silerning Mendin sorishinglargha yolgha qoymaymen.  
\v 4 Emdi ularning üstige höküm chiqiramsen, i adem balisi, höküm chiqiramsen? Ulargha ata-bowilirining yirginchlik qilmishlirini ayan qilip ulargha mundaq dégin: —\x + \xo 20:4 \xt Ez. 22:2; 23:36\x*   
\m
\v 5 Reb Perwerdigar mundaq deydu: — Men Israilni tallighan künide, Yaqup jemetining neslige qol kötürüp qesem qilip, Misir zéminida Özümni ulargha ayan qilghinimda, yeni ulargha qol kötürüp qesem qilip ulargha: «Men Perwerdigar séning Xudayingdurmen» déginimde \x + \xo 20:5 \xt Mis. 3:8; 4:31; 6:7 \x*  
\v 6 — shu küni Men ularni Misir zéminidin chiqirip ular üchün alahide izdep tapqan süt hem bal éqip turidighan, hemme zémin arisidiki eng güzel zéminning güli bolghan zémin’gha kirgüzüsh üchün, qol kötürüp qesem qildim;  
\v 7 Men ulargha: «Herbiringlar öz közünglar aldidiki nepretlik nersilerni tashliwétinglar, Misirning butliri bilen özünglarni bulghimanglar; Men Perwerdigar Xudaynglardurmen» — dédim.   
\m
\v 8 Lékin ular Manga asiyliq qilip Manga qulaq sélishni xalimaytti; héchqaysisi ne öz közi aldidiki nepretlik nersilerni tashliwetmidi, ne Misirning butliridin héch ayrilmidi. Andin Men qehrimni Misir zémini ichide ulargha töküp, ulargha qaratqan achchiqimni basimen, dédim —  
\v 9 halbuki, namimning ular turghan eller arisida bulghanmasliqi üchün, Öz namim üchün heriket qildim; chünki Men bu ellerning köz aldida ularni Misirdin chiqirishim bilen Özümni ayan qilghanidim;  
\v 10 shunga Men ularni Misir zéminidin \add toluq\add* chiqirip, chöl-bayawan’gha apardim. \f □ \fr 20:10 \ft \+bd «shunga Men ularni Misir zéminidin toluq chiqirip, chöl-bayawan’gha apardim»\+bd* — Israilning Xudadin gumanlinip, Uninggha asiyliq qilishi Misirdin chiqish jeryanidimu, ular téxi Misir térritoriyiside bolghan chaghdimu bar idi. Shu chaghda Xuda peqet Öz nami we wedisi üchün bu «chiqirish» qutquzushini toluq ada qilip, ularni déngizdin ötküzüp chölge apardi.\f*  \x + \xo 20:10 \xt Mis. 13:18\x*  
\v 11 We Men belgilimilirimni bérip, Öz hökümlirimni ulargha ayan qildim — ulargha emel qilidighan kishi ularning sewebidin hayatqa érishidu.\x + \xo 20:11 \xt Law. 18:5; Qan. 30:15, 16, 19, 20; Rim. 10:5; Gal. 3:12\x*   
\m
\v 12 Özüm hem ular arisidiki bésharet bolsun dep, Méning ularni pak-muqeddes qilidighan Perwerdigar ikenlikimni bilishi üchün «shabat kün»lirimni ulargha béghishlidim; \f □ \fr 20:12 \ft \+bd «Méning ularni pak-muqeddes qilidighan Perwerdigar ikenlikimni bilishi üchün «shabat kün»lirimni ulargha béghishlidim»\+bd* — «shabat küni» shenbe küni bolup, Xuda Yehudiylargha béghishlighan dem alidighan, Xudani séghinidighan küni.\f*  \x + \xo 20:12 \xt Mis. 20:8; 31:13-17; 35:2\x*  
\v 13 lékin Israil jemeti chöl-bayawanda Manga asiyliq qildi; chünki ular Méning belgilimilirimde mangmidi, Méning hökümlirimni chetke qaqti (eger ademler bu emrlerge emel qilsa, u ularning sewebidin hayatqa érishidu) we Méning «shabat kün»lirimni qattiq bulghidi; Men ularning üstige chöl-bayawanda ular halak qilin’ghuche qehrimni tökimen dédim — \x + \xo 20:13 \xt Mis. 16:28\x*  
\v 14 halbuki, namimning eller arisida bulghanmasliqi üchün, Öz namim üchün heriket qildim; chünki Men bu ellerning köz aldida ularni Misirdin qutquzup chiqarghanmen.   
\m
\v 15 Men yene chöl-bayawanda ulargha süt hem bal éqip turidighan, hemme zéminning güli bolghan zémin’gha kirgüzmeymen dep, qolumni kötürüp qesem qilimen dédim  
\v 16 (chünki ularning qelbi butlirigha egiship ketkechke, Méning belgilimilirimni chetke qaqqan, Méning hökümlirimde mangmighan, Méning «shabat kün»lirimni buzghan); —  
\v 17 halbuki, közüm ulargha rehim qilip ularni halak qilmidim yaki ularni chöl-bayawanda tügeshtürmidim.   
\m
\v 18 Men chöl-bayawanda ularning balilirigha mundaq dédim: «Ata-bowiliringlarning belgimiliride mangmanglar, ne ularning hökümlirini tutmanglar ne butliri bilen özünglarni bulghimanglar.  
\v 19 Men Perwerdigar Xudayinglardurmen; Méning belgilimilirimde méngip, Méning hökümlirimni tutup ulargha emel qilinglar;  
\v 20 Méning «shabat kün»lirimni pak-muqeddes dep etiwarlanglar; u silerning Méning Perwerdigar Xudayinglar ikenlikimni bilishinglar üchün Men we siler otturimizdiki bir bésharettur.  
\v 21 Lékin balilirimu Manga asiyliq qildi; ular ne Méning belgilimilirimde mangmighan ne Méning hökümlirimni tutmighan (birsi ulargha emel qilsa, u ular bilen hayatqa érishidu) ular Méning «shabat kün»lirimni bulghighan; shunga Men qehrimni ular üstige töküp ulargha qaratqan achchiqimni chüshürüp pighandin chiqimen, dédim;  
\v 22 lékin jazadin qolumni tartip, namimni ellerning köz aldida bulghanmisun dep Öz namim üchün heriket qildim; Men bu ellerning köz aldida ularni Misirdin qutquzup chiqarghanmen.   
\m
\v 23 Chöl-bayawanda Men qolumni kötürüp ulargha silerni eller arisigha tarqitimen, memliketler ichige taritimen dep qesem qilimen, dédim;  
\v 24 chünki ular Méning hökümlirimni ada qilmighan, belgilimilirimni chetke qaqqan, Méning «shabat kün»lirimni buzghan; ular közlirini ata-bowilirining butlirigha tikmekte idi;  
\v 25 shunga Men ulargha yaxshi bolmighan belgilimilerni, ularni hayatqa élip barmaydighan hökümlerni béghishlidim; \f □ \fr 20:25 \ft \+bd ««yaxshi bolmighan belgilimiler» ... «hayatqa érishmeydighan hökümler»\+bd* — 26-ayettiki izahatni körüng.\f*  
\v 26 we ularni öz-özidin seskendürüp, Méning Perwerdigar ikenlikimni tonup yétishi üchün, Men ularni öz hediyeliri arqiliq bulghidim, chünki ular hediye süpitide barliq tunji balilirini atap qoyatti.\f □ \fr 20:26 \ft \+bd ««yaxshi bolmighan belgilimiler» ... «hayatqa érishmeydighan hökümler» (25-ayet)...»\+bd* — bu ikki ayet (26-25) intayin muhim. «Yaxshi bolmighan belgilimiler», «hayatqa érishmeydighan hökümler» dégenler emeliyette butpereslik diniy qaide-yosunlardin ibaret. Xuda ularning Özining ademni hayatqa érishtüridighan emr-permanlirini chetke qéqip, aldinip, intayin rezil butpereslikke béghishlinishigha yol qoyghan: 31-ayetnimu körüng. Öz balilirini Xudagha (yaki butlargha, elwette) atap qurbanliq qilish Tewratta qet’iy men’i qilin’ghan. «Kan.», 12:29-31-ayetni körüng.\f*  \x + \xo 20:26 \xt Ez. 16:21\x*   
\m
\v 27 Shunga, i insan oghli, Israil jemetige söz qilip mundaq dégin: — Reb Perwerdigar mundaq deydu: — Ata-bowiliringlar shu ishtimu Manga kupurluq qilghanki, ular Manga wapasizliq qilghan;  
\v 28 ular Men Öz qolumni kötürüp: «Mushu zéminni silerge bérimen» dep qesem qilghan yerge kirgende, ular shu yerdiki udul kelgen herbir yuqiri döng hem baraqsan derexni körüpla shu jaylarda ular qurbanliqlirini qilip, Méni achchiqlanduridighan hediyelerni qilatti; ular shu yerdimu «xushpuraq hediye»lirini puritip, «sharab hediye»lirini töketti; \f □ \fr 20:28 \ft \+bd «ular shu yerdiki udul kelgen herbir yuqiri döng hem baraqsan derexni körüpla shu jaylarda ular qurbanliqlirini qilip, Méni achchiqlanduridighan hediyelerni qilatti»\+bd* — Xuda Musa peyghember arqiliq «Siler \+bd Men\+bd* békitken jayda qurbanliq qilinglar» dégen («Qan.» 12-bab). Xeqlerning öz béshimchiliq qilip «yuqiri jay»larda qurbanliq qilishliri beribir butpereslikke aylinip kétetti.\f*  
\v 29 shuning bilen Men ulardin: «Siler chiqidighan bu yuqiri jay dégen néme?» dep soridim; shunga bügün’ge qeder uning ismi «Bamah»dur.\f □ \fr 20:29 \ft \+bd «shunga bügün’ge qeder uning ismi «Bamah»dur»\+bd* — «Bamah» dégenning menisi «yuqiri jay». Belkim shu chaghda uning bashqa bir hejwiy, kinayilik menisimu bar idi; biraq bügün biz uni bilmeymiz.\f*   
\m
\v 30 Shunga Israil jemetige mundaq dégin: — Reb Perwerdigar mundaq deydu: «Siler ata-bowiliringlarning yolida özliringlarnimu bulghimaqchimusiler? Ularning nepretlik qilmishlirigha egiship buzuqluq qilmaqchimusiler?  
\v 31 Emdi siler hediyeliringlarni sunup, öz oghulliringlarni ottin ötküzgende, siler yenila bügün’ge qeder özünglarni barliq butliringlar bilen bulghawatisiler; emdi Men silerning Méni izdep sorishinglargha yol qoyamdimen, i Israil jemeti?! Men hayatim bilen qesem qilimenki, — deydu Reb Perwerdigar, — Men silerning Méni izdep sorishinglargha yol qoymaymen!  
\v 32 Shuningdek silerning könglünglerdiki «Biz yat ellerdek, bashqa yurtlardiki jemetlerdek yaghach hem tash mebudlargha choqunimiz» dégen koyunglar emelge ashurulmaydu!   
\m
\v 33 Men hayatim bilen qesem qilimenki, — deydu Reb Perwerdigar, Men berheq küchlük qol, uzartqan bilikim hem töküp yaghdurghan qehrim bilen üstünglardin hökümranliq qilimen.  
\v 34 Men küchlük qol, uzartqan bilikim hem töküp yaghdurulghan qehr bilen silerni ellerdin chiqirip épkélimen, tarqitilghan memliketlerdin silerni yighimen;  
\v 35 silerni ellerge tewe bolghan chöl-bayawan’gha kirgüzüp, shu yerde üstünglardin yüz turane höküm chiqirip jazalaymen;  
\v 36 ata-bowiliringlarning üstidin Misir zéminidiki chöl-bayawan’gha höküm chiqirip jazalghinimdek, silerning üstünglardin yüz turane höküm chiqirip jazalaymen, deydu Reb Perwerdigar.  
\v 37 Men silerni hasa astidin ötküzüp, ehdining rishtisige baghlandurimen. \f □ \fr 20:37 \ft \+bd «Men silerni hasa astidin ötküzüp, ehdining rishtisige baghlandurimen»\+bd* — «hasa astidin ötküzüsh» toghruluq «Law.» 27:32, «Yer.» 33:13 körüng. Qoylardin yamanlirini shallap chiqish üchün qoychi ularni bir-birlep öz hasisi astidin ötküzüp tekshüretti.\f*  
\v 38 Men aranglardin Manga wapasizliq qilghan asiylarni shallap chiqirimen; ularni turuwatqan jaylardin chiqirimen, biraq ular Israil zéminigha kirmeydu; shuning bilen siler Perwerdigar ikenlikimni tonup yétisiler.   
\m
\v 39 — Emdi siler bolsanglar, i Israil jemeti, Reb Perwerdigar silerge mundaq deydu: — Manga qulaq salmaymiz désenglar, bériwéringlar, herbiringlar öz butliringlargha choquniwéringlar! Biraq siler yene hediyeliringlar hem mebudliringlar bilen Méning namimni ikkinchi bulghimaysiler! \f □ \fr 20:39 \ft \+bd «Biraq siler yene hediyeliringlar hem mebudliringlar bilen Méning namimni ikkinchi bulghimaysiler!»\+bd* — bashqa birxil terjimisi: «Biraq kéyin, hetta siler Manga qulaq salmighan bolsanglarmu, siler yenila hediyeliringlar hem mebudliringlar bilen Méning namimni ikkinchi bulghimaysiler!».\f*  
\v 40 Chünki Méning muqeddes téghimda, yeni Israilning égizlikidiki taghda, — deydu Reb Perwerdigar, — barliq Israil jemeti, ularning hemmisi Manga zéminde turup xizmet qilidu; Men u yerde ularni qobul qilimen we u yerde Men silerdin «kötürme hediye»liringlarni, tunji hosul bolghan köktat-méwiliringlarni, shundaqla barliq muqeddes dep ayrip béghishlighan nesriliringlarni telep qilimen.   
\m
\v 41 Men silerni eller arisidin chiqirip, memliketlerdin élip yighqinimda, ésil xushbuydek silerni qobul qilimen; shuning bilen ellerning köz aldida aranglarda Özümning pak-muqeddes ikenlikimni körsitimen.  
\v 42 Ata-bowiliringlargha qolumni kötürüp: «Mushu zéminni silerge bérimen» dep qesem qilghan Israil zéminigha silerni kirgüzginimde, siler Méning Perwerdigar ikenlikimni bilip yétisiler.  
\v 43 Siler u yerde öz yolliringlarni we özünglarni bulghighan barliq qilmishliringlarni esleysiler; shuning bilen ötküzgen rezil ishliringlar tüpeylidin siler öz-özünglarni közge ilmaysiler, öz-özünglardin nepretlinisiler.  
\v 44 Men rezil yolliringlargha asasen emes, yaki buzuq qilmishliringlargha asasen emes, belki Öz namim üchün silerge shepqetlik muamile qilghandin kéyin, i Israil jemeti, siler Méning Perwerdigar ikenlikimni bilip yétisiler, — deydu Reb Perwerdigar.   
\b  
\m  
\s1 Ot we qilich arqiliq bolghan jaza  
\m
\v 45 Perwerdigarning sözi manga kélip mundaq déyildi: —   
\m
\v 46 I insan oghli, yüzüngni Téman shehirige qaritip, jenubtikilerni eyiblep, Negew ormanliq dalasini eyibleydighan bésharet bérip, — \f □ \fr 20:46 \ft \+bd «Téman shehiri»\+bd* — Israilning sherqiy jenubiy chégrasigha tutishidu, «Negew» Israilning jenubiy teripini körsitidu.\f*   
\m
\v 47 Yeni Negew ormanliq dalasigha mundaq dégin: — Perwerdigarning sözini angla; Reb Perwerdigar mundaq deydu: «Mana, Men sanga bir ot yaqimen; u sendiki hemme yéshil derexni hemde hemme qaqshal derexni yewétidu; yalqunluq ot héch öchmeydu, jenubtin shimalghiche pütkül yer yüzi uning bilen köyüp kétidu;\f □ \fr 20:47 \ft \+bd «... pütkül yer yüzi uning bilen köyüp kétidu»\+bd* — yaki «... her ademning yüzi uning bilen köyüp kétidu».\f*  \x + \xo 20:47 \xt Luqa 23:31\x*  
\v 48 barliq et igiliri Menki Perwerdigar uni yaqqanliqimni körüp yétidu; u héchqachan öchürülmeydu!».   
\m
\v 49 We men: — Ah, Perwerdigar! Ular men toghruluq: «U peqet temsillernila sözlewatidu» deydu! — dédim.   
\b  
\b  
\m  
\c 21
\s1 «Qilich» heqqide  
\m
\v 1 We Perwerdigarning sözi manga kélip mundaq déyildi: —   
\m
\v 2 I insan oghli, yüzüngni Yérusalémgha qaritip, «muqeddes jaylar»ni eyiblep, Israil zéminini eyiblep bésharet bérip,  
\v 3 Yeni Israil zéminigha mundaq dégin: — Perwerdigar mundaq deydu: «Mana, Men sanga qarshidurmen; qilichimni ghilaptin sughurup, sendin hem heqqaniylar hem rezillerni üzüp tashlaymen.   
\m
\v 4 Men sendin hem heqqaniylar hem rezillerni üzüp tashlimaqchi bolghinim üchün, qilichim barliq et igiliri, yeni jenubtin shimalghiche bolghan hemmeylen bilen qarshilishishgha ghilaptin chiqidu;  
\v 5 shuning bilen barliq et igiliri Menki Perwerdigarning Öz qilichimni ghilaptin sughurghanliqimni tonup yétidu; qilich ghilapqa qaytidin yénip kirmeydu.   
\m
\v 6 Emdi uh tartqin, i insan oghli; ich-baghring échishqudek derd-elem bilen ularning köz aldida uh-zar qil.  
\v 7 We shundaq boliduki, ular sendin: «Némishqa uh tartisen?» dep sorighanda, sen ulargha: «Bolghan shum xewer tüpeylidin! Mana, u kélidu! Barliq yürekler érip, barliq qollar boshap kétidu, barliq rohlar zeipliship, barliq tizlar süydük bilen chiliq-chiliq höl bolup kétidu; mana u kéliwatidu! U yétip keldi! — deydu Reb Perwerdigar» — dégin.\f □ \fr 21:7 \ft \+bd «barliq tizlar süydük bilen chiliq-chiliq höl bolup kétidu»\+bd* — démek, qorqunchtin shundaq bolidu. Bashqa birxil terjimisi «barliq tizlar sudek ajiz bolup kétidu».\f*  \x + \xo 21:7 \xt Yer. 6:24; 49:23; Ez. 4:17; 7:17\x*   
\m
\v 8 We Perwerdigarning sözi manga kélip shundaq déyildi: —   
\m
\v 9 I insan oghli, bésharet bérip mundaq dégin: — Reb Perwerdigar mundaq deydu: — Mana, bir qilich, bir qilich, bislan’ghan, parqiritilghan!  
\v 10 U zor qirghinchiliq üchün bislan’ghan, uni yaltirashqa parqiratqan; Öz oghlumning shahane hasisi herqandaq addiy tayaqni kemsitkenliki tüpeylidin, xushal bolup kétishimizge toghra kélemdu?\f □ \fr 21:10 \ft \+bd «U zor qirghinchiliq üchün bislan’ghan, ... Öz oghlumning shahane hasisi herqandaq sddiy tayaqni kemsitkenliki tüpeylidin, xushal bolup kétishimizge toghra kélemdu?»\+bd* — oqurmenler köp xil terjimiliri bilen uchrishishi mumkin. Bu jümlining eyni tékistini chüshinish tes. «Öz oghlum» mushu yerde belkim Yehuda yaki Yehudaning padishahi Zedekiya bolushi mumkin. Zedekiya özini «yéngilmes» dep hésablighini bilen, uning Xuda mexsus teyyarlighan qilichni «bir tal yaghach tayaq»tek asanla bir terep qilishi hergiz mumkin emes.\f*   
\m
\v 11 U qilichni parqiritilishqa, qol bilen tutushqa békitken;  
\m Qilich bilen’gen, parqiritilghan,  
\m Qetl qilghuchining qoligha tutquzushqa teyyarlan’ghandur!   
\m
\v 12 Nale-peryad kötürüp pighan chekkin, i insan oghli,  
\m Chünki \add qilich\add* Méning xelqimge qarshi chiqqan;  
\m U Israilning barliq shahzadilirige qarshi chiqqan;  
\m Ular Öz xelqim bilen teng qilichqa tapshurulghan;  
\m Shunga yanpishinggha qattiq urup qoyghin!\f □ \fr 21:12 \ft \+bd «shunga yanpishinggha qattiq urup qoyghin!»\+bd* — «yanpashqa urush» qattiq derd-elemning ipadisi idi.\f*  \x + \xo 21:12 \xt Ez. 6:11; 7:27\x*   
\m
\v 13 Chünki sinaq keldi; emdi bu «shahane hasa » bashqa yaghachlarni kemsitkini bilen, u beribir tügishidu emesmu?! — deydu Reb Perwerdigar.\x + \xo 21:13 \xt Yesh. 1:5; Yer. 6:28-30\x*   
\m
\v 14 — Emdi sen, i insan oghli, bésharet bergin, chawak chalghin! Qilich ikki qétim, üch qétim urup qirsun! U qirghuchi qilich, ularni her tereptin qorshiwalghan zor qetl qilghuchi qilichtur!\f □ \fr 21:14 \ft \+bd «bésharet bergin, chawak chalghin!»\+bd* — «chawak chélish» belkim peyghemberning Xudagha wekil bolup, Xudaning bu ishlarni toghra dégenlikini ipadilishi idi.\f*   
\m
\v 15 Ularning yüreklirini érisun dep, ulardin nurghunliri putliship ketsun dep, Men ularning barliq derwazilirigha tehdit salghuchi qilichni qaritip qoydum. Way! U chaqmaqtek parqiritilghan, u qirishqa sughurulghan; \f □ \fr 21:15 \ft \+bd «ularning yüreklirini érisun dep, ... Men ularning barliq derwazilirigha tehdit salghuchi qilichni qaritip qoydum. Way! U chaqmaqtek parqiritilghan, u qirishqa sughurulghan»\+bd* — oqurmenler bashqa nechche xil terjimiliri bilen uchrishishi mumkin. Ibraniy tilida bu ayettiki bezi sözning menisini peqet perez qilishqila bolidu.\f*  \x + \xo 21:15 \xt Ez. 21:32\x*  
\v 16 i qilich, ong terepke ötkür bol! Sol terepke burulup chap! Bisingni qeyerge qaratqan bolsa shu yerge chap!  
\v 17 Menki Perwerdigar Öz qolum bilen chawak chalimen, Öz qehrimni töküp pighandin chiqimen; Menki Perwerdigar shundaq söz qildim.   
\b  
\m  
\s1 Xudaning Babilning padishahini Yérusalémgha hujum qilishqa qaritip qoyidighanliqi  
\m
\v 18 We Perwerdigarning sözi manga kélip shundaq déyildi: —   
\m
\v 19 Sen i insan oghli, Babil padishahining qilichining méngishigha teyyarlan’ghan ikki yolni békitip qoyghin; ikkilisi bir zémindin chiqidighan bolsun; \add Yérusalém\add* shehirige mangidighan yolning béshida bir yol belgisini tiklep qoyghin;  
\v 20 yeni qilichning yétip kélishi üchün Ammoniylarning Rabbah shehirige bir yol hemde Yehudagha, yeni istihkami mestehkem Yérusalém shehirige yene bir yolni békitip qoyghin;  
\v 21 chünki Babilning padishahi acha yolda, yeni ikki yolning béshida pal achquzidu; u oqlarni silkiydu, «köchme mebudlar»din soraydu, jigerni tekshüridu.\f □ \fr 21:21 \ft \+bd «köchme mebudlar»\+bd* — ibraniy tilida «terafim»; kichik, qol bilen kötürgili bolghan «qolayliq butlar». \+bd «jigerni teküshürüsh»\+bd* — kona zamandiki palchiliqning bir usuli idi. Bilishimizche ular bir haywanni soyup, andin üchey-qarni qatarliqlarni tekshürüp, körgen alametler boyiche bir qarargha kéletti.\f*   
\m
\v 22 Emdi sépilni bösküchi bazghanlarni tikleshni, qan töküshke perman qilishni, jeng élan qilip towlashni, derwazilargha urulghuchi bazghanlarni tikleshni, sépilgha chiqidighan dönglüklerni yasashni, poteylerni qurushni, Yérusalémni \add muhasirige élishni\add* körsitidighan pal uning ong qoligha chüshidu; \x + \xo 21:22 \xt Ez. 4:2; 17:17\x*  
\v 23 gerche bu pal ulargha yalghan körün’gini bilen, ular ichken qesemler tüpeylidin, Yehudadikilerni changgiligha alsun dep padishah ularning qebihlikini ésige keltüridu.\f □ \fr 21:23 \ft \+bd «gerche bu pal ulargha yalghan körün’gini bilen, ... Yehudadikilerni changgiligha alsun dep padishah ularning qebihlikini ésige keltüridu»\+bd* — pütün bu ayetning eyni tékistni chüshinish tes. «Ichken qesemler» belkim Zedekiya Néboqadnesargha ichken qesemlerni körsitidu. Néboqadnesarning meslihetchiliri bu palni yalghan dep qarighini bilen, Xuda Yérusalémni jazalansun (Néboqadnesarning changgiligha chüshsun) dep qet’iy békitken bolghachqa, Néboqadnesar beribir Rabbah shehirige emes, belki Yérusalémning asiyliqini ésige keltürüp uninggha hujum qilishni qarar qilidu.\f*   
\m
\v 24 — Shunga Reb Perwerdigar mundaq deydu: Silerning asiyliqinglar ashkarilinip, barliq qilmishliringlarda gunahliringlar körün’gechke, qebihlikinglarni eske keltürgininglar tüpeylidin — yeni özünglar pash qilinip eske élin’ghininglar tüpeylidin, siler qolgha élinisiler.  
\v 25 Emdi sen, i Israilning munapiq hem rezil shahzadisi, qebihlikingning jazalinish waqti-saiti toshqinida, köridighan küning kélidu!\f □ \fr 21:25 \ft \+bd «i Israilning munapiq hem rezil shahzadisi»\+bd* — «rezil shahzade» Zedekiya padishahni körsitidu. Ezakiyal peyghember uni «padishah» dégüsi kelmeydu. \+bd «qebihlikingning jazalinish waqti-saiti toshqinida, köridighan küning kélidu!»\+bd* — ibraniy tilida «qebihlikingning jazalinish waqti-saiti toshqinida, köridighan küning keldi!» déyilidu. Démek, köridighan künining yéqin kelgenlikini tekitileydu.\f*   
\m
\v 26 Reb Perwerdigar mundaq deydu: — Sellini uningdin éliwet, tajni éliwet; ishlar öz pétida turiwermeydu; pes turghanni égiz qil, égiz turghanni pes qil;  
\v 27 uning \add textini\add* örüwet, örüwet, örüwet! Uning hoquqining Igisi kelmigüche, u yene mewjut bolmaydu; Men uni Uninggha teqdim qilimen.\f □ \fr 21:27 \ft \+bd «Uning hoquqining igisi kelmigüche, u yene mewjut bolmaydu; Men uni uninggha teqdim qilimen»\+bd* — bu ayetning menisi, Zedekiyadin kéyin, Dawut padishahning ewladi, Israil hem alemning tégishlik padishahi Qutquzghuchi-Mesih kelgüche Israilning textige öz xelqidin bolghan héchkim padishah bolup olturmaydu. «Yar.» 49:10-tiki bésharetnimu körüng.\f*   
\b  
\m  
\s1 Ammon xelqi toghruluq bésharet  
\m
\v 28 Emdi i insan oghli, bésharet bérip mundaq dégin: — Reb Perwerdigar Ammoniylar we ularning mazaqliri toghrisida mundaq deydu: «Bir qilich, bir qilich qetl qilishqa sughurulghan; u ademni yewétishke, chaqmaqtek yaltirashqa parqiritilghan!» — dégin!\f □ \fr 21:28 \ft \+bd «Bir qilich, bir qilich qetl qilishqa sughurulghan; u ademni yewétishke, chaqmaqtek yaltirashqa parqiritilghan!»\+bd* — Ammoniylar özlirining mushu qilichini Israillarni soyush üchün sughurghan (kéyinki ayetletni körüng). Biraq axirida u özlirining béshigha chüshidu.\f*   
\m
\v 29 Chünki palchilar sen qilich toghrungda quruq alamet körünüshlerni körüp, sen üchün yalghandin bir pal salidu; rezillerning köridighan küni kelgende, qebihlikning jazalinish waqti-saiti toshqanda, bular séni shu qirilghan rezillerning boyunliri üstige qoshup yatquzidu!   
\m
\v 30 Bu qilichni öz ghilapigha qayturup sal!  
\m Men séning üstüngge özüng yaritilghan jayda, yeni sen törülgen jayda höküm chiqirip jazalaymen.   
\m
\v 31 Shuning bilen Men üstüngge qehrimni töküp yaghdurup,  
\m Ghezipimning oti qilip püwleymen;  
\m Men séni qatilliqqa mahir yawuz ademlerning qoligha tapshurup bérimen;   
\m
\v 32 Sen otqa yéqilghu bolisen;  
\m Séning qéning öz zéminingde tökülidu;  
\m Sen qaytidin eslenmeysen;  
\m Chünki Menki Perwerdigar söz qilghan.   
\b  
\b  
\m  
\c 22
\s1 Yérusalém toghruluq üch bésharet •••• Birinchi: — qanliq sheher  
\m
\v 1 Perwerdigarning sözi manga kélip shundaq déyildi: —   
\m
\v 2 Emdi sen, i insan oghli, qanliq sheher üstige höküm chiqarmamsen? Höküm chiqarmamsen? Emdi uning yirginchlik qilmishlirini yüzige sélip mundaq dégin: —\x + \xo 22:2 \xt Ez. 20:4; 23:36\x*   
\m
\v 3 Reb Perwerdigar mundaq deydu: «Öz jaza künining kélishi üchün öz ichide qan tökküchi sheher, özini bulghash üchün özige mebudlarni yasighan sheher —   
\m
\v 4 Sen tökken qan tüpeylidin gunahkar boldung, yasighan mebudlar tüpeylidin özüngni bulghiding; sen öz jaza künliringni yéqinlashturdung, yilliringni toshturdung; shunga Men séni ellerge reswa, barliq memliketlerge mazaqning obyékti qildim. \x + \xo 22:4 \xt 2Pad. 21:16; Ez. 5:14; 20:30,31 \x*  
\v 5 Sanga yéqindikiler hemde sendin yiraqtikiler séni mazaq qilidu, i qiya-chiyagha tolghan betnamliq sheher!   
\m
\v 6 Israilning shahzadiliri, her birining hoquqidin paydilinip ichingde qandaq qan tökkenlikige qara!  
\v 7 Séning ichingde ular ata-anisini közge ilmighan; aranglarda musapirlargha zulum-zumbuluq qilghan, yétim-yésirler hem tul xotunlargha uwal qilghan;  
\v 8 Méning pak-muqeddes nersilirimni sen kemsitken, Méning «shabat kün»lirimni bulghap buzghansen;  
\v 9 séning ichingde qan’gha teshna töhmetxor ademler bolghan; ular taghlar üstide butpereslik éshini yégen; séning ichingde ular buzuqluq pesendilik qilghan; \x + \xo 22:9 \xt Ez. 18:6,11\x*  
\v 10 sende öz atisining nomusigha tegkenler bar; ay körgen qiz-ayallarni ayagh asti qilghanlarmu bar.\f □ \fr 22:10 \ft \+bd «atisining nomusigha tegkenler»\+bd* — ibraniy tilida buning ikki menisining mumkinchiliki bar: (1) öz atisigha basqunchiliq qilghan; (2) atisining ayali (öz anisi yaki ögey anisi)gha basqunchiliq qilghan. Bizningche mushu yerde (2) toghridur.\f*  \x + \xo 22:10 \xt Law. 18:8,19; Ez. 18:6\x*   
\m
\v 11 Birsi qoshnisining ayali bilen yirginchlik buzuqluq qilghan; yene birsi öz kélinini buzup shehwaniyet qilghan; sende bolghan yene birsi öz singlisigha, yene atisining qizigha basqunchiliq qilghan. \x + \xo 22:11 \xt Law. 18:15, 20; Yer. 5:8\x*  
\v 12 Ular qan töküsh üchün arangda «sowghatlar»ni qobul qilghan; sen ösüm-jazane alghan; sen öz qoshniliringdin haramni mejburiy yuluwélip, Méni untughansen — deydu Reb Perwerdigar.   
\m
\v 13 We mana, Men haramni mejburiy yuluwélishinggha we sen öz arangda tökken qanlargha qarap qolumni-qolumgha urdum! \f □ \fr 22:13 \ft \+bd «sen öz arangda tökken qanlargha qarap qolumni-qolumgha urdum»\+bd* — «qol-qolgha urush» qattiq epsuslinarliq, pighanni bildüridu.\f*  \x + \xo 22:13 \xt Ez. 21:22\x*   
\m
\v 14 Men séni bir terep qilidighan künlerdimu yüriking yenila toq, qolliring ching turiwéremdu? Menki Perwerdigar söz qildim, Özüm uni ada qilimen. \x + \xo 22:14 \xt Ez. 17:24\x*  
\v 15 Men séni eller arisigha tarqitimen, memliketler ichige taritimen, otturangda bolghan pesendilikingge xatime bérimen. \x + \xo 22:15 \xt Ez. 12:14, 15\x*  
\v 16 Emdi sen özüng arqiliq ellerning köz aldida bulghinisen, andin Méning Perwerdigar ikenlikimni tonup yétisen.\f □ \fr 22:16 \ft \+bd «Emdi sen özüng arqiliq ellerning köz aldida bulghinisen, andin Méning Perwerdigar ikenlikimni tonup yétisen»\+bd* — oqurmenler bashqa xil terjimilerni uchritishi mumkin. Ayetning eyni tékistini chüshinish sel tes.\f*   
\b  
\m  
\s1 Ikkinchi bésharet: — Tawlashning netijisi — héchnéme qalmaydu!  
\m
\v 17 Perwerdigarning sözi manga kélip shundaq déyildi: —   
\m
\v 18 I insan oghli, Israil jemeti Manga xuddi dashqal bolup chiqti; ularning hemmisi xumdanda qalghan mis, qeley, tömür we qoghushunlardur; ular kümüshning poqi bolup chiqti.\x + \xo 22:18 \xt Yesh. 1:22\x*   
\m
\v 19 Shunga Reb Perwerdigar mundaq deydu: — Hemminglar dashqal bolup chiqqachqa, mana emdi Men silerni Yérusalém otturisigha yighimen;  
\v 20 kishiler üstige ot püwlep, ularni éritip tawlash üchün kümüsh, mis, tömür, qoghushun we qeleyni xumdan ichige yighqandek, Men ghezipim we qehrim bilen silerni yighip \add sheher\add* ichige sélip silerni éritimen.  
\v 21 Shundaq, Men silerni yighip, ghezipimning otini üstünglerge püwleymen, siler uning otturisida érip kétisiler;  
\v 22 kümüsh xumdanda éritilgendek, siler sheher otturisida éritilisiler; we siler Menki Perwerdigarning Öz qehrimni üstünglerge tökkenlikimni tonup yétisiler.   
\b  
\m  
\s1 Üchinchi bésharet: — Israilning pütün jemiyiti buzuldi!  
\m
\v 23 Perwerdigarning sözi manga kélip shundaq déyildi: —   
\m
\v 24 I insan oghli, sheherge mundaq dégin: — Ghezep chüshken künde sen paklandurulmighan, yamghur chüshmigen bir zéminsen. \f □ \fr 22:24 \ft \+bd «Ghezep chüshken künde sen paklandurulmighan, yamghur chüshmigen bir zéminsen»\+bd* — Xudaning ghezipi tüpeylidin, ularda belkim bir qurghaqchiliq bolghanidi. «Qan.» 28-babni körüng.\f*  
\v 25 Öz oljisini titma qilidighan, hörkireydighan shirdek ularning peyghemberliri uningda suyiqest ishlitidu; ular janlarni yewétidu; xezinilerni, qimmetlik nersilirini buliwalidu; ular uning otturisidiki tul xotunlarni köpeytmekte.\x + \xo 22:25 \xt Mat. 23:14\x*   
\m
\v 26 Uning kahinliri Tewrat-qanunumni buzup tashlap, pak-muqeddes nersilirimni bulghighan; ular pak-muqeddes bilen addiy nersilerni perq qilmaydu; ular «shabat kün»lirimge közini yumup yüridu; shuning bilen ular arisida Manga betnam chaplinidu. \x + \xo 22:26 \xt Law. 10:10; Ez. 44:23\x*  
\v 27 Uning ichidiki shahzadiler xuddi oljisini titma qilidighan börilerdek; ular qan töküshidu, janlarni nabut qilishidu, haram menpeetni bulishidu. \x + \xo 22:27 \xt Mik. 3:11; Zef. 3:3\x*  
\v 28 Uning peyghemberliri ularning \add qilmishlirini\add* «hak suwaq» bilen aqartqan, «Reb Perwerdigar mundaq deydu!» dep saxta körünüshlerni körüwélip, pal sélip yalghanchiliq yetküzidu; lékin Perwerdigar ulargha söz qilghan emes. \x + \xo 22:28 \xt Ez. 13:7, 9, 10; 21:29; 22:12\x*  
\v 29 Zémindiki addiy puqralarmu jebir-zulum qiliship, bulang-talang qilidu; ular ajiz-namratlarni bozek qilip, musapirlargha zulum sélip uwal qilidu.  
\v 30 Men ular arisidin tamni qaytidin yasitip béridighan, Méni ularning zéminini weyran qilishimdin yanduridighan, uning yériqini etküdek, Méning aldimda turidighan arichi bir ezimetni izdep keldim; biraq héchbirni tapalmidim. \x + \xo 22:30 \xt Zeb. 106:23\x*  
\v 31 Shunga Men qehrimni üstige tökimen; ghezipimning oti bilen Men ularni halak qilimen; Men ularning yollirini öz béshigha qayturimen, — deydu Reb Perwerdigar.\x + \xo 22:31 \xt Ez. 9:10; 11:21; 16:43\x*   
\b  
\b  
\m  
\c 23
\s1 Oholah hem Oholibah — ikki ayal toghruluq bolghan temsil  
\m
\v 1 Perwerdigarning sözi manga kélip shundaq déyildi: —   
\m
\v 2 I insan oghli, bir anidin tughulghan ikki ayal bar iken;  
\v 3 ular Misir zéminide pahishilik qilghan; ular yashliqta pahishilik qilghan; shu yerde ularning köksiliri mijiqlinip, qizliq emchek topchiliri silan’ghan. \x + \xo 23:3 \xt Ez. 20:8\x*  
\v 4 Ularning isimliri bolsa, chongining Oholah, kichikining Oholibah idi; ular Méningki idi; ular oghul-qizlarni tughqan. Samariye bolsa Oholah, Yérusalém Oholibahdur.\f □ \fr 23:4 \ft \+bd «Ularning isimliri bolsa, chongining Oholah, kichikining Oholibah idi; ular Méningki idi»\+bd* — démek, Oholah Israilning shimaliy padishahliqini, Oholibah Yehudani körsitidu. «Oholah» — «uning chédiri», «Oholibah» — «méning chédirim uningdidur» dégen menilerde.\f*   
\m
\v 5 Oholah Méningki bolghan teqdirdimu yene buzuqluq qilghan — u ashiqlirigha, yeni qoshniliri bolghan Asuriylerge pes arzu-heweslerde bolghan;  
\v 6 kök kiyim kiygen, emeldar-hökümdarlar, hemmisi kélishken yigitler, atqa min’gen chewendazlar idi.  
\v 7 U öz buzuqluqini ularning üstige béghishlighan; ularning hemmisi Asuriyening ésilzadiliri idi; öz arzu-heweslirini barliq qozghatqanlar bilen we ularning barliq mebudliri bilen u özini bulghighan.\f □ \fr 23:7 \ft \+bd «U öz buzuqluqini ularning üstige béghishlighan; ularning hemmisi Asuriyening ésilzadiliri idi»\+bd* — yaki «U öz buzuqluqini ularning üstige béghishlighan; ularning hemmisini Asuriyening ésilzadilirige béghishlighan».\f*  
\v 8 U yenila Misirda bolghan pahishilikliridin waz kechmidi; chünki uning yashliqida ashu yerdikiler uning bilen bille yatti, qizliq köksilirini silap, öz buzuqluqlirini uning üstige tökti.  
\v 9 Shunga Men uni öz ashnilirining, yeni uning arzu-heweslirini qozghatqan Asuriylerning qoligha tapshurdum; \x + \xo 23:9 \xt 2Pad. 17; 18\x*  
\v 10 ular uning nomusini ashkarilap, uning oghul-qizlirini élip kétip, uni qilichlap öltürüwetti; u ayallar arisida \add yaman\add* ataqqa qaldi; uning üstige höküm chiqirilip jazalandi.   
\b  
\m  
\s1 Oholibah  
\m
\v 11 Uning singlisi Oholibah buni körüp turupmu, arzu-hewesliride hedisidin téximu buzuq, pahishilikliri hedisiningkidin köp bolup ketti.  
\v 12 U öz qoshniliri bolghan Asuriylerge pes arzu-heweslerni qozghatqan; ular emeldar-hökümdarlar, heshemetlik sawut, formilarni kiygen, atqa min’gen chewendazlar, ularning hemmisi kélishken yigitler idi. \x + \xo 23:12 \xt 2Pad. 16:7\x*  
\v 13 Men uning bulghinip ketkenlikini kördum; ular ikkilisi bir yolluq idi.   
\m
\v 14 U uning pahishiliklirini ashurdi; chünki u tamda pereng bilen süretlen’gen ademlerni, yeni Kaldiylerning resimlirini kördi;  
\v 15 ularning belliri potilar bilen oralghan, béshigha quyruqluq selliler kiyilgen; ularning hemmisi leshker béshidek, yeni tughulghan yurti Kaldiyediki Babilliqlarning qiyapitide idi.  
\v 16 U shuan ulargha qarap ularning shehwaniy hewsini qozghighan, shuning bilen ularni izdep Kaldiyege elchilerni ewetken.\f □ \fr 23:16 \ft \+bd «U shuan ulargha qarap ularning shehwaniy hewsini qozghighan, shuning bilen ularni izdep Kaldiyege elchilerni ewetken»\+bd* — bundaq bayanlar belkim Yehudaning padishahliri Babildin yardem sorighanliqini, Babilliqlar bilen dostlashmaqchi bolghanliqini, shundaqla ularning butpereslikini qobul qilghanliqini körsitidu («2Pad.» 20:12-15, 21:1-9-ayetlerni körüng).\f*   
\m
\v 17 Shuning bilen Babilliqlar uninggha, yeni uning ashniliq orun-körpilirige yéqin kélip, uni öz zinaliri bilen bulghighan; u özini ular bilen bille bulghighandin kéyin ulardin bizar boldi.  
\v 18 U öz buzuqluqlirini ochuq qilip, nomusini ashkarilishi bilen, jénim hedisidin yirgen’gendek uningdinmu yirgendi.  
\v 19 Biraq u yene özining yashliq künlirini, yeni Misir zéminida buzuqluq pahishilik qilghan künlirini ésige keltürüp öz buzuqluqlirini téximu köpeytti.  
\v 20 Uning erliki éshek medekliridek, meniysi atlarningkidek bolghan Babilning pahishiwaz erkeklirige qarap hewesliri qozghaldi.  
\v 21 Sen yashliqingdiki buzuqluqliringgha, yeni yashliqingda Misirliqlarning emchekliringni silighinigha yene teshna bolup telmürdung.   
\m
\v 22 Shunga, i Oholibah, — deydu Reb Perwerdigar — Mana, Men jéning hazir bizar bolghan ashniliringni özüngge qarshi qozghitimen, ularni sen bilen qarshilishishqa hemme teripingdin élip kélimen;  
\v 23 Babilliqlar, barliq Kaldiyler, Pékodlar, Shoalar, Koallar hemde Asuriylerning hemmisini ular bilen teng qozghaymen; ularning hemmisi kélishken yigitler, emeldar-hökümdarlar, ulugh begler we janablar, hemmisi atqa min’gen chewendazlardur;  
\v 24 ular qoral-yaraqlar, jeng harwiliri, yük harwiliri hem zor bir top xelqler bilen sanga qarshi chiqidu; ular özlirini hemme teripingde sipar-qalqanlar we dubulghalarni kiyip sanga qarshi sepras bolidu; béshinggha chüshidighan tégishlik jazani ulargha tapshurimen, ular öz hökümliri boyiche jazalaydu.   
\m
\v 25 Men muqeddeslikimdin chiqqan ghezepni sanga qaritimen; shuning bilen ular qehr bilen séni bir terep qilidu. Ular séning burnung we qulaqliringni késiwétidu; sendin axirqi qalghanlar qilichlinidu; ular oghul-qizliringni élip kétidu, sendin yenila qalghanlar otta yutuwétilidu. \f □ \fr 23:25 \ft \+bd «\+bd*\+bdit Méning\+bdit* muqeddeslikimdin chiqqan ghezep» — ibraniy tilida «(Méning) hesitim».\f*  
\v 26 Ular sendin kiyim-kéchekliringni éliwélip, güzel zibu-zinnetliringni bulaydu. \x + \xo 23:26 \xt Ez. 16:39\x*  
\v 27 Shuning bilen Men sende Misir zéminida bashlan’ghan buzuqluqliringni we pahishilikliringni toxtitimen; sen bu ishlargha yene telmürmeysen, Misirni qayta eslimeysen.   
\m
\v 28 — Chünki Reb Perwerdigar mundaq deydu: — Mana, Men séni özüng nepretlen’genlerning qoligha, yeni jéning yirgen’genlerning qoligha tapshurimen; \x + \xo 23:28 \xt Ez. 16:37; Ez. 23:17\x*  
\v 29-30 ular séni öchmenlik bilen bir terep qilip, barliq ejirliringni élip kétip, séni tughma-yalingach qaldurup, pahishilikliringning nomusini ashkarilaydu. Sen eller bilen pahishilik qilghanliqing, ularning mebudliri bilen özüngni bulghighanliqing tüpeylidin, séning buzuqluqliring hem pahishilikliring bularni béshinggha chüshürdi.\x + \xo 23:29-30 \xt Ez. 16:39; Ez. 23:25, 26\x*  
\v 31 Hedengning yolida özüng mangghansen; shunga Men uningdiki qedehni séning qolungghimu tutquzdum.   
\m
\v 32 — Reb Perwerdigar mundaq deydu: — Hedengning qedehini, chongqur we chong bir qedehni senmu ichisen; sen reswa bolup mazaq qilinisen, chünki uning hejimi chongdur;  
\v 33 sen dehshetlik we halaket qedehi, yeni hedeng Samariyening qedehi bilen mestlik hem derd-elemge toldurulisen;  
\v 34 sen uni ichiwétip yene yalaysen, hetta uning parchilirinimu ghajilaysen, andin köksiliringnimu yulup tashlaysen; chünki Men shundaq söz qildim, deydu Reb Perwerdigar.   
\m
\v 35 Shuning üchün Reb Perwerdigar mundaq deydu: — Chünki sen Méni untup arqanggha tashliwetkenliking üchün, shunga öz buzuqluqung hem pahishilikliringning jazasini kötürisen.\x + \xo 23:35 \xt Yer. 2:32; 3:21; 13:25; 18:15; Ez. 22:12\x*   
\m
\v 36 We Perwerdigar manga mundaq dédi: — I insan oghli, sen Oholah we Oholibamah üstige höküm chiqiramsen? Emdi ulargha öz yirginchlik qilmishlirini ayan qilip körsetkin. \x + \xo 23:36 \xt Ez. 20:4; 22:2\x*  
\v 37 Chünki ular buzuqluq qildi; qolliri qan boldi; ular öz butliri bilen buzuqluq qilip, uning üstige Manga tughqan öz balilirini ularning ozuqi süpitide qurbanliq qilip ötküzüp béghishlidi. \f □ \fr 23:37 \ft \+bd «öz balilirini ularning ozuqi süpitide qurbanliq qilip ötküzüp béghishlidi»\+bd* — «(ottin) ötküzüsh» dégen söz, butpereslik toghruluq bayanlar arisida bolsa, adette insanlarni, bolupmu balilarni butlargha «qurbanliq süpitide ottin ötküzüsh»ni körsitidu.\f*  \x + \xo 23:37 \xt Ez. 16:21; 20:26,31\x*  
\v 38 Uning üstige ular Manga shundaq ish qilghanki, oxshash bir künde ular Méning muqeddes jayimni bulghap, «shabat kün»lirimni buzghan. \x + \xo 23:38 \xt Ez. 22:8\x*  
\v 39 Chünki ular öz balilirimni butlirigha soyghan chaghda, ular oxshash bir künde muqeddes jayimni bulghashqa kirdi; mana, ular Méning öyüm otturisida shundaq qilghan.\x + \xo 23:39 \xt 2Pad. 21:4-7; Ez. 16:21; Ez. 20:13, 16\x*   
\m
\v 40 Uning üstige ademlerni yiraqtin chaqirdi, ularni élip kélishke elchi ewetti; mana, ular keldi; sen ularni dep yuyunup, köz-qashliringgha osma qoyup, özüngni zibu-zinnetler bilen perdazliding;  
\v 41 heshemetlik bir diwanda olturdung, uning aldigha üstige Méning xushbuyum hem zeytun méyim qoyulghan dastixanni qoydung; \x + \xo 23:41 \xt Pend. 7:17\x*  
\v 42 ghemsiz yürgen bir top kishilerning awazi uningda anglandi; chüprende ademler bilen bille chöl-bayawandin Sébaiylarmu élip kélindi; ular \add hede-singilning\add* qollirigha bilezükler, béshigha chirayliq tajlarni saldi. \f □ \fr 23:42 \ft \+bd «...Sébaiylarmu élip kélindi»\+bd* — «Sébaiylar»ning bashqa birxil terjimisi: «haraqkeshler».\f*  
\v 43 Emdi Men zina-buzuqluqlar bilen uprap qérighan pahishe toghruluq: «Ular emdi uning bilen buzuqluq qiliwersun; chünki u heqiqeten \add pahishe\add*» — dédim.\f □ \fr 23:43 \ft \+bd «Ular emdi uning bilen buzuqluq qiliwersun — chünki u heqiqeten pahishe»\+bd* — yaki «U heqiqeten shundaq bolsa, ular yenila hazir uning bilen rast buzuqluq qilamdu?».\f*   
\m
\v 44 — Shuning bilen ular pahishe ayalgha yéqinlashqandek uninggha yéqin bérip bille yatti; ular shundaq qilip Oholah we Oholibamah bu ikki buzuq ayalgha yéqinliship bille yatti.   
\m
\v 45 Biraq heqqaniy ademler ularni zinaxor ayallarni we qan tökküchi ayallarni jazalighan’gha oxshash, ularning üstige höküm chiqirip jazalaydu; chünki ular zinaxor ayallar, ularning qolliri qandur. \f □ \fr 23:45 \ft \+bd «Biraq heqqaniy ademler ularni zinaxor ayallarni ... Jazalighan’gha oxshash, ularning üstige höküm chiqirip jazalaydu»\+bd* — bizningche bu jümlidiki «heqqaniy ademler» qattiq kinayilik, hejwiy gep idi. Chünki u Babilliqlarni körsitidu (46-47-ayetlerni körüng). Menisi belkim: «Ular siler bilen sélishturulghanda, heqqaniy ademler körünidu».\f*  \x + \xo 23:45 \xt Ez. 16:38\x*  
\v 46 Chünki Reb Perwerdigar mundaq deydu: — Bir top ademlerni ulargha qarshi chiqirip élip kélimen, ularni heryan’gha heydiwétishke we bulangchiliq qilishqa tapshurimen.  
\v 47 Bu top kishiler ularni tashlar bilen chalma-kések qilip, qilichliri bilen chépip soyidu; ular ularning oghul-qizlirini öltüridu, öylirini ot bilen köydüriwétidu.\x + \xo 23:47 \xt Ez. 16:41\x*   
\m
\v 48 Shuning bilen Men zéminde buzuqluqqa xatime bérimen; shuning bilen barliq ayallar silerdin sawaq élip silerning buzuqluqliringni dorimaydu.  
\v 49 Ular buzuqluqungni öz béshinggha qayturup chüshüridu, we siler mebudliringlargha chétishliq bolghan gunahlarni kötürisiler; siler Méning Reb Perwerdigar ikenlikimni tonup yétisiler.\x + \xo 23:49 \xt Ez. 16:58. \x*   
\b  
\b  
\m  
\c 24
\s1 Daghliship ketken qazan  
\m
\v 1 Toqquzinchi yili, oninchi ayning oninchi künide, Perwerdigarning sözi manga kélip mundaq déyildi: —   
\m
\v 2 I insan oghli, bu künni, del mushu künning chislasini yéziwalghin; chünki del mushu künde Babilning padishahi Yérusalémni muhasirige aldi.   
\m
\v 3 Asiy jemetning aldigha bir temsilni qoyup mundaq dégin: — Reb Perwerdigar mundaq deydu: — «Qazanni otning üstige qoyunglar, ot üstige qoyunglar, uninggha su qoyunglar; \x + \xo 24:3 \xt Yer. 1:13\x*  
\v 4 gösh parchiliri, herbir ésil gösh parchilirini, put we qolini uninggha yighip sélinglar; ésil ustixanlarnimu qoshunglar;  
\v 5 qoy padisidin eng ésillirini élinglar; ustixanlarni pishurushqa uning astigha otun toplap qoyunglar; uni qattiq qaynitinglar, uningdiki ustixanlar obdan qaynisun.   
\m
\v 6 — Shunga Reb Perwerdigar mundaq deydu: — Qanxor sheherning haligha, yeni dat basqan qazan’gha, héch déti ketmeydighan qazan’gha way! Uningdiki hemmini birdin-birdin al; uninggha nésiwe chéki tashlanmisun! \f □ \fr 24:6 \ft \+bd «Qanxor sheherning haligha, yeni dat basqan qazan’gha, héch déti ketmeydighan qazan’gha way!... uninggha nésiwe chéki tashlanmisun!»\+bd* — qazanning déti qan renggide bolup, belkim sheherning qanxorluqini bildüridu. Ayetning kéyinki qismining menisi belkim, qazanning dat basqan parchiliridek, sheherdikilermu parche-parche tarqilip kétip, héchqandaq bextning nésiwisini körmeydu dégenlik. \+bd «uningdiki hemmini birdin-birdin al»\+bd* — yaki «uningdiki gösh parchilirini bir-biridin al».\f*  \x + \xo 24:6 \xt Ez. 22:2\x*  
\v 7 Chünki u tökken qan uning otturisida turidu; u qanni topa bilen kömgili bolghudek yerge emes, belki taqir tash üstige tökti. \f □ \fr 24:7 \ft \+bd «Chünki ... u qanni topa bilen kömgili bolghudek yerge emes, belki taqir tash üstige tökti»\+bd* — démek, özliri öltürgen admemlerge téximu bihörmetlik qilip ularni depne qilmighan; yene kélip, héch nomus qilmay tökken qanni yoshurushning hajiti yoq dep yürgen.\f*  
\v 8 Qehrimni qozghash, intiqam élish üchün, u tökken qanning yépilmasliqi üchün taqir tash üstige qaldurdum.   
\m
\v 9 Shunga Reb Perwerdigar mundaq deydu: — Qanxor sheherning haligha way! Menmu uning otun döwisini yoghan qilimen! \x + \xo 24:9 \xt Nah. 3:1; Hab. 2:12\x*  
\v 10 Otunni döwilenglar, otni yiqip chuxchulanglar, gösh obdan pishsun, dora-dermeklerni qoshunglar, ustixanlar köyüp ketsun!  
\v 11 Andin qazanni qizitip, uningdiki misni qipqizil qilinglar, ichidiki dagh-kirlar éritilip, uning déti chiqiriwétilish üchün uni quruq péti choghlar üstige qoyunglar!   
\m
\v 12 Uning qilghan awarichilikliri Méni upratti;  
\m Lékin uning qélin déti uningdin ketmidi;  
\m Shunga uning déti otta turiwersun!   
\m
\v 13 Séning paskinichilikingde buzuq pahishilik bardur; Men séni pakizlimaqchi boldum, lékin sen paskinichiliqtin pakizlandurulmaymen déding; emdi qehrimni üstüngge töküp toxtatmighuche sen paskinichiliqtin pakizlandurulmaysen.  
\v 14 Menki Perwerdigar shundaq söz qildim; u emelge ashurulidu, Men uni ada qilimen; Men ne buningdin yanmaymen, ne héch sanga ichimni aghritmaymen, ne uningdin ökünmeymen; ular séning yolliring we qilmishliring boyiche üstüngge höküm chiqirip jazalaydu — deydu Reb Perwerdigar.\x + \xo 24:14 \xt Ez. 5:11; 23:24\x*   
\b  
\m  
\s1 Ezakiyalning söyümlük ayalining ölümi  
\m
\v 15 We Perwerdigarning sözi manga kélip shundaq déyildi: —   
\m
\v 16 «I insan oghli, Men séning söyümlük köz qarichuqungni bir urush bilen sendin élip kétimen; biraq sen héch matem tutma, héch yighlima, héch köz yéshi qilma;  
\v 17 süküt ichide uh-zar tartisen; ölgüchi üchün héch haza tutma; sellengni béshinggha orap, keshliringni putunggha baghlighin; yüzüngning töwinini yépiwetme, ademler épbergen nandin yéme».   
\m
\v 18 Shuning bilen Men etigende xelqke söz qildim; kechqurunda ayalim öldi. Ikkinchi küni etigende men buyrulghini boyiche ish qildim.  
\v 19 Emdi xalayiq manga: «Séning bu qilghan ishliringning némini körsetkenlikini démemsen?» dédi.   
\m
\v 20 Men ulargha mundaq dédim: — Perwerdigarning sözi manga kélip shundaq déyildi: —   
\m
\v 21 Israil jemetige mundaq dégin: — Reb Perwerdigar mundaq deydu: — «Men Öz muqeddes jayimni, yeni sen pexirlen’gen küch-tayanchingni, közünglarni xushal qilghuchi, jéninglar teshna bolghan nersini bulghay dewatimen; silerning keyninglarda qalghan qiz-oghullar qilich bilen yoqilidu.  
\v 22 Shu tapta siler Men \add Ezakiyal\add* hazir qilghinimdek qilisiler; siler yüzünglarning töwinini yapmaysiler, ademler épbergen nandin yémeysiler;  
\v 23 sellenglar béshinglarda, keshinglar ayaghliringda boliwéridu; siler héch matem tutmaysiler yaki héch yighlimaysiler; siler qebihlikliringlar ichide soliship, bir-biringlargha qariship uh-zar tartisiler.\f □ \fr 24:23 \ft \+bd «siler héch matem tutmaysiler yaki héch yighlimaysiler; siler qebihlikliringlar ichide soliship, bir-biringlargha qariship uh-zar tartisiler»\+bd* — démisekmu, balayi’apet shundaq éghir boliduki, héchqandaq köz yashliri yaki matem tutushlar uninggha layiq kelmeydu.\f*  \x + \xo 24:23 \xt Ez. 4:17\x*   
\m
\v 24 Shundaq qilip Ezakiyalning özi silerge bésharet bolidu; u qandaq qilghan bolsa, siler shundaq qilisiler; bu ish emelge ashurulghanda, siler Méning Reb Perwerdigar ikenlikimni tonup yétisiler.\x + \xo 24:24 \xt Ez. 12:6\x*   
\m
\v 25 — We sen, i insan oghli, Men ulardin küch-istihkamini, ular pexrilen’gen güzek göhrini, söyümlük köz qarichuqlirini, jan-jégiri bolghan qiz-oghullirini ulardin mehrum qilidighan künide,  
\v 26 — yeni shu künide, sanga bu xewerni quliqinggha yetküzüsh üchün bir qachqun yéninggha kelmemdu?  
\v 27 Shu künide aghzing échilghan bolidu, sen bu qachqun bilen sözlishisen, yene héch gacha bolmaysen; shundaq qilip ular Méning Perwerdigar ikenlikimni tonup yétidu».\f □ \fr 24:27 \ft \+bd «Shu künide aghzing échilghan bolidu, sen bu qachqun bilen sözlishisen, yene héch gacha bolmaysen»\+bd* — bu gachiliq besh yil ilgiri bashlan’ghan. 3:26-ayetni izahiti bilen we 33:22-ayetnimu körüng.\f*   
\b  
\b  
\m  
\c 25
\s1 Eller toghruluq bésharetler •••• Birinchi bésharet — Ammon toghruluq  
\m
\v 1 Perwerdigarning sözi manga kélip mundaq déyildi: —   
\m
\v 2 I insan oghli, yüzüngni Ammoniylargha qaritip, ularni eyiblep bésharet bérip mundaq dégin: —\x + \xo 25:2 \xt Yer. 49:1 \x*   
\m
\v 3 — Ammoniylargha mundaq dégin — Reb Perwerdigarning sözini anglanglar! Reb Perwerdigar mundaq deydu: — Méning muqeddes jayim bulghan’ghanda, Israil zémini weyran qilin’ghanda, Yehuda jemeti sürgün qilin’ghanda sen ulargha qarap: «Wah! Yaxshi boldi!» dégining tüpeylidin,  
\v 4 emdi mana, Men séni sherqtiki ellerning igidarchiliqigha tapshurimen; ular séning arangda bargah qurup, arangda chédirlirini tikidu; ular méwiliringni yep, sütüngni ichidu.  
\v 5 Men Rabbah shehirini tögiler üchün otlaq, Ammoniylarning yérini qoy padiliri üchün aramgah qilimen; shuning bilen siler Méning Perwerdigar ikenlikimni tonup yétisiler.   
\m
\v 6 — Chünki Reb Perwerdigar mundaq deydu: — Chünki sen Israil zéminigha qarap chawak chélip, putungni tépcheklitip, qelbingdiki pütün öchmenlik bilen xush bolghanliqing tüpeylidin, \f □ \fr 25:6 \ft \+bd «sen Israil zéminigha qarap chawak chélip, putungni tépcheklitip, qelbingdiki pütün öchmenlik bilen xush bolghanliqing tüpeylidin...\+bd* — mushu yerde «chawak chélish» we «putni tipcheklitish» intayin xushal bolup ketkenlikini bildüridu.\f*  
\v 7  emdi mana, Men üstüngge qolumni uzartip, séni ellerge olja bolushqa tapshurimen; Men séni xelqler ichidin üzimen, memliketler ichidin yoqitimen; Men séni halak qilimen; shuning bilen sen Méning Perwerdigar ikenlikimni tonup yétisen.\f □ \fr 25:7 \ft \+bd «emdi mana, men üstüngge qolumni uzartip, séni ellerge olja bolushqa tapshurimen...»\+bd* — Babilning padishahi Néboqadnesar miladiyedin ilgiriki 582-yili Rabbah shehirini weyran qiliwetti. Kéyin «Nabatiyliq» erebler sherq teripidin kélip Ammon zéminini igiliwaldi.\f*   
\b  
\m  
\s1 Ikkinchi bésharet — Moab toghruluq  
\m
\v 8 Reb Perwerdigar mundaq deydu: — Chünki Moab we Séirning: «Yehuda peqet barliq bashqa eller bilen oxshash, xalas» dégini tüpeylidin, \x + \xo 25:8 \xt Yer. 49:1-47\x*  
\v 9 shunga mana, Men Moabning yénini — chégrasidiki sheherlerni, zéminining pexri bolghan Beyt-Yeshimot, Baal-Méon we Kiriatayim sheherliridin bashlap yérip achimen;  
\v 10 ularni Ammoniylarning zémini bilen bille sherqtiki ellerge tapshurimen; Men Ammoniylarning yene eller arisida eslenmesliki üchün, ularning igidarliqigha tapshurimen; \x + \xo 25:10 \xt Ez. 21:37\x*  
\v 11 we Moab üstige höküm chiqirip jazalaymen; ular Méning Perwerdigar ikenlikimni tonup yétidu.\f □ \fr 25:11 \ft \+bd «Moab üstige höküm chiqirip jazalaymen; ular Méning Perwerdigar ikenlikimni tonup yétidu»\+bd* — Babilning padishahi Néboqadnesar miladiyedin ilgiriki 582-yili Moabning zéminini ishghal qildi. Kéyin «Nabatiyliq» erebler sherq teripidin kélip Moab zéminni igiliwaldi.\f*   
\b  
\m  
\s1 Üchinchi bésharet — Édomni eyiblesh  
\m
\v 12 Reb Perwerdigar mundaq deydu: — chünki Édom Yehuda jemetidin öch élip yamanliq qilip, shuningdek éghir gunahkar bolghini tüpeylidin, intiqam alghnini tüpeylidin,  
\v 13 — emdi Reb Perwerdigar mundaq deydu: — Men Édomgha qolumni sozimen; shuning bilen uni zéminidin ademler hem haywanlardin mehrum qilimen; Men uni Téman shehiridin tartip weyran qilimen; ular Dédan shehirigiche qilich bilen yiqilidu.  
\v 14 Shuning bilen Men xelqim Israilning qoli arqiliq Édom üstidin Öz intiqamimni alimen; ular Méning achchiqim hem qehrim boyiche Édomda ish qilidu; Édomiylar Méning intiqamimning néme ikenlikini bilip yétidu, — deydu Reb Perwerdigar.\f □ \fr 25:14 \ft \+bd «Men xelqim Israilning qoli arqiliq Édom üstidin öz intiqamimni alimen; ular Méning achchiqim hem qehrim boyiche Édomda ish qilidu...»\+bd* — miladiyedin ilgiriki 120-yili Yehudiylarning yétekchisi Yuhanna Xirkanus Édomgha hujum qilip ulargha «towa qilip Perwerdigargha ishininglar, yaki qilichimda ölünglar» dégen tallash yolini berdi.\f*   
\b  
\m  
\s1 Tötinchi bésharet — Filistiyeni eyiblesh  
\m
\v 15 Reb Perwerdigar mundaq deydu: — Filistiyler intiqam niyiti bilen heriket qilip, kona öchmenliki bilen Yehudani yoqitayli dep ich-ichidin öch alghini tüpeylidin,  
\v 16 Shunga Reb Perwerdigar mundaq deydu: — Mana, Men Filistiyening üstige qolumni uzartimen; Men Keretiylerni qiriwétimen, déngiz boyidikilerning qalduqlirinimu weyran qilimen.  
\v 17 Men ularning üstige qehrilik tenbihlerni chüshürüp qattiq intiqam alimen; ularning üstidin intiqam alghinimda ular Méning Perwerdigar ikenlikimni tonup yétidu.\f □ \fr 25:17 \ft \+bd «Men ularning (Filistiylerning) üstige qehrilik tenbihlerni chüshürüp qattiq intiqam alimen»\+bd* — Filistiyler awwal Babilning padishahi Néboqadnesar teripidin azab kördi; andin Grék impériyesi teripidin ishghal qilindi; miladiyedin ilgiriki 148-146-yillarda ular Yehudiylar teripidin bir mezgil ishghal qilindi. Ularning ewladliri bügünki «Pelestinlikler»ning bir qismi.\f*   
\b  
\b  
\m  
\c 26
\s1 Tur we Zidonni eyiblesh  
\m
\v 1 On birinchi yili, ayning birinchi künide shundaq boldiki, Perwerdigarning sözi manga kélip mundaq déyildi: — \f □ \fr 26:1 \ft \+bd «on birinchi yil»\+bd* — sürgün bolghanliqining 11-yili idi. Belkim on birinchi ay bolushi mumkin.\f*   
\m
\v 2 I insan oghli, Turning Yérusalém toghruluq: «Wah! Yaxshi boldi! Ellerning derwazisi bolghuchi weyran boldi! U manga qarap qayrilip échildi; uning weyran qilinishi bilen özümni toyghuzimen!» dégini tüpeylidin,  
\v 3 — Shunga Reb Perwerdigar mundaq deydu: — Mana, i Tur, Men sanga qarshimen, déngiz dolqunlarni qozghighandek, köp ellerni sen bilen qarshilishqa qozghaymen;  
\v 4 ular Turning sépillirini berbat qilip, uning munarlirini chéqip yoqitidu. Uning üstidiki topilirini qirip tashlap, uni taqir tash qilip qoyimen.  
\v 5 U peqet déngiz otturisidiki torlar yéyilidighan jay bolidu; chünki Men shundaq söz qildim, deydu Reb Perwerdigar; u eller üchün olja bolup qalidu.  
\v 6 Uning quruqluqta qalghan qizliri qilich bilen qirilidu; shuning bilen ular Méning Perwerdigar ikenlikimni tonup yétidu.\f □ \fr 26:6 \ft \+bd «quruqluqta qalghan qizliri»\+bd* — belkim turgha béqindi bolghan yézilarni körsitidu. 8-ayetnimu körüng. 
\fp  Bu bésharet toghruluq yene «qoshumche söz»imizni körüng.\f*   
\m
\v 7 — Chünki Reb Perwerdigar mundaq deydu: — Mana, Men Tur bilen qarshilishishqa Babil padishahi Néboqadnesar, yeni «padishahlarning padishahi»ni, atlar, jeng harwiliri bilen, atliq chewendazlar, qoshun we zor bir top ademler bilen shimal teripidin chiqirip épkélimen.  
\v 8 U quruqluqta qalghan qizlirini qilich bilen soyidu, sanga muhasire poteylirini quridu, sépilgha chiqidighan dönglükni yasaydu, sanga qarap qalqanlirini kötüridu.  
\v 9 U sépilliringgha bösküchi bazghanlarni qaritip tikleydu, qoral-paltiliri bilen munarliringni chéqip ghulitidu.  
\v 10 Uning atlirining köplükidin ularning kötürgen chang-topisi séni qaplaydu; sépilliri bösülgen bir sheherge bösüp kirgendek u séning qowuqliringdin kirgende, sépilliring atliq eskerlerning, chaqlarning hem jeng harwilirining sadasi bilen tewrinip kétidu.  
\v 11 Atlirining tuyaqliri bilen u barliq reste-kochiliringni cheyleydu; u puqraliringni qilich bilen qiridu, küchlük tüwrükliring yerge yiqilidu.\x + \xo 26:11 \xt Yesh. 5:28; Yer. 47:3\x*   
\m
\v 12 Ular bayliqliringni olja, mal-tawarliringni ghenimet qilidu; ular sépilliringni buzup ghulitip, heshemetlik öyliringni xarabe qilidu; ular séning tashliring, yaghach-limliring we topa-changliringni déngiz suliri ichige tashlaydu.  
\v 13 Men naxshliringning sadasini tügitimen; chiltarliringning awazi qaytidin anglanmaydu. \x + \xo 26:13 \xt Yesh. 24:7, 8; Yer. 7:34; 16:9\x*  
\v 14 Men séni taqir tash qilimen; sen torlar yéyilidighan bir jay bolisen, xalas; sen qaytidin qurulmaysen; chünki Menki Perwerdigar shundaq dégenmen, deydu Reb Perwerdigar.\f □ \fr 26:14 \ft \+bd «Men séni taqir tash qilimen; sen torlar yéyilidighan bir jay bolisen, xalas; sen qaytidin qurulmaysen»\+bd* — bu bésharet awwal Babilning impératori Néboqadnesar, andin Grék impératori «Büyük Iskender» terepliridin emelge ashuruldi. Turning hazirqi ehwali del mushu ayette éytilghandektur. Bu ishlar toghruluq yene «qoshumche söz»imizni körüng.\f*   
\m
\v 15 Reb Perwerdigar Turgha mundaq deydu: — Sen ghulap ketkiningde, yarilan’ghanlar ah-zarlighinida, otturungda qirghin-chapqun qilin’ghanda, déngizning chet yaqiliri tewrinip ketmemdu?  
\v 16 Déngizdiki shahzadiler textliridin chüshüp, tonlirini biryaqqa tashlap, keshtilik kiyim-kécheklirini séliwétidu; ular özlirini qorqunch-titrek bilen pürkeydu; ular yerge olturup, héch toxtawsiz titrep, sanga qarap sarasimige chüshidu.  
\v 17 Ular sen üchün bir mersiyeni oqup sanga mundaq deydu: —  
\m «I ahaleng déngizdikilerdin bolghan, dangqi chiqqan,  
\m Déngiz üstidin küchlük höküm sürgen,  
\m Öz wehshetliringni barliq déngizda turuwatqanlargha salghan sheher!  
\m Sen we senda turuwatqanlar neqeder halak bolghan!\x + \xo 26:17 \xt Weh. 18:9-19\x*   
\m
\v 18 Hazir séning ghulap ketken kününgde,  
\m Déngiz boyidikiler titrep kétidu;  
\m Déngizdiki arallar we qirghaqtikiler séning yoq bolup ketkiningdin dekke-dükkige chüshüp qaldi».\f □ \fr 26:18 \ft \+bd «Hazir séning ghulap ketken kününgde, déngiz boyidikiler titrep kétidu...»\+bd* — bu bésharetning köp jehetlerde emelge ashurulushi toghruluq «qoshumche söz»imizni körüng.\f*   
\m
\v 19 — Chünki Reb Perwerdigar mundaq deydu: —  
\m «Men séni ademzatsiz sheherlerdek, xarabe sheher qilghinimda,  
\m Men üstüngge déngiz chongqurluqlirini chiqirip séni chökürginimde,  
\m Ulugh sular séni bésip yapqanda,   
\m
\v 20 Shu tapta Men séni hanggha chüshkenler bilen bille chüshürimen,  
\m Qedimki zamandikilerning qatarigha chüshürimen;  
\m Séni yerning tégiliride turghuzimen;  
\m Séningde qaytidin ademzat bolmasliqi üchün,  
\m Séni qedimki xarabiler arisigha,  
\m Hanggha chüshkenler bilen bille bolushqa chüshürimen;  
\m Biraq tiriklerning zéminida bolsa güzellik tiklep qoyimen;\f □ \fr 26:20 \ft \+bd «Biraq tiriklerning zéminida bolsa güzellik tiklep qoyimen»\+bd* — bashqa birxil terjimisi: «Sen qaytidin tiriklerning zéminida hörmetke sazawer orunda bolmaysen».\f*   
\m
\v 21 Men séni bashqilargha bir agahi-wehshet qilimen;  
\m Sen qaytidin héch bolmaysen;  
\m Ular séni izdeydu, biraq sen menggüge tépilmaysen»  
\m — deydu Reb Perwerdigar.   
\b  
\b  
\m  
\c 27
\s1 Tur toghruluq yene bir bésharet — Tur shehirini chirayliq kémige oxshitish  
\m
\v 1 Perwerdigarning sözi manga kélip mundaq déyildi: —   
\m
\v 2 Sen, i insan oghli, Tur toghruluq bir mersiyeni aghzinggha élip uninggha mundaq dégin: —   
\m
\v 3 I déngizlarning kirish aghzida turuqluq, déngiz boyliridiki köp eller bilen sodilashquchi, Reb Perwerdigar mundaq deydu: —  
\m «I Tur, sen «Méning güzellikim kamaletke yetti!» déding.\f □ \fr 27:3 \ft \+bd «I déngizlarning kirish aghzida turuqluq...»\+bd* — ibraniy tilida «kirish aghzi» dégen söz «jüplük sheklide», chünki turning ikki porti bar idi.\f*  \x + \xo 27:3 \xt Ez. 28:12\x*   
\m
\v 4 Séning chégraliring bolsa déngizlarning otturisida idi;  
\m Séni yasighanlar güzellikingni kamaletke yetküzdi.   
\m
\v 5 Ular barliq taxtayliringni Sénirdiki qarighaylardin yasighan;  
\m Sanga moma üchün ular Liwandin kédir derixini épkelgen;   
\m
\v 6 Palaqliringni Bashandiki dub derexliridin yasighan;  
\m Palubangni semshit derexliridin yasap,  
\m Kupros déngiz boyidiki pil chishi bilen neqishligen.\x + \xo 27:6 \xt Yesh. 2:13\x*   
\m
\v 7 Yelkining Misirdin keltürülgen keshtilik libastin yasalghan, u sanga tugh bolghan;  
\m Sayiwining bolsa déngiz boyidiki Élishahdiki kök we sösün rextlerdin idi; \f □ \fr 27:7 \ft \+bd «Élishah»\+bd* — belkim Kuprosni körsitidu.\f*   
\m
\v 8 Zidondikiler hem Arwadtikiler séning palaq urghuchiliring idi;  
\m Sende bolghan danishmenler, i Tur, séning yol bashlighuchiliring idi.   
\m
\v 9 Gebaldiki aqsaqallar we uning danishmenliri sende bolup, kawakliringni étetti;  
\m Déngiz-okyandiki barliq kémiler we ularning déngizchiliri mal almashturushqa yéninggha kéletti.   
\m
\v 10 Parslar, Ludtikiler, Liwiyedikiler qoshun’gha tizimlinip, séning leshkerliring bolghan;  
\m Ular qalqan-dubulghilirini üstüngge ésip, séni heywetlik qilghan; \f □ \fr 27:10 \ft \+bd «Liwiyedikiler»\+bd* — «Liwiye» yaki «Libya» ibraniy tilida «Put» dégen sözdur.\f*   
\m
\v 11 Arwadtikiler qoshuning bilen her teripingde sépilliringda turup közette bolghan;  
\m Gammadtikilermu munarliringda turghan;  
\m Ular qalqan-qorallirini etrapinggha, sépilliringgha ésip qoyghan;  
\m Ular güzellikingni kamaletke yetküzgen;   
\m
\v 12 Tawarliringning mol bolghanliqidin Tarshish sanga xéridar bolghan;  
\m Mehsulatliringgha ular kümüsh, tömür, qeley, qoghushun tégiship bergen.\f □ \fr 27:12 \ft \+bd «Tarshish»\+bd* — qedimki zamanlarda déngiz sodisi bilen dangqi chiqqan «Tarshish» deydighan üch yurt bar bolushi mumkin idi. Birinchisi, shimaliy Afriqida (hazirqi Marakesh etrapida); ikkinchisi Ispaniye, üchinchisi En’gliye idi. Mushu yerde belkim Ispaniyini körsitidu.\f*   
\m
\v 13 Jawan, Tubal we Meshek sen bilen soda qilghan;  
\m Ular tawarliringgha ademlerning janliri, mis qacha-qazanlarni tégishken.\f □ \fr 27:13 \ft \+bd «Jawan»\+bd* — hazirqi Grétsiyedur. Tubal we Meshek eslide hazirqi Türkiye zéminida yashighan ikki qebile idi. Kéyin ular Rusiye terepke köchüp ketken bolushi mumkin. \+bd «ademlerning janliri»\+bd* — qullar dégenlik.\f*   
\m
\v 14 Torgamah jemetidikiler mehsulatliring üchün atlar, jeng atliri we qéchirlarni tégiship bergen.   
\m
\v 15 Dédandikiler sen bilen sodilashqan;  
\m Déngiz boyliridiki köp xelq sanga xéridar bolghan;  
\m Ular sanga dendan, ebnus yaghichini töligen;   
\m
\v 16 Suriye qol hünerliringning mol bolghanliqidin sanga xéridar bolghan;  
\m Ular mehsulatliringgha mawi yaqutlar, sösün rextlerni, keshtilerni, nepis kanap rextlerni, marjanlarni, qizil yaqutlarni tégiship bergen.\f □ \fr 27:16 \ft \+bd «Suriye qol hünerliringning mol bolghanliqidin sanga xéridar bolghan...»\+bd* — bezi kona köchürme nusxilarda «Aram» (Suriye) emes, «Édom» déyilidu: 18-ayette «Demeshq» (Suriyening paytexti) toghruluq söz bolghachqa, «Édom» belkim toghridur.\f*   
\m
\v 17 Yehuda we Israil zéminidikilerdinmu sen bilen sodilashquchilar bolghan;  
\m Tawarliringgha ular Minnitning bughdayliri, péchiniler, hesel, zeytun méyi, melhem dorilarni tégiship bergen.   
\m
\v 18 Demeshq qol hünerliringning mol bolghanliqidin,  
\m Herxil bayliqliring tüpeylidin sanga xéridar bolup sanga Xelbonning sharablirini, aq yunglarni tégiship bergen.   
\m
\v 19 Wédan we Uzaldin chiqqan Jawandikiler mehsulatliringgha soqulghan tömür, qowzaqdarchin, égirni tégishkenidi.   
\m
\v 20 Dédan sanga at toqumlirini tégiship bergen;   
\m
\v 21 Erebistan we Kédardiki barliq shahzadiler sanga xéridar boldi;  
\m Sanga paxlanlar, qochqarlar we öchkilerni tégiship bergen.   
\m
\v 22 Shéba hem Raamahdiki sodigerler sen bilen tijaret qilghan;  
\m Mehsulatliringgha ular herxil serxil tétitqular, qimmetlik jawahiratlar we altun almashturup bergen.   
\m
\v 23 Haran, Kanneh, Édendikiler we Shéba, Ashur, Xilmadtiki sodigerler sen bilen tijaret qilghan;\f □ \fr 27:23 \ft \+bd «Ashur»\+bd* — Asuriye.\f*   
\m
\v 24 Ular sanga heshemetlik kiyim-kéchek, sösün rextler we keshtiler, rengmureng gilemlerni tégiship bergen;  
\m Bularning hemmisi tügüncheklinip tana-arghamchilar bilen ching baghlinip, bazaringgha kirdi.   
\m
\v 25 Tarshishtiki kémiler tawarliringni kötürgen karwanlardek bolghan;  
\m Shuning bilen sen déngiz-okyanning baghrida mal bilen toldurulup, intayin éghirliship ketkensen; \f □ \fr 27:25 \ft \+bd «éghirliship ketken»\+bd* — ibraniy tilida ikki bisliq gep bolup, uning ikkinchi menisi «hörmet-abruyluq bolghan» dégen menide. Shübhisizki, bu kinayilik gep idi.\f*   
\m
\v 26 Séning palaq orghuchiliring séni ulugh sulargha apardi;  
\m Sherq shamili séni déngiz-okyanning baghrida pare-pare qiliwetti;\x + \xo 27:26 \xt Ez. 17:1\x*   
\m
\v 27 Séning mal-mülükliring, bazarliring, déngizchiliring we yol bashlighuchiliring,  
\m Kawakliringni etküchiler, sen bilen sodilashqan sodigerler, sende bolghan barliq leshkerliring,  
\m Jümlidin arangda toplan’ghan ademlerning hemmisi sen örülüp ketken kününgde örülüp déngiz-okyanning qoynigha gherq bolup kétidu.\x + \xo 27:27 \xt Weh. 18:9-19\x*   
\m
\v 28 Yol bashlighuchiliringning ah-zarliridin daladikiler tewrep kétidu.\x + \xo 27:28 \xt Ez. 26:10, 15\x*   
\m
\v 29 Palaq orghuchilarning hemmisi,  
\m Déngizchilar, déngizda barliq yol bashlighuchilar öz kémiliridin chüshidu;  
\m Ular quruqluqta turidu;   
\m
\v 30 Ular sanga qarap awazini anglitip,  
\m Qattiq ah-zar kötüridu;  
\m Ular topa-chang chiqirip béshigha chachidu;  
\m Ular küller ichide éghinaydu.   
\m
\v 31 Ular séni dep chachlirini chüshürüp özlirini taz qilip, böz kiyimlerge oraydu;  
\m Ular qattiq matem tutup sen üchün zor derd-elem ichide yighlaydu.\f □ \fr 27:31 \ft \+bd «böz kiyimler»\+bd* — matem tutush yaki qattiq towa qilishni bildüretti.\f*  \x + \xo 27:31 \xt Yer. 48:37\x*   
\m
\v 32 Ular ah-zarlirini kötürginide sen üchün bir mersiyeni oqup, sen toghruluq haza qilip mundaq deydu:  
\m — «Tur déngiz-okyanlar otturisida, hazir jimjit qilin’ghan!  
\m Esli kim uninggha teng kéleleytti?   
\m
\v 33 Mehsulatliring déngiz-okyanlardin ötüp ketkende,  
\m Sen köp xelqlerni qanaetlendürgen;  
\m Bayliqliring we tawarliringning molluqi bilen yer yüzidiki padishahlarni béyitqansen.   
\m
\v 34 Sen sularning chongqur tégide déngiz-okyanlar teripidin pare-pare qilin’ghanda,  
\m Tawarliring hem arangda bolghan top-top ademliringmu örülüp gherq bolup ketti.   
\m
\v 35 Barliq déngiz boyidikiler sanga qarap alaqzade bolghan;  
\m Ularning padishahliri dehshet qorqup, ularning yüzlirini sur basqan.   
\m
\v 36 Xelqler arisidiki sodigerler sanga qarap «ush-ush» qildi;  
\m Sen özüng bir wehshet iding, emdi qaytidin bolmaysen»».\f □ \fr 27:36 \ft \+bd «sodigerler sanga qarap «ush-ush» qildi»\+bd* — «ush-ush qilish» kona jemiyette mesxire qilishni bildüridu.\f*  \x + \xo 27:36 \xt Ez. 26:21\x*   
\b  
\b  
\m  
\c 28
\s1 Turning padishahini eyibleydighan bir bésharet  
\m
\v 1 Perwerdigarning sözi manga kélip mundaq déyildi: —   
\m
\v 2 I insan oghli, turning shahzadisige mundaq dégin: — Reb Perwerdigar mundaq deydu: —  
\m «Séning özüngni chong tutup: «Men bir ilahturmen;  
\m Men Xudaning textige, yeni déngiz-okyanlarning baghrida olturimen», dégensen;  
\m (Biraq sen insan, Xuda emessen!)  
\m Sen öz könglüngni Xudaning köngli dep oylap qalding.\x + \xo 28:2 \xt Yesh. 31:3\x*   
\m
\v 3 Mana, sen Daniyaldin danasen;  
\m Héchqandaq sir sendin yoshurun emes;\f □ \fr 28:3 \ft \+bd «Mana, sen Daniyaldin danasen»\+bd* — shu waqitta Daniyal peyghember alliqachan Babil ordisida birnechche yil bash wezir bolghan.\f*   
\m
\v 4 Danaliqing we eqling bilen sen bayliqlargha ige boldung,  
\m Altun-kümüshni xeziniliringge toplap qoydung;   
\m
\v 5 Tijarette bolghan zor danaliqing bilen bayliqliringni awuttung;  
\m Bayliqliring tüpeylidin özüngni chong tuttung: —   
\m
\v 6 Shunga Reb Perwerdigar mundaq deydu: —  
\m Sen öz könglüngni Xudaning köngli dep oylap ketkenlikingdin,   
\m
\v 7 Emdi mana, Men yat ademler,  
\m Yeni ellerning dehshitini üstüngge épkélimen;  
\m Ular danaliqingning parlaqliqini yoqitishqa qilichlirini sughurup,  
\m Shan-sheripingni bulghaydu;\x + \xo 28:7 \xt Yer. 6:23\x*   
\m
\v 8 Ular séni hanggha chüshüridu;  
\m Shuning bilen sen déngiz-okyanlarning qoynida öltürülgenlerning ölümide ölisen.   
\m
\v 9 Emdi séni öltürgüchining aldida: «Men Xuda» — demsen?  
\m Biraq sen özüngni sanjip öltüridighanning qoli astida Tengri emes, insan bolup chiqisen.   
\m
\v 10 Sen yat ademlerning qolida xetne qilinmighanlargha layiq bolghan ölüm bilen ölisen;  
\m Chünki Men shundaq söz qilghan», — deydu Reb Perwerdigar.\f □ \fr 28:10 \ft \+bd «Sen yat ademlerning qolida xetne qilinmighanlargha layiq bolghan ölüm bilen ölisen»\+bd* — Turdikiler adette «xetne qilinmighan»lardindur. «Ezakiyal peyghember» dégen kitabta, «xetne qilinmighan pétida ölüsh» dégen söz «Xudadin ayrilghan pétida ölüsh» dégen menini bildüridu. «Qoshumche söz»imizde biz «xetne» dégen téma üstide toxtitilimiz.\f*   
\b  
\m  
\s1 Turning padishahi toghruluq bir mersiye  
\m
\v 11 Perwerdigarning sözi manga kélip mundaq déyildi: —   
\m
\v 12 I insan oghli, Turning padishahi toghruluq awazingni kötürüp bu mersiyeni aghzinggha élip uninggha mundaq dégin: —  
\m Reb Perwerdigar mundaq deydu: —  
\m «Sen, kamaletning jewhiri bolghan,  
\m Danaliqqa tolghan, güzellikte kamaletke yetkeniding;\f □ \fr 28:12 \ft \+bd «Sen, kamaletning jewhiri bolghan»\+bd* — yaki «sen, kamaletning möhüri bolghan».\f*  \x + \xo 28:12 \xt Ez. 27:3\x*   
\m
\v 13 Sen Érem baghchisi, yeni Xudaning baghchisida bolghansen;  
\m Herbir qimmetlik tashlar, yeni qizil yaqut, sériq göher we almas, béril yaqut, aq héqiq, anartash, kök yaqut, zumret we kök qashtash sanga yögek bolghan;  
\m Yaqut közliring we neqqashliring altun ichige yasalghan;  
\m Sen yaritilghan kününgde ular teyyarlan’ghanidi.   
\m
\v 14 Sen bolsang mesihlen’gen muhapizetchi kérub idingsen,  
\m Chünki Men séni shundaq békitkenidim;  
\m Sen Xudaning muqeddes téghida bolghansen;  
\m Sen otluq tashlar arisida yüretting;\f □ \fr 28:14 \ft \+bd «Sen bolsang Mesihlen’gen muhapizetchi kérub idingsen»\+bd* — «kérub» toghruluq 9:3-ayettiki izahat, «Yar.» 3:24 we «Tebirler»nimu körüng. «Kérub»lar küchlük perishtilerdur. 
\fp  «Mesihlinish» yaki «mesih qilinish» — Tewrattiki belgilimide, yéngi padishah, «bash kahin» hem bezi chaghlarda peyghemberlerni tiklesh üchün «mesih qilinish» murasimi ötküzületti. Murasimda béshigha puraqliq may quyulatti. Bu «mesihlesh» dep atalghan. Biraq mushu yerde bir kérub (perishte) «mesih qilin’ghan»; Xuda Özi uni alahide bir xizmet qilishqa teyyarlash üchün uni mesihligen bolsa kérek.\f*   
\m
\v 15 Sen yaritilghan kündin béri, sende qebihlik peyda bolghuche, yolliringda mukemmel bolup kelgeniding.\f □ \fr 28:15 \ft \+bd «Sen yaritilghan kündin béri, sende qebihlik peyda bolghuche, yolliringda mukemmel bolup kelgeniding»\+bd* — oqurmenler belkim hazir köriduki, Ezakiyal peyghember Tur padishahigha emes, belkim uning keynide turghan rohiy küchke söz qiliwatidu. Aldidiki 1-10-ayetler «Turning shahshzadisi» toghruluq idi; hazir téma «Turning padishahi»gha özgetilidu. Bizde héch guman yoqki, u Sheytan’gha gep qiliwatidu. Mushu yerde Sheytan toghruluq birnechche muhim xewerler bar: — 
\fp  (1) u Xuda teripidin yaritilghan. 
\fp  (2) uning Érem baghchisida alahide muhapizetchilik qilidighan xizmiti bar idi. 
\fp  (3) u esli intayin chirayliq we küchlük kérub (perishte) idi. 
\fp  (4) u Érem baghchisida bolghan waqitta Xudagha qarshi chiqqan. 
\fp  (5) shu gunahi tüpeylidin u Xudaning huzuridin heydiwétilgen.\f*   
\m
\v 16 Qilghan sodiliringning köp bolghanliqidin sen zorluq-zumbuluq bilen tolup, gunah sadir qilghan;  
\m Shunga Men séni Xudaning téghidin haram nerse dep tashliwetkenmen;  
\m Men séni, i muhapizetchi kérub, otluq tashlar arisidin heydep yoqatqanmen;   
\m
\v 17 Séning könglüng güzelliking bilen tekebburliship ketti;  
\m Parlaqliqing tüpeylidin sen danaliqingni bulghighansen;  
\m Men séni yerge tashliwettim;  
\m Padishahlar séni körüp yétishi üchün Men séni ular aldida yatquzdum. \f □ \fr 28:17 \ft \+bd «... Men séni yerge tashliwettim; padishahlar séni körüp yétishi üchün Men séni ular aldida turghuzdum»\+bd* — mushu 17- we kéyinki ayetlerde, Ezakiyal hem Sheytan’gha hem Tur padishahi (Ittobal II)gha söz qilidu. Tur padishahi Sheytan’gha intayin oxshap ketken.\f*   
\m
\v 18 Séning qebihlikliringning köplüki tüpeylidin,  
\m Qilghan sodangning adilsizliqi tüpeylidin,  
\m Öz muqeddes jayliringni bulghighansen;  
\m Men özüngdin bir otni chiqardim,  
\m U séni köydürüp yewetti;  
\m Shuning bilen sanga qarap turghanlarning hemmisining köz aldida,  
\m Men séni yerde qalghan küllerge aylanduruwettim.   
\m
\v 19 Séni tonughanlarning hemmisi sanga qarap sarasimide qalidu;  
\m Sen özüng bir wehshet bolup qalding, emdi qaytidin bolmaysen».   
\b  
\m  
\s1 Zidonni eyibleydighan bir bésharet  
\m
\v 20 Perwerdigarning sözi manga kélip mundaq déyildi: —   
\m
\v 21 I insan oghli, yüzüngni Zidon’gha qaritip uni eyiblep bésharet bérip mundaq dégin: — \f □ \fr 28:21 \ft \+bd «Zidon»\+bd* — Tur shehirining etrapida bolup, uninggha qarashliq rayon idi.\f*   
\m
\v 22 Reb Perwerdigar mundaq deydu: —  
\m «Mana, Men sanga qarshi, i Zidon;  
\m Özüm arangda ulughlinimen;  
\m Men uning üstige höküm chiqirip jazalighinimda,  
\m Özümni uningda pak-muqeddes ikenlimni körsetkinimde,  
\m Ular Méning Perwerdigar ikenlikimni tonup yétidu.   
\m
\v 23 Men ulargha wabani ewitip, reste-kochilirida qan aqquzimen;  
\m Uninggha qarshi chiqqan qilichning her etrapida bolghanliqidin otturisida öltürülgenler yiqilidu;  
\m Shuning bilen ular Méning Perwerdigar ikenlikimni tonup yétidu;   
\m
\v 24 Ular yene Israil jemetini közge ilmighan etrapidikiler arisida,  
\m Israil üchün ademni sanjighuchi jighan yaki derd-elemlik tiken bolmaydu;  
\m Shuning bilen ular Méning Reb Perwerdigar ikenlikimni tonup yétidu».   
\m
\v 25 Reb Perwerdigar mundaq deydu: «Men ular tarqitilghan eller arisidin Israil jemetini qaytidin yighqinimda, ularda ellerning köz aldida Özümning pak-muqeddes ikenlikimni körsetkinimde, emdi ular Men Öz qulum bolghan Yaqupqa teqdim qilghan, özining zéminida olturidu;  
\v 26 ular uningda tinch-amanliq ichide yashap, öylerni sélip üzümzarlarni tikidu; Men ularni közge ilmaydighan etrapidikilerning hemmisining üstige höküm chiqirip jazalighinimda, ular tinch-amanliq ichide turidu; shuning bilen ular Méning Perwerdigar, ularning Xudasi ikenlikimni bilip yétidu».\x + \xo 28:26 \xt Yer. 31:5\x*   
\b  
\b  
\m  
\c 29
\s1 Pirewn we Misirni eyibleydighan bésharet  
\m
\v 1 Oninchi yili, oninchi ayning on ikkinchi künide Perwerdigarning sözi manga kélip mundaq déyildi: —   
\m
\v 2 I insan oghli, yüzüngni Misir padishahi Pirewn’ge qaritip uni we Misirning barliq ehlini eyiblep bésharet bérip munu sözlerni dégin: — \f □ \fr 29:2 \ft \+bd «Misirning barliq ehlini eyiblep bésharet bérip...»\+bd* — Misir ikki qisimgha, yeni «töwen Misir» we «yuqiriqi Misir»gha bölün’gen. «Misirning barliq ehlini...» dégen söz bu ikki qismigha qaritilghan.\f*   
\m
\v 3 Reb Perwerdigar mundaq deydu: — «I öz-özige: «Bu derya özümningki, men uni özüm üchün yaratqanmen» dégüchi bolghan, öz deryaliri otturisida yatqan yoghan ejdiha Misir padishahi Pirewn, mana, Men sanga qarshimen!\x + \xo 29:3 \xt Zeb. 74:13,14; Yesh. 27:1; 51:9\x*   
\m
\v 4 Men qarmaqlarni éngekliringge sélip, deryaliringdiki béliqlarni öz qasiraqliringgha chaplashturup séni deryaliring otturisidin chiqirimen; deryaliringdiki barliq béliqlar qasiraqliringgha chaplishidu.  
\v 5 Men séni, yeni sen we deryaliringdiki barliq béliqlarni chöl-bayawan’gha tashlaymen; sen dalagha chüshüp yiqilisen. Héchkim séni yighmaydu, depne qilmaydu; Men séni yer yüzidiki haywanlar, asmandiki uchar-qanatlarning ozuqi bolushqa teqdim qilimen.  
\v 6 Shuning bilen Misirda barliq turuwatqanlar Méning Perwerdigar ikenlikimni tonup yétidu; chünki ular Israil jemetige «qomush hasa» bolghan. \f □ \fr 29:6 \ft \+bd «qomush hasa»\+bd* — démek, tayan’ghili bolmaydighan, ishenchsiz yardem. 7-ayetni körüng.\f*  \x + \xo 29:6 \xt 2Pad. 18:21; Yesh. 36:6\x*  
\v 7 Ular séni qol bilen tutqanda, sen yérilip, ularning pütkül mürilirini tiliwetting; ular sanga tayan’ghanda, sen sunup, pütkül bellirini mitkut qiliwetting».   
\m
\v 8 Emdi Reb Perwerdigar mundaq deydu: «Mana, Men üstüngge bir qilich chiqirip, sendiki insan we haywanlarni qiriwétimen.  
\v 9 Misir zémini weyrane we xarabiler bolup qalidu; shuning bilen ular Méning Perwerdigar ikenlikimni tonup yétidu; chünki Pirewn: «Nil deryasi méningki, men uni yaratqanmen» dégenidi.   
\m
\v 10 Shunga mana, Men sanga hem séning deryaliringgha qarshimen; Men Misir zéminini Migdoldin Sewen’giche, yeni Éfiopiyening chégrasighiche pütünley xarabe-weyrane qiliwétimen. \f □ \fr 29:10 \ft \+bd «Misir zéminini Migdoldin Sewen’giche, yeni Éfiopiyening chégrasighiche...»\+bd* — «Migdol» belkim Nil deryasining déltisida, «Sewen» bolsa hazirqi «Aswan» (chong damba yasalghan) sheherni körsitidu.\f*  
\v 11 Qiriq yil ichide, insanning yaki haywanning ayighi uni bésip ötmeydu we uningda héch adem turmaydu.  
\v 12 Men Misir zéminini weyran qilin’ghan zéminlar arisida weyran qilimen; we uning sheherliri xarabe qilin’ghan sheherler arisida qiriq yil weyran bolidu; Men Misirliqlarni eller arisigha tarqitiwétimen, ularni memliketler arisigha taritimen».\f □ \fr 29:12 \ft \+bd «zéminini weyran qilin’ghan zéminler arisida weyran qilimen»\+bd* — bu we uninggha oxshap kétidighan ibariler belkim «dunya boyiche uni eng weyrane zémin qilimen» dégen menide. \+bd «uning sheherliri xarabe qilin’ghan sheherler arisida qiriq yil weyran bolidu»\+bd* — «qiriq yil weyran bolush»ni körsetken bu bésharet, belkim birinchi qétim miladiyedin ilgiriki 525-487-yillarda, Pars impératori «Kambisis»ning Misir üstidin rehimsiz höküm sürüshi, shuningdek Misirning pes orun’gha chüshürülüshi bilen emelge ashurulghan. Biraq shu dewrde Misirda «uningda héch adem turmaydu» dégen (11-ayettiki) bésharet toluq emelge ashurulmidi. Shunga bésharetning toluq emelge ashurulushi Mesihning dunyagha qaytip kélishi bilen bolidu, dep oylaymiz. «Qoshumche söz»imiznimu körüng.\f*   
\m
\v 13 Biraq Reb Perwerdigar mundaq deydu: «Qiriq yilning axirida Men Misirliqlarni tarqitilghan ellerdin yighip qayturimen;  
\v 14 Men Misirni sürgündin eslige keltürüp, ularni Patros zéminigha, yeni tughulghan zémin’gha qayturimen; ular shu yerde töwen derijilik bir memliket bolidu.  
\v 15 U memliketler arisida eng töwen turidu; u qaytidin özini bashqa eller üstige kötürmeydu; Men ularni peseytimenki, ular qaytidin bashqa eller üstidin höküm sürmeydu.  
\v 16 \add Misir\add* qaytidin Israil jemetining tayanchisi bolmaydu; eksiche ular daim Israil üchün uningdin panah izdesh gunahining esletmisi bolidu; andin ular Méning Reb Perwerdigar ikenlikimni bilip yétidu».\f □ \fr 29:16 \ft \+bd «Misir qaytidin Israil jemetining tayanchisi bolmaydu; eksiche ular daim Israil üchün uningdin panah izdesh gunahining esletmisi bolidu»\+bd* — Israillar herdaim Misirdin panah izdep kelgen, bu Xudagha ishenmeslik gunahi bolghan.\f*  \x + \xo 29:16 \xt Yigh. 4:17\x*   
\b  
\m  
\s1 Misir we Babil  
\m
\v 17 Yigirme yettinchi yili, birinchi ayning birinchi künide shundaq boldiki, Perwerdigarning sözi manga kélip mundaq déyildi: — \f □ \fr 29:17 \ft \+bd «Yigirme yettinchi yili, birinchi ayning birinchi künide ... Perwerdigarning sözi manga kélip mundaq déyildi»\+bd* — oqurmenler belkim shuninggha diqqet qilghan bolushi mumkinki, Misir toghruluq bu bésharet yuqiriqi bésharetlerdin 17 yil kéyin bérilgen. Shübhisizki, u Misir toghrisidiki bésharetlerni jem qilip toluq bolsun dep mushu yerde qoshulghan.\f*   
\m
\v 18 I insan oghli, Babil padishahi Néboqadnesar Turgha jeng qilishta qoshunini qattiq japaliq emgekke saldi; shuning bilen herbir bash taqir bolup ketti, herbir müre sürkilip yéghir bolup ketti; biraq ne u ne qoshuni Tur bilen qarshilashqan emgekte héchqandaq heq almidi; \f □ \fr 29:18 \ft \+bd «Babil padishahi Néboqadnesar Turgha jeng qilishta qoshunini qattiq japaliq emgekke saldi... biraq ne u ne qoshuni Tur bilen qarshilashqan emgekte héchqandaq heq almidi»\+bd* — emeliyette Babil padishahi Néboqadnesar Tur shehirini 13 yil muhasirige aldi! U axirda Babilgha teslim boldi, biraq bu sözge qarighanda Néboqadnesar uningdin héch payda körmigen.\f*  
\v 19 shunga Reb Perwerdigar mundaq deydu: — Mana, Men Misir zéminini Babil padishahi Néboqadnesargha teqdim qilimen; u uning bayliqlirini élip, oljisini bulap, ghenimitini tutup élip kétidu; bular uning qoshuni üchün ish heqqi bolidu.  
\v 20 Men uninggha \add Turgha\add* jeng qilghanning ish heqqi üchün Misir zéminini teqdim qildim; chünki ular Méni dep ejir qildi, — deydu Reb Perwerdigar.\f □ \fr 29:20 \ft \+bd «Men uninggha Turgha jeng qilghanning ish heqqi üchün Misir zéminini teqdim qildim»\+bd* — ibraniy tilida mushu yerde «Turgha» dégenlik «uninggha» déyilidu. 18-ayetni körüng.\f*   
\m
\v 21 — Men shu künde Israil jemeti üchün bir münggüz östürüp chiqirimen, we sen \add Ezakiyalning\add* aghzingni ular arisida achimen; shuning bilen ular Méning Perwerdigar ikenlikimni bilip yétidu.\f □ \fr 29:21 \ft \+bd «Men shu künde Israil jemeti üchün bir münggüz östürüp chiqirimen»\+bd* — Tewratta, «münggüz»ler köp hallarda ademlerning abruy-shöhritini yaki hoquqini bildüridu. Mushu yerde Qutquzghuchi-Mesihni körsitishi mumkin. «Zebur» 132-küy, 17-ayetni körüng. Bu münggüzler ademning béshidin ösken emes, elwette!\f*   
\b  
\b  
\m  
\c 30
\s1 Misir toghruluq éytilghan mersiye  
\m
\v 1 Perwerdigarning sözi manga kélip mundaq déyildi: —   
\m
\v 2 I insan oghli, bésharet bérip: — Reb Perwerdigar mundaq deydu: — «Siler dad-peryad sélip: «Way shu küni!» — denglar!» — dégin.   
\m
\v 3 Chünki kün yéqinlashti; berheq, Perwerdigarning küni, bulutlar qaplan’ghan kün yéqinlashti; u ellerning béshigha chüshidighan kündur. \f □ \fr 30:3 \ft \+bd «Perwerdigarning küni»\+bd* — adette axirqi zamandiki, her el-milletni basqan azab-oqubetlik künlerni körsitidu. Mushu yerde «Perwerdigarning küni» belkim hem yéqin arigha bolidighan we yiraq kelgüside bolidighan (axirqi zamandiki) ishlarnimu körsitidu.\f*  
\v 4 Shuning bilen bir qilich Misir üstige chüshidu; öltürülgenler Misirda yiqilghanda, uning zor bayliqliri bulinip ketkende, uning ulliri örülüp chüshkende, Éfiopiyelikler derd-elem tartidu.   
\m
\v 5 Éfiopiye, Put, Lud, barliq Erebiye, Liwiye we ehde qilin’ghan zémindikilermu Misir bilen bille qilichlinidu.\f □ \fr 30:5 \ft \+bd «barliq Erebiye»\+bd* — yaki, «ariliship ketken top-top ademler». \+bd «Liwiye»\+bd* — (yaki «Libya») ibraniy tilida «Lubiylar». Bezi köchürmilerde «Qubdikiler» déyilidu. Adette «Put» Liwiyeni körsitidu. \+bd «ehde qilin’ghan zémindikiler»\+bd* — belkim (Xudaning yolyoruqlirigha xilap) Misirgha qéchip ketken Yehudiylarni körsitishi mumkin («Yer.» 44-babni körüng).\f*   
\m
\v 6 Reb Perwerdigar mundaq deydu: — Misirni qollaydighanlar yiqilidu; uning küchidin bolghan pexri yerge chüshidu; Migdoldin Sewen’giche bolghan xelq qilichlinidu, — deydu Reb Perwerdigar.   
\m
\v 7 — Ular weyran qilin’ghan zéminlar arisida weyran qilinidu; uning sheherliri xarabe qilin’ghan sheherler arisida yatidu.  
\v 8 Shuning bilen, Men Misirgha ot salghinimda, uning yardimide bolghanlar sundurulghanda, ular Méning Perwerdigar ikenlikimni tonup yétidu;  
\v 9 Shu küni elchiler Éfiopiyeni qorqitish üchün kémilerde olturup mendin chiqidu; Misirning béshigha chüshken kündek ularghimu azab-oqubet chüshidu; mana, u kéliwatidu!   
\m
\v 10 Reb Perwerdigar mundaq deydu: «Men yene Misirning top-top ademlirini Babil padishahi Néboqadnesarning qoli bilen tügitimen. \f □ \fr 30:10 \ft \+bd «Men yene Misirning top-top ademlirini Babil padishahi Néboqadnesarning qoli bilen tügitimen»\+bd* — mushu ayettiki «yene» bésharetning hem yéqin arini (Néboqadnesar arqiliq) hem yiraq kelgüsini (axirqi zamanlarni)mu körsitidighanliqini ispatlaydu.\f*  
\v 11 U we uning bilen kelgen xelqi, yeni ellerning arisidiki eng dehshetliki zéminni halak qilishqa élip kélinidu; ular Misir bilen qarshilishqa qilichlarni sughurup, zéminni öltürülgenler bilen tolduridu.\f □ \fr 30:11 \ft \+bd «U (Néboqadnesar) ... élip kélinidu»\+bd* — démek, Néboqadnesarning tajawuz qilip kélishi Xudaning orunlashturushidur.\f*  \x + \xo 30:11 \xt Ez. 28:7\x*   
\m
\v 12 Men Nil deryalirini qurutimen,  
\m We zéminni rezil ademlerning qoligha sétiwétimen;  
\m Zémin we uningda turghan hemmini yat ademlerning qolida weyrane qilimen; Menki Perwerdigar shundaq söz qilghan».   
\m
\v 13 Reb Perwerdigar mundaq deydu: «Men Nof shehiridin butlarni yoqitimen, oyghan mebudlarnimu yoqitimen; Misir zéminidin qaytidin shahzade bolmas; Men Misir zéminini qorqunchqa chüshürimen. \f □ \fr 30:13 \ft \+bd «Nof shehiri»\+bd* — hazirqi Memfis shehiri.\f*  
\v 14 Men Patros shehirini weyrane qilip, Zoan shehiride ot salimen, No shehiri üstidin höküm chiqirip jazalaymen. \f □ \fr 30:14 \ft \+bd «No shehiri»\+bd* — hazirqi Tébés shehiri.\f*  
\v 15 Misirning istihkami bolghan Sin shehirining üstige qehrimni tökimen; No shehirining top-top ademlirini qiriwétimen.   
\m
\v 16 Men Misirda bir ot salimen; Sin azablardin tolghinip kétidu; No shehiri bösülidu, Nof shehiri her küni yawlargha yüzlinidu.  
\v 17 Awen we Pibeset sheherliridiki yigitler qilichlinidu; bu sheherler sürgün qilinidu.  
\v 18 Méning shu yerde Misirning boyunturuqlirini sundurghinimda, Tahpanes shehiride kün qarangghulishidu; uningda öz küchidin bolghan pexri yoqilidu; bir bulut uni qaplaydu; uning qizliri sürgün qilinidu.   
\m
\v 19 Men shundaq qilip Misir üstidin höküm chiqirip jazalaymen; we shular Méning Perwerdigar ikenlikimni tonup yétidu».   
\b  
\m  
\s1 Pirewn toghruluq yene bir bésharet  
\m
\v 20 On birinchi yili, birinchi ayning yettinchi künide shundaq boldiki, Perwerdigarning sözi manga kélip mundaq déyildi: —   
\m
\v 21 I insan oghli, Men Misir padishahi Pirewnning bilikini sundurdum; we mana, u dawalinishqa téngilmidi, yaki qilich tutushqa téngiq bilen kücheytilmidi.\f □ \fr 30:21 \ft \+bd «...Men Misir padishahi Pirewnning bilikini sundurdum; we mana, u ... qilich tutushqa téngiq bilen kücheytilmidi»\+bd* — bu bésharet belkim «Yer.» 37:1-10-ayetlerde teswirlen’gen weqeni körsitidu. Xofna Pirewnning qoshunliri Yérusalémni muhasirige alghan Babil qoshunigha qarshi jengge chiqqanda, meghlubiyetke uchrap Misirgha chékin’gen.\f*   
\m
\v 22 — Shunga Reb Perwerdigar mundaq deydu: «Mana, Men Misir padishahi Pirewn’ge qarshimen; Men uning bileklirini, hem küchlük bolghinini hem sundurulghan bilikini üzüwétimen; shuning bilen qilichini qolidin chüshürmen;  
\v 23 Misirliqlarni ellerge tarqitiwétimen, memliketler arisigha taritimen.  
\v 24 Men Babil padishahining qolini kücheytip, qilichimni uning qoligha tutquzimen; Men Pirewnning bileklirini sundurimenki, u Babil padishahi aldida ejili toshqan yarilan’ghan ademdek ah-zarlar bilen ingraydu.   
\m
\v 25 Men Babil padishahining bileklirini kücheytimen, we Pirewnning bilekliri sanggilap qalidu; Men Öz qilichimni Babil padishahining qoligha tutquzghinimda, u uni Misir zémini üstige sozghinida, ular Méning Perwerdigar ikenlimni tonup yétidu;  
\v 26 we Men Misirliqlarni eller arisigha tarqitimen, memliketler ichige taritimen; we ular Méning Perwerdigar ikenlimni tonup yétidu».   
\b  
\b  
\m  
\c 31
\s1 Asuriye qandaq bolghan bolsa, Misir shundaq bolidu  
\m
\v 1 On birinchi yili, üchinchi ayning birinchi künide shundaq boldiki, Perwerdigarning sözi manga kélip mundaq déyildi: —   
\m
\v 2 I insan oghli, Misir padishahi Pirewn’ge we uning top-top ademlirige mundaq dégin: — Emdi sen büyüklüküngde kim sen bilen teng bolalaydu?\f □ \fr 31:2 \ft \+bd «Emdi sen büyüklüküngde kim sen bilen teng bolalaydu?»\+bd* — Xudaning bu soali «Kimmu sen bilen teng turalaydu?» dégen’ge oxshighini bilen, emeliyette shundaq menide emes. 3-14-ayetlerdin qarighanda, Xudaning Misirgha éytqan sözi «Sen Asuriyedin héch büyük emessen, Asuriyege oxshash yerning tégigiche töwen qilinisen» dégen’ge barawer.\f*   
\m
\v 3 Mana, Asuriyemu Liwandiki bir kédir derixi idi; uning ormanliqqa saye bergen güzel shaxliri bolup, u intayin égiz boyluq idi; uning uchi bulutlargha taqashqanidi; \f □ \fr 31:3 \ft \+bd «Asuriyemu Liwandiki bir kédir derixi idi; uning ormanliqqa saye bergen güzel shaxliri bolup, u intayin égiz boyluq idi...»\+bd* — Asuriye impériyesi bu bésharettin 25 yil ilgiri, yeni miladiyedin ilgiriki 612-yili Babil teripidin halak bolghan.\f*  \x + \xo 31:3 \xt Dan. 4:7\x*  
\v 4 Sular uni yoghan qilip, chongqur bulaqlar uni égiz qilip östürgendi; ériqliri uning tüwidin, etrapidin éqip ötetti, ular öz östenglirini daladiki barliq derexlergiche ewetkenidi.  
\v 5 Shuning bilen, u bixlan’ghan waqitta, mol sular bilen égizliki barliq derexlerdin égiz bolghan, uning shaxliri köpeygen we shaxchiliri uzun bolghan;  
\v 6 asmandiki barliq uchar-qanatlar uning shaxlirida uwilighan, shaxchiliri astida daladiki barliq janiwarlar balilighan; uning sayisi astida barliq ulugh eller yashighan.\x + \xo 31:6 \xt Dan. 4:9\x*   
\m
\v 7 Shundaq bolup uning shaxliri kéngiyip, u büyüklükide güzelleshken; chünki uning yiltizliri mol sulargha yetken.  
\v 8 Xudaning baghchisidiki kédir derexlermu uni tosalmaytti; qarighaylar uning shaxliridek, chinar derexliri uning shaxchiliridekmu kelmeytti; Xudaning baghchisidiki héchqandaq derex güzellikte uninggha oxshimaytti. \x + \xo 31:8 \xt Yar. 2:8\x*  
\v 9 Men uni shaxlirining köplüki bilen güzel qilghanmen; Xudaning baghchisida bolghan barliq derexler, yeni Éremdiki derexler uningdin heset qilghanidi.   
\m
\v 10 Shunga Reb Perwerdigar mundaq deydu: — Chünki u özini égiz kötürüp, uchini bulutlargha taqashturup uzartqanliqi, égizlikidin könglining tekebburlashqanliqi tüpeylidin, \f □ \fr 31:10 \ft \+bd «Chünki u özini égiz kötürüp, uchini bulutlargha taqashturup uzartqanliqi, égizlikidin könglining tekebburlashqanliqi tüpeylidin, ...»\+bd* — ibraniy tilida bu ayetning shekli: «Chünki \+bd sen\+bd* özüngni égiz kötürgenliking tüpeylidin, uchini bulutlargha taqashturup uzartqanliqi, égizlikidin könglining tekebburlashqanliqi tüpeylidin...». 
\fp  Shunga mumkinchiliki barki, ayetning birinchi jümlisi (Sen... tüpeylidin..) Misirgha éytilghan. Biraq jümle mushu ayette tügimeydu; Misirni körsetken bolsa peqet 18-ayetke kelgende tügishi kérek. 11-18-ayetler yenila Asuriyege éytilghan.\f*  
\v 11 emdi Men uni üzül-késil bir terep qilishqa uni ellerning arisidiki mustebitning qoligha tapshurdum; Men uni rezilliki tüpeylidin heydep chetke qaqqanidim.  
\v 12 Yat ademler, yeni eller arisidiki eng wehshiler uni késip tashlidi. Shaxliri taghlar we barliq jilghalargha yiqilip, uning shaxchiliri zémindiki barliq jiralargha sundurulup yatidu; yer yüzidiki xelqler uning sayisidin chiqip uningdin néri ketti. \x + \xo 31:12 \xt Ez. 28:7; 30:11\x*  
\v 13 Uning yiqilghan gholi üstige asmandiki barliq uchar-qanatlar qonup yashaydu; daladiki barliq janiwarlar shaxliri üstide turidu.   
\m
\v 14 Buning meqsiti, sulardin sughirilidighan derexlerning héchbiri özini égiz kötürmisun, yaki uchini bulutlargha taqashturmisun, yaxshi sughirilidighan derexlerning héchbiri undaq égizlikke kötürülmisun üchündur; chünki ularning hemmisi ölümge békitilgen — yerning tégilirige chüshüshke békitilgenlerning, ölidighan adem balilirining, hanggha chüshidighanlarning qatarididur.   
\m
\v 15 — Shunga Reb Perwerdigar mundaq deydu: — U tehtisaragha chüshken künide, Men üning üchün bir matem tutquzghanmen; chongqur sularni étiwétip uning bulaq-ériqlirini tosuwetkenmen; shuning bilen uning ulugh suliri tizginlen’gen. Men Liwanni uning üchün qariliq kiygüzdüm; uning üchün daladiki barliq derexler soliship ketti.  
\v 16 Men uni hanggha chüshidighanlar bilen bille tehtisaragha tashliwetkinimde, uning yiqilghan chaghdiki sadasi bilen ellerni tewritiwettim; shuning bilen Érem baghchisidiki barliq derexler, Liwandiki serxil we eng ésil derexler, yaxshi sughirilghan hemme derexler yer tégiliride turup teselli tapqan. \f □ \fr 31:16 \ft \+bd «Men uni hanggha chüshidighanlar bilen bille tehtisaragha tashliwetkinimde... ... yaxshi sughirilghan hemme derexler yer tégiliride turup teselli tapqan»\+bd* — démek, Asuriye impériyesidin ilgiri ghulighan impériyeler Asuriyening ghulap kétishige qarap «Bizdin ulugh bolghan impériyemu derweqe ghulidi» dep teselli tapidu.\f*  \x + \xo 31:16 \xt Yesh. 14:9\x*  
\v 17 Uning sayiside turghanlar we eller arisida uni qollaydighanlar uning bilen teng tehtisaragha, qilich bilen öltürülgenlerning yénigha chüshken.\f □ \fr 31:17 \ft \+bd «Uning sayiside turghanlar ... uning bilen teng tehtisaragha, qilich bilen öltürülgenlerning yénigha chüshken»\+bd* — «...qilich bilen öltürülgenlerning yénigha chüshken» dégenlikning menisi belkim shuki, resmiy depne qilinmay tehtisarada pes dep qaralghan, yaki bolmisa tehtisarada eng töwen jayda turidighan. Ehwalning qandaq bolushidin qet’iynezer, Xuda Pirewn, Misir we qoshunlirining resmiy depne qilinmasliqi arqiliq, Özining ulardin renjigenlikini bashqa ellerge körsitidu.\f*   
\m
\v 18 Qéni éyte, Érem baghchisidiki derexlerning qaysisi shan-sherep we güzellikte sen \add Misirgha\add* teng kéleleytti? Biraq senmu Érem baghchisidiki derexler bilen teng yer tégilirige chüshürülisen; sen xetne qilinmighanlar arisida, qilich bilen öltürülgenler bilen bille yatisen; mana bu Pirewn we uning top-top ademlirining hemmisining nésiwisidur, deydu Reb Perwerdigar.\f □ \fr 31:18 \ft \+bd «Qéni éyte, Érem baghchisidiki derexlerning qaysisi shan-sherep we güzellikte sen Misirgha teng kéleleytti? ....Mana bu Pirewn we uning top-top ademlirining hemmisining nésiwisidur»\+bd* — bésharetning bu eng axirqi jümlisi, yeni 18-ayet Misir we padishahi Pirewn’ge éytilidu. Ilgiriki 2-17-ayetlerning hemmisi Asuriye impériyesining ehwalini teswirleydu; Misirning aqiwiti ularningkige oxshash bolidu.\f*  \x + \xo 31:18 \xt Ez. 28:10\x*   
\b  
\b  
\m  
\c 32
\s1 Misirgha qilin’ghan mersiye  
\m
\v 1 On ikkinchi yili, on ikkinchi ayning birinchi künide shundaq boldiki, Perwerdigarning sözi manga kélip shundaq déyildi: —   
\m
\v 2 I insan oghli, Misir padishahi Pirewn üchün bir mersiyeni aghzinggha élip uninggha mundaq dégin: — Sen özüngni eller arisida bir shirgha oxshatqansen, biraq sen déngiz-okyanlar arisidiki bir ejdihasen, xalas; sen palaqliship ériqliringni éship tashturup, sulirini ayaghliring bilen chalghitip, deryalirini léyitip qoydung.\f □ \fr 32:2 \ft \+bd «Sen özüngni eller arisida bir shirgha oxshatqansen, biraq sen déngiz-okyanlar arisidiki bir ejdihasen, xalas»\+bd* — bashqa birxil terjimisi: «Sen eller arisida bir shirdek bolghaniding, déngiz-okyanlar arisida ejdihasen». «Ejdiha» dégen söz mushu yerde yene (Nil deryasida köp tépilidighan) timsahnimu körsitishi mumkin.\f*  \x + \xo 32:2 \xt Ez. 29:3\x*   
\m
\v 3 — Emdi Reb Perwerdigar mundaq deydu: — Köp ellerning top-top ademliri aldida Öz torumni üstüngge yéyip tashlaymen; ular séni torumda tutup tartishidu. \x + \xo 32:3 \xt Ez. 12:13; 17:20\x*  
\v 4 Men séni quruqluqta qaldurup, dalagha tashlaymen; asmandiki barliq uchar-qanatlarni üstüngge qondurup, yer yüzidiki janiwarlarni séningdin toyundurimen;  
\v 5 göshüngni taghlar üstige qoyimen, jilghilarni pütkül ezaying bilen toldurimen;  
\v 6 Men qéningning éqishliri bilen zéminni hetta taghlarghichimu sughirimen; jiralar sen bilen toshup kétidu.   
\m
\v 7 Nurungni öchürginimde, Men asmanlarni tosuwétimen, yultuzlarni qara qilimen; quyashni bulut bilen qaplaymen, ay nur bermeydu. \x + \xo 32:7 \xt Yesh. 13:10; Yo. 2:31, 3:15\x*  
\v 8 Asmanlardiki barliq parlaydighan nurlarni üstüngde qara qilip, zéminingge qarangghuluqni qaplaymen, deydu Reb Perwerdigar. \f □ \fr 32:8 \ft \+bd «Asmanlardiki barliq parlaydighan nurlarni üstüngde qara qilip, zéminingge qarangghuluqni qaplaymen, deydu Reb Perwerdigar»\+bd* — yene tekrarlaymizki, bu bésharet belkim hem yéqinqi waqit (Babilning hujumi arqiliq)ni hem axirqi zamanlardiki «Perwerdigarning küni»nimu körsitidu. Axirqi zamanlardimu ellerni qorqitidighan «yéngi Babil» peyda bolushi mumkin («Weh.» 17-18-bablarni körüng).\f*  
\v 9 Men eller arisigha, yeni sen tonumighan memliketler arisigha séning halaktin \add qalghan ademliringni\add* élip ketkinimde, köp ellerning yürikini biaram qilimen;  
\v 10 Men köp ellerni sen bilen alaqzade qilimen, ularning padishahliri sanga qarap dehshetlik qorqishidu; Men qilichimni ularning köz aldida oynatqinimda, yeni séning yiqilghan küningde ularning herbiri öz jan qayghusida her deqiqe tewrinidu.   
\m
\v 11 — Chünki Reb Perwerdigar mundaq deydu: — «Babil padishahining qilichi üstüngge chiqidu.  
\v 12 Palwanlarning qilichliri bilen Men séning top-top ademliringni yiqitimen; ularning hemmisi eller arisidiki mustebitlerdur; ular Misirning pexrini yoqitidu, uning top-top ademliri qurutuwétilidu.\x + \xo 32:12 \xt Ez. 28:7; 31:12; 31:2,18; 32:16 \x*   
\m
\v 13 Men zor sular boyidin barliq haywanlirinimu halak qilimen; insan ayighi qaytidin ularni chalghatmaydu, haywanlarning tuyaqliri qaytidin ularni léyitmaydu. \f □ \fr 32:13 \ft \+bd «zor sular»\+bd* — Nil deryasi we uning déltisini körsitidu.\f*  
\v 14 Shuning bilen Men ularning sulirini tindurimen; ularning ériqlirini süpsüzük maydek aqturimen, deydu Reb Perwerdigar.  
\v 15 — Men Misir zéminini weyrane qilghinimda, zémin özining barliqidin mehrum bolghinida, Men uningdiki barliq turuwatqanlarni uruwetkinimde, emdi ular Méning Perwerdigar ikenlikimni tonup yétidu.   
\m
\v 16 — Bu bir mersiye; ular uni oquydu — Ellerning qizliri matem qilip uni oquydu; mersiyeni ular Misir we uning barliq top-top ademlirige oquydu, — deydu Reb Perwerdigar.   
\b  
\m  
\s1 Pirewn tehtisaragha chüshidu  
\m
\v 17 On ikkinchi yili, ayning on beshinchi künide \add yene\add* shundaq boldiki, Perwerdigarning sözi manga kélip shundaq déyildi: —\f □ \fr 32:17 \ft \+bd «On ikkinchi yili, ayning on beshinchi künide...»\+bd* — belkim on ikkinchi ayda, yeni yuqiriqi bésharettin ikki hepte kéyin: 1-ayetni körüng.\f*   
\m
\v 18 I insan oghli, Misirning top-top ademliri üchün ah-zar chekkin; shuningdek ularni, yeni uni küchlük ellerning qizliri bilen bille töwen’ge, hanggha chüshidighanlargha hemrah bolushqa yer tégilirige chüshürüp tashliwet; \f □ \fr 32:18 \ft \+bd «I insan oghli, Misirning top-top ademliri üchün ah-zar chekkin; shuningdek ularni, yeni uni küchlük ellerning qizliri bilen bille töwen’ge, hanggha chüshidighanlargha hemrah bolushqa yer tégilirige chüshürüp tashliwet»\+bd* — bashqa birxil terjimisi: «I insan oghli, Misirning top-top ademliri üchün ah-zar chekkin, sen we küchlük ellerning qizliri ah-zar chékinglar; shuningdek ularni hanggha chüshidighanlargha hemrah bolushqa yer tégilirige tashliwet».\f*  
\v 19 güzellikte sen kimdin artuq iding? Emdi chüshüp, xetne qilinmighan bilen bille yat!  
\v 20 Ular qilich bilen öltürülgenler arisigha yiqilidu; qilich sughuruldi; u we uning top-top ademlirining hemmisi sörep apiriwétilsun!  
\v 21 Emdi palwanlarning arisidiki batur-ezimetler tehtisaraning otturisida turup \add Misir\add* we uni qollighanlargha söz qilidu: —«Mana, ular chüshti, ular jim yatidu — xetne qilinmighanlar, qilich bilen öltürülgenler!».   
\m
\v 22 — Mana, shu yerdidur Asuriye we uning yighilghan qoshuni; uning görliri öz etrapididur; mana ularning hemmisi öltürülgen, qilichlan’ghan.  
\v 23 Ularning görliri chongqur hangning tégididur; uning yighilghan qoshuni öz göri etrapida turidu; ular tiriklerning zéminida ademlerge wehshet salghanlar — bularning hemmisi öltürülgen, qilichlan’ghan.   
\m
\v 24 Mana Élam we uning görining etrapida turghan uning barliq top-top ademliri; ularning hemmisi öltürülgen, qilichlan’ghan, ular xetne qilinmighan péti yer tégilirige chüshkenler — yeni tiriklerning zéminida ademlerge öz wehshitini salghanlar! Biraq hazir ular hanggha chüshkenler bilen bille iza-ahanetke chömidu.   
\m
\v 25 Kishiler uning üchün öltürülgenler arisida, top-top ademliri arisida bir orun raslighan; xelqining görliri uning etrapididur; ularning hemmisi xetne qilinmighanlar, qilichlan’ghanlar; shunga ular hanggha chüshkenler bilen bille iza-ahanetke qalidu; ular öltürülgenler arisigha yatquzulidu — gerche tiriklerning zéminida ularning wehshiti ademlerge sélin’ghan bolsimu!   
\m
\v 26 Mana shu yerde Meshek bilen Tubal barliq top-top ademliri bilen turidu; ularning görliri öz etrapididur; ularning hemmisi xetne qilinmighanlar, qilichlan’ghanlar — gerche ular tirik turuwatqanlarning zéminida öz wehshitini ademlerge salghan bolsimu!  
\v 27 Ular jeng qoralliri bilen tehtisaragha chüshken, qilichliri öz béshi astigha qoyulghan, xetne qilinmay turup yiqilghan palwanlar arisida yatmaydu; ularning qebihlikliri öz ustixanliri üstide bolidu — gerche ular tiriklerning zéminida baturlarghimu wehshet salghan bolsimu!\f □ \fr 32:27 \ft \+bd «ular jeng qoralliri bilen tehtisaragha chüshken, ... xetne qilinmay turup yiqilghan palwanlar arisida yatmaydu; ularning qebihlikliri öz ustixanliri üstide bolidu — gerche ular tiriklerning zéminida baturlarghimu wehshet salghan bolsimu!»\+bd* — démek, Meshek we Tubal dégen ikki qebilidikiler (hazirqi Rusiyediki «Moskwa» we «Tobolsk» bilen munasiwiti bar bolushi mumkin) jengde qirilip, baturlardek depne qilinmay, belki ularning qebihlikini körsitish üchün ustixanliri ochuq asman astida yatidu.\f*   
\m
\v 28 Sen \add Pirewnmu\add* xetne qilinmighanlar arisida tarmar bolup, qilich bilen öltürülgenler arisida yatisen.   
\m
\v 29 Mana shu yerde Édom, uning padishahliri, barliq shahzadilirimu; ular küchlük bolsimu, qilichlan’ghanlar bilen bille yatquzulidu; ular xetne qilinmighanlar arisida, hanggha chüshidighanlar bilen bille yatidu.   
\m
\v 30 Mana shimaldiki shahzadiler, hemmisi; mana barliq Zidondikiler, öltürülgenler bilen bille chüshken; gerche öz küchi bilen wehshet salghan bolsimu, ular hazir xijalette qaldi; ular xetne qilinmighan bolup, qilichlan’ghanlar arisida yétip, hanggha chüshidighanlar bilen bille xijaletke qalidu.   
\m
\v 31 Pirewn bularni köridu, shuningdek özining qilichlan’ghan top-top ademliri toghruluq, yeni özi we qoshuni toghruluq ulardin teselli alidu, — deydu Reb Perwerdigar.  
\v 32 — Gerche Men uning wehshitini tirik turuwatqanlarning zéminigha saldurghan bolsammu, biraq u xetne qilinmighanlar arisigha, qilich bilen öltürülgenler arisigha yatquzulidu, — yeni Pirewn we uning barliq top-top ademliri, — deydu Reb Perwerdigar.   
\b  
\b  
\m  
\c 33
\s1 Yérusalémning ghulishi •••• Közetchining wezipisi  
\m
\v 1 We Perwerdigarning sözi manga kélip shundaq déyildi: —   
\m
\v 2 I insan oghli, el-yurtungdikilerge söz yetküzüp ulargha mundaq dégin: — Men qilichni melum bir zémin üstige chiqarghinimda, zémindiki xelq öz arisidin bir ademni tépip uni közetchi békétse, —  
\v 3 u qilichning zémin üstige chiqqanliqini körüp, kanay chélip xelqni agahlandursa,  
\v 4 kimdikim kanay awazini anglap, agahni almisa, qilich kélip uni élip ketse, emdi uning qéni öz béshi üstige bolidu.  
\v 5 U kanay awazini anglap, agahni almighan; shunga uning qéni özige bolidu; u agah alghan bolsa, jénini qutquzghan bolatti.   
\m
\v 6 Biraq közetchi qilichning kéliwatqinini körüp, kanay chalmay, xelqni agahlandurmisa, emdi qilich kélip ular arisidin birawni élip ketse, undaqta u öz qebihlikide élip kétilidu; biraq uning qéni üchün Men közetchidin hésab alimen.   
\m
\v 7 Emdi, i insan oghli, Men séni Israil jemeti üchün közetchi dep békitkenmen; sen Méning aghzimdin xewer anglap, ulargha Mendin agah yetküzisen. \x + \xo 33:7 \xt Ez. 3:1\x*  
\v 8 Men rezil ademge: «I rezil adem, sen choqum ölisen» désem, we özüng bu rezilni yolidin yandurushqa söz qilmay uni agahlandurmisang, u rezil öz qebihlikide ölidu; biraq uning qéni üchün sendin hésab alimen. \f □ \fr 33:8 \ft \+bd «I rezil adem, sen choqum ölisen»\+bd* — bu agah peqet jismaniy jehetnila körsetmeydu, dep qaraymiz. Herbir adem ilgiri-kéyin (Adem’atimizning gunahining sewebidin) ölidu. Mushu yerde körsitilgen ölüsh Xudaning huzuridin, beriketliridin ayrilishtin ibaret dep qaraymiz (11-ayetnimu körüng).\f*  
\v 9 Biraq sen rezilni yolidin yénish toghruluq agahlandursang, u yolidin yanmisa, u öz qebihlikide ölidu; biraq özüng öz jéningni qutquzup qalisen.   
\m
\v 10 Emdi sen, i insan oghli, Israil jemetige söz qilip: — Siler: «Bizning itaetsizliklirimiz we gunahlirimiz béshimizdidur, biz ular bilen zeipliship kétiwatimiz; emdi biz qandaqmu hayatqa érishimiz?» deysiler. \f □ \fr 33:10 \ft \+bd «emdi biz qandaqmu hayatqa érishimiz?»\+bd* — yaki «emdi qandaq yashaymiz?». 
\fp  Bu ayetlerde «heqqaniyliq» (insanning heqqaniyliqi) ademning özlikidin chiqmaydu, belki ademning Xudaning Özige tayan’ghanliqining bir méwisi, dep ispatlinidu. «Heqqaniy adem» «öz heqqaniyliqi»gha tayansa (démek, uning közliri Xudagha emes, özige bolsa) tügishidu.\f*  \x + \xo 33:10 \xt Ez. 24:23\x*  
\v 11 Ulargha sözümni yetküzüp: «Men hayatim bilen qesem qilimenki, — deydu Reb Perwerdigar, — Men rezil ademning ölümidin héch xursenlikim yoqtur; peqet ularni rezil yolidin yénip hayatqa érishsun deymen; rezil yolliringlardin yéninglar, yéninglar! Némishqa ölgünglar kélidu, i Israil jemeti?!» — dégin.\x + \xo 33:11 \xt Ez. 18:23, 32\x*   
\m
\v 12 We sen, i insan oghli, el-yurtungdikilerge mundaq dégin: — Heqqaniy ademning heqqaniyliqi asiyliq qilghan künide uni qutquzmaydu; hem rezil adem bolsa, u öz rezillikidin yan’ghan künide rezillikidin yiqilmaydu; heqqaniy adem gunah sadir qilghan künide, u eslidiki heqqaniyliqi bilen hayatta turiwermeydu.\x + \xo 33:12 \xt Ez. 18:24\x*   
\m
\v 13 Men heqqaniygha: «Sen berheq hayatqa érishsen» déginimde, u öz heqqaniyliqigha tayinip qebihlik sadir qilsa, emdi uning heqqaniy ishliridin héchqaysisi eslenmeydu; eksiche u ötküzgen qebihliki tüpeylidin ölidu.\f □ \fr 33:13 \ft \+bd «eksiche u ötküzgen qebihliki tüpeylidin ölidu»\+bd* — ibraniy tilida «eksiche u ötküzgen qebihliki tüpeylidin, uningda ölidu». 
\fp  Bu ayetlerde «heqqaniyliq» (insanning heqqaniyliqi) ademning özlikidin chiqmaydu, belki ademning Xudaning Özige tayan’ghanliqining bir méwisi, dep ispatlinidu. «heqqaniy adem» «öz heqqaniyliqi»gha tayansa (démek, uning közliri Xudagha emes, özige bolsa) tügishidu.\f*   
\m
\v 14 Emdi men rezilge: «Sen choqum ölisen» désem, biraq u gunahidin yénip, köz aldimda adalet we heqqaniyliqni yürgürse —  
\v 15 Rezil adem qerzge kapaletke alghan nersini qayturup berse, — bulangchiliqta alghanni qayturup berse — qebihlik sadir qilmay, hayat belgilimiliride mangsa — emdi u berheq hayatqa ige bolidu, u ölmeydu.  
\v 16 Uning sadir qilghan gunahliridin héchqaysisi eslenmeydu; u adalet we heqqaniyliqni yürgürgen — u berheq hayatqa ige bolidu.   
\m
\v 17 Biraq el-yurtungdikiler: «Rebning yoli hemmige barawer emes» deydu; emeliyette ularning yoli bolsa hemmige barawer emes.\x + \xo 33:17 \xt Ez. 18:25, 29; 33:20\x*   
\m
\v 18 Heqqaniy adem öz heqqaniyliqidin yénip, qebihlikni sadir qilsa, u buningda ölidu.  
\v 19 Rezil adem öz rezillikidin yénip, adalet we heqqaniyliq yürgürse, bu ishlardin hayatqa ige bolidu.  
\v 20 Lékin siler: «Rebning yoli hemmige barawer emes» deysiler; i Israil jemeti, Men herqaysinglargha öz yolliringlar boyiche üstünglerge höküm chiqirimen!\f □ \fr 33:20 \ft \+bd «i Israil jemeti, Men herqaysinglargha öz yolliringlar boyiche üstünglerge höküm chiqirimen!»\+bd* — bu muhim babtiki 1-20-ayetlerning mezmuni toghruluq «qoshumche söz»imiznimu körüng. 
\fp  32:1-33:21diki bésharetler 29-31-bablardiki Misir toghruluq bésharetlerdin xéli burun bérilgen. Lékin bésharetlerning köpinchisi Misir toghruluq bolghachqa, burun bérilgen bésharetlermu 29-31-bablardiki bésharetlerge ulap bayan qilin’ghan.\f*   
\m
\v 21 We shundaq boldiki, sürgün bolghan on ikkinchi yili, oninchi ayning beshinchi künide, Yérusalémdin qachqan birsi yénimgha kélip: «Sheher bösüldi!» — dédi.\f □ \fr 33:21 \ft \+bd «sürgün bolghan on ikkinchi yili, oninchi ayning beshinchi küni... »\+bd* — bu waqit sheherning ishghal bolghinidin 18 ay kéyinki waqit bolushi mumkin. Yérusalémdin Babilgha mangidighan yol adette 4 ayliq bolatti («Ezra 7:9ni körüng). Tékistning bezi köchürmiliride «on birinchi yil» déyilidu; biraq bir qisim alimlar «on ikkinchi yil» déyish toghra dep qaraydu; chünki yene imkaniyet barki, Israil we Babil pütünley oxshimaydighan kaléndarni ishletken. Biz bu pikirge mayilmiz.\f*  \x + \xo 33:21 \xt 2Pad. 25; Ez. 24:26\x*   
\m
\v 22 Emdi qachqan ademning yétip kélishining aldinqi axshimida Perwerdigarning qoli méning wujudumgha qon’ghanidi; shuning bilen U aghzimni échip qoydi; aghzim échilip, men yene gacha bolmidim. \f □ \fr 33:22 \ft \+bd «Emdi qachqan ademning yétip kélishining aldinqi axshimida Perwerdigarning qoli méning wujudumgha qon’ghanidi; shuning bilen u aghzimni échip qoydi; aghzim échilip, men yene gacha bolmidim»\+bd* — bu gachiliq texminen alte yil ilgiri bashlan’ghan (3:26-ayetni izahiti bilen we 24:32-ayetnimu körüng).\f*   
\b  
\m  
\s1 Israil zéminida qalghanlar toghruluq bésharet  
\m
\v 23 We Perwerdigarning sözi manga kélip shundaq déyildi: —   
\m
\v 24 I insan oghli, Israil zéminidiki xarabe jaylarda turuwatqanlar: «Ibrahim peqet bir adem turupmu bu zémin’gha miras bolghanidi; biraq biz köp ademmiz; emdi zémin beribir bizge teqdim qilindi» — dep éytiwatidu.\f □ \fr 33:24 \ft \+bd «Ibrahim peqet bir adem turupmu bu zémin’gha miras bolghanidi; biraq biz köp ademmiz; emdi zémin beribir bizge teqdim qilindi»\+bd* — Babildikiler Qanaanda (Pelestinde) turghan Yehudiylarning köpinchisini öltürgen yaki sürgün qilghanidi. Zéminda qaldurulghan az qisim ademler (téxi héch towa qilmighan) tekebburliship shundaq söz qilidu.\f*   
\m
\v 25 Shunga ulargha mundaq dégin: — Reb Perwerdigar mundaq deydu: «Siler göshni qan bilen yeysiler; siler öz mebudliringlarni bash kötürüp izdeysiler; siler qan töküwatisiler; emdi siler zémin’gha miras bolamsiler? \x + \xo 33:25 \xt Yar. 9:4; Law. 3:17\x*  
\v 26 Siler qilichinglargha tayinisiler, siler yirginchlik ishlarni chiqirisiler, herbiringlar öz qoshnisining ayaligha buzuqchiliq qilidu. Emdi siler zémin’gha miras bolamsiler?».   
\m
\v 27 Ulargha mundaq dégin: — Reb Perwerdigar mundaq deydu: Men hayatim bilen qesem qilimenki, berheq, xarabe jaylarda turuwatqanlar qilichlinip yiqilidu; dalada qalghanni yawayi haywanlarning yewétishke tapshurimen; istihkamlar we gharlarda turghanlarmu waba késilidin ölidu.  
\v 28 Men zéminni weyrane we chöl-bayawan qilimen; uning küchidin bolghan pexri yoqilidu; Israilning taghliri weyrane boliduki, ulardin ötküchi héchbir adem bolmaydu. \f □ \fr 33:28 \ft \+bd «Men zéminni weyrane we chöl-bayawan qilimen»\+bd* — yaki «Men zéminni weyrane we (ademni qorqutquchi) bir wehshet qilimen».\f*  
\v 29 Ularning yürgüzgen yirginchlik qilmishliri tüpeylidin Men zéminni weyrane we chöl-bayawan qilghinimda ular Méning Perwerdigar ikenlikimni tonup yétidu».   
\b  
\m  
\s1 Ezikiyal peyghember heqiqeten qarshi élindimu?  
\m
\v 30 — Emdi sen bolsang, i insan oghli, el-yurtungdikiler herdaim séni aghzigha élip öylirining tamlirining yénida we derwazilarda sözlep bir-birige hem herbiri öz qérindishigha sen toghruluq: «Qéni bérip, Perwerdigardin néme söz barkin, anglap kéleyli!» — deydu.   
\m
\v 31 Ular jamaet süpitide yéninggha kélip, Méning xelqimning süpitide aldingda olturidu; ular sözliringni anglaydu, biraq ulargha emel qilmaydu; ular aghzi bilen sanga muhebbet körsitidu, biraq köngli haram menpeetke tartidu; \f □ \fr 33:31 \ft \+bd «Ular aghzi bilen sanga muhebbet körsitidu, biraq köngli haram menpeetke tartidu»\+bd* — bashqa birxil terjimisi: «Emeliyette ular aghzida éytqan shexsiy arzu-heweslirige emel qilidu, köngli haram menpeetke tartidu».\f*  \x + \xo 33:31 \xt Ez. 14:1-3; 20:1-3\x*  
\v 32 mana, sen ular üchün peqet yéqimliq awaz bilen, sazliri obdan tengshilip éytilghan muhebbet naxshisisen, xalas; ular sözliringni anglaydu, biraq ulargha emel qilmaydu.  
\v 33 Emdi buning hemmisi emelge ashurulghinida (u berheq emelge ashurulidu!) ular bir peyghemberning ularning arisida bolghanliqini tonup yétidu».\f □ \fr 33:33 \ft \+bd «Emdi buning hemmisi emelge ashurulghinida ... ular bir peyghemberning ularning arisida bolghanliqini tonup yétidu»\+bd* — shübhisizki, Yérusalémdin qachqan adem kélip sheherning xewirini éytishi bilen, xelq Ezakiyalni ulugh peyghember dep bilip yetti. Epsus, ular Ezakiyalning sözlirini peqet qulaq tüwidila anglap, üzül-késil towa qilmighan. Shunga 24-29 ayette aldin éytilghan balayi’apetlermu ularning béshigha chüshürülüshi kérek.\f*   
\b  
\b  
\m  
\c 34
\s1 Ötmüshtiki wapasiz padichi-baqquchilar we kélechekte bolidighan «Yaxshi Padichi »  
\m
\v 1 We Perwerdigarning sözi manga kélip shundaq déyildi: —  
\v 2 I insan oghli, bésharet bérip Israilni baqquchi padichilarni eyiblep mundaq dégin: — Padichilargha mundaq dégin: — Reb Perwerdigar mundaq deydu: — Özlirinila béqiwatqan Israilning padichirining haligha way! Padichilarning padisini ozuqlandurush kérek emesmu? \x + \xo 34:2 \xt Yer. 23:1\x*  
\v 3 Siler yéghini özünglar yeysiler, yungini özünglar kiysiler; bordalghan ésil malni soyusiler; lékin qoylarni baqmaysiler.  
\v 4 Ajizlarni kücheytmidinglar, késellerni saqaytmidinglar, zeximlen’genlerni téngip qoymidinglar, tarqilip ketkenlerni qayturup ekelmidinglar, ézip ketkenlerni izdep barmidinglar; eksiche siler zorluq-zumbuluq we rehimsizlik bilen ular üstidin höküm sürüp kelgensiler.\x + \xo 34:4 \xt 1Pét. 5:3\x*   
\m
\v 5 Ular padichisiz bolup tarqilip ketti; ular tarqilip kétip daladiki barliq haywanlargha ozuq bolup ketti.  
\v 6 Méning qoylirim barliq taghlar arisidin, her yuqiri égizlik üstide ténep ketti; Méning qoylirim pütkül yer yüzige tarqip ketti, biraq ularni tépishqa tirishquchi yaki izdigüchi yoq idi.   
\m
\v 7 Shunga, i padichilar, Perwerdigarning sözini anglanglar: —   
\m
\v 8 Men hayatim bilen qesem qilimenki, — deydu Reb Perwerdigar, — Qoylirimning padichisi bolmighachqa, ular ow bolup qaldi, daladiki herbir haywan’gha ozuq boldi; chünki Méning padichilirim Öz padamni izdimeydu, ular peqet özlirini baqidu, Méning qoylirimni baqmaydu.  
\v 9 — Shunga, i padichilar, Perwerdigarning sözini anglanglar!   
\m
\v 10 Reb Perwerdigar mundaq deydu: — Mana, Men padichilargha qarshimen; Men Öz qoylirimning hésabini ulardin alimen, we ularni padini béqishtin toxtitimen; shuning bilen padichilar özlirinimu baqmaydu; we Men qoylirimni ulargha yene ozuq bolmisun üchün ularning aghzidin qutuldurimen.   
\m
\v 11 Chünki Reb Perwerdigar mundaq deydu: — Mana, Men Özüm öz qoylirimni izdep ularning halini soraymen;  
\v 12 padichi özining qoyliri arisida, tarap ketken qoylarni tépip baqqandek, Menmu qoylirimni izdep baqimen; ular bulutluq qarangghu künde tarilip ketken herbir jaylardin Men ularni qutuldurimen.   
\m
\v 13 Men ularni xelqlerdin épkélimen, ularni memliketlerdin yighimen, öz zéminigha apirimen; Men ularni Israil taghliri üstide, ériq-üstengler boyida we zémindiki barliq turalghu jaylarda baqimen; \x + \xo 34:13 \xt Ez. 28:25\x*  
\v 14 Men ularni ésil chimenzarda baqimen; Israil taghliri ularning yayliqi bolidu; ular shu yerde obdan yaylaqta yatidu; Israil taghliri üstide, munbet chimenzarda ozuqlinidu.  
\v 15 Men Özüm Öz padamni baqimen, ularni yatquzimen, — deydu Reb Perwerdigar.  
\v 16 — Men yoldin ténep ketkenlerni izdeymen, tarqilip ketkenlerni qayturimen; zeximlen’genlerni téngip qoyimen, ajizlarni kücheytimen; biraq semrigenler we küchlüklerni yoqitimen; padamni adalet bilen baqimen.   
\m
\v 17 Emdi silerge kelsem, i Méning padam, Reb Perwerdigar mundaq deydu: — Mana, Men qoy we qoy arisida, qochqarlar we tékiler arisida höküm chiqirimen. \f □ \fr 34:17 \ft \+bd «Emdi silerge kelsem, i Méning padam, ... — Mana, Men qoy we qoy arisida, qochqarlar we tékiler arisida höküm chiqirimen»\+bd* — Ezakiyal «padichilar»ni, yeni Israil padishahliri, kahinliri we peyghemberlirini eyiblep chiqti. U hazir xelq arisidiki ajiz-namratlarni bozek qilip kelgen baylar we mensepdarlar (semrigen we küchlük qoylar)ni eyibleshke bashlaydu.\f*  
\v 18 Emdi silerning yaxshi chimenzarni yégininglar azliq qilip, chimendiki qalghan ot-chöplerni ayaghliringlar bilen cheyliwétishinglar kérekmu? Siler süpsüzük sulardin ichkendin kéyin, qalghinini ayaghliringlar bilen léyitiwétishinglar kérekmu?  
\v 19 Shunga Méning qoylirimgha silerning ayaghliringlar cheyliwetkenni yéyishtin, ayaghliringlar dessep léyitiwétkenni ichishtin bashqa amal yoq.   
\m
\v 20 Shunga Reb Perwerdigar ulargha mundaq deydu: — Mana Men, Men Özüm semrigen qoylar we oruq qoylar arisida höküm chiqirimen.  
\v 21 Chünki siler müre-yanpashliringlar bilen ittirip, münggüzliringlar bilen ularni terep-terepke tarqitiwetküche üsisiler,  
\v 22 — Men ularni yene ow obyékti bolmisun dep Öz padamni qutquzimen; we Men qoy we qoy arisida höküm chiqirimen.  
\v 23 Men ularning üstige bir padichini tikleymen, u ularni baqidu; u bolsa Méning qulum Dawut; u ularni béqip, ulargha padichi bolidu; \x + \xo 34:23 \xt Yesh. 40:11; 42:1; 50:10; 52:13; 53:11; Yer. 30:9; Yuh. 10:11\x*  
\v 24 we Menki Perwerdigar ularning Xudasi bolimen, Méning qulum Dawut ular arisida emir bolidu; Menki Perwerdigar shundaq söz qildim. \f □ \fr 34:24 \ft \+bd «Menki Perwerdigar ularning Xudasi bolimen, Méning qulum Dawut ular arisida emir bolidu»\+bd* — 11-ayette Perwerdigar: «Özüm qoylirimgha padichi bolimen» dep wede qilidu. Mushu ayetlerde u «Qulum Dawut»ni ulargha padichi bolushqa tikleymen, deydu. Dawuttin ulugh, Dawutning oghli bolghan Mesihde Xudaning bu ikki wedisi teng emelge ashurulghan hem ashurulidu. «Yh.» 10-bab, jümlidin Mesihning «Men Özüm yaxshi padichidurmen» dégen sözini körüng.\f*  \x + \xo 34:24 \xt Yesh. 55:4\x*  
\v 25 Men ular bilen aman-xatirjemlik béghishlaydighan ehdini tüzüp, yirtquch haywanlarni zémindin tügitimen; ular bixeter bolup janggalda turidu, ormanliqlarda qonup uxlaydu.  
\v 26 Men ularni hem égizlikim etrapidiki jaylarni beriketlik qilimen; yamghur-yéghinlarni öz peslide yaghdurimen; bular beriketlik yamghurlar bolidu.\f □ \fr 34:26 \ft \+bd «Men ularni hem égizlikim etrapidiki jaylarni beriketlik qilimen»\+bd* — «égizlikim» (yaki «dönglüküm») Zion téghini körsitidu.\f*   
\m
\v 27 Daladiki derexler méwilirini, tupraq ündürmilirini béridu; ular öz zéminida bixeter turidu; Men ularning boyunturuq-asaretlirini sundurup, ularni qulluqqa tutqanlarning qolidin qutuldurghinimda, ular Méning Perwerdigar ikenlikimni bilip yétidu.  
\v 28 Ular yene ellerge ow bolmaydu, yer yüzidiki haywanlar yene ularni yewetmeydu; ular bixeter turidu, héchkim ularni qorqatmaydu.  
\v 29 Men ular üchün dangqi chiqqan alahide bir bostanliq jayni teminleymen; ular qaytidin zéminda acharchiliqta yiglep qalmaydu, yaki qaytidin ellerning mazaq obyékti bolmaydu. \x + \xo 34:29 \xt Ez. 36:6-38\x*  
\v 30 Andin ular Menki Perwerdigar Xudasining ular bilen bille bolidighanliqimni we özlirining, yeni Israil jemetining Méning xelqim bolidighanliqini bilip yétidu, — deydu Reb Perwerdigar.  
\v 31 — Emdi siler bolsanglar, i Méning qoylirim, Méning chimenzarimdiki qoylirim, insanlardursiler, xalas; Men bolsam silerning Xudayinglardurmen» — deydu Reb Perwerdigar.\x + \xo 34:31 \xt Yuh. 10:11\x*   
\b  
\b  
\m  
\c 35
\s1 Édom, yeni Séir toghruluq bésharet  
\m
\v 1 We Perwerdigarning sözi manga kélip shundaq déyildi: —   
\m
\v 2 I insan oghli, yüzüngni Séir téghigha qaritip, bésharet bérip uni eyiblep mundaq dégin: —\f □ \fr 35:2 \ft \+bd «yüzüngni Séir téghigha qaritip, bésharet bérip uni eyiblep mundaq dégin: —»\+bd* — «Séir» Édomning bashqa bir ismi. Oqurmenlerning éside belkim barki, Yaqup we Édom uka-aka bolup, ular arisida öchmenlik peyda bolghan. Gerche Édom Yaqupni kechürüm qilghan bolsimu, uning kéyinki ewladliri bolghan Édomiylar Yaqupning ewladliri bolghan Israilgha küchlük öchmenlik saqlap kelgen.\f*   
\m
\v 3 Reb Perwerdigar mundaq deydu: — «Mana, i Séir téghi, Men sanga qarshimen; Men qolumni üstüngge uzartip, séni bir weyrane we chöl-bayawan qilimen.  
\v 4 Men sheherliringni xarabe qiliwétimen, we sen weyrane bolisen; andin sen Méning Perwerdigar ikenlikimni tonup yétisen.  
\v 5 Chünki sen menggüge öchmenlik saqlap kelgensen, Israillarning béshigha külpet chüshken künide, qebihlikning jazalinish waqti-saiti toshqanda, ularni qilich küchige tapshurup bergenliking tüpeylidin, \x + \xo 35:5 \xt Ez. 25:15\x*  
\v 6 Shunga Men hayatim bilen qesem qilimenki, — deydu Reb Perwerdigar, — Men sanga qan tökülüshni békittim; qan séni qoghlaydu. Sen qan töküshtin nepretlenmigenliking tüpeylidin, emdi qan séni qoghlap yüridu.  
\v 7 Men Séir téghini weyrane we chöl-bayawan qilip, uningdin bésip ötküchi hem uninggha qaytquchini üzüp tashlaymen.  
\v 8 Men uning taghlirini öltürülgenliri bilen toldurimen; séning égizlikliringde, séning jilghiliringda, séning barliq jiraliringda qilich bilen öltürülgenler yiqilidu.  
\v 9 Men séni menggüge weyrane qilimen; séning sheherliring ademzatsiz bolidu; we siler Méning Perwerdigar ikenlikimni tonup yétisiler.   
\m
\v 10 — Chünki sen: «Bu ikki el, ikki memliket Méningki bolidu, biz ulargha ige bolimiz» dégining tüpeylidin — gerche Men Perwerdigar shu yerde bolghan bolsammu —, \f □ \fr 35:10 \ft \+bd «Bu ikki el, ikki memliket méningki bolidu»\+bd* — «ikki el, ikki memliket» Yehuda we Israil (shimaliy padishahliq)ni körsitidu.\f*  \x + \xo 35:10 \xt Zeb. 83:12\x*  
\v 11 emdi Men hayatim bilen qesem qilimenki, — deydu Reb Perwerdigar, — Men séning nepritingdin chiqqan achchiqing boyiche we hesiting boyiche sanga muamile qilimen; Men üstüngge höküm chiqirip jazalishim bilen, Men ular arisida Özümni körsitimen.   
\m
\v 12 Shuning bilen séning Israil taghlirigha qarap: «Ular weyran boldi, ular bizge yem bolushqa teqdim qilindi» dégen barliq haqaretliringni Men Perwerdigarning anglighinimni senler tonup yétisiler.  
\v 13 Uning üstige aghzinglarda siler Manga qarshi chiqip özünglarni chong körsitip, Manga kupurluq qilghan sözünglerni köpeytkensiler; Men ularni anglidim.  
\v 14 Shunga Reb Perwerdigar mundaq deydu: — Pütkül yer yüzi shadlinip ketkinide, Men séni weyrane qilimen.   
\m
\v 15 Israil jemetining mirasi weyran qilin’ghanda buningdin sen shadlan’ghiningdek, Menmu sanga shundaq qilimen; senmu, i Séir téghi we barliq Édom — silerning barliqinglar weyrane bolidu; we \add Édomiylar\add* Méning Perwerdigar ikenlikimni tonup yétidu».   
\b  
\b  
\m  
\c 36
\s1 Xuda Özining nami üchün Israilni eslige keltüridu  
\m
\v 1 Emdi sen, i insan oghli, Israil taghlirigha bésharet bérip mundaq dégin: — Israil taghliri, Perwerdigarning sözini anglanglar: —\x + \xo 36:1 \xt Ez. 6:2\x*   
\m
\v 2 Reb Perwerdigar mundaq deydu: — Düshmenning silerge qarap: «Wah! Menggü yuqiri jaylar bizge teelluq boldi!» dégini tüpeylidin, \x + \xo 36:2 \xt Ez. 35:10\x*  
\v 3 shunga bésharet bérip mundaq dégin: — Reb Perwerdigar mundaq deydu: — Berheq, chünki ular silerni weyrane qilip, ellerdin qalghanlirigha tewe qilishqa heryandin silerni ezgenliki tüpeylidin, we siler eller arisida söz-chöchek we töhmet obyékti bolup qalghanliqinglardin, \f □ \fr 36:3 \ft \+bd «Chünki ular silerni weyrane qilip, ellerdin qalghanlirigha tewe qilishqa heryandin silerni ezgenliki tüpeylidin,...»\+bd* — mushu ayettiki «ular» we «(yat) ellerdin qalghanlar» belkim (1) «Babil» we «bashqa eller»ni körsitidu; (2) axirqi zamandiki «dejjal we uninggha béqin’ghan eller»ni we ulardin «bashqa eller»ni körsitidu. Babil Israilni ishghal qilip bulang-talang qilghandin kéyin asasen uni tashlap ketti; etrapidiki eller qalghan xelqning ajizliqidin paydilinip uni téximu köprek bulang-talang qildi.\f*  
\v 4 emdi shunga, i Israil taghliri, Reb Perwerdigarning sözini anglanglar: — Reb Perwerdigar ellerdin qalghanlirigha olja hem mazaq obyékti bolup qalghan taghlar, égizlikler, jiralar we jilghilargha, weyran bolghan xarabiler we tashliwétilgen sheherlerge mundaq deydu: —   
\m
\v 5 Shunga Reb Perwerdigar mundaq deydu: — Xushal bolushup qelbidiki pütün öchmenliki bilen Méning zéminimni özlirige teelluq bolushqa békitip, uni bulang-talang qiliwalayli dégen ellerdin qalghanlirigha we Édomdikilerning hemmisige berheq, Men \add Öz xelqimge\add* bolghan qizghinliqimdin chiqqan achchiq otida söz qildim: —   
\m
\v 6 Israil zémini toghruluq bésharet bérip, taghlar, égizlikler, jiralar we jilghilargha söz qilip mundaq dégin: — Reb Perwerdigar mundaq deydu: — Mana, Men Öz \add xelqimge bolghan\add* qizghinliqimdin qehrim bilen söz qildim — chünki siler ellerning mazaq-ahanetlirini yégensiler.\x + \xo 36:6 \xt Ez. 34:29\x*   
\m
\v 7 — Shunga Reb Perwerdigar mundaq deydu: — Men qolumni kötürüp shundaq qesem ichkenki, berheq, etrapinglardiki eller özining mazaq-ahanetlirini özi ishitidu.  
\v 8 Lékin siler, i Israil taghliri, shaxlinisiler, xelqim Israilgha méwe bérisiler; chünki ular pat arida qaytip kélidu.   
\m
\v 9 Chünki mana, Men siler teripinglardidurmen; Men silerge qaraymen, siler yumshitilisiler hem térilisiler.  
\v 10 We Men üstünglerde ademlerni, yeni Israilning pütkül jemetini, ularning barliqini köpeytimen; sheherler ahalilik bolidu, xarabiler qaytidin qurulidu.  
\v 11 Men üstünglerde adem hem haywanlarni köpeytimen, ular awup nesil köridu; Men ötken zamanlardikidek silerni olturaqliq qilimen; berheq, halinglarni eslidikidin ewzel qilimen; siler Méning Perwerdigar ikenlikimni bilip yétisiler.   
\m
\v 12 Men üstünglerge ademlerni, yeni xelqim Israilni mangdurimen; ular silerge igidarchiliq qilidu, siler ularning mirasi bolisiler; siler yene ularni baliliridin juda qilmaysiler.  
\v 13 Reb Perwerdigar mundaq deydu: — Chünki ularning silerge: «Siler ademlerni yeysiler, öz élinglarni balilardin juda qilghansiler!» dégini tüpeylidin,  
\v 14 emdi siler yene ademlerni yémeysiler, öz élinglarni baliliridin yene juda qilmaysiler, deydu Reb Perwerdigar.   
\m
\v 15 — Men silerge yene ellerning mazaq-ahanetlirini anglatquzmaymen; siler ellerning tapa-tenisini yene kötürmeysiler, siler öz élinglarni qaytidin yiqitmaysiler, — deydu Reb Perwerdigar.   
\m
\v 16 Perwerdigarning sözi manga kélip shundaq déyildi: —   
\m
\v 17 I insan oghli, Israil jemeti öz zéminida turghan chaghlarda, ular öz yoli hem qilmishliri bilen uni bulghighan; Méning aldimda ularning yoli ay körgen ayalning napakliqigha oxshash.  
\v 18 Shunga zémin’gha tökken qan üchün, zéminni mebudliri bilen bulghighanliqi üchün, Men qehrimni ular üstige töktum;  
\v 19 Men ularni eller arisigha tarqitiwettim, ular memliketler ichige tarilip ketti; Men ularning yolliri hem qilmishliri boyiche ularning üstige höküm chiqardim.   
\m
\v 20 Ular baridighan herqaysi ellerge kelgende, ular toghrisida: «Bular Perwerdigarning xelqi, biraq ular Uning zéminidin chiqqan!» — déyilgende, ular yenila Méning pak-muqeddes namimni bulghighan; \x + \xo 36:20 \xt Yesh. 52:5; Rim. 2:24\x*  
\v 21 Biraq Men Israil jemeti barghan herqaysi eller arisida bulghan’ghan pak-muqeddes namim üchün köngül böldüm.  
\v 22 Shunga Israil jemetige mundaq dégin: — Reb Perwerdigar mundaq deydu: — Men bu ishni silerni dep emes, i Israil jemeti, belki siler barghan herqaysi eller arisida siler bulghighan öz pak-muqeddes namim üchün qilimen.  
\v 23 Men eller arisida bulghan’ghan, Özümning büyük namimni pak-muqeddes dep körsitimen; namimni del siler ular arisida bulghighan; ularning köz aldida Men Özümni silerning aranglarda pak-muqeddes körsetkinimde, eller Méning Perwerdigar ikenlikimni bilip yétidu, — deydu Reb Perwerdigar.  
\v 24 Men silerni eller arisidin élip, memliketler ichidin yighip, silerni öz zémininglargha qayturimen.   
\m
\v 25 — Men süpsüzük suni üstünglargha chachimen, buning bilen siler pak bolisiler. Silerni hemme paskiniliqinglardin we butliringlardin paklaymen.  
\v 26 Men silerge yéngi qelb bérimen, ichinglargha yéngi bir roh salimen; téninglardiki tash yürekni élip tashlap, méhrlik bir qelbni ata qilimen. \f □ \fr 36:26 \ft \+bd «...méhrlik bir qelbni ata qilimen»\+bd* — ibarniy tilida bu söz «...gösh yürekni ata qilimen» déyilgen.\f*  \x + \xo 36:26 \xt Yer. 32:39; Ez. 11:19\x*  
\v 27 Méning Rohimni ichinglargha kirgüzüp, silerni emr-permanlirim boyiche mangghuzimen, hökümlirimni tutquzimen, shuning bilen ulargha emel qilisiler;  
\v 28 siler Men ata-bowiliringlargha teqdim qilghan zéminda yashaysiler; Méning qowmim bolisiler, Men silerning Xudayinglar bolimen.  
\v 29 Men silerni barliq paskinichiliktin qutquzimen; Men bughdayni awun bolushqa buyruymen; üstünglerge héch acharchiliqni qoymaymen; \x + \xo 36:29 \xt Ez. 34:29\x*  
\v 30 Men derexlerning méwisini we étizdiki mehsulatlarni awutimenki, siler acharchiliq tüpeyldin eller arisida shermende bolmaysiler.  
\v 31 Siler rezil yolliringlar we nachar qilmishliringlarni eslep, qebihlikliringlar we yirginchlik qilghanliringlar üchün öz-özünglardin yirginisiler. \x + \xo 36:31 \xt Ez. 6:9; 20:43; 16:61,63\x*  
\v 32 Silerge melum bolsunki, bu ishni qilishim siler üchün emes , — deydu Reb Perwerdigar, — öz yolliringlar üchün xijil bolup shermende bolunglar, i Israil jemeti.\f □ \fr 36:32 \ft \+bd «bu ishni qilishim siler üchün emes,...»\+bd* — démek, bu ishni Xuda Özi üchün qilidu.\f*   
\m
\v 33 — Reb Perwerdigar mundaq deydu: — Men qebihlikinglardin paklighan künide, Men sheherlerni ahalilik qilimen, xarabe qalghan jaylarmu qaytidin qurulidu.  
\v 34 Weyran qilin’ghan zémin ötüp kétiwatqan herbirining köz aldida weyrane körünsimu, u qaytidin térilidu.  
\v 35 Shuning bilen ular: «Bu weyran qilin’ghan zémin xuddi Érem baghchisidek boldi; xarabe, weyran qilin’ghan sheherler hazir mustehkemlendi, ahalilik boldi» — deydu.\x + \xo 36:35 \xt Yesh. 51:3; Ez. 28:13\x*   
\m
\v 36 We etrapida qalghan eller Menki Perwerdigarning buzulghan jaylarni qurghuchi hem weyrane qilin’ghan yerlerni qaytidin térighuchi ikenlikimni bilip yétidu; Menki Perwerdigar söz qildim, buninggha emel qilimen.\x + \xo 36:36 \xt Ez. 17:24; 22:14; 37:14\x*   
\m
\v 37 Reb Perwerdigar mundaq deydu: — Men yenila Israilning jemetining bu ishlarni tileydighan dua-tilawetlirige ijabet qilghuchi bolimen; Men qoy padisidek ularning ademlirini awutimen;  
\v 38 Muqeddes dep ayrilghan qurbanliq qoy padisidek, békitilgen héyt-bayramlirigha béghishlan’ghan qoy padisi Yérusalémgha toldurulghandek, xarabe bolghan sheherler qaytidin adem padiliri bilen toldurulidu; ular Méning Perwerdigar ikenlikimni bilip yétidu.   
\b  
\b  
\m  
\c 37
\s1 Quruq söngeklerge tolghan jilgha — Israilning tirilishi  
\m
\v 1 Perwerdigarning qoli wujudumgha qondi; Perwerdigar méni Rohi bilen kötürüp chiqip, bir jilghining otturisigha turghuzdi; u yer söngeklerge toldi. \f □ \fr 37:1 \ft \+bd «Perwerdigar méni Rohi bilen kötürüp chiqip,..»\+bd* — ibraniy tilida «Perwerdigar méni Roh bilen kötürüp chiqip,...». Démek, Perwerdigar Öz Rohi bilen peyghemberni kötürdi.\f*  
\v 2 U méni söngekler etrapidin uyaq-buyaqqa ötküzdi; mana, bu ochuq jilghida \add söngekler\add* intayin nurghun idi; we mana, ular intayin qurup ketkenidi.   
\m
\v 3 U mendin: — I insan oghli, bu söngekler qaytidin yashnamdu? — dep soridi. Men: — I Reb Perwerdigar, sen bilisen, — dédim.   
\m
\v 4 U manga: I insan oghli, bu söngekler üstige bésharet bérip mundaq dégin: «I quruq söngekler, Perwerdigarning sözini anglanglar!  
\v 5 Reb Perwerdigar bu söngeklerge mundaq deydu: — Mana, Men silerge bir roh-nepes kirgüzimen, we siler hayat bolisiler. \f □ \fr 37:5 \ft \+bd «men silerge bir roh-nepes kirgüzimen, we siler hayat bolisiler»\+bd* — ibraniy tilida «roh» we «nepes» bir söz.\f*  
\v 6 Men üstünglerge pey-singirlerni salimen, silerni tére bilen yapimen, silerge roh-nepes kirgüzimen; we siler Méning Perwerdigar ikenlikimni bilip yétisiler».   
\m
\v 7 Shunga men buyrulghini boyiche bésharet berdim; men bésharet bérishimge, bir shawqun kötürüldi, mana jalaq-julaq bir awaz anglandi, söngekler jipsiliship, bir-birige qoshuldi.   
\m
\v 8 Men kördum, mana, pey-singirler we et ularning üstige kélip ularni qaplidi; biraq ularda héch roh-nepes bolmidi.   
\m
\v 9 U manga: — I insan oghli, roh-nepeske bésharet bérip mundaq dégin: «Reb Perwerdigar mundaq deydu: Töt tereptin shamal kelgeysiler, i roh-nepes, we mushu öltürülgenler tirilsun üchün ularning üstige püwlengler» — dédi.\f □ \fr 37:9 \ft \+bd «roh-nepeske bésharet bérip mundaq dégin: «Reb Perwerdigar mundaq deydu: Töt tereptin shamal kelgeysiler, i roh-nepes,...»\+bd* — ibraniy tilida «roh» (yaki «roh-nepes») we «shamal» bir söz. 
\fp  «Töt tereptin shamal kelgeysiler, ...» ibraniy tilida «töt tereptiki shamaldin kelgeysiler, ...»\f*   
\m
\v 10 Shunga men buyrulghandek bésharet bériwidim, roh-nepes ulargha kirdi-de, ular hayat bolup tik turdi — büyük bir qoshun’gha aylandi.   
\m
\v 11 We U manga: — I insan oghli, bu söngekler bolsa Israilning pütün jemetidur. Mana, ular: «Bizning söngeklirimiz qurup ketti, ümidimiz üzüldi; biz tügeshtuq!» — deydu.   
\m
\v 12 Shunga bésharet bérip ulargha mundaq dégin: «Reb Perwerdigar mundaq deydu: — Mana, Men görünglerni échip, silerni görünglerdin chiqirimen, i Méning xelqim, silerni Israil zéminigha élip kirimen;  
\v 13 Men görünglerni achqinimda, silerni görünglerdin chiqarghinimda, i Méning xelqim, siler Méning Perwerdigar ikenlikimni bilip yétisiler.  
\v 14 We Men Öz Rohimni silerge kirgüzimen, siler hayat bolisiler; we Men silerni öz zémininglarda turghuzimen; siler Menki Perwerdigarni shundaq sözni qilip, shuni ada qildi, dep bilip yétisiler».   
\b  
\m  
\s1 Ikki tayaqning bir bolushi toghruluq bésharet  
\m
\v 15 Perwerdigarning sözi manga kélip mundaq déyildi: —   
\m
\v 16 I insan oghli, bir tayaqni élip, uning üstige «Yehuda we uning hemrahliri bolghan Israillar üchün» dep yazghin; yene bir tayaqni élip, uning üstige «Efraim we uning hemrahliri bolghan pütün Israil jemetidikiler üchün» dep yazghin;  
\v 17 we ularni bir-birige ulap qoy; ular qolungda bir bolsun.   
\m
\v 18 Xelqimdikiler sendin: «Bu ishlar bilen némini chüshendürmekchi bizge dep bermemsen?» dep sorisa,  
\v 19 ulargha: «Reb Perwerdigar mundaq deydu: «Mana, Men Efraimning we uninggha hemrah bolghan Israil qebililirining qoli tutqan Yüsüpning tayiqini élip, uni Yehudaning tayiqigha qoshup ulap, ularni birla tayaq qilimen; ular Méning qolumda bir tayaq bolidu.   
\m
\v 20 Sen yazghan tayaqlarni ularning köz aldida qolungda tutup ulargha shundaq dégin: —   
\m
\v 21 «Reb Perwerdigar shundaq deydu: «Mana, Men Israil balilirini barghan eller arisidin élip, ularni heryandin yighip öz zéminigha épkélimen.  
\v 22 Men ularni Israil taghlirining üstide bir el qilimen; bir padishah ularning hemmisige padishah bolidu; ular qaytidin ikki el bolmaydu, yaki qaytidin ikki padishahliqqa héch bölünmeydu. \x + \xo 37:22 \xt Yuh. 10:16\x*  
\v 23 Ular özlirini qaytidin ularning mebudliri, lenetlik ishliri yaki asiyliqlirining héchqayisisi bilen héch bulghimaydu; Men ularni gunah ötküzgen olturaqlashqan jayliridin qutquzup, ularni paklandurimen; ular Méning xelqim bolidu, Men ularning Xudasi bolimen.  
\v 24 We méning qulum Dawut ulargha padishah bolidu; ularning hemmisining birla padichisi bolidu; ular Méning hökümlirimde méngip, Méning belgilimilirimni tutup ulargha emel qilidu. \x + \xo 37:24 \xt Yesh. 40:11; Yer. 30:9; Ez. 34:23\x*  
\v 25 Ular Méning qulum Yaqupqa teqdim qilghan, ata-bowiliringlar turup kelgen zéminda turidu; ular uningda turidu — ular, ularning baliliri, we balilarning baliliri menggü turidu — Méning qulum Dawut ularning shahzadisi bolidu. \f □ \fr 37:25 \ft \+bd «Méning qulum Dawut ularning shahzadisi bolidu»\+bd* — bu sözning meniside ikki mumkinchilik bar: — (1) Xuda Dawut padishahni tirildürüp ulargha padishah süpitide tikleydu. (2) mushu sözler Dawutning ewladi Qutquzghuchi-Mesihni körsitidu (34-babni körüng). Bizningche her ikkisi toghridur. Shu chaghda Xudaning selteniti yer yüzige kelgende, Dawut peyghember yer yüzide turup, Israil we alemning heqiqiy padishahi we padichisi bolghan Mesihke wekil bolup ularning padishahi bolushi mumkin.\f*  
\v 26 Men ular bilen aman-xatirjemlik béghishlaydighan bir ehde tüzimen; bu ular bilen menggülük bir ehde bolidu; Men ularni jayida makanlashturup awutimen; we Méning muqeddes jayimni ular arisigha menggüge tikleymen. \x + \xo 37:26 \xt Zeb. 89:3-4; Ez. 34:25; 2Kor. 6:16\x*  
\v 27 Méning turalghu jayim ularda bolidu; Men ularning Xudasi bolimen, ular Méning xelqim bolidu. \f □ \fr 37:27 \ft \+bd «Méning turalghu jayim ularda bolidu; Men ularning Xudasi bolimen, ular Méning xelqim bolidu»\+bd* — mushu bésharet 40-48-bablarda tepsiliy halda échilidu.\f*  \x + \xo 37:27 \xt Ez. 11:20; 14:11\x*  
\v 28 Méning pak-muqeddes jayim ular arisida menggüge tiklen’gende, emdi eller Özüm Perwerdigarning Israilni pak-muqeddes qilghuchi ikenlikimni bilip yétidu».   
\b  
\b  
\m  
\c 38
\s1 Axirqi zamanlar — «Gog»ni eyibleydighan bésharet  
\m
\v 1 Perwerdigarning sözi manga kélip mundaq déyildi: —   
\m
\v 2 Insan oghli, yüzüngni Magog zéminidiki Rosh, Meshek we Tubalning emiri Gogqa qaritip uni eyiblep bésharet bérip shundaq dégin: — \f □ \fr 38:2 \ft \+bd «yüzüngni Magog zéminidiki Rosh, Meshek we Tubalning emiri Gogqa qaritip...»\+bd* — bashqa birxil terjimisi: «yüzüngni Magog zéminidin bolghan Meshek we Tubalning kattiwash shahzadisi bolghan Gogqa qaritip...». Meshek we Tubal shu dewrlerde hazirqi Türkiyede turghan ikki qebile idi. Ularning hazirqi Rusiyediki «Moskwa» we «Tobolsk» bilen munasiwiti bar bolushi mumkin. Bezi alimlar «Rosh»ni hazirqi «Rusiye» bilen munasiwiti bar, dep qaraydu.\f*  \x + \xo 38:2 \xt Weh. 20:8\x*   
\m
\v 3 Reb Perwerdigar shundaq deydu: «Mana, i Gog, — Rosh, Meshek we Tubalning emiri, Men sanga qarshimen;  
\v 4 Men séni arqinggha yandurup, éngikingge ilmeklerni sélip, sen we pütün qoshunungni — atlar we atliq eskerlerni, hemmisi toluq qorallan’ghan, sipar-qalqanlarni kötürgen, qilich tutqan top-top kishilerni jengge chiqirimen; \x + \xo 38:4 \xt Ez. 29:4; 39:2\x*  
\v 5 Pars, Éfiopiye we Put, hemmisi qalqan-dubulgha bilen qorallinidu \f □ \fr 38:5 \ft \+bd «Put»\+bd* — hazirqi «Liwiye» («Libya»).\f*  
\v 6 — Gomér we uning barliq top-top ademliri, shimalning eng qeridin kelgen Torgamah jemeti we uning barliq top-top ademliri, bu köp eller sanga hemrah bolup bille bolidu. \f □ \fr 38:6 \ft \+bd «Gomér»\+bd* — bezi alimlar «Gomér»ni hazirqi «Gérmaniye» bilen munasiwiti bar, dep qaraydu. «Torgamah»ning kim ikenlikini bir néme déyish tes, biraq Pelestin yaki Babilgha nisbeten «shimaliy eng qeri» bolghan jay Sibiriyedur.\f*  
\v 7 Özüngni teyyarla; sen we sanga yighilghan barliq top-top ademliring teyyarlan’ghan pétida bol; sen ulargha nazaretchilik qilisen.\f □ \fr 38:7 \ft \+bd «sen ulargha nazaretchilik qilisen»\+bd* — bashqa birxil terjimisi: «sen ulargha muhapizetchi bolisen».\f*   
\m
\v 8 Köp künlerdin kéyin sen \add jengge\add* chaqirilisen; sen axirqi yillarda qilichtin qutquzulghan, köp ellerdin yighilghan xelqning zéminigha, yeni uzundin béri weyran qélinip kelgen Israil taghlirigha hujum qilisen; uning xelqi ellerdin yighilghan bolup, ularning hemmisi aman-ésen turiwéridu;  
\v 9 sen, barliq top ademliring we sanga hemrah bolghan nurghun eller bilen bille algha bésip, boran-chapqundek kélisen; sen yer yüzini qaplighan buluttek bolisen».\x + \xo 38:9 \xt Ez. 30:18\x*   
\m
\v 10 — Reb Perwerdigar mundaq deydu: «Shu küni shundaq boliduki, könglüngge bashqiche xiyallar kirip, sen rezil hiyle-neyrengni oylap chiqisen;  
\v 11 sen: «Men sépilsiz yéza-kentler jaylashqan zémin’gha bésip kirimen; men aman-ésen turuwatqan bir xelqqe yéqinlishimen — ularning hemmisi sépilsiz, taqaqsiz we derwazisiz turuwatidu», deysen, —  
\v 12 «Shuning bilen oljilarni élip, bulang-talang qilimen; qolumni eslide weyran bolup emdilikte makanliq bolghan jaylargha, ellerdin yighilghan, mal-dunyagha ige bolghan, dunyaning kindikide yashawatqan xelqqe qarshi qilimen».   
\m
\v 13 Shu tapta Shéba, Dédan, Tarshishtiki sodigerler barliq yash shirliri bilen sendin: «Sen olja élishqa keldingmu? Sen top-top ademliringni bulang-talang qiliwélishqa — altun-kümüshni élip kétishke, mal-dunyani élip kétishke, zor bir oljigha érishiwélishqa yighdingmu?» — dep soraydu.\f □ \fr 38:13 \ft \+bd «Shéba, Dédan, Tarshish...»\+bd* — «Shéba» we «Dédan» — Ereb milletliri idi. «Tarshish» — chong bir soda shehiri (yuqiriqi 27:12-ayettiki izahatni körüng). 
\fp  «Yash shirliri» — bulargha oxshaydighan, ular bilen soda qilidighan eller. Ayetning menisi belkim Gog Israilgha hujum qilghanda ularmu ehwaldin paydilanmaqchi bolidu.\f*   
\m
\v 14 Shunga bésharet bergin, i insan oghli, Gogqa shundaq dégin: — Reb Perwerdigar shundaq deydu: — Méning xelqim Israil aman-ésen bolidighan künini, sen bilip yetmemsen?  
\v 15 Sen öz jayingdin, yeni shimalning eng chet jayidin chiqisen, sen we sanga hemrah bolghan nurghun eller, hemmisi atliq bolup, top-top ademler, chong qoshun bolisen.  
\v 16 Sen yer yüzini qaplighan buluttek xelqim Israilgha qarshi chiqisen — bu axirqi zamanlarda bolidu — Men séni öz zéminimgha qarshilishishqa chiqirimen; shundaq qilip Men sen arqiliq, i Gog, ellerning köz aldida Özümning pak-muqeddes ikenlikimni körsetkende, ular Méni tonuydu».   
\m
\v 17 — Reb Perwerdigar shundaq deydu: «Men qedimki zamanlarda qullirim bolghan Israildiki peyghemberler arqiliq bésharet qilghan birsi sen emesmu? Ular shu künlerde, shundaqla köp yillardin béri, Méning séni xelqimge qarshilishishqa chiqiridighanliqim toghruluq bésharet bergen emesmu?\f □ \fr 38:17 \ft \+bd «Men qedimki zamanlarda qullirim bolghan Israildiki peyghemberler arqiliq bésharet qilghan birsi sen emesmu? Ular shu künlerde, shundaqla köp yillardin béri, Méning séni xelqimge qarshilishishqa chiqiridighanliqim toghruluq bésharet bergen emesmu?»\+bd* — bu ayet üstide biz «qoshumche söz»imizde toxtilimiz.\f*   
\m
\v 18 We shu küni, yeni Gog Israil zéminigha qarshi chiqqan küni shundaq boliduki, — deydu Reb Perwerdigar, — ghezipim bilen Méning qehrim örlep chiqidu.  
\v 19 Méning \add Öz xelqimge\add* bolghan qizghinliqimdin, ghezep bilen shundaq söz qilghanmenki, Israil zéminida zor yer tewresh bolidu; \x + \xo 38:19 \xt Ez. 36:5, 6\x*  
\v 20 shuning bilen déngizdiki béliqlar, asmandiki uchar-qanatlar, daladiki haywanlar, yer yüzidiki ömiligüchi haywanlar we yer yüzide turghan barliq insanlar Méning yüzüm aldida tewrinip kétidu; taghlar örülüp, tik yarlar ghulap kétidu, barliq tamlar yerge örülüp chüshidu.   
\m
\v 21 Men barliq taghlirimda uning bilen qarshilishishqa bir qilich chaqirimen, — deydu Reb Perwerdigar, — herbirsining qilichi öz qérindishige qarshi chiqidu.  
\v 22 Men waba késili we qan töküsh bilen uninggha höküm chiqirip jazalashqa kirishimen; Men uninggha, uning qoshunliri üstige, uninggha hemrah bolghan nurghun eller üstige dehshetlik yamghur, zor möldür tashliri, ot we gün’gürt yaghdurimen;  
\v 23 Men Özümni ulughlap, Özümni pak-muqeddes dep körsitimen; we nurghun ellerning köz aldida namayan bolimen, ular Méning Perwerdigar ikenlikimni tonup yétidu».   
\b  
\b  
\m  
\c 39
\s1 Gog we Magog toghruluq bésharetning bashqa tepsilatliri  
\m
\v 1 «Emdi sen, i insan oghli, Gogni eyiblep bésharet bérip shundaq dégin: — Reb Perwerdigar shundaq deydu: — Mana, i Gog, — Rosh, Meshek we Tubalning emiri, Men sanga qarshimen;  
\v 2 Men séni arqinggha yandurup, yétkilep, séni shimalning eng qeridin chiqirimen, Israilning taghliri üstige tajawuz qildurimen; \x + \xo 39:2 \xt Ez. 38:4\x*  
\v 3 Men oqyayingni sol qolungdin urup tashlighuziwétimen, oqliringni ong qolungdin chüshüriwétimen;  
\v 4 sen Israil taghlirining üstige yiqilisen; sen we séning barliq qoshunliring, sanga hemrah bolghan eller yiqilisiler; Men séni barliq yirtquch uchar-qanatlargha gösh, daladiki barliq haywanlargha ow bolushqa teqdim qildim. \x + \xo 39:4 \xt Ez. 33:27\x*  
\v 5 Sen dalada yiqilisen; chünki Men shundaq söz qildim, — deydu Reb Perwerdigar.  
\v 6 Men Magog üstige we déngiz boyida aman-ésen turghanlargha ot yaghdurimen; ular Méning Perwerdigar ikenlikimni tonup yétidu.  
\v 7 Méning pak-muqeddes namimni xelqim Israil arisida tonutimen; pak-muqeddes namimning qaytidin bulghinishqa qet’iy yol qoymaymen; eller Méning Perwerdigar, Israilda turghan Muqeddes Bolghuchisi ikenlikimni bilip yétidu.   
\m
\v 8 Mana, u kélidu! Bu ishlar choqum bolidu, — deydu Reb Perwerdigar, — bu del Men éytqan künidur.  
\v 9 Israil sheherliride turuwatqanlar chiqip qorallarni, jümlidin sipar-qalqanlar, oqyalar, toqmaqlar we neyzilerni köydürüp ot qalaydu — ular bular bilen yette yil ot qalaydu.  
\v 10 Daladin héch otun élinmaydu, ormanlardin héch yaghach késilmeydu; chünki ular qorallarni ot qalashqa ishlitidu; ular özliridin olja tutqanlarni olja tutidu, özlirini bulang-talang qilghanlarni bulang-talang qilidu, — deydu Reb Perwerdigar.   
\m
\v 11 We shu künide shundaq boliduki, Israil zéminidin, yeni déngizning sherqiy qirghiqidin ötidighanlarning jilghisidin Gogqa bir yerlik bolushi üchün bir orunni bérimen; bu yerlik bolsa ötküchilerning yolini tosidu; ular shu yerde Gog we uning barliq top-top ademlirini kömidu; u «Hamon-Gog jilghisi» dep atilidu. \f □ \fr 39:11 \ft \+bd «Hamon-Gog»\+bd* — «Gogning top-top ademliri» dégenlik.\f*  
\v 12 Israil jemeti zéminini halal qilish üchün, ularni yette ay kömidu;  
\v 13 zémindiki barliq xelq ularni yerlikke qoyidu; shuning bilen Özüm ulughlan’ghan mushu künide bu ish ulargha sherep bolidu, — deydu Reb Perwerdigar.   
\m
\v 14 Ular birnechche ademni zéminni dawamliq arilap, tajawuzchilarning zémin yüzide qalghan jesetlirini kömüshtek alahide ishni qilish üchün ayriydu; ular shu yette ay tügigende, andin jesetlerni izdesh xizmitini bashlaydu. \f □ \fr 39:14 \ft \+bd «Ular birnechche ademni zéminni dawamliq arilap, tajawuzchilarning zémin yüzide qalghan jesetlirini kömüshtek alahide ishni qilish üchün ayriydu»\+bd* — bu xizmetni qilish üchün nechche ademni alahide «ayrish» kérek bolidu — chünki jesetlerge tégish ademni «napak» qilip, ibadetxanigha kirishke layaqetsiz qilidu.\f*  
\v 15 Bu «zémindin ötküchiler» aylinip yüridu; eger birsi ademning ustixinini körgen bolsa, u uning yénigha bir belge tikleydu; «izdep kömgüchiler» uni Hamon-Gog jilghisigha depne qilghuche belge turidu  
\v 16 (\add jilghida\add* «Hamonah» dep atalghan bir sheher bolidu). Ular shu yol bilen zéminni paklaydu».\f □ \fr 39:16 \ft \+bd «Hamonah»\+bd* — «zor bir top ademler» dégenlik.\f*   
\m
\v 17 — «We sen, i insan oghli, Reb Perwerdigar shundaq deydu: — Herqandaq uchar-qanatlar, daladiki barliq haywanlargha mundaq dégin: «Yighiliship kélinglar, Men silerge qilmaqchi bolghan qurbanliqimgha, yeni Israil taghliri üstide qilin’ghan chong qurbanliqqa heryandin jem bolunglar! Siler shu yerde gösh yep, qan ichisiler.  
\v 18 Siler baturlarning göshini, yer yüzidiki shahzadilarning qénini — qochqarlarning, öchkilerning, torpaqlarning qénini ichisiler — ularning hemmisi Bashandiki bordalghan mallardur!  
\v 19 Siler Men silerge qilmaqchi bolghan qurbanliqimdin, toyghuche may yep, toyghuche qan ichisiler!  
\v 20 Siler dastixinimda atlar we jeng harwisidikiler, baturlar, barliq jengchi palwanlar bilen toyunisiler» — deydu Reb Perwerdigar.  
\v 21 — we Men Öz shan-sheripimni eller arisigha körsitimen, barliq eller Méning yürgüzgen jazalirimni we ularning üstige qoyghan qolumni köridu.  
\v 22 We shu kündin tartip Israil jemeti Méning Perwerdigar, ularning Xudasi ikenlikimni bilip yétidu.   
\m
\v 23 Eller Israil jemetining qebihliki, Manga asiyliq qilghanliqi tüpeylidin sürgün bolghanliqini bilip yétidu; mana, Men yüzümni ulardin yoshurup, ularni düshmenlirining qoligha tapshurdum; ularning hemmisi qilichlinip yiqildi.  
\v 24 Ularning paskinichiliqi we asiyliqliri boyiche Men ularni bir terep qildim, yüzümni ulardin yoshurdum».   
\b  
\m  
\s1 Xudaning Israil üchün axirqi meqsetliri  
\m
\v 25 Shunga Reb Perwerdigar shundaq deydu: — Men hazir Yaqupni sürgün bolghanliqidin eslige qayturup, pütkül Israil jemeti üstige rehim qilip, Öz pak-muqeddes namim üchün otluq qizghinliqimni körsitimen. \f □ \fr 39:25 \ft \+bd «Öz... otluq qizghinliqim»\+bd* — ibraniy tilida «Öz... hesetim».\f*  
\v 26-27 Öz zéminida aman-ésen turghinida, héchkim ularni qorqutmaydighan chagh kelgende, Men ularni ellerdin qayturup, düshmenlirining zéminliridin yighqinimda, we köp ellerning köz aldida Özümning pak-muqeddes ikenlikimni körsetkinimde, shu chaghda ular xijalitini we Mendin yüz örüp qilghan asiyliqining barliq gunahini kötüridu;  
\v 28 ular Méning ularni eller arisigha sürgün qildurghanliqim tüpeylidin, we andin ulardin héchqaysisini shu yerde qaldurmay öz zéminigha yighqanliqim tüpeylidin, ular Méning Perwerdigar ikenlikimni bilip yétidu;  
\v 29 we Men yüzümni ulardin qayta héch yoshurmaymen; chünki Men Israil jemeti üstige Öz Rohimni quyghan bolimen, — deydu Reb Perwerdigar.\x + \xo 39:29 \xt Yo. 3:1; Ros. 2:17\x*   
\b  
\b  
\m  
\c 40
\s1 Yéngi ibadetxanini ayan qilidighan alamet körünüsh •••• Sxémilarni körüng  
\m
\v 1 Bizning sürgün bolghanliqimizning yigirme beshinchi yili, yilning béshida, ayning oninchi künide, yeni sheher bösülgendin on töt yil kéyin — del ashu künide Perwerdigarning qoli méning wujudumgha qondi, we U méni \add sheherge\add* apardi. \f □ \fr 40:1 \ft \+bd «Bizning sürgün bolghanliqimizning yigirme beshinchi yili... Perwerdigarning qoli méning wujudumgha qondi, we u méni sheherge apardi»\+bd* — Eskertish: bu 40-44 bablarda terjimimizning bezi yerliride oqurmenlerge yardimi bolsun dep bezi ayetlerge söz qoshtuq. Ular eslidiki tékistning bir qismi bolmisimu, ular tékistning menisini toghra chüshinishimizge yardem béridu. Biz adettikidek bundaq sözlerni «sus qilduq». \+bd «bizning sürgün bolghanliqimizning yigirme beshinchi yili, yilning béshida, ayning oninchi künide..»\+bd* — bu alamet körünüsh birinchi körünüshtin 19 yil kéyin idi.\f*  \x + \xo 40:1 \xt Ez. 33:21\x*  
\v 2 Xudaning alamet körünüshliride U méni Israil zéminigha apirip, intayin égiz tagh üstige orunlashturdi; taghning jenubiy teripide sheherdek bir qurulush turatti. \f □ \fr 40:2 \ft \+bd «sheherdek bir qurulush turatti»\+bd* — yaki «bir sheherning qarisi turatti».\f*  
\v 3 U méni shu yerge apardi; mana qolida kanap tanisi we ölchem xadisini tutqan, misning körünüshide bolghan bir kishi; u derwazida turatti.  
\v 4 Bu kishi manga: «Insan oghli, közliring bilen körüp, quliqing bilen anglap, könglüngni men sanga körsitidighan barliq ishlargha baghlighin; chünki buning sanga körsitilishi üchün sen mushu yerge élip kélinding. Israil jemetige barliq körginingni ayan qil».   
\m
\v 5 We mana, ibadetxanining hemme teripide tam bar idi. U kishining qolida alte gezlik ölchem xadisi bar idi; shu chaghdiki «bir gez» bir gez bir aliqan’gha toghra kéletti. U tamning kenglikini ölchidi, bir «xada» chiqti; égizliki bolsa, bir «xada» chiqti.\f □ \fr 40:5 \ft \+bd «ibadetxana»\+bd* — ibraniy tilida peqet «öy» déyilidu. Mushu yerde «ibadetxana» «muqeddesxana» (41-bab) we uning hoylisini öz ichige alidu. \+bd «u kishining qolida alte gezlik ölchem xadisi bar idi»\+bd* — muqeddes kitabta ishlitilgen «gez» ademning qolining jeynektin barmaqning uchighiche bolghan ariliqi (texminen 45 santimétr) idi. «shu chaghdiki «bir gez» bir gez bir aliqan’gha toghra kéletti» — shunga bu bablarda ishlitilgen «gez» uningdin uzun, texminen 53 santimétr hésablinatti. 
\fp  Derwazisining qandaq ikenlikini chüshinish üchün, towendiki «kélichektiki muqeddes ibadetxana»ni körsitidighan sxémilerni körüng. \+bd «U tamning kenglikini ölchidi, bir «xada» chiqti; égizliki bolsa, bir «xada» chiqti»\+bd* — oqurmenlerning éside bolsunki, bir «xada» alte gez idi.\f*  
\v 6 U sherqqe qaraydighan derwazigha kélip, uning pelempeylirige chiqti; uning bosughisining kenglikini ölchidi, u bir xada chiqti. Yene bir teripining kengliki bir xada chiqti.  
\v 7 \add Derwazining ichidiki\add* herbir «oyuq öy»ning uzunluqi bir xada, kengliki bir xada idi; oyuq öylerning ariliqi besh gez idi; derwazining ichidiki bosugha, yeni ichkirige qaraydighan dehlizning aldidiki bosughining \add ikki teripining\add* uzunluqi \add ayrim-ayrim\add* bir «xada» chiqti; \f □ \fr 40:7 \ft \+bd «oyuq öy»\+bd* — démek, aldinqi témi yoq öy. «Oyuq öy»lerning aldi karidor (dehliz) bolatti.\f*  
\v 8 u derwazining ichkirige qaraydighan dehlizni ölchidi, \add uzunluqi\add* bir xada chiqti.   
\m
\v 9 U derwazining dalinining uzunluqini ölchidi, sekkiz gez chiqti; uning késhikining yénidiki tamning qélinliqi ikki gez chiqti. Mushu dalan ichkirige qaraytti.   
\m
\v 10 Sherqqe qarighan derwazining ichide, u teripide üchtin, bu teripide üchtin oyuq öyler bar idi. Üchilisi oxshash ölchemde idi; üch öyning ikki yan témi oxshash qélinliqta idi.  
\v 11 U derwazini ölchidi, kengliki on gez chiqti; uning jemiy uzunluqi on üch gez idi. \f □ \fr 40:11 \ft \+bd «U derwazini ölchidi»\+bd* — mushu yerde derwazining «kirish éghizi»ning sirtqi teripini körsitidu. Derwazaning özi xéli uzun bolup, uning «kirish éghizi»i, dehlizi (karidori) we «dalan»i bar idi. Sxéminimu körüng. \+bd «uning jemiy uzunluqi»\+bd* — sirtqi tam we pelempeyni öz ichige alsa kérek.\f*  
\v 12 Bu yandiki oyuq öylerning aldida bir gez qélinliqtiki bir tosma tam bar idi, we u yandiki oyuq öylerning aldida bir gez qélinliqta bir tosma tam bar idi; heryandiki oyuq öylerning kengliki alte gez idi.   
\m
\v 13 U derwazining jemiy kenglikini, yeni bu tereptiki oyuq öyning ögzisining \add arqa léwidin\add* u tereptiki oyuq öyning ögzisining \add arqa léwighiche\add* yigirme besh gez chiqti; bu tereptiki oyuq öyning ishiki bilen u tereptiki oyuq öyning ishiki bir-birige qarishatti.\f □ \fr 40:13 \ft \+bd «bu tereptiki oyuq öyning ishiki bilen u tereptiki oyuq öyning ishiki bir-birige qarishatti»\+bd* — bu yerdiki «ishik»ning némini körsitidighanliqini bilmeymiz. Bezi alimlar «bala tam» yaki «kün’güre» dep terjime qilidu.\f*   
\m
\v 14 U ichki hoyligha kirish éghizidiki tüwrüklerni ölchidi; ularning égizliki atmish gez chiqti; derwaza témi bu hoylining tüwrüklirini orap turghanidi. \f □ \fr 40:14 \ft \+bd «kirish éghizidiki tüwrükler»\+bd* — yaki «kirish éghizidiki munarlar». \+bd «ularning (tüwrüklerning) égizliki atmish gez chiqti; derwaza témi bu hoylining tüwrüklirini orap turghanidi»\+bd* — bu ikki tüwrük intayin égizdur. 
\fp  Bezi alimlar ayetni «u derwazining ichki «tosma tam»lirigha ularning ariliq tamlirini qoshup jemiy uzunluqini ölchidi, jemiy bolup atmish gez idi» dégen menide chüshinidu. Biraq (undaq bolsa) bu ölchem ikki tereptiki ichki «tosma tam»lirining ariliqliri bilen jemiy uzunluqining qoshulmisi bolatti. Mundaq ölcheshning néme ehmiyiti bolsun?\f*  
\v 15 Derwazining tüwidin dalanning ichki éghizighiche ellik gez chiqti.  
\v 16 Oyuq öylerning herbirining udul témida, shundaqla oyuq öylerning ariliqida, dalanning yénida oxshashla rojekler bar idi; mushu rojekler sirtigha qarap tariyip mangghan idi; herbir ariliqtiki tam-tüwrüklerge palma derexliri neqqishlen’genidi.   
\b  
\m  
\s1 Sirtqi hoyla — sxémini körüng  
\m
\v 17 U méni sirtqi hoyligha apardi; mana, kichik xanilar, we sirtqi hoylini chöridep yasalghan tash taxtayliq supa; supining üstige ottuz kichik xana sélin’ghan.  
\v 18 Bu tash taxtayliq supa hoylidiki derwazilargha tutashqan, uning kengliki ularning uzunluqigha barawer idi; bu «pes tash supa» idi.  
\v 19 U töwenki derwazining ichi teripidin ichki hoylining sirtqi témighiche bolghan ariliqni ölchidi; sherq we shimal tereplerningmu yüz gez chiqti.\f □ \fr 40:19 \ft \+bd «töwenki derwazining ichi teripidin...»\+bd* — mumkinchiliki barki, «töwenki» mushu yerde «jenubiy» dégen menide ishlitilidu. Chünki töwende «sherqiy derwaza» we «shimaliy derwaza» tilgha élinidu, biraq ayette «jenubiy derwaza» tilgha élinmaydu.\f*   
\b  
\m  
\s1 Bashqa ikki derwazisi  
\m
\v 20 Andin sirtqi hoyligha kiridighan, shimalgha qaraydighan derwazining uzunluqi we kenglikini ölchidi.  
\v 21 Uning bu teripide üchtin oyuq öy, u teripide üchtin oyuq öy bar idi; uning tüwrükliri, dalanliri birinchi derwaziningkige oxshash idi; uning uzunluqi ellik gez, kengliki yigirme besh gez.  
\v 22 Uning dériziliri, dalanliri, palma derex neqishliri sherqqe qaraydighan derwaziningkige oxshash idi; kishiler uning yette basquchluq pelempiyi bilen chiqatti; uning dalini ichkirige qaraytti. \f □ \fr 40:22 \ft \+bd «uning dériziliri...»\+bd* — «dériziliri» mushu yerde uning «rojek»liri, yaki «rojeklik dérize»lirini körsitidu (16-ayetni körüng).\f*  
\v 23 Ichki hoylida shimal we sherqtiki derwazilargha udul birdin derwaze turatti; u derwazidin derwazighiche ölchidi, yüz gez chiqti.   
\m
\v 24 U méni jenub terepke apardi; mana, jenubqimu qaraydighan bir derwaza bar idi; u uning tüwrükliri, dalanlirini ölchidi, ular bashqilirigha oxshash idi.  
\v 25 Derwazining we dalinining etrapidiki dériziler bashqilirigha oxshash idi; uning uzunluqi ellik gez, kengliki yigirme besh gez idi.  
\v 26 Uninggha chiqidighan yette basquch bar idi; uning dalini ichkirige qaraytti; uning tüwrükliride palma derixining neqishi bar idi, u terepte biri, bu terepte biri bar idi.   
\m
\v 27 Ichki hoyligha kiridighan, jenubqa qaraydighan bir derwaza bar idi; u jenubiy terepte derwazidin derwazigha ölchidi, yüz gez chiqti.  
\v 28 U méni ichki hoyligha jenubiy derwazidin ekirdi; we jenubiy derwazini ölchidi; uning ölchemliri bashqa derwazilerningkige oxshash idi.  
\v 29 Uning oyuq öyliri, ariliq tamliri, dalinining ölchemliri bashqiliriningkige oxshash idi; uning we dalinining etraplirida dériziler bar idi; uning uzunluqi ellik gez, kengliki yigirme besh gez idi.  
\v 30 Etrapida uzunluqi yigirme besh gez, kengliki besh gez etrapida dalini bar idi. \f □ \fr 40:30 \ft \+bd «etrapida uzunluqi yigirme besh gez, kengliki besh gez etrapida dalini bar idi»\+bd* — eyni tékstini chüshinish tes.\f*  
\v 31 Uning dalini bolsa sirtqi hoyligha qaraytti; uning kirish éghizidiki ikki yan tüwrükide palma derexlerning neqishi bar idi; uning chiqish yolining sekkiz basquchluq pelempiyi bar idi.   
\m
\v 32 U méni ichki hoylida sherq terepke apardi; u tereptiki derwazini ölchidi; uning ölchemliri bashqilirigha oxshash idi.  
\v 33 Uning oyuq öyliri, ariliq tamliri, dalinining ölchemliri bashqiliriningkige oxshash idi; uning we dalinining etraplirida dériziler bar idi; uning uzunluqi ellik gez, kengliki yigirme besh gez idi.  
\v 34 Uning dalini bolsa sirtqi hoyligha qaraytti; uning \add kirish éghizining\add* u we bu teripidiki tüwrükide palma derexlerning neqishi bar idi; uning chiqish yolining sekkiz basquchluq pelempiyi bar idi.   
\m
\v 35 U méni shimaliy derwazigha apardi, we uni ölchidi; uning ölchemliri bashqilirigha oxshash idi.  
\v 36 Uning oyuq öyliri, ariliq tamliri, dalanliri \add bashqilirigha\add* oxshash idi; etrapida dériziler bar idi. Uning uzunluqi ellik gez, uning kengliki yigirme besh gez idi.  
\v 37 Uning dalinidiki tüwrükler sirtqi hoyligha qaraytti; uning \add kirish éghizidiki\add* ikki yan tüwrükide palma derexlerning neqishi bar idi; uning chiqish yolining sekkiz basquchluq pelempiyi bar idi. \f □ \fr 40:37 \ft \+bd «uning dalinidiki tüwrükler ...»\+bd* — yaki «uning késhekliri ...».\f*  
\v 38 Herbir dеrwaza \add ikki\add* tüwrükining yénida ishiklik kichik öy bar idi; ular shu öylerde köydürme qurbanliqlarni yuyatti.   
\m
\v 39 Derwazining dalinida uyanda ikkidin shire, buyanda ikkidin shire bar idi; ular shirelerning üstide köydürme qurbanliq, gunah qurbanliqi we itaetsizlik qurbanliqlirini soyidu.  
\v 40 Shimaliy derwazining dalinining kirish éghizidiki pelempeyning bir yénida ikki shire bar idi; dalanning kirish éghizining yene bir yénida ikki shire bar idi.  
\v 41 Shuningdek derwazining u yénida töt shire, bu yénida töt shire bar idi — jemiy sekkiz joza bar idi; ular ularning üstide qurbanliqlarni soyidu.   
\m
\v 42 Yene tashtin yonup yasalghan, uzunluqi bir yérim gez, kengliki bir yérim gez, égizliki bir gez kélidighan töt shire bar idi; ularning üstige köydürme qurbanliqlar we bashqa qurbanliqlarni soyidighan qoral-eswablar qoyulidu. \f □ \fr 40:42 \ft \+bd «Yene tashtin yonup yasalghan, uzunluqi bir yérim gez, kengliki bir yérim gez, égizliki bir gez kélidighan töt shire bar idi; ularning üstige köydürme qurbanliqlar we bashqa qurbanliqlarni soyidighan qoral-eswablar qoyulidu»\+bd* — bashqa birxil terjimisi: «Bu töt shire yonulghan tashtin yasalghan, uzunluqi bir yérim gez, kengliki bir yérim gez, égizliki bir gez; ularning üstigimu köydürme qurbanliqlar we bashqa qurbanliqlarni soyidighan qoral-eswablar qoylidu». Biraq bundaq jozilar qoy-kalilarning jesitini qoyghudek derijide chong emes.\f*  
\v 43 Derwaza ichide, tamliri üstige bir aliqan uzunluqtiki jüp ilmeklik kanarlar békitilgen. Shireler üstige qurbanliq göshliri qoyulidu.\f □ \fr 40:43 \ft \+bd «derwaza ichide... kanarlar békitilgen. Shireler üstige qurbanliq göshliri qoyulidu»\+bd* — bezi alimlar bu shireler peqet shimaliy derwazisidila qoyulghan, dep qaraydu. Biraq 38-ayet «derwazilar»ni körsitidu.\f*   
\b  
\m  
\s1 Kahinlarning öyliri  
\m
\v 44 Ichki hoyla ichide we ichki derwazining sirtida medhiye naxshichiliri üchün ikki kichik öy bar idi; biri shimaliy derwazining yénida, jenubqa yüzlen’gen; yene biri jenubiy derwazining yénida, shimalgha yüzlen’genidi.  
\v 45 U manga: «Jenubqa yüzlen’gen öy kahinlar, yeni ibadetxanigha mes’ullar üchündur.  
\v 46 Jenubqa yüzlen’gen öy kahinlar, yeni qurban’gah wezipisige mes’ullar üchündur. Bular bolsa Zadokning jemetining oghul perzentliri; shularla Lawiy jemetidiler arisidin Perwerdigarning yénigha xizmitide bolushqa kireleydu» — dédi.\f □ \fr 40:46 \ft \+bd «shularla Lawiy jemetidiler arisidin Perwerdigarning yénigha xizmitide bolushqa kireleydu»\+bd* — Zadoklarning shu imtiyazgha ige bolush sewebi 44:15de éytilidu.\f*   
\m
\v 47 U hoylini ölchidi; uzunluqi yüz gez, kengliki yüz gez, töt chasiliq idi; qurban’gah bolsa muqeddesxana aldida turatti.\f □ \fr 40:47 \ft \+bd «qurban’gah bolsa muqeddesxana aldida turatti»\+bd* — «muqeddesxana» hoyla ichide turidighan öy; u «muqeddes jay» we «eng muqeddes jay»ni öz ichige alidu.\f*   
\b  
\m  
\s1 Muqeddes jayning dalini •••• Sxémini körüng  
\m
\v 48 U méni muqeddesxanining dalinigha apardi; u dalan éghizining ikki yénidiki tamlarning uzunluqini ölchidi; bir tereptikisi besh gez, yene bir tereptikisi besh gez chiqti; dalan éghizining \add özi on töt gez idi\add*; dalan éghizidiki tamning \add ichki teripining\add* kengliki bu teripi üch gez, u teripi üch gez idi. \f □ \fr 40:48 \ft \+bd «dalan éghizining özi on töt gez idi»\+bd* — bu jümle bezi kona tékistlerde (bolupmu kona grék tilidiki LXX terjimiside) tépilidu. Emeliyette bayanlirining toluq bolushi üchün mushundaq bir jümle bolushi kérek idi.\f*  
\v 49 Dalanning kengliki yigirme gez, uzunluqi on bir gez idi; uninggha chiqidighan pelempey bar idi; tüwrükimu bar idi, u yénida biri, bu yénida biri bar idi.\f □ \fr 40:49 \ft \+bd «Dalanning ... uzunluqi on bir gez idi»\+bd* — bezi kona tékistlerde «on ikki gez» déyilidu.\f*  \fig |src="btl-ezekiel-porch-building-ulat-01.jpg" size="col" ref="Ezakiyal 40:49" \fig*   
\b  
\b  
\m  
\c 41
\s1 Muqeddes jay, eng muqeddes jay •••• Sxémilarni körüng  
\m
\v 1 U méni \add muqeddesxanidiki\add* muqeddes jayning aldigha apardi; u jayning kirish éghizining ikki teripidiki yan tamni ölchidi, her ikkisining qélinliqi alte gez chiqti. \fig |src="btl-ezekiel-temple-inside-look-ulat-01.jpg" size="col" ref="Ezakiyal 41:1" \fig*  
\v 2 Kirish éghizining kengliki bolsa on gez idi; muqeddes jayning kirish éghizidiki toghra tamning ichki teripining kenglikini ölchidi, her ikkisi besh gez chiqti; u muqeddes jayning uzunluqini ölchidi, qiriq gez chiqti; uning kengliki yigirme gez chiqti.   
\m
\v 3 U ichkirige qarap mangdi, eng muqeddes jaygha kirish éghizidiki toghra tamning kengliki ikki gez; éghizining kengliki alte gez idi; \add ikki tereptiki\add* toghra tamning uzunluqi bolsa, yette gez idi. \f □ \fr 41:3 \ft \+bd «U ichkirige qarap mangdi ... kirish éghizidiki toghra tamning kengliki ikki gez...»\+bd* — alimlarning bu 1-3 ayettiki ölchemlǝr toghruluq bashqa-bashqa chüxinixliri bar. Sxemilirimizni körüng.\f*  
\v 4 U muqeddes jayning keynidiki «eng muqeddes jay»ning uzunluqini ölchidi, yigirme gez chiqti; kenglikimu yigirme gez idi. U manga: «Bu eng muqeddes jay» — dédi.\f □ \fr 41:4 \ft \+bd «U muqeddes jayning keynidiki «eng muqeddes jay»ning uzunluqini ölchidi, ... U manga: «bu eng muqeddes jay» — dédi»\+bd* — Ezakiyal kahin bolup, «muqeddes jay»gha kirdi. Biraq «eng muqeddes jay»gha kirmidi; Musa peyghemberge chüshürülgen qanun boyiche peqet «bash kahin» «eng muqeddes jay»gha kirishke hoquqluq idi.\f*   
\b  
\m  
\s1 «Muqeddesxana»gha yandash kichik xanilar  
\m
\v 5 U muqeddesxanining témini ölchidi, qélinliqi alte gez chiqti; yandiki kichik xanilarning bolsa, kengliki töt gez idi; kichik xanilar muqeddesxanini chöridep sélin’ghanidi.  
\v 6 Yénidiki kichik xanilar üch qewetlik, bir-birige üstileklik idi, her qewette ottuzdin xana bar idi; kichik xanilarning limliri muqeddesxanining témigha chiqip qalmasliqi üchün, limlar kichik xanilarning sirtqi témigha békitilgenidi.  
\v 7 Yuqirilighanséri muqeddesxanining etrapidiki kichik xanilar kéngiyip barghanidi; chünki muqeddesxanining etrapida qurulush bolghanliqtin bina égizligenséri xanilar kéngeygen. Shu sewebtin muqeddesxanimu égizligenséri kéngeygen. Töwendiki qewettin yuqiridiki qewetkiche otturidiki qewet arqiliq chiqidighan pelempey bar idi.\f □ \fr 41:7 \ft \+bd «muqeddesxanining etrapida qurulush bolghanliqtin bina égizligenséri xanilar kéngeygen»\+bd* — mushu «qurulush» dégen söz pütkül «muqeddes kitab»ta peqet bir qétimla tépilidu, shunga uning menisini békitish tes. Mumkinchiliki yene barki, u «karidor» yaki «pelempey» dégen menide.\f*   
\m
\v 8 Men muqeddesxanining égiz ulluq supisi barliqini kördum; u hem yénidiki kichik xanilarning uli idi; uning égizliki toptoghra bir «xada» idi, yeni alte «chong gez» idi. \f □ \fr 41:8 \ft \+bd «uning égizliki toptoghra bir «xada» idi, yeni alte «chong gez» idi»\+bd* — oqurmenlerning éside boliduki, «chong gez» «bir gezge qoshulghan bir aliqan» (525 millimétr étrapida) (40:5ni körüng).\f*  
\v 9-10 Yénidiki xanilarning sirtqi témining qélinliqi besh gez idi. Muqeddesxanining yénidiki kichik xanilar bilen \add kahinlarning\add* hujriliri ariliqidiki bosh yerning kengliki yigirme gez idi; bu bosh yer muqeddesxanining hemme teripide bar idi.  
\v 11 Yénidiki kichik xanilargha kirish éghizi bolsa bosh yerge qaraytti; bir kirish éghizi shimalgha, yene biri jenubqa qaraytti. Supa üstidiki xanilarni chöridigen bosh yerning kengliki besh gez idi.   
\m
\v 12 Gherbke jaylashqan, bosh yerge qaraydighan binaning uzunluqi yetmish gez idi; binaning sirtqi témining qélinliqi besh gez; uning kengliki toqsan gez idi.\f □ \fr 41:12 \ft \+bd «binaning uzunluqi yetmish gez idi... uning kengliki toqsan gez idi»\+bd* — bu binaning kengliki we uzunluqi «ichki kengliki» we «ichki uzunluqi»ni körsetse kérek. Sxémimizda shundaq qiyas qilimiz. Bashqa imkaniyitimu sxémimizda körsitilidu. 
\fp  Alimlar binaning qaysi yölinishte (toghrisigha, uzunisigha) orunlashturulushi toghruluq ikki pikirde bar.\f*   
\b  
\m  
\s1 Ibadetxanining yene bezi tepsilatliri  
\m
\v 13 Héliqi kishi muqeddesxanining özini ölchidi; uning uzunluqi yüz gez idi. Bosh yerning kengliki \add yüz gez idi\add*, binaning tamliri qoshulup jemiy kengliki yüz gez idi.  
\v 14 Muqeddesxanining aldi teripi we sherqqe jaylashqan hoylisining kengliki yüz gez idi. \f □ \fr 41:14 \ft \+bd «sherqqe jaylashqan hoylisi»\+bd* — ibraniy tilida « sherqqe jaylashqan bosh yer».\f*  
\v 15-16 U \add muqeddesxanining\add* keynidiki bosh yerge qaraydighan binaning kenglikini, jümlidin u we bu teripidiki karidorni ölchidi, yüz gez chiqti. Muqeddesxanining «muqeddes jay»i bilen ichki «eng muqeddes jay»i we sirtqa qaraydighan dalini bolsa, yaghach taxtaylar bilen bézelgen; uning bosughiliri, ichidiki üch jayning etrapidiki rojekliri hem dehlizliri bolsa, bosughisidin tartip hemme yer, poldin dérizilergiche yaghach taxtaylar bilen bézelgen (dériziler özi rojeklik idi).   
\m
\v 17-18 Dalandin ichki «eng muqeddes jay»ghiche bolghan torus, ichki we sirtqi «muqeddes jay»ning tamlirining hemme yéri kérub we palma derexliri bilen ölchemlik neqishlen’genidi. Her ikki kérub arisida bir palma derixi neqishlen’genidi; herbir kérubning ikki yüzi bar idi. \f □ \fr 41:17-18 \ft \+bd «ichki we sirtqi «muqeddes jay»»\+bd* — démek, «muqeddes jay» we «eng muqeddes jay».\f*  
\v 19 Kérubning insan yüzi bu tereptiki palma derixi neqishige qaraytti; shir yüzi u tereptiki palma derixi neqishige qaraytti; pütkül muqeddesxanining \add ichki\add* hemme teripi shundaq idi;  
\v 20 dalanning poldin tartip torusighiche, shuningdek «muqeddes jay»ning tamlirigha kérublar we palma derexliri neqish qilin’ghan.   
\m
\v 21 «Muqeddes jay»ning ishik késhekliri bolsa, töt chasiliq idi; «eng muqeddes jay» aldidiki ishik késheklirimu oxshash idi.   
\m
\v 22 «\add Muqeddes jay\add*»\add ning\add* égizliki üch gez, uzunluqi ikki gez bolghan qurban’gahi yaghachtin yasalghan; uning burjekliri, yüzi we tamlirining hemmisi yaghachtin yasalghan; héliqi kishi manga: «Bu bolsa Perwerdigarning aldida turidighan shiredur» — dédi.\f □ \fr 41:22 \ft \+bd ««Muqeddes jay»ning égizliki üch gez, uzunluqi ikki gez bolghan qurban’gahi yaghachtin yasalghan...»\+bd* — bu «qurban’gah» belkim qurbanliqlarning özi üchün emes, belki Perwerdigarning aldida «muqeddes nan» qoyulush üchün yasilidu; chünki axirida «Bu bolsa Perwerdigarning aldida turidighan shiredur» déyilidu.\f*   
\m
\v 23 \add Muqeddesxanining\add* «muqeddes jay» hem «eng muqeddes jay»ining herbirining qosh qanatliq ishiki bar idi.  
\v 24 Herbir qanitining ikki qatlimi bar idi; bu ikki qatlam qatlinatti; bu tereptiki qanitining ikki qatlimi bar idi; u tereptikisiningmu ikki qatlimi bar idi.  
\v 25 Ularning üstige, yeni «muqeddes jay»ning ishikliri üstige, tamlarning üstini neqishligendek, kérublar we palma derexliri neqishlen’genidi; sirtqi dalanning aldida yaghachtin yasalghan bir aywan bar idi.  
\v 26 Dalanning u we bu teripide rojekler we palma derex neqishliri bar idi. Muqeddesxanining yénidiki kichik xanilar we aldidiki aywanning sheklimu shundaq idi.\fig |src="btl-ezekiel-temple-sketchesreinders-ulat.jpg" size="col" ref="Ezakiyal 41:26" \fig*   
\b  
\b  
\m  
\c 42
\s1 Sirtqi we ichki hoyla arisigha jaylashqan kahinlarning öyliri •••• Sxémilarni körüng  
\m
\v 1 U méni sirtqi hoyligha, shimal teripige apardi; u méni yene «bosh yer»ge tutashqan, ibadetxanining shimaliy uduligha jaylashqan kichik xanilargha apardi.  
\v 2 Xanilarning jemiy uzunluqi yüz gez idi; ularning kirish yoli shimalgha qaraytti; \add xanilarning\add* jemiy kengliki ellik gez idi.  
\v 3 Xanilar ichki hoyligha tewe yigirme gez kengliktiki «bosh yer»ge qaraytti, shundaqla sirtqi hoyligha tewe «tash taxtayliq supa»ning udulida idi. Üch qewetlik xanilarning karidorining bir teripidiki xanilar yene bir teripidiki xanilarning udulida idi.   
\m
\v 4 Xanilarning aldida on gez kenglikte, yüz gez uzunluqta bir karidor bar idi. Xanilarning ishikliri shimalgha qaraytti; \f □ \fr 42:4 \ft \+bd «Xanilarning aldida on gez kenglikte, yüz gez uzunluqta bir karidor bar idi»\+bd* — biz mushu yerde grék terjimisi (LXX) we «Péshitta»ning tékistige egiship, «yüz gez» dep terjime qilimiz. \+bd «... Xanilarning ishikliri shimalgha qaraytti»\+bd* — pütün ayettiki eyni tékistni chüshinish tes. Mumkinchliki barki, her qewette ikki karidor bar; shuning bilen herbir xana karidorgha, yeni «shimalgha» qaraytti.\f*  
\v 5 yuqiridiki xanilar töwendiki we otturisidiki öylerdin tar idi; chünki karidorlar köp orunni igiliwalghanidi.  
\v 6 Xanilar üch qewetlik idi; biraq hoyligha tutash xanilarningkidek tüwrükliri bolmighachqa, üchinchi qewettiki xanilar astinqi qewettiki we otturidiki xanilardin tar idi.\f □ \fr 42:6 \ft \+bd «...hoyligha tutash xanilarningkidek tüwrükliri bolmighachqa, üchinchi qewettiki xanilar astinqi qewettiki we otturidiki xanilardin tar idi»\+bd* — bu jümlining menisini ibariniy tilida chüshinish tes. Binadiki tüwrüklerning qandaq orunlashturulghanliqi éniq emes.\f*   
\m
\v 7 Sirttiki xanilarning yénidiki, yeni hoylini xanilardin ayrip turidighan sirtqi tamning uzunluqi ellik gez idi.  
\v 8 Sirtqi hoyligha tutashqan xanilarning bolsa, jemiy uzunluqi ellik gez idi; mana, muqeddesxanigha qaraydighan teripining uzunluqi yüz gez idi.  
\v 9 Bu xanilar astida, sirtqi hoylidin kiridighan, sherq terepke qaraydighan bir kirish yoli bar idi.\f □ \fr 42:9 \ft \+bd «... sirtqi hoylidin kiridighan, sherq terepke qaraydighan bir kirish yoli bar idi»\+bd* — bu binadin ichki hoyligha kiridighan bir yolmu bolush kérek (13-, 14-ayet we 44:19-ayetnimu körüng).\f*   
\m
\v 10 Ibadetxanining jenubiy teripide, sherqiy teripige qaraydighan ichki hoylidiki tamning kengliki bilen teng bolghan, «bosh yer»ge tutashqan, ibadetxanining özige qaraydighan xanilar bar idi;  
\v 11 Ularning aldidimu bir karidor bar idi; ular shimalgha qaraydighan xanilargha oxshaytti. Ularning uzunluqi we kengliki, barliq chiqish yolliri, shekli we ishikliri oxshash idi.  
\v 12 Jenubqa qaraydighan bir yürüsh xanilarning ishiki aldidiki karidorning béshida bir kirish yoli bar idi; bu kirish yolimu sherqqe qaraydighan tamning yénida idi.   
\m
\v 13 We u manga: «\add ibadetxanining hoylidiki\add* «bosh yer»ge tutashliq bu shimaliy we jenubiy yürüsh xanilar bolsa, muqeddes xanilardur; Perwerdigargha yéqinlishalaydighan kahinlar shu yerlerde «eng muqeddes hediyeler»ni yeydu. Ular shu yerlerde «eng muqeddes hediyeler»ni, yeni ashliq hediyelerni, gunah qurbanliqlirini we itaetsizlik qurbanliqlirini qoyidu; chünki shu yerler muqeddestur.  
\v 14 Kahinlar Xuda aldigha kirgendin kéyin, ular «muqeddes jay»din biwasite sirtqi hoyligha chiqmaydu, belki shu yerge xizmet kiyimini sélip qoyidu, chünki bu kiyimler muqeddestur. Ular peqet bashqa kiyimlerni kiyip, andin jamaet turghan yerge chiqidu» — dédi.\f □ \fr 42:14 \ft \+bd «Kahinlar ... shu yerge xizmet kiyimini sélip qoyidu...»\+bd* — «shu yer» yuqirida teswirlen’gen «yürüsh xanilar»ni körsitish kérek (44:19-ayetnimu körüng). Ichki hoylining özide kiyim-kéchekni almashturush muwapiq emestur.\f*  \fig |src="btl-ezekiel-temple-detailed-complex-ulat.jpg" size="col" ref="Ezakiyal 42:14" \fig*   
\m
\v 15 U shundaq qilip ibadetxanining ichki kölimini ölchigendin kéyin, u méni sherqqe qaraydighan derwzidin chiqardi we etrapidiki tamni ölchidi.  
\v 16 U sherqiy teripini ölchem xadisi bilen ölchidi; u besh yüz xada chiqti. \f □ \fr 42:16 \ft \+bd «U sherqiy teripini ölchem xadisi bilen ölchidi; u besh yüz xada chiqti»\+bd* — ibadetxanidiki «sirtqi hoyla»ning uzunluqi we kengliki besh yüz gez idi (hésablashqa asan bolsun üchün sxémilarni körüng). Buninggha qarighanda, sirtqi hoyla témining sirtida yene bir chong tosma tam bolsa kérek. Shundaq bolghanda, bu ibadetxana intayin chong bolghan bolidu. Texminen uzunluqi we kengliki bir kilométrdin éshishi mumkin. 
\fp  Grék terjimisi (LXX)ning tékistte «bez yüz gez» déyilidu.\f*  
\v 17 U shimaliy teripini ölchem xadisi bilen ölchidi; u besh yüz xada chiqti.  
\v 18 U jenubiy teripini ölchem xadisi bilen ölchidi; u besh yüz xada chiqti.  
\v 19 U gherbiy teripige burulup, ölchem xadisi bilen ölchidi; u besh yüz xada chiqti.   
\m
\v 20 U töt teripini ölchidi; etrapida awam bilen pak-muqeddes bolghan jaylarni ayrip turidighan, uzunluqi besh yüz \add xada\add*, kengliki besh yüz \add xada\add* tam bar idi.\f □ \fr 42:20 \ft \+bd «U töt teripini ölchidi... uzunluqi besh yüz (xada), kengliki besh yüz (xada) tam bar idi»\+bd* — 16-ayettiki izahatni körüng.\f*   
\b  
\b  
\m  
\c 43
\s1 Perwerdigarning shan-sheripi Yérusalémgha qaytip kélidu  
\m
\v 1 U méni derwazigha, yeni sherqqe qaraydighan derwazigha apardi;  
\v 2 Mana, Israilning Xudasining shan-sheripi sherq tereptin keldi; Uning awazi ulugh sularning sharqirighan sadasidek idi; yer yüzi uning shan-sheripi bilen yorutuldi.   
\m
\v 3 Men körgen bu alamet körünüsh bolsa, u sheherni halak qilishqa kelgen qétimda körgen alamet körünüshtek boldi; alamet körünüshler yene men Kéwar deryasi boyida turup körgen alamet körünüshtek boldi; men düm yiqildim. \x + \xo 43:3 \xt Ez. 1:4; 8:4\x*  
\v 4 Perwerdigarning shan-sheripi sherqqe qaraydighan derwaza arqiliq ibadetxanigha kirdi;  
\v 5 Roh méni kötürüp, ichki hoyligha apardi; mana, Perwerdigarning shan-sheripi ibadetxanini toldurdi.\f □ \fr 43:5 \ft \+bd «Roh méni kötürüp,...»\+bd* — Xudaning Muqeddes Rohi, elwette.\f*  \x + \xo 43:5 \xt Ez. 3:14, Ez. 11:24\x*   
\m
\v 6 Héliqi kishi yénimda turghanda, ibadetxanining ichidin Birsining sözligen awazini anglidim;  
\v 7 U manga: — I insan oghli, bu Méning textim sélin’ghan jay, Men ayagh basidighan, Men Israillar arisida menggüge turidighan jaydur; Israil jemetidikiler — ularning özliri yaki padishahliri buzuqluqi bilen yaki «yuqiri jaylar»da padishahning jesetliri bilen Méning pak-muqeddes namimni yene héch bulghimaydu. \f □ \fr 43:7 \ft \+bd «padishahlarning jesetliri bilen Méning pak-muqeddes namimni yene héch bulghimaydu»\+bd* — Israillar qedimki zamanlarda belkim padishahlirini «yuqiri jaylar»da depne qilip shu yerlerni tawapgahlar qiliwalghan. Bezi alimlar «jesetliri»ni «abide tashliri» dep terjime qilidu.\f*  \x + \xo 43:7 \xt Yer. 16:18\x*  
\v 8 Ular öz bosughisini Méning bosughimning yénigha, ishik késhikini Méning ishik késhikimning yénigha salghan, ular bilen Méni peqet bir tamla ayrip turatti, ular Méning pak-muqeddes namimni yirginchlikliri bilen bulghighan. Shunga Men ghezipim bilen ularni yoqitiwettim.   
\m
\v 9 Emdi hazir ular buzuqluqini, padishahlarning jesetlirini Mendin yiraq qilsun; we Men ular arisida menggüge turimen.   
\m
\v 10 — Emdi sen, i insan oghli, Israil jemetining öz qebihlikliridin xijalet bolushi üchün bu öyni ulargha körsitip bergin; ular kallisida ibadetxanini ölchep baqsun.  
\v 11 Egerde ular öz qilghanliridin xijil bolsa, emdi sen mushu öyning sheklini, uning sélinishini, chiqish yollirini, kirish yollirini we barliq layihisini we barliq belgilimilirini, — shundaq, barliq sheklini we barliq qanunlirini ayan qilip bergin; ularning pütkül sheklini éside tutushi hem uning belgilimilirige emel qilishi üchün, uni ularning köz aldigha yazghin.   
\m
\v 12 Ibadetxanining qanuni shundaq bolidu: U turghan taghning choqqisining békitilgen pasilghiche bolghan dairisi «eng muqeddes» bolidu; mana, bu ibadetxanining qanunidur.   
\b  
\m  
\s1 Ibadetxanida qilidighan ibadetning belgilimiliri — qurban’gah •••• Sxémini körüng  
\m
\v 13 Qurban’gahning «\add chong\add* gez»de ölchen’gen ölchemliri shundaq idi: — bu gez bolsa bir gez qoshulghan bir aliqan bolidu. Qurban’gahning etrapidiki ulining égizliki bir gez, kengliki bir gez, etrapidiki girwiki bolsa bir aliqan idi. Mana bu qurban’gahning uli idi. \f □ \fr 43:13 \ft \+bd «Mana bu qurban’gahning uli idi»\+bd* — bashqa birxil terjimisi: «qurban’gahning égizliki töwende: —...»\f*   
\m
\v 14 Uning ulidin astinqi tekchigiche ikki gez, kengliki bir gez idi; bu «kichik tekche»din «chong tekche»giche töt gez, kengliki bir gez idi;  
\v 15 qurban’gahning ot supisining égizliki töt gez idi; ot supisida töt münggüz choqchiyip chiqip turatti.  
\v 16 Qurban’gahning ot supisining uzunluqi on ikki gez, kengliki on ikki gez bolup, u töt chasiliq idi.  
\v 17 Yuqiri tekchigichimu töt chasiliq idi, uzunluqi on töt gez, kengliki on töt gez; etrapidiki girwiki bolsa yérim gez idi; astining kengliki bir gez idi; uninggha chiqidighan pelempiyi sherqqe qaraytti.\fig |src="btl-ezekiel-altar-ulat.jpg" size="col" ref="Ezakiyal 43:17" \fig*   
\m
\v 18 U manga shundaq dédi: — I insan oghli, Reb Perwerdigar shundaq deydu: Bu qurban’gah üstige köydürme qurbanliqlarni sunush we üstige qan sépish üchün uni yasighan künide, shular uning belgilimiliri bolidu: —  
\v 19 sen Lawiy qebilisidin bolghan, yeni Méning xizmitimde bolush üchün Manga yéqinlishidighan Zadok neslidikilerdin bolghan kahinlargha gunah qurbanliqi süpitide yash bir torpaqni bérisen;  
\v 20 sen uning qénidin azraq élip qurban’gahning münggüzlirige, chong tekchining töt burjikige hem etrapidiki girwekliri üstige sürisen; shuning bilen sen uni pakizlap we uninggha kafaret qilisen.\f □ \fr 43:20 \ft \+bd «shuning bilen sen uni pakizlap we uninggha kafaret qilisen»\+bd* — «kafaret qilish» toghruluq «Law.» 1:3 we izahatni, shundaqla «Tebirler»nimu körüng.\f*   
\m
\v 21 Sen gunah qurbanliqi bolghan torpaqni élip uning jesitini «muqeddes jay»ning sirtida bolghan, ibadetxanidiki alahide békitilgen jayda köydürisen;  
\v 22 ikkinchi künide sen gunah qurbanliqi süpitide béjirim bir tékini sunisen; ular qurban’gahni torpaq bilen paklandurghandek téke bilen uni paklaydu.   
\m
\v 23 Sen uni paklighandin kéyin, sen béjirim yash bir torpaq, qoy padisidin béjirim bir qochqarni sunisen;  
\v 24 sen ularni Perwerdigarning aldigha sunisen; kahinlar ularning üstige tuz sépidu we ularni Perwerdigargha atap köydürme qurbanliq süpitide sunidu.  
\v 25 Yette kün sen her küni gunah qurbanliqi süpitide bir tékini sunisen; ular béjirim yash bir torpaqni, qoy padisidin béjirim bir qochqarnimu sunidu.  
\v 26 Ular yette kün qurban’gah üchün kafaret qilip uni paklaydu; shuning bilen ular uni pak-muqeddes dep ayriydu.   
\m
\v 27 Bu künler tügigende, sekkizinchi küni we shu kündin kéyin, kahinlar silerning köydürme qurbanliqliringlarni we inaqliq qurbanliqliringlarni qurban’gah üstige sunidu; shuning bilen Men silerni qobul qilimen, — deydu Reb Perwerdigar.   
\b  
\b  
\m  
\c 44
\s1 Kahinlar we ularning wezipiliri, imtiyazliri  
\m
\v 1 We u méni ibadetxanining sherqqe qaraydighan derwazisigha apardi; u étiklik idi.  
\v 2 Perwerdigar manga: — Bu derwaza étiklik turidu; u échilmaydu, héchkim uningdin kirmeydu; chünki Perwerdigar, Israilning Xudasi uningdin kirgen; shunga u étiklik qalidu.  
\v 3 Peqet shahzade, shahzadilik süpiti bilen shu derwazining \add karidorida\add* olturup Perwerdigar aldida nan yéyishke bolidu; u \add derwaznining\add* dalinidin kiridu we shu yoldin chiqidu, — dédi.\f □ \fr 44:3 \ft \+bd «u derwaznining dalinidin kiridu...»\+bd* — démek, shahzade sherqiy derwazining karodorigha hoyla arqiliq dalandin ötüp kiridu. Nan yégendin kéyin u shu yol bilen chiqip kétidu.\f*   
\m
\v 4 U méni shimaliy derwazidin chiqirip ibadetxanining aldigha apardi; men kördum, mana, Perwerdigarning shan-sheripi Perwerdigarning öyini toldurdi; men düm yiqildim.\f □ \fr 44:4 \ft \+bd «Perwerdigarning öyi»\+bd* — pütkül ibadetxanini körsitidu.\f*   
\m
\v 5 Perwerdigar manga shundaq dédi: — Insan oghli, Méning sanga Perwerdigarning öyining barliq belgilimiliri hem qanunliri toghruluq éytidighanlirimning hemmisini köngül qoyup közüng bilen kör, quliqing bilen angla; ibadetxanining kirish yoli we muqeddes jayning chiqish yollirini köngül qoyup ésingde tut.  
\v 6 Andin asiylargha, yeni Israil jemetige shundaq dégin: «Reb Perwerdigar mundaq deydu: — Yirginchlik qilmishliringlargha boldi bes, i Israil jemeti!  
\v 7 Siler barliq yirginchlik qilmishliringlardin sirt, Manga nan, qurbanliq méyi we qénini sun’ghininglarda, siler yat ademlerni, qelbide xetne qilinmighan, ténide xetne qilinmighanlarni méning muqeddes jayimda, yeni Méning öyümde turup uni bulghashqa kirgüzdunglar; ular ehdemni buzdi.  
\v 8 Siler Méning pak-muqeddes nersilirimge mes’uliyet bilen sadiq bolmay, belki muqeddes jayimda özünglarning ornigha mes’ul bolushqa \add yat ademlerni\add* ishqa qoydunglar».   
\m
\v 9 Reb Perwerdigar mundaq deydu: — Israil arisida turghan yat ademlerdin, yeni qelbide xetne qilinmighan, ténide xetne qilinmighan herqandaq yat ademning Méning muqeddes jayimgha kirishige bolmaydu   
\m
\v 10 lékin Israilning Mendin ézip kétishi bilen, Mendin yiraqliship azghan, mebudlirigha intilgen Lawiy jemetidikiler öz qebihlikining jazasini tartidu; \f □ \fr 44:10 \ft \+bd «... Israilning Mendin ézip kétishi bilen, Mendin yiraqliship azghan, mebudlirigha intilgen Lawiy jemetidikiler öz qebihlikining jazasini tartidu»\+bd* — Lawiy jemetidikiler, yeni Lawiylarning muqeddes ibadetxanining xizmiti üchün alahide mes’uliyiti bolghan. Tepsilatliri Tewratning «Misirdin chiqish», «Lawiylar» we «Chöl-bayawandiki seper» dégen qismilardin tépilidu.\f*  
\v 11 halbuki, ular yenila muqeddes ornumda, öy derwazilirida nazaretchilik qilidighan we öy xizmitide bolidighan xizmetkarlar bolidu; ular xelq üchün köydürme we bashqa qurbanliqlarni soyidu; ular xelqning xizmitide bolup ularning aldida turidu. \f □ \fr 44:11 \ft \+bd «muqeddes ornum»\+bd* — mushu yerde «muqeddes jay» emes, belki pütkül ibadetxanini körsetse kérek.\f*  
\v 12 Emma xelq mebudlirigha choqun’ghanda, ular xelqning shu ishlirida, ularning xizmitide bolghanliqi, shuning bilen Israil jemetini qebihlikke élip baridighan putlikashang bolghanliqi tüpeylidin, shunga Men ulargha qolumni kötürüp qesem ichkenmenki, — deydu Reb Perwerdigar, — ular qebihlikining jazasini tartidu.  
\v 13 Shunga ular Men üchün kahinliq wezipisini öteshke Méning yénimgha yéqin kelmeydu, yaki Méning muqeddes nersilirimge, «eng muqeddes» nersilirimge yéqin kelmeydu; ular belki öz xijalitini we yirginchlik qilmishlirining jazasini tartishi kérek.  
\v 14 Biraq Men ularni öyning özining mulazimitige, uning barliq xizmitige we uningda qilinidighan barliq ishlargha mes’ul qilimen.   
\b  
\m  
\s1 Zadok jemetidiki Xudagha sadiq bolghan kahinlar toghrisida  
\m
\v 15 Biraq Israil Mendin ézip ketkende, Öz muqeddes jayimgha qarashqa sadiq kahinlar, yeni Lawiylar bolghan Zadokning ewladilir — ular xizmitimde bolushqa yénimgha yéqin kélidu; ular qurbanliqilarning méyini we qénini sunushqa Méning aldimda turidu, — deydu Reb Perwerdigar.  
\v 16 Ular muqeddes jayimgha kiridu, Méning xizmitimde bolushqa dastixinimgha yéqin kélidu; ular Méning tapshuruqumgha mes’ul bolidu.   
\m
\v 17 We shundaq boliduki, ular ichki hoyla derwaziliridin kirgende, kanap kiyimni kiyishi kérek; ichki hoyla derwazilirida yaki muqeddesxana aldida xizmette bolghanda, ularda herqandaq yungdin bolghan nerse bolmaydu;  
\v 18 béshigha kanaptin tikilgen selle, bélining töwinige kanaptin tambal kiyidu; ular ademni terlitidighan héchqandaq nersini kiymesliki kérek. \f □ \fr 44:18 \ft \+bd «ular ademni terlitidighan héchqandaq nersini kiymesliki kérek»\+bd* — «terlitidighan» yaki «ter aqquzidighan» kiyim kahinlar üchün bolmaydu. Oqurmenlerning éside boliduki, Adem’atimiz gunah sadir qilghandin kéyin, Xuda uninggha: «Sen péshanengdin ter aqquzushung bilen néningni yeysen» dep lenet qilghanidi. Xudaning xizmiti Uning iltipati, küch-qudriti bilen qilinmisa bolmaydu; Xudaning nijatida yaki xizmitide ademning öz «tirishchanliqi», yaki insaniyetning gunahini eslitidighan «aqquzghan ter»ining héch orni yoq.\f*  
\v 19 Ular xelqning aldigha sirtqi hoyligha chiqqanda, ular xizmet kiyimlirini séliwétip, ularni muqeddes «kichik xanilar»gha qoyup qoyidu; ular xelqning bu kiyimlirining pak-muqeddeslikige tégip kétip ziyan’gha uchrimasliqi üchün bashqa kiyimlerni kiyishi kérek. \f □ \fr 44:19 \ft \+bd «Ular xelqning bu kiyimlirining pak-muqeddeslikige tégip kétip ziyan’gha uchrimasliqi üchün bashqa kiyimlerni kiyishi kérek»\+bd* — oqurmenlerning éside boliduki, Musa peyghemberge chüshürülgen qanun boyiche addiy puqralarning kahinlarning xizmet kiyimlirige tégish hoquqi yoq idi. Ular tegküchi bolsa Xudaning jazasigha uchraytti. Shunga bu belgilime puqralarni qoghdash üchün idi. Biz «qoshumche söz»imizdimu yéngi ibadetxanidiki kahinlar we wezipiliri üstide toxtilimiz.\f*  
\v 20 Ular chachlirini chüshürüwetmesliki, yaki chachlirini uzun qoyuwetmesliki lazim; ular peqet qisqa chach qoyushi kérek.  
\v 21 Ichki hoyligha kirgende héchqaysi kahin sharab ichmesliki kérek.   
\m
\v 22 Ular tul yaki ajrashqan ayalni öz emrige almasliqi kérek; ular Israil neslidin bolghan pak qizni, yaki kahindin tul qalghan ayalni élishqa bolidu.\x + \xo 44:22 \xt Law. 21:13,14\x*   
\m
\v 23 Ular xelqimge pak-muqeddes bilen addiyning perqini ögitidu, ulargha halal bilen haramni qandaq perq étishni körsitidu.   
\m
\v 24 Erz-dewalarda ular höküm chiqirish ornida bolidu; ular bularning üstige öz hökümlirim boyiche höküm chiqiridu; Men békitken barliq héyt-bayramlirim toghrisidiki qanun-belgilimilirimni tutidu; ular Méning «shabat kün»lirimni pak-muqeddes dep etiwarlishi kérek.   
\m
\v 25 Özini napak qilmasliqi üchün ular ölükning yénigha héch barmasliqi kérek; halbuki, ölgen atisi, anisi, oghli, qizi, aka-ukisi yaki éri yoq acha-singlisi üchün ular özini napak qilishqa bolidu.  
\v 26 Özini paklandurghandin kéyin, uninggha yene yette kün sanilishi kérek;  
\v 27 u muqeddes jaygha kirgende, yeni muqeddes jayda xizmette bolushqa ichki hoyligha kirgen shu künide, u özi üchün gunah qurbanliqini sunushi kérek, — deydu Reb Perwerdigar.  
\v 28 Bu ulargha miras bolidu: — Men Özüm ulargha miras bolimen; siler ulargha Israil zéminidin héchqandaq igilikni teqsim qilmaysiler; Men ularning igiliki bolimen. \x + \xo 44:28 \xt Chöl. 18:20; Qan. 18:1\x*  
\v 29 Ular ashliq hediye, gunah qurbanliqi we itaetsizlik qurbanliqliridin yeydu; Israilda mexsus Xudagha atalghan herqandaq nerse ularningki bolidu.  
\v 30 Tunji chiqqan herqandaq mehsulatlarning ésili, barliq we herqandaq «kötürme hediye»ler kahinlar üchün bolidu. Siler \add arpa-bughdiyinglarning\add* hosulining tunji xémirini kahin’gha teqdim qilishinglar kérek; shuning bilen bext-beriket öyünglerge ata qilinidu. \f □ \fr 44:30 \ft \+bd ««kötürme hediye»ler»\+bd* — Musa peyghemberge chüshürülgen qanun boyiche bezi qurbanliqlardin we Xudagha atalghan bezi bashqa hediyelerdin «kötürme hediye»lerni mexsus kahinlar üchün ayrish kérek idi («Mis.» 25:2-3ni körüng).\f*  \x + \xo 44:30 \xt Mis. 13:2; 22:29,30; Chöl. 18:11\x*  
\v 31 Kahinlar özlügidin ölgen, yaki yirtquchlar boghup qoyghan héchqandaq haywan yaki uchar-qanatlardin yéyishke bolmaydu.\x + \xo 44:31 \xt Law. 22:8\x*   
\b  
\b  
\m  
\c 45
\s1 Zémindin Perwerdigargha atap «kötürme hediye» bolghan parche yer •••• 44:30-izahat, sxémini we xeritini körüng  
\m
\v 1 Siler zéminni miras qilip bölüsh üchün chek tashlap teqsim qilghininglarda, siler «kötürme hediye» süpitide zémindiki muqeddes bir ülüshni Perwerdigargha atap sunisiler. Uning uzunluqi yigirme besh ming \add xada\add*, kengliki yigirme ming \add xada\add* bolidu. Bu parche yer her tereptiki chigrisighiche muqeddes hésablinidu. \f □ \fr 45:1 \ft \+bd «uzunluqi yigirme besh ming xada»\+bd* — texminen 78 kilométr. Bashqa birxil terjimisi «uzunluqi yigirme besh ming gez» — (yeni 13 kilométr) \+bd «kengliki yigirme ming xada»\+bd* — texminen 63 kilométr. Biz mushu yerde grék tilidiki LXX terjimisige egishimiz. Bashqa birxil terjimisi «uzunluqi yigirme ming gez» — (yeni 10.5 kilométr).\f*  
\v 2 U yerdin besh ming \add xada\add* uzunluqtiki, besh ming \add xada\add* kengliktiki töt chasiliq yer muqeddes jaygha ayrilidu; uning etrapida bosh yer bolush üchün ellik gezlik kengliktiki yer bölünidu. \f □ \fr 45:2 \ft \+bd «U yerdin besh ming xada uzunluqtiki, besh ming xada kengliktiki töt chasiliq yer muqeddes jaygha ayrilidu»\+bd* — ibraniy tilida «U yerdin besh ming xada uzunluqta, besh ming xada kenglikte töt chasiliq yer muqeddes jaygha ayrilidu» déyilidu.\f*  
\v 3 Bu ülüshtin sen uzunluqi yigirme besh ming \add xada\add*, kengliki on ming \add xada\add* bolghan yerni ölchep bölisen; buning ichi muqeddes jay, eng muqeddes jay bolidu.   
\m
\v 4 Bu yer zéminning muqeddes ülüshi bolidu; u muqeddes jayning xizmitide bolghan, yeni Perwerdigarning xizmitide bolushqa yénigha yéqin kélidighan kahinlar üchün bolidu; u ularning öyliri üchün, shundaqla muqeddes jayning orunlishishi üchün muqeddes orun bolidu.  
\v 5 Uningdin sirt yene uzunluqi yigirme besh ming gez, kengliki on ming gez bolghan yer, öyning xizmitide bolidighan Lawiylarning igiliki, yeni özliri turidighan sheherliri üchün bolidu.  
\v 6 Siler bu «kötürme hediye» bolghan muqeddes ülüshning yénidin sheher üchün kengliki besh ming \add xada\add*, uzunluqi yigirme besh ming \add xada\add* yerni bölüp békitisiler. Bu pütkül Israil jemeti üchün bolidu. \f □ \fr 45:6 \ft \+bd «sheher üchü»\+bd* — yeni Yérusalém üchün. \+bd «kengliki besh ming xada, uzunluqi yigirme besh ming xada» — yaki «kengliki besh ming gez, uzunluqi yigirme besh ming gez».\+bd*\f*  
\v 7 Shahzadining ülüshi bolsa, bu muqeddes ülüshning ikki teripige tutishidu, shundaqla sheherge tewe jayning ikki teripige tutishidu, yeni gherbiy teripi gherbke qaraydighan, sherq teripi sherqqe qaraydighan ikki parche yer bolidu; bu parche yerlerning jemiy uzunluqi qebililerning ülüshining uzunluqi bilen parallél bolidu.  
\v 8 Bu yer shahzadining Israil zéminidiki igiliki bolidu; we Méning shahzadilirim xelqimni yene héch ezmeydu; zémin Israil jemetige, qebililiri boyiche bölüp teqsim qilinidu.   
\m
\v 9 Reb Perwerdigar shundaq deydu: — Boldi bes, i Israil shahzadiliri! Jebir-zulum we bulang-talangni özünglardin néri qilip, toghra höküm chiqirip adalet yürgüzünglar; Méning xelqimni qayta yéridin heydiwetküchi bolmanglar, — deydu Reb Perwerdigar.  
\v 10 Silerde toghra mizan, toghra efah, toghra «bat» bolsun. \f □ \fr 45:10 \ft \+bd «efah»\+bd* — quruq nersilerge ölchem idi, texminen 27 litr idi. \+bd «bat»\+bd* — suyuq nersilerge ölchem, efahqa barawer bolup 27 litr idi.\f*  \x + \xo 45:10 \xt Law. 19:35,36\x*  
\v 11 «Efah» we «bat» bolsa bir ölchem bolsun; shuning bilen bat xomirning ondin birige, efah xomirning ondin birige barawer bolsun; xomir bolsa ular ikkisi üchün ölchem bolsun. \f □ \fr 45:11 \ft \+bd «bat xomirning ondin birige, efah xomirning ondin birige barawer bolsun»\+bd* — «xomir»ning esliy menisi «éshek kötüreligüdek yük» idi — texminen 220-300 litr.\f*  
\v 12 Bir shekel bolsa yigirme «gerah» bolsun. Yigirme shekel, yigirme besh shekel, on besh shekel qoshulup silerge «mina» bolidu.\f □ \fr 45:12 \ft \+bd «shekel»\+bd* — kümüshning (yaki altunning) ölchimi bolup, 11.4 gramgha barawer idi. \+bd «mina»\+bd* — (yaki «maneh») birxil tengge, 60 shekelge barawer idi. Emdi némishqa uning mushu yerde «20, 25 we 15 shekel»ge bölünüshini anche bilmeymiz. Belkim mushu bölünüshi birxil aldamchiliqning aldini élish üchün bolushi mumkin.\f*  \x + \xo 45:12 \xt Mis. 30:13; Law. 27:25; Chöl. 3:47\x*   
\b  
\m  
\s1 Shahzade üchün «kötürme hediye»  
\m
\v 13 Bu silerning \add shahzade üchün\add* «kötürme hediye»nglar bolidu; bir «xomir» bughdaydin altidin bir efah bughday, bir «xomir» arpidin altidin bir efah arpa sunisiler;  
\v 14 zeytun méyi bolsa, «bat» bilen ölchinidu, herbir «kor»din ondin bir bat sunisiler (bir «kor» on «bat» yaki bir «xomir» bolidu, chünki on bat bir xomir bolidu).  
\v 15 Israilning süyi mol yaylaqliridin, her ikki yüz tuyaq padigha birdin paxlan sunisiler — bular bolsa, «ashliq hediye», «köydürme qurbanliq», «inaqliq qurbanliq»lar bolup, Israillar üchün kafaret qilish üchün bolidu, — deydu Reb Perwerdigar.  
\v 16 Zémindiki xelqning hemmisining Israilning shahzadisige sun’ghan bu «kötürme hediye»ge töhpisi bolidu.  
\v 17 Shahzadining wezipisi bolsa, héytlerge, «yéngi ay»largha, «shabat kün»lerge, jümlidin Israil jemetining barliq «ibadet sorun»lirigha köydürme qurbanliqlar, ashliq hediyeler we sharab hediyelerni teminleshtin ibaret; Israil jemeti üchün kafaret élip kélidighan gunah qurbanliqi, ashliq hediye, köydürme qurbanliq we inaqliq qurbanliqlirini teminligüchi del shu bolidu.   
\b  
\m  
\s1 Héyt-bayramlar toghruluq bezi belgilimiler  
\m
\v 18 Reb Perwerdigar shundaq deydu: — Birinchi ayning birinchi künide sen béjirim yash bir torpaqni alisen, uning bilen sen muqeddes jayni paklaysen.  
\v 19 Kahin bu gunah qurbanliqining qénidin élip ibadetxanining ishik késheklirige, qurban’gahning yuqiri tekchisidiki töt burjekke we ichki hoylining derwazisining kirish yolining késheklirige süridu;  
\v 20 shuningdek yoldin azghanlar yaki nadanlar üchün sen shu ayning yettinchi künide oxshash ish qilishing kérek; shuning bilen sen ibadetxana üchün kafaret qilisen.   
\b  
\m
\v 21 Birinchi ayning on tötinchi künide siler «ötüp kétish» héyti, yette künlük bir héytni ötküzisiler; pétir nanni yéyish kérek. \x + \xo 45:21 \xt Mis. 12:3; 23:15; Law. 23:5; Chöl. 9:3; 28:16,17; Qan. 16:1\x*  
\v 22 Shu küni shahzade özi we zémindiki barliq xelq üchün gunah qurbanliqi süpitide bir torpaqni sunidu.  
\v 23 Héytning yette künining herbiride u Perwerdigargha köydürme qurbanliqni, yeni yette künning herbiride yette torpaq we yette qochqarni, hemmisini béjirim halda sunidu; her küni gunah qurbanliqi üchün bir tékini sunidu.  
\v 24 U herbir torpaqqa bir efah ashliq hediyeni, herbir qochqargha bir efah ashliq hediyeni qoshup sunidu; herbir efah un’gha u bir xin zeytun méyini qoshup sunidu. \f □ \fr 45:24 \ft \+bd «bir xin zeytun méyini»\+bd* — «bir xin» belkim texminen 6 litr.\f*  
\v 25 Yettinchi ayning on beshinchi künide bashlan’ghan héytta, héytning yette künining herbiride u mushundaq gunah qurbanliqliri, köydürme qurbanliqlar, ashliq hediyelerni we zeytun méyi qatarliqlarni oxshash sunushi kérek.\f □ \fr 45:25 \ft \+bd «Yettinchi ayning on beshinchi künide bashlan’ghan héyt»\+bd* — yeni «kepiler héyti» yaki «kepe tikish héyti»\f*  \x + \xo 45:25 \xt Law. 23:33; Chöl. 29:12; Qan. 16:13\x*   
\b  
\b  
\m  
\c 46
\s1 «Shabat kün»liri we «yéngi ay»lar  
\m
\v 1 Reb Perwerdigar mundaq deydu: — Ichki hoylining sherqqe qaraydighan derwazisi alte «ish küni»de étiklik bolidu; biraq shabat künide u échilidu; we «yéngi ay» bolghan künliride u échilidu. \f □ \fr 46:1 \ft \+bd «shabat küni»\+bd* — oqurmenlerning éside barki, «shabat küni» shenbe küni, dem élish künidur.\f*  
\v 2 Shahzade sirttin shu derwazining dalinining yoli bilen kiridu, u kirish éghizining késhek témi tüwide turidu; kahinlar bolsa uning üchün köydürme qurbanliqini, inaqliq qurbanliqlirini sunidu; u derwazining bosughisida sejde qilidu andin chiqidu; biraq derwaza kechkiche étilmeydu.  
\v 3 Zémindiki xelqmu shabat künliride we «yéngi ay»larda shu derwazining kirish éghizining tüwide turup Perwerdigar aldida sejde qilidu.   
\m
\v 4 Shabat künide shahzade Perwerdigargha sun’ghan qurbanliq bolsa alte béjirim paxlan, bir béjirim qochqar bolidu.  
\v 5 Bulargha qoshulidighan ashliq hediyeler qochqargha bir efah, paxlanlargha bolsa chamining yétishiche bolidu; herbir efah un’gha u bir xin zeytun méyini qoshup sunidu.   
\m
\v 6 «Yéngi ay»ning künide u sun’ghan qurbanliq yash bir béjirim torpaq, alte paxlan, bir qochqar bolidu; ularning hemmisi béjirim bolidu.  
\v 7 Bulargha ashliq hediyelerni qushup sunidu; torpaqqa bir efah, qochqargha bir efah, paxlanlargha chamining yétishiche bolidu; herbir efah un’gha bir xin zeytun méyini qoshup sunidu.  
\v 8 Shahzade kirgende, derwazining dalini bilen kiridu, we shu yol bilen chiqidu.   
\m
\v 9 Zémindiki xelq héyt künliride békitilgen «ibadet sorun»lirigha Perwerdigar aldigha kirgende, sejde qilishqa shimaliy derwazidin kirgen kishi jenubiy derwazidin chiqidu; jenubiy derwazidin kirgen kishi shimaliy derwazidin chiqidu; u kirgen derwazidin chiqmaydu, belki uduligha méngip chiqidu.  
\v 10 Xelq kirgende shahzade ular bilen bille kiridu; ular chiqqanda, bille chiqidu.   
\m
\v 11 Héyt-bayramlarda we «ibadet sorun»lirida bolsa, u qoshumche sun’ghan ashliq hediyeler torpaqqa bir efah, qochqargha bir efah, paxlanlargha bolsa chamining yétishiche bolidu; herbir efah un’gha u bir xin zeytun méyini qoshup sunidu.  
\v 12 Shahzade Perwerdigargha xalis köydürme qurbanliqni yaki xalis inaqliq qurbanliqlirini sunmaqchi bolsa, emdi sherqqe qaraydighan derwaza uning üchün échilidu; shabat künide qilghandek, u öz köydürme qurbanliqini we inaqliq qurbanliqlirini sunidu; u qaytip chiqidu; chiqqandin kéyin derwaza étilidu.   
\b  
\m
\v 13 Her künde sen Perwerdigargha köydürme qurbanliq süpitide bir yashliq béjirim paxlanni sunisen; sen her etigini teyyarlap bérisen.  
\v 14 Her etigende sen uninggha qoshup ashliq hediye, yeni undin altidin bir efah we unni maylashqa zeytun méyidin üchtin bir hin teyyarlaysen; bu Perwerdigargha ebediy belgilime bilen békitilgen ashliq hediye bolidu.  
\v 15 Ular her etigende paxlanni, uning ashliq hediyesini zeytun méyi bilen ebediy köydürme qurbanliq süpitide sunidu.   
\b  
\m  
\s1 Miraslar toghruluq bezi belgilimiler  
\m
\v 16 Reb Perwerdigar mundaq deydu: — Shahzade öz mirasidin oghullirining birsige sowgha qilghan bolsa, emdi u yene ashu oghlining öz oghul-ejdadliri üchün bolidu; miras yoli boyiche u ularning igiliki bolidu.  
\v 17 Biraq u öz mirasidin uning xizmetkarlirining birige sowgha bergen bolsa, u uningki «xalas qilish yili»ghiche bolidu; shu chaghda u shahzadige qayturulidu; \add shahzadining mirasi\add* esli öz oghullirighila mensup bolidu. \f □ \fr 46:17 \ft \+bd «xalas qilish yili»\+bd* — Musa peyghemberge chüshürülgen qanun boyiche, «xalas qilish yili» yaki «burgha chélish yili» her 49 yilda bir bolidu, ashu yilida her ademning qerzi xalas qilinidu, bashqilargha sétilghan miras-zéminlar öz igisi yaki uning ewladlirigha qayturulidu. («Law.» 25-babni körüng).\f*  
\v 18 We shahzade xelqqe jebir-zulum sélip, ularni mirasidin heydiwetmeydu; u oghullirigha öz igilikidin miras teqsim qilidu; shuning bilen Méning xelqim öz igilikidin tarqitilmaydu.   
\b  
\m  
\s1 Kahinlarning qurbanliqlardin alghan göshni pishurushi  
\m
\v 19 Andin \add héliqi kishi\add* méni shimalgha qaraydighan, kahinlar üchün bolghan muqeddes «kichik xanilar»gha derwazining yénidiki kirish yoli bilen apardi; mana, uning gherb teripide mexsus bir jay bar idi;  
\v 20 u manga: «Bu kahinlar itaetsizlik qurbanliqlirini we gunah qurbanliqlirini qaynitidighan hem ashliq hediyelerni pishuridighan jaydur; bu jayni békitishtiki meqset, xelqning bu ashlarning pak-muqeddeslikige tégip kétip ziyan’gha uchrimasliqi üchün, ular bu \add ashlarni\add* sirtqi hoyligha élip chiqmaydu. \f □ \fr 46:20 \ft \+bd «Bu kahinlar itaetsizlik qurbanliqlirini we gunah qurbanliqlirini qaynitidighan hem ashliq hediyelerni pishuridighan jaydur... xelqning bu ashlarning pak-muqeddeslikige tégip kétip ziyan’gha uchrimasliqi üchün, ular bu ashlarni sirtqi hoyligha élip chiqmaydu»\+bd* — oqurmenlerning éside boliduki, kahinlarning köydürme qurbanliqlardin sirt, herxil qurbanliqlardin we «hediye»lerdin bir ülüshni élip yéyish hoquqi bar idi. Ularning resmiy kirimi bolmighachqa, bu ülüshler ularning jénini baqatti. Xelq qurbanliqliri we ülüshlirini Xudagha atap sun’ghandin kéyin, «muqeddes» dep hésablinip, Musa peyghemberge chüshürülgen qanunda addiy puqralarning ularni yéyishi yaki ulargha tégishi men’i qilin’ghan. Biz «qoshumche söz»imizdimu bu qurbanliqlar üstide toxtilimiz.\f*  
\v 21 U méni sirtqi hoyligha apirip, méni hoylining töt bulungidin ötküzdi; mana, hoylining herbir bulungida \add kichik\add* hoyla bar idi.  
\v 22 Hoylining töt bulungida, uzunluqi qiriq gez, kengliki ottuz gez bolghan tosma tamliq hoylilar bar idi; bu töt hoylining ölchemliri oxshash idi.  
\v 23 Bu töt hoyla ichide etrapida tash taxtayliq tekche bar idi; tekche astida hemme etrapida qazan qaynitidighan \add ot qalaydighan\add* jayliri bar idi.   
\m
\v 24 U manga: «Bular «gösh qaynitish öyliri», mushu yerlerde öyning xizmitide bolghanlar xelqning qurbanliqlirini qaynitidu» — dédi.\f □ \fr 46:24 \ft \+bd «mushu yerlerde öyning xizmitide bolghanlar xelqning qurbanliqlirini qaynitidu\+bd* — «qurbanliqlarni qaynitish» toghruluq «Law.» 7:31-36, 8:31-ayetlerni körüng. Lawiylar we kahinlarning xelq aparghan «inaqliq qurbanliqi»lar, «gunah qurbanliqi»lar we «itaetsizlik qurbanliqi»lardin parche gösh élip yéyish hoquqi bar idi. Bu ularning qurbanliqni soyup sunushidiki «ish heqqi» idi.\f*  \fig |src="btl-ezekiel-overview-temple-area-ulat-01.jpg" size="col" ref="Ezakiyal 46:24" \fig*   
\b  
\b  
\m  
\c 47
\s1 Hayatliq deryasi  
\m
\v 1 \add Héliqi kishi\add* méni öyning derwazisigha qayta apardi. Mana, ibadetxanining bosughisidin sular sherqqe qarap éqip chiqiwatatti; chünki öyning aldi sherqqe qaraytti. Sular öyning astidin, ong teripidin, qurban’gahning jenubiy teripidin éqip chüshetti. \f □ \fr 47:1 \ft \+bd «öyning derwazisi»\+bd* — «öy» mushu yerde pütkül ibadetxanini körsitidu.\f*  \x + \xo 47:1 \xt Zek. 14:8\x*  
\v 2 U méni shimalgha qaraydighan derwazisidin chiqardi; u méni aylandurup sherqqe qaraydighan derwazining sirtigha apardi; mana, sular ong teripidin éqip turatti.   
\m
\v 3 Héliqi kishi qolida ölchigüch tanini tutup, sherqqe qarap mangdi; u ming gez ölchidi, andin méni sulardin ötküzdi; sular ademning oshuqigha chiqatti.   
\m
\v 4 U yene ming gez ölchidi; andin méni sulardin ötküzdi; sular ademning tizlirigha yetti. U yene ming gez ölchidi; andin méni sulardin ötküzdi; sular ademning bélige chiqatti.  
\v 5 U yene ming gez ölchidi; u men ötelmeydighan derya bolup chiqti; chünki sular örlep ketti; uningda su üzgili bolatti, u ötkili bolmaydighan derya bolup chiqti.  
\v 6 U mendin: «Insan oghli, buni körgensen?» dep soridi; andin méni deryaning qirghiqigha qayturup apardi.   
\m
\v 7 Qirghaqqa qayttim, mana, deryaning qirghiqida, u we bu qétida, intayin köp derexler bar idi.\x + \xo 47:7 \xt Weh. 22:2\x*   
\m
\v 8 U manga mundaq dédi: «Bu sular yurtning sherqige chiqidu; shu yerdin ular Arabah tüzlenglikige chüshüp, andin déngizgha kiridu. Ular déngizgha éqip kirishi bilen, déngiz suliri saqaytilidu. \f □ \fr 47:8 \ft \+bd «Arabah tüzlengliki»\+bd* — xeritini körüng. «Arabah» dégen Iordan deryasining jilghisi. \+bd «déngiz»\+bd* — «Ölük déngiz» — bügün’ge qeder u déngiz intayin tuzluq bolghachqa, uningda héchqandaq janiwar yashimaydu. Biraq bu sular bilen uning suliri aqar su bolup, nurghun béliq-haywanlar ularda yashaydu.\f*  
\v 9 We shundaq boliduki, bu «jüp derya» qaysi yerge éqip kelse, shu yerdiki barliq su üzidighan janiwarlar yashaydu; déngizda nurghun béliqlar bolidu; chünki sular shu yerge éqip kélidu, we déngiz suliri saqaytilidu; derya nege aqsa, shu yerning hemmisi hayatqa ige bolidu. \f □ \fr 47:9 \ft \+bd «jüp derya»\+bd* — yuqiriqi ayetlerde «bir derya» teswirlen’gendin kéyin, némishqa «jüp derya» déyilidu? Buning sirliq menisi peqet Tewrattiki «Zek.» 14:8-ayette yéshilidu. Chünki yene bir derya ibadetxanidin chiqip gherbiy terepkimu éqip «Ottura déngiz»gha kiridu. «Yo.» 3:18nimy körüng.\f*  
\v 10 We shundaq boliduki, béliqchilar déngiz boyida turidu; En-Gedidin En-Eglaimgiche ularning torliri yéyilidighan jayliri bolidu; déngiz béliqlirining «Ottura déngiz»dikidek bek köp sortliri bolidu;  
\v 11 biraq uning zey-sazliqliri saqaytilmaydu; ular shorluq bolushqa tapshurulidu.   
\m
\v 12 Derya boyida, u we bu qétida, ozuq bolidighan herxil derexler ösidu. Ularning yopurmaqliri solashmaydu, ular méwisiz qalmaydu; ular her ayda yéngidin méwileydu; chünki uni sughiridighan sular muqeddes jaydin chiqidu; ularning méwisi ozuq, ularning yopurmaqliri dora-dermanlar bolidu.\x + \xo 47:12 \xt Weh. 22:2\x*   
\b  
\m  
\s1 Zéminni qebililer üchün bölüsh  
\m
\v 13 Reb Perwerdigar mundaq deydu: — Töwende Israilning on ikki qebilisige zémin miras süpitide bölünüp teqsim qilinip chégralar ayrilidu; Yüsüpning qebilisige ikki ülüsh bölünidu. \f □ \fr 47:13 \ft \+bd «Yüsüpning qebilisige ikki ülüsh bölünidu»\+bd* — Lawiy qebilisi zémin’gha ige bolmaydu. Yüsüpning ikki oghli, Efraim we Manasseh, ikki qebile hésablinidu («Yar.» 48:17-20ni körüng).\f*  
\v 14 Men qolumni kötürüp ata-bowiliringlargha qesem ichkendek, siler bir-biringlargha barawerlik bilen zéminni miras bolushqa bölisiler; u silerge miras bolidu. \x + \xo 47:14 \xt Yar. 12:7; 17:8; 26:3; 28:13\x*   
\m
\v 15 Zéminning \add töt\add* teripining chégrasi mundaq: Shimaliy teripi, «Ottura déngiz»din bashlinip Xetlonning yolini boylap, Zedad shehirining kirish éghizighiche bolidu;  
\v 16 u Xamat, Bérotah, Sibraim (Demeshq bilen Xamatning chégrisining otturisida), Hawranning chégrisida bolghan Xazar-Hattikon sheherlirini öz ichige alidu;  
\v 17 shuningdek «Ottura déngiz»din bashlan’ghan chégra Hazar-Énan’ghiche sozulidu; u Demeshqning chégrisini boylap, Xamatning shimaliy rayonining chégrasigha tutishidu; bu bolsa shimaliy teripi bolidu.   
\m
\v 18 Sherq teripining chégrisi, Hawran bilen Demeshqning otturisidin bashlinip, Giléad we Israil zéminini bölüp turidighan Iordan deryasi bolidu. Siler buningdin «Ölük déngiz»ghiche miraslarni bölüp ölcheysiler. Bu bolsa sherq teripi bolidu. \f □ \fr 47:18 \ft \+bd «Ölük déngiz»\+bd* — ibraniy tilida «sherqiy déngiz». \+bd «Sherq teripining chégrisi, Hawran bilen Demeshqning otturisidin bashlinip, Giléad we Israil zéminini bölüp turidighan Iordan deryasi bolidu. Siler buningdin «Ölük déngiz»ghiche miraslarni bölüp ölcheysiler»\+bd* — bashqa birxil terjimisi: «Siler sherqiy chégrisidin, yeni Hawran bilen Demeshqning otturisidin, Giléad we Israil zéminidin we Iordan deryasidin «Ölük déngiz»ghiche miraslarni bölüp ölcheysiler».\f*  
\v 19 Jenubiy teripi bolsa, Tamar shehiridin Méribah-Qedesh deryasining éqinlirighiche, andin Misir wadisidin «Ottura déngiz»ghiche sozulidu. Bu jenubiy chégra bolidu.  
\v 20 Gherbiy teripi bolsa «Ottura déngiz»ning özi, Xamat rayonigha kirish éghizighiche bolidu; bu gherbiy chégrisi bolidu.   
\m
\v 21 Siler bu zéminni Israilning qebilisi boyiche öz-aranglarda ülüshüshünglar kérek.  
\v 22 Shundaq bolush kérekki, siler öz-aranglar we aranglarda olturaqlashqan, aranglarda baliliq bolghan musapirlargha uni miras bolushqa chek tashlap bölisiler; ular silerge nisbeten wetinide tughulghan Israillargha oxshash bolushi kérek. Ular siler bilen teng chek tashlap Israil qebililiri arisidin miras alsun.   
\m
\v 23 Musapir qaysi qebile arisida olturaqlashqan bolsa, siler shu yerdin uninggha miras teqsim qilisiler, deydu Reb Perwerdigar.   
\b  
\b  
\m  
\c 48
\s1 Shimaliy tereptiki yette qebile  
\m
\v 1 Töwende qebililer nami boyiche tizimlinidu; shimal teripide Dan qebilisining bir ülüshi bar. Uning chégrisi Israil zéminining shimaliy chégrisimu bolidu; u Xetlonning yolini boylap, Xamat rayonigha kirish éghizighiche we Hazar-Énan shehirigiche sozulghan (Hazar-Énan Demeshq chégrisigha yandash bolup, Demeshqning shimaliy teripidiki Xamat shehirining yénida). Uning ülüshi sherqtin gherbkiche sozulghandur.\f □ \fr 48:1 \ft \+bd «Xamat rayonigha kirish éghizighiche...»\+bd* — yaki «Libo-Xamat shehirigiche...».\f*   
\m
\v 2 Danning chégrisigha yandash bolghan, sherqtin gherbke sozulghan zémin Ashir qebilisining bir ülüshidur.   
\m
\v 3 Ashirning chégrisigha yandash bolghan, sherqtin gherbke sozulghan zémin Naftali qebilisining bir ülüshidur.   
\m
\v 4 Naftalining chégrisigha yandash bolghan, sherqtin gherbke sozulghan zémin Manasseh qebilisining bir ülüshidur.   
\m
\v 5 Manassehning chégrisigha yandash bolghan, sherqtin gherbke sozulghan zémin Efraim qebilisining bir ülüshidur.   
\m
\v 6 Efraimning chégrisigha yandash bolghan, sherqtin gherbke sozulghan zémin Ruben qebilisining bir ülüshidur.   
\m
\v 7 Rubenning chégrisigha yandash bolghan, sherqtin gherbke sozulghan zémin Yehuda qebilisining bir ülüshidur.   
\b  
\m  
\s1 Otturidiki ülüsh  
\m
\v 8 Yehudaning chégrisigha tutashqan, sherqtin gherbkiche sozulghan zémin, silerning «kötürme hediye»nglar bolidu; uning kengliki yigirme besh ming \add xada\add*, uning uzunluqi qebililerge teqsim qilin’ghan ülüshtikidek bolidu; muqeddes jay uning del otturisida bolidu.   
\m
\v 9 Siler Perwerdigargha alahide atighan «kötürme hediye» bolsa, uzunluqi yigirme besh ming \add xada\add*, kengliki on ming \add xada\add* bolidu.  
\v 10 Bu muqeddes «kötürme hediye» kahilar üchün bolidu. Shimaliy teripining uzunluqi yigirme besh ming \add xada\add*, gherbiy teripining kengliki on ming \add xada\add*, sherqiy teripining kengliki on ming \add xada\add*, jenubiy teripining uzunluqi yigirme besh ming \add xada\add* bolidu; Perwerdigarning «muqeddes jay»i uning del otturisida bolidu.   
\m
\v 11 Bu yer Zadok ewladliridin bolghan, pak-muqeddes dep ayrilghan kahinlar üchün bolidu. Israil ézip ketkende, ular Lawiylar ézip ketkendek ézip ketmigen, belki Men tapshurghan mes’uliyetke sadiq bolghanidi.  
\v 12 Shuning bilen bu alahide «kötürme hediye» bolghan yer bolsa pütün «kötürme hediye» bolghan zéminning ichidin bolup, ulargha nisbeten «eng muqeddes bir nerse» dep bilinsun. U Lawiylarning ülüshige tutashqan bolidu.\f □ \fr 48:12 \ft \+bd «Shuning bilen bu alahide «kötürme hediye» bolghan yer bolsa pütün «kötürme hediye» bolghan zéminning ichidin bolup, ulargha nisbeten «eng muqeddes bir nerse» dep bilinsun. U Lawiylarning ülüshige tutashqan bolidu»\+bd* — Lawiylarning ülüshi bu yerning shimaliy teripide bolidu; xeritini körüng.\f*   
\m
\v 13 Kahinlarning ülüshining chégrisigha tutash bolghan yer Lawiylarning ülüshi bolidu. Uning uzunluqi yigirme besh ming \add xada\add*, kengliki on ming \add xada\add*. Pütkül uzunluqi yigirme besh ming \add xada\add*, kengliki on ming \add xada\add* bolidu.  
\v 14 Ular uningdin yerni héch satmaydu yaki almashturmaydu. Ular bu zéminning ésilini bashqilargha héch ötküzmeydu; chünki u Perwerdigargha muqeddes dep atalghan.   
\m
\v 15 Qalghan yer, kengliki besh ming \add xada\add*, uzunluqi yigirme besh ming \add xada\add*, adettiki yer bolup, sheher üchün, yeni öyler we ortaq bosh yer üchün bolidu. Sheher uning otturisida bolidu.  
\v 16 Sheherning ölchemliri mundaq bolidu; shimaliy teripi töt ming besh yüz \add xada\add*, jenubiy teripi töt ming besh yüz \add xada\add*, sherqiy teripi töt ming besh yüz \add xada\add*, we gherbiy teripi töt ming besh yüz \add xada\add* bolidu.  
\v 17 Sheherning bosh yerliri bolsa, shimalgha qaraydighan teripi ikki yüz ellik \add xada\add* kenglikte, jenubqa qaraydighan teripi ikki yüz ellik \add xada\add* kenglikte, sherqqe qaraydighan teripi ikki yüz ellik \add xada\add* kenglikide, gherbke qaraydighan teripi ikki yüz ellik \add xada\add* kenglikte bolidu.  
\v 18 Qalghan ikki parche yer muqeddes «kötürme hediye» bolghan yerge tutiship uninggha parallél bolidu. Ularning uzunluqi sherqqe qaraydighan teripi on ming \add xada\add*, gherbke qaraydighan teripi on ming \add xada\add*; bular muqeddes «kötürme hediye» bolghan yerge tutishidu; bularning mehsulatliri sheherning xizmitide bolghanlarni ozuqlanduridu.  
\v 19 Uni tériydighanlar, yeni sheherning xizmitide bolghanlar Israilning barliq qebililiri ichidin bolidu.   
\m
\v 20 Pütkül «kötürme hediye» bolsa uzunluqi yigirme besh ming \add xada\add*, kengliki yigirme besh ming \add xada\add* bolidu; siler bu töt chasiliq muqeddes «kötürme hediye»ge sheherge tewe jaylarnimu qoshup sunisiler.   
\m
\v 21 Muqeddes «kötürme hediye» bilen sheherning igidarchiliqidiki yerning u we bu teripidiki qalghan zéminler shahzade üchün bolidu. «Kötürme hediye»ge yandash sherqtin sherqqe sozulghan yigirme besh ming \add xada\add* kengliktiki yer we gherbtin gherbke sozulghan yigirme besh ming \add xada\add* kengliktiki yer \add qebililerning\add* ülüshlirige parallél bolup, bular shahzade üchündur; muqeddes «kötürme hediye», jümlidin ibadetxanining muqeddes jayi ularning otturisida,  
\v 22 shuningdek Lawiylarning ülüshi we sheherning igilikimu shahzadining tewelikining otturisida bolidu. Yehudaning chégrisi we Binyaminning chégrisining otturisida bolghan bu zéminlar shahzade üchün bolidu.   
\b  
\m  
\s1 Jenubiy tereptiki besh qebile  
\m
\v 23 Qalghan qebililerning ülüshliri bolsa: — Binyamin qebilisi üchün sherqtin gherb terepke sozulghan bir ülüshi bolidu.   
\m
\v 24 Binyaminning chégrisigha yandash bolghan, sherqtin gherbke sozulghan zémin Shiméon qebilisining bir ülüshidur.   
\m
\v 25 Shiméonning chégrisigha yandash bolghan, sherqtin gherbke sozulghan zémin Issakar qebilisining bir ülüshidur.   
\m
\v 26 Issakarning chégrisigha yandash bolghan, sherqtin gherbke sozulghan zémin Zebulun qebilisining bir ülüshidur.   
\m
\v 27 Zebulunning chégrisigha yandash bolghan, sherqtin gherbke sozulghan zémin Gad qebilisining bir ülüshidur.   
\m
\v 28 Gadning yan teripi, yeni jenubiy teripi, pütkül zéminning jenubiy chégrisi Tamar shehiridin Méribah-Qedesh deryasining éqinlirighiche, andin \add Misir\add* wadisini boylap «Ottura déngiz»ghiche sozulidu.  
\v 29 Bu siler Israilning qebililirige miras bolushqa chek tashlap bölidighan zémin bolidu; bular ularning ülüshliri, — deydu Reb Perwerdigar.\fig Kélichekte, Qanaan zéminining teqsim qilinisi|src="btl-ezekiel-division-land-ulat.jpg" size="span" ref="«Ez.» 48" \fig*   
\b  
\m  
\s1 Sheherning derwaziliri  
\m
\v 30 Töwende sheherning chiqish yolliri bolidu; uning shimaliy teripining kengliki töt yüz ellik \add xada\add* bolidu;  
\v 31 sheherning qowuqliri Israilning qebililirining nami boyiche bolidu; shimaliy teripide üch qowuq bolidu; biri Rubenning qowuqi bolidu; biri Yehudaning qowuqi bolidu; biri Lawiyning qowuqi bolidu;  
\v 32 sherqiy teripining kengliki töt yüz ellik \add xada\add*, uningda üch qowuq bolidu; biri Yüsüpning qowuqi bolidu; biri Binyaminning qowuqi bolidu; biri Danning qowuqi bolidu.  
\v 33 Jenubiy teripining ölchimi töt yüz ellik \add xada\add*, uningda üch qowuq bolidu; biri Shiméonning qowuqi bolidu; biri Issakarning qowuqi bolidu; biri Zebulunning qowuqi bolidu.  
\v 34 Sherqiy teripining kengliki töt yüz ellik \add xada\add*, uningda üch qowuq bolidu; biri Gadning qowuqi bolidu; biri Ashirning qowuqi bolidu; biri Naftalining qowuqi bolidu.   
\m
\v 35 Jemiy bolup uning aylanmisi on sekkiz ming \add xada\add* bolidu; shu kündin bashlap sheherning nami: «Perwerdigar shu yerde» bolidu.