\id EPH
\h Efesusluqlargha 
\toc1 Efesusluqlargha 
\toc2 Efesusluqlargha 
\toc3 Ef. 
\mt1 Efesusluqlargha  
\c 1
\s1 Rosul Pawlus Efesus shehiridiki jamaetke yazghan mektup  
\m
\v 1 Xudaning iradisi bilen, Mesih Eysaning rosuli bolghan menki Pawlustin Efesusta turuwatqan muqeddes bendilerge, yeni Mesih Eysada ixlasmen bolghanlargha salam!\f □ \fr 1:1 \ft \+bd «Efesusta turuwatqan muqeddes bendilerge, yeni Mesih Eysada ixlasmen bolghanlar...»\+bd* — «muqeddes bendiler»: — oqurmenlerge éniq bolsunki, muqeddes kitabta «muqeddes» dégen söz herdaim «Xudagha xas», «Xudagha toluq atalghan», «pak-muqeddes» dégen menide ishlitilidu.\f*  \x + \xo 1:1 \xt Rim. 1:7; 1Kor. 1:2; 2Kor. 1:1. \x*  
\v 2 Atimiz Xuda hem Reb Eysa Mesihtin silerge méhir-shepqet we xatirjemlik bolghay!\x + \xo 1:2 \xt Gal. 1:3; 1Pét. 1:2. \x*   
\m
\v 3 Bizni Mesihte, ershlerde barliq rohiy bext-beriketler bilen beriketligen, Rebbimiz Eysa Mesihning Xudasi hem Atisi mubarek bolghay!\f □ \fr 1:3 \ft \+bd «ershlerde barliq rohiy bext-beriketler»\+bd* — yaki «ershtiki yerlerde barliq rohiy bext-beriketler». \+bd «bizni Mesihte, ershlerde barliq rohiy bext-beriketler bilen beriketligen, Rebbimiz Eysa Mesihning Xudasi hem Atisi...»\+bd* — Xudaning neziride, ishen’güchiler rohiy jehettin alliqachan «Mesih bilen ershlerde olturghan»dur. 20-ayetni körüng. 
\fp  «Mubarek bolghay» mushu yerde «medhiyilensun» yaki «eng bextlik bolghay» dégen menide. 
\fp  Grék tilida 3-ayettin 14-ayetkiche bolghan ayetler peqet uzun birla jümle bilen ipadilen’gen. Chüshünishke qolayliq bolsun üchün biz uni parchilap terjime qilduq.\f*  \x + \xo 1:3 \xt 2Kor. 1:3; 1Pét. 1:3. \x*  
\v 4 Chünki U bizni, muhebbet ichide bolup Özining aldida pak-muqeddes, daghsiz turushimiz üchün alem apiride qilinmay turupla talliwalghanidi;\f □ \fr 1:4 \ft \+bd «...U bizni, muhebbet ichide bolup Özining aldida pak-muqeddes, daghsiz turushimiz üchün alem apiride qilinmay turupla talliwalghanidi...»\+bd* — bezi terjimiliride «muhebbet ichide» yaki «muhebbet bilen» 5-ayetke baghliq. 5-ayettiki izahatni körüng.\f*  \x + \xo 1:4 \xt Luqa 1:75; Yuh. 15:16; Ef. 5:27; Kol. 1:22; 2Tim. 1:9; Tit. 2:12. \x*  
\v 5 U Öz iradisige yaqqini boyiche bizni aldin’ala Eysa Mesih arqiliq Özige oghulluqqa qobul qilishqa békitkenidi;\f □ \fr 1:5 \ft \+bd «U Öz iradisige yaqqini boyiche bizni aldin’ala Eysa Mesih arqiliq Özige oghulluqqa qobul qilishqa békitkenidi..»\+bd* — bezi terjimiliride 4-ayetttiki «muhebbet ichide» yaki «muhebbet bilen» bu 5-ayetke baghlan’ghan. Démek, 4-5-ayet: «Chünki U bizni Özining aldida pak-muqeddes, daghsiz turushimiz üchün alem apiride qilinmay turupla talliwalghanidi; U muhebbet bilen Öz iradisige yaqqini boyiche bizni aldin’ala Eysa Mesih arqiliq Özige oghulluqqa qobul qilishqa békitkenidi» déyilidu.\f*  
\v 6 bu ishta Uning méhir-shepqitining ulughluqigha medhiye oqulidu; chünki U méhir-shepqiti bilen bizni Öz söyginide shapaetlendürgenidi.\f □ \fr 1:6 \ft \+bd «U méhir-shepqiti bilen bizni Öz söyginide shapaetlendürgenidi»\+bd* — «Öz söygini» — Oghli Eysa Mesihtur.\f*  \x + \xo 1:6 \xt Mat. 3:17. \x*  
\v 7 Biz Uningda \add Atining\add* méhir-shepqitining molluqi bilen Uning qéni arqiliq qulluqtin hör qilinishqa, itaetsizliklirimizge qarita kechürümge muyesser bolduq;\f □ \fr 1:7 \ft \+bd «Biz Uningda Atining méhir-shepqitining molluqi bilen Uning qéni arqiliq qulluqtin hör qilinishqa, itaetsizliklirimizge qarita kechürümge muyesser bolduq...»\+bd* — «Uningda» — Mesihte. \+bd «qulluqtin hör qilinish»\+bd* — grék tilida bir söz bilen ipadilinidu, u adette qulni hör qilishni körsitidu; shapaetchi pul bérip uni hörlükke chiqirip erkin qilidu. Rosul éytqan bu qulluq, gunahning we jin-sheytanlarning ilkige esir bolushni körsitidu. Injildiki «hör qilish» («apolutrosis») Tewrattiki «hemjemet bolup qutquzush» («goel») dégen sözning menisi bilen oxshashtur.\f*  \x + \xo 1:7 \xt Ros. 20:28; Kol. 1:14; Ibr. 9:12; 1Pét. 1:18. \x*  
\v 8 U \add bu méhir-shepqetni\add* barliq danaliq hem pem-paraset bilen bizge zor tartuqlidiki,  
\v 9-10  — U Öz könglige pükken güzel xahishi boyiche iradisidiki sirni, yeni waqit-zamanlarning piship yétilishini idare qilishi bilen barliq mewjudatlargha, yeni ershlerde bolghanning hemmisige, zéminda bolghanning hemmisige Mesihni bash qilip ularni Mesihte jem qilish meqsitini bizge ayan qildi; \f □ \fr 1:9-10 \ft \+bd «Öz könglige pükken güzel xahishi boyiche»\+bd* — yaki «Mesihte békitken U Öz könglige pükken güzel xahishi boyiche...». Grék tilida peqet «Uningda pükken...» yaki «Özide pükken..» déyilidu. \+bd «... barliq mewjudatlargha, yeni ershlerde bolghanning hemmisige, zéminda bolghanning hemmisige Mesihni bash qilip ularni Mesihte jem qilish meqsitini bizge ayan qildi»\+bd* — «... barliq mewjudatlargha ....Mesihni bash qilip ularni Mesihte jem qilish» dégen söz grék tilida peqet üch söz bilenla ipadilinidu. Menisi: 
\fp  (1) pütkül kainatqa Mesih bash bolidu; 
\fp  (2) pütkül kainattiki hemme mewjudat Mesihte «yighip bir qilinip», herbir nersining heqiqiy ehmiyiti körsitilidu; 
\fp  (3) Mesihning bashchiliqi astida kainattiki barliq mewjudatlar bir-biri bilen inaq bolup, bir-birige toluq maslishidighan bolidu.\f*  \x + \xo 1:9-10 \xt Rim. 16:25; Ef. 3:9; Kol. 1:26; 2Tim. 1:9; Tit. 1:2; 1Pét. 1:20; Yar. 49:10; Dan. 9:24; Gal. 4:4. \x*  
\v 11 Uningda bizmu Xudagha miras qilin’ghan; biz shu meqsette barliq ishlarni eqil-iradisi boyiche idare Qilghuchining nishani bilen shu ishqa aldin’ala békitilgeniduq; \f □ \fr 1:11 \ft \+bd «Uningda bizmu Xudagha miras qilin’ghan»\+bd* — «Uningda» — «Mesihte». \+bd « bizmu (Xudagha) miras qilin’ghan»\+bd* — yaki «biz bir mirasqa ige bolghan». \+bd «barliq ishlarni eqil-iradisi boyiche idare Qilghuchi»\+bd* — Xuda.\f*  \x + \xo 1:11 \xt Rim. 8:17. \x*  
\v 12 shuning bilen Mesihni awwal tayanch qilghan bizler Uning shan-sherpining ulughluqini namayan qilghuchi bolduq; \f □ \fr 1:12 \ft \+bd «shuning bilen Mesihni awwal tayanch qilghan bizler Uning shan-sherpining ulughluqini namayan qilghuchi bolduq»\+bd* — «Mesihni awwal tayanchi qilghan bizler» belkim Mesihke birinchi bolup egeshken Yehudiylarni körsitidu. Efesustiki jamaetning köpinchisi belkim Yehudiy emesler, ular kéyin ishen’gen.\f*  
\v 13 heqiqetning kalam-sözini, yeni nijatinglardiki xush xewerni anglap silermu Uninggha tayandinglar — we Uninggha ishen’gininglarda, siler wede qilin’ghan Muqeddes Roh bilen möhürlendinglar. \f □ \fr 1:13 \ft \+bd «... we Uninggha ishen’gininglarda, siler wede qilin’ghan Muqeddes Roh bilen möhürlendinglar»\+bd* — «Muqeddes Roh bilen möhürlinish» toghruluq «qoshumche söz»imizni körüng.\f*  \x + \xo 1:13 \xt Rim. 8:15; 2Kor. 1:22; 5:5; Ef. 4:30. \x*  
\v 14 Xudaning shan-sheripining ulughluqi namayan qilinip, igiliki üzül-késil hör-nijat qilin’ghuche, Muqeddes Roh mirasimizning «kapalet»i bolidu.\f □ \fr 1:14 \ft \+bd «Xudaning shan-sheripining ulughluqi namayan qilinip, igiliki üzül-késil hör-nijat qilin’ghuche, Muqeddes Roh mirasimizning «kapalet»i bolidu»\+bd* — «kapalet» toghruluq: bu ayet töwendiki heqiqetlerni körsitidu: — 
\fp  (1) Xudaning nijatida, U ademni gunahtin qutquzup «hör qilidu»; U qutquzghan adem yaki jamaet Uning Özining «igiliki»dur. 
\fp  «Igiliki» — Xudaning igiliki bolghan bizler — roh, jan, ténimizning hemmisidur. 
\fp  (2) bu «hör qilish» bu dunyada téxi «üzül-késil» bolmaydu; nijatqa érishken kishilerde «yéngi roh», «yéngi qelb» bolghini bilen «yéngi ten» téxi bolmaydu; tirilish künide «yéngi ten» «toluq hör qilinish» yaki «üzül-késil hör qilinish» bolidu. Bu «toluq hör qilinish» ishen’genlerning «toluq mirasi» bolidu. 
\fp  (3) shu künide Xudaning shan-sheripining ulughluqi tolimu namayan qilinidu; 
\fp  (4) shu kün’giche, yeni ishen’güchilerning «toluq miras»ni igiliwélishighuche, Muqeddes Roh herbir ishen’gen ademning qelbide turup uninggha bu mirasini tétitip, wujudida mirasning heqiqet ikenlikini ispatlap béridu. 
\fp  Yene kélip Muqeddes Rohning ishen’güchining qelbide turghanliqining özi, uning kelgüside bu mirasqa choqum ige bolidighanliqining kapalitidur. Grék tilida «kapalet»ning yene bir menisi «wede üzüki» (yigitning qizgha bolghan wedisige kapalet süpitide bérilgen).\f*  \x + \xo 1:14 \xt Mis. 19:5; Qan. 7:6; 14:2; 26:18; Rim. 8:23; 1Pét. 2:9. \x*   
\m
\v 15 Shuning bilen, silerning Reb Eysagha baghlighan étiqadinglar we barliq muqeddes bendilerge bolghan muhebbitinglar toghruluq anglighandin tartip, \f □ \fr 1:15 \ft \+bd «shuning bilen, silerning Reb Eysagha baghlighan étiqadinglar we barliq muqeddes bendilerge bolghan muhebbitinglar toghruluq anglighandin tartip, ...»\+bd* — grék tilida -15-ayettin 23-ayetkiche bolghan ayetler peqet uzun birla jümle bilen ipadilen’gen. Chüshünishke qolayliq bolsun üchün biz uni parchilap terjime qilduq.\f*  \x + \xo 1:15 \xt Fil. 1:3; Kol. 1:3; 1Tés. 1:2; 2Tés. 1:3. \x*  
\v 16 dualirimda silerni eslep, siler üchün rehmet éytishni toxtatmidim;  
\v 17 tileydighinim shuki, Rebbimiz Eysa Mesihning Xudasi, shan-sherepning Igisi bolghan Ata silerning Uni toluq bilishinglargha danaliq hem wehiyni özleshtürgüchi rohni ata qilghay, \f □ \fr 1:17 \ft \+bd «shan-sherepning Igisi bolghan Ata»\+bd* — grék tilida «shan-sherepning Atisi» — Pawlus shu söz bilen: «Mesih Eysaning Özi «Xudaning shan-sheripidur»» dep körsetmekchi bolsa kérek. \+bd «silerning Uni toluq bilishinglargha danaliq hem wehiyni özleshtürgüchi rohni ata qilghay»\+bd* — «danaliq hem wehiyni özleshtürgüchi rohni ata qilish»: qaysi roh körsitilidu? Közqarishimizche u «Muqeddes Roh» emes; chünki Xuda ulargha Muqeddes Rohni alliqachan ata qilghan (13-14). Bizningche, étiqachilarning öz rohini körsitidu. Rosul ularda «danaliq hem wehiyni özleshtürgüchi roh» bolsun, dep dua qilidu. Alayluq, men birsi üchün «Xuda sizge salamet bir ten ata qilghay» dep tilisem, emeliyette uning alliqachan téni bar, elwette. Lékin télikim uningda saghlam ten bolsun üchündur. Démek, Pawlusning bu duasining menisi: «Xuda herbirining rohini «danaliq hem wehiy qobul qilghudek bir roh» qilsun, dégenliktur.\f*  
\v 18 shuning bilen silerning qelbtiki közliringlar roshenliship, Uning chaqiriqigha baghlan’ghan ümidning némilikini, Uning muqeddes bendiliride bolghan shereplik mirasining qimmetliklikini \f □ \fr 1:18 \ft \+bd «Uning muqeddes bendiliride bolghan shereplik mirasining qimmetlikliki..»\+bd* — bashqa birjil terjimisi: «Uning muqeddes bendilirining shereplik mirasi..». Lékin bizningche «Uning chaqiriqigha baghlan’ghan ümid», «mirasi» we 19-ayettiki «hésabsiz küchi»ning hemmisining eng muhim teripi Xudagha tewedur, shunga «muqeddes bendiliride bolghan mirasi»ni «Xudaning Öz mirasi» dep qaraymiz. «Qoshumche söz»imizni körüng.\f*  
\v 19 we Uning ishen’güchi bizlerge zor küchi bilen qaratqan qudritining hésabsiz büyüklükini bilip yetkeysiler; \x + \xo 1:19 \xt Kol. 2:12. \x*  
\v 20 del shu qudretni U Mesihni ölümdin tirildürüp, ershlerde Özining ong yénida olturghuzghinida Uningda yürgüzgenidi; \f □ \fr 1:20 \ft \+bd «del shu qudretni U Mesihni ölümdin tirildürüp, ershlerde Özining ong yénida olturghuzghinida Uningda yürgüzgenidi...»\+bd* — bashqa birxil terjimisi: «Mesihni ölümdin tirildürginide del shu qudretni Uningda yürgüzgenidi; we Uni ershlerde Özining ong qolida olturghuzup,...».\f*  \x + \xo 1:20 \xt Zeb. 110:1; Ros. 2:34; 1Kor. 15:25; Kol. 3:1; Ibr. 1:3; 10:12; 1Pét. 3:22. \x*  
\v 21 peqet bu zamandila emes, belki kelgüsi zamandimu Uni barliq hökümranliqtin, hoquqtin, küch-qudrettin, xojayinliqtin we barliq tilgha élinidighan herqandaq nam-shereptin köp üstün qoyghan; \f □ \fr 1:21 \ft \+bd «peqet bu zamandila emes, belki kelgüsi zamandimu ... barliq hökümranliqtin, hoquqtin, küch-qudrettin, xojayinliqtin we barliq tilgha élinidighan herqandaq nam-sherep...»\+bd* — bu yerde körsitiwatqini meyli yaxshining bolsun, eskining (jin-sheytanlarning) bolsun, herqandaq «hökümranliq, hoquq, küch-qudret, xojayinliq we ... nam-sherepler»ni öz ichige alidu. Mesihning nami ularning hemmisidin üstün turidu.\f*  
\v 22 barliq mewjudatlarni Uning putliri astigha qoyup, jamaet üchün Uni hemmige bash bolushqa ata qilghan. \f □ \fr 1:22 \ft \+bd «barliq mewjudatlarni Uning putliri astigha qoyup, jamaet üchün Uni hemmige bash bolushqa ata qilghan»\+bd* — ademni heyran qilarliqi shuki, mushu ayetlerde Xudaning Mesihni hemme mewjudatqa bash qilghanliqi \+bd jamaetning bext-berikiti üchün\+bd* bolghan, déyilgen.\f*  \x + \xo 1:22 \xt Zeb. 8:6; Mat. 28:18; 1Kor. 15:27; Ibr. 2:8. \x*  
\v 23 Jamaet bolsa Uning téni, yeni hemmini hemme jehettin Toldurghuchining mukemmel jewhiridur.\x + \xo 1:23 \xt Rim. 12:5; 1Kor. 12:27; Ef. 4:16; 5:23. \x*   
\b  
\b  
\m  
\c 2
\m
\v 1 We siler bolsanglar, qebihlikliringlar hem gunahliringlarda ölgen bolup,\f □ \fr 2:1 \ft \+bd «siler bolsanglar, qebihlikliringlar hem gunahliringlarda ölgen bolup,...»\+bd* — adem gunahning ilkide bolsa rohiy jehettin bir «ölük», «ölgen» bolidu, xalas.\f*  \x + \xo 2:1 \xt Rim. 5:6; Kol. 2:13. \x*  
\v 2 bu dunyaning dewrige egiship, hawaning hoquqini tutqan hökümdargha, yeni bügünki künde itaetsizliktin bolghan perzentlerni qutritiwatqan rohqa egiship, bu ishlarda ilgiri mangghansiler;\f □ \fr 2:2 \ft \+bd «bügünki künde itaetsizliktin bolghan perzentler»\+bd* — «itaetsizliktin bolghan perzentler» dégen ibare insanning esli tüp tebiitide itaetsizlikning barliqini körsitidu (hemmimiz Adem’atimizning «itaetsiz tebiiti»ge mirasxor bolup tughulduq). Lékin «itaetsizliktin bolghan perzentler» Xudaning shepqiti bilen Xudaning Özining perzentliri bolidu (5-ayetni körüng). \+bd «hawaning hoquqini tutqan hökümdar»... «itaetsizliktin bolghan perzentlerni qutritiwatqan roh»\+bd* — Sheytanni körsitidu, elwette.\f*  \x + \xo 2:2 \xt Yuh. 12:31; 14:30; 16:11; 1Kor. 6:11; Ef. 6:12; Kol. 3:7; Tit. 3:3. \x*  
\v 3 biz herbirimizmu ilgiri shularning arisida etlirimizdiki shehwet-heweslerde hayat ötküzgenmiz, etlirimiz hem öz oy-xiyalimizning xahishlirigha emel qilip, bashqilargha oxshash, mahiyette «ghezeptiki perzentler» bolghanmiz;\f □ \fr 2:3 \ft \+bd «biz herbirimizmu ilgiri shularning arisida etlirimizdiki shehwet-heweslerde hayat ötküzgenmiz ... mahiyette «ghezeptiki perzentler» bolghanmiz»\+bd* — «ghezeptiki perzentler» ikki bisliq ibare bolup, hem «herdaim ghezepke tolup yürgen ademler» hemde «(Xudaning) ghezep künige békitilgen ademler»nimu körsitidu.\f*  
\v 4 biraq Xuda, mol rehim-shepqetni körsetküchi bolup, bizni söygende bizge körsetken alembexsh méhir-muhebbiti tüpeylidin, —  
\v 5 hetta itaetsizliklerde ölgen waqtimizdimu, bizge Mesih bilen bille jan kirgüzüp (méhir-shepqet bilen qutquzuldunglar!),\f □ \fr 2:5 \ft \+bd «hetta itaetsizliklerde ölgen waqtimizdimu, bizge Mesih bilen bille jan kirgüzüp (méhir-shepqet bilen qutquzuldunglar!),...»\+bd* — «Mesih bilen bille jan kirgüzüp (janlandurup)...» dégenlik néme bildüridu? Mesih Eysa ölgende, Xuda Uninggha étiqad baghlighuchilarni Uning bilen teng ölgen, U ölümdin tirilgende Uning bilen teng tirilgen dep hésablighan. «Qoshumche söz»imizni körüng. \+bd «(méhir-shepqet bilen qutquzuldunglar!)»\+bd* — Pawlus mushu yerde Efesusluqlarni righbetlendürüshte bek hayajanlinip kétip, tuyuqsiz 8-ayettiki «siler shepqet bilenla ishench arqiliq qutquzuldunglar!» dégen gepke ötüp kétidu.\f*  \x + \xo 2:5 \xt Ros. 15:11; Rim. 6:8; 8:11; Kol. 3:1, 3; Tit. 3:5. \x*  
\v 6 bizni Uning bilen bille tirildürüp, ershlerde Mesih Eysa bilen bille olturghuzghan;  
\v 7 meqsiti kelgüsi zamanlarda Uning Mesih Eysada bizge qaritilghan méhribanliqi bilen ipadilen’gen shapaitining shunche ghayet zor ikenlikini kösitishtin ibarettur;  
\v 8 chünki siler shepqet bilenla ishench arqiliq qutquzuldunglar. Bu ish özünglardin kelgen ish emes, belki Xudadin kelgen iltipat,\f □ \fr 2:8 \ft \+bd «chünki siler shepqet bilenla ishench arqiliq qutquzuldunglar»\+bd* — bu «qutquzulush» hayat(-mamat)liqtiki addiy xeterlerdin emes, belki xeterning xetiri bolghan gunahtin qutquzulup menggü hayatqa érishishtin ibaret.\f*  \x + \xo 2:8 \xt Mat. 16:17; Ef. 1:19. \x*  
\v 9 u zadila ademlerning emel-ejridin kelmeydu, bu hem héchkimning maxtanmasliqi üchündur. \x + \xo 2:9 \xt Rim. 3:27; 1Kor. 1:29. \x*  
\v 10 Chünki biz Xudaning ishligen hüniridurmiz, xeyrxah ishlar üchün Mesih Eysada yaritilghanmiz; Xuda esli bizning ularda méngishimiz üchün bu ishlarni aldin’ala teyyarlighanidi.\x + \xo 2:10 \xt 2Kor. 5:17; Ef. 1:4; 4:24; Tit. 2:14. \x*   
\m
\v 11 Shunga siler eslide etliringlargha asasen «yat eller» dep hésablan’ghininglarni, — insanning qoli bilen etliride «xetne qilin’ghanlar» dep atalghanlar teripidin «xetnisiz» dep atalghanliqinglarni,\f □ \fr 2:11 \ft \+bd «siler eslide etliringlargha asasen «yat eller» dep hésablan’ghininglar»\+bd* — «etliringlargha asasen» yaki «etlik közqarashche». \+bd «insanning qoli bilen etliride «xetne qilin’ghanlar» dep atalghanlar teripidin «xetnisiz» dep atalghanliqinglar»\+bd* — démek, Yehudiylar teripidin «xetnisiz» dep atalghanlar. Injil boyiche «heqiqiy xetne» ette emes, roh-qelbte bolushi kérek. Démek, qelb-roh barliq shexsiy arzu-hewesler, bu dunyagha tewe barliq ézitquluqtin «késiwétilip», Xudagha ibadet qilishqa erkin qilinidu. Mundaq «rohiy xetne» «ademning qoli» bilen emes, peqet Xudaning Muqeddes Rohi arqiliq bolidu.\f*  
\v 12 shundaqla shu chaghda Mesihsiz bolup, Israilning puqraliqining sirtida turup, wedilerni élip kelgüchi ehdilerni yat bilip, bu dunyada ümidsiz hem xudasiz yashighininglarni ésinglarda tutunglar; \f □ \fr 2:12 \ft \+bd «...wedilerni élip kelgüchi ehdilerni yat bilip...»\+bd* — «wediler» bolsa Xudaning wediliri, elwette.\f*  \x + \xo 2:12 \xt Rim. 9:4. \x*  
\v 13 lékin esli yiraqlarda bolghan siler hazir Mesihning qéni arqiliq yéqin qilindinglar;  
\v 14 chünki U bizning inaqliqimizdur, U ikki terepni bir qilip otturidiki ara tamni chéqiwetti; \x + \xo 2:14 \xt Yesh. 9:5; Mik. 5:4; Yuh. 16:33; Ros. 10:36; Rim. 5:1; Kol. 1:20. \x*  
\v 15 yeni, Öz etliri arqiliq öchmenlikni tügitip, belgilimilerni körsetken, emrlerni yetküzgen qanunni bikar qilip, ikki terepni Özide yéngi bir adem qilip yaratti, shuning bilen inaqliqni apiride qildi; \f □ \fr 2:15 \ft \+bd «yeni, Öz etliri arqiliq öchmenlikni tügitip, belgilimilerni körsetken, emrlerni yetküzgen qanunni bikar qilip, ikki terepni Özide yéngi bir adem qilip yaratti, shuning bilen inaqliqni apiride qildi»\+bd* — «Mesih Öz etliri arqiliq ... qanunni... bikar qilip» — Yehudiy jamaet hem Xudani tonumaqchi bolghan «yat eller»ning dostluqta bolushigha eng chong tosalghu, shuningdek hetta öchmenlikni peyda qilghan amil bolsa del Xuda Musa peyghemberge chüshürgen Tewrat qanunidiki belgilimiler idi. «Qoshumche söz»imizde biz bu belgilimiler üstide toxtilimiz. 
\fp  «Yéngi bir adem» — Mesih we jamaet, yeni bir bash bir ten bolidu (Mesih bash, jamaet ten bolidu).\f*  
\v 16 kréstke mixlinip mushuning wasitisi bilen öchmenlikni qetl qilip, ikkisini bir tende Xuda bilen epleshtürdi; \f □ \fr 2:16 \ft \+bd «kréstke mixlinip mushuning wasitisi bilen öchmenlikni qetl qilip, ikkisini bir tende Xuda bilen epleshtürdi»\+bd* — «bir tende» bolsa Özining kréstke mixlan’ghan téni. Bu ten hazir tirilgendin kéyin Özi bilen jamaettin terkib tapqan ten boldi. «Kirish söz»imizdiki «jamaet» toghruluq mezmunlarni körüng.\f*  
\v 17 andin U kélip, yiraqlarda turghan silergimu inaqliq xush xewirini jakarlidi, yéqindikilergimu inaqliqni jakarlidi. \f □ \fr 2:17 \ft \+bd «andin U kélip, yiraqlarda turghan silergimu inaqliq xush xewirini jakarlidi, yéqindikilergimu inaqliqni jakarlidi»\+bd* — «U (Mesih) kélip.. silergimu...xush xewerni jakarlidi».... mushu ishta biz Eysa Mesihning «Öz téni bolghan jamaet» bilen bir bolghanliqimizni körimiz. Mesih Eysa Yehudiy xelqige xush xewerni jakarlighandin kéyin, kréstke mixlinip, kömülüp, tirilgen; andin ershke kötürülgen. U qandaqmu «silerge («yiraqlarda turghanlar»gha, yeni Yehudiy emeslerge) keldi»? Jawab Injildiki «Rosullarning paaliyetliri»de körülidu. Eysaning elchiliri, jamaitidikiliri bashqilargha xush xewerni yetküzgende, U Özi ular arqiliq mushu ishni qilidu. Chünki jamaet Özining ténidur. Mesilen, «Ros.» 1:1-2, 9:4-5 we izahatlarni körüng. 
\fp  «Yéqin turghanlar» yene Yehudiylarni körsitidu, elwette.\f*  \x + \xo 2:17 \xt Yesh. 57:19; Ef. 3:12. \x*  
\v 18 Chünki her ikkimizning Uning arqiliq bir Rohta Ata aldigha kirish hoquqimiz bardur. \x + \xo 2:18 \xt Yuh. 10:9; 14:6; Rim. 5:2; Ef. 3:12; Ibr. 10:19. \x*  
\v 19 Shunga shuningdin bashlap siler musapirlar, yaqa yurttikiler emes, belki muqeddes bendilerge wetendash bolisiler, Xudaning öyidikiliridin bolisiler; \x + \xo 2:19 \xt Gal. 6:10. \x*  
\v 20 siler rosullar we peyghemberler bolghan ulning üstige qurulmaqtisiler; binaning «burjek téshi» bolsa Eysa Mesih Özidur; \f □ \fr 2:20 \ft \+bd «siler rosullar we peyghemberler bolghan ulning üstige qurulmaqtisiler»\+bd* — yaki, «siler rosullarning we peyghemberlerning ulining üstige qurulmaqtisiler». \+bd «siler rosullar we peyghemberler bolghan ulning üstige qurulmaqtisiler; binaning «burjek téshi» bolsa Eysa Mesih özidur»\+bd* — «qoshumche söz»diki «rosullar we peyghemberler» üstidiki muzakirimizni körüng.\f*  \x + \xo 2:20 \xt Yesh. 28:16; Mat. 16:18; 1Kor. 3:9,10; 1Pét. 2:4; Weh. 21:14\x*  
\v 21 Uningda pütkül bina puxta jipsilashturulup, Rebde muqeddes bir ibadetxana bolushqa ösüp barmaqta. \f □ \fr 2:21 \ft \+bd «Uningda pütkül bina puxta jipsilashturulup, Rebde muqeddes bir ibadetxana bolushqa ösüp barmaqta»\+bd* — «Rebde» «Mesih Eysaning Özide». 22-ayette «Rebde» «Uningda» dep élinidu.\f*  \x + \xo 2:21 \xt 1Kor. 6:19; 2Kor. 6:16; Ef. 4:16. \x*  
\v 22 Silermu \add qoshulup\add* Uningda Xudaning bir turalghusi bolushqa Rohta birleshtürülüp qurulmaqtisiler.\f □ \fr 2:22 \ft \+bd «Silermu qoshulup Uningda Xudaning bir turalghusi bolushqa Rohta birleshtürülüp qurulmaqtisiler»\+bd* — «Roh» — Muqeddes Roh, Xudaning Rohi.\f*   
\b  
\b  
\m  
\c 3
\m
\v 1 Shu sewebtin siler «yat eldikiler» üchün Mesih Eysaning mehbusi bolghan menki Pawlus —\f □ \fr 3:1 \ft \+bd «Shu sewebtin siler «yat eldikiler» üchün Mesih Eysaning mehbusi bolghan menki Pawlus —....»\+bd* — «Mesih Eysaning mehburi» — Pawlus bu mektupni yazghanda Rimdiki bir türmide yatatti. Shübhisizki, rimliqlar Pawlusni «bizning mehbusimiz» dep oylaytti — lékin Pawlus ishqa bashqiche qaraytti. Rimliqlarning uni qolgha élip türmige tashlighini Xudaning iradisi bolup, shu ish bilen yat ellerdin bolghan ishen’güchilerning köp payda köridighanliqigha Pawlusning közi yetken; shuning bilen Pawlus: «siler yat eldikiler üchün» éytqanda, men «rimliqlarning mehbusi» emes, belki «Mesihning mehbusi»men» deydu. 
\fp  Emeliyette Pawlusning bu sözliri 14-ayette dawamlishidu. 2-13-ayetlerning hemmisi «tirnaq ichige» élin’ghan.\f*  \x + \xo 3:1 \xt Ros. 21:33; Ef. 4:1; Fil. 1:7,13,14,16; Kol. 4:3; 2Tim. 1:8; Flm. 1. \x*  
\v 2 (siler belkim manga tapshurulghan, silerge Xudaning shepqitini élip baridighan ghojidarliqim toghruluq,\x + \xo 3:2 \xt Ros. 13:2; Rim. 1:5; Ef. 3:8. \x*  
\v 3 yeni Uning manga wehiy bilen sirni ayan qilghanliqi toghruluq xewerdar bolushunglar mumkin (men bu toghrisida ilgiri az-paz yazghanidim;\f □ \fr 3:3 \ft \+bd «yeni Uning manga wehiy bilen sirni ayan qilghanliqi toghruluq xewerdar bolushunglar mumkin (men bu toghrisida ilgiri az-paz yazghanidim...»\+bd* — mumkinchiliki barki, «men yene bu toghrisida ilgiri az-paz yazghanidim» dégen söz bolsa uning mezkur mektuptiki 1-bab 9-ayette «Mesihning siri» toghruluq yazghan sözlirini körsitidu; bizningche u uning Efesusluqlargha ilgiri yazghan bir xétini körsitidu.\f*  \x + \xo 3:3 \xt Ros. 22:17,21; 26:16,17; Rim. 16:25; Gal. 1:11,12. \x*  
\v 4 siler uni oqughininglarda, Mesihning siri toghruluq yorutulghanliqimni bilip yétisiler)  
\v 5 ilgiriki dewrlerde bu sir insan balilirigha Uning muqeddes rosulliri we peyghemberlirige Roh arqiliq hazirqidek éniq wehiy qilin’ghandek, ayan qilin’ghan emes.\f □ \fr 3:5 \ft \+bd «... rosulliri we peyghemberlirige Roh arqiliq hazirqidek éniq wehiy qilin’ghandek...»\+bd* — «Roh» — Xudaning Rohi, Muqeddes Roh. \+bd «ilgiriki dewrlerde bu sir insan balilirigha uning muqeddes rosulliri we peyghemberlirige Roh arqiliq hazirqidek éniq wehiy qilin’ghandek, ayan qilin’ghan emes»\+bd* — rosulning sözliri intayin zildur. U Mesih we jamaet toghruluq bu sir ilgiriki dewrlerde qet’iy ayan qilinmay qalghan emes, dep puritidu; emeliyette bolsa Tewrattiki peyghemberlerning bezi bésharetliride hem Tewratta xatirilen’gen bezi weqelerde bu sir puritilip ghil-pal körünidu.\f*  \x + \xo 3:5 \xt Ros. 10:28. \x*  
\v 6 Démek, xush xewer arqiliq «yat eldikiler»din bolghanlarmu ortaq mirasxorlar, tendiki ortaq ezalar, Mesih Eysada bolghan wedidin ortaq behrimen bolghuchilar bolidu;\f □ \fr 3:6 \ft \+bd «démek, xush xewer arqiliq...»\+bd* — «xush xewer» — oqurmenlerning éside bolush kérekki, «Injil» dégen söz del «xush xewer» dégen menide. \+bd «démek, xush xewer arqiliq «yat eldikiler»din bolghanlarmu ortaq mirasxorlar, tendiki ortaq ezalar, Mesih Eysada bolghan wedidin ortaq behrimen bolghuchilar bolidu»\+bd* — Yehudiy emeslerning «ortaq mirasxor» bolghanliqi «ishen’güchi Israil bilen ortaq mirasxor» bolghanliqini körsitidu; «ten» mushu yerde Mesihning téni, yeni jamaetni körsitidu.\f*  
\v 7 Xudaning shepqiti manga élip kelgen iltipat bilen, Uning küch-qudritining yürgüzülüshi bilen, men bu ishqa xizmetkar qilip teyinlendim;\x + \xo 3:7 \xt Ef. 1:19; Kol. 2:12. \x*  
\v 8 manga — muqeddes bendiliri ichidiki eng töwinidinmu töwen bolghan manga mushu iltipat, yeni eller arisida Mesihning mölcherligüsiz bayliqliri toghruluq xush xewer jakarlash\f □ \fr 3:8 \ft \+bd «eller arisida Mesihning mölcherligüsiz bayliqliri toghruluq xush xewer jakarlash»\+bd* — «eller» muqeddes kitabta daim déyilgendek, «Yehudiy emesler», «yat ellikler»ni körsitidu.\f*  \x + \xo 3:8 \xt Ros. 9:15; 13:2; 22:21; 1Kor. 15:9; Gal. 1:16; 2:8; 1Tim. 2:7; 2Tim. 1:11,15. \x*  
\v 9 we shundaqla hemmini yaratqan Xudada yoshurun bolup kelgen bu sirning qandaq emelge ashurulushi toghruluq hemmeylenni yorutush xizmiti amanet qilindi. \x + \xo 3:9 \xt Yar. 1:3; Zeb. 33:6; Yuh. 1:3; Rim. 16:25; Ef. 1:9; Kol. 1:16, 26; 2Tim. 1:10; Tit. 1:2; Ibr. 1:2; 1Pét. 1:20. \x*  
\v 10 Buning meqsiti ershlerde bolghan hökümranlargha hem hoquqlargha Xudaning köp tereplimilik danaliqi jamaet arqiliq hazir ashkare qilinishtin ibarettur. \f □ \fr 3:10 \ft \+bd «Buning meqsiti ershlerde bolghan hökümranlargha hem hoquqlargha Xudaning köp tereplimilik danaliqi jamaet arqiliq hazir ashkare qilinishtin ibarettur»\+bd* — «ershlerde bolghan hokümranlar» hem hoquqlar belkim hem perishtiler we yene jin-sheytanlarni körsitidu (6:12ni körüng).\f*  \x + \xo 3:10 \xt 1Pét. 1:12. \x*  
\v 11 Bu ish bolsa, Uning Mesih Eysa Rebbimizde ijra qilin’ghan menggülük muddiasi boyichidur; \f □ \fr 3:11 \ft \+bd «Uning Mesih Eysa Rebbimizde ijra qilin’ghan menggülük muddiasi boyichidur»\+bd* — bashqa birxil terjimisi bolsa «Uning Mesih Eysa Rebbimizde nishan qilin’ghan menggülük muddiasi boyichidur».\f*  
\v 12 Uning ishench-sadiqliqi arqiliq biz jasaretke hem Xudaning aldigha xatirjemlik bilen kirish hoquqigha ige bolduq; \x + \xo 3:12 \xt Yuh. 10:9; 14:6; Rim. 5:2; Ef. 2:18; Ibr. 10:19. \x*  
\v 13 shuning üchün silerdin ötünimenki, méning siler üchün tartqan japa-jebirlirim tüpeylidin perishan bolmanglar; chünki bu ish silerning shan-sheripinglar bolidu).\f □ \fr 3:13 \ft \+bd «shuning üchün silerdin ötünimenki, méning siler üchün tartqan japa-jebirlirim tüpeylidin perishan bolmanglar; chünki bu ish silerning shan-sheripinglar bolidu»\+bd* — bu ayetning üch mumkinchiliki bar menisi toghruluq «qoshumche söz»imizni körüng.\f*  \x + \xo 3:13 \xt Fil. 1:14; Kol. 1:24; 1Tés. 3:3. \x*   
\m
\v 14 Men shu sewebtin tizlirimni Atigha pükimenki, \f □ \fr 3:14 \ft \+bd «shu sewebtin ...»\+bd* — 1-ayetning dawami. \+bd «men shu sewebtin tizlirimni Atigha pükimenki, ...»\+bd* — «Ata» Xuda, elwette. Bezi kona köchürmilerde «Shu sewebtin tizlirimni Reb Eysa Mesihning Atisigha pükimenki,...» déyilidu.\f*  
\v 15 ( asman-zémindiki barliq atiliq munasiwetler Uningdin «ata» namini alidu) \f □ \fr 3:15 \ft \+bd «asman-zémindiki barliq atiliq munasiwetler Uningdin «ata» namini alidu»\+bd* — bu sözning ehmiyiti belkim shuki, Xuda «Ata» bolghandin kéyin, asman-zéminni «atiliq», yeni «ata-baliliq» (meyli insanlar arisida bolsun, haywanlar arisida bolsun yaki hetta ösümlükler arisida bolsun) munasiwetler bilen toldurghan. Pawlus, Xuda Özining atiliq muhebbitini mushu köpligen munasiwetler bilen ispatlimaqchi bolghan yerde, men Uning perzenti bolush süpitim bilen, Uningdin mushundaq büyük tilekni tolimu ishench bilen tileymen, démekchi.\f*  
\v 16 U Öz shan-sheripidiki bayliqlar bilen, Rohi arqiliq silerni ichki dunyayinglarda küchlendürgey; \f □ \fr 3:16 \ft \+bd «U Öz shan-sheripidiki bayliqlar bilen, Rohi arqiliq silerni ichki dunyayinglarda küchlendürgey»\+bd* — «ichki dunya» grék tilida «ichki adem» — bu ibare ademning rohini, qelbini, «ichki dunya»sini körsitidu.\f*  \x + \xo 3:16 \xt Ef. 6:10. \x*  
\v 17 shuning bilen Mesih qelbinglarda ishench arqiliq turup, siler méhir-muhebbet ichide yiltiz tartghan, ul sélin’ghan, \x + \xo 3:17 \xt Kol. 2:7. \x*  
\v 18-19 barliq muqeddes bendiler bilen bille Mesihning muhebbitining kengliki, uzunluqi, chongqurluqi we égizlikini chüshinip igiliwalghaysiler; yeni ademning bilip yétishidin hessilep éship chüshidighan Uning muhebbitini bilip yetkeysiler, shuningdek Xudaning mukemmel jewhiri bilen toldurulghaysiler. \f □ \fr 3:18-19 \ft \+bd «barliq muqeddes bendiler bilen bille Mesihning muhebbitining kengliki, uzunluqi, chongqurluqi we égizlikini chüshinip igiliwalghaysiler; yeni ademning bilip yétishidin hessilep éship chüshidighan uning muhebbitini bilip yetkeysiler, shuningdek Xudaning mukemmel jewhiri bilen toldurulghaysiler»\+bd* — oqurmenler diqqet qiliduki, bu ulugh ishlar üchün, bolupmu muhebbetni toluq igiliwélish üchün Xudaning Rohi arqiliq kelgen küch-qudret tolimu kérektur (16-ayetni körüng).\f*  
\v 20 Emdi ichimizde yürgüzidighan qudriti boyiche barliq tilikimiz yaki oylighanlirimizdinmu heddi-hésabsiz artuq wujudqa chiqirishqa qadir Bolghuchigha, — \x + \xo 3:20 \xt Rim. 16:25. \x*  
\v 21 Uninggha dewrdin dewrgiche, ebedil’ebedgiche jamaette Mesih Eysa arqiliq shan-sherep bolghay! Amin!   
\b  
\b  
\m  
\c 4
\m
\v 1 Emdi shu seweblerdin, Rebning mehbusi bolghan menki, \add Xudaning\add* silerni chaqirghan \add büyük\add* chaqiriqigha layiq halda méngishliringlarni ötünimen,\x + \xo 4:1 \xt Yar. 17:1; 1Kor. 7:20; Fil. 1:27; Kol. 1:10; 1Tés. 2:12. \x*  
\v 2 hemme ishta kemterlik we yuwash-mulayimliq bilen, sewrchanliq bilen, bir-biringlargha muhebbet ichide keng qorsaq bolup,\f □ \fr 4:2 \ft \+bd «hemme ishta kemterlik we yuwash-mulayimliq bilen, sewrchanliq bilen...»\+bd* — Injilda «yuwash-mulayimliq»ning alahidiliki bar; u bolsimu qorqunchtin küchlüklerge yol qoyidighan ajizliq emes, belki Xudaning yolida talash-tartishlardin qol üzüsh, Xudaning hemme ishlirimizni zorawanliqsiz, jédelsiz toghra orunlashturushigha iman baghlashtur; mushundaq pozitsiye mulayim, yuwashliq bilen bildürülidu.\f*  \x + \xo 4:2 \xt Kol. 1:11; 3:12; 1Tés. 5:14. \x*  
\v 3 inaq-xatirjemlikning rishtisi bilen, Rohta bolghan birlikni tutushqa intilishinglarni \add ötünimen\add*.\f □ \fr 4:3 \ft \+bd «... Rohta bolghan birlikni tutushqa intilishinglarni ötünimen»\+bd* — «Rohta» — Xudaning Rohida, Muqeddes Rohta.\f*  
\v 4 Ten birdur, Roh birdur, — xuddi chaqirilghininglarda, oxshash bir arzu-ümidke chaqirilghininglardek, —  
\v 5 Reb birdur, iman-étiqad birdur, chömüldürülüsh birdur,\x + \xo 4:5 \xt Qan. 4:39; Mal. 2:10; 1Kor. 8:4, 6; Luqa 12:50\x*  
\v 6 hemmining Xuda’Atisi birdur; U bolsa hemmidin üstün turghuchi, hemmini yürgüzgüchi we hemmimizning ichide Bolghuchidur.\f □ \fr 4:6 \ft \+bd «hemmimizning ichide Bolghuchidur»\+bd* — bezi kona köchürmilerde «hemmining ichide Bolghuchidur» (yaki «hemmining ichididur» yaki «hemminglarning ichide Bolghuchidur») déyilidu. 4-7-ayetler körsetken birlikler toghruluq «qoshumche söz»imizde qisqiche muzakire qilimiz.\f*  
\v 7 Shundaqtimu hazir herbirimizge Mesihning iltipatining ölchimi boyiche shepqet teqdim qilin’ghandur;\x + \xo 4:7 \xt Rim. 12:6; 1Kor. 12:11; 2Kor. 10:13; 1Pét. 4:10. \x*  
\v 8 shunga, muqeddes kitabta \add Xuda\add* éytqinidek: —  
\m «U yuqirigha kötürüldi,  
\m \add Insanlarni\add* tutqun qilghuchilarni U Özi esir qilip élip ketti,  
\m Hem insanlargha iltipatlarni teqdim qildi».\f □ \fr 4:8 \ft \+bd «shunga, muqeddes kitabta Xuda éytqinidek: — «U yuqirigha kötürüldi, insanlarni tutqun qilghuchilarni U Özi esir qilip élip ketti, hem insanlargha iltipatlarni teqdim qildi»»\+bd* — rosul Pawlus bu sözliride «Zebur»diki 68:18ni neqil keltürüp tüp menini yekünligen. «Yuqirigha kötürüldi» Mesihning ölümdin tirilip ershlerge kötürülgenlikini körsitidu. U ershtin Özige ishen’genlerge Muqeddes Rohni ewetip herxil iltipatlarni teqdim qildi we shuningdek hazirmu teqdim qilmaqta. 
\fp  Bu ajayib bésharetning menisini toluqraq tonush üchün biz «Zeb.» 68:18ge qoshqan izahatni körüng.\f*  \x + \xo 4:8 \xt Zeb. 68:18\x*   
\m
\v 9 Emdi «kötürülgen» zat bolsa, \add awwal\add* yerning tégige chüshken zatning Özi emesmu? \f □ \fr 4:9 \ft \+bd «Emdi «kötürülgen» zat bolsa, awwal yerning tégige chüshken zatning Özi emesmu?»\+bd* — Mesihning «yerning tégige (grék tilida «teglirige») chüshken»liki némini körsitidu? «Zeb.» 139:15ni körüng. Bu Zeburdiki küy boyiche «yerning tegliri» bolsa insanning tüp tebiiti shekillendürülgen jay bolup, Mesihning «yerning teglirige chüshüsh»i belkim del insanning tebiitining tüp mesilisini, yeni gunahliq mahiyitimizni üzül-késil bir terep qilishi üchün idi. Shunga bizningche bu ibare Mesih kréstke mixlinishning chongqur azablirida bir terep qilghan ishlarni körsitidu; bezi alimlar, Mesihning «chüshkenliki», ölümdin kéyin rohining tehtisaragha chüshkenlikini körsitidu, dep qaraydu. Buningmu mumkinchiliki bar.\f*  \x + \xo 4:9 \xt Yuh. 3:13; 6:62; Zeb. 139:15\x*  
\v 10 Chüshken zat bolsa barliq ershlerdin yuqirigha kötürülgenning del Özidur; kötürülüshining meqsiti, alemning barliqini toldurushtin ibaret;  
\v 11 Shunga, bezilerni rosullar, bezilerni peyghemberler, bezilerni xush xewerchiler, bezilerni baqquchi we yaki telim bergüchiler qilip teyinligen del Özidur. \f □ \fr 4:11 \ft \+bd «Shunga, bezilerni rosullar, bezilerni peyghemberler, bezilerni xush xewerchiler, bezilerni baqquchi we yaki telim bergüchiler qilip teyinligen del Özidur»\+bd* — oqurmenler diqqet qiliduki, bu ayette éytilghan sowghatlar (8-ayetni körüng) «rohiy iltipatlar» emes, belki «rohiy iltipatlar»gha ige bolghan rohiy ademlerdur. Mesih mushundaq ademlerni jamaiti we dunyani beriketlesh üchün teyinleydu.\f*  \x + \xo 4:11 \xt 1Kor. 12:28. \x*  
\v 12 Bularning meqsiti muqeddes bendilerni xizmet wezipisige, jümlidin Mesihning ténini qurup chiqishqa qorallandurup kamaletke yetküzüshtin ibaret; \f □ \fr 4:12 \ft \+bd «muqeddes bendilerni xizmet wezipisige, jümlidin Mesihning ténini qurup chiqishqa ...»\+bd* — «jümlidin» — yaki «yeni» dep chüshen’gili bolidu. \+bd «Bularning meqsiti muqeddes bendilerni xizmet wezipisige, jümlidin Mesihning ténini qurup chiqishqa qorallandurup kamaletke yetküzüshtin ibaret»\+bd* — démek, rosullar, peyghemberler, xush xewerchiler, baqquchilar we telim bergüchiler (11-ayet)ning wezipisi Mesihning téni bolghan jamaetni Xudaning toluq xizmitini qilish üchün qorallandurushtin ibarettur. Xudaning xizmitini qilidighan bu «rohaniy ademler»la emes, belki pütkül jamaetning hemme ezaliri öz roli boyiche wezipisige emel qilishi kérektur. 
\fp  «Qurup chiqish» dégen ibare toghruluq «kirish söz»imizni körüng. 
\fp  Grék tilida «qorallandurup kamaletke keltürüsh» birla söz bilen ipadilinidu.\f*  \x + \xo 4:12 \xt Rim. 12:5; 1Kor. 12:27; Ef. 1:23; 5:23; Kol. 1:24. \x*  
\v 13 wezipe hemmimizning étiqadta hem Xudaning Oghlini toluq tonushta birlikke kélishimizgiche, kamil adem bolup yétiship chiqishimizghiche, — yeni Mesihning mukemmel jewhiri gewdilen’gen qeddi-qamet ölchimige yétishimizgiche dawamlashturulmaqta;  
\v 14 shundaq bolghanda, yene gödek balilardin bolmay, ademlerning quwluqidin oylap chiqqan aldamchi niyet-pilanliri bilen, ularning hiyle-neyringidin chiqqan telimatining dolqunliridin urulup, uning herxil shamilida uyaq-buyaqqa uchurulup ketmeymiz; \x + \xo 4:14 \xt Mat. 11:7; 1Kor. 14:2. \x*  
\v 15 eksiche, méhir-muhebbet ichide turup heqiqetke bérilip ish körüp, béshimiz bolghan Mesihke baghlinishta her jehettin ösüp yétilidighan bolimiz; \f □ \fr 4:15 \ft \+bd «... béshimiz bolghan Mesihke baghlinishta her jehettin ösüp yétilidighan bolimiz»\+bd* — sözmusöz terjimisi: «... béshimiz bolghan Mesihke baghlinishta Uninggha (yaki «Uning ichige») her jehettin ösüp yétilidighan bolimiz». Démek, «alliqachan uning ténining bir ezasi bolghan halda ... dawamliq ösidighan...».\f*  \x + \xo 4:15 \xt Ef. 5:23; Kol. 1:18. \x*  
\v 16 Uningdin pütkül ten, ezaliri bir-birige jipsilashturulup, ozuqluq teminligüchi herbir öge arqiliq bir-birige tutashturulup, herbir ezaning özige xas ölchen’gen wezipini ötishi bilen barghanche östürülüp, muhebbet ichide öz-özini qurup chiqishqa ishlimekte.\f □ \fr 4:16 \ft \+bd «Uningdin pütkül ten, ezaliri bir-birige jipsilashturulup, ozuqluq teminligüchi herbir öge arqiliq bir-birige tutashturulup...»\+bd* — «putkül ten» — jamaettur.\f*  \x + \xo 4:16 \xt Rim. 12:5; 1Kor. 12:27; Ef. 2:21. \x*   
\m
\v 17 Shunga shuni éytimenki, Rebte uni tapilaymenki, yat ellerningkidek, yeni ularning öz oy-pikirlirining bimenilikide mangghinidek méngiwermeslikinglar kérek; \x + \xo 4:17 \xt Rim. 1:9, 18; 1Pét. 4:3. \x*  
\v 18 ular qelbining qattiqliqidin kélip chiqqan bilimsizlik tüpeylidin, Xudaning hayatidin ada-juda qilinip, chüshenchisi qarangghuliship ketken,\x + \xo 4:18 \xt 1Tés. 4:5. \x*  
\v 19  ar-nomusni tashliwétip, nepsaniyetchiliki awup herxil iplasliqlarni yürgüzüshke, keyp-sapagha bérilgen.  
\v 20 Emma siler bolsanglar, Mesihni shundaq yolda öginip tonughan emessiler —  
\v 21 (heqiqetning Eysada bolghinidek, uni heqiqeten anglighan, uningda ögitilgen bolsanglar) —  
\v 22 démek, ilgiriki turmushunglargha xas bolghan, aldamchi arzu-heweslerge egiship özini bulghighuchi «kona adem»ni séliwétip, \f □ \fr 4:22 \ft \+bd «ilgiriki turmushunglargha xas bolghan, aldamchi arzu-heweslerge egiship özini bulghighuchi «kona adem»ni séliwétip, ...»\+bd* — «kona adem» toghruluq «Rim.» 6:6 we izahatini körüng.\f*  \x + \xo 4:22 \xt Kol. 3:9; Ibr. 12:1; 1Pét. 2:1. \x*  
\v 23 oy-zéhninglarning rohida yéngilinip,  
\v 24 Xudaning oxshashliqigha asasen, heqiqettin chiqqan heqqaniyliqta we pak-muqeddeslikte yaritilghan «yéngi adem»ni kiyiwélishinglar kérektur.\x + \xo 4:24 \xt Rim. 6:4; Kol. 3:10; 1Pét. 4:2. \x*   
\m
\v 25 Shuning bilen yalghanchiliqni séliwétip, herbirimiz öz yéqinlirimiz bilen heqiqetni sözlisheyli; chünki biz bir-birimizge nisbeten bir tenning ezaliridurmiz.\x + \xo 4:25 \xt Zek. 8:16. \x*   
\m
\v 26 «Achchiqlininglar, emma gunah qilmanglar»; ghezipinglar kün patquche dawam étiwermisun; \f □ \fr 4:26 \ft \+bd «Achchiqlininglar, emma gunah qilmanglar»\+bd* — «Zek.» 8:16, «Zeb.» 4:4. Bu ayet 25-ayettiki «heqiqetni sözlisheyli» dégen söz bilen baghliqtur. Bir tereptin achchiqilinishqa tégishlik sewebi bolup turup gep qilmisa gunah bolidu; yene bir tereptin achchiq ademni gunahqa bashlishimu mumkin, shu tereptinmu hézi bolushi kérek. Shunga «Achchiqlininglar, emma gunah qilmanglar» déyilidu. \+bd «ghezipinglar kün patquche dawam étiwermisun»\+bd* — yene birxil terjimisi: «Achchiqlashning sewebi kün patquche dawamlishiwermisun». Eger bu terjime toghra bolsa, adem uninggha zadi qandaq emel qilishi kérek? — bizningche bu terjime mentiqighe uyghun emes.\f*  \x + \xo 4:26 \xt Zeb. 4:4\x*  
\v 27 yaki Iblisqa héch orun qoyup bermenglar.\f □ \fr 4:27 \ft \+bd «yaki Iblisqa héch orun qoyup bermenglar»\+bd* — «Iblis» — Sheytan.\f*  \x + \xo 4:27 \xt Yaq. 4:7; 1Pét. 5:9. \x*   
\m
\v 28 Oghri ikkinchi oghriliq qilmisun; eksiche u méhnet qilip ikki qoligha tayinip halal ish qilsunki, hajiti bolghanlarghimu bölüp bergüdek öz tapqini bolsun.\x + \xo 4:28 \xt Ros. 20:35; 1Tés. 4:11; 2Tés. 3:8,12. \x*   
\m
\v 29 Aghzinglardin héchqandaq iplas söz chiqmisun, peqet anglighuchilargha shepqet yetsun üchün, éhtiyajqa uyghun we ademni qurup chiqidighan sözlerni éytinglar. \x + \xo 4:29 \xt Mat. 12:36; Ef. 5:3, 4. \x*  
\v 30 Xudaning Muqeddes Rohigha azab bermengler; chünki siler Uning bilen hör-nijat küni üchün möhürlen’gensiler; \f □ \fr 4:30 \ft \+bd «chünki siler Uning bilen hör-nijat küni üchün möhürlen’gensiler»\+bd* — «hör-nijat küni» — 1:14diki izahatni körüng.\f*  \x + \xo 4:30 \xt Luqa 21:28; Rim. 8:16,23; 2Kor. 1:22; 5:5; Ef. 1:13,14. \x*  
\v 31  özünglardin herqandaq öch-adawet, achchiq-ghezep, qehr, jédel-majiralar, til-ahanet hemde herxil qara niyetlerni néri qilinglar; \x + \xo 4:31 \xt Kol. 3:19. \x*  
\v 32 bir-biringlargha méhriban, yumshaq dilliq bolup, Xuda Mesihte silerni kechürüm qilghinidek bir-birininglarni kechürüm qilinglar. \f □ \fr 4:32 \ft \+bd «Mesih bizni söyüp, Özini biz üchün Xudagha xushpuraq süpitide hediye-qurbanliq bolushqa atap pida qilghandek silermu muhebbet ichide ménginglar»\+bd* — «xushpuraq süpitide hediye-qurbanliq» mushu yerde (barliqi Xudagha atap köydürülgen) «köydürme qurbanliq» közde tutulidu.\f*  \x + \xo 4:32 \xt Mat. 6:14; Mar. 11:25; Fil. 2:1; Kol. 3:12,13. \x*   
\b  
\b  
\m  
\c 5
\s1 (Dawami)  
\m
\v 1-2 Shunga Xudaning söyümlük perzentliridin bolup, Uni ülge qilinglar; hemde Mesih bizni söyüp, Özini biz üchün Xudagha xushpuraq süpitide hediye-qurbanliq bolushqa atap pida qilghandek silermu muhebbet ichide ménginglar.\x + \xo 5:1-2 \xt Yuh. 13:34; 15:12; Gal. 2:20; 1Tés. 4:9; Tit. 2:14; 1Pét. 3:18; Ibr. 8:3; 9:14; 1Yuh. 3:23; 4:21\x*  
\v 3 Emma muqeddes bendilerge layiq halda, buzuqluq, herqandaq paskiniliq yaki nepsaniyetchilik aranglarda hetta tilghimu élinmisun;\x + \xo 5:3 \xt Mar. 7:21; Ef. 4:29; Kol. 3:5. \x*  
\v 4 Shundaqla iplasliq, exmiqane paranglar yaki chakina chaqchaqlarmu tilinglargha élinmisun — bularmu muwapiq emestur — belki aghzinglardin teshekkürler chiqsun.   
\m
\v 5 Chünki shuningdin xewerdarsilerki, herqandaq buzuqluq qilghuchi, napak bolghuchi yaki nepsaniyetchi kishi (bundaq kishi emeliyette bir butpereske barawer) Mesih we Xudaning padishahliqigha mirasxor bolalmaydu.\x + \xo 5:5 \xt 1Kor. 6:10; Gal. 5:19; Kol. 3:5; Weh. 22:15. \x*  
\v 6 Héchkimge özünglarni quruq gepler bilen aldatmanglar; chünki bu ishlar tüpeylidin Xudaning ghezipi itaetsizliktin bolghan perzentlerning béshigha chüshidu.\x + \xo 5:6 \xt Yer. 29:8; Mat. 24:4; Mar. 13:5; Luqa 21:8; Kol. 2:4,18; 2Tés. 2:3; 1Yuh. 4:1. \x*   
\m
\v 7 Shunga ulargha mushu ishlarda shérik bolmanglar;  
\v 8 chünki siler esli qarangghuluq idinglar, lékin hazir Rebde yoruqluqsiler; yoruqluqning perzentlirige layiq ménginglar\x + \xo 5:8 \xt 1Tés. 5:4. \x*  
\v 9 (chünki yoruqluqning méwisi toluq méhribanliq, heqqaniyliq we heqiqettin terkib tapqandur), \x + \xo 5:9 \xt Gal. 5:22. \x*  
\v 10 néme ishlarning Rebni xursen qilidighanliqini öginip ispatlanglar.  
\v 11 Qarangghuluqtiki méwisiz ishlar bilen chétilip qalmanglar; eksiche, ularni échip eyiblenglar; \x + \xo 5:11 \xt Mat. 18:17; 1Kor. 5:8; 10:20; 2Kor. 6:14; 2Tés. 3:14. \x*  
\v 12 chünki ularning yoshurunche ishligenlirini hetta tilgha élishmu nomus ishtur.  
\v 13 Emma yoruqluq bilen eyiblep ashkarilan’ghan herqandaq nerse ochuq körünidu; yoruqluq ashkarilighan hemme nerse yoruqluqqa aylinidu. \x + \xo 5:13 \xt Yuh. 3:20,21. \x*  
\v 14 Shuning üchün U mundaq deydu: —  
\m «Oyghan, ey uyquchi!  
\m Tiril ölükler arisidin!  
\m We Mesih séni parlap yoritidu».\f □ \fr 5:14 \ft \+bd «Oyghan, ey uyquchi! Tiril ölükler arisidin! We Mesih séni parlap yoritidu»\+bd* — bu sözler Tewrattiki bésharet emes, belki Tewrattiki birnechche bésharetlerning birxil yeküni yaki Injil dewridiki namelum peyghemberning küy-medhiye sözliridin élin’ghan sözler bolushi mumkin.\f*  \x + \xo 5:14 \xt Rim. 13:11; 1Tés. 5:6. \x*   
\m
\v 15 Shuning üchün silerning méngiwatqan yolunglargha éhtiyat bilen diqqet qilinglar; yolunglar nadanlarningkidek emes, danalarningkidek bolsun; \x + \xo 5:15 \xt Kol. 4:5. \x*  
\v 16 waqit-pursetni gheniymet bilip tutuwélinglar; chünki mushu dewr rezildur. \f □ \fr 5:16 \ft \+bd «waqit-pursetni gheniymet bilip tutuwélinglar...»\+bd* — grék tilida «mushu künlerni gheniymet bilip tutuwélinglar...».\f*  \x + \xo 5:16 \xt Rim. 13:11. \x*  
\v 17 Bu sewebtin nadan bolmanglar, belki Rebning iradisining néme ikenlikini chüshen’güchi bolunglar; \x + \xo 5:17 \xt Rim. 12:2; 1Tés. 4:3. \x*  
\v 18 Haraq-sharab ichip mest bolmanglar; shundaq qiliq ademni shallaqlashturidu; buning ornigha Rohqa toldurulghuchi bolunglar, \f □ \fr 5:18 \ft \+bd «haraq-sharab ichip mest bolmanglar; shundaq qiliq ademni shallaqlashturidu; buning ornigha Rohqa toldurulghuchi bolunglar..»\+bd* — «Roh» — Xudaning Rohi, Muqeddes Roh.\f*  \x + \xo 5:18 \xt Pend. 23:29; Yesh. 5:11,22; Luqa 21:34; Ros.2:4 \x*  
\v 19 bir-biringlargha zebur-neghmiler, medhiye küyliri we rohiy naxshilar éytiship, qelbinglarda naxsha-neghmiler yangritip Rebni medhiyilenglar; \f □ \fr 5:19 \ft \+bd «bir-biringlargha zebur-neghmiler, medhiye küyliri we rohiy naxshilar éytiship, qelbinglarda naxsha-neghmiler yangritip rebni medhiyilenglar»\+bd* — «zebur-neghmiler» belkim sazgha tengkesh qilinip éytilidighan naxshilar; «medhiye küyliri» belkim sazsiz naxshilar; «rohiy naxshilar» belkim stixiyiliktin, özlikidin, Muqeddes Rohning ilhami bilen éytilghan naxshilarni körsitishi mumkin («1Kor.» 14:15ni we izahatlarnimu körüng).\f*  \x + \xo 5:19 \xt Kol. 3:16. \x*  
\v 20  herdaim hemme ishlar üchün Reb Eysa Mesihning namida Xuda hem Ata Bolghuchigha teshekkür-rehmet éytinglar, \x + \xo 5:20 \xt Kol. 3:17; 1Tés. 5:18. \x*  
\v 21 Mesihtin eyminip, bir-biringlargha boysununglar.\f □ \fr 5:21 \ft \+bd «Mesihtin eyminip, bir-biringlargha boysununglar»\+bd* — bu ishlar we qalghan jékileshler asasen hemmisi «Muqeddes Rohqa toldurulush»ning netijisidur. 
\fp  «Mesihtin eyminip, bir-biringlargha boysununglar» — «Mesihtin eyminish» birinchi orunda bolush kérek; jamaettiki melum bir qérindishigha boysunush Mesihning emrlirige uyghun kelmise u chaghda u qérindishigha boysunmasliq kérektur.\f*   
\m
\v 22 Siler ayallar, Rebke boysun’ghandek öz erliringlargha boysununglar; \x + \xo 5:22 \xt Yar. 3:16; 1Kor. 14:34; Kol. 3:18; Tit. 2:5; 1Pét. 3:1. \x*  
\v 23 chünki Mesih jamaetning béshi bolghandek, er ayalning béshidur; Mesih yene ten’ge qutquzghuchidur. \f □ \fr 5:23 \ft \+bd «chünki Mesih jamaetning béshi bolghandek, er ayalning béshidur; Mesih yene ten’ge qutquzghuchidur»\+bd* — «ten» mushu yerde «jamaet»ni körsitidu. Yene bir tereptin rosul Pawlus mushu yerde «Mesih ten’ge qutquzghuchidur» dégen sözi bilen, erning öz ayalini qutquzush we ayalining ténini asrash mes’uliyiti bar, dégenni puritidu.\f*  \x + \xo 5:23 \xt Rim. 12:5; 1Kor. 11:3; 12:27; Ef. 1:22,23; 4:12,15; Kol. 1:18,24. \x*  
\v 24 Emdilikte jamaet Mesihke boysughandek, ayallar erlirige hemme ishta boysunsun.   
\m
\v 25 Erler ayalliringlarni söyüngler, xuddi Mesihningmu jamaetni söyüp, uning üchün Özini pida qilghinidek söyünglar; \x + \xo 5:25 \xt Gal. 1:4; Ef. 5:2; Kol. 3:19. \x*  
\v 26 \add Mesihning jamaet üchün\add* shundaq qilishi jamaetni muqeddes qilip, «dasning süyi» bolghan söz-kalam bilen yuyup paklandurush üchündur, \f □ \fr 5:26 \ft \+bd «(Mesihning jamaet üchün) shundaq qilishi jamaetni muqeddes qilip, «dasning süyi» bolghan söz-kalam bilen yuyup paklandurush üchündur»\+bd* — «jamaetni» grék tilida «uni». Bu ayettiki «u» jamaetni körsetkende, grék tilidiki «ayalche rod»ta ipadilinidu. Ayettiki oxshitish del shuki, yigitning toyda özige yatliq bolidighan söyümlük qizni özige hazir qilghinidek, Mesih jamaetni Özige hazir qilidu. Toy bolsa jennette bolidu («Weh.» 19:7-9, 21:9-10ni körüng). \+bd «... «dasning süyi» bolghan söz-kalam bilen yuyup paklandurush üchündur»\+bd* — «dasning süyi» Tewrat dewridiki zamanlarda kahinlar ibadetxanida Xudagha herqétim yéqinlashqanda, pütkül tenlirini chong das («déngiz») ichide yuyushi kérek. Shuninggha oxshash yolda Xudagha yéqinlashqinimizda, bizde nalayiq birer ishlar bolsa, Uning söz-kalami bizge paklandurush yolini (démek, gunahni iqrar qilip, towa qilish, Eysaning qéni arqiliq kechürüm qilinip paklandurulush yolini) körsitish rolini oynaydu.\f*  \x + \xo 5:26 \xt Tit. 3:5; 1Pét. 3:21. \x*  
\v 27 shuningdek jamaetni shereplik halda Özige hazir qilip, uni héch dagh, qoruq yaki bulargha oxshash herqandaq nersilerdin xaliy qilip, toluq muqeddes we eyibsiz qilishtin ibarettur. \x + \xo 5:27 \xt Kol. 1:22. \x*  
\v 28 Shuninggha oxshash, erler öz ayallirini öz ténini söygendek söyüshi kérektur; öz ayalini söygen kishi özini söygen bilen barawer.  
\v 29 Chünki héchkim esla özining étidin nepretlen’gen emes, eksiche uni ozuqlanduridu hem asraydu; bu xuddi Mesihning jamaetni \add ozuqlanduridighinigha hem uni asraydighinigha\add* oxshaydu.  
\v 30 Chünki biz Uning ténining ezaliridurmiz: —\f □ \fr 5:30 \ft \+bd «Chünki biz Uning ténining ezaliridurmiz: —»\+bd* — bezi kona köchürülmilerde: «Chünki biz Uning ténining ezaliridurmiz; biz Uning etliridin, Uning söngekliridin bolghanmiz» déyilidu («Yar.» 2:23ni körüng).\f*  \x + \xo 5:30 \xt Rim. 12:5; 1Kor. 12:27. \x*   
\m
\v 31 «Shu sewebtin er ata-anisining yénidin ayrlip, öz ayaligha baghlinidu; ikkisi bir ten bolidu».\f □ \fr 5:31 \ft \+bd «Shu sewebtin er ata-anisining yénidin ayrlip, öz ayaligha baghlinidu; ikkisi bir ten bolidu»\+bd* — «Yar.» 2:23.\f*  \x + \xo 5:31 \xt Yar. 2:24; Mat. 19:5; Mar. 10:7; 1Kor. 6:16. \x*   
\m
\v 32 Bu sir intayin chongqurdur; emma men hazir Mesih we jamaet toghruluq sözlewatimen. \f □ \fr 5:32 \ft \+bd «bu sir intayin chongqurdur; emma men hazir Mesih we jamaet toghruluq sözlewatimen»\+bd* — er-ayalning bir-birige baghlinip bir ten bolushi derheqiqet chongqur bir sir; Mesihning jamaetke baghlinip uning bilen bir ten bolushi téximu chongqur bir sirdur.\f*  
\v 33 Emma silermu herbiringlar öz ayalinglarni özünglarni söygendek söyünglar; ayal bolsa, éridin eyminip, uni hörmetlisun.   
\b  
\b  
\m  
\c 6
\m
\v 1 Balilar, Rebde ata-aniliringlargha itaet qilinglar; chünki bu durusdur.\x + \xo 6:1 \xt Kol. 3:20. \x*  
\v 2 «Atangni we anangni hörmetle» — bu bolsa öz ichige wedini alghan birinchi emrdur —\f □ \fr 6:2 \ft \+bd «Atangni we anangni hörmetle»\+bd* — «Mis.» 20:12.\f*  \x + \xo 6:2 \xt Mis. 20:12; Qan. 5:16; 27:16; Mat. 15:4; Mar. 7:10. \x*   
\m
\v 3 «Shuning bilen séning ishliring qutluq bolidu, zéminda uzun ömür körisen» — \add dep wede qilin’ghan\add*.\f □ \fr 6:3 \ft \+bd «Shuning bilen séning ishliring qutluq bolidu, zéminda uzun ömür körisen»\+bd* — «Mis.» 20:12, «Qan.» 5:16.\f*   
\m
\v 4 Siler atilar, baliliringlarni xapa qilmanglar, belki ularni Rebning terbiyisi hem körsetmiside béqinglar.\x + \xo 6:4 \xt Qan. 6:7,20; Zeb. 78:4; Pend. 19:8; 29:17. \x*   
\m
\v 5 Siler qullar, ettin bolghan xojayininglargha Mesihke itaet qilghininglardek chin könglünglardin eyminish we titresh bilen itaet qilinglar;\f □ \fr 6:5 \ft \+bd «Siler qullar, ettin bolghan xojayininglargha Mesihke itaet qilghininglardek chin könglünglardin eyminish we titresh bilen itaet qilinglar»\+bd* — hemmimizning «eyminish we titresh» pozitsiyisi bilen Xuda üchün xizmet qilishimizgha toghra kélidu. «Eyminish we titresh» insanning aldida emes, Xudaning aldida bolushi kérek, elwette.\f*  \x + \xo 6:5 \xt Kol. 3:22; 1Tim. 6:1; Tit. 2:9; 1Pét. 2:18. \x*  
\v 6 peqet köz aldidila xizmet qilip, ademni xush qilghuchi qullardin bolmanglar, belki Mesihning qullirining süpitide Xudaning iradisini jan-dil bilen beja keltürünglar,  
\v 7 ademlerge emes, belki Rebge chin dilinglardin xizmet qilinglar;  
\v 8 shuni bilgenki, herqandaq adem birer yaxshiliq qilsa, meyli u qul bolsun yaki hör bolsun, shu ish Rebdin uninggha yanidu.   
\m
\v 9 Siler xojayinlar, qulliringlarghimu oxshash yol bilen muamile qilip, ulargha heywe qilishtin qol üzünglar; chünki ularningmu we silerningmu xojayininglar ershtidur, Uningda herqandaq ademning yüz-xatirisini qilish dégenning yoqluqini bilisiler.\x + \xo 6:9 \xt Qan. 10:17; 2Tar. 19:7; Ayup 34:19; Ros. 10:34; Rim. 2:11; Gal. 2:6; Kol. 3:25; 4:1; 1Pét. 1:17. \x*   
\b  
\m
\v 10 Axirda, qérindashlar, Rebde we Uning küch-qudritide küchlendürlünglar;  
\v 11 Iblisning hiyle-neyrenglirige taqabil turushunglar üchün Xudaning pütkül sawut-yarighini kiyiwélinglar; \x + \xo 6:11 \xt Kol. 3:12; 1Tés. 5:8. \x*  
\v 12 chünki élishidighinimiz et we qan igiliri emes, belki hökümranlar, hoquqdarlar, bu dunyadiki qarangghuluqni bashqurghuchi dunyawi emirler, yeni ershlerde turuwatqan rezil rohiy küchlerdur.\x + \xo 6:12 \xt Ef. 2:2. \x*  
\v 13 Mushu wejidin özünglargha Xudaning pütün sawut-yariqini élip artinglarki, rezillik künide berdashliq bilen qattiq turidighan, axir hemme ishni ada qilip, yerni ching dessep turidighan bolisiler. \f □ \fr 6:13 \ft \+bd «rezillik künide berdashliq bilen qattiq turidighan, axir hemme ishni ada qilip, yerni ching dessep turidighan bolisiler»\+bd* — «rezillik küni» belkim rezillik üstünlükni igileydighan kün, Sheytanning küchi zor namayan qilinidighan künni körsitidu. Yene kélip u «hazirqi zaman»ning özini körsitishi mumkin. Axir bérip «Mesihning küni» «rezillik küni»ni tügeshtüridu.\f*  \x + \xo 6:13 \xt 2Kor. 10:4. \x*  
\v 14-15 Emdi ching turunglar — heqiqet belwéghini bélinglargha baghlap, meydenglerge heqqaniyliq sawutini kiyip, putunglargha xatirjem-inaqliq xush xewirini yetküzüshke teyyarliq choruqini kiyip, yerni ching dessep turunglar. \x + \xo 6:14-15 \xt Yesh. 59:17; Luqa 12:35; 2Kor. 6:7; 1Pét. 1:13. \x*  
\v 16 Bu ishlarning hemmiside iman-ishenchning qalqinini qolgha élinglar; uning bilen siler rezil bolghuchining barliq ot oqlirini öchüriwételeydighan bolisiler. \f □ \fr 6:16 \ft \+bd «...Bu ishlarning hemmiside iman-ishenchning qalqinini qolgha élinglar»\+bd* — yaki «...Hemmidin muhimi iman-ishenchning qalqinini qolgha élinglar» yaki «Bularning hemmisining üstige, iman-ishenchning qalqinini qolgha élinglar».\f*  
\v 17 Hemde béshinglargha nijatning dubulghisini kiyip, Xudaning söz-kalamini, yeni Rohning qilichini élinglar; \f □ \fr 6:17 \ft \+bd «Xudaning söz-kalamini, yeni Rohning qilichini élinglar»\+bd* — «Roh» — Xudaning Rohi, Muqeddes Roh.\f*  \x + \xo 6:17 \xt Yesh. 59:17; 1Tés. 5:8; Ibr. 4:12; Weh. 2:16. \x*  
\v 18 hemme waqit-pesilde Rohta herxil dua-tilawet hem iltija bilen dua qilinglar; del bu ishta qet’iy hoshyar turup barliq muqeddes bendiler üchün her tereplime dua-iltijalar qilinglar; \f □ \fr 6:18 \ft \+bd «hemme waqit-pesilde rohta herxil dua-tilawet hem iltija bilen dua qilinglar»\+bd* — «Roh» — Xudaning Rohi, Muqeddes Roh.\f*  \x + \xo 6:18 \xt Luqa 18:1; Rim. 12:12; Kol. 4:2; 1Tés. 5:17. \x*  
\v 19 men üchünmu dua qilinglarki, — éghiz achqinimda manga sözler kelsun, xush xewerning sirini dadilliq bilen ashkare qilay. \x + \xo 6:19 \xt Ros. 4:29; 2Tés. 3:1. \x*  
\v 20 Men del shu ishqa zenjirler bilen baghlan’ghan elchimen; shunga qilishqa tégishlikim boyiche, \add xush xewer yetküzüshte\add* dadilliq bilen söz qilishimgha \add dua qilinglar\add*.\x + \xo 6:20 \xt 2Kor. 5:20. \x*   
\m
\v 21 Emdi méning toghramdiki ishlardin, méning qandaq ötüwatqanliqimdin xewerlinishinglar üchün, söyümlük qérindash hem Rebde sadiq xizmetkar bolghan Tikikus silerge hemme ishlarni melum qilidu. \x + \xo 6:21 \xt Ros. 20:4; Kol. 4:7; Tit. 3:12. \x*  
\v 22 Méning uni del mushu ish üchün yéninglargha ewetishim, silerning ishlirimizdin xewerdar bolushinglar we uning könglünglargha teselli we ilham bérishi üchündur.\x + \xo 6:22 \xt 2Tim. 4:12. \x*   
\m
\v 23 Qérindashlargha xatirjemlik, muhebbet hem iman-ishench Xuda’Ata we Reb Eysa Mesihdin bolghay!   
\m
\v 24 Reb Eysa Mesihni ölmes-chirimas söygü bilen söygüchilerge méhir-shepqet yar bolghay!