\id 2TI
\h Timotiygha «2» 
\toc1 Timotiygha «2» 
\toc2 Timotiygha «2» 
\toc3 2Tim. 
\mt1 Timotiygha «2»  
\c 1
\s1 Rosul Pawlus Timotiygha yazghan ikkinchi mektup  
\m
\v 1-2 Mesih Eysada wede qilin’ghan hayatni élip bérish üchün, Xudaning iradisi bilen Eysa Mesihning rosuli bolghan menki Pawlustin söyümlük balam Timotiygha salam: Xuda’Atimizdin we Rebbimiz Mesih Eysadin sanga méhir-shepqet, rehimdillik we xatirjemlik bolghay!\f □ \fr 1:1-2 \ft \+bd «Eysa Mesihning rosuli bolghan menki Pawlustin söyümlük balam Timotiygha salam»\+bd* — démisekmu, Timotiy Pawlusning «rohiy jehette» oghli idi.\f*  \x + \xo 1:1-2 \xt Gal. 1:3; 1Tim. 1:2; 1Pét. 1:2. \x*  
\v 3 Men ata-bowilirimning izini bésip sap wijdanim bilen xizmitini qiliwatqan Xudagha teshekkür éytimen, chünki kéche-kündüz dualirimda séni toxtawsiz eslep turimen;\x + \xo 1:3 \xt Ros. 22:3; Rim. 1:9; 1Tés. 1:2; 3:10. \x*  
\v 4 köz yashliringni esliginimde, shadliqqa chömüshüm üchün sen bilen yene didarlishishqa qattiq telpünüp yürmektimen;  
\v 5 chünki séningde bolghan saxtiliqsiz étiqad ésimdin chiqmaydu. Bu étiqad eng awwal momang Loista, andin anang Éwnikide bar bolghan, emdi hazir sendimu bar iken dep xatirjemdurmen.   
\m
\v 6 Shuning üchün men shuni qaytidin sanga eslitimenki, qollirimni uchanggha qoyushum bilen sende bolghan, \add Xuda\add* sanga teqdim qilghan iltipatni qaytidin yalqunlitip jari qilghin.\f □ \fr 1:6 \ft \+bd «qollirimni uchanggha qoyghinim bilen sende bolghan, Xuda sanga teqdim qilghan iltipat»\+bd* — ishinimizki, bu del 1-xette («1Tim.» 4:14-15) tilgha élin’ghan rohiy iltipattin bashqa ish emes. «Qoshumche söz»imiznimu körüng.\f*  \x + \xo 1:6 \xt Ros. 6:6; 8:17; 13:3; 19:6; 1Tim. 4:14; 5:22. \x*  
\v 7 Chünki Xuda bizge qorqunchaqliqning rohini emes, belki bizge küch-qudretning, méhri-muhebbetning we salmaqliqning Rohini teqdim qildi.\x + \xo 1:7 \xt Rim. 8:15. \x*  
\v 8 Shunga Rebbimiz heqqidiki xewer-guwahliqtin, yaki Uning mehbusi bolghan mendin nomus qilma. Eksiche, Xudaning küch-qudriti bilen xush xewerni jakarlash yolidiki xarliq-musheqqetni öz hesseng boyiche ortaq tartqin;\f □ \fr 1:8 \ft \+bd «Shunga Rebbimiz heqqidiki xewer-guwahliqtin, yaki uning mehbusi bolghan mendin nomus qilma»\+bd* — Pawlus bu mektupni yazghanda Rimdiki zindanda yatatti. Shübhisizki, rimliqlar Pawlusni «bizning mehbusimiz» dep oylaytti — lékin Pawlus ishqa bashqiche qaraytti. Rimliqlarning uni qolgha élip türmige tashlighini Xudaning iradisi bolup, shu ish bilen «yat ellikler»din bolghan ishen’güchilerning köp payda köridighanliqigha Pawlusning közi yetken; shuning bilen u «Men Rebning mehbusi» deydu. \+bd «xush xewerni jakarlash yolidiki xarliq-musheqqetni öz hesseng boyiche ortaq tartqin»\+bd* — grék tilida belkim «öz hesseng boyiche \+bd birge\+bd* tartqin» dégen menini bildürüshi mumkin. Démek, her dewrde étiqadchilar tartishqa tégishlik oqubet-musheqqet bar; Timotiyning Pawlus (we bashqa étiqadchilar) bilen birge melum derijide «öz hessisi boyiche» oqubet-musheqqet tartishigha toghra kélidu.\f*  \x + \xo 1:8 \xt Ros. 21:33; Rim.1:16; Ef. 3:1; 4:1; Kol. 4:18; Flm. 1:1, 9, 13. \x*  
\v 9 Xuda bizni öz emellirimizge asasen emes, belki öz muddiasi we méhir-shepqitige asasen qutquzup, pak-muqeddes chaqiriqi bilen chaqirdi; Uning bu méhir-shepqiti hemme dewr-zamanlardin ilgirila Mesih Eysada bizge béghishlan’ghandur; \x + \xo 1:9 \xt Ef. 1:3; Tit. 3:4, 5, 6. \x*  
\v 10 lékin bu méhir-shepqet Qutquzghuchimiz Eysa Mesihning kélishi bilen hazir ayan boldi; U ölümni bikar qiliwétip, xush xewer arqiliq hayatliq we chirimasliqni yoruqluqta ayan qildi. \x + \xo 1:10 \xt Yesh. 25:8; Rim. 16:25; Ef. 1:9; 3:9; Kol. 1:26; Tit. 1:2; Ibr. 2:14; 1Pét. 1:20. \x*  
\v 11 Men bolsam ellerge bu xush xewerning jakarchisi, rosuli we telim bergüchisi bolup teyinlen’gen. \f □ \fr 1:11 \ft \+bd «Men bolsam ellerge bu xush xewerning jakarchisi, rosuli we telim bergüchisi bolup teyinlen’gen»\+bd* — «eller» bolsa «yat ellikler», «Yehudiy emesler».\f*  \x + \xo 1:11 \xt Ros. 9:15; 13:2; 22:21; Gal. 1:15; 2:8; Ef. 3:8; 1Tim. 2:7. \x*  
\v 12 Men shu sewebtin hazirqi bu xarliq-musheqqetlerni tartmaqtimen. Lékin buningdin nomus qilmaymen; chünki men kimge étiqad qilghanliqimni bilimen hemde Uning manga tapshurghan amanitini shu kün’giche saqliyalaydighanliqigha qadir ikenlikige ishendürüldum. \f □ \fr 1:12 \ft \+bd «... hemde Uning manga tapshurghan amanitini shu kün’giche saqliyalaydighanliqigha qadir ikenlikige ishendürüldum»\+bd* — «manga tapshurulghan amanet» bizningche Xuda Pawlusqa jamaetni dep tapshurghan nurghunlighan qimmetlik wehiylerni körsitidu. «Qoshumche söz»imizni körüng. 
\fp  «Shu kün» — Eysa dunyagha qaytidighan künni körsitidu. Pawlusning közqarishida peqet birla kün muhimdur, u daim u künni nezerde tutup uni «shu kün» deydu. 
\fp  Ushbu ayetning axirqi jümlisini «hemde méning Xudagha amanet qilghanlirimni Rebbimiz qayta kelgen kün’giche («shu kün’giche») choqum qoghdaydighanliqigha ishinimen» dep chüshinishkimu bolidu.\f*  
\v 13 Mendin anglighan saghlam telim sözlirining nemunilik bir üzündisini saqlap, Mesih Eysada bolghan muhebbet we étiqad bilen ching tutqin; \x + \xo 1:13 \xt 2Tim. 3:14. \x*  
\v 14 bizde makanlashqan Muqeddes Rohqa tayinip sanga tapshurulghan shu güzel amanetni saqla.\f □ \fr 1:14 \ft \+bd «bizde makanlashqan Muqeddes Rohqa tayinip sanga tapshurulghan shu güzel amanetni saqla»\+bd* — yuqirida 12-ayettiki izahatta éytqinimizdek, «sanga tapshurulghan güzel amanet» Muqeddes Roh jamaetke yetküzmekchi bolghan, Xuda Özining nijatliq pilani we jamaet toghruluq wehiy qilin’ghan nurghunlighan qimmetlik heqiqetlerni körsitidu.\f*   
\m
\v 15 Sen bilginingdek, Asiya ölkisidiki \add étiqadchilarning\add* hemmisi \add dégüdek\add* mendin yüz öridi. Ularning arisida Figélus we Xérmogénésmu bar. \f □ \fr 1:15 \ft \+bd «Asiya ölkisidiki étiqadchilarning hemmisi dégüdek mendin yüz öridi»\+bd* — bu yerdiki «Asiya ölkisi» hazirqi Türkiyening gherbiy qismini körsitidu. «Asiya ölkisidiki étiqadchilar» shu yerde turuwatqan étiqadchilarni körsitidu; bezi alimlar bu sözni peqet Rim shehiride turghan, eslide zindanda yatqan Pawlusqa medet bérimiz dep wede bergen Asiya ölkisidin kelgen bezi qérindashlarni körsitidu, dep qaraydu. Grék tilida «Asiya ölkiside («ölkisidin» emes) bolghanlarning hemmisi mendin yüz öridi» déyilgechke, biz undaq qarimaymiz. 
\fp  Bu muhim weqe toghruluq «qoshumche söz»imizni körüng.\f*  \x + \xo 1:15 \xt Ros. 19:10. \x*  
\v 16 Reb Onésiforning ailisidikilirige rehim-shepqet körsetkey. Chünki u méning mehbus bolghanliqimdin héch nomus qilmay köp qétim méni yoqlap söyündürdi. \f □ \fr 1:16 \ft \+bd «u méning mehbus bolghanliqimdin héch nomus qilmay köp qétim méni yoqlap söyündürdi»\+bd* — «mehbus bolghanliqimdin» grék tilida «méning zenjir-kishenlirimdin...» dégen sözler bilen ipadilinidu.\f*  \x + \xo 1:16 \xt 2Tim. 4:19. \x*  
\v 17 U Rim shehirige kelginide méni tapquche köp izdep aware boluptu.  
\v 18 Reb shu künide uni Özidin rehim-shepqetke muyesser qilghay; uning Efesus shehiride manga körsetken xizmetlirining qanchilik ikenlikini obdan bilisen.\f □ \fr 1:18 \ft \+bd «Reb shu künide uni Özidin rehim-shepqetke muyesser qilghay»\+bd* — «shu küni» Eysa dunyagha qaytidighan künni körsitidu. 12-ayettiki izahatni körüng.\f*   
\b  
\b  
\m  
\c 2
\s1 Musheqqetke qarimay Rebning xizmitide bolush  
\m
\v 1 Shunga ey oghlum, sen Mesih Eysada bolghan méhir-shepqetke tayinip küchlük bol;  
\v 2 we sen köp guwahchilar aldida mendin anglighanliringni hem ishenchlik hemde bashqilarghimu telim béreleydighan ademlerge amanet qilghin.\f □ \fr 2:2 \ft \+bd «... sen köp guwahchilar aldida mendin anglighanliringni hem ishenchlik hemde bashqilarghimu telim béreleydighan ademlerge amanet qilghin»\+bd* — némishqa Pawlus «köp guwahchilar aldida mendin anglighanliring» deydu? Bu «guwahchilar»ning néme ehmiyiti bar? Oylishimizche: (1) gerche étiqadta köp «chongqur sirlar» bolsimu, bu sirlarning hemmisi toghruluq Injildin éniq körgili bolidu; heqiqiy étiqadta héchqandaq «mexpiy telim»ler we «az sandiki alahide ademlerge wehiy qilin’ghan» telimler yoqtur; (2) mushu étiqadchi guwahchilar Pawlus we bashqa rosullarning telimlirining birxil ikenlikige ispat béreleytti.\f*  \x + \xo 2:2 \xt Tit. 1:5. \x*  
\v 3 Eysa Mesihning yaxshi jengchisi bolush süpitide, xarliq-musheqqetni öz hesseng boyiche ortaq tartqin.\f □ \fr 2:3 \ft \+bd «Eysa Mesihning yaxshi jengchisi bolush süpitide, xarliq-musheqqetni öz hesseng boyiche ortaq tartqin»\+bd* — (1:8de éytilghandek) «öz hesseng boyiche tartqin» — grék tilida «öz hesseng boyiche \+bd birgе\+bd* tartqin». Démek, her dewrde étiqadchilar tartishqa tégishlik xarliq-musheqqet bar; Timotiyning Pawlus (we bashqi étiqadchilar) bilen birge melum derijide xarliq-musheqqet tartishigha toghra kélidu.\f*  
\v 4 Jengchi bolghan kishi özini eskerlikke tizimlighan serdarini razi qilish üchün adettiki turmush ishlirini özige helek qiliwalmasliqi kérek.\x + \xo 2:4 \xt 1Kor. 9:25. \x*  
\v 5 Musabiqige qatnashqan tenheriketchimu musabiqe qaidilirige riaye qilmisa, ghelibe tajigha érishelmeydu.\f □ \fr 2:5 \ft \+bd «Musabiqige qatnashqan tenheriketchimu musabiqe qaidilirige riaye qilmisa, ghelibe tajigha érishelmeydu»\+bd* — «musabiqe qaidiliri»: — kona zamanlarda bu «qaidiler» hem musabiqining özini we musabiqige bolghan teyyarliq-terbiyileshlernimu bashquratti.\f*  
\v 6 Ejir singdürgen déhqan hosulidin birinchi bolup behrimen bolushi tégishliktur.\x + \xo 2:6 \xt 1Kor. 9:10. \x*  
\v 7 Bu sözlirim üstide yaxshi oyla, shuning bilen Reb sanga hemme ishta yorutidu.   
\m
\v 8 Sen Dawutning nesli bolghan, ölümdin tirilgen Eysa Mesihni men yetküzüwatqan xush xewer boyiche ésingde ching tut.\f □ \fr 2:8 \ft \+bd «Dawutning nesli bolghan, ölümdin tirilgen Eysa Mesih»\+bd* — «Dawut» bolsa Dawut padishah-peyghember, elwette. \+bd «sen Dawutning nesli bolghan, ölümdin tirilgen Eysa Mesihni men yetküzüwatqan xush xewer boyiche ésingde ching tut»\+bd* — bu muhim ayet toghruluq «qoshumche söz»imizni körüng.\f*  
\v 9 Bu xush xewerni dep köp xarliq-musheqqet chékip, hetta jinayetchi hésablinip kishenlinip yatimen. Halbuki, Xudaning söz-kalami héch kishenlenmeydu! \x + \xo 2:9 \xt Ef. 3:1,13; 4:1; Fil. 1:7; Kol. 1:24; 4:3,18; 2Tim. 1:8. \x*  
\v 10 Emdi men del shu sewebtin, \add Xuda\add* tallighan bendilerning Mesih Eysada bolghan nijatqa menggülük shan-sherep bilen érishishi üchün hemme ishqa berdashliq bérimen.   
\m
\v 11 Töwendiki bu sözler ishenchliktur: —  
\b  
\m «Uning bilen bille ölgenikenmiz,  
\m Uning bilen hayatta bille yashaymiz.\f □ \fr 2:11 \ft \+bd «Uning bilen bille ölgenikenmiz, Uning bilen hayatta bille yashaymiz...»\+bd* — «Uning bilen» dégenlik Mesih bilen, elwette.\f*  \x + \xo 2:11 \xt Rim. 6:8. \x*   
\m
\v 12 Qiyinchiliqlargha berdashliq bersek,  
\m Uning bilen bille höküm sürimiz.  
\m Biz uningdin tansaq,  
\m Umu bizdin tanidu.\x + \xo 2:12 \xt Mat. 10:33; Mar. 8:38; Luqa 9:26; 12:9; Rim. 8:17; 2Kor. 4:10; Fil. 3:10; 1Pét. 4:13. \x*   
\m
\v 13 Biz Uninggha sadaqetsizlik qilsaqmu, U yenila sadaqetliktur;  
\m Chünki U Özidin héch tanalmaydu».\f □ \fr 2:13 \ft \+bd «Biz Uninggha sadaqetsizlik qilsaqmu, U yenila sadaqetliktur; chünki U Özidin héch tanalmaydu»\+bd* — «chünki U Özidin héch tanalmaydu» yaki «chünki U choqum Özining sözide turmay qalmaydu». Bu muhim söz toghruluq «qoshumche söz»imizni körüng.\f*  \x + \xo 2:13 \xt Chöl. 23:19; Rim. 3:3; 9:6. \x*   
\b  
\m  
\s1 Xudani xursen qilidighan xizmetkar  
\m
\v 14 Bu ishlarni dawamliq \add qérindashlarning\add* semige sélip, ularni Reb aldida bimene sözler üstide talash-tartish qilmasliqni estaydilliq bilen agahlandurghin. Bundaq talash-tartishlarning héchqandaq paydisi bolmayla qalmay, belki anglighuchilarni nabut qilidu.  
\v 15 Usta tikimchi rextni toghra pichqandek heqiqet sözini durus chüshendürüp, özüngni Xuda aldida testiqlan’ghudek, yerge qarap qalmaydighan mahir bir xizmetkar qilip körsitishke intilip köngül qoyghin;  
\v 16 lékin iplas, quruq geplerdin néri tur. Chünki bundaq geplerni qilghuchilar beribir téximu ixlassizliqqa chömüp kétidu. \f □ \fr 2:16 \ft \+bd «bundaq geplerni qilghuchilar beribir téximu ixlassizliqqa chömüp kétidu»\+bd* — «bundaq (kishiler)... téximu ixlassizliqqa chömüp kétidu» grék tilida «bundaq (kishiler)... téximu ixlassizliqqa algha basturidu» dégen kinayilik, hejwiy sözler bilen ipadilinidu.\f*  \x + \xo 2:16 \xt 1Tim. 1:4; 4:7; 6:20; Tit. 1:14; 3:9. \x*  
\v 17 Mushundaqlarning gepliri xuddi merezdek tézla yamrap kétidu. Ximénéyus we Filétoslar mana shundaqlarning ichidiki ikkisidur; \f □ \fr 2:17 \ft \+bd «mushundaqlarning gepliri xuddi merezdek tézla yamrap kétidu»\+bd* — «yamrap kétidu» grék tilida «ot-chöplerni yep kétidu» dep ipadilinidu. Rosul Pawlus shu sözi bilen: Bularning gepliri «Xudaning qoyliri» bolghan étiqadichlar istimal qilishi kérek bolghan «ozuq»ni, yeni «saghlam telim»ni yoqqa chiqiridu, dep puritidu.\f*  
\v 18 ular heqiqettin chetnep, ölgenlerning tirilishi dégen bu ish alliqachan yüz bérip boldi, deydu, shundaqla bezilerning étiqadini ghulitidu. \f □ \fr 2:18 \ft \+bd «ular heqiqettin chetnep...»\+bd* — grék tilida: «ular heqiqetni nishan qilmay (chetnep kétip)...». \+bd «ölgenlerning tirilishi dégen bu ish alliqachan yüz bérip boldi»\+bd* — bu bid’et telimning menisi belkim töwendiki ikki xil xata qarashning biri bolushi kérek: — (1) «ademler Eysa Mesihke étiqad qilghanda, Uning Rohi alliqachan Eysa Mesih bilen bille ölüp tirilidu (bu gep mushu yergiche heqiqet, elwette). Emdi tirilish peqet shu rohiy jehette bolup, kelgüside ten jehette bolmaydu», yaki: (2) «biz Eysa Mesihge ishen’genlerde sugha we Rohqa chömüldürülgendin kéyin bizning «tirilgen ten»imiz bar bolidu. Shunga hazirqi ténimiz késel bolmaydu, héch ölmeydu».\f*   
\m
\v 19 Halbuki, Xudaning mezmut uli ching turmaqta. Uning üstige möhür bilen: «Reb Özige tewe bolghanlarni tonuydu» we «Rebning mubarek namini lewzige alidighanlarning hemmisi rezilliktin qol üzsun» dep möhürlen’gendur. \f □ \fr 2:19 \ft \+bd «Halbuki, Xudaning mezmut uli ching turmaqta. Uning üstige möhür bilen: «Reb Özige tewe bolghanlarni tonuydu» we «Rebning mubarek namini lewzige alidighanlarning hemmisi rezilliktin qol üzsun» dep möhürlen’gendur»\+bd* — bu muhim ayet toghruluq «qoshumche söz»imizni körüng.\f*  \x + \xo 2:19 \xt Chöl. 16:5; Yuh. 10:14. \x*  
\v 20 Bay-bayashat ademning öyide peqet altun we kümüsh qacha-quchilarla emes, yaghach, sapal qachilarmu bolidu. Qacha-quchilarning beziliri etiwarlinidu, beziliri pes körülidu. \x + \xo 2:20 \xt Rim. 9:21. \x*  
\v 21 Eger bir kishi özini undaqlarning kiridin tazilap xaliy qilsa, u muqeddes qilin’ghan, xojayinimizgha yaraydighan qachidek, herqandaq güzel ishlargha teyyar bolidu.\f □ \fr 2:21 \ft \+bd «Eger bir kishi özini undaqlarning kiridin tazilap xaliy qilsa, u muqeddes qilin’ghan, xojayinimizgha yaraydighan qachidek, herqandaq güzel ishlargha teyyar bolidu»\+bd* — «xojayinimiz»: — Igimiz, elwette. Bu muhim ayet toghrluq «qoshumche söz»imizni körüng.\f*   
\m
\v 22 Shunglashqa, yashliqning arzu-hewesliridin özüngni qachurghin, pak qelb bilen Rebge nida qilghuchi bilen bille heqqaniyliq, ishench-étiqad, méhir-muhebbet we tinch-xatirjemlikni qoghliship izde. \x + \xo 2:22 \xt 1Tim. 6:11. \x*  
\v 23 Lékin exmiqane, bilimsizliktin chiqqan talash-tartishlargha arilishishni ret qil, chünki bundaq ishlarning jédel tériydighanliqini bilisen. \x + \xo 2:23 \xt 1Tim. 1:4; 6:4; Tit. 3:9. \x*  
\v 24 Emdilikte Rebning quli jédelleshmesliki, belki hemme kishilerge mulayim-méhriban, telim bérishke mahir, sewr-taqetlik bolushi kérek; \x + \xo 2:24 \xt 1Tim. 3:2. \x*  
\v 25 shuning bilen öz-özige qarshi bolghanlargha u Xuda belkim ulargha heqiqetni tonup yétishige towa qilidighan qelbni bérer dep, mömin-mulayimliq bilen nesihet qilsun; \f □ \fr 2:25 \ft \+bd «...shuning bilen öz-özige qarshi bolghanlargha u Xuda belkim ulargha heqiqetni tonup yétishige towa qilidighan qelbni bérer dep, mömin-mulayimliq bilen nesihet qilsun»\+bd* — «öz-özige qarshi bolghanlargha» dégen ibare oqurmenlerge ghelite tuyulghini bilen, grék tilida shundaq ipadilinidu. Démek, heqiqetni jakarlighuchigha qarshi chiqsa, emeliyette u Xuda özige qilmaqchi bolghan yaxshiliqtin mehrum bolup, öz-özige qarshi chiqqan bolidu. «Pend.» 8:36 körüng.\f*  \x + \xo 2:25 \xt Pend. 8:36; 9:12; 11:17; Gal. 6:1. \x*  
\v 26 bundaq bolghanda ular uyqusini échip, özlirini öz muddiasigha emel qilishqa tutqun qilghan Iblisning tuziqidin qutulalaydu.\f □ \fr 2:26 \ft \+bd «bundaq bolghanda ular uyqusini échip, özlirini öz muddiasigha emel qilishqa tutqun qilghan Iblisning tuziqidin qutulalaydu»\+bd* — bashqa birxil terjimisi: «bundaq bolghanda ular uyqusini échip, özlirini tutqun qilghan Iblisning tuziqidin (Xudaning) iradisige emel qilishqa qutulalaydu».\f*   
\b  
\b  
\m  
\c 3
\s1 Axir zaman  
\m
\v 1 Emma shunimu bilginki, axir zamanlarda éghir künler bolidu.\f □ \fr 3:1 \ft \+bd «Emma shunimu bilginki, axir zamanlarda éghir künler bolidu»\+bd* — «éghir künler» grék tilida yene «xeterlik künler»nimu bildüridu.\f*  \x + \xo 3:1 \xt 1Tim. 4:1; 2Pét. 2:3; Yeh. 18. \x*  
\v 2 U chaghdiki insanlar özinila oylaydighan, pulperes, menmenchi, hakawur, kupurluq qilidighan, ata-anisining sözini tingshimaydighan, tuzkor, iplas,  
\v 3 köyümsiz, kechürümsiz, töhmetxor, özini tutalmaydighan, wehshiy, xeyr-saxawetlikke düshmen,  
\v 4 satqun, telwe, shöhretperes, huzur-halawetni Xudadin yaxshi köridighan,  
\v 5 sirtqi qiyapette ixlasmen boluwélip, emeliyette ixlasmenlikning qudritini inkar qilidighan bolidu. Bundaqlardin yiraq tur.\f □ \fr 3:5 \ft \+bd «...sirtqi qiyapette ixlasmen boluwélip, emeliyette ixlasmenlikning qudritini inkar qilidighan bolidu. Bundaqlardin yiraq tur»\+bd* — 1-5-ayetler toghruluq «qoshumche söz»imizde qisqiche toxtilimiz.\f*  \x + \xo 3:5 \xt Mat. 18:17; Rim. 16:17; 2Tés. 3:6; Tit. 3:10; 2Yuh. 10. \x*  
\v 6 Chünki ularning arisidiki beziler öymu-öy soqunup kirip, gunahlar bilen bésilghan, herxil shehwet-heweslerning quli bolup qalghan nadan ayallarni azdurup özige esir qilidu.\f □ \fr 3:6 \ft \+bd «herxil shehwet-heweslerning quli bolup qalghan nadan ayallar...»\+bd* — yaki «herxil shehwet-heweslerning quli bolup qalghan ajiz ayallar...».\f*  \x + \xo 3:6 \xt Mat. 23:14; Tit. 1:11. \x*  
\v 7 Bundaq ayallar daim telim alsimu, hergiz heqiqetni tonup yételmeydu.  
\v 8 Emdi Yannis bilen Yambris Musa peyghemberge qandaq qarshi chiqqan bolsa, bu \add azdurghuchilarmu\add* heqiqetke shundaq qarshi chiqidu. Ular zéhin-köngülliri chirigen, étiqad jehette dashqal dep ispatlan’ghan kishilerdur.\f □ \fr 3:8 \ft \+bd «Emdi Yannis bilen Yambris Musa peyghemberge qandaq qarshi chiqqan bolsa, bu azdurghuchilarmu heqiqetke shundaq qarshi chiqidu»\+bd* — «Mis.» 7:11, 22, 8:7, 18ni körüng. Israillar Misirdin chiqishtin burun, Misir padishahining séhirgerliri Musa peyghemberge qarshi turghan. Ularning isimliri (Yannis bilen Yambris) Tewratta déyilgen emes, belki Yehudiylarning bashqa tarixiy kitablirida tépilidu.\f*  \x + \xo 3:8 \xt Mis. 7:11. \x*  
\v 9 Lékin emdi ular bu yolda algha ilgiriliyelmeydu; chünki \add Yannis bilen Yambris\add*ning hamaqetliki ochuq körün’gendek, bularningmu hemmige körünidu.   
\b  
\m  
\s1 Pawlusning wesiyetliri; ögen’genliringde dawamliq mangghin  
\m
\v 10-11 Lékin sen bolsang méning telimim, yürüsh-turushum, meqset-iradilirim, ishench-étiqadim, sewr-taqitim, méhir-muhebbitim, chidamliqim, men uchrighan ziyankeshlikler we azab-oqubetlerge, jümlidin Antakya, Koniya we Listra sheherliride yüz bergenlerge tolimu köngül bölüp kelding, shundaqla men berdashliq bergen shunche ziyankeshliklerdin toluq xewiring bar; Reb ularning hemmisidin méni qutquzdi. \f □ \fr 3:10-11 \ft \+bd «jümlidin Antakya, Koniya we Listra sheherliride yüz bergenlerge tolimu köngül bölüp kelding...»\+bd* — «Antakya, Koniya we Listra sheherliride yüz bergenler»: — bu bir-birige yéqin üch yurtta bolghan weqeler toghruluq melumatlar «Ros.» 13-14-babta tépilidu. Timotiy özi Listraliq idi; Pawlus duch kelgen bu ziyankeshlikler Timotiyning Mesihge étiqad qilishigha tesir qilghan bolushi mumkin idi.\f*  \x + \xo 3:10-11 \xt Zeb. 34:19; Ros. 13:50; 14:19; 2Kor. 1:10. \x*  
\v 12 Derweqe, Mesih Eysada ixlasmen hayat kechürüshke irade tikligenlerning hemmisi ziyankeshlikke uchraydu. \x + \xo 3:12 \xt Mat. 16:24; Luqa 24:26; Yuh. 17:14; Ros. 14:22; 1Tés. 3:3. \x*  
\v 13 Lékin rezil ademler we ézitqu-kazzaplar beribir bashqilarnimu aldap, özimu aldinip, barghanséri esebiylishidu.  
\v 14 Lékin sen bolsang, ögen’gen we toluq ishendürülgen heqiqetlerde ching tur; chünki bularni kimdin ögen’genlikingni bilisen, \f □ \fr 3:14 \ft \+bd «chünki bularni kimdin ögen’genlikingni bilisen»\+bd* — bezi kona köchürmilerde «kimler» dep déyilidu. Lékin bizningche «kim» dep oqush toghra, chünki Pawlus bu ayetlerde özining ülge bolghanliqi toghruluq köp sözleydu. Töwendiki 15-ayette u bashqa kishiler (Timotiyning chong ana we anisi)ning tesirini tilgha alidu.\f*  
\v 15 hemde baliliq chaghliringdin tartipla muqeddes yazmilarni bilip kelding; bularning sanga Mesih Eysagha baghlan’ghan étiqad arqiliq bolghan nijat toghruluq séni dana qilalaydighanliqini bilisen.  
\v 16 Pütkül muqeddes yazmilarning hemmisi Xudaning Rohining yolyoruq-ilhami bilen yézilghan bolup, u telim bérish, tenbih bérish, xataliqlarni tüzitish we kishilerni heqqaniyet yoligha bashlashqa paydiliqtur. \f □ \fr 3:16 \ft \+bd «Pütkül muqeddes yazmilarning hemmisi Xudaning Rohining yolyoruq-ilhami bilen yézilghan bolup...»\+bd* — grék tilida «pütkül muqeddes yazmilarning hemmisi» dégen ibare yazmilardiki herbir söz-ayetning Xudadin kelgenlikini tekitleydu. 
\fp  «Xudaning Rohining yolyoruq-ilhami bilen yézilghan» grék tilida «Xuda nepisi bilen kirgüzüp yézilghan» dégen shekilde ipadilinidu. Grék tilida hem ibraniy tilida «Roh» we «nepes» bir söz.\f*  \x + \xo 3:16 \xt 2Pét. 1:21. \x*  
\v 17 Bular arqiliq Xudaning adimi toluq qorallinip, barliq yaxshi emellerni qilishqa teyyar bolalaydu.   
\b  
\b  
\m  
\c 4
\m
\v 1 Men Xuda hemde tirikler bilen ölüklerni soraq qilishqa teyyar turidighan Mesih Eysaning aldida, shundaqla Uning qayta ayan bolushi we Uning Öz padishahliqi bilen sanga shundaq agah qilip tapilaymenki,\x + \xo 4:1 \xt Rim. 1:9; 9:1; 2Kor. 1:23; 11:31; Gal. 1:20; Fil. 1:8; 1Tés. 2:5; 1Tim. 5:21; 6:13. \x*  
\v 2 \add Xudaning\add* söz-kalamini jakarla; waqit-purset yar bersun-bermisun, uninggha jiddiy qara. Toluq sewr-taqet we telim-eqide bilen nesihet qilghin, tenbih bergin, righbetlendürgin.\f □ \fr 4:2 \ft \+bd «Xudaning söz-kalamini jakarla; waqit-purset yar bersun-bermisun, uninggha jiddiy qara»\+bd* — «waqit-purset yar bersun-bermisun» dégenlikning menisi, xeqler Xudaning sözini qobul qilsun qilmisun, ulargha yaqsun yaqmisun Xudaning adimining wezipisi haman amal qilip söz-kalamni ulargha yetküzüshtin ibaret.\f*  
\v 3 Chünki shundaq bir zaman kéliduki, insanlar saghlam telimni anglashqa chidimay, belki qulaqlirigha xush yaqidighan sözlerni anglash üchün etrapigha öz shehwet-heweslirige uyghun telim bergüchilerni toplaydu.\f □ \fr 4:3 \ft \+bd «... qulaqlirigha xush yaqidighan sözlerni anglash üchün etrapigha öz shehwet-heweslirige uyghun telim bergüchilerni toplaydu»\+bd* — «qulaqlirigha xush yaqidighan sözlerni anglash üchün» grék tilida «qulaqliri qichishqan bolup,..» dégen ibare bilen ipadilinidu. Bu ibare: «ular herdaim yéngi nersilerni anglighachqa» dégen bashqa birxil chüshenchinimu béridu.\f*  
\v 4 Ular heqiqetke qulaq salmay, epsanilerni tingshashqa burmilinip kétidu.  
\v 5 Lékin sen herqandaq ehwalda oyghaq tur, xarliq-musheqqetlerge berdashliq ber, xush xewerchining wezipisini orunda, tapshurulghan xizmitingni her tereptin toluq ada qilghin.  
\v 6 Chünki özümge kelsem, jénim qurbanliqning «sharab hediye»sidek tökülidighan waqti yétip keldi, méning bu dunyadin kétish waqtimmu yéqinlashti.\f □ \fr 4:6 \ft \+bd «jénim qurbanliqning «sharab hediye»sidek tökülidighan waqit yétip keldi»\+bd* — Pawlus özining hayatini Tewrat dewridiki qurbanliqlar üstige tökülidighan «sharab hediye»ge oxshitidu. Diqqet qilishqa erziyduki, uning yéqin arida bolidighan ölümini qurbanliqqa emes, peqet bir «sharab hediye»ge oxshitidu, xalas. Shübhisizki, uning menisi «ulugh qurbanliq» Eysa Mesihningkidur.\f*  \x + \xo 4:6 \xt 2Pét. 1:14. \x*  
\v 7 Güzel küreshni men qilip boldum, yügürüsh musabiqisining menzilini bésip boldum, birdinbir étiqadni ching saqlap keldim.\f □ \fr 4:7 \ft \+bd «Güzel küreshni men qilip boldum»\+bd* — «küresh» (qattiq élishish musabiqisi, grék tilida «agon») dégen söz toghruluq «Timotiygha (1)»diki (6:12 toghruluq) «qoshumche söz»imizni körüng.\f*  
\v 8 Hazir heqqaniyliqning \add ghelibe\add* taji men üchün saqlinip turmaqta. Uni, heqqaniy soraqchi bolghan Reb shu künide manga, shundaqla yalghuz mangila emes, Uning kélip ayan bolushigha telpünüp turghanlarning hemmisige in’am qilip kiygüzidu.\f □ \fr 4:8 \ft \+bd «Uni, heqqaniy soraqchi bolghan Reb shu künide manga, shundaqla yalghuz mangila emes, Uning kélip ayan bolushigha telpünüp turghanlarning hemmisige in’am qilip kiygüzidu»\+bd* — «shu küni» Rebning qayta kélidighan küni, elwette.\f*  \x + \xo 4:8 \xt 1Kor. 9:25; 1Pét. 5:4. \x*   
\b  
\m  
\s1 Xususiy tapshuruqlar; axirqi sözler  
\m
\v 9 Imkaniyetning bariche yénimgha tézdin yétip kel.  
\v 10 Chünki Démas bu hazirqi dunyani tama qilghanliqi üchün méni tashlap Tésalonika shehirige ketti. Kriskis Galatiya ölkisige, Titus Dalmatiya ölkisige ketti. \x + \xo 4:10 \xt Kol. 4:14; Flm. 24. \x*  
\v 11 Yénimda yalghuz Luqa qaldi. Markusni özüng bilen birge élip kel, chünki u xizmetlirimde manga köp esqatidu. \x + \xo 4:11 \xt Ros. 15:37; Kol. 4:10,14; Flm. 24. \x*  
\v 12 Tikikusni bolsa Efesus shehirige ewetiwettim. \x + \xo 4:12 \xt Ros. 20:4; Kol. 4:7. \x*  
\v 13 Kélishingde Troas shehiride Karpusning yénigha qaldurup qoyghan yépincham bilen kitablarni, bolupmu oram tére yazmilarni bille alghach kelgin. \f □ \fr 4:13 \ft \+bd «kélishingde Troas shehiride Karpusning yénigha qaldurup qoyghan yépincham bilen kitablarni, bolupmu oram tére yazmilarni bille alghach kelgin»\+bd* — bu ayet üstide «qoshumche söz»imizde qisqiche toxtilimiz.\f*  
\v 14 Misker Iskender manga tola eskilik qildi. Reb uninggha qilmishlirigha layiq yandurmay qalmaydu. \x + \xo 4:14 \xt 1Tim. 1:20. \x*  
\v 15 Sen hem uningdin hoshyar bol; chünki u biz yetküzgen sözlirimizge qattiq qarshiliq körsetti.   
\m
\v 16 Tunji qétimliq soraqta méning aqlinishimgha yardem qilidighan héchkim chiqmidi, hemmisi méni tashlap ketti. Bu ish ulargha hésablanmighay! \f □ \fr 4:16 \ft \+bd «Tunji qétimliq soraqta méning aqlinishimgha yardem qilidighan héchkim chiqmidi, hemmisi méni tashlap ketti. Bu ish ulargha hésablanmighay!»\+bd* — bu ayet üstide «qoshumche söz»imizde qisqiche toxtilimiz.\f*  
\v 17 Lékin Reb méning bilen bille turup, men arqiliq Injil jakari toluq qilinip, bu yerdiki barliq yat elliklerdin bolghanlarning anglishi üchün méni küchlendürdi; shuning bilen men shirning aghzidin qutquziwélindim. \f □ \fr 4:17 \ft \+bd «shuning bilen men shirning aghzidin qutquziwélindim»\+bd* — Pawlus Qeyser Néroning birinchi soriqidin qutuldi. «Qoshumche söz»imizni körüng.\f*  
\v 18 Reb méni barliq rezil ishtin qutquzup, ershtiki padishahliqigha saq yetküzidu! Shan-sherep Uninggha ebedil’ebedgiche mensup bolghay! Amin!   
\b  
\m  
\s1 Axirqi salam  
\m
\v 19 Priska bilen Akwilagha we Onésiforning ailisidikilerge mendin salam éyt.\f □ \fr 4:19 \ft \+bd «Priska bilen Akwilagha we Onésiforning ailisidikilerge mendin salam éyt»\+bd* — «Priska» bolsa «Priskilla»ning qisqartilghan shekli («Ros.» 18:2). Akwila we Priskilla er-ayal idi.\f*  \x + \xo 4:19 \xt Ros. 18:2; Rim. 16:3. \x*   
\m
\v 20 Érastus Korint shehiride qaldi. Lékin Trofimus késel bolup qalghanliqtin, uni Milétus shehiride qaldurup qoydum.   
\m
\v 21 Qish chüshüp ketküche imkaniyetning bariche bu yerge kelgin.  
\m Yubulus, Pudis, Linos, Klawdiya we barliq qérindashlardin sanga salam.  
\v 22 Reb Eysa Mesih rohing bilen bille bolghay! Méhir-shepqet siler bilen bille bolghay! \f □ \fr 4:22 \ft \+bd «Reb Eysa Mesih rohing bilen bille bolghay! »\+bd* — bezi kona köchürmilerde peqet «Reb rohing bilen bille bolghay!» déyilidu.\f*