\id 2PE
\h Pétrus «2» 
\toc1 Pétrus «2» 
\toc2 Pétrus «2» 
\toc3 2Pét. 
\mt1 Pétrus «2»  
\c 1
\s1 «Rosul Pétrus yazghan ikkinqi mektup» •••• Salam  
\m
\v 1 Eysa Mesihning quli we rosuli bolghan menki Siméon Pétrustin Xudayimiz we Qutquzghuchimiz Eysa Mesihning heqqaniyliqi arqiliq biz bilen oxshash qimmetlik bir étiqadqa muyesser qilin’ghanlargha salam!\f □ \fr 1:1 \ft \+bd «Eysa Mesihning quli we rosuli bolghan menki Siméon Pétrus»\+bd* — «Siméon» bashqa yerlerde «Simon» déyilidu. \+bd «Xudayimiz we Qutquzghuchimiz Eysa Mesih»\+bd* — bu ibaridin éniqki, Eysa (tebiitide) hem Xuda hem Kutquzghuchidur. \+bd «biz bilen oxshash qimmetlik bir étiqadqa muyesser qilin’ghanlargha salam!»\+bd* — «oxshash qimmetlik bir étiqadqa muyesser qilin’ghan» dégen mushu ibaridin éniq körüniduki, heqiqiy étiqad Xudaning Özidin kélidu.\f*  
\v 2 Siler Xudani we Rebbimiz Eysani chongqur tonughanséri, méhir-shepqet we xatirjemlik silerge hessilep ashqay!\x + \xo 1:2 \xt Yuh. 17:3; Rim. 1:7; 1Pét. 1:2; Yeh. 2. \x*   
\b  
\m  
\s1 Nijatta ösüsh  
\m
\v 3 Bu \add duayimning\add* asasi — biz bizni Özining shan-sheripi we ésil pezilitining tesiri arqiliq Chaqirghuchini chongqur tonughanliqimiz üchün, Uning ilahiy küch-qudriti hayatimizgha we ixlasmenlikte méngishimizgha kéreklik bolghan hemmini ata qildi.\f □ \fr 1:3 \ft \+bd «Özining shan-sheripi we ésil pezilitining tesiri arqiliq bizni chaqirghuchi»\+bd* — mushu zat Reb Eysa Mesih, elwette.\f*  
\v 4 U mushu peziletliri arqiliq bizge qimmetlik, eng ulugh wedilerni berdi, bular bilen siler bu dunyadiki hawayi-heweslerdin bolghan iplasliqtin qutulup, Xudaliq tebietke ortaq nésip bolalaysiler.\x + \xo 1:4 \xt Yesh. 56:5; Yuh. 1:12; Rim. 8:15; Gal. 3:26. \x*   
\m
\v 5 Del mushu sewebtin, siler pütün küchünglar bilen étiqadinglargha ésil peziletni, ésil pezilitinglargha bilimni,\f □ \fr 1:5 \ft \+bd «Del mushu sewebtin, siler pütün küchünglar bilen étiqadinglargha ésil peziletni, ésil pezilitinglargha bilimni,... (qoshushqa intilinglar)»\+bd* — «bilim» mushu yerde Xudaning yoli toghruluq bilim, elwette.\f*  
\v 6 biliminglargha temkinlikni, temkinlikinglargha chidamliqni, chidamliqinglargha ixlasmenlikni,  
\v 7 ixlasmenlikinglargha qérindashliq méhribanliqni, qérindashliq méhribanliqinglargha méhir-muhebbetni körsitishni qoshushqa intilinglar.  
\v 8 Chünki bu xususiyetler silerde bar bolsa, shundaqla éship bériwatqan bolsa, bular silerni Rebbimiz Eysa Mesihni chongqur tonushqa \add intilishte\add* ish-emelsiz we méwisiz qaldurmaydu.\x + \xo 1:8 \xt Tit. 3:14. \x*  
\v 9 Emme eger birside bular kem bolsa, u kor ademdur — u burnining uchinila köreleydighan, ilgiriki gunahliridin pak qilin’ghinini untughan bolidu.\x + \xo 1:9 \xt Yesh. 59:10; Zef. 1:17. \x*   
\b  
\m
\v 10 Shuning üchün, i qérindashlar, siler \add Xuda teripidin\add* chaqirilghanliqinglarni, shundaqla tallan’ghanliqinglarni jezmleshtürüshke intilinglar. Shundaq qilsanglar, héchqachan téyilip ketmeysiler. \f □ \fr 1:10 \ft \+bd «Shuning üchün, i qérindashlar, siler Xuda teripidin chaqirilghanliqinglarni, shundaqla tallan’ghanliqinglarni jezmleshtürüshke intilinglar. Shundaq qilsanglar, héchqachan téyilip ketmeysiler»\+bd* — «téyilip ketmeysiler» dégen ibarini beziler bu ibare nijattin mehrum bolush dégen menini bildüridu, dep qaraydu. Bizningche u gunah sadir qilishni körsitidu dep qaraymiz (mesilen, «Yaq.» 3:2ni körüng, oxshash söz shu ayette ishlitilidu).\f*  
\v 11 Shundaq bolghanda Rebbimiz we Qutquzghuchimiz Eysa Mesihning menggülük padishahliqidimu qizghin qarshi élinisiler.\f □ \fr 1:11 \ft \+bd «Rebbimiz we Qutquzghuchimiz Eysa Mesihning menggülük padishahliqidimu qizghin qarshi élinisiler»\+bd* — «qizghin qarshi élinisiler» dégenlik grék tilida «kirish yolunglar kengrichilik bilen sizlerge teminlinidu» dégen ibare bilen ipadilinidu.\f*   
\m
\v 12 Shunga, gerche siler bu ishlarni bilgen bolsanglarmu, shundaqla bizge ige qilin’ghan heqiqette mustehkemlen’gen bolsanglarmu, men yenila herdaim bu ishlarni ésinglargha salmaqchimen.  
\v 13 Derweqe, men mushu chédirimda bolsamla, bularni seminglargha sélip, silerni oyghitip turushni layiq körimen. \f □ \fr 1:13 \ft \+bd «men mushu chédirimda bolsamla...»\+bd* — «chédirim» — Pétrusning öz ténini körsitidu, elwette. Lékin u mushu söz bilen herbir étiqadchining ténini Israillar chöl-bayawanda Xudaning emri bilen yasighan «ibadet chédiri»gha oxshitidu. Xudaning Öz shan-sheripi bu «addiy chédir»da makanlashturulghan we shuningdek hazir herbir étiqadchining ténide mewjuttur («Yh.» 1:14, 2:12, «1Kor.» 3:9 we 16, 6:19ni körüng).\f*  \x + \xo 1:13 \xt 2Pét. 3:1. \x*  
\v 14 Chünki Rebbimiz Eysa Mesihning burun manga ayan qilghinidek, méning bu chédirim pat arida uchamdin séliwétilidighanliqini bilip turuptimen. \f □ \fr 1:14 \ft \+bd «Chünki Rebbimiz Eysa Mesihning burun manga ayan qilghinidek, méning bu chédirim pat arida uchamdin séliwétilidighanliqini bilip turuptimen»\+bd* — «Yh.» 21:18-19ni körüng.\f*  \x + \xo 1:14 \xt Yuh. 21:18,19; 2Tim. 4:6. \x*  
\v 15 Berheq, men silerning bu ishlarni men bu dunyadin ketkinimdin kéyinmu herwaqit ésinglargha keltürüshünglar üchün küchümning bariche intilimen.\f □ \fr 1:15 \ft \+bd «men bu dunyadin ketkinimdin kéyinmu»\+bd* — «bu dunyadin kétish»: — bu ibare grék tilida «eksodos» dégen söz («Misirdin chiqish» bilen munasiwetlik) bilen ipadilinidu («Luqa» 9:31ni körüng). \+bd «Berheq, men silerning bu ishlarni men bu dunyadin ketkinimdin kéyinmu herwaqit ésinglargha keltürüshünglar üchün küchümning bariche intilimen»\+bd* — «bu ishlar» bolsa: (1) mushu ikkinchi xetning mezmunini; (2) «Yh.» 21-babta xatirilen’gen ishlarni (Mesihning Pétrusning dunyadin kétish yoli toghruluq bésharetliri)ni körsetse kérek. Biz birinchi chüshenchige mayilmiz.\f*   
\b  
\m  
\s1 Xuda peyghemberlerge ata qilghan ishenchlik kalam-bésharetler  
\m
\v 16 Chünki biz silerge Rebbimiz Eysa Mesihning küch-qudriti we hazir bolushini uqturghinimizda hergizmu hiyligerliktin oydurup chiqilghan riwayetlerge egeshmiduq, belki biz Uning heywetlik shan-shöhritige öz közimiz bilen guwahchimiz. \f □ \fr 1:16 \ft \+bd «biz silerge ... uqturghinimizda ... biz Uning heywetlik shan-shöhritige öz közimiz bilen guwahchimiz»\+bd* — bu ayettiki «biz» dégen söz Pétrusning özini we Yuhanna, Yaqup qatarliq rosullarni körsitidu. \+bd «Eysa Mesihning küch-qudriti we hazir bolushi (yaki «qaytip kélishi»)»\+bd* — («hazir bolushi» grék tilida «parusiya») dégen sözler birinchidin mushu yerde, shübhisizki, Mesihning ularning köz aldida özgirip, shan-sheripi ichide körün’genlikini körsitidu («Matta» 17-bab, «Markus» 9-bab, «Luqa» 9-babni körüng). Ikkinchidin, bu sözler yene Injilda adette Mesihning qaytip kélishini körsitidu; chünki U qaytip kelgende Uning shan-sheripi heqiqeten ayan bolidu. Shuning bilen mushu yerde Uning dunyagha qaytip kélishinimu körsitidu. \+bd «...belki biz Uning heywetlik shan-shöhritige öz közimiz bilen guwahchimiz»\+bd* — «Uning» grék tilida «Ashuning» bilen ipadilinidu. Mushu yerde «Ashuning» dégen söz Pétrusning Mesihke bolghan chongqur hörmitini we yéqin munasiwitini bildüridu.\f*  \x + \xo 1:16 \xt Mat. 17:1; Yuh. 1:14; 1Kor. 1:17; 2:1, 4; 4:20; 1Yuh. 1:1. \x*  
\v 17 Chünki U muqeddes taghda Xuda’Atidin shan-shöhret we ulughluqqa érishkende, ashu ulugh shan-shereplik yerdin: «Bu Méning söyümlük Oghlum, Men Uningdin xursenmen» dégen shundaq zor bir awaz Uninggha yetküzülüp anglandi. \f □ \fr 1:17 \ft \+bd «Chünki U muqeddes taghda Xuda’Atidin shan-shöhret we ulughluqqa érishkende, ashu ulugh shan-shereplik yerdin: «Bu Méning söyümlük Oghlum, Men Uningdin xursenmen» dégen shundaq zor bir awaz Uninggha yetküzülüp anglandi»\+bd* — «ashu ulugh shan-shereplik yer» bolsa asman, ershtur.\f*  \x + \xo 1:17 \xt Mat. 3:17; 17:5; Mar. 1:11; 9:7; Luqa 3:22; 9:35; Kol. 1:13. \x*  
\v 18 Muqeddes taghda biz Uninggha hemrah bolup bille turghan bolghachqa, ershtin bu awaz anglan’ghinida bizmu öz quliqimiz bilen uni angliduq. \f □ \fr 1:18 \ft \+bd «Muqeddes taghda biz uninggha hemrah bolup bille turghan bolghachqa, ershtin bu awaz anglan’ghinida bizmu öz quliqimiz bilen uni angliduq»\+bd* — «Matta» 17-bab, «Markus» 9-bab, «Luqa» 9-babni körüng.\f*  
\v 19 Uning üstige hemmimizde peyghemberler yetküzgen tolimu ishenchlik bésharetlik söz-kalam bardur; siler tang süzülgüche, tang yultuzi qelbinglarni toluq yorutquche bu söz-kalamgha qulaq salsanglar, yaxshi qilghan bolisiler (bu söz-kalam xuddi qarangghuda chaqnap turidighan chiraghqa oxshashtur).\f □ \fr 1:19 \ft \+bd «Uning üstige hemmimizde peyghemberler yetküzgen tolimu ishenchlik bésharetlik söz-kalam bardur»\+bd* — bashqa birxil terjimisi: «uning üstige hemmimizde buningdin \+bd téximu\+bd* ishenchlik bésharetlik söz-kalam (peyghemberler yetküzgen söz-kalam) bardur». Pétrus bu yerde: «Peyghemberlerning sözliri hetta méning guwahliqimdinmu ishenchliktur (chünki Mesih toghruluq bésharet bergüchiler, shundaqla ularning bergen bésharetliri nahayiti köp; bésharetlerning köp qismi alliqachan köz aldimizde emelge ashurulghan, dégendek); bu ulugh sözler hemmimizde bar» démekchi bolsa kérek. \+bd «siler tang süzülgüche, tang yultuzi qelbinglarni toluq yorutquche bu söz-kalamgha qulaq salsanglar, yaxshi qilghan bolisiler (bu söz-kalam xuddi qarangghuda chaqnap turidighan chiraghqa oxshashtur)»\+bd* — «tang süzülgüche» — Eysa Mesihning qaytip kélishigiche. 
\fp  «Tang yultuzi qelbinglarni toluq yorutquche» — «tang yultuzi», shübhisizki, Eysa Mesihning Özidur («Chöl.» 24:17ni körüng). Bu sözlerge qarighanda, tang yultuzi tang étishtin sel burun ayan bolghandek, Eysa Mesih qaytip kélishtin awwal étiqadchilarning qelbide birxil oyghan’ghan sézim, uning kélishige baghlan’ghan alahide birxil küchlük arzu-teshna peyda bolushi mumkin («1Tés.» 5:6-10ni körüng).\f*  \x + \xo 1:19 \xt 2Kor. 4:6; Weh. 22:16. \x*   
\m
\v 20 Shuni hemmidin muhim dep bilishinglar kérekki, muqeddes yazmilardiki héchqaysi wehiy peyghemberlerning öz chüshenchisi boyiche yetküzülgen emes. \f □ \fr 1:20 \ft \+bd «... muqeddes yazmilardiki héchqaysi wehiy peyghemberlerning öz chüshenchisi boyiche yetküzülgen emes»\+bd* — yaki «muqeddes yazmilardiki héchqaysi wehiy peyghemberlerning özliri oylap chiqqan emes». 
\fp  Bu ayetning yene üch xil terjime-chüshenchsi bar: — (1) ademlerning xalighanche wehiylerge shexsiy tebir bérishige bolmaydu; (2) bésharet-wehiylerge ayrim sherh bérishke bolmaydu (yeni, bashqa bésharet-wehiyler bilen birleshtürüp chüshinishimiz kérek); (3) peyghemberler bergen bésharet-wehiylerni chüshendürüsh peyghemberlerning özigila xas bolmaydu (chünki ular bezide özi éytqan sözlirini chüshenmeytti — «1Pét.» 1:10-12ni körüng). Bu pikirlerning hemmisini (bolupmu 2-pikirni) durus dep qarisaqmu, bizningche, bizning terjimimiz kéyinki 21-ayetke eng mas kélidu.\f*  
\v 21 Chünki héchqandaq wehiy-bésharet insanlarning iradisidin kelgen emes, u belki Xudaning muqeddes ademliri Muqeddes Roh teripidin yéteklinip, Uning türtkisi bilen éytqan söz-kalamdur.\f □ \fr 1:21 \ft \+bd «Chünki héchqandaq wehiy-bésharet insanlarning iradisidin kelgen emes, u belki Xudaning muqeddes ademliri Muqeddes Roh teripidin yéteklinip, Uning türtkisi bilen éytqan söz-kalamdur»\+bd* — «Muqeddes Roh teripidin yéteklinip, uning türtkisi bilen» grék tilida «Muqeddes Roh teripidin yötkilishi bilen» dégen söz bilen ipadilinidu.\f*  \x + \xo 1:21 \xt 2Tim. 3:16. \x*   
\b  
\b  
\m  
\c 2
\s1 Saxta peyghemberler we saxta telim bergüchiler  
\m
\v 1 Lékin burun xelq ichide saxta peyghemberler chiqqan, shuningdek aranglardimu saxta telim bergüchiler meydan’gha chiqidu. Ular soqunup kirip, halaketke élip baridighan bid’et telimlerni aranglargha astirtin kirgüzüp, hetta özlirini hör qilishqa sétiwalghan igisidinmu ténip, buning bilen öz béshigha tézla halaket chüshüridu.\f □ \fr 2:1 \ft \+bd «Lékin burun xelq ichide saxta peyghemberler chiqqan, shuningdek aranglardimu saxta telim bergüchiler meydan’gha chiqidu»\+bd* — «xelq» bolsa Israil xelqi.\f*  \x + \xo 2:1 \xt Qan. 13:2; Mat. 24:11; Ros. 20:29; 1Tim. 4:1; 2Tim. 3:1. \x*  
\v 2 Nurghun kishiler ularning shermendilikige egiship kétidu, shuningdek ularning sewebidin heqiqet yoli haqaretke uchraydu.  
\v 3 Ular achközlükidin oydurma sözler bilen silerni satidighan méli qilidu. Emdi ularning béshigha xéli burunla békitilgen jaza bikar olturmaydu, ularning halakiti bolsa uxlap yatmaydu.\x + \xo 2:3 \xt Yeh. 4. \x*   
\m
\v 4 Chünki Xuda gunah sadir qilghan perishtilerni ayap olturmay, belki ularni tehtisaraning hangigha tashlap, soraqqa tartquche zulmetlik qarangghuluqtiki zenjirler bilen solap qoyghan yerde,\f □ \fr 2:4 \ft \+bd «Chünki Xuda gunah sadir qilghan perishtilerni ayap olturmay, belki ularni tehtisaraning hangigha tashlap, , soraqqa tartquche zulmetlik qarangghuluqtiki zenjirler bilen solap qoyghan yerde...»\+bd* — «tehtisaraning hangi» grék tilida «tartarus» dégen söz bilen ipadilinidu. Bu jay tehtisaradin ayrim turidu; qarighanda, bu yer mushundaq gunah sadir qilghan perishtilerge alahiyten teyyarlan’ghan.«Zulmetlik qarangghuluqtiki zenjirler» — yaki «zulmetlik qarangghuluqtiki öngkürlerde». 
\fp  Mushu ayette bayan qilin’ghan perishtiler esli Sheytan bilen bille Xudagha isyan kötürgenlerni emes, belki Nuh peyghemberning dewride gunah qilghan perishtilerni körsitidu. «Yar.» 6:1-5 we izahatlar, «Yeh.» 6-7-ayetlerni we izahatlarni körüng.\f*  \x + \xo 2:4 \xt Yeh. 6; Weh. 20:3. \x*  
\v 5 shundaqla qedimki dunyadikilernimu ayap qoymay, xudasizliqqa bérilgen dunyani topan bilen gherq qilip, peqet heqqaniyliqqa dewet qilghuchi Nuhni bashqa yettisi bilen saqlap qalghan yerde —\f □ \fr 2:5 \ft \+bd «peqet heqqaniyliqqa dewet qilghuchi Nuhni bashqa yettisi bilen saqlap qalghan yerde...»\+bd* — grék tilida «peqet heqqaniyliqqa dewet qilghuchi sekkizinchi kishi Nuhni saqlap qalghan yerde ...» dégen sözler bilen ipadilinidu.\f*  \x + \xo 2:5 \xt Yar. 7:23; 1Pét. 3:19. \x*  
\v 6 hemde kéyin Sodom we Gomorra sheherlirini kéyinki dewrlerdiki xudasizliqqa bérilgenlerge ibret bolsun dep békitip, béshigha külpetlik jazani chüshürüp kül qilghan,\x + \xo 2:6 \xt Yar. 19:24; Qan. 29:22; Yesh. 13:19; Yer. 50:40; Ez. 16:49; Hosh. 11:8; Am. 4:11; Yeh. 7. \x*  
\v 7 shuning bilen birge mushu exlaqsizlarning buzuqchiliqliridin yirginip azablan’ghan, heqqaniy bolghan Lutni ular arisidin qutuldurghan yerde —\x + \xo 2:7 \xt Yar. 19:7, 8. \x*  
\v 8 (ene shundaq kishilerning ichide yashighan heqqaniy Lutning heqqaniy qelbi her küni anglighan we körgen itaetsizlikler tüpeylidin azablinatti)\x + \xo 2:8 \xt Zeb. 119:158. \x*  
\v 9 emdi shuni körüwalalaymizki, Reb ixlasmenlerni duch kelgen sinaqlardin qandaq qutquzushni we shuningdek heqqaniysizlarni soraq künigiche jazalinishqa saqlap qoyushni bilidu. \x + \xo 2:9 \xt 1Kor. 10:13. \x*  
\v 10 Bularning arisidiki öz etlirige egiship pasiq heweslerge bérilgen, shundaqla hoquq igilirige sel qarighanlarning jazasi téximu shundaq bolidu. Mushundaq kishiler hali chong, menmenchilerdur, ular «\add rohiy\add* ulughlar»gha haqaret qilishtin héch qorqmaydighanlardur. \f □ \fr 2:10 \ft \+bd «bularning arisidiki öz etlirige egiship pasiq heweslerge bérilgen, shundaqla hoquq igilirige sel qarighanlarning jazasi téximu shundaq bolidu»\+bd* — «hoquq igiliri» dégenlik shübhisizki, mushu yerde padishahlar, waliylar we hökümetning türlük emeldarlarni, shundaqla Xuda békitken ata-aniliq hoquqnimu öz ichige alidu. \+bd «mushundaq kishiler hali chong, menmenchilerdur, ular «rohiy ulughlar»gha haqaret qilishtin héch qorqmaydighanlardur»\+bd* — «rohiy ulughlar» eyni tékistte «rohiy» dégen söz yoq. Lékin 11-ayetke qarighanda choqum ershtiki (yaman) küchler, yeni jin-sheytanlarni körsetse kérek.\f*  
\v 11 Hetta ulardin küch-qudrette üstün turidighan perishtilermu Perwerdigarning aldida bu «\add ulughlar\add*»\add ni\add* haqaret bilen erz qilmaydu. \f □ \fr 2:11 \ft \+bd «hetta ulardin küch-qudrette üstün turidighan perishtilermu...»\+bd* — «ulardin» — beziler mushu yerdiki «ular»ni «ershtiki ulughlar»ni körsitidu, dep qaraydu. Lékin bizningche «ular» saxta telim bergüchilerning özlirini körsitidu. Perishtiler elwette jin-sheytanlardin üstün turidu! \+bd «... perishtilermu Perwerdigarning aldida bu «ulughlar»ni haqaret bilen erz qilmaydu»\+bd* — mesilen, «Yeh.» 9-ayetni körüng.\f*  
\v 12 Emma bular xuddi owlinip boghuzlinish üchün tughulghan yawayi eqilsiz haywanlardek kélip, özliri chüshenmeydighan ishlar üstide haqaretlik söz qilidu we shundaqla özlirining halaket ishliri bilen toluq halak bolidu, \f □ \fr 2:12 \ft \+bd «...shundaqla özlirining halaket ishliri bilen toluq halak bolidu»\+bd* — «özlirining halaket ishliri» dégenning bashqa menisi «ular (yeni «ershtiki ulughlar»)ning halakiti» bolushi mumkin. Grék tilida peqet «ularning halakiti» déyilidu.\f*  \x + \xo 2:12 \xt Yer. 12:3; Yeh. 10. \x*  
\v 13 shundaqla öz heqqaniysizliqigha tushluq jazaning méwisini yeydu. Ular hetta kündüzi ochuq-ashkara eysh-ishret qilishnimu lezzet dep hésablaydu; ular \add silerge\add* nomus we dagh keltürüp siler bilen bir dastixanda olturup, öz mekkarliqliridin zoqlinidu.  
\v 14 Ularning zinaxorluq bilen tolghan közliri gunah sadir qilishtin üzülmeydu; ular tutami yoq kishilerni éziqturidu; ular qelbini achközlükke köndürgen, lenetke yéqin balilardur!  
\v 15 Ular toghra yoldin chetnep, Bosorning oghli Balaamning yoligha egiship ketti. U kishi haram yolda tapqan heqni yaxshi körgüchi idi, \f □ \fr 2:15 \ft \+bd «Ular toghra yoldin chetnep, Bosorning oghli Balaamning yoligha egiship ketti. U kishi haram yolda tapqan heqni yaxshi körgüchi idi»\+bd* — «Chöl.» 22-24-bablarda, Balaamning atisi «Béor» dep atilidu. «Bosor» uning bashqa ismi bolsa kérek.\f*  \x + \xo 2:15 \xt Chöl. 22:7,21; Yeh. 11. \x*  
\v 16 lékin u qilghan qebihliki tüpeylidin tenbihini yédi (zuwansiz éshek insanning awazi bilen sözlep peyghemberning exmiqane ishini tosti). \f □ \fr 2:16 \ft \+bd «lékin u (Balaam «peyghember») qilghan qebihliki tüpeylidin tenbihini yédi (zuwansiz éshek insanning awazi bilen sözlep peyghemberning exmiqane ishini tosti)»\+bd* — «Béorning oghli Balaam» toghruluq: Musa peyghember Israillarni Misirdin Xuda wede qilghan zémin’gha bashlap kétiwatqanda, yol üstidiki padishahlarning qarshiliqigha uchraydu. Ashu padishahlardin biri Béorning oghli Balaam dégen «peyghember»ni izdep baridu we eger u Israillargha lenet oqusa, uninggha köp pul bermekchi bolidu. Xuda Balaamning undaq qilishigha yol qoymisimu, Balaam beribir pulni dep Israillargha lenet oqumaqchi bolup yolgha chiqidu. Mana bu «Balaam peyghemberning yoli» déyilidu. Biraq Xuda Balaamning éshikining aghzi arqiliq: «Mana séning éshiking Méning awazimni sendin yaxshi tonuydu» dégendek, shu yolning qebihlikini ashkarilaydu. «Chöl.» 22-24-bablarni körüng.\f*  \x + \xo 2:16 \xt Chöl. 22:21. \x*  
\v 17 Mana mushundaq kishiler qurup ketken bulaqlar, borandin heydilip yürgen tumanlargha oxshaydu; ulargha menggülük zulmetning qapqarangghuluqida jay hazirlap qoyulghan. \f □ \fr 2:17 \ft \+bd «mana mushundaq kishiler qurup ketken bulaqlar, borandin heydilip yürgen tumanlargha oxshaydu; ulargha menggülük zulmetning qapqarangghuluqida jay hazirlap qoyulghan»\+bd* — qarighanda, ularning axirqi hali 4-ayette tilgha élin’ghan perishtilerningkidin éghir bolidu.\f*  \x + \xo 2:17 \xt Yeh. 12. \x*  
\v 18 Chünki ular yalghan-yawidaq yoghan sözler bilen maxtinip, ademning etlik heweslirini qozghitip eysh-ishret ishliri bilen ézitquluq yolida méngiwatqanlardin özlirini yéngila qachurghanlarni azduridu. \f □ \fr 2:18 \ft \+bd «Chünki ular yalghan-yawidaq yoghan sözler bilen maxtinip, ademning etlik heweslirini qozghitip eysh-ishret ishliri bilen ézitquluq yolida méngiwatqanlardin özlirini yéngila qachurghanlarni azduridu»\+bd* — «ademning \+bd etlik\+bd* hewesliri» — «rimliqlargha»diki kirish sözimizdiki «et» toghruluq mezmunni körüng. 
\fp  «Ézitquluq yolida méngiwatqanlardin özlirini yéngila qachurghanlarni azduridu» — yaki «ézitquluq yolida méngiwatqanlardin özlirini aran qachurghanlarni azduridu».\f*  
\v 19 Ular mushu kishilerge «Silerni erkinlikke érishtürimiz» dep wede qilidu, lékin özliri emeliyette buzuqluqning qulliridur. Chünki adem néme teripidin boysundurulghan bolsa, shuning quli bolidu. \x + \xo 2:19 \xt Yuh. 8:34; Rim. 6:16. \x*  
\v 20 Chünki eger ular Rebbimiz we Qutquzghuchimiz Eysa Mesihni tonush arqiliq bu dunyaning pasiqliqliridin qutulup, kéyin shulargha yene baghlinip, boysundurulghan bolsa, ularning kéyinki hali deslepkisidinmu better bolidu. \x + \xo 2:20 \xt Mat. 12:45; Ibr. 6:4; 10:26. \x*  
\v 21 Chünki heqqaniyliq yolini bilip turup, özige yetküzülgen muqeddes emrdin yüz örügendin köre, bu yolni eslidinla bilmigini ewzel bolatti.  
\v 22 Mushu ishenchlik hékmetlik sözler ularda emelge ashurulidu: —  
\m «It aylinip öz qusuqini yer» we yene «Choshqa yuyunup chiqipla qaytidin patqaqta éghinar».\f □ \fr 2:22 \ft \+bd «It aylinip öz qusuqini yer»\+bd* — birinchi hékmetlik söz «Pend.» 26:11din élin’ghan. Ikkinchisining menbesi namelum.\f*  \x + \xo 2:22 \xt Pend. 26:11. \x*   
\b  
\b  
\m  
\c 3
\s1 Rebning qaytip kélishining kéchiktürülüsh sewebi  
\m
\v 1 I söyümlüklirim, hazir silerge bu yéziwatqinim ikkinchi xétimdur. Her ikki xétimde silerning sap könglünglarni oyghitip, shu ishlarni eslitishke intildimki,\x + \xo 3:1 \xt 2Pét. 1:13. \x*  
\v 2 muqeddes peyghemberler burun éytqan sözlerge we Rebbimiz hem Qutquzghuchimizning rosulliringlar arqiliq yetküzgen emrige köngül bölüshünglarni ötünimen.   
\m
\v 3 Eng muhimi shuni bilishinglar kérekki, künlerning axirida özining hawayi-heweslirining keynige kiridighan, mesxire qilidighan mazaqchilar chiqip:\x + \xo 3:3 \xt 1Tim. 4:1; 2Tim. 3:1; Yeh. 18. \x*  
\v 4 «Qéni, Uning qaytip kélimen dégen wedisi?! Ata-bowilirimiz \add ölümde\add* uxlap qalghandin taki hazirghiche hemme ishlar dunya apiride bolghan waqittiki bilen oxshash halette kétiwatidu» dep mesxire qilishidu.\x + \xo 3:4 \xt Ez. 12:22. \x*  
\v 5 Halbuki, ular eng qedimki zamanda Xudaning sözi bilen asmanlarning yaritilghanliqini we shuningdek yerning sudin chiqqan hem suning wasitisi bilen barliqqa kelgenlikini etey untuydu;\f □ \fr 3:5 \ft \+bd «Halbuki, ular eng qedimki zamanda Xudaning sözi bilen asmanlarning yaritilghanliqini we shuningdek yerning sudin chiqqan hem suning wasitisi bilen barliqqa kelgenlikini etey untuydu»\+bd* — «etey untuydu» dégenning bashqa birxil terjimisi: «öz bengbashliqidin untuydu».\f*  \x + \xo 3:5 \xt Yar. 1:9; Zeb. 24:2. \x*  
\v 6 shu amillarning wasitiliri bilen shu zamandiki dunya kelkündin gherq bolup yoqaldi.\f □ \fr 3:6 \ft \+bd «shu amillarning wasitiliri bilen shu zamandiki dunya kelkündin gherq bolup yoqaldi»\+bd* — «...shu amillarning wasitiliri bilen» dégen ibare peqet suning özini yaki sular we Xudaning sözini teng körsitidu. Bizningche sular we Xudaning sözini teng körsitidu; chünki (grék tilida) aldinqi jümlide bu ikki ish eng axirida tilgha élin’ghan, shundaqla 7-ayette Xudaning sözining ikkinchi qétim wasite bolidighanliqi körsitilidu.\f*  \x + \xo 3:6 \xt Yar. 7:10,21. \x*  
\v 7 Emma hazirqi asmanlar bilen zémin oxshashla shu söz bilen ixlassiz ademler soraqqa tartilip halak qilinidighan ashu künde otta köydürülüshke saqlinip, ta shu künigiche halidin xewer élinip turidu.\f □ \fr 3:7 \ft \+bd «Emma hazirqi asmanlar bilen zémin oxshashla shu söz bilen ixlassiz ademler soraqqa tartilip halak qilinidighan ashu künde otta köydürülüshke saqlinip, ta shu künigiche halidin xewer élinip turidu»\+bd* — «oxshashla shu söz» dégen ibarining bashqa xil terjimisi: «Uning (yeni, Xudaning) sözi». 
\fp  «Halidin xewer élinip turidu» — peqet saqlan’ghanla emes, belki Xudaning ghemxorluqining obyékti bolidu.\f*  \x + \xo 3:7 \xt Zeb. 102:25-26; Yesh. 51:6; 2Tés. 1:8; Ibr. 1:11; 2Pét. 3:10. \x*   
\m
\v 8 Emdi i söyümlüklirim, shu ish neziringlardin qachmisunki, Rebge nisbeten bir kün ming yildek we ming yil bir kündektur.\f □ \fr 3:8 \ft \+bd «Rebge nisbeten bir kün ming yildek we ming yil bir kündektur»\+bd* — Reb waqitning cheklimisige uchrimaydu, elwette.\f*  \x + \xo 3:8 \xt Zeb. 90:4. \x*  
\v 9 Reb Öz wedisini \add orundashni\add* (bezilerning «kéchiktürdi» dep oylighinidek) kéchiktürgini yoq, belki héchkimning halak bolushini xalimay, hemme insanning towa qilishigha kirishini arzulap, silerge kengchilik qilip \add waqitni sozmaqta\add*.\f □ \fr 3:9 \ft \+bd «Reb Öz wedisini orundashni (bezilerning «kéchiktürdi» dep oylighinidek) kéchiktürgini yoq, belki héchkimning halak bolushini xalimay, hemme insanning towa qilishigha kirishini arzulap, silerge kengchilik qilip waqitni sozmaqta»\+bd* — Reb qaytip kelgende yer yüzidikilerge towa qilish pursiti qalmaydu, elwette.\f*  \x + \xo 3:9 \xt Ez. 18:32; 33:11; Yesh. 30:18; Hab. 2:3; Rim. 2:4; 1Tim. 2:4; 1Pét. 3:20; 2Pét. 3:15. \x*   
\m
\v 10 Lékin Rebning küni xuddi oghrining kélishidek \add kütülmigen waqitta\add* bolidu. U küni asmanlar shiddetlik güldürligen awaz bilen ghayib bolup, kainatning barliq qurulmiliri shiddetlik otta érip tügeydu; zémin we uningdiki pütkül nersilermu köyüp kétidu. \f □ \fr 3:10 \ft \+bd «lékin rebning küni xuddi oghrining kélishidek kütülmigen waqitta bolidu»\+bd* — «rebning küni» (Mesihning kélidighan küni) Tewrattiki köp yerlerde «Perwerdigarning küni» dep körsitilidu. «Qoshumche söz»diki «Xudaning küni» toghruluq izahatlirimizni körüng. «Oghrining kélishidek» — démek, kütülmigen waqitta. \+bd «U küni asmanlar shiddetlik güldürligen awaz bilen ghayib bolup, kainatning barliq qurulmiliri shiddetlik otta érip tügeydu; zémin we uningdiki pütkül nersilermu köyüp kétidu»\+bd* — «kainatning barliq qurulmiliri» yaki «barliq asman jisimliri». 
\fp  «Uningdiki pütkül nersilermu» dégenning bashqa xil terjimisi: «uningdiki pütkül ishlarmu» yaki «uningdiki barliq qilghan ishlarmu». \+bd «zémin we uningdiki pütkül nersilermu köyüp kétidu»\+bd* — bezi kona köchürmilerde «zémin we üstidiki barliq ishlar yalingach ashkarilinidu» déyilidu.\f*  \x + \xo 3:10 \xt Mat. 24:43,44; 1Tés. 5:2; Weh. 3:3; 16:15. \x*  
\v 11 Hemme nerse mana shundaq érip yoqilidighan yerde, siler qandaq ademlerdin bolushunglar kérek? — hayatinglarni pak-muqeddeslikte we ixlasmenlikte ötküzüp,  
\v 12 Xudaning künini telmürüp kütüp, u künning tézrek kélishi üchün intilishinglar kérek emesmu? U künning kélishi bilen pütün asmanlar otta yoqap tügeydu we kainatning barliq qurulmiliri shiddetlik otta érip tügeydu. \f □ \fr 3:12 \ft \+bd «Xudaning künini telmürüp kütüp, u künning tézrek kélishi üchün intilishinglar kérek emesmu? U künning kélishi bilen pütün asmanlar otta yoqap tügeydu we kainatning barliq qurulmiliri shiddetlik otta érip tügeydu»\+bd* — «Xudaning küni» dégen ibare toghruluq «qoshumche söz»imizde azraq toxtilimiz. 
\fp  «Kainatning barliq qurulmiliri» dégenning bashqa xil terjimisi: «barliq asman jisimliri».\f*  \x + \xo 3:12 \xt Zeb. 50:3; 2Tés. 1:8. \x*  
\v 13 Lékin biz bolsaq Uning wedisi boyiche, yéngi asman-zéminni intizarliq bilen kütmektimiz. U yer heqqaniyliqning makanidur.\f □ \fr 3:13 \ft \+bd «Lékin biz bolsaq Uning wedisi boyiche, yéngi asman-zéminni intizarliq bilen kütmektimiz. U yer heqqaniyliqning makanidur»\+bd* — «u yer» hem yéngi asman we yéngi zéminnimu körsitidu.\f*  \x + \xo 3:13 \xt Yesh. 65:17; 66:22; Weh. 21:1. \x*   
\m
\v 14 Shuning üchün, ey söyümlüklirim, bu ishlarni kütüwatqanikensiler, \add shu tapta\add* Xudaning aldida nuqsansiz we daghsiz, inaqliq-xatirjemlik ichide hazir bolup chiqishinglar üchün intilinglar.  
\v 15 we Rebbimizning sewr-taqitini nijat dep bilinglar, del söyümlük qérindishimiz Pawlusmu özige ata qilin’ghan danaliq bilen bu ishlar toghruluq silerge yazghan; \f □ \fr 3:15 \ft \+bd «Rebbimizning sewr-taqiti»\+bd* — yaki «Rebbimizning kengchilik qilishi». \+bd «we Rebbimizning sewr-taqitini nijat dep bilinglar»\+bd* — bu intayin ixcham jümle bolup, belkim: «Xudaning sewr-taqiti téximu köp ademlerge gunahidin qutquzulush pursiti yaritip bermekte, dep bilinglar» dégendek menide bolushi mumkin. Yene mumkinchiliki barki, «nijat» mushu yerde «bu dunyaning saqlinip qélishi» dégen menide ishlitilgen bolushi mumkin; némila bolmisun ayetning asasiy menisi oxshash; biz peqet bu dunyada bolsaqla, bügün towa qilip gunahlirimizdin qutulush yoli ochuq turidu, dep bilishimiz lazim. \+bd «del söyümlük qérindishimiz Pawlusmu özige ata qilin’ghan danaliq bilen bu ishlar toghruluq silerge yazghan»\+bd* — «qérindishimiz Pawlusmu... silerge yazghan» — Pawlusning köp xizmiti «yat eller», yeni Yehudiy emesler arisida bolghachqa, Pétrusning bu xétimu belkim Yehudiy bolmighan étiqadchilargha yézilghan bolsa kérek.\f*  \x + \xo 3:15 \xt Rim. 2:4. \x*  
\v 16 barliq xetliridimu u bu ishlar heqqide toxtilidu. Uning xetliride chüshinish tes bolghan bezi ishlar bar; bu ishlarni telim almighan we tutami yoq kishiler muqeddes yazmilarning bashqa qisimlirini burmilighandek, burmilap chüshendüridu we shuning bilen öz béshigha halaket élip kélidu.\x + \xo 3:16 \xt Rim. 8:19; 1Kor. 15:24; 1Tés. 4:15. \x*   
\m
\v 17 Shuning bilen, i söyümlüklirim, \add men éytqan\add* bu ishlarni aldin’ala bilgenikensiler, bu exlaqsizlarning sepsetliri bilen azdurulup, mustehkem turushunglarni yoqitip qoyushtin hoshyar bolunglar. \f □ \fr 3:17 \ft \+bd «Shuning bilen, i söyümlüklirim, men éytqan bu ishlarni aldin’ala bilgenikensiler...»\+bd* — «men éytqan bu ishlar» belkim rosul Pétrusning yuqirida saxta telim bergüchiler toghruluq agahlandürüshlirini körsitidu. \+bd «bu exlaqsizlarning sepsetliri bilen azdurulup, mustehkem turushunglarni yoqitip qoyushtin hoshyar bolunglar»\+bd* — «bu exlaqsizlar» grék tili nusxisida 2:7dimu oxshash söz ishlitilidu; démek, «bu exlaqsizlar» del saxta telim bergüchilerni körsitidu.\f*  
\v 18 Eksiche, \add Xudaning\add* méhir-shepqitide hem Rebbimiz we Qutquzghuchimiz Eysa Mesihge bolghan bilishte dawamliq ösünglar.  
\m Uninggha hem hazir hem ashu ebed künigiche barliq shan-sherep mensup bolghay! Amin! \f □ \fr 3:18 \ft \+bd «Eksiche, Xudaning méhir-shepqitide hem Rebbimiz we Qutquzghuchimiz Eysa Mesihge bolghan bilishte dawamliq ösünglar»\+bd* — «ösünglar» bolsa rohiy hayatta, iman-étiqad jehette bolidu. Mushu rohiy ösken adem Xudaning méhir-shepqiti we Reb Eysa Mesihni chongqur tonushqa köprek nésip bolidu. Démek, «Xudaning méhir-shepqiti we Reb Eysa Mesihni chongqur tonush» hem rohiy ösüshning wasitisi hem netijisidur. 
\fp  Bashqa birxil terjimisi «Rebbimiz we Qutquzghuchimiz Eysa Mesihning méhir-shepqitide hem Uninggha bolghan tonushta dawamliq ösünglar».\f*