\id 1CO
\h Korintliqlargha «1» 
\toc1 Korintliqlargha «1» 
\toc2 Korintliqlargha «1» 
\toc3 1Kor. 
\mt1 Korintliqlargha «1»  
\c 1
\s1 Rosul Pawlus Korint shehiridiki jamaetke yazghan biqinchi mektup •••• Salam  
\m
\v 1-2 Xudaning iradisi bilen Mesih Eysaning rosuli dep chaqirilghan menki Pawlustin we qérindishimiz Sosténistin Korint shehiridiki jamaetke, Mesih Eysada pak-muqeddes qilinip, «muqeddes bendilirim» dep chaqirilghanlargha we shuningdek her yerlerde Reb Eysa Mesihning (U ulargha we bizge mensup!) namigha nida qilghuchilarning hemmisige salam!\f □ \fr 1:1-2 \ft \+bd «her yerlerde Reb Eysa Mesihning (u ulargha we bizge mensup!) namigha nida qilghuchilarning hemmisi»\+bd* — bu ibare «alemshumul jamaet»ning addiy we yighinchaq bir tebiridur.\f*  \x + \xo 1:1-2 \xt Yuh. 17:19; Ros. 15:9; Rim. 1:7; Ef. 1:1; 1Tés. 4:7; 2Tim. 2:22. \x*  
\v 3 Atimiz Xuda hem Reb Eysa Mesihtin silerge méhir-shepqet we xatirjemlik bolghay!\x + \xo 1:3 \xt Rim. 1:7; 2Kor. 1:2; Ef. 1:2; 1Pét. 1:2. \x*   
\m
\v 4 Xudaning Mesih Eysada silerge ata qilin’ghan méhir-shepqiti tüpeylidin Xudayimgha herdaim teshekkür éytimen;  
\v 5 buning bilen siler Uningda her terepte, herqandaq sözde, her tereptiki bilimlerde bay qilin’ghansiler,\f □ \fr 1:5 \ft \+bd «buning bilen siler uningda her terepte ... bay qilin’ghansiler»\+bd* — «uningda» — Mesih Eysada.\f*  \x + \xo 1:5 \xt Kol. 1:9. \x*  
\v 6 xuddi Mesihning guwahliqi silerde testiqlan’ghandek.\f □ \fr 1:6 \ft \+bd «... xuddi Mesihning guwahliqi silerde testiqlan’ghandek»\+bd* — Xudaning ulargha rohiy iltipatlarni béghishlighanliqi: (1) Xudaning Korintliqlargha Pawlusning Mesih toghruluq bolghan guwahliqining toghra ikenlikini ispatlighini we (2) Xudaning Mesihning ularning qelbide turghanliqini, ularning heqiqeten Mesihke tewe ikenlikini testiqlighini idi. Mesilen, Xuda rohiy iltipatliri arqiliq kornéliusdikilerni «méning ademlirim» dep testiqlighanidi («Ros.» 10:44-44ge qarang. «rohiy iltipatlar»ni chüshinish üchün 12- we 14-babqa qarang.\f*  
\v 7 Shuning bilen silerde herqandaq rohiy iltipat kemlik qilmastan, Rebbimiz Eysa Mesihning ayan qilinishini kütisiler;\f □ \fr 1:7 \ft \+bd  «Rebbimiz Eysa Mesihning ayan qilinishi»\+bd* — Reb dunyagha qaytip kelgende u her ademge ayan bolidu, elwette.\f*  \x + \xo 1:7 \xt Fil. 3:20; Tit. 2:13. \x*  
\v 8 U yene silerni axirghuche mustehkemleyduki, Reb Eysa Mesihning küni kelgüche eyibsiz saqlinisiler;\f □ \fr 1:8 \ft \+bd «Reb Eysa Mesihning küni»\+bd* — Uning zémin’gha qayta kélidighan küni.\f*  \x + \xo 1:8 \xt 1Tés. 3:13; 5:23. \x*  
\v 9 Xuda sözide turghuchidur — silerni Öz Oghli Reb Eysa Mesihning sirdash-hemdemlikige chaqirghuchi del Uning Özidur.\f □ \fr 1:9 \ft \+bd «Xuda sözide turghuchidur»\+bd* — démek, Xuda ademni Özining pak-muqeddes sirdash-hemdemlikige chaqirghachqa, Öz méhir-shepqiti bilen uni yene axirghiche gunah we Sheytanning ilkidin saqlap, pak hayatta yashashqa kücheytishke wede qilghan.\f*  \x + \xo 1:9 \xt Yer. 32:40-44; Yuh. 15:5; 1Kor. 10:13; Gal. 2:20; 1Tés. 5:24; 1Yuh. 1:3. \x*   
\b  
\m  
\s1 Bölünüshler toghruluq  
\m
\v 10 Emdi men silerdin Rebbimiz Eysa Mesihning nami bilen shuni ötünimenki, i qérindashlar, gépinglar bir yerdin chiqsun, aranglarda bölgünchilik bolmisun, bir pikirde, bir niyette kamil birleshtürülünglar; \f □ \fr 1:10 \ft \+bd «men silerdin Rebbimiz Eysa Mesihning nami bilen shuni ötünimenki, i qérindashlar...»\+bd* — «qérindashlar» Injilda «étiqadchi aka-ukilar» dégen bilen ipadilinidu. Emma pütkül muqeddes kitabta qérindashlar («étiqadchi aka-ukilar») «étiqadchi acha-singillar»nimu öz ichige alidu. Bu prinsip «Yar.» 1:27de körünidu; «Xudaning süret-obrazi» bolghan «adem»ning özi «er-ayal»ni öz ichige alidu. Shuning bilen biz «qérindashlar» dep terjime qilduq.\f*  \x + \xo 1:10 \xt Rim. 12:16; 15:5; Fil. 2:2; 3:16; 1Pét. 3:8. \x*  
\v 11 Chünki Klowining ailisidikilerning manga siler toghranglarda éytishiche, i qérindashlirim, aranglarda talash-tartishlar bar iken.  
\v 12 Démekchi bolghinim shuki, herbiringlar: «Men Pawlusning terepdari», «Men Apollosning terepdari», «Men Kéfasning terepdari» we «Men Mesihning terepdari» dewatisiler. \f □ \fr 1:12 \ft \+bd «Kéfas»\+bd* — rosul Pétrusning ibraniyche ismi idi.\f*  \x + \xo 1:12 \xt Ros. 18:24; 1Kor. 3:4; 16:12. \x*  
\v 13 Ejeba, Mesih bölün’genmiken? Siler üchün kréstlen’gen adem Pawlusmidi? Siler Pawlusning namigha chömüldürüldünglarmu?\f □ \fr 1:13 \ft \+bd «Siler Pawlusning namigha chömüldürüldünglarmu?»\+bd* — «chömüldürüldünglarmu» mushu yerde sugha chümüldürülüshni körsitidu.\f*   
\m
\v 14 Men Xudagha teshekkür éytimenki, aranglardin Krispus bilen Gayustin bashqa héchqaysinglarni chömüldürmidim; \x + \xo 1:14 \xt Ros. 18:8; Rim. 16:23. \x*  
\v 15 shuning bilen héchkim méni özining namida ademlerni chömüldürdi, déyelmeydu.  
\v 16 Durus, men yene Istifanasning öyidikilernimu chömüldürdüm; bashqa birawni chömüldürginimni esliyelmeymen.\x + \xo 1:16 \xt 1Kor. 16:15,17. \x*   
\m
\v 17 Chünki Mesih méni ademlerni chömüldürüshke emes, belki xush xewerni jakarlashqa ewetti; uni jakarlash bolsa insanning hékmetlik sözliri bilen bolmasliqi kérek; undaq bolghanda Mesihning krésttiki \add qurbanliqining\add* küchi yoqitilghan bolidu. \x + \xo 1:17 \xt 1Kor. 2:1, 4; 2Pét. 1:16. \x*  
\v 18 Chünki krésttiki qurbanliqi toghruluq söz-kalam halaketke kétiwatqanlargha exmeqliq, emma qutulduruluwatqan bizlerge Xudaning küch-qudritidur. \x + \xo 1:18 \xt Rim. 1:16. \x*  
\v 19 Chünki mundaq pütülgenki, «Men danishmenlerning danishmenlikini yoqitimen, aqillarning aqilliqini chetke qaqimen». \f □ \fr 1:19 \ft \+bd «Chünki mundaq pütülgenki...»\+bd* — «mundaq pütülgen» — muqeddes kitabta yéziqliq. Mushu yerdiki sözler Tewrat, «Yesh.» 29:14din élin’ghan.\f*  \x + \xo 1:19 \xt Ayup 5:12; Yesh. 29:14. \x*  
\v 20 Undaqta, danishmenler qéni? Tewrat ölimaliri qéni? Bu dunyadiki bes-munazire qilghuchilar qéni? Xuda bu dunyadiki danaliqni exmeqliq dep körsetken emesmu? \x + \xo 1:20 \xt Yesh. 33:18. \x*  
\v 21 Chünki Xuda danaliqi bilen békitkini boyiche, dunya öz danaliqi arqiliq Xudani tonumighan, shunga Xuda exmiqane dep qaralghan, jakarliniwatqan söz-kalam arqiliq uninggha ishen’güchilerge nijatliq yetküzüshni layiq körgen. \x + \xo 1:21 \xt Mat. 11:25; Luqa 10:21. \x*  
\v 22 Chünki Yehudiylar möjizilik alametlerni, gréklar bolsa «danaliq»ni telep qilidu; \f □ \fr 1:22 \ft \+bd «... gréklar bolsa «danaliq»ni telep qilidu»\+bd* — shu zamandiki grék medeniyitide pelsepeni choqunush derijisige yetken dégili bolidu (mesilen, «Ros.» 17:21 we aldi-keynidiki ayetlerni körüng).\f*  \x + \xo 1:22 \xt Mat. 12:38; 16:1; Yuh. 4:48. \x*  
\v 23 emma biz bolsaq Mesihni, yeni kréstlen’gen Mesihni jakarlaymiz; bu Yehudiylargha nisbeten bizarliq ish, ellerge nisbeten exmiqanilik dep qarilidu; \f □ \fr 1:23 \ft \+bd «bu Yehudiylargha nisbeten bizarliq ish...»\+bd* — yaki «bu Yehudiylargha nisbeten putlikashang...».\f*  \x + \xo 1:23 \xt Mat. 11:6. Yuh. 6:60,66. \x*  
\v 24 emma chaqirilghanlar üchün éytqanda, meyli Yehudiylar bolsun yaki gréklar bolsun, Mesih Xudaning küch-qudriti we Xudaning danaliqidur. \x + \xo 1:24 \xt Kol. 2:3. \x*  
\v 25 Chünki Xudaning exmiqaniliki insanlarning danaliqidin üstündur, Xudaning ajizliqi insanlarning küchidin üstündur.  
\v 26 Chünki, i qérindashlar, silerning chaqirilghan waqittiki halinglar üstide oylinip béqinglar; chaqirilghanlar arisida insaniy tereptin dana qaralghanlar anche köp emes, küch-hoquqqa ige bolghanlar anche köp emes, aqsöngekler anche köp emes idi; \f □ \fr 1:26 \ft \+bd «insaniy tereptin...»\+bd* — grék tilida «etning közqarishiche...».\f*  \x + \xo 1:26 \xt Yuh. 7:48; Yaq. 2:5. \x*  
\v 27 belki Xuda danalarni xijaletke qaldurush üchün bu dunyadiki exmeq sanalghanlarni talliwaldi; küchlüklerni xijaletke qaldurush üchün bu dunyadiki ajiz sanalghanlarni talliwaldi;  
\v 28 U yene bu dunyadiki qedirsizlerni, pes körülidighanlarni talliwaldi, «yoq bolghan nersiler»ni mewjut shey’ilerni yoqqa chiqiriwétish üchün talliwaldi. \f □ \fr 1:28 \ft \+bd «mewjut shey’iler»\+bd* — mushu yerde herxil ademlerni, hökümranlarni, dölet qatarliqlarni öz ichige alidu.\f*  
\v 29 Uning meqsiti Xuda aldida héch et igisi maxtanmasliq üchündur.  
\v 30 Emma Uning teripidin siler Mesih Eysada turisiler; U bizge Xudadin kelgen danaliq, heqqaniyliq, pak-muqeddeslik we hörlük-azadliq qilin’ghandur; \f □ \fr 1:30 \ft \+bd «Uning teripidin siler Mesih Eysada turisiler...»\+bd* — «Uning teripidin» Xuda teripidin, démek. \+bd «hörlük-azadliq qilin’ghandur»\+bd* — «hörlük-azadliq» gunahning we Sheytanning qulluqidin azad bolushtur.\f*  \x + \xo 1:30 \xt Yer. 23:5; Yuh. 17:19. \x*  
\v 31 shuningdek \add Tewratta\add* pütülgendek: «Pexirlinip maxtighuchi bolsa Rebdin pexirlinip maxtisun!».\f □ \fr 1:31 \ft \+bd «shuningdek Tewratta pütülgendek...»\+bd* — Injilda «pütülgendek» déyilgende, «muqeddes kitabta pütülgendek» dégen menide. Mushu yerde «Yer.» 9:24.\f*  \x + \xo 1:31 \xt Yesh. 65:16; Yer. 9:22-23; 2Kor. 10:17. \x*   
\b  
\b  
\m  
\c 2
\m
\v 1 Men bolsam, i qérindashlar, yéninglargha barghinimda, Xudaning guwahliqini jakarlash üchün héch gepdanliq yaki eqil-danaliq ishlitip kelgen emesmen;\x + \xo 2:1 \xt 1Kor. 1:17; 2:4. \x*  
\v 2 chünki men aranglarda Eysa Mesihdin bashqa, yeni kréstlen’gen Mesihdin bashqa héchnémini bilmeslikke bel baghlighanidim;  
\v 3 men aranglarda bolghan waqtimda ajizliqta, qorqunchta we titrigen halette bolattim;\f □ \fr 2:3 \ft \+bd «men aranglarda bolghan waqtimda ajizliqta, qorqunchta we titrigen halette bolattim»\+bd* — «qorqunchta... bolattim» — belkim u Xuda Özige tapshurghan bu muqeddes wezipini orundiyalmasliqidin qorqqan bolushi mumkin idi. Uningdin bashqa ademni qorqitidighan köp seweblarmu bolghan, elwette («Ros.» 18:9-10).\f*  \x + \xo 2:3 \xt Ros. 18:1, 3; 2Kor. 10:10. \x*  
\v 4 méning sözlirim hem jakarlishim bolsa ademni qayil qilghudek insaniy danaliq sözler bilen emes, belki Rohning alamet körsitishliri we küch-qudret bilen bolghan idi.\f □ \fr 2:4 \ft \+bd «... belki Rohning alamet körsitishliri we küch-qudret bilen bolghan idi»\+bd* — «Roh» Xudaning Rohi, Muqeddes Rohtur.\f*  \x + \xo 2:4 \xt 1Kor. 1:17; 2:1; 2Pét. 1:16. \x*  
\v 5 Buningdin meqset silerning étiqadinglar insaniy danaliqqa emes, belki Xudaning küch-qudritige baghlansun dégendin ibaret idi.\x + \xo 2:5 \xt 2Kor. 4:7. \x*   
\b  
\m
\v 6 Halbuki, kamaletke yetkenler arisida biz danaliqni bayan qilimiz; bu danaliq bu dewrdiki danaliq emes, yaki bu dewrdiki hökümranlarning danaliqi emes (ular zawalliqqa yüz tutqandur);\x + \xo 2:6 \xt Ayup 28:21; 1Kor. 15:24. \x*  
\v 7 emma biz bir sirni ashkarilap, Xudaning bir danaliqini bayan qilimiz; Xuda eslide ashkare qilinmighan bu danaliqni barliq dewrlerdin burun bizning shan-sherepke muyesser bolushimiz üchün békitkenidi.\f □ \fr 2:7 \ft \+bd «biz bir sirni ashkarilap, Xudaning bir danaliqini bayan qilimiz...»\+bd* — «Efesusluqlargha»diki «kirish söz»imizde éytqinimizdek, Injilda «sir» dégen sözning alahide menisi bar. Sir (grék tilida «mistérion») Xuda esli yoshurup kelgen, emdi hazir ashkarilighan melum bir ishtin ibarettur.\f*  \x + \xo 2:7 \xt Rim. 16:25; 1Kor. 4:1. \x*  
\v 8 Bu danaliqni bu dewrdiki hökümranlarning héchqaysisi chüshinip yetmigenidi; uni chüshinip yetken bolsa, shan-sherepning Igisi bolghan Rebni kréstlimigen bolatti.\f □ \fr 2:8 \ft \+bd «bu dewrdiki hökümranlar»\+bd* — bu söz belkim bu dunyadiki padishah-hökümdarlarni qutritidighan, ulargha ézitquluq qilidighan jin-sheytanlarni körsetse kérek.\f*  \x + \xo 2:8 \xt Mat. 11:25; Yuh. 7:48; 16:3; Ros. 3:17; 13:27; 2Kor. 3:14; 1Tim. 1:13. \x*  
\v 9 Halbuki, \add Tewratta\add* pütülgenndek: —  
\m «Özini söygenlerge Xudaning teyyarlighanliri —  
\m Del héchqandaq köz körmigen,  
\m Héchqandaq qulaq anglimighan,  
\m Héchqandaq köngül oylap baqmighan nersilerdur».\f □ \fr 2:9 \ft \+bd «Özini söygenlerge Xudaning teyyarlighanliri —del héchqandaq köz körmigen, héchqandaq qulaq anglimighan, héchqandaq köngül oylap baqmighan nersilerdur»\+bd* — «Yesh.» 64:4.\f*  \x + \xo 2:9 \xt Yesh. 64:3. \x*   
\m
\v 10 Emma bu nersilerni Xuda Rohi arqiliq ayan qildi; chünki Roh bolsa hemme ishlarni, hetta Xudaning chongqur teglirini inchikilep izligüchidur; \f □ \fr 2:10 \ft \+bd «chünki Roh bolsa hemme ishlarni, hetta Xudaning chongqur teglirini inchikilep izligüchidur»\+bd* — «Roh» — Xudaning Rohi, Muqeddes Rohtur.\f*  \x + \xo 2:10 \xt Mat. 13:11; 2Kor. 3:18. \x*  
\v 11 Chünki insanlarda, insanning könglidikini bilgüchi shu insanning rohidin bashqa nerse barmu? Shuninggha oxshash, Xudaning Rohidin bashqa, Xudaning könglidikilirini bilgüchi yoqtur. \f □ \fr 2:11 \ft \+bd «insanlarda, insanning könglidikini bilgüchi shu insanning rohidin bashqa nerse barmu?»\+bd* — «insanning könglidiki» mushu yerde shu melum kishining shexsiy we qelbidiki ishlarni alayiten körsitidu.\f*  \x + \xo 2:11 \xt Pend. 27:19; Yer. 17:9. \x*  
\v 12 Emma bizning qobul qilghinimiz bolsa bu dunyadiki roh emes, belki Xudadin kelgen Rohtur; del shundaq bolghachqa biz Xuda teripidin bizge séxiyliq bilen ata qilin’ghan nersilerni bilip yételeymiz. \f □ \fr 2:12 \ft \+bd «bu dunyadiki roh»\+bd* — Sheytan. «Bu dunyadiki roh» mushu yerde belkim Sheytanning köz-qarashliri, «eqilliri»ni körsitishi mumkin.\f*  \x + \xo 2:12 \xt Rim. 8:15. \x*  
\v 13 Bu ish-shey’ilerni insaniy danaliqtin ögitilgen sözler bilen emes, belki \add Muqeddes\add* Rohtin ögitilgen sözler bilen, rohiy ishlarni rohiy sözler bilen chüshendürüp sözleymiz. \f □ \fr 2:13 \ft \+bd «Rohtin ögitilgen sözler bilen»\+bd* — «Roh» Xudaning Rohi, Muqeddes Rohtur.\f*  \x + \xo 2:13 \xt 1Kor. 1:17; 2:4; 2Pét. 1:16\x*  
\v 14 Emma «jan’gha tewe» kishi Xudaning Rohining ishlirini qobul qilmaydu, chünki bu ishlar uninggha nisbeten exmiqaniliktur; u ularni héch chüshinip yételmeydu, chünki ular roh bilen perq étilip bahalinishi kérektur. \f □ \fr 2:14 \ft \+bd ««jan’gha tewe» kishi»\+bd* — «jan’gha tewe» bolghan kishi toghruluq «Rimliqlargha»diki «kirish söz»imizni körüng. «Jan’gha tewe» bolghan kishi Muqeddes Rohqa ige bolmighan kishidur; «ishenmigen kishi» dégili bolidu. Shunga, u Xudaning Rohigha emes, belki herdaim öz jéni (eqil-pikir, zéhin, köngül-kalla, héssiyatlar)gha tayinip ishlarni perq étidu. «Rohiy kishi» yaki «Rohqa tewe bolghan kishi» bolsa öz rohida Muqeddes Rohning terbiye-telimini qobul qilip ishlarni toghra perq étidu. \+bd «ular roh bilen perq étilip bahalinishi kérektur»\+bd* — bu 14- we 15-ayetlerdiki «perq étish» we «perq étip bahalinish» grék tilida birla péil bilen ipadilinidu.\f*  
\v 15 Rohqa tewe kishi hemme ishlargha baha béreleydu; emma uninggha bolsa héchkim baha bérelmeydu. \f □ \fr 2:15 \ft \+bd «Rohqa tewe kishi»\+bd* — «Rohqa tewe» (yaki «rohiy kishi») — Muqeddes Rohning yétekchilikide mangidighan kishi.\f*  \x + \xo 2:15 \xt Pend. 28:5. \x*  
\v 16 Chünki kim Rebning oy-könglini chüshinip yétip, Uninggha meslihetchi bolalisun? Emma biz bolsaq Mesihning oy-könglige igimiz.\f □ \fr 2:16 \ft \+bd «kim Rebning oy-könglini chüshinip yétip, uninggha meslihetchi bolalisun?»\+bd* — «Yesh.» 40:13.\f*  \x + \xo 2:16 \xt Yesh. 40:13; Rim. 11:34. \x*   
\b  
\b  
\m  
\c 3
\m
\v 1 Lékin men, i qérindashlar, Rohqa tewe kishilerge söz qilghandek silerge söz qilalmay kéliwatimen; eksiche silerni etke tewe kishiler, Mesihde bolghan bowaq hésablap silerge sözleshke mejbur boldum.\f □ \fr 3:1 \ft \+bd «etke tewe kishiler»\+bd* — (yaki «etlik kishiler») toghruluq «Rimliqlargha»gha bergen «kirish söz»diki «et» toghruluq sözimizni körüng. «Etlik kishi» asasen xush xewerni qobul qilghini bilen téxi öz gunahlirining küchidin azad bolmighan kishidur.\f*  
\v 2 Men silerge süt ichküzdüm, göshni yégüzmidim; chünki siler göshni hezim qilalmayttinglar, shundaqla hazirmu téxi hezim qilalmaysiler;\x + \xo 3:2 \xt Ibr. 5:12; 1Pét. 2:2. \x*  
\v 3 Chünki siler yenila etke tewedursiler. Aranglarda hesetxorluq we talash-tartishlar bar bolghachqa, siler etke tewe emesmu, insanlarche méngiwatmamsiler?\f □ \fr 3:3 \ft \+bd «siler etke tewe emesmu, insanlarche méngiwatmamsiler?»\+bd* — «insanlarche» Xudaning yolida emes, insaniyetning yolida.\f*  \x + \xo 3:3 \xt 1Kor. 1:11; Gal. 5:19; Yaq. 3:16. \x*  
\v 4 Chünki birsi «Men Pawlus terepdari», bashqa birsi «Men Apollos terepdari» dése, siler peqet insanlarning yolida mangghan bolup qalmamsiler?\f □ \fr 3:4 \ft \+bd «peqet insanlarning yolida mangghan bolup qalmamsiler?»\+bd* — démek, Xudani tonumighan, Rohtin tughulmighan, téxiche Adem’atimizning ailisige tewe bolghan, adettiki gunahkar insanlargha oxshash.\f*  \x + \xo 3:4 \xt 1Kor. 1:12. \x*   
\m
\v 5 Apollos dégen kim? Pawlus kim idi? Biz peqet silerning étiqadinglargha wasitichi bolduq, xalas; herbirimiz peqet Reb bizge teqsim qilghini boyiche wezipe ada qilidighan xizmetkarlar, xalas, shundaq emesmu?\x + \xo 3:5 \xt Ros. 18:24; 1Kor. 1:12; 16:12. \x*  
\v 6 Men tiktim, Apollos sughardi; emma östürgüchi bolsa Xudadur.\f □ \fr 3:6 \ft \+bd «... Apollos sughardi»\+bd* — Korint shehiridiki jamaet Pawlusning sözliri arqiliq étiqad qilghanidi; kéyin Apollos Korint shehirige bérip ishen’güchilerni Tewrat-Zebur toghrisidiki bilimliri arqiliq zor derijide righbetlendürgenidi («Ros.» 18-bab).\f*  \x + \xo 3:6 \xt Ros. 18:26; 19:1. \x*  
\v 7 Shunga tikküchi héchnémige hésab emes, sugharghuchimu héchnémige hésab emes, peqet östürgüchi Xuda Özi hemmidur.  
\v 8 Emma tikküchi we osa qilghuchi bolsa bir meqsettidur; shundaqtimu herbiri öz ejri boyiche in’amini qobul qilidu.\f □ \fr 3:8 \ft \+bd «bir meqsettidur»\+bd* — grék tilida «birdur».\f*  \x + \xo 3:8 \xt Zeb. 62:12; Yer. 17:10; 32:19; Mat. 16:27; Rim. 2:6; 14:12; 2Kor. 5:10; Gal. 6:5; Weh. 2:23; 22:12. \x*  
\v 9 Chünki biz Xudagha tewe méhnetdashturmiz; siler bolsanglar Xudaning bagh-étizi, Xudaning qurulushisiler.\f □ \fr 3:9 \ft \+bd «biz Xudagha tewe méhnetdashturmiz»\+bd* — bashqa birxil chüshendürülüshi: «biz Xuda bilen méhnetdashturmiz» («2Kor.» 5:20, 6:1nimu körüng).\f*  \x + \xo 3:9 \xt 2Kor. 6:1; Ef. 2:20; Kol. 2:7; 1Pét. 2:5. \x*   
\m
\v 10 Xudaning manga teqsim qilghan méhir-shepqiti boyiche, xuddi usta mémardek ul saldim, andin bashqa birsi uning üstige quruwatidu. Emma herbir qurghuchi qandaq quruwatqanliqigha éhtiyat qilsun.   
\m
\v 11 Chünki sélin’ghan ulni, yeni Eysa Mesihdin bashqa héchqandaq ulni sélishqa bolmaydu. \x + \xo 3:11 \xt Yesh. 28:16; Mat. 16:18. \x*  
\v 12 Emdi birsi bu ul üstige altun, kümüsh, qimmetlik tashlar, yaghach, chöpler, saman salsa, \f □ \fr 3:12 \ft \+bd «birsi bu ul üstige... qimmetlik tashlar .. salsa»\+bd* — «qimmetlik tashlar» dégen oxshitishning mushu yerde omumiy körsetkini belkim yaqut-göherlerni emes, belki oyulghan, binani puxta qilidighan qattiq chidamliq tashlarni körsetse kérek. Pawlus buning köchme menisini oqurmenlerning oylinishigha qalduridu!\f*  
\v 13 herbirining singdürgen ejrining qandaqliqi körünidu; chünki shu küni uni ashkare qilidu, chünki uning mahiyiti otta körülidu; ot herbir kishining ejrini, qandaq mahiyettin bolghanliqini sinaydu. \f □ \fr 3:13 \ft \+bd «shu küni uni ashkare qilidu»\+bd* — «shu küni» Mesih Eysa zémin’gha qaytidighan künidur.\f*  \x + \xo 3:13 \xt Yesh. 8:20; 48:10; Yer. 23:29; 1Pét. 1:7; 4:12. \x*  
\v 14 Birsining ul üstige qurghan ishi puxta saqlinip qalsa, u in’amgha érishidu; \f □ \fr 3:14 \ft \+bd «Birsining ul üstige qurghan Ishi puxta saqlinip qalsa...»\+bd* — démek, «bir kishining ul üstige qoyghan matériyalliri otqa berdashliq bérelise,...».\f*  
\v 15 Birsining qurghini köyüp ketse, u ziyan tartidu; u özi qutulidu, emma goya ottin ötüp qutulghan birsige oxshap qalidu.  
\v 16 Ejeba, özünglarning Xudaning ibadetxanisi ikenlikinglarni we Xudaning Rohining silerde turghanliqini bilmemsiler? \x + \xo 3:16 \xt 1Kor. 6:19; 2Kor. 6:16; Ibr. 3:6; 1Pét. 2:5. \x*  
\v 17 Birsi Xudaning ibadetxanisini xarab qilsa, Xuda uni xarab qilidu; chünki Xudaning ibadetxanisi pak-muqeddestur, siler del shundaqsiler.   
\m
\v 18 Héchkim öz-özini aldimisun; birsi özini bu dewrde dana dep sanisa, nadan bolup qalsun; shuning bilen u dana bolidu. \f □ \fr 3:18 \ft \+bd «birsi özini bu dewrde dana dep sanisa, nadan bolup qalsun»\+bd* — Mesihning «Mat.» 18:1-4de we «Mar.» 10:13-16de éytqan sözlirini körüng.\f*  \x + \xo 3:18 \xt Pend. 3:7; Yesh. 5:21. \x*  
\v 19-20 Chünki bu dunyadiki danaliq Xudagha nisbeten exmeqliqtur; chünki: — «U danishmenlerni öz hiyligerlikining tuziqigha alidu», dep we yene: «Reb danishmenlerning oy-xiyallirining tutami yoqluqini bilidu» dep pütüklüktur.\f □ \fr 3:19-20 \ft \+bd «U danishmenlerni öz hiyligerlikining tuziqigha alidu»\+bd* — «Ayup» 5:13. \+bd «Reb danishmenlerning oy-xiyallirining tutami yoqluqini bilidu»\+bd* — «Zeb.» 94:11.\f*  \x + \xo 3:19-20 \xt Ayup 5:13; Zeb. 94:11. \x*   
\m
\v 21 Shunga héchkim insan dégenlerni pexirlinip danglimisun; chünki hemme mewjudatlar silerge tewedur;  
\v 22 Pawlus bolsun, Apollos bolsun, Kéfas bolsun, dunya-jahan bolsun, hayat bolsun, ölüm bolsun, hazirqi ishlar bolsun, kelgüsi ishlar bolsun, hemmisi silerge mensuptur;  
\v 23 siler bolsanglar Mesihning, Mesih bolsa Xudaningkidur.   
\b  
\b  
\m  
\c 4
\s1 Mesihning rosullirining xizmiti  
\m
\v 1 Birsi biz toghruluq birnéme démekchi bolsa, bizni Mesihning xizmetkarliri we Xudaning sirliri amanet qilin’ghan ghojidarlar dep bilsun.\x + \xo 4:1 \xt Mat. 24:45; 2Kor. 6:4; Kol. 1:25; Tit. 1:7. \x*  
\v 2 Emdi ghojidar dégenlerdin telep qilinidighini shuki, ular wapadar-sadiq bolushi kérektur.\x + \xo 4:2 \xt Luqa 12:42. \x*  
\v 3 Emma men siler teripinglardin yaki bashqa herqandaq insaniy sot teripidin sürüshtürüp bahalansam, bu men üchün zighirchilik ish; men hetta özüm toghruluq sürüshtürüp olturmaymen.\f □ \fr 4:3 \ft \+bd «herqandaq insaniy sot teripidin...»\+bd* — dégen grék tilida «insaniy bir kün teripidin...». Ademlerning ishlirini sürüshte qilghuchi bolsa melum bir insanning küni emes, belki Mesihning küni, yeni qiyamet künidur.\f*  
\v 4 Chünki wijdanim eyibleydighan héchqandaq ishlirimdin xewirim yoq; emma bu ishning özi méni heqqaniy dep aqlimaydu; méni sürüshtürüp bahalighuchi bolsa Rebdur.\x + \xo 4:4 \xt Mis. 34:7; Ayup 9:2; Zeb. 143:2. \x*  
\v 5 Shunga waqti-saiti kelmigüche, yeni Reb kelmigüche héch ish toghruluq höküm chiqarmanglar; Reb kelgende u qarangghuluqtiki yoshurun ishlarni ashkarilaydu, qelb-dillardiki barliq oy-niyetlerni ayan qilidu; shu chaghda herbiri Xuda teripidin teriplinidu.\x + \xo 4:5 \xt Dan. 7:10; Mat. 7:1; Rim. 2:1; Weh. 20:12. \x*  
\v 6 Emma, i qérindashlar, bu ishlarni silerning menpeetinglarni dep özümge we Apollosqa tetbiqlidim; meqset siler biz arqiliq «pütülgenning dairisidin halqip ketmenglar» dégen sawaqni öginishinglar, shundaqla héchqaysinglarning melum birsini bashqa birsidin üstün dep pexirlinip tekebburliship ketmeslikinglar üchündur.\f □ \fr 4:6 \ft \+bd «pütülgenning dairisidin halqip ketmenglar»\+bd* — bu sözler Tewratta eyni pütülmigini bilen, u Tewrat-Injildiki intayin muhim bir prinsiptur. «Qoshumche söz»imizge qarang.\f*  \x + \xo 4:6 \xt Pend. 3:7; Rim. 12:3. \x*   
\m
\v 7 Chünki kim séni bashqa birsidin üstün qilidu? Sanga ata qilin’ghan nersidin bashqa sende yene néme bar? Hemme sanga bérilgen tursa, némishqa «Mende esli bar idi» dep pexirlinip körenglep kétisen?\f □ \fr 4:7 \ft \+bd «Kim séni bashqa birsidin üstün qilidu?»\+bd* — bu soalgha belkim mundaq ikki toghra jawab bérilishi mumkin: (1) «melum kishini bashqa bir kishidin bashqiche qilghuchi peqet Xudadur» shunga tekebbur bolushning asasi yoq; (2) héch insanning Xudaning ulughluqi aldida «Men bashqilardin üstün» dep tekebbur bolushining asasi yoq. 
\fp  Shundaq qaraymizki, (1)-jawab Pawlusning démekchi bolghinini körsitidu. \+bd «Sanga ata qilin’ghan nersidin bashqa sende yene néme bar?»\+bd* — démek, herbirimizning barliqi Xuda teripidin bizge ata qilinidu; shunga «Mende esli shundaq qabiliyet (talant, küch, qatarliqlar....) bar idi» dep tekebburliship kétish hamaqetliktur.\f*  \x + \xo 4:7 \xt Yuh. 3:27; Yaq. 1:17. \x*  
\v 8 Siler alliqachan toyunup kettinglar! Alliqachan béyip kettinglar! Siler bizsiz padishahlar bolup höküm sürdunglar! Kashki siler heqiqeten höküm sürgen bolsanglaridi — undaqta biz siler bilen bille höküm sürgen bolattuq!\f □ \fr 4:8 \ft \+bd «Siler alliqachan toyunup kettinglar! Alliqachan béyip kettinglar! Siler bizsiz padishahlar bolup höküm sürdunglar! Kashki siler heqiqeten höküm sürgen bolsanglaridi — undaqta biz siler bilen bille höküm sürgen bolattuq!»\+bd* — shübhisizki, bu sirliq ayetning kinayilik, mesxirilik menisi bar. Korint jamaitidiki köp ademler tolimu tekebburliship kétip: «Biz rosul Pawlus yaki bashqa rosullargha héch kérek emesmiz; biz heqiqeten «rohiy ademler»miz, intayin bilimlik, Xuda aldida intayin ésilzade bolup, padishahdek bolduq» dep ketkenidi. «Qoshumche söz»imizni körüng.\f*  
\v 9 Chünki Xuda rosullar bolghan bizlerni ölümge mehkum bolghan ademlerdek eng axirgha qoyup sazayi qilip otturigha chiqarghan, dep oylaymen; chünki biz pütkül alemge, yeni hem perishtilerge hem insanlargha bir xil tamasha bolduq. \x + \xo 4:9 \xt Zeb. 44:22; Rim. 8:36; 2Kor. 4:11; Ibr. 10:33. \x*  
\v 10 Biz Mesih üchün exmeq sanalghanlarmiz, emma siler Mesihde danasiler! Biz ajiz, emma siler küchlüksiler; siler izzetlik, emma biz xar; \f □ \fr 4:10 \ft \+bd «Biz Mesih üchün exmeq sanalghanlarmiz...»\+bd* — grék tilida «biz Mesih üchün exmeqler bolduq...» — démek, köpchilik teripidin «exmeq» hésablanduq.\f*  \x + \xo 4:10 \xt 1Kor. 2:3. \x*  
\v 11 Hazirqi deqiqigiche ach-yalingach, changqap yürmektimiz, dumbalinip, sergerdan, makansiz bolup yürmektimiz; \x + \xo 4:11 \xt Ros. 23:2. \x*  
\v 12   öz qolimiz bilen ishlep japa tartmaqtimiz; ahanetke qalghanda yaxshiliq tilewatimiz; ziyankeshlikke uchrighanda, chidawatimiz; \x + \xo 4:12 \xt Mat. 5:44; Luqa 6:28; 23:34; Ros. 7:60; 18:3; 20:34; Rim. 12:14; 1Tés. 2:9; 2Tés. 3:8. \x*  
\v 13 töhmetke uchrighanda, \add biz ularni\add* chirayliqche \add towigha\add* ündeymiz; biz jahanning dashqili, insanlarning süpüründisi dep qariliwatimiz, ta hazirghiche shundaq.   
\m
\v 14 Bu ishlarni yézishim, silerni xijaletke qaldurush üchün emes, belki söyümlük balilirim süpitide silerge nesihet qiliwatimen; \x + \xo 4:14 \xt 1Tés. 2:11. \x*  
\v 15 chünki silerning Mesihde tümenligen terbiyiligüchiliringlar bolsimu, silerning atanglar köp emestur; chünki men Mesih Eysada bolup silerni xush xewer arqiliq töreldürüp ata boldum. \f □ \fr 4:15 \ft \+bd «silerning atanglar köp emestur»\+bd* — rohiy jehettin bolghan atilarni körsitidu, elwette.\f*  \x + \xo 4:15 \xt Ros. 18:11; Gal. 4:19; Flm. 10; Yaq. 1:18. \x*  
\v 16 Shunga men silerdin ötünimenki, méni ülge qilinglar.\x + \xo 4:16 \xt 1Kor. 11:1; Fil. 3:17; 1Tés. 1:6; 2Tés. 3:9. \x*   
\m
\v 17 Del bu sewebtin men Rebde bolghan öz söyümlük we ishenchlik oghlum Timotiyni yéninglargha ewettim; herqaysi jaylardiki jamaette ögetkenlirimge egiship, u silerge Mesihde bolghan yollirim toghruluq eslitidu.  
\v 18 Emma beziliringlar, «Pawlusni yénimizgha kelmeydu», dep körenglep kettinglar;  
\v 19 biraq Reb buyrusa men pat arida yéninglargha barimen; shu chaghda men körenglep ketkenlerning sözlirini emes, belki ularda bolghan küch-qudretni körüp baqay. \x + \xo 4:19 \xt Ros. 18:21; Ibr. 6:3; Yaq. 4:15. \x*  
\v 20 Chünki Xudaning padishahliqi sözde emes, belki küch-qudrette ispatlinidu. \f □ \fr 4:20 \ft \+bd «Xudaning padishahliqi sözde emes, belki küch-qudrette ispatlinidu»\+bd* — yaki «Xudaning padishahliqi sözde emes, belki küch-qudrette namayan bolidu».\f*  \x + \xo 4:20 \xt 1Kor. 2:4; 1Tés. 1:5; 2Pét. 1:16. \x*  
\v 21 Emdi némini xalaysiler? Yéninglargha tayaq kötürüp bérishimnimu, yaki méhir-mulayimliq rohida bérishimnimu?   
\b  
\b  
\m  
\c 5
\s1 Éghir bir gunah  
\m
\v 1 Hertereptin shu angliniwatiduki, aranglarda buzuqchiliq bar iken — bundaq buzuqchiliq hetta taipiler arisidimu tilgha élinmaydu — u bolsimu birsining öz atisining ayaligha chéqilishtin ibaret.\x + \xo 5:1 \xt Law. 18:8; Qan. 27:20. \x*  
\v 2 Emma siler yoghinap körenglep kettinglar! Bu rezil ishni sadir qilghan kishi arimizdin qoghliwétilsun dep ökünüshünglargha toghra kelmemdu!?  
\v 3 Chünki gerche tende siler bilen bille bolmisammu, emma rohta siler bilen bille bolush süpitide alliqachan shundaq men shu hökümni chiqardimki,  
\v 4 (hemminglar Reb Eysa Mesihning namida jem bolghanda, özümning rohim siler bilen bolup, Rebbimiz Eysa Mesihning küch-qudritige tayinip) —   
\m
\v 5 shundaq qilghan kishining etliri halak qilinsun, shuning bilen uning rohi Reb Eysaning künide qutquzulushi üchün Sheytanning ilkige tapshurulsun.\f □ \fr 5:5 \ft \+bd «shundaq qilghan kishining etliri halak qilinsun, shuning bilen uning rohi Reb Eysaning künide qutquzulushi üchün Sheytanning ilkige tapshurulsun»\+bd* — bu ish (bashqiche éytqanda, «Sheytanning ilkige qayturush») toghruluq «qoshumche söz»imizni körüng. Bezi alimlar «etliri» dégenni rohiy jehettin chüshendüridu, démek, bu ish kishining özining gunahliq tebiiti, yaki Korinttiki pütkül jamaette «gunahliq tebiitidin chiqqan ishlar»ni körsitidu, dep qaraydu. Biz mushu yerdiki «etliri»ni jismaniy jehettin chüshinimiz. «Qoshumche söz»imizde buning asasini körsitimiz.\f*  \x + \xo 5:5 \xt 1Tim. 1:20. \x*  
\v 6 Silerning chongchiliq qilghininglar yaxshi emes. «Kichikkine xémirturuch pütkül xémirni boldurup yoghinitidu» dep bilmemsiler?\x + \xo 5:6 \xt Gal. 5:9. \x*   
\m
\v 7 Kona xémirturuchni chiqiriwétinglar; shuning bilen siler esli xémirturuchsiz xémirdek yéngi bir zuwula bolisiler; chünki «ötüp kétish héyti»\add diki qozimiz\add* bolghan Mesih qurbanliq qilindi;\x + \xo 5:7 \xt Yesh. 53:7; Yuh. 1:29; 1Kor. 15:3. \x*  
\v 8 shunga héytni yaman niyetlik we rezillik bolghan xémirturuch bilen emes, belki semimiylik we heqiqet bolghan pétir nan bilen tentene qilip ötküzeyli.\f □ \fr 5:8 \ft \+bd «shunga héytni yaman niyetlik we rezillik bolghan xémirturuch bilen emes, belki semimiylik we heqiqet bolghan pétir nan bilen tentene qilip ötküzeyli»\+bd* — Israilning «ötüp kétish héyti», uningdin kéyinki «pétir nan héyti» we ularning simwolluq ehmiyiti toghruluq «qoshumche söz»imizni, shundaqla «Lawiylar»diki «qoshumche söz»nimu körüng.\f*  \x + \xo 5:8 \xt Mis. 12:3,15; Qan. 16:3. \x*   
\m
\v 9 Men \add aldinqi\add* xette silerge buzuqchiliq qilghuchilar bilen arilashmanglar dep yazghanidim; \x + \xo 5:9 \xt Qan. 7:2; Mat. 18:17; 2Kor. 6:14; Ef. 5:11; 2Tés. 3:14. \x*  
\v 10 emma bu déginim bu dunyadiki buzuqchiliq qilghuchilar, yaki nepsaniyetchiler, yaki kazzaplar yaki butperesler bilen arilashmanglar déginim emes; undaq bolghanda dunyadin ayrilishqa mejbur bolattinglar;  
\v 11 emma hazirqi bu xétimde yazghinim shuki, özini «qérindash» dep atiwalghan emma shundaqla buzuqluq qilghuchi, nepsaniyetchi, butperes, haraqkesh yaki kazzap bolsa, undaq bir kishi bilen arilashmanglar, hetta uning bilen hemdastixanmu bolmanglar. \f □ \fr 5:11 \ft \+bd «özini «qérindash» dep atiwalghan...»\+bd* — «qérindash» — özining étiqad yolida qérindash dep atalghan.\f*  \x + \xo 5:11 \xt Chöl. 12:14; Mat. 18:17; 2Tés. 3:14; 2Yuh. 10. \x*  
\v 12 Sirttikilerni höküm chiqirip bir terep qilishning men bilen néme munasiwiti? Lékin ichinglardikilerni özünglar höküm chiqirip bir terep qilish silerning ishinglar emesmu? \f □ \fr 5:12 \ft \+bd «Sirttikilerni höküm chiqirip bir terep qilishning men bilen néme munasiwiti? Lékin ichinglardikilerni özünglar höküm chiqirip bir terep qilish silerning ishinglar emesmu?»\+bd* — «sirttikiler» jamaettin sirt turghanlarni, «ichidikiler» jamaetning ichide bolghanlarni körsitidu, elwette.\f*  
\v 13 Lékin sirttikilerning üstige bolsa Xuda Özi höküm chiqiridu. Shunga «bu rezil ademni aranglardin chiqiriwétinglar».\f □ \fr 5:13 \ft \+bd «bu rezil ademni aranglardin chiqiriwétinglar»\+bd* — mushu sözler Tewrat, «Kan.» 17:7, 19:9, 22:2, 24:7din ilin’ghan.\f*  \x + \xo 5:13 \xt Qan. 17:7\x*   
\b  
\b  
\m  
\c 6
\s1 Bir-biri bilen dewalishishqa bolamdu?  
\m
\v 1 Silerning aranglarda özara arazliq ish bolsa, uni muqeddes bendilerning bir terep qilishigha tapshurmay, heqqaniysizlarning aldida dewalishishqa pétinalamsiler?\f □ \fr 6:1 \ft \+bd «Silerning aranglarda özara arazliq ish bolsa, uni muqeddes bendilerning bir terep qilishigha tapshurmay, heqqaniysizlarning aldida dewalishishqa pétinalamsiler?»\+bd* — «pétinalamsiler?» — Xudaning bu ishlargha qaratqan ghezipige yüzlinishke pétinalamsiler?, démek.\f*  
\v 2 Muqeddes bendilerning dunyani soraq qilidighanliqini bilmemsiler? Eger dunyani siler soraq qilidighan ish bolsa, emdi zighirchilik ishlarni hel qilishqa yarimamsiler?\x + \xo 6:2 \xt Mat. 19:28; Luqa 22:30. \x*  
\v 3 Perishtiler üstidinmu höküm chiqiridighanliqimizni bilmemsiler? Shundaq bolghaniken, bu hayattiki ishlarni hel qilish qanchilik ish idi?\f □ \fr 6:3 \ft \+bd «muqeddes bendilirining dunya üstidin soraq qilishi ... (2-ayet) ... Perishtiler üstidinmu höküm chiqirishi»\+bd* — bu ishlar toghruluq «qoshumche söz»imizni körüng.\f*  
\v 4 Silerde mushu hayattiki ishlar üstidin höküm qilish zörür tépilghanda, jamaet arisida töwen dep qaralghanlarni uni hel qilishqa salmamsiler?\f □ \fr 6:4 \ft \+bd «jamaet arisida töwen dep qaralghanlarni uni hel qilishqa salmamsiler?»\+bd* — bashqa birxil terjimisi: «uni hel qilishqa jamaette héch orni yoqlarni salamsiler?». Lékin 5-ayetnimu körüng.\f*  
\v 5 Mushularni silerni xijaletke qaldurush üchün dewatimen. Ejeba, aranglarda öz qérindashliri otturisida höküm chiqarghudek dana kishi yoqmu, hetta birimu yoqmu?  
\v 6 Uning ornida, qérindash bilen qérindash dewalishiwatidu, — we kapirlar aldida shundaq qilidu!  
\v 7 Emeliyette öz aranglarda dewalarning bolghanliqining özi silerge nisbeten bir eyibtur. Némishqa uwalchiliqqa chidimaysiler? Némishqa naheqchilikke yol qoymaysiler?\x + \xo 6:7 \xt Pend. 20:22; Mat. 5:39; Rim. 12:17; 1Tés. 5:15; 1Pét. 3:9. \x*  
\v 8 Eksiche, siler naheqchilik qiliwatisiler, xiyanet qiliwatisiler, yene kélip qérindashliringlargha shundaq qilisiler!   
\m
\v 9 Heqqaniysizlarning Xudaning padishahliqigha warisliq qilalmaydighanliqini bilmemsiler? Aldinip ketmenglar! Buzuqchiliq qilghuchilar, butperesler, zina qilghuchilar, bechchiwazlar, bashqa erler bilen buzuqluq qilghuchilar, \x + \xo 6:9 \xt Gal. 5:19; Ef. 5:5; Weh. 22:15. \x*  
\v 10 oghrilar, nepsaniyetchiler, haraqkeshler, töhmetxorlar yaki aldamchi-kazzaplar Xudaning padishahliqigha warisliq qilalmaydu;  
\v 11 bezinglar derweqe shundaq bolghansiler; emma siler Reb Eysa Mesihning namida we Xudayimizning Rohi bilen yuyuldunglar, pak-muqeddes qilindinglar, heqqaniy qilindinglar.\x + \xo 6:11 \xt Ef. 2:2; Kol. 3:7; Tit. 3:3; Ibr. 10:22. \x*   
\b  
\m  
\s1 Téninglar Xudaning ibadetxanisidur  
\m
\v 12 «Hemme nerse manga halaldur», emma hemme nerse paydiliq boluwermeydu; «hemme nerse manga halaldur», emma men héchqandaq nersining xumarigha qul bolmaymen. \f □ \fr 6:12 \ft \+bd «hemme nerse manga halaldur»\+bd* — bu söz-ibare belkim Korintliqlar üchün Injildiki yémek-ichmekler toghruluq bolghan telimlerning bir qisqartilmisi bolushi mumkin. Bu heqiqetke yéqin bolghini bilen, Pawlus hazir ulargha yémek-ichmekler toghruluq bashqa tereplerdinmu oylash kérek, dep telim bermekchi.\f*  \x + \xo 6:12 \xt 1Kor. 10:23. \x*  
\v 13 «Yémeklikler ashqazan üchün, ashqazan bolsa yémeklikler üchündur»; emma Xuda u we bu her ikkisini yoqqa chiqiridu; ten bolsa buzuqchiliq üchün emes, belki Reb üchündur; Reb ten üchündur. \f □ \fr 6:13 \ft \+bd «Yémeklikler ashqazan üchün, ashqazan bolsa yémeklikler üchündur»\+bd* — bashqiche éytqanda: «yémeklikler qorsaqni toydurush üchün, qorsaq bolsa yémekliklerni singdürüsh üchün». Korintliqlardin beziliri bu gepni bashqa ishlargha tetbiqlap, «ténimizning herqandaq éhtiyajliri yaki arzu-heweslirini xalighanche qanduruwersek bolidu» dep oylaytti. Lékin, jinsiy exlaqsizliqqa kelsek bu toghra emes, elwette. \+bd «Reb ten üchündur»\+bd* — ademni heyran qilarliq bu bayan toghruluq «qoshumche söz»imizni körüng.\f*  
\v 14 Xuda Rebni tirildürdi, shuningdek biznimu Öz qudriti bilen ölümdin tirildüridu. \x + \xo 6:14 \xt Rim. 8:11; 2Kor. 4:14. \x*  
\v 15 Téninglarning Mesihning ezaliri ikenlikini bilmemsiler? Undaqta, Mesihning ezalirini élip, pahishe ayalning ezaliri qilsam bolamdu? Hergiz bolmaydu!  
\v 16 Kim pahishe ayal bilen baghlan’ghan bolsa uning bilen bir ten bolidu, dep bilmemsiler? Chünki «\add er-ayal\add* ikkisi bir ten bolidu» — déyilgenidi. \f □ \fr 6:16 \ft \+bd «er-ayal ikkisi bir ten bolidu»\+bd* — bu Xudaning Adem’atimiz we Hawa’animiz toghruluq bolghan sözi («Yar.» 2:24); bu söz herbir er-ayalliq munasiwette emelge ashurulidu.\f*  \x + \xo 6:16 \xt Yar. 2:24; Mat. 19:5; Mar. 10:8; Ef. 5:31. \x*  
\v 17 Emma Rebge baghlan’ghuchi bolsa Uning bilen bir rohtur. \x + \xo 6:17 \xt Ez. 36:26-28; 1Kor. 12:13; Yar. 2:24\x*  
\v 18 Buzuqluqtin qéchinglar. «Insanlarning herbir sadir qilghan gunahi öz ténining sirtida bolidu!» — emma buzuqluq sadir qilghuchi öz ténige qarshi gunah qilidu. \f □ \fr 6:18 \ft \+bd «Insanlarning herbir sadir qilghan gunahi öz ténining sirtida bolidu!»\+bd* — bezi alimlar, bu sözlerni Pawlusning öziningki, dep qaraydu; emma bashqa gunahlirimiz (mesilen, nepsaniyetchilik, haraqkeshlik)mu ténimizge yaman tesir yetküzmemdu? Yetküzidu, elwette. Shunga bizningche bu sözlerni Korintliqlarning özliriningki xata közqarishi dep oylaymiz; ular bu sözni buzuqluq (we bashqa «jismaniy» gunahlarni) qilishqa bahane qilatti. Pawlus uni emdilikte ularning xata közqarashlirini toghrilimaqchi boluwatatti.\f*  
\v 19 Silerning téninglar silerni turalghu qilghan, Xuda teripidin silerge iltipat qilin’ghan Muqeddes Rohning ibadetxanisi, siler özünglarni özümningki emes dep bilmemsiler? \f □ \fr 6:19 \ft \+bd «Xuda teripidin silerge iltipat qilin’ghan»\+bd* — bizningche «silerge iltipat qilin’ghan» dégenlik «Muqeddes Roh»ni körsitidu. Shundaqmu mumkinchilik barki, u bu ayettiki «silerning téninglar» yaki «ibadetxana»ni körsitidu.\f*  \x + \xo 6:19 \xt 1Kor. 3:16; 2Kor. 6:16; Ef. 2:21; Ibr. 3:6; 1Pét. 2:5. \x*  
\v 20 Chünki siler chong bedel bilen sétiwélin’ghansiler; shunga téninglarda Xudani ulughlanglar.\x + \xo 6:20 \xt 1Kor. 7:23; Gal. 3:13; Ibr. 9:12; 1Pét. 1:18. \x*   
\b  
\b  
\m  
\c 7
\s1 Tenha hayat we er-ayalliq  
\m
\v 1 Emdi hazir siler xétinglarda otturigha qoyghan soallargha kéleyli, — «Er ayal zatining ténige tegmise yaxshidur».\f □ \fr 7:1 \ft \+bd «Er ayal zatining ténige tegmise yaxshidur»\+bd* — «er ayal zatining ténige tegmise (jinsiy munasiwette birge bolush, yaki toy qilishni körsitidu) yaxshi ishtur» dégen sözler toghruluq: — Ehwalgha qarighanda Korintliqlar arisida: «Toy qilmay, peqet Rebning xizmitide bolush yaxshi» yaki «Er-ayalliq jinsiy munasiwiti yaxshi emes, jinsiy munasiwet ötküzülmisun, köprek dua-tilawetke bérilisun» dégendek gepler tarqalghan bolushi mumkin. Pawlus bu yerde mushu mesililer toghruluq sözlimekchi.\f*   
\m
\v 2 Durus. Emma buzuqchiliqlardin saqlinish üchün, herbir erkekning özining ayali bolsun, herbir ayalning özining éri bolsun.  
\v 3 Er ayaligha nisbeten erlik mejburiyitini ada qilsun, ayalmu érige nisbeten ayalliq mejburiyitini ada qilsun.\f □ \fr 7:3 \ft \+bd «er ayaligha nisbeten erlik mejburiyitini ada qilsun, ayalmu érige nisbeten ayalliq mejburiyitini ada qilsun»\+bd* — «erlik mejburiyiti», «ayalliq mejburiyiti» jinsiy heqliqni öz ichige alidu, elwette.\f*  \x + \xo 7:3 \xt 1Pét. 3:7. \x*  
\v 4 Ayal öz ténining igisi emes, belki éri uning igisidur; shuninggha oxshashla, er öz ténining igisi emes, belki ayali uning igisidur.  
\v 5 Peqet pütün zéhninglar bilen dualargha bérilish meqsitide öz maqulluqunglar bilen waqtinche birge yatmasliqqa kélishkendinla bashqa, er-ayal özara bir-birining jinsiy heq-telipini ret qilmisun. Shundaq alahide mezgildin kéyin yene birge bolunglar. Bolmisa, özünglarni tutuwalalmaydighanliqinglardin Sheytan silerni azdurush pursitini tépishi mumkin.\x + \xo 7:5 \xt Yo. 2:16. \x*  
\v 6 Emma mundaq déyishim buyruq yolida emes, belki meslihet yolididur.\f □ \fr 7:6 \ft \+bd «Emma mundaq déyishim buyruq yolida emes»\+bd* — bu ayettiki «déyishim»ni bezi alimlar «waqitliq ayrilip turush toghrisidiki bir teklip, buyruq emes» dep chüshinidu, «Emma mundaq déginim buyruq yolida emes, belki meslihet yolididur» dep terjime qilidu. Yene beziler bizning terjimimizdek «déginim»ni Pawlusning er-ayalliq oghruluq hazir éytqan barliq sözliri dep qarap, «Bu déginim buyruq yolida emes, belki ruxset yolida...» dep terjime qilidu (7-ayetni körüng).\f*  
\v 7 Emdi men barliq ademlerning manga oxshash \add boytaq\add* bolushini xalayttim; lékin bu ishta Xudaning hemme ademge bergen öz iltpati bar; birsi undaq, yene birsi bundaq.\f □ \fr 7:7 \ft \+bd «bu ishta Xudaning hemme ademge bergen öz iltpati bar»\+bd* — yeni, bala-chaqiliq bolush, yaki tenha bolush. Pawlus özi tenha bolup, pütün ömride ailisiz halda Xudaning xizmitide bolghan.\f*  \x + \xo 7:7 \xt Mat. 19:12; Ros. 26:29; 1Kor. 12:11. \x*  
\v 8 Emma men jorisiz tenha yashighanlar we tullargha shuni éytimenki, mendek tenha turiwerse yaxshi bolidu;\f □ \fr 7:8 \ft \+bd «Emma men jorisiz tenha yashighanlar we tullargha shuni éytimenki...»\+bd* — mushu ayettiki «jorisiz tenha yashighanlar» dégen söz grék tilida öz jorisidin (meyli erdin, meyli ayaldin, ölüm teripidin yaki qanun teripidin) ajriship ketkenlerni körsitidu, we shundaqla toy qilmighanlarnimu öz ichige alidu.\f*  
\v 9 emma özünglarni tutuwalalmisanglar, nikahlininglar; chünki \add ishq\add* otida köygendin köre nikahliq bolghan yaxshi.\x + \xo 7:9 \xt 1Tim. 5:14. \x*   
\m
\v 10 Emma nikahlan’ghanlargha kelsek, ulargha men shuni tapilaymenki, — (bu emeliyette méning tapilighinim emes, yenila Rebningki), ayal éridin ajrashmisun \f □ \fr 7:10 \ft \+bd «Emma nikahlan’ghanlargha kelsek, ulargha men shuni tapilaymenki, — (bu emeliyette méning tapilighinim emes, yenila Rebningki)...»\+bd* — Pawlus öz telimini Reb Eysaning yer yüzide turghan waqtidiki telimidin ayriwétidu. Bu ish toghruluq we omumen bu bab üstide «qoshumche söz»imizni körüng.\f*  \x + \xo 7:10 \xt Mal. 2:14; Mat. 5:32; 19:9; Mar. 10:11; Luqa 16:18. \x*  
\v 11 (emma u ajrashqan bolsa, u tenha ötsun, yaki éri bilen yarishiwalsun); we ermu ayalini qoyup bermisun.  
\v 12 Qalghanliringlargha kelsek, men shuni éytimenki (bu Rebning éytqini emes), qérindashning étiqadsiz ayali bolsa we ayali uning bilen turuwérishke razi bolsa, u uni qoyup bermisun; \f □ \fr 7:12 \ft \+bd «Qalghanliringlargha kelsek, men shuni éytimenki (bu Rebning éytqini emes), ...»\+bd* — Reb Eysa yer yüzide bolghinida bu ishlar toghruluq telim bermigenidi.\f*  
\v 13 \add étiqadchi\add* ayalning étiqadsiz éri bolsa we éri uning bilen turuwérishke razi bolsa, u éridin ajriship ketmisun.  
\v 14 Chünki étiqadsiz er bolsa étiqad qilghan ayalda pak dep hésablinidu; étiqadsiz ayal bolsa \add étiqad qilghan\add* qérindashta pak dep hésablinidu; bolmisa, perzentliringlar haramdin bolghan bolatti; emma ular emdi pak boldi. \f □ \fr 7:14 \ft \+bd «Chünki étiqadsiz er bolsa étiqad qilghan ayalda pak dep hésablinidu; étiqadsiz ayal bolsa étiqad qilghan qérindashta pak dep hésablinidu; bolmisa, perzentliringlar haramdin bolghan bolatti; emma ular emdi pak boldi»\+bd* — bu ayetke qarighanda, Korinttiki beziler «étiqadchi er yaki ayalning jorisi Eysa Mesihke étiqad qilmighan bolsa undaqta ularning nikahi bulghan’ghan bolidu, shunga ular ajrishishi kérek, shundaqla baliliri «haram»din bolghan bolidu» dep qaraydu. Bundaq közqarash xata.\f*  
\v 15 Lékin étiqadsiz bolghan terepning ketküsi bolsa, u ajriship ketsun; bundaq ehwallarda qérindash aka-ukilar, hede-singillar \add nikah mejburiyitige\add* baghlinip qalghan bolmaydu; qandaqla bolmisun Xuda bizni inaq-xatirjemlikte yashashqa chaqirghandur. \f □ \fr 7:15 \ft \+bd «lékin étiqadsiz bolghan terepning ketküsi bolsa, u ajriship ketsun; bundaq ehwallarda qérindash ... nikah mejburiyitige baghlinip qalghan bolmaydu; qandaqla bolmisun Xuda bizni inaq-xatirjemlikte yashashqa chaqirghandur»\+bd* — bu muhim ayet toghruluq «qoshumche söz»imizni körüng.\f*  
\v 16 Ey \add étiqadchi\add* ayal, éringni \add étiqad qildurup\add* qutulduralaydighanliqingni nedin bilisen? Ey \add étiqadchi\add* er, xotunungni \add étiqad qildurup\add* qutulduralaydighanliqingni nedin bilisen?\f □ \fr 7:16 \ft \+bd «Ey étiqadchi ayal, éringni étiqad qildurup qutulduralaydighanliqingni nedin bilisen? Ey étiqadchi er, xotunungni étiqad qildurup qutulduralaydighanliqingni nedin bilisen?»\+bd* — bizningche Pawlus mushu yerde, ishenmigen jora nikahtin ajrashmaqchi bolghan bolsa, uni étiqad qildurup qutquzush peqet Xudaningla qilidighan ishidur, biz ajiz bendilerning qilidighan ishi emes, shunga (jorisining ketküsi bolsa) uni erkinlikke qoyuwergin, démekchi. «Qoshumche söz»imizni yene körüng.\f*  \x + \xo 7:16 \xt 1Pét. 3:1. \x*   
\b  
\m  
\s1 Étiqad yoligha chaqirilghan waqittiki salahiyette turiwéringlar  
\m
\v 17 Halbuki, Reb herqaysimizgha qandaq teqsim qilghan bolsa, qandaq halette chaqirghan bolsa, u shuningda méngiwersun; men hemme jamaetlerde shundaq yolyoruqni tapilaymen.  
\v 18 Birsi sünnetlik halette chaqirildimu? U qayta sünnetsiz qilinmisun; birsi sünnetsiz halette chaqirildimu? U emdi sünnet qilinmisun. \f □ \fr 7:18 \ft \+bd «Birsi sünnetlik halette chaqirildimu? U qayta sünnetsiz qilinmisun»\+bd* — bezi Yehudiylar melum seweblerdin sünnitidin xijil bolup, «yat ellerdek bolay» dep, özini «sünnetsiz» körsetmekchi bolup birxil opératsiyeni qilduratti.\f*  
\v 19 Sünnetlik bolush héchnerse hésablanmas, sünnetsiz bolushmu héchnerse hésablanmas; \add hésab bolidighini\add* Xudaning emrlirige emel qilishtin ibarettur.  
\v 20 Herkim qaysi halette chaqirilghan bolsa, shu halette qalsun. \f □ \fr 7:20 \ft \+bd «Herkim qaysi halette chaqirilghan bolsa, shu halette qalsun»\+bd* — «qaysi halette chaqirilghan bolsa...» grék tilida «qandaq chaqirilghanliqi bolsa...» déyilidu. Démek, Xuda herbirimizni Mesihge chaqirghinida, ehwal-halitimizni bilip, u halitimizni Uning yolida ishletmekchi bolidu.\f*  \x + \xo 7:20 \xt Ef. 4:1; Fil. 1:27; Kol. 1:10; 1Tés. 2:12. \x*  
\v 21 Sen chaqirilghanda qul halitide idingmu? Uning bilen karing bolmisun; lékin eger hörlük pursiti kelse, uni qolungdin berme.  
\v 22 Chünki Rebte chaqirilghan qul bolsa Rebning hör adimidur; uninggha oxshash, chaqirilip hör bolghuchimu Mesihning qulidur.  
\v 23 Siler chong bedel bilen sétiwélindinglar; insanlargha qul bolmanglar. \x + \xo 7:23 \xt 1Kor. 6:20; Ibr. 9:12; 1Pét. 1:18. \x*  
\v 24 I qérindashlar, herbiringlar qaysi halette chaqirilghan bolsanglar, shu halette Xuda bilen bille turunglar.   
\b  
\m  
\s1 Tenha yashash  
\m
\v 25 Emma nikahlanmighanlar toghruluq Rebdin buyruq tapshuruwalmidim; shundaqtimu Rebdin bolghan rehim-shepqetke muyesser bolghanliqim üchün sadiq adem süpitide öz pikrimni éytimen. \f □ \fr 7:25 \ft \+bd «... nikahlanmighanlar toghruluq Rebdin buyruq tapshuruwalmidim...»\+bd* — mushu yerde «nikahlanmighanlar» bolsa héchqachan jinsiy munasiwet ötküzüp baqmighan pak yigit yaki pak qizlarni körsitidu, dep qaraymiz. Bezi alimlar bu söz peqet qizlarni körsitidu, dep qaraydu. Emdi 36-ayetke qaraydighan bolsaq, bu ayet hem yigitlernimu hem qizlarnimu körsitidighanliqini bayqaymiz.\f*  
\v 26 Emdi hazirqi qiyinchiliqqa qarighanda, er kishining shu \add tenha\add* halette bolushini yaxshi ish deymen. \f □ \fr 7:26 \ft \+bd «emdi hazirqi qiyinchiliqqa qarighanda,...»\+bd* — Pawlus mushu xetni yazghan waqitta Rim impériyesi boyiche köp sandiki ishen’güchiler zor ziyankeshlikke uchrawatatti.\f*  
\v 27 Ayalgha baghlan’ghan bolsang, undaqta, uning bilen ajrishishni oylima; ayalingdin ajriship kettingmu? Undaqta yene öylinishni oylima.  
\v 28 Lékin öylenseng, sen gunah qilghan bolmaysen; we nikahlanmighanlar nikahlansa, ularmu gunah qilghan bolmaydu. Emma shundaq qilsa ular jismaniy jehette japagha uchraydu; méning silerni uningdin xaliy qilghum bar. \f □ \fr 7:28 \ft \+bd «Emma shundaq qilsa ular jismaniy jehette japagha uchraydu»\+bd* — Pawlusning bu sözi, herbir er-ayalliqtiki normal munasiwette bolghan musheqqet-japalar, égiz-peslikler toghruluq éytilidu, dep qaraymiz. Uning üstige ashu dewrdiki ziyankeshlik astidimu er-ayallarning bir-birige bolghan muhebbiti üchün, bir-birini éghirchiliqtin ayash üchün tartqan derd-elemliri téximu éghir bolushi mumkin idi.\f*  
\v 29 Emma shuni dégüm barki, i qérindashlar — waqit qisqidur. Shunga ayalliq bolghanlar ayalsizlardek bolsun; \f □ \fr 7:29 \ft \+bd «waqit qisqidur. Shunga ayalliq bolghanlar ayalsizlardek bolsun...»\+bd* — 31-ayettiki izahatni körüng.\f*  
\v 30 matem tutqanlar matem tutmighanlardek bolsun; bext-xushalliqta bolghanlar bext-xushalliqta bolmighanlardek bolsun; mal-mülük sétiwalghanlar mal-mülüksizlerdek bolsun;  
\v 31 bu dunyadiki bayliqlardin behrimen bolghanlar dunyani özining teelluqati dep bilmisun; chünki bu dunyadiki hazirqi halet ötüp kétidu. \f □ \fr 7:31 \ft \+bd «... bu dunyadiki bayliqlardin behrimen bolghanlar dunyani özining teelluqati dep bilmisun; chünki bu dunyadiki hazirqi halet ötüp kétidu»\+bd* — «waqit qisqidur» 29-31-ayetlerde Pawlus ulargha barliq waqitni, Xudaning xizmiride bolush pursetlirini qedirleshni dewet qilidu. Uning asasiy menisi, mushu dunyadiki bext-bayliqlar bizde bolsa ulardin huzurlansaq bolidu, lékin mushu alem «besh künlük» bolghachqa, Xudaning xizmitide, menggülük paydiliq bolghan ishlargha qarap méngishimizgha toghra kélidu, démekchi.\f*  \x + \xo 7:31 \xt Yesh. 40:6; Yaq. 1:10; 4:14; 1Pét. 1:24; 1Yuh. 2:17. \x*  
\v 32 Emma silerning ghemsiz bolushunglarni xalaymen. Ayalsiz kishi bolsa Rebning ishlirini oylaydu, qandaq qilip Rebni xursen qilishning ghémide bolidu. \x + \xo 7:32 \xt 1Tim. 5:5. \x*  
\v 33 Emma ayalliq kishi qandaq qilip ayalini xursen qilish üchün bu dunyadiki ishlarning ghémide bolidu;  
\v 34 Yene kélip ayal we nikahlanmighan qizning otturisida perq bar; nikahlanmighan qiz bolsa Rebning ishlirining, qandaq qilip hem tende hem rohta pak-muqeddes bolushning ghémide bolidu; emma yatliq bolghan ayal qandaq qilip érini xursen qilish üchün, bu dunyadiki ishlarning ghémide bolidu.  
\v 35 Emma men bu sözni silerning menpeetinglarni közde tutup dewatimen; boynunglargha sirtmaq sélish üchün emes, belki ishliringlarning güzel bolushi, könglünglar bölünmigen halda Rebge bérilip Uni kütüshünglar üchün dewatimen.   
\m
\v 36 Emma eger birsi niyet qilghan qizgha nisbeten muamilemning durus bolmighan yéri bar dep qarisa, u qiz yashliq baharidin ötüp ketken bolsa, ikkisi özini tutuwalalmisa, u xalighinini qilsun, u gunah qilghan bolmaydu; ular nikah qilsun. \f □ \fr 7:36 \ft \+bd «Eger birsi niyet qilghan qizgha nisbeten muamilemning durus bolmighan yéri bar dep qarisa...»\+bd* — «niyet qilin’ghan qizi» dégenning bashqa bir chüshenchisi «wedileshken qizi». Ishqilip, bu ayet boyiche, toy qilmighan er kishi könglide bir qizni oylaydu. Qizgha «muamilemning durus bolmighan yéri bar» dégenliki belkim: (1) qizgha bolghan ishqini söz yaki heriket bilen bildürüshtin özini tutuwalalmasliq, lékin uninggha téxi éniq wede qilmasliq, shundaqla qizni qiynash; yaki (2) qizgha wede bergendin kéyin yene ikkilinip waqitni keynige sürüsh, shundaqla qizni qiynash; yaki (3) toyning waqtini békitken bolsimu, ular toy waqtini kütüshke özlirini tutuwalalmisa, toyni baldurraq qilsa bolidu. Qisqisi, oghul balilarning qizlarning söygüsi yaki héssiyatliri bilen oynishishigha hergiz bolmaydu. 
\fp  Toluq ayetning bashqa birxil terjimisi: «Emma eger birsi özining tenhaliqigha qarap namuwapiq yürgen bolsa, yashliq baharidin ötüp ketken bolsa, özini tutiwalalmisa, u xalighiniche qilsun, u gunah qilghan bolmaydu; ular nikah qilsun» yene bashqa terjimilirimu bar; «qoshumche söz»imizni körüng.\f*  
\v 37 Biraq, birsi öz könglide muqim turup, héchqandaq ishq bésimi astida bolmay, belki öz iradisini bashqurup, könglide niyet qilghan qizini emrige almasliqni qarar qilghan bolsa, yaxshi qilghan bolidu.  
\v 38 Qisqisi, öylen’genning öylen’ginimu yaxshi ish, öylenmigenning öylenmiginimu téximu yaxshi ish.   
\m
\v 39 Éri hayat chaghda ayali uninggha baghlan’ghandur; emma éri ölümde uxlighan bolsa, u xalighan kishige (peqet Rebde, elwette) nikahlinishqa erkin bolidu. \f □ \fr 7:39 \ft \+bd «Éri ölümde uxlighan bolsa»\+bd* — mushu söz, ölüp ketkenlikni körsitidu. Tewrat-Injil boyiche étiqadchilargha nisbeten ölüsh peqet waqitliq uxlash, xalas. \+bd «u xalighan kishige (peqet Rebde, elwette) nikahlinishqa erkin bolidu»\+bd* — «peqet Rebde (nikahlansun)» — (1) peqet étiqadchigha nikahlansun; (2) Rebning shexsiy yolyoruqi bilen nikahlansun, dégen ikki menini öz ichige élishi mumkin.\f*  \x + \xo 7:39 \xt Rim. 7:2. \x*  
\v 40 Lékin qarishimche u tul qalsa, téximu bextlik bolidu; mendimu Xudaning Rohi bar, dep ishinimen!\f □ \fr 7:40 \ft \+bd «mendimu Xudaning Rohi bar, dep ishinimen!»\+bd* — bu kinayilik söz. Korint shehiridiki jamaettiki bezi ademler özlirini «peyghember» hésablap, Pawlusning sözlirini qobil qilmaytti (14:36, 37ni körüng).\f*  \x + \xo 7:40 \xt 1Tés. 4:8. \x*   
\b  
\b  
\m  
\c 8
\s1 Butlargha atalghan taamlar  
\m
\v 1 Emdi «butlargha atap nezir qilin’ghan taamlar» mesilisige kéleyli. «Hemmimizde bilim bar» dep bilimiz. Xosh, biraq bilim bolsa ademni körenglitidu; méhir-muhebbet bolsa ademni quridu.\f □ \fr 8:1 \ft \+bd «Emdi «butlargha atap nezir qilin’ghan taamlar» mesilisige kéleyli»\+bd* — Korint shehiridikilerning köpinchisi bolsa butperes bolup, ular butlargha choqunush üchün butqa atap nezir qilin’ghan göshni yeytti. Korintliqlarning toy we bashqa murasimlirimu butxanilarda ötküzülüp, butqa atap nezir qilin’ghan göshler dastixan’gha qoyulatti. U chaghlarda bundaq göshni yéyish-yémeslik yaki butxanida ötküzülgen murasimlargha qatnishish-qatnashmasliq étiqadchilar üchün chong bir mesile bolghan. \+bd «méhir-muhebbet bolsa ademni quridu»\+bd* — «rohiy qurush» («ademni qurush») toghruluq «Rimliqlargha»diki kirish söz»imizni körüng.\f*  
\v 2 «Méning bilimim bar» dep hésablighan kishi, emeliyette héchnémini téxi bilishke tégishlik derijide bilmigen bolidu.\f □ \fr 8:2 \ft \+bd ««Méning bilimim bar» dep hésablighan kishi, emeliyette héchnémini téxi bilishke tégishlik derijide bilmigen bolidu»\+bd* — bu ajayib bayan toghruluq «qoshumche söz»imizni körüng.\f*  
\v 3 Emma Xudani söygen kishi bolsa, u Uning teripidin tonulidu.\f □ \fr 8:3 \ft \+bd «Emma Xudani söygen kishi bolsa, u Uning teripidin tonulidu»\+bd* — «Xuda teripidin tonulidu» — belkim, Xuda uni bilip «bu kishi Méning adimim» dep étirap qilidu, démekchi.\f*   
\m
\v 4 Xosh, emdi «butlargha atap nezir qilin’ghan taamlar» toghruluq — bizge melumki, «Jahanda but dégen héchnéme hésablanmaydu», we «birla Xudadin bashqa héch ilah yoqtur».\f □ \fr 8:4 \ft \+bd ««Jahanda but dégen héchnéme hésablanmaydu» we «birla Xudadin bashqa héch ilah yoqtur»»\+bd* — 1-ayettiki «hemmimizde bilim bar», «bu dunyada but dégen héchnerse emes» we «Xudadin bashqa héch ilah yoqtur» belkim bu Korint jamaitidikiler özlirining shuaridek daim éytidighan sözler idi.\f*  \x + \xo 8:4 \xt Qan. 4:39; Rim. 14:14; 1Kor. 10:19; Ef. 4:6. \x*  
\v 5 Gerche nurghun atalmish ilahlar bar bolsimu — meyli ular zéminda yaki asmanda turidu dep qarilishidin qet’iynezer (derweqe «ilahlar» köp, we «reb»ler köptur)  
\v 6 biraq biz üchün peqetla bir Xuda, yeni Ata bardur. Uningdin barliq mewjudatlar apiride bolghan, bizmu Uning üchün mewjut bolghanmiz; \add shuningdek\add*, birla Reb, yeni Eysa Mesih bardur. Pütkül mewjudatlar U arqiliq mewjut, bizmu U arqiliq hayatmiz.\x + \xo 8:6 \xt Mal. 2:10; Yuh. 13:13; 1Kor. 12:3; Ef. 4:6; Fil. 2:11. \x*   
\m
\v 7 Emma bundaq bilim hemmimizde téxi yoqtur; téxi butlargha köndürülginidin xalas bolmighan bezi \add ishen’güchiler\add* bolsa mushundaq taamlarni «butqa atap nezir qilin’ghan» dep bilip yeydu; shundaqla ularning wijdani ajiz bolghachqa, bulghan’ghan bolidu.\x + \xo 8:7 \xt 1Kor. 10:28. \x*  
\v 8 Emeliyette taamlarning özliri bizni Xuda bilen yarashturalmaydu; yémisek bizning kemchilikimiz hésablanmaydu, yégen bolsaq artuqchiliqmu hésablanmaydu.\x + \xo 8:8 \xt Rim. 14:17. \x*  
\v 9 Biraq herhalda \add yéyish\add* erkinlikinglarning ajizlargha putlikashang bolmasliqigha köngül qoyunglar. \x + \xo 8:9 \xt Gal. 5:13. \x*  
\v 10 Chünki ajiz bir bende bilimi bar bolghan séning butxanidiki dastixanda olturup yégenlikingni körse, undaqta u öz ajiz wijdanigha qarshi halda butlargha atap nezir qilin’ghan taamlarni yéyishke «qurulup kücheytilidighan» bolmamdu? \f □ \fr 8:10 \ft \+bd «Chünki ajiz bir bende bilimi bar bolghan séning butxanidiki dastixanda olturup yégenlikingni körse, undaqta u öz ajiz wijdanigha qarshi halda butlargha atap nezir qilin’ghan taamlarni yéyishke «qurulup kücheytilidighan» bolmamdu?»\+bd* — bu ayet toghruluq ikki éghiz gep qilish kérek. Birinchi, kona zamanlarda köp butxanilargha munasiwetlik «ashxanilar», «réstoranlar» bar idi. Meqsiti butpereslik emes, belkim peqet payda körüshtin ibaret idi. Emma satqan taamlarning köpinchisi belkim xelqler shu butxanida butlargha atap qilghan nersiler bolushi mumkin idi. Shuning bilen bir waqitta nurghun kishiler bundaq taamni yéyishning özini «sawabliq ish», «teleylik ish» dep qarishi mumkin. 
\fp  Ikkinchi, Pawlusning «uning wijdani... «\+bd qurulup kücheytilidighan\+bd*» dégen sözi kinayilik gep. Mezkur sözni yuqiriqi «muhebbet (\+bd ademni, yeni ademning rohini) quridu\+bd*» dégen söz bilen sélishturishimiz kérek. «Muhebbetning qurushi»ning netijisi yaxshi, elwette; lékin mushu ayette «bilimi bar» ademning herikiti ajiz qérindishini öz wijdanigha xilapliq qilishqa «qurup kücheytidu».\f*  
\v 11 Shuning bilen Mesih uning nijati üchün ölgen, séning qérindishing bolghan bu ajiz bende séning biliming wejidin halak bolidu.\x + \xo 8:11 \xt Rim. 14:15. \x*   
\m
\v 12 Shu yol bilen qérindashlargha ziyan yetküzüp gunah qilip, ularning ajiz wijdanini zeximlendürüp, Mesihke qarshi gunah qiliwatisiler.  
\v 13 Shunga, eger birer taam öz qérindishimni yiqitidighan qiltaq bolsa, qérindishimni yiqitmasliqim üchün men menggügiche göshni qet’iy yémeymen.\x + \xo 8:13 \xt Rim. 14:21; 2Kor. 11:29. \x*   
\b  
\b  
\m  
\c 9
\s1 Pawlusning köp rosulluq heq-hoquqlirini ishletmesliki  
\m
\v 1 Men erkin emesmu? Men rosul emesmu? Men Rebbimiz Eysa Mesihni körgen emesmu? Siler özünglar méning Rebde bolghan ejrim emesmu?\f □ \fr 9:1 \ft \+bd «Men erkin emesmu? Men rosul emesmu? Men Rebbimiz Eysa Mesihni körgen emesmu? Siler özünglar méning Rebde bolghan ejrim emesmu?»\+bd* — Pawlus bu babta bezi ademlerning uninggha «uni qil, buni qil» déyishige «men erkin adem» dep jawab béridu.\f*  \x + \xo 9:1 \xt Ros. 9:3,17; 22:14,18; 23:11; 1Kor. 4:15; 15:8; 2Kor. 12:2. \x*  
\v 2 Eger bashqilargha nisbeten rosul dep hésablanmisam, men héch bolmighanda silerge rosul boldum; chünki özünglar Rebde méning rosul bolghanliqimni testiqlighan möhürdursiler.   
\m
\v 3 Méni sürüshte qilmaqchi bolghanlargha bolghan jawabim mundaq: —\f □ \fr 9:3 \ft \+bd «Méni sürüshte qilmaqchi bolghanlar...»\+bd* — bu söz Korint jamaitide, Pawlus heqiqiy rosul emes, dep yürgen bezi ademlerni körsitidu.\f*  
\v 4 Bizlerning yep-ichishke hoquqimiz bar emesmu?\f □ \fr 9:4 \ft \+bd «Bizlerning yep-ichishke hoquqimiz bar emesmu?»\+bd* — rosullar xush xewerni tarqitish xizmitige alahide ayrilip chiqqachqa, jamaetlerdin yémek-ichmek jehette, yeni iqtisadiy jehettiki yardemge érishishke hoquqluqtur. Emma Pawlus we xizmetdishi Barnabas Korint shehiride shundaq hoquqni ishletmigen. Kéyinki ayetlerni körüng.\f*  \x + \xo 9:4 \xt 1Kor. 9:14; 1Tés. 2:6; 2Tés. 3:9. \x*  
\v 5 Bizning bashqa rosullar, Rebning Öz iniliri we Kéfasning qilghinidek, étiqadchi bir singilni emrimizge élip seperde hemrah qilip yürüsh heqqimiz yoqmu?\f □ \fr 9:5 \ft \+bd «Bizning bashqa rosullar, Rebning Öz iniliri we Kéfasning qilghinidek, étiqadchi bir singilni emrimizge élip seperde hemrah qilip yürüsh heqqimiz yoqmu?»\+bd* — démek, rosullar özliri we bala-chaqilirimu jamaetning iqtisadiy yardimige hoquqluqtur.\f*  \x + \xo 9:5 \xt Mat. 8:14. \x*  
\v 6 Ejeba, peqet Barnabas bilen méningla emgek qilmasliqqa hoquqimiz yoqmu?  
\v 7 Kim xirajetni özi tölep \add esker bolup\add* jengge chiqidu? Kim üzümzar bina qilip uning méwisidin yémeydu? Qaysi pada baqquchi padining sütidin ichmeydu?\x + \xo 9:7 \xt Yuh. 21:15; 1Kor. 3:6, 7, 8; 2Kor. 10:4; 1Pét. 5:2. \x*  
\v 8 Bu dégenlirim peqet insaniy közqarash boyiche éytilghanmu? Tewrat-qanunning özidimu oxshash déyilgen emesmu?!  
\v 9 Chünki Musagha chüshürülgen qanunda: «Xaman tepken öküzning aghzigha köshek salma» dep pütülgendur. Xuda öküzlergila köyün’genmu, \f □ \fr 9:9 \ft \+bd «Xaman tepken öküzning aghzigha köshek salma»\+bd* — «Qan.» 25:4.\f*  \x + \xo 9:9 \xt Qan. 25:4; 1Tim. 5:18. \x*  
\v 10 yaki buni peqet bizlerni dep éytqanmu? Shübhisizki, bu sözler bizler üchün pütülgendur; shuning üchün yer heydigüchi ümidte heydishige tégishlik, shundaqla xaman tepküchimu hosuldin behrimen bolush ümidide ishleshke tégishliktur. \f □ \fr 9:10 \ft \+bd «Shuning üchün yer heydigüchi ümidte heydishige tégishlik, shundaqla xaman tepküchimu hosuldin behrimen bolush ümidide ishleshke tégishliktur»\+bd* — «Am.» 9:13.\f*  
\v 11 Biz silerge rohiy bext-beriketlerni térip, silerdin maddiy jehettin yighiwalsaq bu chektin éship ketkenlik bolamdu? \x + \xo 9:11 \xt Rim. 15:27; Gal. 6:6. \x*  
\v 12 Bashqa \add xizmetchiler\add* silerde mushu hoquqni ishletken yerde, biz shundaq qilsaq téximu bolidighu? Emma Mesihning xush xewirige héch tosalghu bolmisun dep, biz bu hoquqni héchqachan ishlitip baqmiduq; eksiche, herqandaq ishlargha chidap kéliwatimiz. \f □ \fr 9:12 \ft \+bd «... Mesihning xush xewirige héch tosalghu bolmisun dep, biz bu hoquqni héchqachan ishlitip baqmiduq; eksiche, herqandaq ishlargha chidap kéliwatimiz»\+bd* — ghelite yéri shuki, beziler «Pawlus we Barnabas heqiqiy rosullar emes, chünki ular bizdin pul \+bd sorap baqmighan!\+bd*» dégen.\f*  \x + \xo 9:12 \xt Ros. 20:33; 2Kor. 11:9; 12:13. \x*  
\v 13 Ibadetxanidiki muqeddes ishlar üchün ishligüchilerning ibadetxanigha atalghan hediyelerdin yeydighanliqini, qurban’gahta xizmet qiliwatqanlarning qurbanliqlardin ülüshini alidighanliqini bilmemsiler? \x + \xo 9:13 \xt Qan. 18:1. \x*  
\v 14 Shuninggha oxshash, Reb xush xewerni jakarlighuchilarning jéni xush xewerdin béqilsun dep békitkendur.\f □ \fr 9:14 \ft \+bd «... Xush xewerni jakarlighuchilarning jéni xush xewerdin béqilsun»\+bd* — démek, xush xewerni qobul qilghanlar teripidin qamdalsun.\f*  \x + \xo 9:14 \xt Law. 19:13; Qan. 24:14; 25:4; Mat. 10:10; Luqa 10:7; 1Tim. 5:18. \x*   
\m
\v 15 Emma men bolsam bu hoquqlarning héchqaysisini ishlitip baqmidim. Hem hazirmu mushu hoquqtin padilinay dep mushularni yéziwatqinim yoq! Chünki men bashqilarning méni bu pexirlinidighanlirimdin mehrum qilghinidin köre ölginim tüzük! \f □ \fr 9:15 \ft \+bd «men bashqilarning méni bu pexirlinidighanlirimdin mehrum qilghinidin köre ölginim tüzük!»\+bd* — «bu pexirlen’ginim» del uning xush xewerni héchqandaq in’am-hediyeni qobul qilmay jakarlighanliqini körsitidu.\f*  
\v 16 Chünki méning xush xewerni jakarlishimda pexirlen’güdek ish yoq; chünki uning mejburiyiti méni bésip turidu; xush xewerni jakarlimisam halimgha way!  
\v 17 Chünki eger uni xalis qilsam, buningdin manga in’am bolidu; emma öz ixtiyarim bilen bolmisa, bu peqet méning ghojidarliq burchini ada qilghinim bolidu, xalas.   
\m
\v 18 Shundaq iken, méning in’amim zadi néme bolidu? Méning in’amim del shuki, xush xewer jakarlighinimda men xush xewerge kishilerni heqsiz érishtürimen — démek, in’amim xush xewer yetküzüshtiki tégishliq \add heq élish\add* hoquqlirimni héch ishletmeslikimdin ibarettur.   
\m
\v 19 Chünki hemme ademning ilkidin erkin bolup, özümni köpchilikke qul qildim; shu yol bilen téximu köprek ademlerni qayil qilip qutquzsam deymen.  
\v 20 Yehudiylarni qayil qilip qutquzush üchün Yehudiylargha nisbeten Yehudiygha oxshash boldum; Tewrat qanuni astida turghanlarni qayil qilip qutquzush üchün (Tewrat qanuni astida turghan bolmisammu) Tewrat qanuni astida turghanlargha nisbeten Tewrat qanuni astida turghan’gha oxshash boldum; \x + \xo 9:20 \xt Ros. 16:3; 18:18; 21:23. \x*  
\v 21 Tewrat qanunida bolmighanlarni qayil qilip qutquzush üchün Tewrat qanunida bolmighanlargha nisbeten (Xuda aldida qanunsiz bolmay, belki Mesihning qanunigha boysunushum bilen) men Tewrat qanunida bolmighanlargha oxshash boldum; \f □ \fr 9:21 \ft \+bd «Tewrat qanunida bolmighanlar»\+bd* — démek, Yehudiy emesler. Ular Tewrat qanunini bilmeydu yaki uni étirap qilmighanlardur. \+bd «Mesihning qanuni»\+bd* — Muqeddes Rohta yashap «Perwerdigar Xudayingni pütün qelbing bilen, pütün jéning bilen we pütün küchüng bilen söygin» we «qoshnangni özüngni söygendek söygin» dégendin ibaret, elwette.\f*  \x + \xo 9:21 \xt Gal. 2:3. \x*  
\v 22 ajizlarni qayil qilip qutquzush üchün ajizlargha özüm ajizdek boldum; mumkin qeder köprek ademni qutquzush üchün men herqandaq ademge qarita shundaq adem boldum. \f □ \fr 9:22 \ft \+bd «ajizlarni qayil qilip qutquzush üchün ajizlargha özüm ajizdek boldum»\+bd* — «ajizlar» belkim Xuda toghrisidiki bilimni tonup yetmigenliktin wijdani asanla azablinidighan étiqadchilarni, yaki étiqadi küchlük emeslerni körsitidu.\f*  \x + \xo 9:22 \xt Rim. 15:1; 1Kor. 10:33; Gal. 6:1. \x*  
\v 23 Özümning xush xewerdin nésiwem bolushi üchün uni dep hemme ishni qilimen.   
\m
\v 24 Beygige chüshkenlerning hemmisi yügürishidu, emma peqet birila mukapatqa érishidighinini bilmemsiler? Ghelibe qazinish üchün yügürünglar. \x + \xo 9:24 \xt Gal. 2:2; 5:7; Fil. 2:16; 2Tim. 4:7; Ibr. 6:18. \x*  
\v 25 Musabiqide élishquchilarning hemmisi özini her jehettin tizginleydu; ular peqet bir chirip kétidighan tajgha érishish üchün shundaq qilidu, emma biz bolsaq chirimas taj üchün shundaq qilimiz. \f □ \fr 9:25 \ft \+bd «Musabiqide élishquchilarning hemmisi özini her jehettin tizginleydu; ular peqet bir chirip kétidighan tajgha érishish üchün shundaq qilidu...»\+bd* — eslidiki «Olimpiya»diki ghaliblar yopurmaq-güllerdin yasalghan tajgha érishetti.\f*  \x + \xo 9:25 \xt 2Tim. 2:4; 4:7,8; 1Pét. 4:1; 5:4. \x*  
\v 26 Shunga men nishansiz ademdek yügürüwatmaymen; musht atsam hawagha atidighan ademdek bolmaymen.  
\v 27 Uning ornigha men öz ténimni urup özümge köndürüp, uni özümge qul qilimen; undaq qilmighanda, bashqilargha telim jakarlap turup özüm layaqetlik bolmay qélishim mumkin.   
\b  
\b  
\m  
\c 10
\s1 Israillarning Misirdin chiqip, chöl-bayawandin ötkendiki weqelerdin sawaq élishimiz kérek  
\m
\v 1 Chünki, i qérindashlar, men silerning ata-bowilirimizning hemmisining bulut astida yürgenlikidin we hemmisining déngizdin ötüp mangghanliqidin xewersiz yürüshünglarni xalimaymen;\x + \xo 10:1 \xt Mis. 13:21; 14:22; Chöl. 9:18; Qan. 1:33; Ye. 4:23; Neh. 9:12,19; Zeb. 78:13,14; 105:39. \x*  
\v 2 ularning hemmisi bulutta hem déngizda Musaning \add yétekchilikige\add* chömüldürülgen;\f □ \fr 10:2 \ft \+bd «ularning (silerning ata-bowiliringlar, 1-ayetni körüng) hemmisi bulutta hem déngizda Musaning yétekchilikige chömüldürülgen»\+bd* — mushu (1-2-ayette xatirilen’gen) weqelerni téximu yaxshi chüshinish üchün «Misirdin chiqish» 14-babni körüng. «Musa» Musa peyghember, elwette. Mushu muhim ayet üstide we bu babtiki bashqa misallar toghruluq «qoshumche söz»imizni körüng.\f*  \x + \xo 10:2 \xt Mis. 13:20-22; 14:19, 20. \x*  
\v 3 ularning hemmisi oxshash rohiy taamni yégen,\x + \xo 10:3 \xt Mis. 16:15. \x*  
\v 4 hemmisi oxshash rohiy ichimlikni ichken; chünki ular özlirige \add hemrah bolup\add* egiship yürgen rohiy uyultashtin ichetti (emeliyette, mushu uyultash Mesihning Özi idi);\x + \xo 10:4 \xt Mis. 17:6; Chöl. 20:11; Zeb. 78:15-16\x*  
\v 5 shundaqtimu, Xuda ularning köpinchisidin razi bolmighanidi; chünki «Ular\add ning jesetliri\add* chöl-bayawanda chéchilip qalghan».\f □ \fr 10:5 \ft \+bd «Ularning jesetliri chöl-bayawanda chéchilip qalghan»\+bd* — «Chöl.» 14:16, 32.\f*  \x + \xo 10:5 \xt Chöl. 26:65. \x*   
\m
\v 6 Emma bu ishlar ularning béshigha bizlerge sawaq-bésharet bolsun üchün chüshkenidi; buningdin meqset, bizning ularning yaman ishlargha hewes qilghinidek hewes qilmasliqimiz üchündur.\x + \xo 10:6 \xt Chöl. 11:4,33; Zeb. 106:14. \x*  
\v 7 Siler yene ularning bezilirige oxshash butqa choqunidighanlardin bolmanglar; bular toghruluq: «Xelq yep-ichishke olturdi, andin keyp-sapagha turdi» dep pütülgen.\f □ \fr 10:7 \ft \+bd «Xelq yep-ichishke olturdi, andin keyp-sapagha turdi»\+bd* — mushu yerdiki «keyp-sapa» belkim butpereslik hem uninggha baghlan’ghan shehwaniyetni körsitidu. «Pütülgen» — «muqeddes kitabta pütülgen», elwette («Mis.» 32:6).\f*  \x + \xo 10:7 \xt Mis. 32:6. \x*  
\v 8 Biz yene ularning bezilirining buzuqchiliq qilghinidek buzuqchiliq qilmayli; chünki shu wejidin ulardin yigirme üch ming kishi bir kündila öldi.\f □ \fr 10:8 \ft \+bd «Biz yene ularning bezilirining buzuqchiliq qilghinidek buzuqchiliq qilmayli; chünki shu wejidin ulardin yigirme üch ming kishi bir kündila öldi»\+bd* — bu weqe «Chöl.» 25:1-9de xaritilen’gen.\f*  \x + \xo 10:8 \xt Chöl. 25:1, 9; Zeb. 106:28-29 \x*  
\v 9 Yene ularning bezilirining Mesihni sinighinidek Mesihni sinimayli; chünki shu sewebtin ular yilanlar chéqishi bilen halak boldi. \f □ \fr 10:9 \ft \+bd «Yene ularning bezilirining Mesihni sinighinidek Mesihni sinimayli; chünki shu sewebtin ular yilanlar chéqishi bilen halak boldi»\+bd* — «Chöl.» 21:1-9ni körüng.\f*  \x + \xo 10:9 \xt Chöl. 21:5; Zeb. 106:14. \x*  
\v 10 Yene ularning beziliri aghrin’ghandek aghrinip qaqshimanglar — netijide, ular jan alghuchi \add perishte\add* teripidin öltürüldi. \f □ \fr 10:10 \ft \+bd «Yene ularning beziliri aghrin’ghandek aghrinip qaqshimanglar — netijide, ular jan alghuchi perishte teripidin öltürüldi»\+bd* — «Chöl.» 16:41-50ni körüng.\f*  \x + \xo 10:10 \xt Mis. 16:2; 17:2; Chöl. 14:36; Zeb. 106:25-26\x*  
\v 11 Emdi bu weqelerning hemmisi ularning béshigha bésharetlik misallar süpitide chüshken we axirqi zamanlar béshimizgha kéliwatqan bizlerning ulardin sawaq-ibret élishimiz üchün xatirilen’genidi. \f □ \fr 10:11 \ft \+bd «bu weqelerning hemmisi ularning béshigha bésharetlik misallar süpitide chüshken»\+bd* — «bésharetlik misallar»: «qoshumche söz»imizde biz bu bab toghruluq sözliginimizde bu téma toghruluqmu toxtilimiz.\f*  \x + \xo 10:11 \xt Rim. 15:4; 1Kor. 9:10; Fil. 4:5; Ibr. 10:25. \x*  
\v 12 Shuning bilen «Men \add étiqadta\add* ching tirep turmaqtimen» dégen kishi özining yiqilip kétishidin hézi bolsun!  
\v 13 Siler duch kelgen sinaqlarning hemmisige bashqa ademlermu oxshash duch kelgen. We Xuda bolsa wediside turghuchidur, U silerni kötürelmigüdek sinaqlargha uchratmaydu, belki sinaq béshinglargha chüshkende, shuning bilen teng uningdin ötüp qutulush yolini yaritip béridu; siler shuning bilen uninggha berdashliq béridighan bolisiler. \f □ \fr 10:13 \ft \+bd «Siler duch kelgen sinaqlarning hemmisige bashqa ademlermu oxshash duch kelgen»\+bd* — eyni tékistte: «Siler duch kelgen sinaqlardin héchqaysisi pütkül insaniyetke ortaq emes» dégen sheklide ipadilinidu.\f*  \x + \xo 10:13 \xt 1Kor. 1:8; 1Tés. 5:24; 2Pét. 2:9. \x*  
\v 14 Shu sewebtin, söyümlüklirim, butperesliktin qéchinglar!   
\m
\v 15 Silerni eqil-hoshi jayida kishiler dep qarap shuni éytiwatimen; sözligenlirimni bahalap béqinglar: —  
\v 16 Biz beriketlik bolsun dep tiligen, beriketlik jamdiki sharabni ichkinimiz, Mesihning qénidin ortaq behirlen’ginimiz emesmu? Bizning oshutqan nanni yéginimiz, Mesihning ténidin ortaq behirlen’ginimiz emesmu? \f □ \fr 10:16 \ft \+bd ««beriketlik jam» ... «oshutqan nan»»\+bd* — «beriketlik jam» we «oshutqan nan» dégenler «Rebning ziyapiti» yaki «Rebning ghizasi»din ibarettur. «Rebning ziyapiti» yaki «Rebning dastixini» toghruluqmu 11:23-34ni körüng.\f*  
\v 17 Biz nurghun bolsaqmu bir nan, bir tendurmiz; chünki hemmimiz shu bir nandin nésiwe alimiz. \f □ \fr 10:17 \ft \+bd «Biz nurghun bolsaqmu bir nan, bir tendurmiz; chünki hemmimiz shu bir nandin nésiwe alimiz»\+bd* — bashqa birxil terjimisi: «Nan bir bolghachqa, bizmu bir ten bolimiz; chünki hemmimiz bir nandin nisiwe alimiz».\f*  \x + \xo 10:17 \xt Rim. 12:5; 1Kor. 12:27. \x*  
\v 18 Jismaniy Israilgha qaranglar; qurbanliqlarni yégenler qurban’gahqa nésipdashlar emesmu?  
\v 19 Emdi néme démekchimen? Butqa atap sunulghan qurbanliqning birer ehmiyiti barmidu? Butning birer ehmiyiti barmidu? \x + \xo 10:19 \xt 1Kor. 8:4. \x*  
\v 20 Yaq, biraq kapirlar butlargha sun’ghan qurbanliqlarni Xudagha emes, belki jinlargha ataydu. Men silerning jinlar bilen ortaq nésipdash bolushunglarni xalimaymen. \f □ \fr 10:20 \ft \+bd «kapirlar butlargha sun’ghan qurbanliqlarni Xudagha emes, belki jinlargha ataydu»\+bd* — «kapirlar» grék tilida «taipiler» yaki «eller».\f*  \x + \xo 10:20 \xt Law. 17:7; Qan. 32:17. \x*  
\v 21 Rebning jamidin we jinlarning jamidin teng ichküchi bolsanglar bolmaydu; Rebning dastixinigha we jinlarning dastixinigha teng daxil bolsanglar bolmaydu.  
\v 22 Rebning heset-ghezipini qozghimaqchimizmu? Biz Uningdin küchlükmu-ya?   
\m
\v 23 «Hemme nerse halaldur», emma hemme nerse paydiliq boluwermeydu; «hemme nerse halaldur», emma hemme nerse ademning \add étiqadini\add* quralmaydu. \f □ \fr 10:23 \ft \+bd «hemme nerse manga halaldur»\+bd* — bu söz-ibare belkim Korintliqlar ishlitiwatqan Injildiki yémek-ichmekler toghruluq telimlerning qisqartilmisi bolushi mumkin. Bu heqiqetke yéqin bolghini bilen, Pawlus hazir ulargha yémek-ichmekler toghruluq bashqa tereplerdinmu oylash kérek, dep telim bermekchi.\f*  \x + \xo 10:23 \xt 1Kor. 6:12. \x*  
\v 24 Emdi héchkim öz menpeetini izdimisun, belki özgilerningkini izdisun. \x + \xo 10:24 \xt 1Kor. 13:5; Fil. 2:4. \x*  
\v 25 Gösh bazirida sétilghan herbirnersini wijdaninglarni dep olturmay, héchnémini sürüshte qilmay yewéringlar.  
\v 26 Chünki «Jahan we uninggha tolghan hemme mewjudatlar Perwerdigargha mensüptur» \add dep pütülgen\add*. \f □ \fr 10:26 \ft \+bd «Jahan we uninggha tolghan hemme mewjudatlar Perwerdigargha mensüptur»\+bd* — «Zeb.» 24:1 we 50:12, 89:11.\f*  \x + \xo 10:26 \xt Mis. 19:5; Zeb. 24:1; 50:12, 89:11\x*  
\v 27 Emma étiqad qilmighanlarning birersi séni ziyapetke teklip qilsa we könglüng tartsa, aldinggha qoyulghan hemmini wijdaningni dep olturmay yewer; \x + \xo 10:27 \xt Luqa 10:7; 1Kor. 8:7. \x*  
\v 28 emma birsi sanga: «Bu butlargha atalghan qurbanliq taami» dése, undaqta uni yéme; némishqa déseng, bu ishni sanga éytqan ademning sewebi üchün, shundaqla wijdanning sewebi üchündur; \f □ \fr 10:28 \ft \+bd «Birsi sanga: «bu butlargha atalghan qurbanliq taami» dése,...»\+bd* — dégüchining körsetmekchi bolghini belkim: (1) «Sen ishen’güchi emesmu, bundaq butlargha chétishliq nersini yémesliking kérek» yaki (2) «Bu alahide butlargha nezir qilin’ghan, shunga uni yéseng, sanga alahide beriket bolidu!». «Qoshumche söz»imiznimu körüng.\f*  
\v 29 men dégen wijdan séningki emes, belki héliqi kishining wijdani; méning erkinlikimge bashqilarning wijdani teripidin yaman dep baha bérilishining hajiti barmu?  
\v 30 Men teshekkür éytip yésem, teshekkür éytqan nersini durus yéginim tüpeylidin yaman dep qarilishimning néme hajiti? \f □ \fr 10:30 \ft \+bd «Men teshekkür éytip yésem, teshekkür éytqan nersini durus yéginim tüpeylidin yaman dep qarilishimning néme hajiti?»\+bd* — mushu muhim prinsip toghruluq «qoshumche söz»imizni körüng.\f*  \x + \xo 10:30 \xt Rim. 14:6; 1Tim. 4:3. \x*  
\v 31 Shunga siler némini yésenglar, némini ichsenglar yaki herqandaq bashqa ishlarni qilsanglar, hemme ishlarni Xudagha shan-sherep keltürülsun dep qilinglar. \x + \xo 10:31 \xt Kol. 3:17. \x*  
\v 32-33 Men özüm hemmeylenni hemme ishta memnun qilishqa intilginimdek, öz menpeetim üchün emes, belki köpchilikning menpeeti, ularning qutquzulushi üchün intilginimdek, héchkimning aldigha — Yehudiylar bolsun, gréklar bolsun, Xudaning jamaitidikiler bolsun aldigha putlikashang bolmanglar.  
\m Men Mesihni ülge qilghinimdek, silermu méni ülge qilinglar.\x + \xo 10:32-33 \xt Rim. 14:13; 1Kor. 9:22. \x*   
\b  
\b  
\m  
\c 11
\s1 Ibadet qaidiliri  
\m
\v 1-2 Emdi silerni shuning üchün teripleymenki, i qérindashlar, hemme ishlarda siler méni eslep turuwatisiler, men silerge tapshurghinimdek, körsetmilerni tutup kéliwatisiler.\x + \xo 11:1-2 \xt 1Kor. 4:16; Fil. 3:17; 1Tés. 1:6; 2Tés. 3:9. \x*  
\v 3 Emma men silerning her erning béshi Mesihdur, ayalning béshi erdur we Mesihning béshi Xudadur dep bilishinglarni xalaymen.\f □ \fr 11:3 \ft \+bd «ayal (yaki qiz)ning béshi erdur»\+bd* — toy qilghanda uning béshi öz éri, elwette; turmushqa chiqmighan bolsa uning atisi; tenha, tul yaki ajrashqan qiz-ayallar bolsa, ularning béshi (bar bolsa) jamaettiki aqsaqallar bolidu.\f*  \x + \xo 11:3 \xt Yuh. 14:28; 1Kor. 3:23; 15:27; Ef. 5:23. \x*  
\v 4 Shunga, \add ibadetke qatnashqanda\add*, herqandaq er béshigha birnerse artqan halda dua qilsa yaki bésharet berse, u öz béshigha hörmetsizlik qilghan bolidu.\f □ \fr 11:4 \ft \+bd «ibadetke qatnashqanda, herqandaq er béshigha birnerse artqan halda ... bésharet berse»\+bd* — «bésharet berse» — «Xudaning wehiyisini yetküzse», yaki «peyghemberlik söz qilsa...» dégenlik. «Öz béshigha hörmetsizliq qilidu» — démek, Mesihge bihörmetlik qilidu.\f*  
\v 5 Emma \add ibadetke qatnashqanda\add*, herqandaq ayal béshigha birer nerse artmighan halda dua qilsa yaki bésharet berse, u öz béshigha hörmetsizlik qilghan bolidu; bundaq ayalning chéchi chüshürüwétilgen, \add reswa qilin’ghan\add* ayaldin perqi yoqtur.\f □ \fr 11:5 \ft \+bd «...u öz béshigha hörmetsizlik qilidu»\+bd* — démek, öz érige yaki jamaetning aqsaqallirigha hörmetsizlik qilidu. \+bd «bundaq ayalning chéchi chüshürüwétilgen, reswa qilin’ghan ayaldin perqi yoqtur»\+bd* — kona zamanlarda ayallar buzuqchiliq qilghan bolsa, ularni jazalash usuli ayalni reswa qilip chéchini chüshürüwétishtin ibaret idi.\f*  
\v 6 Ayal kishining béshigha artqini yoq bolsa, chachliri chüshürüwétilsun; ayalgha nisbeten chachlirining késiwétilishi yaki chüshürüwétilishi uyatliq ish bolsa, emdi uning béshigha birer artqini bolsun.\x + \xo 11:6 \xt Chöl. 5:18; Qan. 22:5. \x*  
\v 7 Chünki er kishi bolsa béshini yapmasliqi kérek; chünki u Xudaning süret-obrazi we shan-sheripidur; emma ayal kishi bolsa erning shan-sheripidur.\f □ \fr 11:7 \ft \+bd «Chünki er kishi bolsa béshini yapmasliqi kérek; chünki u Xudaning süret-obrazi we shan-sheripidur; emma ayal kishi bolsa erning shan-sheripidur»\+bd* — bu ayettin (we shundaqla 4-6-ayetlerdin) Pawlusning adettiki ehwallar emes, belki ibadet sorunliri toghruluq sözlewatqanliqi éniq turidu; bu uning erlerge talagha chiqqanda herqandaq böklerni kiyishini mеn’i qilghini emes! Uning bu sözliride ayallarning talada yürgende romal-yaghliq artish-artmasliqi toghrisidimu gep yoq.\f*  \x + \xo 11:7 \xt Yar. 1:26,27; 5:1; 9:6; Kol. 3:10. \x*  
\v 8 Chünki er bolsa ayaldin emes, belki ayal erdindur.\f □ \fr 11:8 \ft \+bd «chünki er bolsa ayaldin emes, belki ayal erdindur»\+bd* — oqurmenlerning éside barki, Xuda Hawa’animizni Adem’atimizning ténidin qowurghisini élip yasighan. «Yar.» 2-babni körüng.\f*  \x + \xo 11:8 \xt Yar. 2:18, 21. \x*  
\v 9 Shuningdek er kishi ayal üchün emes, ayal kishi er üchün yaritilghandur.  
\v 10 Bu sewebtin, hem perishtilerning sewebidin ayal kishi béshida hoquq\add ning\add* \add belgisige\add* ige bolushi kérek. \f □ \fr 11:10 \ft \+bd «perishtilerning sewebidin ayal kishi béshida hoquqning belgisige ige bolushi kérek»\+bd* — «perishtilerning sewebidin» toghruluq «qoshumche söz»imizni körüng. Biz bu ayetler (1-16)ni tepsiliy halda sherhleymiz.\f*  
\v 11 Halbuki, Rebde ayal ersiz bolmas we er ayalsiz bolmas;  
\v 12 chünki ayal erdin chiqirilghinidek, er ayal arqiliq \add tughulidu\add*; lékin hemme ish Xudadindur.  
\v 13 Öz könglünglarda baha béringlar; ayallarning béshigha birnerse artmay turup Xudagha dua qilishi muwapiqmu?  
\v 14 Tebietning özi silerge er kishining uzun chachliri bolsa uninggha uyat ikenlikini ögetmidimu?  
\v 15 Emma ayal kishining uzun chachliri bolsa, bu uninggha shan-sherep bolidu; chünki uning uzun chachliri uninggha bézek-yépincha bolsun dep teqdim qilin’ghan.   
\m
\v 16 \add Birsining bu ishlar toghruluq\add* talash-tartish qilghusi bolsa, \add shuni bilsunki\add*, bizlerde hem Xudaning jamaetliridimu shulardin bashqa héch qaidiler yoqtur. \x + \xo 11:16 \xt 1Tim. 6:4. \x*   
\b  
\m  
\s1 Rebning dastixini toghruluq  
\m
\v 17 Emma hazir démekchi bolghan ish, yeni siler yighilghan sorunlargha kelsek, uningda silerni teriplimeymen; chünki yighilghininglarning netijisi paydiliq emes, belki ziyanliq boluwatidu.  
\v 18 Chünki birinchidin, siler jamaette yighilghininglarda, aranglarda guruhlargha bölünüshler bolghanliqini anglidim; bu gepke qismen ishendim.  
\v 19 Aranglarda bölünüshler peyda bolmay qalmaydu. Undaq bolmighanda aranglarda kimning layaqetlik bolghanliqini körüwalghili bolmaytti. \f □ \fr 11:19 \ft \+bd «Aranglarda bölünüshler peyda bolmay qalmaydu...»\+bd* — az bolmighan alimlar Pawlusning bu jümlisi kinayilik, Korintliqlarni tenqid qilidighan alahide sözler, dep qaraydu. Bizmu mushu közqarashqa mayilmiz; chünki Injilda tilgha élin’ghan bashqa jamaetler arisida ehwal undaq emes idi; eksiche, ularning birliki xéli küchlük idi (mesilen, Filippi shehiridiki jamaette). 
\fp  Qandaqla bolmisun, melum jamaettiki ishen’güchilerning köpinchisi Korinttiki jamaettek «Roxqa tewe» emes, belki «etke tewe», «étiqadta bowaqlar» bolsa, undaqta «bölünüshler» peyda bolmay qalmaydu. Bundaq ehwal heqiqeten Rebning yolini izdigüchilerge köprek bésim bérip, ularning Rohida tézla östürülüshi muhim bir türtke bolidu.\f*  \x + \xo 11:19 \xt Mat. 18:7; Luqa 17:1; Ros. 20:30; 1Yuh. 2:19. \x*   
\m
\v 20 Siler bir yerge jem bolghininglarda, siler \add heqiqeten\add* «Rebning ziyapiti»din yémeysiler. \x + \xo 11:20 \xt Luqa 22:14-20. \x*  
\v 21 Chünki yégininglarda herbiringlar bashqilarning yéyishini kütmeyla özünglar élip kelgen ghizani yewérisiler-de, birsi ach qalidu, yene birsi mest bolup kétidu. \f □ \fr 11:21 \ft \+bd «Chünki yégininglarda herbiringlar bashqilarning yéyishini kütmeyla özünglar élip kelgen ghizani yewérisiler-de, birsi ach qalidu, yene birsi mest bolup kétidu»\+bd* — rosulning sözlirige qarighanda, Korint étiqadchilar jamaitining yighinlirida pat-pat «ortaq ziyapet»ni tutatti, shuning bilen bir waqitta «Rebning ziyapiti»ni yéyetti («Yeh.» 12ni körüng). Lékin bay qérindashlar öz mol tamaqliri alghach özining bayliqlirini köz-köz qilip körsitetti, bashqa kembeghel qérindashlar bilen ortaqlashmaytti. «Ziyapet» qalaymiqan bolghachqa, «Rebning ziyapiti»ning özi közge ilinmay bolup qélip, Rebning namigha nomus keltürgenidi.\f*  
\v 22 Yep-ichishke öz öyliringlar yoqmu? Xudaning jamaitini közge ilmay, yoqsullarni xijaletke qoymaqchimusiler? Silerge néme désem bolar? Silerni teriplemdimen? Yaq, silerni teriplimeymen.\f □ \fr 11:22 \ft \+bd «Yep-ichishke öz öyliringlar yoqmu? Xudaning jamaitini közge ilmay, yoqsullarni xijaletke qoymaqchimusiler?»\+bd* — bezi étiqadchilar jem bolup olturghan sorunlarda köp ghizalarni élip kélip yése, ghizasiz qérindashliri elwette xijil bolup qalidu.\f*   
\m
\v 23 Chünki men silerge \add Rebning ziyapiti toghruluq\add* yetküzgenlirimni özüm Rebdin tapshuruwalghanmen; démek, Reb Eysagha satqunluq qilin’ghan kéchide u qoligha nan élip, \x + \xo 11:23 \xt Mat. 26:26; Mar. 14:22; Luqa 22:19. \x*  
\v 24 teshekkür éytqandin kéyin uni oshtup: «Mana, silerge atalghan Méning ténim; buni Méni eslep turush üchün mushundaq qilinglar» — dédi.  
\v 25 Shuningdek, ghizadin kéyin u jamni qoligha élip: «Mana, bu jamdiki sharab qénimda bolghan «yéngi ehde»dur; her qétim buningdin ichkininglarda, Méni eslep turush üchün shundaq qilinglar» — dédi. \f □ \fr 11:25 \ft \+bd «... Mana, bu jamdiki sharab qénimda bolghan «yéngi ehde»dur»\+bd* — «yéngi ehde» Tewrat, «Yer.» 31:31-34de bésharet bérilgen.\f*  
\v 26 Chünki siler her qétim bu nandin yégen, bu jamdin ichken bolsanglar, taki Uning qaytip kélishigiche siler Rebning ölümini jakarlighan bolisiler. \x + \xo 11:26 \xt Yuh. 14:3; Ros. 1:11. \x*  
\v 27 Shuning üchün, kimki layaqetsiz halda bu nanni yése yaki Rebning jamidin ichse, Rebning téni hem qénigha nisbeten gunahkar bolidu. \x + \xo 11:27 \xt Chöl. 9:10,13; Yuh. 6:51,63,64; 13:27; 1Kor. 10:21. \x*  
\v 28 Shuning üchün herbirsi bu ishlar üstide öz-özini tekshürüp, andin nandin yésun, jamdin ichsun. \x + \xo 11:28 \xt 2Kor. 13:5. \x*  
\v 29 Chünki \add Rebning\add* ténini perq etmey turup yégüchi we ichküchi herkim özige höküm-jazani yetküzüp yep-ichidu. \f □ \fr 11:29 \ft \+bd «... Rebning ténini perq etmey turup yégüchi we ichküchi herkim özige höküm-jazani yetküzüp yep-ichidu»\+bd* — «Rebning ténini perq etmeslik» dégenlikning belkim ikki xil tereplimisi bolushi mumkin: (1) özini «Men Rebning ténidiki bir eza, bashqa qérindashlarmu shundaq» dep bilip yetmey, «Rebning téni»diki qérindashlarni közge ilmasliq (21-22-ayetlerni körüng); (2) «Rebning ziyapiti Rebbimizning biz üchün qurban qilghan ténini ipadileydu» dep bilip yetmesilik.\f*  
\v 30 Bu sewebtin aranglardiki nurghun ademler zeipliship késel boldi, hetta xéli bir qismi \add ölümde\add* uxlap qaldi. \f □ \fr 11:30 \ft \+bd «hetta xéli bir qismi ölümde uxlap qaldi»\+bd* — «uxlap qaldi» dégen söz ölüshni körsitidu. Injil boyiche étiqadchilargha nisbeten ölüsh peqet waqitliq uxlash, xalas.\f*  
\v 31 Lékin eger öz üstimizni tekshürüp höküm chiqarghan bolsaq, béshimizgha \add Rebning\add* höküm-jazasi chüshürülmeydighan bolidu. \x + \xo 11:31 \xt Zeb. 32:5; Pend. 18:17. \x*  
\v 32 Emma gerche üstimizge Reb teripidin höküm-jazalar chüshürülgen bolsimu, emeliyette bu Uning bizge chüshürgen «terbiye jazasi»dur; buningdin meqset, bizning bu dunya bilen birlikte halaketke höküm qilinmasliqimiz üchündur.  
\v 33 Shunga, i qérindashlar, \add Rebning ziyapitide\add* yéyishke jem bolghininglarda, \add hemmeylen toluq kelgüche\add* bir-biringlarni kütünglar.  
\v 34 Birsi ach qorsaq bolsa awwal öyide yep kelsun; shundaq qilip silerning jem bolushunglar özünglargha höküm-jaza yetküzmeydighan bolidu. Qalghan bashqa mesililerni bolsa, men barghinimda tertipke salimen.   
\b  
\b  
\m  
\c 12
\s1 Rohiy iltipatlar  
\m
\v 1 Emma i qérindashlar, rohiy iltipatlargha kelsek, silerning ular toghruluq bilmey qélishinglarni xalimaymen.\f □ \fr 12:1 \ft \+bd «rohiy iltipatlargha kelsek...»\+bd* — «rohiy iltipatlar» dégenler Muqeddes Roh ata qilghan, mushu babta «tebiettin tashqiri» möjizilik qabiliyetlerni körsitidu.\f*  
\v 2 Siler taipilerning arisida bolghan waqtinglarda herxil yollargha bashlinip, gas-gacha butlargha \add choqunushqa\add* azdurulup ketkininglarni bilisiler.  
\v 3 Shunga men silerge uqturimenki, héchkim Xudaning Rohida turup: «Eysagha lenet!» démeydu we herqandaq biri Muqeddes Rohta bolmay turup «Eysa Rebdur!» dep éytalmaydu.\x + \xo 12:3 \xt Mar. 9:39; Yuh. 13:13; 1Kor. 8:6. \x*  
\v 4 Emma iltipatlar xilmuxil, lékin Roh bolsa birdur.\f □ \fr 12:4 \ft \+bd «Emma iltipatlar xilmuxil, lékin Roh bolsa birdur»\+bd* — «Roh» dégen Xudaning Rohi, Muqeddes Roh.\f*  \x + \xo 12:4 \xt Rim. 12:6; 1Pét. 4:10. \x*  
\v 5 Xizmetler bolsa herxil, emma \add biz xizmitini qilidighan\add* Reb birdur.  
\v 6 Ishlesh yolliri herxil, emma hemmeylende hemme ishni wujudqa chiqarghuchi Xuda birdur.  
\v 7 Emma hemmeylenning menpeeti üchün herbirige Rohning namayan bolushi béghishlinidu.  
\v 8 Chünki Roh arqiliq birige danaliq yetküzgüchi söz, yene birige shu oxshash Roh arqiliq xewer yetküzgüchi söz teqsim qilinidu;\f □ \fr 12:8 \ft \+bd «... Roh arqiliq birige danaliq yetküzgüchi söz, yene birige shu oxshash Roh arqiliq xewer yetküzgüchi söz teqsim qilinidu»\+bd* — bu ikki iltipat we töwendiki yene yette «rohiy iltipat» toghruluq «qoshumche söz»imizni körüng.\f*  
\v 9 yene oxshash Roh arqiliq bashqa birige alahide ishench, yene birige oxshash Roh arqiliq \add késellerni\add* saqaytish iltipatliri, \f □ \fr 12:9 \ft \+bd «késellerni saqaytish iltipatliri»\+bd* — grék tilida «saqaytishlarning iltipatliri» — démek, Muqeddes Rohning möjizilik saqaytish yolliri birxilla emes.\f*  
\v 10 birawgha möjizilerni yaritish teqsim qilinidu; birawgha wehiy-bésharet bérish; birawgha herxil rohlarni perq étish, birawgha namelum tillarda sözlesh, yene birawgha namelum tillarni terjime qilish iltipati teqsim qilinidu. \f □ \fr 12:10 \ft \+bd «wehiy-bésharet bérish»\+bd* — grék tilida: «peyghemberlik söz qilish». «qoshumche söz»imizni körüng.\f*  
\v 11 Emma bu ishlarning hemmisini yürgüzgüchi oxshash shu bir Rohtur, U herbirige Özi layiq körüp, ayrim-ayrim teqsim qilip béridu.\x + \xo 12:11 \xt Rim. 12:3, 6; 1Kor. 7:7; 2Kor. 10:13; Ef. 4:7. \x*   
\m
\v 12 Chünki insaniy ten bir bolsimu nurghun ezaliri bolghinidek, shundaqla ezaliri nurghun bolsimu özara qoshulup bir ten bolghandek, Mesih Özimu hem shundaqtur. \x + \xo 12:12 \xt Rim. 12:4, 5; Ef. 4:16. \x*  
\v 13 Chünki hemmimiz, meyli Yehudiylar bolsaqmu, Grékler bolsaqmu, qullar bolsaqmu, hörler bolsaqmu, bir Rohta bir ten’ge kirishke chömüldürülduq we bir Rohtin ichishke nésip qilinduq. \x + \xo 12:13 \xt Gal. 3:28. \x*  
\v 14 Chünki ten birla ezadin emes, belki köp ezalardin terkib tapidu.  
\v 15 Eger put: «Men qol bolmighinim üchün men ten’ge tewe emesmen» désila, undaqta u heqiqeten ten’ge tewe emes bolamdu?  
\v 16 Qulaq: «Men köz emes, shunga men ten’ge tewe emesmen» désila, undaqta u heqiqeten ten’ge tewe emes bolamdu?  
\v 17 Pütün ten közla bolsa, undaqta anglash sézimimiz nedin bolidu? Pütün ten qulaqla bolsa, undaqta purash sézimimiz nedin bolidu?  
\v 18 Halbuki, Xuda Özige layiq körgen ten ezalirining herbirini ayrim-ayrim öz jayigha orunlashturghan;  
\v 19 eger ularning hemmisi oxshash eza bolsa, undaqta uni qandaqmu ten dégili bolatti?  
\v 20 Emdilikte ezalar köp, ten bolsa birdur.  
\v 21 Köz qolgha: «Méning sanga éhtiyajim chüshmeydu!» déyelmeydu; yaki bash bolsa putlargha: «Méning silerge éhtiyajim chüshmeydu!» déyelmeydu.  
\v 22 Del eksiche, tendiki ajiz-erzimes dep körün’gen ezalar kem bolsa bolmaydu;  
\v 23 we hem tendiki biz étiwarsiz dep hésablighan ezalargha bolsa, téximu köprek étiwar qilimiz; shundaqla isketsiz dep qaralghan ezalirimiz téximu isketlik qilinidu;  
\v 24 eslide yarishimliq bolghan ezalirimizgha bolsa shundaq qilishning hajiti yoq. Emma Xuda pütün tenni shundaq birleshtürgenki, U étiwarsiz dep hésablan’ghan ezalargha téximu köp étiwar béridu.  
\v 25 Buningdin meqset tende héch bölünüshler bolmasliqi, belki barliq ezalar özara oxshash köyümchanliqta bolushi üchündur.  
\v 26 Bir eza japa-derd tartsa, barliq ezalar uning bilen teng japa-derd tartidu; bir ezagha sherep kelse, barliq ezalar uning bilen teng shadlinidu.   
\m
\v 27 Emdi siler Mesihning ténidursiler, herbiringlar Uning ayrim-ayrim ezasidursiler. \x + \xo 12:27 \xt Rim. 12:5; Ef. 1:23; 4:12; 5:23; Kol. 1:24. \x*  
\v 28 Xuda jamaette mushundaqlarni orunlashturghan: — awwal rosullarni, andin peyghemberlerni, üchinchi bolup telim bergüchilerni; andin möjize körsetküchilerni, andin türlük késellerni saqaytish iltipatlirigha ige bolghanlarni, yardem bergüchilerni, yétekchilik qilghuchilarni, herxil namelum tillarda sözleydighanlarni teyinlep orunlashturghandur. \f □ \fr 12:28 \ft \+bd «awwal rosullarni, andin peyghemberler...»\+bd* — «Tewrat dewridiki peyghemberler» we «Injil dewridiki peyghemberler» toghruluq «qoshumche söz»imizni körüng. \+bd «namelum tillar»\+bd* — «rohiy tillar» depmu atilidu. Chünki bu tillarni Xudaning Rohi insanning rohigha tapshuridu; bezi waqitlarda biz ularni «karamet til», «natonush til», «gheyriy til» depmu ataymiz, chünki bu til sözligüchi we anglighuchilargha chüshinishlik emes; «tebiettin tashqiri» bolghan bu xil tilni «dua tili» dep teriplisekmu bolidu.\f*  \x + \xo 12:28 \xt Ef. 2:20; 4:11. \x*  
\v 29 Hemmeylen rosulmu? Hemmeylen peyghembermu? Hemmeylen telim bergüchimu? Hemmeylen möjize körsetküchmu?  
\v 30 Hemmeylende saqaytish iltipatliri barmu? Hemmeylen namelum tillarda sözlemdu? Hemmeylen namelum tillarni terjime qilalamdu?  
\v 31 Emma siler chongraq iltipatlarni teqezza bolup qoghlanglar; halbuki, men hazir silerge hemmidin ewzel bir yolni körsitip bérey.   
\b  
\b  
\m  
\c 13
\s1 Méhir-muhebbet hemmidin ulugh  
\m
\v 1 Men egerde bu dunyadiki kishiler sözlewatqan herxil tillar hetta perishtilerning tilliri bilenmu sözliyeleydighan bolsammu, biraq men méhir-muhebbetsiz bolsam, u chaghda men peqet bir «dang-dang» qilidighan mis dang, bir «chang-chang» qilidighan chang bolup qalimen, xalas.\f □ \fr 13:1 \ft \+bd «Men egerde bu dunyadiki kishiler sözlewatqan herxil tillar hetta perishtilerning tilliri bilenmu sözliyeleydighan bolsammu...»\+bd* — démek, «shundaq intayin küchlük rohiy iltipat mende bolsimu,...». Bu ayettin yene shundaq déyeleymizki, heqiqeten Xudadin kelgen herbir «namelum til» emeliyette dunyadiki melum bir milletning tili yaki perishtilerning tilidur.\f*  
\v 2 Eger men peyghemberlik qilalisam, barliq sirlar, barliq bilimlerni chüshinip bolghan bolsammu, hem shuning bilen bir waqitta taghlarni yötkiyeligüdek toluq ishenchte bolsammu, emma mende méhir-muhebbet bolmisa, undaqta men héchnerse bolmighan bolimen.\x + \xo 13:2 \xt Mat. 7:22; 17:20; 21:21; Mar. 11:23; Luqa 17:6; Rim. 12:7. \x*  
\v 3 Eger barliq mal-mülkümni sediqige atap hem ténimni \add Xudaning yolida\add* qurbanliq süpitide köydürülüshke sun’ghan teghdirdimu, emma mende yenila méhir-muhebbet bolmisa, undaqta méning héchqandaq paydam yoq bolghan bolidu.   
\m
\v 4 Muhebbet sewr-taqetlik bolush hem méhribanliqtur;  
\m Muhebbet hesetxorluq qilmaydu:  
\m Muhebbet özini maxtimaydu,  
\m Tekebburluq qilmaydu,\x + \xo 13:4 \xt Pend. 10:12; 1Pét. 4:8. \x*   
\m
\v 5 Nomussizliq qilmaydu,  
\m Öz menpeetini közlep yürmeydu,  
\m Tériktürülmeydu,  
\m Könglide öchmenlik saqlimaydu;\x + \xo 13:5 \xt 1Kor. 10:24; Fil. 2:4. \x*   
\m
\v 6 Heqqaniysizliqtin xushal bolmaydu,  
\m Belki emeliyettin, heqiqettin xushal bolidu;\x + \xo 13:6 \xt 2Yuh. 4. \x*   
\m
\v 7 hemme ishta qorsiqi kenglik qilidu, hemmige yüzlinip \add Xudagha\add* ishinidu, hemme ishqa ümid baghlaydu, hemmige chidaydu.\f □ \fr 13:7 \ft \+bd «Hemme ishta qorsiqi kenglik qilidu...»\+bd* — yaki «hemme ishni yapidu...» — démek, mumkin bolsa bashqilarning sewenlik-gunahlirini chitqa yaymaydu.\f*   
\m
\v 8 Méhir-muhebbet hergiz axirlashmaydu. Bésharetler bolsa, kargha kelmeydu: «namelum tillar» bolsa, tügeydu: \add möjizilik\add* bilimlermu kargha kelmeydu.  
\v 9 Chünki bizning bilidighanlirimiz qismen, bésharet béridighanlirimiz qismen;  
\v 10 lékin mukemmellik kelgende, qismenlik yoqilidu.  
\v 11 Men kichikimde balilarche sözlidim, balilarche oylidim, balilarche hésablidim; chong bolghinimda, men baliliqni tashlidim.  
\v 12 Chünki biz hazir bir tutuq dérizidin müjmel halda körimiz, lékin shu chaghda yüzmuyüz körimiz: Hazir men qismen tonuymen, shu chaghda men \add Xuda\add* méni tonup kéliwatqandek tonuymen.\x + \xo 13:12 \xt 2Kor. 3:18. \x*   
\m
\v 13 Hazir ishench, ümid, méhir-muhebbettin ibaret bu üch nerse turuptu; bulardin eng üstün turidighini méhir-muhebbettur.   
\b  
\b  
\m  
\c 14
\s1 «Rohiy iltipatlar»din qandaq paydilinish kérek  
\m
\v 1 Méhir-muhebbetke intilip uni qoghlishinglar we hem rohiy iltipatlargha, bolupmu bésharet bérishke intizar bolunglar.\f □ \fr 14:1 \ft \+bd «bésharet bérish»\+bd* — grék tilida «peyghemberlik söz qilish» dégen söz bilen ipadilinidu. «Tewrat dewridiki peyghemberler» we «Injil dewridiki peyghemberler» toghruluq qoshumche söz»imizni körüng.\f*  
\v 2 Chünki namelum tilda sözleydighan kishi ademlerge emes, belki Xudagha sözleydu; anglighuchilardin héchkim uni chüshenmeydu, emma u Rohta sirliq ishlarni éytip béridu.  
\v 3 Lékin bésharet béridighan kishi bolsa ademlerning étiqadini qurushqa, ularni righbetlendürüshke we teselli bérishke sözleydu.  
\v 4 Namelum tilda sözligüchi öz rohini quridu; emma bésharet bergüchi jamaetning \add étiqadini\add* quridu.\f □ \fr 14:4 \ft \+bd «Namelum tilda sözligüchi öz rohini quridu»\+bd* — grék tilida «namelum tilda sözligüchi özini quridu». 14-ayetni körüng.\f*  
\v 5 Emdilikte men silerning hemminglarning namelum tillarda sözliyelishinglarni ümid qilimen, lékin bésharet bérishinglarni téximu ümid qilimen. Namelum tilda sözligüchi sözini terjime qilmisa, jamaetning étiqad qurulushida bésharet bergüchi uningdin ulugh bolidu.   
\m
\v 6 Qérindashlar, men yéninglargha kélip, namelum tillardila sözliginim bilen melum wehiy, bilim, bésharet yaki telimni yetküzmisem, men silerge néme payda tegküzimen?\f □ \fr 14:6 \ft \+bd «melum wehiy, bilim, bésharet yaki telim...»\+bd* — bular chüshinishlik sözler bilen yetküzülüshi kérek, elwette.\f*  
\v 7 Hetta awaz chiqiralaydighan jansiz nersiler, meyli ney bolsun, chiltar bolsun shundaq; ularning ahanglirining bir-biridin perqi bolmisa, ularda chélin’ghan pede qandaqmu perq étilsun?  
\v 8 \add Jeng\add* kaniyimu belgilik bir ahangda chélinmisa, kim jengge hazirlansun?  
\v 9 Shuningdek siler tilda éniq chüshineligüdek söz qilmisanglar, néme démekchi bolghininglarni kim chüshineleydu? Siler hawagha gep qilghandek bolisiler.  
\v 10 Jahanda, shübhisizki, xilmuxil til-awazlar bar we ularning héchqaysisi menisiz emes;  
\v 11 eger emdi men melum awaz-tilning menisini bilmisem, men sözligüchige nisbeten yat we u manga nisbeten yat bolidu.  
\v 12 Ehwal silerdimu shundaq. Shunga, siler rohiy iltipatlargha qizghinliq bilen intilgenikensiler, jamaetning étiqadini quridighan iltipatlargha bay bolushqa intilinglar.  
\v 13 Shunga, namelum tilda sözleydighan kishi sözligenlirini terjime qilip béreleydighan bolsam dep dua qilsun.  
\v 14 Chünki namelum tilda dua qilghinimda, rohim dua qilidu, lékin eqil-idrakimdin bolsa méwe chiqmaydu.   
\m
\v 15 Undaqta qandaq qilish kérek? Men bezide rohim bilen dua qilimen, hem bezide eqil-idrakim bilenmu dua qilimen; men bezide rohim bilen medhiye naxshilirini éytimen, hem bezide eqil-idrakim bilenmu medhiye naxshilirini éytimen; \x + \xo 14:15 \xt Ef. 5:19; Kol. 3:16. \x*  
\v 16 bolmisa, peqet rohing bilenla medhiye oqusang, ishletken \add tilingni\add* bilmigenlerning qatarida olturghuchi teshekkürungge qandaqmu «Amin» déyelisun? Chünki u éytqiningni chüshenmeydu.  
\v 17 Sen derheqiqet teshekkürni yaxshi éytisen, emma yéningdiki anglighuchining étiqadi qurulghini yoq.  
\v 18 Men bundaq namelum tillarda shexsen hemminglardin köp sözleydighanliqim üchün Xudagha teshekkür éytimen;  
\v 19 halbuki, jamaette bolghanda, namelum tilda tümen éghiz sözliginimdin köre, bashqilargha telim-terbiye béreligüdek chüshinishlik sözdin besh éghizla sözliyelisem deymen. \f □ \fr 14:19 \ft \+bd «bashqilargha telim-terbiye béreligüdek chüshinishlik sözdin...»\+bd* — grék tilida «bashqilargha telim-terbiye béreligüdek zéhnim bilen (sözlinidighan) sözdin...» dep ipadilinidu.\f*  
\v 20 Qérindashlar, eqil-hoshunglarda bala bolmanglar; yamanliq jehetide bowaq bolunglar, emma eqil-hoshunglarda pishqedem bolunglar.\x + \xo 14:20 \xt Mat. 18:3; 19:14; Ef. 4:14; 1Pét. 2:1, 2. \x*   
\m
\v 21 Tewratta: «Chet tilliqlarning sözi we yat ademlerning lewliri arqiliq Men mushu xelqqe gep qilimen; lékin shundaq bolsimu ular yenila Manga qulaq salmaydu — deydu Perwerdigar» dep pütülgendur. \f □ \fr 14:21 \ft \+bd «Chet tilliqlarning sözi we yat ademlerning lewliri arqiliq Men mushu xelqqe gep qilimen; lékin shundaq bolsimu ular yenila Manga qulaq salmaydu — deydu Perwerdigar»\+bd* — «Yesh.» 28:11-12.\f*  \x + \xo 14:21 \xt Qan. 28:49; Yesh. 28:11-12. \x*  
\v 22 Shunga «namelum tillar» bolsa bir alamet belgidur; étiqadchilargha emes, belki étiqadsizlargha alamet belgidur; wehiy-bésharetler bolsa, étiqadsizlar üchün emes, belki étiqadchilar üchün bolidu.  
\v 23 Shuning üchün pütkül jamaet bir yerde jem bolghanda, hemmisi öz aldigha bundaq namelum tillarda sözlewerse we sadda yaki étiqadsiz kishiler kirip qalsa, ular hemminglarni sarang bolup qapsiler déyishmemdu?  
\v 24 Emma hemminglar wehiy-bésharet yetküzsenglar, étiqadsiz yaki sadda kishi aranglargha kirip qalsa, hemminglar teripidin uning gunahlirigha tenbih bérilidu, hemminglar teripidin uning gunahkar ikenliki körsitilidu; \f □ \fr 14:24 \ft \+bd «hemminglar wehiy-bésharet yetküzsenglar...»\+bd* — «namelum tillar» we «wehiy-bésharetler»ning «alamet belge» bolushi toghruluq «qoshumche söz»imizni körüng.\f*  
\v 25 qelbidiki sirlar ashkare qilin’ghanda, u özini yerge tashlap: — «Xuda heqiqeten aranglardidur» dep Xudagha sejde qilidu.   
\b  
\m  
\s1 Jamaet emel qilishqa tégishlik qaidiler  
\m
\v 26 Emdi qérindashlar, qandaq qilishimiz kérek? Siler bir yerge jem bolghininglarda, herbiringlarda \add bir iltipat\add* bolidu; birside medhiye naxshisi, birside telim, birside namelum til, birside wehiy, birside namelum tilning yéshimi bolidu. Hemme ishlar étiqadning qurulushi üchün bolsun.  
\v 27 Namelum tilda sözligüchiler bolup qalsa, ikkisi yaki eng köp bolghanda üchi nöwet bilen sözlisun we birsi ularning éytqanlirini örisun.  
\v 28 Emma \add jamaette\add* örigüchi bolmisa, u süküt qilsun; öz-özige we Xudagha éytsun.  
\v 29 Wehiy-bésharet yetküzgüchiler bolsa, ikki-üchi sözlisun; qalghanlar geplirining weznini ditlap tursun;  
\v 30 Emma olturghanlar arisidin bashqa bir kishige melum bir wehiy bérilse, sözlewatqan kishi sözini toxtitip nöwetni uninggha bersun.  
\v 31 Chünki hemminglar bir-birlep wehiy-bésharet yetküzsenglar bolidu; shuning bilen hemmeylen öginidu, hemmeylen righbetlinidu.  
\v 32 Peyghemberlerning öz rohliri peyghemberlerning özlirige itaet qilidu. \f □ \fr 14:32 \ft \+bd «Peyghemberlerning öz rohliri peyghemberlerning özlirige itaet qilidu»\+bd* — bu intayin muhim bir söz. Démek, Muqeddes Roh herqandaq rohiy iltipatlarni yetküzgende, U hergiz iltipatni qobul qilghuchi kishini uni derhal biixtiyar halda ipadileshke mejburlimaydu. Shuning bilen wehiy-bésharet yetküzidighan kishiler bir-birini kütüp nöwet bilen sözlise bolidu.\f*  
\v 33 Chünki Xuda qalaymiqanchiliq tughdurghuchi emes, belki tinch-xatirjemlik bergüchidur. Barliq muqeddes bendilerning jamaetliride shundaq tertip bar.   
\m
\v 34 Aranglardiki ayallar jamaetlerde sükütte oltursun; ularning sözlishige ruxset qilinmighan; Tewrat qanunida belgilen’gendek, ular \add tertipke\add* boysunsun. \f □ \fr 14:34 \ft \+bd «Aranglardiki ayallar jamaetlerde sükütte oltursun; ularning sözlishige ruxset qilinmighan; Tewrat qanunida belgilen’gendek, ular tertipke boysunsun»\+bd* — bu yolyoruq qiz-ayallar pütünley süküt qélishi kérek, dégenlik emes; chünki yuqirida (11:2-11) u qiz-ayallarning jamaette dua qilishi we wehiy-bésharet yetküzüshidiki belgilimiler toghruluq éytip berdi. «Qoshumche söz»imizni körüng.\f*  \x + \xo 14:34 \xt Yar. 3:16; Ef. 5:22; Kol. 3:18; 1Tim. 2:12; Tit. 2:5; 1Pét. 3:1. \x*  
\v 35 Emma ular melum ishni bilmekchi bolsa, öyide öz erliridin sorisun; ayalning jamaette sözlishi uyatliq ishtur.\f □ \fr 14:35 \ft \+bd «Emma ular (ayallar) melum ishni bilmekchi bolsa, öyide öz erliridin sorisun; ayalning jamaette sözlishi uyatliq ishtur»\+bd* — 34-ayettiki izahatni körüng. Menisi belkim: «Jamaettiki tertipni buzup sözlesh ayallargha yarashmaydu» dégenlik bolushi mumkin.\f*   
\m
\v 36 Xudaning söz-kalami silerdin bashlan’ghanmu?! Yaki yalghuz silergila yétip kelgenmu?!  
\v 37 Birsi özini wehiy-bésharetchi yaki rohiy kishi dep sanisa, u silerge hazir yazghan bu sözümning heqiqeten Rebning emri ikenlikini étirap qilsun.  
\v 38 Birsi buni étirap qilishni xalimisa, u étirap qilinmaydu. \f □ \fr 14:38 \ft \+bd «Birsi buni étirap qilishni xalimisa, u étirap qilinmaydu»\+bd* — bashqa birxil terjimisi: «Birsi buni bilip yétishni xalmisa, u bilimsiz qalsun».\f*  
\v 39 Shuning üchün, i qérindashlar, wehiy-bésharetlerni yetküzüshke telmürüp intilinglar, shundaqla namelum tillarda sözleshni cheklimenglar.   
\m
\v 40 \add Xulase qilip éytqanda\add*, herbir ish chirayliq, tertiplik qilinsun.   
\b  
\b  
\m  
\c 15
\s1 Tirilish  
\m
\v 1 Emma, i qérindashlar, men silerge eslide yetküzgen xush xewerni bayan qilmaqchimen; siler bu xush xewerni qobul qilghan we uningda ching turuwatisiler;  
\v 2 men silerge yetküzgen xush xewer bolghan kalamda ching turghan bolsanglar, — (ishen’gininglar bikargha ketmigen bolsa) — siler uning arqiliq qutquzuluwatisiler.\f □ \fr 15:2 \ft \+bd «ishen’gininglar bikargha ketmigen bolsa...»\+bd* — ademning xush xewerge ishinishi «bikargha kétish»imu mumkinmu? Bu babta bir misal körsitilidu; birsi xush xewerning muhim bir nuqtisini qobul qilmighan bolsa (bu nuqta uninggha yaqmighan, yaki u uni öginishni xalimighan bolsa), undaqta bu xush xewerni inkar qilghan’gha barawer; démek, shu ishen’güchi adem, gerche «ishen’gen bolsimu», toluq ishenmigechke, ishinish yoli bikargha kétidu. Shunga axirda héchqandaq netije chiqmaydu.\f*  \x + \xo 15:2 \xt Rim. 1:16; 1Kor. 1:21. \x*   
\m
\v 3 Chünki men özümge amanet qilin’ghanlirini eng zörür ish süpitide silergimu tapshurdum; yeni, Tewrat-Zeburda aldin éytilghinidek, Mesih gunahlirimiz üchün öldi;\x + \xo 15:3 \xt Yesh. 53:7; Dan. 9:24,26; 1Kor. 5:7; 1Pét. 2:24. \x*  
\v 4 U depne qilindi; we üchinchi küni yene Tewrat-Zeburde aldin éytilghinidek tirildürüldi;\x + \xo 15:4 \xt Zeb. 16:10; Yesh. 53:8, 9; Yun. 2:1; Mat. 12:40. \x*  
\v 5 U Kéfasqa, andin on ikkiylen’ge köründi;\f □ \fr 15:5 \ft \+bd «Kéfas»\+bd* — yeni rosul bolghan Simon Pétrus. \+bd «on ikkiylen’ge»\+bd* — on ikki rosulgha körün’gen, démekchi. «on ikkiylen» belkim Mattiyani öz ichige élishi mumkin («Ros.» 1:26).\f*  \x + \xo 15:5 \xt Luqa 24:34; Yuh. 20:19; Ros. 10:41. \x*  
\v 6 andin U bir sorunda besh yüzdin artuq qérindashqa köründi; ularning köpinchisi bügünki künde tirik, emma beziliri ölümde uxlawatidu;  
\v 7 U Yaqupqa, andin rosullarning hemmisige köründi;\f □ \fr 15:7 \ft \+bd «U Yaqupqa ... Köründi»\+bd* — Yaqup Mesih Eysaning chong inisi, kéyin u rosul bolghan. Injil «Yh.» 5:7ni körüng).\f*  
\v 8 Hemmisidin kéyin U xuddi waqitsiz tughulghan bowaqtek bolghan mangimu köründi.\f □ \fr 15:8 \ft \+bd «Xuddi waqitsiz tughulghan bowaqtek bolghan manga...»\+bd* — « waqitsiz tughulghan bowaqtek bolghan men...» toghruluq «qoshumche söz»imizni körüng.\f*  \x + \xo 15:8 \xt Ros. 9:3,17; 23:11; 1Kor. 9:1; 2Kor. 12:2. \x*  
\v 9 Chünki men rosullar arisidiki eng töwinimen, rosul dep atilishqa layiq emesmen; chünki men Xudaning jamaitige ziyankeshlik qilghanmen. \x + \xo 15:9 \xt Ef. 3:8; Ros. 8:3; 9:1; 22:4; 26:9; Gal. 1:13; 1Tim. 1:13. \x*  
\v 10 Lékin hazir némila bolsam Xudaning méhir-shepqiti arqiliq boldum; Uning manga körsetken shu méhir-shepqiti bikargha ketmidi; chünki men \add Xudaning xizmitide\add* barliq rosullardin bekrek japaliq ishligenmen; emeliyette ishligüchi men emes, belki men bilen bille bolghan Xudaning méhir-shepqitidur. \x + \xo 15:10 \xt 2Kor. 11:23; 12:11. \x*  
\v 11 Démek, meyli men yaki bashqa \add rosullar\add* bolsun, hemmimizning yetküzgenliri oxshash bolup, u del siler ishinip qobul qilghan xush xewerdur.   
\m
\v 12 Emma Mesih ölgenler ichidin tirildürülgen dep jakarlan’ghan bolsa, qandaqmu aranglardiki beziler ölgenlerning tirilishi dégen yoq ish, deydu?  
\v 13 Emma ölgenlerning tirilishi dégen yoq ish bolsa, Mesihning tirilishimu yoq ish bolghan bolatti.  
\v 14 Shuningdek eger Mesih ölümdin tirilgen bolmisa, jakarlighan xewirimiz bihude bolghan, silerning étiqadinglarmu bihude bolghan bolatti.  
\v 15 Hetta bizmu Xuda toghrisidiki yalghan guwahchilar bolghan bolattuq — chünki biz Xudaning Mesihni ölümdin tirildürgenlikige guwahliq berduq. Eger heqiqeten ölümdin tirilish bolmisa, Xuda Mesihnimu ölümdin tirildürmigen bolatti.  
\v 16 Chünki ölgenler qayta tirildürülmise, Mesihmu tirilmigen bolatti.  
\v 17 Mubada Mesih tirilmigen bolsa, étiqadinglar kéreksiz bolghan, siler téxiche gunahliringlarda yürüwatqan bolattinglar,  
\v 18 shundaqla Mesihte ölümde uxlawatqanlarmu halaketke yüz tutqan bolatti.  
\v 19 Eger ümidimizni peqet bu dunyadiki hayatimiz üchünla Mesihge baghlighan bolsaq, biz insanlar arisidiki eng bichare ademlerdin bolghan bolimiz.\f □ \fr 15:19 \ft \+bd «ümidimizni peqet bu dunyadiki hayatimiz üchünla Mesihge baghlighan bolsaq...»\+bd* — yaki «ümidimizni peqet bu dunyadiki hayatimizdila Mesihge baghlighan bolsaq...».\f*   
\m
\v 20 Emma emeliyette, Mesih ölümde uxlighanlar ichide «hosulning tunji méwisi» bolup, ölümdin tirilgendur; \f □ \fr 15:20 \ft \+bd «hosulning tunji méwisi»\+bd* — aldin pishqan méwe yighiwélin’ghandin kéyinmu, bashqa méwilerning choqum pishidighanliqigha kapaletlik qilin’ghinidek, Mesihning tirilishi iman-ishenchte bolup alemdin ötkenlerningmu heqqaniyliqta qayta tirilidighanliqigha kapaletlik qilidu. Tewrat boyiche «hosulning tunji méwisi» Xudagha alahide atilatti (béghishlinatti) («Law.» 23-bab, «Qan.» 18:4).\f*  \x + \xo 15:20 \xt Kol. 1:18; 1Pét. 1:3; Weh. 1:5. \x*  
\v 21 Chünki bir insan arqiliq ölüm \add alemde\add* peyda bolghinidek, ölümdin tirilishmu bir insan arqiliq \add alemde\add* peyda boldi. \x + \xo 15:21 \xt Yar. 2:17; 3:6; Rim. 5:12,18; 6:23. \x*  
\v 22 Adamatimizdin bolghanlarning hemmisi \add uning tüpeylidin\add* ölümge mehkum bolghanliqigha oxshash, Mesihde bolghanlarning hemmisi \add Uning tüpeylidin\add* ölümdin hayatqa érishidu.  
\v 23 Emma hemmeylen öz nöwet-qatarida tirilidu; tunji hosulning méwisi bolghan Mesih birinchi; ikkinchiler bolsa Mesihning dunyagha qaytip kelginide özige tewe bolghanlar.  
\v 24 Andin axiret bolidu; shu chaghda U barliq hökümranliqni, barliq hoquq we herxil küchlerni emeldin qaldurup, padishahliqni Xuda-Atigha tapshuridu. \f □ \fr 15:24 \ft \+bd «Andin axiret bolidu; shu chaghda U barliq hökümranliqni, barliq hoquq we herxil küchlerni emeldin qaldurup, padishahliqni Xuda-Atigha tapshuridu»\+bd* — bu muhim ayet we töwendiki ayetler üstide «qoshumche söz»imizde toxtilimiz.\f*  
\v 25 Chünki U barliq düshmenlerni \add meghlup qilip\add* ayighi astida qilghuche höküm sürüshi kérektur; \x + \xo 15:25 \xt Zeb. 110:1; Ros. 2:34; Ef. 1:20; Kol. 3:1; Ibr. 1:13; 10:12. \x*  
\v 26 eng axirqi yoqitilidighan düshmen bolsa ölüm özidur.  
\v 27 Chünki \add Zeburda\add* «\add Xuda\add* pütkül mewjudatni Uning ayighi astigha boysundurghan» \add dep pütüklüktur\add*. Emma «pütkül mewjudat Uninggha boysundurulghan» déyilginide, roshenki, shu «pütkül» dégen söz «hemmini Uninggha Boysundurghuzghuchi»ning özini ichige alghan emestur. \f □ \fr 15:27 \ft \+bd «Chünki Zeburda «Xuda pütkül mewjudatni uning ayighi astigha boysundurghan» dep pütüklüktur»\+bd* — «Zeb.» 8:6.\f*  \x + \xo 15:27 \xt Zeb. 8:6; Mat. 11:27; 28:18; Ef. 1:22; Ibr. 2:8. \x*  
\v 28 Emma hemme Uninggha boysundurulghandin kéyin, Oghul hemmini özige boysundurghuchigha boysunidu; shuning bilen Xuda hemmining hemmisi bolidu.  
\v 29 Ölümdin tirilish bolmisa, bezilerning ölgenler üchün chömüldürülüshini qandaq chüshinish kérek? Ölgenler zadi tirilmise, kishiler ular üchün néme dep chömüldürülidu? \f □ \fr 15:29 \ft \+bd «kishiler ...ölgenler üchün néme dep chömüldürülidu?»\+bd* — chüshinish qiyin bolghan bu ayet toghruluq «qoshumche söz»imizde toxtilimiz.\f*  
\v 30 Bizler néme dep \add her küni\add* her saette xewp-xeterge duch kélip yürimiz?  
\v 31 Rebbimiz Mesih Eysada silerdin pexirlinishim rast bolghandek, \add i qérindashlirim\add*, men herküni ölümge duch kélimen. \f □ \fr 15:31 \ft \+bd «men herküni ölümge duch kélimen»\+bd* — grék tilida «men herküni ölimen». 
\fp  Toluq ayetning bashqa birxil ipadilesh usuli: «Men herküni ölümge duch kéliwatimen. Bu rast! Qérindashlar, Rebbimiz Eysa Mesihning silerning hayatinglarda (shundaq köp ishlarni) qilghanliqi bilen pexirlen’ginimning rastliqigha oxshash, bu sözümningmu hergiz yalghan yéri yoqtur».\f*  
\v 32 Eger insanlarning nuqtiineziridin éytqanda «Efesus shehiride wehshiy haywanlar bilen élishtim» désem, ölgenler ölümdin tirilmise, buning manga néme paydisi? «Ete beribir ölüp kétidighan bolghandin kéyin, yep-ichip yürüwalayli» dégen söz yolluq bolmamti? \f □ \fr 15:32 \ft \+bd ««Efesus shehiride wehshiy haywanlar bilen élishtim» désem...»\+bd* — Pawlus Efesus shehiride xush xewer yetküzgende, bezi ademler uninggha qarshi chiqip wehshiy haywanlardek hujum qilghan bolushi mumkin. \+bd «Ete beribir ölüp kétidighan bolghandin kéyin, yep-ichip yürüwalayli»\+bd* — «Yesh.» 22:13.\f*  \x + \xo 15:32 \xt Yesh. 22:13; 56:12. \x*  
\v 33 Aldanmanglar; chünki «Yaman hemrahlar exlaqni buzidu». \f □ \fr 15:33 \ft \+bd «Yaman hemrahlar exlaqni buzidu»\+bd* — bu sözler grék shairi Menanderningkidin élin’ghan.\f*  
\v 34 Heqqaniy bolush üchün oyghininglar, gunahdin qol üzünglar; chünki beziliringlarda Xuda toghruluq xewer yoqtur — buni éytsam siler üchün uyat emesmu?   
\b  
\m
\v 35 Belkim birsi: «Ölükler qandaq tirildüriler? Ular qandaq ten bilen tiriler?» — dep sorishi mumkin. \x + \xo 15:35 \xt Ez. 37:3. \x*  
\v 36 I exmeq kishi, séning térighining, ölmey turup qaytidin tirilmeydu. \f □ \fr 15:36 \ft \+bd «... qaytidin tirilmeydu»\+bd* — grék tilida «... janlandurulmaydu».\f*  \x + \xo 15:36 \xt Yuh. 12:24. \x*  
\v 37 Hem séning térighining, ösümlükning téni emes, belki uning yalingach déni — mesilen, bughdayning yaki bashqa birer ziraetning déni, xalas.  
\v 38 We kéyin Xuda Öz xahishi boyiche uninggha melum bir tenni béridu; shundaqla uruq danlirining herbirige özining ténini ata qilidu.  
\v 39 Janiwarlarning etliri bolsa bir-birige oxshimaydu; insanlarning özige xas etliri bar, haywanlarning özige xas etliri bar, uchar-qanatlarningmu bar, béliqlarningmu bar.  
\v 40 Asmanda jisimlar bar, yer yüzidimu jisimlar bar; emma asmandikisining jula-sheripi bashqiche, yer yüzidikisiningmu bashqiche bolidu;  
\v 41 Quyashning shan-sheripi bir xil, ayning sheripi yene bir xil, yultuzlarning shan-sheripi yene bir xildur; chünki yultuzlar shan-sherepliride bir-biridin perqlinidu.  
\v 42 Ölümdin tirilish hem shundaqtur. \add Ten\add* chirish halitide térilidu, chirimas halette tirildürülidu; \f □ \fr 15:42 \ft \+bd «Quyashning shan-sheripi bir xil, ayning sheripi yene bir xil, yultuzlarning shan-sheripi yene bir xildur; chünki yultuzlar shan-sherepliride bir-biridin perqlinidu (41-ayet). Ölümdin tirilish hem shundaqtur»\+bd* — démek, tirildürülgendin kéyinki ténimiz ölgendin kéyinki ténimizge oxshimaydu.\f*  \x + \xo 15:42 \xt Dan. 12:3; Mat. 13:43. \x*  
\v 43 Uyatliq halette térilidu, shan-sherep bilen tirildürülidu; ajiz halette térilidu, emma küch-qudret bilen tirildürülidu.  
\v 44 U tebietke tewe bir ten süpitide térilidu; rohqa tewe bir ten bolup tirildürülidu; eslide tebietke tewe bir «janliq» ten bolghan bolsa, emdi rohiy bir ten bolidu. \f □ \fr 15:44 \ft \+bd «tebietke tewe bir ten süpitide»\+bd* — grék tilida «jan’gha tewe bir ten süpitide» yaki «janliq bir ten süpitide» déyilidu; «jan» mushu yerde insanning zéhni, oy-pikirliri we héssiyatliri qatarliqlarni körsitidu. «Rimliqlargha»diki «kirish söz»imizni körüng.\f*  
\v 45 Shunga \add Tewratta\add* mundaq pütülgenki: «Tunji insan Adem’atimiz tirik bir jan qilip yaritildi»; emma «axirqi Adem’ata» bolsa hayatliq bergüchi Roh boldi. \f □ \fr 15:45 \ft \+bd «Tunji insan Adem’atimiz tirik bir jan qilip yaritildi»\+bd* — «Yar.» 2:7. \+bd «emma «axirqi Adem’ata» bolsa hayatliq bergüchi Roh boldi»\+bd* — «axirqi Adem’ata» Mesihni körsitidu, elwette.\f*  \x + \xo 15:45 \xt Yar. 2:7. \x*  
\v 46 Emma awwal kelgini rohiy adem emes, belki «tebietke tewe bolghuchi» adem idi, kéyin «rohiy adem» keldi. \f □ \fr 15:46 \ft \+bd «tebietke tewe bolghuchi»\+bd* — grék tilida «jan’gha tewe bolghuchi». 44-ayettiki izahatni körüng. \+bd «tebietke tewe bolghuchi» adem idi, kéyin «rohiy adem» keldi»\+bd* — (grék tilida: ««jan’gha tewe bolghuchi» awwal kelgen, kéyin «rohqa tewe bolghuchi» kelgen») — bu toghruluq «qoshumche söz»imizni körüng.\f*  
\v 47 Deslepki insan bolsa yerdin, tupraqtin apiride qilin’ghan; ikkinchi insan bolsa asmandin kelgendur; \f □ \fr 15:47 \ft \+bd «deslepki insan bolsa yerdin, tupraqtin apiride qilin’ghan»\+bd* — oqurmenlerning éside bar bolsa kérek, ibraniy tilida «adem» dégen söz «tupraq», «topa» dégenni bildüridu («Yar.» 2:7ni körüng).\f*  
\v 48 Tupraqtin apiride qilin’ghini qandaq bolghan bolsa, \add uningdin\add* \add bolghan\add* «tupraqliq»larmu shundaq bolidu; asmandin kelgini qandaq bolsa, uningdin bolghan «asmanliqlar»mu shundaq bolidu.  
\v 49 Bizler «tupraqliq adem» süritide bolghinimizdek, «asmanliq adem» süritidimu bolalaymiz. \f □ \fr 15:49 \ft \+bd «Bizler «tupraqliq adem» süritide bolghinimizdek, «asmanliq adem» süritidimu bolalaymiz»\+bd* — bezi kona köchürülmilerde: «Bizler «tupraqliq adem» süritide bolghinimizdek, «asmanliq adem» süritidimu bolayli» déyilidu.\f*  \x + \xo 15:49 \xt 2Kor. 4:11. \x*  
\v 50 Emma shuni éytimenki, i qérindashlar, et we qandin törelgenler Xudaning padishahliqigha warisliq qilalmaydu; chirigüchi chirimaydighan’gha warisliq qilalmaydu.\f □ \fr 15:50 \ft \+bd «... Chirigüchi chirimaydighan’gha warisliq qilalmaydu»\+bd* — bu chirigüchi ténimiz ölidu, peqet rohimiz özgermes halette baqiy alemge kétidu. Xudaning biz mömin bendiliri tirildürülgende chirimas ténimizning «chirigüchi» ténimiz bilen munasiwiti bolmaydu. Xuda étiqadchilargha pütünley yéngi bir ten ata qilidu.\f*  \x + \xo 15:50 \xt Yuh. 1:13. \x*   
\m
\v 51 Mana, men silerge bir sirni éytip bérimen; biz hemmimizla \add ölümde\add* uxlaydighanlardin bolmaymiz; biraq hemmimiz özgertilimiz! \f □ \fr 15:51 \ft \+bd «men silerge bir sirni éytip bérimen»\+bd* — «sir» toghruluq «rimliqlargha»diki «kirish söz»ni körüng.\f*  \x + \xo 15:51 \xt 1Tés. 4:16. \x*  
\v 52 Bir deqiqidila, közni bir yumup achquche, eng axirqi kanay chélin’ghanda özgertilimiz; chünki kanay chélinsila ölgenler chirimas hayatqa tirildürülidu, shundaqla özgertilimiz; \f □ \fr 15:52 \ft \+bd «...eng axirqi kanay chélin’ghanda özgertilimiz»\+bd* — «eng axirqi kanay» — Injil, «Mat.» 24:31, «1Tés.» 4:16, «Weh.» 10:7 qatarliqlarni körüng.\f*  \x + \xo 15:52 \xt Mat. 24:31; 1Tés. 4:16. \x*  
\v 53 Chünki bu chirip ketküchi chirimas hayatni kiyiwélishi, bu ölgüchi ölmeslikni kiyiwélishi kérek;  
\v 54 Emma chirip ketküchi chirimas hayatni kiygende, bu ölgüchi ölmeslikni kiygende, shu chaghda bu söz emelge ashurulidu: «Ölüm ghelibe teripidin yutulup yoqutulidu!». \f □ \fr 15:54 \ft \+bd «Ölüm ghelibe teripidin yutulup yoqutulidu!»\+bd* — «Yesh.» 25:8 (LXX terjimisidin).\f*  \x + \xo 15:54 \xt Yesh. 25:8. \x*  
\v 55 «Ah, ölüm, séning neshtiring qéni?! Ah, ölüm, séning ghelibeng qéni?!» \f □ \fr 15:55 \ft \+bd «Ah, ölüm, séning neshtiring qéni?! Ah, ölüm, séning ghelibeng qéni?!»\+bd* — «Hosh.» 13:14. «Hoshiya»din neqil keltürülgen ayetning ikkinchi qismi «Ah, tehtisara, séning ghelibeng qéni?!» («tehtisara» ölgen ademlerning rohliri baridighan jay).\f*  \x + \xo 15:55 \xt Hosh. 13:14; Ibr. 2:14. \x*  
\v 56 Ölümdiki neshter — gunahtur, gunahning küchi bolsa, Tewrat qanuni arqiliq namayan bolidu. \f □ \fr 15:56 \ft \+bd «gunahning küchi bolsa, Tewrat qanuni arqiliq namayan bolidu»\+bd* — démek, insanlar qanunsiz yürgende gunah éngi bolmaydu. Lékin Tewrat qanunidiki yuqiriqi teleplerni bilip, ulargha emel qilishqa tirishidu, lékin emel qilalmighanliqidin gunahning heqiqiy dehshetlik küchlük birnerse ikenliki ashkarilinidu.\f*  
\v 57 Lékin bizni Rebbimiz Eysa Mesih arqiliq bularning üstidin ghelibige érishtürgüchi Xudagha teshekkür!\f □ \fr 15:57 \ft \+bd «bizni Rebbimiz Eysa Mesih arqiliq bularning üstidin ghelibige érishtürgüchi Xudagha teshekkür!»\+bd* — «ghelibe» dégen söz ölüm we gunah üstidin ghelibi qilishni körsitidu.\f*  \x + \xo 15:57 \xt 1Yuh. 5:5. \x*   
\m
\v 58 Shuning üchün, söyümlük qérindashlirim, ching turup tewrenmes bolunglar, Rebning xizmitidiki ishliringlar hemishe keng ziyadileshsun; chünki Rebde bolghan ejir-japayinglar hergiz bihude ketmeydighanliqini bilisiler.   
\b  
\b  
\m  
\c 16
\s1 Kembegheller üchün iane qilish  
\m
\v 1 Emdi muqeddes bendiler üchün iane toplash toghruluq, silermu Galatiya ölkisidiki jamaetlerge tapilighinimdek qilinglar.  
\v 2 Her heptining birinchi künide herbiringlar tapawitinglarning berikiti boyiche uningdin bir ülüshini ajritip öz yéninglarda saqlap qoyunglar; shundaq qilsanglar, kelgen waqtimda iane toplash hajet bolmaydu.\f □ \fr 16:2 \ft \+bd «her heptining birinchi künide»\+bd* — yeni yekshenbe künide.\f*  \x + \xo 16:2 \xt Ros. 11:29; 2Kor. 8:4; 9:1. \x*  
\v 3 Men kelginimde, siler qaysi ademlerni layiq körüp tallisanglar, men shulargha \add tonushturush\add* xetlirini yézip bérip mushu iane-shepqitinglarni Yérusalémgha apirip bérishke ewetimen.\f □ \fr 16:3 \ft \+bd «men shulargha tonushturush xetlirini yézip bérip mushu iane-shepqitinglarni Yérusalémgha apirip bérishke ewetimen»\+bd* — Yérusalémdiki jamaet nahayiti kembeghel bolup qalghanidi. «Qoshumche söz»imizni körüng.\f*  
\v 4 Méningmu bérishim muwapiq körülse, ular manga hemrah bolup baridu.  
\v 5 Emma men Makédoniye ölkisidin ötkendin kéyin yéninglargha kélimen — chünki men Makédoniyedin ötmekchimen —\x + \xo 16:5 \xt 2Kor. 1:15. \x*  
\v 6 belkim men siler bilen bille bir mezgil turushum mumkin, hetta yéninglarda qishlap qélishimmu mumkin; shuningdek andin qeyerge barmaqchi bolsam, siler yardem qilip, méni yolgha sélip qoyarsiler.  
\v 7 Chünki bu qétim silerni yol üstidila körüp ötüp kétishni xalimaymen, belki Reb buyrusa, siler bilen bille uzunraq bir mezgil turghum bar.  
\v 8 Emma men Efesus shehiride orma héytighiche turmaqchimen.\f □ \fr 16:8 \ft \+bd «orma héyti»\+bd* — yaki «hosul yighish héyti». Grék tilida «péntékost héyti» (ellikinchi küni héyti) dep atilidu — chünki bu héyt pasxa héyti (ötüp kétish héyti)din 50 kün kéyin bolidu.\f*  
\v 9 Chünki \add mushu yerde\add* manga ajayib chong, utuq-méwe bériwatqan bir ishik keng échildi, shuningdek qarshi chiqquchilarmu köp.\f □ \fr 16:9 \ft \+bd «manga ajayib chong, utuq-méwe bériwatqan bir ishik keng échildi»\+bd* — xush xewer tarqitidighan pursetni körsitidu.\f*   
\m
\v 10 Timotiy yéninglargha bérip tursa, uning aranglarda qorqmay erkin-azade yürüshige köngül bölünglar. Chünki umu manga oxshash Rebning xizmitini ishlewatidu.  
\v 11 Shunga héchkim uni töwen körmisun; belki uni méning yénimgha kélishi üchün aman-ésen uzitip yolgha sélip qoyunglar; chünki uning qérindashlar bilen bille kélishini kütmektimen.  
\v 12 Emma qérindishimiz Apollosqa kelsem, uningdin qérindashlar bilen bille silerning yéninglargha bérishni köp ötündüm. Lékin uning hazirche barghusi yoq. Kéyin purset piship yétilgende baridu.   
\b  
\m
\v 13 Hoshyar bolunglar, étiqadta ching turunglar; merdane erdek bolunglar! Qeyser bolunglar!   
\m
\v 14 Silerning qilghan hemme ishinglar méhir-muhebbet bilen qilinsun.   
\m
\v 15-16 Emdi, i qérindashlar, Axaya ölkisidiki eng deslepki étiqad méwisi bolghan Istifanas we uning ailisidikilerni, shundaqla ularning Xudaning muqeddes bendilirining xizmitide bolushqa qandaq özlirini atighanliqini obdan bilisiler; men silerdin ötünimenki, mushundaq kishilerning we ular bilen birlikte xizmette herbir japa tartiwatqanlarning sözlirige kiringlar. \f □ \fr 16:15-16 \ft \+bd «Axiya ölkisi»\+bd* — hazirqi Grétsiye, «Yunan». \+bd ««ular bilen birlikte xizmette herbir japa tartiwatqanlar...»\+bd* — «xizmette» — Rebning xizmitide, elwette. Pawlusqa nisbeten peqet birla xizmet mewjut idi.\f*  
\v 17 Emma \add yéninglardin\add* Istifanas, Fortunatus we Aqayikusning bu yerge méni yoqlap kelgenlikidin shadlandim; chünki ular siler tereptin kem bolghanlirini toluqlap berdi. \f □ \fr 16:17 \ft \+bd «... Yéninglardin Istifanas, Fortunatus we Aqayikusning bu yerge méni yoqlap kelgenlikidin shadlandim»\+bd* — mushu üch buraderning Korintliqlarning jamaitining yénidin kélishi Pawlusqa mushu righbet bergüchi xetni yézip yollash pursitini yaritip berdi.\f*  
\v 18 Chünki ular méning rohimni we hem silerningkinimu yéngilandurdi; shunga shundaq ademlerni etiwarlap hörmetlenglar.   
\m
\v 19 Asiyadiki jamaetlerdin silerge salam. Akwila we Priskilla hem ularning öyide jem bolidighan jamaettinmu Rebde silerge qizghin salam yollaydu. \f □ \fr 16:19 \ft \+bd «Asiya»\+bd* — hazirqi zamandiki Türkiye zéminini körsitidu. \+bd «Priskilla»\+bd* — bezide u qisqartilip «Priska» déyilidu.\f*  
\v 20 Qérindashlarning hemmisi silerge salam yollaydu. Bir-biringlar bilen pak söyüshler bilen salamlishinglar.\x + \xo 16:20 \xt Rim. 16:16; 2Kor. 13:12; 1Tés. 5:26; 1Pét. 5:14. \x*   
\m
\v 21 Mana, menki Pawlus öz qolum bilen salam yéziwatimen!   
\m
\v 22 Herkim Reb Eysa Mesihni söygüchi bolmisa, uninggha lenet bolsun! Rebbimiz, kelgeysen! \f □ \fr 16:22 \ft \+bd «...lenet bolsun. Rebbimiz, kelgeysen!»\+bd* — Pawlus bu sözni aramiy tilidiki: «Anatéma, Maranata!» dégen sözler bilen ipadileydu.\f*  
\v 23 Reb Eysa Mesihning méhir-shepqiti hemminglargha yar bolghay!   
\m
\v 24 Méning Mesih Eysada bolghan muhebbitim hemminglar bilen bille bolghay. Amin!\f □ \fr 16:24 \ft \+bd «Méning Mesih Eysada bolghan muhebbitim hemminglar bilen bille bolghay»\+bd* — yaki «Méning muhebbitim Mesih Eysada bolghan hemminglar bilen bille bolghay».\f*