\id LAM 
\ide UTF-8
\h Йәрәмияниң жиға-зарлири
\toc1 Йәрәмияниң жиға-зарлири
\toc2 Йәрәмияниң жиға-зарлири
\toc3 Жиғ.
\mt1 Йәрәмияниң жиға-зарлири
\c 1
\s1 «Йәрәмия пәйғәмбәрниң жиға-зарлири» •••• 1-мунаҗат — Йерусалимниң қайғу-һәсрити
\m
\v 1 |א| (Аләф) Аһ!
\m Илгири адәмләр билән лиқ толған шәһәр,
\m Һазир шунчә йиганә олтириду!
\m Әлләр арисида катта болғучи,
\m Һазир тул хотундәк болди!
\m Өлкиләр үстидин һөкүм сүргән мәликә,
\m Һашарға тутулди!\f □ \fr 1:1 \fr*\ft \+bd «Аһ! Илгири адәмләр билән лиқ толған шәһәр, һазир шунчә йиганә олтириду!...»\+bd* — изаһат: биринчи бабта Йәрәмия Йерусалимни мусибәттә болған аял яки қиз сүпитидә тәсвирләйду, униң дәрдидә қайғуриду. Қаришимизчә, мошу бабтики «у» Йерусалим (Зион)ни көрситиду, шундақла «у» мусибәтлик аял яки қиз сүпитидә көрүниду. Биринчи бабта «мән» — пәйғәмбәр өзини Йерусалимниң орниға қоюп, мусибәтлик аял яки қиз сүпитидә Йерусалимниң орнида қайғуриду («мән» яки «у» аялчә родта ипадиләнгән).\ft*\f*
\m
\v 2 |ב| (Бәт) У кечичә аччиқ жиға көтәрмәктә;
\m Мәңзидә көз яшлири тарамлимақта;
\m Ашнилири арисидин,
\m Униңға тәсәлли беридиған һеч бири йоқтур;
\m Барлиқ достлири униңға сатқунлуқ қилди,
\m Улар униңға дүшмән болуп кәтти.\f □ \fr 1:2 \fr*\ft \+bd «Ашнилири» ... «достлири»....\+bd* — Йерусалимға иттипақдаш болайли дегән ят әлләрни якиЙерусалимдикиләр таянған бутларни көрситиду.\ft*\f* \x + \xo 1:2 \xo*\xt Зәб. 6:7-8\xt*\x*
\m
\v 3 |ג| (Гимәл) Йәһуда җәбир-җапа һәм еғир қуллуқ астида,
\m Сүргүнлүккә чиқти;
\m У әлләр арисида мусапир болди,
\m Һеч арам тапмайду;
\m Уни қоғлиғучиларниң һәммиси,
\m Униңға йетишивелип, уни тар йолда қистайду;\f □ \fr 1:3 \fr*\ft \+bd «Йәһуда җәбир-җапа һәм еғир қуллуқ астида...»\+bd* — башқа бир хил тәрҗимиси «Йәһуда җәбир-җапа һәм еғир қуллуқтин кейин, ...».\ft*\f*
\m
\v 4 |ד| (Даләт) Һеч ким һейтларға кәлмигәнлиги түпәйлидин,
\m Зионға баридиған йоллар матәм тутмақта.
\m Барлиқ қовуқлири чөлдәрәп қалди,
\m Каһинлири аһ-зар көтәрмәктә,
\m Қизлири дәрд-әләм ичидидур;
\m Өзи болса,
\m Қаттиқ азапланмақта.
\m
\v 5 |ה| (Хе) Күшәндилири униңға ғоҗайин болди,
\m Дүшмәнлири ронақ тапмақта;
\m Чүнки униң көплигән асийлиқлири түпәйлидин,
\m Пәрвәрдигар уни җәбир-җапаға қойди.
\m Униң балилири кәлмәскә кәтти,
\m Күшәндисигә әсир болуп сүргүн болди. \f □ \fr 1:5 \fr*\ft \+bd «Дүшмәнлири ронақ тапмақта»\+bd* — башқа бир хил тәрҗимиси «Дүшмәнлири уни булаң-талаң қилди».\ft*\f*
\m
\v 6 |ו| (Вав) Барлиқ һөрмәт-шөһрити Зионниң қизидин кәтти;
\m Әмирлири яйлақни тапалмиған кийикләрдәк болди;
\m Уларниң овчидин өзини қачурғидәк һеч дәрмани қалмиди.\f □ \fr 1:6 \fr*\ft \+bd «Барлиқ һөрмәт-шөһрити Зионниң қизидин кәтти»\+bd* — яки «Барлиқ һөрмәт-шөһрити Зионниң қизидин елип кетилди».\ft*\f*
\m
\v 7 |ז| (Заин) Харланған, сәргәрдан болған күнлиридә,
\m Хәлқи күшәндисиниң қолиға чүшкән,
\m Һеч ким ярдәм қолини созмиған чағда,
\m Йерусалим қедимдә өзигә тәвә болғанлирини,
\m Қиммәтлик байлиқлирини ядиға кәлтүрмәктә;
\m Күшәндилири униңға мәсқирилик қарайтти;
\m Күшәндилири униң набут болғанлиғини мәсқирә қилишти.\f □ \fr 1:7 \fr*\ft \+bd «Һеч ким ярдәм қолини созмиған чағ»\+bd* — Йәһуда һәрдайим башқа әлләр билән иттипақдаш болмақчи болуп кәлгән — лекин һалқилиқ пәйттә «иттипақдашлири» униңға һеч ярдәм қилмиған.\ft*\f*
\m
\v 8 |ח| (Хәт) Йерусалим әшәддий еғир гуна садир қилған;
\m Шуниң билән у һарам болди;
\m Униң ялаңачлиғини көргәчкә,
\m Уни һөрмәтлигәнләр һазир уни кәмситиду;
\m Уятта, уһ тартқиничә у кәйнигә бурулди.\f □ \fr 1:8 \fr*\ft \+bd «Шуниң билән у һарам болди»\+bd* — башқа бир хил тәрҗимиси «Шуңа у мазақниң объекти болди».\ft*\f* \x + \xo 1:8 \xo*\xt Йәш. 47:3\xt*\x*
\m
\v 9 |ט| (Тәт) Униң өз һәйзлири етәклирини булғивәтти;
\m У ақивитини һеч ойлимиғандур;
\m Униң жиқилиши әҗайип болди;
\m Униңға тәсәлли бәргүчи йоқтур;
\m — «Аһ Пәрвәрдигар, харланғинимға қара!
\m Чүнки дүшмән \add һалимдин\add* махтинип кәтти!»\x + \xo 1:9 \xo*\xt Қан. 32:29\xt*\x*
\m
\v 10 |י| (Йод) Күшәндиси қолини униң қиммәтлик нәрсилири үстигә созди;
\m Өзиниң муқәддәс җайиға әлләрниң бесип киргәнлигини көрди;
\m Сән әсли уларни ибадәт җамаитиңгә «киришкә болмайду» дәп мәнъи қилғанғу!
\m
\v 11 |כ| (Каф) Бир чишләм нан издәп,
\m Униң хәлқиниң һәммиси уһ тартмақта;
\m Җенини сақлап қелиш үчүнла,
\m Улар қиммәтлик нәрсилирини ашлиққа тегишти.
\m «Аһ Пәрвәрдигар, қара!
\m Мән әрзимәс саналдим.\x + \xo 1:11 \xo*\xt Йәр. 52:6\xt*\x*
\m
\v 12 |ל| (Ламәд) Әй өтүп кетиватқанлар,
\m Бу силәр үчүн һеч иш әмәсму?
\m Қарап бақ, мениң дәрд-әлимимдәк башқа дәрд-әләм бармиду?
\m Пәрвәрдигар отлуқ ғәзивини чүшүргән күнидә,
\m Уни мениң үстүмгә жүклиди.\x + \xo 1:12 \xo*\xt Аюп 19:21; Зәб. 68:20-21; Мат. 26:38-40\xt*\x*
\m
\v 13 |מ| (Мәм) У жуқуридин от яғдурди, от сүйәклиримдин өтүп көйдүрди.
\m У уларниң үстидин ғәлибә қилди.
\m У путлирим үчүн тор-қапқанни қоюп қойди,
\m Мени кәйнимгә яндурди,
\m У мени набут қилди,
\m Күн бойи У мени зәипләштүрди.
\m
\v 14 |נ| (Нун) Асийлиқлирим боюнтуруқ болуп бойнумға бағланди;
\m Қоллири танини чиң чигип чәмбәрчас қиливәтти;
\m Асийлиқлирим бойнумға артилди;
\m У дәрманимни мәндин кәткүзди;
\m Рәб мени мән қаршилиқ көрситәлмәйдиғанларниң қоллириға тапшурди.
\m
\v 15 |ס| (Самәқ) Рәб барлиқ батурлиримни оттурумдила йәргә урувәтти;
\m У мениң хил жигитлиримни езишкә,
\m Үстүмдин һөкүм чиқиришқа кеңәш чақирди.
\m Рәб гоя үзүм көлчигидики үзүмләрни чәйлигәндәк,
\m Йәһуданиң пак қизини чәйливәтти.\f □ \fr 1:15 \fr*\ft \+bd «Рәб барлиқ батурлиримни оттурумдила йәргә урувәтти»\+bd* — «оттурумдила» болса Йерусалимниң оттурисида.\ft*\f*
\m
\v 16 |ע| (Айин) Мошулар түпәйлидин тарамлап жиғлимақтимән;
\m Мениң көзлирим, мениң көзлиримдин су еқиватиду;
\m Маңа тәсәлли бәргүчи, җенимни әслигә кәлтүргүчи мәндин жирақтур;
\m Балилиримниң көңли сунуқтур,
\m Чүнки дүшмән ғәлибә қилди.\f □ \fr 1:16 \fr*\ft \+bd «Маңа тәсәлли бәргүчи, җенимға мәдәт бәргүчи»\+bd* — Худа Өзидур. \+bd «Балилиримниң көңли сунуқтур»\+bd* — оқурмәнләрниң есидә барки, сөзлигүчи һазир Йерусалим, шуңа «мениң балилирим» өзидә туруватқанларни көрситиду, әлвәттә.\ft*\f* \x + \xo 1:16 \xo*\xt Йәр. 13:17\xt*\x*
\m
\v 17 |פ| (Пе) Зион қолини созмақта,
\m Лекин униңға тәсәлли бәргүчи йоқ;
\m Пәрвәрдигар Яқуп тоғрилиқ пәрман чүшүрди —
\m Хошнилири униң күшәндилири болсун!
\m Йерусалим улар арисида иплас нәрсә дәп қаралди.\f □ \fr 1:17 \fr*\ft \+bd «Хошнилири униң күшәндилири болсун!»\+bd* — башқа бир хил тәрҗимиси: «Униң күшәндилири әтрапиға олашсун!».\ft*\f*
\b
\m
\s1 Йерусалим сөзләйду
\m
\v 18 |צ| (Тсадә) Пәрвәрдигар һәққанийдур;
\m Чүнки мән Униң әмригә хилаплиқ қилдим!
\m Әй, барлиқ хәлиқләр, аңлаңлар!
\m Дәрдлиримгә қараңлар!
\m Пак қизлирим, яш жигитлирим сүргүн болди!
\m
\v 19 |ק| (Коф) Ашнилиримни чақирдим,
\m Лекин улар мени алдиған еди;
\m Җан сақлиғидәк озуқ-түлүк издәп жүрүп,
\m Каһинлирим һәм ақсақаллирим шәһәрдә нәпәстин қалди.\x + \xo 1:19 \xo*\xt Йәр. 30:14\xt*\x*
\m
\v 20 |ר| (Рәш) Қара, и Пәрвәрдигар, чүнки азар чекиватимән!
\m Һәддидин зиядә асийлиқ қилғиним түпәйлидин,
\m Ич-бағрим қийниливатиду,
\m Жүригим өртилип кәтти.
\m Сиртта қилич \add анисини балисидин\add* җуда қилди,
\m Өйлиримдә болса өлүм-ваба һөкүм сүрмәктә!\f □ \fr 1:20 \fr*\ft \+bd «Өйлиримдә болса өлүм-ваба һөкүм сүрмәктә»\+bd* — ибраний тилида «Ичидә болса өлүм-ваба һөкүм сүрмәктә».\ft*\f* \x + \xo 1:20 \xo*\xt Йәш. 16:11; Йәр. 48:36\xt*\x*
\m
\v 21 |ש| (Шийн) \add Хәқләр\add* аһ-зарлиримни аңлиди;
\m Лекин тәсәлли бәргүчим йоқтур;
\m Дүшмәнлиримниң һәммиси күлпитимдин хәвәрдар болуп,
\m Бу қилғиниңдин хошал болди;
\m Сән җакалиған күнни уларниң бешиға чүшүргәйсән,
\m Шу чағда уларниң һали мениңкидәк болиду. \f □ \fr 1:21 \fr*\ft \+bd «Сән җакалиған күн...»\+bd* — Худа Йәрәмияға вә башқа пәйғәмбәрләргә Исраилни җазалайдиған бир күнни һәм ят әлләрни җазалайдиған бир күнни вәһий қилған еди.\ft*\f*
\m
\v 22 |ת| (Тав) Уларниң барлиқ рәзиллигини көз алдиңға кәлтүргәйсән,
\m Барлиқ асийлиқлирим үчүн мени қандақ қилған болсаң,
\m Уларғиму шундақ қилғайсән;
\m Чүнки аһ-зарлирим нурғундур,
\m Қәлбим азаптин зәиплишип кәтти!
\b
\b
\m
\c 2
\s1 2-мунаҗат ــ Йерусалимниң җазалиниши
\m
\v 1 |א| (Аләф) Рәб ғәзәп булути билән Зион қизини шундақ қаплиди!
\m У Исраилниң шәрәп-җуласини асмандин йәргә чөрүвәтти,
\m Ғәзиви чүшкән күнидә Өз тәхтипәрини һеч есидә қалдурмиди.\f □ \fr 2:1 \fr*\ft \+bd «Исраилниң шәрәп-җуласи» ... «(Худаниң) Өз тәхтипәри»\+bd* — булар Худаниң муқәддәс ибадәтханисини көздә тутуши мүмкин.\ft*\f*
\m
\v 2 |ב| (Бәт) Рәб Яқупниң барлиқ туралғулирини жутувәтти, һеч айимиди;
\m У қәһри билән Йәһуданиң қизиниң қәлъә-қорғанлириниң һәммисини ғулатти;
\m У падишалиқни әмирлири билән номусқа қоюп,
\m Йәр билән йәксан қиливәтти.\f □ \fr 2:2 \fr*\ft \+bd «Яқупниң барлиқ туралғулири»\+bd* — «Яқуп» мошу айәтләрдә Яқупниң әвлатлирини, йәни Исраилларни көрситиду, әлвәттә. \+bd «Йәһуданиң қизиниң қәлъә-қорғанлириниң һәммисини ғулатти»\+bd* — «қәлъә-қорғанлири» бәлким Йәһуданиң мустәһкәм шәһәрлирини көрситиду.\ft*\f*
\m
\v 3 |ג| (Гимәл) У қаттиқ ғәзәптә Исраилниң һәммә мүңгүзлирини кесивәтти;
\m Дүшмәнни тосуған оң қолини Униң алдидин тартивалди;
\m Лавулдап көйгән өз әтрапини йәп кәткүчи оттәк,
\m У Яқупни көйдүрүвәтти. \f □ \fr 2:3 \fr*\ft \+bd «У қаттиқ ғәзәптә Исраилниң һәммә мүңгүзлирини кесивәтти»\+bd* — Тәвратта, «мүңгүз»ләр көп һалларда адәмләрниң аброй-шөһритини билдүриду. Мошу йәрдә Исраилниң пәхри болған абройлуқ мөтивәрлирини яки батур әзимәтлирини көрситиши мүмкин. Мүңгүзләр адәмниң бешидин өскән әмәс! \+bd «У Яқупни көйдүрүвәтти»\+bd* — мошу йәрдә «Яқуп» Яқупниң (Исраилниң) зимини вә шәһәр-йезилирини көрситиду.\ft*\f*
\m
\v 4 |ד| (Даләт) Дүшмәндәк У оқясини кәрди;
\m Униң оң қоли етишқа тәйярланған еди;
\m Көзигә иссиқ көрүнгәнләрниң һәммисини күшәндиси кәби қирди;
\m Зион қизиниң чедири ичидә,
\m Қәһрини оттәк яғдурди;
\m
\v 5 |ה| (Хе) Рәб дүшмәндәк болди;
\m У Исраилни жутувалди,
\m Ордилириниң һәммисини жутувалди;
\m Униң қәлъә-қорғанлирини йоқатти,
\m Йәһуданиң қизида матәм вә жиға-зерәларни көпәйтти.
\m
\v 6 |ו| (Вав) У Униң кәписини бағчини пачақлатқандәк пачақлатти;
\m У ибадәт сорунлирини йоқитивәтти;
\m Пәрвәрдигар Зионда һейт-байрамлар һәм шабатларни \add хәлқиниң\add* есидин чиқиривәтти;
\m Ғәзәп оти билән падиша һәм каһинни чәткә қеқивәтти.\f □ \fr 2:6 \fr*\ft \+bd «У Униң кәписини бағчини пачақлатқандәк пачақлатти»\+bd* — «Униң кәписи» мошу йәрдә йәнә муқәддәс ибадәтханини көрситиду; гәрчә ибадәтхана ғайәт зор имарәт болсиму, ибадәтхана Худа алдида пәқәт бир «кәпә», вақитлиқ бир нәрсә, халас. \+bd «У ибадәт сорунлирини йоқитивәтти»\+bd* — яки «у ибадәт сорунини йоқитивәтти». Бу кейинки тәрҗимә тоғра болса, уму ибадәтханини көрситиду. \+bd «Пәрвәрдигар Зионда һейт-байрамлар һәм шабатларни хәлқиниң есидин чиқиривәтти»\+bd* — «шабатлар», (йәни «шабат күнлири») — «шабат» дәм елиш күни, Худа Исраилға: Силәргә муқәддәс күн болсун дәп бекиткән, шәнбә күнини көрситиду.\ft*\f*
\m
\v 7 |ז| (Заин) Рәб қурбангаһини ташливәтти,
\m Муқәддәс җайидин ваз кәчти;
\m У Зиондики ордиларниң сепиллирини дүшмәнниң қолиға тапшурди;
\m Һәтта Пәрвәрдигарниң өйидә,
\m Улар һейт-айәм күнидикидәк тәнтәнә қилишти!
\m
\v 8 |ח| (Хәт) Пәрвәрдигар Зион қизиниң сепилини чеқиветишни қарар қилған;
\m У униңға \add һалак\add* өлчәм танисини тартип қойған;
\m У қолини чеқиштин һеч үзмиди;
\m У һәм истиһкамларни һәм сепилни зарлатти;
\m Иккиси тәң һалсирап қайғурмақта.\f □ \fr 2:8 \fr*\ft \+bd «Пәрвәрдигар ... униңға һалак өлчәм танисини тартип қойған»\+bd* — демәк, Һәммигә Қадир Худа Йерусалимниң һалак болушини аллиқачан тәпсилий өлчәп қойған еди.\ft*\f*
\m
\v 9 |ט| (Тәт) Униң дәрвазилири йәр тегигә ғәриқ болуп кәтти;
\m У униң төмүр-тақақлирини парә-парә қиливәтти.
\m Падишаси һәм әмирлири әлләр арисиға паланди;
\m Тәвраттики тәрбийә-йолйоруқ йоқап кәтти,
\m Пәйғәмбәрлири Пәрвәрдигардин вәһий-көрүнүшләрни издәп тапалмайду.\f □ \fr 2:9 \fr*\ft \+bd «Униң дәрвазилири йәр тегигә ғәриқ болуп кәтти»\+bd* — кона заманларда шәһәрниң қовуқ-дәрвазилири мөтивәрләр сорақ қилиш, несиһәт қилиш, мәслиһәт беришкә олтиридиған җай еди (5:14ни көрүң). \+bd «Тәвраттики тәрбийә-йолйоруқ»\+bd* — яки «Тәврат». Ибраний тилида «тәврат» дегән сөз «йолйоруқ», «тәрбийә» дегән мәнидә. \+bd «Пәйғәмбәрлири Пәрвәрдигардин вәһий-көрүнүшләрни издәп тапалмайду»\+bd* — «пәйғәмбәрлири» Худаниң пәйғәмбәрлири әмәс, бәлки «Йәһуданиң пәйғәмбәрлири». Бу кинайилик гәп, у «сахта пәйғәмбәрләр»ни көрситиду (14-айәт, «Йәр.» 14:13-18ниму көрүң); Әзакиял пәйғәмбәр вә Йәрәмия пәйғәмбәр аллиқачан Йерусалимниң вәйран қилиниши тоғрилиқ алдин-ала тәпсилий бешарәт бәргән еди.\ft*\f*
\m
\v 10 |י| (Йод) Зион қизиниң ақсақаллири,
\m Йәрдә зуван сүрмәй олтармақта;
\m Улар башлириға топа-чаң чечишти;
\m Улар белигә бөз йөгивелишти;
\m Йерусалимниң пак қизлириниң башлири йәргә кирип кәткидәк болди.
\m
\v 11 |כ| (Каф) Мениң көзлирим тарамлиған яшлиримдин һалидин кәтти;
\m Ичи-бағрилирим зәрдапға толди;
\m Җигирим йәр йүзигә төкүлүп парә-парә болди,
\m Чүнки хәлқимниң қизи набут қилинди,
\m Чүнки шәһәр кочилирида нарсидиләр һәм бовақлар һошсиз ятмақта.
\m
\v 12 |ל| (Ламәд) Улар шәһәр кочилирида яриланғанлардәк һалидин кәткәндә,
\m Анилириниң қучиғида йетип җан талашқанда,
\m Анилириға: «Йемәк-ичмәк нәдә?» дәп ялвурушмақта.\f □ \fr 2:12 \fr*\ft \+bd «Йемәк-ичмәк нәдә?»\+bd* — ибраний тилида: «Нан-шарап нәдә?». Қурғақчилиқ түпәйлидин бәлким пәқәт шарапла қалдиму, су йоқмиду?\ft*\f*
\m
\v 13 |מ| (Мәм) Мән дәрдиңгә гувачи болуп, сени немигә охшитармән?
\m Сени немигә селиштурармән, и Йерусалим қизи?
\m Саңа тәсәлли бериштә, немини саңа тәң қилармән, и Зионниң пак қизи?
\m Чүнки сениң яраң деңиздәк чәксиздур;
\m Ким сени сақайталисун?\f □ \fr 2:13 \fr*\ft \+bd «Мән дәрдиңгә гувачи болуп, сени немигә охшитармән? Сени немигә селиштурармән, и Йерусалим қизи? Саңа тәсәлли бериштә, немини саңа тәң қилармән, и Зионниң пак қизи?...»\+bd* — айәттики барлиқ сөзләр бәлким Зионниң дәрд-әлимини өлчигили болмайдиғанлиғини көрситиши мүмкин (ахирида «яраң» тоғрилиқ сөзләйду). \+bd «...сениң яраң деңиздәк чәксиздур»\+bd* — ибраний тилида «... сениң бөсүлгән җайиң деңиздәк чәксиздур».\ft*\f*
\m
\v 14 |נ| (Нун) Пәйғәмбәрлириңниң сән үчүн көргәнлири бимәнилик һәм ахмақлиқтур;
\m Улар сениң қәбиһлигиңни һеч ашкарә қилмиди,
\m Шундақ қилип улар сүргүн болушуңниң алдини алмиди.
\m Әксичә уларниң сән үчүн көргәнлири ялған бешарәтләр һәм езитқулуқлардур. \f □ \fr 2:14 \fr*\ft \+bd «...сән үчүн көргәнлири ялған бешарәтләр»\+bd* — «бешарәтләр» ибраний тилида «жүкләр» яки «жүклигән бешарәтләр». Адәттә «жүк» дегән сөз бешарәтниң еғирлиғини, вәзинини, муһим сөз екәнлигини көрситиду. Бу йәрдә «жүк», шүбһисизки, һәҗвий гәп болуп, мошундақ кишиләрниң «бешарәтлири» кишиләргә һеч илһам яки мәдәт бәрмәй, әксичә, әмәлийәттә, адәмләргә «еғир жүк» артидиғанлиқни көрситиду.«Езитқулуқ»ниң башқа бир хил тәрҗимиси «чиқиришқа (йәни, сүргүн болушқа) сәвәпчи» дегән болиду.\ft*\f*
\m
\v 15 |ס| (Самәқ) Йениңдин өтүватқанларниң һәммиси саңа қарап чаваклишиду;
\m Улар үшқиртип Йерусалимниң қизиға баш чайқашмақта: —
\m «Гөзәлликниң җәвһири, пүткүл җаһанниң хурсәнлиги» дәп аталған шәһәр мошумиду?»\f □ \fr 2:15 \fr*\ft \+bd «Йениңдин өтүватқанларниң һәммиси саңа қарап чаваклишиду»\+bd* — бу «чаваклишиш» мәсқирә қилишни билдүрсә керәк. Йәрусалемни күрситиған «гөзәлликниң җәвһири» «пүткүл җаһанниң хурсәнлиги» дегән ибариләр «Зәб.» 49:2 вә 47:3дин елинған.\ft*\f*
\m
\v 16 |פ| (Пе) Барлиқ дүшмәнлириң саңа қарап ағзини йоған ечип \add мазақ қилмақта\add*,
\m Уш-уш қилишип, чишлирини ғучурлатмақта;
\m Улар: «Биз уни жутувалдуқ!
\m Бу бәрһәқ биз күткән күндур!
\m Биз буни өз көзимиз билән көрүшкә муйәссәр болдуқ!» — демәктә.
\m
\v 17 |ע| (Айин) Пәрвәрдигар Өз нийәтлирини ишқа ашурди;
\m Қедимдин тартип Өзиниң бекиткән сөзигә әмәл қилди;
\m У һеч рәһим қилмай ғулатти;
\m У дүшмәнни үстүңдин шатландурди;
\m Күшәндилириңниң мүңгүзини жуқури көтәрди.\f □ \fr 2:17 \fr*\ft \+bd «Қедимдин тартип Өзиниң бекиткән сөзигә әмәл қилди...»\+bd* — Пәрвәрдигар узундин буян (Муса пәйғәмбәр дәвридин тартип) Исраилға бутпәрәслик вә итаәтсизликниң ақивити тоғрилиқ агаһландуруп кәлгән еди.\ft*\f*
\m
\v 18 |צ| (Тсадә) Уларниң көңли Рәбгә нида қилмақта!
\m И Зион қизиниң сепили!
\m Яшлириң дәриядәк кечә-күндүз ақсун!
\m Өзүңгә арам бәрмә;
\m Яш тамчилириң тарамлаштин арам алмисун!\x + \xo 2:18 \xo*\xt Йәр. 14:17; Жиғ. 1:16\xt*\x*
\m
\v 19 |ק| (Коф) Түн кечидә орнуңдин тур,
\m Кәчтә җесәк башлиниши билән нида қил!
\m Көңлүңни Рәбниң алдиға судәк төк;
\m Нарсидилириңниң һаяти үчүн униңға қоллириңни көтәр!
\m Улар барлиқ кочилириң доқмушида қәһәтчиликтин һалидин кәтмәктә.
\m
\v 20 |ר| (Рәш) Қара, и Пәрвәрдигар, ойлап баққайсән,
\m Сән кимгә мошундақ муамилә қилип баққан?!
\m Аяллар өз мевилири — әркә бовақлирини йейишкә боламду?
\m Каһин һәм пәйғәмбәрни Рәбниң муқәддәс җайида өлтүрүшкә боламду?!\x + \xo 2:20 \xo*\xt Жиғ. 4:10\xt*\x*
\m
\v 21 |ש| (Шийн) Яшлар һәм қерилар кочиларда йетишмақта;
\m Пак қизлирим вә яш жигитлирим қиличлинип жиқилди;
\m Уларни ғәзивиң чүшкән күнидә қирдиңсән;
\m Уларни һеч айимай сойдуңсән.
\m
\v 22 |ת| (Тав) Сән һейт-байрам күнидә җамаәтни чақирғандәк,
\m Мени тәрәп-тәрәпләрдин бесишқа вәһимиләрни чақирдиң;
\m Пәрвәрдигарниң ғәзәп күнидә қачқанлар яки тирик қалғанлар йоқ еди;
\m Өзүм әркилитип чоң қилғанларни дүшминим йәп кәтти.\f □ \fr 2:22 \fr*\ft \+bd «Мени тәрәп-тәрәпләрдин бесишқа вәһимиләрни чақирдиң»\+bd* — «Йәр.» 20:3 вә 10ни көрүң.\ft*\f*
\b
\b
\m
\c 3
\s1 3-мунаҗат — Җаза вә үмүт •••• Азап тартқучи дәрд-әләм төкиду
\m
\v 1 |א| (Аләф) Мән униң ғәзәп тайиғини йәп җәбир-зулум көргән адәмдурмән.\f □ \fr 3:1 \fr*\ft \+bd «Мән униң ғәзәп тайиғини йәп җәбир-зулум көргән адәмдурмән...»\+bd* — 3-бапта (1-66) сөзлигүчи бәлким Йәрәмияниң өзи; у бәзи йәрләрдә (1) «Йерусалимға вәкил болуп» сөзләйду; (2) (бизниңчә) йәнә бәзи йәрләрдә Муқәддәс Роһ униң арқилиқ Мәсиһниң гунайимиз үчүн тартидиған қурбанлиқ азаплирини алдин-ала көрситиду. \+bd «Мән униң ғәзәп тайиғини йәп җәбир-зулум көргән адәмдурмән»\+bd* — мошу айәттики «адәм» дегән сөз, адәттә «әркәк», «оғул бала», батур-палванни көрситиду.\ft*\f*
\m
\v 2 Мени У һайдивәтти,
\m Нурға әмәс, бәлки қараңғулуққа маңдурди;
\m
\v 3 Бәрһәқ, У күн бойи қолини маңа қайта-қайта һуҗум қилдурди;
\m
\v 4 |ב| (Бәт) Әтлиримни вә терилиримни қақшал қиливәтти,
\m Сүйәклиримни сундурувәтти.
\m
\v 5 У маңа муһасирә қурди,
\m Өт сүйи вә җапа билән мени қапсивалди.
\m
\v 6 У мени өлгили узун болғанлардәк қап қараңғу җайларда турушқа мәҗбур қилди.
\m
\v 7 |ג| (Гимәл) У мени чиқалмайдиған қилип читлап қоршивалди;
\m Зәнҗиримни еғир қилди.
\m
\v 8 Мән вақирап нида қилсамму,
\m У дуайимни һеч иштимиди.
\m
\v 9 У йоллиримни җипсилашқан таш там билән тосувалди,
\m Чиғир йоллиримни әгир-тоқай қиливәтти.
\m
\v 10 |ד| (Даләт) У маңа пайлап ятқан ейиқтәк,
\m Пистирмида ятқан ширдәктур.
\m
\v 11 Мени йоллиримдин бурап тетма-титма қилди;
\m Мени түгәштүрди.
\m
\v 12 У оқясини керип,
\m Мени оқиниң қариси қилди.
\m
\v 13 |ה| (Хе) Оқденидики оқларни бөрәклиримгә санҗитқузди.\f □ \fr 3:13 \fr*\ft \+bd «Оқденидики оқларни бөрәклиримгә санҗитқузди»\+bd* — ибранийлар бөрәкни виҗдан яки һессиятниң мәнбәси дәп қарайтти.\ft*\f*
\m
\v 14 Мән өз хәлқимгә рәсва объекти,
\m Күн бойи уларниң мәсқирә нахшисиниң нишани болдум.
\m
\v 15 У маңа зәрдабни тойғичә жутқузуп,
\m Кәкрә сүйини тойғичә ичкүзди.
\m
\v 16 |ו| (Вав) У чишлиримни шеғил ташлар билән чеқивәтти,
\m Мени күлләрдә түгүлдүрди;
\m
\v 17 Җеним тинич-хатирҗәмликтин жирақлаштурулди;
\m Арамбәхшниң немә екәнлигини унтуп кәттим.\f □ \fr 3:17 \fr*\ft \+bd «Җеним тинич-хатирҗәмликтин жирақлаштурулди»\+bd* — башқа бир хил тәрҗимиси: «Җенимни тинич-хатирҗәмликтин жирақлаштурдуңсән».\ft*\f*
\m
\v 18 Мән: «Дәрманим қалмиди, Пәрвәрдигардин үмүтүм қалмиди» — дедим.
\m
\v 19 |ז| (Заин) Мениң хар қилинғанлиримни, сәргәдан болғанлиримни,
\m Әмән вә өт сүйини \add йәп-ичкинимни\add* есиңгә кәлтүргәйсән!\f □ \fr 3:19 \fr*\ft \+bd «Мениң хар қилинғанлиримни, сәргәдан болғанлиримни, әмән вә өт сүйини йәп-ичкинимни есиңгә кәлтүргәйсән!»\+bd* — башқа бир хил тәрҗимиси: «Мениң хар қилинғанлирим, мениң сәргәрдан болғанлиримни әслисәм, әмән йегәндәк вә өт сүйини ичивалғандәк болимән».\ft*\f*
\m
\v 20 Җеним буларни һәрдайим әсләватиду,
\m Йәргә кирип кәткидәк болмақта.
\m
\v 21 Лекин шуни көңлүмгә кәлтүрүп әсләймәнки,
\m Шуниң билән үмүт қайтидин яниду, —\x + \xo 3:21 \xo*\xt Зәб. 72:17\xt*\x*
\m
\v 22 |ח| (Хәт) Мана, Пәрвәрдигарниң өзгәрмәс меһриванлиқлири! Шуңа биз түгәшмидуқ;
\m Чүнки Униң рәһимдиллиқлириниң айиғи йоқтур;\f □ \fr 3:22 \fr*\ft \+bd «Пәрвәрдигарниң өзгәрмәс меһриванлиқлири! Шуңа биз түгәшмидуқ;...»\+bd* — башқа бир хил тәрҗимиси: «Пәрвәрдигарниң өзгәрмәс меһриванлиқлири һәргиз үзүлмәйду;...»\ft*\f* \x + \xo 3:22 \xo*\xt Йәш. 1:9; Һаб. 3:13\xt*\x*
\m
\v 23 Улар һәр сәһәрдә йеңилиниду;
\m Сениң һәқиқәт-садиқлиғиң толиму молдур!\x + \xo 3:23 \xo*\xt Зәб. 29:6\xt*\x*
\m
\v 24 Өз-өзүмгә: «Пәрвәрдигар мениң несивәмдур;
\m Шуңа мән Униңға үмүт бағлаймән» — дәймән.\x + \xo 3:24 \xo*\xt Һаб. 2:3\xt*\x*
\m
\v 25 |ט| (Тәт) Пәрвәрдигар Өзини күткәнләргә,
\m Өзини издигән җан егисигә меһривандур;
\m
\v 26 Пәрвәрдигарниң ниҗатини күтүш,
\m Уни сүкүт ичидә күтүш яхшидур.\f □ \fr 3:26 \fr*\ft \+bd «Уни сүкүт ичидә күтүш яхшидур»\+bd* — «сүкүт ичидә» дегәнлик мошу йәрдә йәнә «сәвир-тақәт билән» дегәнниму билдүриду.\ft*\f*
\m
\v 27 Адәмниң яш вақтида боюнтуруқни көтириши яхшидур.\f □ \fr 3:27 \fr*\ft \+bd «Адәмниң яш вақтида боюнтуруқни көтириши яхшидур»\+bd* — бу айәтниң бәлким икки мәнаси бар: — (1) адәм яш вақтида җапа-мушәқәтни көрүш яхши иштур; (2) Бабилниң боюнтуруғи жүкләнгәнләр (сүргүн болғанлар) арисидин яшлар ахирида бу боюнтуруқниң (тәхминән 60 жилдин кейин) елип ташлинишини көрәләйду. Шуңа шу чағда «боюнтуруқни көтәргән яшлар»ниң бәхити болиду; уларға нисбәтән «яшлиқта боюнтуруқни көтириш яхши иштур».\ft*\f*
\m
\v 28 |י| (Йод) У йеганә болуп сүкүт қилип олтарсун;
\m Чүнки Рәб буни униңға жүклиди.
\m
\v 29 Йүзини топа-тупраққа тәккүзсун,
\m — Еһтимал, үмүт болуп қалар?\f □ \fr 3:29 \fr*\ft \+bd «Йүзини топа-тупраққа тәккүзсун»\+bd* — ибраний тилида «ағзини тупраққа бастурсун». Бу һәрикәт қаттиқ дуа-тилавәт қилишни билдүриду.\ft*\f* \x + \xo 3:29 \xo*\xt Рос. 8:22\xt*\x*
\m
\v 30 Мәңзини урғучиға тутуп бәрсун;
\m Тил-аһанәтләрни тойғичә ишитсун!
\m
\v 31 |כ| (Каф) Чүнки Рәб әбәдил-әбәд инсандин ваз кәчмәйду;
\m
\v 32 Азар бәргән болсиму,
\m Өзгәрмәс меһриванлиқлириниң моллуғи билән ичини ағритиду;
\m
\v 33 Чүнки У инсан балилирини хар қилишни яки азаплашни халиған әмәстур.
\m
\v 34 |ל| (Ламәд) Йәр йүзидики барлиқ әсирләрни аяқ астида янҗишқа,
\m
\v 35 Һәммидин Алий Болғучиниң алдида адәмни өз һәққидин мәһрум қилишқа,
\m
\v 36 Инсанға өз дәвасида увал қилишқа, — Рәб буларниң һәммисигә гувачи әмәсму?
\m
\v 37 |מ| (Мәм) Рәб уни буйрумиған болса,
\m Ким дегинини әмәлгә ашуралисун?\x + \xo 3:37 \xo*\xt Зәб. 32:9\xt*\x*
\m
\v 38 Күлпәтләр болсун, бәхит-саадәт болсун, һәммиси Һәммидин Алий Болғучиниң ағзидин кәлгән әмәсму? \x + \xo 3:38 \xo*\xt Йәш. 45:7; Ам. 3:6\xt*\x*
\m
\v 39 Әнди тирик бир инсан немә дәп ағриниду,
\m Адәм балиси гуналириниң җазасидин немә дәп вайсайду?\f □ \fr 3:39 \fr*\ft \+bd «Әнди тирик бир инсан немә дәп ағриниду, адәм балиси гуналириниң җазасидин немә дәп вайсайду?»\+bd* — гуналиримизниң тегишлик җазаси җисманий һәм роһий өлүм болса, биз тирик чағда шу тегишлик җазани техи тартмидуқ.\ft*\f*
\m
\v 40 |נ| (Нун) Йоллиримизни тәкшүрүп синап биләйли,
\m Пәрвәрдигарниң йениға йәнә қайтайли;
\m
\v 41 Қоллиримизни көңлимиз билән биллә әрштики Тәңригә көтирәйли!
\m
\v 42 Биз итаәтсизлик қилип сәндин йүз өридуқ;
\m Сән кәчүрүм қилмидиң.
\m
\v 43 |ס| (Самәқ) Сән өзүңни ғәзәп билән қаплап, бизни қоғлидиң;
\m Сән өлтүрдүң, һеч рәһим қилмидиң.
\m
\v 44 Сән Өзүңни булут билән қаплиғансәнки,
\m Дуа-тилавәт униңдин һеч өтәлмәс.
\m
\v 45 Сән бизни хәлиқләр арисида дашқал вә ниҗасәт қилдиң.
\m
\v 46 |פ| (Пе) Барлиқ дүшмәнлиримиз бизгә қарап ағзини йоған ечип \add мазақ қилди\add*;
\m
\v 47 Үстимизгә чүшти алақзадилик вә ора-қапқан,
\m Вәйранчилиқ һәм һалакәт.
\m
\v 48 Хәлқимниң қизи набут болғини үчүн,
\m Көзүмдин яшлар өстәң болуп ақмақта.
\m
\v 49 |ע| (Айин) Көзүм яшларни үзүлмәй төкүватиду,
\m Улар һеч тохталмайду,
\m
\v 50 Таки Пәрвәрдигар асманлардин төвәнгә нәзәр селип \add һалимизға\add* қариғичә.
\m
\v 51 Мениң көзүм Роһумға азап йәткүзмәктә,
\m Шәһиримниң барлиқ қизлириниң Һали түпәйлидин.
\m
\v 52 |צ| (Тсадә) Маңа сәвәпсиз дүшмән болғанлар,
\m Мени қуштәк һәдәп овлап кәлди.
\m
\v 53 Улар орида җенимни үзмәкчи болуп,
\m Үстүмгә ташни чөриди.
\m
\v 54 Сулар бешимдин тешип ақти;
\m Мән: «Үзүп ташландим!» — дедим.\f □ \fr 3:54 \fr*\ft \+bd «Сулар бешимдин тешип ақти; мән: «Үзүп ташландим!» — дедим»\+bd* — оқурмәнләрниң есидә барки, Йәрәмия пәйғәмбәр «су азгили»ға ташливетилгән. Лекин мошу айәтләрдә ейтилған дәрдләр әшу сәргүзәшттин ешип кетиду.\ft*\f*
\m
\v 55 |ק| (Коф) Һаңниң түвлиридин намиңни чақирип нида қилдим, и Пәрвәрдигар;
\m
\v 56 Сән авазимни аңлидиң;
\m Қутулдурушқа нидайимға қулиқиңни юпурувалмиғин!
\m
\v 57 Саңа нида қилған күнидә маңа йеқин кәлдиң,
\m «Қорқма» — дедиң.
\m
\v 58 |ר| (Рәш) И рәб, җенимниң дәвасини өзүң соридиң;
\m Сән маңа һәмҗәмәт болуп һаятимни қутқуздуң.
\m
\v 59 И Пәрвәрдигар, маңа болған уваллиқни көрдүңсән;
\m Мән үчүн һөкүм чиқарғайсән;
\m
\v 60 Сән уларниң маңа қилған барлиқ өчмәнликлирини,
\m Барлиқ қәстлирини көрдуңсән.
\m
\v 61 |ש| (Шийн) И Пәрвәрдигар, уларниң аһанәтлирини,
\m Мени барлиқ қәстлигәнлирини аңлидиңсән,
\m
\v 62 Маңа қарши турғанларниң шивирлашлирини,
\m Уларниң күн бойи кәйнимдин кусур-кусур қилишқанлирини аңлидиңсән.
\m
\v 63 Олтарғанлирида, турғанлирида уларға қариғайсән!
\m Мән уларниң \add мәсқирә\add* нахшиси болдум.
\m
\v 64 |ת| (Тав) Уларниң қоллири қилғанлири бойичә, и Пәрвәрдигар, бешиға җаза яндурғайсән;
\m
\v 65 Уларниң көңүллирини каҗ қилғайсән!
\m Бу сениң уларға чүшидиған ләнитиң болиду!
\m
\v 66 Ғәзәп билән уларни қоғлиғайсән,
\m Уларни Пәрвәрдигарниң асманлири астидин йоқатқайсән!
\b
\b
\m
\c 4
\s1 4-мунаҗат — Харабилик ичидә турған Йерусалим
\m
\v 1 |א| (Аләф) Аһ! Алтун шунчә җуласиз болуп кәтти!
\m Сап алтун шунчә тутуқ болуп кәтти!
\m Муқәддәс өйдики ташлар һәр бир кочиниң бешиға төкүлүп чечилди!\f □ \fr 4:1 \fr*\ft \+bd «Муқәддәс өйдики ташлар...»\+bd* — муқәддәс ибадәтханиниң тәркиби болған йоған оюлған ташларни көрситиду. Бәзи алимлар «ташлар» муқәддәс ибадәтханидики «гөһәр, яқутлар»ни көрситиду, дәп қарайду; лекин бу гөһәрләрни Небоқаднәсар миладийәдин илгәрки 605-жили Бабилға елип кәткән еди.\ft*\f*
\m
\v 2 |ב| (Бәт) Зионниң оғуллири шунчә қиммәтлик,
\m Сап алтунға тегишкүсиз еди,
\m Һазир сапал козилардәк,
\m Сапалчиниң қоли ясиғанлиричиликму \add қиммити йоқ\add* дәп қариливатиду!
\m
\v 3 |ג| (Гимәл) Һәтта чилбөриләр әмчигини тутуп берип балилирини емитиду;
\m Лекин мениң хәлқим чөлдики төгиқушларға охшаш рәһимсиз болди.\f □ \fr 4:3 \fr*\ft \+bd «...мениң хәлқим чөлдики төгиқушларға охшаш рәһимсиз болди»\+bd* — төгиқушлар адәттә өз балилирини бақмайду; балилири өз-өзини бақиду.\ft*\f*
\m
\v 4 |ד| (Даләт) Бовақниң тили уссузлуқтин таңлийиға чаплишиватиду;
\m Кичик балилар нан тилимәктә,
\m Һеч ким уларға уштуп бәрмәйватиду.
\m
\v 5 |ה| (Хе) Назу-немәтләрни йәп көнгәнләр кочиларда сарғийип жүриду;
\m Сөсүн кийим кийдүрүлүп чоң қилинғанлар тезәкликни қучағлап йетиватиду.
\m
\v 6 |ו| (Вав) Хәлқимниң қизиниң қәбиһлигигә чүшкән җаза Содомниң гунайиниң җазасидин еғирдур;
\m Чүнки Содом бирақла өрүветилгән еди, һеч адәмниң қоли уни қийнимиған еди.\f □ \fr 4:6 \fr*\ft \+bd «Хәлқимниң қизиниң қәбиһлигигә чүшкән җаза Содомниң гунайиниң җазасидин еғирдур; чүнки Содом бирақла өрүветилгән еди, һеч адәмниң қоли уни қийнимиған еди»\+bd* — оқурмәнләрниң есидә барки, Худа Содом шәһириниң үстигә от-гуңгут яғдуруп җазалиған. Шуниң билән униң тартқан җазаси интайин қисқа болған, Йерусалимниңкидәк узунғичә созулған әмәс, йәнә келип у «адәмниң қоли»ниң зораванлиғиға учриған әмәс.\ft*\f*
\m
\v 7 |ז| (Заин) Хәлқимниң «Назарий»лири болса қардин сап, сүттин ақ, тени қизил яқутлардин пақирақ еди,
\m Тәқи-турқи көк яқуттәк еди.\f □ \fr 4:7 \fr*\ft \+bd «Хәлқимниң «Назарий»лири болса қардин сап, сүттин ақ, ... тәқи-турқи көк яқуттәк еди»\+bd* — «Назарий»лар болса мәлум мәзгилдә яки өмүрвайәт өзлирини Худаға алаһидә атап тапшурған кишиләрдур. Улар «Назарий» болған вақитта чачлирини чүшүрмәйтти, һеч қандақ һарақ-шарап ичмәйтти (Тәврат, «Чөл.» 6:1-21ни көрүң).\ft*\f*
\m
\v 8 |ח| (Хәт) Һазир чирайлири қурумдин қара;
\m Кочиларда кишиләр тоналмиғидәк болуп қалди;
\m Бир терә-бир устихан болуп қалди;
\m У қақшаллишип яғачтәк болуп кәтти. \f □ \fr 4:8 \fr*\ft \+bd «Бир терә-бир устихан болуп қалди»\+bd* — ибраний тилида: «териси устиханлириға чаплишиду».\ft*\f*
\m
\v 9 |ט| (Тәт) Қиличта өлтүрүлгәнләр қәһәтчиликтә өлгәнләрдин бәхитликтур;
\m Чүнки улар қақшал болуп кәтмәктә,
\m Тупрақниң мевилири болмиғачқа жиқитилмақта.
\m
\v 10 |י| (Йод) Бағри юмшақ аяллар өз қоллири билән балилирини қайнитип пишарди;
\m Хәлқимниң қизи набут қилинғинида балилар уларниң гөши болуп қалди.
\m
\v 11 |כ| (Каф) Пәрвәрдигар қәһрини чүшүрүп пиғандин чиқти,
\m Отлуқ ғәзивини төкти;
\m Зионда бир от йеқип,
\m Униң һуллирини жутувәтти.
\m
\v 12 |ל| (Ламәд) Йәр йүзидики падишалар вә җаһанда барлиқ туруватқанлар болса,
\m Нә күшәндә нә дүшмәнниң Йерусалимниң қовуқлиридин бөсүп киридиғанлиғиға ишәнмәйтти.
\m
\v 13 |מ| (Мәм) Һалбуки, пәйғәмбәрлириниң гуналири түпәйлидин,
\m Каһнлириниң қәбиһликлири түпәйлидин,
\m Уларниң \add Зионда\add* һәққанийларниң қанлирини төккәнлиги түпәйлидин,
\m — Бу иш \add бешиға\add* чүшти!\f □ \fr 4:13 \fr*\ft \+bd «Пәйғәмбәрләрниң гуналири»ни әмәс, бәлки «пәйғәмбәрлириниң гуналири»\+bd* — Исраилда турған бу «пәйғәмбәрләр» Худани әмәс, бәлки хәлиқни рази қилиш үчүн сөз қиливатқан сахта пәйғәмбәрләрни көрситиду.\ft*\f*
\m
\v 14 |נ| (Нун) Һазир улар қарғулардәк кочиларда тенәп жүрмәктә,
\m Улар қанға булғанғанки,
\m Һеч ким кийимлиригә тәккүчи болмайду. \f □ \fr 4:14 \fr*\ft \+bd «Улар қанға булғанғанки, һеч ким кийимлиригә тәккүчи болмайду»\+bd* — Муса пәйғәмбәргә тапиланған қанун бойичә, «өлүк»кә тәккән адәм «булғанған», «напак» һесаплинатти. Өлгән нәрсиләргә яки «напак» адәмләргиму тәккән кишиләр өзлири бир мәзгилгичә «напак» болиду. Мошу каһинлар вә пәйғәмбәрләр шунчә көп адәмләрни өлтүргәнки, кийим-кечәклири һәрдайим «булғанған» болуп, һеч ким уларға тегишкә петиналмайтти.\ft*\f*
\m
\v 15 |ס| (Самәқ) Хәқ уларға: «Йоқулуш! Напаклар! Йоқулуш! Йоқулуш, бизгә тәккүчи болушма!» дәп вақиришмақта.
\m Улар қечип тәрәп-тәрәпкә сәргәрдан болуп кәтти;
\m Лекин әлләр: «уларниң аримизда турушиға болмайду!» — дәватиду.
\m
\v 16 |פ| (Пе) Пәрвәрдигар Өзи уларни тарқитивәтти;
\m У уларни қайта нәзиригә алмайду;
\m Каһинларниң һөрмити қилинмиди,
\m Яшанғанларму һеч меһриванлиқ көрмиди.\f □ \fr 4:16 \fr*\ft \+bd «Пәрвәрдигар Өзи уларни тарқитивәтти»\+bd* — ибраний тилида сөзмусөз: «Пәрвәрдигарниң йүзи уларни тарқитивәтти» дейилиду.\ft*\f*
\m
\v 17 |ע| (Айин) Көзимиз ярдәмни беһудә күтүп һалидин кәтти;
\m Дәрвәқә бизни қутқузалмиған бир әлни күтүп күзәт мунарлиримизда туруп кәлдуқ.\f □ \fr 4:17 \fr*\ft \+bd «...бизни қутқузалмиған бир әл»\+bd* — Исраил һәрдайим авал Мисир билән, андин Асурийә билән иттипақ түзимәкчи болуп, улардин ярдәм сорайтти (мәсилән, 5:6ни, «Йәр.» 2:18ни көрүң).\ft*\f* \x + \xo 4:17 \xo*\xt Әз. 29:16\xt*\x*
\m
\v 18 |צ| (Тсадә) Дүшмәнлиримиз изимиздин қоғлап жүрди;
\m Шуңа кочиларда жүрәлмәйттуқ;
\m Әҗилимиз йеқинлашти, күнлиримиз тошти;
\m Чүнки әҗилимиз кәлди!
\m
\v 19 |ק| (Коф) Пейимизгә чүшкәнләр асмандики бүркүтләрдин иштик;
\m Тағлардиму бизни қоғлап жүгүрди,
\m Баявандиму бизни бөктүрмидә пайлашти.
\m
\v 20 |ר| (Рәш) Җенимизниң нәпәси болған, Пәрвәрдигарниң Мәсиһ қилғини уларниң ора-қапқанлирида тутулди;
\m Биз у тоғрисида: «униң сайисидә әлләр арисида яшаймиз» дәп ойлидуқ!\f □ \fr 4:20 \fr*\ft \+bd «Пәрвәрдигарниң Мәсиһ қилғини»\+bd* — Исраилниң падишасини көрситиду. \ft*\fp «Мәсиһ қилиш» кона бир өрп-адәткә қаритилған. Тәвраттики бәлгүлимидә, йеңи падиша тиклиниш мурасимида бешиға пурақлиқ яғ қуюлатти. Бу «мәсиһ қилиш» (яки «мәсиһләш») дәп аталған. Кейин падиша «мәсиһ қилинған» яки «Пәрвәрдигарниң мәсиһ қилғини» («Пәрвәрдигарниң мәсиһлигини») дәп аталған. «Мәсиһ қилиш» мурасими Худаниң һоқуқи вә алаһидә ярдими униңға тапшурулғанлиғини көрситиду. \fp*\fp Әйса «Мәсиһ»ниң үстигә болса яғ әмәс, бәлки Муқәддәс Роһ қуюлған.\fp*\f*
\m
\v 21 |ש| (Шийн) И уз зиминида турғучи, Едомниң қизи, хошал-хурам яйриғин!
\m Лекин бу \add җаза\add* қәдәһи саңиму өтиду;
\m Сәнму мәс болисән, ялаңачлинисән!\f □ \fr 4:21 \fr*\ft \+bd «И уз зиминида турғучи, Едомниң қизи, хошал-хурам яйриғин!»\+bd* — Едом Исраилға өч болуп, һәрдайим Исраилниң бешиға күлпәт чүшкәндә хуш болиду. \+bd «Лекин бу җаза қәдәһи саңиму өтиду; сәнму мәс болисән, ялаңачлинисән!»\+bd* — «қәдәһ» — Худаниң ғәзивигә толған «қәдәһ»ни көрситиду (мәсилән, «Йәр.» 25:15-17, 28ни көрүң). Едом уни ичкән күнидә «ялаңач» болуп, дүшмәнниң һуҗумиға муһапизәтсиз қалиду, шуниңдәк булаң-талаңға учрап хиҗаләткә қалдурулиду.\ft*\f*
\m
\v 22 |ת| (Тав) Қәбиһлигиңниң җазасиға Хатимә берилиду, и Зион қизи;
\m У сени сүргүнлүккә қайта елип кәтмәйду;
\m Лекин, и Едом қизи, у сениң қәбиһлигиңни җазалайду;
\m У гуналириңни ечип ташлайду!
\b
\b
\m
\c 5
\s1 5-мунаҗат — Исраилниң рәһим тиләш дуаси
\m
\v 1 Бешимизға чүшкәнләрни есиңгә кәлтүргәйсән, и Пәрвәрдигар;
\m Қара, бизниң рәсвачилиқта қалғинимизни нәзириңгә алғайсән!
\m
\v 2 Мирасимиз ятларға,
\m Өйлиримиз яқа жутлуқларға тапшурулди. \f □ \fr 5:2 \fr*\ft \+bd «Мирасимиз»\+bd* — Исраилға тәвә қилинған зиминини көрситиду. Худа уларға уни мирас қилған еди.\ft*\f*
\m
\v 3 Биз житим-йесирләр, атисизлар болуп қалдуқ;
\m Анилиримизму тул қалди.
\m
\v 4 Ичидиған суни сетивелишимиз керәк;
\m Отунни пәқәт пулға алғили болиду.
\m
\v 5 Бизни қоғлиғучилар тап бастуруп келиватиду;
\m Һалсирап, һеч арам тапалмаймиз.
\m
\v 6 Җан сақлиғидәк бир чишләм нанни дәп,
\m Мисир һәм Асурийәгә қол берип бойсунғанмиз.
\m
\v 7 Ата-бовилиримиз гуна садир қилип дуниядин кәтти;
\m Биз болсақ, уларниң қәбиһлигиниң җазасини көтиришкә қалдуқ.
\m
\v 8 Үстимиздин һөкүм сүргүчиләр қуллардур;
\m Бизни уларниң қолидин азат қилғучи йоқтур.\f □ \fr 5:8 \fr*\ft \+bd «Үстимиздин һөкүм сүргүчиләр қуллардур»\+bd* — «қуллар» бәлким мустәбит һөкүмдарлиққа чиққан қулларни көрситиду; Тәврат «Пәнд.» 30:21-22ни көрүң.\ft*\f*
\m
\v 9 Далада қилич түпәйлидин,
\m Ненимизни тепишқа җенимизни тәвәккул қилмақтимиз.
\m
\v 10 Теримиз тонурдәк қизиқ,
\m Ачлиқ түпәйлидин қизитма бизни басмақта.
\m
\v 11 Зионда аяллар,
\m Йәһуда шәһәрлиридә пак қизлар аяқ асти қилинди.
\m
\v 12 Әмирләр қолидин дарға есип қоюлди;
\m Ақсақалларниң һөрмити һеч қилинмиди.
\m
\v 13 Яш жигитләр ярғунчақта җапа тартмақта,
\m Оғул балилиримиз отун жүкләрни йүдүп дәлдәңшип маңмақта.
\m
\v 14 Ақсақаллар шәһәр дәрвазисида олтармас болди;
\m Жигитләр нәғмә-навадин қалди.\f □ \fr 5:14 \fr*\ft \+bd «Ақсақаллар шәһәр дәрвазисида олтармас болди»\+bd* — адәт бойичә ақсақаллар шәһәр дәрвазилирида олтирип сот-һөкүм беҗа кәлтүрәтти.\ft*\f*
\m
\v 15 Шат-хурамлиқ көңлимиздин кәтти,
\m Уссул ойнишимиз матәмгә айланди.
\m
\v 16 Бешимиздин таҗ жиқилди;
\m Һалимизға вай! Чүнки биз гуна садир қилдуқ!
\m
\v 17 Буниң түпәйлидин жүрәклиримиз муҗулди;
\m Булар түпәйлидин көзлиримиз қараңғулашти —
\m
\v 18 — Зион теғиға қарап көзлиримиз қараңғулашти,
\m Чүнки у чөлдәрәп кәтти,
\m Чилбөрә униңда пайлап жүрмәктә.
\m
\v 19 Сән, и Пәрвәрдигар, мәңгүгә һөкүм сүрисән;
\m Тәхтиң дәвирдин-дәвиргә давамлишиду.
\m
\v 20 Сән немишкә бизни дайим унтуйсән?
\m Немишкә шунчә узунғичә биздин ваз кечисән?
\m
\v 21 Бизни йениңға қайтурғайсән, и Пәрвәрдигар!
\m Шундақ болғанда биз қайталаймиз!
\m Күнлиримизни қедимкидәк әслигә кәлтүргәйсән,
\m
\v 22 — Әгәр сән бизни мутләқ чәткә қақмиған болсаң,
\m Әгәр биздин чәксиз ғәзәпләнмигән болсаң!