\id JON 
\ide UTF-8
\h Юнус
\toc1 Юнус
\toc2 Юнус
\toc3 Юн.
\mt1 Юнус
\c 1
\s1 Юнус пәйғәмбәрниң Пәрвәрдигар бәргән вәзипидин қечиши
\m
\v 1 Пәрвәрдигарниң сөзи Амиттайниң оғли Юнусқа йетип келип мундақ дейилди: — 
\v 2 «Орнуңдин тур, дәрһал Нинәвә дегән әшу бүйүк шәһәргә берип, авазиңни көтирип у йәрдикиләрни агаһландурғин; чүнки уларниң рәзилликлири Мениң көзүмгә қадилип туриду». \x + \xo 1:2 \xo*\xt Яр. 10:11,12; Юн. 3:3\xt*\x*
\m
\v 3 Бирақ Юнус орнидин туруп Пәрвәрдигарниң йүзидин өзини қачуруш үчүн Таршиш дегән жутқа кәтмәкчи болди. Шуңа у Йоппа шәһиригә берип, Таршишқа баридиған кемә тепип, кирасини төләп униңға чүшти вә кемичиләр билән бирликтә Таршишқа берип, Пәрвәрдигарниң йүзидин өзини қачурмақчи болди. \f □ \fr 1:3 \fr*\ft \+bd «Таршиш»\+bd* - қедимки заманларда «Таршиш» дәйдиған үч жут бар еди. Биринчиси, шималий Африқида (һазирқи Маракәш әтрапида); иккинчиси Испанийә, үчинчиси Әнглийә болуши мүмкин еди. Мошу йәрдә қайси Таршиш екәнлигини биз билмәймиз. Бирақ уларниң һәммиси Пәләстиндин интайин жирақ, Нинәвәгә баридиған йолниң әкси йөнилишидә болуп бир нәччә миң километр жирақлиқта еди. \+bd «Йоппа»\+bd* - «Йоппа»ниң һазирқи исми «Хайфа» яки «Җаффа», Исраилийәниң әң муһим портидур.\ft*\f*
\m
\v 4 Пәрвәрдигар болса зор бир боранни деңизға ташлиди; шуңа деңизда дәһшәтлик қара боран чиқип, кемә парчилинип кәткили тас қалди. 
\v 5 Кемичиләр болса бәк қорқуп кетип, һәр қайсиси өз илаһлириға хитап қилип дуа қилишти; улар кемини йениклисун дәп униңдики жүк-тақларни деңизға ташливәтти. Бирақ Юнус болса, кеминиң асти қәвитигә чүшүвелип, шу йәрдә өлүктәк ухлаватқан еди.
\m
\v 6 Кемә башлиғи униң йениға келип униңға: «Әй, ухлаватқан киши, бу қандақ қилиғиниң? Орнуңдин тур, илаһиңни сеғинип нида қил! Ким билиду, илаһиңниң нәзири чүшүп бизни һалакәттин қутқузуп қаламду техи?» — деди. 
\v 7 Улар бир-биригә: — Келиңлар, бу күлпәтниң кимниң вәҗидин бешимизға чүшкәнлигини бекитиш үчүн чәк ташлайли, — дейишти. Шундақ қилип улар чәк ташлашти; ахирда чәктә Юнус чиқип қалди.
\m
\v 8 Улар униңдин: — Қени, ейт, бешимизға чүшкән бу күлпәт кимниң сәвәвидин болуватиду? Сениң тирикчилигиң немә? Нәдин кәлдиң? Қайси әл, қайси милләттин сән? — дәп сориди.
\m
\v 9 У уларға: — Мән болсам ибраний миллитидин, әршләрдики Худадин, йәни деңизни, йәр-зиминни яратқан Пәрвәрдигардин қорққучимән, деди.\f □ \fr 1:9 \fr*\ft \+bd «Ибраний миллитидин»\+bd* — йәни йәһудий миллитидин.\ft*\f*
\m
\v 10 Бу сөз уларни интайин қорқутивәтти. Улар: «Сән зади немә иш қилған?» — дәп сориди \add чүнки улар униң Пәрвәрдигарниң йүзидин қачқанлиғини билгән еди, чүнки улар буни униң өз ағзидин аңлиған еди\add*.
\m
\v 11 Улар униңдин: — Әнди биз сени қандақ қилсақ деңиз биз үчүн тиничлиниду? — дәп сориди; чүнки деңиз долқуни барғансери әвҗ елип кетивататти.
\m
\v 12 У уларға: — Мени көтирип деңизға ташливетиңлар, шу чағда деңиз силәр үчүн тиничлиниду; чүнки билимәнки, бу зор боран мениң сәвәвимдин силәргә чүшти, — деди.
\m
\v 13 Бирақ бу адәмләр күчәп палақ уруп қирғаққа йетишкә тиришти; амма йетәлмиди, чүнки деңиз қеришқандәк техиму долқунлап кетивататти. 
\v 14 Улар Пәрвәрдигарға илтиҗа қилип пәряд көтирип: — Аһ Пәрвәрдигар, Сәндин өтүнимиз, бу адәмниң җенини алғанлиғимизни биздин көрмигәйсән! Бигуна бир адәмниң қенини төкүшниң гунайини үстимизгә қоймиғайсән! Чүнки Сән Пәрвәрдигар Өзүңниң халиқиниңни қилдиң! — дәп нида қилди.
\m
\v 15 Шуниң билән улар Юнусни көтирип елип деңизға ташливәтти; деңиз долқунлиништин шуан тохтиди. 
\v 16 Шуниң билән бу адәмләр Пәрвәрдигардин қаттиқ қорқти; улар Пәрвәрдигарға атап қурбанлиқ қилип қәсәм ичишти.
\m
\m
\v 17 Бирақ Пәрвәрдигар Юнусни жутувелишқа йоған бир белиқни әвәткән еди. Юнус болса бу белиқниң қарнида үч кечә-күндүз турди.\f □ \fr 2:1 \fr*\ft \+bd «Йоған бир белиқ»\+bd* - «юнус белиғи» бәлким бу иштин қоюлған намдур. Бирақ «юнус белиғи» (инсанларға амрақ болғини билән) адәмни жутқидәк чоңлуқта йоқ.\ft*\f* \x + \xo 2:1 \xo*\xt Мат. 12:40; 16:4; Луқа 11:30\xt*\x*
\b
\b
\m
\s1 Чоң белиқниң қарнида туруп дуа қилиш
\c 2
\m
\v 1 Юнус белиқниң қарнида туруп Пәрвәрдигарға мундақ дуа қилди: —
\m
\v 2 «Мән дәрд-әлимимдин Пәрвәрдигарға пәряд көтәрдум,
\m У маңа иҗабәт қилди.
\m Мән тәһтисараниң тәктидин пәряд қилдим,
\m Сән авазимға қулақ салдиң.\f □ \fr 2:3 \fr*\ft \+bd «Тәһтисара»\+bd* — (ибраний тилида «шеол») «йәр астидики сарай» (йәни, «тәкт сарайи»), өлгәнләрниң роһлири баридиған, қиямәт күнини күтидиған җайни көрситиду. Юнус өзини өлүп, тәһтисараға чүшкәндәк һес қилиду. Йәнә бир мүмкинчилиги барки, у белиқ қарнида һәқиқәтән өлгән, андин Худа уни (белиқниң ағзидин чиққанда) тирилдүргән.\ft*\f* \x + \xo 2:3 \xo*\xt Зәб. 119:1\xt*\x*
\m
\v 3 Чүнки Сән мени деңиз тәктигә, деңиз қарниға ташливәттиң,
\m Кәлкүн еқинлири мени арисиға еливалди,
\m Сениң барлиқ долқунлириң һәм өркәшлириң үстүмдин өтүп кәтти;\x + \xo 2:4 \xo*\xt Зәб. 41:8\xt*\x*
\m
\v 4 Вә мән: «Мән нәзириңдин ташливетилгәнмән;
\m Бирақ мән йәнила муқәддәс ибадәтханаңға қарап үмүт билән тәлмүримән» — дедим.\f □ \fr 2:5 \fr*\ft \+bd «Бирақ мән ... тәлмүримән»\+bd* — башка бир хил тәрҗимиси: «Мән қандақму муқәддәс ибадәтханаңға үмүт билән тәлмүрәп қараймән?».\ft*\f*
\m
\v 5 Сулар мени жутуп кәткидәк дәриҗидә оривалди,
\m Деңиз тәкти мени қапсивалди;
\m Деңиз чөплири бешимға чирмишивалди.
\m
\v 6 Мән тағларниң тәглиригичә чүшүп кәттим;
\m Йәр-зимин тегидики тақақлар мени әбәдил-әбәткичә қамап қойди;
\m Һалбуки, Сән җенимни һаң ичидин чиқардиң, и Пәрвәрдигар Худайим.
\m
\v 7 Җеним ичимдә һалидин кәткәндә Пәрвәрдигарни есимгә кәлтүрдум,
\m Дуайим Саңа йетип,
\m Муқәддәс ибадәтханаңға кирип кәлди.
\m
\v 8 Бемәна әрзимәс бутларға чоқунғанлар өзигә несип болған меһриванлиқтин мәһрум болиду.
\m
\v 9 Бирақ мән болсам тәшәккүр садайим билән Саңа қурбанлиқ қилимән;
\m Мән ичкән қәсәмлиримни Сениң алдиңда ада қилимән.
\m Ниҗат-қутқузуш Пәрвәрдигардиндур!»\x + \xo 2:10 \xo*\xt Зәб. 3:9; 49:14,23; 115:8; Һош. 14:3; Ибр. 13:15\xt*\x*
\m
\v 10 Пәрвәрдигар белиққа буйруди, белиқ Юнусни қуруқлуққа қәй қилди.
\b
\b
\m
\c 3
\s1 Нинәвә шәһиргә берип Худаниң хәвирини йәткүзүш
\m
\v 1 Пәрвәрдигарниң сөзи иккинчи қетим Юнусқа йетип мундақ дейилди: —
\m
\v 2 «Орнуңдин тур, Нинәвә дегән әшу бүйүк шәһәргә берип, Мән саңа тапшурған хәвәрни уларға җакала».
\m
\v 3 Юнус орнидин туруп Пәрвәрдигарниң сөзи бойичә Нинәвә шәһиригә барди. Нинәвә болса наһайити бүйүк бир шәһәр болуп, шәһәрниң өзила үч күнлүк йол еди.\f □ \fr 3:3 \fr*\ft \+bd «Үч күнлүк йол»\+bd* — бәлким шәһәр вә униң әтрапидики җайлардин өтүш үчүн үч күн меңиш керәклигини көрситиду. Қедимки Нинәвә шәһириниң аһалиси икки миллион әтрапида еди. Бәзи алимлар «үч күнлүк йол» дегәнни шәһәрни айлинишқа үч күн кетиду дәп қарайду.\ft*\f*
\m
\v 4 Юнус шәһәр ичигә кирип бир күн маңди, у: —
\m Қириқ күндин кейин, Нинәвә шәһири вәйран қилиниду! — дәп җакалиди.
\m
\v 5 Нинәвәдикиләр Худаниң сөзигә ишәнди. Улар роза тутулсун дәп елан қилип, мөтивәрләрдин тартип әң кичигигичә уларниң һәммиси бөз кийим кийди.\f □ \fr 3:5 \fr*\ft \+bd «бөз кийим кийиш»\+bd* — қедимки заманларда адәмниң қаттиқ товва қилишини билдүрәтти.\ft*\f* \x + \xo 3:5 \xo*\xt Мат. 12:41; Луқа 11:32\xt*\x* 
\v 6 Бу сөз падишаға йәткәндә, уму тәхтидин туруп, тонини ташлап бөз кийим кийип күллүккә кирип олтарди.\f □ \fr 3:6 \fr*\ft \+bd «күллүк»\+bd* — қедимки заманларда товва қилиш яки қаттиқ қайғуни билдүрүш үчүн адәмләр күл догисида олтиратти. Қедимки шәһәрләрниң сиртида адәттә чоң бир «күл догиси» болатти, Нинәвә шәһиридә мундақ күллүкләр көп болуши мүмкин еди.\ft*\f* 
\v 7 У йәнә әмри арқилиқ пүткүл Нинәвә шәһиригә мунуларни җакалиди: — «Падиша һәм ақсүнәкләрниң ярлиғи бойичә, Нинәвә шәһиридики һеч қандақ адәм, ат-улақ, кала, қой падилири һеч нәрсигә еғиз тәгмисун; һеч нәрсини йемисун, суму ичмисун. 
\v 8 Һәр бир адәм вә һайван бөз кийсун, һәр бири Худаға қаттиқ пәряд көтәрсун; һәр бири яман йолдин янсун, һәр бири қолини зораванлиқтин үзсун; 
\v 9 ким билиду, буниң билән Худа қаттиқ ғәзивидин йенип бизни һалак қилмасмекин?». \x + \xo 3:9 \xo*\xt Йо. 2:14\xt*\x*
\m
\v 10 Шуниң билән Худа уларниң әмәллирини, йәни яман йоллардин янғанлиғини көрүп, уларға қаратқан балайиқазани чүшүрүштин йенип, шу балияқазани чүшүрмиди.
\b
\b
\m
\c 4
\s1 Пәрвәрдигар Юнус пәйғәмбәргә бәргән тәрбийә-савақ
\m
\v 1 Амма бу иш Юнусни интайин нарази қилип, уни қаттиқ ғәзәпләндүрди. 
\v 2 У Пәрвәрдигарға: — «Аһ, Пәрвәрдигар, өз жутумдики чағда Сениң шундақ қилидиғанлиғиңни демигәнмидим? Шуңа мән әслидә Таршишқа қачмақчи болғанмән; чүнки мән билимәнки, Сән меһри-шәпқәтлик, рәһимдил, асан ғәзәпләнмәйдиған, чоңқур меһриванлиққа толған, кишиләрниң бешиға күлпәт чүшүрүштин янғучи Худадурсән.\x + \xo 4:2 \xo*\xt Мис. 34:6; Зәб. 85:5; Йо. 2:13\xt*\x* 
\v 3 Әнди Пәрвәрдигар, җенимни мәндин елип кәт, өлүм мән үчүн яшаштин әвзәл» — деди.
\m
\v 4 Пәрвәрдигар униңдин: — Бундақ аччиқланғиниң тоғриму? — дәп сориди.
\b
\m
\v 5 Андин кейин Юнус шәһәрдин чиқип, шәһәрниң шәрқий тәрипигә берип олтарди. У шу йәрдә өзигә бир чәллә ясап, шәһәрдә зади немә ишлар боларкин дәп униң сайисидә олтарди.
\m
\v 6 Пәрвәрдигар Худа Юнусни өз паракәндичилигидин қутқузуш үчүн, униң бешиға сайә чүшсун дәп униңға бир кичик дәрәқни өстүрүп тәйярлиди. Юнус кичик дәрәқтин интайин хурсән болди. 
\v 7 Бирақ иккинчи күни таң атқанда Худа бир қурутни тәйярлап әвәтти. Қурут бу кичик дәрәқни пилигигә зәрбә қилип уни қурутувәтти. 
\v 8 Күн қизарғанда, Худа интайин иссиқ бир шәриқ шамилини тәйярлиди; күн тәптини Юнусниң бешиға чүшүрди, уни һалидин кәткүзди. У өзигә өлүм тиләп: — Өлүм мән үчүн яшаштин әвзәл, — деди.
\m
\v 9 Бирақ Худа униңдин: — Сениң әшу кичик дәрәқ сәвәвидин шундақ аччиқлинишиң тоғриму? — дәп сориди.
\m У җавап берип: — Һәә, һәтта өлгидәк аччиғим кәлгини тоғридур, — деди.\f □ \fr 4:9 \fr*\ft \+bd «Һәтта өлгидәк аччиғим кәлгини тоғридур»\+bd* — башқа бир хил чүшәнчиси: «Бу дуниядин кәткучә аччиқлишим тоғридур». Һеч болмиғанда бу ибарә Юнусниң аччиғиниң әң жуқури пәллигә йәткәнлиги, униң аччиғиниң буниңдинму артуқ болмайдиғанлиғини көрситиду.\ft*\f*
\m
\v 10 Пәрвәрдигар униңға мундақ деди: — «Сән һеч әҗриңни сиңдүрмигән һәм өзүң өстүрмигән бу кичик дәрәққә ичиңни ағриттиң; бирақ у бир кечидила өзи өсүп, бир кечидила қуруп кәтти; 
\v 11 Әнди Мениң оң қоли билән сол қолини пәриқ етәлмәйдиған йүз жигирмә миң адәм олтирақлашқан, шундақла нурғун мал-варанлириму болған Нинәвәдәк бундақ бүйүк шәһәрдикиләргә ичимни ағритип рәһим қилишимға тоғра кәлмәмду?». \f □ \fr 4:11 \fr*\ft \+bd «Оң қоли билән сол қолини пәриқ етәлмәйдиған йүз жигирмә миң адәм»\+bd* - кичик балиларни көрсәтсә керәк.\ft*\f*