\id JOB 
\ide UTF-8
\h Аюп
\toc1 Аюп
\toc2 Аюп
\toc3 Аюп
\mt1 Аюп
\c 1
\s1 Ихласмәнлик һәм аватлиқ
\m
\v 1 «Уз» дегән жутта, Аюп исимлиқ бир адәм яшиған еди. Бу адәм болса қусурсиз, дурус, Худадин қорқидиған, яманлиқтин өзини жирақ тутидиған адәм еди. \x + \xo 1:1 \xo*\xt Аюп 2:3\xt*\x*
\m
\v 2 Униңдин йәттә оғул вә үч қиз туғулди. 
\v 3 Униң йәттә миң қой, үч миң төгә, бәш йүз җүп кала, бәш йүз мада ешәк қатарлиқ мал-мүлки бар еди. Униң малайлири бәк көп еди; у шәриқлиқләр ичидә һәммидин улуқ еди.
\m
\v 4 Униң оғуллири нөвәт бойичә бекиткән күндә өз өйидә башқилар үчүн дәстихан селип зияпәт қилатти. Бу күнләрдә улар адәм әвәтип үч сиңлисини улар билән биллә тамақлинишқа чақиритатти. 
\v 5 Уларниң шу зияпәт күнлири аяқлиши билән Аюп адәм әвәтип уларни Худа алдида паклинишқа орунлаштуратти. У таң сәһәрдә орнидин туруп уларниң саниға асасән көйдүрмә қурбанлиқларни қилатти. Чүнки Аюп: «Балилирим гуна қилип қоюп, көңлидә Худаға беһөрмәтлик қилип қоямдикин» дәп ойлайтти. Аюп һәрдайим әнә шундақ қилип туратти. \f □ \fr 1:5 \fr*\ft \+bd «Аюп адәм әвәтип уларни Худа алдида паклинишқа орунлаштуратти»\+bd* — башқа бир хил тәрҗимиси: «Аюп уларни чақиришқа адәм әвәтип, уларни Худа алдида пакландуратти». \+bd «паклиниш»\+bd* — әйни чағдики қурбанлиқ қилиш үчүн «адәмни пакландурруш»ниң қандақ елип берилидиғанлиғи бизгә намәлум. Бәлким жуюндурулуп, пакиз кийимләрни кийдүрүш дегәндәк иш болуши мүмкин. \+bd «көйдүрмә қурбанлиқ»\+bd* — қедимки заманларда мәлум бир һайван (қой, кала, қатарлиқ)ни союп, униң қенини йәргә еқитиветип, андин униң пүтүн тенини Худаға атап көйдүрүштин ибарәттур. Бу хил қурбанлиқ гунани тиләш яки Худаға ибадәт қилиш мәхситидә қилиниду. \+bd «Худаға беһөрмәтлик қилиш»\+bd* — мошу сөз ибраний тилида «баруқ» дәп елиниду. «Баруқ» адәттә «бәрикәт, бәхит» дегән мәнини билдүриду. Шу дәвирдә адәмләр бир-бири билән хошлашқанда «бәрикәтлик болсун» дәп бәхит тиләйтти. Шу сәвәптин «бәхит тиләш» («баруқ») «хошлишиш»ни билдүрүпму қелиши мүмкин еди. Демәк, мошу йәрдә бу ибарә «Балилирим Худадин хошлишип («худди видалашқандәк») айрилип кетәмдикин» дегән мәнидә болуши мүмкин.\ft*\f*
\b
\m
\s1 Әрштики биринчи қетимлиқ кеңәш; Шәйтан соқунуп кириду
\m
\v 6 Бир күни, Худаниң оғуллири Пәрвәрдигарниң һозуриға һазир болди. Шәйтанму уларниң арисиға киривалди. \f □ \fr 1:6 \fr*\ft \+bd «Худаниң оғуллири»\+bd* — мошу йәрдә еһтимал муқәддәс пәриштиләрни көрситиду. 38:7ни көрүң. \+bd «Шәйтанму уларниң арисиға киривалди»\+bd* — Худа немә үчүн Шәйтанниң өзиниң һозуриға кирип, өзини әркинлик билән һақарәтлишигә йол қойиду? Бу муһим мәсилә тоғрилиқ «қошумчә сөз»имизни көрүң.\ft*\f* 
\v 7 Пәрвәрдигар Шәйтандин: — Нәдин кәлдиң? — дәп сориди.
\m Шәйтан Пәрвәрдигарға җававән: — Йәр йүзини кезип пайлап, уяқ-буяқларни айлинип чөргиләп кәлдим, деди.\x + \xo 1:7 \xo*\xt 1Пет. 5:8\xt*\x*
\m
\v 8 Пәрвәрдигар униңға: — Мениң қулум Аюпқа диққәт қилғансән? Йәр йүзидә униңдәк мукәммәл, дурус, Худадин қорқидиған һәм яманлиқтин жирақ туридиған адәм йоқ, — деди.
\m
\v 9 Шәйтан Пәрвәрдигарға җававән: — Аюп Худадин бекардин бекар қорқмиғанду? 
\v 10 Өзүң униң өзи, аилисидикилири һәм униң һәммә нәрсисиниң әтрапиға қаша қойған әмәсму? Сән униң қолиға бәрикәт ата қилдиң, шуниң билән униң тәәллуқати тәрәп-тәрәптин гүллинип көпәймәкта. \f □ \fr 1:10 \fr*\ft \+bd «әтрапиға қаша қойған»\+bd* — яки «әтрапиға тосақ қойған».\ft*\f* 
\v 11 Әгәр Сән қолуңни созуп, униң һәммә нәрсилиригә тегип қойсаң, у Сәндин йүз өрүп, Сени тиллимиса \add Шәйтан болмай кетәй\add*! — деди.
\m
\v 12 Пәрвәрдигар Шәйтанға: — Мана, униң һәммә нәрсисини сениң қолуңға тутқуздум! Бирақ униң өзигә тәккүчи болма! — деди.
\m Шундақ қилип Шәйтан Пәрвәрдигарниң һозуридин чиқип кәтти.
\b
\m
\s1 Биринчи синақ
\m
\v 13 Бир күни, Аюпниң оғул-қизлири чоң акисиниң өйидә тамақ йәп, шарап ичип олтиратти. 
\v 14 Бир хәвәрчи Аюпниң йениға келип униңға: — Калилар билән йәр һайдавататтуқ, ешәкләр әтрапта отлавататти; 
\v 15 Шебалиқлар һуҗум қилип кала-ешәкләрни булап кәтти. Ишләватқан яшларни қиличлап өлтүривәтти. Ялғуз мәнла қутулуп қелип, силигә хәвәр йәткүзүшкә несип болди, — деди.
\m
\v 16 Бу адәмниң гепи техи түгимәй турупла, йәнә бириси жүгүрүп келип Аюпқа: — Асмандин Худаниң оти чүшүп қойлар вә ишләватқан яшларни көйдүривәтти; ялғуз мәнла қутулуп қалдим, силигә хәвәр йәткүзүшкә несип болдум, — деди.
\m
\v 17 Бу адәмниң гепи техи түгимәй турупла, йәнә бириси жүгүрүп келип Аюпқа: — Калдийләр үч тәрәптин һуҗум қилип төгиләрни булап елип кәтти, ишләватқан яшларни қиличлап өлтүрүвәтти; ялғуз мәнла қутулуп қалдим, силигә хәвәр йәткүзүшкә несип болдум, — деди.
\m
\v 18 Бу адәмниң гепи техи түгимәй турупла, йәнә бириси жүгүрүп келип Аюпқа: — Оғуллири вә қизлири чоң акисиниң өйидә тамақ йәп, шарап ичип олтарғинида, 
\v 19 туюқсиз, чөлдин қаттиқ бир боран чиқип өйниң төрт булуңини қаттиқ соқуп, өй ғулап чүшүп яшларни өлтүрүвәтти; ялғуз мәнла қутулуп қалдим, силигә хәвәр йәткүзүшкә несип болдум, — деди.
\m
\v 20 Аюп болса буни аңлап орнидин дәс туруп, тонини житип, чечини чүшүриветип, өзини йәргә ташлап Худаға ибадәт қилди: —
\m
\v 21 Мән апамниң қосиғидин ялаңач чүшкән, у йәргиму ялаңач қайтимән; һәммини Пәрвәрдигар \add маңа\add* бәргән, әнди Пәрвәрдигар \add мәндин\add* елип кәтти; Пәрвәрдигарниң намиға тәшәккүр-мәдһийә қайтурулсун! — деди.\x + \xo 1:21 \xo*\xt Топ. 5:14; 1Тим. 6:7\xt*\x*
\m
\v 22 Буларниң һәммисидә Аюп гуна қилмиди вә яки Худани һеч қандақ налайиқлиқ билән әйиплимиди.
\b
\b
\m
\c 2
\s1 Әрштики иккинчи қетимлиқ кеңәш; Шәйтан йәнә соқунуп кириду; иккинчи синақ
\m
\v 1 Йәнә бир күни, Худаниң оғуллири Пәрвәрдигарниң һозуриға һазир болушқа кәлди. Шәйтанму уларниң арисиға киривалди.\f □ \fr 2:1 \fr*\ft \+bd «Худаниң оғуллири»\+bd* — 1:6, 38:7 вә изаһатларни йәнә көрүң.\ft*\f*
\m
\v 2 Пәрвәрдигар Шәйтандин: — Нәдин кәлдиң? — дәп сориди. Шәйтан Пәрвәрдигарға җававән: — Йәр йүзини кезип пайлап, уяқ-буяқларни айлинип чөргиләп кәлдим, — деди.
\m
\v 3 Пәрвәрдигар униңға: — Мениң қулум Аюпқа диққәт қилғансән? Йәр йүзидә униңдәк мукәммәл, дурус, Худадин қорқидиған һәм яманлиқтин жирақ туридиған адәм йоқ. Мәйли сән Мени уни бекардин-бекар жутуветишкә дәвәт қилған болсаңму, у йәнила садақәтлигидә чиң туруватиду, — деди.
\m
\v 4 Шәйтан Пәрвәрдигарға җававән: — Һәр адәм өз җенини дәп терисини беришкиму рази болиду, һәтта һәммә немисиниму беришкә тәйярдур; \f □ \fr 2:4 \fr*\ft \+bd «Һәр адәм өз һаятини сақлап қелиш үчүн терисини беришкиму рази болиду»\+bd* — ибраний тилида: «Һәр адәм өз һаятини сақлап қелиш үчүн териниң орниға терә беришкиму рази болиду» дегән ибарә ишлитилгән — мәнаси бәлким биз тәрҗимә қилғинимиздәк болуши керәк.\ft*\f* 
\v 5 Бирақ Сән һазир қолуңни созуп униң сүйәк-әтлиригә тәгсәң, у Сәндин йүз өрүп тиллимиса \add Шәйтан болмай кетәй\add*! — деди.
\m
\v 6 Пәрвәрдигар Шәйтанға: — Мана, у һазир сениң қолуңда туруватиду! Бирақ униң җениға тәгмә! — деди.
\m
\v 7 Шундақ қилип Шәйтан Пәрвәрдигарниң һозуридин чиқип, Аюпниң бәдинини тапинидин бешиғичә интайин азаплиқ һүррәк-һүррәк ярилар билән тошқузивәтти.\f □ \fr 2:7 \fr*\ft \+bd «интайин азаплиқ һүррәк-һүррәк ярилар»\+bd* — бу кесәлниң қайси кесәл екәнлигини ениқ дәп бериш қийин. Бәзи дохтурлар уни «явайи чечәк кесили» дәп қарайду.\ft*\f*
\m
\v 8 Аюп болса бәдинини татилаш-ғирдаш үчүн бир сапал парчисини қолиға елип, күллүккә кирип олтарди. \f □ \fr 2:8 \fr*\ft \+bd «күллүккә кирип олтириш»\+bd* — қедимки заманларда матәм тутуш яки қаттиқ қайғуни билдүрүш үчүн адәмләр күл догисида олтиратти. Қедимки шәһәрләрниң сиртида адәттә чоң бир «күл догиси» болиду, Аюп шу күл догиси үстигә олтарған болуши мүмкин.\ft*\f* 
\v 9 Аяли униңға: — Әҗәба сән техичә өз садақәтлигиңдә чиң туруватамсән? Худани қарға, өлүпла түгәш! — деди.\f □ \fr 2:9 \fr*\ft \+bd «Худани қарға!»\+bd* — Аюпниң аялиниң униңға Худани қарға дәп бу несиһәт қилиши, мошу арқилиқ Худа тәрипидин җениң елинсун дегән мәнидә. \ft*\fp «Худани қарға!» — Ибраний тилида «баруқ» дегән сөз билән ипадилиниду, «Худа билән хошлишиш», «Худадин ваз кечиш» дегәндәк мәниләрдә. 1:5дики изаһатни көрүң. \+bd «өлүпла түгәш!»\+bd* — ибраний тилида «өлүвәргин!».\fp*\f*
\m
\v 10 Лекин Аюп униңға: — Сән һамақәт аяллардәк гәп қиливатисән. Биз Худаниң яхшилиғини қобул қилған екәнмиз, әҗәба униңдин кәлгән күлпәтниму қобул қилишимиз керәк әмәсму? — деди. Ишларда Аюп еғизда һеч қандақ гуна өткүзмиди.
\b
\m
\s1 Аюпниң үч достиниң уни йоқлап келиши
\m
\v 11 Аюпниң достлиридин үчәйлән униңға чүшкән күлпәттин хәвәрдар болди. Улар, йәни Теманлиқ Елифаз, Шухалиқ Билдад вә Нааматлиқ Зофар дегән кишиләр болуп, өз жутлиридин чиқип, Аюпқа һесдашлиқ билдүрүш һәм тәсәлли бериш үчүн униң йениға беришқа биллә келишкән еди.
\m
\v 12 Улар келип жирақтинла униңға қаривиди, уни тоналмай қалди-дә, авазлирини көтирип жиғлап ташлиди. Һәр бири өз тонлирини житиветип, топа-чаңларни асманға етип өз башлириға чечишти. 
\v 13 Улар униң билән биллә дақ йәрдә йәттә кечә-күндүз олтарди, униңға һеч ким гәп қилмиди; чүнки улар униң дәрд-әлиминиң интайин азаплиқ екәнлигини көрүп йәткән еди.
\b
\b
\m
\c 3
\s1 Аюпниң сөзлиши — униң һаятқа ләнәт оқуп, өлүмгә интизар болуши
\m
\v 1-2 \add Йәттә күндин\add* кейин, Аюп еғиз ечип \add әһвалиға қарита\add* өзиниң көрүватқан күнигә ләнәт оқуп мундақ деди: —\x + \xo 3:1-2 \xo*\xt Йәр. 15:10; 20:14\xt*\x*
\m
\v 3 «Мән туғулған әшу күн болмиған болса боптикән!
\m «Оғул бала апиридә болди!» дейилгән шу кечә болмиған болса боптикән!\f □ \fr 3:3 \fr*\ft \+bd «Оғул бала апиридә болди!»\+bd* — бу гәпни пәриштиләр қилған болуши мүмкин.\ft*\f*
\m
\v 4 Шу күнни зулмәт қаплиған болса боптикән!
\m Әрштә турған Тәңри көз алдидин шу күнни йоқитивәткән болса боптикән,
\m Қуяш нури униң үстигә чүшүрүлмисә боптикән!
\m
\v 5 Шу күнни қараңғулуқ һәм өлүмниң көләңгиси өз қойниға алса боптикән!
\m Булутлар уни жутуп кәтсә боптикән,
\m Шу күнни күн қараңғулатқучилар қорқитип кәткүзивәткән болса боптикән!\f □ \fr 3:5 \fr*\ft \+bd «күн қараңғулатқучилар»\+bd* — буниң немә екәнлигигә һазир бир немә дейиш тәс. Бәлким җадугәрләрниң бир хил җадугәрликни ишлитип күнни қараңғулитишқа интилидиғанлиғини көриситиши мүмкин.\ft*\f*
\m
\v 6 Шу кәчни — Зулмәт тутуп кәтсә боптикән;
\m Шу күн жил ичидики \add башқа\add* күнләр билән биллә шатланмиса боптикән!
\m Шу күн айниң бир күни болуп саналмиса боптикән!
\m
\v 7 Мана, шу кечидә туғут болмиса боптикән!
\m У кечидә һеч қандақ шат-хурамлиқ аваз яңримиса боптикән!
\m
\v 8 Күнләргә ләнәт қилғучилар шу күнгә ләнәт қилса боптикән!
\m Левиатанни қозғашқа петиналайдиғанлар шу күнгә ләнәт қилса боптикән!\f □ \fr 3:8 \fr*\ft \+bd «Левиатан»\+bd* — чоңқур деңиз астида яшайдиған қорқунучлуқ әҗдиһаға охшап кетидиған һайван. «Левиатанни қозғаш» болса, бәзи кона мәдәнийәтләрдә: «бу йоған һайванни қозғап орнидин турғузуп пүтүн қуяшни тосуп йепип, қараңғулуқ чүшүрәләймиз» дегән көзқараштур. Аюпниң өзи мундақ «қараңғулаштуруш усули»ға ишәнмәслиги мүмкин, бирақ шеирлик тәкитләш үчүн бу селиштурмини ишлитиду. Демәк, Аюп мошу йәрдә өзи туғулған күниниң мошу әҗдиһаға охшаш қорқунучлуқлиғини вә тақабил турушниң интайин тәслигини билдүрмәкчи болған болуши мүмкин.\ft*\f*
\m
\v 9 Шу күн таң сәһәрдики юлтузлар қараңғулашса боптикән!
\m У күн қуяш нурини беһудә күтсә боптикән!
\m Шу күн сүбһиниң қапақлириниң ечилишини беһудә күтсә боптикән!
\m
\v 10 Чүнки шу күн мени көтәргән балиятқуниң ишиклирини әтмигән,
\m Мениң көзлиримни дәрд-әләмни көрәлмәс қилмиған.
\m
\v 11 Аһ, немишкә анамниң қосиғидин чүшүпла өлүп кәтмигәндимән?!
\m Немишкә қосақтин чиққандила нәпәстин қалмиғандимән?
\m
\v 12 Немишкә мени қобул қилидиған етәкләр болғанду?
\m Немишкә мени емитидиған әмчәкләр болғанду?
\m
\v 13 Мошулар болмиған болса, ундақта мән мәңгү тинич йетип қалаттим,
\m Мәңгүлүк уйқиға кәткән болаттим, шу чағда арам тапқан болаттим.
\m
\v 14 Шу чағда өзлири үчүнла хилвәт җайларға мазар салған йәр йүзидики падишалар һәм мәслиһәтчиләр билән,\f □ \fr 3:14 \fr*\ft \+bd «өзлири үчүнла хилвәт җайларға мазар салған йәр йүзидики падишалар һәм мәслиһәтчиләр»\+bd* — бу айәттики «мазар» бәлким Мисирдики чоң еһрамларни көрситиши мүмкин. Мәйли чоң, һәйвәтлик болсиму, бәрибир адәмни өлүмдин қоғдалмайду. Бу җүмлини йәнә «өзи үчүнла һазир хараплишип кәткән җайларни қурған падишалар...» дәп тәрҗимә қилғили болиду.\ft*\f*
\m
\v 15 Яки алтун жиққан,
\m Өйлири күмүчкә толған бәг-шаһзадиләр билән болаттим;
\m
\v 16 Қосақтин мәзгилсиз чүшүп кәткән йошурун балидәк,
\m Нурни көрмәй чачрап кәткән балидәк һаят кәчүрмигән болаттим.
\m
\v 17 Әшу йәрдә рәзилләр аваричиликтин халий болиду,
\m Әшу йәрдә һалидин кәткәнләр арам тапиду;\f □ \fr 3:17 \fr*\ft \+bd «Әшу йәрдә \+bd*\+bdit рәзилләр\+bdit* һалидин кәткәнләр арам тапиду» — мошу йәрдә Аюпниң сөзи Худаниң адалитидин гуманлинишиға йеқин келиду. У, рәзилләр башқа адәмләргә охшаш гөрдә тәң болуп охшаш дәм алалайду, дәватқандәк мәнидә сөзләйду.\ft*\f*
\m
\v 18 Әшу йәрдә әсирләр раһәттә җәм болиду,
\m Улар әзгүчиләрниң авазини аңлимайду;
\m
\v 19 Ғерибларму һәм улуқларму әшу йәрдә туриду,
\m Қул болса ғоҗайинидин азат болиду.
\m
\v 20 Җапа тартқучиға немә дәп нур берилиду?
\m Немишкә дәрд-әләмгә чөмгәнләргә һаят берилиду?
\m
\v 21 Улар тәшналиқ билән өлүмни күтиду,
\m Бирақ у кәлмәйду;
\m Улар өлүмни йошурун гөһәрни кезип издигәндинму әвзәл билиду,
\m
\v 22 Улар гөрни тапқанда зор хошал болуп,
\m Шат-хурамлиққа чөмиду.
\m
\v 23 Өз йоли ениқсиз адәмгә,
\m Йәни Тәңриниң тосиқи селинған адәмгә немишкә \add нур вә һаят\add* берилиду?
\m
\v 24 Шуңа тамиғимниң орниға налилирим келиду;
\m Мениң қаттиқ пәрядлирим шарқиратмидәк шарқирайду.
\m
\v 25 Чүнки мән дәл қорққан вәһшәт өз бешимға чүшти;
\m Мән дәл қорқидиған иш маңа кәлди.
\m
\v 26 Мәндә һеч арамлиқ йоқтур!
\m Һәм һеч хатирҗәм әмәсмән!
\m Һеч теч-аманлиғим йоқтур!
\m Бирақ паракәндичилик һаман үстүмгә чүшмәктә!».
\b
\b
\m
\c 4
\s1 Елифазниң сөз қилиши •••• «Адәм Худаниң алдида һәққаний болалмайду»
\m
\v 1 Теманлиқ Елифаз җававән мундақ деди: —
\m
\v 2 «Бириси сән билән сөзләшмәкчи болса, еғир аламсән?
\m Бирақ ким ағзиға кәлгән гәпни жутуваталайду?
\m
\v 3 Қара, сән көп адәмләргә тәлим-тәрбийә бәргән адәмсән,
\m Сән җансиз қолларға күч бәргәнсән,
\m
\v 4 Сөзлириң дәлдәңшип аран маңидиғанларни риғбәтләндүргән,
\m Тизлири пүкүлгәнләрни йөлигәнсән.
\m
\v 5 Бирақ һазир нөвәт саңа кәлди,
\m Шуниңлиқ билән һалиңдин кәттиң,
\m Балаю-апәт саңа тегиши билән,
\m Сән алақзадә болуп кәттиң.\f □ \fr 4:5 \fr*\ft \+bd «Балаю-апәт саңа тегиши билән, сән алақзадә болуп кәттиң!»\+bd* — демәй туралмаймизки, Елифазниң «Балаю-апәт саңа тегиши билән» дегини Аюпниң ечинишлиқ әһвалини наһайити йеник чағлиған бир сөздур.\ft*\f*
\m
\v 6 Ихласмәнлигиң таянчиң болуп кәлмигәнму?
\m Йоллириңдики дуруслуқ үмүтүңниң асаси әмәсмиди?
\m
\v 7 Есиңгә ал, ким бегуна туруп вәйран болуп баққан?
\m Дурусларниң һаяти нәдә үзүлүп қалған?\f □ \fr 4:7 \fr*\ft \+bd «Есиңгә ал, ким бегуна туруп вәйран болуп баққан? Дурусларниң һаяти нәдә үзүлүп қалған?»\+bd* — Елифазниң баяни, шүбһисизки, қиямәт күнидә әмәлгә ашурулиду. Бирақ бундақ сөзләрниң бу дунияда һәрдайим әмәлгә ашурулуши натайин. Аюпниң достлириниң һәммиси: «Бу дунияда гуна садир қилған һәр қандақ адәмгә күлпәт кәлтүрүлиду; Аюпқа күлпәт кәлди; шуңа у чоқум мәлум бир еғир гунани қилған» дәп пәрәз қилиду. Бу көзқарашни Аюп қобул қилмисиму, лекин бундақ гәпләр уни интайин азаплайду һәм уни Худаниң адалитидин гуманлинишқа түрткә болиду. Уларниң сөзлиридин қариғанда, Аюп вә униң дәвридикиләрниң қиямәт күни тоғрисида асасән хәвири йоқ еди.\ft*\f*
\m
\v 8 Мән көргинимдәк, гуна билән йәр ағдуруп аваричилик териғанлар,
\m Охшашла һосул алиду.\x + \xo 4:8 \xo*\xt Аюп 15:35; Зәб. 7:15-17; Пәнд. 22:8; Йәш. 59:4; Һош. 10:13; Гал. 6:7, 8\xt*\x*
\m
\v 9 Тәңриниң бир нәпәси биләнла улар гумран болиду,
\m Униң ғәзивиниң партлиши билән улар йоқилип кетиду.\f □ \fr 4:9 \fr*\ft \+bd «нәпәси»\+bd* — «нәпси» әмәс.\ft*\f* \x + \xo 4:9 \xo*\xt Йәш. 11:4\xt*\x*
\m
\v 10 Ширниң һөкирәшлири,
\m Һәм әшәддий ширниң авази \add бар болсиму\add*,
\m Шир асланлириниң чишлири сундурулиду;\f □ \fr 4:10 \fr*\ft \+bd «Ширниң һөкирәшлири, һәм әшәддий ширниң авази бар болсиму,...»\+bd* — башқа бир хил тәрҗимиси: «Ширниң һөкирәшлири һәм әшәддий ширниң авази җим болиду...».\ft*\f*
\m
\v 11 Батур шир болса ов тапалмай йоқилишқа йүзлиниду,
\m Чиши ширниң күчүклири чечилип кетиду.
\m
\v 12 — Мана, маңа бир сөз ғайипанә кәлди,
\m Қулиқимға бир шивирлиған аваз кирди,
\m
\v 13 Түн кечидики ғайипанә көрүнүшләрдин чиққан ойларда,
\m Адәмләрни чоңқур уйқа басқанда,
\m
\v 14 Қорқунуч вә титрәкму мени басти,
\m Сүйәк-сүйәклиримни титритивәтти;
\m
\v 15 Көз алдимдин бир роһ өтүп кәтти;
\m Бәдинимдики түклирим һүрпийип кәтти.\f □ \fr 4:15 \fr*\ft \+bd «бир роһ өтүп кәтти»\+bd* — андин бу роһ Елифазға гәп қилиду. «Аюп» 1-2-баптики хәвәрдин қариғанда, роһниң гепи ялған болғачқа, бу роһ Шәйтандин кәлгән яман бир роһ екәнлигигә биздә қилчә гуман йоқ. Төвәндики изаһатларниму көрүң.\ft*\f*
\m
\v 16 У роһ орнида мидирлимай турди, бирақ турқини көрәлмидим;
\m Көз алдимда бир гәвдә турупту;
\m Шивирлиған бир аваз аңланди: —\f □ \fr 4:16 \fr*\ft \+bd «Шивирлиған бир аваз аңланди»\+bd* — башқа бир хил тәрҗимиси: «сүкүт ичидә бир аваз аңланди».\ft*\f*
\m
\v 17 «Инсан балиси Тәңридин һәққаний болаламду?
\m Адәм өз Яратқучисидин пак болаламду?\f □ \fr 4:17 \fr*\ft \+bd «Инсан балиси Тәңридин һәққаний болаламду?»\+bd* — башқа бир хил тәрҗимиси: «Инсан балиси Тәңри алдида һәққаний болаламду?».\ft*\f*
\m
\v 18 Мана, У Өз қуллириға ишәнмигән,
\m Һәтта пәриштилириниму «Наданлиқ қилған!» дәп әйиплигән йәрдә,\x + \xo 4:18 \xo*\xt Аюп 15:15; 2Пет. 2:4\xt*\x*
\m
\v 19 Ули топилардин болған инсанлар,
\m Лайдин ясалған өйләрдә турғучилар қандақ болар!?
\m Улар пәрванидинму асанла янҗилиду!\f □ \fr 4:19 \fr*\ft \+bd «Лайдин ясалған өйләрдә турғучилар қандақ болар!?»\+bd* — роһ ейтқан бу сөзләр (17-21-айәтләр) пүтүнләй ялған шикайәт сөзлиридур; чүнки биз китапниң бешида Худаниң Аюпни «Мениң қулум Аюп» дәп атап униңға болған ишәшиси тоғрисидики хатириләрни көрәләймиз. Һәммә роһларниң сөзиниң тоғра болуши натайин! Шуниң үчүн тәкитләймизки, барлиқ «роһларниң сөзлири»ни, шундақла инсанларниң сөзлириниму муқәддәс язмилар (Тәврат, Зәбур, Инҗил)дики толуқ һәқиқәтләргә асасән тәкшүрүп испатлаш толиму зөрүрдур. \+bd «Улар пәрванидинму асанла янҗилиду!»\+bd* — роһниң мошу сөзиниң көчмә мәнаси: Инсан балиси Худаниң алдида һеч немә һесапланмайду, шуңа Худаниң һәққанийлиғиға адәмниң әқли қилчә йәтмәйду, дегәнликтур. Демәк, инсанлар Худаниң һәққанийлиғини қәтъий чүшинәлмәйду. Бирақ Аюпниң қариши ундақ әмәстур. Аюп: — Гәрчә адәм вә Худаниң арисида инсанларниң гунайи сәвәвидин зор һаң пәйда болған болсиму, инсанларниң бәрибир өз виҗданида һәққанийлиқ тоғрисидики бир хил ғил-пал көрүнидиған чүшәнчиси болиду, дәп қарайду.\ft*\f*
\m
\v 20 Улар таң билән кәч арилиғида кукум-талқан болиду;
\m Улар һеч ким нәзиригә алмиған һалда мәңгүгә йоқилиду.\f □ \fr 4:20 \fr*\ft \+bd «Улар һеч ким нәзиригә алмиған һалда мәңгүгә йоқилиду»\+bd* — роһниң бу сөзи йәнила бир алдамчилиқтур; Инҗилға асәсән, Худа һәтта қучқачниң йәргә жиқилғининиму нәзиригә алиду.\ft*\f*
\m
\v 21 Уларниң чедир таниси жулуп ташланғанғу?
\m Улар һеч даналиққа техи еришмәйла өлүп кетиду!». \f □ \fr 4:21 \fr*\ft \+bd «Улар... һеч даналиққа техи еришмәйла өлүп кетиду!»\+bd* — Елифаз адәмниң һаятини чедирға охшитиду; чедирниң танилири жулунғада чедир дәрһал ғулап кетиду. Елифазниң бу сөзигә қариғанда, һаятниң бир мәхсити даналиққа еришиштур. Мәлум нуқтидин ейтқанда бу сөзниң асаси бар.\ft*\f*
\b
\b
\m
\c 5
\s1 Елифазниң сөзини давамлаштуруши
\m
\v 1 Қени, илтиҗа қилип бақ, саңа җавап қилғучи бармекин?
\m Муқәддәсләрниң қайсисидин панаһ тиләйсән?\f □ \fr 5:1 \fr*\ft \+bd «Муқәддәсләр»\+bd* — мошу йәрдә бәлким муқәддәс пәриштиләрни көрситиду.\ft*\f*
\m
\v 2 Чүнки ахмақниң аччиғи өзини өлтүриду,
\m Қәһри наданниң җениға замин болиду.\f □ \fr 5:2 \fr*\ft \+bd «Қәһри наданниң җениға замин болиду»\+bd* — яки «Көрмәслиги наданниң җениға замин болиду». \ft*\fp Елифазниң бу сөзиниң мәнаси: Аюпниң аччиқлинип, Худаға қақшиши хәтәрлик иш; Худа униңға җавап кәлмигән йәрдә, Худа вә инсанниң арилиғида туридиған бир «келиштүргүчи»динму ярдәм тиләш пүтүнләй беһудә иш, дегәнлик болуши мүмкин.\fp*\f*
\m
\v 3 Мән өз көзүм билән ахмақниң йилтиз тартқанлиғини көргәнмән;
\m Лекин шу һаман униң маканини «Ләнәткә учрайду!» дәп билдим,\f □ \fr 5:3 \fr*\ft \+bd «Лекин шу һаман униң маканини «ләнәткә учрайду!» дәп билдим»\+bd* — башқа бир хил тәрҗимиси: «Лекин мән дәрһал униң маканиға ләнәт оқудум».\ft*\f*
\m
\v 4 Униң балилири аманлиқтин жирақтур;
\m Улар шәһәр дәрвазисида сот қилинғанда бастурулди;
\m Уларға һеч ким һимайичи болмайду.
\m
\v 5 Униң һосулини ачлар йәп түгитиду;
\m Улар һәтта тикән арисида қалғанлириниму елип түгитиду;
\m Қилтақчиму униң мал-мүлүклирини жутувелишқа тәйяр туриду.
\m
\v 6 Чүнки аваричилик әзәлдин топидин үнүп чиқмайду,
\m Күлпәтму йәрдин өсүп чиққанму әмәс.
\m
\v 7 Бирақ учқун жуқуриға учидиғандәк,
\m Инсан күлпәт тартишқа туғулғандур.\f □ \fr 5:7 \fr*\ft \+bd «Инсан күлпәт тартишқа туғулғандур»\+bd* — яки «Инсан җапа тартишқиму туғулғандур». Кириш сөзимиздә ейтқинимиздәк, оқурмәнләрниң есидә болсунки, Аюпниң үч достиниң бәргән пикирлиридә хелә көп хаталиқ йәрлири бар. Кейин Худа шу хата гәплири үчүн уларни әйипләйду. 42:7-9ни көрүң.\ft*\f*
\m
\v 8 Орнуңда мән болсам, Тәңриғила мураҗиәт қилаттим,
\m Мән ишимни Худайимғила тапшуриветәттим.
\m
\v 9 У һесапсиз карамәтләрни,
\m Сан-санақсиз мөҗизиләрни яритиду.\x + \xo 5:9 \xo*\xt Аюп 9:10; Зәб. 71:18; Рим. 11:33\xt*\x*
\m
\v 10 У йәргә ямғур тәқдим қилиду;
\m У дала үстигә су әвәтип бериду.\x + \xo 5:10 \xo*\xt Зәб. 103:10\xt*\x*
\m
\v 11 У пәс орунда туридиғанларниң мәртивисини үстүн қилиду;
\m Матәм тутқанлар аманлиққа көтирилиду.\x + \xo 5:11 \xo*\xt 1Сам. 2:7; Зәб. 112:7, 8\xt*\x*
\m
\v 12 У һейлигәрләрниң нийәтлирини бекар қиливетиду,
\m Нәтиҗидә улар ишини пүттүрәлмәйду.\f □ \fr 5:12 \fr*\ft \+bd «У һейлигәрләрниң нийәтлирини бекар қиливетиду, нәтиҗидә улар ишини пүттүрәлмәйду»\+bd* — бу айәт Инҗилда («1Кор.» 1:19) расул Павлус тәрипидин нәқил кәлтүрүлгән, шуңа шүбһисизки уни тоғра дәп билимиз.\ft*\f* \x + \xo 5:12 \xo*\xt Нәһ. 4:9; Зәб. 32:10; Йәш. 8:10\xt*\x*
\m
\v 13 У мәккарларни өз һейлигәрлигидин қапқанқа алиду;
\m Әгирләрниң нәйрәңлири еқитип кетилиду.\f □ \fr 5:13 \fr*\ft \+bd «У мәккарларни өз һейлигәрлигидин қапқанқа алиду»\+bd* — Елифазниң бу җүмлисиму Инҗилда («1Кор.» 3:19) расул Павлус тәрипидин нәқил кәлтүрүлгән, шуңа шүбһисизки униму тоғра дәп билимиз.\ft*\f* \x + \xo 5:13 \xo*\xt 1Кор. 3:19\xt*\x*
\m
\v 14 Күндүздә улар қараңғулуққа учрайду;
\m Чүштә түн кечидәк силаштуруп маңиду.\x + \xo 5:14 \xo*\xt Қан. 28:29\xt*\x*
\m
\v 15 Бирақ у мискинләрни мәккарларниң қиличи вә ағзидин қутқузиду,
\m Уларни күчлүкләрниң чаңгилидин қудрәтлик қоли билән қутқузиду.
\m
\v 16 Шуңа, аҗизлар үчүн үмүт туғулиду,
\m Қәбиһлик ағзини юмиду.\x + \xo 5:16 \xo*\xt Зәб. 106:42\xt*\x*
\m
\v 17 Қара, Тәңри ибрәт бәргән адәм бәхитликтур,
\m Шуңа, Һәммигә Қадирниң тәрбийисигә сәл қарима җуму!\x + \xo 5:17 \xo*\xt Пәнд. 3:11, 12; Ибр. 12:5; Яқ. 1:12; Вәһ. 3:19\xt*\x*
\m
\v 18 Чүнки У адәмни яриландуриду, андин ярини таңиду;
\m У санҗийду, бирақ Униң қоллири йәнә сақайтиду.\x + \xo 5:18 \xo*\xt Қан. 32:39; 1Сам. 2:6; Һош. 6:1\xt*\x*
\m
\v 19 У сени алтә қийинчилиқтин қутқузиду;
\m Һәтта йәттә күлпәттә һеч қандақ яманлиқ саңа тәгмәйду.\f □ \fr 5:19 \fr*\ft \+bd «... алтә қийинчилиқ... йәттә күлпәттә ... »\+bd* — бу «алтә... йәттә...» дегән ибарә «һәр хил..., һәр қандақ...» дегәнни билдүриду.\ft*\f* \x + \xo 5:19 \xo*\xt Зәб. 90\xt*\x*
\m
\v 20 Ачарчилиқта У сениң үлүмиңгә,
\m Урушта У саңа урулған қилич зәрбисигә ниҗаткар болиду.
\m
\v 21 Сән зәһәрлик тилларниң зәрбисидиму башпанаһлиқ ичигә йошурунисән,
\m Вәйранчилиқ кәлгәндә униңдин һеч қорқмайдиған болисән.
\m
\v 22 Вәйранчилиқ вә қәһәтчилик алдида күлүпла қойисән;
\m Йәр йүзидики һайванлардинму һеч қорқмайсән.
\m
\v 23 Сән даладики ташлар билән әһдидаш болисән;
\m Явайи һайванларму сән билән енақ өтиду.\x + \xo 5:23 \xo*\xt Һош. 2:20\xt*\x*
\m
\v 24 Сән чедириңниң теч-аманлиқта болидиғанлиғини билип йетисән;
\m Мал-мүлкүңни едитлисәң, һәммә немәңниң тәл екәнлигини байқайсән.
\m
\v 25 Нәслиң көп болидиғанлиғини,
\m Пәрзәнтлириңниң от-чөптәк көп екәнлигини билисән.\f □ \fr 5:25 \fr*\ft \+bd «Нәслиң көп болидиғанлиғини, пәрзәнтлириңниң от-чөптәк көп екәнлигини билисән»\+bd* — Елифаз Аюпниң он балисидин һәм барлиқ мал-мүлкидин айрилип қалғанлиғини пүтүнләй есидин чиқирип қойғандәк қилатти.\ft*\f*
\m
\v 26 Сән өз вақтидила йетилип жиғилған бир бағ буғдайдәк,
\m Пәқәт вақит-саитиң пишип йетилгәндила йәрлигиңгә кирисән.
\m
\v 27 Биз өзимиз буни тәкшүрүп көргәнмиз — улар һәқиқәтән шундақтур.
\m Шуңа өзүң аңлап бил, буларни өзүңгә тәтбиқлап ойлап бақ».
\b
\b
\m
\c 6
\s1 Аюп йәнә сөзләйду — «Мениң дадлишим һәқ»
\m
\v 1 Аюп җававән мундақ деди: —
\m
\v 2 «Аһ, мениң дәрдлик зарлирим таразида өлчәнсә!
\m Аһ, бешимға чүшкән барлиқ балаю-қаза булар билән биллә таразиланса!\f □ \fr 6:2 \fr*\ft \+bd «... Аһ, бешимға чүшкән барлиқ балаю-қаза булар \+bd*\+bdit , йәни дәрдлик зарлирим\+bdit* билән биллә таразиланса!» — Аюпниң бу сөзи: «дәрдлик зарлирим» вә бешимға чүшкән бала-қазалар таразада селиштурулса, әмәлийәттә мениң зарлиримниң аз екәнлиги көрүниду, дегән мәнини өз ичигә елиши мүмкин.\ft*\f*
\m
\v 3 Шундақ қилинса у һазир деңиздики қумдин еғир болуп чиқиду;
\m Шуниң үчүн сөзлирим тәлвиләрчә болуватиду.\x + \xo 6:3 \xo*\xt Пәнд. 27:3\xt*\x*
\m
\v 4 Чүнки Һәммигә Қадирниң оқлири маңа санҗилип ичимдә туруватиду,
\m Уларниң зәһирини роһум ичмәктә,
\m Тәңриниң вәһимилири маңа қарши сәп түзүп һуҗум қиливатиду.\f □ \fr 6:4 \fr*\ft \+bd «Уларниң зәһирини роһум ичмәктә»\+bd* — яки, «Уларниң зәһәри роһумни йәп кетиду».\ft*\f* \x + \xo 6:4 \xo*\xt Зәб. 37:1-4\xt*\x*
\m
\v 5 Явайи ешәк от-чөп тапқанда һаңрамду?
\m Кала болса йәм-хәшәк үстидә мөрәмду?
\m
\v 6 Туз болмиса тәмсиз нәрсини йегили боламду?
\m Хам тухумниң еқиниң тәми барму?
\m
\v 7 Җеним уларға тәгсиму сәскинип кетиду,
\m Улар маңа жиркиничлик тамақ болуп туюлиду.
\m
\v 8 Аһ, мениң тәшна болғиним кәлсиди!
\m Тәңри интизаримни иҗабәт қилсиди!
\m
\v 9 Аһ, Тәңри мени янчип ташлисун!
\m У қолини қоюветип җенимни үзүп ташлашқа мувапиқ көрсиди!
\m
\v 10 Шундақ болса, маңа тәсәлли болатти,
\m Һәтта рәһимсиз ағриқларда қийналсамму, шатлинаттим;
\m Чүнки Муқәддәс Болғучиниң сөзлиридин танмиған болаттим!\f □ \fr 6:10 \fr*\ft \+bd «Һәтта ... шатлинаттим; чүнки Муқәддәс Болғучиниң сөзлиридин танмиған болаттим!»\+bd* — Аюпниң бундақ ойлиши: «Әгәр һазир Худа мениң җенимни алса, мән Униңдин йүз өрүмигән мана мошу чағдила алса боптикән; бирақ бу азап-оқубәтләр давамлаштурулса, мәндә немә өзгиришләр болар, мән Худадин танимәнму қандақ? Шуңа яхшиси У һазир мени әпкәтсә, қаттиқ бир зәрбә билән әпкәтсә мәйли» дегәндәк мәнини бериду.\ft*\f*
\m
\v 11 Мәндә өлүмни күткидәк йәнә қанчилик мағдур қалди?
\m Мениң сәвир-тақәтлик болуп һаятимни узартишимниң немә нәтиҗиси болар?
\m
\v 12 Мениң күчүм таштәк чиңму?
\m Мениң әтлирим мистин ясалғанмиди?
\m
\v 13 Өзүмгә ярдәм бәргидәк мағдурум қалмиди әмәсму?
\m Һәр қандақ әқил-тәдбир мәндин қоғливетилгән әмәсму?
\b
\m
\s1 Бурадәрлириниң Аюпни дағда қоюши
\m
\v 14 Үмүтсизлинип кетиватқан кишигә дости меһриванлиқ көрсәтмики зөрүрдур;
\m Болмиса у Һәммигә қадирдин қорқуштин ваз кечиши мүмкин.\f □ \fr 6:14 \fr*\ft \+bd «Үмүтсизлинип кетиватқан кишигә дости меһриванлиқ көрсәтмики зөрүрдур; болмиса ...»\+bd* — айәтниң башқа бир нәччә тәрҗимилири бар. Буларниң бири: «Һәтта у Һәммигә Қадирдин қорқуштин айрилған болсиму, үмүтсизлинип кетиватқан кишигә дости меһриванлиқ көрсәтмики зөрүрдур».\ft*\f*
\m
\v 15 Бирақ бурадәрлирим вақитлиқ «алдамчи ериқ» сүйидәк,
\m Маңа һелигәрлик билән муамилә қилмақта;
\m Улар сулири еқип түгигән ериққа охшайду.\f □ \fr 6:15 \fr*\ft \+bd «алдамчи ериқ»\+bd* — чөл баяванда туюқсиз еқиштин тохтайдиған ериқ. Йолучиларниң мошундақ ериққа ишиниши интайин хәтәрлик, әлвәттә. 20-21-айәтләрни көрүң.\ft*\f*
\m
\v 16 Еригән муз сулири ериққа киргәндә улар қаридап кетиду,
\m Қарлар уларниң ичидә йоқилип кетиду,
\m
\v 17 Улар пәсилниң иллиши билән қуруп кетиду;
\m Һава иссип кәткәндә, изидин йоқилип кетиду.\f □ \fr 6:17 \fr*\ft \+bd «Һава иссип кәткәндә, изидин йоқилип кетиду»\+bd* — демәк, әң керәк болған вақитта бу ериқлар ғайип болиду.\ft*\f*
\m
\v 18 Сәпәрдашлар маңған йолидин чиқип, ериққа бурулиду;
\m Улар ериқни бойлап меңип, чөлдә езип өлиду.
\m
\v 19 Темалиқ карванларму ериқ издәп маңди;
\m Шебалиқ содигәрләрму уларға үмүт билән қариди;\f □ \fr 6:19 \fr*\ft \+bd «Шебалиқ содигәрләрму уларға үмүт билән қариди»\+bd* — яки «Шебалиқ содигәрләрму уларға учрашни үмүт қилатти».\ft*\f*
\m
\v 20 Бирақ улар ишәнгинидин үмүтсизлинип номуста қалди;
\m Улар әшу йәргә келиши билән паракәндичиликкә учриди.
\m
\v 21 Мана силәр уларға охшаш \add маңа тайини\add* йоқ болуп қалдиңлар;
\m Силәр қорқунучлуқ бир вәһимини көрүпла қорқуп кетиватисиләр.
\m
\v 22 Мән силәргә: «Маңа бериңлар»,
\m Яки: «Маңа мал-мүлүклириңлардин һәдийә қилиңлар?» — дегәнни қачан дәп баққан?\f □ \fr 6:22 \fr*\ft \+bd «Маңа мал-мүлүклириңлардин һәдийә қилиңлар?» — дегәнни қачан дәп баққан?»\+bd* — Аюп у достлириға һеч қачан қәриздар болуп бақмиған. У: «Силәрдин пул яки мал-мүлүк күткиним йоқ, силәрдин күткиним пәқәт азрақ һесдашлиқ яки меһриванлиқ, халас» демәкчи.\ft*\f*
\m
\v 23 Яки: «Мени езитқучиниң қолидин қутқузуңлар!»
\m Яки «Зораванларниң қолидин гөрүгә пул бәрсәңлар!» дәп баққанму?
\m
\v 24 Маңа үгитип қоюңлар, сүкүт қилимән;
\m Нәдә йолдин чиққанлиғимни маңа көрситип бериңлар.
\m
\v 25 Тоғра сөзләр немидегән өткүр-һә!
\m Бирақ әйиплириңлар зади немини испатлалайду?!\f □ \fr 6:25 \fr*\ft \+bd «Бирақ әйиплириңлар зади немини испатлалайду?»\+bd* — шу вақитқичә Аюпниң үч дости арисидин пәқәт Елифаз сөз қилған. Аюп «әйиплириңлар» (көплүк шәкли) дегән сөзи билән уларға: «Силәр йенимға келиштин авал әһвалим тоғрилиқ \+bd тил бириктүрүвалған охшайсиләр\+bd*» дәп пуритиватиду.\ft*\f*
\m
\v 26 Үмүтсизләнгән кишиниң гәплири өтүп кетидиған шамалдәк турса,
\m Пәқәт сөзләрнила әйиплимәкчимусиләр?\f □ \fr 6:26 \fr*\ft \+bd «Үмүтсизләнгән кишиниң гәплири өтүп кетидиған шамалдәк турса,...»\+bd* — Аюп бу гәплири билән өзүмниң бәзи сөзлиримниң һәддидин ешип кәткәнлигини билимән, дәп етирап қилған болса керәк. Башқа бир хил тәрҗимиси: «Силәр пәқәт сөзләрнила әйиплимәкчимусиләр, үмүтсизләнгән кишиниң гәплири наһайити өтүп кетидиған бир шамалдәкла дәп қаримақчисиләр?».\ft*\f*
\m
\v 27 Силәр житим-йесирларниң үстидә чәк ташлишисиләр!
\m Дост-бурадириңлар үстидә содилишисиләр!\f □ \fr 6:27 \fr*\ft \+bd «Дост-бурадириңлар үстидә содилишисиләр!»\+bd* — башқа бир хил мәнаси: «Силәр дост-бурадәрләр үчүн ора колишисиләр».\ft*\f*
\m
\v 28 Әнди маңа йүз туранә қарап беқиңлар;
\m Алдиңлардила ялған сөз қилаламдим?
\m
\v 29 Өтүнимән, болди қилиңлар, гуна болмисун;
\m Раст, қайтидин ойлап беқиңлар,
\m Чүнки өзүмниң тоғрилиғим \add таразида\add* туриду.\f □ \fr 6:29 \fr*\ft \+bd «Чүнки өзүмниң тоғрилиғим таразида туриду»\+bd* — яки: «Чүнки бу ишта һәқ мән тәрәптидур».\ft*\f*
\m
\v 30 Тилимда хаталиқ барму?
\m Тилим яманлиқни зади теталмасму?
\b
\b
\m
\c 7
\s1 Инсанларниң турмуш азаплири
\m
\v 1 Инсанға зиминда җәврә-җапа чекидиған турмуш бекитилгән әмәсму?
\m Униң күнлири бир мәдикарниңкигә охшаш әмәсму?
\m
\v 2 Қул кәчқурунниң сайисигә тәшна болғандәк,
\m Мәдикар өз әмгигиниң һәққини күткәндәк,
\m
\v 3 Мана беһудә айлар маңа бекитилгән,
\m Ғәшликкә толған кечиләр маңа несип қилинған.\f □ \fr 7:3 \fr*\ft \+bd «Мана беһудә айлар маңа бекитилгән,...»\+bd* — бу җүмлә Аюпниң азави әшу күнгичә бәлким бир нәччә ай узартилғанлиғини көрситиду. Униң достлириниң Аюпниң қешиға кәлгичә қилған сәпири узун болған болса керәк.\ft*\f*
\m
\v 4 Мән ятқинимда: «Қачан қопармән?» дәп ойлаймән,
\m Бирақ кәч узундин узун болиду,
\m Таң атқичә пүтүн бир кечә мән толғинип ятимән.
\m
\v 5 Әтлирим қурутлар һәм топа-чаңлар билән қапланди,
\m Терилирим йерилип, йириңлап кәтти.\f □ \fr 7:5 \fr*\ft \+bd «Әтлирим қурутлар һәм топа-чаңлар билән...»\+bd* — яки «Әтлирим қурутлар һәм қақач-чақалар билән...».\ft*\f*
\m
\v 6 Күнлирим бапкарниң мокисидинму иштик өтиду,
\m Улар үмүтсизлик билән аяқлишай дәп қалди.\f □ \fr 7:6 \fr*\ft \+bd «Күнлирим бапкарниң мокисидинму иштик өтиду»\+bd* — бапкарниң мокиси интайин тез, тохтимай һәрикәт қилиду. \+bd «Улар үмүтсизлик билән...»\+bd* — ибраний тилида «үмүтсизлик» вә «жип» аһаңдаш сөз. Аюп мошу айәттә өз һаятини тоқулидиған гиләмгә охшитип, «жип тохтап қалғидәк» демәкчи.\ft*\f*
\m
\v 7 \add Аһ Худа\add*, мениң җеним бир нәпәсла халас.
\m Көзүм яхшилиқни қайтидин көрмәйдиғанлиғи есиңдә болсун;\x + \xo 7:7 \xo*\xt Аюп 8:9; 10:9; 14:1, 2, 3; 16:22; Зәб. 89:6-10; 101:12; 102:15; 143:4; Йәш. 40:6; Яқ. 4:14; 1Пет. 1:24\xt*\x*
\m
\v 8 Мени Көргүчиниң көзи иккинчи қетим маңа қаримайду,
\m Сән нәзириңни үстүмгә чүшүргиниңдә, мән йоқалған болимән.\f □ \fr 7:8 \fr*\ft \+bd «Сән нәзириңни үстүмгә чүшүргиниңдә, мән йоқалған болимән»\+bd* — бу 7-8-айәттә, 21-айәткә охшаш, Аюп «И Худа, Сән балдур маңа рәһим қилмисаң, кечигип қалисән!» дегәндәк қилатти.\ft*\f*
\m
\v 9 Булут ғайип болуп, қайта көрүнмигәндәк,
\m Охшашла тәһтисараға чүшкән адәм қайтидин чиқмайду.\f □ \fr 7:9 \fr*\ft \+bd «Тәһтисара»\+bd* — мошу йәрдә «тәһтисара» (ибраний тилида «шеол») дегән йәр «йәр астидики сарай» (йәни, «тәкт сарай»), өлгәнләрниң роһлири барған җайни көрситиду. Ениқ туруптики, Аюпниң бу сөзләрни ейтқанда гөрдин тирилдүрүлүш тоғрисида хәвири көп әмәс еди.\ft*\f*
\m
\v 10 У йәнә өз өйигә қайтмайду,
\m Өз жути уни қайта тонумайду.
\m
\v 11 Шуңа мән ағзимни жуммай,
\m Роһумниң дәрд-әлими билән сөз қилай,
\m Җенимниң азавидин зарлаймән.
\m
\v 12 Немишкә Сән үстүмдин күзәт қилисән?
\m Мән \add хәтәрлик\add* бир деңизму-я?
\m Яки деңиздики бир әҗдиһамумән?\f □ \fr 7:12 \fr*\ft \+bd «Немишкә Сән үстүмдин күзәт қилисән?»\+bd* — Аюп: «Мән аләмниң аманлиғиға бир хил хәвп йәткүзәмдим-я?» дәп Худадин соримақчи охшайду.\ft*\f*
\m
\v 13 Мән: «Аһ, ятқан орнум маңа раһәт бериду,
\m Көрпәм налә-пәрядимға дәрман болиду» — десәм,
\m
\v 14 Әнди Сән чүшләр билән мени қорқутиватисән,
\m Ғайипанә аламәтләр билән маңа вәһимә салисән.
\m
\v 15 Шуниң үчүн боғулушумни, өлүмни,
\m Бу сүйәклиримгә қарап олтириштин артуқ билимән.\f □ \fr 7:15 \fr*\ft \+bd «... боғулушумни, өлүмни, бу сүйәклиримгә қарап олтириштин артуқ билимән»\+bd* — Аюпниң кесили, бәлким, боғнуқуш кесили (дәм сиқилиш кесили) болуши мүмкин. \ft*\fp Бу айәт йәнә мундақму тәрҗимә қилиниду, йәни: «Гелимни сиққучи болса бойнумни, өлүм болса сүйәклиримни таллиди».\fp*\f*
\m
\v 16 Мән өз җенимдин тойдум;
\m Мениң мәңгүгә яшиғум йоқ,
\m Мени мәйлимгә қойивәткин,
\m Мениң күнлирим беһудидур.\f □ \fr 7:16 \fr*\ft \+bd «Мениң күнлирим беһудидур»\+bd* — яки «Мениң күнлирим бир нәпәс, халас!».\ft*\f* \x + \xo 7:16 \xo*\xt Зәб. 61:10; 143:4\xt*\x*
\m
\v 17 Инсан балиси немиди?
\m Сән немишкә уни чоң билисән,
\m Немә дәп униңға көңүл берисән?\x + \xo 7:17 \xo*\xt Зәб. 8:5; 143:3; Ибр. 2:6\xt*\x*
\m
\v 18 Һәр әтигәндә уни сүрүштүрүп келисән,
\m Һәр нәпәс уни синайсән!
\m
\v 19 Қачанғичә мениңдин нәзириңни алмайсән,
\m Маңа қачанғичә ағзимдики сериқ суни жутувалғидәк арам бәрмәйсән?
\m
\v 20 Мән гуна қилған болсамму,
\m и инсанийәтни Күзәткүчи, Саңа немә қилиптимән?!
\m Мән Саңа жүк болуп қалдимму?
\m Буниң билән мени Өзүңгә зәрбә нишани қилғансәнму?
\m
\v 21 Сән немишкә мениң итаәтсизлигимни кәчүрүм қилип,
\m Гунайимни сақит қилмайсән?
\m Чүнки мән пат арида топиниң ичидә ухлаймән;
\m Сән мени издәп келисән, лекин мән мәвҗут болмаймән».\f □ \fr 7:21 \fr*\ft \+bd «...сән мени издәп келисән, лекин мән мәвҗут болмаймән»\+bd* — 7-бап, 7-8-айәт үчүн берилгән изаһатниму көрүң. Мошу йәрдә, Аюпниң ичидики етиқат һәм гуманниң бир-биригә болған күриши көрүниду. Аюп бир тәрәптин Худани дүшминимдәк иш қилди, лекин йәнә бир тәрәптин У кәлгүсидә Өз достини издигәндәк мени издәп келиду, бирақ тапалмайду, дәйду.\ft*\f*
\b
\b
\m
\c 8
\s1 Шухалиқ Билдад сөзләйду — Илгәрки дәвирләрдики азап-оқубәтләр тоғрилиқ гувалиқ
\m
\v 1 Андин Шухалиқ Билдад җававән мундақ деди: —
\m
\v 2 «Сән қачанғичә мошуларни сөзләйсән?
\m Ағзиңдики сөзләр күчлүк шамалдәк қачанғичә чиқиду?
\m
\v 3 Тәңри адаләтни бурмилиғучиму?
\m Һәммигә Қадир адиллиқни бурмиламду?\x + \xo 8:3 \xo*\xt Қан. 32:4; 2Тар. 19:7; Дан. 9:14\xt*\x*
\m
\v 4 Сениң балилириң Униң алдида гуна қилған болса,
\m У уларниму итаәтсизлигиниң җазасиға тапшурған, халас.\f □ \fr 8:4 \fr*\ft \+bd «Сениң балилириң Униң алдида гуна қилған болса, У уларниму итаәтсизлигиниң җазасиға тапшурған, халас»\+bd* — Билдадниң бу баяни рәһимсизлик билән қилинған сөзләрдур; бу сөзләр Аюпниң ярисиға туз сепип уни техиму азапқа салиду. Чүнки Аюпниң һәсрити дәл мошу иш түпәйлидин болувататти; бирақ Билдадниң Аюпниң балилириниң өткүзгән бирәр гунайи тоғрисида һеч қандақ испати йоқтур. Биз болсақ, униң балилириниң әмәлийәттә өз гунайи сәвәвидин өлмигәнлигини билимиз.\ft*\f*
\m
\v 5 Бирақ әгәр өзүң һазир чин көңлүңдин Тәңрини издисәңла,
\m Һәммигә Қадирға илтиҗа қилсаңла,\x + \xo 8:5 \xo*\xt Аюп 22:23\xt*\x*
\m
\v 6 Әгәр сән сап дил һәм дурус болған болсаң,
\m Шүбһисизки, У сән үчүн ойғиниду,
\m Чоқум сениң һәққанийлиғиңға толған туралғуңни гүлләндүриду.
\m
\v 7 Сән дәсләптә етиварсиз қаралған болсаңму,
\m Бирақ сән ахирида чоқум техиму гүллинисән.
\m
\v 8 Шуңа сәндин өтүнәйки, өткәнки дәвирләрдин сорап баққин,
\m Уларниң ата-бовилириниң издинишлиригиму көңүл қойғин\x + \xo 8:8 \xo*\xt Қан. 4:32\xt*\x*
\m
\v 9 (Чүнки биз болсақ түнүгүнла туғулғанмиз;
\m Күнлиримиз пәқәт бир сайә болғачқа, һеч немини билмәймиз).\f □ \fr 8:9 \fr*\ft \+bd «Күнлиримиз пәқәт бир сайә...»\+bd* — Билдадниң бу дегини, униң у дәвридики ата-бовилириниң (өзиниң замани билән селиштурғанда) интайин узун өмүрлүк болғанлиғини көрситиши мүмкин. (Тәвраттики «Яритилиш» қисмиға асасән, Адәм атимиздин башлап Нуһ пәйғәмбәрниң дәвригичә нурғун адәмләр бир нәччә йүз жил яшиған еди).\ft*\f* \x + \xo 8:9 \xo*\xt Яр. 47:9; 1Тар. 29:15; Аюп 7:5, 6, 7; Зәб. 38:6, 14; 101:12; 143:4\xt*\x*
\m
\v 10 Саңа көрсәтмә берип үгәтәләйдиған улар әмәсму?
\m Улар өз көңлидикини саңа сөзлимәмду?
\m
\v 11 Латқа болмиса йекәнләр егиз өсәләмду?
\m Қомушлуқтики от-чөпләр сусиз өсәләмду?
\m
\v 12 Улар йешил пети болуп, техичә орулмиған болсиму,
\m Һәр қандақ от-чөптин тез тозуп кетиду.\x + \xo 8:12 \xo*\xt Зәб. 128:5-6; Йәр. 17:6\xt*\x*
\m
\v 13 Тәңрини унтуған кишиләрниң һәммисиниң ақивәтлири мана шундақтур;
\m Ипласларниң үмүти мана шундақ йоққа кетәр.\x + \xo 8:13 \xo*\xt Аюп 11:20; 18:14; Зәб. 111:10; Пәнд. 10:28\xt*\x*
\m
\v 14 Чүнки униң таянғини чүрүк бир нәрсә, халас;
\m Униң ишәнгини болса өмчүкниң торидур, халас.
\m
\v 15 У өз угисиға йөлиниду, бирақ у мәзмут турмайду;
\m У уни чиң тутувалған болсиму, бирақ у бәрдашлиқ берәлмәйду.
\m
\v 16 У қуяш астида көклигән болсиму,
\m Униң пиләклири өз беғини қаплиған болсиму,
\m
\v 17 Униң йилтизлири таш догисиға чирмишип кәткән болсиму,
\m У ташлар арисида орун издигән болсиму,
\m
\v 18 Лекин \add Худа\add* уни орнидин юливәтсә,
\m Әшу йәр униңдин тенип: «Мән сени көрмигән!» — дәйду.\f □ \fr 8:18 \fr*\ft \+bd «... Лекин Худа уни орнидин юливәтсә, әшу йәр униңдин тенип: «Мән сени көрмигән!» — дәйду»\+bd* — мошу йәрләрдә Билдад Аюп учриған балаю-апәтни шу бир нәччә ишқа охшатқан болуши мүмкин: — авал -15-айәттә, у «яманларниң өйиниң ғулап кетиши» тоғрилиқ сөзләйду; иккинчи, 16-айәттики «пиләкләр» дегән сөз, ибраний тилида «пәрзәнтләр»ниму көрситиду. Үчинчи, мошу айәттә бәлким «әшу йәр» дегән сөз Аюпниң жутдашлирини көрситиду; улар уни чәткә қеқип: «Сәндәк Худа ләнәт қилған адәмни тонумаймиз» дегән мәниләрдиму ейтилған болуши мүмкин.\ft*\f*
\m
\v 19 Мана униң йолиниң шатлиғи!
\m Униңдин кейин орниға башқилири тупрақтин үниду.
\m
\v 20 Қара, Худа дурус адәмни ташлимайду,
\m Яки яманлиқ қилғучиларниң қолини тутуп уларни йөлимәйду.\f □ \fr 8:20 \fr*\ft \+bd «... яманлиқ қилғучиларниң қолини тутуп уларни йөлимәйду»\+bd* — яки «...яманлиқ қилғучиларни қолиға күч бәрмәйду».\ft*\f*
\m
\v 21 У йәнә сениң ағзиңни күлкә билән,
\m Ләвлириңни шатлиқ авазлири билән толдуриду,
\m
\v 22 Саңа нәпрәтләнгәнләргә шәрмәндилик чаплиниду,
\m Әскиләрниң чедири йоқитилиду».
\b
\b
\m
\c 9
\s1 Аюп бәргән җавави — «Инсан балиси қандақ қилип Худа алдида адил болалайду?»
\m
\v 1 Аюп җававән мундақ деди: —
\m
\v 2 Вай, сениңла тоғра, \add дунияни\add* һәқиқәтән сән дегәндәк дәп билимән!
\m Бирақ инсан балиси қандақ қилип Тәңри алдида һәққаний болалисун?\x + \xo 9:2 \xo*\xt Аюп 14:4; 25:4; Зәб. 142:2\xt*\x*
\m
\v 3 Һәтта әгәр бириси униң билән дәвалишишқа петиналиса,
\m Шу \add киши\add* мәсилиләрниң миңдин биригиму җавап берәлмәйду.\f □ \fr 9:3 \fr*\ft \+bd «Һәтта әгәр бириси униң билән дәвалишишқа петиналиса, шу киши мәсилиләрниң миңдин биригиму җавап берәлмәйду»\+bd* — буниң йәнә башқа икки хил тәрҗимиси болуши мүмкин: (1) «Әгәр Худа бириси билән дәвалишишни лайиқ көрсә, у киши миңдин бир мәсилигиму җавап берәлмәйду»; (2) «Әгәр Худа бириси билән дәвалишишни лайиқ көрсә, Худа у кишиниң миңдин бир мәсилисигиму җавап бәрмәйду».\ft*\f*
\m
\v 4 Униң қәлбидә чоңқур даналиқ бардур,
\m У зор күч-қудрәткә егидур;
\m Кимму Униңға қарши чиқип, жүригини том қилип,
\m Кейин теч-аман қалған?
\m
\v 5 У тағларни ғәзивидә ғулатқанда,
\m Уларға һеч билдүрмәйла уларни жулуп ташлайду.
\m
\v 6 У йәр-зиминни тәвритип өз орнидин қозғитиду,
\m Шуниң билән униң түврүклири титрәп кетиду.
\m
\v 7 У қуяшқа көтирилмә дәп сөз қилсила, у қопмайду;
\m У \add халиса\add* юлтузларниңму нурини печәтләп қоялайду.
\m
\v 8 Асманларни кәң яйғучи пәқәт удур,
\m У деңиз долқунлири үстигә дәссәп жүриду.\x + \xo 9:8 \xo*\xt Яр. 1:6\xt*\x*
\m
\v 9 У йәттә қарақчи юлтуз, Орион юлтуз түркүми вә қәлб юлтуз топини,
\m Җәнубий юлтуз түркүмлириниму яратқан.\f □ \fr 9:9 \fr*\ft \+bd «Җәнубий юлтуз түркүмлириниму яратқан»\+bd* — яки: «Җәнубий асмандики ғәзниләрни яратқан».\ft*\f*
\m
\v 10 У һесаплиғусиз улуқ ишларни,
\m Санап түгитәлмәйдиған карамәт ишларни қилиду.\x + \xo 9:10 \xo*\xt Аюп 5:9; Зәб. 71:18; 76:15; 85:10; Рим. 11:33\xt*\x*
\m
\v 11 Қара, У йенимдин өтиду, бирақ мән Уни көрмәймән;
\m У өтүп кетиду, бирақ Уни байқалмаймән.\f □ \fr 9:11 \fr*\ft \+bd «У йенимдин өтиду»\+bd* — яки: «У йенимдин өтсә». \+bd «У өтүп кетиду»\+bd* — яки: «У өтүп кәтсә».\ft*\f*
\m
\v 12 Мана, У елип кетиду, ким Уни Өз йолидин яндуралисун?
\m Ким Униңдин: «Немә қиливатисән» дәп сорашқа петиналисун?\f □ \fr 9:12 \fr*\ft \+bd «У елип кетиду»\+bd* — яки: «У елип кәтсә» яки «У булап кәтсә».\ft*\f*
\m
\v 13 Тәңри ғәзивини қайтурувалмайду;
\m Раһабниң ярдәмчилири Униң айиғиға баш егиду.\f □ \fr 9:13 \fr*\ft \+bd «Раһаб»\+bd* — «Раһаб»ниң мундақ үч хил мәна мүмкинчилиги бар: — (1) һакавурлуқ; (2) Мисир империйәсиниң йәнә бир исми (қедимки дунияда һакаввурлуқта даңқи чиққан); (3) әң чоң мүмкинчилиги бар мәнаси шуки, деңиздики зор, қорқунучлуқ бир һайванниң исми. Бу йоған һайванниң йәнә бир исми «левиатан» болуши мүмкин (жуқуриқи 3-бап, 8-айәттики изаһатни көрүң). У Муқәддәс Китаптики башқа бир нәччә йәрләрдә Шәйтанниң бир символидур. Шуңа мошу йәрдә «Раһабниң ярдәмчилири» бәлким Шәйтанниң ярдәмчилирини көрсәтгән болуши мүмкин.\ft*\f*
\m
\v 14 Шундақ туруқлуқ, мән қандақму униңға җавап берәләйттим.
\m Мән муназирә қилғидәк қандақ сөзләрни таллалайттим?
\m
\v 15 Мабада мән һәққаний болсамму,
\m Мән йәнила Униңға җавап берәлмәйттим;
\m Мән пәқәт сотчимға илтиҗала қилалайттим.
\m
\v 16 Мән Униңға илтиҗа қилған вә У маңа җавап бәргән болсиму,
\m Мән техи Униң садайимни аңлиғанлиғиға ишәш қилалмиған болаттим;
\m
\v 17 У боран-чапқунлар билән мени езиду,
\m У ярилиримни сәвәпсиз көпәйтмәкта.
\m
\v 18 У маңа һәтта нәпәс елишқиму рухсәт бәрмәйду,
\m Әксичә У маңа дәрд-әләмни жүкливәтти.
\m
\v 19 Күч-қудрәт тоғрисида гәп қилсақ, мана, Униңдин күчлүк \add йәнә башқа ким\add* бар?
\m Адаләткә кәлсәк, ким Уни сотқа чақиралисун?!\f □ \fr 9:19 \fr*\ft \+bd «Адаләткә кәлсәк, ким уни сотқа чақиралисун?!»\+bd* — әсли текстни чүшиниш сәл тәш. Башқа хил тәрҗимилири болуши мүмкин.\ft*\f*
\m
\v 20 Мән өзүмни ақлимақчи болсам, өз ағзим өзүмни гунаға патурар,
\m Қосурсиз болған болсам, У йәнила мени әгир дәп бекитәр.\f □ \fr 9:20 \fr*\ft \+bd «... Қосурсиз болған болсам, у йәнила мени әгир дәп бекитәр»\+bd* — Аюпқа мабада Худаниң алдида өзини ақлаш пурсити кәлсиму, у Худаниң зор күч-қудрити билән ағзиниң ечилмас қилинишидин, яки һәтта «машина адәмдәк» өз ағзи билән өзини әйипләп кетишидин қорқиду. «Худа һәммидин күчлүк, шуңа У адил» дегән көзқараш дуниядики һәр бир залимниң: «Күч-һоқуқ дегән һәқтур» дегән көзқаришиға йеқин келиду. Аюп мошу йәрдә «Худа маңа ундақ муамилә қилса, адил болмайду» демәкчи болиду. Китапниң кейинки қисимлирида, Худаниң һәм һәммидин күчлүк һәм шуниң билән биргә пүтүнләй адил екәнлиги айдиңлишиду.\ft*\f*
\m
\v 21 Бирақ мән әслидә ейибсиз едим.
\m Мәйли, өзүмниң қандақ болидиғанлиғим билән пәрвайим пәләк!
\m Өз җенимдин тойдум!
\m
\v 22 Һәммә иш охшаш екән; шуңа мән дәймәнки,
\m У дурусларниму, яманларниму охшашла йоқитиду.\f □ \fr 9:22 \fr*\ft \+bd «... мән дәймәнки, у дурусларниму, яманларниму охшашла йоқитиду»\+bd* — наһайити ениқки, бу бабтики 14-айәттин 34-айәткичә Аюп Худаниң намини бир қетимму тилға алмай, пәқәт Уни: «У... Униң... Уни... Сән....» дәп атайду. Бәлким у Худаниң зор күч-қудиритигә һәм өзиниң һазирқи қорқунучлуқ әһвалини чоңқур ойлап, бәк қорқуп кәткән болса керәк.\ft*\f* \x + \xo 9:22 \xo*\xt Топ. 9:2, 3; Мал. 3:14\xt*\x*
\m
\v 23 Туюқсиз бешиға қаза келип өлсә,
\m У бегуналарға қилинған бу синаққа қарап күлиду.\f □ \fr 9:23 \fr*\ft \+bd «... У бегуналарға қилинған бу синаққа қарап күлиду»\+bd* — бу айәт Аюпниң җан аччиғидин, шундақла Худаға болған гуманидин ейтқан баянлириниң ичидә әң қаттиқи болуши мүмкин.\ft*\f*
\m
\v 24 Йәр йүзи яманларниң қолиға тапшурулди;
\m Бирақ У сотчиларниң көзлирини бу адаләтсизликни көрәлмәйдиған қилип қойиду;
\m Мошундақ қилғучи У болмай, йәнә ким болсун?
\b
\m
\v 25 Мениң күнлирим йәлтапанниң жүгүрүшидинму тез өтиду;
\m Улар мәндин қечип кетиду,
\m Уларниң һеч қандақ яхшилиғи йоқтур.\x + \xo 9:25 \xo*\xt Аюп 7:6, 7\xt*\x*
\m
\v 26 Улар қомуш кемиләрдәк чапсан өтүп кетиду;
\m Алғур бүркүт овни тутқили шуңғуғандәк тез маңиду.\f □ \fr 9:26 \fr*\ft \+bd «қомуш кемиләр»\+bd* — қедимки Мисирда көп ишлитилгән, Нил дәриясида наһайити тез маңидиған бир хил кемә.\ft*\f*
\m
\v 27 Әгәр: «Налә-пәрядтин тохтап,
\m Чирайимни тутулдурмай хуш чирай болай» десәмму,
\m
\v 28 Мән йәнила азаплиримниң һәммисидин қорқуп жүримән;
\m Чүнки Сени мени бегуна һесаплимайду дәп билимән.\f □ \fr 9:28 \fr*\ft \+bd «... Сени мени бегуна һесаплимайду дәп билимән»\+bd* — Аюп йәнила Худаниң адалитидин гуманлиниду. 31-айәттә болса униң үмүти бәлким әң төвән дәриҗигә чүшкән болуши мүмкин.\ft*\f*
\m
\v 29 Мән һаман әйиплик адәм болсам,
\m Мән беһудә җапа тартип немә қилай?
\m
\v 30 Һәтта қар сүйи билән жуюнуп,
\m Қолумни шунчә пакизлиған болсамму,\x + \xo 9:30 \xo*\xt Йәр. 2:22\xt*\x*
\m
\v 31 Сән йәнила мени әврәзгә чөмүлдүрисәнки,
\m Өз кийимимму мәндин нәпрәтлинидиған болиду!
\m
\v 32 Чүнки У мән Униңға җавап берәлигидәк, маңа охшаш адәм әмәс.
\m Мениң Униң билән сотта дәвалашқичилигим йоқтур.\f □ \fr 9:32 \fr*\ft \+bd «Чүнки У ... маңа охшаш адәм әмәс. Мениң Униң билән сотта дәвалашқичилигим йоқтур»\+bd* — бу баян бәлким китаптики соралған әң чоңқур соал болуши мүмкин; демәк, адәм Худа билән қандақму келишәлисун?\ft*\f* \x + \xo 9:32 \xo*\xt Топ. 6:10; Йәр. 49:19\xt*\x*
\m
\v 33 Оттуримизда һәр иккимизни өз қоли билән тәң тутидиған келиштүргүчи болсиди!\f □ \fr 9:33 \fr*\ft \+bd «Оттуримизда ... келиштүргүчи болсиди!»\+bd* — Аюп: Адәм билән Худаниң оттурисида туридиған, бир қоли билән Худани тутидиған, бир қоли билән инсанни тутидиған келиштүргүчи болсиди! дәп ейтқан бу келиштүргүчи Инҗилда дәл Әйса Мәсиһниң өзи екәнлиги аян қилиниду («1Тим.» 2:5)\ft*\f*
\m
\v 34 У Өзиниң тайиғини мәндин жирақ қилсун,
\m Униң вәһимиси мени қорқатмисун;\x + \xo 9:34 \xo*\xt Аюп 13:20; 33:7\xt*\x*
\m
\v 35 Шундила мән Униңдин қорқмай сөзләләйттим;
\m Бирақ әһвалим ундақ әмәстур!
\b
\b
\m
\c 10
\s1 Сеғиз лай кулалчи билән сөзлишиду
\m
\v 1 Мән өз җенимдин нәпрәтлинимән;
\m Өз дәрдимни төкүвалай;
\m Қәлбимдики аһ-заримни сөзливалай.
\m
\v 2 Мән Тәңригә: «Мениң гунайимни бекитмә; маңа көрсәткинки,
\m Сән зади немә үчүн мән билән дәвалишисән?
\m
\v 3 Адәмни әзгиниң,
\m Өз қолуң билән яратқиниңни чәткә қаққиниң Саңа пайдилиқму?
\m Яманларниң сүйқәстигә нур чачқиниң яхшиму?\f □ \fr 10:3 \fr*\ft \+bd «Өз қолуң билән яратқиниңни чәткә қаққиниң Саңа пайдилиқму?»\+bd* — Аюп бәлким: — «Сән маңа һәм пүтүн инсанға шунчә яхши әҗриңни сиңдургән екәнсән, немишкә бу яхши нәрсәңгә шундақ зиян йәткүзисән?» демәкчи. У төвәндики 8-12-айәтләрдә бу сөзиниң мәнасини кеңәйтиду.\ft*\f*
\m
\v 4 Сениң көзүң инсанниңкидәк аҗизму?
\m Сән адәмләр көргәндәк хирә көрәмсән?\f □ \fr 10:4 \fr*\ft \+bd «Сениң көзүң инсанниңкидәк аҗизму?»\+bd* — ибраний тилида: «Сениң көзлири әтлик көзләрму?».\ft*\f*
\m
\v 5 Сениң күнлириң өлидиған инсанниң күнлиридәк чәкликму?
\m Сениң жиллириң инсанниң жиллиридәк қисқиму?\f □ \fr 10:5 \fr*\ft \+bd «сениң күнлириң ... чәкликму? Сениң жиллириң инсанниң жиллиридәк қисқиму?»\+bd* — Аюп бу җүмлилиридә һәммә имканийәтни оттура қойиду; андин у һәммисини дегидәк чәткә қақиду — Худа адәмни әзгинигә хошалму-я? У адәмдәк калтә пәмликму-я, яки униң өмри қисқа болуп өзини җазалашқа үлгүрәлмәмду-я? (ундақ болмиса, мән зади немишкә шундақ азапқа қалдурулимән?) дәп ойлайду Аюп.\ft*\f*
\m
\v 6-7 Сән мениң рәзил адәм әмәслигимни билип туруп,
\m Сениң қолуңдин қутулдурғидәк һеч кимниң йоқлуғини билип туруп,
\m Немишкә мениң хаталиғимни сорап жүрисән?
\m Немишкә мениң гунайимни сүрүштүрисән?» — дәймән.
\m
\v 8 — Сән Өз қоллириң билән мени шәкилләндүрүп, бир гәвдә қилип яратқансән;
\m Бирақ Сән мени йоқатмақчисән!
\m
\v 9 Сән лайни ясиғандәк мени ясиғиниңни есиңдә тутқайсән, дәп йелинимән;
\m Сән мени йәнә тупраққа қайтурамсән?\x + \xo 10:9 \xo*\xt Яр. 2:7; 3:19\xt*\x*
\m
\v 10 Сән \add устилиқ билән\add* мени сүттәк қуюп чайқап,
\m Мени иримчиктәк уютқан әмәсму?\f □ \fr 10:10 \fr*\ft \+bd «Сән ... мени иримчиктәк уютқан әмәсму?»\+bd* — Аюпниң «мени сүттәк қуюп чайқап, ... иримчиктәк уютқан» дегән сөзлири Худаниң өз тенини шунчә әҗайиплиқ билән мурәккәп яратқанлиғини билдүриду.\ft*\f* \x + \xo 10:10 \xo*\xt Зәб. 138:15,16\xt*\x*
\m
\v 11 Сән терә һәм әт билән мени кийиндүргәнсән,
\m Устихан һәм пәй билән бирләштүрүп мени тоқуғансән.
\m
\v 12 Сән маңа һаят һәм меһри-шәпқәт тәқдим қилғансән,
\m Сән сөйгүң билән роһумдин хәвәр алдиң.\f □ \fr 10:12 \fr*\ft \+bd «Сән сөйгүң билән...»\+bd* — ибраний тилида: «сән йоқлишиң билән...». \+bd «... Сән сөйгүң билән роһумдин хәвәр алдиң»\+bd* — 8-12-айәттә, Аюп Худаниң инсанниң тенини шунчә карамәт устилиқ билән бирләштүрүп ясап, шәпқәт-сөйгү көрсәткәндин кейин, Худаниң һәр бир адәмгә нисбәтән улуқ, карамәт бир плани болуши керәк, дәп қарайду. Бирақ Аюп өзиниң ишида мундақ әҗайип планни көрәлмәй, әксичә Худаниң униң барлиғини астин-үстүн қиливәткәнлигини көрүп қорқуп кетип: «Бирақ бу ишлар сениң қәлбиңдә йошуруқлуқ еди» (13-айәт) дәп, Худа мениң достум әмәс, дүшминим болуп чиққан дәп гуманлиниду. Аюпниң Худаниң достлуғидин мәһрум болғанмән дегән һессияти вә униңда Худаниң униң билән биллә болғанлиқ сезиминиң йоқлуғи, шүбһисизки униң үчүн һәммидин азаплиқ иш еди.\ft*\f*
\m
\v 13 Бирақ бу ишлар Сениң қәлбиңдә йошуруқлуқ еди;
\m Буларниң әслидә қәлбиңдә пүкүклигини билимән.
\m
\v 14 Гуна қилған болсам, Сән мени күзитип жүргән болаттиң;
\m Сән мениң қәбиһлигимни җазалимай қоймайттиң.
\m
\v 15 Рәзил һесапланған болсам, маңа бала келәтти!
\m Һәм яки һәққаний һесаплансамму, қаттиқ номусқа чөмүп, азапқа чөмгинимдә,
\m Бешимни йәнила көтиришкә җүръәт қилалмайттим;
\m
\v 16 Һәтта \add бешимни\add* көтиришкә җүръәт қилсамму,
\m Сән әшәддий ширдәк мениң пейимгә чүшәттиң;
\m Сән маңа карамәт күчүңни арқа-арқидин көрситәттиң.\x + \xo 10:16 \xo*\xt Йәш. 38:13; Жиғ. 3:10\xt*\x*
\m
\v 17 Сән мени әйипләйдиған гувачилириңни қайтидин алдимға кәлтүрисән;
\m Маңа қаритилған ғәзивиңни зор қилисән;
\m Күчлириң маңа қарши долқунлап кәлмәктә.\f □ \fr 10:17 \fr*\ft \+bd «Мени әйипләйдиған гувачилириң»\+bd* — Аюпниң бу дегини, бәлким, Худаниң уни «Сән гуна қилдиң, шуңа җазаландиң» дәп әйипләйдиған бир нәччә гувачини орунлаштурған, дәп көрсәтмәкчи; гувачилар болса, униң үч достини, өз бешиға чүшкән күлпәтләрни һәмдә кесәлниң азаплирини өз ичигә алса керәк.\ft*\f*
\m
\v 18 Сән әслидә немишкә мени балиятқудин чиқарғансән?
\m Кашки, мән чачрап кәткән болсам, һеч адәм мени көрмәс еди!\x + \xo 10:18 \xo*\xt Аюп 3:11\xt*\x*
\m
\v 19 Мән һеч қачан болмиған болаттим!
\m Балиятқудин беваситә гөргә апирилған болаттим!
\m
\v 20-22 Мениң азғинә күнлирим түгәй дегән әмәсму?
\m Шуңа мән барса кәлмәс йәргә барғичә,
\m — Қараңғулуқ, өлүм сайә болған зиминға,
\m — Зулмәт бир зиминға, йәни қараңғулуқниң өзиниң зиминиға,
\m Өлүм сайисиниң зиминиға,
\m Тәртипсиз, һәтта өз нури қап қараңғу қилинған шу зиминға барғичә,
\m Маңа азрақ җан кириш үчүн,
\m Ишиңни бир дәқиқә тохтат, мәндин нери бол!».
\b
\b
\m
\c 11
\s1 Зофарниң биринчи сөзи — «сахта адәмләрниң ақивити»
\m
\v 1 Андин Нааматлиқ Зофар җававән мундақ деди: —\f □ \fr 11:1 \fr*\ft \+bd «Нааматлиқ Зофар»\+bd* — Аюпқа сөз қилидиған униң үчинчи достидур. Биз Аюпниң бу үч достини селиштуридиған болсақ, Елифаз әдәбликрәк, башқилардин сәл меһривандәк көрүниду; сөз қилиш тәртивидин қариғанда, униң йеши бәлким әң чоң, ахирда сөзләйдиған Зофар әң кичик болуши мүмкин. Елифаз өз тәҗрибисини, йәни өзиниң көргән ғайипанә аламитини бәкрәк тәкитләйду; Билдад болса әнъәничи болуп, илгәрки дәвирдикиләр мәйли немә дегән болмисун, шу тоғра дәп қарайду; Зофар болса һессиятчан, қопал, аммибаб мақал-тәмсилләргә амрақ, «Җамаәтниң пикри бәрибир тоғридур» дәп қарайду (3-айәттиму «көпчилик» дегән сөз тәкитлиниду). Бәзидә униң гәп-сөзлиридин яманларниң җазалинишидин униң наһайити һозур алидиғанлиғи чиқип туриду.\ft*\f*
\m
\v 2 «Гәп мундақ көп турса, уни җавапсиз қалдурғили болмас?
\m Сөзмән киши өзини ақлиса боламду?
\m
\v 3 Сениң сәпсәтәлириң көпчиликниң ағзини тувақлиса боламду?
\m Сән мазақ қилип сөзлигәндин кейин, һеч ким бу ишни йүзүңгә салмисунму?
\m
\v 4 Чүнки сән: «Мениң әқидилирим саптур,
\m Мән сән \add Худаниң\add* алдида пакмән» — дедиң.\f □ \fr 11:4 \fr*\ft \+bd «Мениң әқидилирим саптур»\+bd* — әмәлийәттә Аюп бундақ сөз қилмиди.\ft*\f*
\m
\v 5 Аһ, Тәңри гәп қилсиди!
\m Ағзини ечип сени әйиплисиди!
\m
\v 6 Шундақ қилип У даналиқниң сирлирини саңа ечип бәрсиди!
\m Чүнки даналиқ икки тәрәпликтур!
\m Тәңриниң гунайиңниң хелә бир қисмини көтириветип, улардин өтидиғанлиғини убдан билип қой!\f □ \fr 11:6 \fr*\ft \+bd «Тәңриниң гунайиңниң хелә бир қисмини көтириветип, улардин өтидиғанлиғини убдан билип қой!»\+bd* — Зофарниң бу сөзлири: «Худа гуналириңниң бир нәччисини есидин чиқирип, пәқәт уларниң бир қисминиң тегишлик җазасини саңа чүшүрүватиду», дегән мәнини билдүриду.\ft*\f*
\m
\v 7 Сән Тәңрини издигән тәғдирдиму Уни түптин тонуяламсән?!
\m Һәммигә Қадирниң чәксизлигини чүшинип йетәләмсән?
\m
\v 8 \add Бундақ даналиқ\add* асмандин егиздур, \add униңға еришишкә\add* немә амалиң бар?
\m У тәһтисарадин чоңқурдур, сән немини биләләйсән?
\m
\v 9 Униң узунлуғи йәр-зиминдин узундур,
\m Кәңлиги деңиз-океанлардин кәңдур.
\m
\v 10 У өтүп кетиветип, адәмни қамиса, уни сораққа чақирса, кимму Уни тосалисун?
\m
\v 11 Чүнки У сахта адәмләрни убдан билиду,
\m У тәкшүрмәй турупла алдамчилиқни аллиқачан көрүп болған.\f □ \fr 11:11 \fr*\ft \+bd «У тәкшүрмәй турупла алдамчилиқни аллиқачан көрүп болған»\+bd* — йәнә бир хил тәрҗимиси: «Вә адәмләр байқалмайдиған гунайиниму көрәләйду».\ft*\f* \x + \xo 11:11 \xo*\xt Зәб. 9:32, 35; 34:2-23; 93:11\xt*\x*
\m
\v 12 «Инсан туғулуп бир явайи ешәкниң тәхийигә айланғичә,
\m Надан адәм дана болур!».\f □ \fr 11:12 \fr*\ft \+bd «Инсан туғулуп бир явайи ешәкниң тәхийигә айланғичә, надан адәм дана болур!»\+bd* — бу айәтниң йәнә икки хил тәрҗимиси: «Надан киши даналиққа еришмәс, инсан туғулғанда явайи ешәкниң тәхийигә охшаштур, халас» яки «Явайи ешәкниң тәхийи туғулуп инсанға айланғичә, надан бир адәм дана болур». Бу сөз бәлким әшу дәвирдики бир мақал болса керәк.\ft*\f* \x + \xo 11:12 \xo*\xt Аюп 5:8; 22:21; Топ. 3:18\xt*\x*
\m
\v 13 Бирақ сән болсаң, әгәр қәлбиңни тоғрилатсаң,
\m Қолуңни Худаға қарап созсаң,
\m
\v 14 Қолуңдики қәбиһликни өзүңдин нери қилсаң,
\m Чедирлириңда һеч яманлиқни турғузмисаңла,
\m
\v 15 Сән у чағда йүзүңни қусурсиз көтирип жүрисән,
\m Тәврәнмәс, қорқунучсиз болисән;
\m
\v 16 Җапайиңни унтуйсән,
\m Һәтта еқип өтүп кәткән суни ойлиғандәк уларни әсләйсән;
\m
\v 17 Күнлириң чүштики нурдин йоруқ болиду,
\m Сени һазир қараңғулуқ басқини билән, таңдәк парлақ болисән.\x + \xo 11:17 \xo*\xt Зәб. 36:6; 91:15; 111:4; ; Пәнд. 4:18\xt*\x*
\m
\v 18 Үмүтүң бар болғачқа, сән һимайигә егә болисән,
\m Сән әтрапиңға хатирҗәм қарап арам елип олтирисән.\x + \xo 11:18 \xo*\xt Лав. 26:5\xt*\x*
\m
\v 19 Раст, сән ятқиниңда, һеч кимниң вәсвәсиси болмайду,
\m Әксичә нурғунлиған кишиләр сениң һиммитиңни издәп келиду.\f □ \fr 11:19 \fr*\ft \+bd «... Әксичә нурғунлиған кишиләр сениң һиммитиңни издәп келиду»\+bd* — мошу гәпниң әҗайип йери шуки, ахирда Зофарниң өзи Аюпниң һиммитигә һаҗәтмән болиду (42-бап).\ft*\f* \x + \xo 11:19 \xo*\xt Лав. 26:6; Зәб. 3:6-7; 4:9; Пәнд. 3:24\xt*\x*
\m
\v 20 Бирақ рәзилләрниң көзлири нуридин кетиду,
\m Уларға қечишқа һеч йол қалмайду,
\m Уларниң үмүти нәпәси тохташтин ибарәт болиду, халас». \f □ \fr 11:20 \fr*\ft \+bd «Уларниң үмүти нәпәси тохташтин ибарәт болиду, халас»\+bd* — Зофарниң бу сөзи Аюпқа қаритилған һеч қандақ һесдашлиқ болмиған бир агаһландуруш болуп: «Мундақ кетивәрсәң, сәндә пәқәт нәпәсиңни тохтитиштин башқа үмүт қалмайду» дегәнлик.\ft*\f* \x + \xo 11:20 \xo*\xt Аюп 8:13,14; 18:14\xt*\x*
\b
\b
\m
\c 12
\s1 Аюп йәнә сөз қилиду •••• «Худаниң күч-қудрити, Униң адиллиғи вә көрүнүштә болған адилсизлиғи»
\m
\v 1 Аюп җававән мундақ деди: —
\m
\v 2 Силәр бәрһәқ әл-әһлисиләр!
\m Өлсәңлар һекмәтму силәр билән биллә кетиду!
\m
\v 3 Мениңму силәрдәк өз әқлим бар,
\m Әқилдә силәрдин қалмаймән;
\m Бунчилик ишларни ким билмәйду?!
\m
\v 4 Мән өз достлиримға мазақ объекти болдум;
\m Мәндәк Тәңригә илтиҗа қилип, дуаси иҗабәт болған киши,
\m Һәққаний, дурус бир адәм мазақ қилинди!\x + \xo 12:4 \xo*\xt Аюп 16:10; 17:2; 21:3; 30:1; Пәнд. 14:2\xt*\x*
\m
\v 5 Раһәттә олтарған кишиләр көңлидә һәр қандақ күлпәтни нәзиригә алмайду;
\m Улар: «Күлпәтләр путлири тейилиш алдида турған кишигила тәйяр туриду» дәп ойлайду.\f □ \fr 12:5 \fr*\ft \+bd «Раһәттә олтарған кишиләр... : «күлпәтләр путлири тейилиш алдида турған кишигила тәйяр туриду» дәп ойлайду»\+bd* — әсли текстни чүшиниш сәл тәс. Башқа хил тәрҗимилириму учриши мүмкин.\ft*\f*
\m
\v 6 Қарақчиларниң чедирлири аватлишиду;
\m Тәңригә һақарәт кәлтүридиғанлар аман туриду;
\m Улар өзиниң илаһини өз алқинида көтириду.\f □ \fr 12:6 \fr*\ft \+bd «Улар өзиниң илаһини өз алқинида көтириду»\+bd* — демәк, улар бутпәрәслар. Башқа бир хил тәрҗимиси: «Тәңри һәтта уларниң қолиға молчилиқ бериду».\ft*\f* \x + \xo 12:6 \xo*\xt Аюп 21:7; Зәб. 72:11, 12; Йәр. 12:1; Һаб. 1:3, 4\xt*\x*
\m
\v 7 Әнди һайванлардинму сорап бақ,
\m Улар саңа үгитиду,
\m Асмандики учар-қанатларму саңа дәйду;
\m
\v 8 Вә яки йәр-зиминға гәп қилсаңчу,
\m Уму саңа үгитиду;
\m Деңиздики белиқлар саңа сөз қилиду.
\m
\v 9 Буларниң һәммисини Пәрвәрдигарниң қоли қилғанлиғини ким билмәйду?
\m
\v 10 Барлиқ җан егилири, барлиқ әт егилири,
\m Җүмлидин барлиқ инсанниң нәпәси униң қолидидур.
\m
\v 11 Еғизда таамни тетиғандәк,
\m Қулақму сөзиниң тоғрилиғини синап бақиду әмәсму?\x + \xo 12:11 \xo*\xt Аюп 6:30; 34:3\xt*\x*
\m
\v 12 Яшанғанларда даналиқ раст тепиламду?
\m Күнлириниң көп болуши билән йорутулуш келәмду?
\m
\v 13 Униңдила даналиқ һәм қудрәт бар;
\m Униңдила йолйоруқ һәм йорутуш бардур.\f □ \fr 12:13 \fr*\ft \+bd «Униңдила»\+bd* — Худадила, демәкчи.\ft*\f*
\m
\v 14 Мана, У харап қилса, һеч ким қайтидин қуруп чиқалмайду;
\m У қамап қойған адәмни һеч ким қоюветәлмәйду.\x + \xo 12:14 \xo*\xt Аюп 9:12; 11:10; Вәһ. 3:7\xt*\x*
\m
\v 15 Мана, У суларни тохтитивалса, сулар қуруп кетиду,
\m У уларни қоюп бәрсә, улар йәр-зиминни бесип вәйран қилиду.
\m
\v 16 Униңда күч-қудрәт, чин һекмәтму бар;
\m Алдиғучи, алданғучиму униңға тәвәдур.
\m
\v 17 У мәслиһәтчиләрни ялаңач қилдуруп, ялап елип кетиду,
\m Сорақчиларни рәсва қилиду.\x + \xo 12:17 \xo*\xt 2Сам. 15:31; 17:14,23; Йәш. 19:12; 29:14; 1Кор. 1:19\xt*\x*
\m
\v 18 У падишалар \add әл-әһлигә\add* салған кишәнләрни йешиду,
\m Андин шу падишаларни ялаңачлап, чатрақлирини лата биләнла қалдуруп \add шәрмәндә қилиду\add*.\f □ \fr 12:18 \fr*\ft \+bd «У падишалар әл-әһлигә салған кишәнләрни йешиду, андин шу падишаларни ялаңачлап, ... шәрмәндә қилиду»\+bd* — мошу падишалар мустәбит болуши натайин; улар пуқриларға салған кишәнләрни бәлким адиллиқ билән салған болуши мүмкин. Башқа бир нәччә хил тәрҗимилириму учриши мүмкин.\ft*\f*
\m
\v 19 У каһинларни ялиңаяғ маңдуруп елип кетиду;
\m У күч-һоқуқдарларни ағдуриду.\f □ \fr 12:19 \fr*\ft \+bd «каһинлар»\+bd* — хәлиққә вакалитән қурбанлиқ қилғучилар, улар үчүн дуа қилғучилар.\ft*\f*
\m
\v 20 У ишәшлик қаралған затларниң ағзини етиду;
\m Ақсақалларниң әқлини елип кетиду.\x + \xo 12:20 \xo*\xt Аюп 32:9; Йәш. 3:2, 3\xt*\x*
\m
\v 21 У ақсүнәкләрниң үстигә һақарәт төкиду,
\m У палванларниң бәлвеғини йешип \add уларни күчсиз қилиду\add*.\f □ \fr 12:21 \fr*\ft \+bd «У ақсүнәкләрниң үстигә һақарәт төкиду, У палванларниң бәлвеғини йешип уларни күчсиз қилиду»\+bd* — мошу ақсүнәк, палванлар әслидә мәлум бир гуна яки залимлиқни қилғанлиғи натайин. Аюп бу йәрдә: Худа ташқи көрүнүштә сәвәпсиз һалда бу есилзадә кишиләргә һәр хил күлпәт чүшүриду һәм шуниң билән бир вақитта, башқа нурғун кишиләрни қийинчилиққа дучар қилиду, демәкчи болған болуши мүмкин. Чүнки «ақсақалларниң әқли елип кетилгән» дейиш арқилиқ уларниң мәслиһәт беридиған адәмлириниңму әһвалиниң хәтәрлик екәнлигидин бешарәт бериду. Бу палакәтләр мәлум бир гунадин чиққан болушиму яки ундақ болмаслиғиму мүмкин. Аюпниң жуқуриқи сөзлиригә қариғанда 23-25-айәтләрдә дейилгән аватчилиқ һәм күлпәтләр охшашла йүз бәргәндәк көриниду.\ft*\f* \x + \xo 12:21 \xo*\xt Зәб. 106:40\xt*\x*
\m
\v 22 У қараңғулуқтики чоңқур сирларни ашкарилайду;
\m У өлүмниң сайисини йорутиду.\x + \xo 12:22 \xo*\xt Мат. 10:26; 1Кор. 4:5\xt*\x*
\m
\v 23 У әл-жутларни улуқлаштуриду һәм андин уларни гумран қилиду;
\m Әл-жутларни кеңәйтиду, уларни тарқитиду.\x + \xo 12:23 \xo*\xt Зәб. 106:38\xt*\x*
\m
\v 24 У зиминдики әл-җамаәтниң каттивашлириниң әқлини елип кетиду;
\m Уларни йолсиз дәшт-баяванда сәрсан қилип аздуриду.\x + \xo 12:24 \xo*\xt Зәб. 106:4-5, 40\xt*\x*
\m
\v 25 Улар нурсизландурулуп қараңғулуқта йолни силаштуриду,
\m У уларни мәс болуп қалған кишидәк галди-гулдуң маңдуриду.
\b
\b
\m
\c 13
\s1 Аюпниң достлириға сөзләштин тохтап, йәнә Худаға қарап сөзлиши
\m
\v 1 Мана, мениң көзүм буларниң һәммисини көрүп чиққан;
\m Мениң қулиқим буларни аңлап чүшәнгән.
\m
\v 2 Силәрниң билгәнлириңларни мәнму билимән;
\m Мениң силәрдин қелишқичилигим йоқ.
\m
\v 3 Бирақ мениң арзуюм Һәммигә қадир билән сөзлишиштур,
\m Мениң Худа билән муназирә қилғум келиду.\f □ \fr 13:3 \fr*\ft \+bd «...мениң Худа билән муназирә қилғум келиду»\+bd* — яки «...мениң Худа билән дәвалашқум келиду».\ft*\f*
\m
\v 4 Силәр болсаңлар төһмәт чаплиғучилар,
\m Һәммиңлар ярамсиз тевипсиләр. \x + \xo 13:4 \xo*\xt Аюп 16:2\xt*\x*
\m
\v 5 Силәр пәқәтла сүкүттә турған болсаңлар еди!
\m Бу силәр үчүн даналиқ болатти!\x + \xo 13:5 \xo*\xt Пәнд. 17:28\xt*\x*
\m
\v 6 Мениң муназирәмгә қулақ селиңлар,
\m Ләвлиримдики муһакимиләрни аңлап беқиңлар.
\m
\v 7 Силәр Худаниң вакаләтчиси сүпитидә болувелип адилсиз сөз қиламсиләр?
\m Униң үчүн һейлә-микирлик гәп қилмақчимусиләр?\x + \xo 13:7 \xo*\xt Аюп 17:5; 32:21; 36:4\xt*\x*
\m
\v 8 Униңға йүз-хатирә қилип \add хушамәт\add* қилмақчимусиләр?!
\m Униңға вакалитән дәва соримақчимусиләр?
\m
\v 9 У ич-бағриңларни ахтуруп чиқса, силәр үчүн яхши болаттиму?
\m Инсан балисини алдиғандәк уни алдимақчимусиләр?
\m
\v 10 Силәр йүз-хатирә қилип йошурунчә хушамәт қилсаңлар,
\m У чоқум силәрни әйипләйду.\f □ \fr 13:10 \fr*\ft \+bd «.... Силәр йүз-хатирә қилип йошурунчә хушамәт қилсаңлар, у чоқум силәрни әйипләйду»\+bd* — Аюпниң сөзлири ичидә адәмни һәйран қалдуридиған нурғун мәниләр ипадилиниду. Аюпниң бу баяни улардин интайин гәвдилик болған бир мисал һесаплиниду. У үч достиға наһайити кәскин һалда Худаға хушамәтчилик қилишқа болмайдиғанлиғини билдүриду. 12-бапта у Худаниң адалитидин гуманлинип туруп сөзлигән болсиму, бирақ у мошу йәрдә Худа һәқиқәтни интайин әтиварлайду. Худа дурус, лилла гәпни бәк сөйиду, кишиләрниң Худаға вакаләтчи болувелип, өзиниң яки башқиларниң чирайлиқ пикрини ипадилишигә қәтъий болмайду, дегән көзқарашни ипадиләйду. Худаниң һөрмитигә лайиқ сөзләрни қилиш үчүн, Униң инсанға бәргән вәһийсини асас қилиш һәм шуниң билән бир вақитта реаллиқтин қәтъий айрилмай туруп, бу дуниядики көрүнәрлик пакитларға йүзлиниш зөрүрдур. Мәйли Худаға, мәйли башқиларға хушамәтлик яки ялған гәп қилишқа қәтъий болмайду. \ft*\fp У үч достиға агаһландуридуки, Худаға хушамәтчилик қилса, Худа уларни җазалайду. Бу гәп Аюпниң Худаниң адалитигә қәтъий ишәнгәнлигини көрситиду һәм униң һазирқи етиқати һәм гумани арисидики ичидә болған күрәшни бизгә аян қилиду.\fp*\f*
\m
\v 11 Буниңдин көрә Униң һәйвисиниң силәрни қорқатқини,
\m Униң вәһимисиниң силәргә чүшкини түзүк әмәсму?
\m
\v 12 Пәнд-несиһәтиңлар пәқәт күлгә охшаш сөзләр, халас;
\m Силәр \add ишәш бағлиған\add* истиһкамиңлар пәқәт лай истиһкамлар, халас.\f □ \fr 13:12 \fr*\ft \+bd «Силәр ишәш бағлиған истиһкамиңлар пәқәт лай истиһкамлар...»\+bd* — яки «Силәр ишәш бағлиған җаваплар пәқәт лай истиһкамлар...».\ft*\f*
\m
\v 13 Мени ихтияримға қоюветип зуван сүрмәңлар, мени гәп қилғили қоюңлар.
\m Бешимға һәр немә кәлсә кәлсун!
\m
\v 14 Қандақла болмисун, җеним билән тәвәккул қилимән,
\m Мән җенимни алқинимға елип қойимән!\f □ \fr 13:14 \fr*\ft \+bd «Қандақла болмисун, җеним билән тәвәккул қилимән»\+bd* — сөзмусөз болса: «Қандақла болмисун (яни «немишкә») әтлиримни чишимда елип күрәш қилимән?» — у өзини кәскин күрәш қилмақчи болған бир һайванға охшитиду. \+bd «Мән җенимни алқинимға елип қойимән!»\+bd* — яки: «Немишкә җенимни алқинимға елип қойдум?».\ft*\f*
\m
\v 15 У җенимни алсиму мән йәнила Уни күтимән, Униңға тайинимән;
\m Бирақ қандақла болмисун мән тутқан йоллиримни Униң алдида ақлимақчимән; \f □ \fr 13:15 \fr*\ft \+bd «У җенимни алсиму мән йәнила Уни күтимән, Униңға тайинимән...»\+bd* — бу айәт Аюпниң етиқатқа әң толған баянлиридин бири. Ибраний тилида «күтүш» вә «тайиниш» бир пеил биләнла ипадилиниду.\ft*\f* \x + \xo 13:15 \xo*\xt Зәб. 22:4; Пәнд. 14:32\xt*\x*
\m
\v 16 Бундақ қилишим маңа ниҗатлиқ болиду;
\m Чүнки иплас бир адәм униң алдиға баралмайду.
\m
\v 17 Сөзлиримни диққәт билән аңлаңлар,
\m Баянлиримға убдан қулақ селиңлар.
\m
\v 18 Мана, мән өз дәвайимни тәртиплиқ қилип тәйяр қилдим;
\m Мән өзүмниң һәқиқәтән ақлинидиғанлиғимни билимән.
\m
\v 19 Мән билән бәс-муназирә қилидиған қени ким баркин?
\m Һазир сүкүт қилған болсам, тиниқтин тохтиған болаттим!\f □ \fr 13:19 \fr*\ft \+bd «Мән билән бәс-муназирә қилидиған қени ким баркин? Һазир сүкүт қилған болсам, тиниқтин тохтиған болаттим!»\+bd* — бу текстниң төрт хил тәрҗимиси яки чүшәнчиси бар: — (1) Аюп бирәрсиниң өзи билән бәс-муназирә қилалайдиғанлиғиға ишәнмәйду; һәтта бириси бәс-муназиригә чиқсила: «Мән Униң соалиға писәнт қилмай, бу дуниядин кетимән» дегәндәк; (2) ...ундақ адәм чиқса, мән гәп қилмай сүкүттә өлүп кетишкә разимән!; (3) У кимниң өзини әйиплишидин қәтъийнәзәр, сүкүт қилишқа қәтъий унимайду; (4) Бирисиниң өзи билән йәнә бәс-муназирә қилғуси болса, тез болуши керәк, чүнки у пат арида дуниядин кетиду. Биз үчинчисини ишләттуқ.\ft*\f*
\m
\v 20 \add Аһ Худа\add*! Маңа пәқәт икки ишнила қилип бәргин;
\m Шундақ болғандила, мән өзүмни Сәндин қачурмаймән:\x + \xo 13:20 \xo*\xt Аюп 9:34; 33:7\xt*\x*
\m
\v 21 — Қолуңни мәндин жирақ қилғин;
\m — Вәһимәң мени қорқатмисун.\f □ \fr 13:21 \fr*\ft \+bd «Маңа пәқәт икки ишнила қилип бәргин... қолуңни мәндин жирақ қилғин; — вәһимәң мени қорқатмисун»\+bd* — биринчи иш болса, Худаниң Өз қолини униңдин жирақ қилиши билән у азрақ дәм алалайду; иккинчи иш, Худаниң вәһимиси болмиса у җүръәтлик болуп сөз қилиду, дегәнлик.\ft*\f*
\m
\v 22 Андин мени сот қилишқа чақир, мән саңа җавап беримән;
\m Яки мән Саңа \add дәвайимдин\add* сөз қилсам, Сәнму маңа җавап берисән.
\b
\m
\s1 Аюп дәвасини давамлаштуриду
\m
\v 23 Мениң қәбиһликлирим һәм гуналирим зади қанчилик?
\m Итаәтсизлигим һәм гунайимни маңа көрситип бәр!
\m
\v 24 Немишкә дидариңни мәндин йошурисән?
\m Немишкә мени Өз дүшминиң дәп билдиң?\x + \xo 13:24 \xo*\xt Аюп 16:9; 19:11; 33:10; Жиғ. 2:5\xt*\x*
\m
\v 25 Уяқ-буяққа учуруветилидиған анчики бир йопурмақни вәһимигә салмақчимусән?
\m Қуруп кәткән пахални қоғлимақчимусән?
\m
\v 26 Чүнки Сән мениң үстүмдин зәһәрдәк әрзләрни язисән,
\m Сән яшлиғимдики қәбиһликлиримни маңа қайтуруватисән.\x + \xo 13:26 \xo*\xt Зәб. 24:7\xt*\x*
\m
\v 27-28 Мән чирип кәткән бир нәрсә,
\m Мән пәқәт күйә йегән бир кийимла болғиним билән,
\m Лекин Сән мениң путлиримни кишәнләйсән,
\m Һәммә йоллиримни күзитип жүрисән;
\m Тапанлиримға маңмаслиқ үчүн чәк сизип қойғансән. \x + \xo 13:27-28 \xo*\xt Аюп 33:11\xt*\x*
\b
\b
\m
\c 14
\s1 Өлүмдин кейин қандақ болиду?
\m
\v 1 Анидин туғулғанларниң күнлири аздур,
\m Палакәт униңға ярдур.\x + \xo 14:1 \xo*\xt Зәб. 89:5-6,9-10; 101:12; 102:15; 143:4; Яқ. 4:14\xt*\x*
\m
\v 2 У гүлдәк дунияға келип андин тозуйду,
\m У \add қуяш алдидин\add* сайигә охшаш қечип кетиду.\x + \xo 14:2 \xo*\xt Аюп 8:9; Зәб. 89:5-6, 9-10; 101:12; 102:15; 143:4; Йәш. 40:6; 1Пет. 1:24\xt*\x*
\m
\v 3 Бирақ Сән техи шундақ бир аҗиз болғучиға көзүңни тикип,
\m Мени Өз алдиңға сораққа тартиватамсән?\f □ \fr 14:3 \fr*\ft \+bd «Мени Өз алдиңға сораққа тартиватамсән?»\+bd* — яки «Уни Өз алдиңға сораққа тартиватамсән?».\ft*\f* \x + \xo 14:3 \xo*\xt Аюп 7:17,18; 10:20\xt*\x*
\m
\v 4 Ким напак нәрсиләрдин пак нәрсини чиқиралайду? — һеч ким!\f □ \fr 14:4 \fr*\ft \+bd «Ким напак нәрсиләрдин пак нәрсини чиқиралайду? — һеч ким!»\+bd* — демәк, инсан балиси Худаниң алдида қандақ қилип пак болалайду һәм қобул қилиналайду? Аюпниң өзи 19-бапта бешарәт қилип бу соалға җавап бериду.\ft*\f* \x + \xo 14:4 \xo*\xt Яр. 5:3; Зәб. 50:7-9; Юһ. 3:6; Рим. 5:12; Әф. 2:3\xt*\x*
\m
\v 5 \add Инсанниң\add* күнлири бекитилгәндикин,
\m Униң айлириниң сани Сениң илкиңдә болғандикин,
\m Сән униң өтсә болмайдиған чәклирини бекиткәндикин,\x + \xo 14:5 \xo*\xt Аюп 7:1\xt*\x*
\m
\v 6 Униң бир аз дәм елиши үчүн униңдин көзүңни елип қачқин,
\m Шуниң билән мәдикардәк униңға өз күнлиридин сөйүнүш несип болсун!\f □ \fr 14:6 \fr*\ft \+bd «Униң бир аз дәм елиши үчүн ... мәдикардәк униңға өз күнлиридин сөйүнүш несип болсун!»\+bd* — Аюпниң дегини бойичә инсанларға адәттики турмушниң (мәдикарниңкидәк) җапаси купайә, шуңа у бу җапалиқ һаят күнлиридин азраққинә һозур алсун, «бу адәттики җапаға техиму көп җапа артмиғайсән» дегән мәнидә.\ft*\f* \x + \xo 14:6 \xo*\xt Аюп 7:1, 2, 16, 19; 10:20\xt*\x*
\m
\v 7 Чүнки дәрәқ кесиветилгәндин кейин, қайта өсүштин үмүт бар;
\m Буниңлиқ билән униң юмран бихлири түгәп кәтмәйду;
\m
\v 8 Униң йилтизи йәрдә қуруп кәткән болсиму,
\m Униң көтиги топида өлүп кәткән болсиму,
\m
\v 9 Бирақ суниң пуриғи биләнла у йәнә көкириду,
\m Юмран от-чөптәк йеңи бихларни чиқириду.
\m
\v 10 Бирақ адәм болса өлиду, илаҗсиз оңда ятиду, бәрһәқ,
\m Инсан нәпәстин қалиду, андин нәдә болиду?
\m
\v 11 Деңиздики сулар парға айлинип түгәп кәткәндәк,
\m Дәриялар қағҗирап қуруп кәткәндәк,
\m
\v 12 Охшашла адәм йетип қалсила қайтидин турмайду;
\m Асманлар йоқимиғичә, улар ойғанмайду, уйқидин турмайду.
\m
\v 13 Аһ, тәһтисараға мени йошуруп қойсаң еди,
\m Ғәзивиң өтүп кәткичә мени мәхпий сақлап қойсаң еди,
\m Мени есиңгә алидиған бир вақит-саатни маңа бекитип бәрсәң еди!\f □ \fr 14:13 \fr*\ft \+bd «тәһтисара»\+bd* — өлгәнләрниң роһлири баридиған җайни көрситиду. Йәнила 7-бап, 9-айәттики изаһатни көрүң.\ft*\f*
\m
\v 14 Адәм өлсә, қайта яшамду?
\m Шундақ болса маңа шундақ өзгириш вақти кәлгичә,
\m Мошу җапаға толған күнлирим өткичә, сәвир-тақәт билән күтәттим!\f □ \fr 14:14 \fr*\ft \+bd «Адәм өлсә, қайта яшамду? Шундақ болса ... сәвир-тақәт билән күтәттим!»\+bd* — Аюпниң инсанниң үлүмдин (йәни тәһтисарадин) тирилиши тоғрисида хәвири йоқ. Бирақ у бундақ иш болсила, нәқәдәр яхши болатти, ундақ үмүт вә сәвир-тақәт билән Худаниң орунлаштурушини («шундақ өзгириш»ни) күтәттим, дәйду. Кейин у өзиниң тирилиши тоғрилиқ бешарәт бериду (19-бапта).\ft*\f*
\m
\v 15 Шундақ болса Сән мени чақирсаң, җавап берәттим;
\m Сән Өз қолуң билән яратқиниңға үмүт-арзуюң болатти.\f □ \fr 14:15 \fr*\ft \+bd «Шундақ болса ... Сән Өз қолуң билән яратқиниңға үмүт-арзуюң болатти»\+bd* — Аюп йәнила Худаниң Өзи түҗүпиләп яратқан һәммә инсанға болған әҗайип үмүт-арзусиға етиқат қилғанлиғини билдүриду.\ft*\f*
\m
\v 16 Бирақ Сән һазир һәр бир дәссигән қәдәмлиримни санап,
\m Гунайимни күзитиватисәнғу!\f □ \fr 14:16 \fr*\ft \+bd «Бирақ Сән һазир һәр бир дәссигән қәдәмлиримни санап...»\+bd* — яки «Чүнки Сән һазир һәр бир дәссигән қәдәмлиримни санап...».\ft*\f* \x + \xo 14:16 \xo*\xt Аюп 31:4; 34:21; Зәб. 55:9; 138:1-5; Пәнд. 5:21; Йәр. 32:19\xt*\x*
\m
\v 17 Итаәтсизлигим халтиға селинип печәтләнди,
\m Гуналиримни дога-дога қилип сақлап қойдуң.\f □ \fr 14:17 \fr*\ft \+bd «Итаәтсизлигим халтиға селинип печәтләнди...»\+bd* — бәзи тәрҗиманлар Аюпниң мошу сөзлириниң мәнасини, Худа Аюпниң гуналирини япқан екән, дәп қарайду. Биз әксичә, Аюпниң мошу сөзиниң мәнасини Худа уни техиму әйипләш үчүн гуналирини дога-дога қилип печәтләп сақлап қойған, дәп чүшинимиз.\ft*\f*
\m
\v 18 Дәрвәқә тағму йимирилип йоқалғандәк,
\m Таш өз орнидин тәвринип кәткәндәк,
\m
\v 19 Сулар таш-шеғилларни упритип йоқатқандәк,
\m Топанлар зиминдики топини сүпүрүп кәткәндәк,
\m Сән адәмниң үмүтини йоқ қилисән.
\m
\v 20 Сән мәңгүгә униң үстидин ғалип келисән,
\m Шуңа у дуниядин кетиду; униң чирайини тутулдурисән,
\m Уни Өз йениңдин жирақ қилисән.
\m
\v 21 Униң оғуллири һөрмәткә еришиду, бирақ у буни билмәйду;
\m Улар пәс қилинсиму,
\m Бирақ униң булардинму хәвири болмайду.
\m
\v 22 У \add пәқәт\add* өз тенидики ағриғидинла азаплиниду,
\m У көңлидә өзи үчүнла һәсрәт-надамәт чекиду. \f □ \fr 14:22 \fr*\ft \+bd «У пәқәт өз тенидики ағриғидинла азаплиниду, ... һәсрәт-надамәт чекиду»\+bd* — Аюп мошу йәрдә инсан гөргә чүшкәндин кейин өз тениниң чирип кәткәнлигини һес қилип қийнилиду, дәп ойлиған болуши мүмкин.\ft*\f*
\b
\b
\m
\c 15
\s1 Елифаз йәнә сөзләйду — Яманларниң ақивити
\m
\v 1 Теманлиқ Елифаз буниңға җававән мундақ деди: —
\m
\v 2 Данишмән кишиниң қуруқ шамалдәк сәпсәтә билән җавап бериши тоғриму?
\m \add Данишмән\add* қосиғини иссиқ мәшриқ шамили билән тойғузса боламду?
\m
\v 3 Пайдисиз сөзләр билән,
\m Тайини йоқ гәпләр билән муназирилишиши мувапиқму?
\m
\v 4 Бәрһәқ, сән иман-ихласни йоқ қиливәтмәкчисән,
\m Худаниң алдида дуа-истиқамәткә тосалғу болисән.
\m
\v 5 Чүнки қәбиһлигиң ағзиңға сөз салиду,
\m Сән мәккарларниң тилини таллап қоллинисән.
\m
\v 6 Мән әмәс, бәлки өз ағзиң өзүңниң гунайиңни бекитиду,
\m Өз ләвлириң саңа қарши гувалиқ бериду.\f □ \fr 15:6 \fr*\ft \+bd «Өз ләвлириң саңа қарши гувалиқ бериду»\+bd* — Елифаз мошу йәрдә Аюпниң Худа алдида җазаланған гунайи һәм һакавурлуғи униң өз ағзи билән қилған аччиқ һәм өткүр сөзлиридә көрүниду, демәкчи. Бирақ Елифаз билән икки достиниң Аюпниң ағзидин чиққан шу аччиқ өткүр сөзләргә мәсъулийити бар.\ft*\f*
\m
\v 7 Сән инсанлар ичидә тунҗа болуп туғулғанму?
\m Сән тағ-даванлардин авал апиридә болғанму?
\m
\v 8 Тәңриниң мәхпий кеңишини аңлап кәлгәнмусән?
\m Даналиқ сән биләнла чәклинәмду?\x + \xo 15:8 \xo*\xt Рим. 11:34\xt*\x*
\m
\v 9 Сән билгәнләрни бизниң билмәйдиғанлиримиз барму?
\m Сән чүшәнгәнни бизниң чүшәнмәйдиғинимиз барму?
\m
\v 10 Ақсақаллар һәм қерилар бизниң тәрипимиздә туриду,
\m Улар сениң атаңдинму яшта чоңдур.\f □ \fr 15:10 \fr*\ft \+bd «Ақсақаллар һәм қерилар бизниң тәрипимиздә туриду... »\+bd* — Елифаз илгәрки дәвирләрдики ата-бовилириниң көзқаришини өзиниңкигә охшаш дәп қараватиду.\ft*\f* \x + \xo 15:10 \xo*\xt Аюп 32:7\xt*\x*
\m
\v 11 Тәңриниң тәсәллилири,
\m Йәни саңа мулайимлиқ билән ейтқан мошу сөз сән үчүн азлиқ қиламду?
\m
\v 12 Немишкә көңүлниң кәйнигә кирип кетисән?
\m Көзүңни немигә пақиритисән?
\m
\v 13 Шундақ қилип сән роһуңни Тәңригә қарши турғуздуң,
\m Еғизиңдин шундақ сөзләрниң чиқишиға йол қоюватисән!
\m
\v 14 Инсан немә еди? Өз-өзини паклалиғидәк?
\m Анидин туғулған адәм балиси немә еди? Һәққаний болалиғидәк?\x + \xo 15:14 \xo*\xt 1Пад. 8:46; 2Тар. 6:36; Аюп 14:4; Зәб. 13:2-3; 50:7; Пәнд. 20:9; Топ. 7:20; 1Юһа. 1:8,10\xt*\x*
\m
\v 15 Қара, \add Худа\add* Өз муқәддәслиригиму ишәнмигән йәрдә,
\m Асманларму униң нәзиридә пак болмиған йәрдә,\f □ \fr 15:15 \fr*\ft \+bd «Қара, Худа Өз муқәддәслиригиму ишәнмигән йәрдә...»\+bd* — мошу йәрдики «муқәддәсләр» Худаниң пәриштилирини көрсәтсә керәк. Елифаз һелиқи яман роһниң әслидә униңға дегән гәплиригә (4:15-21) ишинип , қайтилайду.\ft*\f* \x + \xo 15:15 \xo*\xt Аюп 4:18; 25:5\xt*\x*
\m
\v 16 Жиркинчлик болған, сесип кәткән,
\m Қәбиһликни су ичкәндәк ичидиған инсан балиси зади қандақ болар?\f □ \fr 15:16 \fr*\ft \+bd «Қәбиһликни су ичкәндәк ичкән бир адәм»\+bd* — мошу гәп, шүбһисизки, Аюпниң өзини көрситиду.\ft*\f*
\m
\v 17 Мән саңа көрситәй, маңа қулақ сал;
\m Көзүм көргәнни баян қилмақчимән.
\m
\v 18 Данишмәнләр ата-бовилиридин буларни аңлиған,
\m Йошурмай буларни баян қилған: —
\m
\v 19 (Пәқәт шуларғила, \add йәни ата-бовилириғила\add* йәр-зимин тапшурулған еди,
\m Уларниң арисидин ят адәм өтүшкә петиналмайтти)\f □ \fr 15:19 \fr*\ft \+bd «Пәқәт шуларғила, йәни ата-бовилириғила йәр-зимин тапшурулған еди, уларниң арисидин ят адәм өтүшкә петиналмайтти»\+bd* — Елифаз бу сөз билән бу ата-бовиларниң Худа алдида һәққаний болғанлиғини, шуңа Худа уларниң йәр-зиминини ят адәмләрниң бастуруп киришидин қоғдиғанлиғини көрсәтмәкчи; шуниң билән уларниң мәдинийити уруш-җедәлниң дәхлигә учримай, тәдриҗи тәрәққий қилип, билими пәллигә йәткән еди, демәкчи болуши мүмкин.\ft*\f*
\m
\v 20 — Рәзил адәм барлиқ күнлиридә азаплиниду,
\m Залим кишигә жиллар санақлиқла бекитилгәндур.\f □ \fr 15:20 \fr*\ft \+bd «Рәзил адәм барлиқ күнлиридә азаплиниду, залим кишигә жиллар санақлиқла бекитилгәндур»\+bd* — бу сөз һәм төвәндики 35-айәткичә болған сөзләрниң һәммиси Аюпқа беваситә қаритилип дейилгән болуши мүмкин.\ft*\f*
\m
\v 21 Униң қулиқиға вәһимиләрниң авази кириду,
\m Баяшатлиғида булаңчи униң устигә бесип чүшиду.\x + \xo 15:21 \xo*\xt 1Тес. 5:3\xt*\x*
\m
\v 22 Қараңғулуқтин қутулушқа униң көзи йәтмәйду,
\m У қилич билән чепилишқа сақланғандур.
\m
\v 23 У аш издәп: «Зади нәдин тепилар?» дәп йолда тенәп жүриду,
\m У зулмәт күниниң униңға йеқинлашқанлиғини билиду.\f □ \fr 15:23 \fr*\ft \+bd «У аш издәп: «Зади нәдин тепилар?» дәп йолда тенәп жүриду»\+bd* — башқа бир хил тәрҗимиси: «У йолдин тенип кетип, қорултазлар үчүн йәм болиду».\ft*\f* \x + \xo 15:23 \xo*\xt Аюп 18:12; Зәб. 108:10\xt*\x*
\m
\v 24 Дәрд-әләм һәм азап униңға вәһимә қилиду,
\m Һуҗумға тәйяр болған падишадәк униң үстидин ғәлибә қилиду.
\m
\v 25 Чүнки у Тәңригә қарши қолини көтәргән,
\m Һәммигә қадирға күч көрсәтмәкчи болған,
\m
\v 26 Шуңа у бойнини қаттиқ қилип,
\m Көп қәвәтлик қалқанни көтирип униңға қарап етилиду.
\m
\v 27 Йүзини яғ басқан болсиму,
\m Беқинлири сәмрәп кәткән болсиму,
\m
\v 28 У харабә шәһәрләрдә,
\m Адәм қонғуси кәлмәйдиған,
\m Кесәк дүвилири болушқа бекитилгән өйләрдә яшайду;\f □ \fr 15:28 \fr*\ft \+bd «У харабә шәһәрләрдә..., кесәк дүвилири болушқа бекитилгән өйләрдә яшайду»\+bd* — қедимдә бәзи шәһәрләр Худаниң ләнити билән вәйран болған болуп, Худаниң ләнитигә учриған бу җайларда адәттики кишиләр уларни қайтидин қуруп у йәрдә олтирақлишишқа петиналмайтти. Бирақ (Елифазниң дейишичә) бу рәзил кишиләр (җүмлидин Аюпниң өзи?) Худадин қорқмай ундақ йәрләрдә туруштин баш тартмайтти.\ft*\f*
\m
\v 29 У һеч бейимайду,
\m Униң мал-мүлки болса үзүлүп қалиду,
\m Униң тәәллуқатлири зимин үстидә кеңәймәйду.
\m
\v 30 У қараңғулуқтин қечип қутулалмайду,
\m Ялқун униң шахлирини көйдүрүп қурутиду,
\m \add Худаниң\add* бир нәпәси билән у \add дуниядин\add* кетиду.\f □ \fr 15:30 \fr*\ft \+bd «Худаниң бир нәпәси билән у дуниядин кетиду»\+bd* — ибраний тилида «Униң бир нәпәси билән у дуниядин кетиду».\ft*\f*
\m
\v 31 У сахтилиққа таянмисун!
\m У алдинип кәткән, шуңа сахтилиқниң өзи униң инъами болиду;
\m
\v 32 Униң күни техи тошмай турупла,
\m Униң шехи техи көкирип болмайла, бу ишлар әмәлгә ашурулиду.\x + \xo 15:32 \xo*\xt Аюп 22:16; Зәб. 54:24\xt*\x*
\m
\v 33 Үзүм тели силкинип, тоң үзүмләр чүшүрүветилгәндәк,
\m Зәйтун дәриғиниң чечиги ечилипла төкүлүп кәткәндәк болиду.\f □ \fr 15:33 \fr*\ft \+bd «Үзүм тели силкинип, тоң үзүмләр чүшүрүветилгәндәк...»\+bd* — адәттә үзүм тели пишмиған үзүмлирини ташлимайду. Бирақ Елифаз шу охшитиши билән, мундақ адәмләрниң ишлири техи һеч пишмиған болуп бекарға кетиду, демәкчи.\ft*\f*
\m
\v 34 Чүнки ипласларниң җәмәти туғмас болиду,
\m От пара йегәнләрниң чедирлирини көйдүриветиду.
\m
\v 35 \add Бирақ\add* улар \add һәрдайим\add* яманлиқни ойлап, қәбиһлик туғдуриду,
\m Көңлидә һаман һейлә-микир тәйярлайду. \x + \xo 15:35 \xo*\xt Зәб. 7:15; Йәш. 59:4; Һош. 10:13\xt*\x*
\b
\b
\m
\c 16
\s1 Аюп йәнә җавап бериду — Әрштә туридиған Гувачи
\m
\v 1 Андин Аюп җававән мундақ деди: —
\m
\v 2 Мән мошундақ гәпләрни көп аңлиғанмән;
\m Силәр һәммиңлар азап йәткүзидиған әҗайип тәсәлли бәргүчи екәнсиләр-һә!\x + \xo 16:2 \xo*\xt Аюп 13:4\xt*\x*
\m
\v 3 Мундақ ватилдап қилған гәплириңларниң чеки барму?
\m Силәргә мундақ җавап беришкә зади немә қутратқулуқ қилди?
\m
\v 4 Халисамла өзүм силәргә охшаш сөз қилалайттим;
\m Силәр мениң орнумда болидиған болсаңлар,
\m Мәнму сөзләрни бағлаштуруп ейтип, силәргә зәрбә қилалайтим,
\m Бешимниму силәргә қаритип чайқалайттим!
\m
\v 5 Һалбуки, мән әксичә ағзим билән силәрни риғбәтләндүрәттим,
\m Ләвлиримниң тәсәллиси силәргә дора-дәрман болатти.
\m
\v 6 Лекин мениң сөзлишим билән азавим азаймайду;
\m Яки гепимни ичимгә жутувалисамму, маңа немә арамчилиқ болсун?
\m
\v 7 Бирақ У мени һалсизландүрүвәтти;
\m Шундақ, Сән пүткүл аиләмни вәйран қиливәттиң!\f □ \fr 16:7 \fr*\ft \+bd «Бирақ У мени һалсизландүрүвәтти; шундақ, Сән пүткүл аиләмни вәйран қиливәттиң!\+bd* — 8 вә 9-айәттики «У» вә «Сән» Худани көрситиду.\ft*\f*
\m
\v 8 Сән мени қамаллидиң!
\m Шуниң билән \add әһвалим маңа\add* гувалиқ қилмақта;
\m Мениң оруқ-қақшал \add бәдиним\add* орнидин туруп өзүмни әйипләп гувалиқ қилиду!\f □ \fr 16:8 \fr*\ft \+bd «Сән мени қамаллидиң!»\+bd* — яки: «Сән мени қурутувәттиң!». \+bd «Шуниң билән әһвалим маңа гувалиқ қилмақта!»\+bd* — Аюпниң шу бечарә әһвали: «Сән чоқум еғир бир гуна қилғансән, болмиса бу күлпәт бешиңға чүшмигән болатти» дәп өзигә гувалиқ қилғандәк қилиду.\ft*\f*
\m
\v 9 Униң ғәзиви мени титма қилип,
\m Мени ов олҗиси қилиду;
\m У маңа қарап чишини ғучурлитиду;
\m Мениң дүшминимдәк көзини алайитип маңа тикиду.\f □ \fr 16:9 \fr*\ft \+bd «Униң ғәзиви мени титма қилип,...»\+bd* — яки «У тумшуғи билән мени титма қилип,...». Мошу йәрдә Аюп Худани өзигә житқуч һайвандәк зәрбә қиливатиду, дәп ейтмақчи.\ft*\f* \x + \xo 16:9 \xo*\xt Аюп 10:16,17; 13:24\xt*\x*
\m
\v 10 \add Адәмләр\add* маңа қарап \add мазақ қилишип\add* ағзини ачиду;
\m Улар нәпрәт билән мәңзимгә качатлайду;
\m Маңа һуҗум қилай дәп сәп түзиду.
\m
\v 11 Худа мени әскиләргә тапшурған;
\m Мени рәзилләрниң қолиға ташливәткән екән.
\m
\v 12 Әслидә мән теч-аманлиқта тураттим, бирақ у мени пачақлиди;
\m У бойнумдин силкип битчит қиливәтти,
\m Мени Өз нишани қилған екән.\x + \xo 16:12 \xo*\xt Аюп 7:20; Жиғ. 3:12\xt*\x*
\m
\v 13 Униң оқячилири мени қапсивалди;
\m Һеч айимай У үчәй-бағримни житип,
\m Өтүмни йәргә төкүвәтти.
\m
\v 14 У у йәр-бу йеримгә үсти-үстиләп зәхим қилип бөсүп кириду;
\m У палвандәк маңа қарап етилиду.
\m
\v 15 Терәмниң үстигә бөз рәхт тикип қойдум;
\m Өз иззәт-һөрмитимни топа-чаңға селип қойдум.\f □ \fr 16:15 \fr*\ft \+bd «Терәмниң үстигә бөз рәхт тикип қойдум; өз иззәт-һөрмитимни топа-чаңға селип қойдум»\+bd* — бу айәттики «бөз рәхт» қедимки заманларда адәмниң қаттиқ матәм тутуш, пушайман қилиш яки товва қилишиниму ипадиләйтти. Мошу йәрдә, шүбһисизки, «матәм тутуш»ни билдүрмәкчи. \ft*\fp «Өз иззәт-һөрмитимни топа-чаңға селип қойдум» дегини ибраний тилида «Мүңгүзүмни топа-чаңға селип қойдум» дегәнликтур. Калиниң яки буқиниң мүңгүзи адәмниң күч-қудрити һәм абройиниң символи болиду.\fp*\f* \x + \xo 16:15 \xo*\xt Аюп 30:19\xt*\x*
\m
\v 16-17 Гәрчә қолумда һеч қандақ зораванлиқ болмисиму,
\m Дуайим чин дилимдин болған болсиму,
\m Йүзүм жиға-зерәидин қизирип кәтти;
\m Қапақлиримни өлүм сайиси басти.\f □ \fr 16:16-17 \fr*\ft \+bd «Қапақлиримни өлүм сайиси басти»\+bd* — яки «Зулмәтлик қараңғулуқ сайиси басти».\ft*\f*
\m
\v 18 Аһ, йәр-зимин, қенимни япмиғин!
\m Налә-пәрядим тохтайдиғанға җай болмиғай!\f □ \fr 16:18 \fr*\ft \+bd «Налә-пәрядим тохтайдиғанға җай болмиғай!»\+bd* — демәк, «Иҗабәт болмиғичә пәрядим һәрдайим һәм Худаға һәм адәмләргә аваричилик болсун».\ft*\f*
\m
\v 19 Бирақ мана, асманларда һазирму маңа шаһит Болғучи бар!
\m Әршләрдә маңа капаләт Болғучи бар!
\m
\v 20 Өз достлирим мени мазақ қилғини билән,
\m Бирақ көзүм техичә Тәңригә яш төкмәктә.\f □ \fr 16:20 \fr*\ft \+bd «Өз достлирим мени мазақ қилғини билән...»\+bd* — айәтниң биринчи қисминиң йәнә бир хил тәрҗимиси, «Маңа вакаләт болғучи мениң достум екән».\ft*\f*
\m
\v 21 Аһ, инсан балиси дости үчүн келиштүргүчи болғандәк,
\m Тәңри билән адәм оттурисидиму келиштүргүчи болсиди!\x + \xo 16:21 \xo*\xt Аюп 31:35; Топ. 6:10; Йәш. 45:9; Рим. 9:20\xt*\x*
\m
\v 22 Чүнки йәнә бир нәччә жил өтүши биләнла,
\m Мән барса қайтмас йолда меңип қалимән.\f □ \fr 16:22 \fr*\ft \+bd «Йәнә бир нәччә жил өтүши биләнла, мән барса қайтмас йолда меңип қалимән»\+bd* — Аюп бәзидә «бу дуниядин пат арида кетимән» дәп, бәзидә «бир нәччә жил азаплар мени күтиду» дәп ойлайду. У биринчи имканийәтни нисбәтән яхши дәп қарайду, әлвәттә.\ft*\f*
\b
\b
\m
\c 17
\m
\v 1 Мениң роһум сунуқ,
\m Күнлирим түгәй дәйду,
\m Гөрләр мени күтмәктә.\f □ \fr 17:1 \fr*\ft \+bd «мениң роһум сунуқ»\+bd* — яки «Нәпәсим сиқилип кәтти».\ft*\f*
\m
\v 2 Әтрапимда алдамчи мазақ қилғучилар бар әмәсму?
\m Көзүмниң уларниң ечитқулуғиға тикилип туруштин башқа амали йоқтур.
\m
\v 3 Аһ, җеним үчүн Өзүң халиған капаләтни елип Өзүңниң алдида маңа борун болғайсән;
\m Сәндин башқа ким мени қоллап борун болсун?\f □ \fr 17:3 \fr*\ft \+bd «Аһ, җеним үчүн Өзүң халиған капаләтни елип Өзүңниң алдида маңа борун болғайсән»\+bd* — бу сөзләр Худаға ейтилған, әлвәттә. \ft*\fp «Борун» (кепил болғучи) — қедимки заманларда, бириси мәлум бир ишта әйипләнгүчи болса, сотчи һөкүм қилғичә әйипләнгүчи вақитлиқ әркин болалмайду, бәлки қамап қоюлиду. Бирақ униң мәлум бир дости униңға капаләт беришкә рази болса, әйипләнгүчи әркин жүривәрсә болиду. Капаләт бәргүчи униң қечип кәтмәслигигә толуқ капаләт бәргән болуши керәк еди. Әгәр қечип кәтсә униң орнида әркинликтин мәһрум болиду; андин һөкүм қилинғандин кейин (өз дости гунакар дәп һесапланған болса) достиниң орнида тегишлик җазани өз үстигә алған болиду. Капаләт бәргүчи болса һөрмәткә сазавәр, җамаәтниң ишәшисигә егә болған болуши керәк, әлвәттә. Шуңа Аюп мошу йәрдә өзиниң һәм достлири тәрипидин һәм Худа тәрипидин әйипләнгүчи екәнлигини һес қилип: «Худа, Сән мени бу ишларда әйиплигидәк йери йоқ дәп билисән, шуңа мән үчүн капаләп болалмамсән?» — дегәндәк җасарәтлик дуа қилиду. \fp*\fp (Бәзи алимлар бу сөзниң башқа бир чүшәнчиси бар дәп қарайду. Уларниң пикричә, Аюп 2-айәттә: — «Әтрапимдикиләр алдамчи, мазақ қилғучилар болмиса Аюп болмай кетәй! Көзүмниң... амали йоқтур» дегән қәсәмни ичиду; 3-айәттә у Худадин бу қәсәмни ада қилишқа (кимниң тоғра болса уни ақлаш, кимниң хата болса уни җазалашқа) капаләтчи һәм гувачи болушни өтүниду, андин 4-айәттә (шу алимларниң пикричә) уИлтиҗасиниң Худа тәрипидин беҗирилишини өтүниду: «Чүнки Сән достлиримниң көңлини йоруқлуқтин қалдурғансән; шуңа Сән уларни ғәлибидинму мәһрум қилмисаң болмайду!» — дегәндәк).\fp*\f* \x + \xo 17:3 \xo*\xt 2Кор. 5:19\xt*\x*
\m
\v 4 Чүнки Сән \add достлиримниң\add* көңлини йоруқлуқтин қалдурғансән;
\m Шуңа Сән уларни ғәлибидинму мәһрум қилисән!
\m
\v 5 Ғәниймәт алай дәп достлириға пәшва атқан кишиниң болса,
\m Һәтта балилириниң көзлириму кор болиду.
\m
\v 6 У мени әл-жутларниң алдида сөз-чөчәккә қойди;
\m Мән кишиләр йүзүмгә түкүридиған адәм болуп қалдим.\x + \xo 17:6 \xo*\xt Аюп 30:9\xt*\x*
\m
\v 7 Дәрд-әләмдин көзүм торлишип кәтти,
\m Барлиқ әзалирим көләңгидәк болуп қалди.
\m
\v 8 Бу ишларни көрүп дуруслар һәйрануһәс болиду;
\m Бигуналар ипласларға қарши турушқа қозғилиду.
\m
\v 9 Бирақ һәққаний адәм өз йолида чиң туриду,
\m Қоли пак жүридиған адәмниң күчи тохтавсиз улғийиду.\f □ \fr 17:9 \fr*\ft \+bd «... Қоли пак жүридиған адәмниң күчи тохтавсиз улғийиду»\+bd* — Аюпниң етиқати йәнила урғуп тешип туриду. Мошу йәрдә у Худаниң өз дүшмини болуп чиққанлиғини һес қилғини билән, қандақла болмисун өзиниң һәққаний йолда чиң туридиғанлиғини ейтип, Худа ахирда һәммә ишлиримни оңшайду, дәп бешарәт бериду.\ft*\f*
\m
\v 10 Әнди қени, һәммиңлар, йәнә келиңлар;
\m Араңлардин бирму дана адәм тапалмаймән.\x + \xo 17:10 \xo*\xt Аюп 6:29\xt*\x*
\m
\v 11 Күнлирим ахирлишай дәп қапту,
\m Муддиалирим, көңлүмдики интизарлар үзүлди.\x + \xo 17:11 \xo*\xt Аюп 7:6; 9:25\xt*\x*
\m
\v 12 Бу адәмләр кечини күндүзгә айландурмақчи;
\m Улар қараңғулуққа қарап: «Нур йеқинлишиватиду» дейишиватиду.\f □ \fr 17:12 \fr*\ft \+bd «Бу адәмләр кечини күндүзгә айландурмақчи; улар қараңғулуққа қарап: «Нур йеқинлишиватиду» дейишиватиду»\+bd* — Аюп достлиримни һәқиқәтни йормилап, ақни қара, қарини ақ дәватиду, шундақла маңа қуруқ үмүтләрни («Нур йеқинлишиду!» дәп) йәткүзмәкчи, дәйду.\ft*\f*
\m
\v 13 Әгәр күтсәм, өйүм тәһтисара болиду;
\m Мән қараңғулуққа орнумни раслаймән.\f □ \fr 17:13 \fr*\ft \+bd «Тәһтисара»\+bd* — 7-бап, -9-айәт вә шу айәттики изаһатни көрүң.\ft*\f*
\m
\v 14 «Чирип кетишни: «Сән мениң атам!»,
\m Қурутларни: «Апа! Ача!» дәп чақиримән!\f □ \fr 17:14 \fr*\ft \+bd «Мениң атам!»\+bd* — бу ибариниң қедимдә «Бегим!» «Тәхсир!» дегән мәнасиму бар еди.\ft*\f*
\m
\v 15 Ундақта үмүтүм нәдә?
\m Шундақ, үмүтүмни ким көрәлисун?
\m
\v 16 Үмүтүм тәһтисараниң төмүр пәнҗирилири ичигә чүшүп кетиду!
\m Биз бирликтә топиға кирип кетимиз! \f □ \fr 17:16 \fr*\ft \+bd «тәһтисара»\+bd* — 7-бап, -9-айәт вә шу айәтниң изаһатини көрүң. \+bd «Үмүтүм тәһтисараниң төмүр пәнҗирилири ичигә чүшүп кетиду! Биз бирликтә топиға кирип кетимиз!»\+bd* — бу җүмлиниң соал җүмлә шәклидә қилинған тәрҗимисиму учрайду: «Үмүтүм тәһтисараниң төмүр пәнҗирилири ичигә чүшүп қаларму? Биз бирликтә топиға кирип кетәрмизму?».\ft*\f* \x + \xo 17:16 \xo*\xt Аюп 3:17,18,19; 30:23,24\xt*\x*
\b
\b
\m
\c 18
\s1 Билдадму «Яманларниң яман ақивити» тоғрилиқ сөз қилиду
\m
\v 1 Шухалиқ Билдад җававән мундақ деди: —
\m
\v 2 Сәндәк адәмләр қачанғичә мундақ сөзләрни тохтатмайсиләр?
\m Силәр убдан ойлап беқиңлар, андин биз сөз қилимиз.
\m
\v 3 Биз немишкә силәрниң алдиңларда һайванлар һесаплинимиз?
\m Немишкә алдиңларда ахмақ тонулимиз?\f □ \fr 18:3 \fr*\ft \+bd «Биз немишкә силәрниң алдиңларда һайванлар һесаплинимиз?»\+bd* — «силәр» дегән сөзгә қариғанда, Билдадниң бу сөзиниң пәқәт Аюпқила қилинған әмәслигини билдүриду. Уларниң йенида гәп аңлиғучилардин бәзиләр Аюпниң җасарәтлик сөзлирини аңлап униңға қол қойдиму-я?\ft*\f*
\m
\v 4 Һәй өзүңниң ғәзивидә өзүңни житқучи, сени дәпла йәр-зимин ташливетиләмду?!
\m Тағ-ташлар өз орнидин көтирилип кетәмду?!\f □ \fr 18:4 \fr*\ft \+bd «Һәй өзүңниң ғәзивидә өзүңни житқучи, сени дәпла ... тағ-ташлар өз орнидин көтирилип кетәмду?!»\+bd* — Аюп 16-бап, 9-айәттә, «У (Худа)ниң ғәзиви мени титма қилди» дегән. Билдад, шүбһисизки, бу гәпни мазақ қилип: «Сениң житилишиң Худаниң ғәзиви билән әмәс, бәлки өз-өзүңниң ғәзиви биләндур» демәкчи. Билдад йәнә Худа инсандин улуқ һәм алий болғачқа, Аюп униң билән дидарлишай, һозуриға кирип униң билән сөзлишәй дәп өз әқлидин адашқан, дәп мазақ қилиду — демәкчи. \ft*\fp Билдад «Инсанниң Худа билән беваситә сөзлишиши, көрүшүши зади мүмкин әмәс» дегән көзқарашта болиду. Бирақ Аюп ахирида һәқиқәтән Худа билән көрүшиду; униң үстигә биз Аюпни Худани өзиниң әң йеқин һәмраһи дәп билгән киши, дәп көрәләймиз (29:4).\fp*\f* \x + \xo 18:4 \xo*\xt Аюп 13:14; Зәб. 112:6; Йәш. 54:10; Мат.10:29-31; Рим. 8:32\xt*\x*
\m
\v 5 Қандақла болмисун, яман адәмниң чириғи өчүрүлиду,
\m Униң от-учқунлири ялқунлимайду.
\m
\v 6 Чедиридики нур қараңғулуққа айлиниду,
\m Униң үстигә асқан чириғи өчүрүлиду.
\m
\v 7 Униң мәзмут қәдәмлири қисилиду,
\m Өзиниң несиһәтлири өзини моллақ атқузиду.
\m
\v 8 Чүнки өз путлири өзини торға әвәтиду,
\m У дәл торниң үстигә дәссәйдиған болиду.
\m
\v 9 Қилтақ уни тапинидин иливалиду,
\m Қапқан уни тутувалиду.\x + \xo 18:9 \xo*\xt Аюп 5:5\xt*\x*
\m
\v 10 Йәрдә уни күтидиған йошурун арғамча бар,
\m Йолида уни тутмақчи болған бир қапқан бар.
\m
\v 11 Уни һәр тәрәптин вәһимиләр бесип қорқитиватиду,
\m Һәм улар уни из қоғлап қоғлаватиду.\x + \xo 18:11 \xo*\xt Аюп 15:21; Йәр. 6:25; 46:5; 49:29\xt*\x*
\m
\v 12 Мағдурини ачарчилиқ йәп түгәтти;
\m Палакәт униң йенида пайлап жүриду.\f □ \fr 18:12 \fr*\ft \+bd «Мағдурини ачарчилиқ йәп түгәтти»\+bd* — башқа бир хил тәрҗимиси «Балаю-апәт уни жутуветишкә ачкөзлүк билән күтиватиду...»\ft*\f* \x + \xo 18:12 \xo*\xt Аюп 15:23\xt*\x*
\m
\v 13 Өлүмниң чоң балиси униң терисини йәватиду;
\m Униң әзалирини шорайду.\f □ \fr 18:13 \fr*\ft \+bd «өлүмниң чоң балиси»\+bd* — бәлким бир хил кесәлни (Аюпниң кесилини?) көрситиду.\ft*\f*
\m
\v 14 У өз чедиридики аманлиқтин жулуп ташлиниду,
\m \add Өлүмниң тунҗиси\add* уни «вәһимиләрниң падишаси»ниң алдиға ялап апириду.\x + \xo 18:14 \xo*\xt Аюп 8:13, 14; 11:20; Пәнд. 10:28\xt*\x*
\m
\v 15 Өйидикиләр әмәс, бәлки башқилар униң чедирида туриду;
\m Туралғусиниң үстигә гуңгут яғдурулиду.\f □ \fr 18:15 \fr*\ft \+bd «...башқилар униң чедирида туриду»\+bd* — яки « ...от униң чедирида туриду».\ft*\f*
\m
\v 16 Униң йилтизи тегидин қурутулиду;
\m Үстидики шахлири кесилиду.
\m
\v 17 Униң әслимисиму йәр йүзидикиләрниң есидин көтирилип кетиду,
\m Сиртларда униң нам-абройи қалмайду.\f □ \fr 18:17 \fr*\ft \+bd «Сиртларда...»\+bd* — яки: «Яйлақларда...» яки «Далада...».\ft*\f* \x + \xo 18:17 \xo*\xt Зәб. 108:13; Пәнд. 10:7\xt*\x*
\m
\v 18 У йоруқлуқтин қараңғулуққа қоғливетилгән болуп,
\m Бу дуниядин һайдиветилиду.
\m
\v 19 Әл-жутта һеч қандақ пәрзәнтлири яки әвлатлири қалмайду,
\m У мусапир болуп турған йәрләрдиму нәсли қалмайду.\x + \xo 18:19 \xo*\xt Йәш. 14:22; Йәр. 22:30\xt*\x*
\m
\v 20 Униңдин кейинкиләр униң күнигә қарап алақзадә болиду,
\m Худди алдинқиларму чөчүп кәткәндәк.\f □ \fr 18:20 \fr*\ft \+bd «Худди алдинқилар чөчүп кәткәндәк»\+bd* — Билдад ейтқан «алдинқилар»ниң өз дәвридики рәзил адәмләрниң әһвалиға қарап чөчүп кәткәнлигини көрситиши мүмкин. \ft*\fp Башқа бир хил тәрҗимиси: «Мәшриқтикиләр униң күнигә қарап алақзадә болиду, мәғрибтикиләр униң күнигә қарап алақзадә болиду, мәшриқтикиләрму чөчүп кетиду».\fp*\f*
\m
\v 21 Мана, қәбиһ адәмниң маканлири шүбһисиз шундақ,
\m Тәңрини тонумайдиған кишиниңму орни чоқум шундақтур. \f □ \fr 18:21 \fr*\ft \+bd «Мана, қәбиһ адәмниң маканлири шүбһисиз шундақ, Тәңрини тонумайдиған кишиниңму орни чоқум шундақтур»\+bd* — Билдадниң бу сөзлиридә: «қәбиһ адәм», «Тәңрини тонумайдиған киши» дегини, «сән Аюптин башқа киши әмәс» демәкчи.\ft*\f*
\b
\b
\m
\c 19
\s1 Аюп йәнә сөз қилиду: — «Мән Худани көримән!»
\m
\v 1 Аюп җававән мундақ деди: —
\m
\v 2 «Силәр қачанғичә җенимни азаплимақчисиләр,
\m Қачанғичә мени сөз билән әзмәкчисиләр?
\m
\v 3 Силәр мени он қетим харлидиңлар;
\m Маңа увал қилишқа номус қилмайсиләр.\f □ \fr 19:3 \fr*\ft \+bd «Силәр мени он қетим харлидиңлар»\+bd* — мошу йәрдики «он қетим» дегини «нурғун қетим»ниң бир хил ипадиси.\ft*\f*
\m
\v 4 Әгәр мениң сәһвәнлигим болса,
\m Мән әнди униң \add дәрдини\add* тартимән.
\m
\v 5 Әгәр силәр мениңдин үстүнлүк талашмақчи болсаңлар,
\m Йүзүм алдида шәрм-һаяни көрситип мени әйиплимәкчи болсаңлар,
\m
\v 6 Әнди билип қоюңларки, маңа увал қилған Тәңри екән,
\m У тори билән мени чирмаштуруп тартти;
\m
\v 7 Қара, мән налә-пәряд көтирип «Зораванлиқ!» дәп вақираймән,
\m Бирақ һеч ким аңлимайду;
\m Мән вақираймән, бирақ маңа адаләт кәлмәйду.
\m
\v 8 У йолумни мени өтүвалмисун дәп чит билән тосуп қойди,
\m Қәдәмлиримгә қараңғулуқ салди.
\m
\v 9 У мәндин шан-шәривимни мәһрум қилди,
\m Бешимдин таҗни тартивалди.
\m
\v 10 У маңа һәр тәрәптин бузғунчилиқ қиливатиду, мән түгәштим;
\m Үмүтүмни У дәрәқни юлғандәк жулувалди.
\m
\v 11 Ғәзивини маңа қаритип қозғиди,
\m Мени Өз дүшмәнлиридин һесаплиди.\x + \xo 19:11 \xo*\xt Аюп 13:24; 16:9; 33:10; Жиғ. 2:5\xt*\x*
\m
\v 12 Униң қошунлири сәп түзүп атланди,
\m Пәләмпәйлирини ясап маңа һуҗум қилди,
\m Улар чедиримни қоршавға елип баргаһ тикивалди.
\m
\v 13 У қериндашлиримни мәндин нери қилди,
\m Тонушлиримниң меһрини мәндин үзди.\x + \xo 19:13 \xo*\xt Зәб. 30:12-13; 37:12-13; 68:9; 87:9، 19\xt*\x*
\m
\v 14 Туққанлирим мәндин ятлишип кәтти,
\m Дост-бурадәрлирим мени унутти.
\m
\v 15 Өйүмдә турған мусапирлар, һәтта дедәклиримму мени ят адәм дәп һесаплайду;
\m Уларниң нәзиридә мән мусапир болуп қалдим.\f □ \fr 19:15 \fr*\ft \+bd «өйүмдә турған мусапирлар»\+bd* — яки «өйүмдики меһманлар». \+bd «һәтта дедәклиримму мени ят адәм дәп һесаплайду»\+bd* — Аюпниң өйидә турған мусапирлар (бәлким әслидә униң һимайисигә еришип униң хизмәтчилири болғанлар) һазир уни ят адәм, мусапир дәп қарайду.\ft*\f*
\m
\v 16 Мән чакиримни чақирсам, у маңа җавап бәрмәйду;
\m Шуңа мән униңға ағзим билән йелинишим керәк.\f □ \fr 19:16 \fr*\ft \+bd «Мән чакиримни чақирсам, у маңа җавап бәрмәйду; шуңа мән униңға ағзим билән йелинишим керәк»\+bd* — Аюпниң әслидә чакириға буйруқ бериш үчүн сөз қилиши бәлким һаҗәтсиз еди, униң бир имаси яки қарап қоюши купайә еди.\ft*\f*
\m
\v 17 Тиниқимдин аялимниң қусқуси келиду,
\m Ака-укилирим сесиқлиғимдин бизар.\f □ \fr 19:17 \fr*\ft \+bd «Ака-укилирим»\+bd* — ибраний тилида «Анамниң балиятқусидики оғуллар». \+bd «Ака-укилирим сесиқлиғимдин бизар»\+bd* — яки «Ака-укилирим йелинишлиримдин бизар».\ft*\f*
\m
\v 18 Һәтта кичик балилар мени кәмситиду;
\m Орнумдин турмақчи болсам, улар мени һақарәтләйду.\x + \xo 19:18 \xo*\xt Аюп 30:1\xt*\x*
\m
\v 19 Мениң сирдаш достлиримниң һәммиси мәндин нәпрәтлиниду,
\m Мән сөйгәнләр мәндин йүз өриди.\x + \xo 19:19 \xo*\xt Зәб. 40:10; 54:13-15\xt*\x*
\m
\v 20 Әт-терилирим устиханлиримға чаплишип туриду,
\m Җеним қил үстидә қалди.\f □ \fr 19:20 \fr*\ft \+bd «Җеним қил үстидә қалди»\+bd* — ибраний тилини сөзмусөз тәрҗимә қилсақ: «Җеним чишлиримниң терисиниң үстидила қалди».\ft*\f* \x + \xo 19:20 \xo*\xt Аюп 30:30; Зәб. 101:6; Жиғ. 4:8\xt*\x*
\m
\v 21 Аһ, достлирим, маңа ичиңлар ағрисун, ичиңлар ағрисун!
\m Чүнки Тәңриниң қоли маңа келип тәгди.
\m
\v 22 Силәр немишкә Тәңридәк маңа зиянкәшлик қилисиләр?
\m Силәр немишкә әтлиримгә шунчә тоймайсиләр!\f □ \fr 19:22 \fr*\ft \+bd «Силәр немишкә әтлиримгә шунчә тоймайсиләр!»\+bd* — әрәбләр (вә бәлким ибранийлар) бәзидә «адәмниң етини йейиш» дегәнни «адәмгә төһмәт чаплаш» дегән мәнидә ишлитиду. Аюпниң достлири униң азаплирини аз дәп, униң азаплириға йәнә «Худа сени ташливәтти» дегән вәһимини артип қойған.\ft*\f*
\b
\m
\s1 Қутқузғучи тоғрилиқ бешарәт
\m
\v 23 Аһ, мениң сөзлирим йезилсиди!
\m Улар бир язмиға пүтүклүк болған болатти!
\m
\v 24 Улар төмүр қәләм билән қоғушун ичигә йезилсиди!
\m Әбәдил-әбәт таш үстигә оюп пүтүлгән болатти!\f □ \fr 19:24 \fr*\ft \+bd «Аһ, мениң сөзлирим йезилсиди! ... ... Әбәдил-әбәт таш үстигә оюп пүтүлгән болатти!»\+bd* — униң бу арзуси (23-24-айәт) әмәлгә ашурулди. Биз һазир униң Муқәддәс Китапға пүтүклүк сөзлирини оқуватимиз (башқа хил тәрҗимиси учриши мүмкин).\ft*\f*
\m
\v 25 Бирақ мән шуни билимәнки, өзүмниң Һәмҗәмәт-Қутқузғучим һаяттур,
\m У ахирәт күнидә йәр йүзидә туруп туриду!\f □ \fr 19:25 \fr*\ft \+bd «...өзүмниң Һәмҗәмәт-Қутқузғучим һаяттур»\+bd* — Аюп әслидә 9-бапта Худа һәм өзүмниң оттурисида келиштүргүчи бир «әлчи» яки «аричи» болса еди, дегән интизарини билдүрди. У һазир бу йәрдә өзиниң мундақ бир «келиштүргүчи»синиң һәқиқәтән барлиғини җакалайду; ибраний тилида «гоел» («һәмҗәмәт-қутқузғучи») дегән бу сөз, адәттә бириси мәлум аваричиликкә учриғанда, униңға туққанчилиқ (һәмҗәмәтлик) қилип уни қутқузуш үчүн «бәдәл төләйдиған қутқузғучи туққини»ни билдуриду. Бу Қутқузғучи-Ниҗаткариниң болғанлиғиниң нәтиҗиси болса: — У кәлгүсидә өз көзи билән Худасини көрәләйду һәмдә шу чағда Худа униң бешиға чүшкәнлири тоғрисида униңға җавап беридиғанлиғидин ибарәттур. Бу баян интайин һәйран қаларлиқ, һәм бәзи җәһәтләрдин Аюпниң баянлириниң ичидә униң етиқатиниң әң жуқури пәллиси сүпитидә җулалинип туриду. \ft*\fp «Гоел» тоғрилиқ йәнә «Рут»тики «кириш сөз» вә «қошумчә сөз»имизни көрүң. \+bd «У ахирәт күнидә йәр йүзидә туруп туриду!»\+bd* — яки: «У ахирқи болғучи болуп йәр йүзидә туриду».\fp*\f* \x + \xo 19:25 \xo*\xt Мис. 6:6; Лав. 25:47-49; Аюп 33:23-24; Юп. 11:25; 1Кор. 15:20-22\xt*\x*
\m
\v 26 Һәм мениң бу терә-әтлирим бузулғандин кейин,
\m Мән йәнила тенимдә туруп Тәңрини көримән!\f □ \fr 19:26 \fr*\ft \+bd «Мән йәнила тенимдә туруп Тәңрини көримән!»\+bd* — мошу йәрдә әсли текстни чүшиниш сәл тәс. «Мән тенимдин сирт (демәк, роһ тәндин кәткәндин кейин) Худани көримән!» дегән башқа бир хил тәрҗимиси бар. Бу хил тәрҗимә тоғра болса, ундақта униң мәнаси «Һазирқи тенимдин сирт...» дегәнлик болса керәк. Мәйли қайси хил мәнидә ейтилған болсун, Аюпниң көзи өзиниң Худасини көрүшигә йәткән.\ft*\f*
\m
\v 27 Уни өзүмла әйни һалда көримән,
\m Башқа адәмниң әмәс, бәлки өзүмниң көзи билән қараймән;
\m Аһ, қәлбим буниңға шунчә интизардур!\f □ \fr 19:27 \fr*\ft \+bd «Аһ, қәлбим буниңға шунчә интизардур!»\+bd* — мошу йәрдә сөзмусөз тәрҗимә қилсақ: «Мениң бөрәклирим (жүрәклирим, демәк) ичимдә түгәй дәп қалди!». Ибранийлар үчүн, «бөрәкләр» адәмниң һессиятлириниң, виҗданиниңму чоңқур йилтизидур. Шуниң билән бу җүмлә, Аюпниң Худани көрүштин ибарәт зор интизариға өзиниң бәрдашлиқ берәлмәйватқанлиғини билдүргән болуши мүмкин.\ft*\f*
\m
\v 28 Әгәр силәр: «Ишниң йилтизи униңдидур,
\m Уни қандақ қилип қистап қоғливетәләймиз?!» — десәңлар,\f □ \fr 19:28 \fr*\ft \+bd «Әгәр силәр: «Ишниң йилтизи униңдидур, уни қандақ қилип қистап қоғливетәләймиз?!» — десәңлар,...»\+bd* — Аюп өз достлириниң «Аюпниң йошурун гуналирини паш қилмиғичә һәргиз болди қилмайли» дегән позитсийидә туруватқанлиғини билдүрмәкчи.\ft*\f*
\m
\v 29 Әнди өзүңлар қиличтин қорққиниңлар түзүк!
\m Чүнки \add Худаниң\add* ғәзиви қилич җазасини елип келиду,
\m Шуниң билән силәр \add Худаниң\add* сотиниң қуруқ гәп әмәслигини билисиләр».
\b
\b
\m
\c 20
\s1 Зофарму яманларниң ақивити үстидә сөз қилиду
\m
\v 1 Андин Нааматлиқ Зофар җававән мундақ деди: —
\m
\v 2 «Мени беарам қилған хияллар җавап беришкә үндәватиду,
\m Чүнки қәлбим беарамлиқта өртәнмәктә.\f □ \fr 20:2 \fr*\ft \+bd «Мени беарам қилған хияллар җавап беришкә үндәватиду, чүнки қәлбим беарамлиқта өртәнмәктә»\+bd* — Зофарниң бир ишларға бәкму җиддийлишип кетидиған характери бу сөзлиридин чиқип туриду.\ft*\f*
\m
\v 3 Мән маңа һақарәт кәлтүрүп, мени әйипләйдиған сөзләрни аңлидим,
\m Шуңа мениң роһ-зеһним мени җавап беришкә қистиди.
\m
\v 4 Сән шуни билмәмсәнки,
\m Йәр йүзидә Адәм атимиз апиридә болғандин бери,
\m
\v 5 Рәзилләрниң ғалипә тәнтәниси қисқидур,
\m Ипласларниң хошаллиғи бирдәмликтур.\x + \xo 20:5 \xo*\xt Зәб. 36:35,36\xt*\x*
\m
\v 6 Ундақ кишиниң шан-шәриви асманға йәткән болсиму,
\m Беши булутларға тақашсиму,
\m
\v 7 Йәнила өзиниң поқидәк йоқап кетиду;
\m Уни көргәнләр: «У нәдидур?» дәйду.
\m
\v 8 У чүштәк учуп кетиду,
\m Қайта тапқили болмайду;
\m Кечидики ғайипанә аламәттәк у һайдиветилиду.
\m
\v 9 Уни көргән көз иккинчи уни көрмәйду,
\m Униң турған җайи уни қайта учратмайду.
\m
\v 10 Униң оғуллири мискинләргә шәпқәт қилишқа мәҗбурлиниду;
\m Шуниңдәк у һәтта өз қоли билән байлиқлирини қайтуруп бериду.
\m
\v 11 Униң устиханлири яшлиқ мағдуриға толған болсиму,
\m Бирақ \add униң мағдури\add* униң билән биллә топа-чаңда йетип қалиду.
\m
\v 12 Гәрчә рәзиллик униң ағзида татлиқ тетиған болсиму,
\m У уни тил астиға йошурған болсиму,
\m
\v 13 У уни жутқуси кәлмәй меһрини үзәлмисиму,
\m У уни ағзида қалдурсиму,\f □ \fr 20:13 \fr*\ft \+bd «У уни жутқуси кәлмәй меһрини үзәлмисиму,...»\+bd* — ибраний тилида «уни аяп меһрини үзәлмисиму». Демәк, ағзида қалдуривәрмәкчи болиду. \+bd «У уни \+bd*\+bdit , йәни рәзилликни\+bdit* ағзида қалдурсиму...» — Зофарниң бу баяни интайин зәһәрхәндиликкә толған болуп, бу сөзләр шүбһисизки, Аюпни беваситә әйипләш үчүн қаритилиду; у: «рәзиллик ағзида татлиқ тетиған» вә «уни тил астиға йошурған», һәм 20-айәттики «Мискинләрни езип, уларни ташливәткән», «өзи салмиған бир өйни өзи егиливалған» дәп тәсвирлигән киши дәл Аюптин башқа киши әмәс еди.\ft*\f*
\m
\v 14 Бирақ униң қарнидики тамиғи өзгирип,
\m Кобра иланниң зәһәригә айлиниду.
\m
\v 15 У байлиқларни жутуветиду, бирақ уларни яндуриду;
\m Худа уларни ашқазинидин чиқириветиду.
\m
\v 16 У кобра иланниң зәһәрини шорайду,
\m Чар иланниң нәштири уни өлтүриду.
\m
\v 17 У қайтидин ериқ-өстәңләргә һәвәс билән қаралмайду,
\m Бал вә сериқ май билән ақидиған дәриялардин һозурлиналмайду.
\m
\v 18 У еришкәнни жуталмай қайтуриду,
\m Тиҗарәт қилған пайдисидин у һеч һозурлиналмайду.
\m
\v 19 Чүнки у мискинләрни езип, уларни ташливәткән;
\m У өзи салмиған өйни егиливалған.
\m
\v 20 У ачкөзлүктин әсла зерикмәйду,
\m У арзулиған нәрсилиридин һеч қайсисини сақлап қалалмайду.\f □ \fr 20:20 \fr*\ft \+bd «У ачкөзлүктин әсла зерикмәйду»\+bd* — ибраний тилида: «Униң ашқазини һеч хатирҗәмликни билмәйду». Оқурмәнләр 22-24-айәтләрниң башқа хил тәрҗимилирини учритиши мүмкин.\ft*\f*
\m
\v 21 Униңға жутувалғидәк һеч нәрсә қалмайду,
\m Шуңа униң баяшатлиғи мәңгүлүк болмайду.
\m
\v 22 Униң тоққузи тәл болғанда, туюқсиз қисилчилиққа учрайду;
\m Һәр бир езилгүчиниң қоли униңға қарши чиқиду.
\m
\v 23 У қосиғини тойғузиватқинида,
\m Худа дәһшәтлик ғәзивини униңға чүшүриду;
\m У ғизалиниватқанда \add ғәзивини\add* униң үстигә яғдуриду.
\m
\v 24 У төмүр қуралдин қечип қутулсиму,
\m Бирақ мис оқя уни санҗийду.
\m
\v 25 Тәккән оқ кәйнидин тартип чиқиривелгинидә,
\m Ялтирақ оқ учи өттин чиқиривелгинидә,
\m Вәһимиләр уни басиду.\f □ \fr 20:25 \fr*\ft \+bd «Ялтирақ оқ учи өттин чиқиривелгинидә, вәһимиләр уни басиду»\+bd* — Зофар яман адәмләрниң кәлгүсидики азаплиридин бәк һозурлинидиғандәк қилатти.\ft*\f*
\m
\v 26 Зулмәт қараңғулуқ униң байлиқлирини жутуветишкә тәйяр туриду,
\m Инсан пүвлимигән от уни жутувалиду,
\m Униң чедирида қелип қалғанлириниму жутуветиду.\f □ \fr 20:26 \fr*\ft \+bd «Инсан пүвлимигән от»\+bd* — Худаниң Өзиниң отини көрсәтсә керәк.\ft*\f*
\m
\v 27 Асманлар униң қәбиһлигини ашкарилайду;
\m Йәр-зиминму униңға қарши қозғилиду.
\m
\v 28 Униң мал-дунияси елип кетилиду,
\m \add Худаниң\add* ғәзәплик күнидә кәлкүн улғийип өй-бисатини ғулитиду.\f □ \fr 20:28 \fr*\ft \+bd «Униң мал-дунияси елип кетилиду»\+bd* — яки «Кәлкүн өйини еқитип кетиду».\ft*\f*
\m
\v 29 Худаниң рәзил адәмгә бәлгүлигән несивиси мана шундақтур,
\m Бу Худа униңға бекиткән мирастур». \f □ \fr 20:29 \fr*\ft \+bd «Худаниң рәзил адәмгә бәлгүлигән несивиси мана шундақтур, бу Худа униңға бекиткән мирастур»\+bd* — Зофарниң баянлири җәмләштүрүлгинидә, у дегән «рәзил адәм» әмәлийәттә төрт-бәш пүтүнләй башқа-башқа йол билән өлгән!\ft*\f*
\b
\b
\m
\c 21
\s1 Аюп йәнә сөз қилиду — Худаниң җаһанни идарә қилиши
\m
\v 1 Аюп җававән мундақ деди: —
\m
\v 2 «Гәплиримгә қулақ селиңлар,
\m Бу силәрниң маңа бәргән «тәсәллилириңлар»ниң орнида болсун!
\m
\v 3 Сөз қилишимға йол қойсаңлар;
\m Сөз қилғинимдин кейин, йәнә мазақ қиливериңлар!
\m
\v 4 Мениң шикайитим болса, инсанға қаритиливатамду?
\m Роһум қандақму бетақәт болмисун?
\m
\v 5 Маңа убдан қараңларчу? Силәр чоқум һәйран қалисиләр,
\m Қолуңлар билән ағзиңларни етивалисиләр.
\m
\v 6 Мән бу ишлар үстидә ойлансамла, вәһимигә чөмимән,
\m Пүтүн әтлиримни титрәк басиду.\f □ \fr 21:6 \fr*\ft \+bd «Мән бу ишлар үстидә ойлансамла, вәһимигә чөмимән, пүтүн әтлиримни титрәк басиду»\+bd* — Аюпниң бундақ қорқуп кетиши униң төвәндики сөзлири билән чүшәндүрүлиду. Аюп таки өзини палакәт басқанға қәдәр Худани Һәммигә Қадир, пүтүнләй адил һәм пүтүнләй меһриван дәп ишинип кәлгән еди. Бирақ у әндиликтә башқа бир қорқунучлуқ еһтималлиққа йүзлинишкә мәҗбур болувататти. Худа растинла адаләтлик, растинла яхшиму? Җаһандики бәзи әһваллар буниңға тәтүр гувалиқ бериватқандәк қилатти. Яман адәмләр бейип китиватиду, дурус адәмләр езиливатиду. Худа бу ишларға писәнт қилмамду? У әслидә тәсәввур қилмиған бу еһтималлиқлар уни һазир интайин қорқитивататти.\ft*\f*
\m
\v 7 Немишкә яманлар яшивериду,
\m Узун өмүр көриду,
\m Һәтта зор күч-һоқуқлуқ болиду?\x + \xo 21:7 \xo*\xt Зәб. 16:9-12; 72:12; Йәр. 12:1; Һаб. 1:16\xt*\x*
\m
\v 8 Уларниң нәсли өз алдида,
\m Пәрзәнтлири көз алдида мәзмут өсиду,\f □ \fr 21:8 \fr*\ft \+bd «Уларниң \+bd*\+bdit , йәни яманларниң\+bdit* нәсли өз алдида, пәрзәнтлири көз алдида мәзмут өсиду» — Аюп Зофарниң бая қилған сөзлирини хуласә қилип, уларға рәддийә бериду; яманлар йоқалмайду, уларниң пәрзәнтлири «Өз байлиқлирини мискинләргә қайтуриду» әмәс, бәлки улар өз алдиға раваҗ тапиду.\ft*\f*
\m
\v 9 Уларниң өйлири вәһимидин аман туриду,
\m Тәңриниң тайиғи уларниң үстигә тәгмәйду.
\m
\v 10 Уларниң калилири җүпләнсә уруқлимай қалмайду,
\m Иники мозайлайду,
\m Мозийиниму ташлимайду.
\m
\v 11 \add Рәзилләр\add* кичик балилирини қой падисидәк талаға чиқиривериду,
\m Уларниң пәрзәнтлири тақлап-сәкрәп уссул ойнап жүриду.
\m
\v 12 Улар дап һәм чилтарға тәңкәш қилиду,
\m Улар нәйниң авазидин шатлиниду.
\m
\v 13 Улар күнлирини аватчилиқ ичидә өткүзиду,
\m Андин көзни жумуп ачқучила тәһтисараға чүшүп кетиду.\f □ \fr 21:13 \fr*\ft \+bd «Улар күнлирини аватчилиқ ичидә өткүзиду, андин көзни жумуп ачқучила тәһтисараға чүшүп кетиду»\+bd* — Аюп бундақ яманлар өмүрвайәт азатиликтә яшиғандин кейин һеч азапланмай, һеч җазаланмай дуниядин кетиду, дәватиду. «Андин көзни жумуп ачқучила тәһтисараға чүшүп кетиду» дегәнниң башқа бир хил тәрҗимиси: «Улар хатирҗәмликтә тәһтисараға чүшиду».\ft*\f*
\m
\v 14 Һәм улар Тәңригә: «Биздин нери бол,
\m Бизниң йоллириң билән тонушқимиз йоқтур!» — дәйду,\x + \xo 21:14 \xo*\xt Аюп 22:17\xt*\x*
\m
\v 15 — «Һәммигә Қадирниң хизмитидә болушниң әрзигидәк нәри барду?
\m Униңға дуа қилсақ бизгә немә пайда болсун?!».\x + \xo 21:15 \xo*\xt Мис. 5:2; Мал. 3:14\xt*\x*
\m
\v 16 Қараңлар, уларниң бәхити өз қолида әмәсму?
\m Бирақ яманларниң нәсиһити мәндин нери болсун!\f □ \fr 21:16 \fr*\ft \+bd «Қараңлар, уларниң бәхити өз қолида әмәсму?»\+bd* — башқа бир хил тәрҗимиси: «Қараңлар, уларниң аватлиғи өз қоли билән кәлмәс» (аватлиғи Худадин кәлгән, демәкчи).\ft*\f* \x + \xo 21:16 \xo*\xt Аюп 22:18\xt*\x*
\m
\v 17 Яманларниң чириғи қанчә қетим өчиду?
\m Уларни өзлиригә лайиқ күлпәт басамду?
\m \add Худа\add* ғәзивидин уларға дәрдләрни бөлүп берәмду?\x + \xo 21:17 \xo*\xt Аюп 20:29; Зәб. 10:5-6\xt*\x*
\m
\v 18 Улар шамал алдидики еңизға охшаш,
\m Қара қуюн учуруп кетидиған пахалға охшашла йоқамду?
\m
\v 19 Тәңри униң қәбиһлигини балилириға чүшүрүшкә қалдурамду?
\m \add Худа\add* бу җазани униң өзигә бәрсун, униң өзи буни тетисун!
\m
\v 20 Өзиниң һалакитини өз көзи билән көрсун;
\m Өзи Һәммигә Қадирниң қәһрини тетисун!\f □ \fr 21:20 \fr*\ft \+bd «Һәммигә Қадирниң қәһрини тетисун!»\+bd* — ибраний тилида «Һәммигә Қадирниң қәһрини ичсун!».\ft*\f*
\m
\v 21 Чүнки униң бекитилгән жил-айлири түгигәндин кейин,
\m У қандақму йәнә өз өйдикилиридин һозур-һалавәт алалисун?
\m
\v 22 Тәңри каттиларниң үстидинму һөкүм қилғандин кейин,
\m Униңға билим үгитәләйдиған адәм бармидур?!\f □ \fr 21:22 \fr*\ft \+bd «каттилар»\+bd* — ибраний тилида «алийлар». Бәлким мошу йәрдә пәриштиләрни көрситиши мүмкин. \+bd «Униңға билим үгитәләйдиған адәм бармидур?!»\+bd* — Аюп уларниң «Яманлар тезла җазалиниду» дегәнлириниң натоғрилиғини испатлиған еди. Бирақ у һазир: «Силәрниң бу сөзлириңларда чиң туривелишиңлар «Худа бизниң пикримизни аңлап андин бу ишларни шундақ орунлаштуруши керәк» дегәнликкә баравәр» демәкчи.\ft*\f* \x + \xo 21:22 \xo*\xt Йәш. 40:13; Рим. 11:34; 1Кор. 2:16\xt*\x*
\m
\v 23 Бириси сақ-саламәт, пүтүнләй ғәм-әндишсиз, азатиликтә жиллири тошқанда өлиду;
\m
\v 24 Беқинлири сүт билән семиз болиду,
\m Устиханлириниң илиги хелә нәм туриду.
\m
\v 25 Йәнә бириси болса аччиқ арманда түгәп кетиду;
\m У һеч қандақ раһәт-парағәт көрмигән.
\m
\v 26 Улар билән биллә топа-чаңда тәң ятиду,
\m Қурутлар уларға чаплишиду.\x + \xo 21:26 \xo*\xt Аюп 17:14\xt*\x*
\b
\m
\v 27 — Мана, силәрниң немини ойлаватқанлиғиңларни,
\m Мени қарилаш нийәтлириңларни билимән.\f □ \fr 21:27 \fr*\ft \+bd «... силәрниң немини ойлаватқанлиғиңларни, мени қарилаш нийәтлириңларни билимән»\+bd* — достлириниң сөзлириниң көпинчиси даритма гәп; бирақ, хелә рошәнки, бу йәрдә Аюпқа қаритип һуҗум қилиниду.\ft*\f*
\m
\v 28 Чүнки силәр мәндин: «Есилзадиниң өйи нәгә кәткән?
\m Рәзилләрниң турған чедирлири нәдидур?» дәп сораватисиләр.\f □ \fr 21:28 \fr*\ft \+bd «Силәр мәндин: «Есилзадиниң өйи нәгә кәткән?» \+bd*\+bdit дәп сораватисиләр\+bdit*» — уларниң мошу «есилзадә» дегини, шүбһисизки, Аюпни көрситиду. \+bd «Силәр мәндин: «... Рәзилләрниң турған чедирлири нәдидур?» дәп сораватисиләр»\+bd* — Аюп йәнә мошу йәрдә: Силәрниң бу соаллириңлар мени даритип көрситидиғанлиғини билимән, дәватиду.\ft*\f*
\m
\v 29 Силәр йолучилардин шуни соримидиңларму?
\m Уларниң шу баянлириға көңүл қоймидиңларму?\f □ \fr 21:29 \fr*\ft \+bd «Силәр йолучилардин шуни соримидиңларму?»\+bd* — Зофар: «Ипласларниң хошаллиғи бирдәмликтур», шундақла бу иш «йәр йүзидә Адәм атимиз апиридә болғандин бери» һәммә адәмгә аян — дегән. Бирақ Аюп жирақ жутларға берип кәлгәнләрниң баянлири башқичә, дәйду.\ft*\f*
\m
\v 30 \add Демәк\add*, «Яман адәм палакәт күнидин сақлинип қалиду,
\m Улар ғәзәп күнидин қутулуп қалиду!» — \add дәйду\add*.\x + \xo 21:30 \xo*\xt Пәнд. 16:4\xt*\x*
\m
\v 31 Ким \add рәзилниң\add* тутқан йолини йүз туранә әйипләйду?
\m Ким униңға өз қилмиши үчүн тегишлик җазасини йегүзиду?
\m
\v 32 Әксичә, у һәйвәт билән йәрлигигә көтирип меңилиду,
\m Униң қәбри күзәт астида туриду.
\m
\v 33 Җилғиниң чалмилири униңға татлиқ билиниду;
\m Униң алдидиму сансиз адәмләр кәткәндәк,
\m Униң кәйнидинму барлиқ адәмләр әгишип бариду.
\m
\v 34 Силәр немишкә маңа қуруқ гәп билән тәсәлли бәрмәкчи?
\m Силәрниң җаваплириңларда пәқәт сахтилиқла тепилиду! \f □ \fr 21:34 \fr*\ft \+bd «Силәр немишкә маңа қуруқ гәп билән тәсәлли бәрмәкчи? Силәр йолучилардин шуни соримидиңларму?»\+bd* — оқурмәнләр байқисунки, Аюпниң үч дости авал сәл еғир-бесиқрақ сөз қилиду, андин гәп қилғансери аччиқ һәм тәлвәлик билән сөзләйду; Аюп болса авал интайин тәлвиләрчә вә җиддийлиқта сөз қилған болсиму, лекин униң сөзлири барғансери тәмкин болиду.\ft*\f*
\b
\b
\m
\c 22
\s1 Елифаз йәнә сөз қилиду: — •••• Хата пәрәзләр — Аюпқа қаритилған һуҗумлар
\m
\v 1 Андин Теманлиқ Елифаз мундақ деди: —
\m
\v 2 Адәм Худаға қандақму пайда кәлтүрәлисун?
\m Дана адәмләрму Униңға немә пайда кәлтүрәлисун?
\m
\v 3 Сән һәққаний болсаңму, Һәммигә Қадирға немә бәһрә берәләйттиң?
\m Йоллириң әйипсиз болған тәғдирдиму, сән Униңға немә ғәниймәтләрни елип келәләйсән?\f □ \fr 22:3 \fr*\ft \+bd «... Йоллириң әйипсиз болған тәғдирдиму, сән униңға немә ғәниймәтләрни елип келәләйсән?»\+bd* — 1-бап, 8-айәттә, Худаниң Аюптин алған разилиғи, хурсәнлиги наһайити рошән баян қилиниду. Йәнә келип, Тәвратниң «Яритилиш» дегән қисмида биз Худаниң инсанларниң гуналлири түпәйлидин болған интайин азаплинидиғанлиғи тоғрисида хәвәрдар болимиз. Шуңа Елифазниң 2-айәт вә 3-айәттики бу сөзлириниң толиму хата екәнлигини билишимиз лазим.\ft*\f*
\m
\v 4 Униң сени әйипләйдиғанлиғи,
\m Вә Униң саңа шикайәтләр йәткүзидиғини сениң ихласмән болғиниң үчүнму-я?
\m
\v 5 Сениң рәзиллигиң зор әмәсму?
\m Сениң гуналириң һесапсиз әмәсму?
\m
\v 6 Сән қериндашлириңдин сәвәпсиз кепиллик алғансән;
\m Сән ялаңтүшләрни кийим-кечәклиридин мәһрум қиливәткәнсән.\x + \xo 22:6 \xo*\xt Мис. 22:26, 27; Қан. 24:6, 10-13\xt*\x*
\m
\v 7 Һалсизланғанларға су бәрмидиң,
\m Ач қалғанларға ашниму аяп бәрмидиң,
\m
\v 8 Гәрчә сән йәр-зиминлик болған қоли узун адәм болсаңму,
\m Йәр-зимин тутуп һөрмәтлинип кәлгән адәм болсаңму,
\m
\v 9 Сән тул хотунларниму қуруқ қол яндурғансән,
\m Житим-йесирларниң қолиниму янҗитивәткәнсән.\f □ \fr 22:9 \fr*\ft \+bd «Сән ... житим-йесирларниң қолиниму янҗитивәткәнсән»\+bd* — шуни чоңқур чүшинишимиз керәкки, Елифазниң бу шикайәтлири пүтүнләй асассиздур.\ft*\f*
\m
\v 10 Мана шу сәвәптин әтрапиңда қапқанлар ятиду,
\m Уштумтут пәйда болған вәһимиму сени басиду.
\m
\v 11 Шу сәвәптинму сени қараңғулуқ бесип көрәлмәс қилди,
\m Бир кәлкүн келип сени ғәриқ қилди.
\m
\v 12 Тәңри әршаланиң чоққисида туриду әмәсму?
\m Әң егиз юлтузларниң нәқәдәр алий екәнлигигә қарап бақ!
\m
\v 13 Бирақ сән: «Тәңри немини билиду?
\m У раст шунчә зулмәт қараңғулуқта бир немини пәриқ етәләмду?!» дәватисән.
\m
\v 14 Йәнә: «Қоюқ булутлар уни тосивалиду,
\m Шуңа У пәләк үстидә айлинип маңғинида бизни көрмәйду!» — дәйсән.
\m
\v 15 Яман адәмләр маңған кона йолни сәнму тутиверәмсән?
\m
\v 16 Улар вақти тошмай турупла елип кетилгән,
\m Уларниң һуллири кәлкүн тәрипидин еқитилип кетилгән.\f □ \fr 22:16 \fr*\ft \+bd «Улар вақти тошмай турупла ..., уларниң һуллири кәлкүн тәрипидин еқитилип кетилгән»\+bd* — бу йәрдә Нуһ пәйғәмбәрниң дәвридә топан еқитип кәткән рәзил адәмләр көрстилгән болуши мүмкин.\ft*\f*
\m
\v 17 Улар Тәңригә: «Биздин нери бол!»
\m Һәммигә Қадир бизни немә қилалисун?» — дәйтти.\x + \xo 22:17 \xo*\xt Аюп 21:14\xt*\x*
\m
\v 18 Бирақ уларниң өйлирини есил нәрсиләр билән толдурған дәл Униң Өзидур,
\m Мән болсам яманларниң нәсиһитидин жирақлашқанмән!\f □ \fr 22:18 \fr*\ft \+bd «Уларниң өйлирини есил нәрсиләр билән толдурған дәл униң өзидур»\+bd* — Елифаз мошу йәрдә Аюпниң «Яманлар бәзидә бейип аватлишиду» дегән пикриниң тоғрилиғини азрақ қобул қилғандәк қилғини билән йәнила: «Яманлар тез бәрбат болиду» дәйду.\ft*\f* \x + \xo 22:18 \xo*\xt Аюп 21:16\xt*\x*
\m
\v 19 Һәққанийлар уларниң бәрбат болғанлиғини көрүп шатлиниду;
\m Бигуналар уларни мазақ қилип: — \x + \xo 22:19 \xo*\xt Зәб. 106:42\xt*\x*
\m
\v 20 «Бизгә қарши чиққучилар шүбһисиз вәйран болиду,
\m От уларниң байлиқлирини жутувәтмәмду?» — дәйду.
\m
\v 21 \add Шуңа\add* Худаға бойсунуп Уни тонусаң,
\m Шу чағдила сән аман болисән;
\m Шуниң билән саңа амәт келиду.
\m
\v 22 Униң ағзидин кәлгән несиһәтниму қобул қил,
\m Униң сөзлирини көңлүңгә пүкүп қой.\f □ \fr 22:22 \fr*\ft \+bd « \+bd*\+bdit Худаниң\+bdit* ағзидин кәлгән несиһәтниму қобул қил,...» — Елифаз өзиниң бая дегән гәплирини «Худаниң ағзидин кәлгән несиһәт» дәп қариса керәк.\ft*\f*
\m
\v 23 Сән Һәммигә Қадирниң йениға қайтип кәлсәң, муқәррәрки,
\m Қайтидин қурулуп чиқалайсән;
\m Әгәр сән қәбиһликни чедирлириңдин жирақлаштурсаң,\x + \xo 22:23 \xo*\xt Аюп 8:5, 6\xt*\x*
\m
\v 24 Әгәр сән алтунуңни топа-чаң үстигә ташлалисаң,
\m Офирдики алтунуңни шиддәтлик еқинниң ташлириға қошувәтсәң,\f □ \fr 22:24 \fr*\ft \+bd «Әгәр сән ... Офирдики алтунуңни шиддәтлик еқинниң ташлириға қошувәтсәң»\+bd* — Елифаз бәлким Аюпни алтунларға интайин ач көз адәм дәп қарайду. Униң бу сөзлириниң нурғун адәмләргә пайда йәткүзәләйдиғини билән, Аюп ач көз адәм болмиғачқа, униңға һеч ярдәм бәрмәйду. \ft*\fp Бу айәттә дейилгән «Офирдики алтун» наһайити есил бир хил алтунни көрситиду.\fp*\f*
\m
\v 25 Ундақта Һәммигә Қадирниң Өзи саңа алтун болиду.
\m Сениң үчүн сәрхил күмүчму болиду.
\m
\v 26 У чағда сән Һәммигә Қадирдин сөйүнисән,
\m Йүзүңни Тәңригә қарап көтирәләйсән.
\m
\v 27 Сән Униңға дуа қилсаң, У қулақ салиду,
\m Шундақла сәнму ичкән қәсәмлириңгә әмәл қилисән.
\m
\v 28 Сән қарар қилған иш әмәлгә ашиду,
\m Йоллириң үстигә нур чүшиду.
\m
\v 29 Адәмләр пәс қилинғанда, сән уларға: «Орнуңлардин туруңлар!» дәйсән,
\m Шуниң билән \add Худа\add* чирайи сунғанларни қутқузиду.\x + \xo 22:29 \xo*\xt Пәнд. 29:23\xt*\x*
\m
\v 30 У һәтта гунайи бар адәмниму қутқузиду,
\m У қолуңдики һалаллиқтин қутқузулиду. \f □ \fr 22:30 \fr*\ft \+bd «У һәтта гунайи бар адәмниму қутқузиду, у қолуңдики һалаллиқтин қутқузулиду»\+bd* — қизиқ иш шуки, Елифазниң өзи ахирда Аюпниң дуаси арқилиқ қутқузулиду (42-бап).\ft*\f*
\b
\b
\m
\c 23
\s1 Аюп җавап бериду — Ишәш-етиқатниң гуман билән болған күриши
\m
\v 1 Аюп җававән мундақ деди: —
\m
\v 2 «Бүгүнму шикайитим аччиқтур;
\m Униң мени басқан қоли аһ-зарлиримдинму еғирдур!\f □ \fr 23:2 \fr*\ft \+bd «Бүгүнму шикайитим аччиқтур»\+bd* — бу айәттики «бүгүн» дегән сөз Аюпниң достлири билән болған муназирилириниң бир нәччә күн давамлашқанлиғиға испат болиду. \ft*\fp Елифаз 22-бап, 29-айәттә «Худа чирайи сунғанларни қутқузиду» дегән еди. Аюп йәнә бу йәрдә Елифаз ейтқан «Шикайәт (әрз)» дегән сөзини қәстән ишлитип өзини «чирайи сунғанлардин» әмәслигини көрсәтмәкчи болған болуши мүмкин.\fp*\f*
\m
\v 3 Аһ, Уни нәдин тапалайдиғанлиғимни билгән болсам еди,
\m Ундақта Униң олтиридиған җайиға барар едим!
\m
\v 4 Шунда мән Униң алдида дәвайимни баян қилаттим,
\m Ағзимни муназириләр билән толдураттим,
\m
\v 5 Мән Униң маңа бәрмәкчи болған җававини биләләйттим,
\m Униң маңа немини демәкчи болғанлиғини чүшинәләйттим.
\m
\v 6 У маңа қарши туруп зор күчи билән мениң билән талишамти?
\m Яқ! У чоқум маңа қулақ салатти.
\m
\v 7 Униң һозурида һәққаний бир адәм униң билән дәвалишалайтти;
\m Шундақ болса, мән өз Сотчим алдида мәңгүгичә ақланған болаттим.
\m
\v 8 Әпсус, мән алға қарап маңсамму, лекин У у йәрдә йоқ;
\m Кәйнимгә янсамму, Униң сайисиниму көрәлмәймән.\f □ \fr 23:8 \fr*\ft \+bd «Әпсус, мән алға қарап маңсамму, лекин У у йәрдә йоқ; кәйнимгә янсамму, Униң сайисиниму көрәлмәймән»\+bd* — йәнә бир хил тәрҗимиси: «Бирақ мән шәриққә маңимән, лекин У у йәрдә йоқ; ғәрипкә янсамму, Униң сайисиниму көрәлмәймән».\ft*\f*
\m
\v 9 У сол тәрәптә иш қиливатқанда, мән Уни байқалмаймән;
\m У оң тәрәптә йошурунғанда, мән Уни көрәлмәймән;\f □ \fr 23:9 \fr*\ft \+bd «У сол тәрәптә ... У оң тәрәптә йошурунғанда, мән Уни көрәлмәймән»\+bd* — Аюп өз әһвалидин Худаниң яхшилиқлиридин һеч қандақ испат көрәлмәйду вә Худаниң һазир униңға нисбәтән немини қиливатқанлиғини һеч билмәйду.\ft*\f*
\m
\v 10 Бирақ У мениң маңидиған йолумни билип туриду;
\m У мени тавлиғандин кейин, алтундәк сап болимән.\f □ \fr 23:10 \fr*\ft \+bd «Бирақ У мениң маңидиған йолумни билип туриду»\+bd* — бу айәтниң биринчи қисминиң йәнә бир хил тәрҗимиси: «У (Худа) Өзиниң маңа болған йолини билиду». \ft*\fp Шүбһисизки, Аюпниң бундақ дегини йәнила униң етиқатиниң әң парлақ баянлиридин бири һесаплиниду. Биз йәнила униңға қайил болмай туралмаймиз.\fp*\f*
\m
\v 11 Мениң путлирим униң қәдәмлиригә чиң әгәшкән;
\m Униң йолини чиң тутуп, һеч чәтнимидим.\x + \xo 23:11 \xo*\xt Аюп 31:4-8\xt*\x*
\m
\v 12 Мән йәнә Униң ләвлириниң буйруғидин баш тартмидим;
\m Мән Униң ағзидики сөзләрни өз көңүлдикилиримдин қиммәтлик билип қәдирләп кәлдим.\f □ \fr 23:12 \fr*\ft \+bd «...Униң ағзидики сөзләрни өз көңүлдикилиримдин қиммәтлик билип...»\+bd* — яки «...Униң ағзидики сөзләрни өз нәпсимдин қиммәтлик билип...».\ft*\f*
\m
\v 13 Бирақ Униң болса бирла муддиаси бардур, кимму Уни йолидин буруялисун?
\m У көңлидә немини арзу қилған болса, шуни қилиду.\x + \xo 23:13 \xo*\xt Зәб. 32:9; 113:11; 134:6\xt*\x*
\m
\v 14 Чүнки У маңа немини ирадә қилған болса, шуни бәрһәқ вуҗудқа чиқириду;
\m Мана мошу хилдики ишлар Униңда йәнә нурғундур.
\m
\v 15 Шуңа мән Униң алдида дәккә-дүккигә чүшимән;
\m Буларни ойлисамла, мән Униңдин қорқуп кетимән.\f □ \fr 23:15 \fr*\ft \+bd «Буларни \+bd*\+bdit , йәни 14-айәттики «мошу хилдики ишлар»ни\+bdit* ойлисамла, мән Униңдин қорқуп кетимән» — Аюп әнди немишкә Худа алдида беарам болуп, өз ишлирини ойлиса қорқуп кетиду? 14-айәттә у Худа униң үчүн бекитилгән ишлар (йәни униң һазир тартиватқан азап-оқубәтләр) тоғрисида сөз қилғандин кейин, у: «Униңда нурғунлиған мошундақ ишлар бардур» дәйду — демәк, у: «Мениң һазирғичә тартқан азаплиримдин йәнә нурғун «мошундақ ишлар» алдимда бармекин?» дәп интайин қийнилиду.\ft*\f*
\m
\v 16 Чүнки Тәңри көңлүмни аҗиз қилған,
\m Һәммигә Қадир мени сарасимигә салиду.
\m
\v 17 Һалбуки, мән қараңғулуқ ичидә уҗуқтурулмидим,
\m Вә яки йүзүмни оривалған зулмәт-қараңғулуққиму һеч сүкүт қилмидим. \f □ \fr 23:17 \fr*\ft \+bd «Һалбуки, мән қараңғулуқ ичидә уҗуқтурулмидим, вә яки йүзүмни оривалған зулмәт-қараңғулуққиму һеч сүкүт қилмидим»\+bd* — бу айәтниң әсли тәкистини чүшиниш сәл тәс. Йәнә бир хил тәрҗимиси: «Чүнки мән қараңғулуқ чүшкәндә җандин үзүлмигиним билән, У мениң йүзүмни зулмәт-қараңғулуқтин қоғдап қутқузмиған».\ft*\f*
\b
\b
\m
\c 24
\s1 Мискинлик вә җинайәт
\m
\v 1 — Немишкә Һәммигә Қадир \add сорақ\add* күнлирини бекитмәйду?
\m Немишкә Уни тонуғанлар Униң шу күнлирини бекардин-бекар күтиду?
\m
\v 2 Мана, адәмләр пасил қилинған ташларни йөткиветиду;
\m Улар зораванлиқ билән башқиларниң падилирини булап-талап өзлири \add очуқ-ашкарә\add* бақиду;\f □ \fr 24:2 \fr*\ft \+bd «Мана, адәмләр пасил қилинған ташларни йөткиветиду»\+bd* — мошу бап 1-12-айәттики «адәмләр» бәлким чөл-баяванда туруватқан мискин җинайәтчиләрни көрситиду (болупму 5-12-айәтләрни көрүң). \+bd «...ташларни йөткиветиду»\+bd* — яки «ташларни йөткәп кетиду».\ft*\f* \x + \xo 24:2 \xo*\xt Қан. 19:14; 27:17; Пәнд. 22:28; 23:10\xt*\x*
\m
\v 3 Улар житим-йесирларниң ешигини булап һайдап кетиду;
\m Улар тул хотунниң калисини кепиллик үчүн еливалиду.\f □ \fr 24:3 \fr*\ft \+bd «Улар тул хотунниң калисини кепиллик үчүн еливалиду»\+bd* — бу калиси бәлким һәм сүт үчүн һәм йәр һайдаш үчүнму ишлитилиду.\ft*\f*
\m
\v 4 Улар мискинләрни йолдин нери иштириветиду;
\m Шуниң билән зиминдики езилгәнләрниң һәммиси мөкүшүвалиду.\x + \xo 24:4 \xo*\xt Пәнд. 28:28\xt*\x*
\m
\v 5 Мана, улар дәшт-баяванлардики явайи ешәкләрдәк,
\m Таң сәһәрдә олҗа издәш «хизмити»гә чиқиду;
\m Җаңгал улар вә уларниң балилири үчүн йемәклик тәминләйду.\f □ \fr 24:5 \fr*\ft \+bd «...улар дәшт-баяванлардики явайи ешәкләрдәк,...»\+bd* — бу яман адәмләр шәһәр-йезилардин һайдиветилгән болуп, дәшт-баяванда җан беқиштин башқа амали йоқ еди.\ft*\f*
\m
\v 6 Улар яманниң \add калилири\add* үчүн далада от-чөп ориду,
\m Униң үчүн ашқан-ташқан үзүмлирини терийду;\f □ \fr 24:6 \fr*\ft \+bd «Улар яманниң калилири үчүн далада от-чөп ориду, униң үчүн ашқан-ташқан үзүмлирини терийду»\+bd* — рошәнки, йәр егиси болған мошу рәзил адәм бу «чүпрәндиләр»гә өз ашлиқ һосулини елишта яки үзүм һосулини үзүштә һеч ишәнмәйду.\ft*\f*
\m
\v 7 Улар кечини кийимсиз ялаң өткүзиду,
\m Соғта болса йепинғидәк кийими йоқтур.
\m
\v 8 Улар таққа яққан ямғурлар билән сүзмә болуп кетиду,
\m Панаһсизлиғидин ташни қучағлишиду.
\m
\v 9 Адәмләр атисиз балиларни әмчәктин булап кетиду,
\m Улар мискинләрдин \add бовақларни\add* кепилликкә алиду.\f □ \fr 24:9 \fr*\ft \+bd «Улар мискинләрдин бовақларни кепилликкә алиду»\+bd* — яки «Улар мискинләрдин кепиллик алиду».\ft*\f*
\m
\v 10 \add Мискинләр болса\add* кийимсиз, йелиң өтиду,
\m Башқилар үчүн буғдай бағлирини көтәрсиму, йәнила ач қалиду;\x + \xo 24:10 \xo*\xt Лав. 19:13\xt*\x*
\m
\v 11 Улар башқиларниң өйидә зәйтунларни чәйләп яғ чиқарған болсиму,
\m Һойлилирида шарап көлчигини чәйлигән болсиму,
\m Йәнила уссузлуқта қалиду.\x + \xo 24:11 \xo*\xt Қан. 25:4; Яқ. 5:4\xt*\x*
\m
\v 12 Шәһәрдин адәмләрниң аһ-зарлири чиқип туриду,
\m Қилич йегәнләрниң җанлири налә-пәряд көтириду;
\m Бирақ Тәңри һеч кимниң ипласлиғини әйиплимәйду.\f □ \fr 24:12 \fr*\ft \+bd «... Бирақ Тәңри һеч кимниң ипласлиғини әйиплимәйду»\+bd* — кейин Аюп бу сөзидин һәм мошуниңға охшаш башқа сөзлиридин товва қилип: «Несиһәтни тутуруқисиз сөзләр билән хирәләштүргән ким?» дәп сөзидин яниду (42-бап). Бирақ бу бабтики 1-12-айәтләрдин рошән чүшинимизки, у мундақ кишиләрниң, һәтта униңдин жирақ турған езилгүчиләрниң әһвалиға ичини ағритип көңүл бөләтти.\ft*\f*
\m
\v 13 — Нурға қарши исян көтиридиғанларму бар;
\m Улар нурниң йоллирини билмәйду,
\m Униң тәриқилиридә турмайду.
\m
\v 14 Қатил таң нури келиши билән орнидин туруп,
\m Кәмбәғәлләр вә мискинләрни өлтүриду;
\m Кечидә у оғридәк жүриду.\f □ \fr 24:14 \fr*\ft \+bd «Қатил таң нури келиши билән орнидин туруп, кәмбәғәлләр вә мискинләрни өлтүриду»\+bd* — бәлким таң сәһәрдики ғувалиқтин һәм кишиниң бехәстилигидин пайдилинип йошурун зәрбә қилип булап-талайду.\ft*\f* \x + \xo 24:14 \xo*\xt Зәб. 9:29, 30\xt*\x*
\m
\v 15 Зинахорму «Мени һеч көз көрмәйду» дәп завал вақтини күтиду,
\m Башқилар мени тонумисун дәп аялниң чүмбилини йүзигә тартивалиду.\x + \xo 24:15 \xo*\xt Зәб. 9:31-32; Пәнд. 7:8, 9\xt*\x*
\m
\v 16 Қараңғулуқта \add оғрилар\add* өйниң тамлирини колап тешиду;
\m Күндүздә улар өзлирини өз өйигә қамап қойиду;
\m Улар нурни тонумайду.\x + \xo 24:16 \xo*\xt Аюп 38:15; Юһ. 3:20\xt*\x*
\m
\v 17 Улар үчүн таң сәһәр өлүм сайисидәк туюлиду;
\m Улар қап-қараңғулуқниң вәһимилирини дост тутиду.\f □ \fr 24:17 \fr*\ft \+bd «Улар үчүн таң сәһәр өлүм сайисидәк туюлиду»\+bd* — яки «Таң сәһәр улар үчүн қап-қараңғулуқ болиду».\ft*\f*
\m
\v 18 Улар суларниң йүзидики көпүкләрдәк йоқап кәтсун!
\m Уларниң йәр-зиминдики несивиси ләнәт қилинғанки,
\m Шуңа улардин һеч ким үзүмзарлиққа йәнә маңмисун!\f □ \fr 24:18 \fr*\ft \+bd «Улар суларниң йүзидики көпүкләрдәк йоқап кәтсун!»\+bd* — 18-20-айәтләрдики пеилларни буйруқ шәклидә яки кәлгүси заман шәклидә тәрҗимә қилишқа болиду. Шуңа -18-20-айәтләрниң башқа бир хил тәрҗимиси: «Улар суларниң йүзидики көпүкләрдәк йоқап кетиду; уларниң йәр-зиминдики несивиси ләнәт қилинған, шуниң билән улардин һеч ким үзүмзарлиққа йәнә маңмайду... қатарлиқ» болиду. Бирақ биз тәрҗимимизни алди-кәйнидики айәтләргә маслаштуруп алдуқ.\ft*\f*
\m
\v 19 Қурғақчилиқ һәм томуз иссиқ қар сулириниму йәп түгитиду;
\m Тәһтисараму охшашла гуна қилғанларни йәп түгәтсун!
\m
\v 20 Уни, туққан анисиму унтусун!
\m Қурут шөлгәйлирини еқитип уни йесун!
\m Әскә һеч елинмисун!
\m Шуниң билән һәққанийсизлиқ дәрәқтәк кесилсун!\f □ \fr 24:20 \fr*\ft \+bd «Қурут шөлгәйлирини еқитип уни йесун!»\+bd* — яки: «Қурут униң җориси болсун!».\ft*\f*
\m
\v 21 У балиси йоқ туғмаслардин олҗа алиду,
\m У тул хотунларғиму һеч шәпқәт көрсәтмәйду.
\m
\v 22 Бирақ \add Худа\add* Өз қудрити билән мундақ күч-һоқуқи барларниң \add күнини\add* узартиду;
\m Улар һәтта һаятидин үмүтсизләнсиму қайтидин орнидин туриду.\f □ \fr 24:22 \fr*\ft \+bd «...Улар һәтта һаятидин үмүтсизләнсиму қайтидин орнидин туриду»\+bd* — бу айәттики әсли текстни чүшиниш сәл тәс. Башқа хил тәрҗимилири учриши мүмкин.\ft*\f*
\m
\v 23 \add Худа\add* йәнила уларни аманлиқта муқимлаштуриду,
\m Шуңа улар хатирҗәм болиду;
\m У уларниң йоллирини көздә тутқан әмәсму?\f □ \fr 24:23 \fr*\ft \+bd «У уларниң йоллирини көздә тутқан әмәсму?»\+bd* — Аюп мошу йәрдә Худаниң яманларниң йоллирини көздә тутқини билән уларни алаһидә җазалимайдиғанлиғини, бәлки уларни адәттикидәк өлүм күнигә сақлайдиғанлиғини көрсәтмәкчи болуши мүмкин.\ft*\f*
\m
\v 24 Уларниң мәртивиси бирдәмлик өстүрүлиду,
\m Андин улар йоқ болиду;
\m Улар оңда қалдурулиду, андин башқа адәмләргә охшашла жиғип елип кетилиду;
\m Улар пәқәтла пишқан сәрхил буғдай башақлиридәк кесилип кетиду.\f □ \fr 24:24 \fr*\ft \+bd «Улар \+bd*\+bdit , йәни яманлар\+bdit* пәқәтла пишқан сәрхил буғдай башақлиридәк кесилип кетиду» — Аюп йәнила, яманларниң һеч җазаланмай һаятниң пәйзини сүрүп андин пишқан сәрхил буғдайдәк һеч азапланмай бу дуниядин кетидиғанлиғини көрсәтсә керәк.\ft*\f*
\m
\v 25 Бу ишлар мундақ болмиса, қени ким мени ялғанчи дәп испатлалайду.
\m Мениң гәплиримни ким қуруқ гәп дейәләйду?».
\b
\b
\m
\c 25
\s1 Билдад йәнә сөзләйду — Худаниң улуқлуғи
\m
\v 1 Шухалиқ Билдад җававән мундақ деди: —
\m
\v 2 «Униңда һөкүмранлиқ һәм һәйвәт бардур;
\m У асманларниң қәридики ишларниму тәртипкә салиду.\f □ \fr 25:2 \fr*\ft \+bd «У асманларниң қәридики ишларниму тәртипкә салиду»\+bd* — Билдадниң бу сөзлири бәлким Шәйтанниң әслидә Худаға қаршилиқ қилип әрштә исян көтәргәнлигини, андин Худаниң Шәйтанни әрштин һайдиветип, әрштики ишларни қайтидин тәртипкә кәлтүргәнлигини көрситиду.\ft*\f*
\m
\v 3 Униң қошунлирини санап түгәткили боламду?
\m Униң нури кимниң үстигә чүшмәй қалар?
\m
\v 4 Әнди инсан балиси қандақму Тәңриниң алдида һәққаний болалисун?
\m Аял затидин туғулғанлар қандақму пак болалисун?\x + \xo 25:4 \xo*\xt Аюп 4:17, 18, 19; 15:14, 15, 16\xt*\x*
\m
\v 5 Мана, Униң нәзиридә һәтта айму йоруқ болмиған йәрдә,
\m Юлтузларму пак болмиған йәрдә,\x + \xo 25:5 \xo*\xt Аюп 15:15\xt*\x*
\m
\v 6 Қурут болған инсан,
\m Сазаң болған адәм балиси \add униң алдида\add* қандақ болар?». \f □ \fr 25:6 \fr*\ft \+bd «Сазаң болған адәм балиси униң алдида қандақ болар?»\+bd* — достлириниң Аюпқа әң ахири бәргән җавави Билдадниң бу сөзлиридур. Униң баяни бәк қисқа болуп, «яманларниң ақивити» тоғрисида гәп қилмайду, пәқәтла Худаниң улуқлуғини сөзләйду. Қариғанда улар йәнила Аюпниң реаллиққа йүзлинидиған сөзлиригә җавап тапалмайду.\ft*\f* \x + \xo 25:6 \xo*\xt Аюп 4:19; Зәб. 21:7\xt*\x*
\b
\b
\m
\c 26
\s1 Аюпниң ахирқи сөзлири — Билдадни әйипләш
\m
\v 1 Аюп \add Билдадқа\add* җававән мундақ деди: —
\m
\v 2 «Мағдурсиз кишигә қалтис ярдәмләрни беривәттиң!
\m Биләклири күчсиз адәмни карамәт қутқузувәттиң!
\m
\v 3 Әқли йоқ кишигә қалтис несиһәтләрни қиливәттиң!
\m Вә униңға аламәт билимләрни намайән қиливәттиң!
\m
\v 4 Сән зади кимниң мәдити билән бу сөзләрни қилдиң?
\m Сәндин чиқиватқини кимниң роһи?
\b
\m
\s1 Худаниң улуқлуғи — Аюпниң баяни
\m
\v 5 — «Әрваһлар, йәни су астидикиләр,
\m Шундақла у йәрдә барлиқ туруватқанлар толғинип кетиду;
\m
\v 6 Бәрһәқ, \add Худаниң\add* алдида тәһтисараму йепинчисиз көрүниду,
\m Һалакәтниңму япқучи йоқтур.\x + \xo 26:6 \xo*\xt Зәб. 138:8, 11-12; Пәнд. 15:11; Ибр. 4:13\xt*\x*
\m
\v 7 У \add йәрниң\add* шималий \add қутупини\add* аләм бошлуғиға созған,
\m У йәр \add шарини\add* бошлуқ ичидә муәлләқ қилған;\f □ \fr 26:7 \fr*\ft \+bd «У йәрниң шималий қутупини аләм бошлуғиға созған»\+bd* — ибраний тилида: — «У шималий тәрәпләр аләм бошлуғида созған». Бу ибариниң йәрниң шималини әмәс, бәлки асманниң шималидики тәрәпләрни көрситиши мүмкинчилигиму бар. \+bd «йәр шари»\+bd* — әйни тексттә «йәр». Бирақ хелә рошәнки, Аюп йәр-зиминниң мутләқ айрим туридиған бир җисим екәнлигидин толуқ хәвәрдар еди.\ft*\f* \x + \xo 26:7 \xo*\xt Зәб. 103:2\xt*\x*
\m
\v 8 У суларни қоюқ булутлири ичигә жиғиду,
\m Булут уларниң еғирлиғи биләнму житилип кәтмәйду.
\m
\v 9 У айниң йүзини япиду,
\m У булутлири билән уни тосиду.\f □ \fr 26:9 \fr*\ft \+bd «У айниң йүзини япиду»\+bd* — яки «У тәхти болған әршниң йүзини япиду».\ft*\f* \x + \xo 26:9 \xo*\xt Аюп 9:8; Зәб. 103:2, 3\xt*\x*
\m
\v 10 У суларниң үстигә чәмбәр сизип қойған,
\m Буниң билән У йоруқлуқ һәм қараңғулуқниң чегарасини бекиткән.\f □ \fr 26:10 \fr*\ft \+bd «Буниң билән у йоруқлуқ һәм қараңғулуқниң чегарасини бекиткән»\+bd* — илим-пән җәһәттинму, бу сөзләрниң топ-тоғра екәнлиги испатланған.\ft*\f* \x + \xo 26:10 \xo*\xt Яр. 1:9; Аюп 38:8; Зәб. 32:7; 103:5-9; Пәнд. 8:29; Йәр. 5:22\xt*\x*
\m
\v 11 Асманларниң түврүклири тәврәп кетиду,
\m Униң әйивини аңлапла алақзадә болуп кетиду.
\m
\v 12 У деңизни қудрити билән тиничландуриду;
\m Өз һекмити билән Раһабни парә-парә қилип янҗиветиду.\f □ \fr 26:12 \fr*\ft \+bd «У деңизни қудрити билән тиничландуриду»\+bd* — «тиничландуриду» дегәнниң икки хил тәрҗимиси бар: — «тиничландуриду» яки «долқунлитиду». Бирақ «долқунлитиду» болса кейинки айәт билән маслашмайду. \+bd «Раһаб»\+bd* — «Раһаб»ниң үч хил мәнаси бар. 9-бап, 13-айәттики изаһатни көрүң. Мошу йәрдә, шүбһисизки, деңиздики әшу зор, қорқунучлуқ һайванни көрситиду, һәм шуниң билән бир вақитта у Шәйтанниң бир көрүнүшидур. Бу айәт бәлким Шәйтанниң дәсләптә Худаға қаршилиқ қилип исян көтәргәнлигини, андин Худаниң уни әрштин һайдап деңизға ташлиғанлиғини көрситиду, шундақла әң ахирида уни битчит қиливетидиғанлиғидин бешарәт қилиду. 13-айәтни һәм изаһатиниму көрүң.\ft*\f* \x + \xo 26:12 \xo*\xt Йәш. 51:15\xt*\x*
\m
\v 13 Униң Роһи билән асманлар безәлгән,
\m Униң қоли тез қачқан әҗдиһани санҗийду. \f □ \fr 26:13 \fr*\ft \+bd «тез қачқан әҗдиһа\+bd* — яки «йорғилима әҗдиһа». \+bd «тез қачқан әҗдиһа»\+bd* — бәлким жуқуриқи «левиатан»ни (9-изаһатни көрүң) яки Шәйтанниң өзини көрситиду. Әгәр иккинчи мәнаси тоғра болса, бу Тәвраттики «Яритилиш» 3-баптики бешарәт билән охшайду. Демәк, ахирда Худа Өз Мәсиһи арқилиқ Шәйтанни пүтүнләй мәғлуб қилиду. \ft*\fp Бәзи алимлар: «У Өз қоли билән «әҗдиһа юлтуз түркүми»ни ясиған» дәпму тәрҗимә қилиду.\fp*\f* \x + \xo 26:13 \xo*\xt Зәб. 32:6\xt*\x*
\m
\v 14 Мана, бу ишлар пәқәт униң қилғанлириниң кичиккинә бир қисмидур, халас;
\m Униң сөз-каламидин аңлаватқинимиз наһайити пәс бир шивирлаш, халас!
\m Униң пүткүл зор қудритиниң гүлдүрмамисини болса кимму чүшинәлисун?!». \f □ \fr 26:14 \fr*\ft \+bd «Бу ишлар пәқәт униң қилғанлириниң кичиккинә бир қисмидур, халас»\+bd* — ибраний тилида «Бу ишлар пәқәт униң йоллириниң әң четидики бүҗиги, халас». \+bd «Униң пүткүл зор қудритиниң гүлдүрмамисини болса кимму чүшинәлисун?!»\+bd* — Аюпниң бу үч дости Худа һәммидин улуқ вә алий болғанлиғи үчүн Униңға йеқинлишиш мүмкин әмәс, дәп қарайду. Бирақ Аюп үчүн (гуманлиқ нуқтиинәзәрдин әмәс, етиқатниң нуқтиинәзиридин сөзлигән вақитларда) Худаниң улуқлуғи Униң инсанни паклап Өзигә йеқинлаштуруш имканийитини яритип бериду. Шуңа у Худаниң улуқлуғидин шатлиниду.\ft*\f*
\b
\b
\m
\c 27
\s1 Аюпниң қайтидин өз һәқ-сәмимийлигини баян қилиши
\m
\v 1 Аюп баянини давамлаштуруп мундақ деди: —
\m
\v 2 «Мениң һәққимни тартивалған Тәңриниң һаяти билән,
\m Җенимни ағритқан Һәммигә Қадирниң һәққи билән қәсәм қилимәнки,\f □ \fr 27:2 \fr*\ft \+bd «Мениң һәққимни тартивалған Тәңриниң һаяти билән...»\+bd* — Аюпниң мошу йәрдә «(Худа) мениң һәққимни тартивалған» дегини бәлким Худаниң һеч сәвәпни көрсәтмәй уни җазалап, униңдин «адаләткә болған һәққи»ни яки униң бу ишлар тоғрилиқ «дәвалишиш» пурситини «тартивалған»лиғини көрситиду.\ft*\f*
\m
\v 3 Тенимдә нәпәс болсила,
\m Тәңриниң бәргән Роһи димиғимда турсила,
\m
\v 4 Ләвлиримдин һәққанийсиз сөзләр чиқмайду,
\m Тилим алдамчилиқ билән һеч шивирлимайду!\f □ \fr 27:4 \fr*\ft \+bd «Мениң һәққимни тартивалған Тәңриниң һаяти билән, җенимни ағритқан Һәммигә Қадирниң һәққи билән қәсәм қилимәнки, ... ләвлирим... тилим алдамчилиқ билән һеч шивирлимайду!»\+bd* — бу қәсәм (2-4-айәт) бәлким пүткүл Муқәддәс Китап ичидә әң әҗайип, әң ғәлитә қәсәм һесаплиниши мүмкин. У Худа һәққимни тартивалған һәм җенимни ағритқан дегини билән, йәнила Худаниң һәққидә қәсәм ичиду. Көрүнүштә чоң зиддийәт бардәк қилсиму, бирақ униң һәр бир сөзиниң тегидә униң чоңқур етиқати ипадилинип туриду.\ft*\f*
\m
\v 5 Силәрниңкини тоғра дейиш мәндин жирақ турсун!
\m Җеним чиққанға қәдәр дуруслуғумни өзүмдин айримаймән!
\m
\v 6 Адиллиғимни чиң тутуверимән, уни қоюп бәрмәймән,
\m Виҗданим яшиған һеч бир күнүмдә мени әйиплимисун!\f □ \fr 27:6 \fr*\ft \+bd «... Виҗданим яшиған һеч бир күнүмдә мени әйиплимисун!»\+bd* — 5- һәм 6-айәттики баянларниң икки мәнаси бар: — биринчидин, мәйли яманларниң йоллири аватлашқан болсиму, Аюп дурус, диянәтлик болушқа интилишини һәргиз ташлимайду; иккинчидин, униң қаришичә «Һәммә гунайини Худаға етирап қилип товва қилиш билән өз виҗданимға хилаплиқ һеч иш қалмиди; әгәр шундақ қилмиған болсам, ялған ейтаттим» дегән идийисини ипадиләйду.\ft*\f*
\m
\v 7 Мениң дүшминим рәзилләргә охшаш болсун,
\m Маңа қарши чиққанлар һәққанийсиз дәп қаралсун.\f □ \fr 27:7 \fr*\ft \+bd «Маңа қарши чиққанлар һәққанийсиз дәп қаралсун»\+bd* — Аюп «Мени һәққанийсиз дегүчиләр (Худа адил болса) өзлири һәққанийсиз дәп қарилиши керәк» дәп тиләйду. Кона қанунларға асасән, бириси башқа бирәвға ялғандин җинайәт чаплиса, ялғанлиғи испатлиниши билән у дәл шу җинайәткә тегишлик җаза билән җазалиниши керәк еди. Худа Аюпни һәққаний дәп испатлиса, үч достиниң гунайи бар дегәнлик. Шуниң үчүн бу сөз һәм униң бир тилиги һәм достлириға болған сәмимий агаһландуруши болуп қалиду.\ft*\f*
\m
\v 8 Чүнки Тәңри иплас адәмни үзүп ташлиғанда,
\m Униң җенини алғанда,
\m Униң йәнә немә үмүти қалар?\x + \xo 27:8 \xo*\xt Мат. 16:26; Луқа 12:20\xt*\x*
\m
\v 9 Балаю-апәт уни бесип чүшкәндә,
\m Тәңри униң налә-пәрядини аңламду?\x + \xo 27:9 \xo*\xt Аюп 35:12; Зәб. 17:42; 65:18; 108:7; Пәнд. 1:28; 28:9; Йәш. 1:15; 16:12; Йәр. 14:12; Әз. 8:18; Мик. 3:4; Юһ. 9:31; Яқ. 4:3\xt*\x*
\m
\v 10 У Һәммигә Қадирдин сөйүнәмду?
\m У һәрдайим Тәңригә илтиҗа қилаламду?\f □ \fr 27:10 \fr*\ft \+bd «\+bd*\+bdit Рәзил адәм\+bdit* Һәммигә Қадирдин сөйүнәмду? У һәрдайим Тәңригә илтиҗа қилаламду?» — Аюпқа нисбәтән Худаниң униң қешида һазир болғанлиғи, униң Худа билән алақидә болуши униң һаятидики әң бәхитлик иштур. Бу баянида у яманларда ундақ хошаллиқниң йоқлуғини, мундақларниң Худаға илтиҗа қилалмайдиғанлиғини байқиғанлиғини аян қилиду. Диққәт қилишимизға әрзийдуки, Аюп нурғун қетим Худаға илтиҗа қилип сөзләйду, башқиларға сөз қилиштин тохтап туруп Худаға беваситә гәп қилиду. Бирақ униң үч дости (һәм ахирида сөзлигән Елиху) бир қетимму Худаға беваситә сөзлимәйду.\ft*\f*
\m
\v 11 Мән Тәңриниң қолиниң қилғанлири тоғрисида силәргә мәлумат берәй;
\m Һәммигә Қадирда немә барлиғини йошуруп жүрмәймән.
\m
\v 12 Мана силәр аллибурун буларни көрүп чиқтиңлар;
\m Силәр немишкә ашундақ пүтүнләй қуруқ хияллиқ болуп қалдиңлар?
\m
\v 13 Рәзил адәмләрниң Тәңри бекиткән ақивити шундақки,
\m Зораванларниң Һәммигә Қадирдин алидиған несивиси шундақки: —\x + \xo 27:13 \xo*\xt Аюп 20:29\xt*\x*
\m
\v 14 Униң балилири көпәйсә, қиличлиниш үчүнла көпийиду;
\m Униң пәрзәнтлириниң нени йетишмәйду.\f □ \fr 27:14 \fr*\ft \+bd « \+bd*\+bdit Рәзил адәмниң\+bdit* балилири көпәйсә, қиличлиниш үчүнла көпийиду; униң пәрзәнтлириниң нени йетишмәйду» — Аюпниң яманларниң ақивитини тәсвирлигән һәм шундақла достлириниң сөзигә сәл қошулғандәк позитсийисини билдүргән бу баяни униң баянлири ичидә чүшинишкә әң тәс болған баянлардур. Чүнки бу сөзләрниң мәнаси ениқ болғини билән, униң илгәрки дегәнлиригә қаримуқарши болуп чиқиду. Илгири у: «Яманлар җазаланмаслиғиниң сәвәви немә? Немишкә шунчә көп рәзилләр һеч җазаланмай мискинләрни халиғанчә езиду? Бәзидә яманлар пешкәлликкә учрайду, бирақ гунасизларму охшашла учрайду; һеч қандақ тәртипни байқиғили болмайду» — дегәндәк сөзләрни қилған еди. Мана бу баянларда «Униң балилири көпәйсә, қиличлиниш үчүнла көпийиду; униң пәрзәнтлириниң нени йетишмәйду...» дегән сөзләр ейтилиду. Бу зади қандақ гәп? Биз бу мәсилигә нисбәтән шундақ қараймизки, Аюпниң реаллиққа йүзлиништики җүръити мошу йәрдә өз-өзигә тәсәлли бериш үчүн сәл аҗизлиқ қилған болуши мүмкин. Биз «қошумчә сөз»имиздә бу иш тоғрилиқ йәнә азрақ тохтилимиз.\ft*\f* \x + \xo 27:14 \xo*\xt Қан. 28:41; Һош. 9:13\xt*\x*
\m
\v 15 Униң өзидин кейин қалған адәмлири өлүм билән беваситә дәпнә қилиниду,
\m Буниң билән қалған тул хотунлири матәм тутмайду.\f □ \fr 27:15 \fr*\ft \+bd «Қалған адәмлири өлүм билән беваситә дәпнә қилиниду»\+bd* — «өлүм» мошу йәрдә бәлким бир хил ваба яки бир хил еғир кесәлни көрситиду. \+bd «беваситә дәпнә қилиниду»\+bd* — демәк, һеч қандақ дағдуғисиз тездин дәпнә қилиниду. Бәлким жуқумлуқ кесәл яки ваба билән өлгән болса керәк. \+bd «...қалған тул хотунлири матәм тутмайду»\+bd* — бәлким балаю-апәт уларға йеқинлишиши билән яки охшаш сәвәп билән рәсмий матәм тутушқа үлгүрәлмәйду. \ft*\fp Буниңдин көрүвелишқа болидуки, Аюпниң пәқәт бир аяли бар еди һәм «бир әр, бир хотунлуқ» болушни қувәтлигән (29-бапниму көрүң). Униң дейишичә, яманлар көп хотунлуқ болуши мүмкин.\fp*\f* \x + \xo 27:15 \xo*\xt Зәб. 77:64\xt*\x*
\m
\v 16 У күмүчләрни топа-чаңдәк жиғип догилисиму,
\m Кийим-кечәкләрни лайдәк көп жиғсиму,
\m
\v 17 Буларниң һәммисини тәйярлисиму,
\m Бирақ кийимләрни һәққанийлар кийиду;
\m Бигуналарму күмүчләрни бөлүшиду.\x + \xo 27:17 \xo*\xt Пәнд. 28:8; Топ. 2:26\xt*\x*
\m
\v 18 Униң ясиған өйи пәрваниниң ғозисидәк,
\m Үзүмзарниң күзәтчиси өзигә салған кәпидәк бош болиду.
\m
\v 19 У бай болуп йетип дәм алғини билән,
\m Бирақ әң ахирқи қетим келидуки,
\m Көзини ачқанда, әнди түгәштим дәйду.\x + \xo 27:19 \xo*\xt Зәб. 48:17-21\xt*\x*
\m
\v 20 Вәһимиләр кәлкүндәк бешиға келиду;
\m Кәчтә қара қуюн уни чаңгилиға алиду.\f □ \fr 27:20 \fr*\ft \+bd «Кәчтә қара қуюн уни чаңгилиға алиду»\+bd* — Аюпниң «қара қуюн»ни тилға елиши шундақ бир қара қуюнниң жирақтин келиватқанлиғини пуритиду. 38-бапта бу қара қуюн уларниң үстигә чүшиду.\ft*\f* \x + \xo 27:20 \xo*\xt Аюп 15:21; 18:11\xt*\x*
\m
\v 21 Шәриқ шамили уни учуруп кетиду;
\m Шиддәт билән уни орнидин елип жираққа етип ташлайду.\f □ \fr 27:21 \fr*\ft \+bd «Шәриқ шамили уни учуруп кетиду»\+bd* — Пәләстиндә «шәриқ шамили» әвҗигә чиққан вақтида интайин қорқунучлуқ, әшәддий болуп пүтүн дәрәқләрниму жулуп жирақларға ташливетәләйду.\ft*\f*
\m
\v 22 Боран уни һеч айимай, бешиға урулиду;
\m У униң чаңгилидин қутулуш үчүн һә дәп уруниду;
\m
\v 23 Бирақ \add шамал\add* униңға қарап чавак чалиду,
\m Уни орнидин «уш-уш» қилип қоғливетиду».\f □ \fr 27:23 \fr*\ft \+bd «Бирақ шамал ... уни орнидин «уш-уш» қилип қоғливетиду»\+bd* — «уш-уш қилиш» мәсқирә қилишни билдүриду.\ft*\f*
\b
\b
\m
\c 28
\s1 Даналиқни издәш
\m
\v 1 — «Шүбһисизки, күмүч тепилидиған канлар бар,
\m Алтунниң тавлинидиған өз орни бардур;\f □ \fr 28:1 \fr*\ft \+bd «Алтунниң тавлинидиған өз орни бардур»\+bd* — яки «алтунниң чайқилидиған өз орни бардур». \ft*\fp Даналиқ тәвсийә қилинған 28-баптики бу гөзәл шеирни бәзи алимлар Аюпниң өз сөзи әмәс, бәлки китапниң язғучиси тексткә қистуруп қошқан бир шеир, дәп қарайду. Буниң мәхсити, оқурмәнләрниң һәқиқий даналиқни тәһлил қилишиға ярдәм болсун дегән сүпәттә шеирни оттуриға қойған. Биз бу пикиргә қайил болдуқ. Бу пикиргә бир испат, 29-бап: — «Аюп баянини давамлаштуруп мундақ деди: —» дегән сөзләр билән башлиниду, қариғанда 27:23-айәт билән бағлиқ. \fp*\fp Башқа алимлар бу баянлар Аюпниң өз ағзидин чиққан баянлардур, «1-айәтниң «шүбһисизки» (яки «чүнки») дегән бағлиғучи билән башлиниши буниңға испат болалайду», деп қарайду. \fp*\fp Қайси пикир тоғра болушидин қәтъийнәзәр, бу бабтики һәқиқәтләр шүбһисизки Аюпниң етиқатиниң һәм у муйәссәр болған вәһийлириниң теги һәм ули болған еди. \fp*\fp Кейин биз мәзкур китапни язғучиниң ким екәнлиги тоғрилиқ чүшәнчә беримиз.\fp*\f*
\m
\v 2 Төмүр болса йәр астидин қезивелиниду,
\m Мис болса таштин еритилип елиниду.
\m
\v 3 Инсанлар \add йәр астидики\add* қараңғулуққа чәк қойиду;
\m У йәр қәригичә чарлап жүрүп,
\m Қараңғулуққа тәвә, өлүмниң сайисидә турған ташларни издәйду.\f □ \fr 28:3 \fr*\ft \+bd «Инсанлар йәр астидики қараңғулуққа чәк қойиду»\+bd* — демәк, инсанлар яқутларни издәштә йәр астидики қараңғулуқни чирақлар билән йорутиду; 4-5-айәтләрдә уларниң арғамчиларға есилип йәр астиға чүшүп хәтәргә тәвәккүл қилғанлиғи тәсвирлиниду.\ft*\f*
\m
\v 4 У йәр йүзидикиләрдин жирақ җайда тик болған қудуқни колайду;
\m Мана шундақ адәм аяқ басмайдиған, унтулған йәрләрдә улар арғамчини тутуп бошлуқта пулаңлап жүриду,
\m Кишиләрдин жирақта есилип туриду.
\m
\v 5 Ашлиқ чиқидиған йәр,
\m Тәкти коланғанда болсаялқундәк көрүниду;
\m
\v 6 Йәрдики ташлар арисидин көк яқутлар чиқиду,
\m Униңда алтун рудисиму бардур.
\m
\v 7 У йолни һеч қандақ алғур қуш билмәйду,
\m Һәтта сарниң көзиму униңға йәтмигән.
\m
\v 8 Һакавур житқучларму у йәрни һеч дәссәп бақмиған,
\m Әшәддий ширму у җайдин һеч қачан өтүп бақмиған.
\m
\v 9 Инсан балиси қолини чақмақ тешиниң үстигә тәккүзиду,
\m У тағларни йилтизидин қомуриветиду.
\m
\v 10 Ташлар арисидин у қаналларни чапиду;
\m Шундақ қилип униң көзи һәр хил қиммәтлик нәрсиләрни көриду;\f □ \fr 28:10 \fr*\ft \+bd «Ташлар арисидин у қаналларни чапиду»\+bd* — бу қаналлар бәлким йәр астидики суни тониллардин чиқириш үчүн коланған.\ft*\f*
\m
\v 11 Йәр астидики еқинларни тешип кәтмисун дәп уларни тосувалиду;
\m Йошурун нәрсиләрни у ашкарилайду.\f □ \fr 28:11 \fr*\ft \+bd «Йәр астидики еқинларни тешип кәтмисун дәп уларни тосувалиду»\+bd* — башқа бир хил тәрҗимиси: «У еқинларниң мәнбилирини издәп тапиду».\ft*\f*
\m
\v 12 Бирақ даналиқ нәдин тепилар?
\m Йорутулушниң макани нәдиду?
\m
\v 13 Инсан балилири униң қиммәтликлигини һеч билмәс,
\m У тирикләрниң зиминидин тепилмас.
\m
\v 14 \add Йәр\add* теги: «Мәндә әмәс» дәйду,
\m Деңиз болса: «Мән биләнму биллә әмәстур» дәйду.\x + \xo 28:14 \xo*\xt Аюп 28:22\xt*\x*
\m
\v 15 Даналиқни сап алтун билән сетивалғили болмайду,
\m Күмүчниму униң билән бир таразида тартқили болмас.\x + \xo 28:15 \xo*\xt Пәнд. 3:14; 8:11, 19; 16:16\xt*\x*
\m
\v 16 Һәтта Офирда чиқидиған алтун, ақ һеқиқ яки көк яқут биләнму бир таразида тартқили болмайду.\f □ \fr 28:16 \fr*\ft \+bd «Офирда чиқидиған алтун»\+bd* — Офир дегән йәрдики алтун наһайити сап еди.\ft*\f*
\m
\v 17 Алтун вә хрусталъниму униң билән селиштурғили болмайду,
\m Есил алтун қача-қучилар униң билән һеч алмаштурулмас.
\m
\v 18 У үнчә-марҗан, хрусталъни адәмниң есидин чиқириду;
\m Даналиқни елиш қизил яқутларни елиштин әвзәлдур.
\m
\v 19 Ефиопийәдики сериқ яқут униңға йәтмәс,
\m Сериқ алтунму униң билән бәслишәлмәйду.
\m
\v 20 Ундақта, даналиқ нәдин тепилиду?
\m Йорутулушниң макани нәдиду?\x + \xo 28:20 \xo*\xt Аюп 28:12\xt*\x*
\m
\v 21 Чүнки у барлиқ һаят егилириниң көзидин йошурулған,
\m Асмандики учар-қанатлардинму йошурун туриду.
\m
\v 22 Һалакәт вә өлүм пәқәтла: «Униң шөһритидин хәвәр алдуқ» дәйду.\x + \xo 28:22 \xo*\xt Аюп 28:14\xt*\x*
\m
\v 23 Униң маңған йолини чүшинидиған,
\m Туридиған йерини билидиған пәқәтла бир Худадур.
\m
\v 24 Чүнки Униң көзи йәрниң қәригичә йетиду,
\m У асманниң астидики барлиқ нәрсиләрни көриду.
\m
\v 25 У шамалларниң күчини таразиға салғанда,
\m \add Дунияниң\add* сулирини өлчигәндә,\x + \xo 28:25 \xo*\xt Пәнд. 8:29\xt*\x*
\m
\v 26 Ямғурларға қанунийәт чүшүргинидә,
\m Гүлдүрмаминиң чақмиқиға йолини бекиткинидә,
\m
\v 27 У чағда У даналиққа қарап уни баян қилған;
\m Уни нәмунә қилип бәлгүлигән;
\m Шундақ, У униң баш-айиғиға қарап чиқип,\f □ \fr 28:27 \fr*\ft \+bd «У чағда \+bd*\+bdit Худа\+bdit* даналиққа қарап уни баян қилған» — буниң мәнаси бәлким Худаниң дунияниң яритилиши арқилиқ даналиқни баян қилғанлиғини өз ичигә алиду.\ft*\f*
\m
\v 28 Инсанға: «Мана, Рәбдин қорқуш даналиқтур;
\m Яманлиқтин жирақлишиш йорутулуштур» — дегән». \f □ \fr 28:28 \fr*\ft \+bd «Мана, Рәбдин қорқуш даналиқтур; яманлиқтин жирақлишиш йорутулуштур»\+bd* — бу бабтики сөзләр инсан балилириниң йәр астида есил ташларни издишини тәнқид қилған әмәс, бәлки уларниң у ишта ишләткән параситигә һәм җүръитигә қайил болған. Бирақ мәйли адәмниң қанчә парасити, қанчә җүръити болсун, өзиниң бу хусусийәтлиригила таянса даналиққа еришмәйду; пәқәтла Рәб Пәрвәрдигардин әйминишкә башлисила, даналиққа еришишкиму башлайду; яманлиқтин товва қилип жирақлашсила, йорутулушқа башлайду. Бу шүбһисизки, Аюпниң етиқатиниң һәм у муйәссәр болған вәһийлириниң теги һәм ули болған еди.\ft*\f* \x + \xo 28:28 \xo*\xt Зәб. 110:10; Пәнд. 1:7; 9:10\xt*\x*
\b
\b
\m
\c 29
\s1 Илгәрки бәхитлик күнләрни әсләш
\m
\v 1 Аюп баянини давамлаштуруп мундақ деди: —
\m
\v 2 «Аһ, әһвалим илгәрки айлардикидәк болсиди,
\m Тәңри мәндин хәвәр алған күнләрдикидәк болсиди!\f □ \fr 29:2 \fr*\ft \+bd «Аһ, әһвалим илгәрки айлардикидәк болсиди!»\+bd* — бу баянға қариғанда, Аюпни балаю-апәт басқанлиғиға бир нәччә ай болған еди.\ft*\f*
\m
\v 3 У чағда Униң чириғи бешимға нур чачқан,
\m Униң йоруқлуғи билән қараңғулуқтин өтүп кәткән болаттим!
\m
\v 4 Бу ишлар мән қиран вақтимда,
\m Йәни Тәңри чедиримда маңа сирдаш \add дост\add* болған вақитта болған еди!\f □ \fr 29:4 \fr*\ft \+bd «... қиран вақтимда, йәни Тәңри чедиримда маңа сирдаш дост болған вақитта болған еди!»\+bd* — ениқ туруптуки, Аюп әсли Худа билән йеқин достлуқта өткән еди. Һеч қандақ гуманимиз йоқки, бу достлуқниң сезимидин мәһрум болуш униңға нисбәтән әң азаплиқ иш болди.\ft*\f*
\m
\v 5 Һәммигә Қадир мән билән биллә болған,
\m Мениң яш балилирим әтрапимда болған;
\m
\v 6 Мениң басқан қәдәмлирим сериқ майға чөмүлгән;
\m Йенимдики таш мән үчүн зәйтун май дәрияси болуп аққан;\f □ \fr 29:6 \fr*\ft \+bd «... Йенимдики таш мән үчүн зәйтун май дәрияси болуп аққан»\+bd* — бу айәттә көрситилгини Аюпниң илгири интайин бай һалини тәсвирләйду.\ft*\f*
\m
\v 7 Шәһәр дәрвазисиға чиққан вақтимда,
\m Кәң мәйданда орнум тәйярланғанда,\f □ \fr 29:7 \fr*\ft \+bd «Кәң мәйданда орнум тәйярланғанда»\+bd* — шәһәрниң (чоң) дәрвазиси яки униң алдидики мәйдан болса шәһәрниң ақсақаллири һәм қазилири жиғилидиған, дәваларни аңлайдиған җай еди.\ft*\f*
\m
\v 8 Яшлар мени көрүпла әйминип өзлирини чәткә алатти,
\m Қерилар болса орнидин туратти,
\m
\v 9 Шаһзадиләрму гәптин тохтап,
\m Қоли билән ағзини етивалатти.
\m
\v 10 Ақсүйәкләрму тиничлинип,
\m Тилини таңлийиға чапливалатти.
\m
\v 11 Қулақ сөзүмни аңлисила, маңа бәхит тиләйтти,
\m Көз мени көрсила маңа яхши гувалиқ берәтти.
\m
\v 12 Чүнки мән маңа һимайә бол дәп йелинған езилгүчиләрни,
\m Панаһсиз қалған житим-йесирларниму қутқузуп тураттим.\x + \xo 29:12 \xo*\xt Зәб. 71:12-14; Пәнд. 21:13\xt*\x*
\m
\v 13 Һалак болай дегән киши маңа бәхит тиләйтти;
\m Мән тул хотунниң көңлини шатландуруп нахша яңратқузаттим.
\m
\v 14 Мән һәққанийлиқни тон қилип кийивалдим,
\m У мени өз гәвдиси қилди.
\m Адаләтлигим маңа йепинча һәм сәллә болған.\x + \xo 29:14 \xo*\xt Йәш. 59:17; Әф. 6:10-17; 1Тес. 5:8\xt*\x*
\m
\v 15 Мән корға көз болаттим,
\m Токурға пут болаттим.
\m
\v 16 Йоқсулларға ата болаттим,
\m Маңа натонуш кишиниң дәвасиниму тәкшүрүп чиқаттим.\f □ \fr 29:16 \fr*\ft \+bd «Маңа натонуш кишиниң дәвасиниму тәкшүрүп чиқаттим»\+bd* — Аюпниң бу адити наһайити аз учрайдиған пәзиләт болуп, Аюпниң интайин алийҗанаб екәнлигини испатлайду. Униң мана мошундақ ишлири түпәйлидинму нурғун дүшмәнлири пәйда болған болуши мүмкин.\ft*\f*
\m
\v 17 Мән адаләтсизниң һиңгайған чишлирини чеқип ташлайттим,
\m Олҗисини чишлиридин елип кетәттим.\f □ \fr 29:17 \fr*\ft \+bd «Мән адаләтсизниң һиңгайған чишлирини чеқип ташлайттим, олҗисини чишлиридин елип кетәттим»\+bd* — Аюпниң пәзилити һәргиз хиялпәрәсләрниң чирайлиқ нәзәрийилири әмәс.\ft*\f*
\m
\v 18 Һәм: «Мениң күнлирим қумдәк көп болуп,
\m Өз угамда раһәт ичидә өлимән» дәйттим;
\m
\v 19 Һәм: «Йилтизим суларғичә тартилип бариду,
\m Шәбнәм пүтүн кечичә шехимға чаплишип ятиду;
\m
\v 20 Шөһритим һәрдайим мәндә йеңилинип туриду,
\m Қолумдики оқяйим һәрдайим йеңи болуп туриду» дәйттим.\f □ \fr 29:20 \fr*\ft \+bd «Қолумдики оқяйим һәрдайим йеңи болуп туриду» дәйттим»\+bd* — «оқя» мошу йәрдә бәлким адиллиқ үчүн күрәш қилидиған өз батурлиғиниң, җүръитиниң символи болуши мүмкин.\ft*\f*
\m
\v 21 Адәмләр маңа қулақ салатти, күтүп туратти;
\m Несиһәтлирини аңлай дәп сүкүт ичидә туратти.
\m
\v 22 Мән гәп қилғандин кейин улар қайта гәп қилмайтти,
\m Сөзлирим уларниң үстигә шәбнәм болуп чүшәтти.
\m
\v 23 Улар ямғурларни күткәндәк мени күтәтти,
\m Кишиләр \add вақтида яққан\add* «кейинки ямғур»ни қарши алғандәк сөзлиримни ағзини ечип ичәтти!\f □ \fr 29:23 \fr*\ft \+bd «кейинки ямғур»\+bd* — Пәләстиндә 3-айда яғиду. У әтиязлиқ зираәтләрни пишириш рольини ойнайду. Шуңа һәр бир дехан «кейинки ямғур»ға тәшнадур, улар уни бәк қәдирләйду.\ft*\f*
\m
\v 24 Үмүтсизләнгинидә мән уларға қарап күлүмсирәйттим,
\m Йүзүмдики нурни улар йәргә чүшурмәйтти.\f □ \fr 29:24 \fr*\ft \+bd «Үмүтсизләнгинидә мән уларға қарап күлүмсирәйттим, йүзүмдики нурни улар йәргә чүшурмәйтти»\+bd* — әсли текстни чүшиниш сәл тәс. Бәлким униң мәнаси: «Мениң уларға үмүт йәткүзидиған йүзүмниң нури мәғлуп болған әмәс» — демәк, мән уларға бәргән үмүт йоққа чиққан әмәс, демәкчи. Башқа бир хил тәрҗимиси: «Мениң йүз нурум уларға чечилиши биләнла улар қайта үмүтсизләнмиди». Икки хил тәрҗиминиң мәнаси бир-биригә йеқин. Башқа хил тәрҗимилириму учриши мүмкин.\ft*\f*
\m
\v 25 Мән уларға йолини таллап көрситип берәттим,
\m Уларниң арисида каттиваш болуп олтираттим,
\m Қошунлири арисида турған падишадәк яшайттим,
\m Бирақ буниң билән матәм тутидиғанларға тәсәлли йәткүзгүчиму болаттим». \f □ \fr 29:25 \fr*\ft \+bd «Мән уларға йолини таллап көрситип берәттим...»\+bd* — башқа бир хил тәрҗимиси: «Мән уларға һаким болушқа талланған едим; ...». \+bd «...Уларниң арисида ... қошунлири арисида турған падишадәк яшайттим, бирақ буниң билән матәм тутидиғанларға тәсәлли йәткүзгүчиму болаттим»\+bd* — гәрчә униң мәртивиси бәк жуқури болсиму, у һеч қачан һакавурлуқ қилмиған еди, әксичә пешкәлликкә учриғичиларға тәсәлли һәм ярдәмләрни берип туратти.\ft*\f*
\b
\b
\m
\c 30
\s1 Һазирқи бәхитсиз күнләр
\m
\v 1 — «Бирақ һазир болса, яшлар мени мазақ қилиду,
\m Уларниң дадилирини һәтта падамни бақидиған иштлар билән биллә ишләшкә йол қоюшниму яман көрәттим.
\m
\v 2 Уларниң мағдури кәткәндин кейин,
\m Қолидики күч маңа немә пайда йәткүзәлисун?
\m
\v 3 Йоқсузлуқ һәм ачлиқтин йигләп кәткән,
\m Улар узундин буян чөлдәрәп кәткән дәшт-баяванда қуруқ йәрни ғаҗайду.
\m
\v 4 Улар әмән-шивақни чатқаллар арисидин юлиду,
\m Шумбуйиниң йилтизлириниму терип өзлиригә нан қилиду.
\m
\v 5 Улар әл-жутлардин һайдиветилгән болиду,
\m Кишиләр уларни көрүпла оғрини көргәндәк вақирап тиллайду.
\m
\v 6 Шуниң билән улар сүрлүк җилғиларда қонуп,
\m Ташлар арисида, ғарлар ичидә яшашқа мәҗбур болиду.
\m
\v 7 Чатқаллиқ арисида улар һаңрап кетиду,
\m Тикәнләр астида улар дүгдийип олтиришиду;
\m
\v 8 Наданларниң, нам-абройисизларниң балилири,
\m Улар зиминдин сүртоқай һайдиветилгән.
\m
\v 9 Мән һазир болсам буларниң һәҗвий нахшиси,
\m Һәтта сөз-чөчикиниң дәстики болуп қалдим!\x + \xo 30:9 \xo*\xt Аюп 17:6; Зәб. 68:12-13; Жиғ. 3:14, 63\xt*\x*
\m
\v 10 Улар мәндин нәпрәтлинип,
\m Мәндин жирақ туруп,
\m Йүзүмгә түкүрүштинму янмайду.\x + \xo 30:10 \xo*\xt Аюп 19:19\xt*\x*
\m
\v 11 Чүнки \add Худа\add* мениң һаят риштимни үзүп, мени җапаға чөмдүргән,
\m Шуниң билән шу адәмләр алдимда тизгинлирини еливәткән.
\m
\v 12 Оң йенимда бир топ чүпрәндә яшлар орнидин туруп,
\m Улар путумни турған йеридин иштиривәтмәкчи,
\m Улар сепилимға һуҗум пәләмпәйлирини көтирип туриду;\f □ \fr 30:12 \fr*\ft \+bd «Оң йенимда бир топ чүпрәндә яшлар орнидин туруп...»\+bd* — бу яшлар бәлким жуқурида дейилгән мискинләрдин башқа бир топ кишиләр болуши мүмкин.\ft*\f*
\m
\v 13 Улар йолумни бузуветиду,
\m Уларниң һеч йөләнчүки болмисиму,
\m Һалакитимни илгири сүрмәктә.
\m
\v 14 Улар сепилниң кәң бөсүк җайидин бөсүп киргәндәк киришиду;
\m Вәйранилигимдин пайдилинип чоң ташлардәк домилап киришиду.\f □ \fr 30:14 \fr*\ft \+bd «Улар \+bd*\+bdit йәни ашу яшлар\+bdit* сепилниң кәң бөсүк җайидин бөсүп киргәндәк киришиду... чоң ташлардәк домилап киришиду» — әгәр (биз 2-бапта изаһат қилғинимиздәк) Аюп шәһәр сиртидики чоң күл догисида олтарған болса, у мундақ яшларниң мазақ қилишидин һеч қоғдиғучисиз қалиду. Буниңдин башқа яшлар бәлким униң һазирқи аҗизлиғидин пайдилинип, у әслидә бир тәрәп қилған ишларни һазир өз мәнпәитигә бурайду.\ft*\f*
\m
\v 15 Вәһимиләр бурулуп мени өз нишани қилған;
\m Шуниң билән һөрмитим шамал өтүп йоқ болғандәк һайдиветилди,
\m Аватчилиғимму булут өтүп кәткәндәк өтүп кәтти.
\m
\v 16 Һазир болса җеним қачидин төкүлүп кәткәндәк;
\m Азаплиқ күнләр мени тутувалди.
\m
\v 17 Кечиләр болса, маңа сүйәклиримгичә санҗимақта;
\m Ағриқлирим мени чишләп дәм алмайду.
\m
\v 18 \add Ағриқлар\add* зор күчи билән маңа кийим-кечигимдәк болди;
\m Улар көйнигимниң яқисидәк маңа чаплишивалди.\f □ \fr 30:18 \fr*\ft \+bd «Ағриқлар зор күчи билән маңа кийим-кечигимдәк болди; улар көйнигимниң яқисидәк маңа чаплишивалди»\+bd* — башқа бир хил тәрҗимиси: — «Зор күч билән кийим-кечигим макчийип кәтти; маңа көйнәкниң яқиси чаплишип кәтти», әсли текстни чүшиниш сәл тәс. Йәнә башқа бир хил тәрҗимиси: «У (Худа) зор күч билән кийим-кечигимни тутувалди; у маңа көйнигимниң яқиси чаплашқандәк мени бағлап қойди».\ft*\f*
\m
\v 19 Худа мени сазлиққа ташливәткән,
\m Мән топа-чаңға вә күлгә охшаш болуп қалдим.
\m
\v 20 Мән Саңа налә-пәряд көтәрмәктимән,
\m Бирақ Сән маңа җавап бәрмәйсән;
\m Мән орнумдин турсам, Сән пәқәтла маңа қарапла қойисән.
\m
\v 21 Сән өзгирип маңа бир залим болдуң;
\m Қолуңниң күчи билән маңа зәрбә қиливатисән;
\m
\v 22 Сән мени көтирип Шамалға миндүргәнсән;
\m Боран-чапқунда тәәллуқатимни йоқ қиливәткәнсән.\f □ \fr 30:22 \fr*\ft \+bd «Сән мени көтирип Шамалға миндүргәнсән; боран-чапқунда тәәллуқатимни йоқ қиливәткәнсән»\+bd* — ойлаймизки, қара қуюн аста-аста уларға йеқинлишиватиду.\ft*\f*
\m
\v 23 Чүнки Сән мени ахирида өлүмгә,
\m Йәни барлиқ һаят егилириниң «жиғилиш өйи»гә кәлтүрүватисән.\x + \xo 30:23 \xo*\xt Ибр. 9:27\xt*\x*
\m
\v 24 У һалак қилған вақтида кишиләр налә-пәряд көтәрсиму,
\m У қолини узатқанда, дуаниң дәрвәқә һеч қандақ нәтиҗиси йоқ;\f □ \fr 30:24 \fr*\ft \+bd «У һалак қилған вақтида кишиләр налә-пәряд көтәрсиму, У қолини узатқанда, дуаниң дәрвәқә һеч қандақ нәтиҗиси йоқ»\+bd* — бу җүмлини үч хил тәрҗимә қилишқа болиду. Биринчиси, жуқуриқи тәрҗимә. Иккинчиси болса, «Шүбһисизки адәм дәрд-әләмдин налә-пәряд көтәргинидә, вәйран қилинған кишигә ким қол тәккүзүп зиянкәшлик қилиду?». Үчинчи хил тәрҗимиси «Адәм жиқилип кетиватқинида қолини мидирлитип қоймамду? У һалак болай дегинидә налә-пәряд көтиришкә болмамду?». Әсли ибранийчә текстни чүшиниш сәл тәс.\ft*\f*
\m
\v 25 Мән күнлири тәс киши үчүн жиғлап \add дуа қилған\add* әмәсму?
\m Намратлар үчүн җеним азапланмидиму?\f □ \fr 30:25 \fr*\ft \+bd «Мән күнлири тәс киши үчүн жиғлап дуа қилған әмәсму? Намратлар үчүн җеним азапланмидиму?»\+bd* — әнди ким Аюп үчүн жиғлайду? Немә терисаң шуни орисән, дегән гәп тоғриму?\ft*\f* \x + \xo 30:25 \xo*\xt Зәб. 34:13,14; Рим. 12:15\xt*\x*
\m
\v 26 Мән өзүм яхшилиқ күтүп жүргиним билән, яманлиқ келип қалди;
\m Нур күткиним билән, қараңғулуқ кәлди.
\m
\v 27 Ичим қазандәк қайнап, арамлиқ тапмайватиду;
\m Азаплиқ күнләр маңа йүзләнди.\f □ \fr 30:27 \fr*\ft \+bd «Ичим қазандәк қайнап, арамлиқ тапмайватиду; азаплиқ күнләр маңа йүзләнди»\+bd* — униң алдида һеч үмүт қалмиғандәк қилатти.\ft*\f*
\m
\v 28 Мән қуяш нурини көрмәйму қаридап жүрмәктимән;
\m Халайиқ арисида мән орнумдин туруп, налә-пәряд көтиримән.\f □ \fr 30:28 \fr*\ft \+bd «Мән қуяш нурини көрмәйму қаридап жүрмәктимән»\+bd* — буниң икки мәнаси бар: (1) Аюпниң тени кесәлдин қаридап кәтти; (2) у өзи аилисидикиләр үчүн матәм тутуп қара кийим кийгән. Бу икки әһвал тәң болуши мүмкин.\ft*\f*
\m
\v 29 Мән чилбөриләргә қериндаш болуп қалдим,
\m Һувқушларниң һәмраһи болдум.\f □ \fr 30:29 \fr*\ft \+bd «Һувқушларниң...»\+bd* — яки «төгиқушларниң...». \+bd «Мән чилбөриләргә қериндаш болуп қалдим, һувқушларниң һәмраһи болдум»\+bd* — чилбөриләр һәм һувқушлар чөл-баяванларда Аюптәк йиганә яшайду; иккилиси Аюптәк наһайити муңлуқ налә-пәряд көтириду.\ft*\f* \x + \xo 30:29 \xo*\xt Аюп 17:14; Зәб. 101:7; Мик. 1:8\xt*\x*
\m
\v 30 Терәм қарийип мәндин аҗрап кетиватиду,
\m Сүйәклирим қизиқтин көйүп кетиватиду. \x + \xo 30:30 \xo*\xt Зәб. 118:83; Жиғ. 4:8; 5:10\xt*\x*
\m
\v 31 Чилтаримдин матәм мәрсийәси чиқиду,
\m Нейимниң авази һаза тутқучиларниң жиғисиға айлинип қалди». \f □ \fr 30:31 \fr*\ft \+bd «Нейимниң...»\+bd* — йәни, «Мениң «нәй»имниң...»\ft*\f*
\b
\b
\m
\c 31
\s1 Өзини ақлаш үчүн қәсәм ичиш
\m
\v 1 «Мән көзүм билән әһдиләшкән;
\m Шуниң үчүн мән қандақму қизларға һәвәс қилип көз ташлап жүрәй?\f □ \fr 31:1 \fr*\ft \+bd «Мән көзүм билән әһдиләшкән; шуниң үчүн мән қандақму қизларға һәвәс қилип көз ташлап жүрәй?»\+bd* — мана биз бу йәрдин Аюпниң өзиниң бирдин бир һәмрийи болған аялиға садиқ болуп өткәнлигини көрүвалалаймиз. У өз аялиға пәқәт сирттин қариғандила әмәс, бәлки чин жүригидин садақәтмән еди. У бу бабта нишан қилған пәзиләт, Мәсиһ Әйса Инҗилда тәләп қилған пәзиләткә наһайити йеқин келиду (йәни, адәмниң қәлб-ойлирини башқуридиған һәққанийлиқ һәм меһир-муһәббәт). Инҗил, «Матта» 5-7-бапни көрүң.\ft*\f*
\m
\v 2 Ундақ қилсам үстүмдики Тәңридин алидиған несивәм немә болар?
\m Һәммигә қадирдин алидиған мирасим немә болар?
\m
\v 3 Бу гунаниң нәтиҗиси һәққанийсизларға бала-қаза әмәсму?
\m Қәбиһлик қилғанларға күлпәт әмәсму?
\m
\v 4 У мениң йоллиримни көрүп туриду әмәсму?
\m Һәр бир қәдәмлиримни санап туриду әмәсму?\x + \xo 31:4 \xo*\xt 2Тар. 16:9; Аюп 34:21; Пәнд. 5:21; 15:3; Йәр. 32:19\xt*\x*
\m
\v 5 Әгәр сахтилиққа һәмраһ болуп маңған болсам еди!
\m Әгәр путум алдамчилиқ билән биллә болушқа алдириған болса,
\m
\v 6 (Мән адиллиқ мизаниға қоюлған болсам еди!
\m Ундақта Тәңри әйипсизлигимдин хәвәр алалайтти!)
\m
\v 7 Әгәр қедимим йолдин чиққан болса, көңлүм көзүмгә әгишип маңған болса,
\m Әгәр қолумға һәр қандақ дағ чаплашқан болса,
\m
\v 8 Ундақта мән териғанни башқа бириси йесун!
\m Бихлирим жулунуп ташливетилсун!\f □ \fr 31:8 \fr*\ft \+bd «Бихлирим жулунуп ташливетилсун!»\+bd* — «бихлирим» дегән сөзниң «балилирим» дегән көчмә мәнасиму бар.\ft*\f*
\m
\v 9 Әгәр қәлбим мәлум бир аялдин аздурулған болса,
\m Шу нийәттә хошнамниң ишик алдида пайлап турған болсам,\x + \xo 31:9 \xo*\xt Аюп 24:15; Пәнд. 7:25\xt*\x*
\m
\v 10 Өз аялим башқиларниң түгминини тартидиған күнгә қалсун,
\m Башқилар уни аяқ асти қилсун.\f □ \fr 31:10 \fr*\ft \+bd «Өз аялим башқиларниң түгминини тартидиған күнгә қалсун»\+bd* — башқа бир хил тәрҗимиси: «Аялим башқа бириси билән биллә болсун».\ft*\f*
\m
\v 11 Чүнки бу әшәддий номуслуқ гунадур;
\m У сорақчилар тәрипидин җазалиниши керәктур.
\m
\v 12 \add Бу гуна\add* болса адәмни һалак қилғучи оттур;
\m У мениң барлиқ тапқанлиримни жулуп алған болатти.
\m
\v 13 Әгәр қулумниң яки дедигимниң маңа қарита әрзи болған болса,
\m Уларниң дәвасини көзүмгә илмиған болсам,
\m
\v 14 Ундақта Тәңри мени сораққа тартишқа орнидин турғанда қандақ қилимән?
\m Әгәр У мәндин соал-сорақ алимән дәп кәлсә,
\m Мән Униңға қандақ җавап беримән?\x + \xo 31:14 \xo*\xt Зәб. 43:21-22\xt*\x*
\m
\v 15 Мени балиятқуда апиридә қилғучи уларниму апиридә қилған әмәсму.
\m Мән билән у иккимизни анилиримизниң балиятқусида төрәлдүргүчи бир әмәсму?\x + \xo 31:15 \xo*\xt Аюп 34:19; Пәнд. 14:31; 17:5\xt*\x*
\m
\v 16 Әгәр мискинләрни өз арзу-үмүтлиридин тосқан болсам,
\m Әгәр тул хотунниң көз нурини қараңғулаштурған болсам,
\m
\v 17 Яки өзүмниң бир чишләм ненимни ялғуз йегән болсам,
\m Уни житим-йесир билән биллә йемигән болсам
\m
\v 18 (Әмәлийәттә яш вақтимдин тартип оғли ата билән биллә болғандәк уму мән билән биллә турған еди,
\m Апамниң қосиғидин чиққандин тартипла тул хотунниң йөләнчүки болуп кәлдим),
\m
\v 19 Әгәр кийим-кечәк кәмлигидин һалак болай дегән биригә,
\m Яки чапансиз бир йоқсулға қарап олтарған болсам,
\m
\v 20 Әгәр униң бәллири \add кийимсиз қелип\add* маңа бәхит тилимигән болса,
\m Әгәр у қозилиримниң жуңида иссинмиған болса,
\m
\v 21 Әгәр шәһәр дәрвазиси алдида «\add Һөкүм чиқарғанлар арисида\add* мениң йөләнчүкүм бар» дәп,
\m Житим-йесирларға зиянкәшлик қилишқа қол көтәргән болсам,
\m
\v 22 Ундақта мүрәм тағиқидин аҗрилип чүшсун!
\m Билигим үгисидин сунуп кәтсун!
\m
\v 23 Чүнки Тәңри чүшүргән балаю-апәт мени қорқунучқа салмақта еди,
\m Униң һәйвитидин ундақ ишларни қәтъий қилалмайттим.
\m
\v 24 Әгәр алтунға ишинип уни өз таянчим қилған болсам,
\m Яки сап алтунға: «Йөләнчүкүмсән!» дегән болсам,\x + \xo 31:24 \xo*\xt Мар. 10:24; 1Тим. 6:17\xt*\x*
\m
\v 25 Әгәр байлиқлирим зор болғанлиғидин,
\m Яки қолум алған ғәниймәттин шатлинип кәткән болсам,\x + \xo 31:25 \xo*\xt Зәб. 61:11\xt*\x*
\m
\v 26 Әгәр мән қуяшниң җуласини чачқанлиғини көрүп,
\m Яки айниң айдиңда маңғанлиғини көрүп,\x + \xo 31:26 \xo*\xt Қан. 4:19\xt*\x*
\m
\v 27 Көңлүм астиртин аздурулған болса,
\m Шундақла \add буларға чоқунуп\add* ағзим қолумни сөйгән болса,
\m
\v 28 Буму сорақчи алдида гуна дәп һесаплинатти,
\m Чүнки шундақ қилған болсам мән жуқурида турғучи Тәңригә вапасизлиқ қилған болаттим.
\m
\v 29 Әгәр маңа нәпрәтләнгән кишиниң һалакитигә қариғинимда шатлинип кәткән болсам,
\m Бешиға күлпәт чүшкәнлигидин хошал болған болсам —\x + \xo 31:29 \xo*\xt Пәнд. 17:5\xt*\x*
\m
\v 30 (Әмәлийәттә у түгәшсун дәп қарғап, униң өлүмини тиләп ағзимни гуна өткүзүшкә йол қоймиғанмән)\x + \xo 31:30 \xo*\xt Мат. 5:44; Рим. 12:14\xt*\x*
\m
\v 31 Әгәр чедиримдикиләр мән тоғрилиқ: «Ғоҗайинимизниң дәстихинидин йәп тоюнмиған қени ким бар?» демигән болса,\f □ \fr 31:31 \fr*\ft \+bd «Әгәр чедиримдикиләр мән тоғрилиқ: «ғоҗайинимизниң дәстихинидин йәп тоюнмиған қени ким бар?» демигән болса...»\+bd* — дәрвәқә, Аюпниң бу гепи һәм шуниңға охшаш нурғун сөзлири һәқиқәт болмиған болса, әнди өз жутидикиләр, чедирдикиләр уни аңлапла гувалиқ қилип дәрһал инкар қилатти.\ft*\f*
\m
\v 32 (Мусапирлардин кочида қалғини әзәлдин йоқтур;
\m Чүнки ишигимни һәрдайим йолучиларға ечип кәлгәнмән)\x + \xo 31:32 \xo*\xt Ибр. 13:2; 1Пет. 4:9\xt*\x*
\m
\v 33 Әгәр Адәм атимиздәк итаәтсизликлиримни япқан,
\m Қәбиһлигимни көңлүмгә йошурған болсам,
\m
\v 34 Һәмдә шуниң үчүн пүткүл халайиқ алдида униң ашкарилинишидин қорқуп жүргән болсам,
\m Җәмийәтниң кәмситишлири маңа вәһимә қилған болса,
\m Шуниң билән мән талаға чиқмай жүргән болсам,... \f □ \fr 31:34 \fr*\ft \+bd «Әгәр Адәм атимиздәк итаәтсизликлиримни япқан... ... Җәмийәтниң кәмситишлири маңа вәһимә қилған болса, шуниң билән мән талаға чиқмай жүргән болсам,...»\+bd* — (33-34-айәт) әслидә Адәм атимиз гунайини Худадин йошурмақчи болуп дәрәқләр ичигә мөкүвалған еди. Әмилийәттә адәм өз гуналирини Худаниң алдида очуқ-ашкарә етирап қилсила дәрһал униң ярдимигә еришәләйду. Шундақ қараймизки, Аюп мошу йәрдә «Әгәр гуна қилған болсам, Худаниң алдида етирап қилаттим; ундақта халайиқтин һеч қорқмайттим» демәкчи. \ft*\fp Бәзи адәмләрниң гуна қилмаслиғиниң бирдин-бир сәвәви башқиларниң көрүп қалмаслиғи үчүн болиду — йәни халайиқниң пикридин болған қорқунучисидинла, халас. Аюп һәргиз бундақ хилдики адәмләрдин әмәс, һәрдайим Худани өз алдида әң алий орунға қойиду.\fp*\f*
\m
\v 35 — Аһ, маңа қулақ салғучи бириси болсиди!
\m Мана, имзайимни қоюп берәй;
\m Һәммигә Қадир маңа җавап бәрсун!
\m Рәқибим мениң үстүмдин әрз язсун!\f □ \fr 31:35 \fr*\ft \+bd «Һәммигә Қадир маңа җавап бәрсун! Рәқибим мениң үстүмдин әрз язсун!»\+bd* — биз «мениң рәқибим» дегән бу сөзни йәнила Худани көрситиду, дәп тәһлил қилимиз. Йәнә бәзи шәрһчиләр уни Аюпниң үч достлини көрситиду, дәп қарайду.\ft*\f*
\m
\v 36 Шу әрзни зиммәмгә артаттим әмәсму?
\m Чоқум таҗлардәк бешимға кийивалаттим.
\m
\v 37 Мән Униңға қәдәмлиримниң пүтүн санини һесаплап берәттим;
\m Шаһзадидәк мән Униң алдиға бараттим.\f □ \fr 31:37 \fr*\ft \+bd «Мән униңға қәдәмлиримниң пүтүн санини һесаплап берәттим»\+bd* — «Униңға» йәни Худаға, демәкчи.\ft*\f*
\m
\v 38 Әгәр өз етизлирим маңа қарши гува болуп чуқан көтәрсә,
\m Униң чүнәклири билән биргә жиғлашса,
\m
\v 39 Чүнки чиқарған мевисини һәқ төлимәй йегән болсам,
\m Һөддигәрләрни һалсизландуруп нәпәсини тохтатқан болсам,
\m
\v 40 Ундақта буғдайниң орнида шумбуя өссун!
\m Арпиниң орнида мәстәк өссун.
\b
\m Мана шуниң билән \add мән\add* Аюпниң сөзлири тамам вәссалам!» \f □ \fr 31:40 \fr*\ft \+bd «Арпиниң орнида мәстәк өссун!»\+bd* — «мәстәк» буғдайға зиян йәткүзидиған бир хил өсүмлүк; йәнә «күрмәк» дәпму атилиду.\ft*\f*
\b
\b
\m
\c 32
\s1 Яш жигит Елиху сөз қилиду •••• У Худаниң Роһидин кәлгән тәлим тоғрисида сөзләйду •••• «Һәммигә қадирниң Роһи адәмгә тәлим бериду»
\m
\v 1 Шуниң билән бу үч киши Аюпқа җавап бериштин тохтиди; чүнки улар Аюпниң қаришида өзини һәққаний дәп тонуйдиғанлиғини билди.
\m
\v 2 Андин Бузилиқ Рамниң аилисидин болған Барахәлниң оғли Елиху исимлиқ жигитниң ғәзиви қозғалди; униң ғәзиви Аюпқа қарита қозғалди, чүнки у Худани әмәс, бәлки өзини тоғра һесаплиған еди; \f □ \fr 32:2 \fr*\ft \+bd «Бузилиқ... Елиху»\+bd* — тоғрилиқ: «Буз» дәп атилидиған бу җәмәтниң Едом миллити билән, йәни «Өлүк Деңиз»ниң шәриқ тәрипидә туридиған бир милләт билән мунасивити бар еди. Елиху бәлким бу җәмәттикиләрдин болған болуши мүмкин. Бу адәм дәсләптә бизгә тонуштурулмиған; бирақ у чоқум бу төртәйләнниң йенида уларниң гәплирини аңлап олтарғанлардин бири еди.\ft*\f* 
\v 3 Униң ғәзиви Аюпниң үч достлириғиму қаритилди, чүнки улар Аюпқа рәддийә бәргидәк сөз тапалмай туруп, йәнила уни гунакар дәп бекиткән еди. 
\v 4 Бирақ Елиху болса Аюпқа җавап беришни күткән еди, чүнки бу төртәйләнниң көргән күнлири өзидин көп еди. 
\v 5 Елиху бу үч достниң ағзида һеч қандақ җавави йоқлуғини көргәндин кейин, униң ғәзиви қозғалди.
\m
\v 6 Шуниң билән Бузилиқ Барахәлниң оғли Елиху еғиз ечип җававән мундақ деди: —
\m «Мән болсам яш, силәр болсаңлар яшанғансиләр;
\m Шундақ болғачқа мән тартинип, билгәнлиримни силәргә аян қилиштин қорқуп кәлдим.\x + \xo 32:6 \xo*\xt Аюп 32:4, 7; 15:10\xt*\x*
\m
\v 7 Мән: «Йеши чоң болғанлар \add авал\add* сөзлиши керәк;
\m Жиллар көпәйсә, адәмгә даналиқни үгитиду», дәп қарайттим;\f □ \fr 32:7 \fr*\ft \+bd «Йеши чоң болғанлар»\+bd* — ибраний тилида «күнлири көп болғанлар». \+bd «Жиллар көпәйсә, адәмгә даналиқни үгитиду»\+bd* — яки «Яшанған адәм кишиләргә даналиқни үгитиду».\ft*\f*
\m
\v 8 Бирақ һәр бир инсанда роһ бар;
\m Һәммигә Қадирниң нәпәси уни әқил-идраклиқ қилип йорутиду.\f □ \fr 32:8 \fr*\ft \+bd «Бирақ һәр бир инсанда роһ бар; Һәммигә Қадирниң нәпәси уни әқил-идраклиқ қилип йорутиду»\+bd* — шүбһисизки, Елихуниң бу сөзи у чүшинип йәткән чоң һәқиқәтләрниң биридур. Төртәйлән җүмлидин Аюпниң өзиму буни тилға көп алмиған. Елиху Худаниң Роһи (Муқәддәс Роһ) һәр бир инсанға өзиниң роһи һәм виҗдани арқилиқ вәһий берип, сөз қилип савақ үгитиду дегән тәлимни бериду. Инсанниң Худаниң Роһиниң тәлимини аңлимайдиғанлиғиниң сәвәплири тоғрисида у кейин азрақ сөзләйду.\ft*\f* \x + \xo 32:8 \xo*\xt Аюп 12:13; 38:36; Пәнд. 2:6; Топ. 2:26; Дан. 1:17; 2:21\xt*\x*
\m
\v 9 Лекин чоңларниң дана болуши натайин;
\m Қериларниң тоғра һөкүм чиқаралишиму натайин.\x + \xo 32:9 \xo*\xt Аюп 12:12\xt*\x*
\m
\v 10 Шуңа мән: «Маңа қулақ селиңлар» дәймән,
\m Мәнму өз билгинимни баян әйләй.
\m
\v 11 Мана, силәр тоғра сөзләрни издәп жүргиниңларда,
\m Мән сөзлириңларни күткәнмән;
\m Силәрниң муназирәңларға қулақ салаттим;
\m
\v 12 Шундақ, силәргә чин көңлүмдин қулақ салдим;
\m Бирақ силәрдин һеч қайсиңлар Аюпқа рәддийә бәрмидиңлар,
\m Һеч қайсиңлар униң сөзлиригә җавап берәлмидиңларки,
\m
\v 13 Силәр: «Һәқиқәтән даналиқ таптуқ!» дейәлмәйсиләр;
\m Инсан әмәс, бәлки Тәңри униңға рәддийә қилиду.\f □ \fr 32:13 \fr*\ft \+bd «Силәр: «һәқиқәтән даналиқ таптуқ!» дейәлмәйсиләр; инсан әмәс, бәлки Тәңри униңға рәддийә қилиду»\+bd* — Елиху: Үч достниң Аюпниң сөзигә рәддийә бәргидәк җавапни тапалмиғанлиғиниң бир сәвәви уларниң өз пикри-тәҗрибисигә таянғанлиғи, Худаниң өзидинла беваситә даналиқ издимигәнлигидин болди, дәп қарайду. Униң көзқариши бу җәһәттин тоғра болуши мүмкин.\ft*\f*
\m
\v 14 Униң җәңгә тизилған һуҗум сөзлири маңа қаритилған әмәс;
\m Һәм мән болсам силәрниң гәплириңлар бойичә униңға җавап бәрмәймән
\m
\v 15 (Бу үчәйлән һәйрануһәс болуп, қайта җавап беришмиди;
\m Һәммә сөз улардин учуп кәтти.
\m
\v 16 Мән күтүп тураттим, чүнки улар гәп қилмиди, бәлки җим-җит өрә туруп қайта җавап бәрмиди);\f □ \fr 32:16 \fr*\ft \+bd «\+bd*\+bdit Бу үчәйлән һәйрануһәс болуп, ... Мән күтүп тураттим, чүнки улар ... Җим-җит өрә туруп қайта җавап бәрмиди\+bdit*» — бу сөзләр (15-16-айәт) бизгә китапниң язғучисиниң, йәни бу ишларни хатирилигүчиниң ким екәнлигигә нисбәтән жип учи тәминләйду. Китаптикй нәсрий (шеирийәт шәклидә болмиған) қисимларда пәқәт бу йәрдила «мән» дегән алмашни учритимиз. Шуңа биз шундақ қараймизки, мәзкур китапни язғучи Елиху болуши керәк. Биз униң әрштә болған кеңәшләрдин қандақ хәвәрдар болғанлиғини билмәймиз. Шуниси ениқки, у өзи баян қилғандәк «һәр бир адәмгә тәлим бәргүчи болған Худаниң Роһи»ниң вәһийси арқилиқ шу ишларни билгән; шуниң билән у бу ишларни хатирә қалдурған болса керәк.\ft*\f*
\m
\v 17 Әнди өзүмниң нөвитидә мән җавап берәй,
\m Мәнму билгинимни көрситип берәй.
\m
\v 18 Чүнки дәйдиған сөзлирим лиқ толди;
\m Ичимдики Роһ маңа түрткә болди;\f □ \fr 32:18 \fr*\ft \+bd «Ичимдики Роһ маңа түрткә болди»\+bd* — Елиху иккинчи қетим Муқәддәс Роһниң тәсирини тилға алиду. У Аюпқа бәрмәкчи болған тәлимини дәл мошу Роһтин кәлгән, демәкчи.\ft*\f*
\m
\v 19 Мана, қосиғим ечилмиған шарап тулумиға охшайду;
\m Йеңи шарап тулумлири партлап кетидиғандәк партлайдиған болди.
\m
\v 20 Шуңа мән сөз қилип ичимни бошитай;
\m Мән ләвлиримни ечип җавап берәй.
\m
\v 21 Мән һеч кимгә йүз-хатирә қилмаймән;
\m Вә яки һеч адәмгә хушамәт қилмаймән.
\m
\v 22 Мән хушамәт қилишни үгәнмигәнмән; ундақ болидиған болса,
\m Яратқучум чоқум тезла мени елип кетиду». \f □ \fr 32:22 \fr*\ft \+bd «Мән хушамәт қилишни үгәнмигәнмән; ундақ болидиған болса, яратқучум чоқум тезла мени елип кетиду»\+bd* — шүбһисизки, һеч кимгә йүз-хатирә қилмаслиқ тоғридур; бу лилла гәп қилиштики алдинқи бир шәрт. Бирақ Елиху Аюпниң «\+bd Худаға\+bd* хушамәт қилиш» гунадур, дегән сөзини (7:11-13ни көрүң) чүшәнмигәндәк қилатти; шуңа Елиху пәқәтла «\+bd адәмгә\+bd* хушамәт қилиш» тоғрисида сөзләйду.\ft*\f*
\b
\b
\m
\c 33
\s1 Елихуниң биринчи баяни — Худа адәмләргә бәргән тәрбийиләр
\m
\v 1 «Әндиликтә, и Аюп, баянлиримға қулақ салғайсән,
\m Сөзлиримниң һәммисини аңлап чиққайсән.
\m
\v 2 Мана һазир ләвлиримни ачтим,
\m Ағзимда тилим гәп қилиду.
\m
\v 3 Сөзлирим көңлүмдәк дурус болиду,
\m Ләвлирим сап болған тәлимни баян қилиду.\f □ \fr 33:3 \fr*\ft \+bd «Сөзлирим көңлүмдәк дурус болиду, ләвлирим сап болған тәлимни баян қилиду»\+bd* — биз Елихуниң сөзлириниң бәзилирини наһайити дурус, шундақла Худаниң Роһиниң тәлими билән кәлгән, дәп қарисақму, бәзи җайларда у йәнила өз натиқлиғи билән сөз қилиду. Әгәр бизниң Елиху мәзкур китапниң язғучиси дегән пикримиз тоғра болидиған болса, у җәзмән бу җәһәттә өз кәмчилигини сәзмәй қалмайду. Шундақтиму у биз үчүн бу әмәлий сөһбәтни тәсвирләп қалдурған; өзиниң немә дегәнлигиниму (сөзмән болсиму)биз үчүн сәмимийлик билән хатириләйду. Бәзидә биз һәтта униң сөзлиридин уни бир һакавур адәм охшайду дәп пәрәз қилип қалимиз. Һалбуки, бизму билип йетишимиз керәкки, мәлум кишиниң сөзмән болуп кәткәнлиги билән гәплириниң һәммиси қуруқ болуши натайин. Биз һәммә адәмниң сөзини сәвир-тақәт һәм диққәт билән аңлишимизға тоғра келиду. \ft*\fp Буниңдин сирт, Елихуниң шеир шәкилдә болған баянлири башқа сөзлигүчиләрниң шеирий сәвийисигә йәтмәйду. Бу йәнә униң бизгә бу әмәлий ишларни, әмәлий баянларни әйни-әйни қәйт қилғанлиғини испатлайду.\fp*\f*
\m
\v 4 Тәңриниң Роһи мени яратқан;
\m Һәммигә Қадирниң нәпәси мени җанландуриду.\f □ \fr 33:4 \fr*\ft \+bd «Һәммигә Қадирниң нәпәси мени җанландуриду»\+bd* — яки «Һәммигә Қадирниң нәпәси маңа җан бәргән».\ft*\f*
\m
\v 5 Җававиң болса, маңа рәддийә бәргин;
\m Сөзлириңни алдимға сәпкә қоюп җәңгә тәйяр турғин!
\m
\v 6 Мана, Тәңри алдида мән саңа охшаш бәндимән;
\m Мәнму лайдин шәкилләндүрүлүп ясалғанмән.\x + \xo 33:6 \xo*\xt Аюп 9:35; 23:10\xt*\x*
\m
\v 7 Бәрһәқ, мән саңа һеч вәһимә салмақчи әмәсмән,
\m Вә яки мән салған жүк саңа бесим болмайду.\f □ \fr 33:7 \fr*\ft \+bd «Бәрһәқ, мән саңа һеч вәһимә салмақчи әмәсмән»\+bd* — Елиху мошу йәрдә Аюпқа башқиларниң сөзлириниң еғир кәлгәнлигини, шундақла униң өзиниң бәзи хияллиридин қорқуп кәткәнлигини азрақ сезип, уни хатирҗәм қилмақчи болған болуши мүмкин.\ft*\f*
\m
\v 8 Сән дәрвәқә қулиқимға гәп қилдиңки,
\m Өз авазиң билән: —\x + \xo 33:8 \xo*\xt Аюп 10:7; 16:17; 23:10,11; 27:5\xt*\x*
\m
\v 9 «Мән һеч итаәтсиз болмай пак болимән;
\m Мән сап, мәндә һеч гуна йоқ...
\m
\v 10 Мана, Худа мәндин сәвәп тепип һуҗум қилиду,
\m У мени Өз дүшмини дәп қарайду;\x + \xo 33:10 \xo*\xt Аюп 13:24; 16:9; 19:11\xt*\x*
\m
\v 11 У путлиримни кишәнләргә салиду,
\m Һәммә йоллиримни күзитип жүриду» — дегәнлигиңни аңлидим.\f □ \fr 33:11 \fr*\ft \+bd «\+bd*\+bdit Аюпниң\+bdit* «Мән һеч итаәтсиз болмай пак болимән; мән сап, мәндә һеч гуна йоқ... Мана, Худа мәндин сәвәп тепип ... Һәммә йоллиримни күзитип жүриду» — дегәнлигиңни аңлидим» — (9-11-айәтләр) Елиху Аюпқа: «Қулиқимға мундақ гәп қилдиң» дәп униң қилған үч гепини әйипләйду. \ft*\fp Биринчиси сөз: «Мән һеч итаәтсиз болмай пак болимән; мән сап, мәндә һеч гуна йоқ...». Әмәлийәттә, Аюп бу сөзләрни қилмиған; у пәқәт Худаға: «Һәр бир гунайимни етирап қилип кәчүрүм қилиндим, һазир виҗданимға хилап һеч гунайимниң барлиғини билмәймән» дегәндәк сөзләрни қилған. Бу сөз өзини пүтүнләй сап, пүтүнләй бегуна, дегәнлик әмәс, әлвәттә. Елиху мошу йәрдә хаталиқ өткүзиду. \fp*\fp Иккинчиси сөз: «Мана, Худа сәвәп тепип маңа һуҗум қилиду, У мени Өз дүшмини дәп қарайду» — Бу сөз растла 13:24дә вә йәнә 14:7дә тепилиду. \fp*\fp Үчинчиси сөз: «У мениң путлиримни кишәнләргә салиду, һәммә йоллиримни күзитип жүриду» — бу сөз 13:27дә тепилиду.\fp*\f* \x + \xo 33:11 \xo*\xt Аюп 13:27; 14:16\xt*\x*
\m
\v 12 Мана, мән саңа җавап берәйки,
\m Бу ишта гепиң тоғра әмәс;
\m Чүнки Тәңри инсандин улуқдур.
\m
\v 13 Сән немишкә униң билән дәвалишип: —
\m У Өзи қилған ишлири тоғрилиқ һеч чүшәнчә бәрмәйду» дәп жүрисән?\f □ \fr 33:13 \fr*\ft \+bd «Сән немишкә ... — «У Өзи қилған ишлири тоғрилиқ һеч чүшәнчә бәрмәйду» дәп жүрисән?»\+bd* — Аюп әслидә «У Өзи қилған ишлири тоғрилиқ һеч чүшәнчә бәрмәйду» демигән; бәлки у Худаниң \+bd бәзи\+bd* қилған ишлирини, болупму өз бешиға чүшүргәнлирини чүшәндүрмәйдиғанлиғини ейтқан еди. Елихуниңму мошу йеридә хаталиғи бар. \ft*\fp Башқа бир хил тәрҗимиси: «Сән немишкә униң билән дәвалишип: — «У инсанниң һәммә сөзлиригә һеч җавап бәрмәйду» дәп жүрисән?».\fp*\f*
\m
\v 14 Чүнки Тәңри һәқиқәтән гәп қилиду;
\m Бир қетим, икки қетим,
\m Лекин инсан буни сәзмәйду;\f □ \fr 33:14 \fr*\ft \+bd «Бир қетим, икки қетим»\+bd* — бәлким «бир нәччә қетим» вә шуниңдәк «һәр хил йол билән» дегәнни көрситидиған бир ибарә болуши мүмкин.\ft*\f*
\m
\v 15 Чүш көргәндә, кечидики ғайипанә аламәттә,
\m — (Қаттиқ уйқа инсанларни басқанда,
\m Яки орун-көрпилиридә үгдәк басқанда) —
\m
\v 16 — Шу чағларда У инсанларниң қулиқини ачиду,
\m У уларға бәргән несиһәтни \add уларниң жүригигә\add* мөһүрләйду.\f □ \fr 33:16 \fr*\ft \+bd «... У инсанларниң қулиқини ачиду, У уларға бәргән несиһәтни уларниң жүригигә мөһүрләйду»\+bd* — биз Елихуниң бу сөзини наһайити әһмийити бар дәп қараймиз. У Худа Өз Роһи арқилиқ инсанға сөзлирини йәткүзүп несиһәт қилиду, дәйду; әгәр инсан бу сөзләргә қулақ салмиса, Худа йәнила шәпқити билән чүшләр арқилиқ инсан қулиқини ечип бу агаһландурушлирини һәм нәсиһитини бекитип мөһүрләйду. \ft*\fp Иккинчи қурниң башқа бир хил тәрҗимиси: «У уларни агаһлар билән қорқитиду».\fp*\f*
\m
\v 17 Униң мәхсити адәмләрни \add яман\add* йолидин яндуруштур,
\m Инсанни тәкәббурлуқтин сақлаштур;\f □ \fr 33:17 \fr*\ft \+bd «Униң мәхсити адәмләрни яман йолидин яндуруштур, инсанни тәкәббурлуқтин сақлаштур»\+bd* — Елихуниң чүшәндүрүши бойичә ейтқанда, инсанниң әң чоң мәсилиси тәкәббурлуқтин ибарәт. Худа Өз илтипати арқилиқ авал инсанға Роһи арқилиқ несиһәт қилиду; аңлимиса у чүшләр арқилиқ несиһәтни бекитиду; йәнә аңлимиса кесәллик яки башқа мүшкүллүкләр билән адәмни агаһландуруп, уни һалакәттин яндуриду (18-22-айәтләр). Бу җазалаш әмәс, бәлки Худаниң муһәббитидин чиққан тәрбийидур; У мана мошулар арқилиқ инсанни өз тәкәббурлуғиниң ақивитидин қоғдап қалиду. Елихуниң бу тәлими инсан үчүн зор әһмийәткә егә; Елихуниң тәлими Аюпниң әһвали тоғрисида чүшәнчә бәрмигән билән, униң сөзлириниң Аюпқа азрақ пайдиси тәккән болса керәк; азап-оқубәтләр болса, дәрвәқә қәлбидики тәкәббурлуқни ашкарилайду. Аюпниң ахирида қилған товилири асасән өз тәкәббурлуғиға нисбәтән болған (42-бап).\ft*\f*
\m
\v 18 Буниң билән \add Худа\add* адәмниң җенини көз йәтмәс һаңдин яндуруп, сақлайду,
\m униң һаятини қиличлиништин қоғдайду.
\m
\v 19 Яки болмиса, у орун тутуп йетип қалғинида ағриқ билән,
\m Сүйәклирини өз-ара соқуштуруп беарам қилиш билән,
\m Тәрбийә қилиниду.
\m
\v 20 Шуниң билән униң пүтүн вуҗуди таамдин нәпрәтлиниду,
\m Униң җени һәр хил назу-немәтләрдин қачиду.\x + \xo 33:20 \xo*\xt Зәб. 106:18\xt*\x*
\m
\v 21 Униң ети көздин йоқилип кетиду,
\m Әслидә көрүнмәйдиған сүйәклири бөртүп чиқиду.
\m
\v 22 Буниң билән җени көз йәтмәс һаңға йеқин келиду,
\m Һаяти һалак қилғучи пәриштиләргә йеқинлишиду;
\m
\v 23 Бирақ, әгәр униң билән бир тәрәптә туридиған келиштүргүчи бир пәриштә болса,
\m Йәни миңиниң ичидә бириси болса,
\m — Инсан балисиға тоғра йолни көрситип беридиған келиштүргүчи болса,\f □ \fr 33:23 \fr*\ft \+bd «Әгәр униң билән бир тәрәптә туридиған келиштүргүчи бир пәриштә болса...»\+bd* — «пәриштә» дегән сөз әмәлийәттә «хәвәр йәткүзгучи» дегән мәнидә. Тәврат биринчи қисим («Яритилиш») «Пәрвәрдигарниң Пәриштиси»ни бизгә тонуштуриду; бу Пәриштә бирдин-бир, наһайити сирлиқ зат. Уни көргәнләрму: «Биз Худаниң Өзини көргән» дейишиду. Бу Пәриштә «Уз йери»дә турған Исмаил һәм аниси Һәҗәргә көрүнүп уларни уссузлуқтин қутқузған. Һеч болмиғанда, Елиху мошу йәрдә адәмни гунадин қутқузуш хизмити пәқәт инсан һәм Худа оттурисида туридиған, шундақла инсандин үстүн туридиған мундақ бир зат тәрипидин болиду, дәйду. Бу «Худаниң Пәриштиси» Елиху «миңдин бир» дегән бу Пәриштә Аюп илгири бешарәт қилған «Келиштүргүчи» һәм «Қутқузғучум» дегән заттин башқа бириси әмәс. Елиху бу йәрдә бизгә йәнила наһайити әһмийәтлик тәлим һәм карамәт бир бешарәтни бериватиду. \+bd «Инсан балисиға тоғра йолни көрситип беридиған ...»\+bd* — яки «Инсан балисиға униң (демәк, Худаниң) һәққанийлиғи көрситип беридиған...».\ft*\f*
\m
\v 24 Ундақта \add Худа\add* униңға шәпқәт көрситип: «Уни һаңдин чүшүп кетиштин қутқузуп қойғин,
\m Чүнки Мән ниҗат-қутулушқа капаләт алдим» — дәйду.\f □ \fr 33:24 \fr*\ft \+bd «... Мән ниҗат-қутулушқа капаләт алдим»\+bd* — ибраний тилида «... Мән ниҗат-қутулушқа капаләт таптим».\ft*\f*
\m
\v 25 Буниң билән униң әтлири балилиқ вақтидикидин юмран болиду;
\m У яшлиғиға қайтиду.
\m
\v 26 У Тәңригә дуа қилиду, У шәпқәт қилип уни қобул қилиду,
\m У хошал-хурам тәнтәнә қилип Униң дидарини көриду,
\m Һәмдә \add Худа\add* униң һәққанийлиғини өзигә қайтуриду.\x + \xo 33:26 \xo*\xt Зәб. 49:15; Йәш. 58:9\xt*\x*
\m
\v 27 У адәмләр алдида күй ейтип: —
\m «Мән гуна қилдим,
\m Тоғра йолни бурмилиғанмән,
\m Бирақ тегишлик җаза маңа берилмиди!\f □ \fr 33:27 \fr*\ft \+bd «У адәмләр алдида күй ейтип: ...»\+bd* — яки «У адәмләргә қарап:...» яки «У адәмләр алдида етирап қилип:...».\ft*\f*
\m
\v 28 У роһумни һаңға чүшүштин қутқузди,
\m Җеним нурни һозурлинип көриду» — дәйду.
\m
\v 29 Мана, бу әмәлләрниң һәммисини Тәңри адәмни дәп,
\m Икки һәтта үч мәртәм аян қилиду,\f □ \fr 33:29 \fr*\ft \+bd «Икки, һәтта үч мәртәм аян қилиду»\+bd* — «икки, үч мәртәм» дегән сөз адәттә «бир нәччә мәртәм»ни көрситиду. Демәк, үч қетим билән тохтимайду; бу баян Худаниң бизгә болған чоңқур меһри-шәпқитини аян қилиду; бирақ һеч ким бу пакиттин пайдилинай дәп Худаниң сәвир-тақитини Синимисун, бу интайин хәтәрлик иш, әлвәттә!\ft*\f*
\m
\v 30 Мәхсити униң җенини һаңдин яндуруп қутқузуштур,
\m Уни һаятлиқ нури билән йорутуш үчүндур.\x + \xo 33:30 \xo*\xt Зәб. 55:14\xt*\x*
\m
\v 31 И Аюп, маңа қулақ салғайсән;
\m Үнүңни чиқарма, мән йәнә сөз қилай.
\m
\v 32 Әгәр сөзлириң болса, маңа җавап қиливәргин;
\m Сөзлигин! Чүнки имканийәт болсила мениң сени ақлиғум бар.
\m
\v 33 Болмиса, мениңкини аңлап олтар;
\m Сүкүт қилғин, мән саңа даналиқни үгитип қояй».
\b
\b
\m
\c 34
\s1 Елихуниң иккинчи баяни — Аюпни йәнә әйипләш, Яратқучиниң характерини тәсвирләш
\m
\v 1 Елиху йәнә җававән мундақ деди: —
\m
\v 2 «И данишмәнләр, сөзлиримни аңлаңлар,
\m И тәҗрибә-савақлиқ адәмләр, маңа қулақ селиңлар.
\m
\v 3 Еғиз таам тетип баққандәк,
\m Қулақ сөзниң тәмини синап бақиду.\x + \xo 34:3 \xo*\xt Аюп 12:11\xt*\x*
\m
\v 4 Өзимиз үчүн неминиң тоғра болидиғанлиғини байқап таллайли;
\m Аримизда неминиң яхши болидиғанлиғини биләйли!
\m
\v 5 Чүнки Аюп: «Мән һәққанийдурмән»,
\m Вә: «Тәңри мениң һәққимни булап кәткән» — дәйду.\f □ \fr 34:5 \fr*\ft \+bd «... Аюп: «Мән һәққанийдурмән», вә: «Тәңри мениң һәққимни булап кәткән» — дәйду»\+bd* — Аюп «Мән һәққаний» дегән сөзни беваситә ейтмиған болсиму, дәрвәқә униң гәп-сөзлиридин шу мәна чиқип туриду. «Худа мениң һәққимни тартивалған» дегән сөзни у 27:2дә ейтқан. «Мениң һәққим» дегән сөз тоғрилиқ шу айәттики изаһатни көрүң.\ft*\f* \x + \xo 34:5 \xo*\xt Аюп 27:2\xt*\x*
\m
\v 6 Йәнә у: «Һәққимгә зиян йәткүзидиған, ялған гәпни қилишим тоғриму?
\m Һеч асийлиғим болмиғини билән, маңа санҗилған оқ зәхмигә дава йоқ» — дәйду,\f □ \fr 34:6 \fr*\ft \+bd «Йәнә у (Аюп): «... Һеч асийлиғим болмиғини билән, маңа санҗилған оқ зәхмигә дава йоқ» — дәйду»\+bd* — дәрвәқә, Аюп 6:4дә Худа мени оқ етип яриландурди, дегән. Бирақ бизниңчә у Елихуниң өзини мошу йәрдә әйиплигини бойичә: «Худа мени ялған гәп қилишқа мәҗбурлайду» дәп ейтқан әмәс. Оқурмәнләр өзи бу сөзниң тоғра яки натоғра екәнлигини ойлалайду.\ft*\f* \x + \xo 34:6 \xo*\xt Аюп 6:4\xt*\x*
\m
\v 7 Қени, Аюпқа охшайдиған ким бар?!
\m Униңға нисбәтән башқиларни һақарәтләш су ичкәндәк аддий иштур.\f □ \fr 34:7 \fr*\ft \+bd «Униңға (Аюпқа) нисбәтән башқиларни һақарәтләш су ичкәндәк аддий иштур»\+bd* — Аюпниң (қаттиқ азаптин дегән) бәзи сөзлири интайин аччиқланғанлиғидин ейтилғини билән, бизниңчә «Башқиларни һақарәтләш униңға нисбәтән су ичкәндәк аддий иштур» дегән бу сөз һәддидин ешип кәткән.\ft*\f*
\m
\v 8 У қәбиһлик қилғучиларға һәмраһ болуп жүриду,
\m У рәзилләр билән биллә маңиду.\f □ \fr 34:8 \fr*\ft \+bd «У (Аюп) қәбиһлик қилғучиларға һәмраһ болуп ... рәзилләр билән биллә маңиду»\+bd* — Елихуниң бу гепигә испат барму? Бизниңчә йоқ. Бирақ бу сөз көчмә мәнидә ейтилған болса «Аюп еғизда яманларниң йолида маңиду» дегән мәнидиму болуши мүмкин.\ft*\f*
\m
\v 9 Чүнки у: «Адәм Худадин сөйүнсә,
\m Бу униңға һеч қандақ пайдиси йоқ» деди.\f □ \fr 34:9 \fr*\ft \+bd «Чүнки у: «Адәм Худадин сөйүнсә, бу униңға һеч қандақ пайдиси йоқ» деди»\+bd* — бизниңчә, Аюп бу сөзни демигән; у өзиниң рәзилләр һеч җазаланмай, яманлиғини қиливеридиғанлиғини көргәнлигини ейтқан; бирақ у йәнә өзиниң уларниң яман йолида һәргиз маңмайдиғанлиғини ениқ ейтқан; шуңа Елихуниң бу гепи сәл адил болмиди, дәп қараймиз.\ft*\f*
\m
\v 10 Шуңа, и данишмәнләр, маңа қулақ селиңлар;
\m Рәзиллик Тәңридин жирақта турсун! Яманлиқ Һәммигә Қадирдин нери болсун!\x + \xo 34:10 \xo*\xt Қан. 32:4; 2Тар. 19:7; Аюп 8:3; 36:23; Зәб. 91:16; Рим. 9:14\xt*\x*
\m
\v 11 Чүнки У адәмниң қилғанлирини өзигә қайтуриду,
\m Һәр бир адәмгә өз йоли бойичә тегишлик несивә тапқузиду.\x + \xo 34:11 \xo*\xt Зәб. 61:13; Пәнд. 24:12; Йәр. 17:10; 32:19; Әз. 7:27; 33:20; Мат. 16:27; Рим. 2:6; 1Кор. 3:8; 2Кор. 5:10; Әф. 6:8; Кол. 3:25; 1Пет. 1:17; Вәһ. 22:12\xt*\x*
\m
\v 12 Дәрһәқиқәт, Тәңри һеч әскилик қилмайду,
\m Һәммигә Қадир һөкүмни һәргиз бурмилимайду.
\m
\v 13 Ким Униңға йәр-зиминни аманәт қилған?
\m Ким Уни пүткүл җаһанни башқурушқа тайинлиди?\f □ \fr 34:13 \fr*\ft \+bd «Ким Униңға йәр-зиминни аманәт қилған? Ким Уни пүткүл җаһанни башқурушқа тайинлиди?»\+bd* — Елихуниң бу муназириси (10-13), бәлким, Худа шунчә жуқури орунда турғандин кейин, Униңға һеч адәм пара йегөзәлмәйду, Униң һөкүмигә һеч қандақ тәсир йәткүзәлмәйду, дегәнлик. Бирақ у әгәр: «Худа биздин интайин жуқури турғачқа, Униң адиллиғи биз тонуған һәм чүшинидиған адиллиқтин пүтүнләй башқичә, пүтүнләй башқа характерида» демәкчи болса, биз униң бу пикригә қошулмаймиз.\ft*\f*
\m
\v 14 У пәқәт көңлидә шу нийәтни қилсила,
\m Өзиниң Роһини һәм нәпәсини Өзигә қайтурувалсила,\f □ \fr 34:14 \fr*\ft \+bd «Өзиниң Роһини һәм нәпәсини Өзигә қайтурувалсила,...»\+bd* — яки «Өзи (Худа) униң роһини һәм нәпәси Өзигә қайтурувалсила...»\ft*\f* \x + \xo 34:14 \xo*\xt Зәб. 103:28-29; Топ. 12:7\xt*\x*
\m
\v 15 Шуан барлиқ әт егилири биргә нәпәстин қалиду,
\m Адәмләр топа-чаңға қайтиду.\f □ \fr 34:15 \fr*\ft \+bd «У пәқәт көңлидә шу нийәтни қилсила, өзиниң Роһини һәм нәпәсини өзигә қайтурувалсила, шуан барлиқ әт егилири биргә нәпәстин қалиду, адәмләр топа-чаңға қайтиду (14-15)»\+bd* — демәк, Худа инсанни яратқандин кейин, һәммә иш «аптоматик һалда» давамлашмайду. Худа һәрдайим, һәр нәпәсидә инсандин хәвәр алиду — болмиса у һаят қалмайду.\ft*\f* \x + \xo 34:15 \xo*\xt Яр. 3:19; Топ. 12:7\xt*\x*
\m
\v 16 Сән данишмән болсаң, буни аңла!
\m Сөзлиримниң садасиға қулақ сал!
\m
\v 17 Адаләткә өч болғучи һөкүм сүрәләмду?
\m Сән «Һәммидин Адил Болғучи»ни гунакар бекитәмсән?!\f □ \fr 34:17 \fr*\ft \+bd «Адаләткә өч болғучи һөкүм сүрәләмду?»\+bd* — дегән бу мәсилә «Аюп» дегән бу китапниң түп мәсилиси һесаплиниду. Бу йәрдә Елиху бу реторик соалға һеч қандақ җавап яки испат бәрмәйду. Күч-һоқуқлуқ болушниң, адаләтлик болушқа баравәр болуши натайин. Худа Өзиниң яхшилиғини, меһир-муһәббитини, һәммә сөзигә болған вападарлиғини, толуқ адалитини болса қилған ишлири арқилиқ испатлайду. Болупму Зәбур һәм Инҗилға асасән, Худа ахирда Өзи барлиқ қилған һөкүмлирини һәр бир инсанға ениқ намайән қилиду; шу күни Худаниң адил һөкүмлиригә һеч ким рәддийә берәлмәйду; у чағда Униң мутләқ адиллиғи һәммә инсанға испатлинип толуқ аян болиду.\ft*\f* \x + \xo 34:17 \xo*\xt Яр. 18:25; Аюп 5:18; 8:3; 21:22; Рим. 3:5\xt*\x*
\m
\v 18 У болса падишани: «Яримас!»,
\m Мөтивәрләрни: «Рәзилләр» дегүчидур.\f □ \fr 34:18 \fr*\ft \+bd «У болса падишани: «Яримас!», мөтивәрләрни: «Рәзилләр» дегүчидур»\+bd* — буниң башқа бир хил тәрҗимиси: «Падишаһларға: «Яримас!», мөтивәрләргә: «Рәзилләр!» дегили боламду?»\ft*\f*
\m
\v 19 У нә әмирләргә һеч йүз-хатирә қилмайду,
\m Нә байларни кәмбәғәлләрдин жуқури көрмәйду;
\m Чүнки уларниң һәммисини У Өз қоли билән яратқандур.\f □ \fr 34:19 \fr*\ft \+bd «У нә әмирләргә һеч йүз-хатирә қилмайду, нә байларни кәмбәғәлләрдин жуқури көрмәйду; чүнки уларниң һәммисини У Өз қоли билән яратқандур»\+bd* — Аюп бу гәпни аңлиғанда гәп қилған болса: «Мән Худаниң мениң ишлиримни дәл ашундақ бетәрәплик бир тәрәп қилишини күтмәктимән!» дейиши мүмкин еди. Елихуниң бу гепи униңға анчә тәсәлли берәлмәйду.\ft*\f* \x + \xo 34:19 \xo*\xt Қан. 10:17; 2Тар. 19:7; Аюп 37:24; Рос. 10:34; Рим. 2:11; Гал. 2:6; Әф. 6:9; Кол. 3:25; 1Пет. 1:17\xt*\x*
\m
\v 20 Көзни жумуп ачқичә улар өтүп кетиду,
\m Түн йеримида хәлиқләрму тәвринип дуниядин кетиду;
\m Адәмниң қолисиз улуқлар елип кетилиду.
\m
\v 21 Чүнки Униң нәзәри адәмниң йоллириниң үстидә туриду;
\m У инсанниң бар қәдәмлирини көрүп жүриду.\x + \xo 34:21 \xo*\xt 2Тар. 16:9; Аюп 31:4; Зәб. 33:16-18; Пәнд. 5:21; 15:3; Йәр. 16:17; 32:19\xt*\x*
\m
\v 22 Шуңа қәбиһлик қилғучиларға йошурунғидәк һеч қараңғулуқ йоқтур,
\m Һәтта өлүмниң сайисидиму улар йошуруналмайду.\f □ \fr 34:22 \fr*\ft \+bd «Шуңа қәбиһлик қилғучиларға йошурунғидәк һеч қараңғулуқ йоқтур... улар йошуруналмайду»\+bd* — демәк, Худа барлиқ ишларни бирақла көрәлигәчкә, униң сотчи болушқа толуқ салаһийити бар.\ft*\f* \x + \xo 34:22 \xo*\xt Зәб. 138:11-12; Ам. 9:2, 3; Ибр. 4:13\xt*\x*
\m
\v 23 Чүнки Тәңри адәмләрни алдиға һөкүм қилишқа кәлтүрүш үчүн,
\m Уларни узунғичә күзитип жүрүшиниң һаҗити йоқтур.\f □ \fr 34:23 \fr*\ft \+bd «Чүнки Тәңри адәмләрни алдиға һөкүм қилишқа ... узунғичә күзитип жүрүшиниң һаҗити йоқтур»\+bd* — бу айәтниң башқа хил тәрҗимилири учриши мүмкин.\ft*\f*
\m
\v 24 У күчлүкләрни тәкшүрүп олтармайла парә-парә қиливетиду,
\m Һәм башқиларни уларниң орниға қойиду;
\m
\v 25 Чүнки уларниң қилғанлири униңға ениқ туриду;
\m У уларни кечидә өриветиду, шуниң билән улар янҗилиду.
\m
\v 26 У яманларни халайиқ алдида качатлиғандәк уларни уриду,
\m
\v 27 Чүнки улар униңға әгишиштин баш тартқан,
\m Униң йоллиридин һеч бирини һеч әтиварлимиған.\x + \xo 34:27 \xo*\xt Зәб. 27:4-5; Йәш. 5:12\xt*\x*
\m
\v 28 Улар шундақ қилип мискинләрниң налә-пәрядини Униң алдиға киргүзиду,
\m Шуниң билән У езилгүчиләрниң ялвурушини аңлайду.\f □ \fr 34:28 \fr*\ft \+bd «Улар (рәзилләр) шундақ қилип мискинләрниң налә-пәрядини униң алдиға киргүзиду, ... У (Худа) езилгүчиләрниң ялвурушини аңлайду»\+bd* — Елиху бәлким бу сөзлирини Аюпқа даритип ейтиду: «Сән мундақ рәзил ишларни қилғанму?».\ft*\f*
\m
\v 29 У сүкүттә турса, ким ағринип қақшисун.
\m Мәйли әлдин, мәйли шәхстин болсун,
\m Әгәр У \add шәпқитини көрсәтмәй\add* йүзини йошурувалса, ким Уни көрәлисун?\f □ \fr 34:29 \fr*\ft \+bd «У сүкүттә турса, ким ағринип қақшисун?»\+bd* — айәтниң биринчи қисминиң башқа бир хил тәрҗимиси «У ишларни тиничландурса, ким ағринип қақшисун?». \ft*\fp Айәтниң иккинчи қисмида, «Худаниң Өз йүзини йошурғанлиғи», шүбһисизки, униң кишиләргә мәлум бир хил җаза-савақ беришини билдүриду.\fp*\f*
\m
\v 30 Униң мәхсити ипласлар һөкүмранлиқ қилмисун,
\m Улар әл-әһлини дамиға чүшүрмисун дегәнликтур.
\m
\v 31 Чүнки буниң билән улардин бириси Тәңригә: «Мән тәкәббурлуқ қилғанмән;
\m Мән тоғрини йәнә бурмилимаймән;
\m
\v 32 Өзүм билмигинимни маңа үгитип қойғайсән;
\m Мән яманлиқ қилған болсам, мән қайта қилмаймән» — десә,\f □ \fr 34:32 \fr*\ft \+bd «...Өзүм билмигинимни маңа үгитип қойғайсән; мән яманлиқ қилған болсам, мән қайта қилмаймән»\+bd* — Елиху шүбһисизки, Аюпни шундақ бир иқрарни (31-32-айәттики сөзләр билән) қилишқа дәвәт қиливатиду. Бирақ Аюпта тәкәббурлуқ болғини билән, у һәргизму «иплас» яки «мунапиқ»лардин әмәс.\ft*\f*
\m
\v 33 Сән Униң бекиткинини рәт қилғанлиғиң үчүн,
\m У пәқәт сениң пикриң бойичила инсанниң қилғанлирини Өзигә қайтуруши керәкму.
\m Мән әмәс, сән қарар қилишиң керәктур;
\m Әнди билгәнлириңни баян қилсаңчу!
\m
\v 34 Әқли бар адәмләр болса,
\m Гепимни аңлиған дана киши болса: —
\m
\v 35 «Аюп саватсиздәк гәп қилди;
\m Униң сөзлиридә әқил-парасәттин әсәр йоқ» — дәйду.
\m
\v 36 Аюп рәзил адәмләрдәк җавап бәргәнлигидин,
\m Ахирғичә синалсун!\f □ \fr 34:36 \fr*\ft \+bd «Аюп рәзил адмләрдәк җавап бәргән...»\+bd* — Елихуниң бу сөзи болса наһайити еғир шикайәт һесаплиниду. Төвәндә Елиху Аюпни «асийлиқ қилған» дәпму әйипләйду. Бирақ дәрд-әләмдин, үмүтсизликтин, қаттиқ ағриқлардин чиққан аччиқ һәм гуманлиқ гәпни «асийлиқ» дегили һәргиз болмайду. Бу җәһәттә Елиху сәл һәддидин ишипрақ сөзлигән. «У ахирғичә синалсун!» дейишму «бир янда азатә олтарған» кишиләр үчүн демәккә асан гәптур!\ft*\f*
\m
\v 37 Чүнки у өз гунайиниң үстигә йәнә асийлиқни қошиду;
\m У аримизда \add аһанәт билән\add* чавак челип, Тәңригә қарши сөзләрни көпәйтмәктә».
\b
\b
\m
\c 35
\s1 Елихуниң үчинчи баяни — «Худа кечидә ат қилған нахшилар»
\m
\v 1 Елиху йәнила җавап берип мундақ деди: —
\m
\v 2 «Сән мошу гепиңни, йәни «Һәққанийлиғим Тәңриниңкидин үстүндур» дегиниңни тоғра дәп қарамсән?\f □ \fr 35:2 \fr*\ft \+bd «Сән (Аюп) мошу гепиңни, йәни «Һәққанийлиғим Тәңриниңкидин үстүндур» дегиниңни тоғра дәп қарамсән?»\+bd* — бу сөзму бәк қаттиқ ейтилған. Аюп әслидә «Мән һәққаний» дегини һәм Худаниң адалитидин бәзи гуманлиқ гәпләрни қилғини билән, әмәлийәттә қап жүрәклик қилип «Һәққанийлиғим Тәңриниңкидин үстүн» дегән гәпни қилип бақмиған. Оқурмәнләр өзилири бир немә десун.\ft*\f*
\m
\v 3 Шундақ болғанлиғи үчүн сән: «Һәққанийлиқниң маңа немә пайдиси болсун?
\m Гуна қилмиғинимниң гуна қилғинимға қариғанда артуқчилиғи нәдә?» дәп соридиң .\f □ \fr 35:3 \fr*\ft \+bd «...сән (Аюп): «Һәққанийлиқниң маңа немә пайдиси болсун? Гуна қилмиғинимниң гуна қилғинимға қариғанда артуқчилиғи нәдә?» дәп соридиң»\+bd* — Елиху жуқурида Аюпни әйипләп: «Сән «Адәм Худадин сөйүнсә, буниң униңға һеч қандақ пайдиси болмайду» дегәнсән» (9:34) дегинини һазир тәкрарлайду.\ft*\f* \x + \xo 35:3 \xo*\xt Аюп 34:9\xt*\x*
\m
\v 4 Өзүм сөзләр билән саңа \add җавап берәй\add*,
\m Саңа һәм сән билән биллә болған үлпәтлириңгә җавап берәй;\f □ \fr 35:4 \fr*\ft \+bd «Саңа һәм сән билән биллә болған үлпәтлириңгә җавап берәй»\+bd* — «үлпәтлириң» дегән сөз бәлким Аюпниң үч достини әмәс, бәлки униң билән охшаш көзқарашта болғанларни (һазирму Аюпниң йенида олтарғанларни?) көриситиши мүмкин.\ft*\f*
\m
\v 5 Асманларға қарап баққин;
\m Пәләктики булутларға сәпсалғин;
\m Улар сәндин жуқуридур.
\m
\v 6 Әгәр гуна қилған болсаң, ундақта Тәңригә қайси зиянкәшликни қилалайттиң?
\m Җинайәтлириң көпәйсиму, ундақта униңға қандақ зиянларни салалар едиң?
\m
\v 7 Сән һәққаний болған тәғдирдиму, Униңға немә берәләйттиң?
\m У сениң қолуңдин немиму алар-һә?\f □ \fr 35:7 \fr*\ft \+bd «Сән һәққаний болған тәғдирдиму, Униңға немә берәләйттиң? У сениң қолуңдин немиму алар-һә?»\+bd* — Елихуниң бу көзқариши Елифазниңкигә (22:3-айәттики) охшайду. Биз йәнила авалқи айәттики изаһатни тәкрарлаймиз: — «1:8-айәттә, Худаниң Өзидә Аюптин алған разилиғи, хурсәнлиги наһайити гәвдилинип туриду. Шуниң билән бир вақитта биз Тәвраттики «Яритилиш» дегән қисимда Худаниң инсанниң түпәйлидин болған азаплиридин хәвәрдар болимиз. Худа гәрчә улуқлуқ егиси болсиму, У йәнила биздин хурсәнлик издәйду яки биздин рәнҗийду һәм азаплиниду. Шуниң үчүн Елихуниң 5-8-айәттики бу сөзлири интайин хата ейтилған сөзләрдур».\ft*\f* \x + \xo 35:7 \xo*\xt Аюп 22:2; Зәб. 15:2; Рим. 11:35\xt*\x*
\m
\v 8 Сениң әскиликлириң пәқәт сәндәк бир инсанғила,
\m Һәққанийлиғиң болса пәқәт инсан балилириғила тәсир қилиду, халас.
\m
\v 9 Адәмләр зулум көпийип кәткәнлигидин ялвуриду;
\m Күчлүкләрниң бесими түпәйлидин улар налә-пәряд көтириду.\f □ \fr 35:9 \fr*\ft \+bd «Күчлүкләрниң бесими түпәйлидин...»\+bd* — ибраний тилида «Күчлүкләрниң билиги түпәйлидин...».\ft*\f*
\m
\v 10 Бирақ һеч ким: «Кечиләрдә инсанларға нахша ата қилғучи яратқучум Тәңрини нәдин издишим керәк?» демәйду.
\m
\v 11 Униң бизгә үгитидиғини йәр-зиминдики һайванларға үгитидиғинидин көп,
\m Һәм асмандики учар-қанатларға үгитидиғинидин артуқ әмәсму?
\m
\v 12 Улар налә-пәряд көтириду, бирақ рәзил адәмләрниң һакавурлуғиниң тәсири түпәйлидин,
\m Уни Худа иҗабәт қилмайду.\f □ \fr 35:12 \fr*\ft \+bd «Улар (езилгәнләр) налә-пәряд көтириду, бирақ рәзил адәмләрниң һакавурлуғиниң тәсири түпәйлидин, уни Худа иҗабәт қилмайду»\+bd* — Елиху бәлким җәмийәт арисидики яманларниң һакавурлуғи мәлум бир дәриҗидин ешип кәткән болса, җәмийәтниң уларни чәклимигән сәһвәнликму бар болуши мүмкин, демәкчи. Ундақта пүткүл җәмийәт, җүмлидин бәзи бегуна кишиләрму уларниң вәҗидин Худаниң тәрбийә-җазалишиға учримай қалмайду, демәкчи. Униң гепиниң орунлуқ йери болуши мүмкин. Бирақ Аюп (мәйли униң һакавур йери болсун) бу «рәзилләр»ниң қатариға кирмәйду.\ft*\f* \x + \xo 35:12 \xo*\xt Аюп 27:9; Пәнд. 1:28; 15:29; Йәш. 1:15; Йәр. 11:11; Юһ. 9:31\xt*\x*
\m
\v 13 Бәрһәқ, Тәңри қуруқ дуаға қулақ салмиған йәрдә,
\m Һәммигә Қадир мошуларға әһмийәт бәрмигән йәрдә,
\m
\v 14 Сән: «Мән Уни көрәлмәймән» десәң, \add У қандақ қулақ салсун\add*?
\m Дәвайиң техи Униң алдида туриду,
\m Шуңа Уни күтүп турғин.\f □ \fr 35:14 \fr*\ft \+bd «Дәвайиң техи Униң алдида туриду, шуңа Уни күтүп турғин»\+bd* — 23:8-10ни көрүң. Елиху алдида ейтқан сөзлири билән Аюпни асассиз әйиплигән болсиму, «Дәвайиң техи Униң алдида туриду, шуңа Уни күтүп турғин» дегән бу сөз, шүбһисизки, Аюпқа дәл җайида қилинған сөздур. Елиху һеч болмиғанда, Аюпниң һәқиқәтән бир «дәваси» барлиғини етирап қилиду. \ft*\fp Айәтниң башқа бир хил тәрҗимиси: «Һәммигә Қадир мошуларға әһмийәт бәрмигән йәрдә (13-айәт), сениң: «Мән Уни көрәлмәймән; дәвайим Униң алдида туриду, мән Уни күтүватимән» дегиниңдин кейин қандақ болар?».\fp*\f*
\m
\v 15 Бирақ У һазир \add товва қилиш пурсити берип\add*, Өз ғәзивини техи төкмигән әһвалда,
\m Аюп өзиниң тәкәббурлуғини билмәмдиғанду?\f □ \fr 35:15 \fr*\ft \+bd «Бирақ У ... Өз ғәзивини техи төкмигән әһвалда, Аюп өзиниң тәкәббурлуғини билмәмдиғанду?»\+bd* — бу сөзму бәк қаттиқ ейтилған сөз болуп, Аюпни интайин тәкәббур адәм дәп җәзмләштүриду. Бирақ Аюп гәрчә Худаға қарита бәзи аччиқ, азаплиқ гәпләрни қилған болсиму, у йәнила Худадин әйминидиған киши еди. \ft*\fp Башқа бир хил тәрҗимиси: «Йәнә келип, сән техи: «Униң ғәзиви һеч җаза бәрмәйду, У асийлиқни һеч нәзәригә алмайду» дәйсән!»\fp*\f* \x + \xo 35:15 \xo*\xt Аюп 11:6\xt*\x*
\m
\v 16 Чүнки Аюп қуруқ гәп үчүн ағзини ачқан,
\m У тутуруқсиз сөзләрни көпәйткән».
\b
\b
\m
\c 36
\s1 Елихуниң төртинчи баяни: — Азаплардин алған тәрбийә
\m
\v 1 Елиху сөзини давамлаштуруп мундақ деди: —
\m
\v 2 «Мени бирдәм сөзлигили қойсаң,
\m Мән йәнә Тәңригә вакалитән қилидиған сөзүмниң барлиғини саңа аян қилимән.
\m
\v 3 Билимни жирақлардин елип кәлтүримән,
\m Адәмләрни Яратқучимни һәққаний дәп һесаплайдиған қилимән.\f □ \fr 36:3 \fr*\ft \+bd «Билимни жирақлардин елип кәлтүримән...»\+bd* — Елиху беридиған мисалларни «жирақлардин» алмақчи — демәк, узун тарих һәм тәбиәттин алмақчи.\ft*\f*
\m
\v 4 Мениң гепим һәқиқәтән ялған әмәстур;
\m Билими мукәммәл бириси сән билән биллә болиду.\f □ \fr 36:4 \fr*\ft \+bd «Билими мукәммәл бириси»\+bd* — Елиху өзини бәк жуқури чағлиса керәк; чүнки у 37-бапта дәл бу сөзләр билән Худаниң Өзини тәсвирләйду.\ft*\f*
\m
\v 5 Мана, Тәңри дегән улуқдур,
\m Бирақ У һеч кимни кәмситмәйду;
\m Униң чүшиниши чоңқурдур, мәхситидә чиң туриду.\f □ \fr 36:5 \fr*\ft \+bd «Бирақ У һеч кимни кәмситмәйду»\+bd* — Елихуниң айәттики бу биринчи җүмлисини алаһидә әһмийәтлик дәп қариғинимиз билән у йәнила униң 35-бап -7-айәттики баяниға сәл зит келиду.\ft*\f* \x + \xo 36:5 \xo*\xt Аюп 9:4; 12:13, 16; 37:23; 38:23\xt*\x*
\m
\v 6 У яманларни һаят сақлимайду;
\m Бирақ езилгәнләр үчүн адаләт жүргүзиду.\f □ \fr 36:6 \fr*\ft \+bd «У яманларни һаят сақлимайду; бирақ езилгәнләр үчүн адаләт жүргүзиду»\+bd* — Елиху әслидә «Мән силәрниң (үч достниң) гәплириңлар бойичә униңға җавап бәрмәймән» дегини билән, у йәнила бу айәттә уларниң аддий хуласилиригә қайтип кәлди.\ft*\f*
\m
\v 7 У һәққанийлардин көзини елип кәтмәйду,
\m Бәлки уларни мәңгүгә падишалар билән тәхттә олтарғузиду,
\m Шундақ қилип уларниң мәртивиси үстүн болиду.\x + \xo 36:7 \xo*\xt Зәб. 32:18; 33:16-17; 112:8\xt*\x*
\m
\v 8 Вә әгәр улар кишәнләнгән болса,
\m Җапаниң асаритигә тутулған болса,
\m
\v 9 Ундақта У уларға қилғанлирини,
\m Уларниң итаәтсизликлирини,
\m Йәни уларниң көрәңләп кәткәнлигини өзлиригә көрсәткән болиду.
\m
\v 10 Шуниң билән У қулақлирини тәрбийигә ечип қойиду,
\m Уларни яманлиқтин қайтишқа буйруйду.
\m
\v 11 Улар қулақ селип Униңға бойсунсила
\m Улар \add қалған\add* күнлирини аватчилиқта,
\m Жиллирини хушлуқта өткүзиду.
\m
\v 12 Бирақ улар қулақ салмиса, қиличлинип дуниядин кетиду,
\m Билимсиз һалда нәпәстин тохтап қалиду.
\m
\v 13 Бирақ көңлигә ипласлиқни пүккәнләр йәнила адавәт сақлайду;
\m У уларға асарәт чүшүргәндиму улар йәнила тилавәт қилмайду.
\m
\v 14 Улар яш турупла җан үзиду,
\m Уларниң һаяти бәччивазлар арисида түгәйду.\f □ \fr 36:14 \fr*\ft \+bd «бәччивазлар»\+bd* — ибраний тилида бу сөз «һәзиләк әр паһишә»ни көрситиду.\ft*\f* \x + \xo 36:14 \xo*\xt Аюп 22:16\xt*\x*
\m
\v 15 Бирақ У азап тартқучиларни азаплардин болған тәрбийә арқилиқ қутқузиду,
\m У улар хар болған вақтида уларниң қулиқини ачиду.
\m
\v 16 У шундақ қилип сениму азарниң ағзидин қистаңчилиғи йоқ кәң бир йәргә җәлип қилған болатти;
\m Ундақта дәстихиниң майға толдурулған болатти.\f □ \fr 36:16 \fr*\ft \+bd «У (Худа) шундақ қилип сениму азарниң ағзидин қистаңчилиғи йоқ кәң бир йәргә җәлип қилған болатти; ундақта дәстихиниң майға толдурулған болатти»\+bd* — Елихуниң 8-15-айәттики бәргән тәлими шуки, нурғун азап-оқубәтләр әмилийәттә җазалаш әмәс, бәлки Худаниң тәрбийиси болиду. Шүбһисизки, бу тәлимниң әһмийити бар. Бирақ у йәнила Аюпниң асасий әһвалини чүшәнмәйду. У төвәндә (17-айәттә) йәнила Аюпни хата әйипләйду.\ft*\f* \x + \xo 36:16 \xo*\xt Зәб. 22:5\xt*\x*
\m
\v 17 Бирақ сән һазир яманларға қаритилған тегишлик җазаларға толдурулғансән;
\m Шуңа \add Худаниң\add* һөкүми һәм адалити сени тутувалди.\f □ \fr 36:17 \fr*\ft \+bd «Бирақ сән һазир яманларға қаритилған тегишлик җазаларға толдурулғансән; шуңа Худаниң һөкүми һәм адалити сени тутувалди»\+bd* — 17-21-айәтләрниң башқа хил тәрҗимилири учриши мүмкин. Әсли текстни чүшиниш сәл тәс.\ft*\f*
\m
\v 18 Ғәзивиңниң қайнап кетишиниң сени мазаққа башлап қоюшидин һушяр бол;
\m Ундақта һәтта зор капаләтму сени қутқузалмайду.
\m
\v 19 Яки байлиқлириң,
\m Яки күчүңниң зор тиришишлири,
\m Өзүңни азап-оқубәттин нери қилаламду?
\m
\v 20 Кечигә үмүт бағлима,
\m Чүнки у чағда хәлиқ өз орнидин йоқилип кетиду.\f □ \fr 36:20 \fr*\ft \+bd «Кечигә үмүт бағлима»\+bd* — бу толиму сәлбий мәнидә ишлитилгән. Бәлким Елиху: Аюп башқилар өзини көрмәйдиған, өзи яман ишларни қилалайдиған вақитни үмүт билән күтмәктә, демәкчи болуши мүмкин.\ft*\f*
\m
\v 21 Һушяр бол, әскиликкә бурулуп кәтмә;
\m Чүнки сән \add қәбиһликни\add* дәрдкә \add сәвир болушниң\add* орнида таллиғансән.
\m
\v 22 Мана, Тәңри күч-қудрити түпәйлидин үстүндур;
\m Униңдәк үгәткүчи барму?\f □ \fr 36:22 \fr*\ft \+bd «Мана, Тәңри күч-қудрити түпәйлидин үстүндур; Униңдәк үгәткүчи барму?»\+bd* — Елихуниң тәлимидики интайин яхши нуқта шуки, Худаниң «үгәткүчи»дур, У дәл Өзиниң Роһи арқилиқ инсанға йолйоруқ бериду.\ft*\f*
\m
\v 23 Ким Униңға маңидиған йолни бекитип бәргән еди?
\m Вә яки Униңға: «Яман қилдиң?» дейишкә петиналайду?\x + \xo 36:23 \xo*\xt Қан. 32:4; 2Тар. 19:7; Аюп 8:3; 34:10; Рим. 9:14\xt*\x*
\m
\v 24 Инсанлар тәбрикләйдиған Худаниң әмәллирини улуқлашни унтума!
\m
\v 25 Һәммә адәм уларни көргәндур;
\m Инсан балилири жирақтин уларға қарап туриду».
\b
\m
\s1 Худаниң карамәт әмәллири — •••• Униң зор һәйвиси дәһшәтлик қара қуюнда аян болиду
\m
\v 26 « — Бәрһәқ, Тәңри улуқдур, биз Уни чүшинәлмәймиз,
\m Униң жиллириниң санини тәкшүрүп ениқлиғили болмайду.\x + \xo 36:26 \xo*\xt Зәб. 89:3; 91:9; 92:2; 101:13; Йәш. 63:16; Жиғ. 5:19; Дан. 6:27; Ибр. 1:12\xt*\x*
\m
\v 27 Чүнки У суни тамчилардин шүмүрүп чиқириду;
\m Улар парға айлинип андин ямғур болуп яғиду.
\m
\v 28 Шундақ қилип асманлар \add ямғурларни\add* қуюп берип,
\m Инсан балилири үстигә молчилиқ яғдуриду.
\m
\v 29 Бирақ ким булутларниң тоқулушини,
\m Униң \add самави\add* чедириниң гүмбүр-гүмбүр қилидиғанлиғини чүшинәлисун?
\m
\v 30 Мана, У чақмиқи билән әтрапини йоруқ қилиду,
\m Һәтта деңиз тәктиниму йоруқ қилиду.\f □ \fr 36:30 \fr*\ft \+bd «Мана, У чақмиқи билән әтрапини йоруқ қилиду, һәтта деңиз тәктиниму йоруқ қилиду»\+bd* — чақмақ деңизниң чоңқур йәрлиригә тешип йетиду.\ft*\f*
\m
\v 31 У булар арқилиқ хәлиқләр үстидин һөкүм чиқириду;
\m Һәм улар \add арқилиқму\add* мол ашлиқ бериду.\x + \xo 36:31 \xo*\xt Аюп 37:13\xt*\x*
\m
\v 32 У қоллирини чақмақ билән толдуриду,
\m Униңға уридиған нишанни буйруйду.
\m
\v 33 \add Худаниң\add* гүлдүрмамиси униң келидиғанлиғини елан қилиду;
\m Һәтта калиларму сезип, уни елан қилиду. \f □ \fr 36:33 \fr*\ft \+bd «Худаниң гүлдүрмамиси униң келидиғанлиғини елан қилиду; һәтта калиларму сезип, уни елан қилиду»\+bd* — Аюп 28-бапта боран-чапқун дегән сөзни тилға алған. Буниң бир сәвәви бир боран-чапқунниң һәқиқәтән уларға йеқинлишиватқанлиғини аңлиғини болуши мүмкин. Әнди Елихуниң боран-чапқунни тәпсилий тәсвирлишиниң сәвәви һазирниң өзидә боран (әмәлийәттә қара қуюн)ниң уларниң бешиға чүшүватқинини көрсәткән болуши мүмкин. 38:1ни көрүң.\ft*\f*
\b
\b
\m
\c 37
\s1 Елихуниң төртинчи баяниниң давами — Худаниң карамәт әмәллирини көрсәткәнлирини аян қилиш •••• Қара қуюнниң йеқинлишиши
\m
\v 1 Шундақ, жүригимму буни аңлап тәвринип кетиватиду,
\m Жүригим қепидин чиқип кетәй, деди.
\m
\v 2 Мана аңлиғина! Униң һөкиригән авазини,
\m Униң ағзидин чиқиватқан гүлдүрмама авазини аңла!\f □ \fr 37:2 \fr*\ft \+bd «Униң ағзидин чиқиватқан гүлдүрмама авази»\+bd* — ибраний тилида «Униң ағзидин чиқиватқан ғурқирашлири» яки «Униң ағзидин чиқиватқан гүргирәшлири».\ft*\f* \x + \xo 37:2 \xo*\xt Зәб. 28:3-4\xt*\x*
\m
\v 3 У авазини асман астидики пүткүл йәргә,
\m Чақмиқини йәрниң қәригичә йәткүзиду.
\m
\v 4 Чақмақтин кейин бир аваз һөкирәйду;
\m Өз һәйвитиниң авази билән у гүлдүрләйду,
\m Авази аңлиниши биләнла һеч аянмай чақмақлириниму қоюветиду.
\m
\v 5 Тәңри авази билән карамәт гүлдүрләйду,
\m Биз чүшинәлмәйдиған нурғун қалтис ишларни қилиду.\x + \xo 37:5 \xo*\xt Аюп 5:9; 9:10; 36:26\xt*\x*
\m
\v 6 Чүнки у қарға: «Йәргә яғ!»,
\m Һәм һөл-йеғинға: «Күчлүк ямғур бол!» дәйду.\x + \xo 37:6 \xo*\xt Зәб. 147:5\xt*\x*
\m
\v 7 У барлиқ инсанни өзиниң яратқанлиғини билсун дәп,
\m Һәммә адәмниң қолини булар билән тосуп қойиду;\f □ \fr 37:7 \fr*\ft \+bd «У һәммә адәмниң қолини булар билән тосуп қойиду»\+bd* — қар яки қаттиқ ямғур яғса, адәмләр хизмәт қилишқа сиртқа чиқалмайду, явайи һайванларму чиқалмайду. Биз бу аддий иштин савақ елишимиз керәк. Биз «Һәммигә Қадир» әмәсмиз, қолимиз һәм билимимиз чәклик, Худаниң зор күч-қудрити алдида кәмтәрләшкинимиз түзүк.\ft*\f*
\m
\v 8 Явайи һайванлар өз угисиға кирип кетиду,
\m Өз қоналғусида турғузулиду.
\m
\v 9 Боран-чапқун коһиқаптин келиду,
\m Һәм соғ-зимистан таратқучи шамаллардин келиду.\f □ \fr 37:9 \fr*\ft \+bd «таратқучи шамаллар...»\+bd* — бу сөз бәлким мәлум бир шамалниң мәхсус аталғуси болуши керәк. Башқа бир хил тәрҗимиси «Соғ-зимистан шималдин келиду».\ft*\f*
\m
\v 10 Тәңриниң нәпәси билән муз һасил болиду;
\m Бепаян сулар қетип қалиду.\x + \xo 37:10 \xo*\xt Аюп 38:29, 30; Зәб. 147:6, 7\xt*\x*
\m
\v 11 У йәнә қоюқ булутларға мол нәмлик жүкләйду,
\m У чақмақ көтиридиған булутни кәң йейип қойиду.
\m
\v 12 Улар пүткүл йәр-зимин йүзидә У буйруған ишни иҗра қилиш үчүн,
\m Униң йолйоруқлири билән һәряққа бурулиду.
\m
\v 13 Яки тәрбийә тайиғи болуши үчүн,
\m Яки Өз дунияси үчүн,
\m Яки Өз рәһимдиллигини көрситиш үчүн У \add булутлирини\add* кәлтүриду.\f □ \fr 37:13 \fr*\ft \+bd «Яки тәрбийә тайиғи болуши үчүн, яки Өз дунияси үчүн, яки Өз рәһимдиллигини көрситиш үчүн у булутлирини кәлтүриду»\+bd* — Елихуниң «яки Өз дунияси үчүн» дегән бу ибариси сәл сирлиқ. Яғидиған ямғурниң «тәрбийә тайиғи болуши үчүн» яки «Өз рәһимдиллиғини көрситиш үчүн» дегәнниң мәнилири ениқ, бирақ «Өз дунияси үчүн» немини көриситду? Худаниң мәхсәтлири авалқи биринчиси һәм иккинчисидә инсанларға мәркәзләшкән болуп, Худаниң «Өз дунияси үчүн» дегән мәхситини униң Өз дуниясидин һозур елиши үчүн десәк боламду-болмамду? Худаниң һәр бир қилидиған Иши инсанлар үчүнла болуши керәкму? — кейинки бабларда Худаниң инсанлар билән \+bd беваситә мунасивити йоқ\+bd* бир қанчә ишлири тилға елиниду. Мундақ ишларниң алаһидилиги тоғрилиқ «қошумчә сөз»имиздә азрақ сөзләймиз.\ft*\f* \x + \xo 37:13 \xo*\xt Мис. 9:18,23; 1Сам. 12:18,19; Әзра 10:9; Аюп 36:31\xt*\x*
\m
\v 14 И Аюп, буни аңлап қой,
\m Тәңриниң карамәт әмәллирини тонуп йетип шүк тур.\f □ \fr 37:14 \fr*\ft \+bd «И Аюп, буни аңлап қой, Тәңриниң карамәт әмәллирини тонуп йетип шүк тур»\+bd* — бәлким у Аюпни уларниң үстидики боран-чапқунниң карамәтлирини байқашқа үндәйду.\ft*\f*
\m
\v 15 Тәңриниң булутларни қандақ сәптә турғузғанлиғини биләмсән?
\m Униң булутиниң чақмиқини қандақ чақтуридиғанлиғиниму биләмсән?
\m
\v 16 Булутларниң қандақ қилип бошлуқта муәлләқ туридиғанлиғини,
\m Билими мукәммәл Болғучиниң карамәтлирини биләмсән?
\m
\v 17 Һәй, Униң қандақ қилип йәр-зиминни җәнупдики шамал билән тиничландуруп,
\m Сени кийим-кечигиңниң оттәк исситқинини биләмсән?
\m
\v 18 Сән Униңға һәмраһ болуп асманни худди қуюп чиқарған әйнәктәк,
\m Мустәһкәм қилип яйғанмидиң?!\x + \xo 37:18 \xo*\xt Яр. 1:6\xt*\x*
\m
\v 19 Униңға немини дейишимиз керәклигини бизгә үгитип қойғин!
\m Қараңғулуғимиз түпәйлидин биз дәвайимизни җайида сәпкә қоялмаймиз.
\m
\v 20 Униңға «Мениң Саңа гепим бар» дейиш яхшиму?
\m Ундақ дегүчи адәм жутулмай қалмайду!
\m
\v 21-23 Әнди шамаллар келип булутларни тарқитиветиду,
\m Бирақ булутлар арисидики қуяш нуриға адәмләр беваситә қарап туралмайду.
\m Қуяшниң алтун рәңги шимал тәрәптинму пәйда болиду;
\m Тәңриниң һозурида дәһшәтлик һәйвәт бардур.
\m Һәммигә Қадирни болса, биз Уни мөлчәрләлмәймиз;
\m Қудрити қалтистур, Униң адалити улуқ, һәққанийлиғи чоңқур,
\m Шуңа У адәмләргә зулум қилмайду.\f □ \fr 37:21-23 \fr*\ft \+bd «Әнди шамаллар келип булутларни тарқитиветиду, бирақ булутлар арисидики қуяш нуриға адәмләр беваситә қарап туралмайду»\+bd* — Елихуниң бу сөзиму сирлиқ. Тәрҗимә қилиш тәс болғини билән, шәрһимизчә у Аюпниң әһвалини һазирқи бу булутлуқ, тутуқ (боран-чапқунлуқ) күнгә охшатмақчи болса керәк. Худа булутларни тарқитип туюқсиз көрүнсә, Аюп қуяшқа беваситә қаралмиғанға охшаш униңғиму қаралмайтти, демәкчи. Бирақ Худаниң һәйвити, көркәмлиги һәммә тәрәптин, һәтта шимал тәрипидин пәйда болиду, дәйду. Елихуниң баяниниң башқа хил мәнилириму бар болуши мүмкин.\ft*\f* \x + \xo 37:21-23 \xo*\xt Аюп 9:4; 12:13, 16; 36:5; Зәб. 92:1; 98:4\xt*\x*
\m
\v 24 Шуңа адәмләр Униңдин қорқиду;
\m Көңлидә өзини дана чағлайдиғанларға У һеч етивар қилмайду».\f □ \fr 37:24 \fr*\ft \+bd «Шуңа адәмләр Униңдин қорқиду; көңлидә өзини дана чағлайдиғанларға У һеч етивар қилмайду»\+bd* — башқа икки хил тәрҗимисиму бар: — «Шуңа адәмләр Униңдин қорқиду; У көңлидә даналиқ барларға етивар қиламду?» вә яки «Шуңа, адәмләр, Униңдин қорқуңлар! Шүбһисизки, көңлидә даналиқ барлар Униңдин әйминиду!».\ft*\f*
\b
\b
\m
\c 38
\s1 Пәрвәрдигарниң Өзи Аюпқа җавап бериду — Аюпниң соаллириниң йәшмиси
\m
\v 1 Андин Пәрвәрдигар қара қуюн ичидин Аюпқа җавап берип мундақ деди: —
\m
\v 2 «Несиһәтни тутуруқсиз сөзләр билән хирәләштүргән зади ким?\f □ \fr 38:2 \fr*\ft \+bd «Несиһәтни тутуруқсиз сөзләр билән хирәләштүргән зади ким?»\+bd* — Пәрвәрдигарниң бу соали кимни көрситиду? Кейинки 42-бапта Аюпму соалға җававән: «Несиһәтни тутуруқсиз сөзләр билән хирәләштүргән ким? Шуниң билән мән чүшәнмигәнлиримни дәп салдим, адәмниң әқли йәтмәйдиған тилсимат ишларни ейтип ташлидим» дәп җавапкарлиқни өзигә алиду. Аюп өзи шундақ дегини билән, Худа бу сөзни қилғанда ахирқи қетимқи сөзлигүчи Елиху еди. Көргинимиздәк униң бәзи гәплири дәл җайида ейтилған, һәтта бешарәт болғини билән, униңму сөзидә хаталиқ аз әмәс. Достларниң сөзлиридиму хаталиқ көп еди. Шуңа биз Худаниң бу сөзи Аюп, Елиху вә Аюпниң үч достидин ибарәт бәшәйләнни өз ичигә алиду, дәп қараймиз.\ft*\f* \x + \xo 38:2 \xo*\xt Аюп 42:3\xt*\x*
\m
\v 3 Әркәктәк белиңни чиң бағла;
\m Шунда Мән сәндин сорай,
\m Андин сән Мени хәвәрдар қил!\f □ \fr 38:3 \fr*\ft \+bd «Әркәктәк белиңни чиң бағла»\+bd* — «һәқиқий әркәк» яки «һәқиқий оғул бала» дегәнниң немә екәнлиги Худа алдида турғандила андин билиниду. Худаниң алдида туруп Униңға җавап берәлмәйдиған, өзиниң мәсъулийитини өз зиммисигә елиштин баш тартқан киши әркәк әмәстур.\ft*\f*
\m
\v 4 Мән йәр-зиминни апиридә қилғинимда, сән зади нәдә едиң?
\m Буларни чүшәнгән болсаң, баян қиливәр.\x + \xo 38:4 \xo*\xt Пәнд. 8:29\xt*\x*
\m
\v 5 Ким йәр-зиминниң өлчимини бекиткән?
\m — Сән буни билмәмсән?
\m Ким униң үстигә тана тартип өлчигән?
\m
\v 6-7 Таң сәһәрдики юлтузлар биллә күй ейтишқан вақтида,
\m Худаниң оғуллири хошаллиқтин тәнтәнә қилишқан вақтида,
\m Йәр-зиминниң һуллири нәгә патурулған?
\m Ким униң бүҗәк тешини салған?\f □ \fr 38:6-7 \fr*\ft \+bd «Худаниң оғуллири»\+bd* — 1-баптики изаһатимиздәк, бәлким муқәддәс пәриштиләрни көрситиду. «Таң сәһәрдики юлтузлар» болса бизниңчә охшашла пәриштиләрни көрситиду. Пәриштиләрниң юлтузлар билән зич мунасивити бардур.\ft*\f*
\m
\v 8 Балиятқудин чиққандәк, деңиз сүйи бөсүп чиққанда,
\m Ким уни дәрвазилар ичигә бәнд қилған?\x + \xo 38:8 \xo*\xt Яр. 1:9; Аюп 26:10; Зәб. 32:7; 103:6-9; Пәнд. 8:29; Йәр. 5:22\xt*\x*
\m
\v 9 Мән булутни деңизниң кийими қилғанда,
\m Вә қап-қараңғуни униң закиси қилғанда,
\m
\v 10 Мән униң үчүн пасил кәскән вақитта,
\m Уни чәкләп балдақларни һәм дәрвазиларни салғанда,
\m
\v 11 Йәни униңға: «Мошу йәргичә барисән, пасилдин өтмә,
\m Сениң тәкәббур долқунлириң мошу йәрдә тохтисун» дегәндә, сән нәдә едиң?\f □ \fr 38:11 \fr*\ft \+bd «Сениң тәкәббур долқунлириң мошу йәрдә тохтисун»\+bd* — деңиз-океанлар һәм йәр-зиминниң арилиғидики тәңпуңлуқ әмәлийәттә наһайити назук бир иш. Йәр йүзиниң үчтин иккиси деңиз. Геологийә илми дунияйимизниң илгири пүтүнләй деңиз астида ятқанлиғини испатлайду. Тәвраттики «Яритилиш» дегән қисимда Худаниң йәр-зиминни деңиздин егизлитиши һәм деңиздин айриветиши хатириләнгән. Нуһ пәйғәмбәр дәвридики кәлкүндин кейин Худа дунияни ахирәткичә иккинчи қетим ашундақ дуниявий кәлкүн билән чөмүлдүрмәймән, дәп инсанийәткә вәдә бәргән.\ft*\f*
\m
\v 12 Сән туғулғандин бери сәһәрни «Чиқ» дәп буйруп баққанмусән?
\m Сән таң сәһәргә өзи чиқидиған җайини көрсәткәнмусән?
\m
\v 13 Сән шундақ қилип сәһәргә йәр йүзиниң қәриниму йорутқузуп һөкүм сүргүзүп,
\m Шундақла рәзилләрни титритип йәр-зиминдин қоғлатқузғанмусән?\f □ \fr 38:13 \fr*\ft \+bd «Сән шундақ қилип сәһәргә йәр йүзиниң қәриниму йорутқузуп һөкүм сүргүзүп...»\+bd* — ибраний тилида «сән шундақ қилип сәһәргә йәр йүзиниң қәриниму тутқузуп». \+bd «Сән ... сәһәргә йәр йүзиниң қәриниму йорутқузуп һөкүм сүргүзүп, шундақла рәзилләрни титритип йәр-зиминдин қоғлатқузғанмусән?»\+bd* — толуқ айәтниң башқа бир хил тәрҗимиси: «... Сән шундақ қилип, сәһәр нуриға йәр йүзиниң бүҗәклирини тутқузуп, рәзилләрни зиминдин силкип ташлатқузивәткәнмусән?» (бу хил тәрҗимә тоғра болса, йәр-зимин йотқанға охшитилиду; нурниң келиши худди йотқанни силкигәндәк, рәзилләрни қоғдайдиған қараңғулуқни йоқитиду).\ft*\f*
\m
\v 14 Шуниң билән йәр-зимин сеғиз лайға бесилған мөһүр излиридәк өзгәртилиду;
\m Кийгән кийимдәк һәммә ениқ болиду;\f □ \fr 38:14 \fr*\ft \+bd «Шуниң билән йәр-зимин сеғиз лайға бесилған мөһүр излиридәк өзгәртилиду»\+bd* — кечидә һәр бир нәрсиниң шәкли ениқ көрүнмәйду, әлвәттә. Қуяш нури астида һәр йәрниң шәкли очуқ көрүниду.\ft*\f*
\m
\v 15 Һәм шуниң билән рәзилләрниң «нур»и улардин елип кетилиду;
\m Көтирилгән биләкләр сундурулиду.\f □ \fr 38:15 \fr*\ft \+bd «Һәм шуниң билән рәзилләрниң «нур»и улардин елип кетилиду; көтирилгән биләкләр сундурулиду»\+bd* — демәк, рәзилләр үчүн қараңғулуқ уларниң «нур»и, «күндүз»и, йәни «хизмәт қилиш» вақти болиду. Таң сәһәр келиши билән уларниң «нури» елип кетилиду, шуңлашқа улар яман ишларни қиливәрмәйду, бәлки җазалашқа учрайду. Бу сөз йәнә қиямәт күниниң нуриниң келиши билән, һазирқи гуналиқ дунияниң қараңғулуғини бузуп ташлайдиғанлиғиниму көрсәткән бир бешарәт болса керәк.\ft*\f*
\m
\v 16 Деңиздики булақларға сәпәр қилип йәткәнмусән?
\m Океанларниң қәридә меңип баққанмусән?
\m
\v 17 Өлүмниң дәрвазилири саңа ашкариланғанму?
\m Өлүм сайисиниң дәрвазилирини көргәнмусән?
\m
\v 18 Әқлиң йәр-зиминниң чоңлуғиға йәткәнму?
\m Һәммисини билгән болсаң ениқ баян қил!
\m
\v 19 Нур турушлуқ җайға баридиған йол нәдә?
\m Қараңғулуқниң болса, әслий орни нәдә?
\m
\v 20 Сән \add буни билип\add* уларни өз чегарасиға апираламсән?
\m Уларниң өйигә маңидиған йолларни билип йетәләмсән?
\m
\v 21 Һәә, раст, сән билисән, чүнки сән уларниң чағлиридин илгири туғулғансән,
\m Күнлириңниң сани дәрһәқиқәт көптин көптур!
\m
\v 22 Қар қачиланған ғәзниләргә кирип көрдүңму.
\m Мөлдүр амбирлириниму көрүп бақтиңму?
\m
\v 23 Буларни азап-оқубәтлик заманға қалдурдум,
\m Җәң вә уруш күни үчүн тәйярлап қойдум.\f □ \fr 38:23 \fr*\ft \+bd «Буларни азап-оқубәтлик заманға қалдурдум, җәң вә уруш күни үчүн тәйярлап қойдум»\+bd* — 22- һәм 23-айәттә Худаниң қар вә мөлдүрни адәмләрниң рәзиллигини чәкләшкә вә яки инсанға тәрбийә беришкә қурал сүпитидә ишлитидиғанлиғи көрситилиду.\ft*\f*
\m
\v 24 Чақмақ дегән қандақ йол билән йерилиду?
\m Шәриқ шамили йәр йүзидә қандақ йол билән тарқитилиду?
\m
\v 25 Ямғур кәлкүниниң чүшидиған қанилини чепип тәйярлиған кимду?
\m Гүлдүрмаминиң чақмиқи үчүн йол тәйярлиған кимду?\f □ \fr 38:25 \fr*\ft \+bd «Ямғур кәлкүниниң чүшидиған қанилини чепип тәйярлиған кимду?»\+bd* — ямғурниң йәр йүзиниң мәлум бир йеригә чүшидиғанлиғини, башқа бир йеригә чүшмәйдиғанлиғини Худа авал алаһидә бекиткәнлигини көрситиду.\ft*\f*
\m
\v 26 Шундақ қилип ямғур һеч адәм йоқ болған йәр йүзигә,
\m Һеч адәмзатсиз дәшт-баяванға яғдурулмамду?
\m
\v 27 Шуниң билән чөлләшкән, қурғақ тупрақлар қандурулиду,
\m От-чөп бих уруп көкләп чиқмамду?\f □ \fr 38:27 \fr*\ft \+bd «Ямғур ... һеч адәмзатсиз дәшт-баяванға яғдурулиду... От-чөп бих уруп көкләп чиқмамду? (26-27-айәт)»\+bd* — Худаниң қилидиған нурғун ишлириниң көрүнүштә адәмләр билән мунасивити йоқтәк қилиду һәм адәмниң көзигә көрүнмәйду. Һазирқи тәбиий пәнләргә асасән билимизки, әслидә керәксиз дәп қаралған һайванлар һәм өсүмлүкләр тәбиәтниң тәңпуңлуғини асрашқа толиму керәк. Дуниядики бәзи кичиккинә ишлар тәбиий муһит тәңпуңлуғиға чоң тәсир йәткүзиду. Буниңдин сирт, Худа Аюпқа: «Мән адәмзатсиз дәшт-баяванда өскән гүл-гияларниң гөзәллигидин (мәйли саңа һеч әһмийәтсиз болсиму) һозур алғум болса, сениң немә кариң? Вә Мән әгәр сән көрәлмәйдиған һәм мәхситимни чүшәнмәйдиған шунчә көп ишларни қилсам, өзүңниң ишлирида қилғанлиримни чүшәнмигән болсаңму, сениң башқа ишлириңда көрсәткән муһәббитимгә қарап Маңа тайинип ишәнсәң болмамду? Әгәр бу ишлар пәқәт Өзүмниңла разилиғим үчүн болса сәнму рази боламсән?» — дегәндәк болса керәк. \ft*\fp Биз ахирда бу темида йәнә тохтилип өтимиз.\fp*\f* \x + \xo 38:27 \xo*\xt Зәб. 106:35\xt*\x*
\m
\v 28 Ямғурниң атиси барму?
\m Шәбнәмни ким туққанду?
\m
\v 29 Муз болса кимниң балиятқусидин чиқиду?
\m Асмандики ақ қиравни болса ким дунияға кәлтүриду?
\m
\v 30 Шу чағда су қетип таштәк болиду,
\m Чоңқур деңизларниң йүзи қетип туташтурулиду.
\m
\v 31 «Қәлб юлтузлар топи»ниң бағлимини бағлаламсән?
\m Орионниң риштилирини бошиталамсән?\f □ \fr 38:31 \fr*\ft \+bd «Қәлб юлтузлар топи»\+bd* — бу түркүмниң юлтузлириниң дәрвәқә бир-биригә бағлинип турушида сирлиқ бир күч бар. Орион юлтуз түркүмидики бәзи юлтузларниң бир-биригә бағлинидиған сирлиқ күчиму бар.\ft*\f* \x + \xo 38:31 \xo*\xt Аюп 9:9; Ам. 5:8\xt*\x*
\m
\v 32 «Он икки Зодиак юлтуз түркүмлири»ни өз пәслидә елип чиқираламсән?
\m «Чоң Ейиқ түркүми»ни Күчүклири билән йетәкләләмсән?\f □ \fr 38:32 \fr*\ft \+bd «Чоң Ейиқ түркүми»\+bd* — бу юлтуз түркүми «Йәттә Қарақчи» яки «Йәттә Қозуқ» дәпму атилиду.\ft*\f*
\b
\m
\v 33 Асманниң қанунийәтлирини билип йәткәнмусән?
\m Асманниң йәр үстигә сүридиған һөкүмлирини сән бәлгүләп қойғанму?\x + \xo 38:33 \xo*\xt Йәр. 31:35\xt*\x*
\m
\v 34 Сән авазиңни көтирип булутларғичә йәткүзүп,
\m Ямғур яғдуруп өзүңни қиян-ташқинларға бастураламсән?
\m
\v 35 Сән чақмақларни буйруп өз йолиға маңдураламсән?
\m Униң билән улар: «Мана биз!» дәп саңа җавап берәмду?
\m
\v 36 Адәмниң ич-бағриға даналиқ беғишлап киргүзгән кимду?
\m Әқилгә чүшиниш қабилийитини бәргән кимду?\x + \xo 38:36 \xo*\xt Аюп 32:8; Топ. 2:26; Дан. 1:17\xt*\x*
\m
\v 37 Булутларни даналиқ билән саниған ким?
\m Асманлардики су тулумлирини төкидиған ким?
\m
\v 38 Буниң билән топа-чаңларни қатуруп уюл қилдурған,
\m Чалмиларни бир-биригә чаплаштурғузған зади ким?
\b
\m
\s1 Һайванатларниң һаятлиқ сирлири
\m
\v 39 «Чиши шир үчүн ов овлап жүрәмсән,
\m Шир күчүклириниң иштиһасини қандурамсән?\x + \xo 38:39 \xo*\xt Зәб. 103:21\xt*\x*
\m
\v 40 Улар угилирида зоңзийип жүргән вақтида,
\m Чатқаллиқ ичидә туруп қапқан қоюп, \add сән уларға олҗа берәләмсән\add*?
\m
\v 41 Йеми кәмчил болуп, езип кетип жираққа кетип қалғанда,
\m Балилири Тәңригә илтиҗа қилип налә-пәряд көтәргәндә,
\m Тағ қарғилири һәм балилири үчүн йәмни тәминлигән кимду? \x + \xo 38:41 \xo*\xt Зәб. 146:9; Мат. 6:26\xt*\x*
\b
\b
\m
\c 39
\s1 Һайванатларниң һаятлиқ сирлири — давами
\m
\v 1 Сән тағдики явайи өшкиләрниң қачан туғидиғанлиғини биләмсән?
\m Җәрәнләрниң балилиғанлиғини күзитип баққанмусән?\x + \xo 39:1 \xo*\xt Зәб. 28:9\xt*\x*
\m
\v 2 Уларниң боғаз болғили нәччә ай болғанлиғини саналамсән?
\m Уларниң балилайдиған вақтидин хәвириң барму?
\m
\v 3 Улар қәддини пүкүп, йетип балилирини туғиду,
\m Улар өзидики толғақни чиқирип ташлайду;
\m
\v 4 Уларниң балилири күчлинип йетилиду,
\m Улар далада өсүп, \add анисиниң\add* йенидин чиқип қайтип кәлмәйду.\f □ \fr 39:4 \fr*\ft \+bd «Улар (ява өшкиләр) далада өсүп, анисиниң йенидин чиқип қайтип кәлмәйду»\+bd* — кейинки «қошумчә сөз»имиздики сөһбитимизни көрүң.\ft*\f*
\m
\v 5 Явайи ешәкни далаға қоюветип әркинликкә чиқарған ким?
\m Шаш ешәкниң нохтилирини йешивәткән ким?\f □ \fr 39:5 \fr*\ft \+bd «Шаш ешәк»\+bd* — бу бәлким «явайи ешәк»ниң йәнә бир хил атилиши болуши мүмкин. Әрәбләр уни явайи һайванлар арисида қоғлап тутуш әң қийин дәп қарайду. \+bd «нохтилири»\+bd* — яки «асарәтлири».\ft*\f*
\m
\v 6 Чөл-баяванни униң өйи қилғанмән,
\m Шорлуқниму униң туралғуси қилғанмән.\x + \xo 39:6 \xo*\xt Аюп 24:5; Йәр. 2:24\xt*\x*
\m
\v 7 У шәһәрниң қийқас-сүрәнлиридин жирақ туруп уни мазақ қилиду;
\m У ешәкчиниң вақиришиниму аңлимайду.
\m
\v 8 У тағларни өз яйлиғим дәп кезиду,
\m Шу йәрдики һәммә гүл-гияни издәп жүриду.
\m
\v 9 Явайи кала болса хизмитиңгә киришкә рази боламду?
\m Сениң оқуруңниң йенида турушқа унамду?\f □ \fr 39:9 \fr*\ft \+bd «Явайи кала» \+bd*\+bdit яки «аврақ»\+bdit* — әпсус, биз һазир бу һәйвәтлик һайванларни көрәлмәймиз. 1627-жили уларниң нәсли қуриған. Бу һайван наһайити йоған болуп, интайин күчлүк еди. Униңдин болған һайванлардин пәқәт пил вә су етила бар еди. Уни боюнтуруққа четип ишқа селиш һәргиз мүмкин әмәс, әлвәттә!\ft*\f*
\m
\v 10 Явайи калини тана билән бағлап, тапқа чүшүрәләмсән?!
\m У саңа әгишип җилғиларда меңип тирна тартамду?
\m
\v 11 Униң күчи зор болғанлиғи үчүн униңға тайинамсән?
\m Әмгигиңни униңға аманәт қиламсән?
\m
\v 12 Данлириңни өйгә көтирип әкилишни униңға тапшурамсән?
\m «\add Данлиримни\add* хаминимға жиғиштуриду» дәп униңға ишәнәмсән?
\b
\m
\s1 Төгиқуш
\m
\v 13 Төгиқуш қанатлирини шатлиқ билән қақиду,
\m Бирақ булар ләйләкниң қанат учлири һәм пәйлиригә йетәмду? \f □ \fr 39:13 \fr*\ft \+bd «Төгиқуш қанатлирини шатлиқ билән қақиду, бирақ булар ләйләкниң қанат учлири һәм пәйлиригә йетәмду?»\+bd* — бизниң тәрҗимимиз тоғра болса у «Төгиқушниң чирайлиқ қанатлири болғини билән, у һеч учалмайду, ләйләк чирайлиқ учиду» дегән мәнидә (ләйләк болса чоң, аличипар, күчлүк бир қуш). \ft*\fp Йәнә бир хил тәрҗимиси: «Қанат учлири һәм пәйлири меһриванлиқни билдүрәмду?», йәни «Төгиқушниң қанатлири меһриванлиқни көрсәтмәйду, чүнки у өз тухумлирини йәргә салғандин кейин улар билән бәзидә кари болмайду» дегән мәнидә болиду. \fp*\fp Төгиқуш тоғрилиқ кейинки сөһбитимизни көрүң.\fp*\f*
\m
\v 14 У тухумлирини йәргә ташлап қойиду,
\m Тухумлирим топида исситилсун, дәйду.
\m
\v 15 Уларниң тәсадипий дәссилип янҗилидиғанлиғини,
\m Далидики бирәр һайванниң асанла уларни дәссәп-чәйләйдиғанлиғини унтуйду.
\m
\v 16 Балилирини өзиниң әмәстәк бағрини қаттиқ қилиду;
\m Униң туғутиниң әҗри бекарға кетиду,
\m Бирақ у писәнт қилмиғандәк туриду.\f □ \fr 39:16 \fr*\ft \+bd «Балилирини өзиниң әмәстәк бағрини қаттиқ қилиду; униң туғутиниң әҗри бекарға кетиду, бирақ у писәнт қилмиғандәк туриду»\+bd* — әгәр башқа һайванлар төгиқушниң угисини байқап қалған болса, төгиқуш улар тухумлиримни йемисун дәп, бәзидә өзи тухумлирини дәссәп чеқиветиду. \ft*\fp Кейинки сөһбитимизниму көрүң.\fp*\f*
\m
\v 17 Чүнки Тәңри уни кам әқил қилған,
\m Униңға даналиқни бәрмигән.
\m
\v 18 Һалбуки, у жүгүрүш алдида мәйдисини жуқуриға көтәргинидә,
\m Ат һәм атлиқларни кәмситип мазақ қилиду. \f □ \fr 39:18 \fr*\ft \+bd «У жүгүрүш алдида мәйдисини жуқуриға көтәргинидә, ат һәм атлиқларни кәмситип мазақ қилиду»\+bd* — төгиқуш интайин тез жүгүрәләйду, чөлдә яки қумлуқта болса аттин иштик маңалайду. Уни овлаш интайин тәс.\ft*\f*
\b
\m
\s1 Ат
\m
\v 19 Сән атқа күч беғишлиғанмидиң?
\m Сән униң бойниға йәлпүнүп туридиған яйлини кийгүзгәнмидиң?
\m
\v 20 Сән уни һәйвәтлик пурқушлири билән адәмни қорқутидиған,
\m Чекәткидәк сәкрәйдиған қилаламсән?
\m
\v 21 У әшәддийлик билән йәр татилап-зохчуп,
\m Өз күчидин шатлинип кетиду,
\m Қураллиқ қошун билән җәң қилишқа атлиниду.
\m
\v 22 У қорқунучқа нисбәтән күлүпла қойиду,
\m Һеч немидин қорқмайду;
\m Қиличниң бисидин у янмайду.
\m
\v 23 Оқдан, җулалиқ нәйзә,
\m Гөрзиму униң йенида шарақшийду,
\m
\v 24 У йәрни аччиқ һәм ғәзәп билән жутуветиду,
\m \add Җәң\add* канайини бир аңлапла һаяҗанлинип қин-қиниға патмай кетиду.
\m
\v 25 Канайларниң авази биләнла у: «Айһай!» дәйду,
\m У җәңни жирақтин пурап болиду.
\m У сәркәрдиләрниң товлашлирини, җәңчиләрниң вақирашлирини хошаллиқ билән аңлайду.
\b
\m
\s1 Сар вә бүркүт
\m
\v 26 Сар сениң әқлиң билән учамду,
\m Қанатлирини җәнупқа қарап керәмду?\f □ \fr 39:26 \fr*\ft \+bd «Сар сениң әқлиң билән учамду, қанатлирини җәнупқа қарап керәмду?»\+bd* — бу айәт, бәлким, сарниң пәсиллик көчүшини көрситиду.\ft*\f*
\m
\v 27 Бүркүт буйруғуң билән жуқуриға пәрваз қилип көтириләмду,
\m Угисини жуқуриға саламду?\x + \xo 39:27 \xo*\xt Йәр. 49:16; Об. 4\xt*\x*
\m
\v 28 У қорам ташниң үстидә маканлишиду,
\m У тағниң чоққисиға қониду,
\m Тик қияниму туралғуси қилиду.
\m
\v 29 Шу йәрдин у овни пайлап байқивалиду,
\m Көзлири жирақ-жирақларни күзитиду.
\m
\v 30 Униң балилири қан шорайду;
\m Өлтүрүлгәнләр нәдә болса, у шу йәрдә болиду». \f □ \fr 39:30 \fr*\ft \+bd «Өлтүрүлгәнләр нәдә болса, у шу йәрдә болиду»\+bd* — бүркүт һәм сар тоғрилиқ «қошумчә сөз»имизни көрүң. «Мат.» 24:28ниму көрүң.\ft*\f* \x + \xo 39:30 \xo*\xt Мат. 24:28; Луқа 17:37\xt*\x*
\b
\b
\m
\s1 Пәрвәрдигар Аюпқа йәнә сөз қилиду
\m
\v 31 Пәрвәрдигар Аюпқа йәнә җававән: —
\m
\v 32 «Һәммигә Қадир билән дәвалашидиған киши униңға тәрбийә қилмақчиму?
\m Тәңрини әйиплигүчи киши җавап бәрсун!» — деди.\f □ \fr 39:32 \fr*\ft \+bd «Тәңрини әйиплигүчи киши җавап бәрсун!»\+bd* — Аюп Худани һәқиқәтән (Униң муһәббитидин гуманлинип) әйиплигән. Бирақ Худа униң сәмимийлигини үч достниң чирайлиқ гепидин яхши көридиғандәк қилатти.\ft*\f*
\m
\v 33 Аюп болса Пәрвәрдигарға җававән: —
\m
\v 34 «Мана, мән һеч немигә яримаймән;
\m Саңа қандақ җавап берәләймән?
\m Қолум билән ағзимни етип гәптин қалай;\x + \xo 39:34 \xo*\xt Зәб. 38:10-11\xt*\x*
\m
\v 35 Бир қетим дедим, мән йәнә җавап бәрмәймән;
\m Шундақ, икки қетим десәм мән қайта сөзлимәймән» — деди. \f □ \fr 39:35 \fr*\ft \+bd «Бир қетим дедим.... икки қетим десәм...»\+bd* — Аюпниң бу кәмтәрлик сөзи бәлким «Мениң сөзлирим көплигидин аллибурун чәктин ешип кәтти» дегәнлик болуши мүмкин.\ft*\f*
\b
\m
\c 40
\s1 Пәрвәрдигар кинайилик сөз қилиду
\m
\v 1 Андин Пәрвәрдигар қара қуюн ичидин Аюпқа җавап берип мундақ деди: —
\m
\v 2 «Әркәктәк белиңни чиң бағла,
\m Андин Мән сәндин сорай;
\m Сән Мени хәвәрдар қилғин.
\m
\v 3 Сән дәрвәқә Мениң һөкүмимни пүтүнләй бекарға кәткүзмәкчимусән?
\m Сән өзүңни һәққаний қилимән дәп, Мени натоғра дәп әйиплимәкчимусән?\x + \xo 40:3 \xo*\xt Зәб. 50:6, 8; Рим. 3:4\xt*\x*
\m
\v 4 Сениң Тәңриниң билигидәк \add күчлүк\add* бир билигиң барму?
\m Сән Униңдәк аваз билән гүлдүрләләмсән?
\m
\v 5 Қени, һазир өзүңни шан-шәрәп һәм салапәт билән безивал!
\m Һәйвәт һәм көркәмлик билән өзүңни кийиндүрүп,
\m
\v 6 Ғәзивиңниң қәһрини чечип ташлиғин,
\m Шуниң билән һәр бир тәкәббурниң көзигә тикилип қарап,
\m Андин уни пәсләштүргин.\f □ \fr 40:6 \fr*\ft \+bd «Ғәзивиңниң қәһрини чечип ташлиғин, шуниң билән һәр бир тәкәббурниң көзигә тикилип қарап, андин уни пәсләштүргин»\+bd* — Худаниң күч-қудрити һәм ғәзиви пәқәтла һәққаний мәхсәттә болиду, һәргиз халиғанчә пәқәт инсанларниң мәҗбурий «ибадәт»иға еришиш үчүн әмәс. Мәсилән, мошу йәрдә тәкәббурларни дәрһал һалак қилиш әмәс, уларға сәвир-тақитини көрситип, рәһим-шәпқәткә еришиш пурситини яритип авал: «Тәкәббурларни пәсләштүрүш»тә ишлитилиду.\ft*\f*
\m
\v 7 Раст, һәр бир тәкәббурниң көзигә тикилип қарап,
\m Андин уни бойсундурғин,
\m Рәзилләрни өз орнида дәссәп йәр билән йәксан қил!\f □ \fr 40:7 \fr*\ft \+bd «Раст, һәр бир тәкәббурниң көзигә тикилип қарап, андин уни бойсундурғин, рәзилләрни өз орнида дәссәп йәр билән йәксан қил!»\+bd* — Худа Аюпни Өз алиминиң тәхтигә олтиришқа тәклип қилиду. Аюп бу орунда олтарғинида тоғра һөкүм чиқираламду, чиқиралмамду? Бу иш пәқәтла күч-қудрәт мәсилиси әмәс. Адәмдә «тәкәббурлар»ни пәсләштүрүп, «рәзилләрни өз орнида дәссәп йәр билән йәксан қилип» җазалиғидәк даналиқму болмиса, һәммә ишни билгән болмиса вә пүтүнләй адил болмиса болмайду. Худаниң рәзилләрниң йәр йүзигә һөкүм сүрүшидә Өз мәхсити һәм плани бар. Әнди униң бу планини чүшәнмисә, һәр бир адәмниң әһвалини әтраплиқ билмисә, хата һөкүм чиқармай қалмайду. Худа тоғрилиқ Инҗилда дейилгәндәк: «Рәббимиз Өз вәдисини (йәни рәзилликни җазалаш, Өзиниң һәққаний қилған кишилирини Өз йениға елишқа болған вәдисини) орундашни (бәзиләрниң «кечиктүрди» дәп ойлиғинидәк) кечиктүргини йоқ, бәлки һеч кимниң һалак болушини халимай, һәммә инсанниң товва қилишиға киришини арзулап, силәргә кәңчилик қилип вақитни созмақта» («2Пет.» 3:9). Яманларниң кейинрәк товва қилишини ким биләләйду? Буни билидиған пәқәт Худадур. Аюпниң қиямәт күнидин асасән хәвири йоқ, һәм Худа мошу йәрдә униңға у тоғрисида һеч нәрсә демигән.\ft*\f*
\m
\v 8 Уларни биргә топиға көмүп қой,
\m Йошурун җайда уларниң йүзлирини кепән билән етип қойғин;
\m
\v 9 Шундақ қилалисаң, Мән сени етирап қилип махтаймәнки,
\m «Оң қолуң өзүңни қутқузиду!».
\b
\m
\s1 Бегемоттин алған савақ
\m
\v 10 Мән сениң билән тәң яратқан бегемотни көрүп қой;
\m У калидәк от-чөп йәйду.\f □ \fr 40:10 \fr*\ft \+bd «Бегемот»\+bd* — ибраний тилидики бир сөз. Уйғур тилиға бу сөз әрәбчидин қобул қилинған болуп, «су ети» дегән һайванни көрситиду. Бирақ мошу айәтләр тәсвир қилған һайван «су ети» әмәс. Мәсилән, 16-айәттә униң қуйруғиниң кедир дәриғидәк чоң һәм узун болидиғанлиғи көрситилиду. 19-айәттә униң һайванлар ичидә әң чоңи екәнлиги көрситилиду — демәк, у бир хил интайин чоң отхор һайван. Униң тоғрисидики айәтләрни жиғип, йәкүн чиқарсақ, һазир нәсли қуриған «бронтосавр»ни (динозаврниң бир түри) көрситиши мүмкин. Бу зор чоң һайванниң узунлуғи 20 метр, еғирлиғи 100 тонна чиқатти. Һазирқи замандики алимларниң болса бәлким бу хуласигә қарши чиқиш мүмкинчилиги болғини билән, бу тәсвир өзи Аюпниң дәвридә бу аталмиш «тарихниң илгири»дики һайванниң униң билән замандаш болғанлиғиға қалтис испат көрситиду.\ft*\f*
\m
\v 11 Мана, униң белидики күчини,
\m Қосақ мускуллиридики қудритини һазир көрүп қой!
\m
\v 12 У қуйруғини кедир дәриғидәк егиду,
\m Униң йотилиридики сиңирлири бир-биригә чиң тоқуп қоюлған.
\m
\v 13 Униң сүйәклири мис турубидәктур,
\m Пут-қоллири төмүр чоқмақларға охшайду.
\m
\v 14 У Тәңри яратқан җаниварларниң бешидур,
\m Пәқәт униң Яратқучисила униңға Өз қиличини йеқинлаштуралайду.\f □ \fr 40:14 \fr*\ft \+bd «Пәқәт униң Яратқучисила униңға Өз қиличини йеқинлаштуралайду»\+bd* — бу айәтниң иккинчи қисмини чүнишиш тәс. Башқа хил тәрҗимисиму учриши мүмкин.\ft*\f*
\m
\v 15 Тағлар униңға йемәклик тәминләйду;
\m У йәрдә униң йенида даладики һәр бир һайванлар ойнайду.
\m
\v 16 У сәдәпгүл дәрәқлигиниң астида ятиду,
\m Қомушлуқ һәм сазлиқниң салқинида ятиду.
\m
\v 17 Сәдәпгүллүкләр өз сайиси билән уни япиду;
\m Өстәңдики таллар уни орап туриду.
\m
\v 18 Қара, дәрия тешип кетиду, бирақ у һеч һодуқмайду;
\m Һәтта Иордандәк бир дәрияму униң ағзиға өркәшләп урулсиму, йәнила хатирҗәм туривериду.
\m
\v 19 Униң алдиға берип уни тутқили боламду?
\m Уни тутуп, андин бурнини тешип чүлүк өткүзгили боламду? \f □ \fr 40:19 \fr*\ft \+bd «...Уни тутуп, андин бурнини тешип чүлүк өткүзгили боламду?»\+bd* — бегемотниң әһмийити тоғрилиқ «қошумчә сөз»имизни көрүң.\ft*\f*
\b
\b
\m
\s1 Левиатандин алған савақ
\m
\v 20 Левиатанни қармақ билән тарталамсән?
\m Униң тилини арғамча билән \add бағлап\add* басаламсән?\f □ \fr 40:20 \fr*\ft \+bd «Левиатан»\+bd* — жуқуриқи 3-бап, 8-айәттики изаһатни көрүң.\ft*\f*
\m
\v 21 Униң бурниға қомуш чүлүкни киргөзәләмсән?
\m Униң еңигини төмүр нәйзә билән тешәләмсән?
\m
\v 22 У саңа арқа-арқидин илтиҗа қиламду?
\m Яки саңа мулайимлиқ билән сөз қиламду?
\m
\v 23 У сән билән әһдә түзүп,
\m Шуниң билән сән уни мәңгү малай сүпитидә қобул қилаламсән?
\m
\v 24 Сән уни қушқачни ойнатқандәк ойнитамсән?
\m Дедәклириңниң һозури үчүн уни бағлап қоямсән?
\m
\v 25 Тиҗарәтчиләр униң үстидә содилишамду?
\m Уни содигәрләргә бөлүштүрүп берәмду?
\m
\v 26 Сән униң пүткүл терисигә атарнәйзини санҗаламсән?
\m Униң бешиға чаңгак билән санҗаламсән?!
\m
\v 27 Қолуңни униңға бирла тәккүзгәндин кейин,
\m Бу җәңни әсләп иккинчи ундақ қилғучи болмайсән!
\m
\c 41
\m
\v 1 Мана, «\add уни бойсундуримән\add*» дегән һәр қандақ үмүт беһудиликтур;
\m Һәтта уни бир көрүпла, үмүтсизлинип йәргә қарап қалиду әмәсму?
\m
\v 2 Униң җениға тегишкә петиналайдиған һеч ким йоқтур;
\m Ундақта Мениң алдимда турмақчи болған кимдур?\f □ \fr 41:2 \fr*\ft \+bd «Униң җениға тегишкә петиналайдиған һеч ким йоқтур; ундақта Мениң алдимда турмақчи болған кимдур?»\+bd* — левиатан инсанға үгитидиған әң улуқ иш Худаниң Өз һәйвисини гәвдиләндүрүштур; инсанлар левиатанниң улуқлуғини һәм тилсим көркәмлигигә қарап Худадин әйминиши керәктур. Оқурмәнләрниң «қошумчә сөз»имизни көрүшини үмүт қилимиз.\ft*\f*
\m
\v 3 Асман астидики һәммә нәрсә Мениң турса,
\m Мениң алдимға ким келип «маңа тегишлигини бәргинә» дәп баққан екән,
\m Мән униңға қайтурушқа тегишликму?\f □ \fr 41:3 \fr*\ft \+bd «Мениң алдимға ким келип «маңа тегишлигини бәргинә» дәп баққан екән»\+bd* — башқа бир хил тәрҗимиси: «маңа ким авал бир нәрсә бәргән екән, андин «маңа тегишлигини бәргинә» дәп баққан екән?».\ft*\f* \x + \xo 41:3 \xo*\xt Мис. 19:5; Қан. 10:14; Зәб. 23:1; 49:12; Рим. 11:35; 1Кор. 10:26, 28\xt*\x*
\m
\v 4 \add Левиатанниң\add* әзалири,
\m Униң зор күчи,
\m Униң түзүлүшиниң гөзәллиги тоғрилиқ,
\m Мән сүкүт қилип туралмаймән.
\m
\v 5 Ким униң савутлуқ тонини салдуруветәлисун?
\m Ким униң қош еңиги ичигә киривалалисун?\f □ \fr 41:5 \fr*\ft \+bd «...Ким униң қош еңиги ичигә киривалалисун?»\+bd* — башқа нәччә хил тәрҗимилири бар, мәсилән: — «...Ким униң икки қур чишлири ичигә киривалалисун?» яки «...Ким униңға жүгәнни йеқинлаштуралисун?».\ft*\f*
\m
\v 6 Ким униң йүз дәрвазилирини ачалалисун?
\m Униң чишлири әтрапида вәһимә ятиду.
\m
\v 7 Қасирақлириниң сәплири униң пәхридур,
\m Улар бир-биригә чиң чаплаштурулғанки,\f □ \fr 41:7 \fr*\ft \+bd «Қасирақлириниң сәплири униң пәхридур, улар бир-биригә чиң чаплаштурулғанки...»\+bd* — башқа бир хил тәрҗимиси: «Униң пүтүн дүмбиси қасирақлардур, улар бир-биригә чиң чаплаштурулғанки...»\ft*\f*
\m
\v 8 Бир-биригә шамал кирмәс йеқин туриду.
\m
\v 9 Уларниң һәр бири өз һәмраһлириға чаплашқандур;
\m Бир-биригә зич йепиштурулған, һеч айрилмастур.
\m
\v 10 Униң чүшкүрүшлиридин нур чақнайду,
\m Униң көзлири сәһәрдики қапақтәктур.
\m
\v 11 Униң ағзидин отлар чиқип туриду;
\m От учқунлири сәкрәп чиқиду.
\m
\v 12 Қомуш гүлханға қойған қайнаватқан қазандин чиққан һордәк,
\m Униң бурун төшүгидин түтүн чиқип туриду;
\m
\v 13 Униң нәпәси көмүрләрни туташтуриду,
\m Униң ағзидин бир ялқун чиқиду.
\m
\v 14 Бойнида зор күч ятиду,
\m Вәһимә униң алдида сәкришип ойнайду.
\m
\v 15 Униң әтлири қат-қат бирләштүрүлүп чиң туриду;
\m Үстидики \add қасирақлири\add* йепиштурулуп, мидирлимай туриду.
\m
\v 16 Униң жүриги бәәйни таштәк мустәһкәм туриду,
\m Һәтта түгмәнниң асти тешидәк мәзмут туриду.
\m
\v 17 У орнидин қозғалса, палванларму қорқуп қалиду;
\m Униң толғинип шавқунлишидин алақзадә болуп кетиду.\f □ \fr 41:17 \fr*\ft \+bd «Униң толғинип шавқунлишидин алақзадә болуп кетиду»\+bd* — башқа бир нәччә хил тәрҗимилири учриши мүмкин.\ft*\f*
\m
\v 18 Бириси қилични униңға тәккүзсиму, һеч үнүми йоқ;
\m Нәйзә, атарнәйзә вә яки чаңгақ болсиму бәрибир үнүмсиздур.
\m
\v 19 У төмүрни самандәк,
\m Мисни пор яғачтәк чағлайду.
\m
\v 20 Оқя болса уни қорқитип қачқузалмайду;
\m Салға ташлири униң алдида пахалға айлиниду.
\m
\v 21 Тоқмақларму пахалдәк һеч немә һесапланмайду;
\m У нәйзә-шәшбәрниң тәңлинишигә қарап күлүп қойиду.\f □ \fr 41:21 \fr*\ft \+bd «шәшбәр»\+bd* — беши тикәндәк болған узун бир хил нәйзә.\ft*\f*
\m
\v 22 Униң асти қисми болса өткүр сапал парчилиридур;
\m У лай үстигә чоң тирна билән татилиғандәк из қалдуриду.\f □ \fr 41:22 \fr*\ft \+bd «Униң асти қисми болса өткүр сапал парчилиридур»\+bd* — яки «Униң асти қисми болса, бәәйни қийиқ ташлардур».\ft*\f*
\m
\v 23 У деңиз-океанларни қазандәк қайнитиветиду;
\m У деңизни қазандики мәлһәмдәк варақшитиду;
\m
\v 24 У маңса маңған йоли пақирайду;
\m Адәм \add бужғунларни көрүп\add* чоңқур деңизни аппақ чачлиқ бовай дәп ойлап қалиду.
\m
\v 25 Йәр йүзидә униң тәңдиши йоқтур,
\m У һеч қорқмас яритилған.
\m
\v 26 У бүйүкләрниң һәр қандиқиға \add җүръәт билән\add* нәзәр селип, қорқмайду;
\m У барлиқ мәғрур һайванларниң падишасидур». \f □ \fr 41:26 \fr*\ft \+bd «У барлиқ мәғрур һайванларниң падишасидур»\+bd* — башқа бир хил тәрҗимиси: «У барлиқ мәғрур болғучиларниң падишасидур». \ft*\fp Оқурмәнләрниң левиатандин алған савақлар тоғрилиқ «қошумчә сөз»дики сөһбитимизни көрүшини үмүт қилимиз.\fp*\f*
\b
\b
\m
\c 42
\s1 Пәрвәрдигарға сирдаш дост болуш
\m
\v 1 Аюп Пәрвәрдигарға җавап берип мундақ деди: —
\m
\v 2 «Һәммә ишни қилалайдиғиниңни,
\m Һәр қандақ муддиаңни тосивалғили болмайдиғинини билдим!
\m
\v 3 «Несиһәтни тутуруқсиз сөзләр билән хирәләштүргән ким?»
\m Бәрһәқ, мән өзүм чүшәнмигән ишларни дедим,
\m Мән әқлим йәтмәйдиған тилсимат ишларни ейттим.\f □ \fr 42:3 \fr*\ft \+bd ««Несиһәтни тутуруқсиз сөзләр билән хирәләштүргән ким?» Бәрһәқ, мән өзүм чүшәнмигән ишларни дедим...»\+bd* — Аюп Худаниң (38:2) сориған соалиға җавап бәргинидә, Худаниң Өзигә әсли тәнбиһ бәргән сөзлирини қобул қилип хаталиқини иқрар қилип, җавап берип: — «Мән!» дегәндәк, өзигә бу җавапкарлиқни алиду. Бирақ жуқурида дегинимиздәк, униң үч дости һәм Елихуму охшашла «несиһәтни тутуруқсиз сөзләр билән хирәләштүргән» еди, дәп қараймиз.\ft*\f* \x + \xo 42:3 \xo*\xt Аюп 38:2; Зәб. 39:6; 130:1; 137:6; 138:6\xt*\x*
\m
\v 4 Аңлап баққайсән, сөзләп берәй;
\m Мән Сәндин сорай, Сән мени хәвәрдар қилғайсән.
\m
\v 5 Мән қулиқим арқилиқ хәвириңни аңлиғанмән,
\m Бирақ һазир көзүм Сени көриватиду.\f □ \fr 42:5 \fr*\ft \+bd «Аңлап баққайсән, сөзләп берәй; мән Сәндин сорай, Сән мени хәвәрдар қилғайсән»\+bd* — бәзи шәрһчиләр бу сөзләрни Худаниңки (38:3, 40:7), Аюп пәқәт уларни нәқил кәлтүрүп әслитиду, дәп қарайду. Лекин бизниңчә Аюп уларни өзиниң чин көңлидики гепи қилип ишлитиду.\ft*\f*
\m
\v 6 Шуниң үчүн мән өз-өзүмдин нәпрәтлинимән,
\m Шуниң билән топа-чаңлар вә күлләр арисида товва қилдим». \f □ \fr 42:6 \fr*\ft \+bd «Топа-чаңлар вә күлләр арисида товва қилдим»\+bd* — қедимдә қаттиқ товва қилиш, пушайман қилиш, матәм тутушлар «топа-чаңлар вә күлләр арисида» олтириш арқилиқ билдүрүләтти.\ft*\f*
\b
\m
\s1 Әслигә кәлтүрүлүш
\m
\v 7 Пәрвәрдигар Аюпқа бу сөзләрни қилғандин кейин шундақ болдики, Пәрвәрдигар Теманлиқ Елифазға мундақ деди: —
\m «Мениң ғәзивим саңа һәм икки достуңға қарап қозғалди; чүнки силәр Мениң тоғрамда Өз қулум Аюп тоғра сөзлигәндәк сөзлимидиңлар.\f □ \fr 42:7 \fr*\ft \+bd «Мениң ғәзивим ... қозғалди; чүнки силәр Мениң тоғрамда Өз қулум Аюп тоғра сөзлигәндәк сөзлимидиңлар»\+bd* — Худаниң бу сөзи, болупму «Мениң қулум Аюп \+bd Мениң\+bd* тоғрамда тоғра сөзлигән» дегини, бизгә ачқуч болуп, үч достниң вә Аюпниң баянлиридин тоғра вә натоғра йәрлирини пәриқ етиш үчүн һалқилиқ роль ойниғуси.\ft*\f* 
\v 8 Бирақ һазир өзүңлар үчүн йәттә топақ һәм йәттә қочқарни елип, қулум Аюпниң йениға берип, өз-өзүңлар үчүн көйдүрмә қурбанлиқ сунуңлар; қулум Аюп силәр үчүн дуа қилиду; чүнки Мән уни қобул қилимән; болмиса, Мән өз наданлиқлириңларни өзүңларға қайтуруп берәй; чүнки силәр Мениң тоғрамда қулум Аюп тоғра сөзлигәндәк тоғра сөзлимидиңлар».\f □ \fr 42:8 \fr*\ft \+bd «Қулум Аюп силәр үчүн дуа қилиду»\+bd* — рошәнки, Худа Аюпқа ишиниду, көзи Аюпниң дости үчүн дуа қилишқа рази болидиғанлиғиға йетиду.\ft*\f*
\m
\v 9 Шуниң билән Теманлиқ Елифаз, Шухалиқ Билдад вә Нааматлиқ Зофар үчәйлән берип Пәрвәрдигар уларға дегинидәк қилди; һәмдә Пәрвәрдигар Аюпниң дуасини қобул қилди.
\m
\v 10 Шуниң билән Аюп достлири үчүн дуа қиливиди, Пәрвәрдигар уни азап-қийинчилиқлиридин қайтуруп, әслигә кәлтүрди; Пәрвәрдигар Аюпқа бурунқидин икки һәссә көп бәрди. \f □ \fr 42:10 \fr*\ft \+bd «Пәрвәрдигар уни азап-қийинчилиқлиридин қайтуруп, әслигә кәлтүрди»\+bd* — ибраний тилида: «Пәрвәрдигар Аюпни әсирлигидин әслигә кәлтүрди».\ft*\f* 
\v 11 Шуниң билән униң барлиқ ака-ука, ача-сиңил вә униңға илгири дост-ағинә болғанларниң һәммиси униң йениға кәлди. Улар униң өйидә олтирип униң билән биллә тамақланди; униңға һесдашлиқ қилишип, Пәрвәрдигар униңға кәлтүргән барлиқ азап-оқубәтләр тоғрисида тәсәлли беришти; һәмдә һәр бир адәм униңға бир тәңгидин көмүш, бирдин алтун һалқа беришти. \f □ \fr 42:11 \fr*\ft \+bd «һәр бир адәм униңға бир тәңгидин көмүш, бирдин алтун һалқа беришти»\+bd* — әшу вақитта бәлким тәңгә-тилладәк пул йоқ, пәқәт алтун-күмүч парчилири болуши мүмкин.\ft*\f* 
\v 12 Пәрвәрдигар Аюпқа кейинки күнлиридә бурунқидин көпрәк бәхит-бәрикәт ата қилди; униң он төрт миң қойи, алтә миң төгиси, бир миң қошлуқ калиси, бир миң мада ешиги бар болди. 
\v 13 Униңдин йәнә йәттә оғул, үч қиз туғулди. \f □ \fr 42:13 \fr*\ft \+bd «Униңдин йәнә йәттә оғул, үч қиз туғулди»\+bd* — Пәрвәрдигар Аюпқа «тирилиш» тоғрилиқ беваситә һеч қандақ гәп қилмиди. Бирақ тексттә (10-айәт) мундақ дейилиду: — «Пәрвәрдигар униңға бурунқидин икки һәссә көп бәрди». Һайванларниң сани болса икки һәссә дәриҗидә көпәйтилди. Мәсилән, әслидә униң йәттә миң қойи бар еди; һазир униң он төрт миң қойи бар болди, қатарлиқлар. Бирақ әслидә униң «он балиси, йәни йәттә оғли, үч қизи» бар еди; һазир болса униң он төрт оғли, алтә қизи бар болуш керәкқу? Әмәлийәттә у қиямәт күнидә қайтидин әслидики йәттә оғли, үч қизи билән җәм болиду. Шу чағда у һәқиқәтән он балилиқла әмәс, бәлки жигирмә балилиқ болиду. Аюп йеңи балилириниң онинчиси билән тохтап қелиши билән, бәлким бу «икки һәссә» дегән иш кәлгүсидә чоқум бир тирилишни көрситиду, мән әслидики он сөйүмлүк баламдин пәқәт вақитлиқ айрилдим, дәп ойлашқа башлиған болса керәк. Шуңа бизниңчә тирилиш тоғрилиқ бу ишлардин бешарәт алди. \ft*\fp Демәк, «Пәрвәрдигар униңға бурунқидин икки һәссә көп бәрди» — қиямәт күни Аюп уларниң тирилдүрүлүши биләнла йәнила хошаллиқ билән улар билән җәм болуп, он төрт оғли, алтә қизи билән дидарлишип, «йеңи асман, йеңи зимин»да биллә олтирип ғизалиниду.\fp*\f* 
\v 14 У қизлириниң биринчисиниң исмини «Йемимаһ», иккинчисиниң исмини «Кәзийә», үчинчисиниң исмини «Кәрән-хапуқ» дәп қойди. \f □ \fr 42:14 \fr*\ft \+bd «Йемимаһ»\+bd* — «пахтәк» дегән мәнидә. \ft*\fp «Кәзийә» — «дарчин» (хушпурақлиқ бир хил әтир) дегән мәнидә. \fp*\fp «Кәрән-хапуқ» — «сүрмә мүңгүз» (сүрмигә толған бир мүңгүз) дегән мәнидә.\fp*\f* 
\v 15 Пүткүл зиминда Аюпниң қизлиридәк шунчә гөзәл қизларни тапқили болмайтти; атиси уларни ака-укилири билән охшаш мирасхор қилди.\f □ \fr 42:15 \fr*\ft \+bd «атиси уларни ака-укилири билән охшаш мирасхор қилди»\+bd* — бәлким йеңи аилиси үчүн миннәтдарлиғини билдүрүш, яки униң һазирқи байлиқлириниң моллуғини билдүрүш үчүн шундақ қилған.\ft*\f*
\m
\v 16 Бу ишлардин кейин Аюп бир йүз қириқ жил яшап, өз оғуллирини, оғуллириниң оғуллирини, һәтта төртинчи әвлатқичә, йәни әврилириниму көргән. 
\v 17 Шуниң билән Аюп яшинип, күнлиридин қанаәт тепип аләмдин өтти.